ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာမူကြမ်း စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် Event Event talk 10 2722 878472 877680 2025-06-18T16:07:42Z Pho Sai 45037 Data update (per enwiki). 878472 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[:en:Iran–Israel War|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ *<!--ဧပြီ ၂၁-->[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် {{nowrap|သက်တော် ၈၈ နှစ် အရွယ်}}တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ <noinclude> {{documentation}} </noinclude> i0igwkjxiruhid3rfw7kzzzgt0gt7nl 0 3197 878497 877554 2025-06-19T04:40:09Z TansoShoshen 102502 878497 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ကမ္ဘောဒီယားဘုရင့်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{ubl|{{native name|km|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|italics=off}}|{{transl|km|ဘုရားရာဇအာဏာစက်ကမ္ဗောဇ}}}} | common_name = ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ | ပုံ_အလံ = Flag of Cambodia.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Royal Arms of Cambodia.svg | symbol_type = အမှတ်တံဆိပ်တော် | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = {{lang|km|ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ}}<br />{{lang|km-Latn|Chéatĕ, Sasna, Preăh Môhaksătrâ}}<br />"Nation, Religion, King"<br />"ဇာတိ၊ သာသနာ၊ ရှင်ဘုရင်" | နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{lang|km|បទនគររាជ}} <br />{{transl|km|Nôkôr Réach}}<br />"Majestic Kingdom"<br /> "တော်ဝင်တိုင်းပြည်" ([[နဂရရာဇ]])<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg]]}}</div> | image_map = {{Switcher|[[File:Cambodia on the globe (Cambodia centered).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Cambodia ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Southeast Asia|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=green |region=[[အာဆီယံ]] |region_color=မီးခိုးရင့် |legend=Location Cambodia ASEAN.svg}} | မြို့တော် = [[ဖနွမ်းပင်မြို့]] | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | languages_type = ရုံးသုံးဘာသာစကား<br />{{nobold|နှင့် အမျိုးသားဘာသာစကား}} | languages = [[ခမာဘာသာစကား|ခမာ]]<ref>{{cite web |title=Constitution of the Kingdom of Cambodia |url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539 |website=Office of the Council of Ministers |publisher=អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស |access-date=26 September 2020}}</ref> | languages2_type = ရုံးသုံးအက္ခရာ | languages2 = ခမာအက္ခရာ<ref>{{cite web |title=Constitution of the Kingdom of Cambodia |url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539 |website=Office of the Council of Ministers |publisher=អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស |access-date=26 September 2020}}</ref> | လူမျိုးများ = {{unbulleted list | ၉၅.၆% [[ခမာလူမျိုး|ခမာ]] | ၂.၄% [[:en:Cham people|ချမ်]] | ၁.၅% [[:en:Chinese Cambodians|တရုတ်]] | ၀.၂% [[:en:Vietnamese Cambodians|ဗီယက်နမ်]] | ၀.၃% [[:en:Ethnic groups in Cambodia|အခြား]]<ref name="CSES2019">{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/CSES/Final%20Report%20of%20Cambodia%20Socio-Economic%20Survey%202019-20_EN.pdf|title=Cambodia Socio-Economic Survey 2019-20|work=Ministry of Planning|publisher=National Institute of Statistics|date=December 2020|access-date=16 May 2021|archive-date=16 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221016033813/http://nis.gov.kh/nis/CSES/Final%20Report%20of%20Cambodia%20Socio-Economic%20Survey%202019-20_EN.pdf}}</ref> }} | ethnic_groups_year = ၂၀၁၉ | ဘာသာတရားများ = {{unbulleted list | ၉၇.၁% [[:en:Buddhism in Cambodia|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ([[နိုင်ငံတော်ဘာသာ|တရားဝင်]]) | ၂.၀% [[:en:Islam in Cambodia|အစ္စလာမ်]] | ၀.၃% [[:en:Catholic Church in Cambodia|ခရစ်ယာန်]] | ၀.၅% [[:en:Religion in Cambodia|အခြား]]<ref name="Census 2019" /> }} | religion_year = ၂၀၁၉ | demonym = {{lang-en|[[:en:Demographics of Cambodia|Cambodian]]}}<br />{{lang-km|ខ្មែរ|link=no}}, {{transl|km|Khmêr}} {{IPA-km|kʰmae|}} | government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[:en:Dominant-party system|တစ်ပါတီ]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်စနစ်]]နှင့် [[:en:elective monarchy|ရွေးကောက်ခံ]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] | leader_title1 = [[Monarchy of Cambodia|ဘုရင်မင်းမြတ်]] | leader_name1 = [[နရောတ္တမ သီဟမုနီ]] | leader_title2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name2 = [[ဟွန်မာနက်]] | leader_title3 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများစာရင်း|အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name3 = ဟန် ဆမ်ရင် | leader_title4 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများစာရင်း|ဆီးနိတ်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name4 = ဆေးချွန်း | legislature = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|ပါလီမန်]] | upper_house = [[ကမ္ဘောဒီးယား ဆီးနိတ်လွှတ်တော်|ဆီးနိတ်]] | lower_house = [[အမျိုးသားလွှတ်တော် (ကမ္ဘောဒီးယား)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]] | sovereignty_type = [[ကမ္ဘောဒီးယား သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | established_event1 = ဖူနန်နိုင်ငံ | established_date1 = ၆၈–၆၂၇ | established_event2 = ချန်လနိုင်ငံ | established_date2 = ၆၂၇–၈၀၂ | established_event3 = ခမာအင်ပါယာ | established_date3 = ၈၀၂–၁၄၃၁ | established_event4 = [[:en:Post-Angkor Period|အလယ်ခေတ်]] | established_date4 = ၁၄၃၁–၁၈၆၃ | established_event5 = [[:en:French protectorate of Cambodia|ပြင်သစ်အစောင့်ရှောက်ခံ]] | established_date5 = ၁၈၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၁ ရက် | established_event6 = [[:en:Independence Day of Cambodia|လွတ်လပ်ရေး]] | established_date6 = ၁၉၅၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက် | established_event7 = [[ကုလသမဂ္ဂ]][[:en:United Nations Security Council Resolution 109|သို့ ဝင်ရောက်ခြင်း]] | established_date7 = ၁၉၅၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက် | established_event8 = {{nowrap|[[:en:1991 Paris Peace Accords|ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်]]}} | established_date8 = ၁၉၉၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက် | established_event9 = {{nowrap|[[:en:Constitution of Cambodia|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}} | established_date9 = ၁၉၉၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက် | established_event10 = [[:en:ASEAN Declaration|အာဆီယံကြေညာချက်]] | established_date10 = ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် | area_km2 = ၁၈၁,၀၃၅ | ဧရိယာအဆင့် = ၈၈ | area_sq_mi = ၆၉,၈၉၈ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၂.၅ | အမြင့်ဆုံးနေရာ = | အရှေဆုံးမြစ် = | အကြီးဆုံးအင်း = | ကမ်ရိုးတန်း = | population_estimate = | population_census = {{increase}}၁၅,၅၅၂,၂၁၁<ref name="Census 2019">{{Cite report |url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf |title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – National Report on Final Census Results |last=Ministry of Planning (Cambodia), National Institute of Statistics |date=2020 |publisher=Ministry of Planning, National Institute of Statistics |access-date=26 January 2021 |archive-date=26 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221026124420/https://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf |url-status=dead }}</ref> | population_census_rank = ၇၃ | population_estimate_year = | population_estimate_rank = | population_census_year = ၂၀၁၉ | population_density_km2 = ၈၇ | population_density_sq_mi = ၂၁၁.၈ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = ၉၆ | GDP_PPP = $၇၆.၆၃၅&nbsp;ဘီလီယံ<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=45&pr1.y=11&c=522&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Cambodia |publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] }}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၁၉ | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $၄,၆၄၅<ref name=imf2 /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $၂၆.၆၂၈&nbsp;billion<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_year = ၂၀၁၉ | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $၁,၆၁၄<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = ၃၆.၀ <!--number only--> | Gini_year = ၂၀၁၃ | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient |title=Income Gini coefficient |publisher=[[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]] |website=hdr.undp.org |access-date=29 January 2020 |archive-date=10 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100610232357/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead |accessdate=8 September 2021 |archivedate=16 May 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200516205245/http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient }}</ref> | HDI = ၀.၅၉၄ <!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = ၁၄၄ | ငွေ = [[ကမ္ဘောဒီးယား ရီယယ်|ရီယယ်]] (៛) | currency_code = KHR | utc_offset = +7 | time_zone = [[အင်ဒိုချိုင်နား စံတော်ချိန်|ICT]] | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+855]] | cctld = [[.kh]] | ပွဲများ = | ဗဟိုဘဏ် = }} '''ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ'''{{IPAc-en|audio=En-us-Cambodia.ogg|k|æ|m|ˈ|b|oʊ|d|i|ə}} <ref name=":1">{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/cambodia |title=Cambodia |publisher=Dictionary.reference.com |accessdate=16 March 2013}}</ref> ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Cambodia) အား '''ကမ္ဗောဇ''' ဟုလည်း သိကြပြီး တရားဝင်အမည်မှာ '''ကမ္ဘောဒီးယား ဘုရင့်နိုင်ငံ''' (Kingdom of Cambodia)<ref>{{Note|ခမာဘာသာစကားတွင် ဘုရင့်နိုင်ငံကို ရာဇအာဏာစက် (ပါဠိ) လို့ ခေါ်ဆိုပြီး၊ မြင့်မြတ်ကြောင်း ဖော်ပြရန် "ဘုရား" ဂုဏ်ပုဒ်ကို ရှေ့တွင် ထည့်ထားသည်။ ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံသည်လည်း ထိုင်းဘာသာစကားဖြင့် "ရာဇအာဏာစက် ပဒေသထိုင်း" ဟု အသုံးပြုကြသည်။}}</ref> ဖြစ်ကာ အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆယ် တောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ဧရိယာအားဖြင့် {{Convert|၁၈၁၀၃၅|km2|sqmi|lk=out|abbr=off}} ရှိပြီး အနောက်မြောက်ဘက်တွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]] နှင့် အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့]] တို့နှင့် ထိစပ်လျက် တည်ရှိသည်။ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် လူဦးရေအားဖြင့် ၁၅ သန်းကျော် ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် နိုင်ငံတော် ဘာသာအဖြစ်ပြဋ္ဌာန်းထားကာ လူဦးရေ၏ ၉၇% ကျော် ကိုးကွယ်ကြသည်။<ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ လူနည်းစု လူမျိုးများမှာ ဗီယက်နမ်၊ တရုတ်၊​ချမ် နှင့် တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစု ၃၀ တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-08/03/c_13428465.htm |title=Cambodia to celebrate day for indigenous people near Angkor Wat |publisher=News.xinhuanet.com |accessdate=15 March 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130825133021/http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-08/03/c_13428465.htm |archivedate=25 August 2013}}</ref> မြို့တော်နှင့် အကြီးဆုံးမြို့မှာ ဖနွမ်းပင်မြို့ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဗဟိုဌာနလည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသည် ရွေးကောက်ခံ စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ဖြစ်ပြီး လက်ရှိဘုရင်မှာ နိုရိုဒွန် ဆီဟာမိုနီ ဖြစ်ကာ တော်ဝင်ပလ္လင်ကောင်စီမှ နိုင်ငံ၏ အကြီးအမှူး အဖြစ် ရွေးချယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအမှူးမှာ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်ပြီး လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်မှာ [[ဟွန်မာနက်]] ဖြစ်သည်။ အေဒီ ၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယ ဂျာယာဗာမန် က သူ့ဘာသာ ဘုရင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်တိုက်နေကြသော ချန်လာ ခမာမင်းသားများကို "ကမ်ဘူဂျာ" အမည်အောက်တွင် စုစည်းခဲ့သည်။<ref name="CHANDLER">Chandler, David P. (1992) ''History of Cambodia''. Boulder, CO: Westview Press, {{ISBN|0813335116}}.</ref> ထိုအချိန်သည် ခမာ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော် စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သော အချိန်ဖြစ်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော်အောင် စည်ပင်ထွန်းကားခဲ့ကာ ဘုရင်မင်းဆက် ဆက်တိုက်တို့အား အရှေ့တောင်အာရှတစ်ဝှမ်းအား ထိန်းချုပ် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်စေခဲ့ပြီး တန်ခိုးအာဏာနှင့် စည်းစိမ် အမြောက်အမြားကို စုစည်းနိုင်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယပုံသဏ္ဌာန် တိုင်းပြည်မှာ အရှေ့တောင်အာရှ နေရာ အများစုအား ပထမဦးစွာ ဟိန္ဒူဘာသာ နောင်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ပျံ့နှံ့စေခဲ့ပြီး ဒေသတဝှမ်းတွင် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်း အမြောက်အမြားကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကာ အန်ကော တစ်နေရာတည်းတွင်ပင် ပုထိုး နှင့် အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အအုံ ၁,၀၀၀ ကျော်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အန်ကောဝပ် သည် ထိုအဆောက်အအုံများထဲတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်ပြီး ယူနက်စကိုမှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ စာရင်းသွင်းခဲ့သည်။ ၁၅ ရာစုတွင် ခမာအင်ပိုင်ယာမှ အုပ်စိုးသော အယုဒ္ဓယပြည်၏ ပုန်ကန်မှု အပြီးတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဩဇာအာဏာ ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အနေနှင့် ဩဇာကြီးမားသော အိမ်နီးချင်း တိုင်းပြည်နှစ်ခုနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး တစ်ခုမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အယုဒ္ဓယပြည် ဖြစ်ကာ နောက်တစ်ခုမှာ ဗီယက်နမ်၏ ငုယင်မင်းဆက် ဖြစ်၍ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ကံကြမ္မာအတွက် အဆိုးဘက်သို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။ ၁၈၆၃ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်၏ အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နောက်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားသို့ သွတ်သွင်းခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်ထံမှ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ တွင် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲသည် ဟိုချီမင်း၏ လမ်းကြောင်းဖြန့်ကျက်မှု နှင့် သီဟာနု၏ လမ်းကြောင်းတည်ဆောက်မှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်တို့မှ ၁၉၆၉ မှ ၁၉၇၃ အတွင်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာတွင် ကမ္ဘောဒီးယားလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ကမ္ဘောဒီးယား အာဏာသိမ်းမှု အပြီးတွင် အမေရိကန်ဘက်ယိမ်းသော လက်ယာဝါဒီ ခမာသမ္မတနိုင်ငံ အစိုးရ အာဏာရလာခဲ့ပြီး [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု|သီဟာနု ဘုရင်]]မှ သူ၏ ယခင်ရန်သူဖြစ်သော ခမာနီတို့ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဘုရင်နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ် တို့၏ ထောက်ခံမှုကြောင့် ခမာနီတို့သည် အင်အားကြီးမားလာခဲ့ပြီး ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် ဖနွမ်းပင်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ခမာနီတို့က ကမ္ဘောဒီးယား လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုကို ၁၉၇၅ မှ ၁၉၇၉ အထိ ကျူးလွန်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၇၉တွင် ဗီယက်နမ် နှင့် ဗီယက်နမ်မှ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားပြီး ကမ္ဘောဒီးယား-ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအတွင်း ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုမှ ထောက်ပံ့ပေးသော ကမ်ပူးချားပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ အစိုးရ မှ ၎င်းတို့ကို ဖြုတ်ချလိုက်သည် အထိ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ် ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုအပြီးတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ကုလသမဂ္ဂ မစ်ရှင်မှ ၁၉၉၂-၉၃ တွင် ခဏတာမျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီး ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှသော မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူတို့ မဲပေးပြီးသော အခါတွင် ကုလသမဂ္ဂတပ်များ ကမ္ဘောဒီးယားမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် အစိုးရအတွင်း အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူ့ပါတီနှင့် ဝန်ကြီးချုပ်[[ဟွန်ဆန်]] တို့မှ အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်တိုင်အောင် ဆက်လက် အုပ်ချုပ်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၁၉၅၅ ခုနှစ်မှစ၍ ကုလသမဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့၊ အရှေ့အာရှထိပ်သီးအဖွဲ့၊ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများ လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ နှင့် လာဖရန်ကိုဖုန်းနီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြား အဖွဲ့အစည်းများစွာတို့၏ အဆိုအရ နိုင်ငံအတွင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှု နေရာအနှံ့အပြားတွင် ရှိသည်ဟု ဆိုပြီး <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/2014/09/28/us-cambodia-economy-idUSKCN0HN0YJ20140928|title=Consumerism booms as Cambodia embraces once-forbidden capitalism|last=|first=|date=|work=Reuters|accessdate=28 October 2014|archivedate=1 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141001050010/https://www.reuters.com/article/2014/09/28/us-cambodia-economy-idUSKCN0HN0YJ20140928}}</ref> ခြစားမှု နေရာအနှံ့အပြား ရှိသည့်အပြင်<ref>{{cite web|url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2013/cambodia-0|title=2013 Freedom House|last=|first=|year=2013|work=Freedom House|accessdate=6 April 2014|archivedate=7 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130407061216/http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2013/cambodia-0}}</ref> နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လွတ်လတ်မှု ကင်းမဲ့ကာ<ref>{{cite web|url=http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/|title=2013 Corruption Perceptions Index|last=|first=|year=2013|work=Transparency International|accessdate=6 April 2014|archive-url=https://archive.today/20131203061004/http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/|archive-date=3 December 2013|url-status=dead}}</ref> လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု နိမ့်ကျ၍<ref name="UNDP">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/ |title=The 2013 Human Development Report – "The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World" |publisher=Human Development Report Office United Nations Development Programme |pages=144–147 |accessdate=2 March 2013 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226013923/http://hdr.undp.org/en/2013-report }}</ref> ငတ်မွတ်မှု မြင့်မားသည် ဟု ဆိုသည်။<ref>Welthungerhilfe, IFPRI, and Concern Worldwide: [http://www.ifpri.org/sites/default/files/publications/ghi13.pdf 2013 Global Hunger Index – The challenge of hunger: Building Resilience to Achieve Food and Nutrition Security]. Bonn, Washington D. C., Dublin. October 2013.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.abc.net.au/7.30/content/2014/s4007692.htm |title=Cambodia's opposition leader says Australian asylum seeker deal will fund corruption |publisher=Australian Broadcasting Corporation |accessdate=28 October 2014 }}</ref><ref>{{cite news |title=Thailand ranks 2nd in ASEAN for the best quality of life |url=http://thainews.prd.go.th/centerweb/newsen/NewsDetail?NT01_NewsID=WNSOC5703270010003 |newspaper=National News Bureau of Thailand |date=27 March 2014 |author=Chueyprasit, Orapa |author2=Naasiri, Chaite |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328130706/http://thainews.prd.go.th/centerweb/newsen/NewsDetail?NT01_NewsID=WNSOC5703270010003 |archivedate=28 March 2014 }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားအား လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၏ အရှေ့တောင်အာရှ ဒါရိုက်တာ ဒေးဗစ်ရောဘတ်မှ "အာဏာရှင်ဆန်သော ညွှန့်ပေါင်း နှင့် အပေါ်ယံ ဒီမိုကရေစီ" ဟု ဆိုသည်။<ref name="ReferenceA">{{cite book |author=David Roberts |title=Political Transition in Cambodia 1991–99: Power, Elitism and Democracy |url=https://books.google.com/books?id=SnYWDAAAQBAJ&pg=PR9 |date=29 April 2016 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-136-85054-7 }} (section XI, "Recreating Elite Stability, July 1997 to July 1998")</ref> ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ပါတီစုံ လစ်ဘရစ်ဒီမိုကရေစီ ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသော်လည်း <ref>{{Cite web|url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539/|title=CONSTITUTION OF THE KINGDOM OF CAMBODIA|website=pressocm.gov.kh|publisher=Office of the Council of Ministers|date=25 January 2017|accessdate=4 September 2019}}</ref> နိုင်ငံအား ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ တစ်ပါတီတည်းကသာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။<ref name=oneparty1>{{Cite news|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/cambodian-parliament-launches-era-of-one-party-rule|title=Cambodian Parliament launches era of one-party rule|website=The Straits Times|date=5 September 2018|accessdate=26 July 2019}}</ref><ref name=oneparty2>{{Cite news|url=https://www.voacambodia.com/a/cambodia-set-to-become-one-party-state/4505605.html|title=Cambodia Set to Become One Party State|first=David|last=Boyle|work=Voice of America|publisher=VOA Cambodia|date=30 July 2018|accessdate=26 July 2019}}</ref> အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း ဝင်ငွေ့ နိမ့်ကျသော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားသည် အာရှတွင် တိုးတက်မှုအမြန်ဆုံး စီးပွားရေး ရှိသည့် နိုင်ငံ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်းက ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းမှာ ၇.၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသည် အဓိက စီးပွားရေး ကဏ္ဍအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေး တိုးတက်လာမှုကြောင့် ချည်မျှင်လုပ်ငန်း၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း၊ အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း နှင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတို့တွင် ကောင်းမွန်သော ဖွံ့ဖြိုးမှု ရှိသည်။.<ref>{{cite news |url=http://www.phnompenhpost.com/index.php/2011051849188/Business/cambodia-to-outgrow-ldc-status-by-2020.html |title=Cambodia to outgrow LDC status by 2020 |work=The Phnom Penh Post |date=18 May 2011 |accessdate=20 June 2011 |archivedate=21 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521094658/http://www.phnompenhpost.com/index.php/2011051849188/Business/cambodia-to-outgrow-ldc-status-by-2020.html }}</ref> ကုလသမဂ္ဂမှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ဖွံ့ဖြိုးမှု နိမ့်ကျသော နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://unctad.org/en/Pages/ALDC/Least%20Developed%20Countries/UN-list-of-Least-Developed-Countries.aspx|website=UNCTAD|title=UN list of Least Developed Countries|accessdate=4 November 2019}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့တရားမျှတမှု စီမံကိန်း၏ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှု ကိန်းညွှန်းမှ နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား အဆင့် ၁၂၅ သတ်မှတ်ထားပြီး ဒေသအတွင်း အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အလွန်နောက်ရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=http://data.worldjusticeproject.org/|website=World Justice Project|title=WJP Rule of Law Index® 2018–2019|accessdate=4 November 2019|archivedate=29 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/}}</ref> == အမည်ရင်းမြစ် == "ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ" သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ရုံးသုံးအမည် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ဆိုသော အမည်မှာ ပြင်သစ်ဘာသာစကား ကမ်ဘိုဒေ့ (Cambodge) မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်စကားမှာလည်း ဒေသခံတို့၏ ခမာစကား ကမ်ပူးချားမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားဆိုသော အသုံးအနှုန်းကို ဥရောပတွင် အစောဆုံး သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်မှာ ၁၅၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပြီး အီတလီ စွန့်စားရှာဖွေသူ [[မဂျဲလင်|ဖာဒီနန် မက်ဂျဲလန်]]၏ ကမ္ဘာတခြမ်း ခရီးစဉ်တွင် လိုက်ပါသူ အန်တိုနီယို ပီဂါဖက်တာမှ သူ၏ စာတွင် "ကာမိုဂျီးယား" ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=Relazione del primo viaggio intorno al mondo – Wikisource |url=https://it.wikisource.org/wiki/Relazione_del_primo_viaggio_intorno_al_mondo |website=it.wikisource.org}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးများသည် သူတို့၏ နိုင်ငံကို "ဆော့ခမာ" ဟု ညွှန်းဆိုလေ့ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ "ခမာတို့၏ မြေ" ဖြစ်သည်။ သို့သော် ပိုမို၍ တိကျသော အခေါ်အဝေါ်အနေနှင့် "ပရာတေး ကမ်ပူးချား (မူလပါဠိစကားလုံး - ပဒေသ ကမ္ဗောဇ)" ဟု သုံးနှုန်းပြီး "ကမ်ပူးချားတို့၏ နိုင်ငံ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အနောက်ကမ္ဘာတွင် "ကမ္ဘောဒီးယား" ဟု အမြဲတစေ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိသော်လည်း အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အစား ကမ်ပူချီးယား ဟူ၍ အသံထွက်လေ့ရှိသည်။<ref>{{cite dictionary |url=http://dictionary.reference.com/browse/kampuchea|title= kampuchea. (n.d.). Collins English Dictionary – Complete & Unabridged 10th Edition.|dictionary= Dictionary.com|accessdate=31 October 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=https://books.google.com/books?id=5oGnZRd4GKwC&pg=PA3|title= Cambodia|date=|accessdate=31 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nectec.or.th/thai-yunnan/20.html#9|title=On some Cambodian Words|work=Thai-Yunnan Project Newsletter No. 20., Department of Anthropology, Research School of Pacific Studies Australian National University by Serge Thion|publisher=Nectec|date=|accessdate=31 October 2015}}</ref> {| class="wikitable" style="float:center; clear:right;" |+တရားဝင် အမည်များ ! scope="col" | နေ့စွဲ ! scope="col" | အမည် ! scope="col" | မှတ်ချက် |- | အေဒီ ၅၀/၆၈ – အေဒီ ၅၅၀ || '''ဖူနန်း အင်ပိုင်ယာ''' || '''နိုကော် ဖနွမ်''' – (အခြားအမည်) |- | ၅၅၀–၈၀၂ || '''ချန်နလာ အင်ပိုင်ယာ''' || အေဒီ ၈ ရာစုတွင် ကုန်းချန်နလာ နှင့် ရေချန်နလာဟု ခွဲခြားခဲ့သည်။ |- | ၈၀၂–၁၄၃၁ || '''ခမာ အင်ပိုင်ယာ''' || အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဩဇာအာဏာအကြီးဆုံး အင်ပိုင်ယာ တစ်ခု |- | ၁၄၃၁–၁၈၆၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယား'''|| အလယ်ခေတ် (ချက်တိုမက်ခေတ်၊ လောင်းဗက်ခေတ်၊ အူဒုံခေတ်) |- | ၁၈၆၃–၁၉၄၁၊ ၁၉၄၅–၁၉၅၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယားပြည် (ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံ)'''|| |- | ၁၉၄၁–၁၉၄၅ || '''ဂျပန်တို့လက်အောက်'''|| |- | ၁၉၅၃–၁၉၇၀ || '''ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ'''|| (''ပြည်သူ့ ဆိုရှယ်လစ် အဖွဲ့အစည်း'') ကာလ <br />ကမ္ဘောဒီးယား ပထမနိုင်ငံဟုလည်း ခေါ်သည်။ |- | ၁၉၇၀–၁၉၇၅ || '''ခမာသမ္မတနိုင်ငံ''' ||အမေရိကန် ဗုံးကြဲခြင်း၊ ပြည်တွင်းစစ် |- | ၁၉၇၅–၁၉၇၆ || '''ကမ်ပူးချား''' || ခမာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု |- | ၁၉၇၆–၁၉၈၂ || '''ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား''' || ခမာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု – ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1982/07/09/world/3-unlikely-cambodian-allies-map-war-on-vietnam.html|title=3 Unlikely Cambodian Allies Map War on Vietnam|date=9 July 1982|website=The New York Times|accessdate=18 August 2017}}</ref> |- | ၁၉၈၂–၁၉၉၀ || '''ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ''' || ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု |- | ၁၉၉၀–၁၉၉၃|| '''ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတော် အစိုးရ''' || ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု |- | ၁၉၇၉–၁၉၈၉|| '''ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ''' || ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ်မပြု |- | ၁၉၈၉–၁၉၉၁|| '''ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ''' || |- | ၁၉၉၁–၁၉၉၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယား အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကုလသမဂ္ဂ အာဏာပိုင်''' || |- | ၁၉၉၃–ယနေ့ || '''ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ''' || ကမ္ဘောဒီးယား ဒုတိယနိုင်ငံ |} == သမိုင်း == ===သမိုင်းမတင်မီကာလ=== [[File:Ewer from Cambodia, Angkorian era, 12th century, glazed stoneware, HAA.JPG|thumb|၁၂ ရာစုမှ ကြွေရည်စည့်ရည် သုတ်လိမ်းထားသော ကျောက်သားလက်ရာ တစ်ခု]] ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနေရာတွင် ပလိုင်စတာဆင်း ခေတ်က လူတို့နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများကို ကျဲပြန့်တွေ့ရှိရပြီး သလင်းနှင့် သလင်းအသွင်ပြောင်း ကျောက်လက်နက်ကိရိယာများမှာ ၎င်းတို့၏ သက်တမ်းသက်မှတ်ခြင်းမှာ ယုံကြည်ရလောက်သော အခြေအနေမရှိသော်လည်း မဲခေါင်မြစ် တစ်လျှောက်ရှိ ကုန်းမြေအဆင့်ဆင့် ဖြစ်နေရာ နေရာများ၊ စတန်ထရန်ပြည်နယ်၊​ကရာတီပြည်နယ် နှင့် ကမ်ပေါ့ပြည်နယ်တို့တွင် တွေ့ရသည်။<ref name=stark2004>{{Cite book|author=Stark, Miriam|editor1-first=Ian|editor1-last=Glover|editor2-first=Peter S.|editor2-last=Bellwood|title=Southeast Asia: from prehistory to history|year=2005|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-39117-7|chapter=Pre-Angkorian and Angkorian Cambodia|chapter-url=http://www.anthropology.hawaii.edu/People/Faculty/Stark/pdfs/2004_PreAngkorian.pdf|access-date=26 August 2020|archive-date=10 June 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100610170734/http://www.anthropology.hawaii.edu/People/Faculty/Stark/pdfs/2004_PreAngkorian.pdf|url-status=dead}}</ref> အချို့သော ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ အထောက်အထားများမှ ဟိုလိုဆင်းခေတ်အတွင်း မုဆိုး-ရှာဖွေစုဆောင်းသူ အုပ်စုများ ဒေသအတွင်း နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း ပြသနေသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ရှေးအကျဆုံးတွေ့ရသော ရှေးဟောင်းသုတေသနဒေသမှာ ဘတ်တမ်ဘမ်ပြည်နယ်ရှိ "လန်းစပင်း" လှိုဏ်ဂူ ဖြစ်ပြီး ဟိုဘင်ဟျန်ခေတ်မှ ဖြစ်သည်။ အနိမ့်ပိုင်း မြေလွှာများအား တူးဆွပြီး ရေဒီယိုကာဘွန်နည်းဖြင့် သက်တမ်းသတ်မှတ်ရာတွင် ဘီစီ ၆၀၀၀ ခန့်ကို ညွှန်ပြနေသည်။<ref name=stark2004 /><ref>{{cite web|url=http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=841%3Athe-second-prehistoric-archaeological-excavation-in-laang-spean-2009&catid=80&lang=en|title=The Second Prehistoric Archaeological Excavation in Laang Spean (2009)|first=Michel|last=Tranet|date=20 October 2009|accessdate=17 November 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101174655/http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=841%3Athe-second-prehistoric-archaeological-excavation-in-laang-spean-2009&catid=80&lang=en|archivedate=1 January 2011}}</ref> ထိုနေရာတွင်ပင် အထက်ပိုင်းမြေလွှာများကို တူးဆွရာ ကျောက်ခေတ်သစ်သို့ ကူးပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာ အထောက်အထားများကို တွေ့ရပြီး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အစောဆုံးသက်တမ်းရှိသော မြေထည်ကြွေထည်များ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=840%3Athe-oldest-ceramic-in-cambodias-laang-spean-1966-68&catid=80&lang=en|title=The Oldest Ceramic in Cambodia's Laang Spean (1966–68)|date=20 October 2009|accessdate=17 November 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101163727/http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=840%3Athe-oldest-ceramic-in-cambodias-laang-spean-1966-68&catid=80&lang=en|archivedate=1 January 2011}}</ref> ဟိုလိုဆင်းခေတ် နှင့် သံခေတ်ကြားမှ ရှေးဟောင်းသုတေသန တွေ့ရှိချက်မှာလည်း ရှားပါးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား သမိုင်းမတီမီခေတ်၏ အရေးပါသော ဖြစ်ရပ်မှာ မြောက်ဘက်မှ ပထမဆုံး ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးသူလည်သမားများ ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၃ ထောင်စုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် စတင်ခဲ့သည်။<ref name=higham2001pre>{{Cite book|author=Higham, Charles |title=The civilization of Angkor|publisher=Phoenix|isbn=978-1-84212-584-7|url=https://books.google.com/?id=_oZ52cuX8s4C|date=January 2002}}, pp.13–22</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တွေ့ရသော စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံး သက်သေအထောက်အထားများမှာ အမျိုးမျိုးသော စက်ဝိုင်းပုံ မြေဖို့ခြင်းများ ဖြစ်ပြီး မမ်မော့အနီး မြေသားနီများတွင် လည်းကောင်း ဗီယက်နမ်နှင့် နီးစပ်သော ဒေသများတွင်လည်းကောင်း ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ အသုံးပြုမှုနှင့် သက်တမ်းမှာ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော်လည်း အချို့မှာ ဘီစီ ၂ ထောင်စုနှစ် အတွင်းက ဖြစ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://memotcentre.org/Earthwork.html|title=Research History|publisher=Memot Centre for Archaeology|accessdate=6 February 2009}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Albrecht, Gerd|year=2000|title=Circular Earthwork Krek 52/62 Recent Research on the Prehistory of Cambodia|journal=Asian Perspectives|volume=39|issue=1–2|issn=0066-8435|url=http://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf|accessdate=15 November 2009|display-authors=1|author2=<Please add first missing authors to populate metadata.>}} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf |access-date=20 March 2022 |archive-date=22 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200422173620/https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf |accessdate=20 March 2022 |archivedate=22 April 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200422173620/https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf }}</ref> [[File:Bayon Angkor Relief1.jpg|thumb|ဘေယွန်အား လွတ်မြောက်ရန်အတွက် ခမာစစ်တပ်မှ ချမ်တို့နှင့် စစ်တိုက်ရန် သွားရောက်စဉ်]] အချိန်ကာလ အတိအကျသတ်မှတ်၍ မရသော အခြား သမိုင်းမတင်မီခေတ်ဒေသများမှာ ၁၈၇၅ တွင် ပထမဆုံး စတင် စူးစမ်းခဲ့သော နေရာဖြစ်သည့် ဆမ်ရောင်း ဆန် (ရှေးဟောင်းမြို့တော် အူဒေါင် နှင့် သိပ်မဝေးသောနေရာ) <ref name=higham1989>{{Cite book|author=Higham, Charles |title=The Archaeology of Mainland Southeast Asia|url=https://archive.org/details/archaeologyofmai0000high |year=1989|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-27525-5}}, p.120</ref>နှင့် မြောက်ပိုင်းပြည်နယ် ဘွန်တေးမူရှေး အတွင်းရှိ "ဖွမ်စနေး" တို့ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|author1=O'Reilly, Dougald J.W. |author2=von den Driesch, Angela |author3=Voeun, Vuthy |year=2006|title=Archaeology and Archaeozoology of Phum Snay: A Late Prehistoric Cemetery in Northwestern Cambodia|journal=Asian Perspectives |volume=45|issue=2|issn=0066-8435}}</ref> ဖွန်စနေးတွင် တူးဖော်မှုများအရ သင်္ချိုင်း ၂၁ ခုကို တွေ့ရှိရပြီး ထိုအတွင်း၌ သံလက်နက်များနှင့် ဦးခေါင်းဒဏ်ရာများတွေ့ရှိရသဖြင့် ရှေးအခါက ပဋိပက္ခရှိခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြနေပြီး အန်ကောရှိ မြို့ကြီးများနှင့် ဖြစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။<ref name=higham2001pre /><ref>Domett, K. M., O'Reilly, D. J. W., & Buckley, H. R. (2011). Bioarchaeological evidence for conflict in Iron Age northwest Cambodia. Antiquity, 85(328).441–458</ref> <ref>Domett, K. M., O'Reilly, D. J. W., & Buckley, H. R. (2011). Bioarchaeological evidence for conflict in Iron Age northwest Cambodia. Antiquity, 85(328)</ref>ရာတာနာကိရိ တွင် သတ္တုတွင်း တူးဖော်ရာ၌ သမိုင်းမတင်မီခေတ်က လက်မှုပစ္စည်းများကို မကြာခဏတွေ့ရလေ့ ရှိသည်။<ref name=stark2004 /> သံကို ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး အထောက်အထားများကို ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံနေရာဖြစ်သော ခိုရတ်ကုန်းမြင့်တွင် တွေ့ရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် သံခေတ် အခြေချနေထိုင်မှုများကို ဘက်ဆေးချမ်ကရောင် ပုထိုး နှင့် အခြားသော အန်ကောခေတ် ပုထိုးများ၏ အောက်ခြေတွင် တွေ့ရပြီး စက်ဝိုင်းပြီးမြေဖို့ခြင်းများကို အန်ကော၏ အနောက်မြောက်ဘက် ကီလိုမီတာ အနည်းငယ် အကွာတွင် ရှိသော "လိုဗီး" ၏ အောက်ခြေတွင် တွေ့ရသည်။ လူသေမြှုပ်နှံမှုများသည် အခြားတွေ့ရှိမှုများထက် ပိုများပြီး စားရေရိက္ခာ ရရှိမှု တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကုန်သွယ်ခြင်း ( ခရီးရှည် ကုန်သွယ်ခြင်းပင် ရှိသည်။ ဘီစီ ၄ ရာစုတွင် အိန္ဒိယနှင့် ကုန်သွယ်ရေးမှာ စတင်နေပြီ ဖြစ်သည်။)တို့အပြင် လူမှုအဆင့်အတန်း နှင့် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းများ ရှိကြောင်းလည်း သက်သေပြနေသည်။<ref name="Carter, A. K. 2011">Carter, A. K. (2011). Trade and Exchange Networks in Iron Age Cambodia: Preliminary Results from a Compositional Analysis of Glass Beads. Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, 30, 178–188.</ref> သံခေတ်မှ တွေ့ရှိရသော လက်မှုပစ္စည်းများတွင် ဖန်ပုတီးများမှာ အရေးပါသော အထောက်အထား ဖြစ်သည်။ အမျိုးမျိုးကွဲပြားသော ဖန်ပုတီးများကို ကမ္ဘောဒီးယား တစ်ဝှမ်းရှိ ဒေသအချို့တွင် တွေ့ရှိရပြီး အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ ဖွန်စနေး နှင့် အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ ပရိုဟီးယားတို့တွင် တွေ့ရှိရသဖြင့် ထိုအချိန်က ပင်မ ကုန်သွယ်ရေး ကွန်ယက် နှစ်ခု ရှိကြောင်း ပြသနေသည်။ ထိုကွန်ယက်နှစ်ခုမှာ အချိန်နှင့် နေရာ ကွာခြားနေသဖြင့် အေဒီ ၂ ရာစု မှ ၄ ရာစု အတွင်း ကွန်ယက်တစ်ခုမှ အခြားကွန်ယက်တစ်ခု သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြနေပြီး လူပတ်ဝန်းကျင် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဩဇာအာဏာ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="Carter, A. K. 2011" /> ===အန်ကောမတိုင်မီခေတ် နှင့် အန်ကောခေတ်=== {{multiple image|caption_align=center|header_align=center | direction = vertical | width = 200 | image1 = Angkor Wat.jpg | caption1 = [[အန်ကောဝပ်]]. | image2 = Bayon Angkor frontal.jpg | caption2 = ဗောဓိသတ္တဘုရားလောင်း [[အဝလောကိတေသွာရ]] ၏ မျက်နှာကို ပရာဆတ် ဘာရွန်တွင် တွေ့ရပုံ }} အေဒီ ၃ရာစု၊ ၄ ရာစု နှင့် ၅ ရာစုတို့တွင် အိန္ဒိယ တိုင်းနိုင်ငံများဖြစ်သော ဖူနန်းပြည် နှင့် ၎င်း၏ နေရာအား ဆက်ခံသော ချန်နလာပြည်တို့သည် ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်း နေရာတို့ ပေါင်းစပ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ နှစ်ပေါင်း ၂,၀၀၀ ကျော်တိုင်အောင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် အိန္ဒိယမှ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုများကို ခံယူပြီး ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် လာအိုနိုင်ငံဖြစ်သော အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ ယဉ်ကျေးမှုလောကများသို့ ပြန်လည်ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။<ref name="BRIT">{{cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/90520/Cambodia |title=History of Cambodia |encyclopedia=Britannica.com |accessdate=16 March 2013}}</ref> ထိုတိုင်းပြည်များအကြောင်း အခြားသိရှိရသည်မှာ နည်းပါးပြီး တရုတ်တို့၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများနှင့် ပဏ္ဍာဆက်မှတ်တမ်းများ အရ ၎င်းတို့ကို ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဖူနန်းနယ်မြေတွင် မဟာအလက်ဇန္ဒား၏ ပထဝီပညာရှင် ကလောဒီးယပ် တော်လမီမှ "ကတ်တီဂါရ" ဟု သိရှိသော ဆိပ်ကမ်းတည်ရှိခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ တရုတ်တို့၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ချန်နလာ၏ ပထမ ဂျာယာဗာမန်း ဘုရင်မှာ ၆၈၁ ခုနှစ်ခန့်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြနေပြီး ထို့နောက်တွင် မငြိမ်သက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ တိုင်းပြည်အား ကုန်းချန်ဒလာ နှင့် ရေချန်ဒလာဟု နှစ်ခြမ်းကွဲသွားစေခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အား ဂျားဗားကျွန်း၏ ဩဇာခံသော အင်အားနိမ့်ပါးသော မင်းသားများမှ လျော့ရည်းစွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် ချန်နလာ၏ အပျက်အစီးများကြားမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ခိုင်မာစွဦ တည်ထောင်နိုင်ခဲ့ကာ ဒုတိယ ဂျာယာဗာမန် ဘုရင် (အေဒီ ၇၉၀မှ အေဒီ ၈၃၅ အထိ အုပ်စိုးခဲ့သည်။) ဂျားဗားပြည်မှ လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့ပြီး မိမိဘာသာ ဒေဝါရာဂျာဘွဲ့ ခံယူခဲ့သည်။ သူနှင့် သူ၏ နောက်လိုက်များသည် ဘုရား-ဘုရင် ဂိုဏ်းကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့ကာ ၉ ရာစုမှ ၁၅ ရာစုအတွင်း ထိုဒေသ၌ ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.art-and-archaeology.com/seasia/ppenh/khmer01.html |title=Khmer Empire Map |publisher=Art-and-archaeology.com |accessdate=27 June 2010}}</ref> အဋ္ဌမဂျာရာဗာမန် လက်ထက်တွင် အန်ကောဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်အား မွန်ဂိုမှ ကူဗလိုင်ခန်၏ စစ်တပ်မှ တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း ဘုရင်အနေနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဝယ်ယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>Cœdès, George. (1956) ''The Making of South East Asia,'' pp.127–128.</ref> ၁၃ ရာစုခန့်တွင် သီရိလင်္ကာ ဘုန်းကြီးများမှ အရှေ့တောင်အာရှအား ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://asia.msu.edu/seasia/Cambodia/religion.html |title=Windows on Asia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070521010839/http://asia.msu.edu/seasia/Cambodia/religion.html |archivedate=21 May 2007}}</ref> ဘာသာတရားမှာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် အန်ကော၌ ရေပန်းစားသော ဘာသာတရားအဖြစ် ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာနေရာတွင် အစားထိုး ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၂၉၅ ခုနှစ် တတိယ အင်ဒရာ ဗာမန် အာဏာရသည်အထိ နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင်ဘာသာ ဖြစ်မလာခဲ့ပေ။<ref>[http://www.cambodia-travel.com/khmer/angkor-era3.htm Angkor Era – Part III (1181–1309 A.D)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121201053806/http://www.cambodia-travel.com/khmer/angkor-era3.htm |date=1 December 2012 }}, Cambodia Travel.</ref> ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် ၁၂ရာစုအတွင်း အရှေ့တောင်အာရှ၏ အကြီးဆုံး ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ ဩဇာအာဏာ ဗဟိုချက်မှာ အန်ကော ဖြစ်ပြီး ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ အထွဋ်အထိပ် ရောက်ရှိစဉ်တွင် မြို့တော်အများအပြားကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာမှ သုတေသနပညာရှင် အဖွဲ့က ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံများနှင့် အခြားသော ခေတ်မီနည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ ကောက်ချက်ချခဲ့သည်မှာ အန်ကောသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စက်မှုခေတ်မတိုင်မီက အကြီးဆုံး မြို့ပြ ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြို့ပြအကျယ်အဝန်းမှာ {{convert|၂,၉၈၀|km2|sqmi|0|abbr=off}} မျှ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite journal |url=http://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |title=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America: A comprehensive archaeological map of the world's largest pre-industrial settlement complex at Angkor, Cambodia |accessdate=27 June 2010 |doi=10.1073/pnas.0702525104 |pmid=17717084 |volume=104 |issue=36 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |pages=14277–14282 |year=2007 |last1=Evans |first1=D. |pmc=1964867 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |access-date=20 March 2022 |archive-date=25 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225162634/https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |accessdate=20 March 2022 |archivedate=25 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225162634/https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full }}</ref> မြို့တော်မှာ လူဦးရေ ၁ သန်းခန့် အထိ နေထိုင်နိုင်သော အကျယ်အဝန်း ရှိသည်။<ref>[https://web.archive.org/web/20110605004646/http://www.independent.co.uk/news/world/asia/metropolis-angkor-the-worlds-first-megacity-461623.html Metropolis: Angkor, the world's first mega-city], The Independent, 15 August 2007</ref> အများဆုံးသိကြပြီး အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည့် အန်ကောဝပ် ဘုရားကျောင်းမှာလည်း ကမ္ဘောဒီးယား၏ အတိတ်က အဓိက ဒေသတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်ကို သတိပေးနေသကဲ့သို့ ရှိသည်။ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် အင်အားကျဆင်းလာသော်လည်း ၁၅ ရာစု ပျက်သုဉ်းသွားသည့် အချိန်အထိ ထင်ရှားသော အားတစ်ခု အဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေသေးသည်။ ===အန်ကောလွန်ခေတ်=== [[File:Vietnam 1760.jpg|thumb|၁၇၆၀ တွင် တွေ့ရသော အင်ဒိုချိုင်းနား မြေပုံ]] အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်များနှင့် စစ်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် အန်ကောအား အယုဒ္ဓယပြည်မှ ဝင်ရောက်ကျူးကျော် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၄၃၂ တွင် စွန့်ပစ်ခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ဂေဟစနစ် ပျက်ယွင်းမှုနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="Chan">Chandler, David P (1991) ''The Land and the People of Cambodia'', HarperCollins. New York, New York. p. 77, {{ISBN|0060211296}}.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20041225132009/http://www.signonsandiego.com/news/world/20040613-0915-fallenangkor.html Scientists dig and fly over Angkor in search of answers to golden city's fall], The Associated Press, 13 June 2004</ref> ထိုအကြောင်းကြောင့် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ တုံ့ဆိုင်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး တိုင်းပြည်၏ ပြည်တွင်းရေးကိစ္စရပ်များမှာ အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်များ၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သို့ ရောက်သောအခါ ခမာတို့၏ အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အဦး တည်ဆောက်မှုများ ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်းယုံကြည်မှုများ ဖြစ်သော မဟာယနဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ဟိန္ဒူ၏ ဘုရင်ဘုရား ဂိုဏ်းတို့၏ နေရာတွင် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အစားထိုး ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ မြို့တော်ကို လောင်းဗက် သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုနေရာတွင် တိုင်းပြည်မှာ ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးဖြင့် တဖန်ပြန်လည် ထွန်းကားအောင် ကြံဆောင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားအား ဥရောပ မှတ်တမ်းများတွင် ပထမဆုံး ဖော်ပြခြင်းမှာ ၁၅၁၁ တွင် ပေါ်တူဂီတို့မှ ဖော်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပေါ်တူဂီ ခရီးသည်တို့မှ မြို့တော်အား စည်းစိမ်ဥစ္စာနှင့် နိုင်ငံခြား ကုန်သွယ်ရေး ထွန်းကားသော မြို့ အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ အယုဒ္ဓယ နှင့် ဗီယက်နမ်တို့နှင့် ဆက်လက် စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် နယ်မြေများ ထပ်မံဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ၁၅၉၄ တွင် အယုဒ္ဓယ ၏ မဟာ နာရစွမ်ဘုရင်မှ လောင်းဗက်အား အောင်မြင်ပြီး ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခမာမြို့တော် အသစ်ဖြစ်သော အူဒေါင်းအား ၁၆၁၈ တွင် လောင်းဗက်၏ တောင်ဘက်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘုရင်များမှာ ထိုင်း နှင့် ဗီယက်နမ်တို့၏ ဩဇာခံ အဖြစ် တစ်လှည့်စီ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် နောက်ထပ် ၃ ရာစုအတွင်း အသက်ဆက်နိုင်ခဲ့ပြီး လွတ်လပ်သောကာလမှာ အနည်းငယ်သာ ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစုများမှာ ဆိုင်ယမ်(ထိုင်း)၊ အန်နာမိုက် (ဗီယက်နမ်) နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့မှ လိုက်လံဖမ်းဆီး ကျွန်ပြုခြင်းကို ဆက်တိုက်ခံခဲ့ရသည်။<ref>Colquhoun, Archibald Ross (1885). Amongst the Shans (p. 53). London: Field & Tuer; New York: Scribner & Welford. https://books.google.com/books?id=3wQPAAAAMAAJ&pg=PA53</ref><ref>"[https://web.archive.org/web/20101009132129/http://kyotoreviewsea.org/slavery4.htm Slavery in Nineteenth-Century Northern Thailand (Page 4 of 6)]". ''Kyoto Review of South East Asia''; (Colquhoun 1885:53).</ref> ၁၉ ရာစုအတွင်းတွင် ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ထိန်းချုပ်ရန် အပြိုင်အဆိုင်ကြိုးစားခြင်းကြောင့် ဗီယက်နမ် မင်းချင်းတို့က ခမာတို့အား ဗီယက်နမ်တို့၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ကျင့်သုံးရန် ဖိအားပေးခြင်း ခံခဲ့ရသော အချိန်ကာလ ရှိခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့အား ပုန်ကန်မှု အချို့ ရှိခဲ့ပြီး ထိုင်းတို့ထံမှ အကူအညီ တောင်းခံခဲ့သည်။ ၁၈၄၁-၁၈၄၅ ထိုင်း-ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲ သည် ကမ္ဘောဒီးယားအား ပူးတွဲ ဆူဇာရိန်တီ (နိုင်ငံခြားရေးကို အုပ်စိုးသူပြည်ပနိုင်ငံမှ စီမံ၍ ပြည်တွင်းရေးကို မိမိဘာသာ စီမံသောနိုင်ငံ) နိုင်ငံ အဖြစ် ထားရှိရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ ထို့မှတဆင့် နိုရိုဒုန် ပရွန်ဘိုရီရက် ဘုရင်မှ ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ် ထားရှိရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သော အနေအထားသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ ===ပြင်သစ်ကိုလိုနီခေတ်=== {{multiple image|caption_align=left|header_align=center | align = right | direction = vertical | width = 150 | image1 = | caption1 = ဆီဆိုဝပ် ဘုရင် | image2 = Norodom Sihanouk Coronation Regalia 1941 cc.jpg|thumb|left|[[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] ၁၉၄၁ တွင် နန်းတက် ဘိသိက်ခံနေပုံ | caption2 = ၁၉၄၁ တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘိသိက်ခံနေပုံ | image3 = | caption3 = }} ၁၈၆၃ တွင် ထိုင်းတို့တင်မြှောက်ထားသော နိုရိုဒွန်ဘုရင် မှ<ref name="CHANDLER" /> ပြင်သစ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ထိုင်းတို့ထံမှ ကာကွယ်ပေးရန် အကူအညီတောင်းခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရာမ ၄ ဘုရင်မှ ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ထိန်းချုပ်ခြင်းအား စွန့်လွှတ်ရန် နှင့် ထို့အတွက် ဘတ်တမ်ဘန် နှင့် ဆီရမ်ရိ ပြည်နယ်တို့အား အစားပြန်ပေးရန် သဘောတူညီခဲ့သည့်အတွက် ထိုပြည်နယ်တို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်း တရားဝင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၀၇ ခုနှစ် ပြင်သစ်နှင့် ထိုင်းတို့ နယ်စပ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုသော အခါမှသာ ထိုပြည်နယ်များကို ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်တို့၏ အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ် ၁၈၆၇ မှ ၁၉၅၃ ခုနှစ်အထိ ရှိနေခဲ့ပြီး ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနား ကိုလိုနီ နယ်မြေ၏ တစိတ်တဒေသ အဖြစ် ပြင်သစ်တို့မှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း ၁၉၄၁ မှ ၁၉၄၅ အတွင်းတွင်မူ ဂျပန်တို့မှ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ခဲ့သည်။<ref name="Kamm" />၁၈၇၄ မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အတွင်း စုစုပေါင်း လူဦးရေမှာ ၉၄၆,၀၀၀ မှ ၅.၇ သန်း အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ <ref name="Population">"[http://countrystudies.us/cambodia/40.htm Cambodia – Population]". Library of Congress Country Studies.</ref> ၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် နိုရိုဒွန် ဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါ ပြင်သစ်တို့မှ ဘုရင်ရွေးချယ်မှုကို ချုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး နိုရိုဒွန် နှင့် ညီအစ်ကို တော်စပ်သူ ဆီဆိုဝပ်အား ဘုရင်အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ဆီဆိုဝပ်၏ သားဖြစ်သူ မိုနီဗွန်ဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါတွင် ရာဇပလ္လင်မှာ လစ်လပ်သွားခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့မှ မိုနီဗွန်၏ သား မိုနီရက် သည် အလွန်ပင် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်တတ်သည်ဟု ယူဆသဖြင့် ဘုရင်အဖြစ် မတင်မြှောက်ခဲ့ပေ။ သူ့အစား ဆီဆိုဝပ်ဘုရင်၏ သမီးမှ မွေးဖွားသော မြေးဖြစ်သူ [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] အား ဘုရင်အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့မှ အသက်ငယ်သော သီဟာနုကို အလွယ်တကူ ထိန်းချုပ်နိုင်မည်ဟု ထင်မြင်ယူဆခဲ့သည်။<ref name="Kamm">{{Cite book| last = Kamm | first = Henry | author-link = Henry Kamm | title = Cambodia: report from a stricken land | url = https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm| url-access = registration | publisher=Arcade Publishing | year = 1998 | location = New York | page = [https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm/page/27 27] | isbn = 1-55970-433-0}}</ref>သို့သော်လည်း သူတို့ယူဆချက် မှားယွင်းခဲ့ပြီး နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘုရင် အုပ်စိုးစဉ်ကာလတွင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်တို့လက်အောက်မှ ၁၉၅၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။<ref name="Kamm" /> ===လွတ်လပ်ရေးရခြင်း နှင့် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ=== ကမ္ဘောဒီးယားသည် [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] ဘုရင်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံဖြစ်လာသည်။ ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနားအား လွတ်လပ်ရေးပေးသော အခါတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအနေနှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ရန် မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ခဲ့ရပြီး ထိုဒေသကို ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသို့ ပေးအပ်လိုက်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယခင်က ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော်လည်း ထိုဒေသကို ဗီယက်နမ်တို့က ၁၆၉၈ ခုနှစ်ကတည်းက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ပြီး ဒုတိယ ချေ ချက်သာ ဘုရင်က ဗီယက်နမ်တို့အား အခြေချနေထိုင်ရန် ထိုအချိန် မတိုင်မီ ဆယ်စုနှစ် အချို့ကတည်းက ခွင့်ပြုခဲ့သည်။<ref name=autogenerated1>{{Cite book| last = Kamm | first = Henry | author-link = Henry Kamm | title = Cambodia Report from a Stricken Land | url = https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm | publisher=Arcade Publishing | year = 1998 | location = New York | page = [https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm/page/23 23]| isbn = 1-55970-507-8 }}</ref> ထိုကိစ္စသည် သံတမန်ရေးရာ ကိစ္စများတွင် အဟန့်အတား တစ်ခုအဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ခမာလူမျိုး ၁ သန်းကျော်တို့ ထိုဒေသတွင် နေထိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။ ခမာနီတို့က ထိုဒေသကို ကျူးကျော်ပြီး နယ်မြေကို ပြန်လည်ရယူရန်ကြိုးစားခြင်းက ဗီယက်နမ်တို့ ကမ္ဘောဒီးယားကို ကျူးကျော်ရခြင်း၏ အကြောင်းတရားတစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့ပြီး ခမာနီတို့ ဖြုတ်ချခံခဲ့ရသည်။ [[File:Mao Sihanouk.jpg|thumb|left|[[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] နှင့် [[မော်စီတုန်း]]တို့ကို ၁၉၅၆ တွင် တွေ့ရစဉ်]] ၁၉၅၅ တွင် သီဟာနုသည် သူ့ဖခင်ကို အလေးပေးသော အနေဖြင့် နန်းစွန့်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့ကာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် အရွေးခံခဲ့ရသည်။ သူ၏ ဖခင် ၁၉၆၀ တွင် ကွယ်လွန်သည့် အခါတွင် သီဟာနုသည် နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင် တဖန် ပြန်ဖြစ်ခဲ့ပြီး မင်းသားကြီး ဘွဲ့ကို ခံယူခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲ အရှိန်မြင့်လာသော အခါ သီဟာနုသည် စစ်အေးတိုက်ပွဲ အတွင်း ကြားနေသည့် ပေါ်လစီကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ သီဟာနု အနေနှင့် ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားကို ခိုလှုံရာ နယ်မြေ အဖြစ် အသုံးပြုရန် ခွင့်ပြုခဲ့ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်တွင် တိုက်ခိုက်နေသော သူတို့၏ စစ်တပ်များသို့ လက်နက် နှင့် အခြား အကူအညီများ တင်ပို့ရန် ထောက်ပို့လမ်းကြောင်း အဖြစ် အသုံးပြုခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ထိုပေါ်လစီအား ရှက်စရာကောင်းသော ပေါ်လစီဟု ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသား အမြောက်အမြားက ရှုမြင်ကြသည်။ ၁၉၆၇ တွင် သီဟာနု မှ ဝါရှင်တန်ပို့စ် သတင်းစာမှ သတင်းစာဆရာ စတန်လေ ကာနိုးအား အကယ်၍ အမေရိကန်တို့အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့ကို မထိခိုက်ပါက ဗီယက်နမ်တို့၏ ခိုလှုံရာနေရာများကို ဗုံးကြဲမည် ဆိုလျှင် သူ့အနေနှင့် ကန့်ကွက်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>Washington Post, 29 December 1967</ref> ထိုသတင်းစကားကိုပင် [[လန်ဒန် ဘန်းနက်စ် ဂျွန်ဆင်|အမေရိကန်သမ္မတ ဂျွန်ဆင်]] ၏ ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သော ချက်စတာ ဘောင်း သို့လည်း ၁၉၆၈ ဇန်နဝါရီလတွင် ပေးခဲ့သည်။<ref>Morris, p. 44, {{ISBN|0804730490}}.</ref> သို့သော်လည်း အများပြည်သူရှေ့တွင် သီဟာနု အနေနှင့် အမေရိကန်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားတွင် လေကြောင်း​ဗုံးကြဲမှု ပြုလုပ်ခြင်းကို ကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး မတ်လ ၂၆ တွင် သူက ပြောကြားခဲ့သည်မှာ "ဒီလို ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေကို အမြန်ဆုံးနဲ့ အသေအချာကို ရပ်တန့်ပစ်ရမယ်။" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ မတ်လ ၂၈ ရက်တွင် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကျင်းပခဲ့ပြီး သီဟာနုမှ နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာနတို့အား "နိုင်ငံတကာတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ရှင်းလင်းပြတ်သားသော ရပ်တည်မှုကို ထုတ်ဖော်ပေးရန် တောင်းပန်ပါတယ်။​ဒါကတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘယ်လို အခြေအနေမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဘယ်လိုဆင်ခြေနဲ့ပဲ ဖြစ်ဖြစ် ကမ္ဘောဒီးယားနယ်မြေထဲမှာ ဗုံးကြဲတာကို ဆန့်ကျင်ပါတယ်။" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>''Bombing in Cambodia: Hearings before the Committee on Armed Services, U.S. Senate, 93d Cong., 1st sess.'', July/August 1973, pp. 158–160, the primary source on the "secret bombings".</ref> အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် စစ်သားများမှ သီဟာနု၏ အုပ်ချုပ်သည့် ပုံစံ အပြင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ ဖယ်ခွါသွားသည်ကို မနှစ်မြို့ကြပေ။ ===ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၇၀-၇၅)=== သီဟာနုသည် ၁၉၇၀တွင် ဘေဂျင်းသို့ အလည်အပတ်သွားရောက်နေစဉ်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး လွန်နို နှင့် မင်းသား စီစိုဝပ်သ် စီရစ် မာတပ် ဦးဆောင်သော စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့ အာဏာသိမ်းမှုကို ထောက်ပံ့ကြောင်း သက်သေမပြနိုင်ပေ။<ref>Clymer, K. J., ''The United States and Cambodia'', Routledge, 2004, p.22</ref> သို့သော်လည်း အာဏာသိမ်းမှု ပြီးဆုံးသည့်အခါတွင် အစိုးရသစ်သည် ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားမှ ထွက်ခွါသွားရန် အမြန်ဆုံး တောင်းဆိုခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ နိုင်ငံရေးအရ ထောက်ခံမှု ရရှိခဲ့သည်။ သူတို့ခိုလှုံရာနေရာများနှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ သူတို့၏ ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်းများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် အသည်းအသန် ဆန္ဒပြင်းပြနေသော မြောက်ဗီယက်နမ်သားများ နှင့် ဗီယက်ကောင်းတပ်များသည် အစိုးရသစ်အား လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှု ချက်ချင်း စတင်တော့သည်။ ဘုရင်မှ သူ၏ နောက်လိုက်များအား အစိုးရအား ဖြုတ်ချရန် တိုက်တွန်းခဲ့သဖြင့် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ရန် အခြေအနေသို့ အလျှင်အမြန် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ <ref name="SIHNK">{{Cite book | author = Norodom Sihanouk | authorlink = နိုရိုဒွန် သီဟာနု| title = My War with the CIA, The Memoirs of Prince Norodom Sihanouk as related to Wilfred Burchett | publisher = Pantheon Books | year = 1973 | isbn = 0-394-48543-2 | url = https://archive.org/details/mywarwithcia00noro }}</ref> {{multiple image|caption_align=left|header_align=center | align = left | direction = vertical | width = 215 | image1 = US aircraft LORAN bombing over Cambodia c1973.JPG | caption1 = အမေရိကန်တို့ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ၁၉၇၀ မှ ၁၉၇၃ အတွင်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာတွင် လူပေါင်း ထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite journal |last1=Owen |first1=Taylor |last2=Kiernan |first2=Ben |title=Bombs Over Cambodia |journal=The Walrus |date=October 2006 |url=http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf |pages=32–36 |quote=The evidence of survivors from many parts of [Cambodia] suggests that at least tens of thousands, probably in the range of 50,000 to 150,000 deaths, resulted from the US bombing campaigns ..." |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420220434/http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf |archivedate=20 April 2016 }} See {{cite web |authorlink1=Ben Kiernan |last1=Kiernan |first1=Ben |last2=Owen |first2=Taylor |url=http://apjjf.org/2015/13/16/Ben-Kiernan/4313.html |title=Making More Enemies than We Kill? Calculating U.S. Bomb Tonnages Dropped on Laos and Cambodia, and Weighing Their Implications |work=The Asia-Pacific Journal |date=26 April 2015 |accessdate=19 September 2016 |archive-date=12 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150912002843/http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf }}</ref> | image2 = Marines deploy at LZ Hotel.jpg | caption2 = အီးဂဲလ်ပူး စစ်ဆင်ရေး | image3 = | caption3 = }} မကြာမီတွင်ပင် ခမာနီသူပုန်တို့က သီဟာနုကို အသုံးပြု၍ ထောက်ခံမှု ရရှိရန် စတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၇၀ မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ် အစောပိုင်း အထိ ကမ္ဘောဒီးယား ပဋိပက္ခမှာ အစိုးရ၊ ကမ္ဘောဒီးယားစစ်တပ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များ ကြားတွင်သာ ဖြစ်သည်။​သူတို့အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား နယ်မြေအား ထိန်းချုပ်နိုင်လာသော အခါတွင် ဗီယက်နမ်ကွန်မြူနစ်တို့မှ နိုင်ငံရေး အခြေခံအဆောက်အအုံသစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ထို စနစ်အား ကြီးစိုးခဲ့သည်မှာ ယခုအခါ ခမာနီဟု ရည်ညွှန်းကြသော ကမ္ဘောဒီးယား ကွန်မြူနစ်များပင် ဖြစ်သည်။<ref>Morris, pp. 48–51.</ref> ၁၉၆၉မှ ၁၉၇၃ အတွင်းတွင် ဗီယက်နမ် သမ္မတနိုင်ငံ​(တောင်ဗီယက်နမ်) နှင့် အမေရိကန်တပ်များက ဗီယက်ကောင်းများနှင့် ခမာနီတို့ကို နှောင့်ယှက်ရန်ကြိုးပမ်းသည့် အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ဆိုဗီယက်တို့ သိမ်းဆည်းထားသော မှတ်တမ်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ် တို့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား သိမ်းဆည်းရန် ကြိုးစားမှုအား ခမာနီတို့မှ အတိအလင်း တောင်းဆိုမှုကြောင့် ဖြစ်ပြီး ပိုပေါ့ နှင့် ဒုတိယအကြီးဆုံး ဖြစ်သော နွမ်းချာတို့မှ ညှိနှိုင်းခဲ့သည်ဟု သိရသည်။<ref>Mosyakov, Dmitry (2004) [https://web.archive.org/web/20090101000000*/http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc "The Khmer Rouge and the Vietnamese Communists: A History of Their Relations as Told in the Soviet Archives"], in Susan E. Cook, ed., ''Genocide in Cambodia and Rwanda'', Yale Genocide Studies Program Monograph Series No. 1, pp. 54 ff.: "In April–May 1970, many North Vietnamese forces entered Cambodia in response to the call for help addressed to Vietnam not by Pol Pot, but by his deputy Nuon Chea. Nguyen Co Thach recalls: "Nuon Chea has asked for help and we have liberated five provinces of Cambodia in ten days."" {{cite web|url=http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc |title=Archived copy |accessdate=13 April 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130309074636/http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc |archivedate=9 March 2013 |df= }}</ref> မြောက်ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယား စစ်တပ်တို့ တပ်စွဲထားသော နေရာများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ကမ်ပူးချား ကွန်မြူနစ်ပါတီ (စီပီကေ) မှ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို တိုက်ခိုက်မှုအား တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်သည့် အနေနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ [[ရစ်ချက် နစ်ကဆင်]] မှ အမေရိကန်နှင့် တောင်ဗီယက်နမ် ကုန်းတပ်များသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ အခြေစိုက်စခန်းများကို ဖျက်စီးရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ဝင်ရောက်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>Short, Philip (2004) ''Pol Pot: Anatomy of a Nightmare'', Henry Holt & Co.: New York, p. 204, {{ISBN|0805080066}}.</ref>အမေရိကန်နှင့် တောင်ဗီယက်နမ်တပ်များမှ လက်နက်ခဲယမ်း အမြောက်အမြားကို သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များကို ထိန်းချုပ်ရန် ကိစ္စမှာ ခက်ခဲခဲ့သည်။ ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အဓိက ခေါင်းဆောင် ၃ ဦးဖြစ်သော လွန်နို၊ သီဟာနု၏ ညီအစ်ကိုဝမ်းကွဲဖြစ်သော ဆီရစ်မာတက် နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော်ခေါင်းဆောင် အင်တမ်တို့ ကြားတွင် ခေါင်းဆောင်မှုမှာ မညီညွတ်မှုများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ လွန်နိုသည် တစိတ်တပိုင်း အာဏာရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး အခြားသူများမှာ သူ့နေရာကို ရယူရန် မကြိုးစားကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့ကာ ပါလီမန်ကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့ပြီး လွန်နိုသည် သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မညီညွတ်ခြင်း၊ လူ ၃၀,၀၀၀ ရှိသော စစ်တပ်အား လူ ၂၀၀,၀၀၀ ကျော် ရှိသော နိုင်ငံတော် တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များအဖြစ် ပြောင်းလဲခြင်း နှင့် ခြစားမှုများ ပျံ့နှံ့ခြင်းတို့ကြောင့် အရပ်ဖက် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် စစ်တပ်မှာ အားနည်းလာခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ကွန်မြူနစ်တို့၏ ထကြွမှုမှာ ဆက်လက် တိုးပွားလာခဲ့ပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ရိက္ခာနှင့် စစ်ရေး ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ပိုပေါ့ နှင့် ယန်ဆာရီတို့သည် ဗီယက်နမ်တွင် လေ့ကျင့်သင်ကြားထားသော ကွန်မြူနစ်များပေါ်တွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး အများစုကို ထုတ်ပစ်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် စီပီကေ တပ်များသည် ပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့ပြီး သူတို့အား ထောက်ပံ့ပေးထားသော ဗီယက်နမ်များထံမှ ပို၍ သီးခြား ရပ်တည်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ သို့ရောက်သော အခါတွင် စီပီကေသည် အစိုးရတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲများကို မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များ၏ ပံ့ပိုးမှု မပါဘဲ တိုက်ခိုက်လာနိုင်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနယ်မြေ၏ ၆၀% နှင့် လူဦးရေ၏ ၃၀%ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ အစိုးရသည် ပုန်ကန်သူများနှင့် စေ့စပ်ဆွေးနွေးရန် ၃ ကြိမ်တိုင်ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၇၄ သို့ ရောက်သော အခါတွင် စီပီကေသည် တိုင်းဒေသ များအဖြစ် လွတ်လပ်စွာ လည်ပတ်ဆောင်ရွက်လာခဲ့ပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်တိုက်ခိုက်ရေး တပ်အချို့မှာ တောင်ဗီယက်နမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားခဲ့သည်။ လွန်နို ၏ အုပ်ချုပ်မှုမှာ မြို့တော်များ ပတ်ဝန်းကျင် အစိတ်အပိုင်း သေးသေးများ နှင့် အဓိက ပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းများ အထိသာ ရှိသည်အထိ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ စစ်ပွဲမှ ဒုက္ခသည် ၂ သန်းကျော်တို့သည် ဖနွမ်းပင် နှင့် အခြားမြို့တော်များတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် ကွန်မြူနစ်တပ်များသည် ထိုးစစ်ကို စတင်ခဲ့ပြီး စစ်ပွဲအတွင်း အကြမ်းတမ်းဆုံး ၁၁၇ ရက် ဖြစ်ခဲ့ကာ ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံကို ပြိုလဲကျစေခဲ့သည်။ ဖနွမ်းပင်မြို့ ဧရိယာတစ်ဝိုက်တွင် တပြိုင်နက်တည်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကန် တပ်များကို မလှုပ်ရှားနိုင်အောင် ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အခြားသော စီပီကေတပ်ခွဲများက မဲခေါင်အောက်ပိုင်း ပံ့ပိုးရေး လမ်းကြောင်း ကို ထိန်းချုပ်ထားသော ပစ်ခတ်ရေး အခြေစိုက်စခန်းများကို တစ်ချိန်တည်းတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ကွန်ဂရက်မှ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ အကူအညီများ ထပ်မံ ခွင့်ပြုရန် သဘောမတူခဲ့သဖြင့် လေကြောင်းမှ လက်နက်နှင့် ဆန်စပါးတို့ အမေရိကန် ဘဏ္ဍာဖြင့် ထောက်ပံခြင်း ရပ်တန့်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် မစ်ရှင် ကမ္ဘောဒီယားမှ ထွက်ခွာပြီး ၅ ရက်အကြော ၁၉၇၅ ဧပြီလ ၁၇ ရက်တွင် လွန်နို၏ အစိုးရ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>Short, Philip (2004) ''Pol Pot: Anatomy of a Nightmare'', Henry Holt & Co.: New York, p. 4, {{ISBN|0805080066}}.</ref> ===ခမာနီအစိုးရ​ (၁၉၇၅-၇၈)=== [[File:TuolSlang3.jpg|thumb|တူရို စလန်း ပြတိုက်၏ အခန်းများထဲတွင် ခမာနီအစိုးရမှ ရိုက်ကူးထားသော ၎င်းတို့၏ ဒဏ်ကို ခံရသူများ၏ ဓာတ်ပုံအများအပြားကို ပြသထားသည်။]] [[File:Buddhist Stupa at Choeung Ek killing fields, Cambodia.JPG|thumb|ခမာနီ အစိုးရလက်ထက် မျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ခံထားရသောသူများ၏ အစုလိုက်အပြုံလိုက် မြှုပ်နှံထားရာ သင်္ချိုင်းမြေဖြစ်သော ချိုရုံ အက်]] ခမာနီတို့သည် ၁၉၇၅ တွင် ဖနွမ်းပင်သို့ ရောက်ရှိလာပြီး အာဏာရယူခဲ့သည်။ ပိုပေါ့ ဦးဆောင်သော ခမာနီတို့က နိုင်ငံ၏ တရားဝင် အမည်ကို ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား ဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အစိုးရသစ်သည် ၎င်းတို့ဘာသာ မော်စီတုန်းလက်ထက် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မဟာခုန်ပျံကျော်လွှားမှုကြီး ပုံစံကို အတုယူပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ပြည်သူများကို မြို့တော်များမှ အလျှင်အမြန် ထွက်ခွာစေခဲ့ကာ ပြည်သူတရပ်လုံးကို ကျေးလက်ရှိ စီမံကိန်းများသို့ အတင်းအကြပ် ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်လုပ်စေခဲ့သည်။ သူတို့သည် နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို ၁၁ ရာစုမှ ပုံစံအတိုင်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး အနောက်တိုင်း ဆေးဝါးများကို စွန့်ပစ်ခဲ့ကာ ဘုရားကျောင်းများ၊ စာကြည့်တိုက်များနှင့် အနောက်တိုင်း ပုံစံရှိသော အရာမှန်သမျှကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။ ခမာနီ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြည်သူမည်မျှ သေဆုံးခဲ့သည် ဆိုခြင်းကို ခန့်မှန်းကြသည်မှာ တစ်သန်းမှ သုံးသန်း အထိရှိပြီး အများဆုံး ရည်ညွှန်းကြသည့် ကိန်းဂဏန်းမှာ နှစ်သန်း (လူဦးရေ၏ ၄ပုံ ၁ပုံ) ဖြစ်သည်။<ref name="Locard">{{cite journal|last=Locard|first=Henri|title=State Violence in Democratic Kampuchea (1975–1979) and Retribution (1979–2004)|journal=European Review of History|volume=12|issue=1|pages=121–143|date=March 2005|doi=10.1080/13507480500047811|citeseerx=10.1.1.692.8388|s2cid=144712717|url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171020155918/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |date=20 October 2017 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |access-date=2 January 2021 |archive-date=31 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211031164305/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |accessdate=2 January 2021 |archivedate=31 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211031164305/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf }}</ref><ref name="CAS">{{cite journal|author-link=Ben Kiernan|last=Kiernan|first=Ben|title=The Demography of Genocide in Southeast Asia: The Death Tolls in Cambodia, 1975–79, and East Timor, 1975–80|url=https://archive.org/details/sim_critical-asian-studies_2003-12_35_4/page/585|journal=Critical Asian Studies|volume=35|issue=4|pages=585–597|year=2003|doi=10.1080/1467271032000147041|s2cid=143971159|quote=We may safely conclude, from known pre- and post-genocide population figures and from professional demographic calculations, that the 1975–79 death toll was between 1.671 and 1.871 million people, 21 to 24 percent of Cambodia's 1975 population.}}</ref><ref name="Heuveline, Patrick 2001">{{cite book|last=Heuveline|first=Patrick|chapter=The Demographic Analysis of Mortality Crises: The Case of Cambodia, 1970–1979|title=Forced Migration and Mortality|url=https://archive.org/details/forcedmigrationm0000unse_t3v0|publisher=National Academies Press|year=2001|pages=[https://archive.org/details/forcedmigrationm0000unse_t3v0/page/102 102]–105|isbn=978-0-309-07334-9|quote=As best as can now be estimated, over two million Cambodians died during the 1970s because of the political events of the decade, the vast majority of them during the mere four years of the 'Khmer Rouge' regime. This number of deaths is even more staggering when related to the size of the Cambodian population, then less than eight million.&nbsp;... Subsequent reevaluations of the demographic data situated the death toll for the [civil war] in the order of 300,000 or less.}} cf. {{cite web|url=https://sites.tufts.edu/atrocityendings/2015/08/07/cambodia-u-s-bombing-civil-war-khmer-rouge/|title=Cambodia: U.S. bombing, civil war, & Khmer Rouge|publisher=World Peace Foundation|date=7 August 2015|access-date=9 August 2019|archive-date=14 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190714181839/https://sites.tufts.edu/atrocityendings/2015/08/07/cambodia-u-s-bombing-civil-war-khmer-rouge/}}</ref> ထိုခေတ်မှ သတ်ကွင်း ဆိုသော ဝေါဟာရ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး တူရိုစလန်းအကျဉ်းထောင်မှ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း သမိုင်းကြောင်းကြောင့် နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားခဲ့သည်။ လူသိန်းပေါင်းများစွာ တို့သည် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ အစိုးရသည် အဓိကအားဖြင့် လူမျိုးစု အဖွဲ့များကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်သည်။ ချမ် မွတ်ဆလင်များမှာ အများအပြား ဒဏ်ခံခဲ့ရပြီး ၎င်းတို့လူဦးရေ၏ တစ်ဝက်ကျော် သတ်ဖြတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>Stanton, Gregory H. (22 February 1992) [https://web.archive.org/web/20081011031122/http://www.genocidewatch.org/aboutgenocide/stantoncambodianlaw.htm The Cambodian Genocide and International Law], Yale Law School.</ref> ပိုပေါ့သည် ၎င်း၏ အာဏာကို ထိန်းထားနိုင်ရန် အခိုင်အမာ ဆုံးဖြတ်ထားပြီး ရန်သူများနှင့် သူ့အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်လာနိုင်သူမှန်သမျှကို ဖိနှိပ်ခဲ့သဖြင့် သူ၏ ပြည်သူများသို့ ကြမ်းကြုတ်မှုနှင့် ရက်စက်စွာ ပြုမူမှုများ တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။<ref>[http://www.mtholyoke.edu/~amamendo/KhmerRouge.html ""The Khmer Rouge and Pol Pot's Regime] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180714104451/http://www.mtholyoke.edu/~amamendo/KhmerRouge.html |date=14 July 2018 }}. Mount Holyoke University.</ref> ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် အတင်းအကြပ် နေရပ်သို့ပြန်စေခြင်း နှင့် ခမာနီအစိုးရ လက်ထက်အတွင်း သေဆုံးမှုများကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ဗီယက်နမ်လူဦးရေမှာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ၂၅၀,၀၀၀ ဦးမှ ၃၀၀,၀၀၀ အထိ ရှိရာမှ ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် ၅၆,၀၀၀ သာ ကြွင်းကျန်ရစ်သည်။<ref name="Population" /> သို့သော်လည်း ခမာနီအစိုးရ၏ သားကောင်ဖြစ်ရသူများမှာ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများ မဟုတ်ဘဲ ခမာလူမျိုးများသာ ဖြစ်သည်။ ပရော်ဖက်ရှင်နယ်များ ဖြစ်ကြသော ဆရာဝန်များ၊ ရှေ့နေများနှင့် ကျောင်းဆရာများမှာ ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခံရသည်။ ရောဘတ် ဒီ ကပ်ပလန်၏ အဆိုအရ "မျက်မှန်သည် ကြယ်ဝါနှင့် တန်းတူ သေစေလောက်သော အမှတ်တံဆိပ် ဖြစ်သည်" ဟု ဆိုခဲ့ပြီး မျက်မှန်သည် ပညာတတ်ခြင်း၏ သင်္ကေတ ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="kaplan">Kaplan, Robert D. (1996) ''The Ends of the Earth'', Vintage, 1996, p. 406, {{ISBN|0679751238}}.</ref> ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း ခမာနီများက ချမ်းသာ မပေးခဲ့ပေ။ ဘာသာရေးအား ဆိုးရွားစွာ ဖိနှိပ်ခဲ့သည်မှာ အလွန်ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသည့် အတိုင်းအတာ အထိ ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ သမိုင်းဝင် ဗိသုကာ လက်ရာများ ဖြစ်သော ၉၅% သော ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပုထိုးများမှာ လုံးဝ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=la4kBQAAQBAJ&pg=PT23 | title=The Worst World Disasters of All Time | author=Kevin Baker | page=23| isbn=978-1-4566-2343-2 | date=3 November 2014 }}</ref> ===ဗီယက်နမ်တို့ ကျူးကျော်ခြင်း နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ=== ၁၉၇၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ခမာနီတို့၏ နယ်စပ်ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့် အနေနှင့် ဗီယက်နမ်တပ်များက ကမ္ဘောဒီးယားကို ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="CGG">{{cite web |url=https://cambodiangenocide.org/definition-of-genocide |title=A Brief History of the Cambodian Genocide |publisher=cambodiangenocide.org |access-date=17 January 2018 |accessdate=4 January 2021 |archivedate=18 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118064702/https://cambodiangenocide.org/definition-of-genocide }}</ref> ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်တို့ တည်ထောင်ခဲ့သော ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးပါတီအား ပိုပေါ့နှင့် တာမော့တို့၏ သုတ်သင်မှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ကမ္ဘောဒီးယားမှ ထွက်ပြေးခဲ့သည့် ခမာနီအုပ်စုမှ ဦးဆောင်၍ ဆိုဗီယက်ဘက် ယိမ်းသော ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>[[#Morris|Morris]], p. 220</ref> ၎င်းတို့သည် ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ထားသော ဗီယက်နမ်စစ်တပ်၏ ကျေးဇူးခံ ကျေးဇူးစား ဖြစ်ပြီး ဖနွမ်ပင် ဗီယက်နမ် သံအမတ်၏ လမ်းညွှန်မှု အောက်တွင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏ လက်နက်များကို ဗီယက်နမ် နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့မှ ထောက်ပံ့သည်။<ref name="Daniel Bultmann 2015">Bultmann, Daniel (2015) ''Inside Cambodian Insurgency. A Sociological Perspective on Civil Wars and Conflict'', Ashgate: Burlington, VT/Farnham, UK, {{ISBN|9781472443076}}.</ref> အသစ်တည်ထောင်လိုက်သော နိုင်ငံကို ဆန့်ကျင်သည့် အနေနှင့် ပြည်ပသို့ ထွက်ပြေးနေရသော အစိုးရ၏ အစု ၃ စုမှ ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရကို ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref name="Daniel Bultmann 2015" /> ၎င်းတို့တွင် ခမာနီများ၊ သီဟာနု၏ ဘုရင် သစ္စာခံ အစုအဖွဲ့နှင့် ခမာပြည်သူ့ အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး တို့ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့အား ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ် ပြုခဲ့သည်။ ခမာနီတို့၏ ကုလသမဂ္ဂ ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်သော ချွန်း ပရာဆစ်အား ဆက်လက်ထားရှိခဲ့သော်လည်း သူသည် ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သော ကမ္ဘောဒီးယား ပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များ နှင့် တိုင်ပင် ဆောင်ရွက်ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://gsp.yale.edu/autobiography-thiounn-prasith|title=Autobiography of Thiounn Prasith – Cambodian Genocide Program – Yale University|access-date=28 October 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110511225016/http://disarmament.un.org/Library.nsf/d7ae8ea134b27b838525755c00537cf2/f5b3eb8b58ae67c7852575a100632a27/%24FILE/A-40-PV69.pdf Provisional verbatim record of the sixty-ninth meeting]. United Nations, General Assembly, New York, 8 November 1985.</ref> ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားမှ ဆုတ်ခွာရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သဖြင့် အမေရိကန် နှင့် မဟာမိတ်တို့မှ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ အရေးယူ ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/dsptch5&div=58&id=&page=|title=Lifting the US embargo against Cambodia |publisher=Department of State Dispatch 54|date=20 January 1992 }}</ref> [[File:Medvedev_in_Cambodia_01.png|thumb|right|နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘုရင် အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦး]] ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ပဲရစ်၌ ငြိမ်းချမ်းရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး နှစ်နှစ်အကြာ ၁၉၉၁ အောက်တိုဘာတွင် ပဲရစ် ငြိမ်းချမ်းရေး လုံးဝဥဿုံ သဘောတူညီချက် ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂအား အပစ်အခပ်ရပ်စဲရေး၊ ဒုက္ခသည် ကိစ္စ ဆောင်ရွက်ရေး နှင့် လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းရေး အတွက် ''ကုလသမဂ္ဂ ကမ္ဘောဒီးယား အပြောင်းအလဲ အာဏာပိုင်'' အဖြစ် လုပ်ကိုင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးအပ်ခဲ့သည်။<ref name="USDOS3">{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/2732.htm |title=Country Profile of Cambodia |publisher=State.gov |date=13 June 2012 |access-date=16 March 2013}}</ref> ===ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း=== ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာနုအား ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဘုရင် အဖြစ် ပြန်လည် နန်းတင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ယူအင်န်တီအေစီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော ရွေးကောက်ပွဲများမှ ဖွဲ့စည်းထားသော အစိုးရထံတွင် အာဏာ အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ၁၉၉၇ ဒု-ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် ဦးဆောင်သော အစိုးရ အတွင်းရှိ ကွန်မြူနစ်မဟုတ်သော ပါတီများထံမှ အာဏာသိမ်းမှု ပဋိပက္ခပြီးနောက်တွင် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်လာခဲ့သည်။<ref name="97COUP">[https://web.archive.org/web/20070627054853/http://cambodia.ohchr.org/Documents/Statements%20and%20Speeches/English/40.pdf STATEMENT BY AMBASSADOR THOMAS HAMMARBERG, SPECIAL REPRESENTATIVE OF THE SECRETARY-GENERAL OF THE UNITED NATIONS FOR HUMAN RIGHTS IN CAMBODIA]. UN OHCHR Cambodia (9 July 1997)</ref>အစိုးရအား ဟွန်ဆန်၏ လက်အောက်တွင် တည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်လာနိုင်ပြီးနောက် ၁၉၉၉ ဧပြီလ ၃၀ တွင် အာဆီယံသို့ ဝင်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။<ref name="enlargement">{{cite book|title=ASEAN Enlargement: impacts and implications|url=https://archive.org/details/aseanenlargement0000asea|author1=Carolyn L. Gates|author2=Mya Than|publisher=Institute of Southeast Asian Studies|year=2001|isbn=978-981-230-081-2}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/3338.htm|title=Statement by the Secretary-General of ASEAN Welcoming the Kingdom of Cambodia as the Tenth Member State of ASEAN: 30 April 1999, ASEAN Secretariat|year=2008|work=ASEAN Secretariat|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511153639/http://www.asean.org/3338.htm|archive-date=11 May 2011|url-status=dead|access-date=28 August 2009}}</ref>လတ်တလော နှစ်များတွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် တိုးတက်မှု ရှိလာခဲ့ပြီး စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ်အောက်တွင် ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီစနစ်ဖြင့် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှု အချို့ ရလာခဲ့သည်။<ref name="CIACB" /> ဟွန်ဆန်၏ အုပ်ချုပ်မှုတွင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုနှင့် ခြစားမှုများ ရှိသော်လည်း<ref name="Strangio">{{cite book|last1=Strangio|first1=Sebastian|title=Hun Sen's Cambodia|url=https://archive.org/details/hunsenscambodia0000stra|date=2014|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19072-4}}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်များကို ဖြတ်သန်းလာခဲ့ကြသည့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသားများမှာ အစိုးရကို လက်ခံကြသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယား ကျေးရွာသားများနှင့် အင်တာဗျူးများတွင် ၎င်းတို့မှ ပုံမှန်အတိုင်းရှိနေခြင်းကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကြမ်းစား ပြောင်းလဲမှုထက် ပိုကြိုက်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Brinkley|first=John|title=Cambodia's Curse: The Modern History of a Troubled Land|date=2011|publisher=Hachette UK|pages=460–463|url=https://books.google.com/books?id=C3bsidxFIuEC|access-date=17 November 2019|quote=[Javier Merelo de Barbera] spoke to dozens of [villagers] during the 2008 election campaign, and he said he observed a constant theme: 'People were very afraid of the CCP losing. They were very afraid of change.' After all, for centuries change in Cambodia has generally led to misery or death.|isbn=978-1-4596-2493-1}}</ref> ၂၀၁၀ ဇူလိုင်လတွင် ကန်ကက်လူး သည် အက်စ်၂၁ သုတ်သင်ရေးစခန်း၏ ယခင်တာဝန်ခံ အဖြစ် စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူ့ကျင့်ဝတ် ချိုးဖောက်သော ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အပြစ်ရှိသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်း ခံရသော ပထမဆုံး ခမာနီ ဖြစ်ပြီး ထောင်တစ်သက် အပြစ်ပေးခြင်း ခံရသည်။<ref name="BBC">{{cite web|author=De Launey, Guy |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-10757320 |title=Khmer Rouge prison chief Duch found guilty |publisher=Bbc.co.uk |date=26 July 2010 |access-date=16 March 2013}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.cnn.com/2012/02/03/world/asia/cambodia-duch-appeal/index.html|title= Leader of Khmer Rouge torture prison gets life sentence|work=[[CNN]]|date=3 February 2012}}</ref> သို့သော်လည်း ဟွန်ဆန်သည် ယခင်ခမာနီတို့၏ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများအတွက် တရားစွဲဆိုမှုများ ကျယ်ပြန့်စွာ ပြုလုပ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author=Carmichael, Robert |url=http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html |title=Cambodian Premier says No More Khmer Rouge Trials &#124; News &#124; English |publisher=Voanews.com |access-date=15 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108230947/http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html |archive-date=8 November 2011 |url-status=dead |accessdate=4 January 2021 |archivedate=8 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111108230947/http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ကုလသမဂ္ဂ ကျောထောက်နောက်ခံရှိသော စစ်ရာဇဝတ် တရားရုံးဖြစ်သည့် ကမ္ဘောဒီးယားတရားရုံး၏ အထူးခုံရုံး (ခမာနီ တရားရုံးဟုလည်း သိကြသည်။)မှ ခမာနီအစိုးရ၏ အသက်၈၃ နှစ်ရှိပြီ ဖြစ်သော ယခင် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ ခူးဆမ်ဖန် နှင့် ၈၈ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော ဝါဒရေးရာချုပ် နွမ်ချာ တို့အား ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း နိုင်ငံ၏ အကြမ်းဖက်ခေတ်အတွင်း စစ်ရာဇဝတ်မှုများတွင် ၎င်းတို့၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုအတွက် ထောင်တစ်သက် အပြစ်ပေးခဲ့သည်။ ယခင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အီရန် ဆာရီမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး သူ၏ ဇနီးဖြစ်သော လူမှုရေးဝန်ကြီး အီရန် သီရစ်မှာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် သတိမေ့လျော့သည့် ရောဂါဖြစ်ပွားနေသဖြင့် တရားရင်ဆိုင်ရန် မသင့်လျော်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ===၂၀၁၉ ခုနှစ်အခြေအနေ=== ဂျွန် ဒီ စီအိုစီရာရီ၏ အဆိုအရ "၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကာလကြာမြင့်စွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်မှ သူ၏ အာဏာထိန်းချုပ်မှုကို ပိုမိုတိုးမြှင့်လာခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ဆက်လက်တိုးတက်နေသော်လည်း အိမ်ခြံမြေ ပူပေါင်းပေါက်ကွဲမှု၊ အကြွေးဝန်ပိမှုနှင့် လူမှုရေး မညီမျှမှုများ အတွက် စိုးရိမ်စရာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ပြင်ပဆက်ဆံရေး အနေဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသည် တရုတ်အပေါ် မှီခိုမှု ပိုမို နက်ရှိုင်းလာခဲ့သဖြင့် ဟွန်ဆန်အစိုးရအား အချို့နေရာများအတွက် အကာအကွယ်ရသော်လည်း အားနည်းချက် အသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။" ဟု ဆိုသည်။<ref>John D. Ciorciari, "Cambodia in 2019: Backing Further into a Corner" ''Asian Survey'' 60#1 pp. 125–131. [http://www-personal.umich.edu/~johncior/files/2020%20(Cambodia%20in%202019).pdf online]</ref> == ပထဝီဝင်== [[File:Cambodia Geographic map en.svg|thumb|upright=1.5|ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပထဝီဝင် မြေပုံ]] [[File:Cambodia Regions Map.png|thumb|upright=1.5|ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဒေသတွင်း မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ဧရိယာအားဖြင့် {{convert|၁၈၁,၀၃၅|km2|0|abbr=off}} မျှရှိပြီး အပူပိုင်းဒေသအတွင်း လုံးဝ ကျရောက်ကာ မြောက်လတ္တီကျု ၁၀° မှ ၁၅° ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၁၀၂° မှ ၁၀၈° ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အနောက်ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် လာအိုနိုင်ငံ၊အရှေ့ဘက်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ခြင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။{{convert|443|km|mi|adj=mid|abbr=off}} ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့ တလျှောက်တွင် {{convert|၄၄၃|km|mi|adj=mid|abbr=off}} ရှည်လျားသော ကမ်းရိုးတန်း ရှိသည်။<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|language=en|access-date=10 July 2018|accessdate=4 January 2021|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229001224/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်သည် မြေနိမ့်ဒေသတွင် တည်ရှိသော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များအား ကုန်းမြင့်များနှင့် တောင်ကုန်းနိမ့်များက ဝန်းရံထားကာ တုန်နယ်ဆပ် ခေါ် ရေကန်ကြီးများ ဒေသနှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ၏ အထက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ထိုအလယ်ပိုင်းဒေသမှ ဖြန့်ထွက်သွားသည့် အခါတွင် အသွင်ပြောင်းသွားသည့် လွင်ပြင်များ၊ ပါးလျသော သစ်တောများနှင့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အထက် {{convert|၆၅၀|ft|m|abbr=off}} ခန့် မြင့်တက်သွားသော ဒေသများ ဖြစ်သွားသည်။ မြောက်ဘက်သို့ လားသည့်အခါတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ လွင်ပြင်သည် တိုက်စားခံရသည့် သဲကျောက်တောင်များဖြင့် ဝန်းရံထားကာ ၎င်းတို့မှ အနောက်မှ အရှေ့သို့ {{convert|၂၀၀|mi|km|abbr=off}} မျှ ရှည်လျားသော တောင်ဘက်သို့ မျက်နှာမူနေသည့် တောင်စောင်းများ ဖြစ်ပေါ်နေကာ လွင်ပြင်အထက် ပေ ၆၀၀ မှ ၁၈၀၀ (မီတာ ၁၈၀ မှ ၅၅၀) အထိ ရုတ်တရက် မြင့်တက်နေသည်။ ထိုတောင်စောင်းများသည် ဒန်းဂရက်တောင်များ၏ တောင်ဘက် နယ်နိမိတ် အဖြစ် တည်ရှိသည်။ မဲခေါင်ဒေသသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းဒေသများကို ဖြတ်၍ တောင်ဘက်သို့ စီးဆင်းလျက် ရှိသည်။ မဲခေါင်မြစ်၏ အရှေ့ပိုင်း အသွင်ပြောင်းလွင်ပြင်များသည် အရှေ့ပိုင်းကုန်းမြင့်များ၊ သစ်တောထူထပ်သော တောင်ကုန်းများနှင့် လာအိုနိုင်ငံနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအထိ ဆန့်ထွက်နေသော ကုန်းမြေမြင့်များနှင့် ပေါင်းစပ်သွားသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် ထင်ရှားသော ကုန်းမြင့်ဒေသ နှစ်ခု ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ကရာဗန်တောင်တန်း နှင့် ဒမ်မရေးတောင်တန်းတို့ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ပေါင်းစပ်ကာ တုန်နယ်ဆပ် နှင့် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့တို့ကြားရှိ မြေဧရိယာ အတော်များများတွင် နေရာယူထားသော ကုန်းမြင့်ဒေသ အဖြစ် တည်ရှိသည်။ ဤသို့ ဝေးလံခေါင်ဖျားပြီး လူသူမနေထိုင်သော ဒေသတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော ဖနွမ်အော်ရယ် သည် အမြင့် {{convert|၅,၉၄၉|ft|m|abbr=off}} ဖြင့် တည်ရှိသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/webimage/countrys/asia/cambodia/khland.htm|title=Geography of Cambodia – World Atlas|website=www.worldatlas.com|language=en|access-date=10 July 2018}}</ref> တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသသည် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့နှင့် ကျဉ်းမြောင်းသော ကမ်းမြောင်ဖြင့် ဆက်စပ်နေကာ ထိုဒေသသည် သစ်ပင်ထူထပ်စွာ ပေါက်ရောက်ပြီး လူနေထိုင်မှု ကျဲပါးကာ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်နှင့် အနောက်တောင် ကုန်းမြေမြင့်မှ ပိုင်းခြားထားသည်။ အထင်ရှားဆုံးသော ပထဝီသွင်ပြင်မှာ တုန်နယ်ဆပ်၏ ရေလွှမ်းမိုးမှု ဖြစ်ပြီး ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် {{convert|၂,၅၉၀|km2|0|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး မိုးရာသီတွင် {{convert|၂၄,၆၀၅|km2|0|abbr=off}} အထိ ရှိသည်။ ထိုသို့ လူနေထူထပ်သော လွင်ပြင်မှာ စပါးစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ကိုင်ကြပြီး ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံ၏ နှလုံးသည်းပွတ် ဒေသ ဖြစ်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=http://factsanddetails.com/southeast-asia/Cambodia/sub5_2f/entry-3506.html|title=TONLE SAP {{!}} Facts and Details|last=Hays|first=Jeffrey|website=factsanddetails.com|language=en|access-date=10 July 2018}}</ref> ထိုဒေသ၏ အစိတ်အပိုင်း အတော်များများကို ဇီဝထိန်းသိမ်းရေးရပ်ဝန်း အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name=":2" /> ===ရာသီဥတု=== [[File:Koppen-Geiger Map KHM present.svg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ [[ကော့(ခ်)ပန်ရာသီဥတုခွဲခြားမှုများ]] ပြ မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုသည် အခြား အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် မုတ်သုံလေ လွှမ်းမိုးသော ရာသီဥတုဖြစ်ပြီး အပူပိုင်း စိုစွတ်ခြင်း နှင့် ခြောက်သွေ့ခြင်း အဖြစ် သိရှိကြကာ ရာသီဥတု ကွဲပြားခြင်းမှာ ထင်ရှားစွာ သိသာနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အပူအချိန်မှာ {{convert|21|မှ|35|°C|°F|0}} အထိရှိပြီး အပူပိုင်းမုတ်သုံလေကို ခံစားရသည်။ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေသည် ရေငွေ့များဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော လေများကို ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့နှင့် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာတို့မှ မေလ မှ အောက်တိုဘာလ အတွင်း သယ်ဆောင်လာသည်။ အရှေ့မြောက် မုတ်သုံလေသည် နိုဝင်ဘာမှ ဧပြီလအထိ ဖြစ်သော ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် တိုက်ခတ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်း မိုးအများဆုံးကာလမှ စက်တင်ဘာလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ဖြစ်ပြီး အခြောက်သွေ့ဆုံးကာလမှာ ဇန်နဝါရီလမှ ဖေဖော်ဝါရီလ အထိ ဖြစ်သည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး သုတေသနဌာန နှင့် ကုလသမဂ္ဂတို့၏ အဆိုအရ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံနှင့် အတူ အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းအတွက် အထိခိုက်နိုင်ဆုံဂ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/11754/climate-change--rainy-season-wild-card-/|title=Climate Change Hits Coastal Cambodia Hard|last=Laurenson|first=Jack|website=Khmer Times|access-date=22 June 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camclimate.org.kh/en/documents-and-media/climate-change-in-the-news/211-un-reports-cambodia-at-high-risk-from-climate-change.html|title=UN Reports: Cambodia At High Risk From Climate Change – Cambodia's Official Climate Change Website|last=Reaksmey|website=www.camclimate.org.kh|access-date=18 August 2017}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ်အားလုံးလိုလိုသည် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း၏ အကျိုးဆက်ကို ခံစားကြရသည်။<ref>Overland, Indra et al. (2017) ''[https://www.researchgate.net/publication/320622312 Impact of Climate Change on ASEAN International Affairs: Risk and Opportunity Multiplier]'', Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) and Myanmar Institute of International and Strategic Studies (MISIS).</ref> အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်းရှိ ကျေးလက်နေ လူဦးရေမှာ အန္တရာယ်အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ အဆိုအရ သန့်ရှင်းသောရေ ရနိုင်မှု နည်းပါးခြင်း၊ အလွန်အမင်း ရေကြီးခြင်း၊ ရွှံ့နွံမြေပြိုခြင်း၊ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် မြင့်တက်ခြင်း နှင့် ဖျက်ဆီးနိုင်စွမ်းရှိသည့် မုန်တိုင်းများမှာ အထူးသတိထား စိုးရိမ်ရသည့် ကိစ္စရပ်များ ဖြစ်သည်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းသည် တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသ၏ ရေအတက်အကျ၊ ဂေဟစနစ်နှင့် ကုန်ထုတ်နိုင်စွမ်းအားကို လတ်တလောနှစ်များတွင် အဓိကအားဖြင့် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား လူဦးရေ အများစု၏ စားရေရိက္ခာလုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်မှုနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတို့ကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|last=@NatGeoUK|date=2020-08-17|title=Cambodia's biggest lake is running dry, taking forests and fish with it|url=https://www.nationalgeographic.co.uk/environment-and-conservation/2020/08/cambodias-biggest-lake-is-running-dry-taking-forests-and-fish|access-date=2020-12-10|website=National Geographic|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite news|last=Osborne|first=Zoe|date=2019-12-16|title=Mekong basin's vanishing fish signal tough times ahead in Cambodia|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/16/mekong-basins-vanishing-fish-signal-ill-times-ahead-for-cambodia-aoe|access-date=2020-12-10|issn=0261-3077}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အဓိကအားဖြင့် ရာသီဥတု နှစ်ခု ရှိသည်။​ မိုးရာသီသည် မေလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ဖြစ်ပြီး အပူချိန်သည် {{convert|၂၂|°C|0}} အထိကျဆင်းလေ့ ရှိပြီး ၎င်းနှင့်အတူ လေထဲတွင် ရေငွေ့ပါဝင်မှုလည်း အလွန်များပြားလေ့ရှိသည်။ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုသည် နိုဝင်ဘာလမှ ဒီဇင်ဘာလအထိ ဖြစ်ပြီး အပူချိန်သည် ဧပြီလဝန်းကျင်တွင် {{convert|၄၀|°C}} အထိ မြင့်တက်လေ့ ရှိသည်။ ကပ်ဘေးဆိုက်သော ရေကြီးမှုမှာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်ဖြစ်ခဲ့ကာ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း အတိုင်းအတာ တစ်ခု အထိ ရေကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Nobleman|first=Marc Tyler|title=Cambodia|url=https://archive.org/details/cambodia0000nobl|year=2003|publisher=Bridgestone Books|location=Mankato, Minn|isbn=978-0-7368-1370-9|page=[https://archive.org/details/cambodia0000nobl/page/n9 7]}}</ref> အကြီးအကျယ်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း ရာသီအတွင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ် ၁၇ ခုကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|last1=Dara|first1=Mech|last2=Leakhena|first2=Khan|date=14 October 2020|title=Rising Rivers Flood Schools, Prisons, Over 180,000 Hectares of Farms|url=https://vodenglish.news/rising-rivers-flood-schools-prisons-over-180000-hectares-of-farms/|access-date=2020-12-10|publisher=VOD}}</ref> ===ဇီဝမျိုးကွဲများ=== [[File:Monkey Mother and Child - Phnom Pros (Man Hill) - Outside Kampong Cham - Cambodia (48354787692).jpg|thumb|ကမ်ပုံးချန်ပြည်နယ် ဖနွမ်ပရော့စ်တွင် တွေ့ရသော မျောက်များ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဇီဝမျိုးကွဲများသည် အပူပိုင်း ရွက်ကြွေတောများတွင်တွေ့ရပြီး မှတ်တမ်းရှိသော သစ်ပင်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၈၀ နှင့် ရိုင်ပေးရီးယန်း ဂေဟစနစ်တို့ ရှိကြသည်။ နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၂၁၂ မျိုး၊ ငှက်မျိုးစိတ် ၅၃၆ မျိုး၊ တွားသွားသတ္တဝါမျိုးစိတ် ၂၄၀ မျိုး၊ ရေချိုငါးမျိုးစိတ် ၈၅၀မျိုး (တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသ) နှင့် ပင်လယ်ငါးမျိုးစိတ် ၄၃၅မျိုးတို့ အား သိပ္ပံနည်းကျ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဇီဝမျိုးကွဲအများစုသည် တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ဇီဝရပ်ဝန်းဒေသတို့တွင် တွေ့ရသည်။<ref>[https://archive.today/20110728131701/http://www.tsbr-ed.org/english/online_catalogue/textual_detail.asp?ref=141 Tonle Sap Biosphere Reserve: perspective 2000], Mekong River Commission (MRC), 1 March 2003.</ref> တုန်နယ်ဆပ် ဇီဝရပ်ဝန်း ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေမှာ တုန်နယ်ဆပ်ရေကန်များ၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ရေကန်များနှင့် ပြည်နယ် ကိုးခုဖြစ်သော ကမ်ပုံးသွန်၊ ဆီရမ်ယိ၊ ဘာတန်ဘန်၊ ပါဆတ်၊ ကမ်ပုံးချနန်၊ ဘန်တေး မီချေး၊ ပိုင်လင်း၊ အော့ဒါ မီချေး နှင့် ပရီရာ ဗီဟီးယား ပြည်နယ်တို့ ပါဝင်သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ယူနက်စကို၏ ဇီဝရပ်ဝန်း ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ အဖြစ် အောင်မြင်စွာ စာရင်းသွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20090318002520/http://www.unesco.org/mab/doc/brs/BRlist2008.pdf Complete list of biosphere reserves. Publication Date: 3 November 2008, retrieved from UNESCO website]. (PDF) . Retrieved on 5 July 2015.</ref> အခြား တိရစ္ဆာန်တို့ ကျက်စားရာ နေရာများမှာ မွန်ဒိုကီရီပြည်နယ်ရှိ အမြဲစိမ်း နှင့် ခြောက်သွေ့ အင်ကညင်သစ်တောများ အတွင်းရှိ ကီရို ဆေးမား တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ၊ ဖနွမ်ပရစ်ချ် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ နှင့် ဆရီပေါ့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေး နယ်မြေ တို့ ဖြစ်ကြပြီး ရာတာနာကီရီ ပြည်နယ်နှင့် ပရီရာ မိုနီဗွန် အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ ဘိုတမ်-စာကော အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ ဖနွမ် အော်ရယ် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ နှင့် ဖနွမ်ဆမ်ကော့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ တို့ ပါဝင်သော ကာဒါမွန်တောင်ကုန်း ဂေဟစနစ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝ ရန်ပုံငွေ အဖွဲ့က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ထင်ရှားသောကုန်းမြေ ဇီဝဒေသ ၆ ခုကို သတ်မှတ်ထားပြီး ၎င်းတို့မှာ ကာဒါမွန် တောင်ကုန်း မိုးသစ်တော၊ အင်ဒိုချိုင်းနားအလယ်ပိုင်း ခြောက်သွေ့တော၊ အရှေ့တောင် အင်ဒိုချိုင်းနား ခြောက်သွေ့အမြဲစိမ်းတော၊ တောင်ပိုင်း အင်နာမိုက်တောင်တန်း အပူပိုင်းသစ်တော၊ တုန်နယ်ဆပ် ရေချို ဒီရေတော နှင့် တုန်နယ်ဆပ်-မဲခေါင် သစ်ဆွေး ဒီရေတော တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>Eric Wikramanayake, Eric Dinerstein, Colby J. Loucks ''et al.'' (2002). Terrestrial Ecoregions of the Indo-Pacific: a Conservation Assessment. Island Press; Washington, DC, {{ISBN|1559639237}}.</ref> ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်=== [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|thumb|ဖနွမ်ကူလန်ရှိ ရေတံခွန်]] ၂၀၁၆ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်လုပ်ဆောင်ချက်ဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်း (EPI) တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ တွင် အဆင့် ၁၄၆ ရှိသဖြင့် ဆိုးရွားသော်လည်း တိုးတက်လာနေသော လုပ်ဆောင်မှု ရှိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် အဆိုးဆုံးများထဲတွင် ပါဝင်ပြီး လာအို နှင့် မြန်မာနိုင်ငံထက်သာ သာလွန်သည်။ အီးပီအိုင်အား ၂၀၀၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ခုချင်းစီ အနေနှင့် ကုလသမဂ္ဂ၏ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက်ညွှန်းကိန်းများအား အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် မည်မျှကောင်းမွန်သည်ကို တိုင်းတာသည့် တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ညွှန်ပြချက် ဖြစ်သည်။ အီးပီအိုင်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားအနေနှင့် အဆိုးရွားဆုံး လုပ်ဆောင်ချက် ရှိသည့် နယ်ပယ်များမှာ လေထုအရည်အသွေး (၁၄၈)၊ ရေအရင်းအမြစ် စီမံခန့်ခွဲမှု (၁၄၀) နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြဿနာများပေါ်တွင် မူတည်သည့် ကျန်းမာရေး သက်ရောက်မှု (၁၃၇) တို့ ဖြစ်ပြီး ရေဆိုးနှင့်မိလ္လာကိစ္စရပ်များ၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်မှုနှင့် သစ်တော စီမံခန့်ခွဲမှုတို့မှာ နောက်မှ နီးကပ်စွာ လိုက်လာကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် လွန်စွာကျယ်ပြန့်သော ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသည့် ဒေသများ ကုန်းပေါ်နှင့် ရေထဲတွင် ရှိပြီး ကုန်းပေါ်တွင် ရှိသော ထိန်းသိမ်းရေးဒေသမှာ နိုင်ငံ၏ ၂၀% ခန့် ရှိသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဇီဝမျိုးကွဲများနှင့် တိရစ္ဆာန်တို့ ကျက်စားရာမြေနှင့် ပတ်သက်၍​ ပျမ်းမျှထက်သာလွန်သော အဆင့် ၆၁ ရရှိခဲ့သော်လည်း သစ်တောပြုန်းတီးမှု၊ တရားမဝင် သစ်ခုတ်မှု၊ ဆောက်လုပ်ရေး နှင့် တောရိုင်း တိရစ္ဆာန် သတ်ဖြတ်ခြင်းတို့ကြောင့် ထို ထိန်းသိမ်းရေးဒေသများနှင့် သားကောင်များ ကျက်စားရာမြေတို့မှာ အလွန်အမင်း ပြုန်းတီးလျက် ရှိပြီး အစိုးရအနေနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ဆောင်သည့် နေရာများနှင့် စိုက်ခင်းများကို ထိန်းသိမ်းရေးဒေသများတွင် နေရာချထားမှုကြောင့်လည်း တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်သည်။<ref>EPI (2016): [http://epi.yale.edu/country/cambodia Cambodia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230134002/http://epi.yale.edu/country/cambodia |date=30 December 2016 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://epi.yale.edu/reports/2016-report|title=2016 Report {{!}} Environmental Performance Index – Development|date=11 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211092345/http://epi.yale.edu/reports/2016-report|archive-date=11 February 2017|url-status=dead|access-date=2 April 2018|accessdate=21 January 2021|archivedate=4 February 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160204021925/http://epi.yale.edu/reports/2016-report}}</ref><ref name=GreenList>{{cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/national/kingdom-ranks-low-global-green-list|title=Kingdom ranks low on global green list|newspaper=The Phnom Penh Post|author=Handley, Erin |date=18 February 2016|access-date=6 September 2016}}</ref> [[File:Prey Lang Forest Aerial.jpg|thumb|ပရေလန်း သစ်တော]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှုန်း အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအများဆုံးသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref name=GreenList /> ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိကသစ်တောမှာ ၇၀% ကျော် ဖုံးလွှမ်းနေပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၃.၁% သာ ကျန်ရှိနေသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အတွင်း {{convert|၂၅၀၀၀|km2|sqmi|-2|abbr=on}} မျှ ရှိသော သစ်တောဧရိယာ ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် {{convert|၃၃၄၀|km2|sqmi|0|abbr=on}} မှာ ပင်မသစ်တော ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှစ၍ အဓိကသစ်တောမှာ {{convert|၃၂၂၀|km2|sqmi|0|abbr=on}} အောက်သာ ကျန်ရှိတော့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား၏ အနာဂတ်အတွက် သစ်တောထိန်းသိမ်းရေး ဒေသများအား ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းနိုင်မည့် အခြေအနေမှာ အလွန်အမင်း ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.planetark.org/dailynewsstory.cfm/newsid/20049/story.htm |title=Logging threatens Cambodian tragedy – UN |publisher=Planet Ark |date=6 March 2003 |access-date=27 June 2010 |accessdate=22 January 2021 |archivedate=14 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131014012856/http://www.planetark.org/dailynewsstory.cfm/newsid/20049/story.htm }}</ref><ref>{{cite web|url=http://rainforests.mongabay.com/20cambodia.htm|title=Cambodia|publisher=Mongabay|author=Butler, Rhett |date=15 August 2014|access-date=6 September 2016}}</ref> ၂၀၁၀ မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်းတွင် နှစ်စဉ် သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှုန်းမှာ ၁.၃ % ဖြစ်သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးမှုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ်များနှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး နယ်မြေများလည်း အများအပြားပါဝင်ပြီး မျိုးသုဉ်းရန်စိုးရိမ်ရသော တိရစ္ဆာန်နှင့် ဒေသရင်းနေ တိရစ္ဆာန် မျိုးစိတ် အများအပြားမှာ စားကျက်မြေ နည်းပါးလာခြင်းကြောင့် မျိုးသုဉ်းရမည့် အခြေအနေဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ သစ်တောပြုန်းတီးရခြင်းအတွက် အကြောင်းအရင်း များစွာ ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် တရားမဝင် သစ်ခုတ်ခြင်း မှစ၍ ဆောက်လုပ်ရေးစီမံကိန်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ပြုလုပ်ရန်အတွက် ကြီးမားစွာ ရှင်းလင်းမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ တကမ္ဘာလုံး ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြဿနာ ဖြစ်သော မြေရှင်းလင်းခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် နေရာအနှံ့အပြား ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။ သစ်တောပြုန်းတီးရခြင်းတွင် ဒေသခံပြည်သူများ၊ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် အစိုးရအာဏာပိုင်များ အပြင် တကမ္ဘာလုံးမှ နိုင်ငံတကာ ကော်ပိုရေးရှင်းများလည်း ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.illegal-logging.info/regions/cambodia|title=Cambodia|publisher=Chatham House, The Royal Institute of International affairs|date=2015|access-date= 6 September 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.globalwitness.org/en-gb/archive/cambodian-government-authorises-clear-cutting-national-park/|title=Cambodian Government Authorises Clear-Cutting in National Park|publisher=Global Witness|date=9 July 2004|access-date=6 September 2016|archive-date=28 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160928001051/https://www.globalwitness.org/en-gb/archive/cambodian-government-authorises-clear-cutting-national-park/}}</ref> မဟာမဲခေါင်ဒေသတွင် အထူးသဖြင့် လာအိုနိုင်ငံ၏ ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ရေး တည်ဆောက်မှုလုပ်ငန်းများကြောင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အစားအသောက် ရရှိမှုကို အန္တရာယ် အစစ်အမှန် အဖြစ် ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိသည်။ မြစ်အထက်ပိုင်းမှ ဆည်များ တည်ဆောက်မှုကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အဓိက ပရိုတိန်းအတွက် ပံ့ပိုးပေးနေသော ငါးများကို အန္တရာယ် ဖြစ်စေပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရေးအတွက် လိုအပ်သော မဲခေါင်မြစ်မှ နုန်းမြေကိုလည်း လျော့ကျစေသည်။ အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော ရေချိုကန်ဖြစ်သည့် တုန်နယ်ဆပ်မှ ကြွယ်ဝသော ငါးမျိုးစုံတို့သည် ချို့တဲ့သော နိုင်ငံ၏ ပရိုတိန်းကို အများစု ပံ့ပိုးပေးသည်။ ထိုကန်များသည် ပုံမှန် မဟုတ်ပေ။ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မိုးရွာ၍ မဲခေါင်မြစ်မှ ရေစီးသည့်အခါတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ ချဲ့ကားသွားခဲ့သည်။ ဝါရှင်တန် တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခဖြစ်သော ဂေါ်ဒွန် ဟို့ဂရိ မှ "ဒီငါးတွေဟာ သူတို့အသက်ရှင်သန်ရေးအတွက် အရမ်းအရေးကြီးတယ်။ စီးပွားရေးဘက်ကပဲ ကြည့်ကြည့်။ အာဟာရဘက်ကပဲ ကြည့်ကြည့်။" ဟု ပြောပြီး မဲခေါင်မြစ်ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော သို့မဟုတ် တည်ဆောက်နေသည့် မည်သည့်ဆည်မဆို ငါးများအတွက် ကောင်းသောအလားအလာ မဟုတ် ဟု သူက ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/articles/2014/06/06/cambodia_sleeps_with_the_fishes|title=Cambodia Sleeps With the Fishes|date=6 June 2014|work=Foreign Policy|access-date=28 October 2014}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအစိုးရ နှင့် ပညာရေးစနစ်တို့သည် နိုင်ငံအတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့များတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ကို တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/|title=Mother Nature's Youthful Ambassadors Get to Work|work=Khmer Times|last=LalinDuch|date=9 December 2015|access-date=6 September 2016|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010222149/http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/|archive-date=10 October 2017|url-status=dead|accessdate=23 January 2021|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010222149/http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.illegal-logging.info/content/cambodia-environmental-groups-given-chance-address-pm-hun-sen-forum|title=Cambodia: Environmental groups given chance to address PM Hun Sen at forum|publisher=chatham House|date=22 August 2016|access-date=6 September 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://unu.edu/publications/articles/boosting-research-capacity-for-environmental-management-in-cambodia.html|title=Environmental management: Boosting research in Cambodia|publisher=United Nations University|date=17 January 2012|author=Otsuki, Kei|access-date=6 September 2016|archive-date=3 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130203223243/http://unu.edu/publications/articles/boosting-research-capacity-for-environmental-management-in-cambodia.html}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ နိုင်ငံတော် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် မဟာဗျူဟာနှင့် လုပ်ဆောင်ချက် အစီအစဉ် အသစ်ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှ ၂၀၂၃ အထိ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပြီး ထိုအစီအစဉ်တွင် စိမ်းလန်းစိုပြေရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စဉ်ဆက်မပြတ် တိုးတက်နိုင်ခြင်း အတွက် အိုင်ဒီယာအသစ်များ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/17414/charting-the-next-seven-years-of-environmental-policy/|title=Charting the Next Seven Years of Environmental Policy|work=Khmer Times|last=Cox|first=Jonathan |date=2 November 2015|access-date=6 September 2016}}</ref> ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ကျရောက်ခဲ့သည့် မြေမြှုပ်မိုင်းများနှင့် ဓာတုလက်နက်များ အပါအဝင် မပေါက်ကွဲသေးသည့် လက်နက်ခဲယမ်းများကို ကူညီရှင်းလင်းရန်အတွက် ရန်ပုံငွေကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>Ananth Baliga and Phak Seangly [http://www.phnompenhpost.com/national/us-cuts-funding-cmac-amid-governments-war-words-superpower US cuts funding to CMAC amid government’s war of words with superpower] 7 November 2017, The Phnom Penh Post.</ref> == နိုင်ငံရေး== ===အစိုးရ=== [[File:Norodom king of Cambodia.jpg|thumb|ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးသည် ၁၉၉၃ ခုနှစ် နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ အတိုင်း သက်ဝင်လှုပ်ရှားနေသည်။ အစိုးရမှာ စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် ဖြစ်ပြီး ပါလီမန် ကိုယ်စားပြုဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးသည်။ အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအမှူးမှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီး [[ဟွန်မာနက်]]မှ ၂၀၂၃ခုနှစ်တွင် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဖခင်ဖြစ်သူ [[ဟွန်ဆန်]]မှာ သက်​တော်ရှည်ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၃ခုနှစ်အထိ ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။နိုင်ငံတော်၏ အကြီးအမှူးမှာ ဘုရင်ဖြစ်ကာ လက်ရှိဘုရင်မှာ နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီ ဖြစ်သည်။ သမ္မတအား ဘုရင်မှ ခန့်အပ်ပြီး အမျိုးသား လွှတ်တော်၏ အကြံပေးမှု နှင့် ထောက်ခံမှုဖြင့် ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ဥပဒေပြုရေးအာဏာကို အစိုးရအဖွဲ့နှင့် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်မှ ဝေမျှကျင့်သုံးကြပြီး လွှတ်တော်နှစ်ရပ်တွင် အောက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော အမျိုးသား လွှတ်တော် နှင့် အထက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ်စားလှယ် ၁၂၃ ဦး ပါဝင်သော လွှတ်တော်ကို အချိုးကျ ကိုယ်စားပြုစနစ် ဖြင့် ရွေးချယ်ကြပြီး အများဆုံး သက်တမ်းမှာ ၅ နှစ် ဖြ်စသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၆၁ ဦး ပါဝင်ပြီး ၂ ဦးကို ဘုရင်မှ ခန့်အပ်ကာ ၂ ဦးကို အမျိုးသား လွှတ်တော်မှ ခန့်အပ်ပြီး ကျန်ကိုယ်စားလှယ်များကို ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ် ၂၄ခုရှိ မြို့နယ် ကောင်ဆယ်လာများမှ ရွေးချယ်ကြသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ်၏ သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Cambodia 1993 (rev. 2008)|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Cambodia_2008?lang=en|website=Constitute|access-date=17 April 2015}}</ref> ၂၀၀၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၄ တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီအား အထူးအဖွဲ့ဝင် ၉ ဦး ပါဝင်သော တော်ဝင်နန်းအပ်ကောင်စီမှ ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး တစ်ပတ်အကြာက ဘုရင် နိုရိုဒွန် သီဟာနု နန်းစွန့်ခဲ့ပြီးနောက် အလျှင်အမြန် ချမှတ်ခဲ့သော ရွေးချယ်ရေး အစီအစဉ်များဖြင့် ဖြစ်သည်။ သီဟာမိုနီအား ရွေးချယ်ခြင်းကို ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ မင်းသား နိုရိုဒွန် ရာနာရစ်ဒ် (ဘုရင်၏ အဖေတူ အမေကွဲ ညီ နှင့် လက်ရှိ အကြံပေးချုပ်) တို့က ထောက်ခံခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးမှာ နန်းအပ်ကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ ဘုရင်အား ၂၀၀၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၉တွင် နန်းတင်ခဲ့သည်။ တရားဝင်အားဖြင့် ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီ စနစ် ဖြစ်သော်လည်း အမှန်တကယ်တွင် "နိုင်ငံမှာ တစ်ပါတီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူ့ပါတီနှင့် ခမာနီ အစိုးရမှ ပြောင်းလဲလာပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်ကတည်းက အာဏာရခဲ့သော ဟွန်ဆန် တို့မှ သာ ကြီးစိုးလျက် ရှိသည်။ သူ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအသစ်များမှာ သူနှင့် သူ၏ မိန်းမ ဘန်းရာနီ တို့၏ နောက်လိုက်ခရိုနီများ အတွက်သာ အကျိုးအမြတ် ရှိသည်။" ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/meghabahree/2014/09/24/who-you-know-inc-in-cambodia-a-close-friendship-with-the-pm-leads-to-vast-wealth-for-one-power-couple/|title=In Cambodia, A Close Friendship With The PM Leads To Vast Wealth For One Power Couple|author=Bahree, Megha |date=24 September 2014|work=Forbes|access-date=28 October 2014}}</ref>လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၏ အာရှ ဒါရိုက်တာ ဒေးဗစ်ရောဘတ်မှ ကမ္ဘောဒီးယား အစိုးရအား "အာဏာရှင် ညွန့်ပေါင်း နှင့် အပေါ်ယံ ဒီမိုကရေစီ" ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA" /> ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ၇၄ နှစ်အထိ အုပ်ချုပ်မည်ဟု ကြွေးကြော်ထားသည်။ <ref>{{cite news|last=NEOU|first=VANNARIN|title=Hun Sen Reveals Plan to Win 3 More Elections, Retire at Age 74|url=http://www.cambodiadaily.com/elections/hun-sen-reveals-plan-to-win-3-more-elections-retire-at-age-74-22700/|access-date=16 February 2014|newspaper=The Cambodia Daily|date=7 May 2013|accessdate=25 January 2021|archivedate=22 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222040413/http://www.cambodiadaily.com/elections/hun-sen-reveals-plan-to-win-3-more-elections-retire-at-age-74-22700/}}</ref><ref>{{cite news|last=Thul|first=Prak Chan|title=As protest looms, Cambodia's strongman Hun Sen faces restive, tech-savvy youth|url=http://uk.reuters.com/article/2013/09/06/uk-cambodia-youth-idUKBRE98500G20130906|access-date=14 February 2014|newspaper=Reuters UK|date=6 September 2013|accessdate=25 January 2021|archivedate=22 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222220459/http://uk.reuters.com/article/2013/09/06/uk-cambodia-youth-idUKBRE98500G20130906}}</ref> သူသည် ဘက်ပြောင်းလာသော ခမာနီ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သည်။ သူ၏ အစိုးရအား လူ့အခွင့်အရေးကို လျစ်လျူရှုပြီးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ မကျေနပ်မှု ထုတ်ဖော်ခြင်းအား ဖိနှိပ်သည် ဟု အမြဲတစေ စွပ်စွဲခံရသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အား ဟွန်ဆန်၏ အတိုက်အခံတို့နှင့် အငြင်းအခုံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြို့တော်တွင် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိ၍ သေဆုံးစေခဲ့ပြီး ထိုစဉ်က ဆန္ဒပြသူ ၂၀,၀၀၀ စုရုံးခဲ့ပြီး အချို့မှာ အဓိကရုဏ်းရဲများနှင့် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20130926161920/http://www.channelnewsasia.com/news/asiapacific/cambodia-protest-clashes/814406.html Cambodia protest clashes leave one dead, several wounded]. Channel Asia. 16 September 2013</ref>သာမန် လယ်သမားဘဝမှ လာခဲ့သော ဟွန်ဆန်သည် ၁၉၈၅ ခုနှစ် အာဏာရရှိချိန်တွင် အသက် ၃၃ နှစ်သာ ရှိပြီး သူ့အား အချို့မှ နှစ်ရှည်ကြာ အုပ်ချုပ်သူ အာဏာရှင်ဟု ယူဆကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/2013/09/18/us-cambodia-hunsen-analysis-idUSBRE98H04K20130918|title=Analysis: Punished at the polls, Cambodia's long-serving PM is smiling again|work=Reuters|access-date=28 October 2014|accessdate=25 January 2021|archivedate=18 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018093328/http://www.reuters.com/article/2013/09/18/us-cambodia-hunsen-analysis-idUSBRE98H04K20130918}}</ref> ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံရေးအရ ဆန့်ကျင်မှုများနှင့် သတင်းစာ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ဖိနှိပ်ခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားအား တစ်ပါတီနိုင်ငံအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite news|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/cambodian-parliament-launches-era-of-one-party-rule|title=Cambodian Parliament launches era of one-party rule|website=[[The Straits Times]]|date=5 September 2018|access-date=15 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.voacambodia.com/a/cambodia-set-to-become-one-party-state/4505605.html|title=Cambodia Set to Become One Party State|first=David|last=Boyle|work=[[Voice of America]]|publisher=VOA Cambodia|date=30 July 2018|access-date=15 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/jun/28/cambodian-pm-hun-sen-fully-fledged-military-dictator-says-report|title=Cambodian PM now 'fully fledged military dictator', says report|first=Hannah|last=Ellis-Petersen|work=[[The Guardian]]|date=28 June 2018|access-date=15 July 2019}}</ref> <div class="center"> {| |- |valign="top"| [[File:Cambodia 2011 monuments 28.jpg|thumb|upright=0.95|ဘုရင့်နန်း​တော်]] |valign="top"| |valign="top"| [[File:Cambodian National Assembly 2016-7.jpg|thumb|upright=0.93|ပါလီမန်]] |valign="top"| [[File:2016 Phnom Penh, Budynek s%C4%85du (04).jpg|thumb|upright=0.95|တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] |valign="top"| |} </div> ===နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု=== {{multiple image | align = right | footer = ဟွန်ဆန်သည် ၁၉၈၅ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ | width1 = 195 | image1 = Hun_Sen_at_12th_ASEM_(cropped).jpg | alt1 = Portrait }} ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီသည် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တစ်ခုတည်းသော လက်ဝါးကြီးအုပ်ပါတီဖြစ်သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ စီပီပီသည် ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၄ ခုမှလွဲ၍ ကျန်သော နေရာများကို ရယူထားကာ အမျိုးသားလွှတ်တော်ရှိ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ အားလုံးသော ၁၂၅ ခု နှင့် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်ရှိ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၆၂ ခုမှ ၅၈ခုကို ရယူထားသည်။ [[File:6th National Assembly of Cambodia official portrait.jpg|thumb|300px|left|ကမ္ဘောဒီးယား ဆဌမမြောက် လွှတ်တော်၏ ကိုယ်စားလှယ်များ]] ဟွန်ဆန်နှင့် သူ၏ အစိုးရသည် အငြင်းပွားမှုများစွာ ရှိသော အစိုးရ ဖြစ်သည်။ ဟွန်ဆန်သည် ယခင်က ခမာနီတို့၏ စစ်ဆင်ရေးမှူး ဖြစ်ပြီး မူလက ဗီယက်နမ်တို့ အာဏာပေးအပ်ခဲ့သူ ဖြစ်ကာ ဗီယက်နမ်တို့ နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားသည့် အခါတွင် သူသည် ကြမ်းတမ်းမှုနှင့် ဖိနှိပ်မှုတို့ကို လိုသလိုအသုံးချ၍ သူ၏ အာဏာ ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref name=HRWAdams>{{cite web|author=Adams, Brad |url=https://www.hrw.org/news/2012/05/31/10000-days-hun-sen |title=Adams, Brad, ''10,000 Days of Hun Sen'', International Herald Tribune, reprinted by Human Rights Watch.org |publisher=Hrw.org |date=31 May 2012 |access-date=15 March 2013}}</ref>၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် သူ၏ လက်ထောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သော နိုရိုဒွန် ရာနာရစ်ဒ်၏ အာဏာကြီးထွားလာမှုကို စိုးရိမ်၍ သူသည် စစ်တပ်ကို အသုံးပြု၍ အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး ရာနာရစ်ဒ်နှင့် ၎င်းအား ထောက်ခံသူများကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ရာနာရစ်ဒ်သည် ရာထူးပြုတ်၍ ပဲရစ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အခြားသော ဟွန်ဆန်၏ ပြိုင်ဘက်များမှာ အဖမ်းခံရကာ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရပြီး အချို့မှာ ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=HRWAdams /><ref>{{cite web|url=http://www.hartford-hwp.com/archives/54/060.html |title=Open letter to Second Prime Minister Hun Sen from Amnesty International|publisher=Hartford-hwp.com |date=11 July 1997 |access-date=15 March 2013}}</ref> နိုင်ငံရေးအရ ဖိနှိပ်မှုအပြင် ကမ္ဘောဒီးယားအစိုးရသည် ရွာသားထောင်ပေါင်းများစွာကို နှင်ထုတ်ကာ မြေများကို နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသို့ ရောင်းချခဲ့ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊<ref>{{cite news|author1=Levy, Adrian |author2=Scott-Clark, Cathy |url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/26/cambodia |title=Country for Sale|newspaper=Guardian |date=26 April 2008 |access-date=15 March 2013}}</ref> လာဘ်ငွေရယူကာ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ရေနံနှင့် သတ္တုရင်းမြစ်များကို ခေါင်းပုံဖြတ်ရယူစေခွင့် ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း <ref>{{cite web |url=http://www.globalwitness.org/library/country-sale |title=Country for Sale |publisher=Global Witness |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130306234201/http://www.globalwitness.org/library/country-sale |archive-date=6 March 2013 |accessdate=25 January 2021 |archivedate=6 March 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130306234201/http://www.globalwitness.org/library/country-sale }}</ref>အကျင့်ပျက်ခြစားသည်ဟုလည်း စွပ်စွဲခံရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခြအစားဆုံး အစိုးရအဖြစ် အမြဲတစေ စာရင်းသွင်း ဖော်ပြခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 |title=Coverage of Transparency International's Corruption Report by ''Rasmei Kampuchea Daily'' carried on Asia News Network, 2 December 2011 |publisher=Asianewsnet.net |access-date=15 March 2013 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20120810104123/http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 |archive-date=10 August 2012 |accessdate=25 January 2021 |archivedate=10 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111210062912/http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 }}</ref><ref>Perrin, C.J. (30 March 2011) [https://web.archive.org/web/20110403225719/http://www.ibtimes.com/articles/128461/20110330/corruption-australia-signapore-china-cambodia-philippines-hong-kong-based-political-economic-risk-co.htm Australia, Singapore: Least Tainted with Corruption—survey], ''International Business Times''.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.transparency.org/country#KHM |title=Transparency International's latest index |publisher=Transparency.org |access-date=15 March 2013 |archive-date=12 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512190640/https://www.transparency.org/country#KHM }}</ref>[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေး အဖွဲ့]] မှ ကမ္ဘောဒီးယားမှ အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ်ရှိ မြေယာအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူ ယောင် ဘိုဖ အား ယုံကြည်ချက်ကြောင့် အကျဉ်းကျခံရသူ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။<ref name=yorm>{{cite web|url=https://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27|title=Convictions of activists in Cambodia demonstrates dire state of justice|date=27 December 2012|publisher=Amnesty International|access-date=2 January 2013|archive-date=1 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130101163441/http://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27|url-status=live|accessdate=25 January 2021|archivedate=1 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130101163441/http://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက် ဖနွမ်းပင်တွင် အငြင်းပွားနေသော ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ဆန္ဒပြနေခြင်းအား သတင်းယူနေသော သတင်းသမားများအား ရဲများနှင့် အရပ်ဝတ်များက လေးဂွများ နှင့် ကျင်စက်များဖြင့် တမင်သက်သက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ နိုင်ငံတကာ သတင်းထောက်ကလပ်၏ ဥက္ကဋ္ဌ ရစ်ခ် ဗယ်လန်ဇူးလားအား တိုက်ခိုက်နေခြင်းကို ဗွီဒီယို မှတ်တမ်းအဖြစ် တွေ့ရသည်။ အတိုက်အခံတို့မှ ရွေးကောက်ပွဲမသမာမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်သဖြင့် ပါလီမန်ဖွင့်လှစ်ခြင်းကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြသဖြင့် နိုင်ငံရေးအရ တင်းမာမှု ဖြစ်ပွားပြီး အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အနည်းဆုံး သတင်းထောက် ၇ ယောက်တို့သည် ဒဏ်ရာ အနည်းငယ် ရခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ဆန္ဒပြသူ အနည်းဆုံး ၂ ဦးမှာ လေးခွထိမှန်ခံခဲ့ရသဖြင့် ဆေးရုံတက်ရောက် ကုသခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2013-09-24/an-cambodia-attacks-reax/4978738|title=Overseas Press Club of Cambodia condemns violent attack on journalists in Phnom Penh|work=Australia Network News|access-date=28 October 2014}}</ref> ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ အဓိက အတိုက်အခံ ပါတီဖြစ်သော ကမ္ဘောဒီးယားအမျိုးသားကယ်ဆယ်ရေးပါတီ (စီအင်န်အာရ်ပီ) ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သဖြင့် ပိုမို၍ အာဏာရှင်ဆန်သော နိုင်ငံရေးစနစ်ကို ပြန်လည် အသက်ဝင်ရန် လမ်းခင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2017/dec/03/cambodia-strongman-leader-thousands-stability-ceremony-angkor-hun-sen |title=Guardian report on Hun Sen as strongman |newspaper=Guardian | date=3 December 2017}}</ref> ===အကျင့်ပျက် ခြစားမှု=== ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု အဆင့်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအများစုထက် ပို၍မြင့်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် "ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ" ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတဝှမ်းလုံးတွင် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများ ရှိနေသည်။ ခြစားမှုသည် တရားစီရင်ရေး၊ ရဲ နှင့် အခြားသော နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများကို သက်ရောက်စေသည်။ အစိုးရ အရာရှိများ အနေနှင့် နီးစပ်သူကို ဦးစားပေးခြင်း နှင့် အပြစ်ရှိသူကို လျစ်လျူရှု ပေးခြင်းတို့ကို နေရာတကာ တွေ့ရသည်။ တရားစီရင်ရေး နှင့် အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဌာနတို့ကြားတွင် ရှင်းလင်းသော ကွဲပြားခြားနားမှုမရှိခြင်းကြောင့် တရားစီရင်ရေးစနစ်တွင် နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးမှုများစွာ ရှိသည်။<ref name="globalwitness.org">[http://www.globalwitness.org/campaigns/corruption/oil-gas-and-mining/cambodia Retrieved November-14-2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141010033539/http://www.globalwitness.org/campaigns/corruption/oil-gas-and-mining/cambodia |date=10 October 2014 }}. Globalwitness.org. Retrieved on 5 July 2015.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် လာဘ်စားမှုများကို ကြုံတွေ့နေရသည်မှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ရယူခြင်း၊ ယာဉ်စည်းကမ်း ချိုးဖောက်ခြင်း နှင့် လျှော့ပေါ့သော တရားစီရင်ချက် ရရှိစေရေး တို့အတွက် ဖြစ်သည်။ ကုမ္ပဏီများ အနေနှင့် လိုင်စင်များနှင့် ပါမစ်များ ရယူရန် အထူးသဖြင့် ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ပါမစ်များအတွက် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ ပြုလုပ်ခြင်းမှာ အမြဲတွေ့နေရသော အလေ့အထ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေတွင် သတင်းပေးသူများအား ကာကွယ်ပေးမှု မရှိပဲ သူတို့ သတင်းပေးသည့် ခြစားမှုကို သက်သေမပြနိုင်ပါက ထောင်ခြောက်လအထိ အပြစ်ပေးခြင်း ခံရနိုင်သည်။<ref name="globalwitness.org" /> ===နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး=== [[File:The Prime Minister, Shri Narendra Modi with the Prime Minister of the Kingdom of Cambodia, Mr. Samdech Akka Moha Sena Padei Techo Hun Sen, at Hyderabad House, in New Delhi on January 27, 2018 (1).jpg|thumb|left|ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် အား အိန္ဒိယ ဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒရာ မိုဒီ နှင့် အတူ နယူးဒေလီတွင် တွေ့ရပုံ၊​၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးကို ပရက် ဆိုခွန် ဦးဆောင်သော နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ကိုင်တွယ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကုလသမဂ္ဂ၊ [[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]]၊ [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေ အဖွဲ့]]တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် [[အာရှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဘဏ်]]၊​[[အာဆီယံ]]​တို့၏ အဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့ သို့ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသော အရှေ့အာရှထိပ်သီးညီလာခံ သို့ ပထမဆုံးအကြိမ် အဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် နိုင်ငံပေါင်း များစွာနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး အစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နိုင်ငံအတွင်း သံရုံး ၂၀ ရှိပြီး<ref>Royal Government of Cambodia.{{cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html |title=Foreign Embassies |archive-url=https://web.archive.org/web/20070212040416/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html |archive-date=12 February 2007 |accessdate=28 January 2021 |archivedate=12 February 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070212040416/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html }}</ref> အာရှတိုက်ရှိ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ အပါအဝင် ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွင် အဓိက ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သော နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိကန်၊ ဩစတြေးလျ၊ တရုတ် နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဂျပန် နှင့် ရုရှားတို့လည်း ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |author1=Dalpino, Catharin E. |author2=Timberman, David G. |url=http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html |title=Cambodia's Political Future: Issues for U.S. Policy |archive-url=https://web.archive.org/web/20051028015243/http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html |archive-date=28 October 2005 |work=Asia Society |date=26 March 1998 |accessdate=28 January 2021 |archivedate=28 October 2005 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051028015243/http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html }}</ref>နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးကြောင့် အလှူရှင်အဖွဲ့အစည်းများမှ လူမှုရေး၊​စီးပွားရေး နှင့် မြို့ပြလူမှုအဆောက်အအုံများအတွက် လိုအပ်သည်များကို အကူအညီပေးခဲ့ကြသည်။ [[File:Russian President Vladimir Putin with Cambodian Prime Minister Hun Sen.jpg|thumb|ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်အား ရုရှားသမတ ဗလာဒီမီယာ ပူတင်နှင့် အတူ မော်စကိုတွင် တွေ့ရပုံ၊​၂၀၁၆ မေ ၁၉]] ၁၉၇၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ပြင်းထန်ကြမ်းတမ်းသော အကွဲအပြဲများကို ကျော်လွန်သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ အကြား နယ်စပ် အငြင်းပွားမှု အချို့ ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ထိုအရာများမှာ ကမ်းလွန်ပင်လယ်အတွင်းရှိ ကျွန်းအချို့၊ ဗီယက်နမ် နှင့် နယ်နိမိတ်၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများ နှင့် သတ်မှတ်မထားသော ပင်လယ်နယ်နိမိတ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့အနေနှင့် နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုများ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် ပရီးယား ဗီဟီးယား ပုထိုးနှင့် ကပ်လျက် နေရာတွင် စစ်တပ်အချင်းချင်း ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားပြီး ဆက်ဆံရေး ပျက်ယွင်းခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အနေနှင့် နယ်မြေအများစုကို ပိုင်ဆိုင်သည် ဖြစ်သော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံမှ နိုင်ငံတကာဥပဒေများကို မလိုက်နာပဲ ကမ္ဘောဒီးယား စစ်တပ်မှ အရင်းအမြစ် အလုံအလောက် မရှိသဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ်ကတည်းက မဖြေရှင်းနိုင်ပဲ ထားခဲ့သော နေရာများတွင် အခိုင်အမာတည်ဆောက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ <ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-24897805|title=Preah Vihear temple: Disputed land Cambodian, court rules|work=BBC News|date=11 November 2013|access-date=11 November 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf|title=Judgment: Request for Interpretation of the Judgment of 15 June 1962 in the Case Concerning the Temple of Preah Vihear (''Cambodia v. Thailand'')|date=11 November 2013|others=Recorded by L.Tanggahma|publisher=International Court of Justice|location=The Hague, Netherlands|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131111173337/http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf|archive-date=11 November 2013|accessdate=28 January 2021|archivedate=11 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131111173337/http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် တရုတ်တို့သည် ၂၀၁၀ ခုနှစ်များတွင် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ နောက်ခံပေးထားသော တရုတ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ကိုကောင်းပြည်နယ်ရှိ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း၌ {{convert|၉၀|km|abbr=on}} ရှည်လျားသော နေရာတွင် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု တည်ဆောက်လျက် ရှိသည်။ ထိုဆိပ်ကမ်းသည် အပျော်စီးသင်္ဘောများ၊ ဝမ်းပုံလောင်းသင်္ဘောများ နှင့် စစ်သင်္ဘောများ ကပ်ရောက်နိုင်သည် အထိ ရေစူးနက်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ သံတမန် ရေးအရ ထောက်ခံမှုသည် တရုတ်တို့၏ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အငြင်းပွားနေသည့် နေရာများအား ရယူရန်ကြိုးပမ်းမှုကို အထောက်အကူပေးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အာဆီယံ၏ စည်းမျဉ်းအရ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက ကန့်ကွက်ပါက အဖွဲ့တစ်ခုလုံး အနေဖြင့် ဦးဆောင်လှုပ်ရှားမှုကို ရပ်တန့်စေနိုင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရှိသည့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ အတွက် တရုတ်တို့အတွက် ချိန်ညှိပေးမည့် အလေးတုံး တစ်ခု ဖြစ်သည်။ <ref>name="Kynge"James Kynge, Leila Haddou and Michael Peel, [https://www.ft.com/content/23968248-43a0-11e6-b22f-79eb4891c97d?mhq5j=e2 FT Investigation: How China bought its way into Cambodia], ''Financial Times'' (8 September 2016).</ref> ===စစ်ရေး=== [[File:Royal Cambodian Army soldiers, 2014.jpg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်ကြည်းတပ်မှ အရာရှိများ ချီတက်လာပုံ]] တော်ဝင် ကမ္ဘောဒီးယားကြည်းတပ်၊ တော်ဝင်ကမ္ဘောဒီးယား ရေတပ် နှင့် တော်ဝင် ကမ္ဘောဒီးယား လေတပ်၊ တော်ဝင်တပ်ရဲ တို့ကို အားလုံးစုပေါင်း၍ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်မတော် ဟု ခေါ်ဆိုကြပြီး နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာ၏ အမိန့်ပေးထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိကာ ၎င်းတို့၏ အထက်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ် ရှိသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီမှ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင် တပ်မတော်၏ စစ်သေနာပတိချုပ် ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်မှာမူ အရေးပါသော ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ရာထူးကို ထိရောက်စွာ ရယူထားသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းတွင် ပြင်ဆင်ထားသော ဖွဲ့စည်းပုံကို စတင်မိတ်ဆက်ခြင်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားစစ်တပ်ကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း၏ အစ ဖြစ်သည်။ ထိုမှတဆင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် လက်အောက်ခံ အထွေထွေ ရုံး ၃ခုဖြစ်သော ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းနှင့် နည်းပညာဌာန၊ ကာကွယ်ရေးဌာနတို့ကို ဗဟိုဌာနချုပ်၏ လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ဝန်ကြီးမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တီးဘန် ဖြစ်သည်။ သူသည် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ၁၉၇၉ မှ စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ကာကွယ်ရေး ဒု-ဝန်ကြီးများမှာ ချေဆိုင်ယွန် နှင့် ပေါ်ဘန်ဆရူး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်မတော်၌ အမြဲတမ်းအင်အား ၁၀၂,၀၀၀ ဦး (အရန်အင်အား ၂၀၀,၀၀၀ ဦး) ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ စစ်ရေးအသုံးစရိတ်မှာ နိုင်ငံတော် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ ၃% ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်ရဲတွင် တပ်သား ၇,၀၀၀ ရှိသည်။ ၎င်း၏ တာဝန်များတွင် လုံခြုံရေးနှင့် ပြည်သူတို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ရန်၊ စနစ်တကျ စီစဉ်လုပ်ဆောင်သော ရာဇဝတ်မှုကြီးများ၊ အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် အခြားကြမ်းတမ်းသော အဖွဲ့အစည်းများကို ကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ရန်နှင့် တားဆီးရန်၊ နိုင်ငံတော်နှင့် အများပြည်သူတို့၏ အိုးအိမ်များကို ကာကွယ်ရန်၊ အရေးပေါ်အခြေအနေများ၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၊ ပြည်တွင်းရေး မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများတွင် ပြည်သူများနှင့် အခြား အရေးပေါ်အဖွဲ့များကို အကူအညီပေးရန် တို့ ဖြစ်သည်။ ဟွန်ဆန်သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း အလွန်အားကောင်းသော ဩဇာအာဏာကို တည်ဆောက်ထားပြီး နိုင်ငံ၏ ပုံမှန်စစ်တပ်များနှင့် အပြိုင်နီးပါး စွမ်းရည်ရှိသော ခါးပိုက်ဆောင်တပ်လည်း ပါဝင်ကာ နိုင်ငံရေးအရ ပြိုင်ဘက်များကို ဖိနှိပ်ရန် အသုံးပြုသည်ဟု စွပ်စွဲခြင်း ခံရသည်။<ref>Fuller, Thomas (6 January 2014) [https://www.nytimes.com/2014/01/06/world/asia/cambodia-crackdown-on-dissent.html Cambodia Steps Up Crackdown on Dissent With Ban on Assembly]. New York Times</ref> ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကုလသမဂ္ဂ၏ အဏုမြူတားဆီးရေး စာချုပ်အား ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။<ref>{{Cite web |url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en |title=Chapter XXVI: Disarmament&nbsp;– No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons |publisher=United Nations Treaty Collection |date=7 July 2017}}</ref> ===ဥပဒေဝန်ထမ်း=== ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဥပဒေရေးရာ ဝန်ဆောင်မှုများကို ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ခမာနီအစိုးရကြောင့် ဥပဒေစနစ် တစ်ခုလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး တရားသူကြီးများနှင့် ရှေ့နေများအားလုံးမှာ ဓနရှင်ရန်သူ များအဖြစ် စွပ်စွဲခံရပြီး ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။ ဥပဒေဝန်ထမ်း ၆ ဦးမှ ၁၂ ဦး အထိသာ နိုင်ငံအတွင်း အသက်ရှင် ကျန်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=http://www.cambodiatribunal.org/assets/pdf/court-filings/e51_7_1_en-1.pdf|title=CO-PROSECUTORS' SUBMISSION ON STATUTE OF LIMITATIONS FOR NATIONAL CRIMES|date=2 May 2011}}</ref> ၁၉၉၅ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘား အဖွဲ့အား တည်ထောင်သည့် အချိန်အထိ ရှေ့နေ့ မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{Cite book|title=Introduction to CAMBODIAN LAW|publisher=Konrad-Adenauer-Stiftung, Cambodia|year=2012|isbn=978-99950-982-1-6|editor-last=Peng|editor-first=Hor|pages=7–8, 15–16|editor-last2=Phallack|editor-first2=Kong|editor-last3=Menzel|editor-first3=Jörg}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Kim|first1=Chin|last2=Falt|first2=Jeffrey L.|date=1996|title=LAW OF THE BAR: KINGDOM OF CAMBODIA (STATUTORY UNDERPINNINGS OF THE DEVELOPMENT OF AN INDEPENDENT BAR IN CAMBODIA: CODE OF ETHICS; INTERNAL REGULATIONS)|journal=California Western International Law Journal|volume=27: 2, Art. 5|pages=357–387|via=CWSL Scholarly Commons}}</ref> ===လူ့အခွင့်အရေး=== [[File:Kem Sokha with Sam Rainsy.jpg|thumb| ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဒုတိယ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ကမ်ဆိုခ (ဝဲ)အား ၂၀၁၇ စက်တင်ဘာတွင် ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး အတိုက်အခံ ခေါင်းဆောင် ဆမ်ရိန်းဆီးမှာ ၂၀၁၅ နိုဝင်ဘာလ ကတည်းက ပြည်ပတွင် နေထိုင်ခဲ့ရသည်။]] အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရ ဟွန်ဆန်၏ လက်အောက်ရှိ တပ်များနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီတို့သည် ကြီးကျယ်ပြီး မကြာခဏဖြစ်သော မတရားမှုများကို ကျူးလွန်ကြပြီး ၎င်းတို့တွင် ဥပဒေမဲ့ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းတို့ ပါဝင်ကာ ထိုအတွက် နောက်ဆက်တွဲ အရေးယူမှုများ မရှိဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>World Report 2014: Cambodia Human Right Watch</ref> ၂၀၁၆ ခု ကမ္ဘာ့ကျွန်ပြုမှုညွှန်းကိန်း အရ ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၂၅၆,၈၀၀ ဦးမျှ ကျွန်ပြုခံနေရပြီး လူဦးရေ စုစုပေါငး်၏ ၁.၆၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> အစိုးရဝန်ထမ်း ရာထူးကြီးသူများ၊ စစ်တပ်များနှင့် အစိုးရနှင့် ဆက်နွယ်နေသော စီးပွားရေးသမားများမှ မြေမတရားသိမ်းယူခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အမြဲတွေ့ရလေ့ရှိသည့် ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း သိန်းပေါင်းများစွာသော ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူများထံမှ မြေယာများကို သိမ်းယူခြင်း ခံခဲ့ရပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် နှင့် အမျိုးမျိုးသော အဖွဲ့အစည်းများ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် ဩဇာအာဏာတည်ဆောက်ရန် အစရှိသည်တို့အတွက် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> ယုံကြည်စိတ်ချရသော အစိုးရဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူဦးရေ ၇၇၀,၀၀၀ တို့သည် အနည်းဆုံး ဟက်တာ ၄ သန်း ( ဧက ၁၀ သန်း) မျှသော မြေသိမ်းမှုကြောင့် နစ်နာဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်ဟု ပဲရစ်တွင် အခြေစိုက်သော နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်း (IFDH) က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="rfa.org">{{cite web|url=http://www.rfa.org/english/news/cambodia/complaint-10072014181216.html|title='Ruling Elite' in Cambodia Face ICC Complaint Over Land Grabs|work=Radio Free Asia|access-date=28 October 2014|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018152313/http://www.rfa.org/english/news/cambodia/complaint-10072014181216.html/}}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် မတ်လ ၁၄ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကျွမ်းကျင်သူမှ "ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ဇူလိုင်လ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ မီဒီယာများ၊ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်များနှင့် နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်မှုများကို ကန့်သတ်ခြင်းကြောင့် လွန်စွာ စိုးရိမ်ရသည်။" ဟု ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title="Cambodia at a crossroads": UN expert calls on Government to choose path of human rights |url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=22820&LangID=E |publisher=Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) |date=14 March 2018}}</ref>အစိုးရအား ဝေဖန်သူများမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါနှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းမှားများ ထုတ်လွှင့်သည် ဆိုသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးခြင်း ခံကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Cambodia accused of political clampdown amid coronavirus outbreak |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/03/cambodia-accused-political-clampdown-coronavirus-outbreak-200324063233803.html |work=Al Jazeera |date=24 March 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Cambodia: Covid-19 Spurs Bogus 'Fake News' Arrests |url=https://www.hrw.org/news/2020/04/29/cambodia-covid-19-spurs-bogus-fake-news-arrests |work=Human Rights Watch |date=29 April 2020}}</ref> ===အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ=== ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များနှင့် ပြည်နယ်များသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပထမအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များ အပါအဝင် ပြည်နယ် ၂၅ ခု အဖြစ် ပိုင်းခြားထားသည်။ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များနှင့် ခရိုင်များသည် ဒုတိယအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်များအား ခရိုင် ၁၅၉ခု နှင့် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် ၂၆ ခု အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားသည်။ ခရိုင်များနှင့် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များကို မြို့နယ်နှင့် ရပ်ကွက်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားသည်။ {| class="sortable wikitable" ! စဉ် ! ပြည်နယ် ! မြို့တော် ! ဧရိယာ (km2) ! လူဦးရေ (၂၀၁၉) |- | ၁ | ဗန်တေးမိန်ဇယ (Banteay Meanchey) | ဆရီ ဆေဖိုအမ် နှင့် ပွိုင်းပက် | style="text-align: right;" | ၆,၆၇၉ | style="text-align: right;" | ၈၆၁,၈၈၃ |- | ၂ | ဗတ္တမ်ဗောင်း (Battambang) | ဗတ္တမ်ဗောင်း | style="text-align: right;" | ၁၁,၇၀၂ | style="text-align: right;" | ၉၉၇,၁၆၉ |- | ၃ | ကမ်ပုန်းချမ် (Kampong Cham) | ကမ်ပုန်းချမ် | style="text-align: right;" | ၄,၅၄၉ | style="text-align: right;" | ၈၉၉,၇၉၁ |- | ၄ | ကမ်ပုန်းချနန်း (Kampong Chhnang) | ကမ်ပုန်းချနန် | style="text-align: right;" | ၅,၅၂၁ | style="text-align: right;" | ၅၂၇,၀၂၇ |- | ၅ | ကမ်ပုန်စပူ (Kampong Speu) | ရှဘားမန် | style="text-align: right;" | ၇,ဝ၁၇ | style="text-align: right;" | ၈၇၇,၅၂၃ |- | ၆ | ကမ်ပုန်ထုမ် (Kampong Thom) | စတန်း စိန်း | style="text-align: right;" | ၁၃,၈၁၄ | style="text-align: right;" | ၆၈၁,၅၄၉ |- | ၇ | ကမ်ပုတ် (Kampot) | ကမ်ပုတ် | style="text-align: right;" | ၄,၈၇၃ | style="text-align: right;" | ၅၉၃,၈၂၉ |- | ၈ | ကဏ္တာလ (Kandal) | တာခမော | style="text-align: right;" | ၃,၁၇၉ | style="text-align: right;" | ၁,၂၀၁,၅၈၁ |- | ၉ | ကပ် (Kep) | ကပ် | style="text-align: right;" | ၃၃၆ | style="text-align: right;" | ၄၂,၆၆၅ |- | ၁၀ | ကော့ကောင်း (Koh Kong) | ခက်မရက် ဖိုးမင်း | style="text-align: right;" | ၁၀,၀၉၀ | style="text-align: right;" | ၁၂၅,၉၀၂ |- | ၁၁ | ကရာကျယ် (Kratié) | ကရာကျယ် | style="text-align: right;" | ၁၁,ဝ၉၄ | style="text-align: right;" | ၃၇၄,၇၅၅ |- | ၁၂ | မဏ္ဍလဂီရီ (Mondulkiri) | စန်မိုနိုရွမ် | style="text-align: right;" | ၁၄,၂၈၈ | style="text-align: right;" | ၉၂,၂၁၃ |- | ၁၃ | ဥတ္တရမိန်ဇယ (Oddar Meanchey) | ဆမ်မရောင်း | style="text-align: right;" | ၆,၁၅၈ | style="text-align: right;" | ၂၇၆,၀၃၈ |- | ၁၄ | ပိုင်လင် (Pailin) | ပိုင်လင် | style="text-align: right;" | ၈၀၃ | style="text-align: right;" | ၇၅,၁၁၂ |- | ၁၅ | ဖနွမ်းပင် (Phnom Penh) | ဒေါင်ပင် | style="text-align: right;" | ၆၇၉ | style="text-align: right;" | ၂,၂၈၁,၉၅၁ |- | ၁၆ | ဖရဲသီဟနု (Preah Sihanouk) | ဖရဲသီဟနု | style="text-align: right;" | ၁,၉၃၈ | style="text-align: right;" | ၃၁၀,၀၇၂ |- | ၁၇ | ဖရဲဝိဟာရ (Preah Vihear) | တိဘန် မိန်းချေး | style="text-align: right;" | ၁၃,၇၈၈ | style="text-align: right;" | ၂၅၄,၈၂၇ |- | ၁၈ | ဗောဓိစတ် (Pursat) | ဗောဓိစတ် | style="text-align: right;" | ၁၂,၆၉၂ | style="text-align: right;" | ၄၁၉,၉၅၂ |- | ၁၉ | ပရေဗင် (Prey Veng) | ပရေဗင် | style="text-align: right;" | ၄,၈၈၃ | style="text-align: right;" | ၁,၀၅၇,၇၂၀ |- | ၂၀ | ရတနဂီရီ (Ratanakiri) | ဘန်လောင်း | style="text-align: right;" | ၁၀,၇၈၂ | style="text-align: right;" | ၂၁၇,၄၅၃ |- | ၂၁ | ဆီယမ်ရိ (Siem Reap) | [[ဆီယမ်ရိမြို့]] | style="text-align: right;" | ၁၀,၂၉၉ | style="text-align: right;" | ၁,ဝ၁၄,၂၃၄ |- | ၂၂ | စီတောင်တရင်း (Stung Treng) | စီတောင် တရင်း | style="text-align: right;" | ၁၁,ဝ၉၂ | style="text-align: right;" | ၁၆၅,၇၁၃ |- | ၂၃ | စဝေရင်း (Svay Rieng) | စဝေရင်း နှင့် ဘာဗက် | style="text-align: right;" | ၂,၉၆၆ | style="text-align: right;" | ၅၂၅,၄၉၇ |- | ၂၄ | တကောင် (Takéo) | ဒွန်ကာယက်ဗ် | style="text-align: right;" | ၃,၅၆၃ | style="text-align: right;" | ၉၀၀,၉၁၄ |- | ၂၅ | တပေါင်ခနုမ်း (Tboung Khmom) | ဆူဝမ် | style="text-align: right;" | ၅,၂၅၀ | style="text-align: right;" | ၇၇၆,၈၄၁ |} == စီးပွားရေး == [[File:Cambodia, Trends in the Human Development Index 1970-2010.png|thumb|left|upright=1.6|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (၁၉၇၀-၂၀၁၀)]] ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူတစ်ဦးချင်းဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၃၀၉ ဖြစ်ပြီး ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄,၀၂၂ မျှ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂမှ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ကျေးလက်အိမ်ထောင်စု အများစုမှာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့် ၎င်းနှင့် ဆက်စပ်နေသော လုပ်ငန်းများ အပေါ်တွင် မှီခိုကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ ဆန်စပါး၊ ငါး၊ သစ်၊ အဝတ်အထည် နှင့် ရာဘာတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံတကာ ဆန်စပါးသုတေသန အင်စတီကျု (IRRI) မှ ၎င်းတို့၏ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရှိ မျိုးစပါးဘဏ်မှ စပါးမျိုးပေါင်း ၇၅၀ ကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသို့ ပြန်လည် မိတ်ဆက်တင်ပို့ပေးခဲ့သည်။<ref>[https://web.archive.org/web/20080819194125/http://www.irri.org/publications/today/pdfs/6-2/RiceToday%206-2.pdf ''Rice Today'', April–June 2007, Vol. 6, No. 2]. irri.org</ref> ထိုမျိုးစပါးများမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားမှ စုဆောင်းထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အီကော်နောမစ်မဂ္ဂဇင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့တို့၏ အဆိုအရ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဂျီဒီပီ တိုးတက်နှုန်းမှာ ၇.၇% ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ ဂျီဒီပီ တိုးတက်နှုန်း အများဆုံး ၁၀ နိုင်ငံတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှု အမြန်ဆန်ဆုံး လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ခရီးသွား ၂၁၉,၀၀၀ မျှ ရှိရာမှာ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၂ သန်း အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၁.၇% ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့မှု ပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၆ ဘီလီယံ မျှ ဖြစ်သည်။ [[File:Siem Reap Art Center Night Market, 2018 (06).jpg|thumb|[[ဆီယမ်ရိမြို့]]ရှိ အစားအသောက် အရောင်းဆိုင်တစ်ခု]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံကို လေ့လာတင်ပြသော စာတမ်းဖြစ်သည့် "ဆင်းရဲသားတွေ ဘယ်ရောက်သွားသလဲ။ ကမ္ဘောဒီးယား ဆင်းရဲမွဲတေမှု စစ်တမ်း ၂၀၁၃" တွင် ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ ကောက်ချက်ဆွဲခဲ့သည်မှာ "၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ၇ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယား၏ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုသည် အလွန်အမင်းအားကောင်းပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကောင်းဆုံးများထဲတွင် အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် အိမ်ထောင်စုများ၏ သုံးစွဲနှုန်းမှာ ၄၀% အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ထိုသို့ တိုးတက်မှုများသည် ဆင်းရဲသားများအတွက် ကောင်းမွန်ပြီး ဆင်းရဲချမ်းသာ မညီမျှမှုကို လျှော့ချနိုင်ရုံမျှမက ဆင်းရဲသားများ၏ သုံးစွဲနှုန်းကို ဆင်းရဲသားမဟုတ်သူများနှင့် ယှဉ်လျှင် ပိုမို များပြားလာစေခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းသည် ၅၂.၂% မှ ၂၀.၅% သို့ လျော့ကျခဲ့ပြီး မျှော်မှန်းချက်အားလုံးကို ကျော်လွန်ရုံသာမက နိုင်ငံ၏ ထောင်စုနှစ် ဖွံ့ဖြိုးမှု ပန်းတိုင်၏ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်း ပစ်မှတ်ကိုပင် ကျော်လွန်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှ လွတ်မြောက်လာသူ အများစုမှာ အနည်းငယ်မျှသော ပမာဏဖြင့် လွတ်မြောက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး အလွန် စိတ်မချရသော အခြေအနေတွင် ရှိသေးသည်။ အနည်းငယ်မျှသော လှုပ်ခတ်မှုကြောင့်ပင်လျှင် သူတို့အနေနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေသူ အဖြစ် ပြန်လည်သက်ဆင်း သွားနိုင်သည်။" ဟု ဖော်ပြထားခဲ့သည်။<ref>"Where Have All The Poor Gone? Cambodia Poverty Assessment 2013", World Bank May 2014</ref> ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုမျှ စီးပွားရေး တိုးတက်ခဲ့ခြင်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဆင်းရဲမွဲတေမှု လျှော့ချရာတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်နိုင်ငံ တစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အောင်မြင်ခဲ့သော ဇာတ်ကြောင်းအရ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံသည် ဆိုးရွားသော ပြည်တွင်းစစ်ကို ကျော်လွန်ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ အလယ်အလတ်တန်း အနိမ့်ပိုင်း ဝင်ငွေ ရှိသော စီးပွားရေးရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော အချက်အလက်ရှိသည့် နိုင်ငံ ၆၉ နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၂၀၀၄-၂၀၀၈ အတွင်း အလျှင်အမြန်ဆုံး ဆင်းရဲမွဲတေမှု လျှော့ချရာ၌ စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းသည် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျခဲ့ပြီး ၂၀၁၅-၂၀၁၆ တွင် ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြ အိမ်ထောင်စုများအတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်း ထပ်မံ လျော့ကျလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားသည်။ သို့သော်လည်း လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း အထူးသဖြင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးတို့တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ကြုံတွေ့နေရဆဲ ဖြစ်ပြီး တိုးတက်မှုအတွက် ဦးစားပေးအဆင့်အတန်း ရှိနေသေးသည်။<ref>[http://blogs.worldbank.org/eastasiapacific/cambodia-is-now-a-lower-middle-income-economy-what-does-this-mean Cambodia is now a lower-middle income economy: What does this mean? | East Asia & Pacific on the rise]. Blogs.worldbank.org (1 July 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ရေပိုင်နက်အတွင်း တွေ့ရှိခဲ့သော ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များမှာ ထုတ်ယူနိုင်စွမ်း အများအပြား ရှိသော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုကြောင့် အများစုမှာ မထုတ်လုပ်ရသေးပေ။<ref>{{cite news|title=The struggle between Thailand and Cambodia over oil and gas resources|date=17 September 2010|agency=CLC Asia|url=http://www.clc-asia.com/the-struggle-between-thailand-and-cambodia-over-oil-and-gas-resources-2/|access-date=29 December 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Cambodia Aims for Offshore Production Next Year|author=Gronholt-Pedersen, Jacob |date=26 September 2012|agency=The Wall Street Journal|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10000872396390443507204578020023711640726|access-date=29 December 2013}}</ref> [[File:Cambodia's rice fields.jpg|thumb|left|ဆီယမ်ရိပြည်နယ်ရှိ စပါးခင်း]] ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတော်ဘဏ် သည် နိုင်ငံ၏ ဗဟိုဘဏ် ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်၍ နည်းဥပဒေများဖြင့် ထိန်းကြောင်း ကြပ်မတ်ပေးပြီး နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝင်ရောက်ရန်အတွက်လည်း တစိတ်တပိုင်း တာဝန်ရှိသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွင်းတွင် နိုင်ငံအတွင်း မှတ်ပုံတင်ထားသော ဘဏ်နှင့် အသေးစားငွေကြေးလုပ်ငန်းများမှာ ၃၁ ခုမှ ၇၀ ကျော်သို့ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် ငွေကြေးကဏ္ဍတွင် တိုးတက်မှုအား ထင်ရှားစေခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ခရက်ဒစ် ဗျူရို ကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတော်ဘဏ်၏ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းအောက်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html |title=CBC's Mission |publisher=Creditbureaucambodia.com |access-date=15 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130613093221/http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html |archive-date=13 June 2013 |accessdate=19 July 2021 |archivedate=13 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130613093221/http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html }}</ref> ယခုအခါ ဘဏ်များနှင့် အသေးစား ငွေကြေးလုပ်ငန်းများ အနေနှင့် ဥပဒေအရ ချေးငွေပေးဆပ်မှုနှင့် ဆိုင်သည့် တိကျသော အချက်အလက်နှင့် ကိန်းဂဏန်းများကို အစီရင်ခံရသဖြင့် ခရက်ဒစ်ဗျူရိုမှ တဆင့် ကမ္ဘောဒီးယား ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍအတွင်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုတိုးတက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကြုံတွေ့နေရသော ကြီးမားသည့် စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုမှာ အသက်ကြီးသော လူကြီးများသည် ပညာရေး မရှိကြပေ။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသတွင် ဖြစ်ပြီး ထိုဒေသများတွင် အခြေခံ အဆောက်အအုံလည်း မရှိပေ။ အသစ်တဖန် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် အစိုးရအတွင်း အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို တွန့်ဆုတ်စေပြီး နိုင်ငံခြား အကူအညီများကို နှောင့်နှေးစေသည်။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံအချင်းချင်း အကူအညီပေးမှုများနှင့် နိုင်ငံများ ပေါင်းစပ်၍ အကူအညီပေးမှုများ ရှိသည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်၌ လှူဒါန်းသူများမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၅၀၄ သန်း လှူဒါန်းရန် အဆိုပြုခဲ့ပြီး <ref name="CIACB">[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cambodia/ Cambodia]. CIA World FactBook.</ref> အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် တစ်ခုတည်းမှ ချေးငွေ၊ အကူအညီနှင့် နည်းပညာ အထောက်အကူ စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၅၀ သန်း အကူအညီပေးခဲ့သည်။<ref name=ADB>{{cite web |url=http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp |title=A Fact Sheet: Cambodia and Asian Development Bank |publisher=Adb.org |date=25 February 2013 |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070404015954/http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp |archive-date=4 April 2007 |accessdate=19 July 2021 |archivedate=4 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070404015954/http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသော ကုမ္ပဏီများထံမှ ပါမစ်လျှောက်ရာတွင် လာဘ်ငွေ တောင်းယူခြင်းများ ရှိပြီး ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ပါမစ် အစရှိသည်တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.worldbulletin.net/todays-news/159794/bribes-hamper-business-in-cambodia|title=Bribes hamper business in Cambodia – Asia-Pacific – Worldbulletin News|work=World Bulletin}}</ref> [[File:Battambang Provinz 01.jpg|thumb|ဗတ္တမ်ဗောင်းပြည်နယ်တွင် လယ်သမားများ စပါးရိတ်သိမ်းနေပုံ]] ၂၀၁၅ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ်၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေး ညွှန်းကိန်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား အလုပ်သမား စုစည်းမှုများအတွက် အဆိုးဆုံး အဆင့်များတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး "အခွင့်အရေးအတွက် အာမခံချက်မရှိ" သည့် နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>Teehan, Sean (16 June 2015) [http://m.phnompenhpost.com/national/kingdom-ranked-low-labour-rights-index Kingdom ranked low in labour rights index]. Phnompenh Post.</ref> ၂၀၁၆ ဧပြီလတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသားလွှတ်တော်မှ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ ဥပဒေကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအား စက်ရုံများတွင် အလုပ်သမားများမှ အကန့်အသတ်ရှိသော ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်နေချိန်နှင့် လမ်းမများပေါ်တွင် လစာတိုးရန်နှင့် အလုပ်လုပ်ရသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေ တိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန် တောင်းဆိုသည့် အချိန်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>[https://thediplomat.com/2016/04/the-trouble-with-cambodias-new-law-on-trade-unions The Trouble With Cambodia’s New Law on Trade Unions]. The Diplomat. Retrieved on 20 December 2016.</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဥပဒေအသစ်နှင့် ပတ်သက်သည့် စိုးရိမ်မှုများကို အလုပ်သမားနှင့် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များသာမကဘဲ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများကပါ ယေဘုယျအားဖြင့် စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမား အဖွဲ့၏ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် လာအိုနိုင်ငံ ရုံးမှ ထိုဥပဒေတွင် အချို့သော အဓိကစိုးရိမ်ဖွယ် အချက်များနှင့် ဟာကွက်များ ရှိသည်ဟု မှတ်ချက်ပေးခဲ့သည်။<ref>[http://www.ilo.org/asia/info/public/pr/WCMS_466553/lang--en/index.htm ILO's statement on Trade Unions law in Cambodia]. Ilo.org (4 April 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> အမှီအခိုကင်းသော သမဂ္ဂများနှင့် အလုပ်ရှင်များမှ ညှိမရသော အခြေအနေ ဖြစ်နေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ "သမဂ္ဂ ၂၅ ခု ရှိတဲ့ စက်ရုံတစ်ခု အနေနဲ့ ဘယ်လို ရပ်တည်ရမလဲ။" ဟု ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်အသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဗန်ဆိုအင်းက မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။ သူက "အလုပ်ရှင်အနေနှင့် အငြင်းပွားမှုတွေကို အဖွဲ့မတူတဲ့ သမဂ္ဂခေါင်းဆောင် ၂၅ ယောက်နဲ့ ညှိရမယ် ဆိုတာ နားမလည်နိုင်ဘူး။ ဥပဒေ အနေနဲ့ နိုင်ငံအတွင်းက သမဂ္ဂတွေကိုလည်း ထိန်းကွပ်သင့်တယ်။" ဟု ထပ်၍ ပြောခဲ့သည်။ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်အသင်း၏ အဆိုအရ နိုင်ငံအတွင်းရှိ အဝတ်အစားနှင့် အထည်အလိပ်တင်ပို့သော စက်ရုံ ၅၅၇ ရုံနှင့် ဖိနပ်စက်ရုံ ၅၈ ရုံတို့တွင် အလုပ်သမား ၅၀၀,၀၀၀ အတွက် သမဂ္ဂပေါင်း ၃,၁၆၆ ခု ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အကြီးဆုံး လုပ်ငန်း ဖြစ်နေပြီး နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်၏ ၂၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ရှိသော်လည်း ဗန်ဆိုအင်း၏ အဆိုအရ အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ မရှိပါက နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ အနေနှင့် စီးပွားရေး လာရောက်လုပ်ကိုင်လိမ့်မည် မဟုတ် ဟု ဆိုသည်။<ref>[http://www.voacambodia.com/a/unions-and-employers-deeply-divided-over-cambodia-trade-union-law/3375693.html Unions and Employers Deeply Divided Over Cambodia’s Trade Union Law]. Voacambodia.com (15 June 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> "အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ ရှိမှသာ ကျွန်တော်တို့ အလုပ်ရှင်တွေ အသက်ဆက်နိုင်မယ်။ ကမ္ဘောဒီးယား တစ်နိုင်ငံတည်း မဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံတိုင်းမှာ အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ ရှိတယ်။ ဥပဒေကို ဝေဖန်တဲ့သူတွေ ကိုယ်တိုင် စီးပွားရေး လုပ်ကြည့်သင့်တယ်။ ဒါမှ သူတို့ နားလည်မယ်။" ဟု သူက ဆိုသည်။ ===ချည်မျှင်နှင့် အထည်လုပ်ငန်း=== [[File:Cambodia Exports Treemap 2017.svg|thumb|right|270px|၂၀၁၇ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယား ပို့ကုန် ပြပုံ]] အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၏ အကြီးဆုံးသော အပိုင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ ပို့ကုန်၏ ၈၀% မျှ ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် တင်ပို့မှု ပမာဏ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၆၁ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်နှင့် ယှဉ်လျင် ၈% တိုးတက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း၏ အစီရင်ခံချက် အရ တင်ပို့ကုန် ပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၅၆ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="investvine">{{cite web|url=http://investvine.com/cambodias-textile-industry-grew-32/|title=Cambodia's textile industry grew 32%|first=Arno|last=Maierbrugger|work=Inside Investor|date=11 July 2013|access-date=11 July 2013|archive-date=2 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002063558/http://investvine.com/cambodias-textile-industry-grew-32/}}</ref> ထိုကဏ္ဍတွင် အလုပ်သမား ၃၃၅,၄၀၀ ဦးကို အလုပ်အကိုင်ပေးထားခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၉၁% မှာ အမျိုးသမီးများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အဖွဲ့ကို ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမား အဖွဲ့နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်အဖွဲ့မှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေး ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပူးပေါင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှ အလုပ်သမားများ၊ အလုပ်ရှင်များ နှင့် အစိုးရတို့နှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်၍ အလုပ်လုပ်ရသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေကို တိုးတက်ရန်နှင့် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအတွင်း ပြိုင်ဆိုင်နိုင်မှု ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန်တို့ အတွက် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Better Factories Cambodia Annual Report 2018: An Industry and Compliance Review |url=https://betterwork.org/blog/portfolio/better-factories-cambodia-annual-report-2018-an-industry-and-compliance-review/ |website=betterwork.org |access-date=19 July 2021 |archive-date=8 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191008220104/https://betterwork.org/blog/portfolio/better-factories-cambodia-annual-report-2018-an-industry-and-compliance-review/ }}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် မေလ ၁၈ ရက်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့၏ ကမ္ဘောဒီးယားအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အစီအစဉ် မှ စီမံကိန်း၏ အကြံပေးအဖွဲ့သည် ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် တွေ့ဆုံပြီး အဖွဲ့၏ ကာလတဝက် သုံးသပ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သုံးသပ်ကောက်နှုတ်ချက် နှင့် အကြံပေးချက် မူကြမ်းအတွက် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်အပြင် အစီအစဉ်အတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာသော အစီရင်ခံမှု အစပျိုးရန် အတွက် မည်သို့ ပိုမိုခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်သင့်သည် ဆိုသည့် နည်းလမ်းများကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ စီမံကိန်း၏ အကြံပေးအဖွဲ့မှ အစီအစဉ်၏ ကမ္ဘောဒီးယား အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းနှင့် လုပ်သားများအပေါ် သက်ရောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စစ်ဆေးမှုများ၏ တွေ့ရှိချက်များကို အနှစ်ချုပ်သုံးသပ်ရာတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ * အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း တစ်ခုလုံး၏ ဖွံ့ဖြိုးမှု အပေါ်တွင် ပါဝင် အကျိုးပြုနိုင်ခဲ့သည်။ * ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အစီအစဉ်မှာ အလုပ်သမား ၅ သိန်းကျော် အပြင် သူတို့ မိသားစုများ၏ ဘဝများကိုပါ တိုးတက်စေခဲ့သည်။ * အလုပ်သမားများအနေနှင့် မှန်ကန်သော လစာနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ ကာကွယ်မှု အခွင့်အလမ်းများ ရရှိရန် သေချာစေခဲ့သည်။ * ကလေးအလုပ်သမားများကို ထိုကဏ္ဍမှ လုံးဝ နီးပါး ဖယ်ရှားပစ်နိုင်ခဲ့သည်။ * အားလုံး အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းကို ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရသည့် အနေအထား ဖြစ်စေခဲ့သည်။ * အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအတွင်းရှိ အလုပ်သမားများ အားလုံးအတွက် အခွင့်အလမ်း ညီမျှသော အနေအထား အဖြစ် ဖန်တီးပေးနိုင်ခဲ့သည်။ * စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ချက်များကို (၁) စက်ရုံ၏ အချက်အလက်များကို အသုံးပြု၍ တိုးတက်နိုင်သည့် နေရာများကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ခြင်း (၂) နိုင်ငံတကာ အမှတ်တံဆိပ်များ/ဝယ်ယူသူများ၏ အန္တရာယ် စီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် အဓိက အစိတ်အပိုင်းဖြစ် ရပ်တည်ပေးခဲ့ခြင်းဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Statement from the Project Advisory Committee of Better Factories Cambodia on its 47th Meeting – Better Work |url=https://betterwork.org/blog/2018/06/20/statement-from-the-project-advisory-committee-of-better-factories-cambodia-on-its-47th-meeting/ |website=betterwork.org |access-date=20 July 2021 |archive-date=1 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101135945/https://betterwork.org/blog/2018/06/20/statement-from-the-project-advisory-committee-of-better-factories-cambodia-on-its-47th-meeting/ }}</ref> ===ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း=== [[File:Angkor Wat Tourists.jpg|thumb|right|220px|နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ [[ဆီယမ်ရိမြို့]] ရှိ [[အန်ကောဝပ်]] သို့ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား ၂.၆ သန်းခန့် လာရောက်လည်ပတ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.phnompenhpost.com/business/angkor-hosts-26m-visitors|title=Angkor hosts 2.6M visitors|website=www.phnompenhpost.com}}</ref>]] ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း ပြီးလျှင် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် ဝင်ငွေအများဆုံး ရရှိသည့် လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ <ref name="USDOS3" /> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာမှ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားပေါင်း ၆ သန်းမျှ ရှိခဲ့ပြီး ၂၁ ရာစု အစမှစ၍ ၁၀ ဆမျှ တိုးတက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web |title=Tourism Statistics Report Year 2018 |url=https://www.tourismcambodia.com/img/resources/cambodia_tourism_statistics_2018.pdf |website=Ministry of Tourism |access-date=1 August 2019}}</ref> ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ နိုင်ငံအတွင်း အလုပ်လုပ်သူ ၂၆% ကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ပြီး အရေအတွက်အားဖြင့် ဆိုပါက ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသားတို့အတွက် အလုပ်အကိုင် ၂.၅ သန်းမျှ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|date=2021-04-06|title=This Is Why Cambodia Is the BEST Place to Visit Post Coronavirus Pandemic!|url=https://thegotofamily.com/2021/04/this-is-why-cambodia-is-the-best-place-to-visit-post-coronavirus-pandemic/|access-date=2021-04-08|website=The Go To Family|language=en-US}}</ref> ဖနွမ်းပင်မြို့ နှင့် အန်ကောဝပ်တို့ အပြင် အခြားသော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ သွားရောက်လည်ပတ်သော နေရာများတွင် အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ နာမည်ကျော် ကမ်းခြေများရှိသော သီဟာနုဗေးလ်မြို့ နှင့် အနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ ဗတ္တမ်ဗောင်းတို့ ဖြစ်ကြကာ ထိုနေရာနှစ်ခု စလုံးမှာ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ လာရောက်လည်ပတ်သူများ၏ သိသာသော အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော ကျောပိုးအိတ်လွတ် ခရီးသွားများအတွက် ကျော်ကြားသော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myfunkytravel.com/backpacking-route-south-east-asia.html|title=Popular Backpacking Destinations in Southeast Asia|access-date=28 October 2014}}</ref> ကမ်ပုတ်မြို့ နှင့် ဘိုကာတောင် စတေရှင် အပါအဝင် ကက်ပ် မြို့တို့ ဝန်းကျင်နေရာများမှာလည်း ခရီးသွားများ စိတ်ဝင်စားသော နေရာများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ် UNTAC ရွေးကောက်ပွဲအပြီး တည်ငြိမ်သော ကာလမှစ၍ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ ပုံမှန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20110304011512/http://www.cambodia-tourism.org/download/Cambodia_Touris_Statistics_2010.pdf Tourism Statistics Report March 2010]. cambodia-tourism.org.</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် လာရောက်လည်ပတ်သော နိုင်ငံခြားသား အများစုမှာ တရုတ်နိုင်ငံသားများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေသည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၄ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ စုစုပေါင်း အမျိုးသား ထုတ်ကုန်၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ခန့်မျှ ဖြစ်သည်။ ဆီယမ်ရိပြည်နယ်ရှိ အန်ကောဝပ် သမိုင်းဝင် ဥယျာဉ်၊ သီဟာနုဗေးလ်ရှိ ကမ်းခြေများ၊ ဖနွမ်းပင် မြို့တော်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ၏ ၁၅၀ ခုမျှသော ကက်စီနို လောင်းကစားရုံများ (၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ၅၇ ခုသာ ရှိသည်။)<ref>{{cite book |title=Transnational Organized Crime in Southeast Asia: Evolution, Growth, and Impact, 2019|url=https://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific/Publications/2019/SEA_TOCTA_2019_web.pdf |date=2019 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |location=Bangkok |page=20}}</ref> တို့မှာ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများ အတွက် အဓိက ဆွဲဆောင်မှုများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားအား ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရသည့် လည်ပတ်စရာနေရာ အဖြစ် နာမည်ယူခြင်းမှာ နိုင်ငံရေးနှင့် ပြည်တွင်း မငြိမ်သက်မှုများနှင့်<ref>{{Cite news|url=https://www.cambodiadaily.com/archives/civil-unrest-119267/|title=Civil Unrest|date=16 October 2016|work=The Cambodia Daily|access-date=20 June 2017|language=en-US|accessdate=13 August 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811055108/https://www.cambodiadaily.com/archives/civil-unrest-119267/}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2016/08/27/kem-lays-murder-puts-cambodia-politics-economy-at-risk-as-unrest-looms.html|title=Kem Ley's murder puts Cambodia politics, economy at risk as unrest looms|website=CNBC|last=Chandran|first=Nyshka|date=27 August 2016|access-date=20 June 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/|title=Civil Unrest in Phnom Penh, Cambodia – TravelHappy.Me|date=20 September 2013|work=TravelHappy.Me|access-date=20 June 2017|language=en-US|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170811022429/http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/|archive-date=11 August 2017|accessdate=13 August 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811022429/http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/}}</ref> တိုင်းပြည်သို့ လာရောက်လည်ပတ်သည့် နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် နာမည်ကြီး ကြမ်းတမ်းရက်စက်သော မှုခင်းများကြောင့် ခက်ခဲနှောင့်နှေးခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/15252/embassies-warn-of-rise-in-coastal-crime/|title=Embassies Warn of Rise in Coastal Crime|last=Laurenson|first=Jack|work=Khmer Times|access-date=20 June 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010224352/http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/|url-status=dead|archive-date=10 October 2017|title=Two Rapes in 3 Days Reveal Resort's Dark Side|last=Laurenson|first=Jack|work=Khmer Times|access-date=20 June 2017|accessdate=13 August 2021|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010224352/http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/12397/deaths-of-foreigners-shrouded-in-mystery/|title=Deaths of Foreigners Shrouded in Mystery|last=Laurenson|first=Jack|website=Khmer Times|access-date=20 June 2017}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများအတွက် အိမ်ပြန်လက်ဆောင် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းမှာ ခရီးသွားများ စိတ်ဝင်တစား အဓိကလည်ပတ်ရာနေရာများ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လူအများအပြားကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ခဲ့သည်။ ထုတ်လုပ်နိုင်သော လက်ဆောင်များ၏ အရေအတွက်မှာ တိုးပွားလာသော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ အတွက် မလုံလောက်သဖြင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ အတွက် ရောင်းချသော လက်ဆောင်ပစ္စည်းအများအပြားကို တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့မှ တင်သွင်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.aha-kh.com/ |title=AHA Angkor Handicraft Association|website=Aha-kh.com |access-date=15 March 2013}}</ref> နိုင်ငံတွင်း ထုတ်လုပ်သော လက်ဆောင်ပစ္စည်းများတွင် * ခရာမာ (ရိုးရာခေါင်းစည်း) *ကြွေထည်များ * ဆပ်ပြာ၊ ဖယောင်းတိုင်နှင့် ဟင်းခတ် အမွှေးအကြိုင်များ<ref>{{cite web |url=http://www.senteursdangkor.com/html/en/our_products.php/ |title=Senteur d'Angkor |website=Senteursdangkor.com |access-date=15 March 2013 |accessdate=13 August 2021 |archivedate=4 May 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130504161246/http://www.senteursdangkor.com/html/en/our_products.php/ }}</ref> *သစ်သားပန်းပု၊ ယွန်းထည်နှင့် ငွေပန်းကန်များ<ref>{{cite web|url=http://www.artisansdangkor.com/|title=Artisans d'Angkor|website=Artisans d'angkor|access-date=1 August 2019|archive-date=14 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214110224/http://www.artisansdangkor.com/}}</ref> * ဆန်ဝိုင်အရက်ဖြည့်ထားသည့် ဆေးခြယ်ထားသော ပုလင်းများ တို့ ပါဝင်သည်။ ===စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး=== {{main|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး}} ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းပေါ်တွင် မှီခိုနေသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်၌ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသည် ဂျီဒီပီ၏ ၉၀% မျှ ရှိပြီး အလုပ်လုပ်နိုင်သူ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အလုပ်ပေးထားသည်။ ဆန်စပါးသည် အဓိက စားနပ်ရိက္ခာ ဖြစ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် အရန်စိုက်ပျိုးသီးနှံများတွင် ပြောင်းဖူး၊ ပီလောပီနံ၊ ကန်စွန်းဥ၊ မြေပဲ၊ ပဲပိစပ်၊ နှမ်း၊ ပဲခြောက် နှင့် ရာဘာ တို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက စီးပွားဖြစ် သီးနှံမှာ ရာဘာ ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် ရာဘာသည် အဓိက စိုက်ပျိုးသီးနှံ ဖြစ်ပြီး ဆန်စပါးပြီးလျှင် ဒုတိယလိုက်ကာ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားငွေရရှိသည့် နည်းလမ်း အနည်းငယ် အတွင်းမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး=== [[File:Road 4 to Sihanouk.JPG|thumb|နိုင်ငံတော် အဝေးပြေးလမ်း အမှတ် ၄]] ပြည်တွင်းစစ်နှင့် လျစ်လျူရှုမှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စနစ် အကြီးအကျယ် ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ အခြားနိုင်ငံများ၏ အကူအညီဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသည် အဓိက အဝေးပြေးလမ်းမများကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းနှင့် အညီ အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး အများစုမှာ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှစ၍ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အဓိကလမ်းမ အများစုမှာ လမ်းခင်းပြီး ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ရထားလမ်း နှစ်ခု ရှိပြီး စုစုပေါင်း အရှည် {{convert|၆၁၂|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး တစ်လမ်းတည်းသွားသော {{convert|၁|m|ftin|spell=in|adj=mid|abbr=off}} အကျယ် ရထားလမ်း ဖြစ်သည်။<ref name=CamRail>{{cite news |title=Cambodian railway to be revived by 2013 |url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110401003014/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html |archive-date=1 April 2011 |work=Railway Gazette International |date=16 December 2009 |url-status=dead |accessdate=14 August 2021 |archivedate=1 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110401003014/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html }}</ref> ရထားလမ်းသည် မြို့တော်မှ တောင်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ သီဟာနုဗေးလ်မြို့သို့ သွားသည်။ ရထားများသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြို့တော် တစ်မြို့နှင့် တစ်မြို့ အပြင် တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသများသို့ ဆက်စပ် ပြေးလွှားလျက် ရှိသည်။ ၁၄ နှစ်ကြာပြီးနောက် မြို့တော် နှစ်ခုကြား ရထားပို့ဆောင်ရေး လတ်တလောတွင် ပြန်လည် စတင်ခဲ့ပြီး ကုန်းလမ်းခရီးသွားသူများ အတွက် ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရသော ရွေးချယ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2016/jun/05/trains-phnom-penh-sihanoukville-kampot|title=Cambodia revives train service between Phnom Penh and Sihanoukville|work=The Guardian|access-date=4 February 2017}}</ref> ရထားများသည် ဖနွမ်းပင်မှ ဆီဆိုဖွန်သို့လည်း ဆက်သွယ်ထားကြသည်။ (တစ်ခါတစ်ရံ ဗတ္တမ်ဗောင်း အထိ သွားလေ့ ရှိသည်။) ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် ဖနွမ်းပင်နှင့် ဗတ္တမ်ဗောင်းကြား တစ်ပတ်လျှင် ရထားတစ်ကြိမ်မျှသာ ရှိသော်လည်း အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်မှ အများဆုံး ထောက်ပံ့ထားသော အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄၁ သန်းတန် စီမံကိန်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယား၏ အားနည်းကျဆင်းနေသော ရထားစနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းပေးခဲ့ပြီး အနာဂတ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဘန်ကောက်နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးတို့ရှိ အဓိက စက်မှုနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဗဟိုဌာနများသို့ ဆက်သွယ်ပေးမည် ဖြစ်သည်။<ref name=CamRail /> ဖနွမ်းပင်နှင့် သီဟာနုဗေးလ်မြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော ပြည်နယ်ချင်းဆက် လမ်း မျှသာမက ယခင်က မြေကြီးလမ်းများအား ကွန်ကရစ် ကတ္တရာလမ်း အဖြစ် ပြန်လည် ပြောင်းလဲခြင်း အပြင် အဓိက မြစ်များအား ဖြတ်သန်းသွားသော နေရာ ၅ ခုအား တံတား တည်ဆောက်လိုက်ခြင်းကြောင့် ယခုအခါ ဖနွမ်းပင်နှင့် ကိုကောင်း တို့အား အမြဲတမ်း ဆက်သွယ်သွားလာနိုင်ပြီဖြစ်ကာ ထို့အတွက်ကြောင့် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် ၎င်း၏ လမ်းများသို့ အဟန့်အတားမရှိသော လမ်းဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ [[File:Phnom Penh Airport Shuttle Train.jpg|thumb|right|ဖနွမ်းပင် လေဆိပ် လွန်းပျံရထား]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လမ်းများပေါ်တွင် ယာဉ်မတော်တဆမှု ဖြစ်ပွားခြင်းမှာ ကမ္ဘာ့စံနှုန်းနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ကားစင်းရေ ၁၀,၀၀၀ အတွက် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူသေဆုံးမှုနှုန်းမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် ၁၀ ဆမျှ များပြားသည်။ နောက် ၃ နှစ်တွင် လမ်းမပေါ်တွင် သေဆုံးမှုမှာ နှစ်ဆစီမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.who.int/violence_injury_prevention/road_traffic/5year_strategy/en/travis_annualreport_execsum.pdf |title=Cambodia Road Traffic Accident and Victim Information System|website=WHO |access-date=16 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ကျယ်ပြန့်လှသော ပြည်တွင်းရေလမ်းကြောင်းများမှာ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးတွင် သမိုင်းကြောင်းအရ အရေးပါသည်။ မဲခေါင်မြစ်၊ တုန်လီဆပ်မြစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ မြစ်လက်တက်များ ရှိပြီး တုန်လီဆပ်မြစ်၏ သိသာစွာ ရှည်လျားသော ရေလမ်းကြောင်းရှိကာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေစူး {{convert|၀.၆|m|ft|1|abbr=off}} ဖြင့် သွားလာနိုင်သော ရေလမ်းကြောင်း {{convert|၃,၇၀၀|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး ရေစူး {{convert|၁.၈|m|ft|1|abbr=off}} ဖြင့် သွားလာနိုင်သော ရေလမ်းကြောင်း {{convert|၂၈၂|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိသည်။ <ref name="CNTRYDTA">{{cite web|url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-2187.html |title=Cambodia – Railroads |website=Country-data.com |access-date=16 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် အဓိကဆိပ်ကမ်း နှစ်ခု ရှိပြီး ဖနွမ်းပင်နှင့် သီဟာနုဗေးလ်တို့ ဖြစ်ကာ ဆိပ်ကမ်း အသေး ၅ ခု ရှိသည်။ ဖနွမ်းပင်ဆိပ်ကမ်းသည် ဘတ်ဆပ်မြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်နှင့် တုန်လီဆပ်မြစ်တို့ ဆုံရာတွင် တည်ရှိပြီး စိုစွတ်သော ရာသီတွင် တန်ချိန် ၈,၀၀၀ အထိ သင်္ဘောများ ဆိုက်ကပ်နိုင်ကာ ခြောက်သွေ့သောရာသီတွင် တန်ချိန် ၅,၀၀၀ အထိ သင်္ဘောများ ဆိုက်ကပ်နိုင်သည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများ များပြားလာသည်နှင့် အမျှ မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု တိုးတက်လာသော်လည်း မော်တော်ဆိုင်ကယ်မှာ အဓိကနေရာယူထားဆဲပင် ဖြစ်သည်။ <ref>"Picking Up Speed: As Cambodia's Traffic Levels Increase, So Too Does the Road 'Death Toll'", ''The Cambodia Daily'', Saturday, 9–10 March 2002.</ref> "ဆိုင်ကလို" (ပြင်သစ်စကားမှ ဆင်းသက်သည်) သို့မဟုတ် ဆိုက္ကား များသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် လူကြိုက်များခဲ့သော်လည်း "ဟွီးမော့" (ဆိုင်ကယ်တွင် နောက်တွဲချိတ်ထားသောယာဉ်) နှင့် အိန္ဒိယမှ တင်သွင်းသော လန်ချားတို့သည် တဖြည်းဖြည်း အစားထိုး နေရာယူလာခဲ့သည်။ ဆိုင်ကလိုသည် ကမ္ဘောဒီးယား တစ်နိုင်ငံတည်းတွင်သာ ရှိပြီး ဆိုက္ကားနင်းသူသည် ခရီးသည်၏ နောက်တွင် နေရာယူပြီး နင်းရသည့်ယာဉ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://goseasia.about.com/od/cambodia/g/cyclo.htm |title=Cyclo – Transport in Cambodia |website=Goseasia.about.com |date=9 April 2012 |access-date=16 March 2013 |accessdate=15 August 2021 |archivedate=3 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130403102938/http://goseasia.about.com/od/cambodia/g/cyclo.htm }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ခရီးသည်စီး လေဆိပ် ၃ ခု ရှိသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် စံချိန်တင်အဖြစ် ခရီးသည် ၁၀သန်းကို ဝန်ဆောင်မှု ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.phnompenhpost.com/business/airports-pass-10m-passenger-mark |title=Airports pass 10M passenger mark |work=The Phnom Penh Post |date=20 December 2018}}</ref> ဖနွမ်းပင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် သည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အစည်ကားဆုံး လေဆိပ် ဖြစ်သည်။ ဆီယမ်ရိ-အန်းကော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သည် ဒုတိယမြောက် အစည်ကားဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသို့ အဝင်အထွက် ပြုလုပ်သော နိုင်ငံတကာ ခရီးစဉ် အများဆုံး ပြေးဆွဲရာ လေဆိပ် ဖြစ်သည်။ သီဟာနု အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သည် ကမ်းရိုးတန်းမြို့ ဖြစ်သော သီဟာနုဗေးလ်မြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ==လူ့အဖွဲ့အစည်း== ===လူဦးရေပျံ့နံ့ နေထိုင်မှု=== {{Historical populations|type=Cambodia | 1962|5728771 | 1980|6600000 | 1994|9900000 | 1996|10700000 | 1998|11437656 | 2004|12800000 | 2008|13395682 | 2013|14700000 | 2019|15552211 | percentages = pagr | footnote = National Institute of Statistics: General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019, Chapter 2, p. 6<ref name="Census 2019" /> }} ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံ နယ်မြေ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပထမဆုံး တရားဝင် လူဦးရေစာရင်း ကို ကောက်ယူခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အခွန်ကောက်ခံနိုင်ရန်အတွက် အသက် ၂၀ မှ အသက် ၆၀ အတွင်း အမျိုးသားများကို ထည့်သွင်းရေတွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|title=Organization and Administration of the General Population Census of Cambodia, 1998|date=2001|publisher=National Institute of Statistics, Ministry of Planning|location=Phnom Penh, Cambodia|page=2|url=https://books.google.com/books?id=KEnkAlnHECYC|access-date=17 July 2020}}</ref> ၁၉၆၂ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်း ကောက်ယူပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခများနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် ၁၉၉၈ ခုနှစ် အခြား တရားဝင် လူဦးရေ စာရင်း ကောက်ယူသည့် အချိန်အထိ ၃၆ နှစ်မျှကြာသော အချိန်ကွာဟမှု ဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite journal|author1=Huguet, Jerrold R.|author2=Chamratrithirong, Apichat|author3=Rao, Nott Rama|author4=Than, San Sy|title=Results of the 1998 Population Census in Cambodia|journal=Asia-Pacific Population Journal|date=September 2000|volume=15|issue=3|page=1|url=https://www.unescap.org/sites/default/files/APPJ-Vol-15-No-3.pdf|access-date=17 July 2020|publisher=United Nations ESCAP|doi=10.18356/b3b0a408-en}}</ref> လက်ရှိအချိန်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားလူဦးရေ၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက် ၂၂ နှစ်အောက် ဖြစ်သည်။ မိန်းမနှင့် ယောက်ျား အချိုးမှာ ၁.၀၄ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် မဟာမဲခေါင်ရပ်ဝန်းဒေသအတွင်း အမျိုးသမီး အလေးအသာဆုံး အချိုးရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2018.html|title=Sex Ratio|work=CIA World Factbook|publisher=Cia.gov|access-date=21 December 2010|accessdate=16 August 2021|archivedate=30 November 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6LWbhGP6T?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2018.html}}</ref> အသက် ၆၅ နှစ်အထက် ကမ္ဘောဒီးယားများတွင် မိန်းမ နှင့် ယောက်ျား အချိုးမှာ ၁.၆:၁ ဖြစ်သည်။ <ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မွေးဖွားနှုန်းမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးလျှင် ၂.၅ ဦး မျှ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?end=2018&locations=KH&start=2018&view=bar|title=Fertility rate, total (births per woman) – Cambodia|date=7 June 2020|work=World Bank}}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားနှုန်းမှာ ကလေး ၄.၀ ဦး ဖြစ်သည်။ <ref name="CDHS" /> မြို့ပြတွင် နေထိုင်ကြသော အမျိုးသမီးများမှာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၂ ဦး မွေးဖွားကြပြီး ကျေးလက်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသော အမျိုးသမီးများမှာ ကလေး ၃.၃ ဦး မွေးဖွားကြသည်။ <ref name="CDHS" /> မွေးဖွားနှုန်းသည် မွန်ဒိုးကီရီပြည်နယ် နှင့် ရာတာနက် ကီရီပြည်နယ်တို့တွင် အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီး တစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ကလေး ၄.၅ ဦး မွေးဖွားကြသည်။ ဖနွမ်းပင်တွင် အနည်းဆုံး ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးတစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ကလေး ၂.၀ ဦးသာ မွေးဖွားကြသည်။<ref name="CDHS">[http://www.nis.gov.kh/ National Institute of Statistics CAMBODIA DEMOGRAPHIC AND HEALTH SURVEY 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110227230811/http://www.nis.gov.kh/ |date=27 February 2011 }}. Nis.gov.kh (10 November 2013). Retrieved on 5 July 2015.</ref> ===လူမျိုးများ=== [[File:Cambodia ethnic map colors more distinct.png|thumb|left|380px|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ လူမျိုးများ နေထိုင်ရာပြ မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိက လူဦးရေမှာ ခမာလူမျိုးများ (၉၅%ကျော်) ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ တစ်ခုတည်းသော ရုံးသုံးဘာသာစကား ဖြစ်သည့် ခမာစကားကို ပြောဆိုကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ အများစုမှာ မျိုးတူကြသည်။ လူနည်းစုလူမျိုးများတွင် ချမ်လူမျိုး (၁.၂%)၊ ဗီယက်နမ်လူမျိုး (၀.၁%) နှင့် တရုတ်လူမျိုး (၀.၁%) တို့ ပါဝင်သည်။<ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး လူမျိုးစုမှာ ခမာလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား လူဦးရေ၏ ၉၀% ရှိကာ ၎င်းတို့နေထိုင်သော မြေနိမ့်ပိုင်းမဲခေါင်ဒေသတွင် အရင်းခံသော လူမျိုးစု ဖြစ်သည်။ ခမာများသည် သမိုင်းကြောင်း အရ မဲခေါင်မြစ်အောက်ပိုင်းအနီးတွင် ကန့်လန့်ဖြတ် မျဉ်းကွေးပုံစံ ဆက်တိုက် နေထိုင်ကြပြီး ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့ ဆုံစည်းရာ အနောက်မြောက်ပိုင်းမှ ဗီယက်နမ်အရှေ့တောင်ပိုင်း မဲခေါင်မြစ်ဝအထိ တိုင်အောင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယလူဦးရေ အများဆုံး လူနည်းစုလူမျိုးစုမှာ ဗီယက်နမ်လူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၆,၀၀၀ ခန့် ရှိကာ နိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်း မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းနှင့် ကပ်လျှက် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ်ဘာသာစကားအား မွန်-ခမာ ဘာသာစကားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော်လည်း ထိုလူမျိုးနှစ်စုမှာ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဆက်နွယ်မှု လွန်စွာနည်းပါးပြီး အစောပိုင်း ခမာလူမျိုးများမှာ အိန္ဒိယ ယဉ်ကျေးမှု ရပ်ဝန်း၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံခဲ့ကြရပြီး ဗီယက်နမ်တို့မှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှု ရပ်ဝန်း၏ တစ်စိတ်တဒေသ ဖြစ်သည်။<ref name="David Chandler 2000">{{cite book |author=Chandler, David |title=A History of Cambodia |url=https://archive.org/details/historyofcambodi0000chan_w6h9 |publisher=Westview Press|date=2000}}</ref> ခမာလူမျိုးနှင့် ဗီယက်နမ်လူမျိုးတို့အကြား လူမျိုးရေး တင်းမာမှုမှာ အန်ကောခေတ်အလွန် (၁၆ ရာစုမှ ၁၉ ရာစုအတွင်း) မှစ၍ ခြေရာခံနိုင်ပြီး ထိုအချိန်အတွင်းတွင် တိုင်းပြည်သစ်ဖြစ်သော ဗီယက်နမ် နှင့် ထိုင်းတို့သည် အင်အားနည်းပါးလာသော အန်ကောခေတ်လွန် ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံအား လက်အောက်ခံဖြစ်ရန် ကြိုးစားကြပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားကို ထိရောက်စွာ လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ကြသည်။<ref name="David Chandler 2000" /> ကမ္ဘောဒီးယား တရုတ်လူမျိုးတို့မှာ လူဦးရေ၏ ၀.၁% ခန့်မျှသာ ရှိသည်။<ref name="Birth Rate">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html?countryName=Cambodia&countryCode=cb&regionCode=eas&rank=57#cb |title=Birth Rate |work=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |access-date=15 March 2013 |accessdate=26 August 2021 |archivedate=23 February 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190223211514/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html?countryName=Cambodia&countryCode=cb&regionCode=eas&rank=57#cb }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_eth_gro-people-ethnic-groups |title=Ethnic groups statistics – countries compared |publisher=Nationmaster |access-date=2 September 2012}}</ref> တရုတ်လူမျိုး အများစုမှာ ၁၉ ရာစုနှင့် ၂၀ ရာစုအတွင်း ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်အခံ နယ်မြေအဖြစ် ရှိစဉ်က ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အခွင့်အလမ်းများကြောင့် လာရောက်အခြေချခဲ့ကြသောသူတို့၏ မျိုးဆက်များ ဖြစ်သည်။ အများစုမှာ မြို့ပြတွင် နေထိုင်ကြပြီး ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို အဓိက လုပ်ကိုင်ကြသည်။ တောင်ကုန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသော ဒေသရင်း လူမျိုးစုများကို စုပေါင်း၍ မွန်တက်နတ်ဒ် သို့မဟုတ် ခမာလိုး ဟု ခေါ်ဆိုကြပြီး "ကုန်းမြင့်ခမာ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ သူတို့သည် ကျောက်ခေတ်သစ် တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းမှ ပြောင်းရွှေ့လာသော မွန်-ခမာစကားပြောသူ တို့မှ ဆင်းသက်လာသူများ နှင့် ပြင်ပကို စိတ်မဝင်စားသော အရှေ့တောင်အာရှရှိ အောစထရိုနီးရှန်း စကားပြောသူတို့မှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြင့်များပေါ်တွင် သီးခြားနေထိုင်ကြသောကြောင့် ခမားလိုး လူမျိုး အုပ်စုများမှာ သူတို့၏ ဝမ်းကွဲများဖြစ်ကြသော ခမာများကဲ့သို့ အိန္ဒိယ လွှမ်းမိုးမှု မခံရဘဲ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ယနေ့ခေတ် ခမာလူမျိုးများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဝေးကွာကြသည့် အပြင် အချင်းချင်းလည်း ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဝေးကွာကြပြီး အိန္ဒိယတို့နှင့် မထိတွေ့မီ အချိန်က ရိုးရာနှင့် ယုံကြည်မှဒ အများအပြားကို လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ချမ်လူမျိုးတို့သည် ယနေ့ခေတ် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းတွင် ယခင်က တည်ရှိခဲ့ပြီး ခမာအင်ပိုင်ယာ၏ ပြိုင်ဖက် ဖြစ်သော ချမ်ပါးပြည်ရှိ အော်စထရိုနီးရှန်းလူမျိုးများမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ချမ်လူမျိုး ဦးရေမှာ တစ်သန်းအောက်သာ ရှိပြီး နိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းတွင် သီးခြားရွာများ ဖြင့် နေထိုင်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ချမ်လူမျိုး အားလုံး နီးပါးမှာ မွတ်ဆလင်များ ဖြစ်သည်။ ===လူဦးရေ အများဆုံးဒေသများ=== {{ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}} ===ဘာသာစကား=== ခမာဘာသာစကားသည် အော်စထရိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားအုပ်စု၏ မွန်-ခမာ ဘာသာစကားမိသားစုဝင် ဖြစ်သည်။ ယခင်က အင်ဒိုချိုင်းနား၏ အစိုးရသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သော ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အသက်အရွယ်ကြီးသော ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးတို့ ပြောဆိုရာတွင် အသုံးပြုဆဲဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်အစိုးရ ထောက်ပံ့ထားသော အချို့သော ကျောင်းများနှင့် တက္ကသိုလ်များတွင် သင်ကြားသည့် ဘာသာစကား အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ပြင်သစ်ဘာသာစကားဖြင့် ထုတ်ဝေသော သတင်းစာရှိပြီး အချို့သော ရုပ်မြင်သံကြား ချန်နယ်များမှာ ပြင်သစ်ဘာသာစကားဖြင့် ဖမ်းယူကြည့်ရှု နိုင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်စကား အသုံးပြုသော လာဖရန်ကိုဖုန်းနီ နိုင်ငံများ အဖွဲ့ ၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ ကိုလိုနီခေတ်က အကြွင်းအကျန် အဖြစ် ကမ္ဘောဒီးယား ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တွေ့ရသော ပြင်သစ်ဘာသာစကား မျိုးကွဲ ဖြစ်ပြီး အစိုးရဌာနများတွင် တစ်ခါတစ်ရံ အသုံးပြုကာ အထူးသဖြင့် တရားရုံးများတွင် အသုံးပြုကြသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှစ၍ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား အသုံးပြုမှု မြင့်တက်လာပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသည် ပြင်သစ်စကားအား အဓိကဘာသာစကား အဖြစ် အသုံးပြုခြင်းမှ အစားထိုး ဝင်ရောက် လာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို တက္ကသိုလ်အချို့တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ သင်ကြားကြပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများလည်း သိသာစွာရှိကာ လမ်းညွှန်ဆိုင်းဘုတ်များမှာ ခမာ နှင့် အင်္ဂလိပ် ၂ ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-06/30/c_13377375.htm |title=U.S. helps English program for poor Cambodian students |publisher=News.xinhuanet.com |date=30 June 2010 |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105013936/http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-06/30/c_13377375.htm |archive-date=5 November 2013}}</ref> ထိုသို့ ပြောင်းလဲလာမှုကြောင့် ယခုအခါ ကမ္ဘောဒီးယား၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားအား များသောအားဖြင့် အသုံးပြုလာကြကာ တံဆိပ်ခေါင်းပေါ်ရှိ ပြင်သစ်ဘာသာစကား နေရာတွင်လည်း အစားထိုးလာခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘောဒီးယား ငွေစက္ကူများပေါ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ဘာသာစကား အစား အစားထိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{Citation |last=Igawa |first=Koji |date=2008 |title=English Language and its Education in Cambodia, a Country in Transition |url=https://www.shitennoji.ac.jp/ibu/images/toshokan/kiyo46-20.pdf |language=en |volume=46 |pages=343–369 |access-date=20 December 2016 |work=Shitennōji daigaku kiyō |archive-date=17 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817210033/https://www.shitennoji.ac.jp/ibu/images/toshokan/kiyo46-20.pdf |url-status=dead }}</ref> ခမာစာလုံးများသည် တောင်အိန္ဒိယရှိ ပါလဝါ စာလုံးများမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ === ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု=== ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ကိုးကွယ်ကြကာ နိုင်ငံအတွင်း ဘုန်းကြီးကျောင်း ပုထိုးပေါင်း ၄,၃၉၂ ခုခန့်မျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2010/148861.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20101123110848/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2010/148861.htm |url-status=dead |archive-date=23 November 2010 |title=Cambodia |publisher=State.gov |access-date=15 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ရိုးရာနတ်ကိုးကွယ်မှု တို့မှ နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ နတ်တို့နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့ နီးကပ်သော အပြန်အလှန် ဆက်ဆံမှု ရှိခြင်း၊ မကောင်းသောကံများကို မောင်းထုတ်ခြင်းဖြင့် လိုရာဆန္ဒပြည့်စေခြင်း၊ ကံကောင်းမှုကို ဆွဲဆောင် ညှို့ယူခြင်း နှင့် "ဘာရိုမေး" နတ်တို့ကဲ့သို့သော နတ်များဖြင့် ထိတွေ့ခြင်းဖြင့် လူတစ်ဦး၏ ဘဝကို ချုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း စသည်တို့သည် ရိုးရာကိုးကွယ်မှုတို့မှ မြစ်ဖျားခံသည်။ ဟိန္ဒူဘာသာသည် ပဉ္စလက်ဆန်သော အပြုအမူများ ဖြစ်သည့် တန်ထရစ်ဝါဒ မှ လွဲ၍ အနည်းငယ်မျှသာ ခြေရာလက်ရာ ကျန်ခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများမှာ နတ်များနှင့် ပေါင်းစည်းသွားကြသည်။ (ဥပမာအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ "နိတနတ်" ဖြစ်သော "ရီမော" သည် ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားမ ကာလီမယ်တော်၏ ခေတ်သစ် ပုံသဏ္ဍန် ဖြစ်သည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ တရုတ်နှင့် ဗီယက်နမ်လူမျိုး အများစု ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာ ဖြစ်သည်။ အခြားသော ဘာသာရေး အပြုအမူများဖြစ်သည့် တရုတ်ဒဏ္ဍာရီလာ သူရဲကောင်းများ နှင့် ဘိုးဘွားများကို အရိုအသေပေးခြင်း၊ ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာ၊ တာအိုဘာသာ တို့ကိုလည်း တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ရောနှော ကိုးကွယ်ကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူမှာ လူဦးရေ၏ ၂% မျှ ရှိပြီး ပုံစံသုံးမျိုး ရှိကာ ပုံစံနှစ်မျိုးကို ချမ်လူမျိုးများမှ ကျင့်သုံးကိုးကွယ်ကြပြီး တတိယတစ်မျိုးကို နိုင်ငံအတွင်း မျိုးဆက်ပေါင်း များစွာ နေထိုင်လာခဲ့ကြသော မလေးလူမျိုးတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ကိုးကွယ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မွတ်ဆလင် ဘာသာဝင်တို့၏ ၈၀% မှာ ချမ်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/13400/ramadan-ends-friday-evening/|title=Ramadan Ends Friday Evening|work=Khmer Times}}</ref> ===ကျန်းမာရေး=== [[File:Defense.gov photo essay 120801-O-ZZ999-011.jpg|thumb|ကမ္ဘောဒီးယား ဆေးကျောင်းသားများ ခွဲစိတ်ကုသမှုကို ကြည့်ရှုနေကြပုံ]] ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူတစ်ဦးချင်း ပျမ်းမျှသက်တမ်းမှာ ၇၅ နှစ် ဖြစ်ပြီး <ref>{{cite web|url=https://www.khmertimeskh.com/50808278/life-expectancy-increases-to-75-years/ |title=Life expectancy increases to 75 years |publisher= General Population Census of Cambodia 2019 |access-date=29 January 2021}}</ref> ၁၉၉၅ ခုနှစ် ပျမ်းမျှ သက်တမ်း ၅၅ နှစ်မှ ကြီးမားစွာ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&met_y=sp_dyn_le00_in&dl=en#!ctype=l&strail=false&bcs=d&nselm=h&met_y=sp_dyn_le00_in&scale_y=lin&ind_y=false&rdim=region&idim=country:KHM&ifdim=region&dl=en&ind=false|title=World Development Indicators – Google Public Data Explorer|website=www.google.com|access-date=21 May 2018}}</ref> ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို အစိုးရ နှင့် ပုဂ္ဂလိက တို့မှ ဝန်ဆောင်မှု ပေးကြပြီး သုတေသန စစ်တမ်းများအရ ကမ္ဘောဒီးယား ကျေးလက်ဒေသတွင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ ကို လက်ခံမှု တိုးတက်လာရခြင်းမှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပေးသူများအား ယုံကြည်မှုကြောင့်ဟု တွေ့ရှိရသည်။<ref>{{cite journal|last=Ozawa|first=Sachiko|author2=Damian Walker|title=Comparison Of Trust In Public Vs Private Health Care Providers In Rural Cambodia|journal=Health Policy Plan|year=2011|volume=26|issue=Suppl 1|pages=i20 – i29|url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html|access-date=26 May 2012|doi=10.1093/heapol/czr045|pmid=21729914|doi-access=free}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |date=11 November 2012 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |access-date=28 August 2021 |archive-date=11 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |accessdate=28 August 2021 |archivedate=11 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html }}</ref> အစိုးရသည် အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ/အေအိုင်ဒီအက်စ်၊ ငှက်ဖျားနှင့် အခြား ရောဂါများနှင့် ပတ်သက်သော အသိပညာကို ပွင့်လင်းတိုးတက်စေခြင်းဖြင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၏ အရည်အသွေးကို တိုးမြင့်စေရန် ကြံစည်ထားသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မွေးကင်းစကလေး သေဆုံးနှုန်းမှာ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ကလေးငယ် ၁၀၀၀ လျှင် ၈၆ ဦးမျှ ရှိရာမှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ၂၄ ဦး အထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?end=2018&locations=KH&start=1975&view=chart|title=Mortality rate, infant (per 1,000 live births) – Cambodia|date=7 June 2020|publisher=World Bank}}</ref> အဆိုးရွားဆုံး ကျန်းမာရေး ညွှန်းကိန်းရှိသော ရတနဂီရိပြည်နယ်တွင် အသက် ၅ နှစ်မတိုင်မီတွင် ကလေးငယ် ၂၂.၉% မျှ သေဆုံးကြသည်။<ref>[http://www.methodfinder.com/wfpatlas/index.php?page=03&lang=e "National Child Mortality and Malnutrition (Food Insecurity Outcome) Maps"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010190629/http://www.methodfinder.com/wfpatlas/index.php?page=03&lang=e |date=10 October 2017 }}. UN World Food Programme. Retrieved 4 May 2008.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မြေမြှုပ်မိုင်း အများဆုံးသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းချက်အချို့အရ မပေါက်ကွဲသေးသော မြေမြှုပ်မိုင်းများကြောင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်မှစ၍ အရပ်သား ၆၀,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရပြီး ထောင်ပေါင်းများစွာမှာ လက်ပြတ်ခြေပြတ်ဖြစ်ခြင်း နှင့် ဒဏ်ရာရခြင်း တို့ ခံခဲ့ကြရသည်။<ref name="PBSORG">PBS.org (25 July 2003). [https://www.pbs.org/wnet/religionandethics/week647/cover.html ''Cambodia Land Mines''] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20041209070351/https://www.pbs.org/wnet/religionandethics/week647/cover.html |date=9 December 2004 }}</ref> မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေဆုံးကြောင်း သိရှိရသည့် လူအရေအတွက်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၈၀၀ မျှ ရှိရာမှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ၁၁၁ ဦး သို့ သိသာထင်ရှားစွာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last1=ZSOMBOR|first1=PETER|title=Landmine, Unexploded Ordnance Deaths Drop by Half in 2013|url=http://www.cambodiadaily.com/archives/landmine-unexploded-ordnance-deaths-drop-by-half-in-2013-52085/|access-date=23 October 2014|work=The Cambodia Daily|date=13 February 2014|accessdate=28 August 2021|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706225418/https://www.cambodiadaily.com/archives/landmine-unexploded-ordnance-deaths-drop-by-half-in-2013-52085/}}</ref> မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် အသက်မသေသော လူကြီးများမှာ လက်ခြေ တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပို၍ ဖြတ်တောက်ကြရကာ ဆက်လက်ရှင်သန်နိုင်ရန် အတွက် တောင်းရမ်းစားသောက် ကြရသည်။<ref name="PBSORG" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် မြေမြှုပ်မိုင်း ကင်းစင်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/1976/landmine-casualties-increase-in-2014/|title=Landmine Casualties Increase in 2014|work=KhmerTimes – News Portal Cambodia -|access-date=28 October 2014}}</ref> သို့သော်လည်း လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု ကျန်ရစ်ခြင်းအတွက် မိဘမဲ့ဖြစ်ခြင်း နှင့် လူ ၂၉၀တွင် တစ်ဦးမျှ လက်ပြတ်ခြေပြတ် ဖြစ်နေခြင်းမှာ <ref>{{cite news|last1=Coomes|first1=Phil|title=Tackling the hidden weapons left behind|url=https://www.bbc.com/news/in-pictures-26865946|access-date=23 October 2014|work=BBC News|agency=BBC|date=3 April 2014}}</ref> လာမည့်နှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဆက်လက် သက်ရောက်မှု ရှိနေနိုင်သေးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် မြေမြှုပ်မိုင်း နှင့် လက်နက်ခဲယမ်း ပေါက်ကွဲမှု များကြောင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်း ဒဏ်ရာရရှိသူ ၄၄,၆၃၀ ဦးမျှ ရှိကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယား မိုင်း/ယူအိတ်စ်အို ခံရသူ အချက်အလက်စနစ် အရ သိရသည်။<ref>Moss, Rebecca (25 June 2015) [http://m.phnompenhpost.com/national/disability-survey-underscores-war-legacy Disability survey underscores war legacy]. Phnompenh Post.</ref> ===ပညာရေး=== ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစား ဝန်ကြီးဌာနသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ပညာရေးနှင့် ပတ်သက်သော တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ပေါ်လစီနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ရန် တာဝန်ရှိသော ဌာန ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေး စနစ်မှ အလွန်ပင် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု အားနည်းပြီး အစိုးရ၏ အဆင့် ၃ ခု ဖြစ်သော ဗဟို၊ ပြည်နယ် နှင့် ခရိုင် ဆိုင်ရာ အဆင့်တို့သည် စီမံခန့်ခွဲမှု အတွက် အသီးသီး တာဝန်ရှိကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေသည် ၉ နှစ် အထိ မသင်မနေရ အခမဲ့ ပညာရေး စနှစ်ကို အားပေးအားမြှောက် ပြုထားပြီး အခြေခံ အရည်အသွေးရှိ ပညာရေး အတွက် လူတိုင်း အခွင့်အရေးကို အာမခံပေးထားသည်။ [[File:Institute of Foreign Languages.jpg|thumb|left|ဖနွမ်းပင် တော်ဝင် တက္ကသိုလ်၏ နိုင်ငံခြားဘာသာ အင်စတီကျု]] ၂၀၁၉ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေစာရင်း အရ လူဦးရေ၏ ၈၈.၅ % သည် စာတတ်မြောက်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ (အမျိုးသား ၉၁.၁% နှင့် အမျိုးသမီး ၈၆.၂%) <ref name="Census 2019" /> လူငယ်ယောက်ျားလေး အသက် ၁၅ နှစ်မှ ၂၄ နှစ် အတွင်းတွင် စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းသည် ၈၉% ပြီး အမျိုးသမီးမှာ ၈၆% ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.unicef.org/infobycountry/cambodia_statistics.html |title=UNICEF – Cambodia – Statistics |publisher=Unicef.org |access-date=16 March 2013 |accessdate=5 September 2021 |archivedate=2 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130402220546/http://www.unicef.org/infobycountry/cambodia_statistics.html }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးစနစ်သည် စိမ်ခေါ်မှုများစွာနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ယခင်နှစ်များအတွင်းက သိသာစွာ တိုးတက်မှုများ ပြသလာပြီး အထူးသဖြင့် မူလတန်းကျောင်းသား ကျောင်းအပ်မှုနှုန်း မြင့်မားလာခြင်း၊ ပရိုဂရမ်ပေါ် အခြေခံသော ဘတ်ဂျက်ကို စတင်ကျင့်သုံးခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးမှု ပုံမှန်မဟုတ်သော ကလေးငယ်များ ပညာသင်ယူခွင့်ရနိုင်ရန် အတွက် ပေါ်လစီ များကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခဲ့ခြင်း တို့ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအနေဖြင့် သက်မွေးပညာသင်ကြားမှုတွင်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု များစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသတွင် ဖြစ်ကာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် အလုပ်လက်မဲ့ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.unevoc.unesco.org/worldtvetdatabase1.php?ct=KHM|title=Cambodia on UNESCO-UNEVOC|access-date=28 October 2014}}</ref><ref>[http://www.ntb.gov.kh/tvet/policy/NTDP2008.pdf Cambodia National TVET development Plan −2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131001005023/http://www.ntb.gov.kh/tvet/policy/NTDP2008.pdf |date=1 October 2013 }}. (PDF) . Retrieved on 5 July 2015.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်အများဆုံး တက္ကသိုလ်နှစ်ခုသည် ဖနွမ်းပင်တွင် ရှိသည်။ ရိုးရာအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးမှာ ဝပ် ဟု ခေါ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးကျောင်းများမှ သင်ကြားပေးကြပြီး ပညာရေးကို ယောက်ျားလေးများအတွက်သာ သီးသန့်သင်ကြားပေးလေ့ ရှိသည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20090218125514/http://culturalprofiles.net/Cambodia/Directories/Cambodia_Cultural_Profile/-36.html The Cambodia Cultural Profile. Education]. culturalprofiles.net</ref> သို့သော်လည်း ခမာနီ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပညာရေးသည် သိသာစွာ ဆုတ်ယုတ်သွားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကလေးများကို အလုပ်စေခိုင်းမှုများကြောင့်လည်း ပညာရေးတွင် သိသာစွာ ဆုတ်ယုတ်မှုများ ရှိသည်။ ကင်မ် (၂၀၁၁) ၏ လေ့လာမှုအရ အလုပ်လုပ်နေကြသော ကလေးအများစုမှာ ကျောင်းအပ်ကြသော်လည်း သူတို့၏ အလုပ်ကြောင့် ကျောင်းအပ်နောက်ကျမှုများ ရှိပြီး သူတို့၏ သင်ကြားရေးအတွက် အနှုတ်သဘောဆောင်သော ရိုက်ခတ်မှု ဖြစ်စေခဲ့ကာ ကျောင်းထွက်နှုန်းကိုလည်း မြင့်မားစေခဲ့သည်။ <ref>{{Cite journal|date=1 September 2011|title=Child labour, education policy and governance in Cambodia|journal=International Journal of Educational Development|language=en|volume=31|issue=5|pages=496–504|doi=10.1016/j.ijedudev.2011.03.002|issn=0738-0593|last1=Kim|first1=Chae-Young}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ မူလတန်းကျောင်းသားများ၏ ကျောင်းတွင် စွမ်းဆောင်နိုင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ သုတေသနများအရ သိရသည်မှာ မိဘတို့၏ သဘောထားနှင့် ယုံကြည်မှုတို့က အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ <ref>{{cite journal | last1 = Eng | first1 = S | year = 2013 | title = Cambodian Early Adolescents' Academic Achievement The Role of Social Capital | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-early-adolescence_2013-04_33_3/page/378 | journal = The Journal of Early Adolescence | volume = 33 | issue = 3| pages = 378–403 | doi=10.1177/0272431612441069| s2cid = 145561471 }}</ref> ထိုလေ့လာမှုအရ တွေ့ရသည်မှာ အထူးသဖြင့် ကလေးများ၏ ညံ့ဖျင်းမှုသည် မိဘများမှ ကံကိုသာ ပုံချတတ်သော အယူအဆ ပြင်းထန်မှုနှင့် ဆက်စပ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ (လူ၏ ခွန်အားသည် ကံကို မပြောင်းလဲနိုင်ဟု ယုံကြည်ခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။) ခြုံငုံ၍ ကြည့်မည် ဆိုပါက ထိုလေ့လာမှုက ပြသနေသည်မှာ ပညာရေးတွင် ထူးချွန်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ မိဘတို့၏ သဘောထားနှင့် ယုံကြည်မှုသည် ဗဟိုချက် ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ ===ရာဇဝတ်မှု=== ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူသတ်မှုနှုန်းမှာ လူဦးရေ ၁၀၀,၀၀၀ လျှင် ၂.၄ ဦး မျှ ရှိသည်။ <ref name=UNODC>{{cite web|url=https://www.unodc.org/gsh/en/index.html|title=UNODC: Global Study on Homicide|publisher=unodc.org}}</ref> ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် တရားမဝင်လုပ်ငန်း ဖြစ်သော်လည်း နေရာအနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရသည်။ ၁၉၉၃ ခုတွင် အမျိုးသမီးများအား ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ အင်တာဗျူး အစီအစဉ်တွင် လေးပုံသုံးပုံမျှသော အင်တာဗျူး ဖြေကြားသူတို့ အနေနှင့် ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းကို လူမှုရေး သတ်မှတ်ချက် တစ်ခုနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း အလုပ်တစ်ခု အဖြစ်သာ ရှုမြင်ကြပြီး ရှက်စရာ မဟုတ်ဟု ခံစားကြသည်။ <ref name="Barry 1" /> ထိုနှစ်တွင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယား၌ လိင်လုပ်သား ၁၀၀,၀၀၀ မျှ ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ <ref name="Barry 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=p8N-zQGWVf8C&pg=PA137 |page=137|title=The Prostitution of Sexuality |first=Kathleen |last=Barry |publisher=NYU Press |year=1996 |isbn=978-0-8147-1277-1 }}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၈ ရက်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန အနေနှင့် အွန်လိုင်းလောင်းကစားလိုင်စင် အသစ်များ ထုတ်ပေးခြင်းမှ တားမြစ်သော အမိန့်ကြော်ငြာစာကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး လက်ရှိ အော်ပရေတာများအနေနှင့် လိုင်စင်သက်တမ်း ကုန်ဆုံးသည် အထိသာ လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ခွင့် ရရှိကြမည် ဖြစ်သည်။ အမိန့်ကြော်ငြာစာအရ "အချို့သော နိုင်ငံခြားသားများသည် ထိုသို့သော လောင်းကစား ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပမှ သားကောင်များကို လိမ်လည်လှည့်ဖြားကြသည်။" ဆိုသော အချက်ကို ပေါ်လစီအသစ် ထုတ်ပြန်ရခြင်း အကြောင်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ <ref>{{cite web |last1=Narim |first1=Khuon |title=Online, arcade gambling banned by PM |url=https://www.khmertimeskh.com/50634805/online-arcade-gambling-banned/ |website=Khmer Times |access-date=20 August 2019 |date=18 August 2019}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် အမိန့်ကြော်ငြာစာအသစ် မထုတ်ပြန်ခင် အချိန် အထိ ထိုသို့သော လိုင်စင်ပေါင်း ၁၅၀ ကျော်ကို ထုတ်ပေးထားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=Cambodia to ban online gambling |url=https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling |website=iGaming Business |access-date=20 August 2019 |language=en |date=19 August 2019 |archive-date=20 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190820024631/https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling |url-status=dead |accessdate=6 September 2021 |archivedate=20 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190820024631/https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling }}</ref> == ယဉ်ကျေးမှု == [[File:Vorvong-Sorvong-tale-Pavie9.jpg|thumb|ဗော်ဗောင်း နှင့် ဆော်ဗောင်းတို့၏ ပုံပြင်ကို ၁၉ ရာစု ခြယ်မှုန်း ပြသထားပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် အကြောင်းအရာများစွာ ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ထိုအကြောင်းအရာများထဲတွင် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ပြင်သစ်ကိုလိုနီစနစ် နှင့် အန်ကော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ယနေ့ခေတ် လွှမ်းခြုံဆက်စပ်နေသော ကမ္ဘာ တို့ ပါဝင်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာ ဝန်ကြီးဌာနသည် ကမ္ဘောဒီးယား ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြှင့်တင်ရန် အတွက် တာဝန်ရှိသော ဌာန ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ လူအများစုဖြစ်သော မြေနိမ့်ပိုင်း လူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသာ ပါဝင်သည် မဟုတ်ပဲ ယဉ်ကျေးမှုအရ သီးသန့်ထင်ရှားသော တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစု ၂၀ တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုလည်း ပါဝင်သည်။ ထိုလူမျိုးစု ၂၀ တို့အား ခမာလိုး ဟု နိုဒွမ်သီဟာနုမှ နာမည်ပေးခဲ့ပြီး တောင်ကုန်းနှင့် မြေနိမ့်ပိုင်း လူမျိုးတို့အကြား ညီညွတ်မှု ရရှိစေရန် ရည်ရွယ် သုံးနှုန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျေးလက်နေ ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူတို့သည် ခရာမာဟု ခေါ်သော ခေါင်းစည်းကို ဝတ်ဆင်ကြပြီး ထိုခေါင်းစည်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယား ဝတ်စားဆင်ယင်မှု၏ သီးသန့်ထင်ရှားသော အဝတ်အစားဖြစ်သည်။ ဆမ်ပြာ ဟု ခေါ်သော လက်အုပ်ချီ နှုတ်ဆက်ခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ရိုးရာ အရ အခြားသူအား နှုတ်ဆက်ခြင်း သို့မဟုတ် လေးစားသမှု ပြသခြင်း ဖြစ်သည်။ ခမာ ယဉ်ကျေးမှုကို ခမာအင်ပိုင်ယာမှ ဖော်ထုတ်၍ ပြန့်နှံ့စေခဲ့ပြီး ၎င်းတို့တွင် ထင်ရှားသော အကပုံစံ၊ ဗိသုကာပညာ နှင့် ပန်းပုပညာတို့ ပါဝင်ကာ ၎င်းတို့ကို အိမ်နီးချင်းများ ဖြစ်သော လောနိုင်ငံ နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့နှင့် ယဉ်ကျေးမှု တလျှောက် ဖလှယ်ခဲ့ကြသည်။ အန်းကောဝပ် (အန်းကောဆိုသည်မှာ မြို့တော် ဝပ် ဆိုသည်မှာ ပုထိုး ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။) ဆိုသည်မှာ အန်းကောခေတ်မှ ခမာ ဗိသုကာပညာ၏ အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်း ထားနိုင်ခဲ့သော ဥပမာ ဖြစ်ပြီး ထိုဒေသအတွင်းနှင့် ထိုဒေသဝန်းကျင်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော အခြားသော ပုထိုးရာပေါင်းများစွာလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ရိုးရာအားဖြင့် ခမာလူမျိုးတို့သည် အချက်အလက်များကို ထန်းရွက်များပေါ်တွင် ရေးသား မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထန်းရွက်စာများတွင် ခမာလူမျိုးတို့၏ ဒဏ္ဍာရိများ၊ ရာမယဏ ဇာတ်တော်၊ ဗုဒ္ဓဝင် နှင့် အခြားသော ဘုရားစာအုပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထိုထန်းရွက်စာများကို ရေငွေ့နှင့် ရာသီဥတုဒဏ်မှ ကာကွယ်နိုင်ရန် အဝတ်ဖြင့် ပတ်၍ သိမ်းဆည်းထားခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20080924135657/http://english.vietnamnet.vn/travel/2008/09/805123/ A Khmer pagoda stores unique leaf prayer books]. english.vietnamnet.vn (23 September 2008).</ref> ဘွန်အွမ်တောက် (ကမ္ဘောဒီးယား ရေနှင့်လ ပွဲတော်) သည် နှစ်စဉ် ကျင်းပသော လှေပြိုင်ပွဲ ဖြစ်ပြီး လူအများဆုံး ပါဝင်တက်ရောက်ကြသော အမျိုးသားပွဲတော် ဖြစ်သည်။ မိုးရာသီ အဆုံးတွင် ကျင်းပလေ့ ရှိပြီး ထိုအချိန်တွင် မဲခေါင်မြစ်အနေနှင့် မူလအခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရေကျစ ပြုလာပြီး တုန်လီဆပ်မြစ်ကို ပြောင်းပြန် ပြန်စီးစေသော အချိန်ဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးတို့၏ ၁၀% သည် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ထိုပွဲတော်ကို တက်ရောက်လေ့ ရှိပြီး ဝင်ရောက်ကစားရန်၊ လမင်းကို ကျေးဇူးတင်ရန်၊ မီးရှူးမီးပန်း ကြည့်ရှုရန် နှင့် ပွဲတော်ပုံစံ ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေတွင် ညစာစားရန်နှင့် လှေပြိုင်ပွဲကို တက်ရောက်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ <ref name="KMGOV">{{cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=@140%7C1%7C1 |title=Bonn Om Touk, the Water and Moon Festivals |work=Government of Cambodia |archive-url=https://web.archive.org/web/20071011210454/http://cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=%40140%7C1%7C1 |archive-date=11 October 2007 |url-status=dead |accessdate=6 September 2021 |archivedate=11 October 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011210454/http://cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=@140%7c1%7c1 }}</ref> လူကြိုက်များသော ကစားနည်းများတွင် ဘောလုံး၊ အဝတ်လုံးနှင့်တူသော ဆေ ဟုခေါ်သော အလုံးကို ကန်ခြင်း နှင့် စစ်တုရင် တို့ ပါဝင်သည်။ ဂန္ထဝင် အိန္ဒိယ နေအခြေခံ ပြက္ခဒိန်နှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်မှုအရ ကမ္ဘောဒီးယား၏ နှစ်သစ်ကူးပွဲသည် ဧပြီလတွင်ကျရောက်သော အဓိက အားလပ်ရက် ဖြစ်သည်။ လတ်တလော ထင်ရှားသော အနုပညာရှင်များတွင် ဆင်း ဆီဆာမောက် နှင့် ရော့စ်ဆာရေး ဆိုသီ (နောက်ပိုင်းတွင် ပရိ ဆိုဗက် နှင့် ဆိုခွန် နီဆာ) တို့ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံအတွင်းသို့ ဂီတပုံစံအသစ်ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သူများ ဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားတို့သည် နိုင်ငံအနှံ့ရှိ ဘုရားများကို သွားရောက်ခြင်းဖြင့် ပီချမ်ဘန် ဟုခေါ်သော ဘိုးဘွားနေ့ကို ကျင်းပကြသည်။ ၁၅ ရက်မျှ ကြာသော ပွဲတော်အတွင်းတွင် လူတို့သည် သေဆုံးပြီးသော ဆွေမျိုးများ၏ ဝိဉာဉ်အတွက် ရှိခိုးဆုတောင်းခြင်းနှင့် အစားအသောက်များကို ဆက်ကပ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား လူမျိုးအများစုအတွက် ထိုအချိန်သည် ခမာနီ အစိုးရလက်ထက် ၁၉၇၅-၁၉၇၉ ခုနှစ်အတွင်း သေဆုံးခဲ့သော ဆွေမျိုးသားခြင်းများကို လွမ်းဆွတ်သတိရသည့် အချိန် ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-cambodia-festival/cambodias-festival-of-the-dead-rice-offerings-and-buddhist-chants-idUSKCN1M50EK?il=0|title=Cambodia's Festival of the Dead: rice offerings and Buddhist chants|work=Reuters|access-date=25 September 2018}}</ref> ===ဟင်းလျာများ=== {{multiple image | perrow = 2 | total_width = 340 | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = Num Banh Chok.jpg | footer = ထိပ်ဆုံးဘယ်ဖက်မှစ၍ လက်ယာရစ်။ ဟင်းရည်သောက် ("ဆမ်လာကာရီ")၊ ပရာဟွတ်စိမ်အုန်းသီး ("ပရာဟွတ် ကတစ်")၊ နမ်ဘန်ချောက် နှင့် ဆမ်မလာကာကိုး | align = | direction = | alt1 = | caption1 = | caption2 = }} အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် ဆန်သည် အဓိက စားစရာ ဖြစ်သည်။ မဲခေါင်နှင့် တုန်လီဆပ်မြစ်တို့မှ ငါးများသည်လည် အစားအစာ၏ အရေးပါသော အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် အစားအစာနှင့် ကုန်သွယ်မှုအတွက် ငါးနှင့် ငါးမှရသော ပစ္စည်းတို့မှာ လူတစ်ဦးလျှင် {{convert|၂၀|kg|abbr=off}} သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးတစ်နေ့လျှင် ၂ အောင်စ မျှ ဖြစ်သည်။<ref name="EARTH">[https://web.archive.org/web/20040720042809/http://www.earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/Coa_cou_116.pdf Coastal and Marine Ecosystems-- Cambodia]. Earthtrends.org</ref> အချို့သောငါးများကို ကြာရှည်အထားခံရန် ပရာဟွတ် အဖြစ် ထုတ်ပိုး ထိန်းသိမ်း ထားကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ဟင်းလျာများတွင် အပူပိုင်းသစ်သီးများ၊ စွတ်ပြုတ်များနှင့် ခေါက်ဆွဲများ ပါဝင်သည်။ အဓိကပါဝင်သည့် ပစ္စည်းများမှာ ကပ်ဖာသံပရာသီး၊ စပါးလင်၊ ကြက်သွန်ဖြူ၊ ငံပြာရည်၊ ပဲငံပြာရည်၊ မန်းကျည်းသီး၊ ဂျင်း၊ ခရုဆီ၊ အုန်းနို့ နှင့် ငရုတ်ကောင်းမည်း တို့ ပါဝင်သည်။ အထူးဟင်းလျာများ အနေနှင့် နမ်ဘန်ချောက်၊ ငါးအာမော့ နှင့် အာပင်း တို့ ရှိကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ထင်ရှားသော ဒေသတွင်း လမ်းဘေးအစားအသောက်များ အတွက်လည်း ဂုဏ်ယူစွာ ဖော်ပြလေ့ ရှိသည်။ ပြင်သစ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ကမ္ဘောဒီးယား အစားအသောက်များတွင် တွေ့ရသည်မှာ ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းရည်နီ နှင့် မီးကင်ထားသော ဘာဂက်ပေါင်မုန့် ဖြစ်သည်။ မီးကင်ထားသော ဘာဂက်ပေါင်မုန့် အပိုင်းအစကို ဟင်းရည်ထဲတွင် နှစ်၍ စားသောက်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းရည်နီကို ထမင်းနှင့် ကြာဇံ တို့ဖြင့်လည်း စားသုံးကြလေ့ ရှိသည်။ အပြင်တွင် ထွက်၍ ညစာအဖြစ်စားသုံးလေ့ ရှိကြသော အစားအစာများထဲမှ လူကြိုက်များသော အစားအသောက်တစ်ခုမှာ ကူးအီတိဗ် ဖြစ်ပြီး ၎င်းမှာ ဝက်စွပ်ပြုတ်ရည် ခေါက်ဆွဲပြုတ်ဖြစ်ပြီး ကြက်သွန်ကြော်၊ ကြက်သွန်မြိတ်၊ ကြက်သွန်စိမ်း၊ တို့ ပါဝင်ကာ အမဲသားလုံး၊ ပုဇွန်၊ ဝက်အသည်းနှင့် မုန်လာရွက်တို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းစားသောက်လေ့ ရှိသည်။ ကမ်ပေါ့ ငရုတ်ကောင်းအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကောင်းဆုံးဟု ဆိုလေ့ရှိပြီး ကပ်မြို့ အိုထရိုဂျပ်မြစ် ပေါ်ရှိ ဂဏန်းတဲတွင် ဂဏန်း နှင့် ပြည်ကြီးငါးတို့ဖြင့် တွဲဖက် စားသုံးကြသည်။ <ref>[https://www.msn.com/en-us/foodanddrink/restaurantsandnews/cambodias-perfect-pepper-conquering-worlds-taste-buds/ar-AAmcYA1?li=BBnb7Kz&ocid=mailsignout Cambodia's "perfect pepper" conquering world's taste buds] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170204171339/http://www.msn.com/en-us/foodanddrink/restaurantsandnews/cambodias-perfect-pepper-conquering-worlds-taste-buds/ar-AAmcYA1?li=BBnb7Kz&ocid=mailsignout |date=4 February 2017 }}. Msn.com (25 January 2017). Retrieved on 1 March 2017.</ref> ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းလျာများကို အိမ်နီးချင်းဖြစ်သော ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့၏ ဟင်းလျာများလောက် ကမ္ဘာက မသိကြပေ။ ===အဖျော်ယမကာများ=== ကမ္ဘောဒီးယားတို့သည် မဏ္ဍလဂီရိပြည်နယ်နှင့် ကီရီရွန် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် စိုက်ပျိုးသော လက်ဖက်ရည်ကို အများအပြား သောက်သုံးကြသည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/lifestyle/khmer-brew-exploring-parviflora-tea-strain|title=Khmer brew: exploring the parviflora tea strain|last=Smits|first=Johann|date=6 October 2009|work=Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref> "တီ ကရိုလပ်" သည် အလွန် အရသာပြင်းသော လက်ဖက်ရည် ဖြစ်ပြီး ဖန်ခွက်ငယ်အတွင်း လက်ဖက်ရွက် အများအပြားနှင့် ရေတို့ကို ထည့်၍ ပန်းကန်ပြားကို ထိပ်မှ အုပ်ကာ အပေါ်အောက် ပြန်လှန်၍ နှပ်သော လက်ဖက်ရည် ဖြစ်သည်။ ရေသည် လုံလောက်သော အကျရည် အရောင်သို့ ပြောင်းလာပါက အခြားခွက်တစ်ခုထဲကို့ တဖြည်းဖြည်း လောင်းထည့်၍ သကြားအများအပြား ထည့်ကြသော်လည်း နို့ မထည့်ကြပေ။ လီမွန်တီး မှာ တရုတ် အနီရောင် လက်ဖက်ခြောက်နှင့် သံပုယိုရည် တို့ ပေါင်း၍ ဖျော်စပ်ကြသည်။ အပူနှင့် အအေးသည် လူကို လန်းဆန်းစေပြီး သကြား အများအပြား ထည့်၍ ဖျော်စပ်ကြသည်။<ref name="roughguides.com">{{Cite web|url=https://www.roughguides.com/destinations/asia/cambodia/food-drink/|title=Food and drink {{!}} About Cambodia|website=Rough Guides|language=en-US|access-date=20 July 2017|archive-date=11 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170811055005/https://www.roughguides.com/destinations/asia/cambodia/food-drink/}}</ref> ကော်ဖီနှင့် ပတ်သက်၍မူ ကော်ဖီစေ့ကို လာအို နှင့် ဗီယက်နမ်တို့မှ ယေဘုယျအားဖြင့် တင်သွင်းလေ့ရှိကြပြီး အချို့နေရာများတွင် ရတနာဂီရိ ပြည်နယ်နှင့် မဏ္ဍလဂီရိ ပြည်နယ်တို့မှ ပြည်တွင်း စိုက်ပျိုးသော ကော်ဖီများကို တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ ကော်ဖီစေ့များကို ရိုးရာအားဖြင့် ထောပတ်နှင့် သကြားတို့ဖြင့် လှော်လေ့ရှိကြသည့် အပြင် အခြားသော ပစ္စည်းများ ဖြစ်ကြသော ရမ်အရက်မှစ၍ ဝက်ဆီ အထိ ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်းလေ့ ရှိကြသဖြင့် အရည်ကို ထူးဆန်းပြီး တခါတရံ ချောကလက်နံ့ ဖျော့ဖျော့ရသော အနံ့ကို ဖြစ်စေသည်။<ref name="roughguides.com" /> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် သီဟာနုဗေးလ်ပြည်နယ်နှင့် ဖနွမ်းပင်တို့တွင် အဓိကအားဖြင့် တည်ရှိသော ဘီယာစက်ရုံကြီး အချို့ ရှိသည်။ ဖနွမ်းပင်နှင့် ဆီရမ်ယိတို့တွင် တိုးပွားလာသော ဘီယာစက်ရုံ အသေးစားများလည်း ရှိသည်။ <ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/post-plus/craft-beer-phnom-penh|title=Craft Beer Phnom Penh|last=Heliot|first=Rebecca|date=26 May 2015|work=The Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.asialifemagazine.com/cambodia/craft-beer-cambodia/|title=Craft Beer in Cambodia|work=AsiaLIFE Cambodia|access-date=20 July 2017|language=en-US|accessdate=7 September 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811011706/https://www.asialifemagazine.com/cambodia/craft-beer-cambodia/}}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် မှ ၂၀၁၈ အတွင်း လက်ချက် ဘီယာစက်ရုံ ၂ ခုမှ ၉ ခုအထိ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား၌ ဆိုင်ချက်ဘီယာဆိုင် သို့မဟုတ် ဘီယာချက်စက် အသေးများမှာ ၁၂ ခု အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite news |last1=Pennington |first1=John |title=Brewing up nicely: Cambodia's rapidly growing taste for craft beer |url=https://www.aseantoday.com/2019/05/brewing-up-nicely-cambodias-rapidly-growing-taste-for-craft-beer/ |access-date=14 May 2019 |work=ASEAN Today |date=13 May 2019 |accessdate=7 September 2021 |archivedate=14 May 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190514104124/https://www.aseantoday.com/2019/05/brewing-up-nicely-cambodias-rapidly-growing-taste-for-craft-beer/ }}</ref> ဆန်ဝိုင်အရက်သည် လူကြိုက်များသော အရက်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ကွာလတီမှာ ကျယ်ပြန့်စွာ ကွဲပြားပြီး အမြဲဆိုသလို သစ်သီးများ သို့မဟုတ် ဆေးဘက်ဝင် သစ်မြစ်များဖြင့် ရောစပ် ထုတ်လုပ်လေ့ ရှိသည်။ <ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/lifestyle/how-rice-wine-ferments-cambodian-spirit|title=How rice wine ferments the Cambodian spirit|last=Mee|first=Stephanie|date=2 July 2009|work=The Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref> ဆွမ်ဘိုင်း အရက်ကဲ့သို့ သစ်သီး သို့မဟုတ် ဟင်းခပ်အမွှေးအကြိုင်များကို ရေစိမ်၍ ထုတ်လုပ်သည့် အခါတွင် "ဆရာ ထရမ်" (ရေစိမ်ဝိုင်) ဟို ခေါ်ကြပြီး ဆန်ဝိုင်အရက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ပိုမို၍ အဝင်ချောသောကြောင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးလာသည်နှင့် အမျှ ပို၍ ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.asialifemagazine.com/cambodia/cambodian-rice-wine/|title=Cambodian rice wine|work=AsiaLIFE Cambodia|access-date=20 July 2017|language=en-US|accessdate=7 September 2021|archivedate=28 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728164547/https://www.asialifemagazine.com/cambodia/cambodian-rice-wine/}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dunston |first=Lara |date=10 July 2014 |title=Cambodian Rice Wine Revival |url=http://www.gourmettraveller.com.au/travel/travel-news-features/2014/7/cambodian-rice-wine-revival/ |access-date=20 July 2017 |website=Gourmet Traveller |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Glasser |first=Miranda |date=1 August 2014 |title=Sombai Rice Wine Purveyors Open New Showroom |work=Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/siem-reap-insider/sombai-rice-wine-purveyors-open-new-showroom |access-date=20 July 2017 |language=en}}</ref> ===အမျိုးသမီးများ=== [[File:Weddingkhmer.jpg|thumb|right|170px|ရိုးရာ မင်္ဂလာဆောင် ဝတ်စုံ (ဆုံပေါ့၊ ဆဘိုင်း၊ ချောင်ဘန်) ကို ဝတ်ဆင်ထားသော ကမ္ဘောဒီးယား စုံတွဲ]] ခမာ အမျိုးသမီးများအား ရိုးရာအားဖြင့် နှိမ့်ချ၍၊ စကားပြော သိမ်မွေ့ကာ၊ ကောင်းစွာပြုမူနေထိုင် တတ်ပြီး <ref name=Mekong /> အလုပ်ကို ကြိုးစားလုပ်ကိုင်၍ <ref name=Status /> မိသားစု အား ဂရုစိုက်မည့်သူ နှင့် မိသားစုမှ ဂရုစိုက်ခံမည့်သူ <ref name=Mekong />ဖြစ်သည့်အပြင် ငွေကြေးကိစ္စများကို စီမံခန့်ခွဲမည့်သူ၊ <ref name=Status />လက်ထပ်သည့် အချိန်အထိ အပျိုရည်ကို ထိန်းသိမ်းကာ သစ္စာရှိသော ဇနီးမယား အဖြစ် ရှိမည့်သူ <ref name="Mekong">{{Cite web |last=Chey |first=Elizabeth |title=The Status of Khmer Women |url=http://www.mekong.net/cambodia/women.htm |website=www.mekong.net |language=en}}</ref> နှင့် သူတို့၏ ခင်ပွန်းအတွက် အကြံပေး အဖြစ် ဆောင်ရွက်မည့်သူ <ref name="Status">{{Cite web |title=Women in Cambodian Society |url=http://www.seasite.niu.edu/khmer/ledgerwood/women.htm |publisher=www.seasite.niu.edu |access-date=7 September 2021 |archive-date=7 January 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150107225356/http://www.seasite.niu.edu/khmer/ledgerwood/women.htm }}</ref> အဖြစ် ရှုမြင် မျှော်လင့်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီးများ၏ လမ်းလျှောက်ပုံနှင့် အဝတ်အစားတို့၏ ကောင်းခြင်းရှိပုံတို့အား "လှုပ်ရှားရာတွင် ညင်သာ၍ အခြားသူများ အနေနှင့် သူတို့၏ ပိုးထမီ ပွတ်တိုက်သံကို မကြားနိုင်" ဟု ဖော်ပြလေ့ ရှိကြသည်။ <ref name=Status /> ငွေကြေးကို စီမံခန့်ခွဲသူ အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီးများ အနေနှင့် မိသားစု အဆင့်တွင် အိမ်တွင်း အာဏာရှိသူ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ === အားကစား === ဘောလုံးကစားခြင်းသည် ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားနည်း တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ကြေးစားအဆင့် အားကစားကို စုစည်းဆောင်ရွက်ခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် စီးပွားရေး အခြေအနေကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများကဲ့သို့ မကျယ်ပြန့်ပေ။ ဘောလုံးကစားနည်းကို ပြင်သစ်တို့က ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ယူဆောင်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားတို့ အကြားတွင် လူကြိုက်များသည်။ <ref>{{Cite web |title=Member Associations – Cambodia |url=http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20080626194544/http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp |archive-date=26 June 2008 |access-date=16 March 2013 |website=The Official Site of the ASEAN Football Federation |accessdate=7 September 2021 |archivedate=26 June 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080626194544/http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၇၂ ခုနှစ် အာရှဖလားတွင် စတုတ္ထ ရရှိခဲ့သော်လည်း ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ထိုအချိန်မှစ၍ တိုးတက်မှု နှေးကွေးခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများ ဖြစ်သော ဘတ်စကက်ဘော၊ ဘောလီဘော၊ ကာယဗလ၊ ဟော့ကီ၊ ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ၊ ဂေါက်သီး နှင့် ဘေ့စ်ဘော တို့မှာ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားလာကြပြီ ဖြစ်သည်။ ဘော်လီဘော ကစားနည်းသည် အခုအချိန်အထိ ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ရိုးရာ အားကစားနည်းများတွင် ရိုးရာလှေပြိုင်ခြင်း၊ ကျွဲပြိုင်ခြင်း၊ ပရာဒယ် ဆီရေး၊ ခမာရိုးရာ နပမ်းသတ်ခြင်း နှင့် ဘိုကေတာ တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ပထမဆုံး ပါဝင်ခဲ့ပြီး မြင်းစီးသမားများကို စေလွှတ် ယှဉ်ပြိုင်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဂိန်းဖို(GANEFO) ဟုခေါ်သော အိုလံပစ်နှင့် အလားတူသော အားကစားပွဲကို ၁၉၆၀ ခုနှစ်များက အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ ===အက=== {{multiple image|caption_align=center|header_align=center | align = right | direction = vertical | width = 235 | image1 = Angkor Wat - 050 Apsaras (8580603733).jpg | caption1 = [[အန်ကောဝပ်]] ရှိ အက်ပ်စာရာ ကချေသည်များ | image2 = Danseuses kmer (2).JPG| | caption2 = ခမာ အက်ပ်စာရာ ကချေသည်များ }} ကမ္ဘောဒီးယား အကကို အဓိက ကဏ္ဍ ၃ ခု ခွဲခြားနိုင်သည်။ ခမာဂန္ထဝင်အက၊ ရိုးရာအက နှင့် ပွဲတက် အက တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခမာဂန္ထဝင် အက၏ ဇာစ်မြစ် အမှန်မှာ အငြင်းပွားဆဲ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်းရှိ ခမာပညာရှင်များက ယနေ့ခေတ် အကပုံစံကို အန်းကောခေတ်သို့ ပြန်လည် ခြေရာခံ ကြပြီး ပုထိုးအတွင်း ရေးဆွဲထွင်းထုထားသော ပုံများနှင့် တူညီမှုကို တွေ့မြင်သောကြောင့် ဖြစ်ကာ အခြားသူများကမူ ယနေ့ခေတ် ခမာ အက စတိုင်လ်များမှာ ၁၈၀၀ ခုနှစ်များ အတွင်း ထိုင်းနန်းတော် ကချေသည်များ ထံမှ သင်ယူ (သို့မဟုတ် ထပ်မံသင်ယူ) ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ခမာဂန္ထဝင်အကကို ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်နန်းတော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပုံစံကျသော ဖျော်ဖြေရေး တစ်ခု ဖြစ်ကာ ဖျော်ဖြေရန် နှင့် အခမ်းအနားများတွင် အသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ <ref name=UnescoDance>{{cite web|url=http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL=00060 |title=UNESCO Culture Sector – Intangible Heritage – 2003 Convention |publisher=Unesco.org |access-date=15 March 2013}}</ref> ထိုအကများကို ရှုပ်ထွေးစွာ ဝတ်စားဆင်ယင်ထား၍ အပြင်းအထန် လေ့ကျင့်ထားသော အမျိုးသား အမျိုးသမီးများက အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ပွဲလမ်းများတွင် ရိုးရာ ဇာတ်လမ်းများ နှင့် ရာမယဏဇာတ်အား ခမာမှု ပြုထားသော ရင်းမ်ကာကဲ့သို့သော ကဗျာရှည်ကြီးများကို အမှတ်ရစေရန်၊ ပြန်ပြောင်းသတိရရန် နှင့် သရုပ်ဆောင်ရန် အတွက် ကပြလေ့ ရှိကြသည်။<ref name="Cravath 1968">{{Cite journal |last=Cravath |first=Paul |date=1986 |title=The Ritual Origins of the Classical Dance Drama of Cambodia |journal=Asian Theatre Journal |volume=3 |issue=2 |pages=179–203 |doi=10.2307/1124400 |jstor=1124400}}</ref> "ရိုဘမ် ပရီယာ ရိချ် ထရိုယပ်" ("တော်ဝင်ကြွယ်ဝမှု၏ ဇာတ်ရုံ") ဟု သိကြသော အရာမှာ ပင်ပိ တီးဝိုင်းကို အသံပါဝင် ဖျော်ဖြေသည့် ဂီတ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ရိုးရာအကကို အမြဲလိုပင် မာဟိုရီဂီတ နှင့် တွဲဖက် ကပြလေ့ ရှိကြပြီး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အမျိုးမျိုးသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမျိုးစု အဖွဲ့တို့၏ ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ကပြ လေ့ ရှိကြသည်။ ရိုးရာအကများ မြစ်ဖျားခံသည်မှာ ကျေးရွာများတွင် အစတည်ခဲ့ပြီး များသောအားဖြင့် ရွာသားများက အခြားရွာသားများအတွက် ကပြ ဖျော်ဖြေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref name="FolkDance">{{Cite book |last1=Sam |first1=Sam-ang |url=http://www.reninc.org/BOOKSHELF/Khmer_Folk_Dance_Sam.pdf |title=Khmer Folk Dance |last2=Sam |first2=Chan Moly |date=1987 |publisher=Khmer Studies Institute |isbn=0-941785-02-5 |location=Newington, CT |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090920064320/http://www.reninc.org/BOOKSHELF/Khmer_Folk_Dance_Sam.pdf |archive-date=2009-09-20}}</ref> ကကွက်များမှာ စတိုင်သိပ်မကျပဲ ဝတ်ဆင်သည့် အဝတ်အစားမှာလည်း ကချေသည်များ ပုံစံတူ သရုပ်ဆောင်သည့် လူများ၏ အဝတ်အစားသာ ဖြစ်ကာ တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစုများ၊ ချမ်လူမျိုးများ သို့မဟုတ် လယ်သမားများ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ ဂန္ထဝင် အကထက် ကကွက်ပိုမြန်ဆန်ပြီး ရိုးရာအကများမှာ သာမန်လူတို့ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ဖြစ်သော အချစ်၊ ဟာသ နှင့် မကောင်းဆိုးဝါးများကို မောင်းထုတ်ခြင်း စသည်တို့ကို ပြသလေ့ ရှိသည်။ <ref name=FolkDance /> ပွဲတက်အကများကို ညစာစားပွဲများ၊ ပါတီများ နှင့် အခြား ကိန်းခမ်းမကြီးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ စုဝေးပွဲများတွင် တက်ရောက်သူများက ကလေ့ ရှိကြသည်။ ခမာတို့၏ ရိုးရာ ပွဲတက်အကမှာ အခြားသော အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံများနှင့် ပုံစံတူသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဝိုင်းပတ်ကခုန်ရသော ရွန်ဗောင် နှင့် ရွန်ဗတ် တို့အပြင် "ဆာရာဗန်" နှင့် "လမ်လိဗ်" တို့လည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ခေတ်ပေါ် အနောက်တိုင်း အကများ ဖြစ်ကြသော ချားချား၊ ဘိုလီရို နှင့် မက်ဒီဆင် တို့သည်လည်း ကမ္ဘောဒီးယား ပွဲတက်အကများ အပေါ်တွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ ===စာကြည့်တိုက်များ=== ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား စာကြည့်တိုက်ကို ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>D’Amicantonio, J. (1997). The development of libraries in Cambodia: the post-Khmer Rouge years. ''World Libraries'', 8(1), 36–41.</ref> စာကြည့်တိုက်သည် ခမာနီ အစိုးရ လက်ထက်တွင် ပျက်စီးမှု အများအပြား ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ <ref>Dean, John F. 1990. “The Preservation of Books and Manuscripts in Cambodia.” ''American Archivist'' 53 (April): 282–97. </ref> ===ဂီတ=== [[File:27523 117616998271166 8494 n.jpg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယား၏ နာမည်ကျော် အဆိုတော် စင်း စီစာမောက်]] ရိုးရာ ကမ္ဘောဒီးယား ဂီတသည် ခမာအင်ပိုင်ယာခေတ်ကပင် အစပြုခဲ့သည်။ <ref name="umbc">{{Cite web |title=Cambodian History |url=https://www.umbc.edu/eol/cambodia/histcmus.htm |publisher=www.umbc.edu}}</ref>တော်ဝင်အကများ ဖြစ်ကြသော အက်ပ်စာရာအကသည် ကမ္ဘောဒီးယားယဉ်ကျေးမှု၏ ပြယုဂ် ဖြစ်သကဲ့သို့ပင် ၎င်းတို့နှင့် တွဲဖက်ဖျော်ဖြေသော မာဟော်ရီတီးဝိုင်းသည်လည်း ပြယုဂ်ပင် ဖြစ်သည်။ ကျေးလက်ဆန်သော ဂီတ အမျိုးအစားများမှာ "ချာပေး" နှင့် "အာယိုင်" တို့ ဖြစ်ကြသည်။ "ချာပေး" မှာ အသက်ကြီးသော လူကြီးများအတွင်း ခေတ်စားပြီး အများအားဖြင့် အမျိုးသားတစ်ဦးတည်းက ကမ္ဘောဒီးယား ဂစ်တာ ဖြစ်သော "ချာပေး" ကို သီချင်းစာပိုဒ်များကြားတွင် တီးခတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သီချင်းစာသားမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် ကိုယ်ကျင့်တရား နှင့် ဘာသာရေး အကြောင်းများ ဖြစ်သည်။ အယိုင် ဆိုသည်မှာမူ အမျိုးသား သို့မဟုတ် အမျိုးသမီး တစ်ဦးတည်းက ဖျော်ဖြေခြင်း ဖြစ်ပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် ဟာသဆန်သည်။ သီချင်းစာသားပုံစံ ကဗျာဖြစ်ပြီး အမြဲဆိုသလို အဓိပ္ပာယ် နှစ်ခွ ထွက်သည်များ ပြည့်နှက်နေပြီး ၎င်းတို့ကို ကြိုတင်ရေးသားထားခြင်း ရှိသကဲ့သို့ လုံးဝ လက်တမ်းပြောဆိုခြင်း ရှိသလို အလွတ်တမ်း ပြောဆိုခြင်းလည်း ရှိသည်။ စုံတွဲ သီဆိုသည့် အခါတွင် အမျိုးသား နှင့် အမျိုးသမီးတို့ တစ်လှည့်စီ ဆိုကြပြီး အခြားတစ်ဦး၏ စာသားကို ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း သို့မဟုတ် အခြားသူ ဖြေကြားရန် ပဟေဠိ ဖွက်ခြင်း တို့ဖြစ်ကာ တစ်ပိုဒ်နှင့် တစ်ပိုဒ်ကြားတွင် တီးလုံးဖြင့် အနားပေးလေ့ ရှိသည်။ "ပလန် ကား" ("မင်္ဂလာဆောင် ဂီတ") မှာမူ တစ်နေကုန်ကြာမြင့်သော ခမာ ရိုးရာမင်္ဂလာဆောင် အတွင်း အမျိုးမျိုးသော အခမ်းအနားများတွင် တွဲဖက်ရန်နှင့် ဖျော်ဖြေရန် အတွက် တီးမှုတ်လေ့ ရှိသော ဂီတနှင့် သီချင်းများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားသော ဂီတကို အနောက်တိုင်း တူရိယာများဖြင့် ဖျော်ဖြေတီးခတ်လေ့ ရှိသလို ရိုးရာနှင့် အနောက်တိုင်းတူရိယာများကိုလည်း တွဲဆက် တီးခတ်လေ့ ရှိသည်။ အကအတွက် ဂီတကိုမူ ပွဲတက်အကများအတွက် သီးသန့်စတိုင်လ်ကို ရေးစပ်လေ့ ရှိသည်။ အချစ်အလွမ်းသီချင်းများကို သီဆိုလေ့ရှိသော ၁၉၆၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ စင်း စီစာမောက်၊ ရော့စ် စီရေးစိုသီယာ နှင့် ပန်ရန်တို့အား ကမ္ဘောဒီယား ၏ ဂန္ထဝင်ပေါ့ပ်ဂီတများဟု မှတ်ယူလေ့ ရှိသည်။ ခမာနီ တော်လှန်ရေးအတွင်း ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ ဂန္ထဝင် နှင့် လူကြိုက်များသော အဆိုတော်အများစုမှာ အသတ်ခံရခြင်း၊ သေသည်အထိ အစာငတ် ရေငတ် ပစ်ထားခံရခြင်း နှင့် သေသည်အထိ အလုပ်ခိုင်းခြင်း စသည့် ခမာနီတို့၏ ပြုကျင့်မှုများကို ခံခဲ့ရပြီး<ref>{{Cite book |last=Ringer |first=Greg |title=Killing Fields |date=2002 |publisher=Charles Scribner's Sons |location=New York, NY |pages=368–370}}</ref> ထိုခေတ်အခါက မူရင်းမာစတာ တိပ်ခွေများ မှာ ပျောက်ဆုံးပျက်စီး ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် ကီယို ဆူရာ့သ် (အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပြန်လည်အခြေချသော ဒုက္ခသည်) နှင့် အခြားသူတို့သည် ဂန္ထဝင် အဆိုတော်များ၏ အမွေကို ဆက်ခံ၍ အမြဲဆိုသလိုပင် သူတို့၏ ရေပန်းစားသော သီချင်းများကို ပြန်လည် ထုတ်ဝေကြသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် "ခန်ထရန်" ဂီတ ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး ၎င်းမှာ ခမာဆူရင် လူမျိုးတို့၏ ဂီတပုံစံကို ခေတ်ပေါ် တူရိယာများဖြင့် တီးခတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=17 October 2002 |title=Cambodia |url=http://worldmusic.nationalgeographic.com/view/page.basic/country/content.country/cambodia_527 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120818104047/http://worldmusic.nationalgeographic.com/view/page.basic/country/content.country/cambodia_527 |archive-date=18 August 2012 |access-date=16 March 2013 |website=National Geographic World Music |language=en}}</ref> ဩစတြေးလျ ဟစ်ဟော့ပ် အဖွဲ့ အက်စရိုနိုမီ ကလပ်စ် သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဖွား အမျိုးသမီးအဆိုတော် ကက် ချန်းသီ နှင့် အတူ အသံသွင်း အခွေထုတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Knox |first=Claire |date=21 June 2013 |title=The Show Must Go On Tour |work=The Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/7days/show-must-go-tour |access-date=18 July 2013}}</ref><ref name="Will">{{Cite news |last=Jackson |first=Will |date=2 May 2014 |title=7 Questions with Shannon Kennedy |work=The Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/7days/7-questions-shannon-kennedy |access-date=12 May 2014 |language=en}}</ref> "ဒန်ဂီး ဖီဗာ" ရော့ခ်အင်န်ရိုးလ် တီးဝိုင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီး အဆိုတော် တစ်ဦးကို အဓိကထားပြီး နောက်ခံအဖြစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားမှ တီးဝိုင်းက တီးခတ်သည်။ ၎င်းအား ကမ္ဘာ့ဂီတ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ဂီတ အား အနောက်တိုင်းစတိုင်လ် ရော့ခ်ဂီတဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ==သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ== ၁၉၉၉ ခုနှစ်မှစ၍ ဝန်ကြီးဌာန ၁၁ ခုပါဝင်သော သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အတွက် နိုင်ငံတော်ကော်မတီ တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဌာန ၇ ခုနှ နိုင်ငံ၏ အများပိုင် တက္ကသိုလ် ၃၃ ခုအတွက် တာဝန်ရှိသော်လည်း ထိုတက္ကသိုလ် အများစုသည် ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစား ဝန်ကြီးဌာန၏ အရိပ်အောက်တွင် ရှိသည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030">{{Cite report |title=UNESCO Science Report: Towards 2030 |last1=Turpin |first1=Tim |last2=Zhang |first2=Jing A. |publisher=UNESCO |location=Paris |pages=698–713 |language=en |isbn=978-92-3-100129-1 |last3=Burgos |first3=Bessie M. |last4=Amaradsa |first4=Wasantha |chapter=Southeast Asia and Oceania |year=2015}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစားဝန်ကြီးဌာနမှ ပညာရေးကဏ္ဍအတွက် သုတေသနဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ ပေါ်လစီ တစ်ခုကို သဘောတူ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စသည် တက္ကသိုလ်များ တဝှမ်းလုံးတွင် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် နှင့် နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ရည်ရွယ်၍ သုတေသနရလဒ်များကို အသုံးချနိုင်ရန် အတွက် ပထမဆုံး ခြေလှမ်း ဖြစ်သည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030" /> ထိုပေါ်လစီ၏ နောက်တွင် နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး "အမျိုးသား သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ မာစတာ ပလန် ၂၀၁၄-၂၀၂၀" လိုက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းအား စီမံကိန်းဝန်ကြီးဌာနမှ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် တရားဝင် စတင်ခဲ့ပြီး ကိုရီးယား နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အေဂျင်စီမှ ပံ့ပိုးသော နှစ်နှစ်စီမံကိန်း၏ အထွဋ်အထိပ်တွင် ဖြစ်သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှ စက်မှုဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အုတ်မြစ်ကို တည်ဆောက်ပြီး အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ အဓိက လုပ်ငန်းများ နှင့် အိုင်စီတီ လုပ်ငန်းများကို အလေးပေးဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030" /><ref>{{Cite news|title=Cambodia National Science and Technology Master Plan 2014–2020|last=Korea International Cooperation Agency|first=Press release|date=2014|work=KOICA Feature News}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်၌ နိုင်ငံတကာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၁၁၀ ရှိပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ် အဆင့် ၉၈ မှ ကျဆင်း သွားခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Release of the Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation?|url=https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2020/index.html|access-date=2021-09-02|website=www.wipo.int|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Global Innovation Index 2019|url=https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2019/index.html|access-date=2021-09-02|website=www.wipo.int|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=RTD - Item|url=https://ec.europa.eu/newsroom/rtd/items/691898|access-date=2021-09-02|website=ec.europa.eu}}</ref><ref>{{Cite web|date=2013-10-28|title=Global Innovation Index|url=https://knowledge.insead.edu/entrepreneurship-innovation/global-innovation-index-2930|access-date=2021-09-02|website=INSEAD Knowledge|language=en|archive-date=2 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210902101622/https://knowledge.insead.edu/entrepreneurship-innovation/global-innovation-index-2930}}</ref> == ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် == == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{ASEAN}} {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]] [[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:ဖွံ့ဖြိုးမှုအနိမ့်ဆုံး နိုင်ငံများ]] ff0fj9tol7494v8o80u37tst1giehm4 0 4757 878519 868800 2025-06-19T08:42:31Z 2403:6200:88A0:3225:61CD:E47D:E22F:5AF4 /* မိဖုရား၊ ကိုယ်လုပ်နှင့် သားသမီးများ */ 878519 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | type = monarch | name = သာလွန်မင်း | image = File:Statute of King Thalun.jpg | caption = [[မန္တလေး နန်းတော်]]အတွင်းရှိ ရုပ်တု | reign = ၁၉ ဩဂုတ် ၁၆၂၉ – ၂၇ ဩဂုတ် ၁၆၄၈ | coronation = | succession = ဘုရင် | predecessor = [[မင်းရဲဒိဗ္ဗ]] | successor = [[ပင်းတလဲမင်း]] | suc-type = ဆက်ခံသူ | reg-type = | regent = | spouse = ခင်မျိုးစစ်<ref name=hy-3-249-251>Hmannan Vol. 3 2003: 249–251</ref> <br> ခင်ထက်နှင်း<br> ခင်မြတ်ဆက် | issue = [[ပင်းတလဲမင်း]] <br> [[ပြည်မင်း]] <br> နေမျိုးရဲကျော်<ref name=my-3-214>Maha Yazawin Vol. 3 2006: 214</ref> <br> ခင်မမင်းစစ်<ref name=my-3-214/> <br/>အပါအဝင် သားတော် ၁၁ ဦးနှင့် သမီးတော် ၂၀ ဦး | issue-link = | full name = သခင်ကြီး<ref name=hy-3-143>Hmannan Vol. 3 2003: 143</ref> | house = [[တောင်ငူမင်းဆက်|တောင်ငူ]] | father = [[ညောင်ရမ်းမင်း]] | mother = ခင်ဘုန်းမြတ်<ref name=hy-3-42>Hmannan Vol. 3 2003: 42</ref> | birth_date = {{Birth date|1584|6|17|df=y}} <br> မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၄၆၊ နယုန်လဆန်း ၁၀ ရက်၊ တနင်္ဂနွေ<ref name=hy-3-247>Hmannan Vol. 3 2003: 247</ref> | birth_place = | death_date = {{death date and age|1648|8|27|1584|6|17|df=y}} <br> မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၀၁၀၊ တော်သလင်းလဆုတ် ၁၀ ရက်၊ ကြာသပတေး | death_place = [[အင်းဝ]] | date of burial = ၂၉ ဩဂုတ် ၁၆၄၈ | place of burial = အင်းဝနန်းတော် | religion = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | signature = }} '''သာလွန်မင်း''' (၁၇ ဇွန် ၁၅၈၄ – ၂၇ ဩဂုတ် ၁၆၄၈) သည် [[တောင်ငူမင်းဆက်]]တွင် အဋ္ဌမမြောက် ဘုရင်တစ်ပါး ဖြစ်သည်။ ထီးနန်းတက်ချိန် ၁၉ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ၁၅၃၀ ဆယ်စုနှစ်ကာလမှ ဆယ်စုနှစ်တစ်စုကြာ စစ်တလင်းဖြစ်ခဲ့ရသော နိုင်ငံကို အောင်မြင်စွာ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ သာလွန်မင်းသည် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းသာမက နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတွင်လည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများစွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၆၀၈ ခုနှစ်တွင် [[အနောက်ဘက်လွန်မင်း]]သည် [[ပြည်]]ကို သိမ်းယူခဲ့ပြီး သာလွန်အား ပြည်ကို အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည် ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် အနောက်ဘက်လွန်မင်းအား သားတော် [[မင်းရဲဒိဗ္ဗ]]က လုပ်ကြံကာ ထီးနန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က သာလွန်မင်းသည် ညီတော်ဖြစ်သူ အင်းဝစားဖြစ်သော တောင်ငူ မင်းရဲကျော်စွာနှင့်အတူ ကျိုင်းတုံတွင် ရှမ်းစစ်သည်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေချိန် ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အနောက်ဘက်လွန်မင်း လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ထီးနန်းကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်နှင့် ကျူးကျော်ခြားနားနေသော ရခိုင်တို့အား နှိမ်နင်းရန်အတွက် ညီအစ်ကိုနှစ်ဦးမှာ ပဲခူးသို့ ပြန်လာခဲ့သည်။ ၁၆၂၉ ခုနှစ်တွင် သာလွန်နှင့် မင်းရဲကျော်စွာတို့ ပဲခူးကို အောင်မြင်ပြီးနောက် မင်းရဲဒိဗ္ဗကို ကွပ်မျက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=Damrong>Rajanubhab, D., 2001, Our Wars With the Burmese, Bangkok: White Lotus Co. Ltd., {{ISBN|9747534584}}</ref>{{rp|218}} ပဲခူးတွင် သာလွန်မင်းအား မွန်လူမျိုးတို့က လုပ်ကြံရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာမှ မွန်လူမျိုးအမြောက်အမြားအား ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ၁၆၃၄ ခုနှစ်တွင် ထီးနန်းကို [[အင်းဝ]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ နန်းတက်ခဲ့ပြီး ညီတော် မင်းရဲကျော်စွာကို မဟာဥပရာဇာ အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။<ref name=Damrong/>{{rp|219}} ၁၆၄၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် မင်းရဲကျော်စွာ ကွယ်လွန်ခဲ့သဖြင့် သားတော် [[ပင်းတလဲမင်း|ပင်းတလဲ]]ကို အိမ်ရှေ့စံအဖြစ် အပ်နှင်းခဲ့သည်။ မင်းရဲကျော်စွာ၏ သားတော်က အိမ်ရှေ့အရာ အလိုရှိသဖြင့် ပုန်ကန်ခဲ့ရာ သာလွန်မင်းလည်း စစ်ကိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ခိုလှုံခဲ့ရသည်။ ပုန်ကန်မှုကို နှိမ်နင်းနိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ပုန်ကန်ခြားနားသူများကို အရှင်လတ်လတ် မီးရှို့ကာ ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ၁၆၄၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် သာလွန်မင်း ကွယ်လွန်ခဲ့ကာ သားတော် ပင်းတလဲမင်း ထီးနန်းတက်လာခဲ့သည်။ [[File:Minye Aungdin Nat.jpg|thumb|မင်းရဲအောင်တင်နတ်]] သာလွန်မင်းသည် နေပြည်တော်အတွင်းအပြင်ရှိ စေတီပုထိုး၊ ရုပ်တု၊ ဆင်းတု၊ အရိယာသံဃာတို့အားလည်း ကြီးစွာသောအလှူကိုစီရင်တော်မူ၍ရက်လည်အောင်လှူတော်မူသည်။ နိုင်ငံတော်အလုံးရှိအရိယာသံဃာ၊ သီလဝံတို့အား ပရိက္ခရာရှစ်ပါးစီရင် တော်မူ၍လှူတော်မူသည်။ ဘိသိက်ခံပြီးနောက်ယိုးဒယားဘုရင်ထံသို့အမှာတော်ရေး၍ သံများစေလွှတ်ကာနှစ်ပြည့်တစ် ပြည်ချစ်ကြည်ရေးကို ဆောင်ရွက်တော်မူသည်။ သက္ကရာဇ် ၉၉၆ ခုနှစ်တွင် မော်လမြိုင်သား မွန်တို့ပုန်ကန်သည်ကိုနှိမ်နင်းပြီးနောက် ဟံသာဝတီနေပြည်တော်၌ရန်ဆူးရန်ညှောင့်သန့်စင်ကုန်ပြီဖြစ်သည်တစ်ကြောင်း၊ အောက်တလွှား၌စစ်မက် အရေးအရာများ၍ မြို့ရွာပျက်ကျေ လူနေနည်းပါးလာသည် တစ်ကြောင်း၊ ပဲခူးမြစ်သည်တိမ်ကောလာသည်နှင့် ပဲခူးမြို့မှာ သင်္ဘောဆိပ်မဟုတ်တော့ သဖြင့် အရောင်းအဝယ် ဆုတ်ယုတ်လာသည်တစ်ကြောင်းတို့ကြောင့် ခမည်းတော်နောင်တော်တို့၏အရိုက်အရာ ရတနာပူရအင်းဝနေပြည်တော်သို့ ထိုနှစ်ပြာသိုလတွင်ပြောင်း ရွှေ့နေရသည်။ နောက်အမြင့်စား တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးသဖြင့်နန်းတော်သို့ပြန်ဝင်လေသည်။ ထိုသို့နန်းတွင်းပုန်ကန်မှုသတင်းကိုကြားသောအခါ ကသည်းစော်ဘွားလည်း သောင်သွပ်ကိုထိပါး တိုက်ခိုက်လာသည်။ သို့ရာတွင် မင်းတရားကြီးရဲမက်တို့ ချီတက်တိုက်ခိုက်လျှင် အတိုက်မခံဘဲဆုတ်၍နေသည်နှင့် ပြန်လာရသည်။ ဘိုးတော်ဆင်ဖြူများရှင်ဘုရင့်နောင်မင်းတရားကြီးချဲ့ထွင်တော်မူခဲ့သည့်နိုင်ငံတော်ကြီးကို သာလွန်မင်းတရား ကြီးသည်ရှေးကဖြစ်လာသောအကြောင်းနှင့်လက်ရှိအကျိုးတို့ကို ဆက်စပ်တွေးခေါ်ကာ ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံ တော်ကြီးသည်စစ်ကို နှစ်ပေါင်းများစွာ မကြာခဏ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြရသဖြင့် လက်ပန်းကျ၍နေလေသည်။ ထိုစစ်တို့သည် လူဦးရေကို ယုတ်လျော့စေသည်။ စိုက်ပျိုးရေးကိုလည်းထိခိုက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် သာလွန်မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်အတွက်လက်တွေ့လိုအပ်နေသောစီးပွားရေး ပြန်လည်ထူထောင်မှုနှင့် လူဦးရေအင်အားပြန်လည်ဖြည့်တင်းရေးတို့ကိုဆောင်ရွက်တော်မူသည်။ ထိုသို့မဆောင်ရွက်မီ လက်ရှိအခြေအနေမှန်ကိုသိရှိရန် သက္ကရာဇ် ၉၉၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်အသီးအနှံ၊ စီးပွားရေးအခြေအနေနှင့်ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်သည့်စစ်တမ်းတစ်ခုကိုကောက်ယူတော်မူသည်။ ယခုခေတ် သန်းခေါင်စာရင်းမျိုးပင်ဖြစ်သည်။ စစ်တမ်းအားဖြင့်နိုင်ငံတော်လူဦးရေအခြေအနေကို သိရှိပြီးနောက်တစ်နှစ်တွင်လူဦးရေတိုးတက်ရေးအတွက်နိုင်ငံ အတွင်းရှိယောက်ျား မိန်းမအပျို လူပျိုကလေးသူငယ်၊ မုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမတို့ကိုအသက်အပိုင်းအခြားနှင့်စာရင်း ကောက်ယူပြီးနောက်အောက်ပါမင်းမိန့်တစ်ခုကိုထုတ်ပြန်လေသည်။ 'ငါဘုရင်မင်းမြတ်၏နိုင်ငံတော်အတွင်းတွင်လစ်လပ်နေသည့်အိမ်ထောင်ပျက်မုဆိုးဖို၊မုဆိုးမများကိုသင့်လျော်ရာအိမ်ထောင်ချရမည်။ အရွယ်ရောက်သော သားပျိုသမီးပျိုများကို မိဘအုပ်ထိန်းသူတို့ကထိမ်းမြားပေးကြရမည်။ မထိမ်းမြားပေးလျှင် လေလွင့်တတ်သည်။ ဤသို့အလစ်အလပ်မရှိကြမှသာလျှင် နိုင်ငံတော်လူဦးရေတိုးလိမ့်မည်။ သာလွန်မင်းတရားကြီးသည် လူဦးရေတိုးတက်မှုကို ဆောင်ရွက်သကဲ့သို့ပင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကိုလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ လယ်ယာလက်ကိုင်မရှိသော ဆင်းရဲသားများအား လယ်ယာရရှိ၍လုပ်ကိုင်စားသောက်နိုင်ရေး၊ အသီးအနှံထွက်သောအင်အားပိုမိုများပြားရေး၊ နိုင်ငံနှင့်တကွ နိုင်ငံသားများကအသုံးအစွဲချွေတာရေးတို့ကို အဓိကထား၍ ဆောင်ရွက်တော်မူသည်။ မင်းတရားကြီး၏အမိန့်အရမြို့ရွာကြီးကြပ်ကွပ်ကဲသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးငယ်တို့သည် မိမိတို့ဆိုင်ရာမြို့ရွာဒေသတို့တွင် လယ်ယာလုပ်ကိုင်စားသောက်သူတို့ဦးရေကို စစ်ဆေးမှတ်သားပြီးနောက်၊ ထိုသူတို့အတွက်လုပ်ကိုင်ရန် လယ်ယာမရှိလျှင်ဖြစ်စေ၊ နေထိုင်စားသောက်ရန် အတိဒုက္ခကြုံတွေ့လျှင်ဖြစ်စေ၊ မြေယာရရှိစေရန် နှင့်စားသောက်မှုချောင်ချိစေရန် စီမံနှိုးဆော်၍ရပ်ရွာ၏အကူအညီဖြင့် ဆောင်ရွက်ပေးကြရသည်။ ထို့ပြင်လယ်သမား ယာသမားများအား လယ်ယာလုပ်ကိုင်နေစဉ် မင်းမိန့်ပင်ဖြစ်စေ၊ အလုပ်ကိုထိခိုက်စေမည့် အနှောင့်အယှက်မျိုးမပြုရန် အမိန့်ထုတ်ဆင့်ထားသဖြင့် လယ်ယာသမားများ စိတ်အေးချမ်းသာစွာလုပ်ကိုင်နိုင်သောကြောင့် မင်းတရားကြီး လက်ထက်တွင် နိုင်ငံတော်၌ စားရေရိက္ခာပိုမိုထွက်ရှိကာ စီးပွားရေး တောင့်တင်းလာလေသည်။ နိုင်ငံတော်၏ဝမ်းဖြစ်သော ကျောက်ဆည်လယ်တွင်းနယ်များကို တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ကာ စစ်ပွဲတွင်လက်ရမိသောသုံ့လူတို့ကို ကျောက်ဆည်နယ်တွင် နေရာချထား၍ ဆည်မြောင်းတို့ကို စောင့်ရှောက်ကြည့်ရှုစေသည်။ စစ်မက်အရေးရှိလျှင်လည်း လက်နက်ကိုင်အဖြစ် အမှုတော်ကိုထမ်းရွက်စေသည်။ မင်းတရားကြီးသည် ပြည်သူလူထုအား စီးပွားဥစ္စာတိုးတက်အောင် ဖန်တီးပေးရုံမက၊ ရရှိသောဥစ္စာကို ချွေချွေတာတာသုံးစွဲရန်စံနမူနာပြခဲ့သည်။ တစ်ခါသော်မင်တရားကြီးသည် စစ်ကိုင်းဘက်သို့ ထွက်တော်မူစဉ်စစ်ကိုင်းမြို့အရှေ့ဘက်ကျောက်ဆတ်ရွာ၌ ဆင်းရဲသားအိမ်ရှင်မတဦးသည် လမ်းပေါ်၌ ထမင်းရည်ငှဲ့နေသည်ကိုမြင်တော်မူသောကြောင့် ထမင်းရည်ကိုကလေးငယ်များ၊ သို့မဟုတ်မွေးထားသောခွေးဝက် စသည်တို့အား တိုက်ကျွေးနိုင်ပါလျက် အလဟဿစွန့်ပစ်ရမည်လောဟု ကြိမ်ဒဏ် ၁ဝ ချက်ရိုက်၍ ငွေ ၃ဝ မျှသနား ခဲ့ဖူးလေသည်။ ထို့ပြင်အခါတစ်ပါး သမီးတော်သည် ခါသာပိတ်အင်္ကျီကိုဝတ်ဆင်လျက် ရွှေနန်းတော်တိုင်ကိုမှီ၍ ထိုင်နေသည်ကိုတွေ့သောအခါ ကျေးတော်ကျွန်တော်မျိုး ဆင်းရဲသားတို့ထံမှရသော အခွန်တော်ငွေနှင့်ဝယ်သော အဝတ်အစားကိုမရိုမသေ ဝတ်ရကောင်းလောဟု ပရိသတ်အလယ်၌ နှုတ်ပစ်တင်တော်မူရုံမက သုံးရက်လုံးလုံးသမီးတော်အားစကား မပြောဘဲနေလေသည်။ မင်းတရားကြီးသည် အဝင်အထွက်အဖြောင့် အကောက်မညီညွတ်၊ ကျနစွာမပိုင်းခြား မသတ်မှတ်ထားသေး ၍ ရှုပ်ရှက်ခတ်အရောရောအနှောနှော ဖြစ်နေသော မြို့ရွာနယ်ပယ် အပိုင်းအခြားများကိုလည်း အသေအချာဖြစ်စေရန် ပြုပြင်စီမံတော်မူသည်။ မြို့ကြီးများကို အရပ်လေးမျက်နှာပတ်လည် သောင်းတိုင်အတွင်းကိုသာ စီရင်တော်မူလေသည်။ စာချီ၊စာမြင်၊ ကလန်၊ သံပြင်၊ မြေတိုင်၊ မြေသိမ်းတို့နှင့်စီရင်သည့်တိုင်းခရိုင်များမှာ အရပ်လေးမျက်နှာ ငါးတိုင်ပတ်လည်အတွင်းကိုသာ စီရင်တော်မူလေသည်။ ဆယ်ပြုမြို့ရွာ၊ ရာပြုမြို့ရွာ၊ တိုက်ဝင်မြို့ရွာ၊ ကျေးသီး မြို့ရွာများနှင့်ပြည့်ရတိုင်၊ မြောင်းမြမြို့၊ မှော်ပီမြို့၊ မော်လမြိုင်မြို့၊ သန်လျင်မြို့၊ ဒဂုန်ဆံတော်တည်ရာကုန်း၊ သူရဲ၊ကြံ ခင်း၊ ဂူထွက်၊ ဓနုဖြူ၊ခဲပေါင်မှစ၍ ၁၅၇ မြို့အဝင်တိုက် ၁၄ တိုက်၊ မင်းပြုံးသုံးတိုက်၊ သံလျင်သုံးတိုက်၊ ဟံသာဝတီခုနစ်တိုက်၊ မုတ္တမခုနစ်တိုက်၊ ပုသိမ်ခုနစ်တိုက်၊ ဒလသုံးတိုက်၊ ကိဉ္ဇိပူရသုံးတိုက်၊ သုဓမ္မဝတီသုံးတိုက်၊ တိကုမ္ဘနှစ်တိုက်၊ ကေတုမတိလေးတိုက်၊ လင်းဇင်း ၅၇ တိုက်၊ ရေးနှစ်တိုက်စသည်ဖြင့်ခန့်ခွဲကာ မြောက်ဘက် မြင်းမြေ၊ တောင်ဘက်မြင်းမြေ၊ တောင်ငူမြင်းမြေ၊ ရွှေပြည်ကြီးမြင်းမြေစသည်များ၊ ဝင်းတော်လေးရပ်ဒိုင်းစု လမိုင်းစု၊ ကိုယ်ရံတော်သေနတ်၊ လှေ၊ ကတ္ထူများမှစ၍ မြေပယ်နယ်မှန်သမျှအစုသားတို့မှာတရွာလျှင် အရပ်လေးမျက်နှာနှစ်တိုင် စီ၊ ငါးရွာတွင်းစီရွာကိုအလယ်ထား၍ နယ်လေးရပ်ဖြစ်စေတော်မူသည်။ ဤသို့ပြုပြင်မှုများ၊ ပြန်လည်ထူတောင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သဖြင့် ထိုမင်းလက်ထက်တွင် နိုင်ငံတော်သည် ပုဂံခေတ်မှာကဲ့သို့ များစွာစည်ကားသာယာလေသည်။ ယင်းသို့စီးပွားရေးဘက်တွင် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ဒပ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသည် သန်လျင်၊ ဟံသာဝတီနှင့် အင်းဝတို့တွင်လည်းကောင်း၊ ဗြိတိသျှအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသည် သန်လျင်၌လည်းကောင်း လာရောက်ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားကြ သည်။ ==အမည်ရင်းမြစ်== သတိုးဓမ္မရာဇာဘွဲ့ဖြင့် နန်းတက်သည်တိုင် သာလွန်မင်း(၁၆၃၂-၁၆၄၈)ဟုခေါ်ကြခြင်းမှာ "တိုင်းကားပြည်ရွာ အသာလွန်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရွှေနန်းတော်ထက်တွင် သာယာစွာ လွန်ရသောကြောင့်လည်းကောင်း သာလွန်မင်း ဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်"ဟု ဆိုသည်။ ငယ်အမည်ရင်းမှာ မင်းရဲသင်္ခသူ<ref>''မှန်နန်းမဟာရာဇဝင်တော်ကြီး''၊ တတိယတွဲ၊ (ဇန်နဝါရီ၊ ၁၉၉၃)၊ စာ ၁၄၃။</ref>ဖြစ်သည်။ == တိုင်းပြည်တည်ငြိမ်ရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း == သာလွန်မင်းသည် နောင်တော် [[အနောက်ဘက်လွန်မင်း]]အား တူတော် [[မင်းရဲဒိဗ္ဗ]]က လုပ်ကြံနန်းတက်သည်ကို နှိမ်နှင်းပြီးနောက် နန်းတက်သည်။ နန်းတက်စတွင် ဘိသက်ခံကာ ဘုရင်အဖြစ်ရယူခြင်းမရှိပဲ လေးနှစ်(၁၆၂၈ မှ ၁၆၃၃ထိ)တိုင် တိုင်းပြည်စည်းရုံးရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ [[ဟံသာဝတီ]]နန်းတော်သို့ရောက်လျှင် မင်းရဲဒိဗ္ဗ၏ကျွန်များ အနက်အပြစ်ရှိသူများကို ထိုက်သင့်သည့် အပြစ်ဒဏ်များပေးသည်။ ချီးမြှောက်သင့်သူများကို ချီးမြင့်မြှောက်စားသည်။ [[ရခိုင်]]မှ သံတမန်များကို လက်ခံတွေ့ဆုံသည်။ မြန်မာသံအမတ်များကိုလည်း ရခိုင်သို့ စေလွှတ်သည်။ ထိုနောက် [[ဇင်းမယ်]]သို့ တဖန်သွားရောက်ကာ ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နှင်းသည်။ ထိုနောက် ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်းဒေသများ နှင့်ဇင်းမယ်တစ်ဝိုက်တွင် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားစေရန် ဆောင်ရွက်သည်။ == ဘိသက်ခံယူခြင်းနှင့် ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နှင်းခြင်း == ခရစ်နှစ် ၁၆၃၃၊ဒီဇင်ဘာ၊ ၁၄တွင်မှ ဟံသာဝတီနန်းတွင် ဘိသက်ခံကာ မင်းအဖြစ်ခံယူသည်။ ဘိသိက်ဥကင်ဖွင့် အခမ်းအနားတွင် မြန်မာအမတ်၊ မွန်အမတ်၊ ယွန်းအမတ် များခြံရံကာ ဆင်ယင်ကျင်းပခဲ့သည်။ ထိုနောက် ယိုးဒယားသို့ သံစေလွှတ်သည်။ သို့သော် ဟံသာဝတီတွင် နန်းတက်၍ မကြာမှီတွင် ပုန်ကန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။ ပုန်ကန်သူများ မော်လမြိုင်သို့ ပြေးသည်ကို လိုက်လံနှိမ်နှင်းရသေးသည်။ == အင်းဝသို့ နန်းရွှေ့ခြင်း == ၁၆၃၄တွင် သာလွန်မင်းသည် မင်းနေပြည်တော်ကို ဟံသာဝတီမှ [[အင်းဝ]]သို့ တဖန်ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့စံမြန်းသည်။ နန်းတော်၏ အစီအရင်များ စီရင်ပြီး၁၆၃၅တွင်မှ အင်းဝနန်းကို သိမ်းပိုက်စိုးစံသည်။ ညီတော်မင်းရဲကျော်စွာကို အိမ်ရှေ့အရာပေးကာ မှူးမတ်များကို ဘွဲ့အမည်နှင့်တကွ ချီးမြှင့်လေသည်။ ၁၆၃၆တွင် ကောင်းမှုတော် ရာဇစူဠာမဏိစေတီ([[ကောင်းမှုတော်ဘုရား(စစ်ကိုင်း)|စစ်ကိုင်းကောင်းမှုတော်]])ကို အုတ်မြစ်ချသည်။ == နန်းတွင်းပုန်ကန်မှု == အင်းဝသို့ရောက်ပြီး ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ ဆောင်ရွက်နေစဉ် ညီတော်အိမ်ရှေ့မင်း မင်းရဲကျော်စွာ ကွယ်လွန်သဖြင့် သားတော် ပင်းတလဲမင်းသားအား အိမ်ရှေ့အရာပေးသည်။ ထိုအခါ နန်းရရန် မျှော်မှန်းသည့် အမြင့်စားရှင်တရုတ်က လူသူစုဆောင်းကာ ပုန်ကန်သည်။ သာလွန်မင်းလည်း အငိုက်မိကာ အားမတန်သဖြင့် လေးထပ်ကျောင်းသို့ဝင်ရောက်ခိုလှုံသည်။ သို့သော် လေးထပ်ကျောင်းဆရာတော်ကြီးက လောကီနှင့် လောကုတ္တရာ မရောယှက်လိုသဖြင့် ခိုလှုံခွင့်မပေးချေ။ ထို့ကြောင့် စံကျောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့ခိုလှုံရသည်။ စံကျောင်းဆရာတော်မှာ လောကီဆန်သည့် ပွဲကျောင်းဆရာတော်ဖြစ်သည့် အတွက်နောက်ပါရဟန်းများကို စုစည်းကာ တုတ်ဓားလက်နက်များဖြင့် သာလွန်မင်းနှင့် မှူးမတ်များကို စောင့်ရှောက်ပေးသည်။ မြို့တွင်းတွင်ကျန်ရှိနေခဲ့သည် မှူးမတ်များလည်း အမြင့်စားကိုကြောက်ရွံသဖြင့် နေကြရသော်လည်း မင်းတရားကြီးကို သစ္စာခံကြောင်း တိတ်တဆိတ်လျှောက်တင်ကြသည်။ ထိုပုန်ကန်မှုကို မှူးမတ်များရွတ်ရွတ်ချွံချွံ ထမ်းဆောင်နှိမ်နှင်းသဖြင့် ရှင်တရုတ်ကျဆုံးပြီး အောင်မြင်သည်။ ထို့နောက် လေးထပ်ကျောင်းနှင့် စံကျောင်းတို့တွင် အလှုကြီးများပေးကာ လေးထပ်ကျောင်းဆရာတော်ကို '''သံသရာဆရာတော်'''၊ စံကျောင်းဆရာတော်ကို ပစ္စုပ္ပန်ဆရာတော်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ချီးကျူးလေသည်။ ထိုပုန်ကန်မှုပြီးနောက် မြောက်ပိုင်းမှ ကသည်းလူမျိုးတို့ ကျူးကျော်လာသည်ကို တိုက်ခိုက်နှိမ်နှင်းရသေးသည်။ သို့သော် အလွယ်တကူသာ တိုက်ယူလိုက်ရပြီး အောင်နိုင်သည်။ == နတ်ရွာစံခြင်း == ထိုပုန်ကန်မှုအပြီး တစ်နှစ်အကြာ ၁၆၄၈တွင် သာလွန်မင်း အင်းဝနန်းတော်တွင် နတ်ရွာစံသည်။ နန်းသက် ၁၉နှစ်၊ သက်တော် ၆၅နှစ် အဝင်တွင်ဖြစ်သည်။ နတ်ရွာစံလျှင် သားတော် အိမ်ရှေ့မင်း [[ပင်းတလဲမင်း]]က နန်းဆက်ခံသည်။ == သာလွန်မင်း၏ ဆောင်ရွက်ချက်များ == {{main | သာလွန်မင်းလက်ထက် အမိန့်ပြန်တမ်းများ}} သာလွန်မင်းလက်ထက် ၁၆၃၇တွင် ပထမဆုံးသော သမိုင်းဝင် လူဦးရေ နှင့် မြေယာစစ်တမ်းများကို စတင်ကောက်ယူခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အမှုထမ်းအရာထမ်းများ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်ဝတ္တရားများကို အမိန့်ပြန်တမ်းများဖြင့် တိကျစွာ ထုတ်ပြန်ကြေညာပေးခဲ့သည်။ ထို့ပြင်စစ်သည်စုဆောင်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍လည်း တိကျသည့် အချိုးအစားနှင့် လက်နက်အမျိုးအစားတို့ကို သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပေးသည်။ ထင်ရှားသည့် ပြန်တမ်းပါ အမိန့်များမှာ * “ငှက်သည် အသီးရှိကာသာအပင်တွင် နားသကဲ့သို့ အခွန်ခံသောရွာကိုသွား၍ ပြန်မကြည့် ငှက်ကဲ့သို့ မရှိစေနှင့်။ စားဟန်သာတတ်စေ။ ရွာပြည်ကိုမပြု၊ စားရသောက်ရအောင်သာ စီရင်သော် ကွပ်မည်။” ဟူ၍လည်းကောင်း * “ပြည်တွင်းတိုင်းရေးစသော ဆင်းရဲသားတို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်၍ မြို့ရွာတွင် မနေဝံ့ ထွက်သွားသည်များကို ရွှေနားတော်ကြားလျှင် ဝန်တို့နှစ်ခွန်းချေရမည်မမှတ်နှင့်။ ကြီးစွာသော ရာဇဝတ်တော်ကို ခံရလိမ့်မည်။”ဟူ၍လည်းကောင်း ပါရှိခဲ့သည်ကိုတွေ့ကြရသည်။ ကျောက်ဆည်ဒေသတွင် လယ်ယာလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် အားထုတ်ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း စစ်တမ်းများကောက်ယူပြီး ကျောက်ဆည်နယ်ကို ဗဟိုပြုကာ လုပ်ကိုင်စားသောက်ရန် နေရာချထားပေးသည်။ ထိုမျှမက ဝေးလံသည့် ဒေသများမှ လူအများကို အင်းဝနှင့် ကျောက်ဆည်ဒေသတစ်ဝိုက်တွင် အတည်တကျနေထိုင်စေသည်။ မင်းတရားကြီးလက်ထက် ပညာရှင်များအား မြှောက်စားအားပေးသဖြင့် စာဆိုပုဂ္ဂိုလ်ကျော်များထွန်းကားသည်။ ဝေဿန္တရာပျို့ရေးသားတော်မူသော တောင်ဖီလာဆရာတော်၊ ရတနာကရဝတ္ထုရေးသော သဒ္ဓမ္မာလင်္ကာရ ဆရာတော်၊ မင်းလှနုယဉ်ပျို့ရေးသော ရှင်ကရဝိကစသည်တို့ဖြစ်သည်။ တောင်ဖီလာဆရာတော်နှင့် ကိုင်းရွာသား မနုရာဇာတို့ စီရင်ရေးသားသော မနုသာရ ရွှေမျဉ်းဓမ္မသတ်ကျမ်းလည်း မင်းတရားကြီးလက်ထက် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)</ref> == ကောင်းမှုတော်များ == မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်စီးပွားဖွံ့ဖြိုးမှုကို အဘက်ဘက်မှ ဆောင်ရွက်တော်မူရုံမက ကုသိုလ်တော်အမှုတို့ကို ပြုတော်မူသည်။ ၉၉၈ ခုနှစ်တော်သလင်းလတွင် ဧရာဝတီမြစ်၏မြောက်ဘက်အင်းဝရွှေမြို့တော်၏ မြောက်ဘက် မစူးလွန်း၊အနောက်ဘက်ခပ်ယွန်းယွန်း တန့်တည်အရပ်၌ (ယခုစစ်ကိုင်းမြို့မြောက်ဘက်ခြောက်မိုင်ကွာ) ၌အမြဲကိုးကွယ်တော်မူသော စွယ်တော်၊ ဆံတော်နှင့် ဓာတ်တော်မွေတော်၊ ရတနာစေတီတော်တို့ကို ဌာပနာ၍ ရာဇမဏိစူဠာစေတီဘွဲ့ခံ ကောင်းမှုတော်စေတီကြီးကို တည်ထားကိုးကွယ်သည်။ မဟာရံတံတိုင်းဝန်းကျင်၌ မှန်ကင်း အထွတ်ရှိသော ပြုဗ္ဗာဝန်၊ ဒက္ခိဏဝန်၊ပစ္ဆိမာဝန်၊ ဥတ္တရာဝန်၊ ဟူသော ကျောင်းကြီး လေးရပ်နှင့်ကျောင်းရံ ၄ဝ ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းတော်မူသည်။ ကောင်းမှုတော်ဘုရားကို ၁ဝဝ၈ ခုနှစ်တွင် အုတ်များ အပြီးသတ်သော်လည်း ၁ဝဝ၉ ခုနှစ်တွင်အိမ်ရှေ့မင်းနတ်ရွာစံ၍ နန်းတွင်းပုန်ကန်မှုဖြစ်နေသဖြင့် ထီးတော်မတင်ရချေ။ ၁ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ထီးတင်ရန် စီမံသော်လည်း ထီးတော်မတင်ရမီ ထိုနှစ်တော်သလင်းလဆန်း ၁ဝ ရက်နေ့တွင် သက်တော် ၆၇ ခုနှစ်၊ စည်းစိမ်တော် ၁၉ နှစ်၌ မင်းတရားကြီးသည်ရုတ်တရက်နတ်ရွာစံလေသည်။ စေတီတော်ကြီးကို သားတော်ပင်းတလဲမင်း လက်ထက်တွင် ထီးတင်နိုင်လေသည်။ ယင်းသို့ရွှေနန်းထက်၌ ညင်ညင်သာသာ စံလွန်တော်မူသောကြောင့် သာလွန်မင်းတရားဟုတွင်ကြောင်းဖြင့်ဆိုကြသည်။ အချို့ကလည်း တိုင်းကားပြည်ရွာကို အလွန်အကဲ သာယာအောင်ဆောင်ရွက် တော်မူသောကြောင့်သာလွန်မင်းဟု တွင်ကြောင်းယူဆကြသည်။ မင်းတရားကြီး၏ အခြားကောင်းမှုတော်တို့ကား တောင်ပလူ(တောင်ဘီလူး)အရပ်မှ ရွှေကျောင်းတော်၊ ပင်းယ ရွေွှစည်းခုံမှ ရွှေကျောင်းတော်၊ မဟာမြတ်မုနိဘုရား အနောက်ဘက်မှ လေးထပ်ကျောင်း၊ ရွှေမောဓောဘုရားအရပ် လေးမျက်နှာ၌ ဆောက်လုပ်သောကျောင်းတော်ကြီးများ၊ ဇင်းမယ်ကျိုင်းသေဉ် စသည်မှ ကျောင်းတော်ကြီးများ၊ စစ်ကိုင်း ရှင်ဖြူရှင်လှဘုရား၏ အရှေ့မြောက်ယွန်းနှင့်ပုညရှင်စေတီ အရှေ့ဘက်မှ ကျောင်းတော်ကြီးများဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ဒဂုန်ဆံတော်ရှင်၊ ပြည်ရွှေဆံတော်၊ တောင်ငူရွှေ ဆံတော်၊ပုဂံရွှေစည်းခုံ၊ အညာသီဟတော၊ ပဲခူးရွှေသာလျောင်း အစ ရှိသော စေတီတော်တို့၌လည်း ရွှေအပြည့် မွမ်းမံတော်မူသည်။ ပိဋကတ်တော်တို့ကိုလည်း ကျမ်းတတ်ဆရာတော်တို့အား တည်းဖြတ်စေ၍ ရွှေဖြင့်ပြီးသော ပိဋကတ်တိုက်တော်ကြီး၌ ထားတော်မူသည်။ မင်းတရားကြီးလျှောက်ထား တောင်းပန်သဖြင့် ပထမတောင်ဖီလာဆရာတော် စသောဆရာတော်ကြီး လေးပါးတို့သည် မင်းဘူးစက်တော်ရာဒေသမှ တောခြုံများရှင်းလင်း၍ စက်တော်ရာနှစ်ဆူကို ရှာဖွေတွေ့ရှိတော်မူကြသည်။ == မိဖုရား၊ ကိုယ်လုပ်နှင့် သားသမီးများ == မိဖုရားကိုယ်လုပ် ၁၃ ယောက်မှ သားတော် ၁၂ ယောက်၊ သမီးတော် ၁၀ ယောက်တို့ကို အောက်ပါအတိုင်း မြင်သည် <ref>''မှန်နန်း မဟာရာဇဝင်တော်ကြီ''း၊ တတိယတွဲ။ မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာတိုက်၊ ရန်ကုန်။ ၁၉၉၃၊ ဇန်နဝါရီ။ စာ ၂၄၉−၂၅၁။</ref> − * ရာဇာမဏိစူဠာ  ဒါယကာတော် <br />ဤသို့ များမြတ်သော ကောင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော၊ တိုင်းကြီးပြည်ကြီးအပေါင်း ထီးဆောင်း မင်းတကာတို့၏အရှင် ဖြစ်တော်မူသော၊ သီရိသုဓမ္မရာဇာ မဟာဓိပတိ အမည်တော် ရှိသော ရေမြေ့သခင် ဘဝရှင် မင်းတရားကြီးဘုရား၊ * မြောငယ်ကတော် ခင်မျိုးစစ်တွင် မြင်သည့် ** သမီးတော် ဘုန်းဝေလု သီလဒေဝီခံ ၉၉၇၊ ၃၊ ၁- ဖွား တစ်ပါး၊ မြောက်သားတော်ကား စဉ့်ကူမင်းကြီး မင်းရဲနော်ရထာ။ ** မောင်တော် သခင်ကျော် ၉၆၉၊ ၁၆၁- ဖွား ခမည်းတော်ဘုရားတွင် မင်းရဲရန္တမိတ် အမည်နှင့် ပင်းတလဲမြို့ကို ကံကျွေ၊ ခံရသည် တစ်ပါး မင်းဖြစ်၊ မြောက်သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သမီးတော် ခင်နဲကူ" မိဖုရားဖြစ်၊ ** နှမတော် မင်းဖြူ ၉၇၇၊ ၁၉၊ ၃- ဖွား အိမ်ရှေ့ မိဖုရား တစ်ပါး၊ မြောက်သားကား အမည်းတော်ဘုရား သားတော် သခင်ဖြူ၊ ပြင်စည်မင်းကြီး၊ နောက် အိမ်ရှေ့နေသည်။ သားတော် ၁ ပါး။ သမီးတော် ၂ ပါး။ ပေါင်း ၃ ပါး * မိုးနဲစော်ဘွား စဝ်လှခမ်း (ၸဝ်ႈလႃၶမ်း) သမီး ‌မြောကြီးကတော် ခင်သက်နှင်း (ၼၢင်းသႅင်ၾၢင်) တွင် မြင်သည့် ** သားတော် မင်းရဲနရသီဟ၊ ၉၆၅၊ ၁ဝ- သွား ခုနစ်နှစ်တွင် လွန်သည် တစ်ပါး။ ** ညီတော် သခင်ဖြူ ၉၇၂၊ ၃၊ ၉၊ ၄- ဖွား၊ ခမည်းတော်ဘုရားတွင် ပြင်စည်မြို့ကို ကံကျွေးခံရသည် တစ်ပါး၊ နောက် နောင်တော်ဘုရားတွင် အိမ်ရှေ့နေသည်။ မြောက်သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သမီးတော် မင်းဖြူ၊ ** နှမတော် ခင်ပန်းဖြူ မိဖုရားဖြစ်သည် တစ်ပါး။ ** ညီမတော် ခင်မ‌ရွှေဆင်းတု ၉၀ဝ၊ ၁၊ ၂၊ ၁- များ တစ်ပါး၊ မြောက်သားတော်ကား အနောက်ဘက်လွန် မင်းတရားကြီးဘုရား သားတော် မင်းရဲ အောင်ထင်၊ စည်ပုတ္တရာမင်းကြီး။ သားတော် ၂ ပါး၊ သမီးတော် ၂ ပါး၊ ပေါင်း ၄ ပါး။ * ပြည် ရန်နိုင်မင်း မိဖုရားညီမ ဝါဘိုးကတော် ခင်ထွေးလှတွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်ညို၊ ၉၇၃၊ ၈၊ ၂၊ ၁၊ ၅ ဖွား၊ ခမည်းတော်တွင် တိုင်တားမြို့ကို စားသည်။ နောက် ကန္နီမြို့ကို စားသည် တစ်ပါး၊ မြောက်သားတော်ကား မင်းရဲကျော်စွာ့ သမီးတော် ခင်မဖြူ။ ** ညီတော် သခင် နေမျိုးဒတ္တ၊ ၉၈၄၊ ၅၊ ၃ဝ ဖွား၊ နောက် တိုင်တားမြို့ကို စားသည် တစ်ပါး၊ မြောက်သားတော်ကား မင်းရဲကျော်စွာ သမီးတော်အငယ် ခင်မရွှေပချုပ်။ သားတော် ၂ ပါး။ * အိမ်ရှေ့ ပေါကတော်သမီး ခင်လှစံတွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်တရုပ်၊ ၉၇၉၊ ၀၊ ၅၄၊ ၄ ဖွား၊ ခမည်းတော်ဘုရားတွင် အမြင့်ကို စားသည်။ နောက် ပုန်စားသည် တစ်ပါး။ မြောက်သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သမီးတော် ခင်မဆင်အင်ဖြိုး။ ** နှမတော် ဘုန်းနိုင်သစ် ၉၈၁၊ ၁၁၊ ၇၆ ဖွား၊ ၂၂ နှစ်လွန် တစ်ပါး။ သားတော် ၁ ပါး၊ သမီးတော် ၁ ပါး၊ ပေါင်း ၂ * ပင်းယမင်းသမီး ခင်မြတ်ဆက်တွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်ဇေယျဝရ ၉၈၁၊ ၃၊ ၁၄၊ ၁ ဖွား - ခမည်းတော်ဘုရားတွင် တလုပ်ကိုစားသည်၊ နောက် အမြင့်ကိုစားသည် တစ်ပါး၊ မင်းဖြစ်။ မြောက်သားကား မင်းရဲနော်ရထာ သမီးတော် ခင်မမင်းလတ်၊ မိဖုရားဖြစ်၊ * ညောင်ပင်ဆိပ် ကတော် အစ်မ ရှင်လှညီတွင် မြင်သည့် ** သမီးတော် ခင်မဆင်အင်ဖြိုး ၉၊ ၈၁၊ ၅၊ ၄၊ ၁ ဖွား၊ တစ်ပါ။ မြောက်သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သားတော် အမြင့်မင်း သခင်တရုပ်။ * ပုဂံနန်းရိုး၊ နေမျိုး အစဉ်ဖြစ်သော ဒွါရာဝတီ အိမ်ဖြူရှင် ဘယရန္တမိတ်မြေ၊ စွယ်တော်ရောက်ကတော်သား ရှင်ရန်ငူ၊ သမီးတော် မင်းလတ်တွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်နေမျိုးရဲကျော် ၉၇၃၊ ၈၊ ၈၊ ဝ ဖွား၊ မင်းရဲအောင်ထင်၊ နောက် စည်ပုတ္တရာမြို့ကို ကံကျွေးခံရသည် ဇင်းမယ်ဘုရင်ဖြစ် အနော်ရထာမင်းစောခံသည် တစ်ပါး။ မြောက် သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သမီးတော် ခင်မမင်းစစ်၊ ** သားတော် နရဇေယျ ၉၇၇၊ ၇၊ ၉၊ ဝ ဖွား၊ * အထိန်း နဲရွတ်တွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်ဗညား ၉၈၄၊ ၆၊ ၁ ဖွား။ လေးထပ်ကျောင်းတော်မှာ အနိစ္စရောက်သည် တစ်ပါး။ * တောင်ငူ ရွှေနန်းတည်မင်း သမီးတော် ခင်မရွှေနန်း၊ မြို့သစ် မင်းသမီး၊ နောက် မင်္ဂလာဒေဝီ ခံတွင် မြင်သည့် ** သမီးတော် ခင်မမင်းစစ် ၉၉၂၊ ၁ဝ၊ ၂၇၊ ၃ ဖွား။ မြောက်သားတော်ကား ခမည်းတော်ဘုရား သားတော် နေမျိုးရဲကျော်၊ စည်ပုတ္တရာမင်းကြီး ဇင်းမယ်ဘုရင် အနော်ရထာမင်းစော * အိမ်နိမ့်သမီး ပုသိမ်မင်းသမီးတွင် မြင်သည့် ** သမီးတော် အဂ္ဂပတ္ထ ၉၉၇၊ ၂၊ ၂၊ သွား။ ၁ဝ နှစ် လွန်သည် တစ်ပါး။ ** မောင်တော် သခင် မင်းရဲကုသ ၁၀၀၀။ ၁၊ ၃၊ ၃ ဖွား တစ်ပါး။ သားတော် ၁ ပါး၊ သမီးတော် ၁ ပါး၊ ပေါင်း ၂ ပါး။ * မိုးဗြန်းစား သမီး ဗညားဆင်းဥဒုမ်းကတော် လင်းဇင်းမိဖုရားဗညားဝရဝွံဆိုသမီး နှင်းဆံဖြူ (ᨶᩣ᩠ᨦᩈᩣᩜᨹᩥ᩠ᩅ) သမီး နှင်းဆိုင်ကဝ် (ᨶᩣ᩠ᨦᩲᩈ᩵ᩯᨠᩢ᩠᩶ᩅ) ** သမီးတော် ခင်နဲကူ ၁။ (တွင်းသင်း၊ ၈၉)၊ ဖွား။ မြောက်သားတော်ကာ ခမည်းတော်သား သခင်ကျော် ကံကျွေ၊ ခံရသည် မင်းဖြစ် * ဗညားသံလံသမီး ဖြူနှင်းကလျာ (ᨹᩥ᩠ᩅᨶᩥᩖᨠᩢᩖ᩠ᩀᩣ) တွင် မြင်သည့် ** သားတော် သခင်ပုဖြူ ၉၉၈၊ ၁၊ ၂၅၊ ၄ ဖွား။ ၁၆ နှစ်လွန် တစ်ပါး။ * ကျိုင်းသေည်စား သမီး ဗညားရာဇာ ရိတ္တာနွံ့ တုမ နဲမောင် (ᨶᩲᩉᩜᩳᨠ) *သမီးတော် စိတ္တရနွံ့လောက်။ သူရှစ *<br />မိဖုရားငယ် ကလေးမရှိ <br />အုန်ဘောင်စော်ဘွား စဝ်ဆွေးခင်သမီး နှင်းဆုတား <br />သားတော် ၁၂ ပါး၊ သမီးတော် ၁၀ ပါး၊ ပေါင်း ၂၂ ပါး။ရ ** == ကိုးကား == <references/> * မင်း၁၀ပါးရာဇဝင်-[[ဒေါက်တာမတင်ဝင်း]] {{နတ်}} {{ညောင်ရမ်းခေတ်}} [[Category:အပြင် ၃၇ မင်း]] [[Category:တောင်ငူခေတ်]] [[Category:ညောင်ရမ်းခေတ်]] [[Category:ညောင်ရမ်းမင်းဆက်]] iy6vh2zh8gcf57bcwcgwadx3wbzhfqe 0 4950 878461 827344 2025-06-18T15:05:00Z 1.46.145.45 ဆက်ခံသည် 878461 wikitext text/x-wiki မွန်တို့တွင် ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်း ဟူပြီး သီးသန့်မရှိပေ။ သို့သော် အမည်မသိရှေးမွန်ပညာရှိများရေးသားခဲ့သည့် မွန်ပေမူဖြင့် သထုံမင်းဆက်မှ စသည့် '''ဥပ္ပန္နသုဝဏ္ဏဘုမ္မိအာရမ္ဘကထာကျမ်း'''နှင့် '''သုဓမ္မဝတီသီဟရာဇာဓိရာဇဝံသကျမ်း''' ဟူ၍ နှစ်ကျမ်းသာရှိသည်။ [[ဘုရင့်နောင်]]လက်ထက်အရောက်တွင် မှူးမတ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည့် [[မွန်ဝန်ကြီးဗညားဒလ]]က ပထမကျမ်း၏ နောက်ဆုံးပိုင်းဖြစ်သည့် [[မဂဒူးမင်းဆက်]]အစမှ ရာဇာဓိရာဇ်အထိကို ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းအဖြစ် မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့သည်။ ထိုကျမ်းမှာ မြန်မာဘာသာဖြင့် ပထမဆုံး ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းဖြစ်ကာ သမိုင်းပါမောက္ခ [[ဒေါက်တာ နိုင်ပန်းလှ]] ရေးသားသည့် ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်းမှာ မြောက်မြားလှစွာသော ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းများအနက်မှ နောက်အကျဆုံးနှင့် အပြည့်စုံဆုံးသော ကျမ်းဖြစ်ပေသည်။ ထိုကျမ်းမှာ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊[[ဘန်ကောက်မြို့]]အနီးရှိ ပတ်လတ်ရွာမှတွေ့ရှိသည့် မွန်ပေမူကို ပြန်လည်ပုံနှိပ်ထားသည့်ကျမ်းအား အခြေပြု၍ အခြားမြန်မာ-မွန်ပေမူများ၊ ပုံနှိပ်မူများ၊ ဦးကုလား၊ မှန်နန်းအစရှိသည့် ရာဇဝင်ကျမ်းများကို ညီညွတ်နိုင်သမျှ ညီညွတ်စေရန် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးကာ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပေသည်။ = နောက်ခံသမိုင်းအကျဉ်း = အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ်လေးဆယ်စစ်သည် မြန်မာရာဇဝင်တွင် အထူးပင် အရေးပါသော ကာလ ဖြစ်သည်။ မွန်နှင့် မြန်မာတို့ နှစ်ဖက်မှ ပြည်ထောင်စု၏ ဦးဆောင်သူ နေရာကို ရနိုင်ရန် အပြိုင် ကြိုးပမ်းသည့် ကာလအဖြစ် သမိုင်းတွင် ထင်ရှားလှသည်။ အင်းဝမှ [[မင်းကြီးစွာစော်ကဲ]]၊ သားတော် ဘုရင်[[ပထမမင်းခေါင်|မင်းခေါင်]]တို့နှင့် [[ဟံသာဝတီ]]မှ မွန်မင်း [[ရာဇာဓိရာဇ်]]တို့ အကြိမ်ကြိမ် စစ်မပြတ်ခင်းခဲ့ပြီး သမိုင်းတွင်သည့် သူရဲကောင်း အကျော်အမော်များ၊ စံပြုလောက်သည့် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာများကို အပြန်အလှန် အသုံးချကာ စစ်ခင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ရာဇာဓိရာဇ် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၄၅-၇၈၂) မှာ မဂဒူးမင်းဆက်၏ (၉) ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အစဉ်အဆက် [[မုတ္တမ]]တွင် ထီးနန်း စိုးစံခဲ့ရာမှ (၈) ဆက်မြောက် ဖြစ်သည့် ဆင်ဖြူရှင် [[ဗညားဦး]] လက်ထက်တွင် လက်အောက်ခံ မြို့စားများ ဖြစ်သည့် လောက်ဖြား၊ အဲဗြပုန်၊ ဗြထဗ၊ ဥလိုတို့ ညီအစ်ကို လေးယောက်က တော်လှန်သဖြင့် ဒုန်ဝုန်းမြို့သို့ ယာယီ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ နောက် မကြာမီတွင် ဒုန်ဝန်းသို့ လာရောက် တိုက်ခိုက်ကြသည်ကို မခံနိုင်သဖြင့် ဟံသာဝတီ(ပဲခူး)သို့ပြောင်းရွှေ့ကာ နန်းသစ်တည်ပြီး မင်းပြုပြန်သည်။ အစ်မတော် မဟာဒေဝီအား အားကိုး ချစ်ခင်ပြီး ဒဂုံ(ရန်ကုန်)ကို စားစေသည်။ နောင်တော်မင်းလင်္ကာ ပုန်ကန်ပြန်သဖြင့် နှိမ်နှင်းကာ ကွပ်မျက်ပြီး ၎င်း၏ မယား မွေ့သင်အား သိမ်းပိုက်သည်။ သားတော်တစ်ပါး(ဗညားနွဲ့)အား မွေ့သင်မှ ဖွားမြင်ရာ ချစ်မြတ်နိုးတော်မူလှသည် မရှိဟုသိရသည်။ လျှာတွင် အစက်ပျောက်များပါလာသည့်အတွက် '''အပံသုန်ပိုင်စက်''' ဟုနာမည်ပေးသည်။ နောင်အခါ ဗညားနွဲ့(ဗညားငယ်)ဟုခေါ်တွင်သည်။ အခြား မိဖုရားဖြစ်သော ဗျက်လှိုင်းရွာသူ မွေးမဂူတောက်မှ ဖွားသည့် '''ဘောငံမုန်(ဗောခုံမှိုင်း)'''ကို ပိုသာစွာ ကြည်ဖြူပြီး နန်းလျာအဖြစ် အလိုရှိခဲ့သည်။ ဗညားနွဲ့ အသက် ၁၅ နှစ်တွင် အဖတူအမိကွဲ နှမတော်တလမေဒေါနှင့်ရည်ငံကာ ထွက်ပြေးကြသဖြင့် ဗညားဦး လွန်စွာအမျက်ရှကာ ထောင်သွင်း အကျဉ်းချစေသည်။ နောင် မဟာဒေဝီ တောင်းပန်သဖြင့် ပြန်လွတ်စေသည်။ ဟံသာဝတီတွင် သုရှင် ဗညားဦး(ဆင်ဖြူရှင် ဗညားဦး) နာမကျန်း ဖြစ်ချိန်တွင် သားတော် ဗညားနွဲ့အား အရီးတော် မဟာဒေဝီ နှင့် ယောက်ဖတော် သမိန်မရူးတို့ မှ သတ်ဖြတ်ကာ သမိန်မရူး ထီးနန်းရရန် ကြံလေသောကြောင့် ဗညားနွဲ့လည်း ကျွန်ယုံ ၃၀ ကျော်ဖြင့် ဒဂုံ (ရန်ကုန်) သို့ထွက်ပြေးကာ ထိုမှနေပြီး ပုန်ကန်ပါတော့သည်။ ထိုသို့ ဒဂုံတွင် ရှိစဉ် လင်ရှိမယား ဆီသည်မ (မြန်မာမူတွင် ပန်းသည်မ) မွေမနိတ်ကို မိဖုရားအဖြစ် သိမ်းပိုက်သည်။ (သမိန်မရူး နှင့် မဟာဒေဝီ တို့မှာ မရိုးသားကြပေ။) နောင်တွင် မဟာဒေဝီနှင့် သမိန်မရူးတို့ ကလောက်ဖြား၊ ဗြထဗတို့ကို စည်းရုံးပြီး စစ်တပ်ကြီး စီရင်ကာ ဒဂုံကို ဝိုင်းရံလာစဉ် ဥပါယ်ဖြင့် မြောင်းမြ နှင့် မုတ္တမ တို့မှ စစ်တပ်များကို ပြန်လှည့် စေရန် ပြုသည်။ အမိတူ အဖကွဲ နောင်တော် ဒလစား မညီ ကံကောင်း လာရောက်ပူးပေါင်းသဖြင့် အင်အား ပိုတောင့်တင်းလာပြီး သမိန်မရူး တပ်ကို ညအချိန်တွင် အပြင်းတိုက်သဖြင့် မရူးပြေးရာ လူသူသုံ့ပန်း အများအပြားရပြီး အောင်ပွဲခံနိုင်လေသည်။ နောက်တွင် ပဲခူးထိ ချီတက် တိုက်ခိုက်ရာ ပဲခူး မရောက်မီ ခမည်းတော် ဗညားဦး နတ်ရွာ လားလေသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ သမိန်မရူး ပြေးသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ မြို့တွင်းမှ မူးမတ် ဒေါဗညားများက ထောက်ခံသောကြောင့်တစ်ကြောင်း နန်းပလ္လင်ပေါ်သို့ လွယ်ကူစွာ တက်နိုင်ကာ ရာဇာဓိရာဇ် ဟူသော ဘွဲ့ဖြင့် အသက် ၁၆ နှစ်တွင် ဟံသာဝတီပြည်ကို အုပ်စိုးလေသည်။ နန်းရလျှင် မွေမနိတ်အား ပီယရာဇာဒေဝီ ဘွဲ့ဖြင့် မိဖုရားကြီးအရာ ပေးသည်။ သမိန်မရူးနှင့် ၎င်း၏မယား တလမေသီရိ တို့အား သတ်စေပြီး အရီးတော် မဟာဒေဝီကိုမူ ကျေးဇူး ရှိဖူးသည်ကို ထောက်ကာ မသတ်ဘဲ ထားလေသည်။ မိမိအား နန်းတော်တံခါးတစ်ဖက်သာဖွင့်ပြီး ကြိုဆိုသည့်အတွက် အမတ်ဒိန်ကို သတ်ရန်အမိန့်ချသော်လည်း အမတ်ဒိန်အလျှောက်ကောင်းသဖြင့် လွတ်သည်။ = နယ်ပယ်များကို သိမ်းသွင်းခြင်း = နန်းတက်ပြီးနောက် မကြာမီ အင်းဝမှ မင်းကြီးစွာ သည် မြောင်းမြစား လောက်ဖြား၏ မနာလို ကုန်းတိုက်စကားတွင် ယုံမှတ်ကာ ဟံသာဝတီကို အရယူရန် အကြံဖြင့် ချီလာသည်ကို တွန်းလှန် ခဲ့ရသေးသည်။ အမှန်တွင် ဟံသာဝတီ မင်းနေပြည်၏ အာဏာစက်မှာ ရာမည မွန်သုံးရပ်တွင် အရှေ့မုတ္တမ ၃၂ မြို့ နှင့် အနောက် ပုသိမ်၃၂မြို့ များသို့ပင် သက်ရောက်နိုင်ခြင်း မရှိဘဲ ဖြစ်နေသည်မှာ ဆင်ဖြူရှင် ဗညားဦး လက်ထက်ကပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗညားနွဲ့ အနေဖြင့် အဆိုပါ သူပုန်သူကန်၊ မြို့စား၊ ရွာစားများကို နှိမ်နှင်းရန် အကြောင်းဖန်လာ လေတော့သည်။ == အရှေ့ဘက်တလွှားကို သိမ်းသွင်းခြင်း == ထို့ကြောင့်ပင် လူသူလက်နက်များ စုစည်းပြီး ခမည်းတော် ဗညားဦး လက်ထက်က လက်လွှတ်ခဲ့ရသည့် အရှေ့ဘက် မုတ္တမ ၃၂ မြို့ကို သိမ်းသွင်းရန် စစ်တပ်ကြီး ချီစေသည်။ ဘောလဂွန်းလက်မှ လဂွန်းဗျဉ်းကို လည်းကောင်း၊ သံလှစ်လက်မှ ဒုန်ဝန်းကို လည်းကောင်း၊ မဂြိုင်းလက်မှ သံမောင်မြို့ကို လည်းကောင်း၊ အဲဗြပုန်နှင့် ဗြထဗတို့၏ မုတ္တမနှင့် ဥလို၏ မော်လမြိုင် မြို့များကို လည်းကောင်း ဆက်တိုက် သိမ်းယူပြီး အရှေ့တစ်လွားရှိ မြို့ရွာများတွင် ယုံကြည်ရသည့် မူးမတ်များကို မြို့စားအရာ ပေးကာ ဟံသာဝတီသို့ ပြန်လေသည်။ အဲဗြပုန်၊ ဗြထဗနှင့် ဥလိုတို့လည်း ကုလားပြည်သို့ လှေဖြင့် ပြေးလေသည်။ ထိုသို့ အရှေ့ဘက်သို့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာတွင် နာမည်ရသည့် သူရဲကောင်းများမှာ အမတ်ဒိန်၊ သမိန်သံဗြတ်(သမိန်ဗြာဇ္ဇ)၊ လဂွန်းအိန်၊ သမိန်ရဲသင်ရံ တို့ဖြစ်သည်။ == အနောက်ဘက်တလွှားကို သိမ်းသွင်းခြင်း == မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၀ တွင် နောင်တော် မညီကံကောင်း သည် မြောင်းမြစား လောက်ဖြားနှင့် ညီညွတ်ပြီး ဒလမှ ပုန်ကန်သည်ကို သွားရောက် နှိမ်နှင်းရပြီး မညီကံကောင်းအား ကွပ်ကာ ၎င်း၏သား၊ တူတော် ဘောဝ်ကျော် အား သစ္စာပေးကာ အဖအရာကို ဆက်ခံစေသည်။ နောက် လောက်ဖြားအား နှိမ်နှင်းရန် တစ်ပါတည်း အနောက်ဘက်သို့ ချီလေသည်။ ရှေးဦးစွာ ပုသိမ်ကို စားသော လောက်ဖြား၏ သားနှစ်ပါးဖြစ်သည့် လောက်ရုန် နှင့် လောက်သိန်တို့အား တိုက်ရာ အနိုင် မရနိုင်ဘဲ အမတ် ရာဇမနု(မင်းကန်စီ)ပါ ဆင်ထက်တွင် ကျဆုံးလေသည်။ ထိုသို့ ပုသိမ်တွင် ရှိနေစဉ် ပဲခူးတွင် အကျဉ်းချထားသည့် ညီတော် ဘောငံမုန် အား အဲကောင်ဗိန်ကို လွှတ်ပြီး ကွပ်စေပြန်သည်။ နောက် စစ်ဦးကို မြောင်းမြသို့ လှည့်ဟန်ပြုကာ လဂွန်းအိန်အား ပရိယာယ်ဖြင့် နောက်မှ လိုက်သည့် လောက်ရုန်နှင့် လောက်သိန်တို့အား အနိုင်ယူစေကာ ပုသိမ်ကို အရ သိမ်းလေသည်။ အမတ်ဒိန်ကလည်း ဒေးပသွယ်ကို ရပြီး ရာဇာဓိရာဇ်အား ဆက်ပြန်သည်။ နောက် မြောင်းမြသို့ချီရာ မြောင်းမြစားလည်း မခံဝံ့သဖြင့် လှေဖြင့် ပြေးမည်ကြံသော် သားတော် မပစ်နွဲ့(ဗျည်းနွဲ့)က တားကာ ရာဇာဓိရာဇ်အား တစ်ဦးချင်း ဆင်စီးချင်းထိုးပြီး အနိုင်အရှုံး ဆုံးဖြတ်ရန် တောင်းဆိုလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း လက်ခံကာ ဆင်တော် ငရက်နွဲ့ကိုစီးပြီး ဆင်စီးချင်းထိုး၏။ အမှတ်မဲ့ဖြင့် ချိန်းဆိုရာ မြို့ရိုးတွင်းသို့ဝင်ရာ မပစ်နွဲ့က တံခါးအကွယ်မှ ရုတ်တရက်ထွက်တိုက်ကာ ဆင်ချင်းပူးလျှင်ခုတ်ရန်ဓားချွတ်မရသောကြောင့် ချွန်းသီးနှင့်ရိုက်သော် ဗညားနွဲ့ နဖူးကွဲကာ မူးဝေလေသည်။ ထို့ကြောင့် မြို့ပြင်သို့ဆုတ်ပြေးပြီး အမူးပြေမှ တဖန်ပြန်လှည့်တိုက်သည်။ ဒီတစ်ကြိမ်တွင်အနိုင်ယူကာ မြောင်းမြကို သိမ်းလေသည်။ နောက် လောက်ဖြားအား ဂတိအတိုင်း ဒဂုံဆံတော်ရှင်(ရွှေတိဂုံ)အနီးတွင် သီတင်းဆောက်တည်ခွင့်ပြုသည်။ မပစ်နွဲ့မှာမူ မနေလိုကြောင်း လျှောက်သဖြင့် ကွပ်စေသည်။ = အင်းဝနှင့်စစ်ပြုခြင်း = ထိုသို့ ရာဇာဓိရာဇ်သည် ရာမညတိုင်းမွန်သုံးရပ်လုံးကို အောင်မြင်ပြီးနောက်တွင် နန်းတက်စက [[အင်းဝ]]မှ လာရောက် စစ်ပြုဖူးသည်ကို အမှတ်ထားရှိခဲ့ဖူးသည့်အလျောက် အင်းဝနှင့် စစ်ပြုရန် လုံ့လထုတ်လေတော့သည်။ ဤသို့ဖြင့် သမိုင်းတွင်သည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ အနှစ်လေးဆယ် စစ်ကြီး အစပြုလေတော့သည်။ == ကူထွက်ကိုသိမ်းခြင်း၊မင်းကြီးစွာနှင့်ပြေငြိမ်းခြင်း == မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၂၊ ရာဇာဓိရာဇ် သက်တော် ၂၃ နှစ်တွင် အင်းဝပိုင် ကူထွတ်(ယခု [[မြန်အောင်မြို့]])ကို အင်အားအပြည့်အစုံဖြင့်ချီတက် တိုက်ခိုက်ကာ သိမ်းပိုက်လေသည်။ နောက် သမိန်ချစ်ဗေတ နှင့် သမိန်သံကြယ် တို့ ၂ယောက်အားစောင့်စေပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေသည်။ အရောက်တွင် သားတော် ဘောလောအဲကျန်းတော (ဘောလောကျန်းဒေါ/ဗညားနွဲ့ငယ်မယား၊ အဖတူအမိကွဲနှမလည်း တော်စပ်သော လမေဒေါနှင့်မွေးသူ၊မိခင်မှာ ဗညားနွဲ့ နန်းတက်စဉ်က မွေမနိတ်အား ပီယရာဇာဒေဝီဘွဲ့ဖြင့် မိဖုရားကြီးအရာပေးသောကြောင့် အဆိပ်သောက်ပြီးသေ) မှ ဆင်မြင်း လေ့ကျင့်သည်၊စစ်ရေးအတတ်ကိုလေ့လာသည် ဟုကြား၍ အဲကောင်ဗိန် အား သွားဖမ်းစေကာ သတ်စေသည်။ ဘောလောကျန်းဒေါလည်း စိတ်နာလှသောကြောင့် မိမိ ၏ ရွှေအဆင်တန်ဆာတို့ကို ချွတ်ပြီး[[ရွှေမောဓော]]စေတီ ကိုလှု၍ အင်းဝမင်း၊မိဖုရားတို့ဝမ်းတွင် ဝင်စား၍ ရာဇာဓိရာဇ်နှင့် စစ်မပြတ်ပြုပြီး မွန်သုံးရပ်ကို နှိပ်စက်လိုကြောင်း ဆုတောင်းကာ အဆိပ်သောက် သေလေသည်။ (နောင်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏သား မင်းရဲကျော်စွာအဖြစ်နှင့်လည်းကောင်း တပင်ရွှေထီးအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း မွေးဖွားလာသည်ဟုဆိုရိုးရှိသည်။) ဤသတင်းကိုကြားသော် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မိမိကိုယ်အလေးချိန်နှင့်ညီသည့် ရွှေသားတို့ဖြင့် ရွှေမော်ဓောစေတီအား ရွှေအပြည့်ချကာ သံသရာတစ်လျှောက်တွင် တိုက်သည့် ရန်စစ်ဟူသမျှကို အောင်မြင်စေကြောင်း ဆုတောင်းပြုပြန်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၄ တွင် အင်းဝမင်းကြီးစွာ သည်ကူထွတ် ကိုပြန်သိမ်းယူရန် တိုက်ဆင် ၈၀ဝ၊မြင်းသည် နှစ်သောင်း၊အင်အားတစ်သိန်းနှစ်သောင်း နှင့်ချီလာလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း ကြည်းရေ တပ်များဖွဲ့ ပြီး ကူထွက်ကိုချီလေသည်။ ရေတပ်တွင် ဟံသာဝတီမှ အနည်းငယ်အသာရပြီး၊ ကြည်းတွင်မူ တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အနိုင်မရနိုင်ဘဲရှိလေရာ ရေတပ်မှ အမတ်ကြီးများဖြစ်ကြသော အမတ်မဟာသမွန်၊ အမတ်ပွန်စီ၊ အဲကောင်ဗိန် နှင့်ဗြထဗိုက် တို့ကကူထွပ်နှင့်အလွဲ တို့ကို အင်းဝအားပြန်ပေးပြီး သုရှင်အား စစ်ပြေငြိမ်းကြောင်း ရာဇသံ ဆက်ရန်နှင့်သံတမန်များစေလွတ်ရန် အကြံပြုလျှောက်ထားသဖြင့် သုရှင်က သဘောတူလေသည်။ ထို့နောက် ရာဇာဓိရာဇ် နှင့် မင်းကြီးစွာစော်ကဲတို့လဲ အသီးသီး စစ်ပြေငြိမ်းလျက် ပြန်လေသည်။ ထိုနှစ်တွင် မိဖုရားကြီး မွေမနိတ် (ပီယရာဇာဒေဝီ)လွန်သည်။ == အထက်အင်းဝနှင့်တကောင်းတိုင်အောင်ချီတက်ခြင်း == သက္ကရာဇ် ၇၆၂တွင် မင်းကြီး စွာစော်ကဲ နတ်ရွာစံပြီး သားတော် ဆင်ဖြူရှင် နန်းတက်လေ၏။ တစ်နှစ်အကြာတွင် တကောင်းစား ငနောက်စံ လုပ်ကြံ၍ လွန်သော် ညီဖြစ်သူ မင်းဆွေက မင်းခေါင် အမည်ယူကာ နန်းတက်လေသည်။ ထိုသို့ရှိရာ ပုဂံနှင့်အင်းဝသားများ ညီညွတ်မှုမရှိဘဲ မင်းခေါင်၏ညီတော် မင်းသိဒ္ဒတ် သည် ရာဇာဓိရာဇ် ထံသို့ ခိုဝင်ခစားလာသည်။ ဤအချိန်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်က အချက်ပိုင်ပိုင်ဖြင့် အင်းဝထိချီတက် သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ပြင်လေတော့သည်။ ကြည်းတပ်ရှေ့ဆုံး စစ်ဖျားချီတပ်တွင် လဂွန်းအိန် ကိုထားသည်။ ပြည်မြို့ကိုရောက်သော် ပြည်စားလက်ယာပျံချီ (မြောင်းမြစားလောက်ဖျား၏သား တရဖျား၊ အင်းဝတွင်ခစားသဖြင့် [[ပြည်]]တွင် မြို့စားခန့်ထားသူ) မှထွက်မတိုက်သောကြောင့် အရံသာထား၍ ဆက်လက်ချီတက်လေသည်။ [[စစ်ကိုင်း]]ရောက်သော် အင်းဝမှလည်း ပြည်နည်းတူ မြို့တွင်းမှ တွက်ပြီးမတိုက်သဖြင့် တကောင်းအထိ ချီတက်သိမ်းယူလေသည်။ ပြည်တွင် အရံထားခဲ့သော သားမက်တော် စောမဟာရာဇ်၏ ညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် တပ်ပျက်ပြီး သမီးတော် တလမေကျော်(တလမည်ကျော်)ကို လက်ယာပျံချီ ရ၍ အင်းဝသို့ ပို့လေရာ မင်းခေါင်က သားတော် သိင်္ဂသူ(သီဟသူ)နှင့် စုံဖက်စေသည်။ အင်းဝသည် ရာဇာဓိရာဇ်၏ စစ်ကို ထွက်မတိုက်ပဲ ပညာရှိအပေါင်းတို့ကို ခေါ်ယူဆွေးနွေးရာ ပင်းယစကြိုသူမြတ် (ပန်းယသကြိုသူမြတ်)အမည်ရ သံဃာတော် တစ်ပါးမှ တာဝန်ယူကာ စစ်ငြိမ်းရန် ကြံဆောင်ပါမယ်ဟု ဂတိပြုလေသည်။ ထို့နောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏ရာဇသဝံလွှာ၊ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့် သူမြတ်သည် ရာဇာဓိရာဇ်ထံဝင်၍ လျှောက်ထားလေသည်။ ထို့ကြောင့် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ထိုပင်းယသူကြိုသူမြတ် နှင့် စကားပြိုင်ဆိုင်ပြီး အခြေတင် အရေးဆိုကာ နောက်ဆုံးတွင် အင်းဝအနီး တစဝိုက်၌ သာသနာရေး အဆောက်အဦးများ တည်ထားပြီး ပြန်လေသည်။ ပြန်လှည့်ရာတွင် အင်းဝသားများက သုရှင်ကောင်းမှုတို့အား မီးတင်တိုက်လေသောကြောင့် ဒေါသဖြင့်ပြန်လှည့်ရန်မိန့်သော်လည်း ပင်းယသူကြိုသူမြတ်၊ အမတ်ဒိန်၊ သမိန်ဗြာဇ္ဇတို့က တောင်းပန်လေသဖြင့် ဆက်စုန်လေသည်။ သမီးတော် အင်းဝသို့ပါကြောင်းကိုမူ ဒလ(ယခု တွံတေးမြို့နေရာ) ရောက်မှ သိသဖြင့် သားမက်တော် စောမဟာရာဇ်အား ခြေလက်တို့ကို ဖြတ်စေရာ သွေးပျက်ပြီး ရေသို့ခုန်ချသေလေသည်။ == ပြည်သို့ချီခြင်း၊မင်းခေါင်နှင့် နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ခြင်း == နောက်နှစ်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်သည် ဘုရင်မင်းခေါင်အား အမျက်မပြေနိုင်သောကြောင့် စစ်ချီပြန်သည်။ မင်းခေါင်လည်း စစ်ကူသုံးသောင်းကို ပြည်မြို့သို့အမြန်ချီစေသည်။ ရေတပ်တွင် သုရှင်ချီ၍ ကြည်းတွင် သမိန်ဗြာဇ္ဇ က တပ် (၇) တပ်ကို ဦးဆောင်ချီသည်။ တပ်ဖျားတွင် [[မွန်သူရဲကောင်းလဂွန်းအိန်|လဂွန်းအိန်]] ကိုချီစေသည်။ သာဝတ္ထိသို့ ရောက်သော် လဂွန်းအိန်သည် တပ်မှူးချုပ် ၏အမိန့်ကို ဖီဆန်ပြီး လွင်ပြင်သို့ အင်းဝတပ်အရောက်တွင် တစ်ရှိန်ထိုး ထွက်၍တိုက်လေသည်။ လဂွန်းအိန် ထွက်သည်ကို မြင်လျှင် ဥပါကောင်း၊ဘောကျော်နှင့် ဗြထဗိုက်တို့ ၃တပ်လည်း ထွက်တိုက်၏။ အင်းဝတပ် များအပြင်းပြန်တိုက်လေသောကြောင့် ရှေးဦးစွာ လဂွန်းအိန် တပ်တွင် စစ်သည်အများအပြားကျ ၍ဆုတ်ရ၏။ နောက် မှလိုက်လာကျသော တပ်၃တပ်လည်း အခြေအနေ မကောင်းသောကြောင့် တောတွင်းသို့ရှောင်ရလေ၏။ နောက် သမိန်ဗြာဇ္ဇ နှင့် သမိန်အဝနံနိုင် တို့က ခုခံတိုက်ခိုက်လေသဖြင့် အင်းဝတပ်ပျက်လေသည်။ နောက် တလည်စီး တွင် တပ်ချကာ နဝင်းတွင် တပ် ၃တပ်ကိုသာ ချန်လေ၏။ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း ပြည်မြို့ကျမည်စိုးရိမ်သဖြင့် ကိုယ်တိုင် ချီတက်လာသည်။ သာဝတ္ထိတွင် ပျက်ကာပြေးသော တပ် ၅တပ်မှာ မြေထဲအရောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့် ဆုံ၏။ ထိုအခါ ပြန်ပြီး အနိုင်ယူရန် အာမခံပြီး တစ်ဖန် မင်းခေါင်တပ်များနှင့် ချီလာပြန်သည်။ နောက် နဝင်းရှိ တပ်၃တပ်ကို မနက်စောစော တွင် ရွပ်ရွပ် ချွံချွံ တိုက်ရာ နဝင်းရှိမွန်တပ်များပျက်ပြီး ကြုံးဝါးထားသည့်အတိုင်း အသေခံတိုက်သဖြင့် ဘောကျော် နှင့် ဗြထဗိုက်တို့ကျကာ သမိန်ဇိပ်ဗြဲကို ဖမ်းမိလေသည်။ များမကြာမှီ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း တပ်တွင်ရိက္ခာမရသောကြောင့် ငတ်မွတ်လေသဖြင့် တမန်တော်စေကာ ရာဇာဓိရာဇ်အား စစ်ပြေငြိမ်းမည့်အရေး ဆိုလာလေသည်။ မင်းနှစ်ပါးတို့ မြသီတင်းဘုရားတွင်အတူတစ်ကွ သစ္စာဆိုကြလေသည်။ လက်ဆောင်များအပြန်အလှန် ဆက်ကာချစ်ကြည်ရင်းနှီးကြလေသည်။ ထို့အပြင် ဗဒင်ရမ္မတောင် နှင့် ကြုံလှာ ကို နယ်ခြားထားကာ အထက်ကို အင်းဝပိုင်၊အောက်ကို ပဲခူးပိုင် အဖြစ်သဘောတူလေ၏။ == ရခိုင်သို့စစ်ချီစေခြင်း == မကြာမှီတွင် ဘုရင်မင်းခေါင်သည် [[ဇင်းမယ်]](ချင်းမိုင်)မင်းထံ မဟာမိတ်ဖွဲ့မည့်အကြောင်း၊မိမိဦးစွာ ရခိုင်နှင့် ဗန်းမော်ရှမ်းတို့အား ချီတက် တိုက်ခိုက်မည့်အကြောင်း၊ ပြီးလျှင်မိမိတို့ မင်းနှစ်ပါး ဟံသာဝတီကို စစ်နှစ်ဖက်ညှပ် တိုက်ခိုက်ကာ အရယူမည့်အကြောင်း ရာဇသံတွင် ရေးပြီး ပို့လေသည်။ ထိုတမန်တော်တို့ကို မွန်ကင်းတပ်သားများက မသင်္ကာရှိပြီး ဖမ်း၍စစ်ရာ အကြောင်းစုံကို သိပြီး သုရှင်ထံသို့ပို့လေ၏။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မင်းခေါင်သည် သစ္စာမရှိဟု အမျက်ထွက်ကာ တမန်တော်များကို ကွပ်စေသည်။ နောက် ဘုရင်မင်းခေါင် ရခိုင်သို့ချီ မချီ စုံစမ်းစေပြီး ချီကြောင်းကိုသိလျှင် ပုသိမ်သို့ချီတက်တပ်စွဲကာ အပြန်တွင်လမ်းမှ ဖြတ်တိုက်မည်ဟု ကြံလေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင် လည်း ရခိုင်ရှိသံတွဲနှင့် မြောက်ဦး ကိုသိမ်းပိုက်ပြီး သမက်တော် ဂါမဏိ နှင့်သမီးတော် စောပြည့်ချမ်းသာ တို့ကို အစောင့်ထားကာ ဗန်းမော်သို့ ကုန်းကြောင်းမှ အမြန် ချီတက်သွားလေသည်။ ရခိုင်ဘုရင့်သား နရမိတ်လှ လည်းမွန်တို့ထံ ခိုဝင်လာပြီးအကူအညီတောင်းရာ သုရှင်က “သူ့သားငါ့သားနှယ်မဟူ။ အတူတူပင်ဖြစ်တော့သည်။ မင်းအဖ၏ အရိုက်အရာကို ငါပြန်ယူပြီးမင်းကို ချမ်းသာပြန်ရစေမည်။”ဟု အာမခံကာ တပ်နှစ်တပ် တွင် သမိန်ငေါခွင် နှင့် သမိန်ဗိုက်ညက် တို့ကို အကြီးအမှူးခံပြီး စေလွှတ် တိုက်ခိုက်စေ၏။ ရခိုင်သားတို့လည်း မိမိတို့အရှင်သခင်၏သား ပြန်လာလေပြီဟု ကြားကာ အများအပြားပင် လာရောက် ခစားအမှုထမ်းကြလေသောကြောင့် သံတွဲကို အလွယ်တကူရကာ မြောက်ဦးသို့ဆက်လက် ချီတက်လေ၏။ နောက် မြောက်ဦးတွင်လည်း အနိုင်ရပြန်ရာ အင်းဝဘုရင်၏ သားမက်နှင့် သမီးတော်တို့ကို ဖမ်းဆီးရမိကာသုရှင်ထံသို့ အစောင့်များဖြင့်ပို့သည်။ [[မြောက်ဦး]]တွင် နရမိတ်လှအား နန်းတင်ပြီးမွန်တို့လည်းပြန်လေ၏။ ဘုရင်မင်းခေါင်၏သားမက်တော် ဂါမဏိ လည်း ပုသိမ်အရောက်တွင် အဆိပ်သောက်၍ သေလေသည်တွင် စောပြည့်ချမ်းသာအား သုရှင်မှ မိဖုရားမြှောက်၏။ == ဘုရင်မင်းခေါင်ချီလာခြင်း == ရခိုင်ပျက်ပြီး သမီး၊သားမက်တို့ကို ရာဇာဓိရာဇ် ရသည့်အကြောင်းကို ဗန်းမော်ရှမ်းတို့အား တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသော ဘုရင်မင်းခေါင်သိလျှင် ရှမ်းတို့ကို အမြန်နှိမ်နှင်းကာအင်အား တစ်သိန်းငါးသောင်း၊ ဆင်၊မြင်းအပြည့်အစုံဖြင့် တောင်ငူကြောင်းမှချီလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မင်းခေါင်စစ်ချီလာသည်ကို ကြားလျှင် စစ်တောင်းသို့ ချီတက်တပ်စွဲလျက် နေလေသည်။ အင်းဝစစ် အလွန်ကြီးမားသည်ကို သိသဖြင့် တပ်ကို [[စစ်တောင်း]]သို့ ပြန်ဆုတ်ခဲ့သည်။ နောက်စစ်တောင်းတွင် ရှိသော ရိက္ခာ၊စပါး တို့ကို မီးတိုက်ဖျက်စီးစေပြီး ပန်းကျော် ထိဆုတ်ကာ တပ်တည်လေသည်။ ယခင်အကြိမ်အတိုင်း စစ်ပြု၍ အင်းဝတပ်ရိက္ခာ ပြတ်ပြန်ရာ ဘုရင်မင်းခေါင်က အင်းပဲသူကြီးကို စေလွတ်ကာ နှစ်ဖက်သော အမှူးအမတ်တို့ကို သစ္စာပြုစေပြီး စစ်ပြေငြိမ်းမည့်အကြောင်း ရာဇသံစေလာသည်။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း အကောက်ကြံကာ သစ္စာပြုမည်ကို လက်ခံလေသည်။ == သစ္စာပြုပွဲပျက်ခြင်း၊လဂွန်းအိန် ဘုရင်မင်းခေါင်ကိုလုပ်ကြံခြင်း == ရာဇာဓိရာဇ် ကြံသည်မှာ သစ္စာပြု ပြီးလျှင် အမှူးအမတ်တို့မှာ တစ်ဖက် ဘုရင်များစီသို့သွားကာ အခစား ဝင်ဖူးမြော်ကြမည်။ ထို့ကြောင့် မွန်တို့ အင်းဝဘုရင်ထံသွားမည့်လမ်းတွင် လက်နက်၊ဓားလှံများကိုဝှက်ထားပြီး အခစားဝင်ဟန်နှင့် မင်းခေါင်အားလုပ်ကြံစေမည်။ နောက် မွန်တပ်သို့လာကြသောအင်းဝ မြန်မာ အမှူးအမတ်တို့ ကို တပ်တွင်းအရောက်တွင် ဖမ်းကာသတ်မည် ဟူ၍ဖြစ်လေသည်။ နောက် အကြံအတိုင်း အစီအစဉ်ကို အမတ်၊စစ်သူကြီး များအား ပြောကာ သစ္စာပြုမည့် သဲသောင်ပြင်အနီးတွင် လက်နက်တို့ကို ဝှက်ထားစေ၏။ နောက် အချိန်တန်လေသော်အခါ မွန်၊မြန်မာ အမတ်သေနာပတိပေါင်း ၆၀ တို့သည် ၂ယောက်တွဲ တွဲကာ သစ္စာပြုရန်နေရာတွင် နေရာယူလေသည်။ အတွဲပေါင်း၃၀ တိတိဖြစ်သည်။ ရှေ့ဆုံးတွင် မွန်ဖက်မှ သမိန်ဗြာဇ္ဖ နှင့် မြန်မာမှ မြင်စိုင်းစာ မင်းသား သရေစည်သူ၊နောက်တွင် အမတ်မဟာသမွန် နှင့် မင်းမဟာရာဇာ (မင်းရာဇာ) အစရှိသည်ဖြင့် ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်စီရာ နောက်ဆုံးတွင် အငယ်ဆုံးဖြစ်ကြသော လဂွန်းအိန်နှင့် မိုးညှင်းသတိုး တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ အမတ်အပေါင်းတို့လည်း နှစ်ဦးနှစ်ဖက် စကားဆွေးနွေးစဉ် လဂွန်းအိန် ကသတိုးအား ယခုပြုမည့်သစ္စာ မမှန်ကြောင်းပြောသောကြောင့် သစ္စာပြုပွဲပျက်ပြီး ရာဇာဓိရာဇ်လည်း လဂွန်းအိန်အား ပြင်းစွာအမျက်ထွက်သဖြင့် သတ်စေသည်။ သမိန်ဗြာဇ္ဇနှင့် အမတ်ဒိန်တို့ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးတို့က လဂွန်းအိန်ကို စစ်ဆေးမေးမြန်းပြီးမှ သတ်သင့်သတ်ရန် တောင်းပန်လျှောက်ထား၍ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် သဘောတူသည်။ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးကစစ်ဆေးရာ လဂွန်းအိန်က အင်းဝ တပ်မှာ ငတ်မွတ်နေသောကြောင့် မကြာမှီ ဆုတ်ခွာမည့်အကြောင်းထိုသို့ဆုတ်ခွာလျှင် နောက်မှ လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် တရားသောနည်းလမ်းကျ အနိုင်ယူနိုင်ပါလျှက် ယခုကဲ့သို့ အကောက်ကြံဖြင့် အနိုင်ယူခြင်းမှာ မသင့်ဟု ယူဆမိ၍ ရှင်ဘုရင့်အကြံကိုဖျက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊အကယ်၍ တရာနည်းလမ်းကျ အနိုင်ယူမည်ဆိုလျှင် အသက်ပေးကာ တာဝန်ထမ်းမည့် အကြောင်း လျှောက်လေသည်။ ထိုအခါအမတ်ကြီးနှစ်ပါးက ဘုရင်မင်းခေါင် ညဦးယံတိုင်း အဖိုးဒရဲနီချောင်း တလျှောက်တွင် နောက်ပါ တပ်အင်အား အနည်းငယ်ဖြင့်သာ ဆင်စီးထွက်လေ့ရှိကြောင်း၊ လဂွန်းအိန်အား သွားရောက်ကာ အလစ်တိုက်ခိုက်ပြီး ဖမ်းရန်လျှောက်ရာ လဂွန်းအိန်ကလည်း အသက်စွန့် ထမ်းဆောက်မည်ဟု အာမခံလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အလွန်အားရလျက် လဂွန်းအိန်စီးရန် ဆင်ဖြူတော် ဗကမက်ကို ပေးလေသည်။ နောက် ဘုရင်မင်းခေါင်ကို လဂွန်းအိန် သိနိုင်ရန် မင်းသိဒ္ဓတ် (ဘုရင်မင်ခေါင်၏ညီ) ကို ဆင်ထက်တွင် အတူတင်ကာ ထွက်စေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့်တွေ့သော် လဂွန်းအိန် အပြင်းထွက် တိုက်သော်လည်း မင်းသိဒ္ဓတ် အော်ဟစ်သတိပေး၍ ဘုရင်မင်းခေါင် နောက်ပြန်ဆုတ်သောကြောင့် လဂွန်းအိန် မနိုင်မရပဲ ပြန်ခဲ့ရသည်။ ဤသည်ကို သိသော် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အမျက်ထွက်ကာ မင်းသိဒ္ဓတ်ကို သတ်စေသည်။ နောက်လဂွန်းအိန် ကို ညအချိန်တွင် အင်းဝတပ်အတွင်းဝင်ကာ ဘုရင်မင်းခေါင်ကို လုပ်ကြံစေပြန်သည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်၏ တဲနန်းအတွင်းထိရောက်ပြီးမှ မိဖုရာတစ်ပါးက အော်ဟစ်သတိပေးပြန်၍ အကြံမအောင်ပဲ ဘုရင်မင်းခေါင်၏ လက်သုံးပတ္တမြားကျောက်စီဓား နှင့်ရွှေကွမ်းအစ်ကို သာယူ၍ ပြန်ခဲ့သည်။ နောက်တစ်နေ့ တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်ထံ အမတ် သမိန်ဥဒိန် အားသံအဖြစ်စေလွတ်၍ ကျောက်စီဓားနှင့် ရွှေကွမ်းအစ်ကို ပြန်ဆက်သစေသည်။ နောက်မကြာမှီတွင် အင်းဝတပ် ပြန်ဆုတ်ခွာရာ သမိန်ဗြာဇ္ဇ ကိုတပ်မှူးချုပ်ခန့်ကာ အမြန်တိုက်စေရာ လူသူသုံ့ပန်းအများအပြား ကို ပဲခူးမှ ရလေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာ၏မိခင် ဖြစ်သော မိဖုရားကြီး ရှင်မိနောက် ကိုလည်းရသည်။ သက္ကရာဇ် ၇၇၁ တွင်ဘုရင်မင်းခေါင်မှ နောက်တစ်ကြိမ် စစ်ပြုပြန်ရာ အနိုင်အရှုံးမပေါ်ပဲ နှစ်ဖက်လုံး စစ်ပြန်သိမ်းရပြန်သည်။ == မင်းရဲကျော်စွာ စစ်ပြုလာခြင်း == သက္ကရာဇ် ၇၇၂ တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏ သားတော်မင်းရဲကျော်စွာသည် အသက်၁၇နှစ်အရွယ်ရှိလာရာ ဟံသာဝတီကို အရယူရန် စစ်ချီလိုပါကြောင်း လျှောက်ရာ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း ခွင့်ပြုလေသည်။ သို့ဖြင့် မင်းရဲကျော်စွာလည်း ကြည်းရေနှစ်တပ်ဖွဲ့ပြီး ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းအတိုင်း ချီလေသည်။ သမိန်ဗြာဇ္ဖစားသော မြောင်းမြ၊ အမတ်ဒိန်စားသောပုသိမ်၊ သမိန်သံကြယ်စားသော ခဲပေါင်တို့ကို ချီတက်လုပ်ကြံလေသည်။ တစ်မြို့ကိုမှ မအောင်မြင်၊မသိမ်းပိုက်နိုင်သော်လည်း ရာဇာဓိရာဇ်အား အကြီးအကျယ် ချောက်ချားစေလေ၏။ နောက်မှူးမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ကာ ရခိုင်ကို အရင်ရအောင် သိမ်းပိုက်မည်ဟုဆိုကာ ရခိုင်သို့ချီလေသည်။ ရခိုင်ဘုရင် နရမိတ်လှ (ရာဇာဓိရာဇ်မှ နန်းတင်ပေးခဲ့သူ)မှ မခုခံနိုင်သောကြောင့် ရခိုင်ကို အလွယ်တကူရသည်။ မြောက်ဦးတွင် လကျာ်ကြီး၊ သံတွဲတွင် စုက္ကတေး တို့ကို အစောင့်ထားပြီး ဆင်မြင်း၊သုံပန်းများစွာကို ယူကာအင်းဝသို့ ပြန်လေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်းသားတော်ကို အားရဝမ်းသာ ချီးမွမ်းတော်မူ၏။ နောက်ရခိုင်ကို အင်းဝမှ သိမ်းယူသည့်အကြောင်း ရာဇာဓိရာဇ် သိလျှင် စစ်တပ်ကြီး စီရင်ကာ ချီတက် တိုက်ခိုက်စေသည်။ မွန်တို့ သံတွဲကို ရပြန်ရာ တပ်ချလျက်နေသည်။ ထိုသတင်းကို ဘုရင်မင်းခေါင်ကြားလျှင် မင်းရဲကျော်စွာအား ရခိုင်သို့ ချီစေသည်။ အင်းဝတပ်များ ရခိုင်ရောက်သော် မွန်တို့ကို ဝန်းရံပြီး နေရာ မြို့တွင်းရှိ မွန်၊ ရခိုင်တို့လည်း ငတ်မွတ်လေသည်။ နောက်မွန်တပ်မှူးတို့လည်း ပရိယာယ် သုံးကာ ရာဇာဓိရာဇ်ကိုယ်တိုင် ချီတက်လာတော့မည့်ဟန်ဖြင့် သတင်းလွင့်ရာ အင်းဝတပ်လည်း စစ်နှစ်ဆက်ညှပ်မည်စိုးသောကြောင့် ဆုတ်လေသည်။ ထိုသို့ မင်းရဲကျော်စွာ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မွန် နှင့်ရခိုင်သားတို့လည်း မြောက်ဦးကို သိမ်းကာ နရမိတ်လှ အားထပ်တစ်ခါ နန်းတင်၍ ပြန်လေ၏။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်းဝပြန်ရောက်ပြီးနောက် များမကြာမှီပင် သိန္နီစော်ဘွား သည် အင်အားများစွာနှင့် အင်းဝ သို့စစ်ချီလာကြောင်းကို သိလျှင် ကိုယ်တိုင်ဗိုလ်မှူးချုပ် အဖြစ်ဦးဆောင်ကာ တိုက်လေသည်။ သိန္နီစော်ဘွားလည်း ဆင်ထက်တွင်ပင် မင်းရဲကျော်စွာ လက်ချက်ဖြင့် သေပြီး သိန္နီတပ်လည်း ပျက်ကာပြေးရာ ဆင်မြင်း သုံပန်းများစွာကို မင်းရဲကျော်စွာ ရလေသည်။ ထို့နောက် မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်အားစုစည်းပြီး သိန္နီသို့ချီတက်ကာ သိန္နီကို တိုက်လေတော့သည်။ သိန္နီက တရုတ်ထံ မှ စစ်ကူတောင်းသောကြောင့် တရုတ်စစ်ချီလာသည်ကို တောတွင်းမှ တပ်ချကာ အလစ်တွင် တိုက်ကာ အောင်လေသည်။ နောက် သိန္နီကို ဝိုင်းရံမြဲဝိုင်းနေလေ၏။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း မင်းရဲကျော်စွာ သိန္နီသို့ချီ သည့်သတင်းကိုကြားလျှင် ပြည်မြို့ကို တိုက်လေ၏။ ပြည်စား လင်္ကျာပျံချီ အခုအခံ ကောင်းလှသောကြောင့် မရနိုင်ဘဲ တစ်လကျော်မျှ ဝိုင်းထားရပြန်သည်။ ထိုစဉ် မုတ္တမ ကို ယိုးဒယား တို့က ကျူးကျော်ကြောင်းကို သိ၍ သားတော် ဗညားပုသိမ် ကိုတပ်မှူးချုပ်ခန့်ကာ စစ်သည် ငါးသောင်း နှင့် ပြည်ကို ဆက် ဝိုင်းရံစေခဲ့ပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်ကာ အင်အားစု၍ မုတ္တမသို့ ဆက်လက် ချီတက်လေသည်။ နောက်တစ်လကျော် ထပ်ကြာသော် ပြည်မြို့လည်းငတ်မွတ်သည်ရှိ၍ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း သားတော် ကို မစောင့်နိုင်တော့ဘဲ ကိုယ်တော်တိုင် စစ်အင်အား ခုနှစ်သောင်းနှင့် ပြည်သို့ စုန်လေသည်။ ထိုသတင်းကို ကြားသော မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်းဝသို့အမြန်ပြန်လာကာ လှေတပ်ကြီးအမြန်ဖွဲ့ပြီး အင်အား တစ်သိန်းကျော်နှင့် ခမည်းတော် ဘုရင်မင်းခေါင်နောက်သို့လိုက်လေ၏။ ပြည်တွင် ရှိသောမွန်တပ်များလည်း ဘုရင်မင်းခေါင် သည် မင်းဧကရာဇ်တပ်ဖြစ်သည်။ ငါတို့ဒီနေရာမှ မခံသင့်ဟုတိုင်ပင်ပြီး တစ်ဖက်ကမ်းရှိ တလည်ဆီးသို့ တပ်ပြောင်းရွေ့သည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ပြည်သို့ရောက်လျှင် မွန်တပ်ရှိရာသို့ သွားကာ အကဲခတ်လေ၏။ ကျုံးသိမ်ပြီး လှေတပ်နည်းသည့်ဖက်ကို တွေ့လျှင် မိမိ လှေတပ်ကြည်းတပ်များနှင့် တိုက်ရာ မွန်တပ်လည်း တပ်တိုင်များပြို၏။ ရာဇာဓိရာဇ်၏ သားမက်တော် သမိန်ဥပါကောင်း လည်း ဆင်နှင့်ထွက်ကာ အင်းဝတပ်ကို တိုက်လေသည်တွင် မွန်တို့က ပြိုလေသောတပ်တိုင်များကို အလျင်အမြန်ပင် ပြန်ထူကာ ပြင်ဆင်လေ၏။ သမိန်ဥပါကောင်းလည်း နာမည်ကြီးလေ၏။ ထိုကြောင့် မင်းရဲကျော်စွာလည်း ဗညားပုသိမ် ထံစာပို့ပြီး ဥပါကောင်း အားတွေ့လိုကြောင်း တောင်းဆိုသည်။ သမိန်ဥပါကောင်း လည်း လက်ဆောင်ပုဏ္ဏာ များနှင့် မင်းရဲကျော်စွာရှေ့သို့အခစားဝင်လေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ချီးမွမ်းပြီး အကယ်၍ မိမိတွင်ခစားပါက ပြည်စားလင်္ကျာပျံချီနင့် တန်းတူ မြှောက်စားမည်ဟုပြောရာ ဥပါကောင်းလည်း ငြင်းဆန်ပြီး ပြန်လေသည်။ နောက် အင်းဝတပ် ဝိုင်းရံလေသောကြောင့် ဗညားပုသိမ်တပ်လည်း ငတ်မွတ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မုတ္တမတွင် ယိုးဒယားတို့ကို နှိမ်နှင်းပြီး [[ဟံသာဝတီ]]သို့ ပြန်ရောက်လာသော ခမည်းတော် ရာဇာဓိရာဇ်ထံသို့ လူလွတ်၍ စစ်ကူချီရန် တောင်းဆိုလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အင်အားများစွာနှင့် ချီတက်ရန် စီစဉ်လေသည်။ == သမိန်ဗြာဇ္ဇ နှင့် လဂွန်းအိန်တို့ ကျဆုံးခြင်း၊ဟံသာဝတီသို့ပြန်ခြင်း == သုံးရက်ကြာမှ အဝေးအနီးမှ မှူးမတ်များ စုံလင်စွာ ရောက်ရှိလေသည်။ မြောင်းမြမှ သမိန်ဗြာဇ္ဖလည်း ကျန်းမာခြင်းမရှိ။ ထိုသတင်းကိုကြားသော သုရှင်လည်း အမတ်ကြီးထံသို့ ကိုယ်တိုက်ကြွ၍ အားပေးလေးသည်။ အမတ်ကြီးသည် သုရှင်လာသည်ကို တွေ့လျှင် ဦးခိုက်ပြီးမရှိခိုးနိုင်။ အိပ်ရာထက်၌သာ လက်အုပ်ချီကာ တောင်းပန် နိုင်တော့သည်။ သုံးရက်လွန်လျှင် သေဆုံးလေသည်။ နောက် မင်းရဲကျော်စွာက ပရိယာယ် ဖြင့် နှစ်ဖက်သူရဲကောင်းတို့ကို လှေစီးချင်းထိုးစေမည်ဟု အရေးဆိုလာရာ လဂွန်းအိန် တိုက်မည်ဟု သဘောတူလေသည်။ သို့သော် အမှန်တစ်ကယ်တိုက်ရာတွင် အင်းဝမှ လှေလေးစီး ဖြင့်တိုက်၍ လဂွန်းအိန် ပေါင်တွင်လှံချက်မိကာ ဒဏ်ရာရပြီး ထိုညတွင်ပင်သေလေသည်။ မကြာမှီ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း သားတော် ဗညားပုသိမ်တပ်နှင့် ပြန်ပေါင်းမိကာ တပ်ကို ညအချိန်တွင် ရေကြောင်းမှ ဆုတ်လေသည်။ ကြည်းကြောင်းမှ ဆုတ်သော တပ်များအနက် [[သမိန်ဗရမ်း]]ကို နောက်မှလိုက်လာသော အင်းဝတပ်က မိကာ ၎င်းစီးသော ဆင်ဖြူတော် ဗကမတ်ကိုပါ မိ၏။ နောက် ရေမှလိုက်သော တပ်များနှင့်တစ်ကွ ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့် မင်းရဲကျော်စွာအပါအဝင် မှူးမတ်အပေါင်းတို့သည် ဒဂုံ အထိချီတက်ကာ ပဲခူးတိုင်လုပ်ကြံရန် ဆွေးနွေးကြသည်။ နောက် ဒဂုံအနီးနှင့် အနောက်ဘက် [[ပုသိမ်မြို့]]၊[[မြောင်းမြမြို့]]များကို တပ်များစေကာသွားရောက်တိုက်ခိုက်စေပြန်သည်။ [[မှော်ဘီမြို့]]သို့ချီတက်ကာတိုက်ခိုက်သည့် ပြည်စား လင်္ကျာပျံချီ မြှားသင့်ကာ ကျဆုံးပြီးနောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်သည်စိတ်တွင် မိမိမှူးမတ်များအကျအဆုံးများမည်ကို တွေးလျက် အင်းဝသို့ပြန်လေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာမှာမူ ဟံသာဝတီအနီးတွင်တပ်ချကာ ဝန်းရံနေခဲ့သည်။ == မင်းရဲကျော်စွာကျဆုံးခြင်း == ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဇာတာမသန့်ဟု ဟူးရား၊ပုဏ္ဏားတို့က ဟောကြားသောကြောင့် သားတော်ကြီး''' ဗညာကျန်း'''ကို ထီးနန်းယာယီ လွှဲအပ်ကာ မုတ္တမသို့ သွားရောက်နေထိုင်သည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ထိုသတင်းကိုကြားရာ '''ပေါရိသာတ်''' ဘွဲ့သစ်ခံပြီးဟံသာဝတီကိုချီတက်ဝိုင်းရံထားသည်။ နောက်ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဇာတာသန့်ချိန်ရောက်သော် '''ဗညားသစ်တသုံ''' ဘွဲ့သစ်ကိုခံကာ ဟံသာဝတီသို့ကိုယ်တော်တိုင်ချီတက် လာပြီး မင်းရဲကျော်စွာနှင့် ဆင်စီးထိုးရန်ချိန်းဆိုသည်။ မင်းရဲကျော်စွာ၏ပုဏ္ဏားများက ဇာတာမသန့်၍စစ်မထွက်ရန်၊ ၇ရက်လွန်မှထွက်ရန်လျှောက်ကြသော်လည်း မွန်တပ်မှူး သမိန်အဝနံနိုင်မှ ပရိယာရ်ဖြင့် လာရောက်စိန်ခေါ်သည်ကို သီးမခံနိုင်ဖြစ်ကာ သေရည် အလွန်ရစ်မူးနေသည့်ကြားမှ ထွက်ကာစီးခြင်းထိုးလေသည်။ စီးချင်းထိုးရာ ဆင်တော်ရဲမြတ်စွာပေါ်မှ မြေသို့ကျကာခါးကျိုးပြီး အနားရှိဥသျှစ်ပင်ခြေရင်းသို့တွားသွားကာ နေလေရာ အင်းဝတပ်ပျက်၍စစ်ပွဲပြီးချိန်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်ကရှာဖွေခေါ်ယူလာခဲ့ပြီး သမီးတော်နှင့်လက်ဆက်စေကာအိမ်ရှေ့အရာပေးမည်ဟုဆိုကာကုသစေသော်လည်း လက်မခံပဲငြင်းပယ်သည်။ဤသို့ဖြင့် ညရောက်သော်အနာသည်းလွန်းလှသဖြင့်သေဆုံးလေသည်။ (မြန်မာမူတွင် ဒလ မြို့တိုက်ပွဲတွင် ကျသည်ဟုဆိုသည်။) == ရာဇာဓိရာဇ်နတ်ရွာစံခြင်း == မင်းရဲကျော်စွာ ကျဆုံးပြီး ဘုရင်မင်းခေါင် ဒေါသအလျှောက် လက်စားချေရန် တစ်ကြိမ်လာရောက်တိုက်ခိုက်သည်နောက် အင်းဝ နှင့်ဟံသာတီ တို့စစ်အကြီးအကျယ် တိုက်ခိုက်ခြင်းမရှိတော့၍ အခိုက်အတန့်မျှ အေးချမ်းကြသည်။ သက္ကရာဇ် ၇ ၈၂ တွင် ရာဇာဓိရာဇ် ဆင်ကျော့(ဖမ်း)ထွက်ရာ ဆင်ပေါ်မှ အကျတွင် လွန်ကြိုး နှင့် ပေါင်တွင်ခြစ်မိကာ အနာကြီးစွာရပြီး သွေးလွန်ကာ နတ်ရွာစံလေသည်။ = အကျဉ်းချုပ် = ရာဇာဓိရာဇ်သည် အလွန်ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသော မင်းဖြစ်သည်။ ဗေဒင်ယတြာ၊ အင်းအိုင်လက်ဖွဲ့တို့ကို အလွန်ဝါသနာထုံပြီး စစ်ချီလေတိုင်း ထိုအစီအရင်တို့ကို သုံးစွဲကာ တပ်သားသူရဲတို့ စိတ်ဓာတ်တက်ကြွစေရန် ပြုလေ့ရှိသည်။ ဟံသာမင်း၊ ဗညားသစ်တသုံ၊သီဟရာဇာမင်း အစရှိသဖြင့်လည်း သမိုင်းများတွင်ဆိုကြသည်။[[ရွှေတိဂုံစေတီတော်]] မွန်ကျောက်စာတွင် သုတသောမရာဇာဓိရာတ် ဟုဖော်ပြထားသည်။ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ်မှစ ကာ ဟံသာဝတီထီးနန်းကို စိုးစံပြီး ခမည်းတော် ဗညားဦးလက်ထက်က အစပြုသည့် ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နှင်းအောင်မြင်သည်။ နောင် သမိုင်းတွင်သည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ် ၄၀ စစ်ကို ခင်းသည်။ ထင်ရှားသည့်မှူးမတ်များမှာ သမိန်ဗြာဇ္ဇ၊အမတ်ဒိန်၊အဲမွန်ဒယာ၊ အဲကောင်ဗိန်၊[[စောလဂွန်းအိန်]](မသံလုံ)၊ဥပါကောင်း (ရာဇာဓိရာဇ်၏သားမက်ဖြစ်)၊[[သမိန်ဗရမ်း]](ရာဇာဓိရာဇ်၏သားမက်ဖြစ်၊အင်းဝသို့အဖမ်းခံ ရပြီး တရုတ်သူရဲကောင်း ဂါမဏိ နှင့်စီးချင်းထိုးကာအနိုင်ရသူ၊နောင်တွင် ဟံသာဝတီသို့ပြန်လာ။)သမိန်အဝနံနိုင်(သမိန်အင်းဝ မင်းကြီး ဟုလည်းဆိုကြသည်။)၊ သမိန်ရဲသင်ရံ၊မသန်း(ရဟန်းလူထွက်ဖြစ်၊လဂွန်းအိန်သေပြီးနောက် ထွက်ပေါ်လာသည့် လူစွမ်းကောင်း။) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ = နောက်ဆက်တွဲ = ရာဇာဓိရာဇ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သားတော်များဖြစ်သည့် ဗညားကျန်း([[ဗညားဓမ္မရာဇာ]])ဆက်ခံသည် {{မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်းများ}} [[Category: အရေးတော်ပုံကျမ်းများ]] [[Category:မြန်မာ စာအုပ်များ]] [[Category:မဂဒူး မင်းဆက်]] dnt513m89clcpkquofa29dk88fjrqbu 878463 878461 2025-06-18T15:06:25Z 1.46.145.45 ရာဇာဓိရာဇ် 878463 wikitext text/x-wiki မွန်တို့တွင် ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်း ဟူပြီး သီးသန့်မရှိပေ။ သို့သော် အမည်မသိရှေးမွန်ပညာရှိများရေးသားခဲ့သည့် မွန်ပေမူဖြင့် သထုံမင်းဆက်မှ စသည့် '''ဥပ္ပန္နသုဝဏ္ဏဘုမ္မိအာရမ္ဘကထာကျမ်း'''နှင့် '''သုဓမ္မဝတီသီဟရာဇာဓိရာဇဝံသကျမ်း''' ဟူ၍ နှစ်ကျမ်းသာရှိသည်။ [[ဘုရင့်နောင်]]လက်ထက်အရောက်တွင် မှူးမတ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည့် [[မွန်ဝန်ကြီးဗညားဒလ]]က ပထမကျမ်း၏ နောက်ဆုံးပိုင်းဖြစ်သည့် [[မဂဒူးမင်းဆက်]]အစမှ ရာဇာဓိရာဇ်အထိကို ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းအဖြစ် မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့သည်။ ထိုကျမ်းမှာ မြန်မာဘာသာဖြင့် ပထမဆုံး ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းဖြစ်ကာ သမိုင်းပါမောက္ခ [[ဒေါက်တာ နိုင်ပန်းလှ]] ရေးသားသည့် ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်းမှာ မြောက်မြားလှစွာသော ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းများအနက်မှ နောက်အကျဆုံးနှင့် အပြည့်စုံဆုံးသော ကျမ်းဖြစ်ပေသည်။ ထိုကျမ်းမှာ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊[[ဘန်ကောက်မြို့]]အနီးရှိ ပတ်လတ်ရွာမှတွေ့ရှိသည့် မွန်ပေမူကို ပြန်လည်ပုံနှိပ်ထားသည့်ကျမ်းအား အခြေပြု၍ အခြားမြန်မာ-မွန်ပေမူများ၊ ပုံနှိပ်မူများ၊ ဦးကုလား၊ မှန်နန်းအစရှိသည့် ရာဇဝင်ကျမ်းများကို ညီညွတ်နိုင်သမျှ ညီညွတ်စေရန် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးကာ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပေသည်။ = နောက်ခံသမိုင်းအကျဉ်း = အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ်လေးဆယ်စစ်သည် မြန်မာရာဇဝင်တွင် အထူးပင် အရေးပါသော ကာလ ဖြစ်သည်။ မွန်နှင့် မြန်မာတို့ နှစ်ဖက်မှ ပြည်ထောင်စု၏ ဦးဆောင်သူ နေရာကို ရနိုင်ရန် အပြိုင် ကြိုးပမ်းသည့် ကာလအဖြစ် သမိုင်းတွင် ထင်ရှားလှသည်။ အင်းဝမှ [[မင်းကြီးစွာစော်ကဲ]]၊ သားတော် ဘုရင်[[ပထမမင်းခေါင်|မင်းခေါင်]]တို့နှင့် [[ဟံသာဝတီ]]မှ မွန်မင်း [[ရာဇာဓိရာဇ်]]တို့ အကြိမ်ကြိမ် စစ်မပြတ်ခင်းခဲ့ပြီး သမိုင်းတွင်သည့် သူရဲကောင်း အကျော်အမော်များ၊ စံပြုလောက်သည့် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာများကို အပြန်အလှန် အသုံးချကာ စစ်ခင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ရာဇာဓိရာဇ် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၄၅-၇၈၂) မှာ မဂဒူးမင်းဆက်၏ (၉) ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အစဉ်အဆက် [[မုတ္တမ]]တွင် ထီးနန်း စိုးစံခဲ့ရာမှ (၈) ဆက်မြောက် ဖြစ်သည့် ဆင်ဖြူရှင် [[ဗညားဦး]] လက်ထက်တွင် လက်အောက်ခံ မြို့စားများ ဖြစ်သည့် လောက်ဖြား၊ အဲဗြပုန်၊ ဗြထဗ၊ ဥလိုတို့ ညီအစ်ကို လေးယောက်က တော်လှန်သဖြင့် ဒုန်ဝုန်းမြို့သို့ ယာယီ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ နောက် မကြာမီတွင် ဒုန်ဝန်းသို့ လာရောက် တိုက်ခိုက်ကြသည်ကို မခံနိုင်သဖြင့် ဟံသာဝတီ(ပဲခူး)သို့ပြောင်းရွှေ့ကာ နန်းသစ်တည်ပြီး မင်းပြုပြန်သည်။ အစ်မတော် မဟာဒေဝီအား အားကိုး ချစ်ခင်ပြီး ဒဂုံ(ရန်ကုန်)ကို စားစေသည်။ နောင်တော်မင်းလင်္ကာ ပုန်ကန်ပြန်သဖြင့် နှိမ်နှင်းကာ ကွပ်မျက်ပြီး ၎င်း၏ မယား မွေ့သင်အား သိမ်းပိုက်သည်။ သားတော်တစ်ပါး(ဗညားနွဲ့)အား မွေ့သင်မှ ဖွားမြင်ရာ ချစ်မြတ်နိုးတော်မူလှသည် မရှိဟုသိရသည်။ လျှာတွင် အစက်ပျောက်များပါလာသည့်အတွက် '''အပံသုန်ပိုင်စက်''' ဟုနာမည်ပေးသည်။ နောင်အခါ ဗညားနွဲ့(ဗညားငယ်)ဟုခေါ်တွင်သည်။ အခြား မိဖုရားဖြစ်သော ဗျက်လှိုင်းရွာသူ မွေးမဂူတောက်မှ ဖွားသည့် '''ဘောငံမုန်(ဗောခုံမှိုင်း)'''ကို ပိုသာစွာ ကြည်ဖြူပြီး နန်းလျာအဖြစ် အလိုရှိခဲ့သည်။ ဗညားနွဲ့ အသက် ၁၅ နှစ်တွင် အဖတူအမိကွဲ နှမတော်တလမေဒေါနှင့်ရည်ငံကာ ထွက်ပြေးကြသဖြင့် ဗညားဦး လွန်စွာအမျက်ရှကာ ထောင်သွင်း အကျဉ်းချစေသည်။ နောင် မဟာဒေဝီ တောင်းပန်သဖြင့် ပြန်လွတ်စေသည်။ ဟံသာဝတီတွင် သုရှင် ဗညားဦး(ဆင်ဖြူရှင် ဗညားဦး) နာမကျန်း ဖြစ်ချိန်တွင် သားတော် ဗညားနွဲ့အား အရီးတော် မဟာဒေဝီ နှင့် ယောက်ဖတော် သမိန်မရူးတို့ မှ သတ်ဖြတ်ကာ သမိန်မရူး ထီးနန်းရရန် ကြံလေသောကြောင့် ဗညားနွဲ့လည်း ကျွန်ယုံ ၃၀ ကျော်ဖြင့် ဒဂုံ (ရန်ကုန်) သို့ထွက်ပြေးကာ ထိုမှနေပြီး ပုန်ကန်ပါတော့သည်။ ထိုသို့ ဒဂုံတွင် ရှိစဉ် လင်ရှိမယား ဆီသည်မ (မြန်မာမူတွင် ပန်းသည်မ) မွေမနိတ်ကို မိဖုရားအဖြစ် သိမ်းပိုက်သည်။ (သမိန်မရူး နှင့် မဟာဒေဝီ တို့မှာ မရိုးသားကြပေ။) နောင်တွင် မဟာဒေဝီနှင့် သမိန်မရူးတို့ ကလောက်ဖြား၊ ဗြထဗတို့ကို စည်းရုံးပြီး စစ်တပ်ကြီး စီရင်ကာ ဒဂုံကို ဝိုင်းရံလာစဉ် ဥပါယ်ဖြင့် မြောင်းမြ နှင့် မုတ္တမ တို့မှ စစ်တပ်များကို ပြန်လှည့် စေရန် ပြုသည်။ အမိတူ အဖကွဲ နောင်တော် ဒလစား မညီ ကံကောင်း လာရောက်ပူးပေါင်းသဖြင့် အင်အား ပိုတောင့်တင်းလာပြီး သမိန်မရူး တပ်ကို ညအချိန်တွင် အပြင်းတိုက်သဖြင့် မရူးပြေးရာ လူသူသုံ့ပန်း အများအပြားရပြီး အောင်ပွဲခံနိုင်လေသည်။ နောက်တွင် ပဲခူးထိ ချီတက် တိုက်ခိုက်ရာ ပဲခူး မရောက်မီ ခမည်းတော် ဗညားဦး နတ်ရွာ လားလေသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ သမိန်မရူး ပြေးသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ မြို့တွင်းမှ မူးမတ် ဒေါဗညားများက ထောက်ခံသောကြောင့်တစ်ကြောင်း နန်းပလ္လင်ပေါ်သို့ လွယ်ကူစွာ တက်နိုင်ကာ ရာဇာဓိရာဇ် ဟူသော ဘွဲ့ဖြင့် အသက် ၁၆ နှစ်တွင် ဟံသာဝတီပြည်ကို အုပ်စိုးလေသည်။ နန်းရလျှင် မွေမနိတ်အား ပီယရာဇာဒေဝီ ဘွဲ့ဖြင့် မိဖုရားကြီးအရာ ပေးသည်။ သမိန်မရူးနှင့် ၎င်း၏မယား တလမေသီရိ တို့အား သတ်စေပြီး အရီးတော် မဟာဒေဝီကိုမူ ကျေးဇူး ရှိဖူးသည်ကို ထောက်ကာ မသတ်ဘဲ ထားလေသည်။ မိမိအား နန်းတော်တံခါးတစ်ဖက်သာဖွင့်ပြီး ကြိုဆိုသည့်အတွက် အမတ်ဒိန်ကို သတ်ရန်အမိန့်ချသော်လည်း အမတ်ဒိန်အလျှောက်ကောင်းသဖြင့် လွတ်သည်။ = နယ်ပယ်များကို သိမ်းသွင်းခြင်း = နန်းတက်ပြီးနောက် မကြာမီ အင်းဝမှ မင်းကြီးစွာ သည် မြောင်းမြစား လောက်ဖြား၏ မနာလို ကုန်းတိုက်စကားတွင် ယုံမှတ်ကာ ဟံသာဝတီကို အရယူရန် အကြံဖြင့် ချီလာသည်ကို တွန်းလှန် ခဲ့ရသေးသည်။ အမှန်တွင် ဟံသာဝတီ မင်းနေပြည်၏ အာဏာစက်မှာ ရာမည မွန်သုံးရပ်တွင် အရှေ့မုတ္တမ ၃၂ မြို့ နှင့် အနောက် ပုသိမ်၃၂မြို့ များသို့ပင် သက်ရောက်နိုင်ခြင်း မရှိဘဲ ဖြစ်နေသည်မှာ ဆင်ဖြူရှင် ဗညားဦး လက်ထက်ကပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗညားနွဲ့ အနေဖြင့် အဆိုပါ သူပုန်သူကန်၊ မြို့စား၊ ရွာစားများကို နှိမ်နှင်းရန် အကြောင်းဖန်လာ လေတော့သည်။ == အရှေ့ဘက်တလွှားကို သိမ်းသွင်းခြင်း == ထို့ကြောင့်ပင် လူသူလက်နက်များ စုစည်းပြီး ခမည်းတော် ဗညားဦး လက်ထက်က လက်လွှတ်ခဲ့ရသည့် အရှေ့ဘက် မုတ္တမ ၃၂ မြို့ကို သိမ်းသွင်းရန် စစ်တပ်ကြီး ချီစေသည်။ ဘောလဂွန်းလက်မှ လဂွန်းဗျဉ်းကို လည်းကောင်း၊ သံလှစ်လက်မှ ဒုန်ဝန်းကို လည်းကောင်း၊ မဂြိုင်းလက်မှ သံမောင်မြို့ကို လည်းကောင်း၊ အဲဗြပုန်နှင့် ဗြထဗတို့၏ မုတ္တမနှင့် ဥလို၏ မော်လမြိုင် မြို့များကို လည်းကောင်း ဆက်တိုက် သိမ်းယူပြီး အရှေ့တစ်လွားရှိ မြို့ရွာများတွင် ယုံကြည်ရသည့် မူးမတ်များကို မြို့စားအရာ ပေးကာ ဟံသာဝတီသို့ ပြန်လေသည်။ အဲဗြပုန်၊ ဗြထဗနှင့် ဥလိုတို့လည်း ကုလားပြည်သို့ လှေဖြင့် ပြေးလေသည်။ ထိုသို့ အရှေ့ဘက်သို့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာတွင် နာမည်ရသည့် သူရဲကောင်းများမှာ အမတ်ဒိန်၊ သမိန်သံဗြတ်(သမိန်ဗြာဇ္ဇ)၊ လဂွန်းအိန်၊ သမိန်ရဲသင်ရံ တို့ဖြစ်သည်။ == အနောက်ဘက်တလွှားကို သိမ်းသွင်းခြင်း == မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၀ တွင် နောင်တော် မညီကံကောင်း သည် မြောင်းမြစား လောက်ဖြားနှင့် ညီညွတ်ပြီး ဒလမှ ပုန်ကန်သည်ကို သွားရောက် နှိမ်နှင်းရပြီး မညီကံကောင်းအား ကွပ်ကာ ၎င်း၏သား၊ တူတော် ဘောဝ်ကျော် အား သစ္စာပေးကာ အဖအရာကို ဆက်ခံစေသည်။ နောက် လောက်ဖြားအား နှိမ်နှင်းရန် တစ်ပါတည်း အနောက်ဘက်သို့ ချီလေသည်။ ရှေးဦးစွာ ပုသိမ်ကို စားသော လောက်ဖြား၏ သားနှစ်ပါးဖြစ်သည့် လောက်ရုန် နှင့် လောက်သိန်တို့အား တိုက်ရာ အနိုင် မရနိုင်ဘဲ အမတ် ရာဇမနု(မင်းကန်စီ)ပါ ဆင်ထက်တွင် ကျဆုံးလေသည်။ ထိုသို့ ပုသိမ်တွင် ရှိနေစဉ် ပဲခူးတွင် အကျဉ်းချထားသည့် ညီတော် ဘောငံမုန် အား အဲကောင်ဗိန်ကို လွှတ်ပြီး ကွပ်စေပြန်သည်။ နောက် စစ်ဦးကို မြောင်းမြသို့ လှည့်ဟန်ပြုကာ လဂွန်းအိန်အား ပရိယာယ်ဖြင့် နောက်မှ လိုက်သည့် လောက်ရုန်နှင့် လောက်သိန်တို့အား အနိုင်ယူစေကာ ပုသိမ်ကို အရ သိမ်းလေသည်။ အမတ်ဒိန်ကလည်း ဒေးပသွယ်ကို ရပြီး ရာဇာဓိရာဇ်အား ဆက်ပြန်သည်။ နောက် မြောင်းမြသို့ချီရာ မြောင်းမြစားလည်း မခံဝံ့သဖြင့် လှေဖြင့် ပြေးမည်ကြံသော် သားတော် မပစ်နွဲ့(ဗျည်းနွဲ့)က တားကာ ရာဇာဓိရာဇ်အား တစ်ဦးချင်း ဆင်စီးချင်းထိုးပြီး အနိုင်အရှုံး ဆုံးဖြတ်ရန် တောင်းဆိုလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း လက်ခံကာ ဆင်တော် ငရက်နွဲ့ကိုစီးပြီး ဆင်စီးချင်းထိုး၏။ အမှတ်မဲ့ဖြင့် ချိန်းဆိုရာ မြို့ရိုးတွင်းသို့ဝင်ရာ မပစ်နွဲ့က တံခါးအကွယ်မှ ရုတ်တရက်ထွက်တိုက်ကာ ဆင်ချင်းပူးလျှင်ခုတ်ရန်ဓားချွတ်မရသောကြောင့် ချွန်းသီးနှင့်ရိုက်သော် ဗညားနွဲ့ နဖူးကွဲကာ မူးဝေလေသည်။ ထို့ကြောင့် မြို့ပြင်သို့ဆုတ်ပြေးပြီး အမူးပြေမှ တဖန်ပြန်လှည့်တိုက်သည်။ ဒီတစ်ကြိမ်တွင်အနိုင်ယူကာ မြောင်းမြကို သိမ်းလေသည်။ နောက် လောက်ဖြားအား ဂတိအတိုင်း ဒဂုံဆံတော်ရှင်(ရွှေတိဂုံ)အနီးတွင် သီတင်းဆောက်တည်ခွင့်ပြုသည်။ မပစ်နွဲ့မှာမူ မနေလိုကြောင်း လျှောက်သဖြင့် ကွပ်စေသည်။ = အင်းဝနှင့်စစ်ပြုခြင်း = ထိုသို့ ရာဇာဓိရာဇ်သည် ရာမညတိုင်းမွန်သုံးရပ်လုံးကို အောင်မြင်ပြီးနောက်တွင် နန်းတက်စက [[အင်းဝ]]မှ လာရောက် စစ်ပြုဖူးသည်ကို အမှတ်ထားရှိခဲ့ဖူးသည့်အလျောက် အင်းဝနှင့် စစ်ပြုရန် လုံ့လထုတ်လေတော့သည်။ ဤသို့ဖြင့် သမိုင်းတွင်သည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ အနှစ်လေးဆယ် စစ်ကြီး အစပြုလေတော့သည်။ == ကူထွက်ကိုသိမ်းခြင်း၊မင်းကြီးစွာနှင့်ပြေငြိမ်းခြင်း == မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၂၊ ရာဇာဓိရာဇ် သက်တော် ၂၃ နှစ်တွင် အင်းဝပိုင် ကူထွတ်(ယခု [[မြန်အောင်မြို့]])ကို အင်အားအပြည့်အစုံဖြင့်ချီတက် တိုက်ခိုက်ကာ သိမ်းပိုက်လေသည်။ နောက် သမိန်ချစ်ဗေတ နှင့် သမိန်သံကြယ် တို့ ၂ယောက်အားစောင့်စေပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေသည်။ အရောက်တွင် သားတော် ဘောလောအဲကျန်းတော (ဘောလောကျန်းဒေါ/ဗညားနွဲ့ငယ်မယား၊ အဖတူအမိကွဲနှမလည်း တော်စပ်သော လမေဒေါနှင့်မွေးသူ၊မိခင်မှာ ဗညားနွဲ့ နန်းတက်စဉ်က မွေမနိတ်အား ပီယရာဇာဒေဝီဘွဲ့ဖြင့် မိဖုရားကြီးအရာပေးသောကြောင့် အဆိပ်သောက်ပြီးသေ) မှ ဆင်မြင်း လေ့ကျင့်သည်၊စစ်ရေးအတတ်ကိုလေ့လာသည် ဟုကြား၍ အဲကောင်ဗိန် အား သွားဖမ်းစေကာ သတ်စေသည်။ ဘောလောကျန်းဒေါလည်း စိတ်နာလှသောကြောင့် မိမိ ၏ ရွှေအဆင်တန်ဆာတို့ကို ချွတ်ပြီး[[ရွှေမောဓော]]စေတီ ကိုလှု၍ အင်းဝမင်း၊မိဖုရားတို့ဝမ်းတွင် ဝင်စား၍ ရာဇာဓိရာဇ်နှင့် စစ်မပြတ်ပြုပြီး မွန်သုံးရပ်ကို နှိပ်စက်လိုကြောင်း ဆုတောင်းကာ အဆိပ်သောက် သေလေသည်။ (နောင်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏သား မင်းရဲကျော်စွာအဖြစ်နှင့်လည်းကောင်း တပင်ရွှေထီးအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း မွေးဖွားလာသည်ဟုဆိုရိုးရှိသည်။) ဤသတင်းကိုကြားသော် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မိမိကိုယ်အလေးချိန်နှင့်ညီသည့် ရွှေသားတို့ဖြင့် ရွှေမော်ဓောစေတီအား ရွှေအပြည့်ချကာ သံသရာတစ်လျှောက်တွင် တိုက်သည့် ရန်စစ်ဟူသမျှကို အောင်မြင်စေကြောင်း ဆုတောင်းပြုပြန်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၄ တွင် အင်းဝမင်းကြီးစွာ သည်ကူထွတ် ကိုပြန်သိမ်းယူရန် တိုက်ဆင် ၈၀ဝ၊မြင်းသည် နှစ်သောင်း၊အင်အားတစ်သိန်းနှစ်သောင်း နှင့်ချီလာလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း ကြည်းရေ တပ်များဖွဲ့ ပြီး ကူထွက်ကိုချီလေသည်။ ရေတပ်တွင် ဟံသာဝတီမှ အနည်းငယ်အသာရပြီး၊ ကြည်းတွင်မူ တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အနိုင်မရနိုင်ဘဲရှိလေရာ ရေတပ်မှ အမတ်ကြီးများဖြစ်ကြသော အမတ်မဟာသမွန်၊ အမတ်ပွန်စီ၊ အဲကောင်ဗိန် နှင့်ဗြထဗိုက် တို့ကကူထွပ်နှင့်အလွဲ တို့ကို အင်းဝအားပြန်ပေးပြီး သုရှင်အား စစ်ပြေငြိမ်းကြောင်း ရာဇသံ ဆက်ရန်နှင့်သံတမန်များစေလွတ်ရန် အကြံပြုလျှောက်ထားသဖြင့် သုရှင်က သဘောတူလေသည်။ ထို့နောက် ရာဇာဓိရာဇ် နှင့် မင်းကြီးစွာစော်ကဲတို့လဲ အသီးသီး စစ်ပြေငြိမ်းလျက် ပြန်လေသည်။ ထိုနှစ်တွင် မိဖုရားကြီး မွေမနိတ် (ပီယရာဇာဒေဝီ)လွန်သည်။ == အထက်အင်းဝနှင့်တကောင်းတိုင်အောင်ချီတက်ခြင်း == သက္ကရာဇ် ၇၆၂တွင် မင်းကြီး စွာစော်ကဲ နတ်ရွာစံပြီး သားတော် ဆင်ဖြူရှင် နန်းတက်လေ၏။ တစ်နှစ်အကြာတွင် တကောင်းစား ငနောက်စံ လုပ်ကြံ၍ လွန်သော် ညီဖြစ်သူ မင်းဆွေက မင်းခေါင် အမည်ယူကာ နန်းတက်လေသည်။ ထိုသို့ရှိရာ ပုဂံနှင့်အင်းဝသားများ ညီညွတ်မှုမရှိဘဲ မင်းခေါင်၏ညီတော် မင်းသိဒ္ဒတ် သည် ရာဇာဓိရာဇ် ထံသို့ ခိုဝင်ခစားလာသည်။ ဤအချိန်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်က အချက်ပိုင်ပိုင်ဖြင့် အင်းဝထိချီတက် သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ပြင်လေတော့သည်။ ကြည်းတပ်ရှေ့ဆုံး စစ်ဖျားချီတပ်တွင် လဂွန်းအိန် ကိုထားသည်။ ပြည်မြို့ကိုရောက်သော် ပြည်စားလက်ယာပျံချီ (မြောင်းမြစားလောက်ဖျား၏သား တရဖျား၊ အင်းဝတွင်ခစားသဖြင့် [[ပြည်]]တွင် မြို့စားခန့်ထားသူ) မှထွက်မတိုက်သောကြောင့် အရံသာထား၍ ဆက်လက်ချီတက်လေသည်။ [[စစ်ကိုင်း]]ရောက်သော် အင်းဝမှလည်း ပြည်နည်းတူ မြို့တွင်းမှ တွက်ပြီးမတိုက်သဖြင့် တကောင်းအထိ ချီတက်သိမ်းယူလေသည်။ ပြည်တွင် အရံထားခဲ့သော သားမက်တော် စောမဟာရာဇ်၏ ညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် တပ်ပျက်ပြီး သမီးတော် တလမေကျော်(တလမည်ကျော်)ကို လက်ယာပျံချီ ရ၍ အင်းဝသို့ ပို့လေရာ မင်းခေါင်က သားတော် သိင်္ဂသူ(သီဟသူ)နှင့် စုံဖက်စေသည်။ အင်းဝသည် ရာဇာဓိရာဇ်၏ စစ်ကို ထွက်မတိုက်ပဲ ပညာရှိအပေါင်းတို့ကို ခေါ်ယူဆွေးနွေးရာ ပင်းယစကြိုသူမြတ် (ပန်းယသကြိုသူမြတ်)အမည်ရ သံဃာတော် တစ်ပါးမှ တာဝန်ယူကာ စစ်ငြိမ်းရန် ကြံဆောင်ပါမယ်ဟု ဂတိပြုလေသည်။ ထို့နောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏ရာဇသဝံလွှာ၊ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့် သူမြတ်သည် ရာဇာဓိရာဇ်ထံဝင်၍ လျှောက်ထားလေသည်။ ထို့ကြောင့် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ထိုပင်းယသူကြိုသူမြတ် နှင့် စကားပြိုင်ဆိုင်ပြီး အခြေတင် အရေးဆိုကာ နောက်ဆုံးတွင် အင်းဝအနီး တစဝိုက်၌ သာသနာရေး အဆောက်အဦးများ တည်ထားပြီး ပြန်လေသည်။ ပြန်လှည့်ရာတွင် အင်းဝသားများက သုရှင်ကောင်းမှုတို့အား မီးတင်တိုက်လေသောကြောင့် ဒေါသဖြင့်ပြန်လှည့်ရန်မိန့်သော်လည်း ပင်းယသူကြိုသူမြတ်၊ အမတ်ဒိန်၊ သမိန်ဗြာဇ္ဇတို့က တောင်းပန်လေသဖြင့် ဆက်စုန်လေသည်။ သမီးတော် အင်းဝသို့ပါကြောင်းကိုမူ ဒလ(ယခု တွံတေးမြို့နေရာ) ရောက်မှ သိသဖြင့် သားမက်တော် စောမဟာရာဇ်အား ခြေလက်တို့ကို ဖြတ်စေရာ သွေးပျက်ပြီး ရေသို့ခုန်ချသေလေသည်။ == ပြည်သို့ချီခြင်း၊မင်းခေါင်နှင့် နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ခြင်း == နောက်နှစ်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်သည် ဘုရင်မင်းခေါင်အား အမျက်မပြေနိုင်သောကြောင့် စစ်ချီပြန်သည်။ မင်းခေါင်လည်း စစ်ကူသုံးသောင်းကို ပြည်မြို့သို့အမြန်ချီစေသည်။ ရေတပ်တွင် သုရှင်ချီ၍ ကြည်းတွင် သမိန်ဗြာဇ္ဇ က တပ် (၇) တပ်ကို ဦးဆောင်ချီသည်။ တပ်ဖျားတွင် [[မွန်သူရဲကောင်းလဂွန်းအိန်|လဂွန်းအိန်]] ကိုချီစေသည်။ သာဝတ္ထိသို့ ရောက်သော် လဂွန်းအိန်သည် တပ်မှူးချုပ် ၏အမိန့်ကို ဖီဆန်ပြီး လွင်ပြင်သို့ အင်းဝတပ်အရောက်တွင် တစ်ရှိန်ထိုး ထွက်၍တိုက်လေသည်။ လဂွန်းအိန် ထွက်သည်ကို မြင်လျှင် ဥပါကောင်း၊ဘောကျော်နှင့် ဗြထဗိုက်တို့ ၃တပ်လည်း ထွက်တိုက်၏။ အင်းဝတပ် များအပြင်းပြန်တိုက်လေသောကြောင့် ရှေးဦးစွာ လဂွန်းအိန် တပ်တွင် စစ်သည်အများအပြားကျ ၍ဆုတ်ရ၏။ နောက် မှလိုက်လာကျသော တပ်၃တပ်လည်း အခြေအနေ မကောင်းသောကြောင့် တောတွင်းသို့ရှောင်ရလေ၏။ နောက် သမိန်ဗြာဇ္ဇ နှင့် သမိန်အဝနံနိုင် တို့က ခုခံတိုက်ခိုက်လေသဖြင့် အင်းဝတပ်ပျက်လေသည်။ နောက် တလည်စီး တွင် တပ်ချကာ နဝင်းတွင် တပ် ၃တပ်ကိုသာ ချန်လေ၏။ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း ပြည်မြို့ကျမည်စိုးရိမ်သဖြင့် ကိုယ်တိုင် ချီတက်လာသည်။ သာဝတ္ထိတွင် ပျက်ကာပြေးသော တပ် ၅တပ်မှာ မြေထဲအရောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့် ဆုံ၏။ ထိုအခါ ပြန်ပြီး အနိုင်ယူရန် အာမခံပြီး တစ်ဖန် မင်းခေါင်တပ်များနှင့် ချီလာပြန်သည်။ နောက် နဝင်းရှိ တပ်၃တပ်ကို မနက်စောစော တွင် ရွပ်ရွပ် ချွံချွံ တိုက်ရာ နဝင်းရှိမွန်တပ်များပျက်ပြီး ကြုံးဝါးထားသည့်အတိုင်း အသေခံတိုက်သဖြင့် ဘောကျော် နှင့် ဗြထဗိုက်တို့ကျကာ သမိန်ဇိပ်ဗြဲကို ဖမ်းမိလေသည်။ များမကြာမှီ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း တပ်တွင်ရိက္ခာမရသောကြောင့် ငတ်မွတ်လေသဖြင့် တမန်တော်စေကာ ရာဇာဓိရာဇ်အား စစ်ပြေငြိမ်းမည့်အရေး ဆိုလာလေသည်။ မင်းနှစ်ပါးတို့ မြသီတင်းဘုရားတွင်အတူတစ်ကွ သစ္စာဆိုကြလေသည်။ လက်ဆောင်များအပြန်အလှန် ဆက်ကာချစ်ကြည်ရင်းနှီးကြလေသည်။ ထို့အပြင် ဗဒင်ရမ္မတောင် နှင့် ကြုံလှာ ကို နယ်ခြားထားကာ အထက်ကို အင်းဝပိုင်၊အောက်ကို ပဲခူးပိုင် အဖြစ်သဘောတူလေ၏။ == ရခိုင်သို့စစ်ချီစေခြင်း == မကြာမှီတွင် ဘုရင်မင်းခေါင်သည် [[ဇင်းမယ်]](ချင်းမိုင်)မင်းထံ မဟာမိတ်ဖွဲ့မည့်အကြောင်း၊မိမိဦးစွာ ရခိုင်နှင့် ဗန်းမော်ရှမ်းတို့အား ချီတက် တိုက်ခိုက်မည့်အကြောင်း၊ ပြီးလျှင်မိမိတို့ မင်းနှစ်ပါး ဟံသာဝတီကို စစ်နှစ်ဖက်ညှပ် တိုက်ခိုက်ကာ အရယူမည့်အကြောင်း ရာဇသံတွင် ရေးပြီး ပို့လေသည်။ ထိုတမန်တော်တို့ကို မွန်ကင်းတပ်သားများက မသင်္ကာရှိပြီး ဖမ်း၍စစ်ရာ အကြောင်းစုံကို သိပြီး သုရှင်ထံသို့ပို့လေ၏။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မင်းခေါင်သည် သစ္စာမရှိဟု အမျက်ထွက်ကာ တမန်တော်များကို ကွပ်စေသည်။ နောက် ဘုရင်မင်းခေါင် ရခိုင်သို့ချီ မချီ စုံစမ်းစေပြီး ချီကြောင်းကိုသိလျှင် ပုသိမ်သို့ချီတက်တပ်စွဲကာ အပြန်တွင်လမ်းမှ ဖြတ်တိုက်မည်ဟု ကြံလေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင် လည်း ရခိုင်ရှိသံတွဲနှင့် မြောက်ဦး ကိုသိမ်းပိုက်ပြီး သမက်တော် ဂါမဏိ နှင့်သမီးတော် စောပြည့်ချမ်းသာ တို့ကို အစောင့်ထားကာ ဗန်းမော်သို့ ကုန်းကြောင်းမှ အမြန် ချီတက်သွားလေသည်။ ရခိုင်ဘုရင့်သား နရမိတ်လှ လည်းမွန်တို့ထံ ခိုဝင်လာပြီးအကူအညီတောင်းရာ သုရှင်က “သူ့သားငါ့သားနှယ်မဟူ။ အတူတူပင်ဖြစ်တော့သည်။ မင်းအဖ၏ အရိုက်အရာကို ငါပြန်ယူပြီးမင်းကို ချမ်းသာပြန်ရစေမည်။”ဟု အာမခံကာ တပ်နှစ်တပ် တွင် သမိန်ငေါခွင် နှင့် သမိန်ဗိုက်ညက် တို့ကို အကြီးအမှူးခံပြီး စေလွှတ် တိုက်ခိုက်စေ၏။ ရခိုင်သားတို့လည်း မိမိတို့အရှင်သခင်၏သား ပြန်လာလေပြီဟု ကြားကာ အများအပြားပင် လာရောက် ခစားအမှုထမ်းကြလေသောကြောင့် သံတွဲကို အလွယ်တကူရကာ မြောက်ဦးသို့ဆက်လက် ချီတက်လေ၏။ နောက် မြောက်ဦးတွင်လည်း အနိုင်ရပြန်ရာ အင်းဝဘုရင်၏ သားမက်နှင့် သမီးတော်တို့ကို ဖမ်းဆီးရမိကာသုရှင်ထံသို့ အစောင့်များဖြင့်ပို့သည်။ [[မြောက်ဦး]]တွင် နရမိတ်လှအား နန်းတင်ပြီးမွန်တို့လည်းပြန်လေ၏။ ဘုရင်မင်းခေါင်၏သားမက်တော် ဂါမဏိ လည်း ပုသိမ်အရောက်တွင် အဆိပ်သောက်၍ သေလေသည်တွင် စောပြည့်ချမ်းသာအား သုရှင်မှ မိဖုရားမြှောက်၏။ == ဘုရင်မင်းခေါင်ချီလာခြင်း == ရခိုင်ပျက်ပြီး သမီး၊သားမက်တို့ကို ရာဇာဓိရာဇ် ရသည့်အကြောင်းကို ဗန်းမော်ရှမ်းတို့အား တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသော ဘုရင်မင်းခေါင်သိလျှင် ရှမ်းတို့ကို အမြန်နှိမ်နှင်းကာအင်အား တစ်သိန်းငါးသောင်း၊ ဆင်၊မြင်းအပြည့်အစုံဖြင့် တောင်ငူကြောင်းမှချီလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း မင်းခေါင်စစ်ချီလာသည်ကို ကြားလျှင် စစ်တောင်းသို့ ချီတက်တပ်စွဲလျက် နေလေသည်။ အင်းဝစစ် အလွန်ကြီးမားသည်ကို သိသဖြင့် တပ်ကို [[စစ်တောင်း]]သို့ ပြန်ဆုတ်ခဲ့သည်။ နောက်စစ်တောင်းတွင် ရှိသော ရိက္ခာ၊စပါး တို့ကို မီးတိုက်ဖျက်စီးစေပြီး ပန်းကျော် ထိဆုတ်ကာ တပ်တည်လေသည်။ ယခင်အကြိမ်အတိုင်း စစ်ပြု၍ အင်းဝတပ်ရိက္ခာ ပြတ်ပြန်ရာ ဘုရင်မင်းခေါင်က အင်းပဲသူကြီးကို စေလွတ်ကာ နှစ်ဖက်သော အမှူးအမတ်တို့ကို သစ္စာပြုစေပြီး စစ်ပြေငြိမ်းမည့်အကြောင်း ရာဇသံစေလာသည်။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း အကောက်ကြံကာ သစ္စာပြုမည်ကို လက်ခံလေသည်။ == သစ္စာပြုပွဲပျက်ခြင်း၊လဂွန်းအိန် ဘုရင်မင်းခေါင်ကိုလုပ်ကြံခြင်း == ရာဇာဓိရာဇ် ကြံသည်မှာ သစ္စာပြု ပြီးလျှင် အမှူးအမတ်တို့မှာ တစ်ဖက် ဘုရင်များစီသို့သွားကာ အခစား ဝင်ဖူးမြော်ကြမည်။ ထို့ကြောင့် မွန်တို့ အင်းဝဘုရင်ထံသွားမည့်လမ်းတွင် လက်နက်၊ဓားလှံများကိုဝှက်ထားပြီး အခစားဝင်ဟန်နှင့် မင်းခေါင်အားလုပ်ကြံစေမည်။ နောက် မွန်တပ်သို့လာကြသောအင်းဝ မြန်မာ အမှူးအမတ်တို့ ကို တပ်တွင်းအရောက်တွင် ဖမ်းကာသတ်မည် ဟူ၍ဖြစ်လေသည်။ နောက် အကြံအတိုင်း အစီအစဉ်ကို အမတ်၊စစ်သူကြီး များအား ပြောကာ သစ္စာပြုမည့် သဲသောင်ပြင်အနီးတွင် လက်နက်တို့ကို ဝှက်ထားစေ၏။ နောက် အချိန်တန်လေသော်အခါ မွန်၊မြန်မာ အမတ်သေနာပတိပေါင်း ၆၀ တို့သည် ၂ယောက်တွဲ တွဲကာ သစ္စာပြုရန်နေရာတွင် နေရာယူလေသည်။ အတွဲပေါင်း၃၀ တိတိဖြစ်သည်။ ရှေ့ဆုံးတွင် မွန်ဖက်မှ သမိန်ဗြာဇ္ဖ နှင့် မြန်မာမှ မြင်စိုင်းစာ မင်းသား သရေစည်သူ၊နောက်တွင် အမတ်မဟာသမွန် နှင့် မင်းမဟာရာဇာ (မင်းရာဇာ) အစရှိသည်ဖြင့် ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်စီရာ နောက်ဆုံးတွင် အငယ်ဆုံးဖြစ်ကြသော လဂွန်းအိန်နှင့် မိုးညှင်းသတိုး တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ အမတ်အပေါင်းတို့လည်း နှစ်ဦးနှစ်ဖက် စကားဆွေးနွေးစဉ် လဂွန်းအိန် ကသတိုးအား ယခုပြုမည့်သစ္စာ မမှန်ကြောင်းပြောသောကြောင့် သစ္စာပြုပွဲပျက်ပြီး ရာဇာဓိရာဇ်လည်း လဂွန်းအိန်အား ပြင်းစွာအမျက်ထွက်သဖြင့် သတ်စေသည်။ သမိန်ဗြာဇ္ဇနှင့် အမတ်ဒိန်တို့ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးတို့က လဂွန်းအိန်ကို စစ်ဆေးမေးမြန်းပြီးမှ သတ်သင့်သတ်ရန် တောင်းပန်လျှောက်ထား၍ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် သဘောတူသည်။ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးကစစ်ဆေးရာ လဂွန်းအိန်က အင်းဝ တပ်မှာ ငတ်မွတ်နေသောကြောင့် မကြာမှီ ဆုတ်ခွာမည့်အကြောင်းထိုသို့ဆုတ်ခွာလျှင် နောက်မှ လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် တရားသောနည်းလမ်းကျ အနိုင်ယူနိုင်ပါလျှက် ယခုကဲ့သို့ အကောက်ကြံဖြင့် အနိုင်ယူခြင်းမှာ မသင့်ဟု ယူဆမိ၍ ရှင်ဘုရင့်အကြံကိုဖျက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊အကယ်၍ တရာနည်းလမ်းကျ အနိုင်ယူမည်ဆိုလျှင် အသက်ပေးကာ တာဝန်ထမ်းမည့် အကြောင်း လျှောက်လေသည်။ ထိုအခါအမတ်ကြီးနှစ်ပါးက ဘုရင်မင်းခေါင် ညဦးယံတိုင်း အဖိုးဒရဲနီချောင်း တလျှောက်တွင် နောက်ပါ တပ်အင်အား အနည်းငယ်ဖြင့်သာ ဆင်စီးထွက်လေ့ရှိကြောင်း၊ လဂွန်းအိန်အား သွားရောက်ကာ အလစ်တိုက်ခိုက်ပြီး ဖမ်းရန်လျှောက်ရာ လဂွန်းအိန်ကလည်း အသက်စွန့် ထမ်းဆောက်မည်ဟု အာမခံလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အလွန်အားရလျက် လဂွန်းအိန်စီးရန် ဆင်ဖြူတော် ဗကမက်ကို ပေးလေသည်။ နောက် ဘုရင်မင်းခေါင်ကို လဂွန်းအိန် သိနိုင်ရန် မင်းသိဒ္ဓတ် (ဘုရင်မင်ခေါင်၏ညီ) ကို ဆင်ထက်တွင် အတူတင်ကာ ထွက်စေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့်တွေ့သော် လဂွန်းအိန် အပြင်းထွက် တိုက်သော်လည်း မင်းသိဒ္ဓတ် အော်ဟစ်သတိပေး၍ ဘုရင်မင်းခေါင် နောက်ပြန်ဆုတ်သောကြောင့် လဂွန်းအိန် မနိုင်မရပဲ ပြန်ခဲ့ရသည်။ ဤသည်ကို သိသော် ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အမျက်ထွက်ကာ မင်းသိဒ္ဓတ်ကို သတ်စေသည်။ နောက်လဂွန်းအိန် ကို ညအချိန်တွင် အင်းဝတပ်အတွင်းဝင်ကာ ဘုရင်မင်းခေါင်ကို လုပ်ကြံစေပြန်သည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်၏ တဲနန်းအတွင်းထိရောက်ပြီးမှ မိဖုရာတစ်ပါးက အော်ဟစ်သတိပေးပြန်၍ အကြံမအောင်ပဲ ဘုရင်မင်းခေါင်၏ လက်သုံးပတ္တမြားကျောက်စီဓား နှင့်ရွှေကွမ်းအစ်ကို သာယူ၍ ပြန်ခဲ့သည်။ နောက်တစ်နေ့ တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်ထံ အမတ် သမိန်ဥဒိန် အားသံအဖြစ်စေလွတ်၍ ကျောက်စီဓားနှင့် ရွှေကွမ်းအစ်ကို ပြန်ဆက်သစေသည်။ နောက်မကြာမှီတွင် အင်းဝတပ် ပြန်ဆုတ်ခွာရာ သမိန်ဗြာဇ္ဇ ကိုတပ်မှူးချုပ်ခန့်ကာ အမြန်တိုက်စေရာ လူသူသုံ့ပန်းအများအပြား ကို ပဲခူးမှ ရလေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာ၏မိခင် ဖြစ်သော မိဖုရားကြီး ရှင်မိနောက် ကိုလည်းရသည်။ သက္ကရာဇ် ၇၇၁ တွင်ဘုရင်မင်းခေါင်မှ နောက်တစ်ကြိမ် စစ်ပြုပြန်ရာ အနိုင်အရှုံးမပေါ်ပဲ နှစ်ဖက်လုံး စစ်ပြန်သိမ်းရပြန်သည်။ == မင်းရဲကျော်စွာ စစ်ပြုလာခြင်း == သက္ကရာဇ် ၇၇၂ တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်၏ သားတော်မင်းရဲကျော်စွာသည် အသက်၁၇နှစ်အရွယ်ရှိလာရာ ဟံသာဝတီကို အရယူရန် စစ်ချီလိုပါကြောင်း လျှောက်ရာ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း ခွင့်ပြုလေသည်။ သို့ဖြင့် မင်းရဲကျော်စွာလည်း ကြည်းရေနှစ်တပ်ဖွဲ့ပြီး ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းအတိုင်း ချီလေသည်။ သမိန်ဗြာဇ္ဖစားသော မြောင်းမြ၊ အမတ်ဒိန်စားသောပုသိမ်၊ သမိန်သံကြယ်စားသော ခဲပေါင်တို့ကို ချီတက်လုပ်ကြံလေသည်။ တစ်မြို့ကိုမှ မအောင်မြင်၊မသိမ်းပိုက်နိုင်သော်လည်း ရာဇာဓိရာဇ်အား အကြီးအကျယ် ချောက်ချားစေလေ၏။ နောက်မှူးမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ကာ ရခိုင်ကို အရင်ရအောင် သိမ်းပိုက်မည်ဟုဆိုကာ ရခိုင်သို့ချီလေသည်။ ရခိုင်ဘုရင် နရမိတ်လှ (ရာဇာဓိရာဇ်မှ နန်းတင်ပေးခဲ့သူ)မှ မခုခံနိုင်သောကြောင့် ရခိုင်ကို အလွယ်တကူရသည်။ မြောက်ဦးတွင် လကျာ်ကြီး၊ သံတွဲတွင် စုက္ကတေး တို့ကို အစောင့်ထားပြီး ဆင်မြင်း၊သုံပန်းများစွာကို ယူကာအင်းဝသို့ ပြန်လေသည်။ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်းသားတော်ကို အားရဝမ်းသာ ချီးမွမ်းတော်မူ၏။ နောက်ရခိုင်ကို အင်းဝမှ သိမ်းယူသည့်အကြောင်း ရာဇာဓိရာဇ် သိလျှင် စစ်တပ်ကြီး စီရင်ကာ ချီတက် တိုက်ခိုက်စေသည်။ မွန်တို့ သံတွဲကို ရပြန်ရာ တပ်ချလျက်နေသည်။ ထိုသတင်းကို ဘုရင်မင်းခေါင်ကြားလျှင် မင်းရဲကျော်စွာအား ရခိုင်သို့ ချီစေသည်။ အင်းဝတပ်များ ရခိုင်ရောက်သော် မွန်တို့ကို ဝန်းရံပြီး နေရာ မြို့တွင်းရှိ မွန်၊ ရခိုင်တို့လည်း ငတ်မွတ်လေသည်။ နောက်မွန်တပ်မှူးတို့လည်း ပရိယာယ် သုံးကာ ရာဇာဓိရာဇ်ကိုယ်တိုင် ချီတက်လာတော့မည့်ဟန်ဖြင့် သတင်းလွင့်ရာ အင်းဝတပ်လည်း စစ်နှစ်ဆက်ညှပ်မည်စိုးသောကြောင့် ဆုတ်လေသည်။ ထိုသို့ မင်းရဲကျော်စွာ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မွန် နှင့်ရခိုင်သားတို့လည်း မြောက်ဦးကို သိမ်းကာ နရမိတ်လှ အားထပ်တစ်ခါ နန်းတင်၍ ပြန်လေ၏။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်းဝပြန်ရောက်ပြီးနောက် များမကြာမှီပင် သိန္နီစော်ဘွား သည် အင်အားများစွာနှင့် အင်းဝ သို့စစ်ချီလာကြောင်းကို သိလျှင် ကိုယ်တိုင်ဗိုလ်မှူးချုပ် အဖြစ်ဦးဆောင်ကာ တိုက်လေသည်။ သိန္နီစော်ဘွားလည်း ဆင်ထက်တွင်ပင် မင်းရဲကျော်စွာ လက်ချက်ဖြင့် သေပြီး သိန္နီတပ်လည်း ပျက်ကာပြေးရာ ဆင်မြင်း သုံပန်းများစွာကို မင်းရဲကျော်စွာ ရလေသည်။ ထို့နောက် မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်အားစုစည်းပြီး သိန္နီသို့ချီတက်ကာ သိန္နီကို တိုက်လေတော့သည်။ သိန္နီက တရုတ်ထံ မှ စစ်ကူတောင်းသောကြောင့် တရုတ်စစ်ချီလာသည်ကို တောတွင်းမှ တပ်ချကာ အလစ်တွင် တိုက်ကာ အောင်လေသည်။ နောက် သိန္နီကို ဝိုင်းရံမြဲဝိုင်းနေလေ၏။ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း မင်းရဲကျော်စွာ သိန္နီသို့ချီ သည့်သတင်းကိုကြားလျှင် ပြည်မြို့ကို တိုက်လေ၏။ ပြည်စား လင်္ကျာပျံချီ အခုအခံ ကောင်းလှသောကြောင့် မရနိုင်ဘဲ တစ်လကျော်မျှ ဝိုင်းထားရပြန်သည်။ ထိုစဉ် မုတ္တမ ကို ယိုးဒယား တို့က ကျူးကျော်ကြောင်းကို သိ၍ သားတော် ဗညားပုသိမ် ကိုတပ်မှူးချုပ်ခန့်ကာ စစ်သည် ငါးသောင်း နှင့် ပြည်ကို ဆက် ဝိုင်းရံစေခဲ့ပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်ကာ အင်အားစု၍ မုတ္တမသို့ ဆက်လက် ချီတက်လေသည်။ နောက်တစ်လကျော် ထပ်ကြာသော် ပြည်မြို့လည်းငတ်မွတ်သည်ရှိ၍ ဘုရင်မင်းခေါင်လည်း သားတော် ကို မစောင့်နိုင်တော့ဘဲ ကိုယ်တော်တိုင် စစ်အင်အား ခုနှစ်သောင်းနှင့် ပြည်သို့ စုန်လေသည်။ ထိုသတင်းကို ကြားသော မင်းရဲကျော်စွာလည်း အင်းဝသို့အမြန်ပြန်လာကာ လှေတပ်ကြီးအမြန်ဖွဲ့ပြီး အင်အား တစ်သိန်းကျော်နှင့် ခမည်းတော် ဘုရင်မင်းခေါင်နောက်သို့လိုက်လေ၏။ ပြည်တွင် ရှိသောမွန်တပ်များလည်း ဘုရင်မင်းခေါင် သည် မင်းဧကရာဇ်တပ်ဖြစ်သည်။ ငါတို့ဒီနေရာမှ မခံသင့်ဟုတိုင်ပင်ပြီး တစ်ဖက်ကမ်းရှိ တလည်ဆီးသို့ တပ်ပြောင်းရွေ့သည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ပြည်သို့ရောက်လျှင် မွန်တပ်ရှိရာသို့ သွားကာ အကဲခတ်လေ၏။ ကျုံးသိမ်ပြီး လှေတပ်နည်းသည့်ဖက်ကို တွေ့လျှင် မိမိ လှေတပ်ကြည်းတပ်များနှင့် တိုက်ရာ မွန်တပ်လည်း တပ်တိုင်များပြို၏။ ရာဇာဓိရာဇ်၏ သားမက်တော် သမိန်ဥပါကောင်း လည်း ဆင်နှင့်ထွက်ကာ အင်းဝတပ်ကို တိုက်လေသည်တွင် မွန်တို့က ပြိုလေသောတပ်တိုင်များကို အလျင်အမြန်ပင် ပြန်ထူကာ ပြင်ဆင်လေ၏။ သမိန်ဥပါကောင်းလည်း နာမည်ကြီးလေ၏။ ထိုကြောင့် မင်းရဲကျော်စွာလည်း ဗညားပုသိမ် ထံစာပို့ပြီး ဥပါကောင်း အားတွေ့လိုကြောင်း တောင်းဆိုသည်။ သမိန်ဥပါကောင်း လည်း လက်ဆောင်ပုဏ္ဏာ များနှင့် မင်းရဲကျော်စွာရှေ့သို့အခစားဝင်လေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ချီးမွမ်းပြီး အကယ်၍ မိမိတွင်ခစားပါက ပြည်စားလင်္ကျာပျံချီနင့် တန်းတူ မြှောက်စားမည်ဟုပြောရာ ဥပါကောင်းလည်း ငြင်းဆန်ပြီး ပြန်လေသည်။ နောက် အင်းဝတပ် ဝိုင်းရံလေသောကြောင့် ဗညားပုသိမ်တပ်လည်း ငတ်မွတ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မုတ္တမတွင် ယိုးဒယားတို့ကို နှိမ်နှင်းပြီး [[ဟံသာဝတီ]]သို့ ပြန်ရောက်လာသော ခမည်းတော် ရာဇာဓိရာဇ်ထံသို့ လူလွတ်၍ စစ်ကူချီရန် တောင်းဆိုလေသည်။ ရာဇာဓိရာဇ်လည်း အင်အားများစွာနှင့် ချီတက်ရန် စီစဉ်လေသည်။ == သမိန်ဗြာဇ္ဇ နှင့် လဂွန်းအိန်တို့ ကျဆုံးခြင်း၊ဟံသာဝတီသို့ပြန်ခြင်း == သုံးရက်ကြာမှ အဝေးအနီးမှ မှူးမတ်များ စုံလင်စွာ ရောက်ရှိလေသည်။ မြောင်းမြမှ သမိန်ဗြာဇ္ဖလည်း ကျန်းမာခြင်းမရှိ။ ထိုသတင်းကိုကြားသော သုရှင်လည်း အမတ်ကြီးထံသို့ ကိုယ်တိုက်ကြွ၍ အားပေးလေးသည်။ အမတ်ကြီးသည် သုရှင်လာသည်ကို တွေ့လျှင် ဦးခိုက်ပြီးမရှိခိုးနိုင်။ အိပ်ရာထက်၌သာ လက်အုပ်ချီကာ တောင်းပန် နိုင်တော့သည်။ သုံးရက်လွန်လျှင် သေဆုံးလေသည်။ နောက် မင်းရဲကျော်စွာက ပရိယာယ် ဖြင့် နှစ်ဖက်သူရဲကောင်းတို့ကို လှေစီးချင်းထိုးစေမည်ဟု အရေးဆိုလာရာ လဂွန်းအိန် တိုက်မည်ဟု သဘောတူလေသည်။ သို့သော် အမှန်တစ်ကယ်တိုက်ရာတွင် အင်းဝမှ လှေလေးစီး ဖြင့်တိုက်၍ လဂွန်းအိန် ပေါင်တွင်လှံချက်မိကာ ဒဏ်ရာရပြီး ထိုညတွင်ပင်သေလေသည်။ မကြာမှီ ရာဇာဓိရာဇ် လည်း သားတော် ဗညားပုသိမ်တပ်နှင့် ပြန်ပေါင်းမိကာ တပ်ကို ညအချိန်တွင် ရေကြောင်းမှ ဆုတ်လေသည်။ ကြည်းကြောင်းမှ ဆုတ်သော တပ်များအနက် [[သမိန်ဗရမ်း]]ကို နောက်မှလိုက်လာသော အင်းဝတပ်က မိကာ ၎င်းစီးသော ဆင်ဖြူတော် ဗကမတ်ကိုပါ မိ၏။ နောက် ရေမှလိုက်သော တပ်များနှင့်တစ်ကွ ဘုရင်မင်းခေါင်နှင့် မင်းရဲကျော်စွာအပါအဝင် မှူးမတ်အပေါင်းတို့သည် ဒဂုံ အထိချီတက်ကာ ပဲခူးတိုင်လုပ်ကြံရန် ဆွေးနွေးကြသည်။ နောက် ဒဂုံအနီးနှင့် အနောက်ဘက် [[ပုသိမ်မြို့]]၊[[မြောင်းမြမြို့]]များကို တပ်များစေကာသွားရောက်တိုက်ခိုက်စေပြန်သည်။ [[မှော်ဘီမြို့]]သို့ချီတက်ကာတိုက်ခိုက်သည့် ပြည်စား လင်္ကျာပျံချီ မြှားသင့်ကာ ကျဆုံးပြီးနောက်တွင် ဘုရင်မင်းခေါင်သည်စိတ်တွင် မိမိမှူးမတ်များအကျအဆုံးများမည်ကို တွေးလျက် အင်းဝသို့ပြန်လေသည်။ မင်းရဲကျော်စွာမှာမူ ဟံသာဝတီအနီးတွင်တပ်ချကာ ဝန်းရံနေခဲ့သည်။ == မင်းရဲကျော်စွာကျဆုံးခြင်း == ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဇာတာမသန့်ဟု ဟူးရား၊ပုဏ္ဏားတို့က ဟောကြားသောကြောင့် သားတော်ကြီး''' ဗညာကျန်း'''ကို ထီးနန်းယာယီ လွှဲအပ်ကာ မုတ္တမသို့ သွားရောက်နေထိုင်သည်။ မင်းရဲကျော်စွာလည်း ထိုသတင်းကိုကြားရာ '''ပေါရိသာတ်''' ဘွဲ့သစ်ခံပြီးဟံသာဝတီကိုချီတက်ဝိုင်းရံထားသည်။ နောက်ရာဇာဓိရာဇ်လည်း ဇာတာသန့်ချိန်ရောက်သော် '''ဗညားသစ်တသုံ''' ဘွဲ့သစ်ကိုခံကာ ဟံသာဝတီသို့ကိုယ်တော်တိုင်ချီတက် လာပြီး မင်းရဲကျော်စွာနှင့် ဆင်စီးထိုးရန်ချိန်းဆိုသည်။ မင်းရဲကျော်စွာ၏ပုဏ္ဏားများက ဇာတာမသန့်၍စစ်မထွက်ရန်၊ ၇ရက်လွန်မှထွက်ရန်လျှောက်ကြသော်လည်း မွန်တပ်မှူး သမိန်အဝနံနိုင်မှ ပရိယာရ်ဖြင့် လာရောက်စိန်ခေါ်သည်ကို သီးမခံနိုင်ဖြစ်ကာ သေရည် အလွန်ရစ်မူးနေသည့်ကြားမှ ထွက်ကာစီးခြင်းထိုးလေသည်။ စီးချင်းထိုးရာ ဆင်တော်ရဲမြတ်စွာပေါ်မှ မြေသို့ကျကာခါးကျိုးပြီး အနားရှိဥသျှစ်ပင်ခြေရင်းသို့တွားသွားကာ နေလေရာ အင်းဝတပ်ပျက်၍စစ်ပွဲပြီးချိန်တွင် ရာဇာဓိရာဇ်ကရှာဖွေခေါ်ယူလာခဲ့ပြီး သမီးတော်နှင့်လက်ဆက်စေကာအိမ်ရှေ့အရာပေးမည်ဟုဆိုကာကုသစေသော်လည်း လက်မခံပဲငြင်းပယ်သည်။ဤသို့ဖြင့် ညရောက်သော်အနာသည်းလွန်းလှသဖြင့်သေဆုံးလေသည်။ (မြန်မာမူတွင် ဒလ မြို့တိုက်ပွဲတွင် ကျသည်ဟုဆိုသည်။) == ရာဇာဓိရာဇ်နတ်ရွာစံခြင်း == မင်းရဲကျော်စွာ ကျဆုံးပြီး ဘုရင်မင်းခေါင် ဒေါသအလျှောက် လက်စားချေရန် တစ်ကြိမ်လာရောက်တိုက်ခိုက်သည်နောက် အင်းဝ နှင့်ဟံသာတီ တို့စစ်အကြီးအကျယ် တိုက်ခိုက်ခြင်းမရှိတော့၍ အခိုက်အတန့်မျှ အေးချမ်းကြသည်။ သက္ကရာဇ် ၇ ၈၂ တွင် ရာဇာဓိရာဇ် ဆင်ကျော့(ဖမ်း)ထွက်ရာ ဆင်ပေါ်မှ အကျတွင် လွန်ကြိုး နှင့် ပေါင်တွင်ခြစ်မိကာ အနာကြီးစွာရပြီး သွေးလွန်ကာ နတ်ရွာစံလေသည်။ = အကျဉ်းချုပ် = ရာဇာဓိရာဇ်သည် ဟံသာမင်း၊ ဗညားသစ်တသုံ၊သီဟရာဇာမင်း အစရှိသဖြင့်လည်း သမိုင်းများတွင်ဆိုကြသည်။[[ရွှေတိဂုံစေတီတော်]] မွန်ကျောက်စာတွင် သုတသောမရာဇာဓိရာတ် ဟုဖော်ပြထားသည်။ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ်မှစ ကာ ဟံသာဝတီထီးနန်းကို စိုးစံပြီး ခမည်းတော် ဗညားဦးလက်ထက်က အစပြုသည့် ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နှင်းအောင်မြင်သည်။ နောင် သမိုင်းတွင်သည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ် ၄၀ စစ်ကို ခင်းသည်။ ထင်ရှားသည့်မှူးမတ်များမှာ သမိန်ဗြာဇ္ဇ၊အမတ်ဒိန်၊အဲမွန်ဒယာ၊ အဲကောင်ဗိန်၊[[စောလဂွန်းအိန်]](မသံလုံ)၊ဥပါကောင်း (ရာဇာဓိရာဇ်၏သားမက်ဖြစ်)၊[[သမိန်ဗရမ်း]](ရာဇာဓိရာဇ်၏သားမက်ဖြစ်၊အင်းဝသို့အဖမ်းခံ ရပြီး တရုတ်သူရဲကောင်း ဂါမဏိ နှင့်စီးချင်းထိုးကာအနိုင်ရသူ၊နောင်တွင် ဟံသာဝတီသို့ပြန်လာ။)သမိန်အဝနံနိုင်(သမိန်အင်းဝ မင်းကြီး ဟုလည်းဆိုကြသည်။)၊ သမိန်ရဲသင်ရံ၊မသန်း(ရဟန်းလူထွက်ဖြစ်၊လဂွန်းအိန်သေပြီးနောက် ထွက်ပေါ်လာသည့် လူစွမ်းကောင်း။) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ = နောက်ဆက်တွဲ = ရာဇာဓိရာဇ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သားတော်များဖြစ်သည့် ဗညားကျန်း([[ဗညားဓမ္မရာဇာ]])ဆက်ခံသည် {{မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်းများ}} [[Category: အရေးတော်ပုံကျမ်းများ]] [[Category:မြန်မာ စာအုပ်များ]] [[Category:မဂဒူး မင်းဆက်]] e9k9krzfhclycnoafwa9prp1v73bzd3 0 5973 878474 872818 2025-06-18T16:59:28Z 2400:AC40:620:2F67:FC22:5EF9:B897:51F6 ကျောင်းသားဟောင်းများထဲမှ ကျော်ကြားသူတစ်ယောက် 878474 wikitext text/x-wiki {{Designation list|right|designation1=Yangon}} '''အခြေခံ ပညာ အထက်တန်း ကျောင်း အမှတ် (၆) ဗိုလ်တထောင်''' (အ.ထ.က. (၆) ဗိုလ်တထောင်) ဆိုသည်မှာ [[ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်|ဗိုလ်တထောင်မြိုနယ်]] မြို့တော်ဟောင်း ရန်ကုန် (ရန်ကုန်တိုင်း) အတွင်းတွင်တည်ရှိသော အခြေခံပညာအထက်တန်း ကျောင်းဖြစ်သည်။ ယခင်အမည်ဟောင်းမှာ '''စိန်ပေါလ်ကျောင်း''' (St. Paul's English High School) ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားကျောင်း ဖြစ် ပြီး အနောက်အရပ်တွင် ဗိုလ်အောင်ကျော်လမ်းနှင့် အရှေ့အရပ်တွင်သိမ်ဖြူလမ်းကြား၊ တောင်အရပ်တွင် အနော်ရထာလမ်းနှင့် မြောက်အရပ်တွင်ဗိုလ်ချူပ်အောင်ဆန်းလမ်းကြား တို့အတွင်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံးဆာဘွဲ့ရသူ [[ခင်၊ မောင် (ဆာ)|ဆာမောင်ခင်]]၊ [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ ပထမဆုံး]] ပါရဂူ ဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခဒေါက်တာ [[ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ|ဘဟန်၊]] နိုင်ငံတော်အဓိပတိ [[ဒေါက်တာဘမော်|ဒေါက်တာဘမော်၊]] [[မောင်ကြီး၊ ဆာ ဂျေအေ|ဆာဂျေအေမောင်ကြီး]]၊ [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ပထမဆုံး]] ကိုယ်ကာယအလှ ဖော်ထုတ်သူ ဒေါက်တာ [[ဝေါ်လတာ ချစ်ထွန်း]]၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် [[စကြာ၊ ဗိုလ် (ရဲဘော်သုံးကျိပ်)|ဗိုလ်စကြာ]]၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ ဂျပန်ခေတ် စစ်ပညာတော်သင် ဗိုလ်တင်မောင် (စာရေးဆရာ [[မြတ်ထန်]])၊ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး [[ဘချို၊ ဦး (ဒီးဒုတ်)|ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၊]] ဗြိတိသျှအစိုးရနှင့် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဆွေး‌နွေးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ [[တင်ထွဋ်၊ ဦး (အိုင်စီအက်စ်)|အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ်၊]] ပထမဆုံးသော မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ပညာမင်းကြီး [[ကောင်း၊ ဦး (စည်သူ)|စည်သူ ဦးကောင်း]]၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]၏ ပထမဆုံး ပါမောက္ခချုပ်[[ထင်အောင်|ဒေါက်တာ ထင်အောင်]]၊ နိုင်ငံတော် တရားသူကြီးချုပ်သတိုးမဟာသရေစည်သူ [[ချန်ထွန်းအောင်|ဦးချန်ထွန်းအောင်]]၊ စာရေးဆရာ [[သုမောင်]]၊ [[မောင်ဝဏ္ဏ]]၊ [[မင်းသိင်္ခ|မင်းသိင်္ခ၊]] မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး အသည်းအစားထိုးကုဆရာဝန်ကြီး [[နော်မန်လှ၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာနော်မန်လှ]]၊ [[ရိုးမဘဏ်|ရိုးမဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ]] ဦးသိမ်းဝေ(ဆရ်ပန်)၊ ဓာတ်ပုံ ကျော်မိုးလွင်( RASU ).။ ဓာတ်ပုံ မိုးပိုင်စိုး ။ တေးရေး မောင်သစ်မင်း ။ အဆိုတော် ဘန်နီဖြိုး ။ ဒါရိုက်တာ မောင်မျိုးမင်း ( ရင်တွင်းဖြစ် ) ။ ဒါရိုက်တာ [[ဇင်ယော်မောင်မောင်]]၊ အဆိုတော် [[ရဲလေး]] ကောင်းခန့်အောင်(KKAg)တို့သည် စိန်ပေါလ်ထွက်များ ဖြစ်ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== စိန်ပေါလ်ကျောင်းကို ခရစ်ယာန် သာသနာပြုဘုန်းတော်ကြီး Bishop Paul Bigandet ဆိုသူက ၁၈၆၀ ခုနှစ်၌ သူနေထိုင်ရာ မဟာဗန္ဓုလပန်းခြံလမ်းအနီးတွင် ရှေးဦးစွာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကျောင်း၏ဂုဏ်သတင်း ကျော်ကြားလာပြီး ကျောင်းသားအရေအတွက် တိုးပွားလာခြင်းကြောင့် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် လက်ရှိနေရာသို့ ကျောင်းကို ပြောင်းရွေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ကျောင်းတောင်ဘက်ရှိ အနော်ရထာလမ်းကို ကျောင်းတည်ထောင်သူ ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးအား ဂုဏ်ပြု၍ Bigandet လမ်းဟု ယခင်ကိုလိုနီခေတ်က အမည်ပေးခဲ့ဖူးသည်။ ကျောင်းတော်ကြီး၏ စီမံခန့်ခွဲမှုကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကာလကတ္တားမြို့မှ လာရောက်ကြသည့် De La Salle Brothers အဖွဲ့က တာဝန်ယူခဲ့သည်။ [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းများ|ဗိုလ်တထောင်]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် အဆောက်အအုံများ]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့]] 7iok95jizgnh9wgmnsatce6quvoja6d 878475 878474 2025-06-18T17:00:58Z 2400:AC40:620:2F67:FC22:5EF9:B897:51F6 ပုဒ်ဖြတ်ပုဒ်ရပ် ထည့်သွင်းခြင်း 878475 wikitext text/x-wiki {{Designation list|right|designation1=Yangon}} '''အခြေခံ ပညာ အထက်တန်း ကျောင်း အမှတ် (၆) ဗိုလ်တထောင်''' (အ.ထ.က. (၆) ဗိုလ်တထောင်) ဆိုသည်မှာ [[ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်|ဗိုလ်တထောင်မြိုနယ်]] မြို့တော်ဟောင်း ရန်ကုန် (ရန်ကုန်တိုင်း) အတွင်းတွင်တည်ရှိသော အခြေခံပညာအထက်တန်း ကျောင်းဖြစ်သည်။ ယခင်အမည်ဟောင်းမှာ '''စိန်ပေါလ်ကျောင်း''' (St. Paul's English High School) ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားကျောင်း ဖြစ် ပြီး အနောက်အရပ်တွင် ဗိုလ်အောင်ကျော်လမ်းနှင့် အရှေ့အရပ်တွင်သိမ်ဖြူလမ်းကြား၊ တောင်အရပ်တွင် အနော်ရထာလမ်းနှင့် မြောက်အရပ်တွင်ဗိုလ်ချူပ်အောင်ဆန်းလမ်းကြား တို့အတွင်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံးဆာဘွဲ့ရသူ [[ခင်၊ မောင် (ဆာ)|ဆာမောင်ခင်]]၊ [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ ပထမဆုံး]] ပါရဂူ ဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခဒေါက်တာ [[ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ|ဘဟန်၊]] နိုင်ငံတော်အဓိပတိ [[ဒေါက်တာဘမော်|ဒေါက်တာဘမော်၊]] [[မောင်ကြီး၊ ဆာ ဂျေအေ|ဆာဂျေအေမောင်ကြီး]]၊ [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ပထမဆုံး]] ကိုယ်ကာယအလှ ဖော်ထုတ်သူ ဒေါက်တာ [[ဝေါ်လတာ ချစ်ထွန်း]]၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် [[စကြာ၊ ဗိုလ် (ရဲဘော်သုံးကျိပ်)|ဗိုလ်စကြာ]]၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ ဂျပန်ခေတ် စစ်ပညာတော်သင် ဗိုလ်တင်မောင် (စာရေးဆရာ [[မြတ်ထန်]])၊ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး [[ဘချို၊ ဦး (ဒီးဒုတ်)|ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၊]] ဗြိတိသျှအစိုးရနှင့် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဆွေး‌နွေးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ [[တင်ထွဋ်၊ ဦး (အိုင်စီအက်စ်)|အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ်၊]] ပထမဆုံးသော မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ပညာမင်းကြီး [[ကောင်း၊ ဦး (စည်သူ)|စည်သူ ဦးကောင်း]]၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]၏ ပထမဆုံး ပါမောက္ခချုပ်[[ထင်အောင်|ဒေါက်တာ ထင်အောင်]]၊ နိုင်ငံတော် တရားသူကြီးချုပ်သတိုးမဟာသရေစည်သူ [[ချန်ထွန်းအောင်|ဦးချန်ထွန်းအောင်]]၊ စာရေးဆရာ [[သုမောင်]]၊ [[မောင်ဝဏ္ဏ]]၊ [[မင်းသိင်္ခ|မင်းသိင်္ခ၊]] မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး အသည်းအစားထိုးကုဆရာဝန်ကြီး [[နော်မန်လှ၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာနော်မန်လှ]]၊ [[ရိုးမဘဏ်|ရိုးမဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ]] ဦးသိမ်းဝေ(ဆရ်ပန်)၊ ဓာတ်ပုံ ကျော်မိုးလွင်( RASU ).။ ဓာတ်ပုံ မိုးပိုင်စိုး ။ တေးရေး မောင်သစ်မင်း ။ အဆိုတော် ဘန်နီဖြိုး ။ ဒါရိုက်တာ မောင်မျိုးမင်း ( ရင်တွင်းဖြစ် ) ။ ဒါရိုက်တာ [[ဇင်ယော်မောင်မောင်]]၊ အဆိုတော် [[ရဲလေး]] ၊ကောင်းခန့်အောင်(KKAg)တို့သည် စိန်ပေါလ်ထွက်များ ဖြစ်ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== စိန်ပေါလ်ကျောင်းကို ခရစ်ယာန် သာသနာပြုဘုန်းတော်ကြီး Bishop Paul Bigandet ဆိုသူက ၁၈၆၀ ခုနှစ်၌ သူနေထိုင်ရာ မဟာဗန္ဓုလပန်းခြံလမ်းအနီးတွင် ရှေးဦးစွာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကျောင်း၏ဂုဏ်သတင်း ကျော်ကြားလာပြီး ကျောင်းသားအရေအတွက် တိုးပွားလာခြင်းကြောင့် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် လက်ရှိနေရာသို့ ကျောင်းကို ပြောင်းရွေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ကျောင်းတောင်ဘက်ရှိ အနော်ရထာလမ်းကို ကျောင်းတည်ထောင်သူ ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးအား ဂုဏ်ပြု၍ Bigandet လမ်းဟု ယခင်ကိုလိုနီခေတ်က အမည်ပေးခဲ့ဖူးသည်။ ကျောင်းတော်ကြီး၏ စီမံခန့်ခွဲမှုကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကာလကတ္တားမြို့မှ လာရောက်ကြသည့် De La Salle Brothers အဖွဲ့က တာဝန်ယူခဲ့သည်။ [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းများ|ဗိုလ်တထောင်]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် အဆောက်အအုံများ]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့]] mmzv2q1e7aed4ned9dsn2ieuv0aqcgt 0 19728 878460 694414 2025-06-18T14:55:48Z ကိုစည်သူ 131998 878460 wikitext text/x-wiki သခင်ထိန်ဝင်းသည် လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုကာလ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး နယ်ပယ်တွင်သာမက စာပေနှင့် ဘာသာရေးနယ်ပယ်၌ပါ ထင်ရှားမှုရှိသောသူဖြစ်သည်။ သခင်ထိန်ဝင်းကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၄ တော်သလင်း လဆန်း ၄ ရက် စနေနေ့ (၁၄၊ ၉၊ ၁၉၁၂) ညဥ့် ၇ နာရီခွဲတွင် မြောင်းမြခရိုင်၊ မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့နယ်၊ ကျိုက်ပိရွာ တဖက်ကမ်းရှိ သောင်တန်းကျေးရွာ၌ အဖ မြေတိုင်းစာရေးကြီး ဦးကျော်ဟန်၊ အမိ ဒေါ်မေသန်း တို့က ဖွားမြင်သည်။ မွေးချင်း ၅ ယောက်အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဗိုလ်ဗလနှင့် မြို့မ ကိုသန်းတင်တို့၏ အစ်ကိုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ၇ တန်းအထိ ပညာသင်ခဲ့သည်။ ပဉ္စမတန်း စာမေးပွဲ မဖြေဆိုရသေးမီ လပွတ္တာမြို့သို့ ဖခင် ပြောင်းရွေ့ရသဖြင့် လပွတ္တာမြို့ မြန်မာ စာသင်ကျောင်းတွင် စာပေများ ဆက်လက်သင်ကြားရင်း လပွတ္တာမြို့တွင် တကြိမ်တခါမျှ မထူထောင်ဖူးသေးသော 'သုသုဗောဓက' စာဖတ်အသင်းကို ကူလီ အခစားလုပ်၍ ကြိုးစား ထူထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လပွတ္တာမြို့၌ အင်္ဂလိပ် စာသင်ကျောင်း တခုကိုလည်း ဖြစ်မြောက်အောင် ကူညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနောက် လပွတ္တာမြို့နယ် ကံဘက်ရွာ၌လည်း 'ကုသလဝသီ' စာဖတ်အသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲသူများနှင့် အသိမိတ်ဆွေ မရှိသော ဧည့်သည်များ၏ နာရေးကိစ္စများကို တွင်းတူး မြေမြုပ်သည်အထိ ကူညီခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းအချိန်၌ [[တို့ဗမာအစည်းအရုံး]] အဖွဲ့ဝင်တဦး ဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ၁၉၃၄ တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆရာ ဒဂုန်နတ်ရှင်၏ ကူညီမူဖြင့် ဦးဗဂျီငို စတင် တည်ထောင် ထုတ်ဝေသော တိုးတက်ရေး မဂ္ဂဇင်းတိုက်တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ တွင် ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်းကို ရိုက်နှိပ် ပြီးစီးခဲ့သည်။ စွန်းလွန်းဆရာတော်ဘုရား၏ အမေးအဖြေ စာအုပ်များလည်း ရိုက်နှိပ်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် လောကုတ္တရာအတွက် ထူးခြားသော အတွေ့အကြုံများ ရရှိခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားသပိတ် (၁၉၃၆)၊ ရေနံမြေသပိတ် (၁၉၃၈) တို့၌ ပါဝင်ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အဖမ်းခံခဲ့ရသူ တဦး ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့ အင်္ဂလိပ်အစိုးရ ယူနီယမ်ဂျက်အလံနှင့် ၁၉၃၅ မှာ ဗြိတိသျှ ပြဋ္ဌာန်းတဲ့ အုပ်ချူပ်ရေး ဥပဒေစာအုပ်ကို ဆန့်ကျင် မီးရှို့ကန့်ကွက်ပွဲတွင် ဦးနု (ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း)၊ ဦးလှဖေ ([[ဗိုလ်လင်္ကျာ]]‎)၊ ဦးထွန်းအုံ၊ ဦးထွန်းအေးတို့နှင့်အတူ သခင်ထိန်ဝင်းနှင့် ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်(မခင်မြ) တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်၊ [[ရဲဘော်သုံးကျိပ်]]စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့စဉ်က ရန်ပုံငွေ ရှာဖွေပေးရေးနှင့် လူငယ်များ စုဆောင်းပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကာ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဦးဘဂျမ်း (ပုဂံ) နှင့် ပူးပေါင်းပြီး အာရှလူငယ် အစည်းအရုံးကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ သခင်ထိန်ဝင်းသည် ကိုလိုနီခေတ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထင်ကရ စာအုပ်ထုတ်ဝေရေး လုပ်ငန်းတခု ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နဂါးနီ စာအုပ်တိုက်မှာ ဖြန့်ချိရေး လုပ်ခဲ့သူ ဖြစ်တယ်လို့ ဝါရင့် နိုင်ငံရေးသမားကြီး သခင်ချန်ထွန်းက အာရ်အက်ဖ်အေသို့ ပြောပြသည်။ "အင်္ဂလိပ်ခေတ်တုန်းက နဂါးနီ စာအုပ်တိုက် ဦးနုတို့ ဘာတို့နဲ့အတူတူ ထောင်ပြီးတော့ သူက အဲဒီ စာအုပ် ဖြန့်ချိရေးပဲ လုပ်တယ်၊ သခင်ထိန်ဝင်းက။ ဟိုတုန်းက သူတို့ကို ဖမ်းတော့ ပြုတော့ သူတို့ ဘူတာကြီးထဲမှာ ထွက်ပြေးခဲ့တယ်တို့ ဘာတို့ ဆိုတော့ ဟိုတုန်းကတော့ လွတ်အောင်ပေါ့ဗျာ။ နောက် ဂျပန်တက်ပြီးခေတ်မှာ ရှောင်တိမ်းနိုင်ခဲ့တာပေါ့။ သူ့ဖမ်းတာ ရန်ကုန် ဘူတာကြီးထဲကနေ အဲဒါ ထွက်ပြေးခဲ့တာ၊ အဲဒါ သခင်ထိန်ဝင်းပေါ့။ သူက သခင်နုတို့ ဘာတို့နဲ့ စစ်ကြိုခေတ်တုန်းက ရှယ်ယာသဘောပေါ့၊ သို့သော်၊ သူက တိုက်အုပ်သဘောမျိုး၊ ဖြန့်ချိရေးသဘောမျိုး သူက တာဝန်ယူတာကိုး။ ကျနော်တို့ မန္တလေးလာတော့ သူက အဲဒီ စာအုပ်တွေ ဘာတွေ ယူလာတော့ ကျနော်က အကူအညီတောင်းလို့ လိုက်ရောင်းပြုပေးရတယ်၊ နဂါးနီကထုတ်တဲ့ စာအုပ်တွေ" ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ၊ မဟာဂန္ဓရုံ ဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသနှင့် စတင် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး စတွေ့ချိန်မှာပင် အနာဂတ် သာသနာရေး အကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ရာမှ ထိုဆွေးနွေးမှုကို ဆရာတော်မှ အနာဂတ် သာသနာရေးကျမ်း အဖြစ် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် သခင်ထိန်ဝင်းသည် "ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ ကျေးဇူးရှင် (ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်) ကျမ်းစာ" ကို မြန်မာပြည်သားများ သာမက ကမ္ဘာသူ ကမ္ဘာသားများကိုပါ သိစေချင်သော ဆန္ဒကြောင့် ဆရာကြီး ဦးရွှေအောင် ရေးသားပြီး စာမူများကို ဆရာကြီး ဦးလှမောင်အား ဘာသာပြန်ဆို ပူဇော်စေခဲ့ပြီးနောက် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန် စာမူများကို ဆရာ ဦးခင်မောင်လတ်ကို ပြန်လည်ဖတ်ရှုပေးဖို့ တောင်းပန်ခဲ့ပြီး အင်္ဂလိပ်စာမူကိုပါ ပူးတွဲ ဖြန့်ချိပေးခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ တွင် ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၅၀ ပြည့်မှစ၍ ၁၉၆၃ ဒီဇင်ဘာလ အထိ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာအုပ်များ ရိုက်ကူး ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက် မှ ရိုက်ကူးဖြန့်ချိပြီးသော ကျမ်းစာများမှာ - ၁။ စွန်းလွန်းဆရာတော် အမေးအဖြေ ၁၃၁၁ (၁၉၄၉ ပထမအကြိမ်၊ ၎င်းနောက် အကြိမ်ကြိမ်ရိုက်နှိပ်လှူဒါန်းခဲ့) ၂။ အရှင်ဇနကာဘိဝံသဆရာတော်၏ ဗြဟ္မစာလ သုတ် မြန်မာပြန် ၃။ ပိဠိကတ်တော်သင်ရိုးအုပ်၂၀ ကို သန့်ရှင်းအောင် တည်းဖြတ်သုတ်သင်ပြီး သင်္ဂါယနာတင်အဖွဲ့သို့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်း ဦးနုမှတဆင့် လှူဒါန်းခဲ့ ၄။ ပိဠိကတ်တော်များကို ဆရာဦးအောင်မိုး အကူအညီဖြင့် မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ရာ ဒိဃနိကာယ်၊ မဇ္စိုမနိကာယ်အထိပြီး ၅။ အတုမဲ့ချမ်းသာ ၆။ မဟာဂန္ခာရုံဆရာတော်၏ သဂြိုလ်ဘာသာဌီကာ ရ။ တရားဥပဒေတော်ကြီး ၈။ သမညဖလသုတ် မြန်မာပြန် ၉။ ဟိတောပဒေသ ပုံပြင် ၁၀။ ဇနီးမောင်နှံ ရာသက်ပန် ၁၁။ ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်း ၁၂။ မင်္ဂလာပုံပြင် ၁၃။ ကလေး ဗုဒ္ဓဝင် ၁၄။ ကမ္မဌာန်းဘာသာဋီကာ ၁၅။ ဘာသာသွေး ၁၆။ မြန်မာ့မျက်ပွင့် ရွာဓလေ့ လူ့ဓလေ့ ၁၇။ စာဓလေ့ ၁၈။ ရုပ်စုံ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင် ၁၉။ ဓမ္မဝိနယပြန်တမ်း ၂၀။ မနောမယိဒ္ဓိကြေးမုံ ၂၁။ ရတနာ့ဂုဏ်ရည် ၂၂။ ကိုယ်ကျင့်အဘိဓမ္မာ ၂၃။ အနာဂတ်သာသနာ ၂၄။ မူလတန်းဘာသာရေး ၂၅။ ဗုဒ္ဓနည်းဖြင့်ထူထောင်ကြစို့ စာတမ်းများ ၂၆။ ရွှေကျင်နိကာယသာသနာဝင် ၂၇။ ယောကီပါရဂူကျမ်း တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ၁၉၆၃ တွင် ရန်ကုန် ၁၀၇ စိန်ဂျွန်းလမ်း နေအိမ်၌ တော်လှန်ရေး အစိုးရ၏ အထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၄-၆၅-၆၆-၆၇ ခု၊ အောက်တိုဘာလ အထိ ၄ နှစ်မျှ ထောင်အတွင်း နေခဲ့ရသဖြင့် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမ သာသနာတော်၏ တန်ဖိုးကို ပိုမို နားလည်သိရှိကာ ကံ ကံ၏ အကျိုးကို ပိုမို သဘောပေါက်လာခဲ့သည်။ "ဗုဒ္ဓ အလိုတော်ကျ မြန်မာပြည်ကို ထူထောင်ခြင်းသာလျှင် အချမ်းသာဆုံး လူမျိုး၊ အချမ်းသာဆုံး နိုင်ငံတော် ဖြစ်နိုင်မည်။ ဗုဒ္ဓ အလိုတော်ကျ ဗုဒ္ဓဝါဒ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို စနစ်ကျကျ နားလည်ကျင့်သုံးလျှင် မုချ တကမ္ဘာလုံးတွင် ချမ်းသာစွာ ရှိလိမ့်မည်ဟု ပိုမို ခိုင်မြဲစွာ ယုံကြည်လာခဲ့သည်"။ ၁၉၇၃ တွင် အမရပူရ မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်အား ပဌာန်းတရားတော် ဟောကြားပေးရန် လျှောက်ထားခဲ့ရာ ၁၇ ရက်တိတိ ပဌာန်းတရားတော် ဟောကြားပေးတော်မူခဲ့သဖြင့် သာသနာတော် အတွက် အလွန်ကြီးကျယ်သော ကျေးဇူးတခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ တွင် သရိုက်ရွာ ဘုရားနှင့် ရဟန္တာသိမ်ကို ပြုပြင်ရန် ဆရာတော်နှင့် တိုင်ပင်လျှောက်ထားခဲ့ပြီး ကျုံမငေးအိမ်ကို ရောင်းချကာ ပြုပြင်ပြီးစီးခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ တွင် နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ ၂၃၊ ၉၊ ၈၅ (၁၃၄၇ တောင်သလင်းလဆန်း ၉ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက် တည်ထောင်ရန် မြေ စတင်ဝယ်သည်။ ၂၃၊ ၅၊ ၈၆ ကဆုန်လပြည့်၊ သောကြာနေ့တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက် ဖွင့်လှစ်သည်။ ရန်ကုန်မြို့၌ သာမဏေကျော် စာတော်ပြန်ပွဲများ နှစ်စဉ် ကျင်းပနိုင်ရန် စီစဉ်ခဲ့သူများထဲတွင် တဦး အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ရှင်သာမဏေဓမ္မဗိမာန် သာသနာ့ ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ကို တည်ထောင်ခဲ့သူ တဦးလည်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ ==ဘ၀နိဂုံး== သခင်ထိန်ဝင်းသည် ၂၀-၅-၂၀၁၀ ကြာသပတေး ည ၁၀:၃၀ တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ အာရှတော်ဝင် အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ ==ကိုးကား== <references/> #စာပေနှင့် ဘာသာရေး နယ်ပယ်တွင် ထင်ရှားသော သခင်ထိန်ဝင်း ကွယ်လွန်။ #သခင်ထိန်ဝင်း (သို့မဟုတ်) ဘဘ ဦးထိန်ဝင်း သို့မဟုတ် သာသနာစိတ်ဖြင့် နိုင်ငံရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ။ #ဝါရင့် နိုင်ငံရေးသမားကြီး နောက်တဦး ကွယ်လွန်ပြန်။ #ဘ ဦးထိန်ဝင်း - သခင်ထိန်ဝင်း (၁၉၁၂ - ၂၀၁၀) ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်း၊ (ဈာပန မှတ်တမ်းမှ ကူးယူတင်ပြပါသည် - မိုးမခ)၊ ဇွန် ၂၊ ၂၀၁၀။ [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] 2jq7k3wck2vw5exhgk3orgr3570a60c 878464 878460 2025-06-18T15:11:48Z Salai Rungtoi 22844 878464 wikitext text/x-wiki [[သခင်]]'''ထိန်ဝင်း'''သည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု ကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်တွင်သာမက စာပေနှင့် ဘာသာရေးနယ်ပယ်များ၌ပါ ထင်ရှားကျော်ကြားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == သခင်ထိန်ဝင်းကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၄ ခုနှစ်၊ တော်သလင်းလဆန်း ၄ ရက်၊ စနေနေ့ (ခရစ်နှစ် ၁၉၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်) ည ၇ နာရီခွဲတွင် [[မြောင်းမြခရိုင်]]၊ [[မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့နယ်]]၊ ကျိုက်ပိရွာတစ်ဖက်ကမ်းရှိ သောင်တန်းကျေးရွာ၌ ဖခင် မြေတိုင်းစာရေးကြီး ဦးကျော်ဟန်နှင့် မိခင် ဒေါ်မေသန်းတို့မှ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ မွေးချင်း ၅ ဦးအနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်ပြီး၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဗိုလ်ဗလနှင့် မြို့မ ကိုသန်းတင်တို့၏ အစ်ကိုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ၇ တန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ပဉ္စမတန်းစာမေးပွဲ မဖြေဆိုမီ ဖခင်ဖြစ်သူ လပွတ္တာမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ရသဖြင့် လပွတ္တာမြို့ မြန်မာစာသင်ကျောင်း၌ ဆက်လက်ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ လပွတ္တာမြို့တွင် တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မထူထောင်ဖူးသေးသော 'သုသုဗောဓက' စာဖတ်အသင်းကို ကူလီအခစားလုပ်ရင်း ကြိုးစားထူထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လပွတ္တာမြို့၌ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းတစ်ခု ဖြစ်မြောက်ရေးကိုလည်း ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနောက် လပွတ္တာမြို့နယ်၊ ကံဘက်ရွာ၌လည်း 'ကုသလဝသီ' စာဖတ်အသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့် အသိမိတ်ဆွေမရှိသော ဧည့်သည်များ၏ နာရေးကိစ္စများကို တွင်းတူးမြေမြှုပ်သည်အထိ ကူညီခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ == ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းတွင် [[တို့ဗမာအစည်းအရုံး]]အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆရာ ဒဂုန်နတ်ရှင်၏ အကူအညီဖြင့် ဦး[[ပဂျီငို၊ ဦး|ဗဂျီငို]] စတင်တည်ထောင်ထုတ်ဝေသော တိုးတက်ရေးမဂ္ဂဇင်းတိုက်တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသပိတ်နှင့် ၁၉၃၈ ခုနှစ် ရေနံမြေသပိတ်တို့၌ ပါဝင်ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အဖမ်းခံခဲ့ရသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်အစိုးရ၏ ယူနီယမ်ဂျက်အလံနှင့် ၁၉၃၅ ခုနှစ် ဗြိတိသျှပြဋ္ဌာန်း အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေစာအုပ်ကို ဆန့်ကျင်မီးရှို့ကန့်ကွက်ပွဲ၌ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးနု၊ ဗိုလ်လင်္ကျာ ဦးလှဖေ၊ ဦးထွန်းအုံ၊ ဦးထွန်းအေးတို့နှင့်အတူ သခင်ထိန်ဝင်းနှင့် ဒေါ်ခင်မျိုးချစ် (မခင်မြ) တို့ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရဲဘော်သုံးကျိပ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ၌ ရန်ပုံငွေရှာဖွေပေးခြင်းနှင့် လူငယ်များ စုဆောင်းပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဦးဘဂျမ်း (ပုဂံ) နှင့် ပူးပေါင်း၍ အာရှလူငယ်အစည်းအရုံးကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ == စာပေနှင့် ဘာသာရေးလုပ်ငန်းများ == သခင်ထိန်ဝင်းသည် ကိုလိုနီခေတ်က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ထင်ရှားသော စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းဖြစ်သည့် [[နဂါးနီစာအုပ်အသင်း|နဂါးနီ]]စာအုပ်တိုက်၏ ဖြန့်ချိရေးအပိုင်းကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း ဝါရင့်နိုင်ငံရေးသမားကြီး သခင်[[ချန်ထွန်း၊ သခင်|ချန်ထွန်း]]က ပြောပြခဲ့သည်။ "အင်္ဂလိပ်ခေတ်တုန်းက နဂါးနီစာအုပ်တိုက် ဦးနုတို့ ဘာတို့နဲ့အတူတူ ထောင်ပြီးတော့ သူက အဲဒီစာအုပ်ဖြန့်ချိရေးပဲ လုပ်တယ်၊ သခင်ထိန်ဝင်းက။" ဟု သခင်ချန်ထွန်းက ဆိုခဲ့ပြီး ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှ အဖမ်းခံရခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပုံကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်းကို ရိုက်နှိပ်ပြီးစီးခဲ့သည်။ စွန်းလွန်းဆရာတော်ဘုရား၏ အမေးအဖြေစာအုပ်များကိုလည်း ရိုက်နှိပ်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် လောကုတ္တရာအတွက် ထူးခြားသော အတွေ့အကြုံများ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ၊ မဟာဂန္ဓရုံဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသနှင့် စတင်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး စတွေ့ချိန်မှာပင် အနာဂတ်သာသနာရေးအကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ရာမှ ထိုဆွေးနွေးမှုကို ဆရာတော်က အနာဂတ်သာသနာရေးကျမ်းအဖြစ် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် သခင်ထိန်ဝင်းသည် "ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် (ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်) ကျမ်းစာ" ကို မြန်မာပြည်သားများသာမက ကမ္ဘာသူ ကမ္ဘာသားများကိုပါ သိရှိစေလိုသောဆန္ဒဖြင့် ဆရာကြီး ဦးရွှေအောင် ရေးသားပြီးသော စာမူများကို ဆရာကြီး ဦးလှမောင်အား ဘာသာပြန်ဆိုပူဇော်စေခဲ့သည်။ ထို့နောက် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်စာမူများကို ဆရာ ဦးခင်မောင်လတ်အား ပြန်လည်ဖတ်ရှုပေးရန် တောင်းပန်ခဲ့ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာမူရင်းနှင့် ပူးတွဲဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ တွင် ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၅၀ ပြည့်မှစ၍ ၁၉၆၃ ဒီဇင်ဘာလ အထိ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာအုပ်များ ရိုက်ကူး ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက် မှ ရိုက်ကူးဖြန့်ချိပြီးသော ကျမ်းစာများမှာ - ၁။ စွန်းလွန်းဆရာတော် အမေးအဖြေ ၁၃၁၁ (၁၉၄၉ ပထမအကြိမ်၊ ၎င်းနောက် အကြိမ်ကြိမ်ရိုက်နှိပ်လှူဒါန်းခဲ့) ၂။ အရှင်ဇနကာဘိဝံသဆရာတော်၏ ဗြဟ္မစာလ သုတ် မြန်မာပြန် ၃။ ပိဠိကတ်တော်သင်ရိုးအုပ်၂၀ ကို သန့်ရှင်းအောင် တည်းဖြတ်သုတ်သင်ပြီး သင်္ဂါယနာတင်အဖွဲ့သို့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်း ဦးနုမှတဆင့် လှူဒါန်းခဲ့ ၄။ ပိဠိကတ်တော်များကို ဆရာဦးအောင်မိုး အကူအညီဖြင့် မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ရာ ဒိဃနိကာယ်၊ မဇ္စိုမနိကာယ်အထိပြီး ၅။ အတုမဲ့ချမ်းသာ ၆။ မဟာဂန္ခာရုံဆရာတော်၏ သဂြိုလ်ဘာသာဌီကာ ရ။ တရားဥပဒေတော်ကြီး ၈။ သမညဖလသုတ် မြန်မာပြန် ၉။ ဟိတောပဒေသ ပုံပြင် ၁၀။ ဇနီးမောင်နှံ ရာသက်ပန် ၁၁။ ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်း ၁၂။ မင်္ဂလာပုံပြင် ၁၃။ ကလေး ဗုဒ္ဓဝင် ၁၄။ ကမ္မဌာန်းဘာသာဋီကာ ၁၅။ ဘာသာသွေး ၁၆။ မြန်မာ့မျက်ပွင့် ရွာဓလေ့ လူ့ဓလေ့ ၁၇။ စာဓလေ့ ၁၈။ ရုပ်စုံ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင် ၁၉။ ဓမ္မဝိနယပြန်တမ်း ၂၀။ မနောမယိဒ္ဓိကြေးမုံ ၂၁။ ရတနာ့ဂုဏ်ရည် ၂၂။ ကိုယ်ကျင့်အဘိဓမ္မာ ၂၃။ အနာဂတ်သာသနာ ၂၄။ မူလတန်းဘာသာရေး ၂၅။ ဗုဒ္ဓနည်းဖြင့်ထူထောင်ကြစို့ စာတမ်းများ ၂၆။ ရွှေကျင်နိကာယသာသနာဝင် ၂၇။ ယောကီပါရဂူကျမ်း တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ၁၀၇ စိန်ဂျွန်းလမ်းရှိ နေအိမ်၌ တော်လှန်ရေးအစိုးရ၏ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအထိ ၄ နှစ်ကြာ ထောင်တွင်းနေထိုင်ခဲ့ရပြီးနောက် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမနှင့် သာသနာတော်၏ တန်ဖိုးကို ပိုမိုနားလည်သိရှိကာ ကံ၊ ကံ၏အကျိုးကိုလည်း ပိုမိုသဘောပေါက်နားလည်လာခဲ့သည်။ ထိုကာလများတွင် "ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ မြန်မာပြည်ကို ထူထောင်ခြင်းသာလျှင် အချမ်းသာဆုံး လူမျိုး၊ အချမ်းသာဆုံး နိုင်ငံတော် ဖြစ်နိုင်မည်။ ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ ဗုဒ္ဓဝါဒ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို စနစ်ကျကျ နားလည်ကျင့်သုံးလျှင် မုချ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ချမ်းသာစွာ ရှိလိမ့်မည်ဟု ပိုမိုခိုင်မြဲစွာ ယုံကြည်လာခဲ့သည်" ဟု ၎င်းက ခံယူခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်အား ပဋ္ဌာန်းတရားတော် ဟောကြားပေးရန် လျှောက်ထားခဲ့ရာ ဆရာတော်က ၁၇ ရက်တိတိ ပဋ္ဌာန်းတရားတော်ကို ဟောကြားပေးခဲ့သဖြင့် သာသနာတော်အတွက် အလွန်ကြီးကျယ်သော ကျေးဇူးတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင်ပင် သရိုက်ရွာ ဘုရားနှင့် ရဟန္တာသိမ်ကို ပြုပြင်ရန် ဆရာတော်နှင့် တိုင်ပင်လျှောက်ထားခဲ့ပြီး၊ [[ကျုံမငေးမြို့|ကျုံမငေး]]ရှိ ၎င်း၏နေအိမ်ကို ရောင်းချ၍ ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် နိုင်ငံတော်မှ [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့]]ကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၇ ခုနှစ် တောင်သလင်းလဆန်း ၉ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက် တည်ထောင်ရန် မြေစတင်ဝယ်ယူခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၆ ခုနှစ် မေလ ၂၃ ရက် (ကဆုန်လပြည့်၊ သောကြာနေ့) တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့၌ သာမဏေကျော် စာတော်ပြန်ပွဲများ နှစ်စဉ်ကျင်းပနိုင်ရန် စီစဉ်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး၊ ရှင်သာမဏေဓမ္မဗိမာန် သာသနာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ကို တည်ထောင်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ ==ဘ၀နိဂုံး== သခင်ထိန်ဝင်းသည် ၂၀-၅-၂၀၁၀ ကြာသပတေး ည ၁၀:၃၀ တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ အာရှတော်ဝင် အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ ==ကိုးကား== <references/> #စာပေနှင့် ဘာသာရေး နယ်ပယ်တွင် ထင်ရှားသော သခင်ထိန်ဝင်း ကွယ်လွန်။ #သခင်ထိန်ဝင်း (သို့မဟုတ်) ဘဘ ဦးထိန်ဝင်း သို့မဟုတ် သာသနာစိတ်ဖြင့် နိုင်ငံရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ။ #ဝါရင့် နိုင်ငံရေးသမားကြီး နောက်တဦး ကွယ်လွန်ပြန်။ #ဘ ဦးထိန်ဝင်း - သခင်ထိန်ဝင်း (၁၉၁၂ - ၂၀၁၀) ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်း၊ (ဈာပန မှတ်တမ်းမှ ကူးယူတင်ပြပါသည် - မိုးမခ)၊ ဇွန် ၂၊ ၂၀၁၀။ [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] beoq4xqg0fvheickjjom4sr8jfliy09 878465 878464 2025-06-18T15:12:03Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၁၉၁၂ မွေးဖွားသူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 878465 wikitext text/x-wiki [[သခင်]]'''ထိန်ဝင်း'''သည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု ကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်တွင်သာမက စာပေနှင့် ဘာသာရေးနယ်ပယ်များ၌ပါ ထင်ရှားကျော်ကြားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == သခင်ထိန်ဝင်းကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၄ ခုနှစ်၊ တော်သလင်းလဆန်း ၄ ရက်၊ စနေနေ့ (ခရစ်နှစ် ၁၉၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်) ည ၇ နာရီခွဲတွင် [[မြောင်းမြခရိုင်]]၊ [[မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့နယ်]]၊ ကျိုက်ပိရွာတစ်ဖက်ကမ်းရှိ သောင်တန်းကျေးရွာ၌ ဖခင် မြေတိုင်းစာရေးကြီး ဦးကျော်ဟန်နှင့် မိခင် ဒေါ်မေသန်းတို့မှ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ မွေးချင်း ၅ ဦးအနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်ပြီး၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဗိုလ်ဗလနှင့် မြို့မ ကိုသန်းတင်တို့၏ အစ်ကိုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ၇ တန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ပဉ္စမတန်းစာမေးပွဲ မဖြေဆိုမီ ဖခင်ဖြစ်သူ လပွတ္တာမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ရသဖြင့် လပွတ္တာမြို့ မြန်မာစာသင်ကျောင်း၌ ဆက်လက်ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ လပွတ္တာမြို့တွင် တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မထူထောင်ဖူးသေးသော 'သုသုဗောဓက' စာဖတ်အသင်းကို ကူလီအခစားလုပ်ရင်း ကြိုးစားထူထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လပွတ္တာမြို့၌ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းတစ်ခု ဖြစ်မြောက်ရေးကိုလည်း ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနောက် လပွတ္တာမြို့နယ်၊ ကံဘက်ရွာ၌လည်း 'ကုသလဝသီ' စာဖတ်အသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့် အသိမိတ်ဆွေမရှိသော ဧည့်သည်များ၏ နာရေးကိစ္စများကို တွင်းတူးမြေမြှုပ်သည်အထိ ကူညီခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ == ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းတွင် [[တို့ဗမာအစည်းအရုံး]]အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆရာ ဒဂုန်နတ်ရှင်၏ အကူအညီဖြင့် ဦး[[ပဂျီငို၊ ဦး|ဗဂျီငို]] စတင်တည်ထောင်ထုတ်ဝေသော တိုးတက်ရေးမဂ္ဂဇင်းတိုက်တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသပိတ်နှင့် ၁၉၃၈ ခုနှစ် ရေနံမြေသပိတ်တို့၌ ပါဝင်ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အဖမ်းခံခဲ့ရသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်အစိုးရ၏ ယူနီယမ်ဂျက်အလံနှင့် ၁၉၃၅ ခုနှစ် ဗြိတိသျှပြဋ္ဌာန်း အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေစာအုပ်ကို ဆန့်ကျင်မီးရှို့ကန့်ကွက်ပွဲ၌ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးနု၊ ဗိုလ်လင်္ကျာ ဦးလှဖေ၊ ဦးထွန်းအုံ၊ ဦးထွန်းအေးတို့နှင့်အတူ သခင်ထိန်ဝင်းနှင့် ဒေါ်ခင်မျိုးချစ် (မခင်မြ) တို့ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရဲဘော်သုံးကျိပ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ၌ ရန်ပုံငွေရှာဖွေပေးခြင်းနှင့် လူငယ်များ စုဆောင်းပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဦးဘဂျမ်း (ပုဂံ) နှင့် ပူးပေါင်း၍ အာရှလူငယ်အစည်းအရုံးကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ == စာပေနှင့် ဘာသာရေးလုပ်ငန်းများ == သခင်ထိန်ဝင်းသည် ကိုလိုနီခေတ်က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ထင်ရှားသော စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းဖြစ်သည့် [[နဂါးနီစာအုပ်အသင်း|နဂါးနီ]]စာအုပ်တိုက်၏ ဖြန့်ချိရေးအပိုင်းကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း ဝါရင့်နိုင်ငံရေးသမားကြီး သခင်[[ချန်ထွန်း၊ သခင်|ချန်ထွန်း]]က ပြောပြခဲ့သည်။ "အင်္ဂလိပ်ခေတ်တုန်းက နဂါးနီစာအုပ်တိုက် ဦးနုတို့ ဘာတို့နဲ့အတူတူ ထောင်ပြီးတော့ သူက အဲဒီစာအုပ်ဖြန့်ချိရေးပဲ လုပ်တယ်၊ သခင်ထိန်ဝင်းက။" ဟု သခင်ချန်ထွန်းက ဆိုခဲ့ပြီး ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှ အဖမ်းခံရခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပုံကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်းကို ရိုက်နှိပ်ပြီးစီးခဲ့သည်။ စွန်းလွန်းဆရာတော်ဘုရား၏ အမေးအဖြေစာအုပ်များကိုလည်း ရိုက်နှိပ်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် လောကုတ္တရာအတွက် ထူးခြားသော အတွေ့အကြုံများ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ၊ မဟာဂန္ဓရုံဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသနှင့် စတင်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး စတွေ့ချိန်မှာပင် အနာဂတ်သာသနာရေးအကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ရာမှ ထိုဆွေးနွေးမှုကို ဆရာတော်က အနာဂတ်သာသနာရေးကျမ်းအဖြစ် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် သခင်ထိန်ဝင်းသည် "ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် (ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်) ကျမ်းစာ" ကို မြန်မာပြည်သားများသာမက ကမ္ဘာသူ ကမ္ဘာသားများကိုပါ သိရှိစေလိုသောဆန္ဒဖြင့် ဆရာကြီး ဦးရွှေအောင် ရေးသားပြီးသော စာမူများကို ဆရာကြီး ဦးလှမောင်အား ဘာသာပြန်ဆိုပူဇော်စေခဲ့သည်။ ထို့နောက် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်စာမူများကို ဆရာ ဦးခင်မောင်လတ်အား ပြန်လည်ဖတ်ရှုပေးရန် တောင်းပန်ခဲ့ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာမူရင်းနှင့် ပူးတွဲဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ တွင် ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၅၀ ပြည့်မှစ၍ ၁၉၆၃ ဒီဇင်ဘာလ အထိ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာအုပ်များ ရိုက်ကူး ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက် မှ ရိုက်ကူးဖြန့်ချိပြီးသော ကျမ်းစာများမှာ - ၁။ စွန်းလွန်းဆရာတော် အမေးအဖြေ ၁၃၁၁ (၁၉၄၉ ပထမအကြိမ်၊ ၎င်းနောက် အကြိမ်ကြိမ်ရိုက်နှိပ်လှူဒါန်းခဲ့) ၂။ အရှင်ဇနကာဘိဝံသဆရာတော်၏ ဗြဟ္မစာလ သုတ် မြန်မာပြန် ၃။ ပိဠိကတ်တော်သင်ရိုးအုပ်၂၀ ကို သန့်ရှင်းအောင် တည်းဖြတ်သုတ်သင်ပြီး သင်္ဂါယနာတင်အဖွဲ့သို့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်း ဦးနုမှတဆင့် လှူဒါန်းခဲ့ ၄။ ပိဠိကတ်တော်များကို ဆရာဦးအောင်မိုး အကူအညီဖြင့် မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ရာ ဒိဃနိကာယ်၊ မဇ္စိုမနိကာယ်အထိပြီး ၅။ အတုမဲ့ချမ်းသာ ၆။ မဟာဂန္ခာရုံဆရာတော်၏ သဂြိုလ်ဘာသာဌီကာ ရ။ တရားဥပဒေတော်ကြီး ၈။ သမညဖလသုတ် မြန်မာပြန် ၉။ ဟိတောပဒေသ ပုံပြင် ၁၀။ ဇနီးမောင်နှံ ရာသက်ပန် ၁၁။ ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်း ၁၂။ မင်္ဂလာပုံပြင် ၁၃။ ကလေး ဗုဒ္ဓဝင် ၁၄။ ကမ္မဌာန်းဘာသာဋီကာ ၁၅။ ဘာသာသွေး ၁၆။ မြန်မာ့မျက်ပွင့် ရွာဓလေ့ လူ့ဓလေ့ ၁၇။ စာဓလေ့ ၁၈။ ရုပ်စုံ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင် ၁၉။ ဓမ္မဝိနယပြန်တမ်း ၂၀။ မနောမယိဒ္ဓိကြေးမုံ ၂၁။ ရတနာ့ဂုဏ်ရည် ၂၂။ ကိုယ်ကျင့်အဘိဓမ္မာ ၂၃။ အနာဂတ်သာသနာ ၂၄။ မူလတန်းဘာသာရေး ၂၅။ ဗုဒ္ဓနည်းဖြင့်ထူထောင်ကြစို့ စာတမ်းများ ၂၆။ ရွှေကျင်နိကာယသာသနာဝင် ၂၇။ ယောကီပါရဂူကျမ်း တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ၁၀၇ စိန်ဂျွန်းလမ်းရှိ နေအိမ်၌ တော်လှန်ရေးအစိုးရ၏ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအထိ ၄ နှစ်ကြာ ထောင်တွင်းနေထိုင်ခဲ့ရပြီးနောက် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမနှင့် သာသနာတော်၏ တန်ဖိုးကို ပိုမိုနားလည်သိရှိကာ ကံ၊ ကံ၏အကျိုးကိုလည်း ပိုမိုသဘောပေါက်နားလည်လာခဲ့သည်။ ထိုကာလများတွင် "ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ မြန်မာပြည်ကို ထူထောင်ခြင်းသာလျှင် အချမ်းသာဆုံး လူမျိုး၊ အချမ်းသာဆုံး နိုင်ငံတော် ဖြစ်နိုင်မည်။ ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ ဗုဒ္ဓဝါဒ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို စနစ်ကျကျ နားလည်ကျင့်သုံးလျှင် မုချ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ချမ်းသာစွာ ရှိလိမ့်မည်ဟု ပိုမိုခိုင်မြဲစွာ ယုံကြည်လာခဲ့သည်" ဟု ၎င်းက ခံယူခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်အား ပဋ္ဌာန်းတရားတော် ဟောကြားပေးရန် လျှောက်ထားခဲ့ရာ ဆရာတော်က ၁၇ ရက်တိတိ ပဋ္ဌာန်းတရားတော်ကို ဟောကြားပေးခဲ့သဖြင့် သာသနာတော်အတွက် အလွန်ကြီးကျယ်သော ကျေးဇူးတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင်ပင် သရိုက်ရွာ ဘုရားနှင့် ရဟန္တာသိမ်ကို ပြုပြင်ရန် ဆရာတော်နှင့် တိုင်ပင်လျှောက်ထားခဲ့ပြီး၊ [[ကျုံမငေးမြို့|ကျုံမငေး]]ရှိ ၎င်း၏နေအိမ်ကို ရောင်းချ၍ ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် နိုင်ငံတော်မှ [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့]]ကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၇ ခုနှစ် တောင်သလင်းလဆန်း ၉ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက် တည်ထောင်ရန် မြေစတင်ဝယ်ယူခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၆ ခုနှစ် မေလ ၂၃ ရက် (ကဆုန်လပြည့်၊ သောကြာနေ့) တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့၌ သာမဏေကျော် စာတော်ပြန်ပွဲများ နှစ်စဉ်ကျင်းပနိုင်ရန် စီစဉ်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး၊ ရှင်သာမဏေဓမ္မဗိမာန် သာသနာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ကို တည်ထောင်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ ==ဘ၀နိဂုံး== သခင်ထိန်ဝင်းသည် ၂၀-၅-၂၀၁၀ ကြာသပတေး ည ၁၀:၃၀ တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ အာရှတော်ဝင် အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ ==ကိုးကား== <references/> #စာပေနှင့် ဘာသာရေး နယ်ပယ်တွင် ထင်ရှားသော သခင်ထိန်ဝင်း ကွယ်လွန်။ #သခင်ထိန်ဝင်း (သို့မဟုတ်) ဘဘ ဦးထိန်ဝင်း သို့မဟုတ် သာသနာစိတ်ဖြင့် နိုင်ငံရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ။ #ဝါရင့် နိုင်ငံရေးသမားကြီး နောက်တဦး ကွယ်လွန်ပြန်။ #ဘ ဦးထိန်ဝင်း - သခင်ထိန်ဝင်း (၁၉၁၂ - ၂၀၁၀) ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်း၊ (ဈာပန မှတ်တမ်းမှ ကူးယူတင်ပြပါသည် - မိုးမခ)၊ ဇွန် ၂၊ ၂၀၁၀။ [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၁၂ မွေးဖွားသူများ]] pptuy14m6q08p467t5czjv6i0lt4hhi 878466 878465 2025-06-18T15:12:16Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၂၀၁၀ ကွယ်လွန်သူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 878466 wikitext text/x-wiki [[သခင်]]'''ထိန်ဝင်း'''သည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု ကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်တွင်သာမက စာပေနှင့် ဘာသာရေးနယ်ပယ်များ၌ပါ ထင်ရှားကျော်ကြားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == သခင်ထိန်ဝင်းကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၄ ခုနှစ်၊ တော်သလင်းလဆန်း ၄ ရက်၊ စနေနေ့ (ခရစ်နှစ် ၁၉၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်) ည ၇ နာရီခွဲတွင် [[မြောင်းမြခရိုင်]]၊ [[မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့နယ်]]၊ ကျိုက်ပိရွာတစ်ဖက်ကမ်းရှိ သောင်တန်းကျေးရွာ၌ ဖခင် မြေတိုင်းစာရေးကြီး ဦးကျော်ဟန်နှင့် မိခင် ဒေါ်မေသန်းတို့မှ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ မွေးချင်း ၅ ဦးအနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်ပြီး၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဗိုလ်ဗလနှင့် မြို့မ ကိုသန်းတင်တို့၏ အစ်ကိုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ၇ တန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ပဉ္စမတန်းစာမေးပွဲ မဖြေဆိုမီ ဖခင်ဖြစ်သူ လပွတ္တာမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ရသဖြင့် လပွတ္တာမြို့ မြန်မာစာသင်ကျောင်း၌ ဆက်လက်ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ လပွတ္တာမြို့တွင် တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မထူထောင်ဖူးသေးသော 'သုသုဗောဓက' စာဖတ်အသင်းကို ကူလီအခစားလုပ်ရင်း ကြိုးစားထူထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လပွတ္တာမြို့၌ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းတစ်ခု ဖြစ်မြောက်ရေးကိုလည်း ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနောက် လပွတ္တာမြို့နယ်၊ ကံဘက်ရွာ၌လည်း 'ကုသလဝသီ' စာဖတ်အသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့် အသိမိတ်ဆွေမရှိသော ဧည့်သည်များ၏ နာရေးကိစ္စများကို တွင်းတူးမြေမြှုပ်သည်အထိ ကူညီခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ == ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းတွင် [[တို့ဗမာအစည်းအရုံး]]အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆရာ ဒဂုန်နတ်ရှင်၏ အကူအညီဖြင့် ဦး[[ပဂျီငို၊ ဦး|ဗဂျီငို]] စတင်တည်ထောင်ထုတ်ဝေသော တိုးတက်ရေးမဂ္ဂဇင်းတိုက်တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသပိတ်နှင့် ၁၉၃၈ ခုနှစ် ရေနံမြေသပိတ်တို့၌ ပါဝင်ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အဖမ်းခံခဲ့ရသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်အစိုးရ၏ ယူနီယမ်ဂျက်အလံနှင့် ၁၉၃၅ ခုနှစ် ဗြိတိသျှပြဋ္ဌာန်း အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေစာအုပ်ကို ဆန့်ကျင်မီးရှို့ကန့်ကွက်ပွဲ၌ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးနု၊ ဗိုလ်လင်္ကျာ ဦးလှဖေ၊ ဦးထွန်းအုံ၊ ဦးထွန်းအေးတို့နှင့်အတူ သခင်ထိန်ဝင်းနှင့် ဒေါ်ခင်မျိုးချစ် (မခင်မြ) တို့ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရဲဘော်သုံးကျိပ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ၌ ရန်ပုံငွေရှာဖွေပေးခြင်းနှင့် လူငယ်များ စုဆောင်းပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဦးဘဂျမ်း (ပုဂံ) နှင့် ပူးပေါင်း၍ အာရှလူငယ်အစည်းအရုံးကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ == စာပေနှင့် ဘာသာရေးလုပ်ငန်းများ == သခင်ထိန်ဝင်းသည် ကိုလိုနီခေတ်က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ထင်ရှားသော စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းဖြစ်သည့် [[နဂါးနီစာအုပ်အသင်း|နဂါးနီ]]စာအုပ်တိုက်၏ ဖြန့်ချိရေးအပိုင်းကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း ဝါရင့်နိုင်ငံရေးသမားကြီး သခင်[[ချန်ထွန်း၊ သခင်|ချန်ထွန်း]]က ပြောပြခဲ့သည်။ "အင်္ဂလိပ်ခေတ်တုန်းက နဂါးနီစာအုပ်တိုက် ဦးနုတို့ ဘာတို့နဲ့အတူတူ ထောင်ပြီးတော့ သူက အဲဒီစာအုပ်ဖြန့်ချိရေးပဲ လုပ်တယ်၊ သခင်ထိန်ဝင်းက။" ဟု သခင်ချန်ထွန်းက ဆိုခဲ့ပြီး ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှ အဖမ်းခံရခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပုံကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်းကို ရိုက်နှိပ်ပြီးစီးခဲ့သည်။ စွန်းလွန်းဆရာတော်ဘုရား၏ အမေးအဖြေစာအုပ်များကိုလည်း ရိုက်နှိပ်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် လောကုတ္တရာအတွက် ထူးခြားသော အတွေ့အကြုံများ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ၊ မဟာဂန္ဓရုံဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသနှင့် စတင်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး စတွေ့ချိန်မှာပင် အနာဂတ်သာသနာရေးအကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ရာမှ ထိုဆွေးနွေးမှုကို ဆရာတော်က အနာဂတ်သာသနာရေးကျမ်းအဖြစ် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် သခင်ထိန်ဝင်းသည် "ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် (ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်) ကျမ်းစာ" ကို မြန်မာပြည်သားများသာမက ကမ္ဘာသူ ကမ္ဘာသားများကိုပါ သိရှိစေလိုသောဆန္ဒဖြင့် ဆရာကြီး ဦးရွှေအောင် ရေးသားပြီးသော စာမူများကို ဆရာကြီး ဦးလှမောင်အား ဘာသာပြန်ဆိုပူဇော်စေခဲ့သည်။ ထို့နောက် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်စာမူများကို ဆရာ ဦးခင်မောင်လတ်အား ပြန်လည်ဖတ်ရှုပေးရန် တောင်းပန်ခဲ့ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာမူရင်းနှင့် ပူးတွဲဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ တွင် ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၅၀ ပြည့်မှစ၍ ၁၉၆၃ ဒီဇင်ဘာလ အထိ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာအုပ်များ ရိုက်ကူး ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ကုသလဝသီ စာပုံနှိပ်တိုက် မှ ရိုက်ကူးဖြန့်ချိပြီးသော ကျမ်းစာများမှာ - ၁။ စွန်းလွန်းဆရာတော် အမေးအဖြေ ၁၃၁၁ (၁၉၄၉ ပထမအကြိမ်၊ ၎င်းနောက် အကြိမ်ကြိမ်ရိုက်နှိပ်လှူဒါန်းခဲ့) ၂။ အရှင်ဇနကာဘိဝံသဆရာတော်၏ ဗြဟ္မစာလ သုတ် မြန်မာပြန် ၃။ ပိဠိကတ်တော်သင်ရိုးအုပ်၂၀ ကို သန့်ရှင်းအောင် တည်းဖြတ်သုတ်သင်ပြီး သင်္ဂါယနာတင်အဖွဲ့သို့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်း ဦးနုမှတဆင့် လှူဒါန်းခဲ့ ၄။ ပိဠိကတ်တော်များကို ဆရာဦးအောင်မိုး အကူအညီဖြင့် မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ရာ ဒိဃနိကာယ်၊ မဇ္စိုမနိကာယ်အထိပြီး ၅။ အတုမဲ့ချမ်းသာ ၆။ မဟာဂန္ခာရုံဆရာတော်၏ သဂြိုလ်ဘာသာဌီကာ ရ။ တရားဥပဒေတော်ကြီး ၈။ သမညဖလသုတ် မြန်မာပြန် ၉။ ဟိတောပဒေသ ပုံပြင် ၁၀။ ဇနီးမောင်နှံ ရာသက်ပန် ၁၁။ ရာဇဓမ္မသင်္ဂဟကျမ်း ၁၂။ မင်္ဂလာပုံပြင် ၁၃။ ကလေး ဗုဒ္ဓဝင် ၁၄။ ကမ္မဌာန်းဘာသာဋီကာ ၁၅။ ဘာသာသွေး ၁၆။ မြန်မာ့မျက်ပွင့် ရွာဓလေ့ လူ့ဓလေ့ ၁၇။ စာဓလေ့ ၁၈။ ရုပ်စုံ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင် ၁၉။ ဓမ္မဝိနယပြန်တမ်း ၂၀။ မနောမယိဒ္ဓိကြေးမုံ ၂၁။ ရတနာ့ဂုဏ်ရည် ၂၂။ ကိုယ်ကျင့်အဘိဓမ္မာ ၂၃။ အနာဂတ်သာသနာ ၂၄။ မူလတန်းဘာသာရေး ၂၅။ ဗုဒ္ဓနည်းဖြင့်ထူထောင်ကြစို့ စာတမ်းများ ၂၆။ ရွှေကျင်နိကာယသာသနာဝင် ၂၇။ ယောကီပါရဂူကျမ်း တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ၁၀၇ စိန်ဂျွန်းလမ်းရှိ နေအိမ်၌ တော်လှန်ရေးအစိုးရ၏ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအထိ ၄ နှစ်ကြာ ထောင်တွင်းနေထိုင်ခဲ့ရပြီးနောက် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမနှင့် သာသနာတော်၏ တန်ဖိုးကို ပိုမိုနားလည်သိရှိကာ ကံ၊ ကံ၏အကျိုးကိုလည်း ပိုမိုသဘောပေါက်နားလည်လာခဲ့သည်။ ထိုကာလများတွင် "ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ မြန်မာပြည်ကို ထူထောင်ခြင်းသာလျှင် အချမ်းသာဆုံး လူမျိုး၊ အချမ်းသာဆုံး နိုင်ငံတော် ဖြစ်နိုင်မည်။ ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ ဗုဒ္ဓဝါဒ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို စနစ်ကျကျ နားလည်ကျင့်သုံးလျှင် မုချ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ချမ်းသာစွာ ရှိလိမ့်မည်ဟု ပိုမိုခိုင်မြဲစွာ ယုံကြည်လာခဲ့သည်" ဟု ၎င်းက ခံယူခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်အား ပဋ္ဌာန်းတရားတော် ဟောကြားပေးရန် လျှောက်ထားခဲ့ရာ ဆရာတော်က ၁၇ ရက်တိတိ ပဋ္ဌာန်းတရားတော်ကို ဟောကြားပေးခဲ့သဖြင့် သာသနာတော်အတွက် အလွန်ကြီးကျယ်သော ကျေးဇူးတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင်ပင် သရိုက်ရွာ ဘုရားနှင့် ရဟန္တာသိမ်ကို ပြုပြင်ရန် ဆရာတော်နှင့် တိုင်ပင်လျှောက်ထားခဲ့ပြီး၊ [[ကျုံမငေးမြို့|ကျုံမငေး]]ရှိ ၎င်း၏နေအိမ်ကို ရောင်းချ၍ ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် နိုင်ငံတော်မှ [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့]]ကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၇ ခုနှစ် တောင်သလင်းလဆန်း ၉ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက် တည်ထောင်ရန် မြေစတင်ဝယ်ယူခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၆ ခုနှစ် မေလ ၂၃ ရက် (ကဆုန်လပြည့်၊ သောကြာနေ့) တွင် သာသနာ့ဝန်ဆောင် ကျောင်းတိုက်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့၌ သာမဏေကျော် စာတော်ပြန်ပွဲများ နှစ်စဉ်ကျင်းပနိုင်ရန် စီစဉ်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး၊ ရှင်သာမဏေဓမ္မဗိမာန် သာသနာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ကို တည်ထောင်ခဲ့သူများထဲမှ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ ==ဘ၀နိဂုံး== သခင်ထိန်ဝင်းသည် ၂၀-၅-၂၀၁၀ ကြာသပတေး ည ၁၀:၃၀ တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ အာရှတော်ဝင် အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ ==ကိုးကား== <references/> #စာပေနှင့် ဘာသာရေး နယ်ပယ်တွင် ထင်ရှားသော သခင်ထိန်ဝင်း ကွယ်လွန်။ #သခင်ထိန်ဝင်း (သို့မဟုတ်) ဘဘ ဦးထိန်ဝင်း သို့မဟုတ် သာသနာစိတ်ဖြင့် နိုင်ငံရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ။ #ဝါရင့် နိုင်ငံရေးသမားကြီး နောက်တဦး ကွယ်လွန်ပြန်။ #ဘ ဦးထိန်ဝင်း - သခင်ထိန်ဝင်း (၁၉၁၂ - ၂၀၁၀) ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်း၊ (ဈာပန မှတ်တမ်းမှ ကူးယူတင်ပြပါသည် - မိုးမခ)၊ ဇွန် ၂၊ ၂၀၁၀။ [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၁၂ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၀ ကွယ်လွန်သူများ]] fjdp9ns0gukywpta0a53jv1c47u2ggn 0 20320 878467 701885 2025-06-18T16:02:30Z 1F616EMO 129554 // Edited via InPageEdit 878467 wikitext text/x-wiki {{More citations needed|date=ဇွန် ၂၀၂၅}} တိုင်းတစ်ပါးမှ ဝင်လာသော ကုန်နှင့် တိုင်းတစ်ပါးသို့ ထုတ်သော ကုန်များပေါ်တွင် စည်းကြပ်သောအခွန်များကို အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ ယခုခေတ်တွင် တိုင်းတစ်ပါးမှ ဝင်လာသော ဝင်ကုန် များပေါ်တွင် များသောအားဖြင့် အခွန်စည်းကြပ်တတ်ကြရာ ယင်းအခွန်ကို သွင်းကုန် ကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ တိုင်းတစ်ပါးသို့ ထုတ်သော ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ယူသည့် တိုင်းပြည်များမှာ အနည်း ငယ်မျှသာ ရှိရာ ယင်းအခွန်မျိုးကို ထုတ်ကုန်ကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ ထုတ်ကုန်များများ ထုတ်နိုင်အောင် အားပေးသော အနေဖြင့် တိုင်းပြည် အများအပြားသည် ထုတ်ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ယူလေ့ မရှိချေ။ ထုတ်ကုန် အမြောက်အမြား ထုတ်နိုင်မှ နိုင်ငံခြားငွေ များစွာ ရရှိနိုင်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့တွင် ထုတ်ကုန်ခွန်ယူသည့် စံနစ်ကို ဥပဒေဖြင့်ပင် တားမြစ်ထားလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ သည်လည်း ထုတ်ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ခံခြင်း မရှိ ချေ။ သို့သော် အချို့ တိုင်းပြည်များတွင် ပြည်တွင်း အထူး လိုအပ်သော ကုန်ပစ္စည်းများ ပြည်ပသို့ မထုတ်နိုင်အောင် ထုတ်ကုန်ခွန်များ စည်းကြပ်ကာ သွယ်ဝိုက်၍ တားမြစ်ထား တတ်သည်။ ကော်ဖီ အမြောက်အမြားစိုက်၍ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားသို့ ပို့နေသော ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် အခွန်ဝင်ငွေ မှန်မှန်ရရှိစေရန် ထုတ်သော ကော်ဖီများပေါ်တွင် အကောက်အခွန် စည်းကြပ် သည်။ အကောက်ခွန်သည် နိုင်ငံအစိုးရအတွက် အလွန်မှန်သော ဝင်ငွေဖြစ်ရကား တိုင်းပြည် အသီးအသီးတို့ သည် မိမိတို့၏ ဥပဒေ စည်းမျဉ်းအရ သွင်းကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန် စည်းကြပ်ကြသည်။ စည်းကြပ်ပုံ စည်းကြပ်နည်းမှာ တစ် တိုင်းပြည်နှင့် တစ်တိုင်းပြည် မတူကြချေ။ ခရစ် ၁၈၆ဝ ပြည့် နှစ်လောက်မှစ၍ ပထမ ကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့်နောက် ဆယ်နှစ် ကျော်ကျော်တိုင်အောင် အကောက်မရှိ၊ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ် မှုရှိခဲ့သော အဂ‡လန်နိုင်ငံသည် တိုင်းပြည် ပြန်လည်ထူထောင် ရန် ငွေကြေး ရရှိရေးအတွက်ကြောင့်သာ သွင်းကုန်များပေါ် တွင် သွင်းကုန် ကောက်ခွန်ကို ကောက်ခံခဲ့လေသည်။ အခြား တိုင်းပြည်များသည်လည်း မိမိတို့၏ အစိုးရ ဘဏ္ဍာတော် ဖြည့်သွင်းရန်အတွက် သွင်းကုန် ကောက်ခွန်များ ကောက်ကြ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အချို့ တိုင်းပြည်များတွင် ရည်ရွယ်ချက် နှစ်မျိုးဖြင့် သွင်းကုန်ကောက်ခွန်များ စည်းကြပ် ကြသည်။ တစ်မျိုးမှာ အစိုးရဘဏ္ဍာတော် ဖြည့်တင်းရန်နှင့် တစ်မျိုးမှာ ပြည်တွင်း လုပ်ငန်း ကာကွယ်ရန်အတွက် ဖြစ် သည်။ ဤတိုင်းပြည်များသည် နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းသော ကုန် များ အဖိုးနှုန်း တက်သွားစေရန် သွင်းကုန်ကောက်ခွန်များ စည်းကြပ်ကြသည်။ ဤသို့ စည်းကြပ်ရခြင်းမှာ ပြည်တွင်းကုန် ထုတ်လုပ်သူများအား အခွင့်အရေး ပေးလိုသောကြောင့်ဖြစ်၍ ဤနည်းသည် ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းကာကွယ်ရန် ကောက် သောနည်း ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းလာသော ကုန်များကို ပြည်တွင်းဖြစ်ကုန်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင် မရောင်းနိုင်အောင် စီစဉ်ပေးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ သွင်းကုန် အရေအတွက်ပေါ်တွင် မူတည်၍ ကောက်သော အကောက်ခွန်ကို ပမာဏအလိုက် အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ သွင်းကုန်များ၏ တန်ဖိုးပေါ်တွင် တွက်ချက်၍ ကောက်သော အကောက်ခွန်ကို တန်ဖိုး အလိုက် အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ အချို့ကုန်များပေါ်တွင် ကောက်သောနည်းမှာ အထက်ပါ နည်း နှစ်နည်းကို ပေါင်း၍ ကောက်သောနည်း ဖြစ်သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> == ကိုးကား == <references/> [[Category:စီးပွားရေး]] 431t64lppm0v6azpsb073fyqt9oz2vf 878473 878467 2025-06-18T16:08:33Z 1F616EMO 129554 // Edited via InPageEdit 878473 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{More citations needed|date=ဇွန် ၂၀၂၅}} {{Dead end|date=ဇွန် ၂၀၂၅}} }} တိုင်းတစ်ပါးမှ ဝင်လာသော ကုန်နှင့် တိုင်းတစ်ပါးသို့ ထုတ်သော ကုန်များပေါ်တွင် စည်းကြပ်သောအခွန်များကို အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ ယခုခေတ်တွင် တိုင်းတစ်ပါးမှ ဝင်လာသော ဝင်ကုန် များပေါ်တွင် များသောအားဖြင့် အခွန်စည်းကြပ်တတ်ကြရာ ယင်းအခွန်ကို သွင်းကုန် ကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ တိုင်းတစ်ပါးသို့ ထုတ်သော ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ယူသည့် တိုင်းပြည်များမှာ အနည်း ငယ်မျှသာ ရှိရာ ယင်းအခွန်မျိုးကို ထုတ်ကုန်ကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ ထုတ်ကုန်များများ ထုတ်နိုင်အောင် အားပေးသော အနေဖြင့် တိုင်းပြည် အများအပြားသည် ထုတ်ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ယူလေ့ မရှိချေ။ ထုတ်ကုန် အမြောက်အမြား ထုတ်နိုင်မှ နိုင်ငံခြားငွေ များစွာ ရရှိနိုင်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့တွင် ထုတ်ကုန်ခွန်ယူသည့် စံနစ်ကို ဥပဒေဖြင့်ပင် တားမြစ်ထားလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ သည်လည်း ထုတ်ကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန်ခံခြင်း မရှိ ချေ။ သို့သော် အချို့ တိုင်းပြည်များတွင် ပြည်တွင်း အထူး လိုအပ်သော ကုန်ပစ္စည်းများ ပြည်ပသို့ မထုတ်နိုင်အောင် ထုတ်ကုန်ခွန်များ စည်းကြပ်ကာ သွယ်ဝိုက်၍ တားမြစ်ထား တတ်သည်။ ကော်ဖီ အမြောက်အမြားစိုက်၍ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားသို့ ပို့နေသော ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် အခွန်ဝင်ငွေ မှန်မှန်ရရှိစေရန် ထုတ်သော ကော်ဖီများပေါ်တွင် အကောက်အခွန် စည်းကြပ် သည်။ အကောက်ခွန်သည် နိုင်ငံအစိုးရအတွက် အလွန်မှန်သော ဝင်ငွေဖြစ်ရကား တိုင်းပြည် အသီးအသီးတို့ သည် မိမိတို့၏ ဥပဒေ စည်းမျဉ်းအရ သွင်းကုန်များပေါ်တွင် အကောက်ခွန် စည်းကြပ်ကြသည်။ စည်းကြပ်ပုံ စည်းကြပ်နည်းမှာ တစ် တိုင်းပြည်နှင့် တစ်တိုင်းပြည် မတူကြချေ။ ခရစ် ၁၈၆ဝ ပြည့် နှစ်လောက်မှစ၍ ပထမ ကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့်နောက် ဆယ်နှစ် ကျော်ကျော်တိုင်အောင် အကောက်မရှိ၊ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ် မှုရှိခဲ့သော အဂ‡လန်နိုင်ငံသည် တိုင်းပြည် ပြန်လည်ထူထောင် ရန် ငွေကြေး ရရှိရေးအတွက်ကြောင့်သာ သွင်းကုန်များပေါ် တွင် သွင်းကုန် ကောက်ခွန်ကို ကောက်ခံခဲ့လေသည်။ အခြား တိုင်းပြည်များသည်လည်း မိမိတို့၏ အစိုးရ ဘဏ္ဍာတော် ဖြည့်သွင်းရန်အတွက် သွင်းကုန် ကောက်ခွန်များ ကောက်ကြ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အချို့ တိုင်းပြည်များတွင် ရည်ရွယ်ချက် နှစ်မျိုးဖြင့် သွင်းကုန်ကောက်ခွန်များ စည်းကြပ် ကြသည်။ တစ်မျိုးမှာ အစိုးရဘဏ္ဍာတော် ဖြည့်တင်းရန်နှင့် တစ်မျိုးမှာ ပြည်တွင်း လုပ်ငန်း ကာကွယ်ရန်အတွက် ဖြစ် သည်။ ဤတိုင်းပြည်များသည် နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းသော ကုန် များ အဖိုးနှုန်း တက်သွားစေရန် သွင်းကုန်ကောက်ခွန်များ စည်းကြပ်ကြသည်။ ဤသို့ စည်းကြပ်ရခြင်းမှာ ပြည်တွင်းကုန် ထုတ်လုပ်သူများအား အခွင့်အရေး ပေးလိုသောကြောင့်ဖြစ်၍ ဤနည်းသည် ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းကာကွယ်ရန် ကောက် သောနည်း ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းလာသော ကုန်များကို ပြည်တွင်းဖြစ်ကုန်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင် မရောင်းနိုင်အောင် စီစဉ်ပေးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ သွင်းကုန် အရေအတွက်ပေါ်တွင် မူတည်၍ ကောက်သော အကောက်ခွန်ကို ပမာဏအလိုက် အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ သွင်းကုန်များ၏ တန်ဖိုးပေါ်တွင် တွက်ချက်၍ ကောက်သော အကောက်ခွန်ကို တန်ဖိုး အလိုက် အကောက်ခွန်ဟု ခေါ်သည်။ အချို့ကုန်များပေါ်တွင် ကောက်သောနည်းမှာ အထက်ပါ နည်း နှစ်နည်းကို ပေါင်း၍ ကောက်သောနည်း ဖြစ်သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> == ကိုးကား == <references/> [[Category:စီးပွားရေး]] fok1rhrl3fvnzarj7biledmyenckkoz 0 52779 878489 772193 2025-06-19T01:59:49Z Amherst99 9935 878489 wikitext text/x-wiki {{Infobox Instrument | name = Clarinet | names = | image = Boehm+Oehler.jpg | image_capt = [[:en:B♭ (musical note)|B{{music|flat}}]] clarinets ([[:en:Boehm system (clarinet)|Boehm]] and [[:en:Oehler system|Oehler fingering system]]) | background = woodwind | classification = [[:en:Single-reed instrument|Single-reed]] | hornbostel_sachs = 422.211.2–71 | hornbostel_sachs_desc = [[Single-reed instrument|Single-reeded]] [[aerophone]] with keys | range = [[File:Clarinet range.svg|200px|center]] | related = {{hlist| [[Chalumeau]]|[[Tárogató]]|[[Heckelphone-clarinet]]}} | articles = }} [[File:Clarinet.jpg|thumb|right|100px||ကလဲရီနက်]] '''ကလဲရီနက်''' ({{lang-en|''' clarinet'''}}) သည် သစ်သားနှင့် ပြုလုပ်ထားသော [[လေမှုတ် တူရိယာ|လေမှုတ်တူရိယာ]] တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အခင်တစ်ခု ပါဝင်သည်။ ၁၇၅၀-ခုနှစ်လောက်က စ၍ သုံးစွဲခဲ့သည်။ သံစဉ်အမျိုးမျိုးအားဖြင့် ထုတ်လုပ်၍ အချို့မှာ သံစဉ် ၃-တွဲခွဲအထိ မှုတ်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဘီဖလက်နှင့် အေ အသံစဉ်ရှိသော ကလဲရီနက်မှာ တီးဝိုင်းသုံးစံကိုက်ဖြစ်၍ အီးဖလက် အသံစဉ် အမျိုးအစားလည်း ရှိသည်။ အီးဖလက် အောက်သံစဉ် တစ်တွဲ အောက်နိမ့်သော အရံ ကလဲရီနက်မျိုးလည်းရှိသည်။<ref>{{Cite Encyclopedia of Hla Tha Mein|title=ကလဲရီနက်}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:တူရိယာ]] {{Music-stub}} 0rkrbi8cdkxor9yt8vqxj8dat4j9tp4 0 84517 878498 816123 2025-06-19T04:41:16Z Tejinda 87174 /* သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး */ 878498 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ==နာမ်ကလာပ်== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ==စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊ ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊ ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊ ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==စေတသိက် (၅၂) လုံး== ၁။ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊ ၂။ ပကိဏ်းစေတသိက် = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊ ၃။ အကုသိုလ်စေတသိက် = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊ ၄။ သောဘဏစေတသိက် = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး== ၁။ '''ဝိတက်''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''ဝိစာရ''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''အဓိမောက္ခ''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''ဝီရိယ''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ </ref> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''ပီတိ''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''မောဟ''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''အဟိရိက''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''အနောတ္တပ္ပ''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''ဥဒ္ဓစ္စ''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဒိဋ္ဌိ''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''မာန''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊ = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊ = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး== ၈။ '''ဒေါသ''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊ = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''ဣဿာ''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊ = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''မစ္ဆရိယ''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊ = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''ကုက္ကုစ္စ''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး== ၁၂။ '''ထိန''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊ = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''မိဒ္ဓ''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊ = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ==မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်, (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်, (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်, (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး, (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ, (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ, (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး, (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး, ( ခ ) '''ဝိရတိ''' စေတသိက် (၃)လုံး, ( ဂ ) '''အပ္ပမညာ''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး, (ဃ) '''ပညိန္ဒြေ''' စေတသိက် (၁)လုံး, အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''သဒ္ဓါ''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊ = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု, ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု, ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု, ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု, ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု, ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု, ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''သတိ''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊ = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''ဟိရိ''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''ဩတ္တပ္ပ''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''အလောဘ''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''အဒေါသ''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊ = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''တတြမဇ္ဈတ္တတာ''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''ကာယပဿဒ္ဓိ''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''စိတ္တပဿဒ္ဓိ''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''ကာယလဟုတာ''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''စိတ္တလဟုတာ''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''ကာယမုဒုတာ''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''စိတ္တမုဒုတာ''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''ကာယကမ္မညတာ''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊ = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊ (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''စိတ္တကမ္မညတာ''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊ = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊ (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''ကာယပါဂုညတာ''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊ = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊ = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''စိတ္တပါဂုညတာ''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊ = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊ = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''ကာယုဇုကတာ''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊ = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''စိတ္တုဇုကတာ''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊ = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ==မာယာနှင့် သာဌေယျ== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား မာယာတည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား သာဌေယျတည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။) အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး== ၁။ '''သမ္မာဝါစာ''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊ = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''သမ္မာကမ္မန္တ''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊ = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''သမ္မာအာဇီဝ''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊ = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''ကရုဏာ''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊ = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''မုဒိတာ''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊ = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = ပညာ = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊ = သစ္စာ (၄)ပါး အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ ဉာဏ်ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, သမ္မာဒိဋ္ဌိဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] setjtpt2e4p1in1pgeze4qg3qbv729q 878499 878498 2025-06-19T04:54:54Z Tejinda 87174 878499 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ===နာမ်ကလာပ်=== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ===စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး=== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊<br> ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊<br> ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊<br> ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===စေတသိက် (၅၂) လုံး=== ၁။ '''သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက်''' = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊<br> ၂။ '''ပကိဏ်းစေတသိက်''' = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊<br> ၃။ '''အကုသိုလ်စေတသိက်''' = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊<br> ၄။ '''သောဘဏစေတသိက်''' = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး=== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး== ၁။ '''[[ဝိတက်]]''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း <br> = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[အဓိမောက္ခ]]''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဝီရိယ]]''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။</ref><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ပီတိ]]''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း=== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ=== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး=== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''[[မောဟ]]''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''[[အဟိရိက]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''[[အနောတ္တပ္ပ]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''[[ဥဒ္ဓစ္စ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး=== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဒိဋ္ဌိ]]''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[မာန]]''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊<br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊<br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး== ၈။ '''[[ဒေါသ]]''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊ = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[ဣဿာ]]''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[မစ္ဆရိယ]]''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊<br> = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[ကုက္ကုစ္စ]]''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး=== ၁၂။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|ထိန]]''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|မိဒ္ဓ]]''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ===မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,<br> (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,<br> (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,<br> (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး,<br> (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,<br> (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ,<br> (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,<br> (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)=== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး,<br> ( ခ ) '''ဝိရတိ''' စေတသိက် (၃)လုံး,<br> ( ဂ ) '''အပ္ပမညာ''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး,<br> (ဃ) '''ပညိန္ဒြေ''' စေတသိက် (၁)လုံး,<br> အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''[[သဒ္ဓါ]]''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊<br> = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''[[သတိ]]''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[ဟိရိ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဩတ္တပ္ပ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[အလောဘ]]''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[အဒေါသ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[တတြမဇ္ဈတ္တတာ]]''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''[[ကာယပဿဒ္ဓိ]]''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[စိတ္တပဿဒ္ဓိ]]''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[ကာယလဟုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[စိတ္တလဟုတာ]]''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''[[ကာယမုဒုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[စိတ္တမုဒုတာ]]''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''[[ကာယကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''[[စိတ္တကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''[[ကာယပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''[[စိတ္တပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''[[ကာယုဇုကတာ]]''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''[[စိတ္တုဇုကတာ]]''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ===မာယာနှင့် သာဌေယျ=== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား [[မာယာ]]တည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား [[သာဌေယျ]]တည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)<br> အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး=== ၁။ '''[[သမ္မာဝါစာ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[သမ္မာကမ္မန္တ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သမ္မာအာဇီဝ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''[[ကရုဏာ]]''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊<br> = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[မုဒိတာ]]''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊<br> = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = [[ပညာ]] = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊<br> = [[သစ္စာလေးပါး|သစ္စာ (၄)ပါး]] အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ [[ဉာဏ်ပညာ|ဉာဏ်]]ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, [[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]ဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] gcw8mbxpz1jka6u480zugx4tom9q7d4 878500 878499 2025-06-19T04:57:25Z Tejinda 87174 /* ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး */ 878500 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ===နာမ်ကလာပ်=== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ===စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး=== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊<br> ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊<br> ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊<br> ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===စေတသိက် (၅၂) လုံး=== ၁။ '''သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက်''' = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊<br> ၂။ '''ပကိဏ်းစေတသိက်''' = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊<br> ၃။ '''အကုသိုလ်စေတသိက်''' = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊<br> ၄။ '''သောဘဏစေတသိက်''' = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး=== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး== ၁။ '''[[ဝိတက်]]''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း <br> = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[အဓိမောက္ခ]]''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဝီရိယ]]''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။</ref><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ပီတိ]]''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း=== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ=== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး=== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''[[မောဟ]]''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''[[အဟိရိက]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''[[အနောတ္တပ္ပ]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''[[ဥဒ္ဓစ္စ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး=== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဒိဋ္ဌိ]]''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[မာန]]''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊<br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊<br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး=== ၈။ '''[[ဒေါသ]]''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[ဣဿာ]]''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[မစ္ဆရိယ]]''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊<br> = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[ကုက္ကုစ္စ]]''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး=== ၁၂။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|ထိန]]''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|မိဒ္ဓ]]''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ===မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,<br> (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,<br> (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,<br> (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး,<br> (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,<br> (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ,<br> (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,<br> (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)=== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး,<br> ( ခ ) '''ဝိရတိ''' စေတသိက် (၃)လုံး,<br> ( ဂ ) '''အပ္ပမညာ''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး,<br> (ဃ) '''ပညိန္ဒြေ''' စေတသိက် (၁)လုံး,<br> အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''[[သဒ္ဓါ]]''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊<br> = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''[[သတိ]]''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[ဟိရိ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဩတ္တပ္ပ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[အလောဘ]]''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[အဒေါသ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[တတြမဇ္ဈတ္တတာ]]''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''[[ကာယပဿဒ္ဓိ]]''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[စိတ္တပဿဒ္ဓိ]]''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[ကာယလဟုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[စိတ္တလဟုတာ]]''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''[[ကာယမုဒုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[စိတ္တမုဒုတာ]]''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''[[ကာယကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''[[စိတ္တကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''[[ကာယပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''[[စိတ္တပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''[[ကာယုဇုကတာ]]''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''[[စိတ္တုဇုကတာ]]''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ===မာယာနှင့် သာဌေယျ=== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား [[မာယာ]]တည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား [[သာဌေယျ]]တည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)<br> အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး=== ၁။ '''[[သမ္မာဝါစာ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[သမ္မာကမ္မန္တ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သမ္မာအာဇီဝ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''[[ကရုဏာ]]''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊<br> = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[မုဒိတာ]]''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊<br> = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = [[ပညာ]] = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊<br> = [[သစ္စာလေးပါး|သစ္စာ (၄)ပါး]] အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ [[ဉာဏ်ပညာ|ဉာဏ်]]ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, [[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]ဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 1wfsrrs0nzjda2jbu3vb9byvfsnu9xc 878501 878500 2025-06-19T04:58:28Z Tejinda 87174 /* ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး */ 878501 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ===နာမ်ကလာပ်=== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ===စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး=== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊<br> ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊<br> ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊<br> ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===စေတသိက် (၅၂) လုံး=== ၁။ '''သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက်''' = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊<br> ၂။ '''ပကိဏ်းစေတသိက်''' = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊<br> ၃။ '''အကုသိုလ်စေတသိက်''' = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊<br> ၄။ '''သောဘဏစေတသိက်''' = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး=== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး=== ၁။ '''[[ဝိတက်]]''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ <br> = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း <br> = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[အဓိမောက္ခ]]''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဝီရိယ]]''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။</ref><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ပီတိ]]''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း=== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ=== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး=== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''[[မောဟ]]''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''[[အဟိရိက]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''[[အနောတ္တပ္ပ]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''[[ဥဒ္ဓစ္စ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး=== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဒိဋ္ဌိ]]''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[မာန]]''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊<br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊<br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး=== ၈။ '''[[ဒေါသ]]''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[ဣဿာ]]''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[မစ္ဆရိယ]]''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊<br> = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[ကုက္ကုစ္စ]]''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး=== ၁၂။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|ထိန]]''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|မိဒ္ဓ]]''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ===မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,<br> (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,<br> (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,<br> (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး,<br> (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,<br> (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ,<br> (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,<br> (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)=== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး,<br> ( ခ ) '''ဝိရတိ''' စေတသိက် (၃)လုံး,<br> ( ဂ ) '''အပ္ပမညာ''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး,<br> (ဃ) '''ပညိန္ဒြေ''' စေတသိက် (၁)လုံး,<br> အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''[[သဒ္ဓါ]]''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊<br> = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''[[သတိ]]''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[ဟိရိ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဩတ္တပ္ပ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[အလောဘ]]''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[အဒေါသ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[တတြမဇ္ဈတ္တတာ]]''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''[[ကာယပဿဒ္ဓိ]]''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[စိတ္တပဿဒ္ဓိ]]''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[ကာယလဟုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[စိတ္တလဟုတာ]]''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''[[ကာယမုဒုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[စိတ္တမုဒုတာ]]''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''[[ကာယကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''[[စိတ္တကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''[[ကာယပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''[[စိတ္တပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''[[ကာယုဇုကတာ]]''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''[[စိတ္တုဇုကတာ]]''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ===မာယာနှင့် သာဌေယျ=== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား [[မာယာ]]တည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား [[သာဌေယျ]]တည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)<br> အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး=== ၁။ '''[[သမ္မာဝါစာ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[သမ္မာကမ္မန္တ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သမ္မာအာဇီဝ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''[[ကရုဏာ]]''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊<br> = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[မုဒိတာ]]''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊<br> = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = [[ပညာ]] = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊<br> = [[သစ္စာလေးပါး|သစ္စာ (၄)ပါး]] အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ [[ဉာဏ်ပညာ|ဉာဏ်]]ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, [[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]ဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 288auq3a05zf7d6ro15pl38ymzfywut 878502 878501 2025-06-19T04:59:32Z Tejinda 87174 /* သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅) */ 878502 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ===နာမ်ကလာပ်=== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ===စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး=== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊<br> ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊<br> ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊<br> ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===စေတသိက် (၅၂) လုံး=== ၁။ '''သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက်''' = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊<br> ၂။ '''ပကိဏ်းစေတသိက်''' = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊<br> ၃။ '''အကုသိုလ်စေတသိက်''' = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊<br> ၄။ '''သောဘဏစေတသိက်''' = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး=== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး=== ၁။ '''[[ဝိတက်]]''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ <br> = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း <br> = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[အဓိမောက္ခ]]''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဝီရိယ]]''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။</ref><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ပီတိ]]''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း=== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ=== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး=== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''[[မောဟ]]''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''[[အဟိရိက]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''[[အနောတ္တပ္ပ]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''[[ဥဒ္ဓစ္စ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး=== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဒိဋ္ဌိ]]''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[မာန]]''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊<br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊<br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး=== ၈။ '''[[ဒေါသ]]''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[ဣဿာ]]''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[မစ္ဆရိယ]]''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊<br> = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[ကုက္ကုစ္စ]]''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး=== ၁၂။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|ထိန]]''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|မိဒ္ဓ]]''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ===မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,<br> (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,<br> (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,<br> (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး,<br> (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,<br> (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ,<br> (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,<br> (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)=== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး,<br> ( ခ ) '''[[ဝိရတိ]]''' စေတသိက် (၃)လုံး,<br> ( ဂ ) '''[[အပ္ပမညာ]]''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး,<br> (ဃ) '''[[ပညာ|ပညိန္ဒြေ]]''' စေတသိက် (၁)လုံး,<br> အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''[[သဒ္ဓါ]]''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊<br> = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''[[သတိ]]''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[ဟိရိ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဩတ္တပ္ပ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[အလောဘ]]''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊ = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[အဒေါသ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[တတြမဇ္ဈတ္တတာ]]''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''[[ကာယပဿဒ္ဓိ]]''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[စိတ္တပဿဒ္ဓိ]]''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[ကာယလဟုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[စိတ္တလဟုတာ]]''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''[[ကာယမုဒုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[စိတ္တမုဒုတာ]]''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''[[ကာယကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''[[စိတ္တကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''[[ကာယပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''[[စိတ္တပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''[[ကာယုဇုကတာ]]''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''[[စိတ္တုဇုကတာ]]''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ===မာယာနှင့် သာဌေယျ=== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား [[မာယာ]]တည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား [[သာဌေယျ]]တည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)<br> အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး=== ၁။ '''[[သမ္မာဝါစာ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[သမ္မာကမ္မန္တ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သမ္မာအာဇီဝ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''[[ကရုဏာ]]''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊<br> = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[မုဒိတာ]]''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊<br> = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = [[ပညာ]] = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊<br> = [[သစ္စာလေးပါး|သစ္စာ (၄)ပါး]] အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ [[ဉာဏ်ပညာ|ဉာဏ်]]ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, [[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]ဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 8c2htmmman6vmurqrbxyf8yz4mbby2j 878505 878502 2025-06-19T05:32:49Z Tejinda 87174 /* သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး */ 878505 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} စေတသိက်ဟူသည် စေတသိက ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ 'ကသတ်'ဖြင့် ရေးပြီး "စေတသိတ်"ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို '''စေတသိက်'''ဟု ခေါ်ပါသည်။ ===နာမ်ကလာပ်=== စိတ်သည် .. အာရုံကို သိတတ်သော, အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော '''စေတသိက်'''တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က မိမိ၏ မဟာဋီကာ<ref>(မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</ref>၌ '''အရူပကလာပ = နာမ်ကလာပ်'''ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း">{{cite book |title= နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း |author= [[ဖားအောက်တောရဆရာတော်]] |date= |pages= }}</ref> ===စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး=== ၁။ '''ဧကုပ္ပါဒ''' = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊<br> ၂။ '''ဧကနိရောဓ''' = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊<br> ၃။ '''ဧကာရမ္မဏ''' = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊<br> ၄။ '''ဧကဝတ္ထုက''' = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထုတူခြင်း၊ ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြပေသည်။ မည်သည့်စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်၊ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား (၅၂)လုံး ရှိပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===စေတသိက် (၅၂) လုံး=== ၁။ '''သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက်''' = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊<br> ၂။ '''ပကိဏ်းစေတသိက်''' = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊<br> ၃။ '''အကုသိုလ်စေတသိက်''' = အကုသိုလ်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊<br> ၄။ '''သောဘဏစေတသိက်''' = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊ အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး=== = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက် (၇)လုံး<ref>မှတ်ချက်---- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏၊ ထိုဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏၊ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏၊ အသိစိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆ မဟုတ်ပေ၊၊</ref> ၁။ '''[[ဖဿ]]''' = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (လက္ခဏ)၊<br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (ရသ)၊ ၂။ '''[[ဝေဒနာ]]''' = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သညာ]]''' = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[စေတနာ]]''' = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော် ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ဧကဂ္ဂတာ]]''' = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊<br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊<br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊ ၆။ '''ဇီဝိတ''' = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊<br> = နာမ်သက်စောင့်ဓာတ်၊ ၇။ '''[[မနသိကာရ]]''' = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး=== ၁။ '''[[ဝိတက်]]''' = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊ <br> = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]''' = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း <br> = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[အဓိမောက္ခ]]''' = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဝီရိယ]]''' = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊<ref> အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက်စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ်အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။</ref><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[ပီတိ]]''' = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဆန္ဒ]]''' = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊ = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊<ref>အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့်သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, မောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, အလောဘ ဖြစ်လိုသည့်သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့်သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့်သဘော, သမာဓိဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့စသည်ဖြင့် အရာဌာနအားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။</ref> ဤစေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်း=== စေတသိက် (၆)လုံး၊ ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃)လုံးတို့ကို အညသမာန်းစေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏၊ အသောဘဏ-အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း, သောဘဏ-အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌ လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်း-အဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ=== ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏၊ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏၊ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ်ပေး၏၊ မောင်းနှင်ပေး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး=== အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး = အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် ၁။ '''[[မောဟ]]''' = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊ (သစ္စာလေးပါးကို မသိမှုသဘော) = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊ (ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာစသည်ဖြင့် အသိမှားနေမှုသဘော) ၂။ '''[[အဟိရိက]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်း သဘော၊ ၃။ '''[[အနောတ္တပ္ပ]]''' = (က) ဒုစရိုက်တရား, (ခ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊ ၄။ '''[[ဥဒ္ဓစ္စ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော၊ ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး=== ၅။ '''[[လောဘ]]''' = အာရုံကို မြတ်မြတ်နိုးနိုး '''ငါ့ဟာ'''ဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[ဒိဋ္ဌိ]]''' = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[မာန]]''' = '''ငါ ငါ'''ဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊<br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊<br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး=== ၈။ '''[[ဒေါသ]]''' = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[ဣဿာ]]''' = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[မစ္ဆရိယ]]''' = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊<br> = မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[ကုက္ကုစ္စ]]''' = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊ ( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့်လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး=== ၁၂။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|ထိန]]''' = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[ထိနမိဒ္ဓ|မိဒ္ဓ]]''' = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊<br> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/>၊ ===မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁၄။ '''[[ဝိစိကိစ္ဆာ]]''' = (၁) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,<br> (၂) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,<br> (၃) သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,<br> (၄) သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံးပါး,<br> (၅) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,<br> (၆) သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ်ခန္ဓာ,<br> (၇) သံသရာ၏ ရှေ့အစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ်ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ်ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,<br> (၈) ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား,<ref>မှတ်ချက်---- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများသည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။</ref> ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်းသဘော။<ref>(အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)=== သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ – (က) '''သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်''' = သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော အမြဲယှဉ်တွဲ၍ဖြစ်သော စေတသိက် (၁၉)လုံး,<br> ( ခ ) '''[[ဝိရတိ]]''' စေတသိက် (၃)လုံး,<br> ( ဂ ) '''[[အပ္ပမညာ]]''' စေတသိက် ( ၂ )လုံး,<br> (ဃ) '''[[ပညာ|ပညိန္ဒြေ]]''' စေတသိက် (၁)လုံး,<br> အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး== ၁။ '''[[သဒ္ဓါ]]''' = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌) ယုံမှု + ကြည်မှုသဘော၊<br> = ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော၊<ref>မှတ်ချက်---- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ နေရာဌာနသို့ လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ ဈာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု,<br> ပညာပိုင်း၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု, သစ္စာ လေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,<br> ၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ တကယ်ထင်ရှားရှိသည်ဟု ယုံကြည်မှု,<br> ၈။ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့ လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</ref> ၂။ '''[[သတိ]]''' = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[ဟိရိ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊ ၄။ '''[[ဩတ္တပ္ပ]]''' = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊ ၅။ '''[[အလောဘ]]''' = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊<br> = ''ငါ့ဟာ''ဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊ ၆။ '''[[အဒေါသ]]''' = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊<br> = မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊ ၇။ '''[[တတြမဇ္ဈတ္တတာ]]''' = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့်ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊<br> = အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊ ၈။ '''[[ကာယပဿဒ္ဓိ]]''' = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၉။ '''[[စိတ္တပဿဒ္ဓိ]]''' = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊ ၁၀။ '''[[ကာယလဟုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၁။ '''[[စိတ္တလဟုတာ]]''' = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊ ၁၂။ '''[[ကာယမုဒုတာ]]''' = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၃။ '''[[စိတ္တမုဒုတာ]]''' = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊ ၁၄။ '''[[ကာယကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။) ၁၅။ '''[[စိတ္တကမ္မညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊<br> = အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊<br> (ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊) ၁၆။ '''[[ကာယပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၇။ '''[[စိတ္တပါဂုညတာ]]''' = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထိုကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်းသဘော၊<br> = ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊<br> = ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၈။ '''[[ကာယုဇုကတာ]]''' = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊ ၁၉။ '''[[စိတ္တုဇုကတာ]]''' = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊<br> = မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။ ===မာယာနှင့် သာဌေယျ=== ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသဘောကား [[မာယာ]]တည်း။ ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်းသဘောကား [[သာဌေယျ]]တည်း။<ref>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)<br> အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</ref><ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး=== ၁။ '''[[သမ္မာဝါစာ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[သမ္မာကမ္မန္တ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊ ၃။ '''[[သမ္မာအာဇီဝ]]''' = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊<br> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်း သဘော။<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ==အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး== ၁။ '''[[ကရုဏာ]]''' = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်းသဘော၊<br> = ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊ ၂။ '''[[မုဒိတာ]]''' = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်ခြင်းသဘော၊<br> = သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး=== ၁။ '''ပညိန္ဒြေ''' = [[ပညာ]] = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊<br> = [[သစ္စာလေးပါး|သစ္စာ (၄)ပါး]] အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော။ [[ဉာဏ်ပညာ|ဉာဏ်]]ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, [[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]ဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် ပညိန္ဒြေဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏၊<ref name="တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း"/> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[Category:ဝိပဿနာ]][[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 5pyakrz45ezquoys6nh0shtrgwivaqa 0 90857 878454 878436 2025-06-18T13:16:42Z Salai Rungtoi 22844 878454 wikitext text/x-wiki {{Infobox games | name = (၃၃) ကြိမ်မြောက် အရှေ့တောင် အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ <br/>33rd Southeast Asian Games | logo =Seagames2025.png | size = | caption = | host city = {{flagicon|THA}} [[ဘန်ကောက်မြို့]]၊ ဇလပုရိမြို့၊ [[ဆောင်ခလာမြို့]] | motto = | nations participating = ၁၁ | athletes = | events = | opening ceremony = ၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ | closing ceremony = ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ | opened_by = | athlete_oath = | judge_oath = | torch_lighter = | stadium = {{nowrap|[[ရာဇမင်္ဂလာ အမျိုးသားအားကစားကွင်း]]<br/>အ​ရှေ့ပိုင်းအမျိုးသားအားကစားကွင်း<br/>Tinsulanon Stadium}} | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | previous = [[၂၀၂၃ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၂၀၂၃]] | next = [[၂၀၂၇ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၂၀၂၇]] }} '''(၃၃) ကြိမ်မြောက် အရှေ့တောင် အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ''' ခေါ် '''၂၀၂၅ ဆီးဂိမ်း''' သည် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] [[ဘန်ကောက်မြို့]]၊ [[ဇလပုရီပြည်နယ်|ဇလပုရီ (ချွန်ဘူရီ)ခရိုင်]]နှင့် [[ဆောင်ခလာမြို့|ဆောင်ခလာခရိုင်]]တို့တွင် ၂၀၂၅ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ (၅)ရက်​နေ့မှ (၂၀) ရက်​နေ့အထိ ကျင်းပမည့် [[အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ]] ဖြစ်သည်။<ref name="cam1">{{cite news|url=https://www.khmertimeskh.com/501291996/sea-games-2025-to-take-place-in-december/|title=SEA Games 2025 to take place in December}}</ref> မြို့(၃)မြို့တွင် လက်ခံကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ကြောင်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၁၃)ရက်နေ့တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ အရှေ့တောင်အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ လက်ခံကျင်းပမည့်မြို့ကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် မဲပေးရွေးချယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် [[၁၉၅၉ အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ် အားကစားပွဲတော်|၁၉၅၉]]၊ [[၁၉၆၇ အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ် အားကစားပွဲတော်|၁၉၆၇]]၊ [[၁၉၇၅ အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ် အားကစားပွဲတော်|၁၉၇၅]]၊ [[၁၉၈၅ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၁၉၈၅]]၊ [[၁၉၉၅ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၁၉၉၅]]၊ [[၂၀၀၇ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၂၀၀၇]] ပွဲတော်များကို အိမ်ရှင်အဖြစ် (၆)ကြိမ်ကျင်းပခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ခုနှစ်တွင် သတ္တမအကြိမ် လက်ခံကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="cam3">{{cite news|url=https://www.bangkokpost.com/sports/2572069/kingdom-ready-to-host-2025-edition|title=Kingdom ready to host 2025 edition}}</ref> == လက်ခံကျင်းပခြင်း == အရှေ့တောင်အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲ၏ ထုံးစံအရ ပြိုင်ပွဲများကို အရှေ့တောင်အာရှအားကစားအဖွဲ့ချုပ်ဝင် နိုင်ငံများအကြား အလှည့်ကျ လက်ခံကျင်းပကြသည်။ နိုင်ငံတစ်ခုသည် မိမိအိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည့်နှစ်ကို လက်ခံကျင်းပခြင်းမှ နုတ်ထွက်ခြင်း၊ အကြိမ်ပြောင်းလဲကျင်းပခြင်းတို့ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ === ၂၀၁၉ ခုနှစ်ပွဲတော်ဂယက်=== ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၂၁)ရက်​နေ့ တွင် ဖိလစ်ပိုင်အားကစားကော်မရှင်မှ [[၂၀၁၉ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ|၂၀၁၉ ခုနှစ်ပွဲတော်]]ကို မူလက လက်ခံကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသော်လည်း မာလဝီတွင် စစ်သွေးကြွများကြောင့်<ref name="cam4">{{cite news|url=https://www.unhcr.org/ph/marawi-crisis|title=Marawi Crisis}}</ref> ပျက်စီးမှုများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ရန်ပုံငွေအတွက် ၂၀၁၉ ပွဲတော်ကျင်းပရေးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref name="cam5">{{cite news|url=https://www.cnnphilippines.com/sports/2017/07/21/Philippines-withdraws-2019-SEA-Games-hosts-Marawi-rehabilitation.html|title=PH withdraws as 2019 SEA Games hosts; funds to be diverted to Marawi rehab|accessdate=25 May 2023|archivedate=25 May 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230525081026/https://www.cnnphilippines.com/sports/2017/07/21/Philippines-withdraws-2019-SEA-Games-hosts-Marawi-rehabilitation.html}}</ref> ၂၀၁၇ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၁၀)ရက်​​နေ့ တွင် ထိုင်းအမျိုးသားအိုလံပစ်ကော်မတီ ဒုဥက္ကဋ္ဌမှ ၂၀၁၉ ပွဲတော်ကို အစားထိုး လက်ခံကျင်းပရန် ထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် ပရာရွတ်ချန်အိုချာမှ လက်ခံကြောင်း အကြောင်းကြားလာသည်။ အိမ်ရှင်မြို့အဖြစ် [[ချင်းမိုင်မြို့|ချင်းမိုင်]]၊ ချောင်ဘူရီ၊ ဆောင်ခလာမြို့များကို ရွေးချယ်ထားသည်။ သို့သော် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် [[ဖိလစ်ပိုင် အိုလံပစ်ကော်မတီ]] ဥက္ကဋ္ဌမှ ၂၀၁၉ ပွဲတော်ကို ဖိလစ်ပိုင်တွင်ပင် ကျင်းပမည်ဟု ကြေညာပြန်သည်။ သူသည် ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ ဒူတာဒေးကို အယူခံဝင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ထို့​ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံအ​နေဖြင့် မူလက စီစဉ်ထားသည့် ၂၀၂၅ခုနှစ်ပွဲ​တော်ကို အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ===၂၀၂၅ခုနှစ်အတွက် အတည်ပြုခြင်း=== ၂၀၂၁ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင်ကျင်းပသော အရှေ့တောင်အာရှအားကစားအဖွဲ့ချုပ် အစည်းအဝေးတွင် ထိုင်းနိုင်ငံကို ၂၀၂၅ခုနှစ်အတွက် အိမ်ရှင်အဖြစ် အမည်တင်သွင်းခဲ့သည်။ ငါးလအကြာတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့သည် ၂၀၂၅ခုနှစ်ပွဲတော်အတွက် အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုကြေညာခဲ့သည်။ တဆက်တည်းတွင် မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံများသည် ၂၀၂၇နှင့် ၂၀၂၉ ပွဲတော်များကို လက်ခံကျင်းပမည့် အိမ်ရှင်နိုင်ငံများဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name="cam2">{{cite news|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1123141/sea-games-2025-2027-2029-hosts|title=Thailand, Malaysia and Singapore confirmed as hosts of future SEA Games}}</ref> ===အိမ်ရှင်မြို့ ​ရွေးချယ်ခြင်း=== ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၁ရက်နေ့တွင် ထိုင်းနိုင်ငံအိုလံပစ်ကော်မတီ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌက အိမ်ရှင်မြို့အဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြရန် မူကြမ်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ လက်ခံကျင်းပမည့်မြို့များအနေဖြင့် အားကစားကွင်းအသစ်များ ထပ်မံတည်ဆောက်ရန်မလိုပေ။ {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" |+ (၃၂)ကြိမ်​မြောက် အ​ရှေ့​တောင်အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲနှင့် (၁၃)ကြိမ်​မြောက်အာဆီယံမသန်စွမ်းအားကစားပြိုင်ပွဲ အိမ်ရှင်အဖြစ် ဝင်​ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သူများ |- ! style="width: 45em;" scope="col" | တစ်မြို့ချင်း (၄) ! style="width: 65em;" scope="col" | ခရိုင်ကျော်ဖြတ် လျှောက်ထားမှုများ (၄ ခု) |- valign="top" | * [[ဘန်ကောက်မြို့|ဘန်​ကောက်]]မြို့ * [[ချင်းမိုင်မြို့|ချင်းမိုင်]]မြို့ * [[နဂရရာဇသီမာမြို့|နဂရရာဇသီမာ]]မြို့ '''''(၁၃ ကြိမ်မြောက် မသန်စွမ်းဆီးဂိမ်း)''''' * ​[[ဆောင်ခလာမြို့|ဆောင်ခလာ]]မြို့ | * ဘန်​ကောက်နှင့် [[ဇလပုရီပြည်နယ်|ဇလပုရီ]]ခရိုင် * '''ဘန်​ကောက်၊ ဇလပုရီ၊ ​ဆောင်ခလာ''(33rd SEA Games'')''' * [[ကရဗီမြို့|ကရဗီ]]၊ [[ဖူးခက်]]၊ တရမ်း * အမ်နတ်ချရွန်၊ သရီသ​ခေတ္တ၊ ဥပ္ပလ ရာဇဌာနီ၊ ယ​သောဓရ |} === ၂၀၂၅ ဆီးဂိမ်းအတွက် အိမ်ရှင်မြို့များ စာချုပ်ချုပ်ဆိုခြင်း === ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ၂၀၂၅ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲဆိုင်ရာ ပထမဆုံး SEAGF ကောင်စီအစည်းအဝေးအတွင်း၊ [[ဘန်ကောက်မြို့၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး|ဘန်ကောက်မြို့တော်ဝန်]] ချဒ်ချတ် စစ်တီပွန် (Chadchart Sittipunt)၊ ချွန်ဘူရီခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး သာဝပ်ချိုင်း ဆရီသွန် (Thawatchai Srithong) နှင့် ဆုန်ခလာခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဆွမ်နက်ခ် ပရွမ်ခရောက် (Somnuek Promkhieo) တို့က အိမ်ရှင်မြို့စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite press release|url=https://pr-bangkok.com/?p=339493|title=Bangkok, Chonburi, and Songkhla are ready to host. 33rd SEA Games, 9-20 Dec. 2025|website=[[Bangkok Metropolitan Administration]]|date=16 June 2024|access-date=26 December 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20241226175009/https://pr-bangkok.com/?p=339493|archive-date=26 December 2024|url-status=live}}</ref> ဤအခမ်းအနားသည် အိုလံပစ်နှင့် အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲများ၏ အိမ်ရှင်မြို့ သဘောတူညီချက်ပုံစံကို အခြေခံထားပြီး၊ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲသမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် အိမ်ရှင်မြို့စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/sport/news_4627260|script-title=th:ไทยลงนามเจ้าภาพซีเกมส์ 2025 ประกาศยกระดับมาตรฐานเท่าเอเชี่ยนเกมส์|trans-title=Thailand signs as the host of the 2025 SEA Games, announcing the elevation of standards to match those of the Asian Games.|website=[[Matichon]]|date=14 June 2024|access-date=26 December 2024|language=th|archive-url=https://web.archive.org/web/20241226175740/https://www.matichon.co.th/sport/news_4627260?__cf_chl_rt_tk=Ef0GfygtpZ.kYP8G7BRdjFzERodnh.JwrbXYdGdAqP0-1735235860-1.0.1.1-gh86jRSejuF56Kz9L9uhDmoL5fDEjpMeLX_iavqc0zU|archive-date=26 December 2024|url-status=live}}</ref> == ပြိုင်ပွဲ ကျင်းပမည့် နေရာများ == [[ဖိုင်:Bangkok Business Area (9144571460).jpg|thumb|ဘန်ကောက်မက်ထရိုပိုလီတန်ဧရိယာ]] ၂၀၂၅ ခုနှစ် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲကို [[ဘန်ကောက်မက်ထရိုပိုလီတန်ဧရိယာ|ဘန်ကောက်မြို့တော်ဧရိယာ]]၊ [[ဇလပုရီပြည်နယ်|ချွန်ဘူရီခရိုင်]]နှင့် ဆုန်ခလာခရိုင်တို့ရှိ လက်ရှိအားကစားရုံများကို အသုံးပြု၍ ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်သည်။ ယင်းနေရာများတွင် ၁၉၈၅ ခုနှစ် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ၊ ၁၉၉၈ ခုနှစ် အာရှအားကစားပြိုင်ပွဲနှင့် ၂၀၀၇ ခုနှစ် နွေရာသီ တက္ကသိုလ်အားကစားပြိုင်ပွဲ (ယခင်က ဘန်ကောက်မြို့တော်ဧရိယာ၌ ကျင်းပခဲ့သည်များ) တွင် အသုံးပြုခဲ့သော နေရာများလည်း ပါဝင်သည်။ [[ဖိုင်:Central Pattaya and beach at sunset in 2017.jpg|thumb|ချွန်ဘူရီ ခေါ် ဇလပုရီခရိုင်]] ဘန်ကောက်နှင့် အနီးဝန်းကျင် ခရိုင်များဖြစ်သည့် [[နဂရပဌမခရိုင်|နခွန်ပထုမ်]]၊ [[နန္ဒပုရီပြည်နယ်|နွန်ထဘူရီ]]၊ [[ပဒုမဌာနီပြည်နယ်|ပထုမ်ဌာနီ]]၊ စမွတ်ပရာကန်နှင့် စမွတ်ဆခွန်တို့ ပါဝင်သော ဘန်ကောက်မြို့တော်ဧရိယာသည် အားကစားနည်း ၃၁ မျိုးအနက် အများစုကို လက်ခံကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ချွန်ဘူရီခရိုင်က အားကစားနည်း ၁၅ မျိုးနှင့် ဆုန်ခလာခရိုင်က အားကစားနည်း ၁၀ မျိုးကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ပွဲစဉ်နှစ်ခုသာ အခြားပြင်ပနေရာများတွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်ရာ အမျိုးသားဘောလုံးပဏာမအဆင့်ပွဲစဉ်များကို ချင်းမိုင်တွင် လည်းကောင်း၊ သေနတ်ပစ် (Skeet shooting) ကို ရတ်ချဘူရီတွင် လည်းကောင်း ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်သည်။<ref name="venues1">{{Cite web|url=https://www.khaosod.co.th/sports/news_9642232|script-title=th:เคาะซีเกมส์ กทม. รับจัด 31 กีฬา-ชลบุรี 15 - บอลชายรอบแรกใช้ สงขลา-เชียงใหม่|trans-title=Bangkok to Host 31 Sports, Chonburi 15 - Men's Football Group Stage in Songkhla & Chiang Mai|website=[[Khaosod]]|date=20 February 2025|access-date=20 February 2025|language=th|archive-date=20 February 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250220074334/https://www.khaosod.co.th/sports/news_9642232?__cf_chl_rt_tk=erkRtSvLoFbgLcctd9ma8L6Al._HW5D9JbcO.PzwfxU-1740037414-1.0.1.1-J3zLeizNkW8cmeaDvT0dvQOfYlC4JokqtasMzb7lCa4|url-status=live}}</ref> [[ဖိုင်:View of Hat Yai City (I).jpg|thumb|ဟတ်ယိုင်မြို့၊ ဆောင်ခလာခရိုင်]] == ပွဲများနှင့်အားကစား== === ဆုတံဆိပ်ဇယား === ;Key {{Color box|#ccccff|&nbsp;<nowiki>*</nowiki>&nbsp;|border=darkgray}} အိမ်ရှင် {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable plainrowheaders|team=NOC|caption=၂၀၂၅ အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ ဆုတံဆိပ်ဇယား}} |- |၁||align=left|{{flag|BRU}}||၀||၀||၀||၀ |- |၂||align=left|{{flag|CAM}}||၀||၀||၀||၀ |- |၃||align=left|{{flag|INA}}||၀||၀||၀||၀ |- |၄||align=left|{{flag|LAO}}||၀||၀||၀||၀ |- |၅||align=left|{{flag|MAS}}||၀||၀||၀||၀ |- |၆||align=left|{{flag|MYA}}||၀||၀||၀||၀ |- |၇||align=left|{{flag|PHI}}||၀||၀||၀||၀ |- |၈||align=left|{{flag|SIN}}||၀||၀||၀||၀ |-bgcolor=ccccff |၉||align=left|{{flag|THA}}*||၀||၀||၀||၀ |- |၁၀||align=left|{{flag|TLS}}||၀||၀||၀||၀ |- |၁၁||align=left|{{flag|VIE}}||၀||၀||၀||၀ |- !colspan=2|စုစုပေါင်း (11 NOCs)!! ၀ !! ၀ !! ၀ !! ၀ |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲများ}} [[Category:အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ]] 6elvu4qysrcuoqn91m7ssyd9tubxgav 0 105320 878458 863349 2025-06-18T14:09:43Z 2001:FB1:C7:5B48:D8A0:75BC:A898:7353 /* အဖွဲ့ဝင်များ */ 878458 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = Acid | image = | image_size = | landscape = Yes | alt = | caption = | background = group_or_band | alias = | origin = [[ရန်ကုန်မြို့]] | genre = [[ဟစ်ဟော့ ဂီတ|ဟစ်ဟော့]] | years_active = {{start date|2000}}–လက်ရှိ | label = | associated_acts = | website = | current_members = {{plainlist| *[[ရန်ရန်ချမ်း]] *[[အနဂ္ဂ]] }} | past_members = {{plainlist| *[[ဟိန်းဇော်]] <small>(၂၀၀၀–၂၀၀၆ ကွယ်လွန်ချိန်ထိ)</small> * [[ဇေယျာသော်]] <small>(၂၀၀၀–၂၀၁၁)</small> }} }} '''အက်ဆစ်''' ( {{lang-en|ACID}} ) သည် မြန်မာ ဟစ်ဟော့အဖွဲ့ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ဟစ်ဟော့တေးစီးရီးဟု သတ်မှတ်ကြသည့် ''စတင်ခြင်း'' ကို ၂၀၀၀ ပြည့်တွင် ထုတ်ဝေသည်။ == စုဖွဲ့ဖြစ်ပုံ == ၁၉၉၀ နှောင်းပိုင်းကာလများသည် ပြန်ဆိုတေးနှင့် မြန်မာသံစဉ်များ မင်းမူနေသည့် ကာလဖြစ်ရာ ဂီတအမျိုးအစားသစ်ကို ပရိသတ်ကြား ပျံ့နှံ့ရန် ဦးစွာအားထုတ်ခြင်းမပြုဘဲ တေးစီးရီးအဖြစ် တိုက်ရိုက်ထွက်ရှိလာခြင်းကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုသာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ဂီတလောကသားများက ခန့်မှန်းကြသည်။ သို့သော်လည်း စထွက်ချိန်မှ ၂ လအကြာအထိ ရောင်းအားအကောင်းဆုံးစာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးမှ နေရာယူခဲ့သည်။ <ref>Alex Elgee. "[http://www2.irrawaddy.org/article.php?art_id=18128 Another Birthday behind Bars] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131203034406/http://www2.irrawaddy.org/article.php?art_id=18128 |date=3 December 2013 }}". Irrawaddy. 26 Mar 2010.</ref> == အဖွဲ့ဝင်များ ဆုံးရှုံးခြင်း == ၂၀၀၆ ခုတွင် ဟိန်းဇော် (၁၉၈၁ ဇွန် ၁၂ - ၂၀၀၆ ဧပြီ ၁၀) ကွယ်လွန်သည်။ ဒီမိုကရေစီ အကြိုလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ခြင်းကြောင့် [[ဇေယျာသော်]] (၁၉၈၁ မတ် ၂၆ မွေး) ကို ၂၀၀၈ ခု၊ မတ်လ ၁၂ ရက်တွင် အစိုးရက ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ <ref>"[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:elD48Vpaw3kJ:www.fbppn.net/wp-content/uploads/2008/03/Zayar_Thaw_updated_29June09.pdf+Zayar+thaw+AAPP&hl=en&gl=us&pid=bl&srcid=ADGEEShKj5EAUwNvhS8TgWkCItbnbL7neJnxI1MUDU0gQCvV349q_xJBEufb2nsMGJ74qTlH9dsbtrpS_-sAI AAPP Case No. 0062]". Assistance Association of Political Prisoners. Mar 2008.</ref> နိုဝင်ဘာ၌ အမိန့်ချမှတ်ရာ တရားမဝင်အသင်းအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းသည့် ပုဒ်မဖြင့် ထောင်ဒဏ် (၅) နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။ <ref>"[http://www.mizzima.com/news/breaking-and-news-brief/1334-5-generation-wave-activists-sentenced.html 5 Generation Wave Activists Stentenced] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110119104756/http://www.mizzima.com/news/breaking-and-news-brief/1334-5-generation-wave-activists-sentenced.html |date=19 January 2011 }}". Mizzima News. 20 Nov 2008.</ref> ဖမ်းဆီးချိန်တွင် ထိုင်းဘတ်ငွေ၊ မလေးရှားရင်းဂစ်နှင့် စင်္ကာပူဒေါ်လာများ လက်ဝယ်ရှိသဖြင့် နိုင်ငံခြားငွေ တရားမဝင်ကိုင်‌ဆောင်မှုနှင့် ထပ်တိုးထောင်ဒဏ်များ တပ်ကာ ကော့သောင်းထောင်သို့ ပို့သည်။ ၂၀၁၁ ခု၊ မေလ ၁၇ ရက် ရောက်မှသာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကြောင့် ပြန်ထွက်လာနိုင်သည်။ <ref>"[http://www.mizzimaburmese.com/interview/8042-2011-07-28-04-33-26.html ပြည်သူ့နာကျင်ခံစားမှုကို အနုပညာဖန်တီးချင်တယ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111003224348/http://www.mizzimaburmese.com/interview/8042-2011-07-28-04-33-26.html |date=3 October 2011 }}"။ မဇ္ဈိမ သတင်းဌာန။ ၂၀၁၁၊ ဇူလိုင် ၂၉။</ref> ၂၀၀၈ ခု၊ ဧပြီလမှာ [[ရန်ရန်ချမ်း]] (၁၉၇၉ ဒီဇင်ဘာ ၅ မွေး) အလှည့် ဖြစ်သည်။ <ref>မင်းလွင်. "[http://irrawaddy.org/article.php?art_id=11455 Popular Burmese Rap Performer Arrested] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110605230446/http://irrawaddy.org/article.php?art_id=11455 |date=5 June 2011 }}". The Irrawady. 18 Apr 2008.</ref> ရန်ရန်ချမ်းအား စွဲဆိုသည့်ပြစ်မှုမှာ မူးယစ်ဆေးကိစ္စ ဖြစ်သည်။ တစ်နှစ်ခန့် ထိန်းသိမ်းပြီးနောက် ၂၀၀၉ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်တွင် လွတ်မြောက်လာသည်။ <ref>သန်းထိုက်ဦး. "[http://www.mizzima.com/news/inside-burma/1512-detained-hip-hop-singer-yan-yan-chan-released.html Detained Hip Hop Singer Yan Yan Chan Released] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090111040139/http://www.mizzima.com/news/inside-burma/1512-detained-hip-hop-singer-yan-yan-chan-released.html |date=11 January 2009 }}". Mizzima News. 7 Jan 2009.</ref> ၂၀၂၂ ခု၊ ဇူလိုင်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် [[ဇေယျာသော်]] အား [[တပ်မတော်|အာဏာရအစိုးရ]]မှ ဦး[[ကျော်မင်းယု]] (ခ) ဦးဂျင်မီ၊ ဦးအောင်သူရဇော် နဲ့ ဦးလှမျိုးအောင်တို့ကို ကြိုးမိန့် ([[သေဒဏ်]]) ပေးကြောင်း နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာတွေမှ တစ်ဆင့် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ <ref>[https://www.nytimes.com/2022/07/27/world/asia/27phyo-zeya-thaw-dead.html Myanmar's executed activists: Phyo Zeya Thaw and Ko Jimmy]</ref> == အဖွဲ့ဝင်များ == * အနဂ္ဂ (Smoke Acid) * ဟိန်းဇော် (Acidic Acid) (၂၀၀၀ - ၂၀၀၆ ကွယ်လွန်) *[[ရန်ရန်ချမ်း]] (Black Acid) * [[ဇေယျာသော်]] (Nitric Acid) (၂၀၀၀ - ၂၀၁၁) (၂၀၂၂ ကွယ်လွန်) == တေးစီးရီးများ == {| class="wikitable sortable" !ခေါင်းစဉ် !ထုတ်ဝေနှစ် !ထုတ်ဝေသူ !မှတ်ချက် |- |''စတင်ခြင်း'' |၂၀၀၀ |Emperor Music Group (EMG) | |} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာ ဂီတအဖွဲ့များ]] 72f933heqxg1hsovf8shjrl9jwcwrz5 0 123437 878507 752674 2025-06-19T06:10:24Z Salai Rungtoi 22844 878507 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization | name = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်<br/>United League of Arakan | bgcolor = | fgcolor = #ec1f1c | logo = | image = United League of Arakan flag.svg | size = 300px | alt = | caption = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်၏အလံ | map = | msize = | malt = | mcaption = | map2 = | abbreviation = ULA | motto = | iedology = * [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]] [[အမျိုးသားရေးဝါဒ|အမျိုးသားရေး]] * [[ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း|ကွန်ဖက်ဒရိတ်ဝါဒ]] | anthem = အာရက္ခနိုင်ငံတော် | predecessor = | successor = | formation = {{Start date|df=yes|2012||}} | extinction = | type = နိုင်ငံရေးအဖွဲ့ | status = | purpose = | headquarters = | location = | coords = | region_served = | membership = ၃၀၀၀၀၀+ | language = | general = | leader_title = ဥက္ကဋ္ဌ | leader_name = [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]]<ref>{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}</ref> | leader_title2 = အတွင်းရေးမှူး | leader_name2 = [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]]<ref>{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}</ref> | leader_title3 = သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ | leader_name3 = [[ခိုင်သုခ]] | leader_title4 = | leader_name4 = | key_people = | main_organ = | parent_organisation = | affiliations = {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] | budget = | num_staff = | num_volunteers = | website = {{url|ulaparty.com//}} | remarks = | former name = }} '''ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်''' ({{lang-en|United League of Arakan}}; အတိုကောက် '''ယူအယ်လ်အေ''') သည် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည်။ [[ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် စစ်ဦးစီးချုပ် [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]] မှ တာဝန်ယူပြီး အတွင်းရေးမှူး တာဝန်ကို [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]] မှ တာဝန်ယူသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် United League of Arakan (ULA)/AA လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အား အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၀ ဖြင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/165755?fbclid=IwAR33ZDofoV4AublAtvbyhGcD5Tkv8BwKBwAR5_TypIzlLmHpLWJGjcifHyw|title=AA အဖွဲ့အား အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က ကြေညာ|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၀|accessdate=၂၄ မတ် ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်မှ ၂၁ရက်အထိ ပထမအကြိမ် မျက်နှာစုံညီ အစည်းအဝေးအား နယ်စပ်တစ်နေရာတွင် ပြုလုပ်ပြီး ထူထောင်ခဲ့သည်။ ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ဥက္ကဋ္ဌ၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ အတွင်းရေးမှူး ၁၊ ၂ ၊ ၃ အပါအဝင် ဗဟို​ကော်မတီဝင် ၂၁ ဦးနှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>မြောက်ဦးစစ်တမ်းစာအုပ်</ref><ref>{{cite news |title=Organization |url=https://ula.today/organization/ |work=ULA |date=5 September 2018 |accessdate=8 November 2019 |archivedate=5 September 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905010929/https://ula.today/organization/ }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.ulaparty.com www.ulaparty.com ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201130143922/https://ulaparty.com/ |date=30 November 2020 }} *[https://web.archive.org/web/20190305160024/http://ula.today/ (1)United League of Arakan's Old Website] *[https://web.archive.org/web/20190424103305/http://ulaparty.org/ (2)United League of Arakan's Old Website] [[Category:ကချင်ပြည်နယ်]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] 824npjgxokdowvu6uvu8nei87yo5ifs 878508 878507 2025-06-19T06:10:40Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ကချင်ပြည်နယ်]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 878508 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization | name = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်<br/>United League of Arakan | bgcolor = | fgcolor = #ec1f1c | logo = | image = United League of Arakan flag.svg | size = 300px | alt = | caption = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်၏အလံ | map = | msize = | malt = | mcaption = | map2 = | abbreviation = ULA | motto = | iedology = * [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]] [[အမျိုးသားရေးဝါဒ|အမျိုးသားရေး]] * [[ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း|ကွန်ဖက်ဒရိတ်ဝါဒ]] | anthem = အာရက္ခနိုင်ငံတော် | predecessor = | successor = | formation = {{Start date|df=yes|2012||}} | extinction = | type = နိုင်ငံရေးအဖွဲ့ | status = | purpose = | headquarters = | location = | coords = | region_served = | membership = ၃၀၀၀၀၀+ | language = | general = | leader_title = ဥက္ကဋ္ဌ | leader_name = [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]]<ref>{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}</ref> | leader_title2 = အတွင်းရေးမှူး | leader_name2 = [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]]<ref>{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}</ref> | leader_title3 = သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ | leader_name3 = [[ခိုင်သုခ]] | leader_title4 = | leader_name4 = | key_people = | main_organ = | parent_organisation = | affiliations = {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] | budget = | num_staff = | num_volunteers = | website = {{url|ulaparty.com//}} | remarks = | former name = }} '''ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်''' ({{lang-en|United League of Arakan}}; အတိုကောက် '''ယူအယ်လ်အေ''') သည် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည်။ [[ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် စစ်ဦးစီးချုပ် [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]] မှ တာဝန်ယူပြီး အတွင်းရေးမှူး တာဝန်ကို [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]] မှ တာဝန်ယူသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် United League of Arakan (ULA)/AA လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အား အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၀ ဖြင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/165755?fbclid=IwAR33ZDofoV4AublAtvbyhGcD5Tkv8BwKBwAR5_TypIzlLmHpLWJGjcifHyw|title=AA အဖွဲ့အား အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က ကြေညာ|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၀|accessdate=၂၄ မတ် ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်မှ ၂၁ရက်အထိ ပထမအကြိမ် မျက်နှာစုံညီ အစည်းအဝေးအား နယ်စပ်တစ်နေရာတွင် ပြုလုပ်ပြီး ထူထောင်ခဲ့သည်။ ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ဥက္ကဋ္ဌ၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ အတွင်းရေးမှူး ၁၊ ၂ ၊ ၃ အပါအဝင် ဗဟို​ကော်မတီဝင် ၂၁ ဦးနှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>မြောက်ဦးစစ်တမ်းစာအုပ်</ref><ref>{{cite news |title=Organization |url=https://ula.today/organization/ |work=ULA |date=5 September 2018 |accessdate=8 November 2019 |archivedate=5 September 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905010929/https://ula.today/organization/ }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.ulaparty.com www.ulaparty.com ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201130143922/https://ulaparty.com/ |date=30 November 2020 }} *[https://web.archive.org/web/20190305160024/http://ula.today/ (1)United League of Arakan's Old Website] *[https://web.archive.org/web/20190424103305/http://ulaparty.org/ (2)United League of Arakan's Old Website] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] dqzgtl6g7ix1d3n0rz41xywibvbtem4 0 239349 878528 877990 2025-06-19T10:22:01Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာ */ 878528 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၃}} {{Year nav|2023}} {{Year article header|2023}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနို်င်ငံတော်၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၃) ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတီခွန်မြတ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမြထွန်းဦး၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးထွဋ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် ဒေါက်တာသီတာဦးတို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယသမ္မတ ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူသည် ကျန်းမာရေးကြောင့် ခွင့်ပန်ကြားခဲ့သည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]သည် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်သည်။ * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အရေးပေါ်ကာလအခြေအနေ ထပ်မှန် ကြေညာပြီး ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး (၅) ခုနှင့်အတူ အဖွဲ့ဝင် ၃၂ ခုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * [[၁၁ ဧပြီ]] – [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]]: [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြုလုပ်သော ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရုံး ဖွင့်ပွဲတွင် [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံ]]းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1= |first1= |date=12 April 2023 |title=Myanmar's junta kills over 100 including women, children in a deadly airstrike on village: Report |language=en |work=India TV News |url=https://www.indiatvnews.com/news/world/myanmar-junta-killed-over-more-than-100-including-women-children-live-updates-airstrike-village-kant-balu-sagaing-min-aung-hlaing-aung-san-suu-kyi-2023-04-12-862665}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === * ၉ ဩဂုတ် - ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ === အောက်တိုဘာ === * [[၉ အောက်တိုဘာ]] &ndash; [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[လိုင်ဇာမြို့]]အနီး မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းအား [[လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့်]] ကလေးသူငယ် ၁၁ ဦးအပါအဝင် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၇ ဦး ထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လိုင်ဇာအနီး ဒုက္ခသည်စခန်း ဗုံးကြဲခံရပြီး ကလေးသူငယ်တွေအပါအဝင် သုံးဆယ်နီးပါး သေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/airstrike-laiza-10092023225113.html |access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ပထမအကြိမ် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]ညီလာခံကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄-၇ ရက်နေ့အထိ Victoria Base၊ ချင်းပြည် (Chinland) တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။​ ညီလာခံသို့ [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ချင်းလွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊​ မြို့နယ်နှင့် ဒေသ အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များ စုစုပေါင်း ၂၃၅ ဦး တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံမှ ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့၊ မြန်မာစံတော်ချိန် (၁၁း၃၃) နာရီတွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ * ၂၄ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဟု သုံးသပ်ပြီး အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား ဖျက်သိမ်းခြင်း|accessdate=2025-6-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250615061532/https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|archivedate=2025-6-15|publisher=အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၃}} [[Category:၂၀၂၃| ]] rhf97mx4ud2twiuue0iuo5tn4sugia4 0 249961 878480 845506 2025-06-18T21:07:42Z Tejinda 87174 878480 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} <ref>ဝိတက္က (ပု) [ဝိ+တက္က+ဏ။ နီတိ၊ ဓာတု။ ၂၈၁။ ဝိတက္ကေန္တိ ဧတေန သယံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ, ဝိတက္ကနမတ္တမေဝ ဝါတိ ဝိတက္ကော။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇။ ဝိတက္ကေတီတိ ဝိတက္ကော၊ ဝိတက္ကနံ ဝါ ဝိတက္ကော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ အာရမ္မဏံ ဝိတက္ကေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ ... အဘိနိရောပေတီတိ ဝိတက္ကော။ ဝိဘာဝိနီ၊၉၀။ မဏိမဉ္ဇူ၊၁၊၂၃၇။ ဝိတက-သံ။ ဝိအက္က-ပြာ၊ ဝိယက္က-အဒ္ဓမာဂဓီ ။</ref> (၁) ဝိတက် -- *(က) [[အာရုံ]]ကို ကြံကြောင်း ဖြစ်သော တရား။ *(ခ) အာရုံကို ကြံတတ်သော တရား။ *(ဂ) အာရုံကို ကြံခြင်းမျှ ဖြစ်သောတရား။ *(ဃ) [[သမ္ပယုတ်တရား]]တို့ကို အာရုံသို့ ရှေ့ရှု တင်ပေးတတ်သော တရား။ <ref>(၁) (က) (ခ) (ဂ) (ဃ) သော ယေ တေ ဝိတက္ကာ ဟီနာ ဂမ္မာ။ မ၊၃၊၁၅၅။ ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ။ သံ၊၁၊၁၈၇။ ဝိတက္ကော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ။ သံ၊၃၊၁၁။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အံ၊၂၊၄၂၂။ ဝိတက္ကော ဟောတိ၊ ဝိစာရော ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၇။ ဝိတက္ကောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ပဋိသံ၊၁၃၂။ ဒွေ ဝိတက္ကာ-ဗဟုလံ သမုဒါစရန္တိ။ ဣတိဝုတ်၊၂၁၆။ ဒေါင့်ကွင်းလည်းကြည့်။ (ဒီ၊၃၊၈၆။ အံ၊၁၊၃၄၅။ အဘိ၊ဓ၊၂၀၊ ၃၀-၁။ အဘိ၊ဝိ၊၈၈-၉၊ ၁၁၂၊ ၁၁၆၊ ၃၇၇-၈။ အဘိ၊က၊၃၈၄။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၂။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၇။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၉။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၇၊ ၂၉၇။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၃၊ ၈၅၊ ၂၁၄။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၃၂၊ ၄၇၆။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၉၈၊ ၁၃၇-၉။)။ </ref> *(င) ဆုံးဖြတ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိတက်။<ref>(င) ဝိတက္ကနိဒါန-ကြည့်။ </ref> (၂) ဝိတက်, [[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]။ <ref>(၂) ဝိတက္ကေသူ (အံ၊၃၊၂၃၅) တိ ဝိတက္ကဝိစာရေသု။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈၃။ ဝိတက္ကဂ္ဂဟဏေနေဝ တံသဟစရိတော ဝိစာရောပိ ဂဟိတော။ တေနေဝေ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ အာဟ ဝိတက္ကေသူတိ ဝိတက္ကဝိစာရေသူ” တိ။ အံ၊ဋီ၊၃၊၃၀၄။ </ref> (၃) [[ဝိတက္ကသုတ်]] ၃-သုတ်။ <ref>(၃) သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝိတက္ကံ၊ စိန္တာ ဝိဂ္ဂါဟိကာ ကထာ။ သံ၊၃၊၃၆၈။ ရာဂဒုစ္စရိတဝိတက္က၊ သညာ ဓာတူတိ ဝုစ္စတိ။ အံ၊၂၊၃၉၁။ ဝိတက္ကာ ဒေသနာ ဝိဇ္ဇာ၊ ပညာ ဓမ္မေန ပဉ္စမံ။ ဣတိဝုတ်၊၂၂၅။ </ref><ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်">တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၉</ref> ===ဝိတက်၏ လက္ခဏာစသည်=== *ဝိတက်သည် အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုတင်ပေးခြင်းလျှင် မှတ်ကြောင်း [[လက္ခဏ|လက္ခဏာ]]ရှိ၏။ *အာရုံကို အစမှခေါက်ခြင်း, ရှေးရှုခေါက်ခြင်း,ထက်ဝန်းကျင် ခေါက်ခြင်း, လှည့်လည်၍ ခေါက်ခြင်း, ပြန်လှန်၍ ခေါက်ခြင်း, ဟူသော [[ရသ (ဗုဒ္ဓဘာသာ)|ကိစ္စ]]ရှိ၏။ *အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုဆောင် တတ်, ဆွဲငင်တတ်သော တရားဟူ၍ ယောဂီ [[ပစ္စုပဋ္ဌာန်|ရှေးရှုထင်]]တတ်၏။ *ပုဂ္ဂိုလ်၏ဉာဏ်အား ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သောအာရုံလျှင် [[ပဒဋ္ဌာန်|နီးစွာသော အကြောင်း]]ရှိ၏။ <ref>အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇-၈။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၂-ပါး=== ဝိတက်သည် — *(၁) '''ခေမဝိတက်-'''ဘေးကင်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ပဝိဝေကဝိတက်-'''[[ကိလေသ|ကိလေသာ]]တို့ မှ ကင်းဆိတ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>(ဣတိဝုတ်၊၂၁၅။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇-၄၁)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၆-ပါး=== '''တစ်နည်း''' — ဝိတက်သည် [[အကုသိုလ်]] (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါး နှင့် ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါး ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိ၏။ ထိုတွင် အကုသိုလ် (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်, ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''နေက္ခမ္မဝိတက်''' - အလောဘ [[စေတသိက်]]၊ [[ဈာန်|ပဌမဈာန်]]၊ ကုသိုလ်စိတ် ၂၁-ပါး၊ [[နိဗ္ဗာန်]]ဟုဆိုအပ်သော ထွက်မြောက်တတ်သောတရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''အဗျာပါဒဝိတက်''' - [[မေတ္တာ]](အဒေါသ)နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''အဝိဟိံသာဝိတက်''' - [[ကရုဏာ]]နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါး ရှိ၏။ <ref>ဒီ၊၃၊၁၈၀။ မ၊၁၊၁၆၁-၂။ မ၊၃၊၁၅၅။ အံ၊၂၊၃၈၈။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈၃။ ဒီ၊ဋီ၊၃၊၁၈၅-၆။ မ၊ဋီ၊၂၊၆၇။ (ဥဒါန၊ ၁၁၈-၉။ ဣတိဝုတ်၊၂၅၁။ အဘိ၊ဝိ၊၃၇၇)၊</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၉-ပါး=== တစ်နည်း — ဝိတက်သည် *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ *(၄) '''ဉာတိဝိတက်''' - အဆွေအမျိုးတို့နှင့်စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၅) '''ဇနပဒဝိတက်''' - [[တိုင်းပြည်]], [[နိုင်ငံ]], [[ဇနပုဒ်]]တို့နှင့် စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၆) '''အမရာဝိတက်''' - မသေခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) သေခြင်းကင်းကွာ ချမ်းသာဖို့အကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) (တစ်ဖက်ဖက်၌ မရပ်တည်နိုင်သဖြင့်) မပြတ်သားသော "အမရ" မည်သော ငါးကဲ့သို့ ရှောင်လွှဲတတ်၊ ငြင်းပယ်တတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၇) '''ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - သူတပါးတို့အား သနားတတ်သည်၏အဖြစ်နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၈) '''လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - ပစ္စည်းဥစ္စာ၊ အရိုအသေပြုခြင်း၊ ကျော်စောခြင်းတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၉) '''အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - မိမိကို သူတစ်ပါးတို့က မထီမဲ့မြင်မပြုစေလိုခြင်း၊ အထင်အမြင်မသေးစေလိုခြင်း နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၉-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>သုတ္တနိ၊၂၈၀။ မဟာနိ၊၃၀၁-၂။ စူဠနိ၊၁၆၀။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၉။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၀)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ==== ကိုးကား ==== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[Category:ဝိပဿနာ]] qljqdxaredtgp10jrtbe4ikh4x6k6pv 878481 878480 2025-06-18T21:11:05Z Tejinda 87174 878481 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} <ref>ဝိတက္က (ပု) [ဝိ+တက္က+ဏ။ နီတိ၊ ဓာတု။ ၂၈၁။ ဝိတက္ကေန္တိ ဧတေန သယံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ, ဝိတက္ကနမတ္တမေဝ ဝါတိ ဝိတက္ကော။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇။ ဝိတက္ကေတီတိ ဝိတက္ကော၊ ဝိတက္ကနံ ဝါ ဝိတက္ကော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ အာရမ္မဏံ ဝိတက္ကေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ ... အဘိနိရောပေတီတိ ဝိတက္ကော။ ဝိဘာဝိနီ၊၉၀။ မဏိမဉ္ဇူ၊၁၊၂၃၇။ ဝိတက-သံ။ ဝိအက္က-ပြာ၊ ဝိယက္က-အဒ္ဓမာဂဓီ ။</ref> (၁) ဝိတက် -- *(က) [[အာရုံ]]ကို ကြံကြောင်း ဖြစ်သော တရား။ *(ခ) အာရုံကို ကြံတတ်သော တရား။ *(ဂ) အာရုံကို ကြံခြင်းမျှ ဖြစ်သောတရား။ *(ဃ) [[သမ္ပယုတ်တရား]]တို့ကို အာရုံသို့ ရှေ့ရှု တင်ပေးတတ်သော တရား။ <ref>(၁) (က) (ခ) (ဂ) (ဃ) သော ယေ တေ ဝိတက္ကာ ဟီနာ ဂမ္မာ။ မ၊၃၊၁၅၅။ ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ။ သံ၊၁၊၁၈၇။ ဝိတက္ကော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ။ သံ၊၃၊၁၁။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အံ၊၂၊၄၂၂။ ဝိတက္ကော ဟောတိ၊ ဝိစာရော ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၇။ ဝိတက္ကောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ပဋိသံ၊၁၃၂။ ဒွေ ဝိတက္ကာ-ဗဟုလံ သမုဒါစရန္တိ။ ဣတိဝုတ်၊၂၁၆။ ဒေါင့်ကွင်းလည်းကြည့်။ (ဒီ၊၃၊၈၆။ အံ၊၁၊၃၄၅။ အဘိ၊ဓ၊၂၀၊ ၃၀-၁။ အဘိ၊ဝိ၊၈၈-၉၊ ၁၁၂၊ ၁၁၆၊ ၃၇၇-၈။ အဘိ၊က၊၃၈၄။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၂။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၇။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၉။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၇၊ ၂၉၇။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၃၊ ၈၅၊ ၂၁၄။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၃၂၊ ၄၇၆။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၉၈၊ ၁၃၇-၉။)။ </ref> *(င) ဆုံးဖြတ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိတက်။<ref>(င) ဝိတက္ကနိဒါန-ကြည့်။ </ref> (၂) ဝိတက်, [[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]။ <ref>(၂) ဝိတက္ကေသူ (အံ၊၃၊၂၃၅) တိ ဝိတက္ကဝိစာရေသု။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈၃။ ဝိတက္ကဂ္ဂဟဏေနေဝ တံသဟစရိတော ဝိစာရောပိ ဂဟိတော။ တေနေဝေ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ အာဟ ဝိတက္ကေသူတိ ဝိတက္ကဝိစာရေသူ” တိ။ အံ၊ဋီ၊၃၊၃၀၄။ </ref> (၃) [[ဝိတက္ကသုတ်]] ၃-သုတ်။ <ref>(၃) သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝိတက္ကံ၊ စိန္တာ ဝိဂ္ဂါဟိကာ ကထာ။ သံ၊၃၊၃၆၈။ ရာဂဒုစ္စရိတဝိတက္က၊ သညာ ဓာတူတိ ဝုစ္စတိ။ အံ၊၂၊၃၉၁။ ဝိတက္ကာ ဒေသနာ ဝိဇ္ဇာ၊ ပညာ ဓမ္မေန ပဉ္စမံ။ ဣတိဝုတ်၊၂၂၅။ </ref><ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်">တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၉</ref> ===ဝိတက်၏ လက္ခဏာစသည်=== *ဝိတက်သည် အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုတင်ပေးခြင်းလျှင် မှတ်ကြောင်း [[လက္ခဏ|လက္ခဏာ]]ရှိ၏။ *အာရုံကို အစမှခေါက်ခြင်း, ရှေးရှုခေါက်ခြင်း,ထက်ဝန်းကျင် ခေါက်ခြင်း, လှည့်လည်၍ ခေါက်ခြင်း, ပြန်လှန်၍ ခေါက်ခြင်း, ဟူသော [[ရသ (ဗုဒ္ဓဘာသာ)|ကိစ္စ]]ရှိ၏။ *အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုဆောင် တတ်, ဆွဲငင်တတ်သော တရားဟူ၍ ယောဂီ [[ပစ္စုပဋ္ဌာန်|ရှေးရှုထင်]]တတ်၏။ *ပုဂ္ဂိုလ်၏ဉာဏ်အား ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သောအာရုံလျှင် [[ပဒဋ္ဌာန်|နီးစွာသော အကြောင်း]]ရှိ၏။ <ref>အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇-၈။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၂-ပါး=== ဝိတက်သည် — *(၁) '''ခေမဝိတက်-'''ဘေးကင်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ပဝိဝေကဝိတက်-'''[[ကိလေသ|ကိလေသာ]]တို့ မှ ကင်းဆိတ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>(ဣတိဝုတ်၊၂၁၅။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇-၄၁)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၆-ပါး=== '''တစ်နည်း''' — ဝိတက်သည် [[အကုသိုလ်]] (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါး နှင့် ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါး ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိ၏။ ထိုတွင် အကုသိုလ် (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်, ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''နေက္ခမ္မဝိတက်''' - အလောဘ [[စေတသိက်]]၊ [[ဈာန်|ပဌမဈာန်]]၊ ကုသိုလ်စိတ် ၂၁-ပါး၊ [[နိဗ္ဗာန်]]ဟုဆိုအပ်သော ထွက်မြောက်တတ်သောတရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''အဗျာပါဒဝိတက်''' - [[မေတ္တာ]](အဒေါသ)နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''အဝိဟိံသာဝိတက်''' - [[ကရုဏာ]]နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါး ရှိ၏။ <ref>ဒီ၊၃၊၁၈၀။ မ၊၁၊၁၆၁-၂။ မ၊၃၊၁၅၅။ အံ၊၂၊၃၈၈။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈၃။ ဒီ၊ဋီ၊၃၊၁၈၅-၆။ မ၊ဋီ၊၂၊၆၇။ (ဥဒါန၊ ၁၁၈-၉။ ဣတိဝုတ်၊၂၅၁။ အဘိ၊ဝိ၊၃၇၇)၊</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၉-ပါး=== တစ်နည်း — ဝိတက်သည် *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ *(၄) '''ဉာတိဝိတက်''' - အဆွေအမျိုးတို့နှင့်စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၅) '''ဇနပဒဝိတက်''' - [[တိုင်းပြည်]], [[နိုင်ငံ]], [[ဇနပုဒ်]]တို့နှင့် စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၆) '''အမရာဝိတက်''' - မသေခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) သေခြင်းကင်းကွာ ချမ်းသာဖို့အကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) (တစ်ဖက်ဖက်၌ မရပ်တည်နိုင်သဖြင့်) မပြတ်သားသော "အမရ" မည်သော ငါးကဲ့သို့ ရှောင်လွှဲတတ်၊ ငြင်းပယ်တတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၇) '''ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - သူတပါးတို့အား သနားတတ်သည်၏အဖြစ်နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၈) '''လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - ပစ္စည်းဥစ္စာ၊ အရိုအသေပြုခြင်း၊ ကျော်စောခြင်းတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၉) '''အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - မိမိကို သူတစ်ပါးတို့က မထီမဲ့မြင်မပြုစေလိုခြင်း၊ အထင်အမြင်မသေးစေလိုခြင်း နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၉-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>သုတ္တနိ၊၂၈၀။ မဟာနိ၊၃၀၁-၂။ စူဠနိ၊၁၆၀။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၉။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၀)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ==== ကိုးကား ==== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[Category:ဝိပဿနာ]] <h4>ပြင်ပလင့်များ</h4> * {{wikisource-inline|နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-စတုတ္ထတွဲ/ပကိဏ်း_စေတသိက်_အပိုင်း#၁။_ဝိတက္က_=_ဝိတက်|ဝိတက်}} ni1t9l0oi4j8qo3629b28lu97ozk39b 878482 878481 2025-06-18T21:30:53Z Tejinda 87174 878482 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} <ref>ဝိတက္က (ပု) [ဝိ+တက္က+ဏ။ နီတိ၊ ဓာတု။ ၂၈၁။ ဝိတက္ကေန္တိ ဧတေန သယံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ, ဝိတက္ကနမတ္တမေဝ ဝါတိ ဝိတက္ကော။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇။ ဝိတက္ကေတီတိ ဝိတက္ကော၊ ဝိတက္ကနံ ဝါ ဝိတက္ကော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ အာရမ္မဏံ ဝိတက္ကေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ ... အဘိနိရောပေတီတိ ဝိတက္ကော။ ဝိဘာဝိနီ၊၉၀။ မဏိမဉ္ဇူ၊၁၊၂၃၇။ ဝိတက-သံ။ ဝိအက္က-ပြာ၊ ဝိယက္က-အဒ္ဓမာဂဓီ ။</ref> (၁) ဝိတက် -- *(က) [[အာရုံ]]ကို ကြံကြောင်း ဖြစ်သော တရား။ *(ခ) အာရုံကို ကြံတတ်သော တရား။ *(ဂ) အာရုံကို ကြံခြင်းမျှ ဖြစ်သောတရား။ *(ဃ) [[သမ္ပယုတ်တရား]]တို့ကို အာရုံသို့ ရှေ့ရှု တင်ပေးတတ်သော တရား။ <ref>(၁) (က) (ခ) (ဂ) (ဃ) သော ယေ တေ ဝိတက္ကာ ဟီနာ ဂမ္မာ။ မ၊၃၊၁၅၅။ ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ။ သံ၊၁၊၁၈၇။ ဝိတက္ကော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ။ သံ၊၃၊၁၁။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အံ၊၂၊၄၂၂။ ဝိတက္ကော ဟောတိ၊ ဝိစာရော ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၇။ ဝိတက္ကောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ပဋိသံ၊၁၃၂။ ဒွေ ဝိတက္ကာ-ဗဟုလံ သမုဒါစရန္တိ။ ဣတိဝုတ်၊၂၁၆။ ဒေါင့်ကွင်းလည်းကြည့်။ (ဒီ၊၃၊၈၆။ အံ၊၁၊၃၄၅။ အဘိ၊ဓ၊၂၀၊ ၃၀-၁။ အဘိ၊ဝိ၊၈၈-၉၊ ၁၁၂၊ ၁၁၆၊ ၃၇၇-၈။ အဘိ၊က၊၃၈၄။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၂။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၇။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၉။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၇၊ ၂၉၇။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၃၊ ၈၅၊ ၂၁၄။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၃၂၊ ၄၇၆။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၊ ၇၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၉၈၊ ၁၃၇-၉။)။ </ref> *(င) ဆုံးဖြတ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိတက်။<ref>(င) ဝိတက္ကနိဒါန-ကြည့်။ </ref> (၂) ဝိတက်, [[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]။ <ref>(၂) ဝိတက္ကေသူ (အံ၊၃၊၂၃၅) တိ ဝိတက္ကဝိစာရေသု။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈၃။ ဝိတက္ကဂ္ဂဟဏေနေဝ တံသဟစရိတော ဝိစာရောပိ ဂဟိတော။ တေနေဝေ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ အာဟ ဝိတက္ကေသူတိ ဝိတက္ကဝိစာရေသူ” တိ။ အံ၊ဋီ၊၃၊၃၀၄။ </ref> (၃) [[ဝိတက္ကသုတ်]] ၃-သုတ်။ <ref>(၃) သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝိတက္ကံ၊ စိန္တာ ဝိဂ္ဂါဟိကာ ကထာ။ သံ၊၃၊၃၆၈။ ရာဂဒုစ္စရိတဝိတက္က၊ သညာ ဓာတူတိ ဝုစ္စတိ။ အံ၊၂၊၃၉၁။ ဝိတက္ကာ ဒေသနာ ဝိဇ္ဇာ၊ ပညာ ဓမ္မေန ပဉ္စမံ။ ဣတိဝုတ်၊၂၂၅။ </ref><ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်">တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၉</ref> ===ဝိတက်၏ လက္ခဏာစသည်=== *ဝိတက်သည် အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုတင်ပေးခြင်းလျှင် မှတ်ကြောင်း [[လက္ခဏ|လက္ခဏာ]]ရှိ၏။ *အာရုံကို အစမှခေါက်ခြင်း, ရှေးရှုခေါက်ခြင်း,ထက်ဝန်းကျင် ခေါက်ခြင်း, လှည့်လည်၍ ခေါက်ခြင်း, ပြန်လှန်၍ ခေါက်ခြင်း, ဟူသော [[ရသ (ဗုဒ္ဓဘာသာ)|ကိစ္စ]]ရှိ၏။ *အာရုံ၌ စိတ်ကို ရှေးရှုဆောင် တတ်, ဆွဲငင်တတ်သော တရားဟူ၍ ယောဂီ [[ပစ္စုပဋ္ဌာန်|ရှေးရှုထင်]]တတ်၏။ *ပုဂ္ဂိုလ်၏ဉာဏ်အား ထင်ခြင်းသို့ ရောက်သောအာရုံလျှင် [[ပဒဋ္ဌာန်|နီးစွာသော အကြောင်း]]ရှိ၏။ <ref>အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇-၈။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက်နှင့် ဝိစာရ အထူး=== ဝိတက်နှင့် [[ဝိစာရ (စေတသိက်)|ဝိစာရ]]တို့သည် မကြာခဏ အတူတကွ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသော်လည်း သဘောသဘာဝအားဖြင့် ကွဲပြားသည်။ '''ဝိတက်:''' အာရုံကို စတင်ထိတွေ့ခြင်း၊ စိတ်ကို အာရုံပေါ်သို့ ပို့ဆောင်ခြင်းဖြစ်ပြီး '''ကြမ်းတမ်းသော''' သဘောရှိသည်။ ဥပမာများ- * ခေါင်းလောင်းကို ပထမဆုံးအကြိမ် ထုလိုက်သည့်အသံ။ * ငှက်တစ်ကောင် ပျံတက်ရန် အားယူ၍ အတောင်ပံကို ခတ်ခြင်း။ * ညစ်ပေနေသော ကြေးခွက်ကို လက်တစ်ဖက်ဖြင့် မြဲမြဲကိုင်ထားခြင်း။ '''ဝိစာရ:''' အာရုံပေါ်သို့ ရောက်ရှိပြီးသောစိတ်ကို ထိုအာရုံပေါ်၌ ဆက်လက်တည်တံ့အောင် အဖန်တလဲလဲ သုံးသပ်ခြင်း၊ ပွတ်တိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး '''သိမ်မွေ့သော''' သဘောရှိသည်။ ဥပမာများ- * ခေါင်းလောင်းသံ ထုပြီးနောက် ဆက်လက်ညံနေသော ကြေးညည်းသံ။ * ငှက်တစ်ကောင် ကောင်းကင်သို့ရောက်ပြီးနောက် အတောင်ပံကို ဖြန့်၍ ငြိမ်သက်စွာ လေဟုန်စီးနေခြင်း။ * ကြေးခွက်ကို ဆပ်ပြာမှုန့်တို့ဖြင့် ပွတ်တိုက် သန့်စင်နေခြင်း။ ဤကွဲပြားမှုကြောင့် သမာဓိရှုပွားရာတွင် ပထမဈာန်၌ ဝိတက်နှင့် ဝိစာရ နှစ်ပါးလုံးပါဝင်ပြီး၊ ပိုမိုငြိမ်သက်သော ဒုတိယဈာန်သို့ တက်လှမ်းသောအခါ ကြမ်းတမ်းသော ဝိတက်ကို ပယ်ခွာရသည်။ <ref>[https://my.wikisource.org/wiki/နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-စတုတ္ထတွဲ/ပကိဏ်း_စေတသိက်_အပိုင်း#ဝိတက်နှင့်_ဝိစာရ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-စတုတ္ထတွဲ]- ဖားအောက်တောရဆရာတော်</ref> ===ဝိတက်မပါဘဲ စိတ်က အာရုံယူနိုင်ပုံ=== အချို့သောစိတ်များသည် ဝိတက်၏ အကူအညီမပါဘဲ အာရုံကို ယူနိုင်ကြသည်။ ၁။ '''ဒွေးပဉ္စဝိညာဏ်:''' မျက်စိ၊ နား၊ နှာခေါင်း၊ လျှာ၊ ကိုယ် ဟူသော အာရုံခံများ၌ [[ရူပါရုံ]]၊ [[သဒ္ဒါရုံ]] စသည့် အာရုံတို့ လာရောက်ထိခိုက်မှုသည် အလွန်ထင်ရှားသောကြောင့် ဝိတက်က သီးသန့်တင်ပေးစရာမလိုဘဲ အာရုံကို တိုက်ရိုက်သိနိုင်သည်။<br> ၂။ '''ဒုတိယဈာန်အထက် ဈာန်စိတ်များ:''' ဤဈာန်စိတ်များတွင် ဝိတက်မပါဝင်တော့သော်လည်း အာရုံကို ကောင်းစွာယူနိုင်သည်။ အကြောင်းမှာ '''ဘာဝနာ၏ စွမ်းအား (ဘာဝနာဗလ)''' ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရှေးဦးစွာ ပထမဈာန်ကို အထုံ (ဝသီဘော်) နိုင်အောင် လေ့ကျင့်ထားသည့် '''အလေ့အကျင့် (ပရိစယ)''' ၏ စွမ်းအားကြောင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဝိတက်မပါဘဲ စိတ်သည် မိမိဘာသာ အာရုံပေါ်သို့ တက်ရောက်နိုင်စွမ်းရှိလာသည်။ ဥပမာအားဖြင့် နန်းတော်သို့ မိတ်ဆွေ၏အကူအညီဖြင့် အကြိမ်ကြိမ်ဝင်ထွက်ဖူးသူသည် နောက်ပိုင်းတွင် ထိုမိတ်ဆွေမပါဘဲ ယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့် ဝင်ထွက်နိုင်သကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ===စေတနာ၊ မနသိကာရ၊ ဝိတက်တို့၏ ကွာခြားချက်=== ဤစေတသိက်သုံးပါးစလုံးသည် စိတ်ကိုအာရုံနှင့် ဆက်စပ်ပေးရာတွင် အရေးပါသော်လည်း လုပ်ငန်းတာဝန် ကွဲပြားသည်။ လှေပြိုင်ပွဲ ဥပမာဖြင့် ခွဲခြားမှတ်သားနိုင်သည်- * '''ဝိတက်:''' လှေကို ပန်းတိုင် (အာရုံ) သို့ အမြန်ရောက်အောင် အားကုန်လှော်ခတ်ပေးသော '''လှေဝမ်းရှိ လှော်သမား''' နှင့်တူသည်။ သမ္ပယုတ်တရားများကို အာရုံဆီသို့ တွန်းပို့တင်ပေးသည်။ * '''[[မနသိကာရ]]:''' လှေကို ပန်းတိုင် (အာရုံ) သို့ တည့်တည့်မတ်မတ်ရောက်အောင် ထိန်းကျောင်းပေးသော '''ပဲ့ကိုင်''' နှင့်တူသည်။ သမ္ပယုတ်တရားများကို အာရုံပေါ်သို့ လမ်းကြောင်းမလွဲအောင် ဖြောင့်ပေးသည်။ * '''[[စေတနာ]]:''' လှေအဖွဲ့သားအားလုံးကို ညီညွတ်အောင် ဦးဆောင်၍ ပန်းတိုင် (အာရုံ) ကို အတိအကျ ဆွတ်ခူးနိုင်ရန် စေ့ဆော်စီမံပေးသော '''ဦးစီးသူ (သို့မဟုတ်) ပန်းဆွတ်သူ''' နှင့်တူသည်။ မိမိနှင့်ယှဉ်ဖက်တရားများကို အာရုံ၌ စုစည်းဖွဲ့စပ်ပေးသည်။<ref>[https://my.wikisource.org/wiki/နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-ဒုတိယတွဲ/စေတသိက်ပိုင်းဆိုင်ရာ_သိမှတ်စရာ#စေတနာ-မနသိကာရ-ဝိတက်-အထူး နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-ဒုတိယတွဲ]- ဖားအောက်တောရဆရာတော်</ref> ===ဝိတက် ၂-ပါး=== ဝိတက်သည် — *(၁) '''ခေမဝိတက်-'''ဘေးကင်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ပဝိဝေကဝိတက်-'''[[ကိလေသ|ကိလေသာ]]တို့ မှ ကင်းဆိတ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>(ဣတိဝုတ်၊၂၁၅။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၃၇-၄၁)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၆-ပါး=== '''တစ်နည်း''' — ဝိတက်သည် [[အကုသိုလ်]] (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါး နှင့် ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါး ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိ၏။ ထိုတွင် အကုသိုလ် (မိစ္ဆာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်, ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ ကုသိုလ် (သမ္မာ) ဝိတက် ၃-ပါးဟူသည်ကား — *(၁) '''နေက္ခမ္မဝိတက်''' - အလောဘ [[စေတသိက်]]၊ [[ဈာန်|ပဌမဈာန်]]၊ ကုသိုလ်စိတ် ၂၁-ပါး၊ [[နိဗ္ဗာန်]]ဟုဆိုအပ်သော ထွက်မြောက်တတ်သောတရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''အဗျာပါဒဝိတက်''' - [[မေတ္တာ]](အဒေါသ)နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''အဝိဟိံသာဝိတက်''' - [[ကရုဏာ]]နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါး ရှိ၏။ <ref>ဒီ၊၃၊၁၈၀။ မ၊၁၊၁၆၁-၂။ မ၊၃၊၁၅၅။ အံ၊၂၊၃၈၈။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈၃။ ဒီ၊ဋီ၊၃၊၁၈၅-၆။ မ၊ဋီ၊၂၊၆၇။ (ဥဒါန၊ ၁၁၈-၉။ ဣတိဝုတ်၊၂၅၁။ အဘိ၊ဝိ၊၃၇၇)၊</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> ===ဝိတက် ၉-ပါး=== တစ်နည်း — ဝိတက်သည် *(၁) '''ကာမဝိတက်''' - ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသာကာမတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၂) '''ဗျာပါဒဝိတက်''' - စိတ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်၊ ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်သော (ဒေါသ)တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၃) '''ဝိဟိံသာဝိတက်''' - သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲကြောင်းဖြစ်သော တရားနှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၃-ပါးရှိ၏။ *(၄) '''ဉာတိဝိတက်''' - အဆွေအမျိုးတို့နှင့်စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၅) '''ဇနပဒဝိတက်''' - [[တိုင်းပြည်]], [[နိုင်ငံ]], [[ဇနပုဒ်]]တို့နှင့် စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၆) '''အမရာဝိတက်''' - မသေခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) သေခြင်းကင်းကွာ ချမ်းသာဖို့အကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) နတ်ချစ်ခြင်းအကျိုးငှာ ဟု ယူဆ၍ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ ကျင့်အပ်သော အကျင့်နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း (ဝါ) (တစ်ဖက်ဖက်၌ မရပ်တည်နိုင်သဖြင့်) မပြတ်သားသော "အမရ" မည်သော ငါးကဲ့သို့ ရှောင်လွှဲတတ်၊ ငြင်းပယ်တတ်သော ကြံစည်ခြင်း။ *(၇) '''ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - သူတပါးတို့အား သနားတတ်သည်၏အဖြစ်နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၈) '''လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - ပစ္စည်းဥစ္စာ၊ အရိုအသေပြုခြင်း၊ ကျော်စောခြင်းတို့နှင့် စပ်ယှဉ်သောကြံစည်ခြင်း။ *(၉) '''အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက်''' - မိမိကို သူတစ်ပါးတို့က မထီမဲ့မြင်မပြုစေလိုခြင်း၊ အထင်အမြင်မသေးစေလိုခြင်း နှင့်စပ်ယှဉ်သော ကြံစည်ခြင်း ဟူ၍ ၉-ပါး အပြားရှိ၏။ <ref>သုတ္တနိ၊၂၈၀။ မဟာနိ၊၃၀၁-၂။ စူဠနိ၊၁၆၀။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၉။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၀)။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်"/> <h4>ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်</h4> * [https://my.wikisource.org/wiki/နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-စတုတ္ထတွဲ/ပကိဏ်း_စေတသိက်_အပိုင်း#၁။_ဝိတက္က_=_ဝိတက် ဝိတက္က = ဝိတက်] ==== ကိုးကား ==== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[Category:ဝိပဿနာ]] rwr78hlu4d4y7i3dnn3dm9dmcbr398u 0 257619 878526 830784 2025-06-19T10:15:29Z Salai Rungtoi 22844 878526 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature |name= ချင်းပြည်ကောင်စီ |legislature= |coa_pic= |house_type=Unicameral |houses= |leader1=[[ပူးဇင်ကျုံး]] |leader2= |leader1_type=ဥက္ကဋ္ဌ |party1= |election1= |leader2_type= |party2= |election2= |political_groups1=* [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ဒေသခံ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ]] (၆၈) * [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] (၂၇) * [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်|လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ]] (၁၇) |members=၁၁၂ |structure1=Chinland Council as of March 2024.svg |structure1_res=250px |structure1_alt= |last_election1= |next_election1= |session_room= |meeting_place=Camp Victoria, Chinland |website= }} '''ချင်းပြည်ကောင်စီ''' ({{lang-en|Chinland Council}}) သည် [[ချင်းပြည်]]၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမူဝါဒအတွက် ဥပဒေပြုရေးအဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည်။ [[ချင်းပြည်နယ်]]အတွင်းရှိ ချင်းအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၃၅ ဦးပါဝင်သော ချင်းပြည်ညီလာခံမှ ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |last=N.S |first=June |date=December 26, 2023 |title=The First Chin-Written Constitution: A New Template For Self-Determination? |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/the-first-chin-written-constitution-a-new-template-for-self-determination.html}}</ref><ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2024-02-05 |title=New government forms in Chin State with key ministries controlled by CNF |url=https://myanmar-now.org/en/news/new-government-forms-in-chin-state-with-key-ministries-controlled-by-cnf/ |access-date=2024-02-16 |website=Myanmar Now |language=en-US}}</ref> ချင်းပြည်ကောင်စီတွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]]မှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၇ ဦး၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]]မှ ရွေးကောက်ခံချင်းကိုယ်စားလှယ် ၁၇ ဦးနှင့် ဒေသခံအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ် ၆၈ ဦးတို့ ပါဝင်သည်။<ref name=":0" /> ကောင်စီသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]ကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-02-09 |title=Resistance groups in Chin State establish ‘Chinland’ government |url=https://english.dvb.no/resistance-groups-in-myanmars-chin-state-establish-chinland-government/ |access-date=2024-02-16 |language=en-US}}</ref> ဦး[[ပါထန်း]] သည် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာSui Khar က နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှင့်<ref>{{Cite web |title=Chinland Government Kicks Off 100 Day Plan |url=https://www.bnionline.net/en/news/chinland-government-kicks-100-day-plan |access-date=2024-02-16 |website=Burma News International |language=en}}</ref> Pu Thawng Za Lian က ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ == သမိုင်း == ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်ကောင်စီ (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:ချင်းပြည်နယ်]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ လွှတ်တော်များ]] r9e7ykee6wox6l2fqocqp2ml7h4loxo 0 264017 878527 877995 2025-06-19T10:15:38Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖေဖော်ဝါရီ */ 878527 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * ၂၈ မတ် - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * ဧပြီ ၂၅ - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၂၂ မေ - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * ၄ ဇွန် - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * ၁၃ ဇွန် - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ဇူလိုင် ဩဂုတ် စက်တင်ဘာ အောက်တိုဘာ နိုဝင်ဘာ ဒီဇင်ဘာ == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] l0gludcedb01b70tkqvngxydhx5jliz 0 269133 878509 878250 2025-06-19T06:16:36Z Salai Rungtoi 22844 878509 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=People's Action Party|native_name={{ublist | {{native name|ms|Parti Tindakan Rakyat|italics=no}} | {{nobold|{{native name|zh|人民行动党|italics=no}}}} | {{nobold|{{lang|zh-Latn|Renminxingdongdang}}}} | {{nobold|{{native name|ta|மக்களின் செயல் கட்சி|italics=no}}}} | {{nobold|{{lang|ta-Latn|Makkaḷin Ceyal Kaṭci}}}} }}|logo=File:PAP logo variation.png|colorcode={{party color|People's Action Party}} |chairman= Heng Swee Keat |secretary_general=[[လောရန့်စ်ဝေါင်]] |leader1_title= ဒုတိယနာယက |leader1_name=Masagos Zulkifli |leader2_title=ဒုတိယ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးများ |leader2_name={{unbulleted list|Chan Chun Sing|Desmond Lee }}|founded={{start date and age|df=yes|1954|11|21}}|dissolved=<!-- {{end date|YYYY|MM|DD}} --> |predecessor= Malayan Forum |successor={{unbulleted list|Barisan Sosialis <br/>Democratic Action Party}} (မလေးရှားနိုင်ငံ) |headquarters=Block 57B New Upper Changi Road #01-1402 Singapore 463057 |youth_wing= Young PAP |ideology={{ubl|class=nowrap| |Conversativsm {{refn|<ref>{{cite book|page=293|first=David|last=Goldblatt|title=Governance in the Asia-Pacific|year=2005|publisher=Routledge}}</ref><ref>{{cite book|title=Rethinking the Third World|publisher=Macmillan|first=Mark|last=Berger|page=98|year=2014}}</ref> |Economic liberalism<ref>{{Cite book|title=Rebuilding the Ancestral Village|page=37|year=2010|publisher=Hong Kong University Press|last=Kuah-Pearce|first=Khun Eng}}</ref>}} |Civic nationalism{{refn|<ref>{{cite news|url=https://www.straitstimes.com/opinion/nation-building-reboot-needed|title=Nation building reboot needed|date=18 January 2017|newspaper=The Straits Times|first=Benny|last=Lim|access-date=19 November 2018|archive-date=14 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181114141325/https://www.straitstimes.com/opinion/nation-building-reboot-needed|url-status=live|accessdate=1 May 2025|archivedate=14 November 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181114141325/https://www.straitstimes.com/opinion/nation-building-reboot-needed}}</ref><ref name="civnat">{{Cite journal |title=Singapore: The Politics of Inventing National Identity |last=Ortmann |first=Stephan |date=2009 |journal=Journal of Current Southeast Asian Affairs |volume=28 |issue=4 |pages=23–46 |doi=10.1177/186810340902800402 |issn=1868-4882 |doi-access=free }}</ref>}} |Secularism<ref>{{Cite book|page=36|first=Bilveer|last=Singh|title=Understanding Singapore Politics|publisher=World Scientific Publishing Company|year=2017}}</ref> |Third Way{{refn|<ref>{{cite journal |last1=Wee |first1=C.J.W.-L. |title="Asian Values", Singapore, and the Third Way: Re-Working Individualism and Collectivism |journal=Sojourn: Journal of Social Issues in Southeast Asia |date=1999 |volume=14 |issue=2 |pages=332–358 |doi=10.1355/SJ14-2D |jstor=41057000 |url=https://www.jstor.org/stable/41057000 |issn=0217-9520}}</ref><ref>{{cite book | chapter-url=https://www.worldscientific.com/doi/pdf/10.1142/9789811220753_0001?download=true&srsltid=AfmBOorO7NFdcL0J0mJ6rvdKNZtrer-IbbHia62J4Me1d1Z1-XApjEQJ | doi=10.1142/9789811220753_0001 | chapter=Classical Liberalism as a New Third Way | title=Liberalism Unveiled | date=2021 | pages=1–24 | isbn=978-981-12-2074-6 }}</ref><ref>{{cite web | url=https://dokumen.pub/liberalism-unveiled-forging-a-new-third-way-in-singapore-9811220743-9789811220746.html | title=Liberalism Unveiled: Forging a New Third Way in Singapore 9811220743, 9789811220746 }}</ref>}} |'''ယခင်တုန်းက:''' |Anti-communism }}|position= [[နိုင်ငံရေးစပက်ထရမ်|ဗဟိုမှလက်ယာယိမ်း]] <ref name="singapura">{{cite book|author=Diane K. Mauzy and R.S. Milne|year=2002|title=Singapore Politics Under the People's Action Party|url=https://archive.org/details/singaporepolitic00mauz|url-access=limited|publisher=Routledge|isbn=0-415-24653-9|page=[https://archive.org/details/singaporepolitic00mauz/page/n165 147]}}</ref> |slogan= Changed World, Fresh Team, New Resolve – Securing a Brighter Future for You |blank1_title= အုပ်ချုပ်ရေး |blank1= ဗဟိုအမှုဆောင်ကော်မတီ |seats1_title= [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်| ပါလီမန်]] |seats1={{composition bar|79|103|hex={{party color|People's Action Party}}}} |international= မရှိပါ |website={{URL|https://www.pap.org.sg}} |country= {{flag|စင်ကာပူနိုင်ငံ}} |party name=|<nowiki>name_english=ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ}}</nowiki> }} '''ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ''' (အင်္ဂလိပ်: People's Action Party, PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ|စင်္ကာပူနိုင်ငံ]]၏ လွှမ်းမိုးကြီးစိုးသော နိုင်ငံရေးပါတီ ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ ခုနှစ်မှစ၍ အာဏာကို ဆက်လက်ရယူထားသော နိုင်ငံရေးပါတီ ဖြစ်သည်။ ဤပါတီကို ၁၉၅၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများအဖွဲ့က စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး [[လီကွမ်းယု|လီကွမ်းယူး]] (Lee Kuan Yew)၊ တိုးချင်းချိုင်း (Toh Chin Chye)၊ ဂိုကင်ဆွေ (Goh Keng Swee) နှင့် အခြားသူများ ပါဝင်သည်။ မူလက လက်ဝဲဝါဒီနှင့် ဆိုရှယ်လစ်စံနှုန်းများကို အခြေခံခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှု၊ အရည်အချင်းအလိုက် ခန့်အပ်မှုနှင့် နည်းပညာရှင်များ ဦးဆောင်သည့် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို အလေးပေးသော လက်တွေ့ကျသည့် အလယ်အလတ်-ညာဘက် ပါတီအဖြစ် ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ ပါတီ၏ အမှတ်တံဆိပ်မှာ အပြာရောင်စက်ဝိုင်းအတွင်းရှိ အနီရောင်လျှပ်စီးပုံဖြစ်ပြီး "ပြည်သူ့အတွက် လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခြင်း" (“Action for the People”) ဟူသော ဆောင်ပုဒ်အောက်တွင် လှုပ်ရှားသည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီသည် စင်္ကာပူ၏ ပထမဆုံး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့ပြီး လီကွမ်းယူးသည် ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပါတီသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် မလေးရှားနှင့် ပူးပေါင်းခြင်းနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ခွဲထွက်ခြင်းတို့ကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်တွင် စင်္ကာပူသည် လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် စင်္ကာပူသည် လျင်မြန်သော စက်မှုထူထောင်ရေး၊ မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဗဟိုချက်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ပါတီသည် လွတ်လပ်ရေးရပြီးချိန်မှစ၍ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတိုင်းတွင် အများစု အနိုင်ရရှိကာ လွှတ်တော်ကို ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။ ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီ၏ ထင်ရှားသော ခေါင်းဆောင်များတွင် ၁၉၅၉ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၀ ခုနှစ်အထိ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သော လီကွမ်းယူး၊ ပိုမို တိုင်ပင်ဆွေးနွေးသည့် အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံကို မြှင့်တင်ခဲ့သော ဂိုချောက်တောင် (Goh Chok Tong) (၁၉၉၀–၂၀၀၄) နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော လီရှန်လုံး (Lee Hsien Loong) တို့ ပါဝင်သည်။ လက်ရှိ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် လောရန့် ဝေါင် (Lawrence Wong) သည် သတ်မှတ်ထားသော ဆက်ခံသူဖြစ်ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကို လွှဲပြောင်းယူမည်ဟု မျှော်မှန်းရသည်။ ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီသည် အရည်အချင်းအလိုက် ခန့်အပ်မှု၊ စီးပွားရေး လွတ်လပ်စွာ လုပ်ကိုင်ခွင့်နှင့် လူမှုတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးတို့ကို အခြေခံသည့် မူဝါဒများကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်သည်။ ၎င်း၏ ချဉ်းကပ်ပုံကို လက်တွေ့ကျခြင်း၊ ရေရှည်မျှော်မှန်းခြင်းနှင့် အချက်အလက်အခြေခံခြင်းဟု မကြာခဏ ဖော်ပြကြသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း လူမှုရေးအစီအစဉ်များကို တိုးချဲ့ခဲ့သော်လည်း မိမိကိုယ်ကို မှီခိုရပ်တည်ရေးနှင့် တစ်ဦးချင်း တာဝန်ယူမှုအပေါ် အာရုံစိုက်ဆဲ ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အောင်မြင်မှုများစွာရှိသော်လည်း ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီသည် နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့်များကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ အတိုက်အခံ၏ သြဇာအရှိန်အဝါကို ကန့်သတ်ခြင်းနှင့် မီဒီယာနှင့် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် တင်းကျပ်စွာ ထိန်းချုပ်မှုထားရှိခြင်းတို့အတွက် ဝေဖန်ခံရမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီသည် အစဉ်အမြဲ ခိုင်မာသော အခွင့်အာဏာကို ရရှိခဲ့သည်။ မကြာသေးမီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်၌ မဲဆန္ဒရှင်၏ ၇၀% ခန့်နှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ၆၁% ခန့် ရရှိခဲ့သော်လည်း အလုပ်သမားပါတီ (Workers' Party) ကဲ့သို့သော အတိုက်အခံပါတီများက အနည်းငယ် တိုးတက်မှုများ ရရှိခဲ့သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြည်သူ့ လှုပ်ရှားမှုပါတီ၏ အမွေအနှစ်သည် စင်္ကာပူ၏ အောင်မြင်မှု သမိုင်းနှင့် နက်ရှိုင်းစွာ ဆက်စပ်နေသော်လည်း နိုင်ငံရေး မတူကွဲပြားမှု၊ လူမှုရေး မညီမျှမှုနှင့် လူဦးရေဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများနှင့် သက်ဆိုင်သော စိန်ခေါ်မှုများ တိုးပွားလာနေသည်။ == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး]] [[ကဏ္ဍ:Webarchive template wayback links]] [[ကဏ္ဍ:တမီးလ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:တရုတ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:မလေးဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] <references /> 3txuar2nlpxkgjbb440julfnijp7has 0 270160 878511 877791 2025-06-19T06:54:50Z Salai Rungtoi 22844 878511 wikitext text/x-wiki {{Infobox အစိုးရအဖွဲ့အစည်း|name=ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့|seal=File:Seal of the Cabinet of Thailand.svg|seal_width=140px|seal_caption=အစိုးရအဖွဲ့၏ အမှတ်တံဆိပ်|logo=|image=|image_caption=|native_name=คณะรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย|type=[[အစိုးရ]]|formed={{Start date and age|1932|06|28|df=y|p=y|br=y}}|agency_type=အများဆန္ဒဖြင့် အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန် ထမ်းဆောင်သည့် ကောင်စီ|jurisdiction=[[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရ| ထိုင်းနိုင်ငံ၏]] |motto=สุจริต เสียสละ สามัคคี<br>(သုစရိတ၊ ပေးဆပ်ခြင်း၊ သာမဂ္ဂီ) |chief1_position=[[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်| ဝန်ကြီးချုပ်]]|chief1_name=[[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ် ]]}}{{About|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဗဟိုအစိုးရအဖွဲ့|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အစိုးရ|ထိုင်းနိုင်ငံအစိုးရ}}{{ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး|Thai Garuda emblem.png}} '''ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့''' (คณะรัฐมนตรี, ပါဠိမူရင်း - ဂဏ.ရဋ္ဌ.မန္တီ, Khana Rattha Montri) သည် ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော်တွင် နိုင်ငံတော်၏ အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍကို ဆောင်ရွက်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်များအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ အစိုးရအဖွဲ့သည် [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရ|ထိုင်းအစိုးရ]]၏ ဌာနဆိုင်ရာများကို ဦးဆောင်မောင်းနှင်သည့် အဓိကပုဂ္ဂိုလ်အုပ်စုဖြစ်သည်။ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များကို [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] က အမည်စာရင်းတင်သွင်းပြီး [[စကြီမင်းဆက်|ထိုင်းဘုရင်မင်းမြတ်]] က တရားဝင် ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအကဲဖြစ်ပြီး၊ အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်များနှင့် အမျိုးမျိုးသော ဝန်ကြီးဌာနများ၏ ဝန်ကြီးများ ပါဝင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ဒီမိုကရေစီသို့ ပြောင်းလဲပြီးနောက်၊ ၁၉၃၂ ခုနှစ် စယာမ်နိုင်ငံ အုပ်ချုပ်ရေး ယာယီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ပထမဆုံးအကြိမ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က ၎င်းကို ပြည်သူ့ကော်မတီ (คณะกรรมการราษฎร) ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ် ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီးနောက်မှသာ အစိုးရအဖွဲ့ (คณะรัฐมนตรี) ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယနေ့အထိ ထိုအမည်ကို အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ ဝန်ကြီးအရေအတွက်သည် ထိုစဉ်က ပြဋ္ဌာန်းထားသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအသုံးပြုနေသော ၂၀၁၇ ခုနှစ် ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အရ အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဝန်ကြီး (၃၅) ဦးထက် မပိုစေရဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် (၁) ဦးပါ ထည့်တွက်လျှင် စုစုပေါင်း (၃၆) ဦး ရှိသည်။ == လက်ရှိ ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့ == ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် ဘုရင်မင်းမြတ် [[မဟာဝဇိရာလင်္ကရဏ|ဝါချီရာလောင်ကွန်း]]သည် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]] (Paetongtarn Shinawatra) ဦးဆောင်သော လက်ရှိ ဝန်ကြီး (၃၅) ဦးပါဝင်သည့် အစိုးရအဖွဲ့အား အတည်ပြု ခန့်အပ်ခဲ့သည်။.<ref>{{Cite news|last=|first=|title=King endorses new cabinet|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/2859376/king-endorses-new-cabinet|access-date=2024-09-04|work=Bangkok Post|date=4 September 2024|language=en}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="5" |[[ဖိုင်:Seal_of_the_Cabinet_of_Thailand.svg|50x50px]] '''ပေထုံတန်၏ ကက်ဘိနက်အဖွဲ့ဝင်များ''' |- ! colspan="2" scope="col" |အမည်/နိုင်ငံရေးပါတီ !ဌာန !ဝန်ကြီးဌာန !တာဝန်ချိန် |- |[[ဖိုင်:Paetongtarn_Shinawatra_October_2023.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''[[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်|Paetongtarn Shinawatra]]''' {{Small|Pheu Thai}} |[[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်]] |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး |{{Start date and age|2024|08|16|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Phumtham_Wechayachai.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Phumtham Wechayachai''' {{Small|Pheu Thai}} |ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Suriya_Juangroongruangkit,_13_January_2023.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Suriya Juangroongruangkit''' {{Small|Pheu Thai}} |ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီး |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Anutin_Charnvirakul_-_2023_(52638148766)_(cropped).jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Anutin Charnvirakul''' {{Small|Bhumjaithai}} |ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Pirapan_Salirathvibhaga,_2009.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Pirapan Salirathavibhaga''' {{Small|United Thai Nation}} |ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် စွမ်းအင်ဝန်ကြီး |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Pichai_Chunhavajira_2025.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Pichai Chunhavajira''' {{Small|Pheu Thai}} |ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Prasertchan.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Prasert Jantararuangtong''' {{Small|Pheu Thai}} |ဒုဝန်ကြီး |ဒီဂျီတယ်စီးပွားရေးနှင့် လူမှုအသိုင်းအဝန်း |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Chusaksi.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Chousak Sirinil''' {{Small|Pheu Thai}} | rowspan="2" |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး၏ ဝန်ကြီးများ | rowspan="2" |ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:จิราพร_สินธุไพร.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Jiraporn Sindhuprai''' {{Small|Pheu Thai}} |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Julapun_Amornvivat.jpg|125x125px]] | scope="row" |'''Julapun Amornvivat''' {{Small|Pheu Thai}} | rowspan="2" |ဒုဝန်ကြီး | rowspan="2" |ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Paopoom_Rojanasakul.jpg|125x125px]] | scope="row" |'''Paophum Rojanasakul''' {{Small|Pheu Thai}} |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Maris_Sangiampongsa,_2014_(cropped).jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Maris Sangiampongsa''' {{Small|Pheu Thai}} |နိုင်ငံခြားရေးရာဝန်ကြီး |နိုင်ငံခြားရေးရာဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|04|30|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Sorawong_Thienthong_2024.png|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Sorawong Thienthong''' {{Small|Pheu Thai}} |ဝန်ကြီး |ခရီးသွားလာရေးနှင့် အားကစားဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Varawut_Silpa-archa_in_2023.png|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Varawut Silpa-archa''' {{Small|Chart Thai Patthana}} |ဝန်ကြီး |လူမှုဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူသားဖူလုံရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}}fS |- |[[ဖိုင်:Supamas_Isarabhakdi_-_20231005.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Supamas Isarabhakdi''' {{Small|Bhumjaithai}} |ဝန်ကြီး |အဆင့်မြင့်ပညာရေး၊ သိပ္ပံ၊ သုတေသနနှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Narumon_Pinyosinwat_2019.jpeg|125x125px]] | scope="row" |'''Narumon Pinyosinwat''' {{Small|Kla Tham}} |ဝန်ကြီး | rowspan="3" |စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:อิทธิ_ศิริลัทธยากร.jpg|122x122px]] | scope="row" |'''Itthi Sirilathayakorn''' {{Small|Independent}} | rowspan="2" |ဒုဝန်ကြီး |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:อัครา_พรหมเผ่า.jpg|122x122px]] |'''Akara Prompao''' {{Small|Pheu Thai}} |{{Start date and age|2024|09|04|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Manaporn_Charoensri.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Monporn Charoensri''' {{Small|Pheu Thai}} | rowspan="2" |ဒုဝန်ကြီး | rowspan="2" |ပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Surapong_Piyachot.png|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Surapong Piyachot''' {{Small|Pheu Thai}} |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Chalermchai_Srion_(cropped).jpg|alt=|112x112px]] | scope="row" |'''Chalermchai Sri-on''' {{Small|Democrats}} |ဝန်ကြီး |သယံဇာတနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:พิชัย_นริพทะพันธุ์.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Pichai Naripthaphan''' {{Small|Pheu Thai}} |ဝန်ကြီး | rowspan="3" |ကူးသန်ရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Napintorn_Srisunpang.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Napinthorn Srisanpang''' {{Small|Bhumjaithai}} | rowspan="2" |ဒုဝန်ကြီး |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Suchart_Chomklin.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Suchart Chomklin''' {{Small|United Thai Nation}} |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:ธีรรัตน์_สำเร็จวาณิชย์_2565.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Theerarat Samrejvanich''' {{Small|Pheu Thai}} | rowspan="3" |ဒုဝန်ကြီး | rowspan="3" |ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Songsak_Thongsri.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Songsak Thongsri''' {{Small|Bhumjaithai}} |{{Start date and age|2019|07|10|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:ซาบีดา_ไทยเศรษฐ์.jpg|125x125px]] | scope="row" |'''Cahda Thaised''' {{Small|Bhumjaithai}} |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Tawee_Sodsong_in_2022.png|alt=|125x125px]] | scope="row" |Police Colonel '''Tawee Sodsong''' {{Small|Prachachart}} |ဝန်ကြီး |တရားရေးရာဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Pipat_Ratchakitprakarn.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Phipat Ratchakitprakarn''' {{Small|Bhumjaithai}} |ဝန်ကြီး |အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာ |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Sudawan_Wangsuphakijkosol.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Sudawan Wangsuphakijkosol''' {{Small|Pheu Thai}} |ဝန်ကြီး |ယဥ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Permpoon_Chidchob_(cropped).jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |Police General '''Permpoon Chidchob''' {{Small|Bhumjaithai}} |ဝန်ကြီး | rowspan="2" |ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:สุรศักดิ์_พันธ์เจริญวรกุล.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Surasak Phancharoenworakul''' {{Small|Bhumjaithai}} |ဒုဝန်ကြီး |{{Start date and age|2023|09|01|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:สมศักดิ์_เทพสุทิน.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Somsak Thepsutin''' {{Small|Pheu Thai}} |ဝန်ကြီး | rowspan="2" |ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|04|27|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Dechism_Khaothong_2023.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Dech-it Khaothong''' {{Small|Democrats}} |ဒုဝန်ကြီး |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |- |[[ဖိုင်:Akanat_Promphan_November_22,_2024.jpg|alt=|125x125px]] | scope="row" |'''Akanat Promphan''' {{Small|United Thai Nation}} |ဝန်ကြီး |စက်မှုဝန်ကြီးဌာန |{{Start date and age|2024|09|03|df=yes|p=yes|br=yes}} |} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး]] [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး]] [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] fqajqdqnvom3kswxyl0texpzzbrtfli 0 271262 878516 878283 2025-06-19T07:40:55Z Zawzawaungthwin 100038 ပယ်ဖျက်သင့်သည့် ဆောင်းပါး 878516 wikitext text/x-wiki {{delete|Test page}} အုအိအား 13d9ipwe7otyg256z5boy0nvd120w24 0 271288 878515 878331 2025-06-19T07:40:12Z Zawzawaungthwin 100038 ပယ်ဖျက်သင့်သည့် ဆောင်းပါး 878515 wikitext text/x-wiki {{delete|Test page}} သံထည်ဆောက်လုပ်ရေ 873a9xshzs5hn3psby1rbfw7vvf16ll 0 271327 878459 878443 2025-06-18T14:30:50Z Salai Rungtoi 22844 /* အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေ ပိုင်ခြားခြင်း */ 878459 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = နဂရပဌမခရိုင် | native_name = <small>จังหวัดนครปฐม Nakhon Pathom</small> | native_name_lang = th | settlement_type = [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များ|ခရိုင်]] | image_skyline = {{Photomontage|position=center | photo1a = KAI 3682.jpg | photo1b = 0004933 SanamchandraPalace Ch.pongsakorn.jpg | photo2a = Prince Mahidol Hall in November, 2017.jpg | photo2b = Phutthamonthon.jpg | photo3a = Talat Nam Don Wai 5331.JPG | photo3b =Thai Human Imagery Museum พิพิธภัณฑ์หุ่นขี้ผึ้งไทย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม (67).jpg | size = 270 | spacing = 1 | color = white | border = 0 }} | image_alt = | image_caption = (နာရီလက်တိုင်းအတိုင်းထိပ်ဆုံးဘေးမှ) [[ပဌမစေတီ]], Sanam Chandra နန်းဆောင်, [[မဟီတလတက္ကသိုလ်]]၏ မင်းသားမဟီဒွန်ခန်းမ, ဗုဒ္ဓမဏ္ဍလပန်းခြံ, ဒွန်ဝိုင်ဈေး, ထိုင်းပန်းပုပြတိုက် | nickname = Mueang Chedi Yai (เมืองเจดีย์ใหญ่)<br>(Big [[Cetiya]] City) | motto = ส้มโอหวาน ข้าวสารขาว ลูกสาวงาม ข้าวหลามหวานมัน สนามจันทร์งามล้น พุทธมณฑลคู่ธานี พระปฐมเจดีย์เสียดฟ้า สวยงามตาแม่น้ำท่าจีน <br> ("Sweet pomelos. White rice. Beautiful women. Sweet and rich Khao Lam. Stunning Sanam Chan (Palace). Home of Phutthamonthon. Sky-high Phra Pathom Chedi. Attractive Tha Chin River.") | image_flag = Flag of Nakhon Pathom.svg | image_seal = File:Seal Nakhon Pathom.svg | image_map = Thailand Nakhon Pathom locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = Map of Thailand highlighting Nakhon Pathom province | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = ထိုင်းနိုင်ငံ | seat_type = Capital | seat = နခွန်ပထုမ် | leader_party = | leader_title = Governor | leader_name = Arocha Nanthamontri | leader_party1 = | leader_title1 = PAO President | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = 2,142 | area_rank = [[Provinces of Thailand|66th]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="DOPA2024">{{cite web |url=https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMenu/newStat/home.php |publisher=Department of Provincial Administration (DOPA) |title=Official statistics registration systems |access-date=10 February 2025 |postscript= , year 2024 >provincial level >Excel File >no.73}}</ref> | population_total = {{decrease}}925,758 | population_as_of = 2024 | population_rank = [[Provinces of Thailand|25th]] | population_density_km2 = 432 | population_density_rank = [[Provinces of Thailand|8th]] | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = GDP | demographics2_footnotes = <ref name="NESDB-2017">{{cite journal|title=''Gross Regional and Provincial Product, 2019 Edition''|journal=<> |date=July 2019|url=https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=5628&filename=gross_regional|access-date=22 January 2020|publisher=Office of the National Economic and Social Development Council (NESDC)|language=en|issn=1686-0799}}</ref> | demographics2_title1 = Total | demographics2_info1 = [[baht]] 333 billion<br />([[US$]]11.3 billion) (2019) | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = Human Achievement Index | demographics1_footnotes = <ref name="HAI 2565">{{cite web |url=https://www.nesdc.go.th/main.php?filename=Social_HAI |department=Office of the National Economic and Social Development Council (NESDC)|title=ข้อมูลสถิติดัชนีความก้าวหน้าของคน ปี 2565 (PDF) |language=thai |trans-title=Human Achievement Index Databook year 2022 (PDF) |access-date=12 March 2024 |postscript= , page 32}}</ref> | demographics1_title1 = HAI (2022) | demographics1_info1 = 0.6698&nbsp;"high"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 6th]] | postal_code_type = [[Postal codes in Thailand|Postal code]] | postal_code = 73xxx | area_code_type = [[Telephone numbers in Thailand|Calling code]] | area_code = 034 & 02 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-73]] | website = {{URL|nakhonpathom.go.th}} | footnotes = }} '''နဂရပဌမခရိုင်''' (ထိုင်း: จังหวัดนครปฐม, Nakhon Pathom, ထိုင်းအသံထွက်: '''နခွန်ပထုမ်''') သည် ထိုင်းနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းရှိ ခရိုင်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်မှ နာရီလက်တံအတိုင်း လှည့်ကြည့်ပါက အိမ်နီးချင်းခရိုင်များမှာ စုဖန်းဘူရီ (Suphan Buri)၊ အယုဒ္ဓယ (Ayutthaya)၊ နွန်ထဘူရီ (Nonthaburi)၊ [[ဘန်ကောက်မြို့|ဘန်ကောက်]] (Bangkok)၊ စမွတ်ဆခွန် (Samut Sakhon)၊ ရတ်ချဘူရီ (Ratchaburi) နှင့် ကန်ချနဘူရီ (Kanchanaburi) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ နခွန်ပထုန်ခရိုင်၏ မြို့တော်မှာ နခွန်ပထုန်မြို့ ဖြစ်သည်။ နခွန်ပထုန်ခရိုင်သည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ စတင်ရောက်ရှိခဲ့သည်ဟု အစဉ်အလာအရ ယုံကြည်ကြသော နေရာဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|language=thai|url=https://ngthai.com/history/37737/buddhismtosiam/|title=จากพุทธภูมิสู่สุวรรณภูมิ: พุทธศาสนา เข้ามาสู่เมืองไทยได้อย่างไร ?|accessdate=2021-08-26|date=2024-12-07|trans-title=From Buddha land to Suvarnabhumi : How did Buddhism come to Thailand?|work=National Geographic Thailand}}</ref>ဤခရိုင်တွင် စတုရာမဘုရင် [[ရာမ ၄|မကုဋ်]]က တည်ဆောက်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး ဘုရင် ပဉ္စမရာမ [[ရာမ ၅|ချူလာလောင်ကွန်း]]က ၁၈၇၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြီးစီးအောင် တည်ဆောက်ခဲ့သော [[ပဌမစေတီ]]တော်(Phra Pathommachedi) တည်ရှိသည်။ ဤစေတီတော်သည် တစ်ချိန်က ဤနေရာ၌ စည်ပင်ထွန်းကားခဲ့သည့် နှစ်ရှည်လများ ပျောက်ကွယ်သွားပြီဖြစ်သော ဒွါရာဝတီ (Dvaravati) ယဉ်ကျေးမှုကို အမှတ်ရစေသည်။ ထို့ပြင် ဤခရိုင်သည် သစ်သီးခြံပေါများခြင်းကြောင့်လည်း ထင်ရှားသည်။ == ပထဝီဝင် == နခွန်ပထုန်ခရိုင်သည် ဘန်ကောက်မြို့မှ ၅၆ ကီလိုမီတာ (၃၅ မိုင်) အကွာတွင် တည်ရှိသော ခရိုင်ငယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းရှိ မြစ်ဝှမ်းမြေပြန့်တွင် တည်ရှိပြီး၊ [[ကျောက်ဖယားမြစ်]]၏ မြစ်လက်တက်တစ်ခုဖြစ်သော ထားကျင်းမြစ် (Tha Chin River) (ဒေသခံများက နခွန်ချိုင်ဆီမြစ်ဟု ခေါ်သည်) ၏ ရေစီးဆင်းရာဒေသဖြစ်သည်။ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် တူးဖော်ထားသော တူးမြောင်းများစွာလည်း ရှိသည်။ ခရိုင်၏ စုစုပေါင်း သစ်တောဧရိယာမှာ ၁.၆ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၀.၆၂ စတုရန်းမိုင်) သို့မဟုတ် ခရိုင်ဧရိယာ၏ ၀.၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဘန်ကောက်သည် ကြီးထွားလာရာ နခွန်ပထုန်ခရိုင်၏ နယ်နိမိတ်အထိပင် ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။ == အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေ ပိုင်ခြားခြင်း == [[ဖိုင်:Districts Nakhon Pathom.png|left|thumb|နခွန်ပထုမ်ခရိုင်၏ မြို့နယ်ပြ မြေပုံ]] နခွန်ပထုမ်ခရိုင်ကို [[အမ်ဖေါ]] ခေါ် မြို့နယ် (၇) ခု ဖြင့် ဖွဲ့စည်းသည်။​ ယင်းအမ်ဖေါများကို [[တမ်ဘွန်|တမ်ဘွန်း]]ခေါ် ကျေးရွာအုပ်စု ၁၀၆ ခုနှင့် [[မူးဘန်]] ခေါ် ကျေးရွာပေါင်း ၉၀၄ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းသည်။ {| |၁။ မောင်းနခွန်ပထုမ်မြို့နယ် |၅။ ဘန်လဲန်မြို့နယ် |- |၂။ ကမ်ဖဲန်ဆဲန်မြို့နယ် |၆။ ဆမ်ဖရန်မြို့နယ် |- |၃။ နခွန်ချိုင်ဆီမြို့နယ် |၇။ ဖူထာမွန်ထွန်မြို့နယ် |- |၄။ ဒွန်သွမ်မြို့နယ် | |} == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ခရိုင်များ}} [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များ]] a5dlnflc3ccgdmbxk2pvzmx5vgo6oq3 3 271330 878448 2025-06-18T12:04:28Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878448 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Soethan2025 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၄၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) c8e12vg6wgmouf7td2wa5hbzox4egwt 3 271331 878449 2025-06-18T12:04:38Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878449 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် U Thant Zaw Htwe ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၄၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 92enz8e8fr2mon7n8nf0datg4u5c3ey 3 271332 878450 2025-06-18T12:04:48Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878450 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် DeltaF508 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၄၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) srtud7o09hjcchib92ijyplume62syi 3 271333 878451 2025-06-18T13:04:58Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878451 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် MoeNagan ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၄၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) tmv0wjg3wb62bnk48fmxm0aurzbrent 3 271334 878452 2025-06-18T13:05:08Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878452 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Si2Aung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 3iaq09xtor7po3aabyj4jmphjuo3cjz 3 271335 878453 2025-06-18T13:05:18Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878453 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Iknowuhow ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) jzuyk9qwrwj2amn6prkc2rxeo3at2et 3 271336 878455 2025-06-18T14:05:28Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878455 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hutorok134 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 173zdie05vwea3wvi1mc2ux7q1hhotn 3 271337 878456 2025-06-18T14:05:38Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878456 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် NayMyo Aungn ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 0tks3ffge91kx63gxmoq9h30vrru8ys 3 271338 878457 2025-06-18T14:05:48Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878457 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Apollogizing ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 6n2b8ydl4l9nnotew7baaqqyycydlft 3 271339 878462 2025-06-18T15:05:57Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878462 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ကိုစည်သူ ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၀၅၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) hm1q42mish4u5o9yv183zj64hpvf1z1 3 271340 878468 2025-06-18T16:06:08Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878468 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sophiazuzhu ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) d27vaot5x77k4s8icthwl1c72u3xy4k 3 271341 878469 2025-06-18T16:06:18Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878469 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် SithuNyeinMM ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 5fkgwf1vqf6mzdzf9qb96mm2178ysw2 3 271342 878470 2025-06-18T16:06:28Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878470 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Myozin26 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) dbm6krwej3rdeavx1n3lvlrl90xwpny 3 271343 878471 2025-06-18T16:06:38Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878471 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khun Saw Chit ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 4a0dgomeicfrj41f693d67a8ghmdcv4 3 271344 878476 2025-06-18T17:06:48Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878476 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ikelay11391 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 4yyh4hi0vbrqqfsvx8nhi2z10hxs7e2 3 271345 878477 2025-06-18T17:06:58Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878477 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Dolphyb ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၀၆၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) lzuhd59ud3y1hx2lx8jrygny24qdf5u 0 271346 878478 2025-06-18T21:05:01Z Tejinda 87174 "{{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဝိစာရ၏ သဘာဝနှင့်လက္ခဏာ စသည်— အာရုံ၌ စိတ်၏သုံးသပ်ကြောင်း, လှည့်လည် သွားလားကြောင်းဖြစ်သော သဘောတရားသည် “ဝိစာရ” မည..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 878478 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဝိစာရ၏ သဘာဝနှင့်လက္ခဏာ စသည်— အာရုံ၌ စိတ်၏သုံးသပ်ကြောင်း, လှည့်လည် သွားလားကြောင်းဖြစ်သော သဘောတရားသည် “ဝိစာရ” မည်၏။ တစ်နည်း—စိတ်၏ အာရုံ၌ လှည့်လည်, သွားလာခြင်း, ဆင်ခြင်သုံးသပ်ခြင်း, အစဉ်မပြတ်သွားလာခြင်း, ထက်ဝန်းကျင်မှ လှည့်လည်ခြင်း, လျှောက်ခြင်း, နောက်၌ အဖန်တစ်လဲလဲ ကျက်စားခြင်းသဘောတရားသည် “ဝိစာရ” မည်၏။ <ref>ဝိစာရ (ပု) [ဝိ+စရ+ဏ။ အာရမ္မဏေ တေန စိတ္တံ ဝိစရတီတိ ဝိစာရော၊ ဝိစရဏံ ဝါ ဝိစာရော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၈။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၇၅။ ဝိစာရ-သံ။ ဝိအာရ-ပြာ။] ဝိစာရ စေတသိက်— (က) (စိတ်၏) အာရုံ၌-ထိုမှ ဤမှ လှည့်လည်-သုံးသပ်-ကြောင်း(တရား)။ (ခ) အာရုံ၌ ထိုမှဤမှ လှည့်လည်-အဖန်ဖန် ဆင်ခြင် သုံးသပ်-လှည့်လည်-ကျက်စားခြင်း (သဘော)။ (က) (ခ) ဝိစာရော ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၇။ ကတမော တသ္မိံ သမယေ ဝိစာရော ဟောတိ...အယံ တသ္မိံ သမယေ ဝိစာရော ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၈။ အာရမ္မဏေ တေန စိတ္တံ ဝိစရတီတိ ဝိစာရော၊ ဝိစရဏံ ဝါ ဝိစာရော၊ အနုသဉ္စရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၈။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၇၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၃၈။ </ref> ===ဝိစာရ၏ သဘာဝနှင့် လက္ခဏာ=== ထိုဝိစာရသည် အာရုံကို အဖန်တစ်လဲလဲ သုံးသပ်ခြင်း-အာရုံ၌ စိတ်၏ သုံးသပ်ခြင်း လျှင်မှတ်ကြောင်း-မှတ်အပ်သော-လက္ခဏာ ရှိ၏။ ထိုအာရုံ၌ သဟဇာတ်တရားတို့ကို-ယှဉ်စေ-ပေါင်းစပ်-ခြင်း ကိစ္စရှိ၏။ စိတ်ကိုအာရုံ၌ အစဉ်မပြတ်ဖွဲ့ခြင်း-စိတ်၏ အာရုံ၌ အစဉ်မပြတ် သကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်း-လျှင်ထင်သော အခြင်းအရာရှိ၏။ <ref>(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၈)</ref> သမ္ပယုတ်တရားလျှင် နီးစွာသောအကြောင်း ရှိ၏။ <ref>ဝိစ္ဆေဒနီ။ ၁၇)။</ref> ===ဝိတက်နှင့်ဝိစာရ အထူး=== [[ဝိတက်]]နှင့် ဝိစာရတို့သည် အချို့သော ပဌမဈာန်စိတ်, ကာမာဝစရစိတ်တို့၌ မကွေမကွာ ယှဉ်ကြသော်လည်း ရှေးဦးစွာအာရုံ၌ ဝိတက်သည် ဝိစာရထက် ရုန်းရင်းကြမ်း ထမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် လည်းကောင်း, ဝိစာရ၏ ... ရှေ့သွားဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊ အာရုံသို့ ယှဉ်ဘက်သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှုတင်တတ်သော အနက်သဘော ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ထိုးအပ်, တီးခတ်အပ်သော ကြေးစည်, ခေါင်းလောင်း၏ ရှေး ဦးစွာ ထွက်ပေါ်လာသော အသံနှင့်တူ၏။ စိတ်ကို အစဉ်မပြတ်ဖွဲ့တတ်သော၊ တစ်နည်း အာရုံ၌ စိတ်၏ အစဉ်မပြတ်သကဲ့သို့ဖြစ်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော “ဝိစာရ”သည် ဝိတက် အောက် သိမ်မွေ့သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အာရုံကို အဖန်တစ် လဲလဲ သုံးသပ်ဆင်ခြင်သော သဘောရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကြေးစည်, ခေါင်းလောင်း၏ နောက်ထပ်-မြည်-မြည်ဟည်း-သော အသံနှင့်တူ၏။ ထို့ပြင် “ဝိတက်”သည် တုန်လှုပ်ခြင်း ရှိ၏။ ရှေးဦးစွာ ဖြစ်ရာကာလ၌ စိတ်၏ တုန်လှုပ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်၏၊ ဥပမာ— ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်လိုသော ငှက်၏ အတောင်ခတ်ခြင်းကဲ့သို့၄င်း, အနံ့ ဖြင့်ဖွဲ့အပ်, အနံ့ကို တပ်မက်သော စိတ်ရှိသည့် ပျားပိတုန်း၏ အနံ့ရှိရာ ပဒုမာကြာတောသို့ ရှေးရှုကျခြင်းကဲ့သို့၄င်း ဖြစ်၏။ “ဝိစာရ”ကား — ငြိမ်သက်သောဖြစ်ခြင်း ရှိ၏၊ စိတ်၏ မတုန်လှုပ်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်၏။ ဥပမာ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက် ပြီးသော ငှက်၏ အတောင်မခတ်တော့ဘဲ ငြိမ်သက်စွာ အတောင်ကို ဖြန့်ရုံမျှ ဖြန့်ထားသကဲ့သို့၄င်း, ပဒုမာကြာတောသို့ ကျရောက်ပြီးသောပျားပိတုန်း၏ ရုတ်တရက်လိုရာကြာ ပန်း၏အပေါ်၌ မနားသေးပဲ ကြာတော၏ အပေါ်၌ ရစ်ဝဲပျံသန်းနေသကဲ့သို့၄င်းဖြစ်၏။ '''တစ်နည်း''' — ဒုကနိပါတ်အဋ္ဌကာထာ၌ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်သော ငှက်ကြီးသည် အတောင်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် လေအဟုန်ကိုယူပြီး၍ အရှိန်ရသောအခါ အတောင်မခတ်တော့ပဲ ပျံသန်းသွားသကဲ့သို့ အာရုံ၌စိတ်ကို ရှေးရှူတင်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်သော သဘောကား “ဝိတက်”တည်း။ မှန်၏-ယင်း “ဝိတက်”သည် အာရုံတစ်ခုတည်းကိုသာ ယူသည်ဖြစ်၍ အာရုံသို့ ဝင်သကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုငှက်ကြီး၏ လေအဟုန်ကို ယူခြင်းငှါ အတောင်ခတ်လျက် ပျံတက်ခြင်းကဲ့သို့ အာရုံကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်သောအားဖြင့်ဖြစ်သော သဘောကား “ဝိစာရ”တည်း။ မှန်၏— ယင်း “ဝိစာရ”သည် အာရုံကို အဖန်တစ်လဲလဲ သုံသပ်တတ်၏” ဟုဆို၏။ ယင်း အဋ္ဌကထာ၌ လာသော စကားကား ဥပစာရ, အပ္ပနာတို့၌ ရှေ့နောက်အစဉ်အားဖြင့်ဖြစ်ရာ အလွန်ပင် သင့်လျော်လှ၏၊ ထိုဝိတက်, ဝိစာရတို့၏ ဆိုအပ်ပြီးသော အထူးသည် ပဌမဈာန်, (ပဉ္စကနည်း) ဒုတိယဈာန်တို့၌ ထင်ရှား၏။ '''တစ်နည်း'''— “ဝိတက်”ကား — အညစ်အကြေးကပ်နေသည့် ကြေးခွက်ကို လက်တစ် ဖက်ဖြင့် မြဲစွာကိုင်၍ အခြားတစ်ဖက်ဖြင့် ဆပ်ပြာမှုန့်, သားမြီး သွားပွတ်တန်ဖြင့် ပွတ်တိုက်သူ၏ မြဲစွာကိုင်သော လက်နှင့်တူ၏။ “ဝိစာရ”ကား — ပွတ်တိုက်သော လက်နှင့် တူ၏။ တစ်နည်း— “ဝိတက်”ကား— တုတ် ဖြင့်ခတ်၍ အိုးထိန်းစက်ကိုလှည့်သော အိုးလုပ်သမား၏ မြေစိုင်ကိုဖိနှိပ်သော လက်နှင့် တူ၏။ “ဝိစာရ” ကား— ပတ်ပတ်လည်၍ မြေစိုင်ကို ထိုထို ဤဤ သုံးသပ်သောလက်နှင့်တူ၏။ '''တစ်နည်း'''— စိတ်ကို အာရုံသို့ ရှေ့ရှ တင်တတ်သော “ဝိတက်” ကား— အရေး အဝန်းအဝိုင်းတစ်ခုကို ပြုလုပ်သူ၏အလယ်၌ စိုက်ထားအပ်သည့် ငုတ်, တံသင်းနှင့်တူ၏။ အာရုံကို သုံးသပ်တတ်သော “ဝိစာရ” ကား— အပြင်ဘက်၌ ပတ်ပတ်လည်သော ငုတ်, တံသင်းနှင့်တူ၏။ <ref>(မိလိန္ဒ၊ ၆၄။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၃၈-၉။)</ref> <h4>ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်</h4> === ကိုးကား === {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[ကဏ္ဍ:ပါဠိဝေါဟာရများ]] [[Category:ဝိပဿနာ]] <h4>ပြင်ပလင့်များ</h4> * {{wikisource-inline|နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ-စတုတ္ထတွဲ/ပကိဏ်း_စေတသိက်_အပိုင်း#၂။_ဝိစာရ|ဝိစာရ}} lq6p7g8ckr0e7pviwu9or93fsf6ff09 3 271347 878479 2025-06-18T21:07:37Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878479 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Brainflakes1 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၀၇၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) l4kcr9qwl235rvugs62e58lurn6fyg3 3 271348 878483 2025-06-18T23:07:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878483 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Soman ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၃:၀၇၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 1hdo5nstf3o4ofpmckoef52l5o0sq5j 3 271349 878484 2025-06-18T23:08:06Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878484 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Nexamuse ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၃:၀၈၊ ၁၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) o9kp2si9naqa6yhteb37z1355ssd5un 0 271350 878485 2025-06-18T23:13:54Z Tejinda 87174 "{{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဝိမုတ္တိ<ref>ဝိမုတ္တိ (ထီ) [ဝိ+မုစ+တိ။ ကစ္စည်း။ ၅၇၈။ ရူ။ ၅၆၀။ မောဂ်၊၅၊၉၅။ နီတိ၊သုတ္တ၊ ၁၁၈၁။ သဗ္ဗဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌာနေဟိ ဝ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 878485 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဝိမုတ္တိ<ref>ဝိမုတ္တိ (ထီ) [ဝိ+မုစ+တိ။ ကစ္စည်း။ ၅၇၈။ ရူ။ ၅၆၀။ မောဂ်၊၅၊၉၅။ နီတိ၊သုတ္တ၊ ၁၁၈၁။ သဗ္ဗဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌာနေဟိ ဝိမုစ္စတီတိ ဝိမုတ္တိ။ (ပဋိသံ၊ ၃၁၅) = ကိလေသာတို့မှ လွတ်မြောက်ခြင်း။ ဝိမုစ္စတိ ဝိမုစ္ဆိတ္တာတိ ဝိမုတ္တိ။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၈၅။ ဝိမုတ္တိ-သံ။ ဝိမုတ္တိ-ပြာ၊ အဒ္ဓမာဂဓီ။]</ref>သည် ပါဠိဘာသာအားဖြင့် '''ဝိ (ကင်းခြင်း) + မုစ္စ (လွတ်မြောက်ခြင်း)''' မှ ဆင်းသက်လာပြီး '''"ကိလေသာအနှောင်အဖွဲ့တို့မှ လုံးဝကင်းစင်စွာ လွတ်မြောက်ခြင်း"''' ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤလွတ်မြောက်မှုသည် ယာယီလွတ်မြောက်မှုမှသည် အပြီးတိုင်လွတ်မြောက်မှုတိုင်အောင် အဆင့်ဆင့်ရှိသောကြောင့် ကျမ်းဂန်များတွင် ဝိမုတ္တိကို ရှုထောင့်အမျိုးမျိုးမှ ရှင်းလင်းဖွင့်ဆိုထားပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဝိမုတ္တိကို အမျိုးအစား (၅) မျိုးဖြင့် နားလည်နိုင်ပြီး၊ ၎င်းတို့မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာတရားအားထုတ်မှု၏ အဆင့်များကို ကိုယ်စားပြုပါသည်။ ===ဝိမုတ္တိ ၅ မျိုး=== ဝိမုတ္တိ၏ အဆင့်ဆင့်သော လွတ်မြောက်မှုကို အောက်ပါအတိုင်း အမျိုးအစားခွဲခြားထားပါသည်-<ref>(ဝိမုတ္တိအပြား- ဝိမုတ္တိသည် (၁) အဓိမုတ္တိ။ (၂) ဝိမုတ္တိ-ဟူ၍ ၂-ပါးအပြား ရှိ၏။ ထိုတွင် သမာပတ် ၈-ပါးတို့သည် နီဝရဏတို့မှ ကောင်းစွာလွတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အဓိမုတ္တိမည်၏။ နိဗ္ဗာန်သည် အလုံးစုံသော သင်္ခတတရားတို့မှ လွတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဝိမုတ္တိမည်၏။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၇။) တစ်နည်း— (၁) ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ။ (၂) တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ။ (၃) သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိ။ (၄) ပဋိပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိ (၅) နိဿရဏဝိမုတ္တိ-ဟူ၍ ၅-ပါးအပြားရှိ၏။ ထိုတွင် သမာပတ် ၈-ပါးတို့သည် မိမိကိုယ်တိုင် ပယ်ခွါအပ်ကုန်သော နီဝရဏစသည်တို့မှ လွတ်သောကြောင့် ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိမည်၏။ အနိစ္စာနုပဿနာ အစရှိကုန်သော အနုပဿနာ ၇-ပါးတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင် စွန့်အပ်ကုန်သော နိစ္စသညာ စသည်တို့မှ လွတ်သောကြောင့် တဒင်္ဂဝိမုတ္တိမည်၏။ အရိယမဂ် ၄-ပါးတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင် အကြွင်းမဲ့ဖြတ်အပ်ကုန်သော ကိလေသာတို့မှ လွတ်သောကြောင့် သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိမည်၏။ သာမညဖိုလ် ၄-ပါးတို့သည် မဂ်၏အာနုဘော်ဖြင့် ကိလေသာတို့၏ ငြိမ်းအေးပြီးသောအဆုံး၌ ဖြစ်သောကြောင့် ပဋိပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိမည်၏။ နိဗ္ဗာန်သည် အလုံးစုံသော ကိလေသာတို့မှ ထွက်မြောက်သောကြောင့် နိဿရဏဝိမုတ္တိမည်၏။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၄၂-၃။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၄။)</ref> ၁။ '''တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ''' - ခဏမျှ လွတ်မြောက်ခြင်း ၎င်းသည် ဝိပဿနာတရား ရှုပွားသုံးသပ်ဆင်ခြင်နေခိုက်တွင် ဖြစ်ပေါ်သော ယာယီလွတ်မြောက်မှုဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ‘အနိစ္စ’ ဟု ရှုပွားနေစဉ် ‘အမြဲတမ်းရှိသည် (နိစ္စ)’ ဟူသော အမြင်မှ ခဏတာ ကင်းလွတ်နေခြင်း၊ ‘အနတ္တ’ ဟု ရှုပွားနေစဉ် ‘ငါ၊ ငါ့ဥစ္စာ (အတ္တ)’ ဟူသော အစွဲမှ ခဏတာ လွတ်မြောက်နေခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။ ဤလွတ်မြောက်မှုသည် ရှုပွားနေသော အခိုက်အတန့်၌သာ တည်တံ့ပါသည်။ ၂။ '''ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ''' - ဖိနှိပ်ချုပ်တီး၍ လွတ်မြောက်ခြင်း ၎င်းသည် သမထဘာဝနာကို ပွားများ၍ ဈာန်သမာပတ်များ ရရှိသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သော လွတ်မြောက်မှုဖြစ်သည်။ ဈာန်ဝင်စားနေချိန်တွင် ကာမစ္ဆန္ဒ၊ ဗျာပါဒ စသော နီဝရဏတရားငါးပါးကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဖိနှိပ်ချုပ်တီးထားနိုင်သောကြောင့် ထိုတရားများ၏ နှောင့်ယှက်မှုမှ ကင်းလွတ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဈာန်မှထလျှင် နီဝရဏတရားများ ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်နိုင်သေးသဖြင့် အပြီးတိုင် လွတ်မြောက်ခြင်းမဟုတ်ပေ။ ၃။ '''သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိ''' - အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်၍ လွတ်မြောက်ခြင်း ဤသည်မှာ အရိယမဂ်ဉာဏ် (သောတာပတ္တိမဂ်၊ သကဒါဂါမိမဂ်၊ အနာဂါမိမဂ်၊ အရဟတ္တမဂ်) တို့ဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ ကိလေသာများကို အမြစ်ပြတ် အပြီးတိုင် ပယ်သတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့ပယ်သတ်လိုက်သော ကိလေသာများသည် ဘယ်သောအခါမှ ပြန်လည်မဖြစ်ပေါ်တော့ပေ။ ဥပမာအားဖြင့် သောတာပတ္တိမဂ်သည် ဒိဋ္ဌိ (မှားယွင်းသောအယူ) နှင့် ဝိစိကိစ္ဆာ (ယုံမှားသံသယ) တို့ကို အပြီးတိုင် ပယ်သတ်ပါသည်။ ဤသည်မှာ အစစ်အမှန် လွတ်မြောက်မှု၏ အစဖြစ်သည်။ ၄။ '''ပဋိပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိ''' - ငြိမ်းအေးခြင်းဖြင့် လွတ်မြောက်ခြင်း ၎င်းသည် မဂ်ဉာဏ်ဖြင့် ကိလေသာတို့ကို ပယ်သတ်ပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာသော အရိယဖိုလ်စိတ် (သောတာပတ္တိဖိုလ် စသည်) ၏ ငြိမ်းချမ်းမှုကို ဆိုလိုသည်။ မဂ်တရား၏ ပယ်သတ်မှုကြောင့် ကိလေသာတို့၏ ပူလောင်မှုများ လုံးဝငြိမ်းအေးသွားပြီးနောက် ခံစားရသော အေးငြိမ်းသည့် လွတ်မြောက်မှုအတွေ့အကြုံ ဖြစ်သည်။ ၅။ '''နိဿရဏဝိမုတ္တိ''' - လုံးဝထွက်မြောက်ခြင်း ၎င်းသည် အဆုံးစွန်သော လွတ်မြောက်မှုဖြစ်သည့် '''နိဗ္ဗာန်''' ကို ဆိုလိုသည်။ နိဗ္ဗာန်သည် အလုံးစုံသော ဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခ (သင်္ခတတရား) တို့မှ လုံးဝထွက်မြောက်ရာ၊ ကင်းလွတ်ရာ၊ ငြိမ်းအေးရာ အန္တိမပန်းတိုင်ဖြစ်သည်။ အထက်ပါ ဝိမုတ္တိအားလုံး၏ အဆုံးပန်းတိုင်သည် ဤနိဿရဏဝိမုတ္တိပင် ဖြစ်သည်။ ===ဝိမုတ္တိ၏ အခြားသောအဓိပ္ပာယ်များနှင့် အသုံးအနှုန်းများ=== ကျမ်းဂန်များတွင် ဝိမုတ္တိဟူသော စကားလုံးကို အထက်ပါ ၅ မျိုးအပြင် အောက်ပါအခြေအနေများတွင်လည်း သုံးစွဲပါသည်။ '''မဂ်တရားနှင့် ဖိုလ်တရား:''' လွတ်မြောက်ဆဲအခိုက်အတန့်ကို '''မဂ်''' ဟုခေါ်ပြီး လွတ်မြောက်ပြီးနောက် ငြိမ်းအေးမှုကို '''ဖိုလ်''' ဟုခေါ်သည်။ ဤနှစ်ပါးစလုံးကို ဝိမုတ္တိဟု သုံးနှုန်းသည်။ အထူးသဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်ကို '''အကုပ္ပါ ဝိမုတ္တိ''' (မတုန်လှုပ်၊ မဖောက်ပြန်သော လွတ်မြောက်မှု) ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ '''သမာဓိနှင့် ပညာ:''' * '''စေတောဝိမုတ္တိ:''' သမာဓိအားကောင်းခြင်း (အဋ္ဌသမာပတ်) ဖြင့် ရာဂစသော ကိလေသာတို့မှ လွတ်မြောက်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ * '''ပညာဝိမုတ္တိ:''' ပညာ (ဝိပဿနာဉာဏ်၊ မဂ်ဉာဏ်) ဖြင့် အဝိဇ္ဇာကို ပယ်ခွာ၍ လွတ်မြောက်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ * '''ဗြဟ္မဝိဟာရတရားများ:''' မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ တရားများသည် ၎င်းတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်တရားများဖြစ်သော ဗျာပါဒ (အမျက်ဒေါသ)၊ ဝိဟိံသ (ညှဉ်းဆဲလိုခြင်း) စသည်တို့မှ စိတ်ကို လွတ်မြောက်စေသောကြောင့် ၎င်းတို့ကိုလည်း ဝိမုတ္တိဟု ခေါ်ဆိုသည်။ * '''တရားဒေသနာ:''' တဏှာကုန်ခန်း၍ လွတ်မြောက်ကြောင်းကို ဟောကြားသော တရားဒေသနာကိုလည်း လွတ်မြောက်မှု၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သောကြောင့် '''ဝိမုတ္တိ''' ဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်ပါသည်။<ref> * (၁) (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်ဆဲ မဂ်တရား။ ပရိစ္စာဂဋ္ဌေန ဝိမုတ္တိ (ပဋိသံ၊၇၁)တိ မဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသာနံ ပဇဟနဋ္ဌေန တတော မုစ္စနတော ဝိမုတ္တိ၊ အရိယမဂ္ဂေါယေဝ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၂။) * (၂) (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်ပြီး ဖိုလ်တရား။ (မ၊၁၊၁၉၉) တိ အရိယဖလံ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၃။) ဝိမုတ္တိ (သံ၊၃၊၁၉၂။ ပဋိသံ၊၇၁) တိ ဖလဝိမုတ္တိ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇၈။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၂။) ဝိမုတ္တိ စ အနောပမာ (အပ၊၂၊၁၄၇)တိ သံကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ သောတာပတ္တိ ဖလာဒိကာ စတာ ဝိမုတ္တိယော အနုပမာ။ ဥပမာရဟိတာ။ (အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၃။) (နေတ္တိ၊၂၆။ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၉၄။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၃၁၁။ မ၊ဋီ၊၃၊၁၈၃)။ * (၃) အရဟတ္တဖလသမာပတ် ဝိမုတ္တိသုခပဋိသံဝေဒီ-ကြည့်။ * (၄) အောက်၌ဖြစ်သော ဖလသမာပတ် ၃-ပါး။ အယံ ပန... သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိန္တိ ယာဝ အရဟတ္တာ ဇာနာဟိ။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၆။) ဝိမုတ္တိ ပန ဣဓ ဟေဋ္ဌိမာ ဖလသမာပတ္တိယော ယာဝ အရဟတ္တာ “တိ အဂ္ဂဖလဿ ဝိသုံ ဝစနတော။ (သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၄၆၈-၉။) * (၅) သမာပတ် ၈-ပါး * (၆) နိဗ္ဗာန်။ ဝိဇ္ဇာ ဝိမုတ္တိ စ။ (ဒီ၊၃၊၁၈၀။ အဘိ၊ဓ၊၁၆။ ပဋိသံ၊၃၄။) ဧတ္ထ စ အဋ္ဌသမာပတ္တိယော နီဝရဏာဒီဟိ သုဋ္ဌ ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိမုတ္တိ နာမ။ နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗသင်္ခတတော ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိမုတ္တိ နာမ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၂၆။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၇။) * (၇) လွတ်မြောက်ခြင်း၊ လွတ်မြောက်မှု (သမာဓိတရား) တတောဝိမုစ္စနန္တ ဝါ ဝိမုတ္တိ၊ သမာဓိယေဝ။ (နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၅၂။) * (၈) လွတ်မြောက်ကြောင်းတရား ---(က) ပညာ။ ပညာဝ ဝိမုတ္တိ (မူလဋီ၊၂၊၂၁၄)တိ ရာဂါဒီဟိ ဝိမုတ္တိဘူတာ ပညာဝ ဝိမုတ္တတိ ယောဇနာ။ (အနုဋီ၊၂၊၂၁၄။) (ခ) မေတ္တာ။ မေတ္တာ စ စေတော စ ဝိမုတ္တိ စာ (ပဋိသံ၊၃၁၅) တိ ဧကာယေဝ မေတ္တာ တိဓာ ဝဏ္ဏိတာ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၁။ အံ၊ဋီ၊၁၊၂၃၄။) (ဂ) မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ။ ဝိမုတ္တိ (အပ၊၁၊၁၄) န္တိ စတာပိ ဟိ ဧတာ အတ္တနော ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ... ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိမုတ္တိယော။ (အပ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂၂။ စူဠနိ၊ဋ္ဌ၊၁၃၇။) * (၉) စွန့်လွှတ်အပ်သော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန ပဋိပက္ခတော ဝိမုစ္စတီတိ ဝိမုတ္တိ၊ တေန ဝါ ဝိမုတ္တော၊ တတော ဝိမုစ္စနန္တိ ဝါ ဝိမုတ္တိ။ (နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၅၂။) * (၁၀) လွတ်မြောက်သော- (က) အရဟတ္တမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သမာဓိ။ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယတ္ထ (သံ၊၃၊၂၂) န္တိ ဧတ္ထ ဝိမုတ္တိတိ အဂ္ဂမဂ္ဂသမာဓိ အဓိတော။ (သံ၊ဋီ၊၂၊၄၀၈-၉။) (ခ) မဂ်ဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော တရား။ ဝိဇ္ဇာ ဝိမုတ္တိ စာ (အံ၊၁၊၅၇၀) တိ မဂ္ဂဉာဏဝိဇ္ဇာ စ သမ္ပယုတ္တကဓမ္မာ စ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၉၆။) (ဂ) သေက္ခဖိုလ် (အောက်ဖိုလ် ၃-ပါး)။ ဝိမုတ္တိယာ (အံ၊၂၊၃၉၂) တိ သေခဖလဝိမုတ္တိယာ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၂-၃။) (ဃ) အရဟတ္တဖိုလ်။ အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ (ဝိ၊၃၊၁၆။ သံ၊၃၊၃၇၀)တိ အယံ မယှံ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ အကုပ္ပါ ပဋိပက္ခေဟိ န ကောပေတဗ္ဗာ။ (သာရတ္ထ၊၃၊၁၈၀။) အကုပ္ပါ ဝိမုတ္တိ (မ၊၁၊၂၂၃) တိ မယှံ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ ...အကုပ္ပါ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၉။) အနုတ္တရာ ဝိမုတ္တိ မေ အနုပ္ပတ္တာ။ (သံ၊၁၊၁၀၆။) ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။) (ဝိ၊၃၊၂၉။ ဒီ၊၂၊၁၀၂။ သံ၊၁၊၂၆၇။ ပဋိသံ၊၂၉၈။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၀၈။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၄၂။ မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၁၄။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၇။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၅၊၁၁၈၊ ၂၇၈။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၁။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၉။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၅၊ ၂၀၁။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၂၉၀။ သာရတ္ထ၊၁၊၁၉၃။ သာရတ္ထ၊၃၊၂၀၃။ မ၊ဋီ၊၃၊၄၀၂၊ ၄၂၇။ သံ၊ဋီ၊၂၊၃၁၆။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၃၄။) (င) ဖိုလ်အင်္ဂါ ၈-ပါးမှ ကြွင်းသော တရား။ ဌပေတွာ ပန အဋ္ဌ ဖလင်္ဂါနိ သေသာ ဓမ္မာ ဝိမုတ္ထီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၄။) (စ) (ပညာမှ ကြွင်းသော) ဖိုလ်နှင့်ယှဉ်သော တရား။ ဝိမုတ္တီတိ တဒဝသေသာ ဖလသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၅။) (ဆ) တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ-စသော ဝိမုတ္တိ ၅-ပါး။ သန္တိ ကဿပ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝိမုတ္တိဝါဒါ... ယာဝတာ ကဿပ အရိယာ ပရမာ ဝိမုတ္တိ။ (ဒီ၊၁၊၁၆၄။) ဝိမုတ္တာဓိကာရေ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိယော ဝိမုတ္တိ နာမ။ သမုစ္ဆေဒပဋိပဿဒ္ဓိ နိဿရဏဝိမုတ္တိယော ပန ပရမာ ဝိမုတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၆။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၃။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂၊၃၆၁။) (ဇ) သဒ္ဓိန္ဒြေ။ တဒေဝ နာနာကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိမုတ္တိ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၃။) * (၁၁) မိစ္ဆာအယူဟုဆိုအပ်သော နှလုံးသွင်းခြင်း။ ဝိမုတ္တိံ ဝိမုစ္စတော အကုသလာ ဓမ္မာ (အံ၊၃၊၄၁၂)တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ စိတ္တဿ အဓိမုတ္တိံ အဓိမုစ္စတော အကုသလာ ဓမ္မာ ဝဍ္ဎန္တိ နာမ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၃၁။) * (၁၂) အားကြီးသော ဝိပဿနာ။ အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တီတိ ဗလဝဝိပဿနာ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၆။) * (၁၃) ဝိမုတ္တာယတနသုတ်။ ဝိမုတ္တိသမာဓိပဉ္စင်္ဂိကာ စင်္ကမံ နာဂိတေန စ။ (အံ၊၂၊၂၆။) * (၁၄) တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိဒေသနာ။ ဒေသနာ ဟိ ဝိမုတ္တိပဋိလာဘဟေတုတော ဝိမုတ္တီတိ ဝုတ္တာ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၁။)</ref> <h4>ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်</h4> === ကိုးကား === {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[ကဏ္ဍ:ပါဠိဝေါဟာရများ]] [[Category:ဝိပဿနာ]] ru0w0ds42fub5bjz27av2yaf1r0gkry 0 271351 878486 2025-06-18T23:27:56Z Tejinda 87174 "{{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} '''ဝိမုတ္တိမဂ်''' သို့မဟုတ် "လွတ်မြောက်ခြင်းသို့ သွားရာလမ်း" ကျမ်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အလွန်ရှေးကျပြီး အရေးပါသော ပဋိပတ္တ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 878486 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} '''ဝိမုတ္တိမဂ်''' သို့မဟုတ် "လွတ်မြောက်ခြင်းသို့ သွားရာလမ်း" ကျမ်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အလွန်ရှေးကျပြီး အရေးပါသော ပဋိပတ္တိကျမ်းတစ်စောင်ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် အရှင်ဗုဒ္ဓဃောသ၏ [[ဝိသုဒ္ဓိမဂ်]]ကျမ်းကဲ့သို့ပင် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဟူသော သိက္ခာသုံးရပ်ကို အခြေခံ၍ လွတ်မြောက်မှု (ဝိမုတ္တိ) ရရှိရေးအတွက် လမ်းညွှန်ပြသထားသော ကျမ်းဖြစ်ပါသည်။ ===ကျမ်းပြုဆရာနှင့် သမိုင်းကြောင်း=== ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းကို '''အရှင်ဥပတိဿ''' မထေရ်က ရေးသားပြုစုခဲ့သည်ဟု အစဉ်အဆက် မှတ်ယူကြသည်။ ဤကျမ်းသည် အရှင်ဗုဒ္ဓဃောသ၏ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကျမ်းထက် ရှေးကျသည်ဟု ယူဆရပြီး ဝိသုဒ္ဓိမဂ်မဟာဋီကာတွင် အရှင်ဗုဒ္ဓဃောသသည် ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းပါ အယူအဆအချို့ကို ပယ်ဖျက်ချေပခဲ့ကြောင်း ဆိုထားပါသည်။ မူရင်းပါဠိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သော ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းသည် ယခုအခါ ပျောက်ဆုံးနေပြီဖြစ်သော်လည်း သာသနာတော် ၁၀၄၈ ခုနှစ်တွင် အရှင်သံဃပါလက တရုတ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သော ဘာသာပြန်ကျမ်းမှာမူ ကျန်ရစ်ခဲ့ပါသည်။ ဤကျမ်းသည် [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီဟိုဠ်ကျွန်း]] (သီရိလင်္ကာ) ရှိ '''အဘယဂိရိဝိဟာရ''' ဂိုဏ်းသားတို့၏ အယူအဆများကို ထင်ဟပ်စေပြီး အရှင်ဗုဒ္ဓဃောသ၏ '''မဟာဝိဟာရ''' ဂိုဏ်းနှင့် အယူအဆကွဲပြားမှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။ ===ကျမ်း၏ အဓိကဖွဲ့စည်းပုံ=== ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းသည် အောက်ပါဂါထာကို အခြေခံ၍ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားပါသည်- > '''သီလံ သမာဓိ ပညာ စ၊ ဝိမုတ္တိ စ အနုတ္တရာ။'''<br> > '''အနုဗုဒ္ဓါ ဣမေ ဓမ္မာ၊ ဂေါတမေန ယသဿိနာ။''' '''အဓိပ္ပာယ်:''' "သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာနှင့် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော ဝိမုတ္တိ (လွတ်မြောက်မှု) ဟူသော ဤတရားတို့ကို ဘုန်းကျက်သရေနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော ဂေါတမဘုရားရှင်သည် ထိုးထွင်းသိမြင်တော်မူခဲ့ပြီ။" ဤဂါထာအရ ကျမ်းကို သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာနှင့် ဝိမုတ္တိဟူသော အဓိကအခန်းကြီးများဖြင့် ဖွဲ့စည်း၍ တရားကို အသေးစိတ် လမ်းညွှန်ထားပါသည်။ ===ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကျမ်းနှင့် အဓိကကွာခြားချက်များ=== ဝိမုတ္တိမဂ်နှင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တို့သည် တရား လမ်းစဉ်ကျမ်းများအဖြစ် တူညီသော်လည်း အောက်ပါအချက်များတွင် အယူအဆကွဲပြားမှုများ ထင်ရှားစွာရှိပါသည်- ၁။ '''စရိုက် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းအကြောင်း:''' * '''ဝိမုတ္တိမဂ်:''' ရာဂ၊ ဒေါသ၊ မောဟ စရိုက်တို့သည် ရှေးဘဝက အလေ့အကျင့်၊ ပထဝီဓာတ်စသော ဓာတ်ကြီးလေးပါး၊ သလိပ်၊ သည်းခြေစသော ဒေါသများကြောင့် ဖြစ်ရသည်ဟု ဆိုသည်။ * '''ဝိသုဒ္ဓိမဂ်:''' အရှင်ဗုဒ္ဓဃောသက ဤအဆိုသည် မပြတ်သား၊ ရှေ့နောက်မညီဟုဆိုကာ ပယ်ဖျက်ပြီး ပိုမိုတိကျသော အကြောင်းတရားများကို ရှင်းပြသည်။ ၂။ '''ဓုတင်္ဂ၏ သဘာဝ:''' * '''ဝိမုတ္တိမဂ်:''' ဓုတင်သည် ပရမတ္ထတရားမဟုတ်ဘဲ ပညတ်မျှသာဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည် (အဘယဂိရိဝါသီတို့၏ အယူ)။ * '''ဝိသုဒ္ဓိမဂ်:''' ဓုတင်သည် ပညတ်မျှသာဖြစ်ပါက ကိလေသာကို မည်သို့ ခါထုတ်နိုင်မည်နည်းဟု မေးခွန်းထုတ်ပြီး ဓုတင်သည် ကုသိုလ်စေတနာနှင့် ဆက်စပ်နေကြောင်း ပြဆိုသည်။ ၃။ '''ရုပ်တရား အယူအဆ:''' * '''ဝိမုတ္တိမဂ်:''' ရုပ် (၂၈) ပါးအပြင် '''ဇာတိရုပ်''' နှင့် '''မိဒ္ဓရုပ်''' တို့ကိုပါ ထည့်သွင်းပြသသည်။ အထူးသဖြင့် ရဟန္တာတို့၌ပင် အာဟာရနှင့် ဥတုကြောင့်ဖြစ်သော မိဒ္ဓ (ထိုင်းမှိုင်းခြင်း) ရှိနိုင်သည်ဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ * '''ဝိသုဒ္ဓိမဂ်:''' ဤအယူအဆကို မဟာအဋ္ဌကထာနှင့်အညီ ပယ်ဖျက်ထားသည်။ ၄။ '''သီလ၏ အဓိပ္ပာယ်:''' * '''ဝိမုတ္တိမဂ်:''' သီလကို `သီတလ` (အေးမြခြင်း)၊ `သိရ` (ဦးခေါင်း) ဟူသော အနက်များဖြင့်လည်း ဖွင့်ဆိုသည်။ * '''ဝိသုဒ္ဓိမဂ်:''' ဤအဖွင့်အဆိုများကို လက်မခံဘဲ ပယ်ထားသည်။ ===တူညီသောအချက်များ=== ကွဲပြားမှုများရှိသော်လည်း ကျမ်းနှစ်စောင်စလုံးသည်- * သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဟူသော အခြေခံလမ်းစဉ်ကို လိုက်နာကြသည်။ * အဘိဓမ္မာဝိဘင်း၊ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ် စသော ပါဠိတော်များစွာကို တူညီစွာ ကိုးကားကြသည်။ * ယောဂီ တို့အတွက် လက်တွေ့ကျင့်ကြံဖွယ်ရာ နည်းလမ်းများကို အသေးစိတ် လမ်းညွှန်ထားကြသည်။<ref>ဝိသုဒ္ဓိမဂ်-မြန်မာပြန်- မဟာစည်ဆရာတော်</ref> ===နိဂုံး=== '''ဝိမုတ္တိမဂ်'''သည် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၏ အရိပ်အောက်တွင် တိမ်မြုပ်နေခဲ့သော်လည်း ၎င်းသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအတွင်းရှိ အစောပိုင်း အယူအဆကွဲပြားမှုများနှင့် အတွေးအခေါ်ကြွယ်ဝမှုကို မီးမောင်းထိုးပြနေသော အဖိုးတန်ကျမ်းတစ်စောင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် မဟာဝိဟာရဂိုဏ်းမှလွဲ၍ အခြားထေရဝါဒဂိုဏ်းတစ်ခု (အဘယဂိရိ သို့မဟုတ် မဟိသာသက) ၏ လမ်းစဉ်ကို လေ့လာနိုင်သော တစ်ခုတည်းသော သမိုင်းဝင်သက်သေတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဝိမုတ္တိမဂ်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်နှင့် ယှဉ်တွဲလေ့လာခြင်းဖြင့် ဗုဒ္ဓ၏ လွတ်မြောက်ရေးလမ်းစဉ်ကို ပိုမိုပြည့်စုံကျယ်ပြန့်စွာ နားလည်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ <h4>ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်</h4> <h4>ပြင်ပလင့်များ</h4> * {{wikisource-inline|ဝိသုဒ္ဓိမဂ်-မြန်မာပြန်#ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းအကြောင်း|ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းအကြောင်း}} === ကိုးကား === {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[ကဏ္ဍ:ပါဠိဝေါဟာရများ]] 9z6l9sgqoq6h3y25k5uwwq11prsgsi3 0 271352 878487 2025-06-19T00:07:23Z Tejinda 87174 "'''ဝေတုလ္လဝါဒ''' (သို့မဟုတ် ဝေဒလ္လဝါဒ) သည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာသမိုင်း၊ အထူးသဖြင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ သာသနာဝင်တွင် အလွန်အရေးပါပြီး..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 878487 wikitext text/x-wiki '''ဝေတုလ္လဝါဒ''' (သို့မဟုတ် ဝေဒလ္လဝါဒ) သည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာသမိုင်း၊ အထူးသဖြင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ သာသနာဝင်တွင် အလွန်အရေးပါပြီး ကြီးမားသော ဂိုဏ်းဂဏကွဲပြားမှုများနှင့် ပဋိပက္ခများကို ဖြစ်စေခဲ့သော အဓမ္မဝါဒ (ထေရဝါဒရှုထောင့်မှ) သို့မဟုတ် အယူဝါဒသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းကို မဟာယာနအယူအဆများ၏ ရှေ့ပြေးနိမိတ် သို့မဟုတ် အစောပိုင်းပုံစံတစ်ခုအဖြစ်လည်း သမိုင်းပညာရှင်များက မှတ်ယူကြသည်။ ===သမိုင်းနောက်ခံနှင့် ဖြစ်ပေါ်လာပုံ=== ကျမ်းဂန်များ၏ အဆိုအရ ဝေတုလ္လဝါဒသည် သာသနာတော်နှစ် ၂၅၃ ခုနှစ်ခန့်တွင် အိန္ဒိယပြည်၌ စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ဂိုဏ်းသစ်ကိုးခုအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤဂိုဏ်းကို တည်ထောင်သူများသည် ဗုဒ္ဓသာသနာကို ဖျက်ဆီးလိုသော တိတ္ထိဟောင်းများဖြစ်ပြီး မဟာသင်္ဃိကဂိုဏ်းကဲ့သို့သော ထေရဝါဒမဟုတ်သည့် ဂိုဏ်းခွဲများတွင် ရဟန်းပြုကာ ပိဋကတ်တော်များကို မိမိတို့အလိုအတိုင်း ဖောက်ပြန်ရေးသားခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ဝေတုလ္လဝါဒီတို့သည် '''"ဝေတုလ္လပိဋက"''' အမည်ရှိသော ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ကျမ်းစာများကို ရေးသားခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းများသည် မူရင်းပါဠိတော်များနှင့် မညီညွတ်ဘဲ အယူအဆသစ်များကို ထည့်သွင်းထားသော တရားတု၊ တရားယောင်ကျမ်းများ ဖြစ်သည်ဟု ထေရဝါဒဘက်မှ ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ===သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာခြင်းနှင့် သမိုင်းဝင်ပဋိပက္ခများ=== ဝေတုလ္လဝါဒသည် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာသောအခါ ထိုစဉ်က ထေရဝါဒ၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်သော '''မဟာဝိဟာရ''' ကျောင်းတိုက်နှင့် အပြိုင်အဆိုင်ဖြစ်သည့် '''အဘယဂိရိ''' ကျောင်းတိုက်တို့အကြား ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာကြာရှည်ခဲ့သော ပဋိပက္ခ၏ မျိုးစေ့ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁။ '''ပထမအကြိမ် နှိမ်နင်းခြင်း (ဘုရင် ဝေါဟာရကတိဿ လက်ထက်):''' သာသနာနှစ် ၇၅၈-၇၈၀ အတွင်း အဘယဂိရိကျောင်းတိုက်မှ ရဟန်းများသည် ဝေတုလ္လပိဋကကို ဘုရားဟောအစစ်ဟု လက်ခံလာကြသည်။ ထိုအခါ မဟာဝိဟာရကျောင်းတိုက်မှ မထေရ်ကြီးများက ၎င်းသည် အဓမ္မဝါဒဖြစ်ကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဘုရင် ဝေါဟာရကတိဿသည် ကပိလအမတ်အား စုံစမ်းစေပြီးနောက် ဝေတုလ္လကျမ်းများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးစေကာ ထိုအယူရှိသော ရဟန်းများကို နှိပ်ကွပ်ခဲ့သည်။ ၂။ '''ဒုတိယအကြိမ် နှိမ်နင်းခြင်း (ဘုရင် ဂေါဌာဘယ လက်ထက်):''' သာသနာနှစ် ၇၉၇-၈၁၀ အတွင်း အဘယဂိရိရဟန်းများက ဝေတုလ္လဝါဒကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ပြန်သည်။ ဘုရင် ဂေါဌာဘယသည် မဟာဝိဟာရမထေရ်တို့၏ အဆုံးအဖြတ်ကိုနာယူ၍ ဝေတုလ္လဝါဒီရဟန်း ၆၀ ကို တိုင်းပြည်မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၃။ '''သံဃမိတ္တ၏ ပုန်ကန်မှု (ဘုရင် မဟာသေန လက်ထက်):''' နှင်ထုတ်ခံရသော ရဟန်းတစ်ပါး၏ တပည့်ဖြစ်သူ '''သံဃမိတ္တ''' အမည်ရှိ ရဟန်းသည် မဟာဝိဟာရကို အငြိုးထားကာ ဘုရင်မဟာသေနကို သိမ်းသွင်းပြီး မဟာဝိဟာရကျောင်းတိုက်ကို ပြင်းထန်စွာ နှိပ်ကွပ်စေခဲ့သည်။ မဟာဝိဟာရရဟန်းများအား ဆွမ်းမလောင်းရန် အမိန့်ထုတ်ခြင်း၊ ကျောင်းတိုက်များကို ဖျက်ဆီးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ မဟာဝိဟာရသည် ၉ နှစ်တိုင်တိုင် ရဟန်းကင်းမဲ့ကာ ဆိတ်သုဉ်းခဲ့ရသည်။ ===ဝေတုလ္လဝါဒ၏ အဓိကအယူအဆများ=== ကထာဝတ္ထုအဋ္ဌကထာတွင် ဖော်ပြထားသော ဝေတုလ္လဝါဒီတို့၏ အဓိကအယူအဆများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်- ၁။ '''သံဃာနှင့် အလှူဒါနဆိုင်ရာ အယူအဆ:''' * ပရမတ္ထအားဖြင့် မဂ်တရား၊ ဖိုလ်တရားတို့သည်သာလျှင် အစစ်အမှန် '''သံဃာ''' မည်၏။ ထိုမဂ်ဖိုလ်တရားများသည် မည်သည့်အရာကိုမျှ လက်မခံသောကြောင့် သံဃာအား လှူဒါန်းခြင်းသည် အကျိုးမရှိဟု ယူဆသည်။ * ဤအယူသည် သမ္မုတိသံဃာ (လက်ရှိရဟန်းတော်များ) ၏ အခန်းကဏ္ဍကို လုံးဝပယ်ဖျက်ရာရောက်သည်။ ၂။ '''မြတ်စွာဘုရားရှင်ဆိုင်ရာ အယူအဆ:''' * မြတ်စွာဘုရားသည် လူ့ပြည်သို့ ကိုယ်တိုင်ကြွလာခြင်းမရှိဘဲ တုသိတာနတ်ပြည်၌သာ စံနေတော်မူသည်။ * လူ့ပြည်၌ တရားဟောကြားသောသူမှာ ဘုရားရှင်ဖန်ဆင်းထားသော '''နိမ္မိတရုပ်ပွားတော်''' မျှသာဖြစ်သည်။ ဤအယူအဆသည် ဘုရားရှင်၏ လူ့ဘဝဖြစ်စဉ်ကို ပယ်ရှားပြီး လောကုတ္တရာသဘာဝကိုသာ အလေးပေးသော မဟာယာနအယူအဆနှင့် နီးစပ်သည်။ ၃။ '''တရားဟောကြားခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆ:''' * တရားတော်များကို ဘုရားကိုယ်တိုင်မဟောဘဲ ဖန်ဆင်းထားသော ရုပ်ပွားတော်နှင့် အရှင်အာနန္ဒာတို့ကသာ ဟောကြားသည်ဟု ဆိုသည်။ ၄။ '''မေထုန်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆ:''' * ၎င်းတို့၏ အလွန်အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အယူအဆမှာ "တူညီသော အလိုဆန္ဒတစ်ခုရှိလျှင် မေထုန်မှီဝဲခြင်းသည် အပြစ်မရှိ" ဟူသော ဝါဒဖြစ်သည်။ ဥပမာ- သနားငဲ့ညှာမှုဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နောင်သံသရာ၌ အတူတကွဖြစ်လိုသော ဆုတောင်းဖြင့်ဖြစ်စေ အလိုတူပါက မေထုန်ပြုနိုင်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ဤအချက်ကြောင့် ထေရဝါဒီတို့က ၎င်းတို့ကို "သူယုတ်မာဝါဒ" ဟု ပြင်းထန်စွာ ကဲ့ရဲ့ခဲ့ကြသည်။ ===မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဆက်စပ်မှု=== အသင်္ဂ၏ '''အဘိဓမ္မသမုစ္စယကျမ်း''' တွင် `ဝေတုလ္လ` ကို `ဝေပုလ္လ` (ကျယ်ပြန့်သော) ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ပြီး ၎င်းသည် '''ဗောဓိသတ္တပိဋက (ဘုရားအလောင်းကျမ်းစာ)''' ဖြစ်သည်ဟု ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် လူတိုင်းဘုရားဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဟောကြားသော '''သဒ္ဓမ္မပုဏ္ဍရိကသုတ္တန် (Lotus Sutra)''' ကဲ့သို့သော မဟာယာနကျမ်းများပါ အယူအဆများသည် ဝေတုလ္လဝါဒ၏ လက္ခဏာများနှင့် ကိုက်ညီနေပါသည်။ ဤအချက်များကြောင့် ဝေတုလ္လဝါဒသည် သီရိလင်္ကာသို့ အစောပိုင်းရောက်ရှိလာသော မဟာယာနအယူအဆတစ်ရပ်အဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။<ref>ဝိသုဒ္ဓိမဂ်-မြန်မာပြန်- [[မဟာစည်ဆရာတော်]]</ref> <h4>ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်</h4> <h4>ပြင်ပလင့်များ</h4> * {{wikisource-inline|ဝိသုဒ္ဓိမဂ်-မြန်မာပြန်#ဝေတုလ္လအယူဝါဒအကြောင်း|ဝေတုလ္လအယူဝါဒအကြောင်း}} === ကိုးကား === {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရများ]] [[ကဏ္ဍ:ပါဠိဝေါဟာရများ]] b7cci54hjh5jc2it1lhjzd8guyy74oj 3 271353 878488 2025-06-19T01:31:28Z 43.252.80.224 ဗလာစာမျက်နှာကို ဖန်တီးခဲ့သည် 878488 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 271354 878490 2025-06-19T02:20:04Z Randervik 124353 "[[:simple:Special:Redirect/revision/10006020|South Vietnam]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည် 878490 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng Hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်''' ၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ''' သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အခု [[Southern Vietnam|ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းက]] တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်တယ်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] fh6hutht2qatzmipgdiood5c2miiktj 878491 878490 2025-06-19T02:26:42Z Randervik 124353 878491 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng Hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်''' ၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ''' ({{Lang-vi|Việt Nam Cộng Hòa}}) သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အခု [[Southern Vietnam|ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းက]] တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်တယ်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ {{Stub}} [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] ldtdk7octfzobhkcvcgkde04arp83tt 878492 878491 2025-06-19T02:27:47Z Randervik 124353 878492 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်''' ၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ''' ({{Lang-vi|Việt Nam Cộng hòa}}) သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အခု [[Southern Vietnam|ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းက]] တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်တယ်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ {{Stub}} [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] j0pcxobdsc8qmlj8ihsqm7h7qszm7mc 878503 878492 2025-06-19T05:00:16Z Salai Rungtoi 22844 878503 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဟိုချီမင်းမြို့|ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်''' ၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ''' ({{Lang-vi|Việt Nam Cộng hòa}}) သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အခု [[Southern Vietnam|ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းက]] တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်တယ်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ {{Stub}} [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] 7wrin50zse48l2nugd54al4mwneyf13 878510 878503 2025-06-19T06:43:29Z Randervik 124353 878510 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဟိုချီမင်းမြို့|ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်''' ၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ''' ({{Lang-vi|Việt Nam Cộng hòa}}) သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ {{Stub}} [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] q23ub40vq06wnyz62erm67wv611rvi4 878512 878510 2025-06-19T06:55:37Z Randervik 124353 878512 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ | native_name = {{native name|vi|Việt Nam Cộng hòa}} | name = {{native name|fr|République du Viêt Nam}} | common_name = တောင်ဗီယက်နမ် | image_flag = Flag of South Vietnam.svg | image_coat = Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967–1975).svg | symbol_type_article = အမှတ်တံဆိပ်<br>(၁၉၆၇-၁၉၇၅) | symbol_type = | image_map = South Vietnam in its region.svg | national_motto = "Tổ Quốc – Danh Dự – Trách Nhiệm"<br />("အမိမြေ-ဂုဏ်- တာဝန်") | national_anthem = ''[[Tiếng Gọi Công Dân]]''<br />({{Lang-en|"Call to the Citizens"}})<center>[[File:South Vietnamese national anthem on AFVN radio.mp3]]</center> | capital = [[ဟိုချီမင်းမြို့|ဆိုင်ဂုံ]] | largest_city = မြို့တော် | demonym = [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|တောင်ဗီယက်နမ်လူမျိုး]] | official_languages = ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား | languages = [[ကန်တုံလူမျိုး]]၊ [[ခမာဘာသာစကား]]၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ် | languages_type = စကားပြောဘာသာစကားများ | religion = {{plainlist| *[[Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] *[[Catholic Church in Vietnam|ကက်သလစ်ဘာသာ]] *[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ]] *[[Taoism in Vietnam|တာအိုဘာသာ]] *[[Vietnamese folk religion|ရိုးရာဘာသာများ]] *[[Caodaism]] *[[Hòa Hảo|Hoahaoism]]}} | government_type = {{plainlist| *[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၅-၁၉၆၃ နှင့် ၁၉၆၇-၁၉၇၅) *[[စစ်တပ်အဖွဲ့အစည်းစနစ်]] (၁၉၆၃-၁၉၆၇)}} | area_km2 = ၁၇၃၈၀၉ | population_density_km2 = ၉၃.၅၅ | currency = [[တောင်ဗီယက်နမ်ဒေါင်|ဒေါင်]]^a | time_zone = [[ဗီယက်နမ်အချိန်|ဆိုင်ဂုံစံတော်ချိန်]] (SST) | utc_offset = +၈ | drives_on = ညာဘက်မောင်း | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''တောင်ဗီယက်နမ်'''၊ တရားဝင် '''ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ'''({{Lang-vi|Việt Nam Cộng hòa}}) သည် ၁၉၅၅ မှ ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိတည်ရှိသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[တိုင်းပြည်|တိုင်းပြည်သည်]] စစ်မဲ့ဇုန် ၏ တောင်ဘက်တွင် ရှိနေသည်။ {{Stub}} [[ကဏ္ဍ:Lang-xx တမ်းပလိတ် အသုံးပြုထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ပြင်သစ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]] 3vxw2unpoxtv82vkccehzarwqslqybh 0 271355 878493 2025-06-19T02:33:18Z Randervik 124353 စာမျက်နှာကို [[တောင်ဗီယက်နမ်]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 878493 wikitext text/x-wiki #redirect[[တောင်ဗီယက်နမ်]] skja0ks4nasztf0itdkr7mrsmkp71kz 0 271356 878494 2025-06-19T02:34:33Z Randervik 124353 စာမျက်နှာကို [[တောင်ဗီယက်နမ်]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 878494 wikitext text/x-wiki #redirect[[တောင်ဗီယက်နမ်]] skja0ks4nasztf0itdkr7mrsmkp71kz 3 271357 878495 2025-06-19T03:08:43Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878495 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် JustMe008 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၈၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) f94izcjpqx9lkke7v2wk4z5k4d3w2bi 3 271358 878496 2025-06-19T04:08:53Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878496 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် けるトン ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၈၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 7guqyv5s7xfp5dqj2bk2j7s8clwiepz 3 271359 878504 2025-06-19T05:09:03Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878504 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် DelTribe ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၀၉၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) nb9u0c38oe8vbprr58mdo23bj5u9yu6 3 271360 878506 2025-06-19T06:09:13Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878506 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 海燕天天 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၀၉၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 3w3oilh3cgi15xrr2ua5lrzb9jogmro 0 271361 878513 2025-06-19T07:14:54Z Salai Rungtoi 22844 "[[:en:Special:Redirect/revision/1296314464|Bhumjaithai Party]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည် 878513 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Bhumjaithai Party|native_name=พรรคภูมิใจไทย|name_lang2=th|logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}}|leader=[[Anutin Charnvirakul]]|secretary_general=[[Chaichanok Chidchob]]|spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}}|founder=[[Newin Chidchob]]|foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}}|predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref>|ideology={{ubl|class=nowrap| |[[Conservatism]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[Monarchism]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |[[Populism]]<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |[[Economic liberalism]]<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[Centre-right politics|Centre-right]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}}ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ (BJT; ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။[10] ဤပါတီသည် ဘူရီရမ်ခရိုင် (Buriram Province) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] 68s1r02nyaxohckxd4jv9540s9qwe25 878514 878513 2025-06-19T07:16:51Z Salai Rungtoi 22844 878514 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Bhumjaithai Party|native_name=พรรคภูมิใจไทย|name_lang2=th|logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}}|leader=[[Anutin Charnvirakul]]|secretary_general=[[Chaichanok Chidchob]]|spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}}|founder=[[Newin Chidchob]]|foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}}|predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref>|ideology={{ubl|class=nowrap| |[[Conservatism]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[Monarchism]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |[[Populism]]<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |[[Economic liberalism]]<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[Centre-right politics|Centre-right]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}}'''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' (BJT; ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] np17jt6apjtn9mvaybwc55xpiat4jjm 878520 878514 2025-06-19T09:09:20Z Salai Rungtoi 22844 878520 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Bhumjaithai Party|native_name=พรรคภูมิใจไทย|name_lang2=th|logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}}|leader=[[Anutin Charnvirakul]]|secretary_general=[[Chaichanok Chidchob]]|spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}}|founder=[[Newin Chidchob]]|foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}}|predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref>|ideology={{ubl|class=nowrap| |[[Conservatism]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[Monarchism]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |[[Populism]]<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |[[Economic liberalism]]<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[Centre-right politics|Centre-right]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}}'''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' {{Efn||reference=ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}} (ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party, အတိုကောက်: BJT) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ ပါတီ၏ နာမည်အဓိပ္ပါယ်သည် ဘူမိ (မြေ)-ကျိုင်း (စိတ်နှလုံး) စကားလုံးဖြစ်ပြီး၊ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားသည်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ပါတီနာမသည် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားသောထိုင်းလူမျိုး၊​ ထိုင်းလူမျိုး၏ ဇာတိမာန်ဟု ဆိုလိုသည်။​ == မှတ်စု == {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}}{{Notelist}} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] 1i8iytmr5eckeyb45zqniezs312r3ti 878521 878520 2025-06-19T09:09:46Z Salai Rungtoi 22844 878521 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Bhumjaithai Party|native_name=พรรคภูมิใจไทย|name_lang2=th|logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}}|leader=[[Anutin Charnvirakul]]|secretary_general=[[Chaichanok Chidchob]]|spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}}|founder=[[Newin Chidchob]]|foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}}|predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref>|ideology={{ubl|class=nowrap| |[[Conservatism]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[Monarchism]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |[[Populism]]<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |[[Economic liberalism]]<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[Centre-right politics|Centre-right]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}}'''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။|reference=}} (ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party, အတိုကောက်: BJT) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ ပါတီ၏ နာမည်အဓိပ္ပါယ်သည် ဘူမိ (မြေ)-ကျိုင်း (စိတ်နှလုံး) စကားလုံးဖြစ်ပြီး၊ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားသည်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ပါတီနာမသည် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားသောထိုင်းလူမျိုး၊​ ထိုင်းလူမျိုး၏ ဇာတိမာန်ဟု ဆိုလိုသည်။​ == မှတ်စု == {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}}{{Notelist}} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] q0evh72caitql3uk9jer8ebnfirzx9e 878522 878521 2025-06-19T09:10:52Z Salai Rungtoi 22844 878522 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Bhumjaithai Party|native_name=พรรคภูมิใจไทย|name_lang2=th|logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}}|leader=[[Anutin Charnvirakul]]|secretary_general=[[Chaichanok Chidchob]]|spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}}|founder=[[Newin Chidchob]]|foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}}|predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref>|ideology={{ubl|class=nowrap| |[[Conservatism]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[Monarchism]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |[[Populism]]<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |[[Economic liberalism]]<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[Centre-right politics|Centre-right]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}}'''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}} (ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party, အတိုကောက်: BJT) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ == ပါတီနိုင်ငံရေးအယူဝါဒ == ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ == မှတ်စု == {{Notelist}} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] p62gn16sevum1fv3xo2n0a305xxzljf 878523 878522 2025-06-19T09:30:36Z Salai Rungtoi 22844 878523 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party |name=ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ |native_name=Bhumjaithai Party |logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}} |leader=Anutin Charnvirakul |secretary_general=Chaichanok Chidchob |spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}} |founder=Newin Chidchob |foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}} |predecessor=[[Neutral Democratic Party|PMT]] (''de facto'')<br />[[Friends of Newin Group|KPW]] (Main)|headquarters=[[Chatuchak District|Chatuchak]], [[Bangkok]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref> |ideology={{ubl|class=nowrap| |[[ရှေးရိုးစွဲဝါဒ|ကွန်ဆာဗေးတစ်ဝါဒ]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[သက်ဦးဆံပိုင်စနစ်|ဘုရင်စနစ်ဝါဒ]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |လူထုအုံကြွမှုဝါဒ<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |စီးပွားရေးလစ်ဘရယ်ဝါဒ<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[နိုင်ငံရေးစပက်ထရမ်|ဗဟို-လက်ယာ]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('Said and done')|seats1_title=[[House of Representatives of Thailand|House of Representatives]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[Organization of the government of Thailand|PAO Chief Executives]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}} '''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}} (ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party, အတိုကောက်: BJT) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ == ပါတီနိုင်ငံရေးအယူဝါဒ == ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ == မှတ်စု == {{Notelist}} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] fd3olrvc9xm4dmxub2z4gc30hk2h009 878524 878523 2025-06-19T09:53:36Z Salai Rungtoi 22844 878524 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party |name=ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ |native_name=Bhumjaithai Party |logo=|colorcode={{party color|Bhumjaithai Party}} |leader=Anutin Charnvirakul |secretary_general=Chaichanok Chidchob |spokesperson={{ubl|Boontida Somchai|Natchanon Srikokuea}} |founder=Newin Chidchob |foundation={{Start date and age|df=yes|2008|11|5}} |predecessor=Neutral Democratic Party (''de facto'')<br /> [Friends of Newin Group (Main) |headquarters=[[ကျသူကျက်မြို့နယ်]]၊ [[ဘန်ကောက်မြို့]]|membership_year=2023|membership=61,703<ref>[https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20230309130907.pdf ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 8 มีนาคม 2566]</ref> |ideology={{ubl|class=nowrap| |[[ရှေးရိုးစွဲဝါဒ|ကွန်ဆာဗေးတစ်ဝါဒ]]<ref>{{Cite web |title=Thailand election: How Move Forward's upset win unfolded |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Thai-election/Thailand-election-How-Move-Forward-s-upset-win-unfolded |access-date=2023-05-17 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> |[[သက်ဦးဆံပိုင်စနစ်|ဘုရင်စနစ်ဝါဒ]]<ref name="Prasirtsuk 2010">{{cite journal |last1=Prasirtsuk |first1=Kitti |title=Thailand in 2009: Colored by Turbulence |journal=[[Asian Survey]] |date=Jan–Feb 2010 |volume=50 |issue=1 |pages=203–210 |url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2010.50.1.203 |jstor=as.2010.50.1.203 |url-access=subscription |doi=10.1525/as.2010.50.1.203 |access-date=17 May 2025 |issn=0004-4687 |quote=The Bhumjaithai has tended to ally with the military under the banner of protecting the monarchy.}}</ref><ref>{{Cite news |title=Bhumjaithai Party Won't Join Pita's Coalition Over Monarchy Stance|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-05-18/key-thai-party-won-t-join-pita-s-coalition-over-monarchy-stance |access-date=2023-05-18 |website=Bloomberg |date=18 May 2023 |language=en}}</ref> |လူထုအုံကြွမှုဝါဒ<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> |စီးပွားရေးလစ်ဘရယ်ဝါဒ<ref>{{Cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}}</ref> }}|position=[[နိုင်ငံရေးစပက်ထရမ်|ဗဟို-လက်ယာ]]{{refn|<ref>{{cite web | url=https://theaseanpost.com/article/major-players-thailands-election/ | title=Major players in Thailand's election| date=29 December 2016}} </ref><ref>{{cite web|work=Fulcrum|url=https://fulcrum.sg/thailands-right-wing-parties-keeping-democracy-close-but-its-enemies-closer/|title=Thailand's Right-Wing Parties: Keeping Democracy Close But Its Enemies Closer|date=17 April 2023}}</ref>}}|slogan=''พูดเเล้วทำ''<br />('ပြောပြီးရင် လုပ်တယ်။')|seats1_title=[[ထိုင်းအောက်လွှတ်တော်]]|seats1={{Infobox political party/seats|69|500|{{party colour|Bhumjaithai Party}}}}|seats2_title=[[ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့|ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး]] (including party affiliates)|seats2={{Infobox political party/seats|21|76|hex={{party color|Bhumjaithai Party}}}}|website={{URL|https://bhumjaithai.com}}|country=Thailand}} '''ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီ''' {{Efn|ဘူမ်ချိုင်းထိုင်းပါတီ၏ အမည်သည် "ဘူမိ" (မြေ) နှင့် "ကျိုင်း" (စိတ်နှလုံး) ဟူသော စကားလုံးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး "ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားခြင်း" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ဂုဏ်ယူထိုက်သော ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ထိုင်းလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။}} (ထိုင်း: พรรคภูมิใจไทย, အင်္ဂလိပ်: Bhumjaithai Party, အတိုကောက်: BJT) သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကကျသော ရှေးရိုးစွဲ လူကြိုက်များဝါဒီ (conservative populist) နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ၎င်း၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ကြားနေဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Neutral Democratic Party - PMT) အပါအဝင် ပြည်သူ့အင်အားပါတီ (People's Power Party - PPP) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတော်ပါတီ (Thai Nation Party) တို့ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပါတီများဖျက်သိမ်းပြီးနောက် PMT ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် PPP မှ နယီဝင်မိတ်ဆွေများ (Friends of Newin) အဖွဲ့တို့သည် ဤပါတီသို့ ကူးပြောင်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းသည် အတိုက်အခံပါတီများထဲတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည်။ == ပါတီနိုင်ငံရေးအယူဝါဒ == ဘူမ်ကျိုင်းထိုင်းပါတီသည် လူကြိုက်များဝါဒီ (populist) မူဝါဒများကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ မူဝါဒအချို့ကို သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ လူကြိုက်များဝါဒီ ထိုင်းရတ်ထိုင်းပါတီ (Thai Rak Thai) နှင့် ၎င်း၏ ဒုတိယအသွင်အပြင်ဖြစ်သော PPP တို့မှ ဆွဲထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤပါတီသည် [[ပုရီရမ္မပြည်နယ်|ဘူရီရမ်ခရိုင်]] (Buriram) တွင် ခိုင်မာသော အခြေခံအင်အားရှိသည်။ == မှတ်စု == {{Notelist}} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ]] grx3fw6t8hm96kgttmwnudkuhqr42gk 3 271362 878517 2025-06-19T08:09:31Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878517 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sjkim98 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၀၉၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) jl2w8kiyyj4hwm800krf2k9m4yd1f6b 0 271363 878518 2025-06-19T08:41:37Z Randervik 124353 "[[:en:Special:Redirect/revision/1291238004|Nguyễn Văn Thiệu]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည် 878518 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ငုယင်ဗန်ထီး|image=Portrait of Nguyễn Văn Thiệu.jpg|caption=တရားဝင်ပုံတူ၊ ၁၉၆၉|order=ဒုတိယ|office=တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတ|term_start=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|term_end=၂၁ ဧပြီ ၁၉၇၅|vicepresident={{ubl|[[Nguyễn Cao Kỳ]] (၁၉၆၇–၁၉၇၁)|Trần Văn Hương (၁၉၇၁-၁၉၇၅)}}|primeminister={{list collapsed|title=''စာရင်းကိုကြည့်ပါ။''|[[Nguyễn Văn Lộc]] (၁၉၆၇-၁၉၆၈)|Trần Văn Hương (၁၉၆၈-၁၉၆၉)|[[Trần Thiện Khiêm]] (၁၉၆၉-ဧပြီ ၁၉၇၅)|[[Nguyễn Bá Cẩn]] (၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ)}}|predecessor=''သူ့ကိုယ်သူ''<br />(အမျိုးသား ခေါင်းဆောင်မှု ကော်မတီ ဥက္ကဌ အဖြစ်)|successor=[[Trần Văn Hương]]|office2=[[တောင်ဗီယက်နမ်ခေါင်းဆောင်များ| အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ]]|term_start2=၁၉ ဇွန် ၁၉၆၅|term_end2=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|primeminister2=Nguyễn Cao Kỳ|predecessor2=[[Phan Khắc Sửu]]<br />(as Chief of State)|successor2=[[၁၉၆၇ တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ|''ရာထူးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်'']]|office3=[[အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး (တောင်ဗီယက်နမ်)| အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]]|term_start3=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၆၅|term_end3=ဇွန် ၂၀ ၁၉၆၅|primeminister3=[[Phan Huy Quát]]|predecessor3=[[Trần Văn Minh (သံတမန်)|Trần Văn Minh]]|successor3=[[Nguyễn Hữu Có]]|office4=[[တောင်ဗီယက်နမ် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]]<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=KyW4AAAAIAAJ&pg=PA198 | title=世界諸国の制度・組織・人事: 1840-2000 | isbn=9784130301220 | author1=秦郁彥 | date=December 2001 | publisher=東京大学出版会 }}</ref>|term_start4=၁၈ ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၅|term_end4=၁၂ ဇွန်လ ၁၉၆၅|alongside4={{ubl|[[Nguyễn Lưu Viên]]|[[Nguyễn Xuân Oánh]]|[[Trần Văn Đỗ]]|[[Trần Văn Tuyên]]}}|primeminister4={{ubl|Trần Văn Hương|Nguyễn Xuân Oánh {{small|(acting)}}|Phan Huy Quát}}|predecessor4={{ubl|[[Đỗ Mậu]]|[[Nguyễn Tôn Hoàn]]}}|successor4={{ubl|[[Nguyễn Hữu Có]]|Nguyễn Lưu Viên}}|birth_date={{birth date|1923|4|5|df=yes}}|birth_place=[[ဖန်ရန်-သန်ချမ်|ဖန်ရန်]], [[Ninh&nbsp;Thuận province]], [[Annam (French protectorate)|Annam]], [[French Indochina]]|death_date={{death date and age|2001|9|29|1923|4|5|df=yes}}|death_place=[[Boston]], [[Massachusetts]], U.S.|party=[[အမျိုးသားဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]]|otherparty={{ubl|[[Republic of Vietnam Military Forces|Military]] (1963–1967)|[[Personalist Labor Revolutionary Party|Cần Lao]] (until 1963)|[[Viet Minh]] (1945–1946)}}|spouse={{marriage|[[Nguyễn Thị Mai Anh]]|1951}}|children=3|profession=Army officer and politician|alma_mater=|signature=Signature of Nguyễn Văn Thiệu.svg|allegiance={{ubl|[[State of Vietnam]]|[[South Vietnam]]}}|branch={{ubli|[[Vietnamese National Army]]|[[Army of the Republic of Vietnam]]}}|serviceyears=1943–1967|rank=<!-- [[File:B ARVN-OF-8.svg|30px]] --> [[Lieutenant general]] (Trung Tướng)|commands={{ubli|[[Vietnamese National Military Academy]] (1956–1960)|[[7th Division (South Vietnam)|7th Division]] (1960–1961)|[[1st Division (South Vietnam)|1st Division]] (1961–1962)|[[5th Division (South Vietnam)|5th Division]] (1962–1964)|[[IV Corps (South Vietnam)|IV Corps]] (1964–1965)}}|battles={{ubl|[[1960 South Vietnamese coup attempt|1960 coup attempt]]|[[1963 South Vietnamese coup|1963 coup]]}}|unit=}} '''ငုယင်ဗန်ထီး''' ( ; ၅ ဧပြီ ၁၉၂၃ – ၂၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၁) သည် [[တောင်ဗီယက်နမ်]] စစ်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတအဖြစ် 1967 မှ 1975 အထိဖြစ်သည်။ [[ကဏ္ဍ:အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၀၁ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၃ မွေးဖွားသူများ]] aqki0a32wt4r2w2zs8c0oizbdlw5vro 878530 878518 2025-06-19T11:10:09Z Randervik 124353 878530 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ငုယင်ဗန်ထီး|image=Portrait of Nguyễn Văn Thiệu.jpg|caption=တရားဝင်ပုံတူ၊ ၁၉၆၉|order=ဒုတိယ|office=တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတ|term_start=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|term_end=၂၁ ဧပြီ ၁၉၇၅|vicepresident={{ubl|[[Nguyễn Cao Kỳ]] (၁၉၆၇–၁၉၇၁)|Trần Văn Hương (၁၉၇၁-၁၉၇၅)}}|primeminister={{list collapsed|title=''စာရင်းကိုကြည့်ပါ။''|[[Nguyễn Văn Lộc]] (၁၉၆၇-၁၉၆၈)|Trần Văn Hương (၁၉၆၈-၁၉၆၉)|[[Trần Thiện Khiêm]] (၁၉၆၉-ဧပြီ ၁၉၇၅)|[[Nguyễn Bá Cẩn]] (၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ)}}|predecessor=''သူ့ကိုယ်သူ''<br />(အမျိုးသား ခေါင်းဆောင်မှု ကော်မတီ ဥက္ကဌ အဖြစ်)|successor=[[Trần Văn Hương]]|office2=[[တောင်ဗီယက်နမ်ခေါင်းဆောင်များ| အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ]]|term_start2=၁၉ ဇွန် ၁၉၆၅|term_end2=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|primeminister2=Nguyễn Cao Kỳ|predecessor2=[[Phan Khắc Sửu]]<br />(as Chief of State)|successor2=[[၁၉၆၇ တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ|''ရာထူးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်'']]|office3=[[အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး (တောင်ဗီယက်နမ်)| အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]]|term_start3=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၆၅|term_end3=ဇွန် ၂၀ ၁၉၆၅|primeminister3=[[Phan Huy Quát]]|predecessor3=[[Trần Văn Minh (သံတမန်)|Trần Văn Minh]]|successor3=[[Nguyễn Hữu Có]]|office4=[[တောင်ဗီယက်နမ် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]]<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=KyW4AAAAIAAJ&pg=PA198 | title=世界諸国の制度・組織・人事: 1840-2000 | isbn=9784130301220 | author1=秦郁彥 | date=December 2001 | publisher=東京大学出版会 }}</ref>|term_start4=၁၈ ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၅|term_end4=၁၂ ဇွန်လ ၁၉၆၅|alongside4={{ubl|[[Nguyễn Lưu Viên]]|[[Nguyễn Xuân Oánh]]|[[Trần Văn Đỗ]]|[[Trần Văn Tuyên]]}}|primeminister4={{ubl|Trần Văn Hương|Nguyễn Xuân Oánh {{small|(acting)}}|Phan Huy Quát}}|predecessor4={{ubl|[[Đỗ Mậu]]|[[Nguyễn Tôn Hoàn]]}}|successor4={{ubl|[[Nguyễn Hữu Có]]|Nguyễn Lưu Viên}}|birth_date={{birth date|1923|4|5|df=yes}}|birth_place=[[ဖန်ရန်-သန်ချမ်|ဖန်ရန်]], [[Ninh&nbsp;Thuận province]], [[Annam (French protectorate)|Annam]], [[French Indochina]]|death_date={{death date and age|2001|9|29|1923|4|5|df=yes}}|death_place=[[Boston]], [[Massachusetts]], U.S.|party=[[အမျိုးသားဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]]|otherparty={{ubl|[[Republic of Vietnam Military Forces|Military]] (1963–1967)|[[Personalist Labor Revolutionary Party|Cần Lao]] (until 1963)|[[Viet Minh]] (1945–1946)}}|spouse={{marriage|[[Nguyễn Thị Mai Anh]]|1951}}|children=3|profession=Army officer and politician|alma_mater=|signature=Signature of Nguyễn Văn Thiệu.svg|allegiance={{ubl|[[State of Vietnam]]|[[South Vietnam]]}}|branch={{ubli|[[Vietnamese National Army]]|[[Army of the Republic of Vietnam]]}}|serviceyears=1943–1967|rank=<!-- [[File:B ARVN-OF-8.svg|30px]] --> [[Lieutenant general]] (Trung Tướng)|commands={{ubli|[[Vietnamese National Military Academy]] (1956–1960)|[[7th Division (South Vietnam)|7th Division]] (1960–1961)|[[1st Division (South Vietnam)|1st Division]] (1961–1962)|[[5th Division (South Vietnam)|5th Division]] (1962–1964)|[[IV Corps (South Vietnam)|IV Corps]] (1964–1965)}}|battles={{ubl|[[1960 South Vietnamese coup attempt|1960 coup attempt]]|[[1963 South Vietnamese coup|1963 coup]]}}|unit=}} '''ငုယင်ဗန်ထီး'''({{Lang-vi|Nguyễn Văn Thiệu}}; ၅ ဧပြီ ၁၉၂၃ – ၂၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၁) သည် [[တောင်ဗီယက်နမ်]] စစ်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတအဖြစ် ၁၉၆၇ မှ ၁၉၇၅ အထိဖြစ်သည်။ == အကိုးအကား == [[ကဏ္ဍ:အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၀၁ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၃ မွေးဖွားသူများ]] by35xvk0n7yfqnr3qxug8c5212ou911 878531 878530 2025-06-19T11:26:21Z Randervik 124353 878531 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ငုယင်ဗန်ထီး|image=Portrait of Nguyễn Văn Thiệu.jpg|caption=တရားဝင်ပုံတူ၊ ၁၉၆၉|order=ဒုတိယ|office=တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတ|term_start=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|term_end=၂၁ ဧပြီ ၁၉၇၅|vicepresident={{ubl|[[Nguyễn Cao Kỳ]] (၁၉၆၇–၁၉၇၁)|Trần Văn Hương (၁၉၇၁-၁၉၇၅)}}|primeminister={{list collapsed|title=''စာရင်းကိုကြည့်ပါ။''|[[Nguyễn Văn Lộc]] (၁၉၆၇-၁၉၆၈)|Trần Văn Hương (၁၉၆၈-၁၉၆၉)|[[Trần Thiện Khiêm]] (၁၉၆၉-ဧပြီ ၁၉၇၅)|[[Nguyễn Bá Cẩn]] (၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ)}}|predecessor=''သူ့ကိုယ်သူ''<br />(အမျိုးသား ခေါင်းဆောင်မှု ကော်မတီ ဥက္ကဌ အဖြစ်)|successor=[[Trần Văn Hương]]|office2=[[တောင်ဗီယက်နမ်ခေါင်းဆောင်များ| အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ]]|term_start2=၁၉ ဇွန် ၁၉၆၅|term_end2=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|primeminister2=Nguyễn Cao Kỳ|predecessor2=[[Phan Khắc Sửu]]<br />(as Chief of State)|successor2=[[၁၉၆၇ တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ|''ရာထူးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်'']]|office3=[[အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး (တောင်ဗီယက်နမ်)| အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]]|term_start3=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၆၅|term_end3=ဇွန် ၂၀ ၁၉၆၅|primeminister3=[[Phan Huy Quát]]|predecessor3=[[Trần Văn Minh (သံတမန်)|Trần Văn Minh]]|successor3=[[Nguyễn Hữu Có]]|office4=[[တောင်ဗီယက်နမ် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]]<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=KyW4AAAAIAAJ&pg=PA198 | title=世界諸国の制度・組織・人事: 1840-2000 | isbn=9784130301220 | author1=秦郁彥 | date=December 2001 | publisher=東京大学出版会 }}</ref>|term_start4=၁၈ ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၅|term_end4=၁၂ ဇွန်လ ၁၉၆၅|alongside4={{ubl|[[Nguyễn Lưu Viên]]|[[Nguyễn Xuân Oánh]]|[[Trần Văn Đỗ]]|[[Trần Văn Tuyên]]}}|primeminister4={{ubl|Trần Văn Hương|Nguyễn Xuân Oánh {{small|(acting)}}|Phan Huy Quát}}|predecessor4={{ubl|[[Đỗ Mậu]]|[[Nguyễn Tôn Hoàn]]}}|successor4={{ubl|[[Nguyễn Hữu Có]]|Nguyễn Lưu Viên}}|birth_date={{birth date|1923|4|5|df=yes}}|birth_place=[[ဖန်ရန်-သန်ချမ်|ဖန်ရန်]]၊ [[နင်သွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အန်းနမ် (ပြင်သစ် အကာအကွယ်)|အန်းနမ်]]၊ [[ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနား]]|death_date={{death date and age|2001|9|29|1923|4|5|df=yes}}|death_place=[[ဘော့စတွန်မြို့]]၊ [[မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]|party=[[အမျိုးသားဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]]|otherparty={{ubl|[[ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ စစ်တပ်များ|စစ်တပ်]](၁၉၆၃-၁၉၆၇)|[[ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဝါဒီ အလုပ်သမား တော်လှန်ရေးပါတီ|Cần Lao]] (၁၉၆၃ ခုနှစ်အထိ)|[[ဗီယက်မင်း]] (၁၉၄၅-၁၉၄၆)}}|spouse={{marriage|[[Nguyễn Thị Mai Anh]]|1951}}|children=၃|profession=တပ်မတော်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမား|alma_mater=|signature=Signature of Nguyễn Văn Thiệu.svg|allegiance={{ubl|[[State of Vietnam]]|[[တောင်ဗီယက်နမ်]]}}|branch={{ubli|[[ဗီယက်နမ်အမျိုးသားတပ်မတော်]]|[[ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ တပ်မတော်]]}}|serviceyears=၁၉၄၃-၁၉၆၇|rank=<!-- [[File:B ARVN-OF-8.svg|30px]] --> [[ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] (Trung Tướng)|commands={{ubli|[[ဗီယက်နမ်အမျိုးသားစစ်တက္ကသိုလ်]] (၁၉၅၆-၁၉၆၀)|[[7th Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|7th Division]] (၁၉၆၀-၁၉၆၁)|[[1st Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|1st Division]] (၁၉၆၁-၁၉၆၂)|[5th Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|5th Division]] (၁၉၆၂-၁၉၆၄)|[[IV Corps (တောင်ဗီယက်နမ်)|IV Corps]] (၁၉၆၄-၁၉၆၅)}}|battles={{ubl|[[၁၉၆၀ တောင်ဗီယက်နမ်အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းမှု|၁၉၆၀ အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းမှု]]|[[၁၉၆၃ တောင်ဗီယက်နမ်အာဏာသိမ်း|၁၉၆၃ အာဏာသိမ်း]]}}|unit=|native_name=Nguyễn Văn Thiệu}} '''ငုယင်ဗန်ထီး'''({{Lang-vi|Nguyễn Văn Thiệu}}; ၅ ဧပြီ ၁၉၂၃ – ၂၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၁) သည် [[တောင်ဗီယက်နမ်]] စစ်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတအဖြစ် ၁၉၆၇ မှ ၁၉၇၅ အထိဖြစ်သည်။ == အကိုးအကား == [[ကဏ္ဍ:အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၀၁ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၃ မွေးဖွားသူများ]] <references />{{Stub}} 7cbmz6gzgbmlzlbjbkscqdlb24aegze 878533 878531 2025-06-19T11:41:30Z Randervik 124353 878533 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ငုယင်ဗန်ထီး|image=Portrait of Nguyễn Văn Thiệu.jpg|caption=တရားဝင်ပုံတူ၊ ၁၉၆၉|order=ဒုတိယ|office=တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတ|term_start=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|term_end=၂၁ ဧပြီ ၁၉၇၅|vicepresident={{ubl|[[Nguyễn Cao Kỳ]] (၁၉၆၇–၁၉၇၁)|Trần Văn Hương (၁၉၇၁-၁၉၇၅)}}|primeminister={{list collapsed|title=''စာရင်းကိုကြည့်ပါ။''|[[Nguyễn Văn Lộc]] (၁၉၆၇-၁၉၆၈)|Trần Văn Hương (၁၉၆၈-၁၉၆၉)|[[Trần Thiện Khiêm]] (၁၉၆၉-ဧပြီ ၁၉၇၅)|[[Nguyễn Bá Cẩn]] (၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ)}}|predecessor=''သူ့ကိုယ်သူ''<br />(အမျိုးသား ခေါင်းဆောင်မှု ကော်မတီ ဥက္ကဌ အဖြစ်)|successor=[[Trần Văn Hương]]|office2=[[တောင်ဗီယက်နမ်ခေါင်းဆောင်များ| အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ]]|term_start2=၁၉ ဇွန် ၁၉၆၅|term_end2=၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၆၇|primeminister2=Nguyễn Cao Kỳ|predecessor2=[[Phan Khắc Sửu]]<br />(as Chief of State)|successor2=[[၁၉၆၇ တောင်ဗီယက်နမ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ|''ရာထူးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်'']]|office3=[[အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး (တောင်ဗီယက်နမ်)| အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]]|term_start3=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၆၅|term_end3=ဇွန် ၂၀ ၁၉၆၅|primeminister3=[[Phan Huy Quát]]|predecessor3=[[Trần Văn Minh (သံတမန်)|Trần Văn Minh]]|successor3=[[Nguyễn Hữu Có]]|office4=[[တောင်ဗီယက်နမ် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]]<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=KyW4AAAAIAAJ&pg=PA198 | title=世界諸国の制度・組織・人事: 1840-2000 | isbn=9784130301220 | author1=秦郁彥 | date=December 2001 | publisher=東京大学出版会 }}</ref>|term_start4=၁၈ ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၅|term_end4=၁၂ ဇွန်လ ၁၉၆၅|alongside4={{ubl|[[Nguyễn Lưu Viên]]|[[Nguyễn Xuân Oánh]]|[[Trần Văn Đỗ]]|[[Trần Văn Tuyên]]}}|primeminister4={{ubl|Trần Văn Hương|Nguyễn Xuân Oánh {{small|(acting)}}|Phan Huy Quát}}|predecessor4={{ubl|[[Đỗ Mậu]]|[[Nguyễn Tôn Hoàn]]}}|successor4={{ubl|[[Nguyễn Hữu Có]]|Nguyễn Lưu Viên}}|birth_date={{birth date|1923|4|5|df=yes}}|birth_place=[[ဖန်ရန်-သန်ချမ်|ဖန်ရန်]]၊ [[နင်သွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အန်းနမ် (ပြင်သစ် အကာအကွယ်)|အန်းနမ်]]၊ [[ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနား]]|death_date={{death date and age|2001|9|29|1923|4|5|df=yes}}|death_place=[[ဘော့စတွန်မြို့]]၊ [[မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]|party=[[အမျိုးသားဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]]|otherparty={{ubl|[[ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ စစ်တပ်များ|စစ်တပ်]](၁၉၆၃-၁၉၆၇)|[[ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဝါဒီ အလုပ်သမား တော်လှန်ရေးပါတီ|Cần Lao]] (၁၉၆၃ ခုနှစ်အထိ)|[[ဗီယက်မင်း]] (၁၉၄၅-၁၉၄၆)}}|spouse={{marriage|[[Nguyễn Thị Mai Anh]]|1951}}|children=၃|profession=တပ်မတော်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမား|alma_mater=|signature=Signature of Nguyễn Văn Thiệu.svg|allegiance={{ubl|[[State of Vietnam]]|[[တောင်ဗီယက်နမ်]]}}|branch={{ubli|[[ဗီယက်နမ်အမျိုးသားတပ်မတော်]]|[[ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ တပ်မတော်]]}}|serviceyears=၁၉၄၃-၁၉၆၇|rank=<!-- [[File:B ARVN-OF-8.svg|30px]] --> [[ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] (Trung Tướng)|commands={{ubli|[[ဗီယက်နမ်အမျိုးသားစစ်တက္ကသိုလ်]] (၁၉၅၆-၁၉၆၀)|[[7th Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|7th Division]] (၁၉၆၀-၁၉၆၁)|[[1st Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|1st Division]] (၁၉၆၁-၁၉၆၂)|[[5th Division (တောင်ဗီယက်နမ်)|5th Division]] (၁၉၆၂-၁၉၆၄)|[[IV Corps (တောင်ဗီယက်နမ်)|IV Corps]] (၁၉၆၄-၁၉၆၅)}}|battles={{ubl|[[၁၉၆၀ တောင်ဗီယက်နမ်အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းမှု|၁၉၆၀ အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းမှု]]|[[၁၉၆၃ တောင်ဗီယက်နမ်အာဏာသိမ်း|၁၉၆၃ အာဏာသိမ်း]]}}|unit=|native_name=Nguyễn Văn Thiệu}} '''ငုယင်ဗန်ထီး'''({{Lang-vi|Nguyễn Văn Thiệu}}; ၅ ဧပြီ ၁၉၂၃ – ၂၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၁) သည် [[တောင်ဗီယက်နမ်]] စစ်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတအဖြစ် ၁၉၆၇ မှ ၁၉၇၅ အထိဖြစ်သည်။ == အကိုးအကား == [[ကဏ္ဍ:အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၀၁ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၃ မွေးဖွားသူများ]] <references />{{Stub}} mzifywm9gqcf3j0q5c29mjj8q1jjbzf 3 271364 878525 2025-06-19T10:09:53Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878525 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mr Vidic naing ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၉၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) d9aelyqp6oo2jakfm74et52fiv45bvq 3 271365 878529 2025-06-19T11:10:03Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 878529 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် MyHiroto ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၁၀၊ ၁၉ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 4oh653tz90bk95mmnbulj6zc4xm63r3 0 271366 878532 2025-06-19T11:33:14Z Randervik 124353 စာမျက်နှာကို [[ငုယင်ဗန်ထီး]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 878532 wikitext text/x-wiki #redirect[[ငုယင်ဗန်ထီး]] m6cwjeyrgs4giaoh2le6vo7dv89aioh