ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာမူကြမ်း စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် Event Event talk 0 2572 879965 690834 2025-07-03T12:46:25Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီလ */ 879965 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၇၄)}} {{Year nav}} {{Year article header|1974}} == ဇန်နဝါရီလ == * [[၃ ဇန်နဝါရီ]] - ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၃) ရက်နေ့မှ စ၍ ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ယင်းဥပဒေအခန်း၊ (၃၊ ပုဒ်မ ၃၀(ခ) အရ ချင်းဝိသေသတိုင်းကို [[ချင်းပြည်နယ်]]ဟု သတ်မှတ်ကာ [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်|ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်မြန်မာနိုင်ငံတော်]] ပြည်နယ်တစ်နယ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == မတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဧပြီလ == (၁) ရက်။ ::* == မေလ == (၁) ရက်။ ::* == ဇွန်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == နိုဝင်ဘာလ == (၂၅) ရက်။ ::*ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း[[သန့်၊ ဦး|ဦးသန့်]] ကွယ်လွန် ။ == ဒီဇင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:၁၉၇၄]] [[Category:၁၉၇၀ ဆယ်စုနှစ်]] 0aypm5vmrh9e4kpsjqwzk1g5xmi8zma 0 4479 880038 850622 2025-07-04T08:55:06Z Maung Myay Zuu 131890 880038 wikitext text/x-wiki {{copyedit}} {{Infobox religious building |image = Shwedagon-Pano.jpg |image_size = 240px |caption = ရွှေတိဂုံစေတီတော် |name = ရွှေတိဂုံစေတီတော် |native_name = |native_name_lang = mon |former_names = ရွှေဒဂုံစေတီတော် |alternate_names = လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံ |location =သိင်္ဂုတ္တရ ကုန်းတော်၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | map_type = မြန်မာနိုင်ငံ | map_size = 250 | coordinates = {{coord|16.798354|96.149705|region:MM|display=inline,title}} | religious_affiliation = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | sect = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] |antenna_spire = {{Convert|112.17|m|ft|0|abbr=on}}{{Citation needed|date=February 2011}} |roof = {{Convert|105|m|ft|0|abbr=on}}{{Citation needed|date=February 2011}} | height_max = {{convert|105|m|abbr=on}} | spire_height = {{convert|112.17|m|ft|0|abbr=on}} | governing_body = ရွှေတိဂုံစေတီတော် ဂေါပကအဖွဲ့ |embedded = {{Designation list|embed=yes|designation1=Yangon}} | year_completed = {{circa}} BC ၆ ရာစု |architect =[[ဆင်ဖြူရှင်]] |building_type = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဝတ်ပြုရာနေရာ |url = {{url|www.shwedagonpagoda.com}} [[File:Crows-bells-voices-in-bkg-schwedagon.wav|mini]]ရွှေတိဂုံစေတီရှိ ဆည်းလည်းသံ }} '''ရွှေတိဂုံ စေတီတော်သည်''' ၃၂၆ ပေ မြင့်ပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော်|သိင်္ဂုတ္တရ ကုန်းတော်]]ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ "လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံ" ဟုလည်း ခေါ်တွင်သည်။အချို့ကလည်း "စေတီအစ ရွှေတိဂုံက" ဟုဆိုကြသည်။ [[File:Shwedagon Pagoda.jpg|thumb|150px|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ရွှေတိဂုံ စေတီတော်ပုံ]] == အမည်ခေါ်တွင်ပုံ == [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး|ရန်ကုန်တိုင်း]]ဟု မပေါ်လွင်ခင်က ဥက္ကလာပမင်းကြီး စိုးစံရာ ဥက္ကလာပတိုင်း၊ ဥက္ကလာပမြို့ကြီးဟု သိမှတ်ခဲ့ကြသည်။ နောင်သောအခါ [[တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက|ဘလ္လိက]] နှင့် [[တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက|တဖုဿ]] ကုန်သည်ညီနောင်တို့က [[မြတ်စွာဘုရားသခင်|မြတ်စွာဘုရား]] ဆံတော်များ သယ်ဆောင်လာခဲ့ပြီး သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော်ပေါ်တွင် စေတီတည်ထားခဲ့ကြပီး ထိုစေတီတော်ထဲတွင် [[ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား]]၏ ဆံတော် ရှစ်ဆူနှင့်တကွ ရှေးရှေးသော ဘုရား ၃ ဆူတို့၏ အမွေအနှစ်များ ထည့်သွင်းထားခြင်းကြောင့် တိဂုံပစေတီဟု အမည်တွင်ခဲ့လေတော့သည်။ ထိုတိဂုံပမှသည် ဒဂုံအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး မူလမြို့အမည်ကွယ်ကာ ဒဂုံတိုင်း သမုတ်ခဲ့ကြသည်။ တတိယမြန်မာနိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သော [[အလောင်းမင်းတရား]]လက်ထက်တွင် [[မွန်လူမျိုး|မွန်]] တို့ကို တိုက်ခိုက်အောင်မြင်ပြီးနောက် ဒဂုံကို [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]ဟု အမည် ပြောင်းလည်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ [[ရွှေတိဂုံ|တိဂုံပဆံတော်ရှင်စေတီတော်]]သည် မြန်မာပြည်တွင်မှာ သာမက ကမ္ဘာ့တဝှမ်းမှာ [[ရွှေတိဂုံ]] ဟူသော အမည်နာမဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ [[File:Shwe Dagon Pagoda, 2011.jpg|thumb|150px|ရွှေတိဂုံဘုရားအား ညဘက်ဖူးမြင်ရပုံ]] == သမိုင်းကြောင်း == ဘီစီ (၅၈၈)၌ ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်း ရန်ကုန်မြို့အနီးတဝိုက်တွင် တည်ရှိခဲ့သော ဥက္ကလာပမင်းကြီး၏ နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော အသိဉ္စနမြို့၌ သုဝဏ္ဏအမည်ရှိသော သူဌေးကြီးတစ်ဦးရှိလေသည်။ ထိုသူဌေးကြီးတွင် တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ဟူသော သားနှစ်ယောက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ကုန်သည်များ ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းကုန်သည် ညီနောင်တို့သည် ကုန်များကို သင်္ဘောဖြင့် တင်ဆောင်ကာ မဇ္ဈိမဒေသသို့ ကုန်ရောင်းသွားကြသည်။ မဇ္ဈိမဒေသပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းသို့ ရောက်သောအခါ သင်္ဘောကို ဆိုက်ကပ်ကျောက်ချ၍ ကုန်များကို လည်းအစီးပေါင်း (၅၀ဝ)ပေါ်သို့ တင်ဆောင်ကာ မဇ္ဈိမဒေသ၌ လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ တဖုဿ ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်အဖွဲ့သည် ဗောဓိပင်အနီးသို့ ရောက်ရှိ လာခဲ့ကြ၏။ ကုန်သည်တို့ မဟာဗောဓိပင် အနီးသို့ရောက်ပြီး တစ်နေ့ သို့မဟုတ် တစ်ည၌ ရုက္ခစိုးနတ်သည် ကုန်သည်ညီနောင်အား ကိုယ်ထင်ပြခဲ့၏။ ကုန်သည်ညီနောင်တို့သည် ရုက္ခစိုးနတ်အား မြင်လျှင် အံ့ဩသွားကြ၏။ အသင်မည်သူနည်း ဟုမေး၏။ ရုက္ခစိုးနတ်က "အမောင်တို့ နားထောင်လော့ ကျွန်ုပ်က တခြားမဟုတ်၊ ကျွန်ုပ်သည် ဟိုးဘဝက အမောင်တို့နှင့် ဆွေမျိုးတော်စပ်ခဲ့သူများ ဖြစ်ပြီး၊ ကျွန်ုပ်သည် ဟိုးရှေးဘဝက ကောင်းမှုကောင်းကျိုးများ ပြုခဲ့သူ ဖြစ်သဖြင့် ယခုဘဝတွင် ရုက္ခစိုးနတ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အမောင်တို့ ယခု သင်တို့ထံသို့ ရောက်ခဲ့သည်မှာ သင်တို့နှင့်ကျွန်ုပ်သည် ယခင် ဘဝဆွေမျိုးတော်စပ်ဖူးသူ ဖြစ်သဖြင့် သင်တို့အား အကျိုးပြုရန် ဤသို့ ကိုယ်ထင်ပြရခြင်းဖြစ်သည် အမောင်တို့" ဟုပြောသည်။ ကုန်သည်ညီနောင်က "အသင်က မည်သို့ အကျိုးပြုဖို့လာသနည်း"ဟု ရုက္ခစိုးနတ်ကို မေး၏။ ထိုအခါ ရုက္ခစိုးနတ်က"နားထောင်လော့ အမောင်တို့ ကျွန်ုပ်သင်တို့အား အကျိုးပြုသည်ဆိုသည်မှာ အခြားမဟုတ်ပါ။ ပြောရလျှင် အမောင်တို့ ရောက်ရှိနေသည့် မဇ္ဈိမဒေသတွင် သုံးလောကထွဋ်ထား ရှင်တော်မြတ်ဘုရားဟာ ပွင့်တော်မူပြီး လင်းလွန်းပင်ခြေရင်းမှာ သီတင်းသုံး စံတော်မူနေတာမို့ အမောင်တို့ သွားရောက် ပူဇော်လော့ တိုက်တွန်းလမ်းညွှန်လိုတယ် အမောင်တို့"ဟုဆိုလျှင် တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့ အလွန်တရာ ဝမ်းမြောက်ကြည်နူးသွားကြ၏။ ချက်ချင်းပင် "ဒါဆို ကျွန်ုပ်အား လမ်းညွှန်ပြပါ ရုက္ခစိုးနတ်" ဟုပြော၏။ ထို့နောက် ရုက္ခစိုးနတ်သည် တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့အား ဘုရားရှင် သီတင်း သုံးရာ လင်းလွန်းပင်အား လမ်းညွှန်ပြခဲ့၏။ သည်အခါ ကုန်သည် ညီနောင်တို့သည် သဒ္ဓါပီတိအပြည့်နှင့် ဘုရားရှင် သီတင်းသုံးရာ လင်းလွန်းပင်ရင်းသို့ သွားကြ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား မုန့်ကြွပ်ကြော်၊ ပျားမုန့်ထုပ် တို့နှင့် ဘုရားရှင်အား လှူဒါန်းပူဇော်ခြင်းပြု၏။ === ပထမဆုံး သရဏဂုံတည်သူ === ကုန်သည်ညီနောင်တို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား မုန့်ကြွပ် ကြော်၊ ပျားမုန့်ထုပ်တို့နှင့် ပူဇော်သက္ကာကပြု လှူဒါန်းခဲ့သည်။ ဘုရားရှင်မှ ဤသို့ လှူဒါန်းပူဇော်ခဲ့သည့်အတွက် ဗုဒ္ဓံသရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဓမ္မံသရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဟူသည့် "ဒွေဝါစိက" သရဏဂုံ တည်ခဲ့ကုန်၏။ ထိုစဉ်က ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ တည်းဟူသည့် ရတနာနှစ်ပါးသည်သာ ပေါ်ထွန်းခဲ့ပြီး၊ သံဃာရတနာသည် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ခြင်းမရှိသေးပေ။ ထို့ကြောင့် လူသူအများသည် ရတနာနှစ်ပါးအားသာ ဆည်းကပ်ပူဇော်နေကြကုန်၏။ ဗုဒ္ဓဝင်သမိုင်းကို ပြန်ကြည့်လျှင် ဂေါတမဘုရားရှင် လက်ထက်၌ တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့သည် ထူးခြားစွာ ဘုရားရှင်အား ပထမဆုံး ဆွမ်းကပ်ရသူနှင့် ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည်သူများ ဖြစ်ခဲ့၏။ === ဆံတော်ရှစ်ဆူ === ဘုရားရှင်အား ပူဇော်ခွင့်၊ ဆွမ်းကပ်ခွင့်ရခဲ့သည့်အတွက် ပီတိဖြစ်ခဲ့ရသည့် တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့သည် ဆွမ်းကပ်လှူပူဇော်ပြီးလျှင် "အရှင်ဘုရား၊ တပည့်တော်တို့ အရှင်မြတ်ဘုရားအား ထာဝရကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ပူဇော်နိုင်ရန် ဘုရားရှင်ကိုယ်စား ပူဇော်ရာ တစ်ခုအား ပေးသနားတော် မူပါဘုရား" ဟုလျှောက်ထား လေ၏။ "ကောင်းပြီချစ်သားတို့" မိန့်တော်မူပြီး သကာလ ဦးခေါင်းတော်အား သုံးသပ်ပြီး ဆံတော်မြတ် (၈)ဆူအား ကုန်သည်ညီနောင်တို့အား ပေးသနားတော်မူရာ တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည် ညီနောင်တို့သည် ဝမ်းမြောက်ပီတိ အပြည့်နှင့် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်၏ ဆံတော်(၈)ဆူအား သင်္ဘောနှင့်ပင့်ဆောင်ကာ ဥက္ကလာပတိုင်းပြည် သို့ ပြန်ခဲ့၏။ တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့ ဘုရားရှင်၏ ဆံတော်(၈)ဆူအား ပင့်ဆောင်ကာ ဥက္ကလာပတိုင်းပြည်သို့ ပြန်လာလျှင် ဥက္ကလာပတိုင်း၏ ပြည့်ရှင်မင်းမြတ် ဥက္ကလာပမင်းကြီး နှင့်တကွ ပြည်သူတို့က သောင်းသောင်းဖျဖျကြိုဆိုကာ ဖူးမြော် ကြည်ညိုကြ၏။ === နောင်တော်ကြီးစေတီ === ထို့အတူ ဆံတော်(၄)ဆူအား စေတီတော်အဖြစ် တည်ထား ကိုးကွယ်ရန် ဆုံးဖြတ်ကြ၏။ စေတီတော်အား သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော် ၌ တည်ထားကိုးကွယ်ရန် မင်းနှင့်ပြည်သူတို့က ဆုံးဖြတ်ပြီး သိင်္ဂုတ္တရ ကုန်းတော်သို့ ပင့်ဆောင်ခဲ့၏။ သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော် သို့ရောက်လျှင် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်၏ ဆံတော်(၄)ဆူအား ကြီးကျယ်ခန်းနားသည့် စံကျောင်း၊ မဏ္ဍပ်ကြီး ဆောက်လုပ်၍ပူဇော်ခဲ့သည်။ ယင်းစံကျောင်း မဏ္ဍပ်နေရာ၌ အထိမ်းအမှတ်စေတီတစ်ဆူ တည်ထားခဲ့ကြ၏။ ထိုစေတီသည် နောင်တော်ကြီးစေတီဟု အမည်တွင်၏။ [[ဖိုင်:Pagoda_Shwe_Dagon_34.jpg|thumb|နောင်တော်ကြီးစေတီ]] === ဌာပနာထားသော ဓာတ်တော်မြတ် ၄-ပါး === [[ဥက္ကလာပမင်းကြီး]]တည်ထားကိုးကွယ်တော်မူသော ရွှေတိဂုံ စေတီတော်ကြီး၌ ဘုရား ၄-ဆူ၏ ဓာတ်တော်မြတ်လေးဆူကို [[ဌာပနာ]]ထားသည်ဟု အဆိုရှိသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာတို့၏ ဆံတော်မြတ်၊ ဓာတ်တော်မြတ်တို့အား ရန်သူတို့ အလွယ်တကူ မဖျက်ဆီးနိုင်ရန်အတွက် နတ်တို့သည် ဌာပနာ တိုက်ထည့်သွင်းတည်ရန် ကြံရွယ်ပြီး သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော် အလယ်တည့်တည့်၌ ဇောက် ၄၀၄တောင်၊ အနံ ၄၄ တောင်ရှိသည့် ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းတစ်ခုတူးခဲ့၏။ ထိုဥမင်လိုဏ်ခေါင်းအတွင်း၌ # ဆူးလေနတ်ကြီးထံမှ ရရှိသော [[ကကုဿန်]]မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တောင်ဝှေးတော် # ရောဟဏီမည်သော ဗိုလ်တထောင်နတ်ကြီးထံမှ ရရှိသည့် ကောဏာဂမန မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရေစစ်တော် # ဒက္ခိဏ မည်သော သင်္ကန်းကျွန်း ကျိုက္ကဆံ နတ်ကြီးထံမှ ရရှိသည့် ကဿပမြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရေသနုပ်သင်္ကန်းတော်မြတ် # တဖုဿနှင့် ဘလ္လိက ညီနောင်တို့ထံမှ ရရှိသော ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဆံတော်မြတ်(၄)ဆူအား မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃-ခုနှစ်၊ တပေါင်း လပြည့်နေ့၌ ကျောက်ဖျာအခင်းအကာများ ပြုလုပ်၍ ဌာပနာတိုက် ထည့်သွင်းတော်မူခဲ့သည်။ ထိုဆံတော်ဓာတ်တို့ကို 'အမြိဿရ' မည်သော [[မှော်ဘီနတ်ကြီး]]က စောင့်ရသည်ဟု မော်ဓော ရာဇာဝင်သမိုင်းနှင့် ရွှေတိဂုံသမိုင်း၊ အခြား ပညာရှိတို့ကဆိုကြသည်။ ထို့နောက် ကျောက်ဖျာတိုက်၏ အထက် ၌ ကျောက်ဖျာတင်၍ ဌာပနာတိုက်အား ပိတ်ခဲ့၏။ === သာသနာအစရွှေတိဂုံက === ဥက္ကလာပမင်းကြီးနှင့် ပြည်သူများပူးပေါင်း၍ ဌာပနာ တိုက် ကျောက်ဖျာအထက်၌ ဉာဏ်တော်(၄၄)တောင် အမြင့်ရှိသည့် စေတီတော်မြတ်တစ်ဆူအား တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ပြီး ထိုစေတီအား "တိဂုမ္ဗစေတီတော်"ဘွဲ့ချီမော်ကွန်း ထိုးခဲ့၏။ ထို တိဂုမ္ဗစေတီတော်သည် ဂေါတမဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်မှာ ကမ္ဘာမြေပြင်တွင် ပထမဦးဆုံးစေတီဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၌ "သာသနာအစ ရွှေတိဂုံက"ဟု ကဗ္ဗည်းထိုး မော်ကွန်းတင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သတည်း။<ref> ရွှေတိဂုံသမိုင်းသစ် (အရှင်အာဒိစ္စရံသီ)</ref> [[File:Shwedagon pagoda morning.jpg|thumb|150px|အာရုဏ်တက်အချိန်ဖူး​မျှော်ရပုံ ]] == ထူးခြားဖြစ်စဉ် == ခရစ်နှစ် ၁၉၀၃-ခုနှစ်၊ မတ်လ(၂)ရက် (၁၂၆၄ ခု၊ တပေါင်းလဆန်း ၅ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် ရွှေတိဂုံ စေတီတော် အင်္ဂါထောင့်သို့ [[ကျား]]တစ်ကောင် တက်ရောက်လာသဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တို့က ပစ်သတ်ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{cite book|title=၂၀ရာစု မြန်မာ့သမိုင်း|author=သန်းဝင်းလှိုင်|date=၂ဝဝ၉ ခု၊ မေလ|publisher=ကံကော်ဝတ်ရည် စာပေ}}</ref> ကျားသည်ခေါင်းလောင်းပုံ အနားလန်အစွန်းတွင် တက်၍ ဝပ်နေသည်ကို ဘုရားဖူးများသည် တွေ့ကာအုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရားလူကြီး တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဦးရွှေဝိုင်းသည် ရန်ကုန်အရေးပိုင်၏ စာဖြင့် ထိုနေ့ နံနက် ၈ နာရီတွင် ဗိုလ်မှူးကြီး အီးလောဖို့ဒ် ကို သွားခေါ်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးကို အပြင်မှပြန်အလာ လမ်းတွင် တွေ့ခဲ့သည်။ နီးရာအိမ်များမှ သေနတ်ရှာခဲ့သည်။ နှစ်လုံးပူးသေနတ်တစ်လက်ကို ကပ္ပတိန်ဂျင်းနင်း၏အိမ်မှ ရခဲ့သည်။ အီလောဖို့ဒ်နှင့်အတူ ကပ္ပတိန် ဘီဗီးလ်၊ ကပ္ပတိန်ဂျင်းနင်း တို့လည်း အတူလိုက်ပါလာကြသည်။ ကျားမှာတစ်ကောင်လုံးကို မမြင်ရဘဲ ကျောကုန်း၊ နောက်ခြေထာက်နှင့် အမြီးတို့သာ မြင်ရသည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးလောဖို့ဒ်သည် ဂျင်းနင်းအား တန်ဆောင်ပေါ်သို့ တက်၍ နေရာယူခိုင်းခဲ့သည်။ ကပ္ပတိန် ဘီးဗီးလ်အား လီဗာပူဘုရင့်တပ်ရင်းမှ ရိုင်ဖယ်သေနတ်ကိုင် စစ်သားဆယ်ဦးကို ခေါ်ခိုင်းခဲ့သည်။ စစ်သား ၁၄ ဦးမျှ ရောက်လာကြသည်။ စစ်သားများကို နှစ်စုခွဲလိုက်သည်။ ထို့နောက် ကပ္ပတိန်ဂျင်းနင်းရှိသော တန်ဆောင်း၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်စီတွင် နေရာယူခိုင်းသည်။ ထို့နောက်ကျားကို ဗိုလ်မှူးကြီးက အမိန့်ပေးသောအခါ ပစ်သတ်စေခဲ့သည်။ ကပ္ပတိန်ဂျင်းနင်းပစ်လိုက်သော ကျည်ဆန်တို့သည် ရင်အုပ်၊ ဘယ်နှင့်ညာ ပခုံးတို့တွင် ထိမှန်ခဲ့သည်။ ဆက်လက်ပစ်ခတ်ရာ ကျားသည် ထိုနေရတွင်ပင် ငြိမ်ကျသွားသည်။ သို့တိုင် ကျားသည် မသေသေးဘဲ ညည်းသံပြုနေသေးသည်း။ ဂျင်းနင်းသည် ကျားဆီသို့ ငြမ်းတွင်ချည်ထားသော ဝါးလှေကားဖြင့် တက်သွား၏။ ထို့နောက် ကျား၏ ရင်အုပ်တည့်တည့်ကို တစ်ချက်ပစ်လေသည်။ ထိုအခါမှ ကျားသည်သေလေသည်။ ကျားသည် ငယ်ရွယ်သောကျားမ ဖြစ်သည်။ ကိုယ်မှာ ရှစ်ပေတိတိဖြစ်သည်။ ကိုယ်ပေါ်တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာ ငါးချက်ထိမှန်ခဲ့သည်။ ဂျင်းနင်းပစ်ခတ်ခဲ့သော ကျည်ဆန်လေးချက်မှာ ရင်အုပ်၊ ကျောရှေ့၊ ကျောနောက်နှင့် နှလုံးတည့်တည့်ကို ထိမှန်ခဲ့သည်။ ဂေါ်ရာစစ်သားတို့ ပစ်၍ထိသော ဒဏ်ရာမှာ တစ်ချက်သာ ရှိသည်။ နောက်ခြေထောက်အနားမှ ဖြတ်ကာ အမြီးကို ထိမှန်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အမြီးသည် ပြတ်ပြီး အုတ်စွန်းတွင် တွဲလောင်းကျနေသည်။ ထိုကျားသည် ဘုရားပေါ်မတက်ခင်က ပုဇွန်တောင် အမဲသတ်ရုံအနီးတွင် ရှိသော တရုတ်လူမျိုးတို့၏ ဟင်းခင်းထဲသို့ ရောက်ခဲ့သည့် ခြေရာများ တွေ့ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကုတ်ကိုင်းရေကူးဖက်ရှိ ခြံတစ်ခြံထဲတွင် နွားမတစ်ကောင်ကို ကိုက်သတ်ကာ စားသွား၏။ ထိုအချိန်ကာလ ဘုရားပေါ်သို့ ကျားတက်သည့် ဖြစ်ရပ်မှာ လူတို့ပါးစပ်ဖျားတွင် အပြောများသော ကိစ္စဖြစ်ခဲ့သည်။ ကျေးလက်တောရွာများအထိ သတင်းမှာ ပျံ့နှံ့သွားသဖြင့် အရပ်ရပ်မှ ဘုရားဖူးများ ရောက်လာကြလေသည်။ ထိုအဖြစ်ကို '''ထားဝယ်ဒိန်းသီချင်းများ''' ဖွဲ့ဆိုကြသည်။ အငြိမ့်၊ ဇာတ်များတွင် စည်းလွတ်၊ ကာရန်လွတ်သီချင်းများ ဖွဲ့ဆိုကြသည်။ စည်းလွတ်သီချင်းမှာ "ရွှေတိဂုံဘုရားမှာ ကျားတက်တာ၊ ငါးရက်ကြာ။ အို ... ရွှေတိဂုံ ဘုရားမှာလ၊ ကျားတက်တာ ငါးရက်ကယ်ကြာဗျ၊ ဂေါ်ရာတွေဝိုင်း၊ သေနတ်နဲ့ပစ်၊ ကျားစင်းစင်းသေ" ဟူ၍ ဖြစ်၏။ ရွှေတောင်ဆရာလွမ်း၏ '''ရွှေတိဂုံဘုရားအမှူးကို ကျားအဖူးတက်သော ပြဇာတ်''' မှာ လူကြိုက်များကာ ရောင်းမလောက်ခဲ့ပေ။ အရပ်ထဲတွင်လည်း ဘုရားပေါ်ကျားတက်သည်ကို မှော်ဘီနတ်ကြီး ဘုရားဖူးလာသည်ဟုလည်း ပြောဆိုကြလေသည်။<ref name="မြတ်ဘုရားရွှေတိဂုံ">{{cite book|title=မြတ်ဘုရားရွှေတိဂုံ|publisher=စာပေဗိမာန်|location=၃၆၁၊ ပြည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့}}</ref> == ခေါင်းလောင်းများ == ရွှေတိဂုံ စေတီတော်၊ ရင်ပြင်၌ ခေါင်းလောင်းစုစုပေါင်း (၂၉)လုံးရှိသည်။ #[[ဓမ္မစေတီ ခေါင်းလောင်းကြီး]] - ခရစ်နှစ် ၁၄၇၇ [[မြန်မာ သက္ကရာဇ်|(ကောဇာသက္ကရာဇ်]] (၈၃၈)) ခုနှစ်တွင် မွန်ဘုရင် [[ဓမ္မစေတီမင်း]]ကြီးသည် အဝိန္ဒဆောက်အမည်ရ [[ဓမ္မစေတီ ခေါင်းလောင်းကြီး]] ကြေးပိဿာချိန်(၁၈၀၀၀၀)ရှိ ခေါင်းလောင်းကြီးကို သွန်းလုပ်ပြီး တင်လှူတော်မူသည်။ #[[စဉ့်ကူးမင်း ခေါင်းလောင်းတော်]] - ခရစ်နှစ် ၁၇၇၈-ခုနှစ်၌ [[ဆင်ဖြူရှင်မင်း]] သွန်းလုပ်ခဲ့၏။ သွန်းလုပ်ဆဲ ၁၀၃၈-ခုနှစ်တွင် ဆင်ဖြူရှင် နတ်ရွာစံခဲ့သည်။ သားတော် [[စဉ့်ကူးမင်း]]က ဆက်လက်သွန်းလုပ်စေသည်။ အလေးချိန်မှာ ၁၅၅၅၅ ပိဿာရှိသည်။ #[[သာယာဝတီမင်း ခေါင်းလောင်းတော်]] - ခရစ်နှစ် ၁၈၄၁-ခုနှစ်တွင် [[သာယာဝတီမင်း]] (ခေါ်) ရွှေဘိုမင်းသည် အလေးချိန်ပိဿာ ၂၆၀၀ဝ ရှိ ခေါင်းလောင်းကြီးကို သွန်းလုပ်ပြီး တင်လှူတော်မူသည်။ [[File:Yangon70.JPG|thumb|150px|ရွှေတိဂုံစေတီတော် မြောက်ဘက်မုခ်ဦး]] == သတင်း == ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီးကို ခရစ်နှစ်သက္ကရာဇ် ၁၇၆၈ ခုနှစ်တွင် မြေဒူးမင်းလက်ထက် တွင်ငလျင်ကြီးစွာ လှုပ်ခဲ့သည့် အတွက် ဖောင်းရစ် အဝထိပြိုကျခဲ့သည့် အတွက် ဆင်ဖြူရှင်မင်းတရားကြီးမှ ယခုဖူးတွေ့ရသည် ၃၂၆ ပေ မြင့်သော စေတီတော်ကြီးကို ယခင်စေတီကို ငုံကာ တည်ထားကိုးကွယ်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုစေတီတော် သက်တမ်းမှာ ၂၆၀ဝ နှစ်ရှိပြီး ဖြစ်သည်။ ရွှေတိဂုံစေတီတော်တွင် ကပ်လှူထားသော ရွှေပြား ရွှေသင်္ကန်းများမှာ ရွှေပြား အချပ်ရေ ၃၃၆၀၀ ခုရှိပြီး ရွှေစင်ရွှေသား ၃ တန်ခွဲ ရှိသည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်း ကြောင့် လွင့်စဉ်ကျခဲ့သော ရွှေစ ရွှေနများမှ ၉ ပိဿာခန့်ကို ပြန်လည် ကောက်ယူခဲ့ကြောင်း။ ယခုအခါ နာဂစ်မုန်တိုင်း လေတိုက်နှုန်းထက် ပိုမိုပြင်းထန်သော လေတိုက်နှုန်းများကို ခံနိုင်ရည်ရှိအောင် စီစဉ်ကြရာတွင် ငလျင်ဒဏ်ကြီးများကို ပင် ခံနိုင်ရည် ရှိအောင် ပြင်ဆင်ရကြောင်း၊ ထီးတော်မှ ခေါင်းလောင်းတော်အထိ အလေးချိန် တန် ၆၀၀ ခန့် ထမ်းထားရကြောင်း၊ ကြာမှောက်ကြာလှန်ကို စတီးတိုင်း၊ စတီး သံကွင်းနှင့် စတီး သံပတ် များ ဖြင့် ချုပ်၍ အတွင်းရှိ ရှေ့ယခင် စေတီဟောင်းနှင့် လက်ရှိ ငုံထားသော စေတီတော်ကြား ကွာဟနေသော နေရာများကို စလစ် လောင်းသွားမည် ဖြစ်သည်။ ကြာမှောက် ကြာလှန် အတွင်းပိုင်း ခိုင်ခံ့အောင် ပြုလုပ်သည့် ကဏ္ဍ တွင် ငွေကျပ် သိန်း ၁၀၀၀ ကျော် ကုန်ကျမည် ဖြစ်ပြီး လိုအပ်သည့် ပစ္စည်းများမှ ဖော်ပြပါ စတီး၊ သံ နှင့် ဘိလပ်မြေများကို စေတနာရှင် အလှူရှင်များမှ ငွေသားများ လှူဒါန်းထားပြီး ဖြစ်သည်။ ==ရွှေတိဂုံဖွဲ့စာများ== [[ရွှေတိဂုံဖွဲ့စာများ]] == သမိုင်းရက်စွဲများ (ခရစ်နှစ်) == *'''၁၃၇၂''' − ရွှေတိဂုံ စေတီတော်ကို ဟံသာဝတီဘုရင် [[ဗညားဦး]] ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ပြင်ပြီးသည့် အချိန်တွင် စေတီ၏ ဉာဏ်တော်မှာ အတောင် ၄၀ ( ပေ ၆၀) ရှိသည်။ *'''၁၄၃၆''' − ငလျင်လှုပ်၍ ခေါင်းလောင်းအထိ ပြိုကျခဲ့သည်။ ဗညားရန်း၊ ဗညားဗရူး၊ ဗညားကင်းဒေါ၊ ဘုရင်မကြီး [[ရှင်စောပု]]တို့ ပါဝင်ပြီး အဆက်ဆက်ပြုပြင်ခဲ့သောကြောင့် ဉာဏ်တော်မှာ ၃၀၂ ပေ ဖြစ်လာသည်။ *'''၁၄၇၆''' − ရှင်စောပုနှင့် ဓမ္မစေတီမင်းတို့ ဆက်လက် ပြုပြင်ခဲ့သည်။ ကြေးချိန်ပိဿာ ၃၀၀၀ ရှိဓမ္မစေတီခေါင်းလောင်းကို လှူဒါန်းခဲ့သည်။ *'''၁၄၈၅''' − ရွှေတိဂုံ ကျောက်စာတိုင်ကို ရေးထိုးစိုက်ထူခဲ့သည်။ *'''၁၅၆၄''' − [[ဘုရင့်နောင်]] လက်ထက်တွင် ငလျင်ကြီးလှုပ်၍ ပြိုသည်။ *'''၁၅၇၂''' − ၁၅၆၄ ခုနှစ်တွင် ငလျင်လှုပ်၍ ပြိုကျခဲ့သော အပျက်အစီးတို့ကို ဘုရင့်နောင်က ပြင်ဆင်ပြီး ထီးတင်ခဲ့သည်။ မကိုဋ်လှူသည်။ သဘင်ပွဲခံသည်။ *'''၁၅၈၂''' − ငါးဆူဒါယကာ နန္ဒဘုရင် လက်ထက်တွင် ထီးသစ်တင်ခဲ့သည်။ ကြေးချိန်ပိဿာ ၁၄၀ ရှိ ခေါင်းလောင်းလှူသည်။ *'''၁၅၈၃၊ နိုဝင်ဘာလ''' − အီတလီပြည်၊ ဗင်းနစ်မြို့သားကုန်သည် ဂတ်စ်ပရိုဗာလဗီ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိပြီးရွှေတိဂုံ စေတီတော်သို့ ရောက်ခဲ့သည်။ *'''၁၅၈၃''' − အင်္ဂလိပ်အမျိုးသား ရပ်ဖစ်ချ် ဒဂုန်ရောက်၍ စေတီတော်အကြောင်းကို မှတ်တမ်းတင်သည်။ *'''၁၆၁၀၊ ဇူလိုင်လ''' − ၁၆၀၈ ခုနှစ် ငလျင်ကြောင့် အပျက်အစီးများကို ပြင်၍ ပထမဆုံး ပြည်သူများ စုပေါင်းတင်လှူသည့် ထီးတော်ကို တင်ခဲ့သည်။ အင်္ဂဗုဓ် ဆရာတော်က ဦးစီးသည်။ *'''၁၆၁၂''' − ဓမ္မစေတီခေါင်းလောင်းကို [[ငဇင်ကာ]] ဖြုတ်ယူသည်။ ဒေါပုံမြစ်အတွင်းသို့ ကျခဲ့သည်။ *'''၁၆၁၃''' − အနောက်ဘက်လွန်မင်းက ငဇင်ကာကို နှိမ်နင်းပြီး ဒဂုန်သို့လာရောက်၍ စေတီတော်တွင် ကြေးခေါင်းလောင်း ဆွဲလှူသည်။ *'''၁၆၁၉၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၉''' − အနောက်ဘက်လွန်မင်းလက်ထက် ထီးတော်အသစ်တင်သည်။ ငွေခေါင်းလောင်းများကို လှူပြီး စောင့်ရှောက်ရန်အတွက် လူ ၄၂၀ ထားခဲ့သည်။ *'''၁၆၂၀၊ နိုဝင်ဘာလ''' − အနောက်ဘက်လွန်မင်းလက်ထက်တွင် ငလျင်လှုပ်ပြီး စေတီတော်အထက်ပိုင်း ပြိုကျသည်။ မဟာရံတံတိုင်းများလည်း ပြိုကျခဲ့သည်။ *'''၁၆၂၂၊ မတ်လ''' − ငလျင်ကြောင့် ပျက်စီးသည်များကို ပြုပြင်၍ ထီးတော်အသစ်တင်သည်။ ရွှေသင်္ကန်း ကပ်လှူသည်။ *'''၁၆၄၄၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆''' − ငလျင်လှုပ်၍ ပြိုသည်ကို သာလွန်မင်းက ထီးတော်ဟောင်းကို ပြုပြင်ပြီး ပြန်၍ ထီးတင်သည်။ *'''၁၆၅၂၊ မေလ ၆''' − ငလျင်လှုပ်၍ ပြိုကျသည်ကို ပင်းတလဲမင်းက ထီးပြန်တင်သည်။ *'''၁၆၆၂၊ ဖေဖော်ဝါရီလ''' − ပြင်မင်းလက်ထက်တွင် ငလျင်လှုပ်၍ ထီးတော်ဘုံသုံးဆင့် လွင့်စဉ်၍ မြေခခဲ့သည်။ *'''၁၆၆၃၊ စက်တင်ဘာလ''' − ပြည်မင်းက ထီးတော်ဟောင်းကို အင်းဝသို့ ယူ၍ ပြုပြင်ပြီးနောက် ပြန်တင်သည်။ *'''၁၆၆၄ ဒီဇင်ဘာလ''' − ငလျင်လှုပ်သဖြင့် စိန်ဖူးနှင့်တကွ ထီးတော် အနောက်မြောက်ထောင့်သို့ ကျသည်။ ငှက်ပျောဖူးနှင့် ခေါင်းလောင်းပုံပြိုသည်။ *'''၁၆၆၇၊ ဖေဖော်ဝါရီလ''' − စေတီကြီးကို ပြုပြင်ပြီး၍ ထီးအသစ်တင်ခဲ့သည်။ *'''၁၆၇၉၊ ဩဂုတ်လ − နိုဝင်ဘာလ''' − ငလျင်အကြိမ်ကြိမ်လှုပ်ခဲ့သောကြောင့် စေတီကြီးပြိုသည်ကို အများဝိုင်းဝန်းပြုပြင်သည်။ *'''၁၇၅၅၊ ဇွန်လ''' − [[အလောင်းမင်းတရား|အလောင်းဘုရား]] ရွှေတိဂုံကို ပူဇော်ရန် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ရင်ပြင်တော်တွင် ဂုဏ်တော်ကိုးပါးကို အကြိမ်တစ်ထောင်ပြည့်အောင် ရွတ်ဆိုပူဇော်သည်။ *'''၁၇၅၇၊ ဇူလိုင်လ''' − အလောင်းဘုရားကောင်းမှု ရွှေသင်္ကန်းကပ်လှူပူဇော်သည်။ သုဓမ္မာဇရပ်ကြီးများကို ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းသည်။ *'''၁၇၆၈၊ ဇွန်လ ၁၃''' − [[ဆင်ဖြူရှင်မင်း]]တရားလက်ထက်တွင် ငလျင်လှုပ်၍ စေတီတော်၏ သပိတ်မှောက် အထက်ပိုင်း ပျက်စီးသည်။ စေတီပစ္စယာ ပန်းတင်လည်း ပျက်သည်။ ဆင်ဖြူရှင်က ပြင်ဆင်ရန် ထီးတော်အသစ်လုပ်၍ ရွှေ ကိုယ်လေးချိန် မျက်ပါးခတ်စေသည်။ *'''၁၇၇၅၊ မတ်လ ၁''' − ဆင်ဖြူရှင်မင်း ထီးတော်တင်ရန် ရန်ကုန်သို့ရောက်သည်။ ရန်ကုန်မြို့ အနောက်ဘက်ယွန်းတွင် သဘင်နန်းနှင့် စံ၏။ *'''၁၇၇၅၊ မတ်လ ၁၅''' − ဆင်ဖြူရှင်ကောင်းမှု၊ အမြင့် ၃၈ ပေ၊ ၉ လက်မရှိသော ဘုံခုနှစ်ဆင့် ထီးတော်သစ်ကို တပေါင်းလပြည့်နေ့တွင် စေတီတော်မြောက်အရပ်မှ စက်သီးဖြင့် တင်သည်။ ထိုအချိန်တွင် ဉာဏ်တော်သည် ၃၃၈ ပေရှိသည်။ *'''၁၇၇၉၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၇''' − ဆင်ဖြူရှင်၏ အမိန့်ဖြင့် ရွှေတိဂုံစေတီတော်တွင် ဆွဲလှူရန် သွန်းသောကြေးချိန် ၁၅၅၅၅ ရှိ ခေါင်းလောင်းကြီးကို မဟာဃဏ္ဍဘွဲ့ပေး၍ ဆွဲလှူသည်။ အများက စည့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်းဟု ခေါ်ကြသည်။ *'''၁၇၈၆၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆''' − ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) [[ဗဒုံမင်း]]သည် ရင်ပြင်တော်ပေါ်၌ ကြေးနီအုတ်ကြွပ်မိုး စရပ် ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းသည်။ *'''၁၇၉၅၊ ဧပြီလ''' − အင်္ဂလိပ်သံကိုယ်စားလှယ် မိုက်ကယ်ဆိုင်း ရန်ကုန်သို့ရောက်၍ စေတီရင်ပြင်သို့ ရောက်သည်။ *'''၁၇၉၆၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၄''' − အင်္ဂလိပ်သံ ဟီရမ်ကောက် ဒဂုန်သို့ရောက်၍ ရွှေတိဂုံစေတီ တောင်ဘက်မုတ်ခြေရင်းမှ သွားကြည့်ပြီး ဘုရားဖူးများ စည်ကားပုံကို မှတ်တမ်းရေးခဲ့သည်။ *'''၁၈၁၇''' − အများကောင်းမှုဖြင့် စေတီတော်ကို ရွှေချသည်။ *'''၁၈၁၄၊ မေလ ၁၂''' − ရွှေတိဂုံကုန်းတော်ကို အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်တက်၍ သိမ်းပြီး ခံတပ်လုပ်သည်။ ဌာပနာတိုက်များ ဖောက်၍ အဖိုးတန် ရတနာတွေ ယူသည်။ စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်းကြီးကို ဖြုတ်ယူသယ်ဆောင်၍ သင်္ဘောပေါ်တင်ရာ မြစ်ထဲကျသည်။ *[[File:Scene upon the terrace of the Great Dagon Pagoda at Rangoon.jpg|thumb|239x239px|ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီး (ခရစ်နှစ် ၁၈၂၄ - ၁၈၂၆)]]'''၁၈၂၆၊ ဇန်နဝါရီလ''' − အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်မှ ဖြုတ်ယူ၍ မြစ်ထဲကျသွားသော စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်းကြီးကို မြန်မာတို့ ရအောင်ဆယ်ယူပြီး ပြန်လည်ဆွဲယူသည်။ *'''၁၈၂၆၊ ဒီဇင်ဘာလ ၉''' − ရွှေတိဂုံကုန်းတော်ကို အင်္ဂလိပ်လက်ထဲက ပြန်၍ရသည်။ ဟံသာဝတီဝန်ကြီး မဟာမင်းလှရာဇာက လက်ခံသည်။ အပျက်အစီးများကို ပြုပြင်သည်။ *'''၁၈၄၁၊ အောက်တိုဘာလ ၃''' − [[သာယာဝတီမင်း]] (ရွှေဘိုမင်း) စေတီတော်ကို ဖူးမြော်ရန် တက်သည်။ ရန်ကုန်တွင် နန်းသစ်ဆောက်၍ ငါးလမျှ စံသည်။ *'''၁၈၄၁၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၀''' − စေတီတော်ကြီးကို သာယာဝတီမင်း ရွှေပုဇွန်ခွံ ကပ်လှူသည်။ *'''၁၈၄၁၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆''' − ရွှေဘို (သာယာဝတီ) မင်းက ရွှေတိဂုံရင်ပြင်တွင် အလှူတော် ရေစက်ချသည်။ မိဖုရား မမြကလေးက စောင်းတန်းဖိုး လှူသည်။ *'''၁၈၄၂၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၀''' − ရွှေဘိုမင်းသည် ရွှေတိဂုံကို ဖူးမြော်ရန် တက်ပြီ သံသေခေါင်းလောင်း နှစ်လုံးနှင့် ဆည်းလည်းများ လှူသည်။ သွန်းလုပ်ဆဲ ခေါင်းလောင်းကြီး မပြီးသော်လည်း မစောင့်နိုင်သောကြောင့် ဆက်လက်သွန်းစေပြီး ပြန်ရန် ပြင်သည်။ *'''၁၈၄၂၊ ဇန်နဝါရီ ၂၂''' − ရန်ကုန်မှ သာယာဝတီမင်းနှင့် အခြွေအရံများ အမရပူရသို့ ပြန်ကြွသည်။ *'''၁၈၄၃၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၉''' − သာယာဝတီမင်းကောင်းမှု မဟာတိသဒ္ဒဃဏ္ဍခေါင်းလောင်းတော်ကြီးကို လူ ၅၀ ဖြင့် သွန်းလုပ်ပြီးစီးသည်ကို ဘုရင်မကြွရောက်နိုင်သဖြင့် အသည်ဝန် မဟာစည်သူနှင့် ပန်းတဉ်းဝန်တို့က တန်ဆောင်း ပြာသာဒ်နှင့် ဆွဲလှူသည်။ *'''၁၈၅၂၊ ဧပြီလ ၁၄''' − [[ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်|အင်္ဂလိပ် − မြန်မာ ဒုတိယစစ်ပွဲ]]တွင် အင်္ဂလိပ်တပ်များ ကုန်းတော်ကိုတက်၍ တိုက်ခိုက်သိမ်းယူတပ်စွဲ၍ ဌာပနာတိုက်များ ဖောက်ကြသည်။ *'''၁၈၅၂၊ ဇူလိုင်လ ၂၀''' − အိန္ဒိယဘုရင်ခံချုပ် လော့ဒ်ဒါလဟိုဇီ ကုန်းတော်ပေါ်သို့ တက်သည်။ *'''၁၈၅၂၊ နိုဝင်ဘာလ ၁''' − ကုန်းတော်ပေါ်တွင် လက်နက်တိုက် ဖောက်ခွဲမှုဖြစ်၍ လူငါးဦး ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ *'''၁၈၅၃၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၂၊၂၃''' − ကုန်းတော်ကို တက်ရောက်သိမ်းမည်ဟု သတင်းရသဖြင့် အစောင့်များချထာပြီး ဆူပူမည့် သူများကို ဖမ်းသည်။ *'''၁၈၅၃''' − အိန္ဒိယဘုရင်ခံချုပ် လော့ဒ်ဒါလဟိုဇီက စေတီတော်ကြီးတွင် အင်္ဂလိပ်တပ်သားများ ဆက်ပြီးဖောက်ထွင်း လုယူခြင်းမပြုရဟု အမိန့်ထုတ်သည်။ *'''၁၈၅၅''' − ၁၈၅၂ ခုနှစ်မှစ၍ စစ်ကြောင့် အပျက်အစီးများကို အင်္ဂလိပ်အစိုးရ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ပြုပြင်၍ [[မောင်ထော်လေး၊ စစ်ကဲ|စစ်ကဲ မောင်ထော်လေး]] က စတင်စောင့်ရှောက်သည်။ ဦးထော်လေးသည် စေတီတော်အတွက် ထီးတော်ကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ ခေါင်းလောင်းစာရင်းပြုလုပ်ခြင်း၊ ပြန်လည်ဆပ်ကပ်လှူဒါန်းခြင်းများ ပြုလုပ်သည်။ အလှူဒါနများ စုဆောင်းပြီး စေတီတော်ပြန်လည်ပြုပြင်ရန်အတွက် ငြမ်းဆင်သည်။ တပေါင်းလတွင် ခေါင်းလောင်းများ ပြန်၍ တင်လှူသည်။ *'''၁၈၆၇''' − ကုန်းတော်ပတ်လည်ကို အင်္ဂလိပ်ခံတပ်အဖြစ် အခိုင်အမာ စတင်ပြုပြင်သည်။ *'''၁၈၆၉'''− ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီးကို စောင့်ရှောက်ရန် ဘုန်းတော်ကြီး ဦးပဏ္ဍိတ ခေါ် ဦးပြားကို နာယကထားပြီး ဂေါပက ဖွဲ့သည်။ *'''၁၈၆၉၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၁''' − ဂေါပကအဖွဲ့က စည်းဝေး၍ ထီးတော်အသစ်တင်၍ ပြည်သူ့အားနှင့် မဖြစ်နိုင်၍ မန္တလေးမှ [[မင်းတုန်းမင်း]]ကို ဆောင်ရွက်ပါရန် လျှောက်ထားဖို့ ဆုံးဖြတ်သည်။ *'''၁၈၆၉၊ ဒီဇင်ဘလ ၂၆''' − မင်းတုန်းမင်း၏ တိဂုံဆံတော်ရှင် ထီးတော်သစ် တင်စေအမိန့်ကို ညီလာခံတွင် ချမှတ်သည်။ *'''၁၈၇၀၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၁''' − မင်းတုန်းမင်း၏ ထီးတော်သစ်တင်ရန် အမိန့်ချမျတ်ခြင်းကို စေတီတော်ရင်ပြင် သာယာဝတီခေါင်းလောင်းအနီးတွင် မှတ်လွှာဖတ်ပွဲ ပြုလုပ်သည်။ *'''၁၈၇၀၊ မေလ''' − ထီးတော် မန္တလေးတွင် ပြုလုပ်ရန်အတွက် အလှူပါဝင်ရန် ရန်ကုန်မှ ငွေများ၊ ပစ္စည်းများ ပို့သည်။ *'''၁၈၇၁၊ အောက်တိုဘာလ ၂''' − ထီးတော်ကြီးကို မန္တလေးတွင် ပြုလုပ်ပြီး၍ မင်းတုန်းမင်းက ရေစက်ချ လှူဒါန်းသည်။ *'''၁၈၇၁၊ အောက်တိုဘာလ ၂၂''' − ထီးတော်သစ် ပင့်ဆောင်လာသောအဖွဲ့ ရေနန်းစကြာ သင်္ဘောဖြင့် ရန်ကုန် လမ်းမတော်ဆိပ်သို့ ဆိုက်ရောက်သည်။ *'''၁၈၇၁၊ အောက်တိုဘာလ ၂၆''' − ထီးတော်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် မင်းကြီးမဟာမင်းကျော် မင်းထင် (ပုပ္ပါးဝန်ထောက်) က အင်္ဂလိပ် မဟာမင်းကြီးကို အခမ်းအနားဖြင့် အတွင်းဝန်ရုံးတွင် ထီးတော်ပေးအပ်ပွဲလုပ်သည်။ *'''၁၈၇၁၊ အောက်တိုဘာလ ၂၈''' − ထီးတော်သစ်သည် ရွှေတိဂုံကုန်းတော်ရှိ ဒေါ်ဖွားဇရပ်သို့ ရောက်သည်။ *'''၁၈၇၁၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၄''' − ထီးတော်ဟောင်းကို တပိုင်းစီ စပြီးချရာ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ပြီးသည်။ *'''၁၈၇၁၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၉''' − ထီးတော်သစ်ကို စ၍တင်ရာ စက်ပျက်၍ မအောင်မြင်။ *'''၁၈၇၁၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၁''' − ထီးတော် ပထမဘုံကိုတင်၍ ပြီးသည်။ *'''၁၈၇၁၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆''' − ထီးတော်သစ်နှင့်တကွ စိန်ဖူးငှက်မြတ်နားတင်၍ ပြီးမြောက်အောင်မြင်သည်။ *'''၁၈၇၁၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၇''' − ပုပ္ပါးဝန်ထောက်နှင့်အဖွဲ့ ရန်ကုန်မှ ထွက်၍ နေပြည်တော်သို့ ပြန်သည်။ *'''၁၈၇၂၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂''' − စေတီတော် တပေါင်းပွဲမှာ ခါတိုင်းနှစ်များထက်ထူးပြီး စည်ကားခဲ့သည်။ တောရွာများမှ ဘုရားဖူးများ အများအပြား လာရောက်ကြသည်။ *'''၁၈၇၂၊ မတ်လ ၁၅''' − [[ကောင်း၊ ဦး (ကင်းဝန်မင်းကြီး)|ကင်းဝန်မင်းကြီး]]ခေါင်းဆောင်သော လန်ဒန်သွားသံအဖွဲ့ ရွှေတိဂုံကုန်းတော်မှာ တက်ပြီး မြောက်မျက်နှာ ဇရပ်တွင် ဆွမ်းကျွေးသည်။ စေတီတော် အရှေ့ဘက်ရှိ ကျောင်းတော်ရာသို့ သွားကြည့်၏။ *'''၁၈၇၂၊ ဧပြီလ ၁၁''' − အင်္ဂလိပ် မဟာရှင်တော်ဝန်မင်းကြီးက နောက်ထပ်ဘဏ္ဍာထိန်း လူကြီးငါးဦးခန့်ထားကြောင်း အမိန့်ထုတ်သည်။ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ပြဋ္ဌာန်းပေးသည်။ *'''၁၈၇၄၊ မတ်လ ၂၆''' − ကင်းဝန်မင်းကြီး ဦးဆောင်သော ပြင်သစ်ပြည် ပါရီသွား သံအဖွဲ့ စေတီတော်ကို ဝင်ဖူးရင်း ဆွမ်းတော်ကပ်သည်။ *'''၁၈၇၄၊ စက်တင်ဘာလ ၂၀''' − ကင်းဝန်မင်းကြီး၏ ပါရီပြန် သံအဖွဲ့ အပြန်ရန်ကုန်ဝင်ပြီး စေတီတော်ကြီးတွင် တစ်ကြိမ် ဆွမ်းတော်ကြီး ကပ်သည်။ *'''၁၈၈၅၊ ဧပြီလ ၂၉''' − ရန်ကုန်ခရိုင် တရားသူကြီးရုံးက ရွှေတိဂုံစေတီ ဘဏ္ဍာတော်ထိန်းအဖွဲ့ဝင် ကိုးဦး ခန့်အပ်သည့် ဂေဇက် ထုတ်ပြန်သည်။ *'''၁၈၈၆၊ ဖေဖော်ဝါရီလ''' − ရုရှား ပါဠိပညာရှင် မိနေယဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသို့ရောက်၍ ရွှေတိဂုံစေတီတော်သို့ အဖူးအမြော် တက်ရောက်သည်။ မှတ်တမ်းရေးသည်။ *'''၁၈၈၈၊ အောက်တိုဘာလ ၉''' − ငလျင်လှုပ်၍ ငှက်မြတ်နားနှင့် စိန်ဖူးတော် အောက်သို့ကျသည်။ ရွဲအထက်မှ အင်္ဂတေများ ကွာကျသည်။ *'''၁၈၈၉၊ မတ်လ ၁၇''' − ၁၈၈၈ ခုနှစ် ငလျင်ကြောင့် ပြုတ်ကျသော စိန်ဖူးတော်နှင့် ငှက်မြတ်နားကို ပြင်ဆင်ပြီးနောက် တပေါင်းလ ပွဲတော်တွင် ပြန်၍ တင်လှူသည်။ *'''၁၈၉၈''' − မြို့လူထုက မဲဆန္ဒဖြင့် ပထမဆုံး ရွေးကောက်သော ဘဏ္ဍာထိန်းအဖွဲ့ စတင်ဆောင်ရွက်သည်။ *[[File:Shwedagon Pagoda 1900.JPG|thumb|ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီး (ခရစ်နှစ် ၁၉၀၀ )]]'''၁၉၀၀''' − စေတီတော်ကြီးအား ရွှေပြားသင်္ကန်း ကပ်လှူရန် ကြေညာ၍ အလှူရှင်များ ဖိတ်ခေါ်သည်။ *'''၁၉၀၃၊ မတ်လ ၂''' − စေတီတော် ခေါင်းလောင်းပုံ တောင်ဘက် အနားလန်စွန်းတွင် ကျားမတစ်ကောင် တက်နေ၍ ဂေါ်ရာများ လာရောက်ပြီး သေနတ်ဖြင့် ပစ်၍ သတ်ရသည်။ *'''၁၉၀၄၊ မတ်လ ၂၆''' − စေတီတော် ကိုယ်လုံးပြည့် ရွှေသင်္ကန်း ကပ်လှူသည်။ *'''၁၉၀၆''' − ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ဘုရင်လောင်း ဝေလမင်းသားနှင့် ကြင်ယာတော် မေရီမင်းသမီး ရွှေတိဂုံ ကုန်းတော်ပေါ် တက်ရောက်ကြည်ညိုသည်။ *'''၁၉၀၈၊ အောက်တိုဘာလ ၂''' − ဘုရားပိုင် မြေကွက်အကျယ် ၄၉.၇၄ ဧကအတွက် အင်္ဂလိပ်အစိုးရက ဂရန်ထုတ်ပေးသည်။ *'''၁၉၁၈၊ ဖေဖော်ဝါရီလ နှင့် ဇွန်လ''' − သူရိယမဂ္ဂဇင်းတွင် [[ကာတွန်းဦးဘကလေး|ကာတွန်း ဦးဘကလေး]]က ဘုရားပေါ်တွင် မျက်နှာဖြူများ ဖိနပ်စီးသည့် အကြောင်းနှင့် ဖိနပ်စီးသည့် ကိစ္စကြောင့် ဝိုင် အမ် ဘီ အေ အဖွဲ့ကြီး၌ သဘောကွဲပုံကို ကာတွန်းများ ရေးဆွဲ၍ သရော်သည်။ *'''၁၉၁၉၊ ဩဂုတ်လ ၁၉''' − ငလျင်လှုပ်၍ ငှတ်မြတ်နားတိုင် ယိုင်သည်။ *'''၁၉၁၉၊ အောက်တိုဘာလ ၂၉''' − ဘုရားစေတီများတွင် ဖိနပ်မစီးရဟု အင်္ဂလိပ်အစိုးရက အမိန့်ထုတ်သည်။ သို့ရာတွင် တာဝန်အရ သွားရောက်လျှင် စီးနိုင်သည်ဟု ခြွင်းချက်ပါရှိသည်။ *'''၁၉၁၉''' − အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်များ ဘုရားကုန်းတော်ပေါ်မှ ပြောင်းရွေ့သွားရန် စပြီး အရေးဆိုသည်။ *'''၁၉၂၀၊ ဒီဇင်ဘာလ ၅''' − ရန်ကုန်ကောလိပ်မှ သပိတ်မှောက်ကျောင်းသားများသည် အရှေ့ဘက်၊ ဗဟန်း ဦးအရိယ ကျောင်းတိုက်၌ စခန်းချသည်။ *'''၁၉၂၀၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၂''' − အင်္ဂလိပ်အတိုက်အခံ လေဘာပါတီ အမတ်ကာနယ်ဝက်ဂျ်ဝုဒ် ဇနီးမောင်နှံ ဘုရားပေါ်သို့ ဖိနပ်ချွတ်၍ တက်သည်။ ကောလိပ် သပိတ်မှောက်ကျောင်းသားများနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသည်။ *'''၁၉၂၁၊ မတ်လ ၁၆−၂၃''' − ၁၉၁၉ခုနှစ် ငလျင်ကြောင့် ပျက်စီးသော ငှက်မြတ်နားကို ပြုပြင်ပြီး အသစ်တင်ပွဲ ပြုလုပ်သည်။ ဆရာလင်း မော်ကွန်းရေးသည်။ *'''၁၉၂၉၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၂''' − ကုန်းတော်ပေါ်မှ အင်္ဂလိပ် စစ်သင်္ချိုင်းကို ကန်တော်မင် အင်္ဂလိပ်သင်္ချိုင်းသို့ အခမ်းအနားဖြင့် ပြောင်းသည်။ *'''၁၉၂၉၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၇''' − ဘဏ္ဍာတော်ထိန်းအဖွဲ့က လက်မှတ်ထိုး၍ ဘုရင်ခံနှင့် ဘုရားလူကြီးတို့ စစ်တပ်ပြောင်းရေး သဘောတူညီချက်ကို ကြေညာသည်။ *'''၁၉၂၉၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၉''' − အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်များ ကုန်းတော်ပေါ်မှ အပြီးအပိုင် ရွှေ့ပေးသည်။ *'''၁၉၃၀၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၈''' − [[ဝိစာရ၊ ဦး|အရှင်ဦးဝိစာရ]]၏ အလောင်းတော်ကို အနောက်ဘက်မုတ်အနီးတွင် ပြည်သူတို့ မီးသင်္ဂြိုဟ်သည်။ *'''၁၉၃၀၊ မတ်လ ၂''' − စစ်တပ်များ ရှိစဉ်က ပြည်သူပြည်သားများ တက်ခွင့်မရခဲ့သော အနောက်ဘက်စောင်းတန်းကြီးကို သံဃာအပါး ၄၀၀၀ အားဆွမ်းကျွေး၍ ဖွင့်သည်။ မဏ္ဍပ် ၁၃၀ ကျော်ဖြင့် ကျွေးမွေးဧည့်ခံသည်။ *'''၁၉၃၀၊ မေလ ၅''' − ငလျင်ကြီးလှုပ်၍ ငှက်မြတ်နားတိုင်ကျိုးပြီး စိန်ဖူးတော် တွဲလွဲကျသည်။ *'''၁၉၃၀၊ ဇူလိုင်လ ၂၀''' − ဦးစံထွန်း တန်ဆောင်းတွင် ဒို့ဗမာသီချင်း([[တို့ဗမာ သီချင်း]])ဆိုပွဲ ပြုလုပ်ရာ ဝိုင်−အမ်−ဘီ−အေ ဆရာတင် ([[သခင်တင် (ဝိုင်အမ်ဘီ)]])က တိုင်ပေးသည်။ *'''၁၉၃၀၊ စက်တင်ဘာလ''' − ကုန်းတော်ပေါ်မှာ လူငယ်များ ၅၀၀၀ ကျော် စုဝေးပြီး အစည်းအရုံးဖွဲ့သည်။ *'''၁၉၃၁၊ မတ်လ ၆''' − ကုန်းတော်ပေါ်မှာ မီးကြီးလောင်သည်။ အဖိုးတန်လက်ရာများနှင့် တန်ဆောင်း ၂၀ ကျော်မီးထဲပါသွားပြီး သိန်း ၂၀ ဖိုး ဆုံးရှုံးသည်။ *'''၁၉၃၁၊ ဧပြီလ ၃၀''' − ၁၉၃၀ ငလျင်ကြောင့် ပျက်စီးသော စိန်ဖူးတော် ပြုပြင်ပြီး၍ ပြန်လည် ကပ်လှူသည်။ [[လယ်တီ ပဏ္ဍိတ ဦးမောင်ကြီး|လယ်တီပဏ္ဍိတ ဦးမောင်ကြီး]] ဩဘာရတု ရေးသည်။ *'''၁၉၃၂၊ ဇူလိုင်လ ၁၀''' − အနောက်ဘက်မုတ် စောင်းတန်းကို ဆောက်ရန် အလယ်တောရ ဆရာတော် အုတ်မြစ်ချသည်။ *'''၁၉၃၅''' − စေတီဖိနပ်တော်ရင်း ပတ်လည်တွင် ဂေါပကလူကြီး ဦးဘသော်နှင့် ဒေါ်သဲမေတို့က သံစည်းရိုးကာရန် လှူဒါန်းသည်။ *'''၁၉၃၆၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅''' − တက္ကသိုလ် သပိတ်မှောက်ကျောင်းသားများ ကုန်းတော်ပေါ်တက်၍ သပိတ်စခန်းချသည်။ *'''၁၉၃၉၊ ဇန်နဝါရီလ ၈''' − ရေနံမြေ သပိတ်မှောက် အလုပ်သမားများနှင့် ရန်ကုန်ဝန်းကျင်မှ သပိတ်သမားများ ရွှေတိဂုံကုန်းတော်ကို ဗဟိုပြု၍ စခန်းချသည်။ *'''၁၉၃၉၊ ဇန်နဝါရီလ ၉''' − ကုန်းတော်ပေါ်တွင် နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး လူထုအစည်းအဝေးပွဲကြီး ပြုလုပ်သည်။ ၁၃၀၀ ပြည့် အရေးတော်ပုံ ကာလ ဖြစ်သည်။ *'''၁၉၃၉၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၃''' − တောင်ဘက်စောင်းတန်းရှိ မော်လမြိုင်ဇရပ်တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ဒို့ဗမာအစည်းအရုံးဌာနချုပ်သို့ ပုလိပ်မင်းကြီး ပရက်စကော့နှင့်အဖွဲ့ ဖိနပ်စီး၍ တက်ရာ ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ကြသည်။ *'''၁၉၃၉၊ ဇွန်လ ၂၂'' − လက်ရှိ ရွှေတိဂုံစေတီတော် ဥပဒေကို တရားလွှတ်တော်က အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းပေးသည်။ *'''၁၉၄၂၊ ဒီဇင်ဘာလ ၉''' − ဂျပန်စစ်သေနာပတိနှင့် မြန်မာဝန်ကြီးချုပ် ကုန်းတော်ပေါ်တက်၍ ဖူးပြီး စစ်အောင်နိုင်ရေးအတွက် ဆွမ်းကျွေးသည်။ *'''၁၉၄၃၊ ဩဂုတ်လ ၁''' − နိုင်ငံတော် အဓိပတိ [[ဒေါက်တာဘမော်]] ဘုရားဖူးတက်သည်။ *'''၁၉၄၅၊ ဇန်နဝါရီလ ၁''' − ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် ဂျပန်ရှုံးနိမ့်တော့မည့် အခြေရှိသဖြင့် နိုင်ငံတော် အဓိပတိ ဘုရားဖူးတက်ပြီး စစ်အောင်နိုင်ရေး ဆုတောင်းသည်။ *'''၁၉၄၅၊ မတ်လ ၁၇''' − ရွှေတိဂုံစေတီ အနောက်ဘက်ကွင်းမှ မြန်မာ့တပ်မတော်က ရန်သူကို တိုက်ရန် စစ်ထွက်ပွဲ ပြုလုပ်သည်။ [[အောင်ဆန်း|ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]] မိန့်ခွန်းပြောသည်။ *'''၁၉၄၅၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၈''' − ဖ−−ဆ−−ပ−−လ ပြည်လုံးကျွတ်ညီလာခံကို စေတီတော်ကုန်းမြေ အလယ်ပစ္စယာ၌ တက်ရောက်သည်။ ပရိသတ် တစ်သိန်းကျော် တက်သည်။ *'''၁၉၄၆၊ ဇွန်လ ၁၂''' − စစ်ဘေးရန်ကြောင့် ကုန်းတော်ပေါ်တွင် ခိုလှုံနေထိုင်ခဲ့ကြသူများအား ဩဝါဒါစရိယ ဆရာတော်ကြီးများ၏ အမိန့်ဖြင့် ပြောင်းရွှေ့ရန် အကြောင်းကြားသည်။ *'''၁၉၄၆၊ စက်တင်ဘာလ''' − နယ်ချဲ့ကို ဆန့်ကျင်သော အစိုးရအမှုထမ်းပေါင်းစုံ သပိတ်များ ကုန်းတော်ပေါ်တွင် စခန်းချသည်။ ပုလိပ်သပိတ်အဖွဲ့လည်း ပါဝင်သည်။ *'''၁၉၄၈၊ ဇန်နဝါရီလ ၂''' − မြန်မာနိုင်ငံမှ ပြန်ရတော့မည့် အင်္ဂလိပ်နောက်ဆုံး ဘုရင်ခံ ဟူးဘတ်ရန့်စ် ကုန်းတော်ပေါ်သို့ လာရောက်၍ ကြည်ညိုသည်။ *'''၁၉၇၀၊ စက်တင်ဘာလ ၅၊၆''' ငလျင်များလှုပ်သည်။ စေတီတော် ပိန္နဲတိုင်စောင်း၍ ဆည်းလည်းအချို့ ပြုတ်ကျသည်။ *'''၁၉၇၁၊ မတ်လ ၇''' − ယမန်နှစ်အတွင် ငလျင်ကြောင့် ပိန္နဲတိုင် တိမ်းစောင်းသွားသည်ကို ပြုပြင်ခြင်းနှင့် ထီးတော်တင် စစ်ဆေးခြင်း၊ ငှက်မြတ်နား ပြုပြင်ခြင်း၊ ရွှေပြားနှင့် ရတနာများ၊ ဆည်းလည်းများ လှူခြင်းများ၏ ကုသိုလ်အစုစု သိန်း ၁၀၀ ကျော်ဖိုးကို ရင်ပြင်တွင် ရေစက်ချ လှူဒါန်းသည်။ *'''၁၉၇၂၊ ဧပြီလ/မတ်လ''' - စေတီတော် ပထမ ဖောင်းရစ် အထက်တွင် ၁၉၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ ရှစ်ကြိမ်မျှခွဲပြီး တစ်ပေပတ်လည် ရွှေပြား ၁၃၁၅၃ ပြား ကပ်လှူထားခဲ့ရာမှ ကျန်ဖောင်းရစ်အားလုံး ရွှေပြားကပ်လှူနိုင်ရန် အလှူရှင်တို့၏ နောက်ထပ်ရွှေပြား ၁၁၂၉ ပြား ပူဇော်ရန် စီစဉ်သည်။ တစ်ပြားလျှင် ခြောက်ကျပ်သားရှိ၍ ကာလတန်ဖိုး ၃၀၀၀ ကျပ်ဖြစ်သော ရွှေပြားများကို မေလဆန်း ၄ ရက်နေ့မှ စ၍ ကပ်လှူသည်။ တစ်ဦးချင်းသော်လည်းကောင်း၊ စုပေါင်း၍သော်လည်းကောင်း လှူဒါန်းကြသည်။<ref name="မြတ်ဘုရားရွှေတိဂုံ" /> ==ဓာတ်ပုံများ== <center><gallery> |thumb|မြေအောက်ဌာပနာအတွင်းရှိ ဘုရားလေးဆူတို့၏ဓာတ်တော်မြတ်လေးဆူ Image:Shwedagon Pagoda Yangon29.JPG|ရွှေတိဂုံစေတီတော် နေ့ရှုခင်းအလှ Image:Shwedagon_Night.JPG|ရွှေတိဂုံစေတီတော် ညရှုခင်းအလှ Image:ShwedagonIMG 7608.JPG|Outside the gates Image:ShwedagonIMG 7642.JPG|Devotees paying homage to the [[Triple Gem]] Image:ShwedagonIMG 7654.JPG|Intricate ceiling Image:ShwedagonIMG 7656.JPG|ကျောက်စိမ်းဘုရား Image:ShwedagonIMG 7662.JPG|ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များ File:Singu Min Bell.JPG|စဉ့်ကူးမင်း ခေါင်းလောင်းတော် Image:IMG TharrawaddyBell.JPG|သာယာဝတီမင်း ခေါင်းလောင်း Image:ShwedagonCrowdedDay.JPG|ရွှေတိဂုံစေတီတော်တွင် လူများစည်ကားသော နေ့တစ်နေ့ Image:Yangon65.JPG|Planetary post for Mercury Image:Shwedagon Pagoda complex.jpg|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ရွှေတိဂုံစေတီတော် Image:ShwedagonPagoda.jpg|Shwedagon, a forest of pagodas Image:Shvedagon Pagodaman.jpg|ဘုရားဖူးလာသော သက်ကြီးရွယ်အိုတစ်ဦး Image:Shwedagon_well.jpg|ဆံတော်တွင်း File:Typical Planetary Post, Shwedagon.jpg|တနင်္လာဂြိုဟ်တိုင် Image:Mote_shwedagon.jpg|Eastern mote (cardinal point building) Image:Shwedagon-Pano-39314.jpg|Panoramic view Image:Shvedagon Pagoda3.jpg Image:Shwedagon pagoda.jpg|ဒဂုံစေတီတော်ကြီး မြင်ကွင်း ၁၈၂၅, from a print after Lieutenant Joseph Moore of Her Majesty’s 89th Regiment, published in a portfolio of 18 views in 1825-1826 lithography Image:2007 Myanmar protests 4.jpg </gallery> </center> == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *{{Commons category-inline|Shwedagon pagoda|ရွှေတိဂုံစေတီတော်}} *{{Official website|http://www.shwedagon.org/index.php}} * [http://www.knowledgerush.com/kr/jsp/db/viewuser.jsp?userId=23631&penname=About+Shwedagon+Pagoda မြို့မ-မြင့်ကြွယ် ၏ ရွှေတိဂုံစေတီတော် ]{{Dead link|date=December 2020 }} *[http://www.shwedagonpagoda.com ရွှေတိဂုံစေတီတော် ဂေါပကအဖွဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်] *[http://www.seasite.niu.edu/Burmese/legends/Legends/Shwedagon/shwedagon1.htm ခင်မျိုးချစ် ၏ ရွှေတိဂုံစေတီတော် သမိုင်း] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311061328/http://www.seasite.niu.edu/Burmese/legends/Legends/Shwedagon/shwedagon1.htm |date=11 March 2007 }} *[http://dlxs.library.cornell.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=sea;cc=sea;sid=7bed782c84f9384d489525bd8473efe6;rgn=full%20text;idno=sea341;view=image;seq=110 ''My Child-life in Burmah'' by Olive Jennie Bixby 1880 recollections of a missionary's daughter : inc. detailed description of King Mindon's new ''hti'' being erected, pp 111] *[http://www.gutenberg.org/files/32977/32977-h/32977-h.htm#Page_203 Rudyard Kipling's description of Shwedagon Pagoda in 1889] *[http://www.canal-u.tv/producteurs/cerimes/dossier_programmes/conferences_de_l_efeo_ecole_francaise_d_extreme_orient/refashioning_space_the_shwedagon_in_british_burma_myanmar Elizabeth Moore conference ''the shwedagon in british burma myanmar''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120305004419/http://www.canal-u.tv/producteurs/cerimes/dossier_programmes/conferences_de_l_efeo_ecole_francaise_d_extreme_orient/refashioning_space_the_shwedagon_in_british_burma_myanmar |date=5 March 2012 }} *[http://dlxs.library.cornell.edu/cgi/t/text/text-idx?c=sea;cc=sea;view=toc;subview=short;idno=sea282 Lt. J.E. Alexander's account, 1827, p. 153] *[http://www.wdl.org/en/item/9213 "Scene upon the Terrace of the Great Dagon Pagoda"] from 1826 {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ စေတီပုထိုးများ}} [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ စေတီပုထိုးများ]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် အဆောက်အအုံများ]] [[Category:ရန်ကုန်မြို့]] 0wj42ycvzz5ztqtxwryxm5rfrsay138 0 5124 879972 786379 2025-07-03T14:41:13Z 38.52.122.50 အဓိကရ မှ အထင်ရက ဟူ၍ပြောင်းလဲရေးသားထားပါသည်။ 879972 wikitext text/x-wiki {{Redirect|အင်းတော်ကြီး}} {{Infobox lake | name = အင်းတော်ကြီးကန် | image = Indawgyi Lake.JPG | caption = ရွှေမဉ္ဇူ ရေလယ်ဘုရားသို့ သွားရန် သဘာဝ လျှောက်လမ်း | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[ကချင်ပြည်နယ်]] | coords = {{coord|25|8|N|96|20|E|region:MM_type:waterbody|display=inline,title}} | type = သဘာဝကန် | inflow = | outflow = | catchment = | basin_countries = [[မြန်မာ]] | length = {{convert|24|km|mi|abbr=on}} | width = {{convert|13|km|mi|abbr=on}} | area = | depth = | max-depth = | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|166|m|ft|abbr=on}} | islands = | cities = }} [[File:Indawgyi Lake and Indawgyi Pagoda.jpg|thumbnail|right|အင်းတော်ကြီးကန်နှင့် ရွှေမဉ္ဇူဘုရား]] အင်းတော်ကြီးကန်ကို [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[မိုးညှင်းခရိုင်]]၊ [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးသော သဘာဝ အင်းကြီးဖြစ်သည်။ တောင်နှင့်မြောက် အလျား (၁၄)မိုင်၊ အနံ(၇)မိုင်ရှိပြီး စတုရန်းမိုင် ၁၀၀ အပါအဝင်ဧရိယာ ၃၁၄.၆၇ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းပါသည်။ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ၇၀၀-ပေ အမြင့်တွင် တည်ရှိသည်။ မိုးရာသီအချိန်တွင် အနောက်ဘက်ကမ်းရှိ လုံးတုံနှင့် အရှေ့ဘက်ကမ်းရှိ ဟဲပုရွာအကြား ရေပြင်အကျယ်ဆုံးဖြစ်သည်။ ရေပြင်ကြီးသက်သက် အကျယ်အဝန်းသည် (၄၄.၉) စတုရန်းမိုင်ရှိသည်။ အင်းတော်ကြီးကန်အတွင်း အမှိုက်ဒိုက်သရိုက် ကင်းစင်သည်။ ရေကြည်လင်သည်။ ရေပြင်ကျယ်ကြီးသည် ပင်လယ်ပြင်တမျှ ရှုမဆုံးအောင်လှပသည်။ အမြင့် ပေ ၁၀ဝ၀ ကျော်မှ ၄၀ဝ၀ ကျော်ထိ မတ်စောက်မြင့်မားသော တောင်တန်းများ ကျောက်တောင်ကြီးများ ဝန်းရံထားသည်။ အင်းတော်ကြီးကန်၏ အလယ် အင်းစွယ်တစ်ခုပေါ်တွင် ရွှေမဉ္ဇူစေတီတော်ကို တည်ထားသည်။ အင်းတော်ကြီးကန်သည် ပတ်ပတ်လည်၌ တောင်ရိုးတောင်စွယ်များ ဝိုင်းရံထားသည့် ချိုင့်ဝှမ်းကြီးဖြစ်သည်။ [[ရွှေမဉ္ဇူဘုရား]]သည် ကချင်ပြည်နယ်၏ အထင်ကရစေတီတော်ကြီး ဖြစ်သည်။ တပေါင်းလဆန်း ဘုရားပွဲတော် ကျင်းပချိန် နီးကပ်လာလျှင် ဘုရားစေတီအရောက် လူလျှောက်သွားနိုင်ရန် သဲလမ်းမကြီးနှစ်လမ်း ပေါ်လာတတ်သည်။ ဘုရားပွဲတော်ပြီးသည့်အခါ သဲလမ်းများ ရေထဲ ပြန်မြုပ်သွားတတ်သည်။ ဘုရားပွဲတော်သည် အနီးစပ်ချုပ်နှင့်ရပ်ဝေးဧည့်သည်များဖြင့် စည်ကားလေ့ရှိသည်။ အင်းပတ်ဝန်းကျင်တွင် တိုင်းလျှံ(ရှမ်းနီ)ဟုခေါ်သော [[ရှမ်းလူမျိုး]]တို့သည် ရှေးအစဉ်အဆက်ကတည်းကနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ အင်းတော်ကြီးကို [[ရှမ်းဘာသာ]]အားဖြင့် လောင်းလုံစည်ခမ်း သို့မဟုတ် လင်လုံ ဟုခေါ်ကြသည်။ စည်ခမ်းအင်းကြီးဟုအစိပ္ပာယ်ရသည်။ စည်ခမ်းဆိုသည်မှာ အင်းတော်ကြီးအင်းဟူ၍မဖြစ်ပေါ်လာမီက ယင်းဒေသတွင်ရှိခဲ့သောမြို့ကြီးတစ်မြို့ဖြစ်သည်။ ==သစ်ပင်ပန်းမန် တိရစ္ဆာန်များ== [[အင်းတော်ကြီးကန်]]ပတ်လည်တွင် [[အင်းတော်ကြီး တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဘေးမဲ့တော]]တည်ရှိသည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင်စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ရှုမျှော်ခင်းများ၊ ရှားပါး[[နို့တိုက်သတ္တဝါများ]]၊ [[ငှက်]]များအပါအဝင် မျိုးကွဲ[[တိရစ္ဆာန်]]များအား တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မျိုးသုဉ်းမည့်အန္တရာယ်ကျရောက်နေသော ငှက် ၁၀ မျိုးအပါအဝင် ရွှေ့ပြောင်းနှင့် ဌာနေ ငှက်မျိုးပေါင်း ၂၀၀၀၀၊ တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် မျိုးသုဉ်းလု ဖြစ်နေသော လိပ် ၅ မျိုးနှင့် ဤနေရာတွင်သာ တွေ့နိုင်သည့် ငါးမျိုးစိတ် ၇ မျိုး အပါအဝင် ငါးမျိုးပေါင်း ၉၃ မျိုးတို့အား တွေ့ရှိနိုင်သော အဓိကကျသည့် ရေတိမ်ဒေသ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fauna-flora.org/news/future-of-myanmars-largest-lake-secured-thanks-to-new-ramsar-site-designation/|title=Future of Myanmar’s largest lake secured thanks to new Ramsar Site designation|publisher=''Fauna & Flora International''|accessdate=2016-02-02}}</ref> အဆိုပါငှက်မျိုးများအနက် Greylag Geese၊ Oriental Darter၊ Purple Swamphen တို့အား ဇန်နဝါရီလတွင် အတွေ့ရများသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.birdlife.org/datazone/sites/index.html?action=SitHTMDetails.asp&sid=16258&m=0|title=Indawgyi Lake and Indawgyi River|publisher=''BirdLife International''|accessdate=2006-12-17|archivedate=3 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090103061206/http://www.birdlife.org/datazone/sites/index.html?action=SitHTMDetails.asp&sid=16258&m=0}}</ref> စက်လှေများဖြင့်လှည့်လည်ကြည့်ရှုပါက ရွှံ့ညွှန်ပိုင်းနေမျိုးစိတ်များ၏ဘဝရှုခင်းများကိုမြင်တွေ့နိုင်သည်။ ကန်နှင့် ရွှံ့ညွှန်ဒေသသည် ဆောင်းခိုငှက်များခိုလှုံရာဖြစ်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ရွာများမှအညစ်အကြေးများက ရေအရည်အသွေးကိုခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိသည်။ သို့ရာတွင်မိုးရာသီရောက်လျှင် ရေများပြန်လည်သန့်ရှင်းသွားသည်သာဖြစ်သည်။ ==ထိန်းသိမ်းရေး== ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင်ကျရောက်သော ကမ္ဘာ့ရေတိမ်ဒေသများနေ့တွင် [[အင်းတော်ကြီးကန်]]သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် [[မိုးယွန်းကြီးအင်း]] ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် [[ရမ်ဆာဒေသ|ရမ်ဆာ]]စာရင်းဝင် ရေတိမ်ဒေသတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရနှင့် ရမ်ဆာ အတွင်းရေးမှူးရုံးတို့က ကြေညာခဲ့သည်။ ရမ်ဆာစာရင်းဝင် ဖြစ်လာမှုကြောင့် ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများအတွက် တိုးတက်မှုကောင်းတစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ရေဝေဒေသရှိ စမ်းချောင်းများတွင် တရားမဝင် အာတီဆင် အသုံးပြု ရွှေကျင်မှုများက ကန်၏တောင်ဘက်ပိုင်းတွင် နုန်းမြေများ ပို့ချခြင်းနှင့် ညစ်ညမ်းမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်း ကဲ့သို့သော စိန်ခေါ်မှုများ ရှိနေသေးသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fauna-flora.org/news/future-of-myanmars-largest-lake-secured-thanks-to-new-ramsar-site-designation/|title=Future of Myanmar’s largest lake secured thanks to new Ramsar Site designation|publisher=''Fauna & Flora International''|accessdate=2016-02-02}}</ref> ==ဆက်စပ်နေသော ဆောင်းပါးများ== *[[အင်းတော်ကြီးသမိုင်း]] ==ကိုးကားချက်== {{reflist}} ==ပြင်ပချိတ်ဆက်ကြောင်းများ== *[http://www.asterism.info/parks/indawgyi/ Indawgyi lake wildlife sanctuary - Kachin state] ''Asterism'' [[Category:ကချင်ပြည်နယ်]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရေကန်များ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ လည်ပတ်စရာနေရာများ]] lvea9s10gy0xq8lnre7v6cfko83tipm 0 5948 880009 871930 2025-07-04T02:15:45Z Salai Rungtoi 22844 /* မတော်တဆ နှင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများ */ 880009 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = တပ်မတော် (လေ) | image = {{ubl|[[File: Badge of the Myanmar Air force.svg|frameless]]|တပ်မတော် (လေ)၏ အထိမ်းအမှတ်တံဆိပ်ပုံ ---- [[File:Emblem or Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Air Force.svg|frameless]]|တပ်မတော်(လေ)၏ လက်ရုံးတံဆိပ်ပုံ}} | image_size = 300px | caption = | start_date = ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၇<ref>{{cite web|title=Mynamar Air Force - Narrative History|url=http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-af-home.htm|work=Aeroflight|accessdate=15 December 2013}}</ref> | country = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | allegiance = | branch = [[လေတပ်]] | type = | role = ဝေဟင်ပိုင်နက်ကာကွယ်ရေး၊ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး | size = တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၃၀၀၀<br>[[လေယာဉ်]] ၂၈၁ စင်း<br>[[ရဟတ်ယာဉ်]] ၁၀၂ စင်း<br> စုစုပေါင်းအစင်းရေ ၃၈၃ စင်းခန့် | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်]] | garrison_label = ဌာနချုပ် | equipment = | equipment_label = | nickname = လေတပ်၊ အဲဖို့စ် | motto = တက်နိုင်ဖျားရောက် (ဝေဟင်စိုးမိုးမည်) | colors = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] | commander2_label = [[ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]] | commander3 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ - ၁၉၈၂) | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ)]] | commander4 = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဇော်ဝင်းမြင့် (လေ - ၂၀၈၀) | commander4_label = စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) | identification_symbol = [[Image:Roundel of Myanmar.svg|120px]] | identification_symbol_label = စစ်လေယာဉ်တံဆိပ် | identification_symbol_2 = [[Image:Air Force Ensign of Myanmar.svg|200px]] | identification_symbol_2_label = လေတပ်အလံ | identification_symbol_3 = [[Image:Fin Flash of Myanmar.svg|120px]] | identification_symbol_3_label = လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသား | identification_symbol_4 = [[Image:Air Force Ensign of Burma (1948-1974).svg|200px]] | identification_symbol_4_label = လေတပ်အလံဟောင်း (၁၉၄၈–၁၉၇၄) | aircraft_attack = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]], [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_bomber = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]] | aircraft_electronic = | aircraft_fighter = [[မစ်(ဂ်)-၂၉|Mikoyan MiG-29]], JF-17, [[ဆူခွိုင်း ၃၀|SU-30]] | aircraft_recon = [[:en:Soko G-4 Super Galeb|Soko G-4]] | aircraft_patrol = | aircraft_trainer = [[:en:Yak-130|Yak-130]],[[:en:Guizhou JL-9|FTC-2000G]], [[:en:Hongdu JL-8|K-8W]], [[:en:Grob G 120TP|G 120TP]], [[:en:HAL HJT-16 Kiran|HJT-16]] | aircraft_transport = [[:en:Shaanxi Y-8|Y-8D]], Beechcraft 1900, [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR 42]] | aircraft_helicopter_attack = [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_helicopter = [[:en:Mil Mi-2|Mi-2]], [[:en:Mil |Mi-17]], [[:en:Kamov Ka-27|Ka-28]] }} '''တပ်မတော် (လေ)'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]၏ ဝေဟင် တိုက်ခိုက်ရေး အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းကို [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ|ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု]] တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ရေးအတွက် အဓိက အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလက [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]] တိုက်ခတ်မှုဖြစ်စဉ်အပြီးတွင် ကယ်ဆယ်ရေး တာဝန်များအတွက်ပါ အသုံးချလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှစ၍ မြန်မာ့လေတပ်မှ လေယာဉ်များကို ကျေးရွာများကိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ရာတွင်တွင် အသုံးပြုလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-70-civilians-trapped-by-myanmar-junta-airstrikes-on-sagaing-village.html|title=Over 70 Civilians Trapped by Myanmar Junta Airstrikes on Sagaing Village|date=12 August 2022|website=The Irrawaddy}}</ref> ကိုလိုနီခေတ် ၁၉၄၀ ဇွန်လတွင် ‌ဗြိတိသျှတို့က ‌ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ်ယူနစ် (Burma Volunteer Air Unit) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့ပြီး ၁၉၄၁ မတ်လခန့်တွင် ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ် (Burma Volunteer Air Force) ဟူ၍အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဂျပန်တို့ဝင်ရောက်လာသည့် ၁၉၄၂ ၌ အင်္ဂလိပ်တို့တပ်ဆုတ်သွားသောအခါ အဆိုပါလေတပ်သည်လည်း ပါသွားခဲ့ရုံသာမက အခြားလေတပ်ယူနစ်အဖြစ်လည်း ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rafmuseum.org.uk/research/online-exhibitions/never-forgotten-the-raf-in-the-far-east/smaller-national-groups/|title=Smaller National Groups|website=Royal Air Force Museum}}</ref><ref>[http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-bvaf-home.htm Burma Volunteer Air Force]</ref> ၁၉၄၅ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အင်္ဂလိပ်တို့ပြန်ရောက်ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လေတပ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပေးရေးများကို ဆောင်ရွက်ရာမှ ၁၉၄၇ ဒီဇင်ဘာတွင် "ဗမာ့လေတပ်မတော်" (Burma Air Force) အဖြစ်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ တွင် တပ်မတော် (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ပေါင်းစည်းရေးမူအရ တပ်မတော် (လေ) ဟု‌အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။<ref>{{cite book |last= |first= |author-link= |date= ၂၀၂၂ |title= အောင်ကောင်းစုံ အထွေထွေသိစရာ၊ မှတ်စရာ ဗဟုသုတမှတ်စု (၂၀၂၂–၂၀၂၃) |url= |location= ရန်ကုန် |publisher= ဧကရီစံစာပေ |page= ၃၁၇ |isbn=}}</ref> ==သမိုင်းကြောင်း== === လွတ်လပ်ရေးရပြီးစခေတ် (၁၉၄၈-၂၁၀၂) === တပ်မတော်(လေ)ကို မြန်မာနိုင်ငံ ဗြိတိသျှတို့၏ လက်အောက်တွင် ရှိနေဆဲကာလ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် စစ်သည် ရာဂဏန်း အနည်းငယ်နှင့်အတူ [[Airspeed Oxfords]] အစင်း ၄၀၊ [[de Havilland Tiger Moths]] အစင်း ၁၆ စင်း၊ [[Austers]] ၄ စင်းနှင့် [[Supermarine Spitfire]] ၃စင်းတို့ ပါဝင်သည် လေတပ်ဖွဲ့သစ်အား လွှဲပြောင်း ရယူခဲ့သည်။ စတင်ဖွဲ့စည်းချိန်မှစ၍ တပ်မတော် (လေ) ၏ အဓိကတာဝန်သည် ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေးများတွင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] အား အနီးကပ်လေကြောင်း အထောက်အကူပေးရေးတို့ ဖြစ်သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> နိုင်ငံ၏ ပင်မလေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဖြစ်သည့် မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်ကို ၁၉၅၀ ဇွန်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အမှတ် ၁ လေယာဉ်အုပ်၊ လက်နက်ကိရိယာများ ထိန်းသိမ်းရေး တပ်ဖွဲ့နှင့် ဗမာ့လေတပ်မတော် - ဗဟိုဌာနချုပ်နှင့် ပျံသန်းမှု သင်တန်းကျောင်းတို့ကို ဤအခြေစိုက်စခန်း၏ လက်အောက်တွင် ထားရှိသည်။ လအနည်းငယ် ကြာပြီးနောက် ၁၉၅၀ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် [[Douglas Dakota]] ၉ စင်း ပါဝင်သည့် အမှတ် ၂ လေယာဉ်အုပ်ကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယဉ်အုပ်အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မင်္ဂလာဒုံ လေတပ် အခြေစိုက်စခန်း လက်အောက်တွင် အဆင့်မြင့် ပျံသန်းရေး တပ်ဖွဲ့ကို de Havilland Vampire T55s လေယာဉ်များဖြင့် ထပ်မံဖွဲ့စည်းလိုက်ကာ ၁၉၅၃ ခုနှစ် အကုန်ပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်၌ မင်္ဂလာဒုံ၊ မှော်ဘီနှင့် ြမန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိတ္ထီလာတို့တွင် အဓိက အခြေချ လေတပ်စခန်းကြီး သုံးခု ရှိလာခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မြန်မာလေတပ်သည် [[အစ္စရေး]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၃၀ နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၂၀ တို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင်မူ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Hunting Provost T-53 အစင်း ၄၀ နှင့် de Havilland Vampire Mark T55s ၈ စင်းတို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်မတော်သည် မင်္ဂလာဒုံတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး လေတပ်စခန်း တစ်ခု၊ အမှတ် ၅၀၁ လေယာဉ်အုပ်စု (မှော်ဘီလေတပ်စခန်း) နှင့် အမှတ် ၅၀၂ လေယာဉ်အုပ်စု (မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း) တို့ကို ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ တွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]] မှ [[Cessna 180]] ၁၀ စင်း ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ယင်းနှစ်တွင်ပင် [[Kawasaki Bell 47Gs]] ခြောက်စင်းဖြင့် ပထမဆုံး ရဟတ်ယာဉ် တပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နောက်တစ်နှစ်အကြာတွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းမှ [[Hawker Sea Fury]] လေယာဉ် ၂၁ စင်းနှင့် ကနေဒါမှ de Havilland Canada DHC-3 Otters ကိုးစင်းကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၉ ရက်တွင် ဗိုလ်ဒေါ်လှသန်းက စက်မဲ့ဂလိုက်ဒါကို တစ်ဦးတည်း မောင်းနှင်ပြသခဲ့ခြင်းဖြင့် တပ်မတော် (လေ) ၏ အမျိုးသမီးများ သမိုင်းကဏ္ဍသစ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241848</ref> ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]]မှ Kawasaki Bell 47G ခုနစ်စင်းနှင့် [[Vertol H-21 Shawnees]] ၁၂ စင်းတို့ကို ထပ်မံ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ငါးနှစ်ကြာပြီးနောက်တွင် အမှတ် ၅၁ လေယာဉ်အုပ် (de Havilland Canada DHC-3 Otter နှင့် Cessna 180 လေယာဉ်များ) နှင့် အမှတ် ၅၃ လေယာဉ်အုပ် (Bell 47G၊ Kaman HH-43 Huskies နှင့် Aerospatiale Alouettes ရဟတ်ယာဉ်များ) တို့ကို မိတ္ထီလာတွင် ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> === ခေတ်မီအစီအစဉ် (၁၉၉၀ - လက်ရှိ) === ==== ၁၉၉၀ ကာလများ ==== တပ်မတော် (လေ)အနေ နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် နည်းပညာမျိုးဆက်ကွာဟမှုများ ရှိနေရာမှ ၁၉၉၀ ပြည့် နှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဒုတိယမျိုးဆက် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ၊ ဘက်စုံသုံးစွမ်းရည်မြင့်မားသည့် ရဟတ်ယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် လက်နက်တပ်ဆင်ထားသည့် Soko G-4 Super Galeb လေယာဉ်များကို မြန်မာ့တပ်မတော်က [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|ယူဂိုစလားဗီးယား]]နိုင်ငံမှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/5971{{Dead link|date=May 2025 }}</ref> ၁၉၉ဝ ကနေ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ် ကြားထဲ F-7 အစင်း ၆ဝ ကျော်ကို [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] ဆီက အသုတ်လိုက် အသုတ်လိုက် စတင် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၃ဝ မမ စက်သေနတ် နှစ်လက်နဲ့ အတူ ဝေဟင်ထဲမှာ ပစ်ခတ်တိုက်ခတ် နိုင်တဲ့ ဒုံးကျည်တွေ တပ်ဆင်ထားတဲ့ F-7 တွေကို အဓိက အားဖြင့်တော့ ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ် အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့တာ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.bbc.com/burmese/media-45881701</ref> ==== ၂ဝဝဝ ကာလများ ==== ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင်စတုတ္ထမျိုးဆက်တိုက်လေယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာနိုင်သည့် အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံများကို အမီလိုက်နိုင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစပြီး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် လေယာဉ်များတိုးတက်စေရေး၊ စွမ်းအားမြင့် လေယာဉ်များဖြစ်စေရေး၊ အရည်အချင်း ပြည့်ဝသည့် လေသူရဲများ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ မြေပြင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ မွေးထုတ်ပေး နိုင်ရေးကိုလည်း အလေးထားဆောင်ရွက်လာသည်။<ref>https://www.seniorgeneralminaunghlaing.com.mm/10624/တပ္မေတာ္ေလ၏ဖြဲ႕စည္းတည္/{{Dead link|date=March 2021 }}</ref> အထူးသဖြင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]] မှ Mi-24 နဲ့ Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်တွေအပြင် MiG-29([[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉]]) တိုက်လေယာဉ်၊ Pechora-2 လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်တွေနဲ့ အခြားကိရိယာတွေ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116140539/https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 }}</ref> [[File:The Prime Minister, Shri Narendra Modi inspecting the guard of honour, at the Ceremonial Reception, in Nay Pyi Taw, Myanmar on September 05, 2017. The President of Myanmar, Mr. U. Htin Kyaw is also seen (2).jpg|thumb|လေတပ်ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့အား [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]၌ တွေ့ရစဉ်]] ==== ၂ဝ၁ဝ ကာလများ ==== ၁၉၉၀ ခုနှစ် မှစပြီး မြန်မာလေတပ်တွင် အများအားဖြင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့မှ တိုက်လေယာဉ်များကို အသုံးပြုသော်လည်း ၂ဝ၁၃ ခုနှစ်တွင် အီးယူ၏ ဒဏ်ခတ်မှု ရုပ်သိမ်းချိန်ကတည်းက စတင်ကာ [[ဥရောပ]]လုပ် လေယာဉ်အုပ်စု ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ [[ဂျာမနီနိုင်ငံ|ဂျာမနီ]]နိုင်ငံက Grob [[G120TP]] လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၁၂ စင်းကို မြန်မာလေတပ်က ဝယ်ယူထားပြီး ၂ဝ၁၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် လေ့ကျင့်ရေးဂျက်တိုက်လေယာဉ် [[K-8 W လေယာဉ်|K-8 W]]၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် လေကြောင်း ကင်းထောက်အတွက် အသုံးပြုသော [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ထုတ် ATR-42 နှင့် အမေရိကန်ထုတ် [[BEECH 1900 D]] လေယာဉ်များ တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားပြုလုပ်ခဲ့သည်။ K-8 W လေ့ကျင့်ရေးဂျက် တိုက်လေယာဉ်များသည် အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်နိုင်ပြီး ခေတ်မီအဆင့်မြင့်ရှေ့တန်း ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ မောင်းနှင်မည့် လေသူရဲများကို ကြားခံလေ့ကျင့်ပေးနိုင်သော အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးအမောင်းသင် ဂျက်လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ K-8 W လေယာဉ်များကို တရုတ် CATIC ကုမ္ပဏီနှင့် မြန်မာကာကွယ်ရေးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံးတို့ ပူးပေါင်း၍ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/32577 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=27 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150227001534/http://7daydaily.com/story/32577 }}</ref> ထို့ပြင်၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အဆင့်မြင့် လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်အမျိုးအစားဖြစ်သည့် [[Yak-130]] လေယာဉ် ၁၂ စီးကိုလည်း ရုရှားမှ မှာယူသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၀) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ Yak -130 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၆ စီးအပြင် [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]ထုတ် [[Fokker- 70]] အမျိုးအစားလေယာဉ် ၂ စီးနှင့်၊ ATR 42-320 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း ၁၀ စီး ကို တပ်တော်ဝင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/7583{{Dead link|date=May 2025 }}</ref>၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၁) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ တပ်မတော် (လေ) အတွက် [[JF-17]] အမျိုးအစား တိုက်လေယာဉ်လေးစီး၊ ပြင်သစ်၏ အဲဘတ်စ်နှင့် [[အီတလီနိုင်ငံ|အီတလီ]]၏ လီယိုနာဒိုကုမ္ပဏီတို့ ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်သည့် ATR 72-500s လေယာဉ်နှစ်စီးနှင့် Airbus Helicopters က ထုတ်လုပ်သည့် AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို အင်အားဖြည့်တင်းခဲ့သည်။ JF-17 တစ်စီးကို အကြမ်းဖျင်းဒေါ်လာ ၂၈ သန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/144857 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=3 April 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403051704/http://www.7daydaily.com/story/144857 }}</ref> JF-17 တိုက်လေယာဉ် ၁၆ စီးအတွက် ခန့်မှန်းခြေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၅၆ဝ တန်ဖိုးရှိ ပါကစ္စတန်နှင့် စာချုပ်တစ်ခုအရ မြန်မာက ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ JF-17 ကို Pakistan Aeronautical Complex (PAC) ပါကစ္စတန်နှင့် တရုတ်၏ Chendu Aircraft Corporation တို့က ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်ထားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323134136/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 }}</ref> <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 |access-date=4 October 2019 |archive-date=24 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170824003338/http://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 }}</ref> ၂၀၁၈ထိ တပ်မတော်ပိုင်လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ်များတပ်တော်ဝင်ခြင်းအခမ်းအနားကို (၉)ကြိမ်ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]က မြန်မာနိုင်ငံသို့ [[Kiran]] အမျိုးအစား နှစ်ယောက်စီး အမောင်းသင်ဂျက်လေယာဉ် ခြောက်စီး ပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323140424/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 }}</ref> [[File:Su-30 MKI Trishul formation.jpg|thumb|ရုရှားထုတ် Su-30 (ဆူခွိုင်း ၃၀) ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ်များ]] မြန်မာနဲ့ ရုရှားတို့သည် Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၆ စီးအတွက် သဘောတူညီချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါလေယာဉ်များသည် ရာသီမရွေး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် အင်ဂျင်နှစ်လုံးတပ် Su-30 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစားဖြစ်ကာ တစ်စီးလျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်းကျော် တန်ဖိုးရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 |access-date=4 October 2019 |archive-date=22 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190922231709/https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 }}</ref> Su-30 တိုက်လေယာဉ်များသည် အခြားစတုတ္ထမျိုးဆက် တိုက်လေယာဉ်များထက် သာလွန်မှုရှိသော စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် တိုက်လေယာဉ်များဖြစ်ပြီး လေယာဉ်ဆီ အပြည့်ဖြည့်ပြီး ပျံသန်းလျှင် ကီလိုမီတာ ၃၀၀၀ (မိုင် ၁၈၆၀) အထိ ပျံသန်းနိုင်ခြင်းကြောင့် စစ်ဆင်နိုင်မှု အကွာအဝေး ကြီးမားသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/36395</ref> တပ်မတော်(လေ)အတွက် ဆူခွိုင်း Su-30 တိုက်လေယာဉ်တွေကို ဝယ်ယူဖို့ ပြင်ဆင်ရာမှာ လေတပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] ကိုယ်တိုင် ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့ ကူဘင်ကာ လေယာဉ်ကွင်းမှာ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ ရက်က စမ်းသပ်မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု လုပ်ခဲ့သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2018/08/24/167718.html</ref> တပ်မတော် (လေ) တွင် အမျိုးသမီးအရာရှိအချို့ လေသူရဲလောင်းများအဖြစ် စတင်လေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်နေသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/27571</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အဆိုပါအမျိုးသမီးအရာရှိ လေသူရဲလောင်း ၆ ဦးက တဦးချင်း မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု(Solo)ကို အောင်မြင်စွာပျံသန်းနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/travel/2018/04/26/157024.html</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် ၇၂ နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ)နေ့ တွင် JF-17 B ဘက်စုံသုံး တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Yak-130 အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် ၆ စင်းနှင့် MI-35 P တိုက်ခိုက်ရေး ရဟတ်ယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် ၁၀ စင်း တပ်တော်ဝင်သည်။ တရုတ်- ပါကစ္စတန် ပူးတွဲထုတ်လုပ်သည့် JF-17 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစား ပါဝင်ပြီး၊ ကြားဖြတ် တိုက်ခိုက်ရေးနှင့် အပေါ့စား ဗုံးကြဲလေယာဉ်များ အဖြစ်ပါ အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း၊ အလားတူ ရုရှားလုပ် Yak – 130 မှာ အပေါ့စား တိုက်ခိုက် ရေးလေယာဉ် အဖြစ်သာမက လေ့ကျင့်ရေးတွင်လည်း အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရသည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2019/12/16/210883.html</ref> ==== ၂ဝ၂ဝ ကာလများ ==== ၂၀၂၀ ခုနစ် (၇၃) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နေ့တွင် G 120TP အခြေခံလေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Y-12 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Beech 1900 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၁ စင်း စုစုပေါင်းလေယာဉ် ၅ စင်း တပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://www.dvb.no/post/429092</ref> ၂၀၂၁ (၇၄) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် တပ်တော်ဝင်ခြင်း အခမ်းအနား၌ Yak_130 လေယာဉ် K-8 အမောင်းသင် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်၊ ATR-72600 အလက်စားသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလေယာဉ်၊ Y-12 လူနှင့် ကုန်ပစ္စည်းများသယ်ခြင်း ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် လေယာဉ်၊ Eurocopter ရဟတ်ယာဉ် စသည်ဖြင့် တပ်တော်ဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် (၇၅)နှစ်မြောက် စိန်ရတုနှစ်ပတ်လည်နေ့အခမ်းအနားတွင် Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန်ဘက်စုံသုံး အကြီးစား တိုက်လေယာဉ်များ၊ FTC 2000 G ဘက်စုံသုံးအပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်များ၊ Ka-28 ရေငုတ်သင်္ဘောတိုက်ဖျက်ရေး ရဟတ်ယာဉ်များ တပ်တော်ဝင်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241787</ref> ၂၀၂၃ ခုနစ် (၇၆) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့ကို [[နေပြည်တော်]] အေ‌လာလေတပ်ဌာနချုပ်၌ ကျင်းပခဲ့ပြီး Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် ဘက်စုံသုံး အကြီးစားတိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းတပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://news-eleven.com/article/285613</ref> ==လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(‌လေ)များ== #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး စောရှီးရှိုး (လေ-၁၀၂၀) (၁၁-၁၂-၁၉၄၇ ခုနှစ် မှ ၈-၂-၁၉၄၉ ခုနှစ်) #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး သူရ အက်စ်ဂျေခင် (လေ-၁၀၀၉)(၁-၄-၁၉၄၉ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၅၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ တော်မီတီကလစ် (လေ-၁၀၀၅)(၉-၂-၁၉၅၁ ခုနှစ် မှ ၂၆-၁၁-၁၉၆၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သောင်းဒန် (လေ-၁၀၄၂)(၁၃-၁၂-၁၉၆၃ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ စောဖြူ (လေ-၁၀၄၇)(၈-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ် မှ ၁၈-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် ကိုကြီး (လေ-၁၀၅၉)(၁၉-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ် မှ ၃-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ထွန်း (လေ-၁၁၂၇)(၄-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ် မှ ၅-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဝင်း (လေ-၁၁၉၃)(၆-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ငွေ (လေ-၁၃၁၂)(၁၆-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ် မှ ၁၄-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကျော်သန်း (လေ-၁၃၃၄)(စတသ-၁)(၁၅-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ် မှ ၁၄-၆-၂၀၀၁ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် မြင့်ဆွေ (လေ-၁၅၈၁)(စတသ-၁၁)(၁၃-၇-၂၀၀၁ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြတ်ဟိန်း]] (လေ-၁၆၈၂)(စတသ-၁၇)(၈-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ် မှ ၁၃-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်အောင်မြင့် (လေ-၁၇၅၄)(စတသ-၂၀)(၁၄-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ် မှ ၂-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] (လေ-၁၉၂၅)(စတသ-၂၆)(၃-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ် မှ ၉-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ-၁၉၈၂)(စတသ-၂၉)(၁၀-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ် မှ ယနေ့အထိ) ==တပ်မတော်(လေ)ထိပ်တန်းအရာရှိကြီးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၁၉၈၂) ဗိုလ်ချုပ်ကြီးထွန်းအောင် - ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ) #(လေ-၂၀၈၀) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဇော်ဝင်းမြင့် - စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) #(လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်လှညွှန့် - အရှေ့ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး #(လေ-၂၁၃၀) ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းဝင်း - အနောက်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၄) ဗိုလ်ချုပ်စိုးတင်လတ် - တောင်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၉) ဗိုလ်ချုပ်ဝင်းမောင်သိန်း - လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူး # (လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်ကျော်ကျော် - လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေးနှင့်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ်မှူး (မင်္ဂလာဒုံ) # (လေ-၂၀၀၆) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်မိုးသက် - လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၁၉၆၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြင့်သောင်း - မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းမှူး # (လေ-၂၁၀၁) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သက်နိုင် - စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်(လေ) # (လေ-၂၁၁၅) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်ဝင်းထွန်း - စစ်ဦးစီးစက်မှုလက်မှုအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၂၂၈၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြတ်မင်းသန်း - လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးသင်တန်းကျောင်း၊ ကျောင်းအုပ်ကြီး ==လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၂၀၈၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မောင်မောင်စိုး - မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၇၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်စွမ်းလှိုင်မင်း - တောင်ငူလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၈၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထူး - မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၀၇၇) ဗိုလ်မှူးချုပ်မျိုးမင်းထွန်း - နမ့်စန်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၅၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်ရဲမျိုးသန့် - ပုသိမ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၂၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်သန်းနိုင်ညွှန့် - မကွေးလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၁၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းဦး - မြိတ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၂၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထွန်းဦး - ဟုမ္မလင်းလေတပ်စခန်း == ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် == [[File:Myanmar Air Force Pilot Wing.svg|thumb|လေသူရဲ တောင်ပံတံဆိပ်]] {{main|တပ်မတော် (လေ)၏ ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် တံဆိပ်များ}} === ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OF/Myanmar}} |} === အခြားအဆင့်များ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Myanmar}} |} == ဖွဲ့စည်းပုံ == === အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးယူနစ်များ === * ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန (နေပြည်တော်) * လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ် (မင်္ဂလာဒုံ/ မိတ္ထီလာ) * မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ) * လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ ရှမ်းတဲ) * လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များနှင့် လေတပ်စခန်းများ ==== လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ ==== # [[မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၂ လေတပ်စခန်း) # ဧလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ (နေပြည်တော်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်) # [[မိတ္ထီလာလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မိတ္ထီလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[တောင်ငူလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|တောင်ငူ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြိတ်လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြိတ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြစ်ကြီးနား လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၃ လေတပ်စခန်း) # [[မကွေးလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # ပုသိမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ဟုမ္မလင်း လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # နမ့်စမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ကျောက်ထုလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ [[File:Shante Airbase Meiktila.jpg|thumb|လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (ရှမ်းတဲ)]] ==== လေတပ်စခန်းများ ==== # မှော်ဘီ လေတပ်စခန်း။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၁ လေတပ်စခန်း) # ကိုကိုးကျွန်း လေတပ်စခန်း။ # တံတားဦး လေတပ်စခန်း။ # နေပြည်တော် လေတပ်စခန်း။ ==== လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ ==== {{main|လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့သည် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]၏ [[စစ်လက်ရုံး]]တပ်ဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအရ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်(ကြည်း)]]၌ ပါဝင်သော်လည်း လုပ်ငန်းတာဝန်ပိုင်း၌ သဘောသဘာဝအရ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၊ အထူးသဖြင့် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]]နှင့် ပို၍ဆက်စပ်မှုရှိလေသည်။ လက်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၏ အရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် လက်ထောက် အရာရှိချုပ် (၃)ဦးရှိပြီး၊ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|ကြည်း]]/ [[တပ်မတော် (ရေ)|ရေ]]/ [[တပ်မတော် (လေ)|လေ]] တပ်ဖွဲ့ အသီးသီးမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးစီကို ခန့်အပ်ထားသည်။ # [[အမှတ် (၁) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၁)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] # [[အမှတ် (၂) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းဌာနချုပ်|အမှတ်(၂)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မြိတ် # [[အမှတ် (၃) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၃)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - လွိုင်လင် # [[အမှတ် (၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၄)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - သထုံ # [[အမှတ် (၅) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၅)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မှော်ဘီ # အမှတ်(၆)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် # [[အမှတ် (၇) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၇)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ကျောက်ဆည် # [[အမှတ် (၈) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၈)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - နေပြည်တော် # [[အမှတ် (၉) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၉)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ဆိပ်ဖြူမြို့ == လက်ရှိအသုံးပြုနေသော စစ်လေယာဉ်များ == [[File:Myanmar Air Force MiG-29 MRD.jpg|thumb |ရုရှားထုတ် [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] ဘက်စုံသုံး [[တိုက်လေယာဉ်]] (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Shaanxi Y-8 MRD.jpg|right|thumb|[[ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]]မှ ပျံတက်နေသော Shaanxi Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်း]] [[File:Myanmar Air Force Nanchang A-5C Fantan MRD-1.jpg|thumb|Nanchang Q-5 မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Fokker F27 MRD.jpg|right|thumb|မြန်မာ့လေတပ်၏ ဖော်ကာ အက်ဖ်၂၇]] {| class="wikitable" ! style="text-align:center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထုတ်လုပ်သည့်နိုင်ငံ ! style="text-align:l center; background:#acc;"|အမျိုးအစား ! style="text-align:left; background:#acc;"|မူကွဲ ! style="text-align:center; background:#acc;"|တာဝန်ထမ်းဆဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|မှတ်ချက် |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်]] |- | [[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉|MiG-29]] [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] | {{RUS}} |[[ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ်]] / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၃၈ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23">{{cite web |last= |first= |url= http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf |title= World Air Forces 2015 pg. 23 |work= |publisher= Flightglobal Insight |year= 2015 |doi= |accessdate= 20 April 2015 |archive-date= 19 October 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20171019075444/http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf }}</ref> | ၅ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- | Sukhoi Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) | {{RUS}} |ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | Su-30SME | ၈ - ၁၀စင်းခန့်<ref>{{cite web|url=https://www.militaryfactory.com/aircraft/by-country.php?Nation=Myanmar#google_vignette}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.dhakatribune.com/asia/2022/07/12/myanmar-receives-two-russian-su-30-fighter-jets-as-junta-chief-visits-moscow |title=Myanmar receives two Russian Su-30 fighter jets |publisher= dhakatribune.com |date=|accessdate=3 September 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.defencenet.ae/5823/myanmar-takes-delivery-of-russian-sukhoi-su-30-jets-monitor/|title=Myanmar Takes Delivery of Russian Sukhoi Su-30 Jets: Monitor|date=4 November 2022|website=Defencenet.ae}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-receives-first-shipment-russias-su-30-fighter-jets-ria-2023-09-10/|title=Myanmar receives first shipment of Russia's Su-30 fighter jets, RIA reports September 10, 2023}}</ref> | ၄စင်း မှာယူထား |- | JF-17 Thunder | {{CHN}}/{{PAK}} |ရေငုပ်သင်္ဘောတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၁၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref>{{cite web|url=http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php|title=Trade Registers|website=armstrade.sipri.org|language=en-gb|accessdate=2018-04-09|archive-date=14 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100414022558/http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php}}</ref> | ၅စင်း မှာယူထား |- | [[Nanchang Q-5]] | {{CHN}} |မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် | [[Nanchang Q-5#Export variants|F-5B]] |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|F-7M]] | ၃၆ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | ၆ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- |[[Shenyang J-6]] |{{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် |[[Shenyang J-6#Variants|F-6]] |၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | [[MiG-19]] ၏ တရုတ်ဗားရှင်း |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[စစ်ဘက်သုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်|သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်]] |- | [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR-42]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | |၆<ref>{{cite web |url= http://www.planespotters.net/Airline/Myanmar-Air-Force |title= Myanmar Air Force Fleet |publisher= planespotters.net |date= |accessdate= 16 April 2015 |archivedate= 7 March 2016 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160307092205/https://www.planespotters.net/airline/Myanmar-Air-Force }}</ref> | |- | [[အေတီအာရ်-၇၂|ATR-72]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | | ၄<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> | |- | [[Shaanxi Y-8]] |{{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[CASA-295]] | {{ESP}} | လေကြောင်း ကင်းထောက်လှမ်းရေး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | - | ၂စင်းမှာယူထား<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> |- | [[Harbin Y-12]] | {{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker 70 | {{NLD}} | VIP သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker F-27 | {{NLD}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၅<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Britten-Norman Islander|BN-2]] | {{UK}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၅<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Beechcraft 1900| Beech 1900]] | {{USA}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၇ | |- |[[Pilatus PC-6 Porter| Pilatus PC-6]] |{{SWI}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၁၆<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |[[ STOL]] capable aircraft |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ရဟတ်ယာဉ်]] |- |[[Mil Mi-2]] |{{POL}} |ဘက်စုံသုံး / ဆက်ဆံရေး | |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Mil Mi-8]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Mil Mi-17]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၂<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Bell UH-1 Iroquois| Bell UH-1]] |{{USA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၄<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Mil Mi 24|Mil Mi-24]] |{{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရေး |[[ Mil Mi-24 variants#List of Variants|Mi-35]] |၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Kamov Ka-27]] | {{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရှာဖွေရေးနှင့် ကယ်ဆယ်ရေး | [[Kamov Ka-27#Variants|Ka-28]] | ၂<ref name="shephardmedia.com">{{Cite web|title=Myanmar Air Force bolsters fleet with the commission of new aircraft|url=https://www.shephardmedia.com/news/air-warfare/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft|access-date=2023-01-10|website=shephardmedia.com|language=en}}</ref> | |- |[[Aérospatiale Alouette III| Alouette III]] |{{FRA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[PZL W-3 Sokół|W-3 Sokół]] | {{POL}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၉<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |Eurocopter AS365 Dauphin | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး | |၅ |ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်]] |- | Yakovlev Yak-130 | {{RUS}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | | ၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | ၁၀စင်း မှာယူထား<ref>{{cite news|title=Russia to Deliver 6 Additional Yak-130 Aircraft to Myanmar|url=https://sputniknews.com/military/201802071061420720-russia-deliver-yak-myanmar/|website=Sputnik News|accessdate=2018-04-09|location=Singapore|date=7 February 2018}}</ref> |- |G 120TP | {{GER}} | အခြေခံ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၂၀ | |- |[[Soko G-4 Super Galeb| Soko G-4]] |{{YUG}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | |၂၂<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |ပြောင်းလဲ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|FT-7]] | ၆<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Hongdu JL-8]] | {{CHN}}/{{PAK}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ်/သောင်းကျန်းမှုတန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး |[[Hongdu JL-8#Variants|K-8W]] | ၆၀ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/><ref name="CHS">{{cite web | url=http://www.elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft | title=Ceremony held for acquisition of new military aircraft | publisher=Eleven Myanmar | accessdate=21 April 2015 | archivedate=28 October 2018 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20181028151850/http://elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft }}</ref> | မသိရှိ <ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |- |- | [[Pilatus PC-7| PC-7]] | {{SWI}} | အပေါ့စား လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | | ၁၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Guizhou JL-9]] | {{CHN}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် |[[Guizhou JL-9#Variants|FTC 2000G]] |၆ | ၆၀ စင်းခန့်မှာယူထား <ref>https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2|title=Myanmar Air Force inducts new FTC-2000Gs|first=Anthony Davis|last=Beech|work=Janes Defence |date=8 December 2022|via=janes.com}}</ref> |- | [[MTX-1A]] | {{MMR}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[MTX-1B]] | မသိရှိ |ပြည်တွင်းထုတ်<ref>{{cite web|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2}}</ref> |- |[[PC-9]] | {{SWI}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၁၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Eurocopter EC120 Colibri| Eurocopter EC120]] | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး/လေ့ကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ် | |၄<ref>{{cite web|url=http://www.globalnewlightofmyanmar.com/vice-senior-general-soe-win-attends-launching-of-new-aircrafts-and-helicopters/|title=Vice Senior General Soe Win attends launching of new aircrafts &#91;sic&#93; and helicopters|date=15 December 2016|agency=[[Myanmar News Agency]]|publisher=Global Newslight of Myanmar|accessdate=2018-04-09}}</ref> | |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ဒရုန်းများ]] |- | Unknown | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး/‌ကင်းထောက် | - | - | ၃၀၀၀ခန့်မှာယူထား<ref>https://www.bbc.com/burmese/articles/ce43q70xqr9o.amp</ref> |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး/ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-3A]] | ၃၀စင်းခန့် <ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref><ref>https://defence-blog.com/chinas-armed-ch-3-drone-spotted-in-myanmar/?amp</ref> | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး | [[CASC Rainbow|CH-4]]<ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref> | ၂၀စင်းခန့် | |- | [[Yellow Cat]] | {{MMR}} | ကင်းထောက် | [[Yellow Cat|A-2]] | ၂၂စင်းအထက် | [[တရုတ်]]နိုင်ငံမှ [[CASC Rainbow|CH-3A]]ကိုလိုင်စင်ယူ၍ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်သည်။ |- | Sky02 | {{CHN}} | ကင်းထောက် | | ၁၁စင်းခန့် | |- | [[Orlan-10]] | {{RUS}} | ကင်းထောက် | [[Orlan-10E]] | ၂၀၀စင်းခန့် | <ref>https://www.thedefensepost.com/2021/01/26/russia-sells-myanmar-orlan-10e-drones/</ref> |- | [[Elbit Skylark]] | {{ISR}} | ကင်းထောက် | Skylark I-LEX | မသိရှိ | <ref>https://www.arakanarmy.net/post/three-sons-of-soldiers-from-myanmar-army-came-to-collect-the-uas-drone-were-captured-by-arakan-army</ref> |- | DSO V15 | {{ISR}} | ကင်းထောက် | | မသိရှိ | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-2]] | | <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/military-council-drone-attacks-05102024003512.html</ref> |- | [[Camcopter S-100]] | {{AUS}} | ရေကြောင်းကင်းထောက် | | ၁၈စင်း | ရေတပ်အတွက်အသုံးပြုနေ/ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်လျက်ရှိ <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/myanmar-army-buy-drone-illegally-03232022182504.html</ref> |- | Orion-2 UAV | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ရုရှားနိုင်ငံထံမှဝယ်ယူထား |- | CZ55 | {{CHN}}/{{MMR}} | ကင်းထောက်/တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့များတွင်အသုံးပြုလျက်ရှိ<ref>https://burmese.thanlwintimes.com/2023/12/29/%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8/</ref> |- |} === ရေဒါများ === မြန်မာလေတပ်တွင် သုံးဖက်မြင်စောင့်ကြည့်ရေး YLC-2 ရေဒါ၊ P-37 ကြိုတင်သတိပေးရေဒါစနစ်၊ JLP-40 ကာကွယ်ရေးရေဒါအပါအဝင် ရေဒါအများအပြားနှင့် ပေါင်းစပ်လေကြောင်းကာကွယ်ရေးရုံးနှင့်ချိတ်ဆက်ထားသည့် Galaxy EWR စနစ် တပ်ဆင်ထားသည်။<ref>https://web.archive.org/web/20201031065753/https://www.indrastra.com/2015/12/ANALYSIS-Myanmar-Integrated-Air-Defense-System-0516.html?m=1</ref> == အမှတ်အသား == [[ဖိုင်:Roundel of Myanmar.svg|thumb|မြန်မာ့စစ်လေယာဉ်တံဆိပ်|150x150px]] [[ဖိုင်:Fin Flash of Myanmar Air Force.svg|thumb|လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသားပုံ|150x150px]] မြန်မာ့ [[စစ်လေယာဉ် တံဆိပ်]](ဗဟိုတွင် အဝါရောင် အကွက်နှင့် အပြာရောင် အနားသတ်မျဉ်းများ ပါသော အဖြူရောင် တြိဂံ)ကို များသောအားဖြင့် နေရာ ခြောက်မျိုးတွင် ရေးဆွဲထားသည်။ တပ်မတော် (လေ) ၏ အမှတ်စဉ် မှတ်သားမှု စနစ်သည် တပ်ဖွဲ့နှင့် လေယာဉ်တစ်စင်းချင်းစီ၏ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်တို့ကို ခွဲခြားပေးသည်ဟု သိရသော်လည်း အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပါ။ ရှေးကျသော လေယာဉ် အများစုတွင် "UB" အက္ခရာနှင့်စပြီး ဗမာ ကိန်းဂဏန်းများပါသည့် အမှတ်စဉ်များကို တွေ့ရသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ အမှတ်စဉ်များကို အဖြူရောင် အနားသတ်မျဉ်းများဖြင့် ရေးဆွဲတတ်သည်။ တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ်များတွင်မူ ယေဘုယျအားဖြင့် အမှတ်စဉ် အနက်ရောင်များကို တွေ့နိုင်သည်။ ==၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း မတော်တဆမှုများ စာရင်း == {| class="wikitable" ! style="text-align: center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align:l center; background:#acc;"|ထိခိုက်သည့်ရက်စွဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထိခိုက်မှု ! style="text-align:left; background:#acc;"|အကြောင်းအရင်း |- |F-7 | ၂၀၁၀ | ပျက်စီး | ဆင်းသက်စဉ် ပျက်ကျမှု |- | Mig-29 | ၁၁ ဇွန်လ ၂၀၁၄ | ပျက်စီး | ဟိုက်ဒရောလစ်ပိုက် ပေါက်ကွဲမှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဖေ‌ဖော်ဝါရီလ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | ပြေးလမ်းမှထွက်ခွာစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | မတ်လ ၂၀၁၆ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-2 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | A-5 | ၂၂ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | အမြှီးပိုင်းထိခိုက် | လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးလက်နက်ဖြင့် ပစ်ချမှု |- | Y-8 | ၇ ဇွန်လ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | G-4 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | ၃ ဧပြီလ ၂၀၁၈ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | rowspan="2"|၁၆ အောက်တိုဘာလ ၂၀၁၈ | rowspan="2"|ပျက်စီး | rowspan="2"| ‌ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 |- | Y-8 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၉ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ဆင်းသက်စဉ် ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-17 | ၆ မတ် ၂၀၂၀ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-35 | ၃ မေလ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဇွန်လ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 | ၈ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၁ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | လေတပ်အတွင်း ပေါက်ကွဲမှု |- | A-5 | ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၂ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-17 | ၂၉ မတ်လ ၂၀၂၂ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | PT-6 | ၁၉ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၂ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Grob-120 TP | ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၃ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | H120 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | K-8W | ၁၁ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mi-17 | ၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | FTC-2000G | ၁၆ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Y-8 | ၂၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ကိုယ်ထည်နှစ်ပိုင်းကျိုး | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Eurocopter AS365 | ၂၉ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mig-29 | ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Eurocopter AS365 | ၂ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- |FTC-2000G |၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ |ပျက်ကျ။ |ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု၊​ စက်ချို့ယွင်းမှု (ပစ်ချခဲ့ဟု KNLA ပြော) |} == မတော်တဆ နှင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများ == * ၂၀၁၆ တွင် Beechcraft 1900 လေယာဉ်တစ်စီး နှင့် Mi-2 ရဟတ်ယာဉ် ၁စီးပျက်ကျခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170823125638/http://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 }}</ref> * ၇ ဇွန် ၂၀၁၇ တွင် တပ်မတော်(လေ)မှ စန်းရှီ ဝိုင်-၈ လေယာဉ်သည် [[မြိတ်မြို့|မြိတ်]]မှ [[ရန်ကုန်]]သို့ ခရီးစဉ်၌ ပျက်ကျခဲ့သည်။{{main|၂၀၁၇ မြန်မာ့လေတပ် စန်းရှီ ဝိုင်-၈ ပျက်ကျခြင်း}} * ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၅ အတွင်းကလည်း တပ်မတော်(လေ)မှ G-4 အမျိုးအစားလေယာဉ် တစ်စီးသည် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသသကြီးအတွင်း ပျက်ကျသွားခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။ * ၂၀၁၈ ဧပြီတွင် တောင်ငူလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ လေ့ကျင့်ပျံသန်းနေသည့် အက်ဖ်-၇ လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျသွားခဲ့ရာ လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116101328/https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 }}</ref> * ၂၀၁၈ အောက်တိုဘာလတွင် မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ F-7 တိုက်လေယာဉ်နှစ်စီး ပျက်ကျသွားပြီး လေယာဉ်မှူးနှစ်ဦးနှင့် မြေပြင်ပေါ်မှ ကျောင်းသူတစ်ဦး သေဆုံးသွားသည်။<ref name="nyt">{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |title=2 Myanmar Fighter Jets Crash, Killing Pilots and an 11-Year-Old |newspaper=The New York Times |date=16 October 2018 |access-date=18 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181017182808/https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |archive-date=17 October 2018 |url-status=live |df=dmy-all |last1=Beech |first1=Hannah |last2=Nang |first2=Saw }}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၌ တပ်မတော်လေက လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က မိုးမောက်မြို့အနီးတွင် ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ မည်သည့်ရဟတ်ယာဉ်အမျိုးစားဖြစ်သည်ဆိုသည်နှင့် အသုံးပြုခဲ့သော ဝေဟင်ပစ်လက်နက်အမျိုးအစားတို့ကို တပ်မတော်လေနှင့် KIA တို့မှ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/2021/05/04/asia/myanmar-military-helicopter-parcel-bomb-intl-hnk/index.html|title=Kachin rebels shoot down military helicopter as parcel bomb kills 5 in central Myanmar}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] အနီးစခန်းလေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်ရာတွင် Beechcraft 1900 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပျက်ကျခဲ့ရာ ပျဉ်းမနား ဈေးကုန်းဆရာတော် ဒေါက်တာဘဒ္ဒန္တကဝသာရ အပါအဝင် ၁၂ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/myanmar-military-plane-crash-kills-12--including-senior-monk-14992124 |title=Myanmar military plane crash kills 12, including senior monk |work=CNA|date=11 Jun 2021}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် [[မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]တွင် ပေါက်ကွဲမှုနှစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လေယာဉ်အချို့ ထိခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပေါက်ကွဲမှုကို ဗိဿနိုးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 August 2021|title=Myanmar Rebels Damage Aircraft During Airbase Attack|work=The Irrawaddy|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-rebels-damage-aircraft-during-airbase-attack.html/amp|access-date=24 August 2021}}</ref> * ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[အုန်းတော (တောင်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောကျေးရွာ]]အနီးတွင် A-5 တိုက်လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျခဲ့ လေယာဉ်မှူးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 February 2022|title=One military council fighter jet crashes|work=DVB news|url=http://burmese.dvb.no/archives/517324|access-date=16 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း- တိုက်လေယာဉ်ပျက်ကျမှု လေယာဉ်မှူးသေဆုံးတယ်လို့ စစ်ကောင်စီပြော - ဘီဘီစီ မြန်မာ {{!}} အထူးသတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရ သတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရခေါင်းစဉ် သတင်း {{!}}မြန်မာသတင်း |url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-60389755 |website=BBC News မြန်မာ |access-date=၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my-MM}}</ref> *၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် Mi-17 အမျိုးအစား ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းသည် ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဟားခါးမြို့]]အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့ရာ လူငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-helicopter-crashes-in-chin-state.html|access-date=2022-03-30|date=2022-03-29|title=Myanmar Junta Helicopter Crashes in Chin State|publisher=[[The Irrawaddy]]}}</ref> * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် H120 လေကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးသည် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် [[လယ်ဝေးမြို့နယ်]]၊ လယ်ဒါကြီးရွာ အနောက်တောင်ဘက် ငါးမိုင်ခန့်အကွာ၌ ပျက်ကျခဲ့ရာ လိုက်ပါလာသည့် ရဟတ်ယာဉ်မှူးနှင့် သင်တန်းသားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ရဟတ်ယာဉ်ပျက်ကျမှုကြောင့် လေတပ်အရာရှိနှစ်ဦးသေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38038/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> *၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် K-8W အမျိုးအစား လေ့ကျင့်ရေးလေယာဉ်တစ်စင်းသည် ကရင်နီပြည်နယ်၊ ဖရူဆိုမြို့အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ဒေသခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့က ပစ်ချခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့ပြီး မြန်မာလေတပ်ကမူ စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Incident Hongdu K-8W Karakorum 3942, |url=https://aviation-safety.net/wikibase/347782 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်အား ကချင်ပြည်နယ် [[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]အနီးတွင် FN-6 MANPAD ဖြင့် ပစ်ချခဲ့ရာ ရဟတ်ယာဉ်ပေါ်ပါရှိသော လူခုနစ်ဦးစလုံး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Accident Mil Mi-17 , |url=https://aviation-safety.net/wikibase/349577 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က FTC-2000G လေ့ကျင့်ရေး/တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်ကို ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဖတ်ကာ (၂)ရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|နမ့်ဖတ်ကာရွာ]]အနီးတွင် ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet Shot Down By KIA in Northern Shan State |url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-fighter-jet-shot-down-kia-northern-shan-state |access-date=2024-01-20 |website=Burma News International |language=en}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် တပ်မတော်လေ၏ Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ Lengpui လေဆိပ်တွင် ပြေးလမ်းချော်ကာ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref name="Y8d">{{cite web| URL=https://www.eurasiantimes.com/chinese-shaanxi-y-8d-aircraft-crashes-in-india-was/amp/|date=2024-01-23|access-date=2024-01-27|publisher=The EurAsian Times|title=Made In China Shaanxi Y-8 Aircraft Crashes In India; Was Operated By Myanmar To Ferry Its Soldiers|first=Ashish|last=Dangwal}}</ref> *၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် [[မြဝတီမြို့]]အနီးတွင် တပ်မတော်လေ၏ Eurocopter AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web| URL=https://www.irrawaddy.com/news/burma/five-myanmar-junta-officers-killed-in-helicopter-crash.html |date=2024-01-29|access-date=2024-01-30|publisher=Irrawady|title=MFive Myanmar Junta Officers Killed in Helicopter Crash}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်အမျိုအစား MiG-29 သည်မကွေးတိုင်း‌ဒေသကြီး စလင်းမြို့နယ်တွင် စက်ချို့ယွင်းပျက်ကျကာ ပိုင်းလော့နှစ်ဦးလေထီးဖြင့် လွတ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း လေယာဉ်မှာမီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet crash in magway State |url=https://apnews.com/article/mig-jet-fighter-crash-magway-6baa3a10b61205c4ff406acae47d51cd}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ [[Eurocopter AS365 Dauphin]] တစ်စင်း ရေဘေးသင့်ကယ်ဆယ်ရန် မှော်ဘီလေတပ်စခန်းမှထွက်ခွာစဉ် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ထိုပျက်ကျမှုအတွင် ‌တောင်ပိုင်းတိုင်း လေတပ်ကွပ်ကဲရေးမှူးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် စိုးတင်လတ်နှင့် တွဲဘက်လေယာဉ်မှူး တို့သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>https://myanmar-now.org/mm/news/55797/</ref> * ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့မှာ [[ဖားဆောင်းမြို့နယ်|ဖားဆောင်းမြို့]]အနီး၊ ကျောက်လုံးကြီးရွာတဝိုက်မှာ ပျက်ကျခဲ့သော FTC-2000G တိုက်လေယာဉ်အမျိုးအစားက တွေ့ရသည်။ ကရင်နီတော်လှန်‌ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေက ယင်းစစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ပြောဆိုပြီး၊​ “FTC-2000G က နည်းပညာပိုင်း ချို့ယွင်းမှုများတာကြောင့် စက်ချွတ်ယွင်းပြီး ပျက်ကျတာဖြစ်နိုင်သလို ရာသီဥတုဆိုးရွားတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်” လို့ CDM တပ်ကြပ်ကြီးနောင်ရိုးက ပြောခဲ့သည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cn4138kp9dnt?post=asset%3A9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff#asset:9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff|title=ကရင်နီမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ KNDF ပြော|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဘီဘီစီ မြန်မာ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/712891|title=ပျောက်ဆုံး တိုက်လေယာဉ် ဖားဆောင်းမြို့အနီး ပျက်ကျနေ|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဒီဗွီဘီ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=56209|title=ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဖားဆာင်းအခြေစိုက် ခလရ-၁၄၃ တပ်ရင်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည့်အပြင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရန်လာသည့် ဂျက်ဖိုက်တာကိုပါ ပစ်ချနိုင်ခဲ့|accessdate=2025-7-3|publisher=Ayeyarwaddy Times}}</ref> == အခြားလေ့လာရန် == * [[လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] * [[တပ်မတော် (ရေ)]] * [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော် (လေ)}} {{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်| ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (လေ)| ]] 9hurgd1pyyxm279t6i974t3fib7vjz8 0 7112 879960 859781 2025-07-03T12:05:17Z 116.206.194.22 ကုံး 879960 wikitext text/x-wiki {{italic title}}ကုံး မြန်မာအဘိဓာန်သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို ကကြီးမှ အ အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက် ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပင်းယခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အဘိဓာန် အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော ပါဠိ ဝေါဟာရ စာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်ကြသည်။ ဖျာပုံမြို့နေ အရှင်ဩဘာသသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုသည်။ သို့သော် ယင်း အဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူကား ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည် ဖော်ထုတ် ရန် ဖြစ်၏။ အသင်း၏လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံ ဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံ ဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင်(သူကြီးဂေဇက်)က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို ကြည့်ရှု စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ် ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှု ကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦးဖေမောင်တင် ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန် စာတည်း)နှင့် ဦးတင်(အသင်း၏အတွင်းရေးမှူး)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်း ပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံ စာတည်း သုံးဦး ရှိပြန်ရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦးဘချို(ဒီးဒုတ်)နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံ စာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာ ရှာဖွေ ဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏အခြေခံ အုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ကြရသည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ် မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေ ရကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမှီ ကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂ဝ၉ အုပ်မှ အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းမိသည်။ အစိုးရဌာန အသီးအသီးရှိ ရာထမ်း မှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှ လူငယ်များ အစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ကြသည်။ အစုစု အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်း စသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်စဲ ပစ်လိုက်ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာ တစ်ဝက်လောက်ထိ အပြီးသတ် တည်းဖြတ် ပြုစုပြီးစီးသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန် အသင်းက အဘိဓာန်ဌာန လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပေးအပ်နှင်းလိုက်သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၌ ''ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန'' ဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေသည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်း နှစ်ဦးနှင့် စာပြု ခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်လိုက်သည်။ ဤတက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ နေ၍ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။သတ်ပုံ သတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင်ဦးအုန်းရွှေ ကတာဝန် ယူသည်။အခြားသော တင်မိုး(ကဗျာဆရာ)၊ဦးတင်လှ စသောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ကြသည်။ ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်း ဉာဏ်ကောင်းများ ပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကောင်စီက ခန့်ထားသည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင် #သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဘဟန် (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိ ပါမောက္ခဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ပါမောက္ခဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင်၊ #အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း၊ #တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူးဦးသိန်းဟန်နှင့် #ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဦးမြင့်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ (ယင်း အကြံပေး အဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းသည်။) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ရကား၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်း အတတ်၊ ပန်းချီဆေး ရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်မျိုး ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေ ဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံ စုဆောင်းရပြန်သည်။ ထိုနောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ငုတ်လက်စကို ပြန်လည် လုပ်ကိုင် ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ထားသော်လည်း အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသား ပြုစုရန် အကြံပေး တိုက်တွန်းကြ သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစု ပြီးစီးသည်။ အဘိဓာန် ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများ စာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများ စာရင်း၊ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိသည်။ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပါယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက် ဖော်သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ် အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်း စကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ် စကားလုံး နောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှာ ကျမ်းကိုး စာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုး အတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထား သည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိသောအခါ အနက် အဓိပ္ပာယ် နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက် နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂ဝဝ၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင် သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉ဝ၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကို လည်းကောင်း ပြုစု ပြီးစီးသည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက် ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်ထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်း ကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိပေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] jtpg9ddhjdn1x4q4tj97t2blicwz8wi 879966 879960 2025-07-03T13:02:25Z 210.14.96.24 879966 wikitext text/x-wiki {{italic title}}ပုတ် မြန်မာအဘိဓာန်သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို ကကြီးမှ အ အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက် ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပင်းယခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အဘိဓာန် အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော ပါဠိ ဝေါဟာရ စာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်ကြသည်။ ဖျာပုံမြို့နေ အရှင်ဩဘာသသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုသည်။ သို့သော် ယင်း အဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူကား ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည် ဖော်ထုတ် ရန် ဖြစ်၏။ အသင်း၏လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံ ဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံ ဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင်(သူကြီးဂေဇက်)က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို ကြည့်ရှု စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ် ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှု ကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦးဖေမောင်တင် ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန် စာတည်း)နှင့် ဦးတင်(အသင်း၏အတွင်းရေးမှူး)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်း ပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံ စာတည်း သုံးဦး ရှိပြန်ရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦးဘချို(ဒီးဒုတ်)နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံ စာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာ ရှာဖွေ ဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏အခြေခံ အုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ကြရသည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ် မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေ ရကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမှီ ကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂ဝ၉ အုပ်မှ အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းမိသည်။ အစိုးရဌာန အသီးအသီးရှိ ရာထမ်း မှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှ လူငယ်များ အစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ကြသည်။ အစုစု အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်း စသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်စဲ ပစ်လိုက်ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာ တစ်ဝက်လောက်ထိ အပြီးသတ် တည်းဖြတ် ပြုစုပြီးစီးသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန် အသင်းက အဘိဓာန်ဌာန လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပေးအပ်နှင်းလိုက်သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၌ ''ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန'' ဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေသည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်း နှစ်ဦးနှင့် စာပြု ခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်လိုက်သည်။ ဤတက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ နေ၍ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။သတ်ပုံ သတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင်ဦးအုန်းရွှေ ကတာဝန် ယူသည်။အခြားသော တင်မိုး(ကဗျာဆရာ)၊ဦးတင်လှ စသောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ကြသည်။ ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်း ဉာဏ်ကောင်းများ ပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကောင်စီက ခန့်ထားသည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင် #သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဘဟန် (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိ ပါမောက္ခဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ပါမောက္ခဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင်၊ #အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း၊ #တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူးဦးသိန်းဟန်နှင့် #ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဦးမြင့်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ (ယင်း အကြံပေး အဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းသည်။) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ရကား၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်း အတတ်၊ ပန်းချီဆေး ရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်မျိုး ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေ ဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံ စုဆောင်းရပြန်သည်။ ထိုနောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ငုတ်လက်စကို ပြန်လည် လုပ်ကိုင် ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ထားသော်လည်း အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသား ပြုစုရန် အကြံပေး တိုက်တွန်းကြ သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစု ပြီးစီးသည်။ အဘိဓာန် ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများ စာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများ စာရင်း၊ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိသည်။ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပါယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက် ဖော်သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ် အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်း စကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ် စကားလုံး နောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှာ ကျမ်းကိုး စာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုး အတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထား သည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိသောအခါ အနက် အဓိပ္ပာယ် နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက် နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂ဝဝ၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင် သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉ဝ၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကို လည်းကောင်း ပြုစု ပြီးစီးသည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက် ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်ထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်း ကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိပေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] 5y4xleztravliqnleojpjeaz5qcwaym 879983 879966 2025-07-03T16:39:21Z 116.206.194.22 879983 wikitext text/x-wiki {{italic title}}မြန်မာအဘိဓာန်သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို ကကြီးမှ အ အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက် ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပင်းယခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အဘိဓာန် အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော ပါဠိ ဝေါဟာရ စာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်ကြသည်။ ဖျာပုံမြို့နေ အရှင်ဩဘာသသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုသည်။ သို့သော် ယင်း အဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူကား ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည် ဖော်ထုတ် ရန် ဖြစ်၏။ အသင်း၏လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံ ဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံ ဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင်(သူကြီးဂေဇက်)က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို ကြည့်ရှု စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ် ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှု ကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦးဖေမောင်တင် ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန် စာတည်း)နှင့် ဦးတင်(အသင်း၏အတွင်းရေးမှူး)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်း ပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံ စာတည်း သုံးဦး ရှိပြန်ရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦးဘချို(ဒီးဒုတ်)နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံ စာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာ ရှာဖွေ ဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏အခြေခံ အုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ကြရသည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ် မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေ ရကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမှီ ကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂ဝ၉ အုပ်မှ အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းမိသည်။ အစိုးရဌာန အသီးအသီးရှိ ရာထမ်း မှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှ လူငယ်များ အစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ကြသည်။ အစုစု အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်း စသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်စဲ ပစ်လိုက်ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာ တစ်ဝက်လောက်ထိ အပြီးသတ် တည်းဖြတ် ပြုစုပြီးစီးသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန် အသင်းက အဘိဓာန်ဌာန လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပေးအပ်နှင်းလိုက်သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၌ ''ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန'' ဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေသည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်း နှစ်ဦးနှင့် စာပြု ခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်လိုက်သည်။ ဤတက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ နေ၍ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။သတ်ပုံ သတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင်ဦးအုန်းရွှေ ကတာဝန် ယူသည်။အခြားသော တင်မိုး(ကဗျာဆရာ)၊ဦးတင်လှ စသောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ကြသည်။ ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်း ဉာဏ်ကောင်းများ ပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကောင်စီက ခန့်ထားသည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင် #သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဘဟန် (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိ ပါမောက္ခဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ပါမောက္ခဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင်၊ #အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း၊ #တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူးဦးသိန်းဟန်နှင့် #ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဦးမြင့်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ (ယင်း အကြံပေး အဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းသည်။) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ရကား၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်း အတတ်၊ ပန်းချီဆေး ရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်မျိုး ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေ ဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံ စုဆောင်းရပြန်သည်။ ထိုနောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ငုတ်လက်စကို ပြန်လည် လုပ်ကိုင် ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ထားသော်လည်း အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသား ပြုစုရန် အကြံပေး တိုက်တွန်းကြ သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစု ပြီးစီးသည်။ အဘိဓာန် ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများ စာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများ စာရင်း၊ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိသည်။ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပါယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက် ဖော်သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ် အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်း စကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ် စကားလုံး နောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှာ ကျမ်းကိုး စာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုး အတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထား သည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိသောအခါ အနက် အဓိပ္ပာယ် နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက် နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂ဝဝ၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင် သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉ဝ၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကို လည်းကောင်း ပြုစု ပြီးစီးသည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက် ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်ထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်း ကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိပေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] 77gni26biq6f7qjdqo8hxfy7mzzjhbh 880035 879983 2025-07-04T08:03:45Z 43.252.81.211 880035 wikitext text/x-wiki {{italic title}}လှူလည်းမလှူလှူဖို့လည်းမတိုက်တွန်းသူ မြန်မာအဘိဓာန်သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို ကကြီးမှ အ အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက် ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပင်းယခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အဘိဓာန် အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော ပါဠိ ဝေါဟာရ စာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်ကြသည်။ ဖျာပုံမြို့နေ အရှင်ဩဘာသသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုသည်။ သို့သော် ယင်း အဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူကား ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည် ဖော်ထုတ် ရန် ဖြစ်၏။ အသင်း၏လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံ ဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံ ဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင်(သူကြီးဂေဇက်)က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို ကြည့်ရှု စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ် ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှု ကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦးဖေမောင်တင် ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန် စာတည်း)နှင့် ဦးတင်(အသင်း၏အတွင်းရေးမှူး)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်း ပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံ စာတည်း သုံးဦး ရှိပြန်ရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦးဘချို(ဒီးဒုတ်)နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံ စာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာ ရှာဖွေ ဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏အခြေခံ အုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ကြရသည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ် မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေ ရကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမှီ ကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂ဝ၉ အုပ်မှ အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းမိသည်။ အစိုးရဌာန အသီးအသီးရှိ ရာထမ်း မှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှ လူငယ်များ အစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ကြသည်။ အစုစု အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်း စသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်စဲ ပစ်လိုက်ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာ တစ်ဝက်လောက်ထိ အပြီးသတ် တည်းဖြတ် ပြုစုပြီးစီးသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန် အသင်းက အဘိဓာန်ဌာန လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပေးအပ်နှင်းလိုက်သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၌ ''ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန'' ဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေသည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်း နှစ်ဦးနှင့် စာပြု ခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်လိုက်သည်။ ဤတက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ နေ၍ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။သတ်ပုံ သတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင်ဦးအုန်းရွှေ ကတာဝန် ယူသည်။အခြားသော တင်မိုး(ကဗျာဆရာ)၊ဦးတင်လှ စသောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ကြသည်။ ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်း ဉာဏ်ကောင်းများ ပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကောင်စီက ခန့်ထားသည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင် #သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဘဟန် (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိ ပါမောက္ခဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ပါမောက္ခဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင်၊ #အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း၊ #တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူးဦးသိန်းဟန်နှင့် #ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဦးမြင့်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ (ယင်း အကြံပေး အဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းသည်။) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ရကား၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်း အတတ်၊ ပန်းချီဆေး ရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်မျိုး ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေ ဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံ စုဆောင်းရပြန်သည်။ ထိုနောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ငုတ်လက်စကို ပြန်လည် လုပ်ကိုင် ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ထားသော်လည်း အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသား ပြုစုရန် အကြံပေး တိုက်တွန်းကြ သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစု ပြီးစီးသည်။ အဘိဓာန် ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများ စာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများ စာရင်း၊ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိသည်။ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပါယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက် ဖော်သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ် အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်း စကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ် စကားလုံး နောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှာ ကျမ်းကိုး စာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုး အတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထား သည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိသောအခါ အနက် အဓိပ္ပာယ် နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက် နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂ဝဝ၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင် သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉ဝ၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကို လည်းကောင်း ပြုစု ပြီးစီးသည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက် ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်ထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်း ကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိပေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] 1rmm510x8l9u0gunjoukar30z1t3ksy 880036 880035 2025-07-04T08:04:32Z 43.252.81.211 880036 wikitext text/x-wiki {{italic title}}မြန်မာအဘိဓာန်သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို ကကြီးမှ အ အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက် ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပင်းယခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အဘိဓာန် အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော ပါဠိ ဝေါဟာရ စာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်ကြသည်။ ဖျာပုံမြို့နေ အရှင်ဩဘာသသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုသည်။ သို့သော် ယင်း အဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူကား ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည် ဖော်ထုတ် ရန် ဖြစ်၏။ အသင်း၏လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံ ဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံ ဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင်(သူကြီးဂေဇက်)က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်း အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို ကြည့်ရှု စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ် ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှု ကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦးဖေမောင်တင် ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန် စာတည်း)နှင့် ဦးတင်(အသင်း၏အတွင်းရေးမှူး)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်း ပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံ စာတည်း သုံးဦး ရှိပြန်ရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦးဘချို(ဒီးဒုတ်)နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံ စာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာ ရှာဖွေ ဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏အခြေခံ အုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ကြရသည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ် မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေ ရကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမှီ ကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂ဝ၉ အုပ်မှ အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းမိသည်။ အစိုးရဌာန အသီးအသီးရှိ ရာထမ်း မှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှ လူငယ်များ အစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ကြသည်။ အစုစု အညွှန်း စာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်း စသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်စဲ ပစ်လိုက်ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာ တစ်ဝက်လောက်ထိ အပြီးသတ် တည်းဖြတ် ပြုစုပြီးစီးသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန် အသင်းက အဘိဓာန်ဌာန လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပေးအပ်နှင်းလိုက်သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၌ ''ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန'' ဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေသည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်း နှစ်ဦးနှင့် စာပြု ခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်လိုက်သည်။ ဤတက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ နေ၍ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။သတ်ပုံ သတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင်ဦးအုန်းရွှေ ကတာဝန် ယူသည်။အခြားသော တင်မိုး(ကဗျာဆရာ)၊ဦးတင်လှ စသောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ကြသည်။ ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်း ဉာဏ်ကောင်းများ ပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကောင်စီက ခန့်ထားသည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင် #သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဘဟန် (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိ ပါမောက္ခဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #ပါမောက္ခဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွား သောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်သည်)၊ #မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင်၊ #အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း၊ #တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူးဦးသိန်းဟန်နှင့် #ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဦးမြင့်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ (ယင်း အကြံပေး အဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းသည်။) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ရကား၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်း အတတ်၊ ပန်းချီဆေး ရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်မျိုး ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေ ဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံ စုဆောင်းရပြန်သည်။ ထိုနောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ငုတ်လက်စကို ပြန်လည် လုပ်ကိုင် ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ထားသော်လည်း အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသား ပြုစုရန် အကြံပေး တိုက်တွန်းကြ သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစု ပြီးစီးသည်။ အဘိဓာန် ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများ စာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများ စာရင်း၊ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိသည်။ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပါယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက် ဖော်သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ် အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်း စကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ် စကားလုံး နောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှာ ကျမ်းကိုး စာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုး အတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထား သည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိသောအခါ အနက် အဓိပ္ပာယ် နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက် နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၂ဝဝ၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန် ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင် သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉ဝ၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကို လည်းကောင်း ပြုစု ပြီးစီးသည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက် ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်ထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်း ကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိပေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] 77gni26biq6f7qjdqo8hxfy7mzzjhbh 880039 880036 2025-07-04T09:12:30Z Salai Rungtoi 22844 880039 wikitext text/x-wiki {{italic title}}'''မြန်မာအဘိဓာန်'''သည် မြန်မာဘာသာစကားနှင့် စာပေအတွက် လိုအပ်သော အချက်များကို [[က|ကကြီး]] မှ [[အ]] အထိ ရေးသားပြုစုသောကျမ်း ဖြစ်သည်။ ပုံများလည်း ပါရှိသည်။ ကျမ်းထုတ်ဝေရန်အတွက် '''မြန်မာစာပေ ပြုစုရေးနှင့် ဘာသာပြန်ကော်မရှင်''' ကို ၁၉၆၃-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုကော်မရှင်ကို မြန်မာစာကော်မရှင်ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[မြန်မာစာအဖွဲ့]] အဖြစ် တည်ရှိလျက်ရှိသည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့မှ မြန်မာအဘိဓာန်(အကျဉ်းချုပ်) ၅-တွဲကို ပြုစုထုတ်ဝေ နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုငါးတွဲကို အခြေခံပြုပြင်၍ * ၁၉၉၁-ခုနှစ်တွင် မြန်မာအဘိဓာန် (က-အ) ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၉-ခုနှစ်တွင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ် မွမ်းမံ၍ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မြန်မာအဘိဓာန်တွင် ဝေါဟာရပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ကျော်၊ သရုပ်ဖော်ပုံပေါင်း ၄ဝဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာပေါင်း ၄၅၁ ရှိသည်။ စီဒီတစ်ချပ်ပါ ထည့်သွင်းထား၏။ တန်ဘိုးမှာ ၇၀၀၀-ကျပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ၁၉၇၈-ခုနှစ်မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်အတွင်း က အက္ခရာမှ အ အက္ခရာအဆုံး မြန်မာအဘိဓာန် (အကျဉ်းချုပ်)ကို အတွဲ(၅)တွဲအဖြစ် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆-ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံကို နိုင်ငံတော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်ညီညွတ်သည့် မြန်မာ အဘိဓာန် တစ်ရပ်ကို ပြုစုထုတ်ဝေရန် လိုအပ်လာရာ မြန်မာဝေါဟာရများ၏ မြစ်ဖျားခံရာကို ဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းတို့၏ စာလုံးပေါင်းဖြစ်စဉ်ကိုပါ သိရှိနိုင်မည့် အင်္ဂါရပ်ကိုဖြည့်စွက်၍ အဘိဓာန် တစ်အုပ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိရာ၌ လွယ်ကူမှုရှိစေရန် လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ဦးရေများများလက်ဝယ်သို့ ပို့ဆောင် ပေးနိုင်ရန် လည်းကောင်း ရည်ရွယ်၍ အတွဲမခွဲဘဲ တစ်အုပ်တည်းဖြင့် ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးဆောင်မြန်မာအဘိဓာန်တစ်အုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/|title=မြန်မာအဘိဓာန်များ|publisher=မြန်မာစာအဖွဲ့|accessdate=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆|archivedate=27 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180327024041/http://www.myanmarlanguagecommission.myn.asia/publications/concise-myanmar-dictionary/}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == === အစောပိုင်းသမိုင်း === မြန်မာနိုင်ငံတွင် [[ပင်းယခေတ်]]နှင့် [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]အတွင်း အဘိဓာန်အစောင်စောင် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်တို့သည် မြန်မာအနက်နှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြထားသော [[ပါဠိ]]ဝေါဟာရစာရင်းမျိုးသာ ဖြစ်သည်။ [[ဖျာပုံမြို့]]နေ အ[[ဩဘာသ|ရှင်ဩဘာသ]]သည် [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]ကြီးမဖြစ်ပွားမီအချိန်က မြန်မာဝေါဟာရကို မြန်မာလို အနက်ဖွင့်သော အဘိဓာန်တစ်စောင်ကို ပြုစုခဲ့သည်။ သို့သော် ယင်းအဘိဓာန်စာမူတို့သည် စစ်အတွင်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု သိရ၏။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ပြန်လည်ပြုစုရာ၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အဘိဓာန်နှစ်တွဲ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ === ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် မြန်မာအဘိဓာန် စီမံကိန်း === [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]တွင် ပြုစုလျက်ရှိသော တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကိုမူ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်ကပင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းကို တည်ထောင်သည်။ အသင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် ဖြစ်သည်။ အသင်း၏ လက်အောက်တွင် (က) ပညာစွယ်စုံဌာနနှင့် (ခ) အဘိဓာန်ဌာနဟူ၍ ဌာနနှစ်ခုရှိရာ၊ ပညာစွယ်စုံဌာနသည် မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုရန် ဖြစ်သည်။ ပညာစွယ်စုံဌာနတွင် ဦးခင်မောင် (သူကြီးဂေဇက်) က စာတည်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ အဘိဓာန်ဌာနတွင် ဦးဝန်က စာတည်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အထက်ပါ ဌာနနှစ်ခုကို စစ်ဘေးသက်သာရာ ဟံသာဝတီခရိုင် [[ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်]]တွင် ဖွင့်လှစ်ထားရှိသည်။ အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကိုမူ ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်း၌ စတင်ခဲ့သည်။ === ကြီးကြပ်ရေးနှင့် အကြံပေးအဖွဲ့များ === အဘိဓာန်ဌာနကို ကြည့်ရှုကြီးကြပ်ရသော အဖွဲ့ငယ်တစ်ခုရှိ၏။ အဖွဲ့ငယ် သဘာပတိမှာ ဦး[[ဖေမောင်တင်]] ဖြစ်၍ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ဦးခင်မောင်လတ်၊ ဦးသိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းဟန်၊ ဦးဝန် (အဘိဓာန်စာတည်း)၊ ဦးစိန်ဝင်း (လက်ထောက်အဘိဓာန်စာတည်း) နှင့် ဦးတင် (အသင်း၏ အတွင်းရေးမှူး) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဖန် အဘိဓာန်ကျမ်းပြုစုရေးတွင် အတိုင်ပင်ခံစာတည်းသုံးဦးရှိရာ ယင်းတို့မှာ ဦးဖေမောင်တင် (သဘာပတိ)၊ ဦး[[ဒီးဒုတ်ဦးဘချို|ဘချို]] (ဒီးဒုတ်) နှင့် ဦးခင်မောင်လတ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြုစုပြီးစီးသော အဘိဓာန်မူကြမ်းကို အတိုင်ပင်ခံစာတည်းတို့ထံ တင်ပြရသည်။ === ပြုစုခြင်းနှင့် စစ်အတွင်း ရပ်ဆိုင်းခြင်း === အဘိဓာန်စာတည်းနှစ်ဦးသည် စာပြုခုနစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် ခဲယဉ်းစွာရှာဖွေဝယ်ယူထားရသော စာအုပ်များကို ဖတ်ကာ အဘိဓာန်၏ အခြေခံအုတ်မြစ်သဖွယ်ဖြစ်သော ပုဒ်စုလုပ်ငန်းကို စတင်ခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ဌာနရှိ စာအုပ်များ၏ အရေအတွက်မှာ အလွန်နည်းပါးလှသဖြင့် ဘာသာရပ်မစုံလင်ပေ။ သို့ဖြစ်စေကာမူ ခုနစ်လအတွင်း လက်လှမ်းမီကျမ်းစာအုပ်ပေါင်း ၂၀၉ အုပ်မှ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၄၁၈၅၅ ကို စုဆောင်းနိုင်ခဲ့သည်။ အစိုးရဌာနအသီးသီးရှိ ရာထမ်းမှုထမ်းများ၊ ပြင်ပပညာရှင်များ၊ အရှေ့အာရှလူငယ်များအစည်းအရုံးဝင်များက အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၁၄၃၈၅ ခုကို စုဆောင်းပေးပို့ခဲ့ကြသည်။ စုစုပေါင်း အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ၅၆၂၁၃ ကို စတင်ပြုစုခဲ့ကြသည်။ အနက်ဖော်လုပ်ငန်းစသည်မှ ကိုးလအကြာ (၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ) တွင် လေကြောင်းစစ်ဘေး ပြင်းထန်စွာ ဆိုက်ရောက်လာသဖြင့် အဘိဓာန်လုပ်ငန်းကို လုံးဝရပ်ဆဲခဲ့ရသည်။ ထိုအခါ (က) အက္ခရာမှ (င) အက္ခရာတစ်ဝက်လောက်အထိ အပြီးသတ်တည်းဖြတ်ပြုစုပြီးစီးခဲ့သည်။ === ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပြောင်းခြင်း === ၁၉၄၈ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံတော် ပညာ့တံခွန်အသင်းက အဘိဓာန်ဌာနလုပ်ငန်းအရပ်ရပ်ကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၌ ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာနဟူ၍ ဌာနသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကာ မြန်မာစာဌာန ကထိက ဦးဝန်အား စာတည်းမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်လုပ်ကိုင်စေခဲ့သည်။ ဦးဝန်ကို ကူညီရန်အတွက် လက်ထောက်စာတည်းနှစ်ဦးနှင့် စာပြုခြောက်ဦးကိုလည်း မရှေးမနှောင်းပင် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ဤတက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန်ကို ပြုစုရာတွင် ပါဠိကျမ်းဂန်ဘက်မှ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများမှာ ပဌမကျော် ဦးကြီးဖေ၊ ပဌမကျော် ဦးသန့်စင်၊ ပဌမကျော် ဦးတင့်ရွှေ၊ ဦးသာတင် (မာဃ)၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းဘက်တွင် "သတ်ပုံအဘိဓာန်မိတ်လင်စုံ" ကျမ်းပြုဆရာ သတ်ပုံပညာရှင် ဦးအုန်းရွှေက တာဝန်ယူခဲ့သည်။ အခြားသော တင်မိုး (ကဗျာဆရာ)၊ ဦးတင်လှ စသော ပညာရှင်များလည်း ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ === အကြံပေးအဖွဲ့ === ဌာနလုပ်ငန်းအတွက် အကြံကောင်းဉာဏ်ကောင်းများပေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့တစ်ခုကိုလည်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကောင်စီက ခန့်ထားခဲ့သည်။ အကြံပေးအဖွဲ့တွင်- * သဘာပတိ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ[[ဘဟန်]] (ဒေါက်တာဘဟန် နုတ်ထွက်သွားသောအခါ ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်က သဘာပတိ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်) * ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါဠိပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင် (ဦးဖေမောင်တင်အား သဘာပတိအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သောအခါ ကျောက်စာဝန်ဟောင်း ဦးလူဖေဝင်းက ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်) * ပါမောက္ခ ဦးလှအောင် (ဦးလှအောင် ကွယ်လွန်သွားသောအခါ ပါမောက္ခ ဦးအောင်သန်းက ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်) * မြန်မာစာပါမောက္ခ ဦးဧမောင် * အင်္ဂလိပ်စာပါမောက္ခ ဦးမျိုးမင်း * တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်မှူး ဦးသိန်းဟန် * ဥပဒေပါမောက္ခ ဦးမြင့် တို့ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ (ယင်းအကြံပေးအဖွဲ့ကို ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်)။ === လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်စတင်ခြင်းနှင့် ထုတ်ဝေခြင်း === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံးရေးသားပြုစုရသော အဘိဓာန်ဖြစ်သဖြင့် အဘက်ဘက်က ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ အဂ္ဂိရတ်ကျမ်း၊ လှေအတတ်၊ လှည်းအတတ်၊ ပန်းချီဆေးရေးအတတ် အစရှိသော အတတ်ပညာဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ရှာဖွေဝယ်ယူကာ အဘိဓာန်ပုဒ်များကို ထပ်မံစုဆောင်းခဲ့သည်။ ထို့နောက် စစ်အတွင်းက အဘိဓာန်လုပ်ငန်း လက်ကျန်များကို ပြန်လည်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ မူလက ကျောင်းသုံးအဘိဓာန်လောက်ကိုသာ ပြုစုရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သော်လည်း အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်တို့က အပြည့်စုံဆုံး အဘိဓာန်ကြီးကိုသာ တစ်လက်စတည်း ရေးသားပြုစုရန် အကြံပေးတိုက်တွန်းခဲ့သဖြင့် အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစုခဲ့ကြရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည်လုပ်ကိုင်ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အဘိဓာန်ပုဒ်ပေါင်း ၃၄၆၉ ပါဝင်သော က အက္ခရာဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်မြန်မာအဘိဓာန် ပထမပိုင်းကို ပြုစုပြီးစီးခဲ့သည်။ အဘိဓာန်ရှေ့ပိုင်းတွင် အားပေးကူညီခဲ့ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များစာရင်း၊ ကိုးကားသော ကျမ်းများစာရင်း၊ အဘိဓာန်တွင် အသုံးပြုသော သင်္ကေတများစာရင်း၊ အဘိဓာန်အက္ခရာစဉ် ဇယား စသည်တို့ကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ အဘိဓာန်ကိုမူ ရန်ကုန်မြို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ စာပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ === အဘိဓာန်ပါဝင်မှုနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ === အဘိဓာန်ပုဒ်များကို အနက်ဖော်ပြရာ၌ အနက်အဓိပ္ပာယ် ပြားလျှင် ပြားသလောက် အနက်ဖော်ပြခဲ့သည်။ ပရိယာယ်ရှိလျှင် ပရိယာယ်အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဓမ္မသတ်သုံး၊ ကဗျာသုံး၊ အရပ်သုံး၊ ဘန်းစကား၊ ပေါရာဏ၊ လွှတ်ရုံးသုံး၊ ဗေဒင်သုံး၊ ရာဇဝင်သုံး စသည်တို့ကိုလည်း ခေါင်းစဉ်စကားလုံးနောက်တွင် သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ခိုင်လုံသော ကျမ်းများမှ ကျမ်းကိုးစာပုဒ်ကို အသုံးပြုလျှင် ကျမ်းကိုးအတိုမှတ်၊ ကျမ်းအတွဲ၊ စာမျက်နှာ စသည်တို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသောအခါ အနက်အဓိပ္ပာယ်နောက်ကဖြစ်စေ၊ ကောက်နုတ်ချက်ပါလျှင် ကောက်နုတ်ချက်နောက်ကဖြစ်စေ ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့သည်။ === နောက်ဆက်တွဲ အတွဲများ === ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အဘိဓာန်ပုဒ်ပေါင်း ၂၆၂၅ ပါဝင်သော ခ အက္ခရာဆိုင်ရာ ဒုတိယပိုင်းကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် အဘိဓာန်ပုဒ်ပေါင်း ၂၀၀၄ ပါဝင်သော ဂ၊ ဃ၊ င ဆိုင်ရာ တတိယပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အဘိဓာန်ပုဒ်ပေါင်း ၃၁၁၃ ပါဝင်သော စ အက္ခရာဆိုင်ရာ စတုတ္ထပိုင်းကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အဘိဓာန်ပေါင်း ၁၉၀၉ ပါဝင်သော ဆ အက္ခရာဆိုင်ရာ ပဉ္စမပိုင်းကိုလည်းကောင်း ပြုစုပြီးစီးခဲ့သည်။ ကျန်အပိုင်းများကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုလျက်ရှိသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်ကုန်အထိ စာမျက်နှာပေါင်း သုံးသိန်းငါးသောင်းကျော်၊ ကျမ်းပေါင်း တစ်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ဖတ်ရှုပြီး၍ အညွှန်းစာရွက်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကိုးထောင်ကျော် ရရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> }} [[Category:မြန်မာဘာသာစကား]] [[Category:မြန်မာအဘိဓာန်များ]] 6gnoo0zmb29jf8o5ecfnswcxyjuy2pk 0 7653 879976 879947 2025-07-03T15:04:24Z Salai Rungtoi 22844 879976 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး <br> Karen National Union | native_name = {{ksw|ကညီ ဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ}} | native_name_lang = my | abbreviation = ကေအင်(န်)ယူ၊ KNU | logo = Seal of the Karen National Union.svg | logo_size = | colorcode = #1A3B85 | chairman = [[ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း]] | secretary_general = ပဒိုစောတာဒိုမှူး | leader1_title = ဒုဥက္ကဋ္ဌ | leader1_name = ပဒိုစောဆဲဂေ | spokesperson = ပဒိုးစောကွယ်ထူးဝင်း<br />ပဒိုးစောတာဒိုမူး<br />ပဒိုးစောလှထွန်း<br /> ပဒိုစောတောနီး | foundation = {{start date|1947|02|05|df=yes}} | dissolution = | ideology = {{plainlist| * '''လက်ရှိ:''' * ကရင်အမျိုးသားရေး * ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ်နိုင်ရေး * ဖက်ဒရယ်မူရရှိရေး * '''ယခင်:''' * သီးခြားကရင်ပြည်နယ်တည်ထောင်ရေး }} | headquarters = Lay Wah<br />Law Khee Lar<br />[[မာနယ်ပလော]] (၁၉၅၅ မတိုင်ခင်) | position = | religion = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<br />[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]<br />[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />[[တိုင်းရင်းသားဘာသာ]] | international = | anthem = "Dear Our People" | wing1_title = တပ်မတော် | wing1 = [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၊ [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] ကရင်အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့ | newspaper = | seats1_title = | seats1 = | slogan = "Give me liberty, or give me death!"<ref>{{cite web|title=The Politics of Pressure: KNLA|url=https://www.ibiblio.org/obl/docs3/karenmuseum-01/History/politics_of_pressure.htm|website=www.ibiblio.org|access-date=27 January 2018}}</ref> | flag = [[File:Flag of the Karen National Union.svg|border|200px]] | website = [https://www.knuhq.org] {{In lang|kar|my|en}} | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] }}'''ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး''' ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Karen National Union, KNU) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ကရင်လူမျိုး]]တို့၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ယခင်က ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (Karen National Defense Organization, KNDO) ဟု သိရှိခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (Karen National Liberation Army, KNLA) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == === ဒေါကလူ (Do Kalu) === ကရင်အမျိုးသားများ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသားရေး အဖွဲ့အစည်းမှာ ဒေါကလူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ တီးသံပြာက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/09/10/374120.html|title=လူတိုင်းသိသင့်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားသမိုင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=ဧရာဝတီ}}</ref> * ၁၉၄၃ ခုနှစ်: ဒေါကလူ ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ Karen Central Advisory Board (K.C.A.B) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဒေါက်တာဆာစံစီဖိုး၊ စောဘမောင်၊ စောသာဒင်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၄၅ ခုနှစ်: K.C.A.B ကို Karen Central Organization (K.C.O) အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ စောသာဒင်၊ ဆရာသာထို၊ စောဘဦးကြီးတို့ ပါဝင်သည်။ * ၁၉၄၆ ခုနှစ်: K.C.O ကိုယ်စား အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့ သွားရောက်၍ [[စောဘဦးကြီး]]၊ စောသာဒင်၊ ဆစ်ဒနီလူနီနှင့် စောဖိုးချစ်တို့ ပါဝင်ပြီး သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ === ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) ဖွဲ့စည်းခြင်း === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (Karen National Union - KNU) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် KNA (ဒေါကလူ)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်|ဗုဒ္ဒဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (BKNA)၊ [[ကရင်ဗဟိုအဖွဲ့]] (KCO) နှင့် [[ကရင်လူငယ်အဖွဲ့]] (KYO) ဟူသော အဖွဲ့လေးဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကရင်အဖွဲ့ချုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး KNU ဥက္ကဋ္ဌမှာ စောသာဒင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်မှ ၇ ရက်၌ [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]တွင် KNU မှ ကြီးမှူး၍ ကရင်အမျိုးသား ညီလာခံတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံမှ [[အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်]]ကို ကန့်ကွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကရင်လူဦးရေ အချိုးအစားနှင့်အညီ ကရင်အမတ်ဦးရေ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်အများစု နေထိုင်သည့်ဒေသများတွင် ကရင်အမျိုးသားများအတွက် သီးသန့်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်စစ်တပ် သီးသန့်ထားရှိခွင့်ပြုရန်နှင့် သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ထူထောင်ခွင့်ပေးရန် စသည့် တောင်းဆိုချက်များကို ချမှတ်ပြီး လန်ဒန်ရှိ [[ဒေါင်းနင်းလမ်း]]သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်။ တောင်းဆိုချက်များ မလိုက်လျောပါက ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်မည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၄၇|တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ]]သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သပိတ်မှောက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ဒေါင်းနင်းလမ်းမှ မည်သို့မျှ အကြောင်းပြန်ကြားခြင်း မရှိသောကြောင့် KNU မှ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ ==== KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု ==== ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရေး၊ မဝင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မန်းဘခိုင်]]နှင့် စောစံဖိုးသင်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြပြီး စောဘဦးကြီးနှင့် မန်းဘဇံက ရွေးကောက်ပွဲမဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် KYO အဖွဲ့အဖြစ် ခွဲထွက်ကာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ === ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် KNDO ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်မှာ မန်းဘဇံဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးမှူးများမှာ စောဟန်တာသာမွှေးနှင့် စောစိုင်းကေတို့ ဖြစ်ကြသည်။ KNDO စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ ဗဟို ဟူ၍ အဆင့်ဆင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ခရိုင်ပေါင်း ၂၀ ထားရှိခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်သား အင်အား ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့သည်။ အင်းစိန်ခရိုင် တာဝန်ခံမှာ စကောမောလေး ဖြစ်ပြီး၊ သင်တန်းဆရာမှာ ဗိုလ်ကြီး စကောလေးခို ဖြစ်ကာ ကိုလိုနီခေတ်၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကရင်လူမျိုးများ၏ အခြေအနေများကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အစ == [[File:karen33.jpg|thumb|ကေအင်ယူ၏ဖခင် စောဘဦးကြီး]] === ကရင်အမျိုးသားများ၏ တောင်းဆိုချက် === * ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့: မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ကရင်အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အင်းစိန်၊ ပဲခူး၊ သာယာဝတီ၊ မအူပင်၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဟင်္သာတ၊ ဖျာပုံ၊ ဟံသာဝတီ၊ တောင်ငူ၊ သထုံ၊ ကျိုက္ခမီနှင့် ကရင်နီနယ်များ၌ ကရင်လူထု ၄ သိန်းခွဲကျော်သည် အောက်ပါ ကြွေးကြော်သံ ၄ ရပ်ဖြင့် အသံတိတ်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်<ref>{{Cite web|url=https://kecdktl.org/wp-content/uploads/2024/04/karen-revolution-history-notes.pdf|title=ကရင့်တော်လှန်ရေးသမိုင်းမှတ်စုအကျဉ်း (၁၉၄၇-၂၀၀၈)}}</ref>- <blockquote>"ကရင်ပြည်....ချက်ချင်းပေး" "ကရင် တစ်ကျပ်....ဗမာတစ်ကျပ်....ချက်ချင်းပြ" "လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း....အလိုမရှိ" "ပြည်တွင်းစစ်....အလိုမရှိ"</blockquote>စောဘဦးကြီး မူ (၄) ချက်: ကရင်လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော စောဘဦးကြီးက အောက်ပါမူ ၄ ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်-<blockquote>လက်နက်ချစကား အလျှင်းမပြောရ။ ကရင့်လက်နက် ကရင့်လက်ထဲမှာရှိရမည်။ ကရင်ပြည် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ပြီးပြည့်စုံ‌စေရမည်။ ကရင်ကံကြမ္မာ ကရင်ဖန်တီးရမည်။</blockquote> === ပထမဆုံးတိုက်ပွဲနှင့် အင်းစိန်တိုက်ပွဲ === ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်: ဖဆပလအစိုးရ၏ စစ်ရဲတပ်ရင်း ၂၁ က သမိုင်းခဝဲခြံရှိ KNDO တပ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ KNDO များကလည်း ပြန်လည်ခုခံခဲ့ပြီး မင်္ဂလာဒုံမှ ဗိုလ်မှူးအောင်စိန် ဦးစီးသည့် အမြောက်တပ်တစ်တပ်လုံးသည် အင်းစိန်သို့ ချီတက်ကာ KNDO များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်: KNDO တို့က အင်းစိန်ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး အင်းစိန်တိုက်ပွဲ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖဆပလအစိုးရက စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[စမစ် ဒွန်း|စမစ်ဒွန်း]] အပါအဝင် ကရင်အမျိုးသား အရာရှိကြီးများအား ရာထူးမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]သည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်းများအား လက်နက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်း (၁) နှင့် တပ်ရင်း (၂) တို့သည် တောခိုကာ ကရင့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွင် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှာ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အကျအဆုံးများစွာ ရှိခဲ့သည်။ === တော်လှန်ရေး လမ်းစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း === * အင်းစိန်မှ ဆုတ်ခွာခြင်း: အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် KNU ခေါင်းဆောင်များသည် [[ကြာအင်းဇောင်းရွာ၊ ပေါက်ကုန်းစွန်း|ကြာအင်းဇောင်း]]တွင် အစည်းအဝေးကျင်းပကာ တာဝန်များ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။ စောဘဦးကြီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စိုင်းကေတို့က အရှေ့တိုင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့က ဧရာဝတီတိုင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်) သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တော်လှန်ရေး သဘောတရားများ: အရှေ့တိုင်းတွင် စောဘဦးကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်သစ်များကို စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ မော်စီတုန်း၏ တရုတ်ပြည်တော်လှန်ရေး၊ မက်စ်ဝါဒ၊ လီနင်ဝါဒ စသည့် သဘောတရားများကို လေ့လာပြီး ကရင်လူအဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီမည့် သဘောတရားများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ === မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းနှင့် အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ === * ၁၉၆၉ ခုနှစ်: မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်း တပ်မဟာ (၃) ၏ တပ်မဟာမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ တပ်မဟာတွင် တပ်ရင်း (၆)၊ တပ်ရင်း (၇) နှင့် KPLA တပ်ရင်း (၂) ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ "ဖြတ်လေးဖြတ်" စစ်ဆင်ရေးကြောင့် လူထုနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေးသမားများ အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်းသည် မြောင်းမြမြို့နယ် သိလ္လာမှ ဝါးခယ်မမြို့နယ်ဘက်သို့ တပ်မဟာရုံး စစ်ကြောင်းအား အင်အားဖြည့်၍ ဖောက်ထွက်ခဲ့ရသည်။ * အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ: ထိုစဉ်က အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ၊ ဗိုလ်ချုပ်ရွှေဆိုင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ကစယ်ဒိုနှင့် ဖဒိုသာပြည့်တို့သည် KNUP မှ ခွဲထွက်ကာ ကရင့်အမျိုးသား လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို သီးခြားဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ KNUP ခေါင်းဆောင်မှုအတွင်း၌လည်း အလုပ်သမားပါတီအဖြစ် တည်ထောင်လိုသည့် ဗိုလ်ချုပ် စောကျော်မြသန်း အစုနှင့် အမျိုးသားရေးပါတီအဖြစ် ဒုတိယလမ်းစဉ်အတိုင်း ချီတက်လိုသည့် မန်းဘဇံ အစုအကြား သဘောတရားရေးအရ ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ [[File:Karen44.jpg |thumb|မန်းဘဇံ]] == ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးနှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း == * ညီညွှတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ: ကရင့်အမျိုးသား အင်အားစုများအကြား ညီညွှတ်ရေး ပြိုကွဲလျက်ရှိသောကြောင့် ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းတိုက်နိုင်သည့် ညီညွှတ်သော အင်အားစု တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် KNLC နှင့် KNUP တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ခဲ့ကြသည်။ ** မန်းဘဇံနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြတို့ `ခိုမူဒဲ´ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ** ဒုတိယအကြိမ် မူသယ်´၊ သွေးဘိုးထာ´၊ `ပယ်ကောခီး´ ရွာများတွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် လမ်းစပေါ်လာခဲ့သည်။ ** နောက်ဆုံးအကြိမ် `ထိုဒိုပလော´ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များ ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ * KNUF နှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း: ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြက သူဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် KNLC အား ဖျက်သိမ်းမည်ဖြစ်ပြီး မန်းဘဇံနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် KNUP မှ နုတ်ထွက်ကြမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး (KNUF) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ကိုမူ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA) ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့သည်။ မကြာမီ KNUF အား ဖျက်သိမ်းပြီး ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အဖြစ် ပြန်လည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ == မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ထိုးစစ်ကြီးများ == * ရွှေလင်းယုန်နှင့် မိုးဟိန်း စစ်ဆင်ရေး: မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ရေးထိုးစစ်ကြီးများ ဆက်တိုက် ဆင်နွှဲလာခဲ့သည်။ "ရွှေလင်းယုန်" စစ်ဆင်ရေးနှင့် "မိုးဟိန်း" စစ်ဆင်ရေးများကို ချမှတ်ပြီး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဖြတ်လေးဖြတ်ကြောင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် KNU တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် အင်အား ၁၀၀ ကျော်တို့သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ပဲခူးရိုးမသို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြသည်။ * ပဲခူးရိုးမ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ: ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ပဲခူးရိုးမတိုင်း၏ စစ်ဆင်ရေးမှူးတာဝန်ကို ယူခဲ့ရသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံရေးပို့ချမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မန်းဘဇံ၏ ကရင်တော်လှန်ရေး သင်ကြားချက်နှင့် ကွန်မြူနစ်မူဝါဒ ကြေညာချက်စာတမ်း စသည့် ဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများကို "တောင်ညိုစခန်း" တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်နှင့် ရှိုးလူ ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်: ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက "အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" သို့မဟုတ် "ဗဟိုရိုးမ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမရှိ KNUP၊ BCP (ဗကပ) နှင့် မဒညတ တို့ကို စစ်ဆင်ရေးကြီး ဆင်နွှဲရန်အတွက် ဖြစ်ပြီး "အောင်စိုးမိုး စစ်ဆင်ရေး" ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမ တောင်ပေါ်ရှိ ရွာပေါင်း ၃၀ ခန့်ကို မြေပြန့်သို့ အတင်းအဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး တောင်ပေါ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ်ခဲ့သည်။ * ၁၉၇၄ ခုနှစ်: မန်းဘဇံ ဦးဆောင်ပြီး "ရှိုးလူ" ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ရာ ညီညွှတ်ရေး သဘောထားများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးရိုးမနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းတွင် အခြေပြုရှိနေကြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကော်ထူး (ဗိုလ်ချုပ်ကျော်မြသန်း) ခေါင်းဆောင်သည့် KNUP နှင့် KNU ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်: BCP (ဗကပ) ဥက္ကဋ္ဌ သခင်ဇင်နှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး သခင်ချစ်တို့သည် ကျောက်တံခါးမြို့နယ်အတွင်းရှိ "ဖွတ်ကျား" ချောင်းအနီး တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ == ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခြင်းနှင့် ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ: ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းနှင့်အတူ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်အပါအဝင် အခြား KNUP ခေါင်းဆောင်များသည် ဖာပွန်ခရိုင်ဘက်သို့ ဆုတ်ခွာလာခဲ့ကြသည်။ * ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက်: ၁၉၇၃ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ဆရာကြီး စကောလယ်တောတို့၏ မြောက်ပိုင်းချီ အဖွဲ့နှင့် ဖာပွန်ခရိုင် "ဒူးဒါးဂေး" ရွာတွင် ပြန်လည်ဆုံဆည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုရွာတွင်ပင် KNUP ၏ ဆဋ္ဌမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးသော ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ဂရက်တွင် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွှတ်ရေးအတွက် KNUP ကို ဖျက်သိမ်းပြီး KNU အတွင်း၌ တပေါင်းတစည်းတည်း ပူးပေါင်း၍ ကရင့်အမျိုးသားရေးကို လုပ်ဆောင်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ KNUP ဖျက်သိမ်းရေးကို သဘောမတူသူအချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ကွန်ဂရက်တွင် အများစု၏ ဆန္ဒပြုမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ == KNU ၏ အခက်အခဲများနှင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုများ == * မာနယ်ပလော ကာလ: ဒူးဒါးဂေး´ ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် မာနယ်ပလော´ သို့ တက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် `ဝမ်းခခံတပ်´ တွင် KNLA အထူးတပ်ရင်း (၁၀၁) ၏ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ် ခုခံစစ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် နိုင်ငံရေးစည်းရုံးရေး တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၉၁ ခုနှစ်: KNU ၏ (၁၀) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်ကို `မာနယ်ပလော´တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းအား KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တပ်ရင်းများသည် KNU ၏ ခရိုင်တိုင်းတွင် တစ်ရင်းစီ ရှိခဲ့သည်။ * ၁၉၉၅ ခုနှစ်: `ဝမ်းခစခန်း´ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ဒူးပလာယာခရိုင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စခန်းသစ်နှင့် ဒူးပလာယာခရိုင်၏ အခြေခံစခန်းများ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် နို့ဖိုးဒုက္ခသည်စခန်းရှိ နေအိမ်တွင် အနေများလာခဲ့သည်။ * ၂၀၀၄ ခုနှစ်: ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်မှ အနားယူခဲ့ပြီး သူ၏ ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးချုပ် မန်းကျော်ဖေသို့ လွှဲပေးခဲ့သည်။ * အင်အားလျော့နည်းခြင်း: မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲခြင်း မရှိသေးသည့် KNU သည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် မာနယ်ပလော ဌာနချုပ်ကို လက်လွှတ်ရပြီးနောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း အင်အား လျော့နည်းလာသည်။ KNU ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ ကွယ်လွန်ခြင်း၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာ လုပ်ကြံခံရခြင်း၊ KNU ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် အောက်ခြေတပ်တချို့ စစ်အစိုးရနှင့် သွားရောက် ပူးပေါင်းခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ == ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများ == ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော် (DKBA): ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် KNU မှ ခွဲထွက်၍ စစ်အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့သော ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ: ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်ထိန်မောင် ဦးဆောင်သော တပ်သား ၃၀၀ ခန့်သည် KNU တပ်မဟာ ၇ မှ ခွဲထွက်ကာ မြန်မာအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ KNU အဖွဲ့က စစ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ်ကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။ == လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်း (၂၀၂၃ ကွန်ဂရက်မှ) == * ဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း * ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောဆဲဂေ * အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး: ပဒိုစောတာဒိုမူး * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁): ပဒိုစောသောသီဘွဲ * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၂): ပဒိုစောလှထွန်း * တရားသူကြီးချုပ်: ပဒိုနော်မြိုင်ဖိုး == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များ == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- * တပ်မဟာ (၁) သထုံခရိုင် * တပ်မဟာ (၂) တောင်ငူခရိုင် * တပ်မဟာ (၃) ညောင်လေးပင်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၄) ထားဝယ်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၅) ဖာပွန်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၆) ဒူးပလာယာခရိုင် * တပ်မဟာ (၇) ဘားအံခရိုင် (တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဂျော်နီ) - KNLA ၏ အရေးအပါဆုံးသော နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ === အထူးတပ်ရင်းများ: === ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၁ (တပ်ရင်းမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဘူးဖော) ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၂ == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၀၈ === ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သည့် KNU ၏ (၁၄) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်သစ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၈၈) နှစ်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တာမလာဘောအား KNU ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ သမီး နော်စီဖိုးရာစိန်ကို ပထမဆုံး အမျိုးသမီး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ [[နော်စီဖိုးရာစိန်]]သည် ကရင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး (KWO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Perdita Huston Human Rights Award ဆုကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရဖူးသည်။ === ၂၀၀၉ === ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်များ၏ ပြင်းထန်သော ထိုးစစ်များကြောင့် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သော KNLA သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ၎င်းတို့၏ အမာခံစခန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ KNLA တပ်မှူး ဂျော်နီက တပ်မဟာ ၇ အခြေခံစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်နေရာယူမှုဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြောက်ကျားနည်းဗျူဟာသို့ ပြောင်းလဲတိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားက ၎င်းသည် KNLA အတွက် နိဂုံး၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။ KNU နှင့် KNLA ခေါင်းဆောင်များကမူ တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ရန် အဝေးကြီး လိုသေးကြောင်းနှင့် နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်က တိုင်းရင်းသား ကရင်ရွာသူရွာသား ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် KNLA ကို အပြီးသတ်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် အဓိက ထိုးစစ်များ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တပ်မဟာ ၇ နယ်မြေသည် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ခုခံနိုင်ခဲ့သော်လည်း ဗျူဟာအရ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရသည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် KNLA ကို အခြေပြုတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း စစ်ရေးလေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ === ၂၀၁၅ === ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအား မတရားအသင်းအဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/armed-groups-of-3-rejected-from-illegal-gruop-list-/3002401.html|title=လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ မတရားသင်းအဖြစ်က ပယ်ဖျက်|accessdate=2025-7-2|publisher=VOA Burmese}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} * ခိုင်မာကျော်ဇော စုစည်းတင်ပြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်း ဘဝအစိတ်အပိုင်းများ * သနူထူဂျာနယ်များ * နိုင်ငံသစ်စာစောင်များ * ဝင်းတင့်ထွန်း၏ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည် * မြတ်ထန်၏ တိုင်းပြည်က နုနု မုန်တိုင်းက ထန်ထန် * ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်းတင်မောင်၏ မုန်တိုင်းလွန်သော် * ဇင် - ချစ် နောက်ဆုံးနေ့ * စောဘိုမြ၏ ဗိုလ်ချုပ်မြ * ဖူးကီးဒို၏ မန်းဘဇံနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေး * တင်မောင်သန်း၏ သခင့်နိုင်ငံတော် * သရာသာထို၏ ကရင်နှင့်နိုင်ငံရေးပြဿနာ * NDD သုတေသနနှင့် မှတ်တမ်းတင်ဌာနမှ ထုတ်ဝေသည့် မြန်မာပြည် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ပြည်သူတို့၏ နိုင်ငံရေးအရပါဝင်မှု [[Category:ကရင်ပြည်နယ်]] [[Category:ကရင်လူမျိုးစု]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] t8y3x7b1p6qdtxvs3p21mdbi9d4ysbc 879977 879976 2025-07-03T15:26:11Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၁၅ */ 879977 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး <br> Karen National Union | native_name = {{ksw|ကညီ ဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ}} | native_name_lang = my | abbreviation = ကေအင်(န်)ယူ၊ KNU | logo = Seal of the Karen National Union.svg | logo_size = | colorcode = #1A3B85 | chairman = [[ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း]] | secretary_general = ပဒိုစောတာဒိုမှူး | leader1_title = ဒုဥက္ကဋ္ဌ | leader1_name = ပဒိုစောဆဲဂေ | spokesperson = ပဒိုးစောကွယ်ထူးဝင်း<br />ပဒိုးစောတာဒိုမူး<br />ပဒိုးစောလှထွန်း<br /> ပဒိုစောတောနီး | foundation = {{start date|1947|02|05|df=yes}} | dissolution = | ideology = {{plainlist| * '''လက်ရှိ:''' * ကရင်အမျိုးသားရေး * ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ်နိုင်ရေး * ဖက်ဒရယ်မူရရှိရေး * '''ယခင်:''' * သီးခြားကရင်ပြည်နယ်တည်ထောင်ရေး }} | headquarters = Lay Wah<br />Law Khee Lar<br />[[မာနယ်ပလော]] (၁၉၅၅ မတိုင်ခင်) | position = | religion = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<br />[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]<br />[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />[[တိုင်းရင်းသားဘာသာ]] | international = | anthem = "Dear Our People" | wing1_title = တပ်မတော် | wing1 = [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၊ [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] ကရင်အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့ | newspaper = | seats1_title = | seats1 = | slogan = "Give me liberty, or give me death!"<ref>{{cite web|title=The Politics of Pressure: KNLA|url=https://www.ibiblio.org/obl/docs3/karenmuseum-01/History/politics_of_pressure.htm|website=www.ibiblio.org|access-date=27 January 2018}}</ref> | flag = [[File:Flag of the Karen National Union.svg|border|200px]] | website = [https://www.knuhq.org] {{In lang|kar|my|en}} | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] }}'''ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး''' ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Karen National Union, KNU) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ကရင်လူမျိုး]]တို့၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ယခင်က ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (Karen National Defense Organization, KNDO) ဟု သိရှိခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (Karen National Liberation Army, KNLA) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == === ဒေါကလူ (Do Kalu) === ကရင်အမျိုးသားများ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသားရေး အဖွဲ့အစည်းမှာ ဒေါကလူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ တီးသံပြာက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/09/10/374120.html|title=လူတိုင်းသိသင့်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားသမိုင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=ဧရာဝတီ}}</ref> * ၁၉၄၃ ခုနှစ်: ဒေါကလူ ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ Karen Central Advisory Board (K.C.A.B) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဒေါက်တာဆာစံစီဖိုး၊ စောဘမောင်၊ စောသာဒင်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၄၅ ခုနှစ်: K.C.A.B ကို Karen Central Organization (K.C.O) အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ စောသာဒင်၊ ဆရာသာထို၊ စောဘဦးကြီးတို့ ပါဝင်သည်။ * ၁၉၄၆ ခုနှစ်: K.C.O ကိုယ်စား အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့ သွားရောက်၍ [[စောဘဦးကြီး]]၊ စောသာဒင်၊ ဆစ်ဒနီလူနီနှင့် စောဖိုးချစ်တို့ ပါဝင်ပြီး သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ === ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) ဖွဲ့စည်းခြင်း === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (Karen National Union - KNU) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် KNA (ဒေါကလူ)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်|ဗုဒ္ဒဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (BKNA)၊ [[ကရင်ဗဟိုအဖွဲ့]] (KCO) နှင့် [[ကရင်လူငယ်အဖွဲ့]] (KYO) ဟူသော အဖွဲ့လေးဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကရင်အဖွဲ့ချုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး KNU ဥက္ကဋ္ဌမှာ စောသာဒင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်မှ ၇ ရက်၌ [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]တွင် KNU မှ ကြီးမှူး၍ ကရင်အမျိုးသား ညီလာခံတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံမှ [[အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်]]ကို ကန့်ကွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကရင်လူဦးရေ အချိုးအစားနှင့်အညီ ကရင်အမတ်ဦးရေ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်အများစု နေထိုင်သည့်ဒေသများတွင် ကရင်အမျိုးသားများအတွက် သီးသန့်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်စစ်တပ် သီးသန့်ထားရှိခွင့်ပြုရန်နှင့် သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ထူထောင်ခွင့်ပေးရန် စသည့် တောင်းဆိုချက်များကို ချမှတ်ပြီး လန်ဒန်ရှိ [[ဒေါင်းနင်းလမ်း]]သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်။ တောင်းဆိုချက်များ မလိုက်လျောပါက ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်မည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၄၇|တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ]]သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သပိတ်မှောက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ဒေါင်းနင်းလမ်းမှ မည်သို့မျှ အကြောင်းပြန်ကြားခြင်း မရှိသောကြောင့် KNU မှ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ ==== KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု ==== ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရေး၊ မဝင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မန်းဘခိုင်]]နှင့် စောစံဖိုးသင်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြပြီး စောဘဦးကြီးနှင့် မန်းဘဇံက ရွေးကောက်ပွဲမဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် KYO အဖွဲ့အဖြစ် ခွဲထွက်ကာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ === ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် KNDO ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်မှာ မန်းဘဇံဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးမှူးများမှာ စောဟန်တာသာမွှေးနှင့် စောစိုင်းကေတို့ ဖြစ်ကြသည်။ KNDO စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ ဗဟို ဟူ၍ အဆင့်ဆင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ခရိုင်ပေါင်း ၂၀ ထားရှိခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်သား အင်အား ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့သည်။ အင်းစိန်ခရိုင် တာဝန်ခံမှာ စကောမောလေး ဖြစ်ပြီး၊ သင်တန်းဆရာမှာ ဗိုလ်ကြီး စကောလေးခို ဖြစ်ကာ ကိုလိုနီခေတ်၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကရင်လူမျိုးများ၏ အခြေအနေများကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အစ == [[File:karen33.jpg|thumb|ကေအင်ယူ၏ဖခင် စောဘဦးကြီး]] === ကရင်အမျိုးသားများ၏ တောင်းဆိုချက် === * ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့: မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ကရင်အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အင်းစိန်၊ ပဲခူး၊ သာယာဝတီ၊ မအူပင်၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဟင်္သာတ၊ ဖျာပုံ၊ ဟံသာဝတီ၊ တောင်ငူ၊ သထုံ၊ ကျိုက္ခမီနှင့် ကရင်နီနယ်များ၌ ကရင်လူထု ၄ သိန်းခွဲကျော်သည် အောက်ပါ ကြွေးကြော်သံ ၄ ရပ်ဖြင့် အသံတိတ်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်<ref>{{Cite web|url=https://kecdktl.org/wp-content/uploads/2024/04/karen-revolution-history-notes.pdf|title=ကရင့်တော်လှန်ရေးသမိုင်းမှတ်စုအကျဉ်း (၁၉၄၇-၂၀၀၈)}}</ref>- <blockquote>"ကရင်ပြည်....ချက်ချင်းပေး" "ကရင် တစ်ကျပ်....ဗမာတစ်ကျပ်....ချက်ချင်းပြ" "လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း....အလိုမရှိ" "ပြည်တွင်းစစ်....အလိုမရှိ"</blockquote>စောဘဦးကြီး မူ (၄) ချက်: ကရင်လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော စောဘဦးကြီးက အောက်ပါမူ ၄ ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်-<blockquote>လက်နက်ချစကား အလျှင်းမပြောရ။ ကရင့်လက်နက် ကရင့်လက်ထဲမှာရှိရမည်။ ကရင်ပြည် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ပြီးပြည့်စုံ‌စေရမည်။ ကရင်ကံကြမ္မာ ကရင်ဖန်တီးရမည်။</blockquote> === ပထမဆုံးတိုက်ပွဲနှင့် အင်းစိန်တိုက်ပွဲ === ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်: ဖဆပလအစိုးရ၏ စစ်ရဲတပ်ရင်း ၂၁ က သမိုင်းခဝဲခြံရှိ KNDO တပ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ KNDO များကလည်း ပြန်လည်ခုခံခဲ့ပြီး မင်္ဂလာဒုံမှ ဗိုလ်မှူးအောင်စိန် ဦးစီးသည့် အမြောက်တပ်တစ်တပ်လုံးသည် အင်းစိန်သို့ ချီတက်ကာ KNDO များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်: KNDO တို့က အင်းစိန်ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး အင်းစိန်တိုက်ပွဲ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖဆပလအစိုးရက စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[စမစ် ဒွန်း|စမစ်ဒွန်း]] အပါအဝင် ကရင်အမျိုးသား အရာရှိကြီးများအား ရာထူးမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]သည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်းများအား လက်နက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်း (၁) နှင့် တပ်ရင်း (၂) တို့သည် တောခိုကာ ကရင့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွင် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှာ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အကျအဆုံးများစွာ ရှိခဲ့သည်။ === တော်လှန်ရေး လမ်းစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း === * အင်းစိန်မှ ဆုတ်ခွာခြင်း: အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် KNU ခေါင်းဆောင်များသည် [[ကြာအင်းဇောင်းရွာ၊ ပေါက်ကုန်းစွန်း|ကြာအင်းဇောင်း]]တွင် အစည်းအဝေးကျင်းပကာ တာဝန်များ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။ စောဘဦးကြီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စိုင်းကေတို့က အရှေ့တိုင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့က ဧရာဝတီတိုင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်) သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တော်လှန်ရေး သဘောတရားများ: အရှေ့တိုင်းတွင် စောဘဦးကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်သစ်များကို စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ မော်စီတုန်း၏ တရုတ်ပြည်တော်လှန်ရေး၊ မက်စ်ဝါဒ၊ လီနင်ဝါဒ စသည့် သဘောတရားများကို လေ့လာပြီး ကရင်လူအဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီမည့် သဘောတရားများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ === မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းနှင့် အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ === * ၁၉၆၉ ခုနှစ်: မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်း တပ်မဟာ (၃) ၏ တပ်မဟာမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ တပ်မဟာတွင် တပ်ရင်း (၆)၊ တပ်ရင်း (၇) နှင့် KPLA တပ်ရင်း (၂) ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ "ဖြတ်လေးဖြတ်" စစ်ဆင်ရေးကြောင့် လူထုနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေးသမားများ အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်းသည် မြောင်းမြမြို့နယ် သိလ္လာမှ ဝါးခယ်မမြို့နယ်ဘက်သို့ တပ်မဟာရုံး စစ်ကြောင်းအား အင်အားဖြည့်၍ ဖောက်ထွက်ခဲ့ရသည်။ * အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ: ထိုစဉ်က အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ၊ ဗိုလ်ချုပ်ရွှေဆိုင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ကစယ်ဒိုနှင့် ဖဒိုသာပြည့်တို့သည် KNUP မှ ခွဲထွက်ကာ ကရင့်အမျိုးသား လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို သီးခြားဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ KNUP ခေါင်းဆောင်မှုအတွင်း၌လည်း အလုပ်သမားပါတီအဖြစ် တည်ထောင်လိုသည့် ဗိုလ်ချုပ် စောကျော်မြသန်း အစုနှင့် အမျိုးသားရေးပါတီအဖြစ် ဒုတိယလမ်းစဉ်အတိုင်း ချီတက်လိုသည့် မန်းဘဇံ အစုအကြား သဘောတရားရေးအရ ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ [[File:Karen44.jpg |thumb|မန်းဘဇံ]] == ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးနှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း == * ညီညွှတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ: ကရင့်အမျိုးသား အင်အားစုများအကြား ညီညွှတ်ရေး ပြိုကွဲလျက်ရှိသောကြောင့် ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းတိုက်နိုင်သည့် ညီညွှတ်သော အင်အားစု တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် KNLC နှင့် KNUP တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ခဲ့ကြသည်။ ** မန်းဘဇံနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြတို့ `ခိုမူဒဲ´ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ** ဒုတိယအကြိမ် မူသယ်´၊ သွေးဘိုးထာ´၊ `ပယ်ကောခီး´ ရွာများတွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် လမ်းစပေါ်လာခဲ့သည်။ ** နောက်ဆုံးအကြိမ် `ထိုဒိုပလော´ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များ ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ * KNUF နှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း: ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြက သူဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် KNLC အား ဖျက်သိမ်းမည်ဖြစ်ပြီး မန်းဘဇံနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် KNUP မှ နုတ်ထွက်ကြမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး (KNUF) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ကိုမူ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA) ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့သည်။ မကြာမီ KNUF အား ဖျက်သိမ်းပြီး ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အဖြစ် ပြန်လည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ == မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ထိုးစစ်ကြီးများ == * ရွှေလင်းယုန်နှင့် မိုးဟိန်း စစ်ဆင်ရေး: မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ရေးထိုးစစ်ကြီးများ ဆက်တိုက် ဆင်နွှဲလာခဲ့သည်။ "ရွှေလင်းယုန်" စစ်ဆင်ရေးနှင့် "မိုးဟိန်း" စစ်ဆင်ရေးများကို ချမှတ်ပြီး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဖြတ်လေးဖြတ်ကြောင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် KNU တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် အင်အား ၁၀၀ ကျော်တို့သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ပဲခူးရိုးမသို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြသည်။ * ပဲခူးရိုးမ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ: ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ပဲခူးရိုးမတိုင်း၏ စစ်ဆင်ရေးမှူးတာဝန်ကို ယူခဲ့ရသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံရေးပို့ချမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မန်းဘဇံ၏ ကရင်တော်လှန်ရေး သင်ကြားချက်နှင့် ကွန်မြူနစ်မူဝါဒ ကြေညာချက်စာတမ်း စသည့် ဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများကို "တောင်ညိုစခန်း" တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်နှင့် ရှိုးလူ ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်: ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက "အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" သို့မဟုတ် "ဗဟိုရိုးမ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမရှိ KNUP၊ BCP (ဗကပ) နှင့် မဒညတ တို့ကို စစ်ဆင်ရေးကြီး ဆင်နွှဲရန်အတွက် ဖြစ်ပြီး "အောင်စိုးမိုး စစ်ဆင်ရေး" ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမ တောင်ပေါ်ရှိ ရွာပေါင်း ၃၀ ခန့်ကို မြေပြန့်သို့ အတင်းအဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး တောင်ပေါ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ်ခဲ့သည်။ * ၁၉၇၄ ခုနှစ်: မန်းဘဇံ ဦးဆောင်ပြီး "ရှိုးလူ" ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ရာ ညီညွှတ်ရေး သဘောထားများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးရိုးမနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းတွင် အခြေပြုရှိနေကြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကော်ထူး (ဗိုလ်ချုပ်ကျော်မြသန်း) ခေါင်းဆောင်သည့် KNUP နှင့် KNU ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်: BCP (ဗကပ) ဥက္ကဋ္ဌ သခင်ဇင်နှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး သခင်ချစ်တို့သည် ကျောက်တံခါးမြို့နယ်အတွင်းရှိ "ဖွတ်ကျား" ချောင်းအနီး တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ == ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခြင်းနှင့် ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ: ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းနှင့်အတူ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်အပါအဝင် အခြား KNUP ခေါင်းဆောင်များသည် ဖာပွန်ခရိုင်ဘက်သို့ ဆုတ်ခွာလာခဲ့ကြသည်။ * ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက်: ၁၉၇၃ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ဆရာကြီး စကောလယ်တောတို့၏ မြောက်ပိုင်းချီ အဖွဲ့နှင့် ဖာပွန်ခရိုင် "ဒူးဒါးဂေး" ရွာတွင် ပြန်လည်ဆုံဆည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုရွာတွင်ပင် KNUP ၏ ဆဋ္ဌမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးသော ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ဂရက်တွင် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွှတ်ရေးအတွက် KNUP ကို ဖျက်သိမ်းပြီး KNU အတွင်း၌ တပေါင်းတစည်းတည်း ပူးပေါင်း၍ ကရင့်အမျိုးသားရေးကို လုပ်ဆောင်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ KNUP ဖျက်သိမ်းရေးကို သဘောမတူသူအချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ကွန်ဂရက်တွင် အများစု၏ ဆန္ဒပြုမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ == KNU ၏ အခက်အခဲများနှင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုများ == * မာနယ်ပလော ကာလ: ဒူးဒါးဂေး´ ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် မာနယ်ပလော´ သို့ တက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် `ဝမ်းခခံတပ်´ တွင် KNLA အထူးတပ်ရင်း (၁၀၁) ၏ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ် ခုခံစစ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် နိုင်ငံရေးစည်းရုံးရေး တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၉၁ ခုနှစ်: KNU ၏ (၁၀) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်ကို `မာနယ်ပလော´တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းအား KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တပ်ရင်းများသည် KNU ၏ ခရိုင်တိုင်းတွင် တစ်ရင်းစီ ရှိခဲ့သည်။ * ၁၉၉၅ ခုနှစ်: `ဝမ်းခစခန်း´ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ဒူးပလာယာခရိုင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စခန်းသစ်နှင့် ဒူးပလာယာခရိုင်၏ အခြေခံစခန်းများ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် နို့ဖိုးဒုက္ခသည်စခန်းရှိ နေအိမ်တွင် အနေများလာခဲ့သည်။ * ၂၀၀၄ ခုနှစ်: ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်မှ အနားယူခဲ့ပြီး သူ၏ ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးချုပ် မန်းကျော်ဖေသို့ လွှဲပေးခဲ့သည်။ * အင်အားလျော့နည်းခြင်း: မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲခြင်း မရှိသေးသည့် KNU သည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် မာနယ်ပလော ဌာနချုပ်ကို လက်လွှတ်ရပြီးနောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း အင်အား လျော့နည်းလာသည်။ KNU ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ ကွယ်လွန်ခြင်း၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာ လုပ်ကြံခံရခြင်း၊ KNU ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် အောက်ခြေတပ်တချို့ စစ်အစိုးရနှင့် သွားရောက် ပူးပေါင်းခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ == ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများ == ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော် (DKBA): ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် KNU မှ ခွဲထွက်၍ စစ်အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့သော ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ: ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်ထိန်မောင် ဦးဆောင်သော တပ်သား ၃၀၀ ခန့်သည် KNU တပ်မဟာ ၇ မှ ခွဲထွက်ကာ မြန်မာအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ KNU အဖွဲ့က စစ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ်ကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။ == လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်း (၂၀၂၃ ကွန်ဂရက်မှ) == * ဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း * ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောဆဲဂေ * အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး: ပဒိုစောတာဒိုမူး * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁): ပဒိုစောသောသီဘွဲ * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၂): ပဒိုစောလှထွန်း * တရားသူကြီးချုပ်: ပဒိုနော်မြိုင်ဖိုး == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များ == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- * တပ်မဟာ (၁) သထုံခရိုင် * တပ်မဟာ (၂) တောင်ငူခရိုင် * တပ်မဟာ (၃) ညောင်လေးပင်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၄) ထားဝယ်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၅) ဖာပွန်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၆) ဒူးပလာယာခရိုင် * တပ်မဟာ (၇) ဘားအံခရိုင် (တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဂျော်နီ) - KNLA ၏ အရေးအပါဆုံးသော နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ === အထူးတပ်ရင်းများ: === ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၁ (တပ်ရင်းမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဘူးဖော) ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၂ == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၀၈ === ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သည့် KNU ၏ (၁၄) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်သစ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၈၈) နှစ်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တာမလာဘောအား KNU ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ သမီး နော်စီဖိုးရာစိန်ကို ပထမဆုံး အမျိုးသမီး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ [[နော်စီဖိုးရာစိန်]]သည် ကရင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး (KWO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Perdita Huston Human Rights Award ဆုကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရဖူးသည်။ === ၂၀၀၉ === ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်များ၏ ပြင်းထန်သော ထိုးစစ်များကြောင့် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သော KNLA သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ၎င်းတို့၏ အမာခံစခန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ KNLA တပ်မှူး ဂျော်နီက တပ်မဟာ ၇ အခြေခံစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်နေရာယူမှုဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြောက်ကျားနည်းဗျူဟာသို့ ပြောင်းလဲတိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားက ၎င်းသည် KNLA အတွက် နိဂုံး၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။ KNU နှင့် KNLA ခေါင်းဆောင်များကမူ တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ရန် အဝေးကြီး လိုသေးကြောင်းနှင့် နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်က တိုင်းရင်းသား ကရင်ရွာသူရွာသား ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် KNLA ကို အပြီးသတ်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် အဓိက ထိုးစစ်များ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တပ်မဟာ ၇ နယ်မြေသည် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ခုခံနိုင်ခဲ့သော်လည်း ဗျူဟာအရ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရသည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် KNLA ကို အခြေပြုတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း စစ်ရေးလေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ === ၂၀၁၅ === ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအား မတရားအသင်းအဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/armed-groups-of-3-rejected-from-illegal-gruop-list-/3002401.html|title=လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ မတရားသင်းအဖြစ်က ပယ်ဖျက်|accessdate=2025-7-2|publisher=VOA Burmese}}</ref> ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးက တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကနေ ပါဝင်မှုကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီရဲ့ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်မှာ ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/knu|title=ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=Spring Sprouts}}</ref> ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လကစပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပြန်လည်ပါဝင်ခဲ့ပေမဲ့လည်း ရလဒ်မထွက်ခဲ့ပါဘူး။ စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းမယ့်သတင်းတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ KNU ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်​။ <ref name=":0" /> ==ကိုးကား== {{reflist}} * ခိုင်မာကျော်ဇော စုစည်းတင်ပြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်း ဘဝအစိတ်အပိုင်းများ * သနူထူဂျာနယ်များ * နိုင်ငံသစ်စာစောင်များ * ဝင်းတင့်ထွန်း၏ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည် * မြတ်ထန်၏ တိုင်းပြည်က နုနု မုန်တိုင်းက ထန်ထန် * ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်းတင်မောင်၏ မုန်တိုင်းလွန်သော် * ဇင် - ချစ် နောက်ဆုံးနေ့ * စောဘိုမြ၏ ဗိုလ်ချုပ်မြ * ဖူးကီးဒို၏ မန်းဘဇံနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေး * တင်မောင်သန်း၏ သခင့်နိုင်ငံတော် * သရာသာထို၏ ကရင်နှင့်နိုင်ငံရေးပြဿနာ * NDD သုတေသနနှင့် မှတ်တမ်းတင်ဌာနမှ ထုတ်ဝေသည့် မြန်မာပြည် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ပြည်သူတို့၏ နိုင်ငံရေးအရပါဝင်မှု [[Category:ကရင်ပြည်နယ်]] [[Category:ကရင်လူမျိုးစု]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] 4rnpn6xbykd3ji1y9uqlopotkmo5s2c 879978 879977 2025-07-03T15:35:34Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၁၅ */ 879978 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး <br> Karen National Union | native_name = {{ksw|ကညီ ဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ}} | native_name_lang = my | abbreviation = ကေအင်(န်)ယူ၊ KNU | logo = Seal of the Karen National Union.svg | logo_size = | colorcode = #1A3B85 | chairman = [[ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း]] | secretary_general = ပဒိုစောတာဒိုမှူး | leader1_title = ဒုဥက္ကဋ္ဌ | leader1_name = ပဒိုစောဆဲဂေ | spokesperson = ပဒိုးစောကွယ်ထူးဝင်း<br />ပဒိုးစောတာဒိုမူး<br />ပဒိုးစောလှထွန်း<br /> ပဒိုစောတောနီး | foundation = {{start date|1947|02|05|df=yes}} | dissolution = | ideology = {{plainlist| * '''လက်ရှိ:''' * ကရင်အမျိုးသားရေး * ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ်နိုင်ရေး * ဖက်ဒရယ်မူရရှိရေး * '''ယခင်:''' * သီးခြားကရင်ပြည်နယ်တည်ထောင်ရေး }} | headquarters = Lay Wah<br />Law Khee Lar<br />[[မာနယ်ပလော]] (၁၉၅၅ မတိုင်ခင်) | position = | religion = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<br />[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]<br />[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />[[တိုင်းရင်းသားဘာသာ]] | international = | anthem = "Dear Our People" | wing1_title = တပ်မတော် | wing1 = [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၊ [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] ကရင်အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့ | newspaper = | seats1_title = | seats1 = | slogan = "Give me liberty, or give me death!"<ref>{{cite web|title=The Politics of Pressure: KNLA|url=https://www.ibiblio.org/obl/docs3/karenmuseum-01/History/politics_of_pressure.htm|website=www.ibiblio.org|access-date=27 January 2018}}</ref> | flag = [[File:Flag of the Karen National Union.svg|border|200px]] | website = [https://www.knuhq.org] {{In lang|kar|my|en}} | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] }}'''ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး''' ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Karen National Union, KNU) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ကရင်လူမျိုး]]တို့၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ယခင်က ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (Karen National Defense Organization, KNDO) ဟု သိရှိခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (Karen National Liberation Army, KNLA) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == === ဒေါကလူ (Do Kalu) === ကရင်အမျိုးသားများ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသားရေး အဖွဲ့အစည်းမှာ ဒေါကလူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ တီးသံပြာက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/09/10/374120.html|title=လူတိုင်းသိသင့်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားသမိုင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=ဧရာဝတီ}}</ref> * ၁၉၄၃ ခုနှစ်: ဒေါကလူ ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ Karen Central Advisory Board (K.C.A.B) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဒေါက်တာဆာစံစီဖိုး၊ စောဘမောင်၊ စောသာဒင်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၄၅ ခုနှစ်: K.C.A.B ကို Karen Central Organization (K.C.O) အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ စောသာဒင်၊ ဆရာသာထို၊ စောဘဦးကြီးတို့ ပါဝင်သည်။ * ၁၉၄၆ ခုနှစ်: K.C.O ကိုယ်စား အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့ သွားရောက်၍ [[စောဘဦးကြီး]]၊ စောသာဒင်၊ ဆစ်ဒနီလူနီနှင့် စောဖိုးချစ်တို့ ပါဝင်ပြီး သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ === ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) ဖွဲ့စည်းခြင်း === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (Karen National Union - KNU) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် KNA (ဒေါကလူ)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်|ဗုဒ္ဒဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (BKNA)၊ [[ကရင်ဗဟိုအဖွဲ့]] (KCO) နှင့် [[ကရင်လူငယ်အဖွဲ့]] (KYO) ဟူသော အဖွဲ့လေးဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကရင်အဖွဲ့ချုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး KNU ဥက္ကဋ္ဌမှာ စောသာဒင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်မှ ၇ ရက်၌ [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]တွင် KNU မှ ကြီးမှူး၍ ကရင်အမျိုးသား ညီလာခံတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံမှ [[အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်]]ကို ကန့်ကွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကရင်လူဦးရေ အချိုးအစားနှင့်အညီ ကရင်အမတ်ဦးရေ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်အများစု နေထိုင်သည့်ဒေသများတွင် ကရင်အမျိုးသားများအတွက် သီးသန့်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်စစ်တပ် သီးသန့်ထားရှိခွင့်ပြုရန်နှင့် သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ထူထောင်ခွင့်ပေးရန် စသည့် တောင်းဆိုချက်များကို ချမှတ်ပြီး လန်ဒန်ရှိ [[ဒေါင်းနင်းလမ်း]]သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်။ တောင်းဆိုချက်များ မလိုက်လျောပါက ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်မည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၄၇|တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ]]သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သပိတ်မှောက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ဒေါင်းနင်းလမ်းမှ မည်သို့မျှ အကြောင်းပြန်ကြားခြင်း မရှိသောကြောင့် KNU မှ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ ==== KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု ==== ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရေး၊ မဝင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မန်းဘခိုင်]]နှင့် စောစံဖိုးသင်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြပြီး စောဘဦးကြီးနှင့် မန်းဘဇံက ရွေးကောက်ပွဲမဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် KYO အဖွဲ့အဖြစ် ခွဲထွက်ကာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ === ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် KNDO ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်မှာ မန်းဘဇံဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးမှူးများမှာ စောဟန်တာသာမွှေးနှင့် စောစိုင်းကေတို့ ဖြစ်ကြသည်။ KNDO စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ ဗဟို ဟူ၍ အဆင့်ဆင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ခရိုင်ပေါင်း ၂၀ ထားရှိခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်သား အင်အား ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့သည်။ အင်းစိန်ခရိုင် တာဝန်ခံမှာ စကောမောလေး ဖြစ်ပြီး၊ သင်တန်းဆရာမှာ ဗိုလ်ကြီး စကောလေးခို ဖြစ်ကာ ကိုလိုနီခေတ်၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကရင်လူမျိုးများ၏ အခြေအနေများကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အစ == [[File:karen33.jpg|thumb|ကေအင်ယူ၏ဖခင် စောဘဦးကြီး]] === ကရင်အမျိုးသားများ၏ တောင်းဆိုချက် === * ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့: မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ကရင်အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အင်းစိန်၊ ပဲခူး၊ သာယာဝတီ၊ မအူပင်၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဟင်္သာတ၊ ဖျာပုံ၊ ဟံသာဝတီ၊ တောင်ငူ၊ သထုံ၊ ကျိုက္ခမီနှင့် ကရင်နီနယ်များ၌ ကရင်လူထု ၄ သိန်းခွဲကျော်သည် အောက်ပါ ကြွေးကြော်သံ ၄ ရပ်ဖြင့် အသံတိတ်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်<ref>{{Cite web|url=https://kecdktl.org/wp-content/uploads/2024/04/karen-revolution-history-notes.pdf|title=ကရင့်တော်လှန်ရေးသမိုင်းမှတ်စုအကျဉ်း (၁၉၄၇-၂၀၀၈)}}</ref>- <blockquote>"ကရင်ပြည်....ချက်ချင်းပေး" "ကရင် တစ်ကျပ်....ဗမာတစ်ကျပ်....ချက်ချင်းပြ" "လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း....အလိုမရှိ" "ပြည်တွင်းစစ်....အလိုမရှိ"</blockquote>စောဘဦးကြီး မူ (၄) ချက်: ကရင်လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော စောဘဦးကြီးက အောက်ပါမူ ၄ ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်-<blockquote>လက်နက်ချစကား အလျှင်းမပြောရ။ ကရင့်လက်နက် ကရင့်လက်ထဲမှာရှိရမည်။ ကရင်ပြည် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ပြီးပြည့်စုံ‌စေရမည်။ ကရင်ကံကြမ္မာ ကရင်ဖန်တီးရမည်။</blockquote> === ပထမဆုံးတိုက်ပွဲနှင့် အင်းစိန်တိုက်ပွဲ === ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်: ဖဆပလအစိုးရ၏ စစ်ရဲတပ်ရင်း ၂၁ က သမိုင်းခဝဲခြံရှိ KNDO တပ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ KNDO များကလည်း ပြန်လည်ခုခံခဲ့ပြီး မင်္ဂလာဒုံမှ ဗိုလ်မှူးအောင်စိန် ဦးစီးသည့် အမြောက်တပ်တစ်တပ်လုံးသည် အင်းစိန်သို့ ချီတက်ကာ KNDO များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်: KNDO တို့က အင်းစိန်ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး အင်းစိန်တိုက်ပွဲ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖဆပလအစိုးရက စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[စမစ် ဒွန်း|စမစ်ဒွန်း]] အပါအဝင် ကရင်အမျိုးသား အရာရှိကြီးများအား ရာထူးမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]သည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်းများအား လက်နက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်း (၁) နှင့် တပ်ရင်း (၂) တို့သည် တောခိုကာ ကရင့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွင် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှာ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အကျအဆုံးများစွာ ရှိခဲ့သည်။ === တော်လှန်ရေး လမ်းစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း === * အင်းစိန်မှ ဆုတ်ခွာခြင်း: အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် KNU ခေါင်းဆောင်များသည် [[ကြာအင်းဇောင်းရွာ၊ ပေါက်ကုန်းစွန်း|ကြာအင်းဇောင်း]]တွင် အစည်းအဝေးကျင်းပကာ တာဝန်များ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။ စောဘဦးကြီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စိုင်းကေတို့က အရှေ့တိုင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့က ဧရာဝတီတိုင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်) သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တော်လှန်ရေး သဘောတရားများ: အရှေ့တိုင်းတွင် စောဘဦးကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်သစ်များကို စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ မော်စီတုန်း၏ တရုတ်ပြည်တော်လှန်ရေး၊ မက်စ်ဝါဒ၊ လီနင်ဝါဒ စသည့် သဘောတရားများကို လေ့လာပြီး ကရင်လူအဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီမည့် သဘောတရားများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ === မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းနှင့် အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ === * ၁၉၆၉ ခုနှစ်: မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်း တပ်မဟာ (၃) ၏ တပ်မဟာမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ တပ်မဟာတွင် တပ်ရင်း (၆)၊ တပ်ရင်း (၇) နှင့် KPLA တပ်ရင်း (၂) ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ "ဖြတ်လေးဖြတ်" စစ်ဆင်ရေးကြောင့် လူထုနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေးသမားများ အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်းသည် မြောင်းမြမြို့နယ် သိလ္လာမှ ဝါးခယ်မမြို့နယ်ဘက်သို့ တပ်မဟာရုံး စစ်ကြောင်းအား အင်အားဖြည့်၍ ဖောက်ထွက်ခဲ့ရသည်။ * အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ: ထိုစဉ်က အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ၊ ဗိုလ်ချုပ်ရွှေဆိုင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ကစယ်ဒိုနှင့် ဖဒိုသာပြည့်တို့သည် KNUP မှ ခွဲထွက်ကာ ကရင့်အမျိုးသား လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို သီးခြားဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ KNUP ခေါင်းဆောင်မှုအတွင်း၌လည်း အလုပ်သမားပါတီအဖြစ် တည်ထောင်လိုသည့် ဗိုလ်ချုပ် စောကျော်မြသန်း အစုနှင့် အမျိုးသားရေးပါတီအဖြစ် ဒုတိယလမ်းစဉ်အတိုင်း ချီတက်လိုသည့် မန်းဘဇံ အစုအကြား သဘောတရားရေးအရ ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ [[File:Karen44.jpg |thumb|မန်းဘဇံ]] == ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးနှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း == * ညီညွှတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ: ကရင့်အမျိုးသား အင်အားစုများအကြား ညီညွှတ်ရေး ပြိုကွဲလျက်ရှိသောကြောင့် ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းတိုက်နိုင်သည့် ညီညွှတ်သော အင်အားစု တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် KNLC နှင့် KNUP တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ခဲ့ကြသည်။ ** မန်းဘဇံနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြတို့ `ခိုမူဒဲ´ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ** ဒုတိယအကြိမ် မူသယ်´၊ သွေးဘိုးထာ´၊ `ပယ်ကောခီး´ ရွာများတွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် လမ်းစပေါ်လာခဲ့သည်။ ** နောက်ဆုံးအကြိမ် `ထိုဒိုပလော´ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များ ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ * KNUF နှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း: ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြက သူဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် KNLC အား ဖျက်သိမ်းမည်ဖြစ်ပြီး မန်းဘဇံနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် KNUP မှ နုတ်ထွက်ကြမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး (KNUF) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ကိုမူ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA) ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့သည်။ မကြာမီ KNUF အား ဖျက်သိမ်းပြီး ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အဖြစ် ပြန်လည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ == မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ထိုးစစ်ကြီးများ == * ရွှေလင်းယုန်နှင့် မိုးဟိန်း စစ်ဆင်ရေး: မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ရေးထိုးစစ်ကြီးများ ဆက်တိုက် ဆင်နွှဲလာခဲ့သည်။ "ရွှေလင်းယုန်" စစ်ဆင်ရေးနှင့် "မိုးဟိန်း" စစ်ဆင်ရေးများကို ချမှတ်ပြီး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဖြတ်လေးဖြတ်ကြောင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် KNU တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် အင်အား ၁၀၀ ကျော်တို့သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ပဲခူးရိုးမသို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြသည်။ * ပဲခူးရိုးမ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ: ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ပဲခူးရိုးမတိုင်း၏ စစ်ဆင်ရေးမှူးတာဝန်ကို ယူခဲ့ရသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံရေးပို့ချမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မန်းဘဇံ၏ ကရင်တော်လှန်ရေး သင်ကြားချက်နှင့် ကွန်မြူနစ်မူဝါဒ ကြေညာချက်စာတမ်း စသည့် ဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများကို "တောင်ညိုစခန်း" တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်နှင့် ရှိုးလူ ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်: ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက "အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" သို့မဟုတ် "ဗဟိုရိုးမ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမရှိ KNUP၊ BCP (ဗကပ) နှင့် မဒညတ တို့ကို စစ်ဆင်ရေးကြီး ဆင်နွှဲရန်အတွက် ဖြစ်ပြီး "အောင်စိုးမိုး စစ်ဆင်ရေး" ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမ တောင်ပေါ်ရှိ ရွာပေါင်း ၃၀ ခန့်ကို မြေပြန့်သို့ အတင်းအဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး တောင်ပေါ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ်ခဲ့သည်။ * ၁၉၇၄ ခုနှစ်: မန်းဘဇံ ဦးဆောင်ပြီး "ရှိုးလူ" ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ရာ ညီညွှတ်ရေး သဘောထားများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးရိုးမနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းတွင် အခြေပြုရှိနေကြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကော်ထူး (ဗိုလ်ချုပ်ကျော်မြသန်း) ခေါင်းဆောင်သည့် KNUP နှင့် KNU ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်: BCP (ဗကပ) ဥက္ကဋ္ဌ သခင်ဇင်နှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး သခင်ချစ်တို့သည် ကျောက်တံခါးမြို့နယ်အတွင်းရှိ "ဖွတ်ကျား" ချောင်းအနီး တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ == ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခြင်းနှင့် ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ: ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းနှင့်အတူ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်အပါအဝင် အခြား KNUP ခေါင်းဆောင်များသည် ဖာပွန်ခရိုင်ဘက်သို့ ဆုတ်ခွာလာခဲ့ကြသည်။ * ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက်: ၁၉၇၃ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ဆရာကြီး စကောလယ်တောတို့၏ မြောက်ပိုင်းချီ အဖွဲ့နှင့် ဖာပွန်ခရိုင် "ဒူးဒါးဂေး" ရွာတွင် ပြန်လည်ဆုံဆည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုရွာတွင်ပင် KNUP ၏ ဆဋ္ဌမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးသော ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ဂရက်တွင် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွှတ်ရေးအတွက် KNUP ကို ဖျက်သိမ်းပြီး KNU အတွင်း၌ တပေါင်းတစည်းတည်း ပူးပေါင်း၍ ကရင့်အမျိုးသားရေးကို လုပ်ဆောင်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ KNUP ဖျက်သိမ်းရေးကို သဘောမတူသူအချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ကွန်ဂရက်တွင် အများစု၏ ဆန္ဒပြုမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ == KNU ၏ အခက်အခဲများနှင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုများ == * မာနယ်ပလော ကာလ: ဒူးဒါးဂေး´ ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် မာနယ်ပလော´ သို့ တက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် `ဝမ်းခခံတပ်´ တွင် KNLA အထူးတပ်ရင်း (၁၀၁) ၏ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ် ခုခံစစ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် နိုင်ငံရေးစည်းရုံးရေး တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၉၁ ခုနှစ်: KNU ၏ (၁၀) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်ကို `မာနယ်ပလော´တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းအား KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တပ်ရင်းများသည် KNU ၏ ခရိုင်တိုင်းတွင် တစ်ရင်းစီ ရှိခဲ့သည်။ * ၁၉၉၅ ခုနှစ်: `ဝမ်းခစခန်း´ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ဒူးပလာယာခရိုင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စခန်းသစ်နှင့် ဒူးပလာယာခရိုင်၏ အခြေခံစခန်းများ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် နို့ဖိုးဒုက္ခသည်စခန်းရှိ နေအိမ်တွင် အနေများလာခဲ့သည်။ * ၂၀၀၄ ခုနှစ်: ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်မှ အနားယူခဲ့ပြီး သူ၏ ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးချုပ် မန်းကျော်ဖေသို့ လွှဲပေးခဲ့သည်။ * အင်အားလျော့နည်းခြင်း: မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲခြင်း မရှိသေးသည့် KNU သည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် မာနယ်ပလော ဌာနချုပ်ကို လက်လွှတ်ရပြီးနောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း အင်အား လျော့နည်းလာသည်။ KNU ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ ကွယ်လွန်ခြင်း၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာ လုပ်ကြံခံရခြင်း၊ KNU ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် အောက်ခြေတပ်တချို့ စစ်အစိုးရနှင့် သွားရောက် ပူးပေါင်းခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ == ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများ == ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး/ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်မှ တိုက်ရိုက်ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများမှာ - # [[တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]] (DKBA): ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် KNU မှ ခွဲထွက်၍ စစ်အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့သော ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ # [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ:]] ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်ထိန်မောင် ဦးဆောင်သော တပ်သား ၃၀၀ ခန့်သည် KNU တပ်မဟာ ၇ မှ ခွဲထွက်ကာ မြန်မာအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ KNU အဖွဲ့က စစ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ်ကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။ # [[ကော်သူးလေတပ်မတော် (KTLA)|ကော်သူးလေတပ်မတော်]] - == လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်း (၂၀၂၃ ကွန်ဂရက်မှ) == * ဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း * ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောဆဲဂေ * အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး: ပဒိုစောတာဒိုမူး * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁): ပဒိုစောသောသီဘွဲ * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၂): ပဒိုစောလှထွန်း * တရားသူကြီးချုပ်: ပဒိုနော်မြိုင်ဖိုး == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များ == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- * တပ်မဟာ (၁) သထုံခရိုင် * တပ်မဟာ (၂) တောင်ငူခရိုင် * တပ်မဟာ (၃) ညောင်လေးပင်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၄) ထားဝယ်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၅) ဖာပွန်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၆) ဒူးပလာယာခရိုင် * တပ်မဟာ (၇) ဘားအံခရိုင် (တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဂျော်နီ) - KNLA ၏ အရေးအပါဆုံးသော နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ === အထူးတပ်ရင်းများ: === ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၁ (တပ်ရင်းမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဘူးဖော) ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၂ == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၀၈ === ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သည့် KNU ၏ (၁၄) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်သစ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၈၈) နှစ်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တာမလာဘောအား KNU ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ သမီး နော်စီဖိုးရာစိန်ကို ပထမဆုံး အမျိုးသမီး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ [[နော်စီဖိုးရာစိန်]]သည် ကရင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး (KWO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Perdita Huston Human Rights Award ဆုကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရဖူးသည်။ === ၂၀၀၉ === ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်များ၏ ပြင်းထန်သော ထိုးစစ်များကြောင့် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သော KNLA သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ၎င်းတို့၏ အမာခံစခန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ KNLA တပ်မှူး ဂျော်နီက တပ်မဟာ ၇ အခြေခံစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်နေရာယူမှုဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြောက်ကျားနည်းဗျူဟာသို့ ပြောင်းလဲတိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားက ၎င်းသည် KNLA အတွက် နိဂုံး၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။ KNU နှင့် KNLA ခေါင်းဆောင်များကမူ တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ရန် အဝေးကြီး လိုသေးကြောင်းနှင့် နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်က တိုင်းရင်းသား ကရင်ရွာသူရွာသား ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် KNLA ကို အပြီးသတ်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် အဓိက ထိုးစစ်များ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တပ်မဟာ ၇ နယ်မြေသည် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ခုခံနိုင်ခဲ့သော်လည်း ဗျူဟာအရ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရသည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် KNLA ကို အခြေပြုတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း စစ်ရေးလေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ === ၂၀၁၅ === ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအား မတရားအသင်းအဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/armed-groups-of-3-rejected-from-illegal-gruop-list-/3002401.html|title=လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ မတရားသင်းအဖြစ်က ပယ်ဖျက်|accessdate=2025-7-2|publisher=VOA Burmese}}</ref> ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးက တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကနေ ပါဝင်မှုကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီရဲ့ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်မှာ ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/knu|title=ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=Spring Sprouts}}</ref> ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လကစပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပြန်လည်ပါဝင်ခဲ့ပေမဲ့လည်း ရလဒ်မထွက်ခဲ့ပါဘူး။ စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းမယ့်သတင်းတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ KNU ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်​။ <ref name=":0" /> ==ကိုးကား== {{reflist}} * ခိုင်မာကျော်ဇော စုစည်းတင်ပြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်း ဘဝအစိတ်အပိုင်းများ * သနူထူဂျာနယ်များ * နိုင်ငံသစ်စာစောင်များ * ဝင်းတင့်ထွန်း၏ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည် * မြတ်ထန်၏ တိုင်းပြည်က နုနု မုန်တိုင်းက ထန်ထန် * ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်းတင်မောင်၏ မုန်တိုင်းလွန်သော် * ဇင် - ချစ် နောက်ဆုံးနေ့ * စောဘိုမြ၏ ဗိုလ်ချုပ်မြ * ဖူးကီးဒို၏ မန်းဘဇံနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေး * တင်မောင်သန်း၏ သခင့်နိုင်ငံတော် * သရာသာထို၏ ကရင်နှင့်နိုင်ငံရေးပြဿနာ * NDD သုတေသနနှင့် မှတ်တမ်းတင်ဌာနမှ ထုတ်ဝေသည့် မြန်မာပြည် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ပြည်သူတို့၏ နိုင်ငံရေးအရပါဝင်မှု [[Category:ကရင်ပြည်နယ်]] [[Category:ကရင်လူမျိုးစု]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] 940ss1ul5o85msczrl3xpbwkjuclwei 879979 879978 2025-07-03T15:37:12Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၁၅ */ 879979 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး <br> Karen National Union | native_name = {{ksw|ကညီ ဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ}} | native_name_lang = my | abbreviation = ကေအင်(န်)ယူ၊ KNU | logo = Seal of the Karen National Union.svg | logo_size = | colorcode = #1A3B85 | chairman = [[ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း]] | secretary_general = ပဒိုစောတာဒိုမှူး | leader1_title = ဒုဥက္ကဋ္ဌ | leader1_name = ပဒိုစောဆဲဂေ | spokesperson = ပဒိုးစောကွယ်ထူးဝင်း<br />ပဒိုးစောတာဒိုမူး<br />ပဒိုးစောလှထွန်း<br /> ပဒိုစောတောနီး | foundation = {{start date|1947|02|05|df=yes}} | dissolution = | ideology = {{plainlist| * '''လက်ရှိ:''' * ကရင်အမျိုးသားရေး * ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ်နိုင်ရေး * ဖက်ဒရယ်မူရရှိရေး * '''ယခင်:''' * သီးခြားကရင်ပြည်နယ်တည်ထောင်ရေး }} | headquarters = Lay Wah<br />Law Khee Lar<br />[[မာနယ်ပလော]] (၁၉၅၅ မတိုင်ခင်) | position = | religion = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<br />[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]<br />[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />[[တိုင်းရင်းသားဘာသာ]] | international = | anthem = "Dear Our People" | wing1_title = တပ်မတော် | wing1 = [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၊ [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] ကရင်အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့ | newspaper = | seats1_title = | seats1 = | slogan = "Give me liberty, or give me death!"<ref>{{cite web|title=The Politics of Pressure: KNLA|url=https://www.ibiblio.org/obl/docs3/karenmuseum-01/History/politics_of_pressure.htm|website=www.ibiblio.org|access-date=27 January 2018}}</ref> | flag = [[File:Flag of the Karen National Union.svg|border|200px]] | website = [https://www.knuhq.org] {{In lang|kar|my|en}} | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] }}'''ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး''' ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Karen National Union, KNU) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ကရင်လူမျိုး]]တို့၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ယခင်က ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (Karen National Defense Organization, KNDO) ဟု သိရှိခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (Karen National Liberation Army, KNLA) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == === ဒေါကလူ (Do Kalu) === ကရင်အမျိုးသားများ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသားရေး အဖွဲ့အစည်းမှာ ဒေါကလူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ တီးသံပြာက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/09/10/374120.html|title=လူတိုင်းသိသင့်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားသမိုင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=ဧရာဝတီ}}</ref> * ၁၉၄၃ ခုနှစ်: ဒေါကလူ ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ Karen Central Advisory Board (K.C.A.B) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဒေါက်တာဆာစံစီဖိုး၊ စောဘမောင်၊ စောသာဒင်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၄၅ ခုနှစ်: K.C.A.B ကို Karen Central Organization (K.C.O) အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ စောသာဒင်၊ ဆရာသာထို၊ စောဘဦးကြီးတို့ ပါဝင်သည်။ * ၁၉၄၆ ခုနှစ်: K.C.O ကိုယ်စား အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့ သွားရောက်၍ [[စောဘဦးကြီး]]၊ စောသာဒင်၊ ဆစ်ဒနီလူနီနှင့် စောဖိုးချစ်တို့ ပါဝင်ပြီး သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ === ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) ဖွဲ့စည်းခြင်း === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (Karen National Union - KNU) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် KNA (ဒေါကလူ)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်|ဗုဒ္ဒဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (BKNA)၊ [[ကရင်ဗဟိုအဖွဲ့]] (KCO) နှင့် [[ကရင်လူငယ်အဖွဲ့]] (KYO) ဟူသော အဖွဲ့လေးဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကရင်အဖွဲ့ချုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး KNU ဥက္ကဋ္ဌမှာ စောသာဒင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်မှ ၇ ရက်၌ [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]တွင် KNU မှ ကြီးမှူး၍ ကရင်အမျိုးသား ညီလာခံတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံမှ [[အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်]]ကို ကန့်ကွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကရင်လူဦးရေ အချိုးအစားနှင့်အညီ ကရင်အမတ်ဦးရေ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်အများစု နေထိုင်သည့်ဒေသများတွင် ကရင်အမျိုးသားများအတွက် သီးသန့်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်စစ်တပ် သီးသန့်ထားရှိခွင့်ပြုရန်နှင့် သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ထူထောင်ခွင့်ပေးရန် စသည့် တောင်းဆိုချက်များကို ချမှတ်ပြီး လန်ဒန်ရှိ [[ဒေါင်းနင်းလမ်း]]သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်။ တောင်းဆိုချက်များ မလိုက်လျောပါက ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်မည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၄၇|တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ]]သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သပိတ်မှောက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ဒေါင်းနင်းလမ်းမှ မည်သို့မျှ အကြောင်းပြန်ကြားခြင်း မရှိသောကြောင့် KNU မှ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ ==== KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု ==== ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရေး၊ မဝင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မန်းဘခိုင်]]နှင့် စောစံဖိုးသင်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြပြီး စောဘဦးကြီးနှင့် မန်းဘဇံက ရွေးကောက်ပွဲမဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် KYO အဖွဲ့အဖြစ် ခွဲထွက်ကာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ === ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် KNDO ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်မှာ မန်းဘဇံဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးမှူးများမှာ စောဟန်တာသာမွှေးနှင့် စောစိုင်းကေတို့ ဖြစ်ကြသည်။ KNDO စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ ဗဟို ဟူ၍ အဆင့်ဆင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ခရိုင်ပေါင်း ၂၀ ထားရှိခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်သား အင်အား ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့သည်။ အင်းစိန်ခရိုင် တာဝန်ခံမှာ စကောမောလေး ဖြစ်ပြီး၊ သင်တန်းဆရာမှာ ဗိုလ်ကြီး စကောလေးခို ဖြစ်ကာ ကိုလိုနီခေတ်၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကရင်လူမျိုးများ၏ အခြေအနေများကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အစ == [[File:karen33.jpg|thumb|ကေအင်ယူ၏ဖခင် စောဘဦးကြီး]] === ကရင်အမျိုးသားများ၏ တောင်းဆိုချက် === * ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့: မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ကရင်အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အင်းစိန်၊ ပဲခူး၊ သာယာဝတီ၊ မအူပင်၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဟင်္သာတ၊ ဖျာပုံ၊ ဟံသာဝတီ၊ တောင်ငူ၊ သထုံ၊ ကျိုက္ခမီနှင့် ကရင်နီနယ်များ၌ ကရင်လူထု ၄ သိန်းခွဲကျော်သည် အောက်ပါ ကြွေးကြော်သံ ၄ ရပ်ဖြင့် အသံတိတ်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်<ref>{{Cite web|url=https://kecdktl.org/wp-content/uploads/2024/04/karen-revolution-history-notes.pdf|title=ကရင့်တော်လှန်ရေးသမိုင်းမှတ်စုအကျဉ်း (၁၉၄၇-၂၀၀၈)}}</ref>- <blockquote>"ကရင်ပြည်....ချက်ချင်းပေး" "ကရင် တစ်ကျပ်....ဗမာတစ်ကျပ်....ချက်ချင်းပြ" "လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း....အလိုမရှိ" "ပြည်တွင်းစစ်....အလိုမရှိ"</blockquote>စောဘဦးကြီး မူ (၄) ချက်: ကရင်လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော စောဘဦးကြီးက အောက်ပါမူ ၄ ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်-<blockquote>လက်နက်ချစကား အလျှင်းမပြောရ။ ကရင့်လက်နက် ကရင့်လက်ထဲမှာရှိရမည်။ ကရင်ပြည် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ပြီးပြည့်စုံ‌စေရမည်။ ကရင်ကံကြမ္မာ ကရင်ဖန်တီးရမည်။</blockquote> === ပထမဆုံးတိုက်ပွဲနှင့် အင်းစိန်တိုက်ပွဲ === ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်: ဖဆပလအစိုးရ၏ စစ်ရဲတပ်ရင်း ၂၁ က သမိုင်းခဝဲခြံရှိ KNDO တပ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ KNDO များကလည်း ပြန်လည်ခုခံခဲ့ပြီး မင်္ဂလာဒုံမှ ဗိုလ်မှူးအောင်စိန် ဦးစီးသည့် အမြောက်တပ်တစ်တပ်လုံးသည် အင်းစိန်သို့ ချီတက်ကာ KNDO များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်: KNDO တို့က အင်းစိန်ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး အင်းစိန်တိုက်ပွဲ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖဆပလအစိုးရက စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[စမစ် ဒွန်း|စမစ်ဒွန်း]] အပါအဝင် ကရင်အမျိုးသား အရာရှိကြီးများအား ရာထူးမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]သည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်းများအား လက်နက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်း (၁) နှင့် တပ်ရင်း (၂) တို့သည် တောခိုကာ ကရင့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွင် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှာ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အကျအဆုံးများစွာ ရှိခဲ့သည်။ === တော်လှန်ရေး လမ်းစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း === * အင်းစိန်မှ ဆုတ်ခွာခြင်း: အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် KNU ခေါင်းဆောင်များသည် [[ကြာအင်းဇောင်းရွာ၊ ပေါက်ကုန်းစွန်း|ကြာအင်းဇောင်း]]တွင် အစည်းအဝေးကျင်းပကာ တာဝန်များ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။ စောဘဦးကြီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စိုင်းကေတို့က အရှေ့တိုင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့က ဧရာဝတီတိုင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်) သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တော်လှန်ရေး သဘောတရားများ: အရှေ့တိုင်းတွင် စောဘဦးကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်သစ်များကို စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ မော်စီတုန်း၏ တရုတ်ပြည်တော်လှန်ရေး၊ မက်စ်ဝါဒ၊ လီနင်ဝါဒ စသည့် သဘောတရားများကို လေ့လာပြီး ကရင်လူအဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီမည့် သဘောတရားများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ === မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းနှင့် အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ === * ၁၉၆၉ ခုနှစ်: မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်း တပ်မဟာ (၃) ၏ တပ်မဟာမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ တပ်မဟာတွင် တပ်ရင်း (၆)၊ တပ်ရင်း (၇) နှင့် KPLA တပ်ရင်း (၂) ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ "ဖြတ်လေးဖြတ်" စစ်ဆင်ရေးကြောင့် လူထုနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေးသမားများ အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်းသည် မြောင်းမြမြို့နယ် သိလ္လာမှ ဝါးခယ်မမြို့နယ်ဘက်သို့ တပ်မဟာရုံး စစ်ကြောင်းအား အင်အားဖြည့်၍ ဖောက်ထွက်ခဲ့ရသည်။ * အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ: ထိုစဉ်က အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ၊ ဗိုလ်ချုပ်ရွှေဆိုင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ကစယ်ဒိုနှင့် ဖဒိုသာပြည့်တို့သည် KNUP မှ ခွဲထွက်ကာ ကရင့်အမျိုးသား လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို သီးခြားဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ KNUP ခေါင်းဆောင်မှုအတွင်း၌လည်း အလုပ်သမားပါတီအဖြစ် တည်ထောင်လိုသည့် ဗိုလ်ချုပ် စောကျော်မြသန်း အစုနှင့် အမျိုးသားရေးပါတီအဖြစ် ဒုတိယလမ်းစဉ်အတိုင်း ချီတက်လိုသည့် မန်းဘဇံ အစုအကြား သဘောတရားရေးအရ ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ [[File:Karen44.jpg |thumb|မန်းဘဇံ]] == ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးနှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း == * ညီညွှတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ: ကရင့်အမျိုးသား အင်အားစုများအကြား ညီညွှတ်ရေး ပြိုကွဲလျက်ရှိသောကြောင့် ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းတိုက်နိုင်သည့် ညီညွှတ်သော အင်အားစု တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် KNLC နှင့် KNUP တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ခဲ့ကြသည်။ ** မန်းဘဇံနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြတို့ `ခိုမူဒဲ´ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ** ဒုတိယအကြိမ် မူသယ်´၊ သွေးဘိုးထာ´၊ `ပယ်ကောခီး´ ရွာများတွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် လမ်းစပေါ်လာခဲ့သည်။ ** နောက်ဆုံးအကြိမ် `ထိုဒိုပလော´ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များ ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ * KNUF နှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း: ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြက သူဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် KNLC အား ဖျက်သိမ်းမည်ဖြစ်ပြီး မန်းဘဇံနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် KNUP မှ နုတ်ထွက်ကြမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး (KNUF) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ကိုမူ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA) ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့သည်။ မကြာမီ KNUF အား ဖျက်သိမ်းပြီး ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အဖြစ် ပြန်လည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ == မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ထိုးစစ်ကြီးများ == * ရွှေလင်းယုန်နှင့် မိုးဟိန်း စစ်ဆင်ရေး: မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ရေးထိုးစစ်ကြီးများ ဆက်တိုက် ဆင်နွှဲလာခဲ့သည်။ "ရွှေလင်းယုန်" စစ်ဆင်ရေးနှင့် "မိုးဟိန်း" စစ်ဆင်ရေးများကို ချမှတ်ပြီး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဖြတ်လေးဖြတ်ကြောင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် KNU တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် အင်အား ၁၀၀ ကျော်တို့သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ပဲခူးရိုးမသို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြသည်။ * ပဲခူးရိုးမ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ: ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ပဲခူးရိုးမတိုင်း၏ စစ်ဆင်ရေးမှူးတာဝန်ကို ယူခဲ့ရသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံရေးပို့ချမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မန်းဘဇံ၏ ကရင်တော်လှန်ရေး သင်ကြားချက်နှင့် ကွန်မြူနစ်မူဝါဒ ကြေညာချက်စာတမ်း စသည့် ဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများကို "တောင်ညိုစခန်း" တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်နှင့် ရှိုးလူ ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်: ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက "အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" သို့မဟုတ် "ဗဟိုရိုးမ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမရှိ KNUP၊ BCP (ဗကပ) နှင့် မဒညတ တို့ကို စစ်ဆင်ရေးကြီး ဆင်နွှဲရန်အတွက် ဖြစ်ပြီး "အောင်စိုးမိုး စစ်ဆင်ရေး" ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမ တောင်ပေါ်ရှိ ရွာပေါင်း ၃၀ ခန့်ကို မြေပြန့်သို့ အတင်းအဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး တောင်ပေါ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ်ခဲ့သည်။ * ၁၉၇၄ ခုနှစ်: မန်းဘဇံ ဦးဆောင်ပြီး "ရှိုးလူ" ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ရာ ညီညွှတ်ရေး သဘောထားများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးရိုးမနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းတွင် အခြေပြုရှိနေကြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကော်ထူး (ဗိုလ်ချုပ်ကျော်မြသန်း) ခေါင်းဆောင်သည့် KNUP နှင့် KNU ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်: BCP (ဗကပ) ဥက္ကဋ္ဌ သခင်ဇင်နှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး သခင်ချစ်တို့သည် ကျောက်တံခါးမြို့နယ်အတွင်းရှိ "ဖွတ်ကျား" ချောင်းအနီး တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ == ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခြင်းနှင့် ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ: ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းနှင့်အတူ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်အပါအဝင် အခြား KNUP ခေါင်းဆောင်များသည် ဖာပွန်ခရိုင်ဘက်သို့ ဆုတ်ခွာလာခဲ့ကြသည်။ * ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက်: ၁၉၇၃ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ဆရာကြီး စကောလယ်တောတို့၏ မြောက်ပိုင်းချီ အဖွဲ့နှင့် ဖာပွန်ခရိုင် "ဒူးဒါးဂေး" ရွာတွင် ပြန်လည်ဆုံဆည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုရွာတွင်ပင် KNUP ၏ ဆဋ္ဌမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးသော ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ဂရက်တွင် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွှတ်ရေးအတွက် KNUP ကို ဖျက်သိမ်းပြီး KNU အတွင်း၌ တပေါင်းတစည်းတည်း ပူးပေါင်း၍ ကရင့်အမျိုးသားရေးကို လုပ်ဆောင်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ KNUP ဖျက်သိမ်းရေးကို သဘောမတူသူအချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ကွန်ဂရက်တွင် အများစု၏ ဆန္ဒပြုမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ == KNU ၏ အခက်အခဲများနှင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုများ == * မာနယ်ပလော ကာလ: ဒူးဒါးဂေး´ ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် မာနယ်ပလော´ သို့ တက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် `ဝမ်းခခံတပ်´ တွင် KNLA အထူးတပ်ရင်း (၁၀၁) ၏ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ် ခုခံစစ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် နိုင်ငံရေးစည်းရုံးရေး တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၉၁ ခုနှစ်: KNU ၏ (၁၀) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်ကို `မာနယ်ပလော´တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းအား KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တပ်ရင်းများသည် KNU ၏ ခရိုင်တိုင်းတွင် တစ်ရင်းစီ ရှိခဲ့သည်။ * ၁၉၉၅ ခုနှစ်: `ဝမ်းခစခန်း´ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ဒူးပလာယာခရိုင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စခန်းသစ်နှင့် ဒူးပလာယာခရိုင်၏ အခြေခံစခန်းများ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် နို့ဖိုးဒုက္ခသည်စခန်းရှိ နေအိမ်တွင် အနေများလာခဲ့သည်။ * ၂၀၀၄ ခုနှစ်: ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်မှ အနားယူခဲ့ပြီး သူ၏ ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးချုပ် မန်းကျော်ဖေသို့ လွှဲပေးခဲ့သည်။ * အင်အားလျော့နည်းခြင်း: မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲခြင်း မရှိသေးသည့် KNU သည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် မာနယ်ပလော ဌာနချုပ်ကို လက်လွှတ်ရပြီးနောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း အင်အား လျော့နည်းလာသည်။ KNU ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ ကွယ်လွန်ခြင်း၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာ လုပ်ကြံခံရခြင်း၊ KNU ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် အောက်ခြေတပ်တချို့ စစ်အစိုးရနှင့် သွားရောက် ပူးပေါင်းခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ == ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများ == ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး/ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်မှ တိုက်ရိုက်ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများမှာ - # [[တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]] (DKBA): ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် KNU မှ ခွဲထွက်၍ စစ်အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့သော ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ # [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ:]] ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်ထိန်မောင် ဦးဆောင်သော တပ်သား ၃၀၀ ခန့်သည် KNU တပ်မဟာ ၇ မှ ခွဲထွက်ကာ မြန်မာအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ KNU အဖွဲ့က စစ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ်ကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။ # [[ကော်သူးလေတပ်မတော် (KTLA)|ကော်သူးလေတပ်မတော်]] - == လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်း (၂၀၂၃ ကွန်ဂရက်မှ) == * ဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း * ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောဆဲဂေ * အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး: ပဒိုစောတာဒိုမူး * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁): ပဒိုစောသောသီဘွဲ * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၂): ပဒိုစောလှထွန်း * တရားသူကြီးချုပ်: ပဒိုနော်မြိုင်ဖိုး == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များ == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- * တပ်မဟာ (၁) သထုံခရိုင် * တပ်မဟာ (၂) တောင်ငူခရိုင် * တပ်မဟာ (၃) ညောင်လေးပင်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၄) ထားဝယ်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၅) ဖာပွန်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၆) ဒူးပလာယာခရိုင် * တပ်မဟာ (၇) ဘားအံခရိုင် (တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဂျော်နီ) - KNLA ၏ အရေးအပါဆုံးသော နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ === အထူးတပ်ရင်းများ: === ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၁ (တပ်ရင်းမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဘူးဖော) ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၂ == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၀၈ === ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သည့် KNU ၏ (၁၄) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်သစ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၈၈) နှစ်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တာမလာဘောအား KNU ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ သမီး နော်စီဖိုးရာစိန်ကို ပထမဆုံး အမျိုးသမီး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ [[နော်စီဖိုးရာစိန်]]သည် ကရင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး (KWO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Perdita Huston Human Rights Award ဆုကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရဖူးသည်။ === ၂၀၀၉ === ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်များ၏ ပြင်းထန်သော ထိုးစစ်များကြောင့် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သော KNLA သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ၎င်းတို့၏ အမာခံစခန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ KNLA တပ်မှူး ဂျော်နီက တပ်မဟာ ၇ အခြေခံစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်နေရာယူမှုဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြောက်ကျားနည်းဗျူဟာသို့ ပြောင်းလဲတိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားက ၎င်းသည် KNLA အတွက် နိဂုံး၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။ KNU နှင့် KNLA ခေါင်းဆောင်များကမူ တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ရန် အဝေးကြီး လိုသေးကြောင်းနှင့် နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်က တိုင်းရင်းသား ကရင်ရွာသူရွာသား ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် KNLA ကို အပြီးသတ်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် အဓိက ထိုးစစ်များ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တပ်မဟာ ၇ နယ်မြေသည် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ခုခံနိုင်ခဲ့သော်လည်း ဗျူဟာအရ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရသည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် KNLA ကို အခြေပြုတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း စစ်ရေးလေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ === ၂၀၁၅ === ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအား မတရားအသင်းအဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/armed-groups-of-3-rejected-from-illegal-gruop-list-/3002401.html|title=လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ မတရားသင်းအဖြစ်က ပယ်ဖျက်|accessdate=2025-7-2|publisher=VOA Burmese}}</ref> ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးက [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်]] (NCA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကနေ ပါဝင်မှုကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီရဲ့ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်မှာ ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/knu|title=ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=Spring Sprouts}}</ref> ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လကစပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပြန်လည်ပါဝင်ခဲ့ပေမဲ့လည်း ရလဒ်မထွက်ခဲ့ပါဘူး။ စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းမယ့်သတင်းတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ KNU ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်​။ <ref name=":0" /> ==ကိုးကား== {{reflist}} * ခိုင်မာကျော်ဇော စုစည်းတင်ပြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်း ဘဝအစိတ်အပိုင်းများ * သနူထူဂျာနယ်များ * နိုင်ငံသစ်စာစောင်များ * ဝင်းတင့်ထွန်း၏ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည် * မြတ်ထန်၏ တိုင်းပြည်က နုနု မုန်တိုင်းက ထန်ထန် * ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်းတင်မောင်၏ မုန်တိုင်းလွန်သော် * ဇင် - ချစ် နောက်ဆုံးနေ့ * စောဘိုမြ၏ ဗိုလ်ချုပ်မြ * ဖူးကီးဒို၏ မန်းဘဇံနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေး * တင်မောင်သန်း၏ သခင့်နိုင်ငံတော် * သရာသာထို၏ ကရင်နှင့်နိုင်ငံရေးပြဿနာ * NDD သုတေသနနှင့် မှတ်တမ်းတင်ဌာနမှ ထုတ်ဝေသည့် မြန်မာပြည် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ပြည်သူတို့၏ နိုင်ငံရေးအရပါဝင်မှု [[Category:ကရင်ပြည်နယ်]] [[Category:ကရင်လူမျိုးစု]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] huaw4mo8sze2w5fxb7ox8luqjlc6fzf 879980 879979 2025-07-03T15:57:00Z Salai Rungtoi 22844 /* ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) */ 879980 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး <br> Karen National Union | native_name = {{ksw|ကညီ ဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ}} | native_name_lang = my | abbreviation = ကေအင်(န်)ယူ၊ KNU | logo = Seal of the Karen National Union.svg | logo_size = | colorcode = #1A3B85 | chairman = [[ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း]] | secretary_general = ပဒိုစောတာဒိုမှူး | leader1_title = ဒုဥက္ကဋ္ဌ | leader1_name = ပဒိုစောဆဲဂေ | spokesperson = ပဒိုးစောကွယ်ထူးဝင်း<br />ပဒိုးစောတာဒိုမူး<br />ပဒိုးစောလှထွန်း<br /> ပဒိုစောတောနီး | foundation = {{start date|1947|02|05|df=yes}} | dissolution = | ideology = {{plainlist| * '''လက်ရှိ:''' * ကရင်အမျိုးသားရေး * ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ်နိုင်ရေး * ဖက်ဒရယ်မူရရှိရေး * '''ယခင်:''' * သီးခြားကရင်ပြည်နယ်တည်ထောင်ရေး }} | headquarters = Lay Wah<br />Law Khee Lar<br />[[မာနယ်ပလော]] (၁၉၅၅ မတိုင်ခင်) | position = | religion = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<br />[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]<br />[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />[[တိုင်းရင်းသားဘာသာ]] | international = | anthem = "Dear Our People" | wing1_title = တပ်မတော် | wing1 = [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၊ [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] ကရင်အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့ | newspaper = | seats1_title = | seats1 = | slogan = "Give me liberty, or give me death!"<ref>{{cite web|title=The Politics of Pressure: KNLA|url=https://www.ibiblio.org/obl/docs3/karenmuseum-01/History/politics_of_pressure.htm|website=www.ibiblio.org|access-date=27 January 2018}}</ref> | flag = [[File:Flag of the Karen National Union.svg|border|200px]] | website = [https://www.knuhq.org] {{In lang|kar|my|en}} | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] }}'''ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး''' ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Karen National Union, KNU) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ကရင်လူမျိုး]]တို့၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ယခင်က ကရင့်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (Karen National Defense Organization, KNDO) ဟု သိရှိခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (Karen National Liberation Army, KNLA) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == === ဒေါကလူ (Do Kalu) === ကရင်အမျိုးသားများ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသားရေး အဖွဲ့အစည်းမှာ ဒေါကလူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ တီးသံပြာက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/09/10/374120.html|title=လူတိုင်းသိသင့်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားသမိုင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=ဧရာဝတီ}}</ref> * ၁၉၄၃ ခုနှစ်: ဒေါကလူ ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ Karen Central Advisory Board (K.C.A.B) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဒေါက်တာဆာစံစီဖိုး၊ စောဘမောင်၊ စောသာဒင်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၄၅ ခုနှစ်: K.C.A.B ကို Karen Central Organization (K.C.O) အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ စောသာဒင်၊ ဆရာသာထို၊ စောဘဦးကြီးတို့ ပါဝင်သည်။ * ၁၉၄၆ ခုနှစ်: K.C.O ကိုယ်စား အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့ သွားရောက်၍ [[စောဘဦးကြီး]]၊ စောသာဒင်၊ ဆစ်ဒနီလူနီနှင့် စောဖိုးချစ်တို့ ပါဝင်ပြီး သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ === ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) ဖွဲ့စည်းခြင်း === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (Karen National Union - KNU) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် KNA (ဒေါကလူ)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်|ဗုဒ္ဒဘာသာ ကရင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (BKNA)၊ [[ကရင်ဗဟိုအဖွဲ့]] (KCO) နှင့် [[ကရင်လူငယ်အဖွဲ့]] (KYO) ဟူသော အဖွဲ့လေးဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကရင်အဖွဲ့ချုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး KNU ဥက္ကဋ္ဌမှာ စောသာဒင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်မှ ၇ ရက်၌ [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]တွင် KNU မှ ကြီးမှူး၍ ကရင်အမျိုးသား ညီလာခံတစ်ရပ် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံမှ [[အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်]]ကို ကန့်ကွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကရင်လူဦးရေ အချိုးအစားနှင့်အညီ ကရင်အမတ်ဦးရေ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်အများစု နေထိုင်သည့်ဒေသများတွင် ကရင်အမျိုးသားများအတွက် သီးသန့်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ပေးရန်၊ ကရင်စစ်တပ် သီးသန့်ထားရှိခွင့်ပြုရန်နှင့် သီးခြားကရင်ပြည်နယ် ထူထောင်ခွင့်ပေးရန် စသည့် တောင်းဆိုချက်များကို ချမှတ်ပြီး လန်ဒန်ရှိ [[ဒေါင်းနင်းလမ်း]]သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်။ တောင်းဆိုချက်များ မလိုက်လျောပါက ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်မည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၄၇|တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ]]သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သပိတ်မှောက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ဒေါင်းနင်းလမ်းမှ မည်သို့မျှ အကြောင်းပြန်ကြားခြင်း မရှိသောကြောင့် KNU မှ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ ==== KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု ==== ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရေး၊ မဝင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ KNU အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မန်းဘခိုင်]]နှင့် စောစံဖိုးသင်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြပြီး စောဘဦးကြီးနှင့် မန်းဘဇံက ရွေးကောက်ပွဲမဝင်ရန် လိုလားခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် KYO အဖွဲ့အဖြစ် ခွဲထွက်ကာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ === ကရင့်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ် (KNDO) === ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် KNDO ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်မှာ မန်းဘဇံဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးမှူးများမှာ စောဟန်တာသာမွှေးနှင့် စောစိုင်းကေတို့ ဖြစ်ကြသည်။ KNDO စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ ဗဟို ဟူ၍ အဆင့်ဆင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ခရိုင်ပေါင်း ၂၀ ထားရှိခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်သား အင်အား ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့သည်။ အင်းစိန်ခရိုင် တာဝန်ခံမှာ စကောမောလေး ဖြစ်ပြီး၊ သင်တန်းဆရာမှာ ဗိုလ်ကြီး စကောလေးခို ဖြစ်ကာ ကိုလိုနီခေတ်၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကရင်လူမျိုးများ၏ အခြေအနေများကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အစ == [[File:karen33.jpg|thumb|ကေအင်ယူ၏ဖခင် စောဘဦးကြီး]] === ကရင်အမျိုးသားများ၏ တောင်းဆိုချက် === * ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့: မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ကရင်အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အင်းစိန်၊ ပဲခူး၊ သာယာဝတီ၊ မအူပင်၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဟင်္သာတ၊ ဖျာပုံ၊ ဟံသာဝတီ၊ တောင်ငူ၊ သထုံ၊ ကျိုက္ခမီနှင့် ကရင်နီနယ်များ၌ ကရင်လူထု ၄ သိန်းခွဲကျော်သည် အောက်ပါ ကြွေးကြော်သံ ၄ ရပ်ဖြင့် အသံတိတ်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်<ref>{{Cite web|url=https://kecdktl.org/wp-content/uploads/2024/04/karen-revolution-history-notes.pdf|title=ကရင့်တော်လှန်ရေးသမိုင်းမှတ်စုအကျဉ်း (၁၉၄၇-၂၀၀၈)}}</ref>- <blockquote>"ကရင်ပြည်....ချက်ချင်းပေး" "ကရင် တစ်ကျပ်....ဗမာတစ်ကျပ်....ချက်ချင်းပြ" "လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း....အလိုမရှိ" "ပြည်တွင်းစစ်....အလိုမရှိ"</blockquote>စောဘဦးကြီး မူ (၄) ချက်: ကရင်လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော စောဘဦးကြီးက အောက်ပါမူ ၄ ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်-<blockquote>လက်နက်ချစကား အလျှင်းမပြောရ။ ကရင့်လက်နက် ကရင့်လက်ထဲမှာရှိရမည်။ ကရင်ပြည် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ပြီးပြည့်စုံ‌စေရမည်။ ကရင်ကံကြမ္မာ ကရင်ဖန်တီးရမည်။</blockquote> === ပထမဆုံးတိုက်ပွဲနှင့် အင်းစိန်တိုက်ပွဲ === ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်: ဖဆပလအစိုးရ၏ စစ်ရဲတပ်ရင်း ၂၁ က သမိုင်းခဝဲခြံရှိ KNDO တပ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ KNDO များကလည်း ပြန်လည်ခုခံခဲ့ပြီး မင်္ဂလာဒုံမှ ဗိုလ်မှူးအောင်စိန် ဦးစီးသည့် အမြောက်တပ်တစ်တပ်လုံးသည် အင်းစိန်သို့ ချီတက်ကာ KNDO များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်: KNDO တို့က အင်းစိန်ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး အင်းစိန်တိုက်ပွဲ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖဆပလအစိုးရက စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[စမစ် ဒွန်း|စမစ်ဒွန်း]] အပါအဝင် ကရင်အမျိုးသား အရာရှိကြီးများအား ရာထူးမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]သည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်းများအား လက်နက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ကရင်ရိုင်ဖယ် တပ်ရင်း (၁) နှင့် တပ်ရင်း (၂) တို့သည် တောခိုကာ ကရင့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွင် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှာ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အကျအဆုံးများစွာ ရှိခဲ့သည်။ === တော်လှန်ရေး လမ်းစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း === * အင်းစိန်မှ ဆုတ်ခွာခြင်း: အင်းစိန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် KNU ခေါင်းဆောင်များသည် [[ကြာအင်းဇောင်းရွာ၊ ပေါက်ကုန်းစွန်း|ကြာအင်းဇောင်း]]တွင် အစည်းအဝေးကျင်းပကာ တာဝန်များ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။ စောဘဦးကြီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စိုင်းကေတို့က အရှေ့တိုင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့က ဧရာဝတီတိုင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်) သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တော်လှန်ရေး သဘောတရားများ: အရှေ့တိုင်းတွင် စောဘဦးကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် မန်းဘဇံနှင့် စောဟန်တာသားမွှေးတို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်သစ်များကို စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ မော်စီတုန်း၏ တရုတ်ပြည်တော်လှန်ရေး၊ မက်စ်ဝါဒ၊ လီနင်ဝါဒ စသည့် သဘောတရားများကို လေ့လာပြီး ကရင်လူအဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီမည့် သဘောတရားများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ === မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းနှင့် အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ === * ၁၉၆၉ ခုနှစ်: မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်း တပ်မဟာ (၃) ၏ တပ်မဟာမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ တပ်မဟာတွင် တပ်ရင်း (၆)၊ တပ်ရင်း (၇) နှင့် KPLA တပ်ရင်း (၂) ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ "ဖြတ်လေးဖြတ်" စစ်ဆင်ရေးကြောင့် လူထုနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေးသမားများ အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သောင်းသည် မြောင်းမြမြို့နယ် သိလ္လာမှ ဝါးခယ်မမြို့နယ်ဘက်သို့ တပ်မဟာရုံး စစ်ကြောင်းအား အင်အားဖြည့်၍ ဖောက်ထွက်ခဲ့ရသည်။ * အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမ: ထိုစဉ်က အရှေ့တိုင်း ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ၊ ဗိုလ်ချုပ်ရွှေဆိုင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ကစယ်ဒိုနှင့် ဖဒိုသာပြည့်တို့သည် KNUP မှ ခွဲထွက်ကာ ကရင့်အမျိုးသား လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို သီးခြားဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ KNUP ခေါင်းဆောင်မှုအတွင်း၌လည်း အလုပ်သမားပါတီအဖြစ် တည်ထောင်လိုသည့် ဗိုလ်ချုပ် စောကျော်မြသန်း အစုနှင့် အမျိုးသားရေးပါတီအဖြစ် ဒုတိယလမ်းစဉ်အတိုင်း ချီတက်လိုသည့် မန်းဘဇံ အစုအကြား သဘောတရားရေးအရ ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ [[File:Karen44.jpg |thumb|မန်းဘဇံ]] == ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးနှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း == * ညီညွှတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ: ကရင့်အမျိုးသား အင်အားစုများအကြား ညီညွှတ်ရေး ပြိုကွဲလျက်ရှိသောကြောင့် ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းတိုက်နိုင်သည့် ညီညွှတ်သော အင်အားစု တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် KNLC နှင့် KNUP တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ခဲ့ကြသည်။ ** မန်းဘဇံနှင့် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြတို့ `ခိုမူဒဲ´ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ** ဒုတိယအကြိမ် မူသယ်´၊ သွေးဘိုးထာ´၊ `ပယ်ကောခီး´ ရွာများတွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် လမ်းစပေါ်လာခဲ့သည်။ ** နောက်ဆုံးအကြိမ် `ထိုဒိုပလော´ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ညီညွှတ်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များ ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ * KNUF နှင့် KNLA ဖွဲ့စည်းခြင်း: ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြက သူဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် KNLC အား ဖျက်သိမ်းမည်ဖြစ်ပြီး မန်းဘဇံနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် KNUP မှ နုတ်ထွက်ကြမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ကရင့်အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး (KNUF) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ကိုမူ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA) ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့သည်။ မကြာမီ KNUF အား ဖျက်သိမ်းပြီး ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အဖြစ် ပြန်လည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ == မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ထိုးစစ်ကြီးများ == * ရွှေလင်းယုန်နှင့် မိုးဟိန်း စစ်ဆင်ရေး: မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ရေးထိုးစစ်ကြီးများ ဆက်တိုက် ဆင်နွှဲလာခဲ့သည်။ "ရွှေလင်းယုန်" စစ်ဆင်ရေးနှင့် "မိုးဟိန်း" စစ်ဆင်ရေးများကို ချမှတ်ပြီး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဖြတ်လေးဖြတ်ကြောင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် KNU တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် အင်အား ၁၀၀ ကျော်တို့သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ပဲခူးရိုးမသို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြသည်။ * ပဲခူးရိုးမ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ: ပဲခူးရိုးမတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ပဲခူးရိုးမတိုင်း၏ စစ်ဆင်ရေးမှူးတာဝန်ကို ယူခဲ့ရသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံရေးပို့ချမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မန်းဘဇံ၏ ကရင်တော်လှန်ရေး သင်ကြားချက်နှင့် ကွန်မြူနစ်မူဝါဒ ကြေညာချက်စာတမ်း စသည့် ဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသင်တန်းများကို "တောင်ညိုစခန်း" တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်နှင့် ရှိုးလူ ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်: ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက "အထူးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" သို့မဟုတ် "ဗဟိုရိုးမ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်" ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမရှိ KNUP၊ BCP (ဗကပ) နှင့် မဒညတ တို့ကို စစ်ဆင်ရေးကြီး ဆင်နွှဲရန်အတွက် ဖြစ်ပြီး "အောင်စိုးမိုး စစ်ဆင်ရေး" ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ပဲခူးရိုးမ တောင်ပေါ်ရှိ ရွာပေါင်း ၃၀ ခန့်ကို မြေပြန့်သို့ အတင်းအဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး တောင်ပေါ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ်ခဲ့သည်။ * ၁၉၇၄ ခုနှစ်: မန်းဘဇံ ဦးဆောင်ပြီး "ရှိုးလူ" ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ရာ ညီညွှတ်ရေး သဘောထားများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးရိုးမနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တိုင်းတွင် အခြေပြုရှိနေကြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကော်ထူး (ဗိုလ်ချုပ်ကျော်မြသန်း) ခေါင်းဆောင်သည့် KNUP နှင့် KNU ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅ ရက်: BCP (ဗကပ) ဥက္ကဋ္ဌ သခင်ဇင်နှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး သခင်ချစ်တို့သည် ကျောက်တံခါးမြို့နယ်အတွင်းရှိ "ဖွတ်ကျား" ချောင်းအနီး တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ == ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခြင်းနှင့် ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက် == * ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ: ပဲခူးရိုးမမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းနှင့်အတူ ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်အပါအဝင် အခြား KNUP ခေါင်းဆောင်များသည် ဖာပွန်ခရိုင်ဘက်သို့ ဆုတ်ခွာလာခဲ့ကြသည်။ * ဒူးဒါးဂေး ကွန်ဂရက်: ၁၉၇၃ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ဆရာကြီး စကောလယ်တောတို့၏ မြောက်ပိုင်းချီ အဖွဲ့နှင့် ဖာပွန်ခရိုင် "ဒူးဒါးဂေး" ရွာတွင် ပြန်လည်ဆုံဆည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုရွာတွင်ပင် KNUP ၏ ဆဋ္ဌမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးသော ကွန်ဂရက်ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ဂရက်တွင် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွှတ်ရေးအတွက် KNUP ကို ဖျက်သိမ်းပြီး KNU အတွင်း၌ တပေါင်းတစည်းတည်း ပူးပေါင်း၍ ကရင့်အမျိုးသားရေးကို လုပ်ဆောင်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ KNUP ဖျက်သိမ်းရေးကို သဘောမတူသူအချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ကွန်ဂရက်တွင် အများစု၏ ဆန္ဒပြုမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ == KNU ၏ အခက်အခဲများနှင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုများ == * မာနယ်ပလော ကာလ: ဒူးဒါးဂေး´ ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မြမောင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် မာနယ်ပလော´ သို့ တက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် `ဝမ်းခခံတပ်´ တွင် KNLA အထူးတပ်ရင်း (၁၀၁) ၏ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ် ခုခံစစ် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် နိုင်ငံရေးစည်းရုံးရေး တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၉၁ ခုနှစ်: KNU ၏ (၁၀) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်ကို `မာနယ်ပလော´တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းအား KNDO ၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တပ်ရင်းများသည် KNU ၏ ခရိုင်တိုင်းတွင် တစ်ရင်းစီ ရှိခဲ့သည်။ * ၁၉၉၅ ခုနှစ်: `ဝမ်းခစခန်း´ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် ဒူးပလာယာခရိုင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စခန်းသစ်နှင့် ဒူးပလာယာခရိုင်၏ အခြေခံစခန်းများ ကျဆုံးပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် နို့ဖိုးဒုက္ခသည်စခန်းရှိ နေအိမ်တွင် အနေများလာခဲ့သည်။ * ၂၀၀၄ ခုနှစ်: ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်းသည် KNDO စစ်ဦးစီးချုပ်တာဝန်မှ အနားယူခဲ့ပြီး သူ၏ ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးချုပ် မန်းကျော်ဖေသို့ လွှဲပေးခဲ့သည်။ * အင်အားလျော့နည်းခြင်း: မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲခြင်း မရှိသေးသည့် KNU သည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် မာနယ်ပလော ဌာနချုပ်ကို လက်လွှတ်ရပြီးနောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း အင်အား လျော့နည်းလာသည်။ KNU ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်စောဘိုမြ ကွယ်လွန်ခြင်း၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာ လုပ်ကြံခံရခြင်း၊ KNU ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် အောက်ခြေတပ်တချို့ စစ်အစိုးရနှင့် သွားရောက် ပူးပေါင်းခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ == ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများ == ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး/ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်မှ တိုက်ရိုက်ခွဲထွက်သွားသော အဖွဲ့အစည်းများမှာ - # [[တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]] (DKBA): ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် KNU မှ ခွဲထွက်၍ စစ်အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့သော ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ # [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ:]] ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်ထိန်မောင် ဦးဆောင်သော တပ်သား ၃၀၀ ခန့်သည် KNU တပ်မဟာ ၇ မှ ခွဲထွက်ကာ မြန်မာအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး KNU/KNLA ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ KNU အဖွဲ့က စစ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ်ကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။ # [[ကော်သူးလေတပ်မတော် (KTLA)|ကော်သူးလေတပ်မတော်]] - == လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်း (၂၀၂၃ ကွန်ဂရက်မှ) == * ဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း * ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ: ပဒိုစောဆဲဂေ * အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး: ပဒိုစောတာဒိုမူး * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁): ပဒိုစောသောသီဘွဲ * တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၂): ပဒိုစောလှထွန်း * တရားသူကြီးချုပ်: ပဒိုနော်မြိုင်ဖိုး == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များ == KNLA ၏ လက်အောက်ခံတပ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- * တပ်မဟာ (၁) သထုံခရိုင် * တပ်မဟာ (၂) တောင်ငူခရိုင် * တပ်မဟာ (၃) ညောင်လေးပင်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၄) ထားဝယ်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၅) ဖာပွန်ခရိုင် * တပ်မဟာ (၆) ဒူးပလာယာခရိုင် * တပ်မဟာ (၇) ဘားအံခရိုင် (တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဂျော်နီ) - KNLA ၏ အရေးအပါဆုံးသော နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ === အထူးတပ်ရင်းများ: === ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၁ (တပ်ရင်းမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဘူးဖော) ဗဟိုအထူးတပ်ရင်း ၂၀၂ == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၀၈ === ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သည့် KNU ၏ (၁၄) ကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်သစ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၈၈) နှစ်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တာမလာဘောအား KNU ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ သမီး နော်စီဖိုးရာစိန်ကို ပထမဆုံး အမျိုးသမီး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ [[နော်စီဖိုးရာစိန်]]သည် ကရင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး (KWO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Perdita Huston Human Rights Award ဆုကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရဖူးသည်။ === ၂၀၀၉ === ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်များ၏ ပြင်းထန်သော ထိုးစစ်များကြောင့် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သော KNLA သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ၎င်းတို့၏ အမာခံစခန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ KNLA တပ်မှူး ဂျော်နီက တပ်မဟာ ၇ အခြေခံစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်နေရာယူမှုဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြောက်ကျားနည်းဗျူဟာသို့ ပြောင်းလဲတိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လေ့လာသုံးသပ်သူအများအပြားက ၎င်းသည် KNLA အတွက် နိဂုံး၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။ KNU နှင့် KNLA ခေါင်းဆောင်များကမူ တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ရန် အဝေးကြီး လိုသေးကြောင်းနှင့် နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်က တိုင်းရင်းသား ကရင်ရွာသူရွာသား ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]နှင့် DKBA ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် KNLA ကို အပြီးသတ်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် အဓိက ထိုးစစ်များ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တပ်မဟာ ၇ နယ်မြေသည် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ခုခံနိုင်ခဲ့သော်လည်း ဗျူဟာအရ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရသည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် KNLA ကို အခြေပြုတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း စစ်ရေးလေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ === ၂၀၁၅ === ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအား မတရားအသင်းအဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/armed-groups-of-3-rejected-from-illegal-gruop-list-/3002401.html|title=လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ မတရားသင်းအဖြစ်က ပယ်ဖျက်|accessdate=2025-7-2|publisher=VOA Burmese}}</ref> ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးက [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်]] (NCA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကနေ ပါဝင်မှုကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး KNU ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီရဲ့ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်မှာ ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/knu|title=ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=Spring Sprouts}}</ref> ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လကစပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပြန်လည်ပါဝင်ခဲ့ပေမဲ့လည်း ရလဒ်မထွက်ခဲ့ပါဘူး။ စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းမယ့်သတင်းတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ KNU ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်​။ <ref name=":0" /> ==ကိုးကား== {{reflist}} * ခိုင်မာကျော်ဇော စုစည်းတင်ပြသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကျော်သောင်း ဘဝအစိတ်အပိုင်းများ * သနူထူဂျာနယ်များ * နိုင်ငံသစ်စာစောင်များ * ဝင်းတင့်ထွန်း၏ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည် * မြတ်ထန်၏ တိုင်းပြည်က နုနု မုန်တိုင်းက ထန်ထန် * ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်းတင်မောင်၏ မုန်တိုင်းလွန်သော် * ဇင် - ချစ် နောက်ဆုံးနေ့ * စောဘိုမြ၏ ဗိုလ်ချုပ်မြ * ဖူးကီးဒို၏ မန်းဘဇံနှင့် ကရင့်တော်လှန်ရေး * တင်မောင်သန်း၏ သခင့်နိုင်ငံတော် * သရာသာထို၏ ကရင်နှင့်နိုင်ငံရေးပြဿနာ * NDD သုတေသနနှင့် မှတ်တမ်းတင်ဌာနမှ ထုတ်ဝေသည့် မြန်မာပြည် ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ပြည်သူတို့၏ နိုင်ငံရေးအရပါဝင်မှု [[Category:ကရင်ပြည်နယ်]] [[Category:ကရင်လူမျိုးစု]] [[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] 73q0nh7vncnmxljt16na1xfg5qg0i6u 0 9366 880024 879778 2025-07-04T06:11:24Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880024 wikitext text/x-wiki {{Infobox ဗဟိုဘဏ် | bank_name = Central Bank of Myanmar | bank_name_in_local =မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် | image_1 = Central Bank of Myanmar seal.png | image_title_1 = တံဆိပ် | image_width_1 = 125px | image_2 = Naypyidaw -- Central Bank of Myanmar.JPG | image_title_2 = ဌာနချုပ် | image_width_2 = | headquarters = {{flagicon|Myanmar}}[[နေပြည်တော်]] | coordinates = | established = ၁၉၄၈ {{Start date and age|1948|4|3}} | president = ​[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်း​ဆွေ]] | leader_title = ဥက္ကဋ္ဌ | bank_of = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | currency = [[မြန်မာကျပ်ငွေ]] | currency_iso = MMK | reserves = | borrowing_rate = | deposit_rate = | website = {{url|www.cbm.gov.mm}} | preceded = ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်<br />ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် | succeeded = | footnotes = |heads_title=ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်များ|heads_name=ဦးအောင်အောင်၊ ဒေါ်တင်မိုးမိုး၊ ဦးမျိုးမင်း၊ ဒေါ်ခိုင်ရွှေဝါ၊ ဦးရဲအောင်}} '''မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်''' သည် အစိုးရပိုင်ဘဏ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာငွေစက္ကူများ ရိုက်ထုတ်ခွင့်ရှိသောဘဏ်ဖြစ်သည်။ ရုံးချုပ်သည် [[နေပြည်တော်]]တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်း မူဝါဒများကို ချမှတ်ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် (၁၉၄၈-၆၇) === မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ်မှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရီဇက်ဘဏ် (Reserve Bank of India) ၏ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ လုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းယူခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ထိုဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်ကို ထူထောင်သောအခါမှသာ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို အပြည့်အဝ ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ၁၉၄၆ ခုနှစ် ငွေကြေးအက်ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံ ငွေကြေးဘုတ်အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုဘဏ်ကို ရန်ကုန်မြို့ ကုန်သည်လမ်းနှင့် ဆူးလေဘုရားလမ်းထောင့်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်၍ လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်းကို ကျပ်သန်း ၄၀ သတ်မှတ်ထားပြီး ငွေကျပ် ၁၀ သန်းကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် (၁၉၆၇-၇၅) === မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ် ကျင့်သုံးလာသည့် ၁၉၆၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဘဏ်များကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၇ ရက်နေ့၌ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး ဘဏ်များအား စုပေါင်း၍ တစ်ခုတည်းသော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်ကို နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝထည့်ဝင်သော မူလမတည်ရင်းနှီးငွေ ကျပ် ၂၀၀ သန်းဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ် (၁၉၇၅-၁၉၉၀) === ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်က ဘဏ်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]နှင့် [[မြန်မာ့လယ်ယာဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်|မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးဘဏ်]] ဟူသော နိုင်ငံပိုင်ဘဏ် လေးဘဏ်အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဘဏ်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၏ မူလမတည်ငွေရင်းသည် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝ ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (၁၉၉၀-လက်ရှိ) === ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ မြန်မာ့စီးပွားရေးစနစ်ကို စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ်မှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဈေးကွက်စီးပွားရေးမူဝါဒများနှင့်အညီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံတော်က ချမှတ်ကျင့်သုံးနေသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးနှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးစနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်း စွမ်းဆောင်မှုအရည်အသွေး မြင့်မားလာစေရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်း ကျပ်သန်း ၅၀၀ အနက် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ကို နိုင်ငံတော်က ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> == လုပ်ငန်းတာဝန်များ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး တည်တံ့ခိုင်မြဲစေရန် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဗဟိုဘဏ်သည် ထိရောက်သော ငွေပေးချေမှုစနစ်များ၊ ငွေကြေးလွယ်ကူမှုနှင့် ကြွေးမြီပေးဆပ်နိုင်မှုတို့ ကောင်းမွန်သည့် ခိုင်မာသော ငွေရေးကြေးရေးစနစ်တစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ၎င်းရည်မှန်းချက်များဖြင့် စနစ်တကျ၊ ဟန်ချက်ညီညီ၊ ရှင်သန်သော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ငွေကြေး၊ ချေးငွေနှင့် ငွေရေးကြေးရေးအခြေအနေများကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကလုပ်ငန်းတာဝန်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref name="cbm"/> *ငွေကြေးမူဝါဒကို ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းမူဝါဒကို ဆုံးဖြတ်ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ *အစိုးရအား နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကြံပြုခြင်း၊ *နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ပြည်တွင်းသုံးစွဲငွေကို တစ်ဦးတည်းထုတ်ဝေသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကို ကြီးကြပ်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲခြင်း၊ *ဘဏ်များ၏ နောက်ဆုံးအားထားရာ ငွေချေးသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *ဘဏ်လုပ်ငန်း ချေးငွေနှင့် ငွေကြေးနယ်ပယ်ရှိ အစိုးရအချင်းချင်းကြား ထူထောင်ထားသော အဖွဲ့အစည်းများတွင် နိုင်ငံတော်၏ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပေးအယူ ပြုလုပ်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားအားလုံးကို အစိုးရအမည်ဖြင့် တာဝန်ခံ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အစိုးရကိုယ်စား အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ == ဖွဲ့စည်းပုံ == === ဝန်ထမ်းအင်အားနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်တွင် ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့၌ အရာထမ်း ၈၅ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၈၄၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၉၃၀ ဦး ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပေးခဲ့ရာ အရာထမ်း ၁၀၀ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၂၃၃ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၃၃၃ ဦးအထိ တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းများ ပိုမိုများပြားလာသည့်အတွက် နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့က ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် အရာထမ်း ၁၅၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၅၀၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၆၅၆ ဦးရှိ ဖွဲ့စည်းပုံကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို စီမံခန့်ခွဲရေးဌာန၊ ငွေကြေးဌာန၊ စာရင်းဌာန၊ ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းများ ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန၊ သုတေသနနှင့် အလုပ်သင်ကြားရေးဌာနနှင့် လုံခြုံရေးဌာနဟူသော ဌာနကြီးခြခုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်တွင် နိုင်ငံပိုင်ကဏ္ဍသာမက ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှ နိုင်ငံခြားသုံးငွေသုံးစွဲမှုများကိုပါ စီမံခန့်ခွဲရန် လိုအပ်လာသောကြောင့် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့ ခွင့်ပြုချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းဌာနသည် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်ထံမှ နိုင်ငံခြားငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းလက်ခံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရန်ကုန်မြို့၊ ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ စက်မှုလမ်းအမှတ် (၂၆) သို့ ပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံများရှိ ဗဟိုဘဏ်များကဲ့သို့ပင် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ မူဝါဒများ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို စိစစ်ချမှတ်သည့် လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၏ တာဝန်ပေးအပ်ချက်အရ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဘဏ်လုပ်ငန်းစိစစ်ရေးဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ === နေပြည်တော်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအသစ် === ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား နေပြည်တော်ရှိ ရုံးအမှတ် (၂၆) နေရာသို့ ယာယီပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို နေပြည်တော် ရုံးချုပ်၊ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲနှင့် မန္တလေးဘဏ်ခွဲအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် အရာထမ်း ၁၈၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၃၄၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်းအင်အား ၁၅၂၂ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရုံးအမှတ် (၅၅) သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းလဲလာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဖွဲ့စည်းမှုနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန်၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်၏ သဘောတူညီမှုဖြင့် နိုင်ငံတော်အစိုးရက ချမှတ်ကျင့်သုံးမည့် စီးပွားရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒများကို အထောက်အကူပြုနိုင်သော ငွေကြေးမူဝါဒများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဖော်ဆောင်ကျင့်သုံးနိုင်ရန်၊ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်လျော်ညီစွာ လွတ်လပ်သော ဗဟိုဘဏ်အဖြစ် သီးခြားရပ်တည်နိုင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာဗဟိုဘဏ်များနည်းတူ ငွေရေးကြေးရေးတည်ငြိမ်မှုအား အဓိကတာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊ ဌာနများတိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းရန် လိုအပ်လာခြင်းတို့ကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုအရ အရာထမ်း ၄၉၄ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၂၀၃၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၂၅၂၅ ဦး ရှိသော ဌာနကြီး ၁၅ ခုဖြင့် ဗဟိုဘဏ်၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> {| | * ဥက္ကဋ္ဌရုံး * စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာန * ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန * စာရင်းဌာန * ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်ဌာန * ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုစနစ်ဌာန | * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းဌာန * ငွေရေးငွေကြေး အဖွဲ့အစည်းများ ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲရေးနှင့် ငွေကြေးခဝါချမှု တိုက်ဖျက်ရေးဌာန * မူဝါဒရေးရာသုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာန * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာဌာန * ငွေကြေးလုပ်ငန်းစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန | * နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန * ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်ဌာန * ဒါရိုက်တာအဖွဲ့အတွင်းရေးမှူး * ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ * မန္တလေးဘဏ်ခွဲ |} === လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ === ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းမှုအရ မူလဖွဲ့စည်းပုံအင်အား ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ အရာထမ်းရာထူး ၈၁၉ နေရာနှင့် အမှုထမ်းရာထူး ၂၈၀၃ နေရာ၊ စုစုပေါင်း ရာထူး ၃၆၂၂ နေရာတို့ဖြင့် ဌာနများ တိုးချဲ့၍ ဌာနကြီး ၇ ခုဖြင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။[၁] ဌာနကြီးတိုင်းအား ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့်ရှိသူက ကြီးကြပ်တာဝန်ခံသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2471|title=၂၀၂၄ခုနှစ်၊ဧပြီလ၂၆ရက်နေ့ထုတ်၊မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းပါ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် အမိန့်ကြော်ငြာစာ(၁၁/၂၀၂၄) ဌာနများပြောင်းလဲ၍ အမည်ပြင်ဆင်သတ်မှတ်ခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၅ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ဌာနကြီးများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/55343|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးများပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၂၇ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/54874|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> # ဥက္ကဋ္ဌရုံး # စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာနကြီး # ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာ၊ သုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာနကြီး # ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းနှင့် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာနကြီး # ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်၊ ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုဌာနကြီး # နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး # ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး == ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့သူများ == {| class="wikitable mw-collapsible" ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |အမည် ! rowspan="2" |ရာထူး ! colspan="3" |တာဝန်သက်တမ်း |- !စတင် !ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- |၁ |ဦးကျော်ငြိမ်း | rowspan="13"|ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ |၁ ဇူလိုင် ၁၉၅၄ |၂၅ မတ် ၁၉၆၈ |{{age in days|1954|7|1|1968|3|25}} |- |၂ |ဦးကျော်ညွှန့် |၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၁ |၃၁ ဇူလိုင် ၁၉၇၅ |{{age in days|1971|12|18|1975|7|31}} |- |၃ |ဒေါက်တာဦးအေးလှိုင် |၈ ဩဂုတ် ၁၉၇၅ |၁၂ ဩဂုတ် ၁၉၈၁ |{{age in days|1975|8|8|1981|8|12}} |- |၄ |ဦးအောင်ဆင့် |၅ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၁ |၂၂ မတ် ၁၉၈၅ |{{age in days|1981|9|5|1985|3|22}} |- |၅ |ဦးကျော်မြင့် |၁၅ ဇူလိုင် ၁၉၈၅ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |{{age in days|1985|7|15|1986|4|11}} |- |၆ |ဦးမောင်မောင်လှ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |၁၅ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၇ |{{age in days|1986|4|11|1987|10|15}} |- |၇ |ဦးမောင်မောင်ဟန် |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၈၈ |၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |{{age in days|1988|1|11|1992|12|27}} |- |၈ |ဦးကြည်အေး |၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |၂ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |{{age in days|1992|12|31|1997|11|2}} |- |၉ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၂၀ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |၁၁ ဧပြီ ၂၀၀၇ |{{age in days|1997|11|20|2007|4|11}} |- |၁၀ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁၂ ဧပြီ ၂၀၀၇ |၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၃ |{{age in days|2007|4|12|2013|7|31}} |- |၁၁ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၃ |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2013|8|1|2021|2|1}} |- |၁၂ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|1|2022|8|19}} |- |၁၃ |[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ]] <ref>{{cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/my/content/40|title=မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဥက္ကဋ္ဌကြီးများ|work=CBM Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄}}</ref> |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|8|19}} |} == ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ == === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ === * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ {| class="wikitable" |+ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ !စဥ် !အမည် !ရာထူး !တာဝန်ယူသည့်ရက် !ကိုးကား |- |၁။ |ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ |ဥက္ကဋ္ဌ |{{Start date and age|2022|8|19}} | |- |၂။ |ဦးဇောမြင့်နိုင် |ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | | |- |၃။ |ဒေါက်တာလင်းအောင် | rowspan="7" |ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင် | | |- |၄။ |ဒေါက်တာခင်နိုင်ဦး | rowspan="2" |{{Start date and age|2021|2|10}} | rowspan="2" |နစက အမိန့်အမှတ် (၄၆/၂၀၂၁) |- |၅။ |ဦးအောင်ကျော်သန်း |- |၆။ |ဒေါက်တာရီအေး | rowspan="3" |{{Start date and age|2023|8|26}} | rowspan="3" |နစက အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ |- |၇။ |ဦးတင်မြင့် |- |၈။ |ဒေါက်တာလှညွန့် |- |၉။ |ဒေါက်တာ[[ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|5|4}} |နစက အမိန့်အမှတ် ၃၆/၂၀၂၅ |} == ငွေစက္ကူထုတ်ဝေမှု == {{See also|မြန်မာကျပ်ငွေ}} ငွေအကြွေနှင့် ငွေစက္ကူကိုင်တွယ်သုံးစွဲရာတွင် အဆင်ပြေလွယ်ကူစေရန် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟို ဘဏ်သည် ၁၉၉ဝ ခုနှစ် မှ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်အထိ ၁ဝပြား၊ ၂၅ပြား၊ ၅ဝပြား၊ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/- တန် ငွေအကြွေများ၊ ၅ဝိ/-တန်နှင့် ၁ဝဝိ/-တန်ငွေဒင်္ဂါးများကိုလည်းကောင်း၊ ငွေစက္ကူများနှင့် ပတ်သက်၍ [[အောင်ဆန်း|ဗိုလ်ချုပ်]]ပုံပါ ၁ဝိ/-တန်ကိုလည်းကောင်း၊ မြန်မာ့တူရိယာစောင်းရုပ်ပုံပါ ၅ဝ ပြားတန်ငွေစက္ကူနှင့် ကေသရာဇာခြင်္သေ့မင်းရုပ်ပုံပါ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/-၊ ၂ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝဝိ/-၊ ၂ဝဝိ/-၊ ၅ဝဝိ/- နှင့် ၁ဝဝဝိ/-တန် တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်ဖြူတော်ရုပ်ပုံပါ ၅ဝဝဝိ/-တန် ငွေစက္ကူသစ်ကို ၁-၁ဝ-၂ဝဝ၉ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း၊မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ၊ ၎င်းကို ဝန်းရံထားသော သပြေခက် နှစ်ခက်၊ မျက်နှာချင်းဆိုင် တည်ရှိနေသည့် ဆင်ဖြူတော် နှစ်စီးနှင့် ထိပ်တွင် ကြာဖြူတစ်ပွင့် ပုံပါ [[တစ်သောင်းကျပ်တန် ငွေစက္ကူ|၁ဝဝဝဝိ/-တန်]] ငွေစက္ကူအသစ်အား (၁၅-၆-၂၀၁၂) ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ပြည်တွင်း၌လှည့်လှည်သုံးစွဲရန် မသင့်တော်သော ဟောင်းနွမ်း၊ စုတ်ပြဲ၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများကို မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်မှ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းပြီး၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများအား ကုန်ကြမ်းအဖြစ် အသုံးပြု၍ စက္ကူထုတ်လုပ်ရန်အတွက် စက္ကူစက်ရုံကို ပလိပ်မြို့၌ ၂၄-၃-၂ဝဝ၂ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေပြည်သာစက်မှုဇုန်၌ ၂၅-၁၂-၂ဝဝ၃ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်တွင်း၌ နိုင်ငံခြားငွေကိုင်တွယ်သုံးစွဲမှု အဆင်ပြေစေရန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက် လည်ပတ်သော ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များ အလွယ်တကူ သုံးစွဲနိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ၄-၂-၁၉၉၃ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ် (Foreign Exchange Certificate) ၁ ယူနစ်၊ ၅ ယူနစ်၊ ၁ဝ ယူနစ်နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ၂ဝ ယူနစ် နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်များ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ်ကို မည်သူမဆို ကိုင်တွယ် အသုံးပြုနိုင်ပြီး နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိသည့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များတွင်လည်း နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်ဖြင့် နိုင်ငံခြား သုံးငွေစာရင်း ဖွင့်ခွင့် ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ၁၅-၁-၁၉၉၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ရွှေဒင်္ဂါးများအား တစ်ကျပ် သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သားတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၂၁-၉-၂ဝဝ၅ ရက်နေ့မှ စတင်၍ တစ်ကျပ်သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ၈-၁၁-၂ဝ၁ဝ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ငါးကျပ်သား၊ တစ်ဆယ် ကျပ်သား၊ နှစ်ဆယ် ကျပ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး နေ့စဉ် ရွှေဈေးနှုန်းအပေါ် မူတည်၍ မြန်မာကျပ်ငွေဖြင့် သတ်မှတ် ရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်ထုတ်ပေးမှု == (၁၉၉၂) ခုနှစ်မှ စ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေအရ ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်များကို စိစစ်ထုတ်ပေးခဲ့ရာ (၂ဝဝ၄) ခုနှစ်တွင် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၂၃)ဘဏ်ရှိလာခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ (၃၀)ရက်နေ့အထိ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်(၁၉)ဘဏ်သို့ လိုင်စင်ထုတ်ပေးထားပြီး ၎င်းဘဏ်များအနေဖြင့် ပြည်တွင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။ ဘဏ်ခွဲစုစုပေါင်း(၄၃၃)ဘဏ်ကို ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၃၀) ရက်နေ့ စာရင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီ (၁)ခုရှိသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က ခွင့်ပြုခဲ့သော နိုင်ငံခြားဘဏ်များ၏ ကိုယ်စားလှယ်ရုံးပေါင်း ၅ဝ ရုံးရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် '''အာရှ ငွေရေးကြေးရေး အကျပ်အတည်း''' ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံခြားဘဏ် ၃၈ ဘဏ်သည် ကိုယ်စားလှယ်ရုံးများ ပိတ်သိမ်းခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကုန်အထိ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]မှ (၄)ဘဏ်စီ၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]မှ (၃)ဘဏ်၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]] များမှ (၂)ဘဏ်စီ၊ [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ (၁)ဘဏ်စီဖြင့် စုစုပေါင်းနိုင်ငံခြားဘဏ် ကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၂၃)ရုံး လာရောက် ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၁)ရုံးလည်း ဖွင့်လှစ်ထားရှိပြီးဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ ငွေရေးကြေးရေး ခိုင်မာမှုရှိစေရန် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး တည်ဆဲဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ညွှန်ကြားချက်များနှင့်အညီ လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း ကိုလည်း စိစစ်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ပြည်တွင်း ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်များ ၏ နေ့စဉ် စာရင်းဇယားများ ကို ပေးပို့စေ၍ ဘဏ်များ၏ နေ့စဉ် ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေနှင့် အပတ်စဉ်၊ လစဉ် ဘဏ္ဍာရေး အခြေအနေများ ကို ဘဏ္ဍာရေးနှင့်အခွန် ဝန်ကြီးဌာနသို့ တင်ပြလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် သည် ၂ဝဝ၂ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည် တရားမဝင်သော နည်းလမ်းဖြင့် ရရှိသည့် ငွေကြေးနှင့် ပစ္စည်းများ ထိန်းချုပ်ရေး ဥပဒေကို ဘဏ်များက ထိရောက်စွာ လိုက်နာ ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် စည်းမျဉ်းများ၊ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့် ညွှန်ကြားချက်များကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ငွေကြေးခဝါချမှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုအား ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှု တိုက်ဖျက်ရေး ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများတွင် ဘဏ်ဖောက်သည်၏ သတင်း အချက်အလက်များအား ဝီရိယပြု ရယူ စိစစ်ခြင်း၊ မှတ်တမ်းပြုစု ထိန်းသိမ်းခြင်း နှင့် သံသယဖြစ်ဖွယ်ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုများ နှင့် သတ်မှတ် ပမာဏ နှင့် အထက် ကျော်လွန်သည့် ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှု သတင်းပေးပို့ခြင်း လိုအပ်ချက်တို့ အကျုံးဝင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် အကြမ်းဖက်သမားများ အား ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဆောင်ရွက်ချက်များ ကာကွယ် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီ ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၁၂၆၇ နှင့် ၁၃၇၃ အား အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ကုလသမဂ္ဂ မှ ထုတ်ပြန်သည့် စာရင်းဝင်များနှင့် ရရန်ပိုင်ခွင့်များကို ထိန်းချုပ်ထားရန်နှင့် သံသယရှိသော အကြမ်းဖက်သမားများနှင့် အကြမ်းဖက် အဖွဲ့အစည်း၏ စာရင်းလွှဲပြောင်းမှုများကို တားမြစ်ရန်၊ ဘဏ်နှင့် ငွေရေးကြေးရေး အဖွဲ့အစည်းများသို့ ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ပြန်လျက်ရှိသည်။ == အတိုးနှုန်း == ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်အထိ ဗဟိုဘဏ်အတိုးနှုန်းကို ၄ရာခိုင်နှုန်းသတ်မှတ်ခဲ့ရာမှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးလာသည့်အခါ အတိုးနှုန်းများကို နိုင်ငံတော် ၏ စီးပွားရေး အခြေ အနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိစေရန် ၁၉၈၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ လက်ရှိအတိုးနှုန်းမှ တစ်နှစ်လျှင် (၁၀%) ဖြစ်ပြီး၊ အပ်ငွေအဖြစ် အနည်းဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၈%) နှင့် ချေးငွေအပေါ် အများဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၁၃ %) သတ်မှတ်ထားရှိသည်။<ref name="cbm"/> == အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်များ ထုတ်ဝေမှု == မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်သူများ ငွေကြေး စုဆောင်းမှု အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိလာပြီး အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ပေါ်ထွန်းလာရေး အတွက် အစိုးရ ကိုယ်စား ၃ နှစ်နှင့် ၅ နှစ်သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သောင်းတန်နှင့် ကျပ်တစ်သိန်းတန် အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များကို ရန်ကုန်မြို့တွင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ လည်းကောင်း၊ မန္တလေးမြို့တွင် ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှစ၍ လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၃ နှစ် သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ်များကို ၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှ စ၍ လည်းကောင်း၊ ၅ နှစ် သက်တမ်း ရှိ ကျပ် တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်ကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ၂ နှစ် သက်တမ်းရှိ အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များ နှင့် ကျပ် ၁ဝသန်းတန် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို တိုးချဲ့ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ နှစ်ငွေတိုက် စာချုပ်၊ ၃ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်၊ ၅ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်တို့အပေါ်ပေးသည့် အတိုးနှုန်းများမှာ ၁ နှစ်လျှင် ၁ဝ.၅%၊ ၁၁%နှင့် ၁၁.၅% အသီးသီးဖြစ်သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ် စုစုပေါင်း ကျပ်သန်းပေါင်း ၁,၄၈၃,၅၃၃.၄၈သန်း ထုတ်ဝေရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ == မြန်မာနိုင်ငံ သည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့မှစ၍ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာ ခဲ့ပြီးနောက် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ နှင့် အတူ အာဆီယံ အဖွဲ့၏ ညီညွတ်မှု၊ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုအတွက် လည်းကောင်း၊ ငွေရေးကြေးရေး ကဏ္ဍတွင်လည်းကောင်း ပူးပေါင်း ပါဝင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် သည် [[အာဆီယံ]]ဗဟိုဘဏ်များ ဆွေးနွေးမှုဖိုရမ် အဖွဲ့ (ASEAN Central Bank Forum) တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ရာတွင် အဓိကကျသောလယ်ယာကဏ္ဍ၊ စက်မှုကဏ္ဍနှင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတို့ကို ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေရေးအတွက် နိုင်ငံတော်က ချမှတ် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည့် မူဝါဒ လမ်းညွှန်ချက်များကို အထောက်အကူ ပြုနိုင်ရန် ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ပိုမို တည်တံ့ ခိုင်မာရေး အတွက် ချမှတ်ထားသော မူဝါဒဘောင် အတွင်းမှ ဘဏ်များအချင်းချင်း ပူးပေါင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဘဏ်တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကူညီ ရိုင်းပင်းရန်၊ ဘဏ်များ၏ အကျိုးကို ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ပေးရေးကို ဦးဆောင်မှုပေးရန်နှင့် ပြည်သူများက ဘဏ်များနှင့် ဘဏ်ဝန်ဆောင်မှုများကို အားကိုး သည့် အလေ့အထများ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ၁ရက်နေ့တွင် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒကောင်စီ အစည်းအဝေး အမှတ်စဉ် ၄/၉၉ ဆုံးဖြတ်ချက် အရ မြန်မာနိုင်ငံ ဘဏ်များအသင်းကို စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်များ အသင်းသည် လစဉ် ပုံမှန်အစည်းအဝေးများကျင်းပရန် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး လိုအပ်ပါက အရေးပေါ်အစည်းအဝေးများ ကျင်းပ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် နှင့် နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရသော [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်|မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်ရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်|မြန်မာ့ စီးပွားရေးဘဏ်]] တို့နှင့် ပြည်ပရှိ နိုင်ငံခြားဘဏ်များအကြား နိုင်ငံခြားငွေစာရင်းများ လွှဲပြောင်းပေးပို့ရာတွင် ၂ဝဝ၄ခုနှစ် မတ်လ မှ စတင်၍ Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) စနစ်သုံး၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်နှင့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များ၊ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ၏ ရုံးချုပ်များအကြား ဘဏ်လုပ်ငန်း ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လ မှ စ၍ အဆင့်ဆင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဘဏ်ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ဖြင့် Banking Network အဖွဲ့ဘဏ်များအကြား ရုံးစာ နှင့် စာရင်းများကို On-line ဖြင့်အပြန်အလှန် ပေးပို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါကွန်ယက်ကို အသုံးပြု၍ ဘဏ်များ၏ ငွေရေး ကြေးရေး တည်ငြိမ်မှု ကို ဗဟိုဘဏ်မှ စောင့်ကြည့်ပြီး ကြိုတင်သတိပေးစနစ် (Early Warning System) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ အီလက်ထရောနစ် နည်းပညာ ဖြင့် ဘဏ်အချင်းချင်း ငွေလွှဲများကို ပြောင်းခြင်း (Electronic Fund Transfer) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ ဗဟိုဘဏ်နှင့် ဘဏ်များ အကြား အလိုအလျောက်ချက်လက်မှတ်များ စာရင်းရှင်းလင်းခြင်း လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော် ငွေပေးချေမှု စနစ် တွင် လုံခြုံစိတ်ချ မြန်ဆန်မြင့်မားစေရန် Certified Cheque ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလမှ စတင် အသုံးပြုစေခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာရေး နှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၊ ဝန်ကြီးဦးဆောင်သော အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကော်မတီကို ၁-၇-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ပြည်တွင်း ငွေချေးစာချုပ် ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ အများနှင့် သက်ဆိုင်သောကုမ္ပဏီများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြုစုရေးဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ လေ့ကျင့် ပညာပေးရေး နှင့် ပြန်ကြားရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ စာရင်းကိုင် နှင့် စာရင်းစစ်များဆိုင်ရာ ဆပ်ကော်မတီဟူသော ဆပ်ကော်မတီ ၆ခု ကို ၁၉-၈-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အရင်းအနှီး ဈေးကွက်ဖွံ့ဖြိုးရေး အတွက် လမ်းပြမြေပုံ ချမှတ်ပြီး အဆင့်၃ဆင့်ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို ဗဟိုဘဏ်ကိုယ်စား မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ် နှင့် မြန်မာ့ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးကုမ္ပဏီတို့အား ရောင်းချစေခဲ့သည်။ ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်ရန်အတွက် မူကြမ်းရေးဆွဲကာ အဆင့်ဆင့်တင်ပြခဲ့ပြီး [[အမျိုးသားလွှတ်တော်]]မှ အတည်ပြုချက်ရရှိပြီးဖြစ်၍ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]သို့ တင်ပြထားဆဲဖြစ်သည်။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းများ ပေါင်းစည်းခြင်း (Exchange Rate Unification-ERU) အဖြစ် (၁.၄.၂၀၁၂) ရက်နေ့မှ စတင်၍ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်အား SDR နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည့်စနစ်မှ ထိန်းကျောင်းမှုရှိသည့် နှုန်းရှင်ငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်သစ် (Managed Floating Exchange Rate Regime) သို့ ပြောင်းလဲကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် စီးပွားရေးနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်မှုနှုန်းများကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် ငွေကြေးမူဝါဒကိုချမှတ်ပြီး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ယခုလက်ရှိ ကာလတွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထိန်းသိမ်းရန် ရည်ရွယ်၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် အဓိကငွေကြေးမူဝါဒများအဖြစ် သီးသန့်ငွေလိုအပ်ချက်၊ အတိုးနှုန်းမူဝါဒနှင့် ငွေကြေးဈေးကွက်တွင် ငွေချေးစာချုပ်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းအတွက် Exchange Rate တွက်ချက် သတ်မှတ်ပေးခြင်းနှင့် ပြည်တွင်းဘဏ်များ၏ နိုင်ငံခြားငွေ ရောင်းဝယ်လိုခြင်းများအတွက် နေ့စဉ် Auction ဆောင်ရွက်၍ ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေ (Foreign Exchange Reserve) အား စီမံခန့်ခွဲခြင်း စသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုကာ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြောင်းလဲလာသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးကဏ္ဍကို တည်ငြိမ်စေလျက် ဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ခိုင်ခံ့တည်မြဲစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် လျက်ရှိသည်။<ref name="cbm">{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 |title= မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ၏ နောက်ခံသမိုင်း |accessdate= ၂၇ |accessdaymonth= အောက်တိုဘာ |accessyear= ၂၀၁၄ |archivedate= 2 October 2014 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20141002001612/http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 }}</ref> == တည်နေရာများ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်အား အောက်ဖော်ပြပါ လိပ်စာများအတိုင်း ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=5&lang=my |title= ဆက်သွယ်ရန်လိပ်စာ |accessdate= ၂၁ |accessdaymonth= ဖေဖော်ဝါရီ |accessyear= ၂၀၁၂ }}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(နေပြည်တော်) သည် ရုံးအမှတ် (၅၅)၊ နေပြည်တော်တွင် တည်ရှိသည်။ * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(ရန်ကုန်) သည် ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (မန္တလေး) သည် ၂၆ လမ်း နှင့် ၈၂ လမ်းထောင့် အောင်မြေသာစံမြို့နယ် မန္တလေးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ == ကြေညာချက်များ == === ၂၀၂၅ === * ၂၄ ဇွန် - ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * ၃၀ ဇွန် - ဗဟိုဘဏ်၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/content/9749|title=၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိသည့် ကုမ္ပဏီ(၁၉၇)ခု အား အမည်မည်းစာရင်း ကြေညာခြင်း|publisher=Central Bank of Myanmar|accessdate=2025-7-1|date=2025-6-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701060356/https://www.cbm.gov.mm/content/9749|archivedate=2025-7-1}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်များ}} [[ကဏ္ဍ:ဗဟိုဘဏ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်များ]] 700d8jjiugxq9p1e8yq7dbtwdulf0d9 880026 880024 2025-07-04T06:35:35Z Salai Rungtoi 22844 /* ကြေညာချက်များ */ 880026 wikitext text/x-wiki {{Infobox ဗဟိုဘဏ် | bank_name = Central Bank of Myanmar | bank_name_in_local =မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် | image_1 = Central Bank of Myanmar seal.png | image_title_1 = တံဆိပ် | image_width_1 = 125px | image_2 = Naypyidaw -- Central Bank of Myanmar.JPG | image_title_2 = ဌာနချုပ် | image_width_2 = | headquarters = {{flagicon|Myanmar}}[[နေပြည်တော်]] | coordinates = | established = ၁၉၄၈ {{Start date and age|1948|4|3}} | president = ​[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်း​ဆွေ]] | leader_title = ဥက္ကဋ္ဌ | bank_of = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | currency = [[မြန်မာကျပ်ငွေ]] | currency_iso = MMK | reserves = | borrowing_rate = | deposit_rate = | website = {{url|www.cbm.gov.mm}} | preceded = ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်<br />ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် | succeeded = | footnotes = |heads_title=ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်များ|heads_name=ဦးအောင်အောင်၊ ဒေါ်တင်မိုးမိုး၊ ဦးမျိုးမင်း၊ ဒေါ်ခိုင်ရွှေဝါ၊ ဦးရဲအောင်}} '''မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်''' သည် အစိုးရပိုင်ဘဏ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာငွေစက္ကူများ ရိုက်ထုတ်ခွင့်ရှိသောဘဏ်ဖြစ်သည်။ ရုံးချုပ်သည် [[နေပြည်တော်]]တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်း မူဝါဒများကို ချမှတ်ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် (၁၉၄၈-၆၇) === မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ်မှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရီဇက်ဘဏ် (Reserve Bank of India) ၏ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ လုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းယူခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ထိုဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်ကို ထူထောင်သောအခါမှသာ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို အပြည့်အဝ ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ၁၉၄၆ ခုနှစ် ငွေကြေးအက်ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံ ငွေကြေးဘုတ်အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုဘဏ်ကို ရန်ကုန်မြို့ ကုန်သည်လမ်းနှင့် ဆူးလေဘုရားလမ်းထောင့်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်၍ လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်းကို ကျပ်သန်း ၄၀ သတ်မှတ်ထားပြီး ငွေကျပ် ၁၀ သန်းကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် (၁၉၆၇-၇၅) === မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ် ကျင့်သုံးလာသည့် ၁၉၆၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဘဏ်များကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၇ ရက်နေ့၌ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး ဘဏ်များအား စုပေါင်း၍ တစ်ခုတည်းသော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်ကို နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝထည့်ဝင်သော မူလမတည်ရင်းနှီးငွေ ကျပ် ၂၀၀ သန်းဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ် (၁၉၇၅-၁၉၉၀) === ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်က ဘဏ်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]နှင့် [[မြန်မာ့လယ်ယာဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်|မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးဘဏ်]] ဟူသော နိုင်ငံပိုင်ဘဏ် လေးဘဏ်အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဘဏ်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၏ မူလမတည်ငွေရင်းသည် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝ ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (၁၉၉၀-လက်ရှိ) === ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ မြန်မာ့စီးပွားရေးစနစ်ကို စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ်မှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဈေးကွက်စီးပွားရေးမူဝါဒများနှင့်အညီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံတော်က ချမှတ်ကျင့်သုံးနေသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးနှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးစနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်း စွမ်းဆောင်မှုအရည်အသွေး မြင့်မားလာစေရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်း ကျပ်သန်း ၅၀၀ အနက် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ကို နိုင်ငံတော်က ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> == လုပ်ငန်းတာဝန်များ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး တည်တံ့ခိုင်မြဲစေရန် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဗဟိုဘဏ်သည် ထိရောက်သော ငွေပေးချေမှုစနစ်များ၊ ငွေကြေးလွယ်ကူမှုနှင့် ကြွေးမြီပေးဆပ်နိုင်မှုတို့ ကောင်းမွန်သည့် ခိုင်မာသော ငွေရေးကြေးရေးစနစ်တစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ၎င်းရည်မှန်းချက်များဖြင့် စနစ်တကျ၊ ဟန်ချက်ညီညီ၊ ရှင်သန်သော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ငွေကြေး၊ ချေးငွေနှင့် ငွေရေးကြေးရေးအခြေအနေများကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကလုပ်ငန်းတာဝန်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref name="cbm"/> *ငွေကြေးမူဝါဒကို ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းမူဝါဒကို ဆုံးဖြတ်ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ *အစိုးရအား နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကြံပြုခြင်း၊ *နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ပြည်တွင်းသုံးစွဲငွေကို တစ်ဦးတည်းထုတ်ဝေသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကို ကြီးကြပ်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲခြင်း၊ *ဘဏ်များ၏ နောက်ဆုံးအားထားရာ ငွေချေးသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *ဘဏ်လုပ်ငန်း ချေးငွေနှင့် ငွေကြေးနယ်ပယ်ရှိ အစိုးရအချင်းချင်းကြား ထူထောင်ထားသော အဖွဲ့အစည်းများတွင် နိုင်ငံတော်၏ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပေးအယူ ပြုလုပ်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားအားလုံးကို အစိုးရအမည်ဖြင့် တာဝန်ခံ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အစိုးရကိုယ်စား အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ == ဖွဲ့စည်းပုံ == === ဝန်ထမ်းအင်အားနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်တွင် ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့၌ အရာထမ်း ၈၅ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၈၄၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၉၃၀ ဦး ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပေးခဲ့ရာ အရာထမ်း ၁၀၀ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၂၃၃ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၃၃၃ ဦးအထိ တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းများ ပိုမိုများပြားလာသည့်အတွက် နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့က ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် အရာထမ်း ၁၅၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၅၀၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၆၅၆ ဦးရှိ ဖွဲ့စည်းပုံကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို စီမံခန့်ခွဲရေးဌာန၊ ငွေကြေးဌာန၊ စာရင်းဌာန၊ ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းများ ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန၊ သုတေသနနှင့် အလုပ်သင်ကြားရေးဌာနနှင့် လုံခြုံရေးဌာနဟူသော ဌာနကြီးခြခုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်တွင် နိုင်ငံပိုင်ကဏ္ဍသာမက ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှ နိုင်ငံခြားသုံးငွေသုံးစွဲမှုများကိုပါ စီမံခန့်ခွဲရန် လိုအပ်လာသောကြောင့် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့ ခွင့်ပြုချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းဌာနသည် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်ထံမှ နိုင်ငံခြားငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းလက်ခံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရန်ကုန်မြို့၊ ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ စက်မှုလမ်းအမှတ် (၂၆) သို့ ပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံများရှိ ဗဟိုဘဏ်များကဲ့သို့ပင် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ မူဝါဒများ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို စိစစ်ချမှတ်သည့် လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၏ တာဝန်ပေးအပ်ချက်အရ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဘဏ်လုပ်ငန်းစိစစ်ရေးဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ === နေပြည်တော်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအသစ် === ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား နေပြည်တော်ရှိ ရုံးအမှတ် (၂၆) နေရာသို့ ယာယီပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို နေပြည်တော် ရုံးချုပ်၊ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲနှင့် မန္တလေးဘဏ်ခွဲအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် အရာထမ်း ၁၈၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၃၄၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်းအင်အား ၁၅၂၂ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရုံးအမှတ် (၅၅) သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းလဲလာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဖွဲ့စည်းမှုနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန်၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်၏ သဘောတူညီမှုဖြင့် နိုင်ငံတော်အစိုးရက ချမှတ်ကျင့်သုံးမည့် စီးပွားရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒများကို အထောက်အကူပြုနိုင်သော ငွေကြေးမူဝါဒများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဖော်ဆောင်ကျင့်သုံးနိုင်ရန်၊ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်လျော်ညီစွာ လွတ်လပ်သော ဗဟိုဘဏ်အဖြစ် သီးခြားရပ်တည်နိုင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာဗဟိုဘဏ်များနည်းတူ ငွေရေးကြေးရေးတည်ငြိမ်မှုအား အဓိကတာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊ ဌာနများတိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းရန် လိုအပ်လာခြင်းတို့ကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုအရ အရာထမ်း ၄၉၄ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၂၀၃၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၂၅၂၅ ဦး ရှိသော ဌာနကြီး ၁၅ ခုဖြင့် ဗဟိုဘဏ်၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> {| | * ဥက္ကဋ္ဌရုံး * စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာန * ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန * စာရင်းဌာန * ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်ဌာန * ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုစနစ်ဌာန | * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းဌာန * ငွေရေးငွေကြေး အဖွဲ့အစည်းများ ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲရေးနှင့် ငွေကြေးခဝါချမှု တိုက်ဖျက်ရေးဌာန * မူဝါဒရေးရာသုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာန * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာဌာန * ငွေကြေးလုပ်ငန်းစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန | * နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန * ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်ဌာန * ဒါရိုက်တာအဖွဲ့အတွင်းရေးမှူး * ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ * မန္တလေးဘဏ်ခွဲ |} === လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ === ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းမှုအရ မူလဖွဲ့စည်းပုံအင်အား ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ အရာထမ်းရာထူး ၈၁၉ နေရာနှင့် အမှုထမ်းရာထူး ၂၈၀၃ နေရာ၊ စုစုပေါင်း ရာထူး ၃၆၂၂ နေရာတို့ဖြင့် ဌာနများ တိုးချဲ့၍ ဌာနကြီး ၇ ခုဖြင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။[၁] ဌာနကြီးတိုင်းအား ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့်ရှိသူက ကြီးကြပ်တာဝန်ခံသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2471|title=၂၀၂၄ခုနှစ်၊ဧပြီလ၂၆ရက်နေ့ထုတ်၊မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းပါ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် အမိန့်ကြော်ငြာစာ(၁၁/၂၀၂၄) ဌာနများပြောင်းလဲ၍ အမည်ပြင်ဆင်သတ်မှတ်ခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၅ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ဌာနကြီးများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/55343|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးများပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၂၇ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/54874|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> # ဥက္ကဋ္ဌရုံး # စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာနကြီး # ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာ၊ သုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာနကြီး # ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းနှင့် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာနကြီး # ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်၊ ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုဌာနကြီး # နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး # ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး == ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့သူများ == {| class="wikitable mw-collapsible" ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |အမည် ! rowspan="2" |ရာထူး ! colspan="3" |တာဝန်သက်တမ်း |- !စတင် !ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- |၁ |ဦးကျော်ငြိမ်း | rowspan="13"|ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ |၁ ဇူလိုင် ၁၉၅၄ |၂၅ မတ် ၁၉၆၈ |{{age in days|1954|7|1|1968|3|25}} |- |၂ |ဦးကျော်ညွှန့် |၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၁ |၃၁ ဇူလိုင် ၁၉၇၅ |{{age in days|1971|12|18|1975|7|31}} |- |၃ |ဒေါက်တာဦးအေးလှိုင် |၈ ဩဂုတ် ၁၉၇၅ |၁၂ ဩဂုတ် ၁၉၈၁ |{{age in days|1975|8|8|1981|8|12}} |- |၄ |ဦးအောင်ဆင့် |၅ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၁ |၂၂ မတ် ၁၉၈၅ |{{age in days|1981|9|5|1985|3|22}} |- |၅ |ဦးကျော်မြင့် |၁၅ ဇူလိုင် ၁၉၈၅ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |{{age in days|1985|7|15|1986|4|11}} |- |၆ |ဦးမောင်မောင်လှ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |၁၅ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၇ |{{age in days|1986|4|11|1987|10|15}} |- |၇ |ဦးမောင်မောင်ဟန် |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၈၈ |၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |{{age in days|1988|1|11|1992|12|27}} |- |၈ |ဦးကြည်အေး |၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |၂ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |{{age in days|1992|12|31|1997|11|2}} |- |၉ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၂၀ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |၁၁ ဧပြီ ၂၀၀၇ |{{age in days|1997|11|20|2007|4|11}} |- |၁၀ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁၂ ဧပြီ ၂၀၀၇ |၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၃ |{{age in days|2007|4|12|2013|7|31}} |- |၁၁ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၃ |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2013|8|1|2021|2|1}} |- |၁၂ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|1|2022|8|19}} |- |၁၃ |[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ]] <ref>{{cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/my/content/40|title=မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဥက္ကဋ္ဌကြီးများ|work=CBM Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄}}</ref> |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|8|19}} |} == ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ == === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ === * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ {| class="wikitable" |+ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ !စဥ် !အမည် !ရာထူး !တာဝန်ယူသည့်ရက် !ကိုးကား |- |၁။ |ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ |ဥက္ကဋ္ဌ |{{Start date and age|2022|8|19}} | |- |၂။ |ဦးဇောမြင့်နိုင် |ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | | |- |၃။ |ဒေါက်တာလင်းအောင် | rowspan="7" |ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင် | | |- |၄။ |ဒေါက်တာခင်နိုင်ဦး | rowspan="2" |{{Start date and age|2021|2|10}} | rowspan="2" |နစက အမိန့်အမှတ် (၄၆/၂၀၂၁) |- |၅။ |ဦးအောင်ကျော်သန်း |- |၆။ |ဒေါက်တာရီအေး | rowspan="3" |{{Start date and age|2023|8|26}} | rowspan="3" |နစက အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ |- |၇။ |ဦးတင်မြင့် |- |၈။ |ဒေါက်တာလှညွန့် |- |၉။ |ဒေါက်တာ[[ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|5|4}} |နစက အမိန့်အမှတ် ၃၆/၂၀၂၅ |} == ငွေစက္ကူထုတ်ဝေမှု == {{See also|မြန်မာကျပ်ငွေ}} ငွေအကြွေနှင့် ငွေစက္ကူကိုင်တွယ်သုံးစွဲရာတွင် အဆင်ပြေလွယ်ကူစေရန် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟို ဘဏ်သည် ၁၉၉ဝ ခုနှစ် မှ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်အထိ ၁ဝပြား၊ ၂၅ပြား၊ ၅ဝပြား၊ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/- တန် ငွေအကြွေများ၊ ၅ဝိ/-တန်နှင့် ၁ဝဝိ/-တန်ငွေဒင်္ဂါးများကိုလည်းကောင်း၊ ငွေစက္ကူများနှင့် ပတ်သက်၍ [[အောင်ဆန်း|ဗိုလ်ချုပ်]]ပုံပါ ၁ဝိ/-တန်ကိုလည်းကောင်း၊ မြန်မာ့တူရိယာစောင်းရုပ်ပုံပါ ၅ဝ ပြားတန်ငွေစက္ကူနှင့် ကေသရာဇာခြင်္သေ့မင်းရုပ်ပုံပါ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/-၊ ၂ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝဝိ/-၊ ၂ဝဝိ/-၊ ၅ဝဝိ/- နှင့် ၁ဝဝဝိ/-တန် တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်ဖြူတော်ရုပ်ပုံပါ ၅ဝဝဝိ/-တန် ငွေစက္ကူသစ်ကို ၁-၁ဝ-၂ဝဝ၉ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း၊မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ၊ ၎င်းကို ဝန်းရံထားသော သပြေခက် နှစ်ခက်၊ မျက်နှာချင်းဆိုင် တည်ရှိနေသည့် ဆင်ဖြူတော် နှစ်စီးနှင့် ထိပ်တွင် ကြာဖြူတစ်ပွင့် ပုံပါ [[တစ်သောင်းကျပ်တန် ငွေစက္ကူ|၁ဝဝဝဝိ/-တန်]] ငွေစက္ကူအသစ်အား (၁၅-၆-၂၀၁၂) ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ပြည်တွင်း၌လှည့်လှည်သုံးစွဲရန် မသင့်တော်သော ဟောင်းနွမ်း၊ စုတ်ပြဲ၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများကို မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်မှ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းပြီး၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများအား ကုန်ကြမ်းအဖြစ် အသုံးပြု၍ စက္ကူထုတ်လုပ်ရန်အတွက် စက္ကူစက်ရုံကို ပလိပ်မြို့၌ ၂၄-၃-၂ဝဝ၂ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေပြည်သာစက်မှုဇုန်၌ ၂၅-၁၂-၂ဝဝ၃ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်တွင်း၌ နိုင်ငံခြားငွေကိုင်တွယ်သုံးစွဲမှု အဆင်ပြေစေရန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက် လည်ပတ်သော ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များ အလွယ်တကူ သုံးစွဲနိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ၄-၂-၁၉၉၃ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ် (Foreign Exchange Certificate) ၁ ယူနစ်၊ ၅ ယူနစ်၊ ၁ဝ ယူနစ်နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ၂ဝ ယူနစ် နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်များ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ်ကို မည်သူမဆို ကိုင်တွယ် အသုံးပြုနိုင်ပြီး နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိသည့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များတွင်လည်း နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်ဖြင့် နိုင်ငံခြား သုံးငွေစာရင်း ဖွင့်ခွင့် ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ၁၅-၁-၁၉၉၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ရွှေဒင်္ဂါးများအား တစ်ကျပ် သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သားတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၂၁-၉-၂ဝဝ၅ ရက်နေ့မှ စတင်၍ တစ်ကျပ်သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ၈-၁၁-၂ဝ၁ဝ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ငါးကျပ်သား၊ တစ်ဆယ် ကျပ်သား၊ နှစ်ဆယ် ကျပ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး နေ့စဉ် ရွှေဈေးနှုန်းအပေါ် မူတည်၍ မြန်မာကျပ်ငွေဖြင့် သတ်မှတ် ရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်ထုတ်ပေးမှု == (၁၉၉၂) ခုနှစ်မှ စ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေအရ ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်များကို စိစစ်ထုတ်ပေးခဲ့ရာ (၂ဝဝ၄) ခုနှစ်တွင် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၂၃)ဘဏ်ရှိလာခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ (၃၀)ရက်နေ့အထိ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်(၁၉)ဘဏ်သို့ လိုင်စင်ထုတ်ပေးထားပြီး ၎င်းဘဏ်များအနေဖြင့် ပြည်တွင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။ ဘဏ်ခွဲစုစုပေါင်း(၄၃၃)ဘဏ်ကို ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၃၀) ရက်နေ့ စာရင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီ (၁)ခုရှိသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က ခွင့်ပြုခဲ့သော နိုင်ငံခြားဘဏ်များ၏ ကိုယ်စားလှယ်ရုံးပေါင်း ၅ဝ ရုံးရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် '''အာရှ ငွေရေးကြေးရေး အကျပ်အတည်း''' ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံခြားဘဏ် ၃၈ ဘဏ်သည် ကိုယ်စားလှယ်ရုံးများ ပိတ်သိမ်းခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကုန်အထိ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]မှ (၄)ဘဏ်စီ၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]မှ (၃)ဘဏ်၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]] များမှ (၂)ဘဏ်စီ၊ [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ (၁)ဘဏ်စီဖြင့် စုစုပေါင်းနိုင်ငံခြားဘဏ် ကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၂၃)ရုံး လာရောက် ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၁)ရုံးလည်း ဖွင့်လှစ်ထားရှိပြီးဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ ငွေရေးကြေးရေး ခိုင်မာမှုရှိစေရန် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး တည်ဆဲဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ညွှန်ကြားချက်များနှင့်အညီ လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း ကိုလည်း စိစစ်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ပြည်တွင်း ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်များ ၏ နေ့စဉ် စာရင်းဇယားများ ကို ပေးပို့စေ၍ ဘဏ်များ၏ နေ့စဉ် ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေနှင့် အပတ်စဉ်၊ လစဉ် ဘဏ္ဍာရေး အခြေအနေများ ကို ဘဏ္ဍာရေးနှင့်အခွန် ဝန်ကြီးဌာနသို့ တင်ပြလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် သည် ၂ဝဝ၂ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည် တရားမဝင်သော နည်းလမ်းဖြင့် ရရှိသည့် ငွေကြေးနှင့် ပစ္စည်းများ ထိန်းချုပ်ရေး ဥပဒေကို ဘဏ်များက ထိရောက်စွာ လိုက်နာ ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် စည်းမျဉ်းများ၊ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့် ညွှန်ကြားချက်များကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ငွေကြေးခဝါချမှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုအား ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှု တိုက်ဖျက်ရေး ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများတွင် ဘဏ်ဖောက်သည်၏ သတင်း အချက်အလက်များအား ဝီရိယပြု ရယူ စိစစ်ခြင်း၊ မှတ်တမ်းပြုစု ထိန်းသိမ်းခြင်း နှင့် သံသယဖြစ်ဖွယ်ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုများ နှင့် သတ်မှတ် ပမာဏ နှင့် အထက် ကျော်လွန်သည့် ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှု သတင်းပေးပို့ခြင်း လိုအပ်ချက်တို့ အကျုံးဝင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် အကြမ်းဖက်သမားများ အား ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဆောင်ရွက်ချက်များ ကာကွယ် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီ ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၁၂၆၇ နှင့် ၁၃၇၃ အား အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ကုလသမဂ္ဂ မှ ထုတ်ပြန်သည့် စာရင်းဝင်များနှင့် ရရန်ပိုင်ခွင့်များကို ထိန်းချုပ်ထားရန်နှင့် သံသယရှိသော အကြမ်းဖက်သမားများနှင့် အကြမ်းဖက် အဖွဲ့အစည်း၏ စာရင်းလွှဲပြောင်းမှုများကို တားမြစ်ရန်၊ ဘဏ်နှင့် ငွေရေးကြေးရေး အဖွဲ့အစည်းများသို့ ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ပြန်လျက်ရှိသည်။ == အတိုးနှုန်း == ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်အထိ ဗဟိုဘဏ်အတိုးနှုန်းကို ၄ရာခိုင်နှုန်းသတ်မှတ်ခဲ့ရာမှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးလာသည့်အခါ အတိုးနှုန်းများကို နိုင်ငံတော် ၏ စီးပွားရေး အခြေ အနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိစေရန် ၁၉၈၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ လက်ရှိအတိုးနှုန်းမှ တစ်နှစ်လျှင် (၁၀%) ဖြစ်ပြီး၊ အပ်ငွေအဖြစ် အနည်းဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၈%) နှင့် ချေးငွေအပေါ် အများဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၁၃ %) သတ်မှတ်ထားရှိသည်။<ref name="cbm"/> == အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်များ ထုတ်ဝေမှု == မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်သူများ ငွေကြေး စုဆောင်းမှု အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိလာပြီး အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ပေါ်ထွန်းလာရေး အတွက် အစိုးရ ကိုယ်စား ၃ နှစ်နှင့် ၅ နှစ်သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သောင်းတန်နှင့် ကျပ်တစ်သိန်းတန် အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များကို ရန်ကုန်မြို့တွင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ လည်းကောင်း၊ မန္တလေးမြို့တွင် ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှစ၍ လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၃ နှစ် သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ်များကို ၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှ စ၍ လည်းကောင်း၊ ၅ နှစ် သက်တမ်း ရှိ ကျပ် တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်ကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ၂ နှစ် သက်တမ်းရှိ အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များ နှင့် ကျပ် ၁ဝသန်းတန် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို တိုးချဲ့ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ နှစ်ငွေတိုက် စာချုပ်၊ ၃ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်၊ ၅ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်တို့အပေါ်ပေးသည့် အတိုးနှုန်းများမှာ ၁ နှစ်လျှင် ၁ဝ.၅%၊ ၁၁%နှင့် ၁၁.၅% အသီးသီးဖြစ်သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ် စုစုပေါင်း ကျပ်သန်းပေါင်း ၁,၄၈၃,၅၃၃.၄၈သန်း ထုတ်ဝေရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ == မြန်မာနိုင်ငံ သည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့မှစ၍ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာ ခဲ့ပြီးနောက် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ နှင့် အတူ အာဆီယံ အဖွဲ့၏ ညီညွတ်မှု၊ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုအတွက် လည်းကောင်း၊ ငွေရေးကြေးရေး ကဏ္ဍတွင်လည်းကောင်း ပူးပေါင်း ပါဝင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် သည် [[အာဆီယံ]]ဗဟိုဘဏ်များ ဆွေးနွေးမှုဖိုရမ် အဖွဲ့ (ASEAN Central Bank Forum) တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ရာတွင် အဓိကကျသောလယ်ယာကဏ္ဍ၊ စက်မှုကဏ္ဍနှင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတို့ကို ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေရေးအတွက် နိုင်ငံတော်က ချမှတ် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည့် မူဝါဒ လမ်းညွှန်ချက်များကို အထောက်အကူ ပြုနိုင်ရန် ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ပိုမို တည်တံ့ ခိုင်မာရေး အတွက် ချမှတ်ထားသော မူဝါဒဘောင် အတွင်းမှ ဘဏ်များအချင်းချင်း ပူးပေါင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဘဏ်တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကူညီ ရိုင်းပင်းရန်၊ ဘဏ်များ၏ အကျိုးကို ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ပေးရေးကို ဦးဆောင်မှုပေးရန်နှင့် ပြည်သူများက ဘဏ်များနှင့် ဘဏ်ဝန်ဆောင်မှုများကို အားကိုး သည့် အလေ့အထများ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ၁ရက်နေ့တွင် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒကောင်စီ အစည်းအဝေး အမှတ်စဉ် ၄/၉၉ ဆုံးဖြတ်ချက် အရ မြန်မာနိုင်ငံ ဘဏ်များအသင်းကို စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်များ အသင်းသည် လစဉ် ပုံမှန်အစည်းအဝေးများကျင်းပရန် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး လိုအပ်ပါက အရေးပေါ်အစည်းအဝေးများ ကျင်းပ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် နှင့် နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရသော [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်|မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်ရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်|မြန်မာ့ စီးပွားရေးဘဏ်]] တို့နှင့် ပြည်ပရှိ နိုင်ငံခြားဘဏ်များအကြား နိုင်ငံခြားငွေစာရင်းများ လွှဲပြောင်းပေးပို့ရာတွင် ၂ဝဝ၄ခုနှစ် မတ်လ မှ စတင်၍ Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) စနစ်သုံး၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်နှင့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များ၊ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ၏ ရုံးချုပ်များအကြား ဘဏ်လုပ်ငန်း ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လ မှ စ၍ အဆင့်ဆင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဘဏ်ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ဖြင့် Banking Network အဖွဲ့ဘဏ်များအကြား ရုံးစာ နှင့် စာရင်းများကို On-line ဖြင့်အပြန်အလှန် ပေးပို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါကွန်ယက်ကို အသုံးပြု၍ ဘဏ်များ၏ ငွေရေး ကြေးရေး တည်ငြိမ်မှု ကို ဗဟိုဘဏ်မှ စောင့်ကြည့်ပြီး ကြိုတင်သတိပေးစနစ် (Early Warning System) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ အီလက်ထရောနစ် နည်းပညာ ဖြင့် ဘဏ်အချင်းချင်း ငွေလွှဲများကို ပြောင်းခြင်း (Electronic Fund Transfer) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ ဗဟိုဘဏ်နှင့် ဘဏ်များ အကြား အလိုအလျောက်ချက်လက်မှတ်များ စာရင်းရှင်းလင်းခြင်း လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော် ငွေပေးချေမှု စနစ် တွင် လုံခြုံစိတ်ချ မြန်ဆန်မြင့်မားစေရန် Certified Cheque ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလမှ စတင် အသုံးပြုစေခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာရေး နှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၊ ဝန်ကြီးဦးဆောင်သော အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကော်မတီကို ၁-၇-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ပြည်တွင်း ငွေချေးစာချုပ် ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ အများနှင့် သက်ဆိုင်သောကုမ္ပဏီများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြုစုရေးဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ လေ့ကျင့် ပညာပေးရေး နှင့် ပြန်ကြားရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ စာရင်းကိုင် နှင့် စာရင်းစစ်များဆိုင်ရာ ဆပ်ကော်မတီဟူသော ဆပ်ကော်မတီ ၆ခု ကို ၁၉-၈-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အရင်းအနှီး ဈေးကွက်ဖွံ့ဖြိုးရေး အတွက် လမ်းပြမြေပုံ ချမှတ်ပြီး အဆင့်၃ဆင့်ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို ဗဟိုဘဏ်ကိုယ်စား မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ် နှင့် မြန်မာ့ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးကုမ္ပဏီတို့အား ရောင်းချစေခဲ့သည်။ ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်ရန်အတွက် မူကြမ်းရေးဆွဲကာ အဆင့်ဆင့်တင်ပြခဲ့ပြီး [[အမျိုးသားလွှတ်တော်]]မှ အတည်ပြုချက်ရရှိပြီးဖြစ်၍ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]သို့ တင်ပြထားဆဲဖြစ်သည်။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းများ ပေါင်းစည်းခြင်း (Exchange Rate Unification-ERU) အဖြစ် (၁.၄.၂၀၁၂) ရက်နေ့မှ စတင်၍ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်အား SDR နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည့်စနစ်မှ ထိန်းကျောင်းမှုရှိသည့် နှုန်းရှင်ငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်သစ် (Managed Floating Exchange Rate Regime) သို့ ပြောင်းလဲကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် စီးပွားရေးနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်မှုနှုန်းများကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် ငွေကြေးမူဝါဒကိုချမှတ်ပြီး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ယခုလက်ရှိ ကာလတွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထိန်းသိမ်းရန် ရည်ရွယ်၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် အဓိကငွေကြေးမူဝါဒများအဖြစ် သီးသန့်ငွေလိုအပ်ချက်၊ အတိုးနှုန်းမူဝါဒနှင့် ငွေကြေးဈေးကွက်တွင် ငွေချေးစာချုပ်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းအတွက် Exchange Rate တွက်ချက် သတ်မှတ်ပေးခြင်းနှင့် ပြည်တွင်းဘဏ်များ၏ နိုင်ငံခြားငွေ ရောင်းဝယ်လိုခြင်းများအတွက် နေ့စဉ် Auction ဆောင်ရွက်၍ ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေ (Foreign Exchange Reserve) အား စီမံခန့်ခွဲခြင်း စသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုကာ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြောင်းလဲလာသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးကဏ္ဍကို တည်ငြိမ်စေလျက် ဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ခိုင်ခံ့တည်မြဲစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် လျက်ရှိသည်။<ref name="cbm">{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 |title= မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ၏ နောက်ခံသမိုင်း |accessdate= ၂၇ |accessdaymonth= အောက်တိုဘာ |accessyear= ၂၀၁၄ |archivedate= 2 October 2014 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20141002001612/http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 }}</ref> == တည်နေရာများ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်အား အောက်ဖော်ပြပါ လိပ်စာများအတိုင်း ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=5&lang=my |title= ဆက်သွယ်ရန်လိပ်စာ |accessdate= ၂၁ |accessdaymonth= ဖေဖော်ဝါရီ |accessyear= ၂၀၁၂ }}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(နေပြည်တော်) သည် ရုံးအမှတ် (၅၅)၊ နေပြည်တော်တွင် တည်ရှိသည်။ * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(ရန်ကုန်) သည် ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (မန္တလေး) သည် ၂၆ လမ်း နှင့် ၈၂ လမ်းထောင့် အောင်မြေသာစံမြို့နယ် မန္တလေးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ == ကြေညာချက်များ == === [[၂၀၂၅]] === * [[၂၄ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/content/9749|title=၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိသည့် ကုမ္ပဏီ(၁၉၇)ခု အား အမည်မည်းစာရင်း ကြေညာခြင်း|publisher=Central Bank of Myanmar|accessdate=2025-7-1|date=2025-6-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701060356/https://www.cbm.gov.mm/content/9749|archivedate=2025-7-1}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်များ}} [[ကဏ္ဍ:ဗဟိုဘဏ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်များ]] 1je7tc527gpc27glpfeam9t7tljfqe2 0 17554 879998 842613 2025-07-03T22:30:28Z Norm 97shindig 129251 879998 wikitext text/x-wiki [[File:Thingaha_bowet_tazate2.jpg|200px|thumb|right|သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ် များ]] ပြည်ထောင်စု အဆက်ဆက်တွင် မြန်မာဘုရင်များသည် နေမျိုး၊ သတိုးစသည်ဖြင့် အရာ အထိုင်ပေးကာ ချီးမြောက်လေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[၁၉၄၈]] ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့်အချိန်မှစ၍ နိုင်ငံတော်အစိုးရက ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများ ပေးအပ်ခြင်း နည်းစနစ်သစ် တီထွင်ကာ [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]က နှစ်စဉ် အခါအားလျော်စွာ ချီးမြှင့်သည်။ ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးများကို သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊ ဟူ၍ ၃ မျိုးခွဲခြားရာ၌ သင်္ဂဟပြီးလျှင် ဘွဲ့၊ ဘွဲ့၏အောက် တံဆိပ်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့များကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ် အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်ကို တွဲခေါ်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ရာထူးနှင့်အမည် ကြားတွင် ဖော်ပြ၍ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်တွဲ၍ မခေါ်ရသောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ဦး၊ ကို၊ ဒေါ်၊ မ ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ဥပမာ- ဗိုလ်ကြီးသူရအောင်သိုက်၊ သူရဦးစိန်လှ၊ သီရိပျံချီ ဦးတင်သိန်း၊ ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဒေါ်နုရင်၊ အလင်္ကာကျော်စွာ မမြလေး။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 |access-date=17 July 2020 |archive-date=26 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626061907/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 }}</ref> == သင်္ဂဟ == သင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် သုဓမ္မသင်္ဂဟနှင့် ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဟူ၍ ၂ ဖွဲ့ထားရှိပေသည်။ သင်္ဂဟအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့စလုံးအတွက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်နှင့် နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်ဟူ၍ ၂ မျိုးစီ ခွဲခြားထားသည်။ ယင်းသို့ ၂ မျိုးခွဲခြားထားသော်လည်း၊ အဆင့်အတန်းမှာ ခြားနားခြင်းမရှိပေ။ သုဓမ္မသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးသီရိသုဓမ္မ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသီရိသုဓမ္မ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးမဟာသရေစည်သူ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသရေစည်သူ]]၊ စတုတ္ထတန်းကို [[သရေစည်သူ]]၊ ပဉ္စမတန်းကို [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ [[File:Mahar thayae sithu.jpg|thumb|[[မဟာသရေစည်သူ]]]] ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့် အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးအပြင်၊ စည်သူတံဆိပ်ဟူ၍လည်း တံဆိပ်ရှိသည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် သင်္ဂဟအဖွဲ့နှစ်ခု၏ နာယကဖြစ်သည်။ သင်္ဂဟဂုဏ်ထူးများကို အခြားနိုင်ငံရှိ ဂုဏ်ထူးအဆင့်အတန်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားခြင်းမရှိ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်းဆုံး အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများမှာ အခြားမည်သည့် နိုင်ငံများတွင်မဆို အကောင်းဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများနှင့် တန်းတူသည်ဟု ယူဆသည်။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အကျိုးအတွက် အသက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုတော်ထမ်းရွက်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူပြီးသူတိုင်း ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးများ ရရှိနိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ == ဘွဲ့များ == ဘွဲ့များတွင် [[သီရိပျံချီ]]၊ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်]]၊ [[အလင်္ကာကျော်စွာ]]၊ [[သိပ္ပံကျော်စွာ]]၊ [[ဇေယျကျော်ထင်]]ဟူ၍ ၅ မျိုးရှိသည်။ * '''သီရိပျံချီဘွဲ့'''ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ကောင်းရာကောင်းကျိုးကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကို အများပြည်သူတို့၏ ကောင်းရာကောင်းကြောင်းကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့'''ကို စာပေ ပရိယတ္တိ၊ သုခုမပညာ၊ ကခြင်း၊ သီခြင်း၊ ဂီတပညာအရပ်ရပ်တို့တွင် ထူးခြားကောင်းမွန်စွာ တတ်မြောက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''သိပ္ပံကျော်စွာဘွဲ့'''ကို သိပ္ပံပညာ၊ ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုလက်မှုပညာရပ်များတွင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ချီးမြှင့်သည်။ :ဤဘွဲ့များမှာ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ အစိုးရအရာရှိ အမှုထမ်းမဟုတ်သူများကို ချီးမြှင့်သောဘွဲ့များဖြစ်သည်။ ယောကျာ်းဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ချီးမြှင့်ခြင်းခံနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ *[[File:Thiri Pyanchi.jpg|thumb|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်]]'''ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကိုမူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းကောင်းခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ [[File:Aungsanthuriya.jpg|thumb|[[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့]]]] == တံဆိပ်များ == === သူရသတ္တိတံဆိပ်များ === စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတံဆိပ်များကား ပထမအဆင့်အတန်းတွင် [[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့|အောင်ဆန်းသူရိယ]]၊ ဒုတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သီဟသူရ]]၊ တတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သူရတံဆိပ်|သူရ တံဆိပ်]]များဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးရှိသည်။ ဤမည်သော တံဆိပ်များကို ရန်သူနှင့် ရင်ဆိုင် တိုက်ခိုက်ရာတွင် သူရသတ္တိနှင့်တကွ မိမိတို့ ထမ်းဆောင်ရသည့် အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တပ်မတော်အရာရှိ အမှုထမ်း တပ်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ တပ်မတော်များနှင့် အတူတကွ အမှုတော်ထမ်းရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအရာရှိ၊ အမှုထမ်း သို့မဟုတ် တပ်မတော်များအား ကူညီဆောင်ရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအား အထက်ပါ တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသော စိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော် အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား [[သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းဝင်]] ဟူ၍ အစိုးရအမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ကြေညာနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မိမိတို့အသက်ဘေးအန္တရာယ် ဆုံးရှုံးလောက်နီးထိအောင် လွန်ကဲထူးချွန်သော သူရသတ္တိနှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား အဆင့်အတန်း ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားချီးမြှင့်ပေရာ ပထမအဆင့်အတန်းမှာ [[အောင်ဆန်းတံဆိပ်]] ဖြစ်၍ ဒုတိယအဆင့်အတန်းမှာ [[သီဟဗလတံဆိပ်]]တို့ဖြစ်သည်။ ဤတံဆိပ်များကို လက်နက်ကိုင် တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား မဟုတ်၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအားလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ === စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်များ === တံဆိပ်များအပြင်၊ စစ်ဖြစ်နေသော ကာလတွင်း ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် မဟုတ်သော်လည်း၊ အသိအမှတ် ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား စစ်အမှုထမ်းကောင်း မှတ်တမ်းဝင်ဟု အစိုးရ အမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ပထမတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဟူ၍ ရာထူးဆင့်အတန်းအလိုက် ချီးမြှင့်သည်။ ပထမတန်းတံဆိပ်ကို ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးများနှင့် ယင်းအထက်မြင့်သော ရာထူးအရာရှိကြီးများအား ချီးမြှင့်သည်။ ဒုတိယတန်းတံဆိပ်ကို အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်တန်းအရာရှိများ မဟုတ်သည့် အခြားပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ အားချီးမြှင့်သည်။ တတိယတန်းတံဆိပ်ကို ဗိုပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ မဟုတ်သော အခြားတပ်မတော်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော တပ်မတော်သားများအတွက် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခြင်းမှ အငြိမ်းစားယူခွင့်ရသောအခါ အမတော်ငွေများဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဆစ်ရန်သူတို့အား နှင်ထုတ်ပြီးနောက်နှင့် တိုင်းတစ်ပါး နယ်ချဲ့သမားတို့အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲများတွင် ကျေနပ်အောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသော ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်များမှ တပ်ဗိုလ်တပ်သားတို့အား ချီးမြှင့်ရန် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဤတံဆိပ်ကို တပ်မတော်များမှ တပ်ဗိုလ်၊ တပ်သားများအပြင်၊ မြို့ပြဘက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဗိုလ်တပ်သားများကိုလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ကြောင်း အထူးအမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်၍ ကြေညာနိုင်သည်။ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များတွင် [[ပြည်ထောင်စုရွှေတံဆိပ်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုငွေတံဆိပ်]]ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိကာ၊ ယင်းတံဆိပ်များကို ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာန၊ မီးသတ်ဌာန အရာရှိအမှုထမ်းများအား ချီးမြှင့်သည်။ ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်များအတွက် [[ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်]] ပထမတန်းနှင့် ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်းဟူ၍ တံဆိပ် ၂ မျိုး ပြဋ္ဌာန်း၏။ ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာနနှင့် မီးသတ်ဌာနများတွင် နှစ်ပေါင်းကြာရှည်စွာ အစိုးရ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်သိရိုသေလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။ === အခြား === မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူး ဆောင်တံဆိပ်များ အနေဖြင့် စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များဟူ၍ (၂)မျိုးခွဲခြားထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စွမ်းရည်သတ္တိဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲဗလတံဆိပ်၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲသူရိန်တံဆိပ်၊ ရဲမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်နှင့် နိုင်ငံတော်ရဲမှုထမ်းတံဆိပ် ၊ မီးသတ်ဦးစီးဌာနမှ ရဲဗလတံဆိပ်၊ ရဲကျော်စွာတံဆိပ်တို့အား ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ စိစစ် ချီးမြှင့်သည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်မှုဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၂ဝဝ၉ခုနှစ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့/ တံဆိပ်များဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်ပါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကောင်းတံဆိပ်အတွက် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များဖြစ်သည့် အမှုထမ်းသက် အနည်းဆုံး (၂၆)နှစ်ရှိခြင်း၊ အမှုထမ်းခဲ့သည့် ကာလအတွင်း ပြစ်မှုလုံးဝကင်းရှင်းသူဖြစ် ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ပြုထားသည့် အမှတ်ပေးစနစ်အရ စုစုပေါင်း အနည်းဆုံးအမှတ်(၃၀) ရရှိလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 |access-date=5 January 2020 |archive-date=3 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703084843/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 }}</ref><ref>https://www.moi.gov.mm/?q=news/30/09/2019/id-29852</ref> == ချီးမြှင့်ခြင်း == ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်တစ်ခုခုဖြင့် ချီးမြှင့်ခံရသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ ဤကဲ့သို့ချီးမြှင့်ခြင်းခံရပြီးနောက် သစ္စာဖောက်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ပုန်ကန်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ စစ်တပ်ဝင်ဖြစ်လျက် သစ္စာဖောက်တော်လှန် ပုန်ကန်မှုဖြင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ သတ္တိကင်းမဲ့ခြင်း၊ စစ်တပ်မှ ထွက်ပြေးခြင်း၊ ဂုဏ်အသရေကင်းမဲ့သော အပြုအမူကို ပြုခြင်းတို့အတွက်သော်လည်းကောင်း ပြစ်မှုထင်ရှား အပြစ်ဒဏ်ထားခြင်း ခံရလျှင်၊ မိမိရရှိပြီးသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်သမ္မတက မိမိသဘောလျောက် ရရှိသူအား ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆောင်အယောင်များကား သုဓမ္မသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် မဂ္ဂမဟာသီရသုဓမ္မအတွက် စလွယ်၊ ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးသီရိသုဓမ္မအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသီရိသုဓမ္မအတွက်တံဆိပ်ကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသရေစည်သူ၊ သရေစည်သူနှင့် စည်သူအတွက် တံဆိပ်များကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဘွဲ့ရသူတို့အား ရွှေ ၃ကျပ်သားထက်မနည်း ပါဝင်သော ရွှေတံဆိပ်များ ချီးမြှင့်သည်။ အဆောင်အယောင်တို့ကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည်နှင့်အညီ ဝတ်ဆင်ရပေသည်။ နိုင်ငံခြားစိုးရများက ပေးသော ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကပေးသော ဘွဲ့တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများနောက် ပြီးဆုံးမှ တပ်ဆင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> ဖိုင်:Saoshwethaike.jpg|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး [[စဝ်ရွှေသိုက် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|စဝ်ရွှေသိုက်]] ဖိုင်:President DrBaOo.JPG|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး ဒေါက်တာ ဦးဘဦး ဖိုင်:ဦးသာမြတ်-သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်နှင့်အတူတွေ့ရစဉ်.jpg|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ် တပ်ဆင်ထားသော ပျူစာပေပညာရှင် [[သာမြတ်|ဦးသာမြတ်]] ဖိုင်:UHanPa.jpeg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော ဆိုင်းဆရာကြီး [[ဟန်ပ၊ ဦး|ဦးဟန်ပ]] ဖိုင်:Shwe Man Tin Maung portrait.jpg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော [[ရွှေမန်းတင်မောင်]] ဖိုင်:USawMg(Artist)3.jpeg|၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ပန်းချီဆရာကြီး [[စောမောင်၊ ဦး(ပန်းချီ)|ဦးစောမောင်]] ရရှိသော အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ </gallery> ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{Orders, decorations, and medals of Myanmar|state=collapsed}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ အဆောင်အယောင်၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်များ| ]] 8p4koyvc6lh5zonxcbpnfrgglczsnaj 879999 879998 2025-07-03T22:31:00Z Norm 97shindig 129251 879999 wikitext text/x-wiki [[File:Thingaha_bowet_tazate2.jpg|200px|thumb|right|သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ် များ]] ပြည်ထောင်စု အဆက်ဆက်တွင် မြန်မာဘုရင်များသည် နေမျိုး၊ သတိုးစသည်ဖြင့် အရာ အထိုင်ပေးကာ ချီးမြောက်လေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[၁၉၄၈]] ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့်အချိန်မှစ၍ ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများ ပေးအပ်ခြင်း နည်းစနစ်သစ် တီထွင်ကာ [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]က နှစ်စဉ် အခါအားလျော်စွာ ချီးမြှင့်သည်။ ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးများကို သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊ ဟူ၍ ၃ မျိုးခွဲခြားရာ၌ သင်္ဂဟပြီးလျှင် ဘွဲ့၊ ဘွဲ့၏အောက် တံဆိပ်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့များကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ် အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်ကို တွဲခေါ်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ရာထူးနှင့်အမည် ကြားတွင် ဖော်ပြ၍ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်တွဲ၍ မခေါ်ရသောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ဦး၊ ကို၊ ဒေါ်၊ မ ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ဥပမာ- ဗိုလ်ကြီးသူရအောင်သိုက်၊ သူရဦးစိန်လှ၊ သီရိပျံချီ ဦးတင်သိန်း၊ ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဒေါ်နုရင်၊ အလင်္ကာကျော်စွာ မမြလေး။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 |access-date=17 July 2020 |archive-date=26 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626061907/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 }}</ref> == သင်္ဂဟ == သင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် သုဓမ္မသင်္ဂဟနှင့် ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဟူ၍ ၂ ဖွဲ့ထားရှိပေသည်။ သင်္ဂဟအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့စလုံးအတွက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်နှင့် နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်ဟူ၍ ၂ မျိုးစီ ခွဲခြားထားသည်။ ယင်းသို့ ၂ မျိုးခွဲခြားထားသော်လည်း၊ အဆင့်အတန်းမှာ ခြားနားခြင်းမရှိပေ။ သုဓမ္မသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးသီရိသုဓမ္မ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသီရိသုဓမ္မ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးမဟာသရေစည်သူ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသရေစည်သူ]]၊ စတုတ္ထတန်းကို [[သရေစည်သူ]]၊ ပဉ္စမတန်းကို [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ [[File:Mahar thayae sithu.jpg|thumb|[[မဟာသရေစည်သူ]]]] ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့် အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးအပြင်၊ စည်သူတံဆိပ်ဟူ၍လည်း တံဆိပ်ရှိသည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် သင်္ဂဟအဖွဲ့နှစ်ခု၏ နာယကဖြစ်သည်။ သင်္ဂဟဂုဏ်ထူးများကို အခြားနိုင်ငံရှိ ဂုဏ်ထူးအဆင့်အတန်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားခြင်းမရှိ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်းဆုံး အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများမှာ အခြားမည်သည့် နိုင်ငံများတွင်မဆို အကောင်းဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများနှင့် တန်းတူသည်ဟု ယူဆသည်။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အကျိုးအတွက် အသက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုတော်ထမ်းရွက်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူပြီးသူတိုင်း ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးများ ရရှိနိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ == ဘွဲ့များ == ဘွဲ့များတွင် [[သီရိပျံချီ]]၊ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်]]၊ [[အလင်္ကာကျော်စွာ]]၊ [[သိပ္ပံကျော်စွာ]]၊ [[ဇေယျကျော်ထင်]]ဟူ၍ ၅ မျိုးရှိသည်။ * '''သီရိပျံချီဘွဲ့'''ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ကောင်းရာကောင်းကျိုးကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကို အများပြည်သူတို့၏ ကောင်းရာကောင်းကြောင်းကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့'''ကို စာပေ ပရိယတ္တိ၊ သုခုမပညာ၊ ကခြင်း၊ သီခြင်း၊ ဂီတပညာအရပ်ရပ်တို့တွင် ထူးခြားကောင်းမွန်စွာ တတ်မြောက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''သိပ္ပံကျော်စွာဘွဲ့'''ကို သိပ္ပံပညာ၊ ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုလက်မှုပညာရပ်များတွင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ချီးမြှင့်သည်။ :ဤဘွဲ့များမှာ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ အစိုးရအရာရှိ အမှုထမ်းမဟုတ်သူများကို ချီးမြှင့်သောဘွဲ့များဖြစ်သည်။ ယောကျာ်းဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ချီးမြှင့်ခြင်းခံနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ *[[File:Thiri Pyanchi.jpg|thumb|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်]]'''ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကိုမူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းကောင်းခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ [[File:Aungsanthuriya.jpg|thumb|[[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့]]]] == တံဆိပ်များ == === သူရသတ္တိတံဆိပ်များ === စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတံဆိပ်များကား ပထမအဆင့်အတန်းတွင် [[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့|အောင်ဆန်းသူရိယ]]၊ ဒုတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သီဟသူရ]]၊ တတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သူရတံဆိပ်|သူရ တံဆိပ်]]များဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးရှိသည်။ ဤမည်သော တံဆိပ်များကို ရန်သူနှင့် ရင်ဆိုင် တိုက်ခိုက်ရာတွင် သူရသတ္တိနှင့်တကွ မိမိတို့ ထမ်းဆောင်ရသည့် အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တပ်မတော်အရာရှိ အမှုထမ်း တပ်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ တပ်မတော်များနှင့် အတူတကွ အမှုတော်ထမ်းရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအရာရှိ၊ အမှုထမ်း သို့မဟုတ် တပ်မတော်များအား ကူညီဆောင်ရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအား အထက်ပါ တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသော စိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော် အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား [[သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းဝင်]] ဟူ၍ အစိုးရအမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ကြေညာနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မိမိတို့အသက်ဘေးအန္တရာယ် ဆုံးရှုံးလောက်နီးထိအောင် လွန်ကဲထူးချွန်သော သူရသတ္တိနှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား အဆင့်အတန်း ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားချီးမြှင့်ပေရာ ပထမအဆင့်အတန်းမှာ [[အောင်ဆန်းတံဆိပ်]] ဖြစ်၍ ဒုတိယအဆင့်အတန်းမှာ [[သီဟဗလတံဆိပ်]]တို့ဖြစ်သည်။ ဤတံဆိပ်များကို လက်နက်ကိုင် တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား မဟုတ်၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအားလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ === စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်များ === တံဆိပ်များအပြင်၊ စစ်ဖြစ်နေသော ကာလတွင်း ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် မဟုတ်သော်လည်း၊ အသိအမှတ် ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား စစ်အမှုထမ်းကောင်း မှတ်တမ်းဝင်ဟု အစိုးရ အမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ပထမတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဟူ၍ ရာထူးဆင့်အတန်းအလိုက် ချီးမြှင့်သည်။ ပထမတန်းတံဆိပ်ကို ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးများနှင့် ယင်းအထက်မြင့်သော ရာထူးအရာရှိကြီးများအား ချီးမြှင့်သည်။ ဒုတိယတန်းတံဆိပ်ကို အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်တန်းအရာရှိများ မဟုတ်သည့် အခြားပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ အားချီးမြှင့်သည်။ တတိယတန်းတံဆိပ်ကို ဗိုပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ မဟုတ်သော အခြားတပ်မတော်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော တပ်မတော်သားများအတွက် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခြင်းမှ အငြိမ်းစားယူခွင့်ရသောအခါ အမတော်ငွေများဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဆစ်ရန်သူတို့အား နှင်ထုတ်ပြီးနောက်နှင့် တိုင်းတစ်ပါး နယ်ချဲ့သမားတို့အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲများတွင် ကျေနပ်အောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသော ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်များမှ တပ်ဗိုလ်တပ်သားတို့အား ချီးမြှင့်ရန် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဤတံဆိပ်ကို တပ်မတော်များမှ တပ်ဗိုလ်၊ တပ်သားများအပြင်၊ မြို့ပြဘက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဗိုလ်တပ်သားများကိုလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ကြောင်း အထူးအမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်၍ ကြေညာနိုင်သည်။ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များတွင် [[ပြည်ထောင်စုရွှေတံဆိပ်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုငွေတံဆိပ်]]ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိကာ၊ ယင်းတံဆိပ်များကို ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာန၊ မီးသတ်ဌာန အရာရှိအမှုထမ်းများအား ချီးမြှင့်သည်။ ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်များအတွက် [[ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်]] ပထမတန်းနှင့် ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်းဟူ၍ တံဆိပ် ၂ မျိုး ပြဋ္ဌာန်း၏။ ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာနနှင့် မီးသတ်ဌာနများတွင် နှစ်ပေါင်းကြာရှည်စွာ အစိုးရ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်သိရိုသေလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။ === အခြား === မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူး ဆောင်တံဆိပ်များ အနေဖြင့် စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များဟူ၍ (၂)မျိုးခွဲခြားထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စွမ်းရည်သတ္တိဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲဗလတံဆိပ်၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲသူရိန်တံဆိပ်၊ ရဲမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်နှင့် နိုင်ငံတော်ရဲမှုထမ်းတံဆိပ် ၊ မီးသတ်ဦးစီးဌာနမှ ရဲဗလတံဆိပ်၊ ရဲကျော်စွာတံဆိပ်တို့အား ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ စိစစ် ချီးမြှင့်သည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်မှုဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၂ဝဝ၉ခုနှစ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့/ တံဆိပ်များဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်ပါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကောင်းတံဆိပ်အတွက် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များဖြစ်သည့် အမှုထမ်းသက် အနည်းဆုံး (၂၆)နှစ်ရှိခြင်း၊ အမှုထမ်းခဲ့သည့် ကာလအတွင်း ပြစ်မှုလုံးဝကင်းရှင်းသူဖြစ် ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ပြုထားသည့် အမှတ်ပေးစနစ်အရ စုစုပေါင်း အနည်းဆုံးအမှတ်(၃၀) ရရှိလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 |access-date=5 January 2020 |archive-date=3 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703084843/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 }}</ref><ref>https://www.moi.gov.mm/?q=news/30/09/2019/id-29852</ref> == ချီးမြှင့်ခြင်း == ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်တစ်ခုခုဖြင့် ချီးမြှင့်ခံရသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ ဤကဲ့သို့ချီးမြှင့်ခြင်းခံရပြီးနောက် သစ္စာဖောက်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ပုန်ကန်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ စစ်တပ်ဝင်ဖြစ်လျက် သစ္စာဖောက်တော်လှန် ပုန်ကန်မှုဖြင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ သတ္တိကင်းမဲ့ခြင်း၊ စစ်တပ်မှ ထွက်ပြေးခြင်း၊ ဂုဏ်အသရေကင်းမဲ့သော အပြုအမူကို ပြုခြင်းတို့အတွက်သော်လည်းကောင်း ပြစ်မှုထင်ရှား အပြစ်ဒဏ်ထားခြင်း ခံရလျှင်၊ မိမိရရှိပြီးသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်သမ္မတက မိမိသဘောလျောက် ရရှိသူအား ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆောင်အယောင်များကား သုဓမ္မသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် မဂ္ဂမဟာသီရသုဓမ္မအတွက် စလွယ်၊ ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးသီရိသုဓမ္မအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသီရိသုဓမ္မအတွက်တံဆိပ်ကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသရေစည်သူ၊ သရေစည်သူနှင့် စည်သူအတွက် တံဆိပ်များကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဘွဲ့ရသူတို့အား ရွှေ ၃ကျပ်သားထက်မနည်း ပါဝင်သော ရွှေတံဆိပ်များ ချီးမြှင့်သည်။ အဆောင်အယောင်တို့ကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည်နှင့်အညီ ဝတ်ဆင်ရပေသည်။ နိုင်ငံခြားစိုးရများက ပေးသော ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကပေးသော ဘွဲ့တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများနောက် ပြီးဆုံးမှ တပ်ဆင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> ဖိုင်:Saoshwethaike.jpg|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး [[စဝ်ရွှေသိုက် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|စဝ်ရွှေသိုက်]] ဖိုင်:President DrBaOo.JPG|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး ဒေါက်တာ ဦးဘဦး ဖိုင်:ဦးသာမြတ်-သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်နှင့်အတူတွေ့ရစဉ်.jpg|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ် တပ်ဆင်ထားသော ပျူစာပေပညာရှင် [[သာမြတ်|ဦးသာမြတ်]] ဖိုင်:UHanPa.jpeg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော ဆိုင်းဆရာကြီး [[ဟန်ပ၊ ဦး|ဦးဟန်ပ]] ဖိုင်:Shwe Man Tin Maung portrait.jpg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော [[ရွှေမန်းတင်မောင်]] ဖိုင်:USawMg(Artist)3.jpeg|၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ပန်းချီဆရာကြီး [[စောမောင်၊ ဦး(ပန်းချီ)|ဦးစောမောင်]] ရရှိသော အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ </gallery> ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{Orders, decorations, and medals of Myanmar|state=collapsed}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ အဆောင်အယောင်၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်များ| ]] pu75p4snna1d67nnmz4n11wnk8a0u5s 880015 879999 2025-07-04T05:41:13Z Salai Rungtoi 22844 /* ဘွဲ့များ */ 880015 wikitext text/x-wiki [[File:Thingaha_bowet_tazate2.jpg|200px|thumb|right|သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ် များ]] ပြည်ထောင်စု အဆက်ဆက်တွင် မြန်မာဘုရင်များသည် နေမျိုး၊ သတိုးစသည်ဖြင့် အရာ အထိုင်ပေးကာ ချီးမြောက်လေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[၁၉၄၈]] ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့်အချိန်မှစ၍ ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများ ပေးအပ်ခြင်း နည်းစနစ်သစ် တီထွင်ကာ [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]က နှစ်စဉ် အခါအားလျော်စွာ ချီးမြှင့်သည်။ ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးများကို သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊ ဟူ၍ ၃ မျိုးခွဲခြားရာ၌ သင်္ဂဟပြီးလျှင် ဘွဲ့၊ ဘွဲ့၏အောက် တံဆိပ်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့များကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ် အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်ကို တွဲခေါ်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ရာထူးနှင့်အမည် ကြားတွင် ဖော်ပြ၍ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်တွဲ၍ မခေါ်ရသောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ဦး၊ ကို၊ ဒေါ်၊ မ ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ဥပမာ- ဗိုလ်ကြီးသူရအောင်သိုက်၊ သူရဦးစိန်လှ၊ သီရိပျံချီ ဦးတင်သိန်း၊ ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဒေါ်နုရင်၊ အလင်္ကာကျော်စွာ မမြလေး။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 |access-date=17 July 2020 |archive-date=26 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626061907/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 }}</ref> == သင်္ဂဟ == သင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် သုဓမ္မသင်္ဂဟနှင့် ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဟူ၍ ၂ ဖွဲ့ထားရှိပေသည်။ သင်္ဂဟအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့စလုံးအတွက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်နှင့် နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်ဟူ၍ ၂ မျိုးစီ ခွဲခြားထားသည်။ ယင်းသို့ ၂ မျိုးခွဲခြားထားသော်လည်း၊ အဆင့်အတန်းမှာ ခြားနားခြင်းမရှိပေ။ သုဓမ္မသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးသီရိသုဓမ္မ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသီရိသုဓမ္မ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးမဟာသရေစည်သူ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသရေစည်သူ]]၊ စတုတ္ထတန်းကို [[သရေစည်သူ]]၊ ပဉ္စမတန်းကို [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ [[File:Mahar thayae sithu.jpg|thumb|[[မဟာသရေစည်သူ]]]] ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့် အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးအပြင်၊ စည်သူတံဆိပ်ဟူ၍လည်း တံဆိပ်ရှိသည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် သင်္ဂဟအဖွဲ့နှစ်ခု၏ နာယကဖြစ်သည်။ သင်္ဂဟဂုဏ်ထူးများကို အခြားနိုင်ငံရှိ ဂုဏ်ထူးအဆင့်အတန်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားခြင်းမရှိ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်းဆုံး အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများမှာ အခြားမည်သည့် နိုင်ငံများတွင်မဆို အကောင်းဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများနှင့် တန်းတူသည်ဟု ယူဆသည်။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အကျိုးအတွက် အသက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုတော်ထမ်းရွက်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူပြီးသူတိုင်း ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးများ ရရှိနိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ == ဘွဲ့များ == စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဘွဲ့များတွင် [[သီရိပျံချီ]]၊ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်]]၊ [[အလင်္ကာကျော်စွာ]]၊ [[သိပ္ပံကျော်စွာ]]၊ [[ဇေယျကျော်ထင်]]ဟူ၍ ၅ မျိုးရှိသည်။ * '''သီရိပျံချီဘွဲ့'''ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ကောင်းရာကောင်းကျိုးကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကို အများပြည်သူတို့၏ ကောင်းရာကောင်းကြောင်းကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့'''ကို စာပေ ပရိယတ္တိ၊ သုခုမပညာ၊ ကခြင်း၊ သီခြင်း၊ ဂီတပညာအရပ်ရပ်တို့တွင် ထူးခြားကောင်းမွန်စွာ တတ်မြောက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''သိပ္ပံကျော်စွာဘွဲ့'''ကို သိပ္ပံပညာ၊ ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုလက်မှုပညာရပ်များတွင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကိုမူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းကောင်းခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ ဤဘွဲ့များမှာ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ အစိုးရအရာရှိ အမှုထမ်းမဟုတ်သူများကို ချီးမြှင့်သောဘွဲ့များဖြစ်သည်။ ယောကျာ်းဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ချီးမြှင့်ခြင်းခံနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ : [[File:Thiri Pyanchi.jpg|thumb|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်]][[File:Aungsanthuriya.jpg|thumb|[[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့]]]] == တံဆိပ်များ == === သူရသတ္တိတံဆိပ်များ === စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတံဆိပ်များကား ပထမအဆင့်အတန်းတွင် [[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့|အောင်ဆန်းသူရိယ]]၊ ဒုတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သီဟသူရ]]၊ တတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သူရတံဆိပ်|သူရ တံဆိပ်]]များဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးရှိသည်။ ဤမည်သော တံဆိပ်များကို ရန်သူနှင့် ရင်ဆိုင် တိုက်ခိုက်ရာတွင် သူရသတ္တိနှင့်တကွ မိမိတို့ ထမ်းဆောင်ရသည့် အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တပ်မတော်အရာရှိ အမှုထမ်း တပ်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ တပ်မတော်များနှင့် အတူတကွ အမှုတော်ထမ်းရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအရာရှိ၊ အမှုထမ်း သို့မဟုတ် တပ်မတော်များအား ကူညီဆောင်ရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအား အထက်ပါ တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသော စိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော် အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား [[သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းဝင်]] ဟူ၍ အစိုးရအမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ကြေညာနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မိမိတို့အသက်ဘေးအန္တရာယ် ဆုံးရှုံးလောက်နီးထိအောင် လွန်ကဲထူးချွန်သော သူရသတ္တိနှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား အဆင့်အတန်း ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားချီးမြှင့်ပေရာ ပထမအဆင့်အတန်းမှာ [[အောင်ဆန်းတံဆိပ်]] ဖြစ်၍ ဒုတိယအဆင့်အတန်းမှာ [[သီဟဗလတံဆိပ်]]တို့ဖြစ်သည်။ ဤတံဆိပ်များကို လက်နက်ကိုင် တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား မဟုတ်၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအားလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ === စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်များ === တံဆိပ်များအပြင်၊ စစ်ဖြစ်နေသော ကာလတွင်း ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် မဟုတ်သော်လည်း၊ အသိအမှတ် ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား စစ်အမှုထမ်းကောင်း မှတ်တမ်းဝင်ဟု အစိုးရ အမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ပထမတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဟူ၍ ရာထူးဆင့်အတန်းအလိုက် ချီးမြှင့်သည်။ ပထမတန်းတံဆိပ်ကို ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးများနှင့် ယင်းအထက်မြင့်သော ရာထူးအရာရှိကြီးများအား ချီးမြှင့်သည်။ ဒုတိယတန်းတံဆိပ်ကို အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်တန်းအရာရှိများ မဟုတ်သည့် အခြားပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ အားချီးမြှင့်သည်။ တတိယတန်းတံဆိပ်ကို ဗိုပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ မဟုတ်သော အခြားတပ်မတော်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော တပ်မတော်သားများအတွက် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခြင်းမှ အငြိမ်းစားယူခွင့်ရသောအခါ အမတော်ငွေများဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဆစ်ရန်သူတို့အား နှင်ထုတ်ပြီးနောက်နှင့် တိုင်းတစ်ပါး နယ်ချဲ့သမားတို့အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲများတွင် ကျေနပ်အောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသော ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်များမှ တပ်ဗိုလ်တပ်သားတို့အား ချီးမြှင့်ရန် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဤတံဆိပ်ကို တပ်မတော်များမှ တပ်ဗိုလ်၊ တပ်သားများအပြင်၊ မြို့ပြဘက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဗိုလ်တပ်သားများကိုလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ကြောင်း အထူးအမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်၍ ကြေညာနိုင်သည်။ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များတွင် [[ပြည်ထောင်စုရွှေတံဆိပ်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုငွေတံဆိပ်]]ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိကာ၊ ယင်းတံဆိပ်များကို ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာန၊ မီးသတ်ဌာန အရာရှိအမှုထမ်းများအား ချီးမြှင့်သည်။ ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်များအတွက် [[ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်]] ပထမတန်းနှင့် ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်းဟူ၍ တံဆိပ် ၂ မျိုး ပြဋ္ဌာန်း၏။ ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာနနှင့် မီးသတ်ဌာနများတွင် နှစ်ပေါင်းကြာရှည်စွာ အစိုးရ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်သိရိုသေလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။ === အခြား === မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူး ဆောင်တံဆိပ်များ အနေဖြင့် စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များဟူ၍ (၂)မျိုးခွဲခြားထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စွမ်းရည်သတ္တိဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲဗလတံဆိပ်၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲသူရိန်တံဆိပ်၊ ရဲမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်နှင့် နိုင်ငံတော်ရဲမှုထမ်းတံဆိပ် ၊ မီးသတ်ဦးစီးဌာနမှ ရဲဗလတံဆိပ်၊ ရဲကျော်စွာတံဆိပ်တို့အား ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ စိစစ် ချီးမြှင့်သည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်မှုဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၂ဝဝ၉ခုနှစ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့/ တံဆိပ်များဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်ပါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကောင်းတံဆိပ်အတွက် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များဖြစ်သည့် အမှုထမ်းသက် အနည်းဆုံး (၂၆)နှစ်ရှိခြင်း၊ အမှုထမ်းခဲ့သည့် ကာလအတွင်း ပြစ်မှုလုံးဝကင်းရှင်းသူဖြစ် ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ပြုထားသည့် အမှတ်ပေးစနစ်အရ စုစုပေါင်း အနည်းဆုံးအမှတ်(၃၀) ရရှိလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 |access-date=5 January 2020 |archive-date=3 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703084843/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 }}</ref><ref>https://www.moi.gov.mm/?q=news/30/09/2019/id-29852</ref> == ချီးမြှင့်ခြင်း == ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်တစ်ခုခုဖြင့် ချီးမြှင့်ခံရသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ ဤကဲ့သို့ချီးမြှင့်ခြင်းခံရပြီးနောက် သစ္စာဖောက်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ပုန်ကန်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ စစ်တပ်ဝင်ဖြစ်လျက် သစ္စာဖောက်တော်လှန် ပုန်ကန်မှုဖြင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ သတ္တိကင်းမဲ့ခြင်း၊ စစ်တပ်မှ ထွက်ပြေးခြင်း၊ ဂုဏ်အသရေကင်းမဲ့သော အပြုအမူကို ပြုခြင်းတို့အတွက်သော်လည်းကောင်း ပြစ်မှုထင်ရှား အပြစ်ဒဏ်ထားခြင်း ခံရလျှင်၊ မိမိရရှိပြီးသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်သမ္မတက မိမိသဘောလျောက် ရရှိသူအား ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆောင်အယောင်များကား သုဓမ္မသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် မဂ္ဂမဟာသီရသုဓမ္မအတွက် စလွယ်၊ ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးသီရိသုဓမ္မအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသီရိသုဓမ္မအတွက်တံဆိပ်ကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသရေစည်သူ၊ သရေစည်သူနှင့် စည်သူအတွက် တံဆိပ်များကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဘွဲ့ရသူတို့အား ရွှေ ၃ကျပ်သားထက်မနည်း ပါဝင်သော ရွှေတံဆိပ်များ ချီးမြှင့်သည်။ အဆောင်အယောင်တို့ကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည်နှင့်အညီ ဝတ်ဆင်ရပေသည်။ နိုင်ငံခြားစိုးရများက ပေးသော ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကပေးသော ဘွဲ့တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများနောက် ပြီးဆုံးမှ တပ်ဆင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> ဖိုင်:Saoshwethaike.jpg|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး [[စဝ်ရွှေသိုက် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|စဝ်ရွှေသိုက်]] ဖိုင်:President DrBaOo.JPG|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး ဒေါက်တာ ဦးဘဦး ဖိုင်:ဦးသာမြတ်-သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်နှင့်အတူတွေ့ရစဉ်.jpg|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ် တပ်ဆင်ထားသော ပျူစာပေပညာရှင် [[သာမြတ်|ဦးသာမြတ်]] ဖိုင်:UHanPa.jpeg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော ဆိုင်းဆရာကြီး [[ဟန်ပ၊ ဦး|ဦးဟန်ပ]] ဖိုင်:Shwe Man Tin Maung portrait.jpg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော [[ရွှေမန်းတင်မောင်]] ဖိုင်:USawMg(Artist)3.jpeg|၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ပန်းချီဆရာကြီး [[စောမောင်၊ ဦး(ပန်းချီ)|ဦးစောမောင်]] ရရှိသော အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ </gallery> ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{Orders, decorations, and medals of Myanmar|state=collapsed}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ အဆောင်အယောင်၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်များ| ]] ix0mqtz31dm1ehqt3ds2g9yklqjr62r 880016 880015 2025-07-04T05:41:43Z Salai Rungtoi 22844 /* ဘွဲ့များ */ 880016 wikitext text/x-wiki [[File:Thingaha_bowet_tazate2.jpg|200px|thumb|right|သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ် များ]] ပြည်ထောင်စု အဆက်ဆက်တွင် မြန်မာဘုရင်များသည် နေမျိုး၊ သတိုးစသည်ဖြင့် အရာ အထိုင်ပေးကာ ချီးမြောက်လေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[၁၉၄၈]] ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့်အချိန်မှစ၍ ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများ ပေးအပ်ခြင်း နည်းစနစ်သစ် တီထွင်ကာ [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]က နှစ်စဉ် အခါအားလျော်စွာ ချီးမြှင့်သည်။ ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးများကို သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊ ဟူ၍ ၃ မျိုးခွဲခြားရာ၌ သင်္ဂဟပြီးလျှင် ဘွဲ့၊ ဘွဲ့၏အောက် တံဆိပ်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့များကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ် အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်ကို တွဲခေါ်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ရာထူးနှင့်အမည် ကြားတွင် ဖော်ပြ၍ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်တွဲ၍ မခေါ်ရသောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ဦး၊ ကို၊ ဒေါ်၊ မ ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ဥပမာ- ဗိုလ်ကြီးသူရအောင်သိုက်၊ သူရဦးစိန်လှ၊ သီရိပျံချီ ဦးတင်သိန်း၊ ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဒေါ်နုရင်၊ အလင်္ကာကျော်စွာ မမြလေး။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 |access-date=17 July 2020 |archive-date=26 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626061907/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 }}</ref> == သင်္ဂဟ == သင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် သုဓမ္မသင်္ဂဟနှင့် ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဟူ၍ ၂ ဖွဲ့ထားရှိပေသည်။ သင်္ဂဟအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့စလုံးအတွက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်နှင့် နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်ဟူ၍ ၂ မျိုးစီ ခွဲခြားထားသည်။ ယင်းသို့ ၂ မျိုးခွဲခြားထားသော်လည်း၊ အဆင့်အတန်းမှာ ခြားနားခြင်းမရှိပေ။ သုဓမ္မသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးသီရိသုဓမ္မ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသီရိသုဓမ္မ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးမဟာသရေစည်သူ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသရေစည်သူ]]၊ စတုတ္ထတန်းကို [[သရေစည်သူ]]၊ ပဉ္စမတန်းကို [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ [[File:Mahar thayae sithu.jpg|thumb|[[မဟာသရေစည်သူ]]]] ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့် အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးအပြင်၊ စည်သူတံဆိပ်ဟူ၍လည်း တံဆိပ်ရှိသည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် သင်္ဂဟအဖွဲ့နှစ်ခု၏ နာယကဖြစ်သည်။ သင်္ဂဟဂုဏ်ထူးများကို အခြားနိုင်ငံရှိ ဂုဏ်ထူးအဆင့်အတန်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားခြင်းမရှိ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်းဆုံး အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများမှာ အခြားမည်သည့် နိုင်ငံများတွင်မဆို အကောင်းဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများနှင့် တန်းတူသည်ဟု ယူဆသည်။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အကျိုးအတွက် အသက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုတော်ထမ်းရွက်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူပြီးသူတိုင်း ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးများ ရရှိနိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ == ဘွဲ့များ == စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များတွင် [[သီရိပျံချီ]]၊ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်]]၊ [[အလင်္ကာကျော်စွာ]]၊ [[သိပ္ပံကျော်စွာ]]၊ [[ဇေယျကျော်ထင်]]ဟူ၍ ၅ မျိုးရှိသည်။ * '''သီရိပျံချီဘွဲ့'''ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ကောင်းရာကောင်းကျိုးကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကို အများပြည်သူတို့၏ ကောင်းရာကောင်းကြောင်းကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့'''ကို စာပေ ပရိယတ္တိ၊ သုခုမပညာ၊ ကခြင်း၊ သီခြင်း၊ ဂီတပညာအရပ်ရပ်တို့တွင် ထူးခြားကောင်းမွန်စွာ တတ်မြောက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''သိပ္ပံကျော်စွာဘွဲ့'''ကို သိပ္ပံပညာ၊ ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုလက်မှုပညာရပ်များတွင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကိုမူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းကောင်းခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ ဤဘွဲ့များမှာ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ အစိုးရအရာရှိ အမှုထမ်းမဟုတ်သူများကို ချီးမြှင့်သောဘွဲ့များဖြစ်သည်။ ယောကျာ်းဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ချီးမြှင့်ခြင်းခံနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ : [[File:Thiri Pyanchi.jpg|thumb|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်]][[File:Aungsanthuriya.jpg|thumb|[[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့]]]] == တံဆိပ်များ == === သူရသတ္တိတံဆိပ်များ === စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတံဆိပ်များကား ပထမအဆင့်အတန်းတွင် [[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့|အောင်ဆန်းသူရိယ]]၊ ဒုတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သီဟသူရ]]၊ တတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သူရတံဆိပ်|သူရ တံဆိပ်]]များဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးရှိသည်။ ဤမည်သော တံဆိပ်များကို ရန်သူနှင့် ရင်ဆိုင် တိုက်ခိုက်ရာတွင် သူရသတ္တိနှင့်တကွ မိမိတို့ ထမ်းဆောင်ရသည့် အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တပ်မတော်အရာရှိ အမှုထမ်း တပ်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ တပ်မတော်များနှင့် အတူတကွ အမှုတော်ထမ်းရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအရာရှိ၊ အမှုထမ်း သို့မဟုတ် တပ်မတော်များအား ကူညီဆောင်ရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအား အထက်ပါ တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသော စိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော် အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား [[သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းဝင်]] ဟူ၍ အစိုးရအမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ကြေညာနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မိမိတို့အသက်ဘေးအန္တရာယ် ဆုံးရှုံးလောက်နီးထိအောင် လွန်ကဲထူးချွန်သော သူရသတ္တိနှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား အဆင့်အတန်း ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားချီးမြှင့်ပေရာ ပထမအဆင့်အတန်းမှာ [[အောင်ဆန်းတံဆိပ်]] ဖြစ်၍ ဒုတိယအဆင့်အတန်းမှာ [[သီဟဗလတံဆိပ်]]တို့ဖြစ်သည်။ ဤတံဆိပ်များကို လက်နက်ကိုင် တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား မဟုတ်၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအားလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ === စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်များ === တံဆိပ်များအပြင်၊ စစ်ဖြစ်နေသော ကာလတွင်း ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် မဟုတ်သော်လည်း၊ အသိအမှတ် ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား စစ်အမှုထမ်းကောင်း မှတ်တမ်းဝင်ဟု အစိုးရ အမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ပထမတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဟူ၍ ရာထူးဆင့်အတန်းအလိုက် ချီးမြှင့်သည်။ ပထမတန်းတံဆိပ်ကို ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးများနှင့် ယင်းအထက်မြင့်သော ရာထူးအရာရှိကြီးများအား ချီးမြှင့်သည်။ ဒုတိယတန်းတံဆိပ်ကို အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်တန်းအရာရှိများ မဟုတ်သည့် အခြားပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ အားချီးမြှင့်သည်။ တတိယတန်းတံဆိပ်ကို ဗိုပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ မဟုတ်သော အခြားတပ်မတော်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော တပ်မတော်သားများအတွက် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခြင်းမှ အငြိမ်းစားယူခွင့်ရသောအခါ အမတော်ငွေများဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဆစ်ရန်သူတို့အား နှင်ထုတ်ပြီးနောက်နှင့် တိုင်းတစ်ပါး နယ်ချဲ့သမားတို့အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲများတွင် ကျေနပ်အောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသော ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်များမှ တပ်ဗိုလ်တပ်သားတို့အား ချီးမြှင့်ရန် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဤတံဆိပ်ကို တပ်မတော်များမှ တပ်ဗိုလ်၊ တပ်သားများအပြင်၊ မြို့ပြဘက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဗိုလ်တပ်သားများကိုလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ကြောင်း အထူးအမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်၍ ကြေညာနိုင်သည်။ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များတွင် [[ပြည်ထောင်စုရွှေတံဆိပ်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုငွေတံဆိပ်]]ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိကာ၊ ယင်းတံဆိပ်များကို ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာန၊ မီးသတ်ဌာန အရာရှိအမှုထမ်းများအား ချီးမြှင့်သည်။ ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်များအတွက် [[ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်]] ပထမတန်းနှင့် ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်းဟူ၍ တံဆိပ် ၂ မျိုး ပြဋ္ဌာန်း၏။ ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာနနှင့် မီးသတ်ဌာနများတွင် နှစ်ပေါင်းကြာရှည်စွာ အစိုးရ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်သိရိုသေလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။ === အခြား === မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူး ဆောင်တံဆိပ်များ အနေဖြင့် စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များဟူ၍ (၂)မျိုးခွဲခြားထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စွမ်းရည်သတ္တိဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲဗလတံဆိပ်၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲသူရိန်တံဆိပ်၊ ရဲမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်နှင့် နိုင်ငံတော်ရဲမှုထမ်းတံဆိပ် ၊ မီးသတ်ဦးစီးဌာနမှ ရဲဗလတံဆိပ်၊ ရဲကျော်စွာတံဆိပ်တို့အား ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ စိစစ် ချီးမြှင့်သည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်မှုဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၂ဝဝ၉ခုနှစ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့/ တံဆိပ်များဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်ပါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကောင်းတံဆိပ်အတွက် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များဖြစ်သည့် အမှုထမ်းသက် အနည်းဆုံး (၂၆)နှစ်ရှိခြင်း၊ အမှုထမ်းခဲ့သည့် ကာလအတွင်း ပြစ်မှုလုံးဝကင်းရှင်းသူဖြစ် ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ပြုထားသည့် အမှတ်ပေးစနစ်အရ စုစုပေါင်း အနည်းဆုံးအမှတ်(၃၀) ရရှိလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 |access-date=5 January 2020 |archive-date=3 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703084843/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 }}</ref><ref>https://www.moi.gov.mm/?q=news/30/09/2019/id-29852</ref> == ချီးမြှင့်ခြင်း == ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်တစ်ခုခုဖြင့် ချီးမြှင့်ခံရသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ ဤကဲ့သို့ချီးမြှင့်ခြင်းခံရပြီးနောက် သစ္စာဖောက်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ပုန်ကန်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ စစ်တပ်ဝင်ဖြစ်လျက် သစ္စာဖောက်တော်လှန် ပုန်ကန်မှုဖြင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ သတ္တိကင်းမဲ့ခြင်း၊ စစ်တပ်မှ ထွက်ပြေးခြင်း၊ ဂုဏ်အသရေကင်းမဲ့သော အပြုအမူကို ပြုခြင်းတို့အတွက်သော်လည်းကောင်း ပြစ်မှုထင်ရှား အပြစ်ဒဏ်ထားခြင်း ခံရလျှင်၊ မိမိရရှိပြီးသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်သမ္မတက မိမိသဘောလျောက် ရရှိသူအား ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆောင်အယောင်များကား သုဓမ္မသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် မဂ္ဂမဟာသီရသုဓမ္မအတွက် စလွယ်၊ ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးသီရိသုဓမ္မအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသီရိသုဓမ္မအတွက်တံဆိပ်ကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသရေစည်သူ၊ သရေစည်သူနှင့် စည်သူအတွက် တံဆိပ်များကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဘွဲ့ရသူတို့အား ရွှေ ၃ကျပ်သားထက်မနည်း ပါဝင်သော ရွှေတံဆိပ်များ ချီးမြှင့်သည်။ အဆောင်အယောင်တို့ကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည်နှင့်အညီ ဝတ်ဆင်ရပေသည်။ နိုင်ငံခြားစိုးရများက ပေးသော ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကပေးသော ဘွဲ့တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများနောက် ပြီးဆုံးမှ တပ်ဆင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> ဖိုင်:Saoshwethaike.jpg|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး [[စဝ်ရွှေသိုက် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|စဝ်ရွှေသိုက်]] ဖိုင်:President DrBaOo.JPG|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး ဒေါက်တာ ဦးဘဦး ဖိုင်:ဦးသာမြတ်-သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်နှင့်အတူတွေ့ရစဉ်.jpg|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ် တပ်ဆင်ထားသော ပျူစာပေပညာရှင် [[သာမြတ်|ဦးသာမြတ်]] ဖိုင်:UHanPa.jpeg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော ဆိုင်းဆရာကြီး [[ဟန်ပ၊ ဦး|ဦးဟန်ပ]] ဖိုင်:Shwe Man Tin Maung portrait.jpg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော [[ရွှေမန်းတင်မောင်]] ဖိုင်:USawMg(Artist)3.jpeg|၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ပန်းချီဆရာကြီး [[စောမောင်၊ ဦး(ပန်းချီ)|ဦးစောမောင်]] ရရှိသော အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ </gallery> ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{Orders, decorations, and medals of Myanmar|state=collapsed}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ အဆောင်အယောင်၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်များ| ]] t444jl6hnjegbjglzjf9unq9bp3o7nu 880019 880016 2025-07-04T05:42:48Z Salai Rungtoi 22844 880019 wikitext text/x-wiki [[File:Thingaha_bowet_tazate2.jpg|200px|thumb|right|သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ် များ]] ပြည်ထောင်စု အဆက်ဆက်တွင် မြန်မာဘုရင်များသည် နေမျိုး၊ သတိုးစသည်ဖြင့် အရာ အထိုင်ပေးကာ ချီးမြောက်လေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[၁၉၄၈]] ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့်အချိန်မှစ၍ ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများ ပေးအပ်ခြင်း နည်းစနစ်သစ် တီထွင်ကာ [[မြန်မာ​နိုင်ငံတော်သမ္မတ​၏ တာဝန်​နှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]က နှစ်စဉ် အခါအားလျော်စွာ ချီးမြှင့်သည်။ ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးများကို သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊ ဟူ၍ ၃ မျိုးခွဲခြားရာ၌ သင်္ဂဟပြီးလျှင် ဘွဲ့၊ ဘွဲ့၏အောက် တံဆိပ်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့များကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ် အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်ကို တွဲခေါ်ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ရာထူးနှင့်အမည် ကြားတွင် ဖော်ပြ၍ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ရာထူးနှင့်အမည်တွဲ၍ မခေါ်ရသောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါက ဘွဲ့အမည်ကို ဦး၊ ကို၊ ဒေါ်၊ မ ရှေ့တွင်ဖော်ပြ၍ ခေါ်ဝေါ်အသုံးပြုရသည်။ ဥပမာ- ဗိုလ်ကြီးသူရအောင်သိုက်၊ သူရဦးစိန်လှ၊ သီရိပျံချီ ဦးတင်သိန်း၊ ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဒေါ်နုရင်၊ အလင်္ကာကျော်စွာ မမြလေး။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 |access-date=17 July 2020 |archive-date=26 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626061907/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=36773D0AC1B90D794F8E1781E220FD66?lawordSn=10945 }}</ref> == သင်္ဂဟ == သင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် သုဓမ္မသင်္ဂဟနှင့် ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဟူ၍ ၂ ဖွဲ့ထားရှိပေသည်။ သင်္ဂဟအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့စလုံးအတွက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်နှင့် နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများအတွက်ဟူ၍ ၂ မျိုးစီ ခွဲခြားထားသည်။ ယင်းသို့ ၂ မျိုးခွဲခြားထားသော်လည်း၊ အဆင့်အတန်းမှာ ခြားနားခြင်းမရှိပေ။ သုဓမ္မသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးသီရိသုဓမ္မ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသီရိသုဓမ္မ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ပထမတန်းကို [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ ဒုတိယတန်းကို [[သတိုးမဟာသရေစည်သူ]]၊ တတိယတန်းကို [[မဟာသရေစည်သူ]]၊ စတုတ္ထတန်းကို [[သရေစည်သူ]]၊ ပဉ္စမတန်းကို [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]]ဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးခွဲခြားထားသည်။ [[File:Mahar thayae sithu.jpg|thumb|[[မဟာသရေစည်သူ]]]] ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့် အဆင့်အတန်း ၅ မျိုးအပြင်၊ စည်သူတံဆိပ်ဟူ၍လည်း တံဆိပ်ရှိသည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် သင်္ဂဟအဖွဲ့နှစ်ခု၏ နာယကဖြစ်သည်။ သင်္ဂဟဂုဏ်ထူးများကို အခြားနိုင်ငံရှိ ဂုဏ်ထူးအဆင့်အတန်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားခြင်းမရှိ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်းဆုံး အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများမှာ အခြားမည်သည့် နိုင်ငံများတွင်မဆို အကောင်းဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးဟုထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့ထူးများနှင့် တန်းတူသည်ဟု ယူဆသည်။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အကျိုးအတွက် အသက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုတော်ထမ်းရွက်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူပြီးသူတိုင်း ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးများ ရရှိနိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ == ဘွဲ့များ == စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များတွင် [[သီရိပျံချီ]]၊ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်]]၊ [[အလင်္ကာကျော်စွာ]]၊ [[သိပ္ပံကျော်စွာ]]၊ [[ဇေယျကျော်ထင်]]ဟူ၍ ၅ မျိုးရှိသည်။ * '''သီရိပျံချီဘွဲ့'''ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ကောင်းရာကောင်းကျိုးကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကို အများပြည်သူတို့၏ ကောင်းရာကောင်းကြောင်းကို ဖြစ်ထွန်းအောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့'''ကို စာပေ ပရိယတ္တိ၊ သုခုမပညာ၊ ကခြင်း၊ သီခြင်း၊ ဂီတပညာအရပ်ရပ်တို့တွင် ထူးခြားကောင်းမွန်စွာ တတ်မြောက်သူများအား ချီးမြှင့်သည်။ * '''သိပ္ပံကျော်စွာဘွဲ့'''ကို သိပ္ပံပညာ၊ ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စက်မှုလက်မှုပညာရပ်များတွင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ချီးမြှင့်သည်။ * '''ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့'''ကိုမူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းကောင်းခြင်းအတွက် ချီးမြှင့်သည်။ ဤဘွဲ့များမှာ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများ၊ အစိုးရအရာရှိ အမှုထမ်းမဟုတ်သူများကို ချီးမြှင့်သောဘွဲ့များဖြစ်သည်။ ယောကျာ်းဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ချီးမြှင့်ခြင်းခံနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ : [[File:Thiri Pyanchi.jpg|thumb|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်]][[File:Aungsanthuriya.jpg|thumb|[[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့]]]] == တံဆိပ်များ == === သူရသတ္တိတံဆိပ်များ === စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတံဆိပ်များကား ပထမအဆင့်အတန်းတွင် [[အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့|အောင်ဆန်းသူရိယ]]၊ ဒုတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သီဟသူရ]]၊ တတိယအဆင့်အတန်းတွင် [[သူရတံဆိပ်|သူရ တံဆိပ်]]များဟူ၍ အဆင့်အတန်း ၃ မျိုးရှိသည်။ ဤမည်သော တံဆိပ်များကို ရန်သူနှင့် ရင်ဆိုင် တိုက်ခိုက်ရာတွင် သူရသတ္တိနှင့်တကွ မိမိတို့ ထမ်းဆောင်ရသည့် အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တပ်မတော်အရာရှိ အမှုထမ်း တပ်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ တပ်မတော်များနှင့် အတူတကွ အမှုတော်ထမ်းရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအရာရှိ၊ အမှုထမ်း သို့မဟုတ် တပ်မတော်များအား ကူညီဆောင်ရွက်သော နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအား အထက်ပါ တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသော စိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော် အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား [[သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းဝင်]] ဟူ၍ အစိုးရအမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ကြေညာနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မိမိတို့အသက်ဘေးအန္တရာယ် ဆုံးရှုံးလောက်နီးထိအောင် လွန်ကဲထူးချွန်သော သူရသတ္တိနှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား အဆင့်အတန်း ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားချီးမြှင့်ပေရာ ပထမအဆင့်အတန်းမှာ [[အောင်ဆန်းတံဆိပ်]] ဖြစ်၍ ဒုတိယအဆင့်အတန်းမှာ [[သီဟဗလတံဆိပ်]]တို့ဖြစ်သည်။ ဤတံဆိပ်များကို လက်နက်ကိုင် တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်း တပ်သားများအား မဟုတ်၊ နယ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ အမှုထမ်းများအားလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ === စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်များ === တံဆိပ်များအပြင်၊ စစ်ဖြစ်နေသော ကာလတွင်း ရန်သူတို့နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် မဟုတ်သော်လည်း၊ အသိအမှတ် ပြုထိုက်အောင် သူရသတ္တိနှင့် မိမိတို့အတွက် ကျရောက်သော တာဝန်ဝတ္တရားများကို ခိုင်မြဲသောစိတ်နှင့် ဆောင်ရွက်သော တပ်မတော်အရာရှိ၊ အမှုထမ်းများအား စစ်အမှုထမ်းကောင်း မှတ်တမ်းဝင်ဟု အစိုးရ အမိန့်ပြန်တမ်းတွင် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ပထမတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်း၊ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဟူ၍ ရာထူးဆင့်အတန်းအလိုက် ချီးမြှင့်သည်။ ပထမတန်းတံဆိပ်ကို ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးများနှင့် ယင်းအထက်မြင့်သော ရာထူးအရာရှိကြီးများအား ချီးမြှင့်သည်။ ဒုတိယတန်းတံဆိပ်ကို အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်တန်းအရာရှိများ မဟုတ်သည့် အခြားပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ အားချီးမြှင့်သည်။ တတိယတန်းတံဆိပ်ကို ဗိုပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ မဟုတ်သော အခြားတပ်မတော်သားများအား ချီးမြှင့်သည်။ စစ်မှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် တတိယတန်းဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော တပ်မတော်သားများအတွက် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခြင်းမှ အငြိမ်းစားယူခွင့်ရသောအခါ အမတော်ငွေများဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဆစ်ရန်သူတို့အား နှင်ထုတ်ပြီးနောက်နှင့် တိုင်းတစ်ပါး နယ်ချဲ့သမားတို့အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲများတွင် ကျေနပ်အောင် ထူးကဲကောင်းမွန်စွာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသော ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်များမှ တပ်ဗိုလ်တပ်သားတို့အား ချီးမြှင့်ရန် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းတံဆိပ်ကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဤတံဆိပ်ကို တပ်မတော်များမှ တပ်ဗိုလ်၊ တပ်သားများအပြင်၊ မြို့ပြဘက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဗိုလ်တပ်သားများကိုလည်း ချီးမြှင့်နိုင်ကြောင်း အထူးအမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်၍ ကြေညာနိုင်သည်။ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များ === ပြည်ထောင်စုတံဆိပ်များတွင် [[ပြည်ထောင်စုရွှေတံဆိပ်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုငွေတံဆိပ်]]ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိကာ၊ ယင်းတံဆိပ်များကို ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာန၊ မီးသတ်ဌာန အရာရှိအမှုထမ်းများအား ချီးမြှင့်သည်။ ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်များအတွက် [[ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်]] ပထမတန်းနှင့် ရဲအမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ် ဒုတိယတန်းဟူ၍ တံဆိပ် ၂ မျိုး ပြဋ္ဌာန်း၏။ ရဲဌာန၊ စစ်ရဲဌာနနှင့် မီးသတ်ဌာနများတွင် နှစ်ပေါင်းကြာရှည်စွာ အစိုးရ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်သိရိုသေလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။ === အခြား === မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူး ဆောင်တံဆိပ်များ အနေဖြင့် စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များဟူ၍ (၂)မျိုးခွဲခြားထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စွမ်းရည်သတ္တိဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲဗလတံဆိပ်၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ တံဆိပ်ဖြစ်သည့် ရဲသူရိန်တံဆိပ်၊ ရဲမှုထမ်းကောင်းတံဆိပ်နှင့် နိုင်ငံတော်ရဲမှုထမ်းတံဆိပ် ၊ မီးသတ်ဦးစီးဌာနမှ ရဲဗလတံဆိပ်၊ ရဲကျော်စွာတံဆိပ်တို့အား ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ စိစစ် ချီးမြှင့်သည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်မှုဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၂ဝဝ၉ခုနှစ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့/ တံဆိပ်များဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်ပါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကောင်းတံဆိပ်အတွက် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များဖြစ်သည့် အမှုထမ်းသက် အနည်းဆုံး (၂၆)နှစ်ရှိခြင်း၊ အမှုထမ်းခဲ့သည့် ကာလအတွင်း ပြစ်မှုလုံးဝကင်းရှင်းသူဖြစ် ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ပြုထားသည့် အမှတ်ပေးစနစ်အရ စုစုပေါင်း အနည်းဆုံးအမှတ်(၃၀) ရရှိလျက် ဂုဏ်ထူးရှိလောက်အောင် အမှုတော်ကို ထမ်းရွက်သူများအား ဤတံဆိပ်များကို ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 |access-date=5 January 2020 |archive-date=3 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703084843/https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=CB95CD4DA7BE565FD0F99C26E2416280?lawordSn=11368 }}</ref><ref>https://www.moi.gov.mm/?q=news/30/09/2019/id-29852</ref> == ချီးမြှင့်ခြင်း == ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်တစ်ခုခုဖြင့် ချီးမြှင့်ခံရသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ ဤကဲ့သို့ချီးမြှင့်ခြင်းခံရပြီးနောက် သစ္စာဖောက်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ပုန်ကန်မှုဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ စစ်တပ်ဝင်ဖြစ်လျက် သစ္စာဖောက်တော်လှန် ပုန်ကန်မှုဖြင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်တာဝန် ဝတ္တရားကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ သတ္တိကင်းမဲ့ခြင်း၊ စစ်တပ်မှ ထွက်ပြေးခြင်း၊ ဂုဏ်အသရေကင်းမဲ့သော အပြုအမူကို ပြုခြင်းတို့အတွက်သော်လည်းကောင်း ပြစ်မှုထင်ရှား အပြစ်ဒဏ်ထားခြင်း ခံရလျှင်၊ မိမိရရှိပြီးသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းထားသော ဂုဏ်ထူး၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်သမ္မတက မိမိသဘောလျောက် ရရှိသူအား ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆောင်အယောင်များကား သုဓမ္မသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် မဂ္ဂမဟာသီရသုဓမ္မအတွက် စလွယ်၊ ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးသီရိသုဓမ္မအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသီရိသုဓမ္မအတွက်တံဆိပ်ကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟအဖွဲ့တွင် အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သတိုးမဟာသရေစည်သူအတွက် ကြယ်ပွင့်နှင့် တံဆိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ မဟာသရေစည်သူ၊ သရေစည်သူနှင့် စည်သူအတွက် တံဆိပ်များကိုလည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ဘွဲ့ရသူတို့အား ရွှေ ၃ကျပ်သားထက်မနည်း ပါဝင်သော ရွှေတံဆိပ်များ ချီးမြှင့်သည်။ အဆောင်အယောင်တို့ကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည်နှင့်အညီ ဝတ်ဆင်ရပေသည်။ နိုင်ငံခြားစိုးရများက ပေးသော ဘွဲ့၊ ဆု၊ တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကပေးသော ဘွဲ့တံဆိပ်များအတွက် ဖဲကြိုးများနောက် ပြီးဆုံးမှ တပ်ဆင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> ဖိုင်:Saoshwethaike.jpg|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး [[စဝ်ရွှေသိုက် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|စဝ်ရွှေသိုက်]] ဖိုင်:President DrBaOo.JPG|သင်္ဂဟဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော သမ္မတကြီး ဒေါက်တာ ဦးဘဦး ဖိုင်:ဦးသာမြတ်-သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ်နှင့်အတူတွေ့ရစဉ်.jpg|သီရိပျံချီဘွဲ့တံဆိပ် တပ်ဆင်ထားသော ပျူစာပေပညာရှင် [[သာမြတ်|ဦးသာမြတ်]] ဖိုင်:UHanPa.jpeg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော ဆိုင်းဆရာကြီး [[ဟန်ပ၊ ဦး|ဦးဟန်ပ]] ဖိုင်:Shwe Man Tin Maung portrait.jpg|အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ တပ်ဆင်ထားသော [[ရွှေမန်းတင်မောင်]] ဖိုင်:USawMg(Artist)3.jpeg|၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ပန်းချီဆရာကြီး [[စောမောင်၊ ဦး(ပန်းချီ)|ဦးစောမောင်]] ရရှိသော အလင်္ကာကျော်စွာဘွဲ့ </gallery> ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{Orders, decorations, and medals of Myanmar|state=collapsed}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ အဆောင်အယောင်၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်များ| ]] d64zymh6bzat1wprcmu4ng7xef1r0w0 0 17611 879991 859121 2025-07-03T21:03:26Z 67.243.162.132 Old texts include wrong and misleading informations about Mahayana 879991 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[ဖိုင်:Shakyamuni Buddha with Avadana Legend Scenes - Google Art Project.jpg|thumb|တီဗက်ရိုးရာ ထျန်ခါပန်းချီဖြင့် ပူဇော်ထားသည့်သကျမုနိဂေါတမဗုဒ္ဓပုံတော် ]] {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] '''မဟာယာနဂိုဏ်း''' ({{lang-en|Mahayana}}; {{lang-sa|महायान'}}; ကြီးမြတ်သောယာဉ် (သို့) လမ်းစဉ်)သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ကျမ်းစာ၊ အတွေးအခေါ် နှင့် ကျင့်စဉ်များပါဝင်သော ကြီးမားသည့် သာသနာအစုအဝေးကြီးဖြစ်၏။ ယခုအချိန်အထိ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေရဝါဒအပါအဝင်)အသိုင်းအဝိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးထားသည့် သာသနာတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး တစ်ရာစုခန့်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသည် ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုသည်။ မဟာယာနဟူသောဝေါဟာရသည် ဗောဓိသတ္တ(ဘုရားလောင်း)ဖြစ်ရေးနှင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေး လမ်းစဉ်တို့အား ရည်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အဓိကပန်းတိုင်ကြီးနှစ်ခုမှ မိမိကိုယ်ကို သံသရာတည်းဟူသောဒုက္ခပင်လယ်ထဲမှ ကယ်တင်ရန် နှင့် ဒုတိယမှာ မိမိနှင့်အတူ သံသရာထဲတွင်ဒုက္ခရောက်နေသော သတ္တဝါအပေါင်းကိုပါ နိဗ္ဗာန်သို့ လမ်းပြပေးရမည်ဟူသော ကယ်တင်ခြင်းပန်းတိုင်တို့ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို တစ်နည်းအားဖြင့်လည်း ''ဗောဓိသတ္တယာန''၊ ''ဗုဒ္ဓယာန'' နှင့် ''ဧကယာန'' ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြသည်။ အကြောင်းမူကား မဟာယာနယုံကြည်သူများက ထေရဝါဒကဲ့သို့ အရဟတ္တ([[ရဟန္တာ]])ဖြစ်ရေးကို အစပထမ ဦးတည်ကျင့်သုံးသော်လည်း [[ကိလေသာ]]အပြစ်များစင်ကြယ်၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်းသည် သံသရာ၏ အဆုံးမဟုတ်ကြောင်း ဆိုလေသည်။ ရဟန္တာအဖြစ်ဆိုက်ရောက်သောအခါ ကိလေသာအညစ်အကြေးကင်းစင်သွားသော်လည်း ကြွင်းသောသတ္တဝါတို့အား တရားပြရန်သံသရာဝဋ်မှ ကယ်တင်ရန် ဗောဓိသတ္တကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြံရမည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် "ဧကယာန" ဟုခေါ်ဆိုရခြင်းဖြစ်ပြီး သဒ္ဓမ္မပုဏာရိကာသုတ္တံ(မဟာယာန)တွင် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]သည် ရဟန္တာ၊ [[ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ]] နှင့် [[ဗုဒ္ဓ]] ဖြစ်ခြင်းသည် ကွဲကွာနေသော ကျင့်စဉ်လမ်းစဉ်များမဟုတ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေးကိုသာ ဦးတည်နေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း တစ်ခုတည်းသောလမ်း ဧကယာနကြီးဖြစ်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။ '''ဝဇီရယာန''' သည် မဟာယာန၏ အကိုင်းအခက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မြောက်မြားစွာသော ဗုဒ္ဓတန္တရကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြသည်။ ဤနည်းလမ်းဖြင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရန် ပို၍ လျင်မြန်သည် ဟု ဆိုထားသည်။ ဝဇီရယာနကို အများသောအားဖြင့် [[တိဘက်]]တွင် တိုးတက်ပြန့်ပွားပြီး တခြားသော တရုတ်ပြည် နှင့် ဂျပန်ပြည်တွင်လည်း တမူထူးခြား ကိုးကွယ်ကြသူ ကျင့်ကြံသူ ရဟန်း၊ ဥပသကာတို့လည်း ယနေ့တိုင်ရှိသေး၏။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်ပြည်ရှိ ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ(Shingon Buddhism)သည် ဝဇီရယာနကျင့်သော မဟာယာန၏ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်လေသည်။ မူလအစပိုင်း၌ မဟာယာနအယူအဆသည် သေးငယ်သော်လည်း အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာအဝန်းဝိုင်း၌ စွမ်းအားကြီးသော အားတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>"သုည"></ref> နာလန္ဒာ၊ ဝိကရာမာရှိလာ (Vikramashila)ကဲ့သို့သော မဟာယာနနှင့် ဆက်စပ်သည့် ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်များနှင့် ပညာသင်ကြားရာနေရာများသည် ၇ ရာစုနှင့် ၁၂ ရာစုတို့တွင် ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းခဲ့ကြသည်။<ref>"သုည"></ref> သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ မဟာယာနသည် တောင်အာရှ၊ အလယ်အာရှ၊ အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှများသို့ ပြန့်နှံ့ခဲ့ကြ၍ ယနေ့ခေတ်တွင် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ ဗီယက်နမ်၊ နီပေါ၊ မလေးရှားနှင့် ဘူတန်တို့တွင် ဆက်လက်တည်ရှိ အားကောင်းကြသည်။<ref>{{cite book|last=Foltz|first=Richard|url=https://books.google.com/books?id=sZRGAQAAQBAJ&q=buddhist+viharas+found+in+modern+day+iran&pg=PA95|title=Religions of Iran:From Prehistory to the Present|date=2013|isbn=978-1780743097|page=95|quote=In the centuries before the Arab conquests Buddhism was spread throughout the eastern Iranian world. Buddhist sites have been found in Afghanistan, Turkmenistan, Uzbekistan, and Tajikistan, as well as within Iran itself.|access-date=2017-12-18}}</ref> ၂၀၂၄ စစ်တမ်းအရ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အားလုံးတွင် *အာရှတိုက်၌ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၆% ဖြင့် အကြီးမားဆုံးသော ဂိုဏ်းကြီးတစ်ခုဖြစ်၍၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၆%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၈%၊ * မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၅%၊ * ဥရောပတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၅%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၅%၊ * အာဖရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၄၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၅%၊ * ဩစတြေးလျတိုက်နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၀%၊ * တောင်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၆၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၀% အသီးသီးဖြစ်ကြသည်။ <ref>{{cite book|last1=Johnson|first1=Todd M.|url=http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|title=The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography|last2=Grim|first2=Brian J.|publisher=Wiley-Blackwell|year=2013|location=Hoboken, NJ|page=36|accessdate=2 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020100448/http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|archivedate=20 October 2013|url-status=dead|df=}}</ref> == မဟာယန၏လှုပ်ရှားမှုများ == [[File:Prajnaparamita Java.jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ|မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပညာပါရမီတာ(ပညာပါရမီ) ကိုကိုယ်စားပြုသော သဘောဖြင့်တွေ့ရသော ပညာပါရမီတာဘုရားအလောင်းတော် (အင်ဒိုနီးရှား ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယလက်ရာ)]] [[ဖိုင်:Shingon Altar Ming Ya Buddhist Foundation of L.A., 2010.jpg|thumb|ဂျပန်ပြည် ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရား‌‌‌စင်]] မဟာယာနလှုပ်ရှားမှုသည် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]မှ ဆင်းသက်လာသည်ကို တွေ့ရှိရသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက အများပိုင်နှစ် ပထမရာစု(1st CE) (သို့မဟုတ်) အများပိုင်နှစ်မတိုင်မီ ၁-ရာစု(1 BCE)တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၌စတင်ခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။ ပညာရှင်များက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာနလှုပ်ရှားမှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာ အများပိုင်နှစ် ပဉ္စမရာစုတွင်ဖြစ်သည် ဟု ကိုင်စွဲထားကြသည်။ ယင်းအချိန်မှစပြီး မဟာယာန၏ ပေထက်အက္ခရာကျောက်စာများကို ကမ္ပည်းမှတ်တမ်းများအဖြစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အများပိုင်နှစ် ဧကာဒသမရာစု ([[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာန တည်ရှိနေဆဲ၊ မဟာယာနသုတ်(သုတ္တန်)များကို ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် တူညီသော သုတ်(သုတ္တန်)အပေါ်တွင် များစွာသော မူကွဲများသည် မဟာယာန၏သမိုင်းကို ပညာရှင်များ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် အသုံးမဝင်ပါ။ သမိုင်းစဉ်ဆက်အရ မဟာယာနသည် အရှေ့အာရှတိုက်တခွင်သို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်။ ယနေ့အထိ မဟာယာနကို အဓိကကျင့်သုံးနေသော နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၊ ကိုရီးယား၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]]နှင့် [[မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံ|မွန်ဂိုလီးယား]]တို့ ဖြစ်သည်။ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကို ယနေ့အထင်ကရ သင်ကြားနေသည့် ကျောင်းတော်များမှာ သုခဝတီဂိုဏ်း(Pure Land Buddhism)၊ ဇင်(Zen)၊ နီချီရန် ဗုဒ္ဓဘာသာ(Nichiren Buddhism)၊ ရှင်းဂွန်းတန္တရဂိုဏ်း(Shingon)၊ [[တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ|တိဗက်တန္တရ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]နှင့် တင်ဒိုင်းဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ဆုံးသုံးဂိုဏ်းသည် မဟာယာနနှင့် ဝဇီရယာန နှစ်ခုစလုံးကို ကျင့်ကြံကြသည်။ == မဟာယနဂိုဏ်းများ၏ယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်များ == [[File:Buddha Amithaba.jpg|thumb|တိဗက်ရိုးရာ ပိုးထည်ပန်းချီဖြင့် ဆွဲထားသော အာမိတာဘပုံ]] မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရှေးဦးဗုဒ္ဓဝါဒအယူအဆတွင် အခြေခံကျကျတွေ့မြင်ရသည့် သံသရာမှလွတ်မြောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားတော်ကို အခြေခံထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ယုံကြည်ကျင့်သုံးသကဲ့သို့ သစ္စာလေးပါး မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးအကျင့်တရား အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ တရား ပဋိစ္စသမ္မပါဒ်တို့ တရား တို့ကိုလည်ထားကျင့်သုံးသော ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင်လျှက်ရှိသော ဖန်ဆင်းရှင်ကိုးကွယ်သော အယူဝါဒ , ဟိန္ဒူဝေဒ အယူအဆဖြစ်မြဲသော ထာဝရတည်သောမြဲသော အတ္တမဗြဟ္မဏဝါဒ များသည် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် လုံးဝမရှိ လက်လည်းမခံဖြစ်သည်။ တချို့သော မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက မဟာယာနဟူသည်ကား အင်းအိုင်လက်ဖွဲ့အဆောင်အယောင်အားပေးသောဝါဒ ၊ ဝိနည်းသိက္ခာမရှိသောရဟန်းတို့​၏ အဓမ္မဝါဒ ၊ ထာဝရဘုရားကိုးကွယ်သော ဗုဒ္ဓအားထာဝရဘုရားအဖြစ်သတ်မှတ်သော အဓမ္မအယူအဆ နှင့် ပိဋကတ်သုံးပုံ ဘုရားဟောဝစန မရှိသော အတုအယောင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟူ၍ လွဲမှားစွာ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူခြင်း အမြင်ဖြင့်ဝေဖန်ခြင်း ကြားဖူးရုံမျှဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းများဖြင့် လွဲမှားစွာထင်မြင်နေကြသည်။ အချို့သောမဟာယာနဂိုဏ်းများသည် ဘာသာရေးယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်ကို လွယ်ကူစွာ ရှင်းလင်းဖော်ပြရာတွင် ဗုဒ္ဓ[[အာမိတာဘ]]၏ နာမတော်အားဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းကိုရရှိခြင်း၊ ဗုဒ္ဓအာမိတာဘ(अमिताभ) ထံသို့ ဂါထာမန္တာန်များရွတ်ခြင်းဖြင့် ဘာသာယုံကြည်မှုနှင့် ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုတို့ကို ရရှိစေသည်။ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုဘဝပုံစံသည် သန့်ရှင်းသော မြေကျောင်းတော်ရှိ ပြင်းထန်သောအာရုံစူးစိုက်ထားမှု တစ်ခုဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ အရှေ့အာရှတစ်လွှား၌ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းတွင်လည်း ကြီးမားအကြောင်းအရင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ အရှေ့အာရှတွင် စိတ်၏မူလအခြေခံများသည် ဘုရားရှိခိုးရွတ်ဆိုခြင်း၊ မန္တာန်ရွတ်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ဓရဏပရိတ် ရွတ်ခြင်းတို့အပေါ်တွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ အမှီသဟဲပြုနေသည်။ မဟာယာနသုတ်များ ရွတ်ဖတ်ပူဇော်ခြင်းနှင့် [[တရားရှုမှတ်ခြင်း|တရားအားထုတ်ခြင်း]]များပေါ်တွင် မှီခိုနေပါသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဘုန်းကြီးအများစုသည် သန့်ရှင်းသောမြေကျောင်းတော်၏ အဆိုအတိုင်းကျင့်ကြံအားထုတ်ကြပြီး အချို့သော ဘုန်းကြီးများသည် ဇန်ကျောင်းတော်၏ သင်ကြားမှုများနှင့် ပေါင်းစပ်ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြသည်။ မဟာယာနကျောင်းအများစုသည် ဘုရားမဖြစ်သေးသည့် ဗောဓိသတ္တ (बोधिसत्त्व)များ၏ နတ်ကွန်းများကို လည်း ယုံကြည်သက်ဝင်မှုရှိသည်။ ဗောဓိသတ္တများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထူးချွန်မှု၊ ဆုံးခန်းတိုင်ထက်မြက်သည့် အတတ်ပညာ၊ လူသားများနှင့် အခြားဘုံများ (တိရစ္ဆာန်၊ တစ္ဆေသရဲ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက်နတ်များ စသည်တို့)ကို ကယ်တင်ရေးတို့ကို ရရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။ မဟာယာနတွင် ဗုဒ္ဓသည်အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး အချိန်တိုင်း၊ နေရာတိုင်းနှင့် [[၃၁-ဘုံ|သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ]]တွင်ပါရှိသူအဖြစ် သိမြင်ထားပြီး၊ ဗောဓိသတ္တများသည် အများကောင်းကျိုးအတွက် ထူးချွန်သော အရည်အသွေးစံများကို ကိုယ်စားပြုရန် ရောက်ရှိလာကြသည် ဟု သိမြင်သည်။ ဇင်(ဈာန်)ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဟာယာန၏ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ကယ်တင်ခြင်း၊ အဆိုအမိန့်၏ တရားရိပ်များအပေါ် ချိန်ရွယ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗောဓိသတ္တများ၏ ဗိမာန်ကို သိစိတ်၏ကိုယ်စားပြု သွင်ပြင်များအဖြစ် မြင်သည်။ (ဥပမာ – အဝ​လောကိ​တေသွာရ (Avalokiteśvara)ကဲ့သို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ကိုယ်ပိုင် သနားစာနာစိတ်ပင်ဖြစ်သည်။) == မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို ယေဘုယျအားဖြင့် စရိုက်ခွဲခြားခြင်း == # အားလုံးနှင့်ဆိုင်သောလမ်းစဉ် – အားလုံးသော မဟာယာနကျောင်းတော်များသည် လူတိုင်း ဗုဒ္ဓဘုရားဖြစ်နိုင်သည်ကို နာခံလိုက်နာဆဲဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- ဓမ္မစကြာသုတ်) # ဗောဓိစိတ္တဆိုသော အမှန်တစ်ကယ်ပြည့်စုံစွာ သိရှိနားလည်ခြင်း။ (ဥပမာ- အမျိုးမျိုးသော ပရောဇန ပါရမီသုတ်များ) # သနားစာနာစိတ်ကောင်းမှု ပေးနိုင်ခြင်းမှတဆင့်။ # လူသားထက်ကျော်လွန်သော စိတ်သမာဓိ၊ ၎င်းတွင် ပြောင်းလဲမှုမရှိသော ဗုဒ္ဓဥပဒေသသည် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတွင် တည်ရှိနေခြင်း။ (ဥပမာ- ဗုဒ္ဓသဘာဝနှင့် [[မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်]]၊ [[အင်္ဂုလိမာလသုတ်]]၊ [[သီရိမာလသုတ်]]နှင့် [[တတ္ထ ဂတ္တ ကမ္ဘာသုတ်]]) *မဟာယာန၏ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာတွင် ပထမစရိုက်လက္ခဏာသုံးမျိုးကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ အချို့သော မဟာယာနကျောင်းတို့တွင် သဘာဝလွန်ကျင့်စဉ်များကို စိတ်ဝင်စားမှု မပြသသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏သဘာဝကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ *တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မဟာယာန၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုသည် ကယ်တင်ခြင်းအပေါ်တွင် အဓိကထား သုံးသပ်ပြီး တမလွန်ဘဝနှင့် သက်ဆိုင်ရာဘုံဌာနများဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။ (ဥပမာ- [[သုခဝတီသုတ်]]) == မဟာယာနနှင့် ထေရဝါဒ == [[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို မဟာယနတို့က ဟိနယာန(ယုတ်ညံ့သောလမ်းစဉ်)အဖြစ် ဖော်ပြနေကြသော်လည်း အချို့သော စာပေရေးသားသူများက "မဟာယာနအမြင်မှ အချို့သောကိစ္စရပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မပြုကြရန်" ထောက်ပြပြောဆိုထားကြသည်။ ထိုတွင် ထေရဝါဒ၏ရှုမြင်ပုံသည် ဟိနယာနဆိုသည်မှာ ထေရဝါဒနှင့် ကွဲပြားခြားနားသည်ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ထားသည်။ မဟာယာန၏ ဘုရားရှင်ချမှတ်ခဲ့သည့် ဓမ္မဝိနယ(ဝိနည်း)နှင့် ဩဝါဒများကိုလက်ခံထားခြင်း မရှိသည့်အတွက် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေကြီးဝါကြီးတို့၏ လမ်းစဉ်)သည် ဟိနယာနဂိုဏ်းကို အတန်းအစားခွဲခြားရာတွင် သီးသန့် လက္ခဏာများအပေါ်မူတည်၍ ပြုလုပ်ရန် ကျိုးကြောင်းပြထားသည်။ ၎င်းတို့ ထောက်ပြသည်မှာ မဟာယာနတို့အပေါ်ဝေဖန်မှု၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ထေရဝါဒသည် ယနေ့ခေတ်တွင် မရှိတော့ပြီဖြစ်သော သဗ္ဗေတိဝါဒဂိုဏ်းနှင့် မတူညီကြောင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒသည် လွတ်လပ်သည့်အတွေးအခေါ် ဝါဒများ တည်ရှိနေခြင်းကို တင်ပြပြောဆို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်းမရှိပါ။ ဤမှာ ထေရဝါဒသည် ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘုရားရှင် ဆုံးမခဲ့သည့် မူလဗုဒ္ဓဘာသာကို ထိန်းသိမ်းထားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင် ခေတ်ပြိုင် ထေရဝါဒဘာသာဝင်များညွှန်ပြသည်မှာ မဟာယာန အတွေးအခေါ်ဆီသို့ ရှေးရှုသည့် စာနာမှုရပ်တည်ချက်တစ်ရပ်အဖြစ် မေတ္တာသုတ် နှင့် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ(အလယ်အလတ်လမ်း)ပေါ်မှ စာနာခြင်း ကဗျာစာပိုဒ် (Mūlamadhyamakakārikā)တို့တွင် တွေ့ရှိရသည် ဟု ဆိုသည်။ မဟာယာနကိုးကွယ်သူများတွင် သဗ္ဗေတိဝါဒနှင့် သတ္တရံတိကများ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာသော တွေးတောကြံစည်ချက်များကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ရသည်။ "သုည(ဘာမှမရှိခြင်း)"အဆိုအမိန့်ကို အထူးပြုလေ့လာရာတွင် ကာလူး ပဟာန (Kalupahana)သည် ရှေးယခင်သင်ကြားမှုများကို ရေရှည်တည်တံ့အောင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခြင်းတို့ကို လက်ကိုင်ထားလျက်ရှိသည်။ ထေရဝါဒယုံကြည်သူများသည် သဗ္ဗေတိဝါဒဝင်များနှင့် သတ္တရံတိကများ(နှင့်အခြားသောကျောင်းများ)ကို စင်စစ်အားဖြင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ထားကြသည်။ ၎င်းတို့၏ သဘောတရား၊ အယူအဆများသည် ဓမ္မဝိနယ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာမှု မရှိခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ၏ ငြင်းဆိုချက်များကို [[ကထာဝတ္ထု]]ထဲတွင် ထည့်သွင်းထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဤသို့ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကို မလျော့ကြသည့်အတွက် စစ်မှန်သော ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယနေ့ခေတ်တွင် ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် ခက်ခဲသဖွယ် မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။ [[ဖိုင်:Thich Nhat Hanh and Chan Phap An june retreat Cologne.jpg|none|thumb]] ===သမိုင်းကြောင်းများ=== မဟာယာန အမည်မှာ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဟု နှစ်မျိုးရှိရာ တောင်ပိုင်းဗုဒ္ဓသာသနာမှာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ (Mahāyāna (Sanskrit: महायान, mahāyāna, အဓိပ္ပာယ်"ကြီးမြတ်သောလမ်းစဉ်") ဖြစ်သည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းကွဲသည်မှာလည်း ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်သည်ကစ၍ ကွဲခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်ပြီး ၄ လမြောက် တွင် [[မဟာကဿပ|အရှင်မဟာကဿပ]] အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အဇာတသတ်|အဇာတသတ်မင်း]]ကို အမီပြု၍ ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြပြီး သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်အတွင်း ဗုဒ္ဓသာသနာသည် အယူဝါဒ ကွဲပြားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ နောက်ထပ် သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်တွင် အရှင်မဟာကဿပအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|ကာလသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်ကြသည်။ ထိုအခါ ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာ တစ်သောင်းတို့သည် ဝိနည်းဒေသနာတော်၌ အယူအဆကွဲပြားသည့်အတွက် ကောသမ္ဗီပြည်တွင် သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုကြောင့် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြသည့် သံဃာမှ ရွေးချယ်အပ်သော မထေရ်ကြီးတို့အယူဝါဒအတိုင်း တင်ကြသော အရှင်မဟာကဿပ အမှူးရှိသည့် သံဃာတော်တို့ကို ထေရဝါဒဂိုဏ်းဟု ခေါ်တွင်ပြီး သီးခြားခွဲ၍တင်သော ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာတို့ကို သံဃာများသည်ဟု ယူဆကာ မဟာသင်္ဂီတိ(ကြီးမြတ်သော သင်္ဂါယနာတင်ခြင်း) ဟု ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် ဂိုဏ်းကြီးနှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဂိုဏ်းကွဲခြင်း အကြောင်းကား နာနာနယ နိပုဏ ဂမ္ဘီရဒေသနာတော်အတိုင်း ပိဋကတ်တော်သည် နည်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် သိမ်မွေ့နက်နဲရကား အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ယူရာ၌ တိုက်ရိုက်ယူရမည်ကို ဆောင်၍ယူခြင်း၊ ဆောင်၍ယူရမည်ကို တိုက်ရိုက်ယူခြင်း၊ အဖြောင့်ယူရမည်ကို ကွေ့ကောက်ယူခြင်း၊ ကွေ့ကောက်ယူရမည်ကို အဖြောင့်ယူခြင်း၊ မုချယူရမည်ကို ဥပစာယူခြင်း၊ ဥပစာယူရမည်ကို မုချယူခြင်း၊ အပြည့်အစုံယူရမည်ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူခြင်း၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူရမည်ကို အပြည့်အစုံယူခြင်း စသည်ဖြင့် အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် မကျေနပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဂိုဏ်းကွဲခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:Maitreya Buddha the next Buddha.jpg|thumb|200px|ဤဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် နောက်ဆုံးပွင့်ထွန်းမည့် အရိမေတ္တယျဗုဒ္ဓရုပ်တုအား အနီးကပ်တွေ့ရပုံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ဒုတိယသင်္ဂါယနာ တင်သည်မှ တတိယသင်္ဂါယနာ အထိ နှစ်ပေါင်း ၁၃၅ နှစ်အတွင်း ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ # မဟိသာသကဂိုဏ်း၊ # ဝဇ္ဇီပုတ္တကဂိုဏ်း၊ # ဓမ္မုတ္တရိကဂိုဏ်း၊ # ဘဒ္ဒယာနိကဂိုဏ်း၊ # ဆန္နာဓာရိကဂိုဏ်း၊ # သမ္မိတိဂိုဏ်း၊ # သှူတ္တိဂိုဏ်း၊ (သဗ္ဗသတိဂိုဏ်း)၊ # ဓမ္မဂုတ္တ ဂိုဏ်း၊ # ကဿပိကဂိုဏ်း၊ # သင်္ကန္တိကဂိုဏ်းနှင့် # သတ္တဂိုဏ်း ဟူ၍ တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးမှာလည်း # ဂေါကုလိကဂိုဏ်း၊ # ဧကဗျောဟာရဂိုဏ်း၊ # ဗဟုသုတိကဂိုဏ်း၊ # ပညတ္တိဂိုဏ်း၊ # စေတိယဂိုဏ်း ဟူ၍ ငါးဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဤသို့လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ဂိုဏ်းငယ်-တစ်ဆယ့်ခြောက်ဂိုဏ်း၊ မူလဂိုဏ်းကြီး- နှစ်ဂိုဏ်းနှင့် ပေါင်းလျှင် တစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ထိုတစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်းတွင် မူလဖြစ်သော ထေရဝါဒ ဂိုဏ်းကြီး တစ်ဂိုဏ်းသာ ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်းမရှိ။ မူလအတိုင်း ထားကာ ယနေ့တိုင်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လာကြသည်။ အခြားဂိုဏ်းတို့ကား ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို မူလအတိုင်းမထားဘဲ အရပ်ဒေသတို့ကို လိုက်၍ လည်းကောင်း၊ အခြားဘာသာ အယူဝါဒများသို့ လိုက်၍လည်းကောင်း၊ ကျပ်တည်းကျဉ်း မြောင်းသည် ဟု ယူဆကာ မိမိတို့မကျင့်လို၍ လည်းကောင်း၊ မိမိတို့ လိုရာဆွဲ၍ ဖောက်လဲဖောက်ပြန် မမှန်မကန် ယူဆ၍လည်းကောင်း၊ မလိုသောနေရာကို နုတ်ပယ်ခြင်း၊ လိုသောနေရာကို အသစ်ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်း စသည် တို့ကို ပြုလုပ်ကြ၍လည်းကောင်း မူလပိဋကတ်တော် မဟုတ်တော့ဘဲ တစ်မျိုးတစ်မည် ဖြစ်၍သွားကြတော့သည်။ [[File:BuddhistTriad.JPG|thumb|200px|မဟာယာနဗုဒ္ဓရုပ်ပုံတော်များ၊ဗောဓိသတ္တ အရိမေတ္တယျ၊ ဘုရားလောင်းနှင့် လောကနတ်တို့ပါဝင်သည်။ စီအီး ၂-၃ ရာစုခန့်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာတော်နှစ်-၂၃၅ တွင် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|သီရိဓမ္မာသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ တတိယသင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ ကွဲသွားသော တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်းတို့တွင် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းက အမှူးပြု၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အနီး နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် တိုးတက် ကြီးပွားကာ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့ကို လွှမ်းမိုး၍သွားသည်။ မဟာသင်္ဂီဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့သည် အမည်မထင်ရှားတော့ဘဲ တဖြည်းဖြည်း တိမ်မြုပ် ပျောက်ကွယ်သွားကြသည်။ နောင်အခါ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းတစ်ခုသာ ထင်ရှားကျန်ရှိလေသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ၏ ပေါက်ပွားရာ ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားက ခပ်သိမ်းသော အရာသည် (ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါသင်္ခါရသည်) အမြဲမရှိ၊ မတည်မြဲ ဟု ဟောတော်မူ၏။ သို့သော် ထိုဂိုဏ်းကမူ "အတိတ်၊ အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ ကာလ-သုံးပါး၌ မြဲ၏၊ တည်နေ၏" ဟု ယူဆပြောဟောသည်။ [[File:Khasarpana Lokesvara.jpg|thumb|200px|အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဝလောကီတေသွာရဘုရားအလောင်း ရုပ်တု။ တရုတ်ပြည်နှင့် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတွင် (ကွမ်ရင်ဗောဓိသတ္တ)ဟု လူသိများသည်။]] တတိယသင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]၏ စေလွှတ်ခြင်းဖြင့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ဗမာ(မြန်မာ)၊ သီဟိုဠ်(သီရိလင်္ကာ)၊ ယိုးဒယား(ထိုင်း)၊ ကမ္ဗောဇပြည်(လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား) စသည်တို့သို့ ရောက်သွားသည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာကို အားပေးသော သီရိဓမ္မာ သောကမင်းဆက်ပြတ်၍ ဗြဟ္မဏအယူဝါဒကို အားပေးသော ဆုင်္ဂမင်းဆက် တက်လာသောအခါ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန်လာသည်။ ဗြဟ္မာဏဘာသာ သာမဗေဒင်ကျမ်းအရ ယဇ်ပူဇော်ခြင်း ခေတ်စားလာသည်။ ဆန်းကျမ်းကို စီရင်သော ပိင်္ဂလဆရာကြီးသည်ပင် ယဇ်ဆရာကြီး ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မဇ္ဈိမဒေသမှ တောင်ဘက်သို့ရွှေ့ပြောင်းသွားသည်။ ထို့ကြောင့် တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းလည်း မြောက်ဘက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်ဖြစ်သော မထုရာပြည် ကန္နီရတိုင်း ဂန္ဓာရတိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသည်။ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ ထိုစဉ်အခါ ထိုမြောက်ပိုင်းရှိ တိုင်းတို့၌ ကနိသျှကမင်း အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ကိုရီးယား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တိဗက်၊ ရုရှား၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား၊ နီပေါ၊ ဘူတန် စသည်တို့သို့ရောက်သွားသည်။ ပြောင်းရွှေ့သွားကြရာ၌ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မူရင်း မဂဓဘာသာဖြင့်ရှိသော ပိဋကတ်တော်ကို အခြားဘာသာသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုခြင်း မပြုရအောင် ကျပ်တည်းစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား ကာလ၊ ဒေသ၊ ဘာသာစကား၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သို့လိုက်၍ တစ်စတစ်စ အခြားဘာသာ စကားသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုကြသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် မထုရာပြည်သို့ ရောက်သောအခါ အရိယသဗ္ဗသတိဂိုဏ်း ဖြစ်လာသည်။ ပိဋကတ်တော်ကိုလည်း ဗြဟ္မဏပုဏ္ဏားတို့ လိုလားသော သက္ကတဘာသာသို့ ပြန်ဆိုကြသည်။ ပြန်ဆိုရာ၌ အပြည့်အစုံပြန်ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ လိုရာသို့ ဆွဲဆောင်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ပြန်ဆိုကြဟန် တူသည်။ သာသနာတော်နှစ် ၆၅ဝ-၇ဝဝ (ခရစ် ၁ဝ၆-၁၅၆) အတွင်း သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းဝင် အရှင်ဝါသုမိတ္တနှင့် အရှင်အဿဃောသတို့ ကြီးမှူးသော သံဃာ ၅၀၀ တို့သည် ကနိသျှကမင်းကို အမီပြု၍ ပက်ရှဝါမြို့တော်၌ (သို့မဟုတ်) ကန္နီရတိုင်း ဇလန္ဓာမြို့ကုန္ဓာလဝန္နကျောင်း၌ သင်္ဂါယနာတင် ကြသည်။ ထိုအခါ ဝိဘာသာဋီကာကျမ်းများကို ရေးသား၍ တင်ကြသောကြောင့် ဝိဘာသိကဂိုဏ်း ဟု ခေါ်ကြပြန်သည်။ သင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် အရှင်အဿဃောသသည် ဗုဒ္ဓစရိယမည်သော ဘုရားကျင့်စဉ် ဖြစ်စဉ်ကျမ်းကို ရေးသားသည်။ ယင်းကျမ်း၌ အဓိကကျင့်စဉ် သုံးမျိုးမှာ # သာဝကယာန - သာဝကကျင့်စဉ်၊ သာဝက ဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာန - ပစ္စေကဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ ပစ္စေကဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ဗုဒ္ဓယာန - ဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ သမာသမ္ဗောဓိကျင့်စဉ် ဟူသော ၃ မျိုးဖြစ်သည်။ သာဝကယာနနှင့် သာဝက ဗောဓိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနနှင့် ပစ္စေကဗောဓိ၊ ဗုဒ္ဓယာန နှင့် သမ္မာသမ္ဗောဓိ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ဤနေရာ၌ အကျင့်ကို "ယာဉ်"ဟုဆိုသည်မှာ လိုရာအရပ်သို့ သွားရောက် နိုင်သော၊ လှည်း၊ ရထားတို့ကို ယာဉ်ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့ နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သော အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဟူသော လက္ခဏာ ၃ ပါးကို တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်သည်။ ထို့ပြင် သာဝကအဖြစ်၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓအဖြစ်၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်နိုင် သော အကျင့်ကိုလည်း တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် "ထိုယာဉ် ၃ မျိုး တို့တွင် သာဝကယာနနှင့် ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနတို့မှာ မိမိတစ်ဦးတည်းသာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်နိုင်သဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်းအကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် ယုတ်ညံ့သည်၊ ဗုဒ္ဓယာနသည်သာ မိမိ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သကဲ့သို့ သတ္တဝါအများကိုလည်း ရောက်စေနိုင်သော အကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် မြင့်မြတ်သည်" ဟု ယူဆကြသည်။ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း ဘုရားဆုကိုတောင်း၍ ဗုဒ္ဓယာနအကျင့်ကိုသာ ကျင့်လာကြသည်။ ထို့ကြောင့် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကို ယာနံ-ယာနဂိုဏ်း၊ နောက် မြင့်မြတ်သောအကျင့် ဖြစ်သောကြောင့် ယာနရှေ့က မဟာတပ်၍ မဟာယာန၊ "မဟာယာနဂိုဏ်း" ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုဂိုဏ်းသည် သာသနာနှစ် ၇ဝဝ မှ ၉ဝဝ (ခရစ် ၁၅၆ မှ ၃၅၆) အတွင် လူကြိုက်များသဖြင့် ကြီးပွားလာသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကား ပုဂ္ဂိုလ် အယုတ်-အလတ်- အမြတ် ၃ မျိုး၊ အကျင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗောဓိအကျင့်၊ ပစ္စေကဗောဓိအကျင့်၊ သာဝကဗောဓိအကျင့် ၃ မျိုးစီရှိရာ မိမိတို့အလိုရှိရာ ကျင့်ကို နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ထိုသို့ ယူဆသည်ကိုပင် မဟာယာနဂိုဏ်းက သာဝကဗောဓိအကျင့်နှင့် ပစ္စေကဗောဓိအကျင့် ပါဝင်နေသဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်း အကျင့် ဖြစ်သည်။ ယုတ်ညံ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကို နှိပ်၍ "ဟိနယာနဂိုဏ်း" ဟု အမည် တပ်ကြသည်။ တပ်ကြသော်လည်း အမည်မတွင် မသုံးစွဲကြပေ။ ယနေ့တိုင်အောင် ထေရဝါဒဂိုဏ်း ဟူ၍သာ သုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|200px|စီအီး ၁-၂ ရာစုခန့်က ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝအတွင်း(ခရစ် ၁ဝ၅၆ ခန့်အထိ) မဟာယာနဂိုဏ်းသည် ကျမ်းစာအမျိုးမျိုး ရေးသား၍ ဝါဒအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာကြသည်။ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ ဘုရားထက်ပို၍ ဘုရားအလောင်းကို အရေးပေးလာကြသည်။ ရုပ်တု အမျိုးမျိုး ထုလုပ်ကိုးကွယ်လာကြသည်။ ဘုရားလောင်းကို ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားအနေ၊ နတ်အနေအထား ကိုးကွယ်လာကြသည်။ အချုပ်အားဖြင့် ဘုရားကို ကောင်းကင်ဘုံ၌ အမြဲတည်ရှိနေစေပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဘုံ၌ တည်နေသော ဘုရားမှာ လူ့လောက နှင့် တိုက်ရိုက်မဆက်သွယ်နိုင်သဖြင့် လူနှင့် ဘုရားကြား ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူ လိုနေသည်ဖြစ်ရာ ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ဘုရားလောင်းကို ထားကြသည်။ နောက်တွင် တာရာ စာမုဏ္ဍီ စသော နတ်သမီး နတ်သား ရုပ်တုတို့ကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်း၊ အိုင်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖွဲ့၊ မှော်ပညာ၊ ပယောဂပညာ၊ ဝိဇ္ဇာပညာ၊ ဂန္ဓာရပညာတို့လည်း ဝင်လာကြ သည်။ ရဟန်းများလည်း ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့်လက်ဖွဲ့ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ ပယောဂဆရာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဆရာ၊ ဂန္ဓာရီဆရာများ ဖြစ်လာကြသည်။ ပိဋကတ်တော်နှင့် ညီသည်၊ မညီသည်ကို ဂရုမစိုက်ကြ။ ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ အားထုတ်ခြင်းမရှိ။ ဓမ္မဝိနယကိုလည်း မလိုက်နာကြကာ ယုတ်ညံ့သည့် ရဟန်းဟုခေါ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နှိပ်ကွပ်ချည်နှောင်နိုင်ရန်ပင်ဖြစ်သည်။ "ငါတို့ဘုရားလောင်းများ အကျင့်မဟုတ်" ဟု ကျမ်းစာရေးသားခြင်း၊ ပြောဟောခြင်းကို ပြုကြ သည်။ ကိုယ်တိုင်မှာကား ကျင့်ကြဟန်မရှိကြပေ။ ထိုအချိန်အခါလောက်ကစ၍ ဝိနည်းတရားတော် ကွယ်ပျောက်ပြီး သိမ်ဝင်ခြင်း၊ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းခံခြင်း ရှိတော့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရသည်။ ရသေ့နှင့် ပရိဗိုဇ်များကဲ့သို့ ရဟန်းခံကြတော့သည် ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သည်။ နောက် သာသနာနှစ် ၁၇ဝဝ (ခရစ် - ၁၁၅၆) လောက်တွင် မွတ်ဆလင်တို့သည် အိန္ဒိယ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို သိမ်းယူ ပြီး ဗုဒ္ဓသာသာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ်၍ သာသနာတော်နှစ် ၁၉ဝဝ (ခရစ် ၁၃၅၆) လောက်တွင် လုံးဝ ကွယ်ပျောက်လုမတတ် ဖြစ်သွားလေသည်။ [[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|200px|ရှေးဟောင်းမဟာယာနဗုဒ္ဓပုထိုးတော်များ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ‌ဘောရောဘုဒုရ်ဘုရား]] ကိုးကွယ်သော ဘုရားလောင်းများကို ရှေးဦးစွာ ဗောဓိသတ္တ၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရ ဟူ၍ အမည်နှစ်မျိုးသာ ပေးထားသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ချဲ့ထွင်ကာ # အဝလောကိတေသွာရ - လောကကို အမြဲစောင့်ရှောက်ကြည့်ရှုနေသော ကရုဏာရှင်(လောကနတ်)၊ # မဉ္စူသီရိ - သာယာနှစ်သက်ဖွယ် အသားရေ ရှိသူ၊ # သမန္တဘဒြ - အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမွန် လျက် စီးပွားတိုးတက်စေသူ၊ # အာကာသဂ၊ # ခဂ - ကောင်းကင်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဂဂနဂဉ္စ - ကောင်းကင် ကျောက်မျက်ထွက်သော တွင်းရှိသူ၊ # ပဒုမပါဏိ - ပဒုမ္မာကြာပွင့် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇီရပါဏိ - ဝရဇိန်လက်နက် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇိရဂ - ဝရဇိန်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # သဝ - နီဝရဏ - ဝိကမ္ဗီ - ယိုစီးခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း၊ ခွာအပ်ခြင်းရှိသူ၊ # ကိတ္တိဂ - ကျော်စောခြင်း တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဗျူဟရာဇ - ကိုယ်ပွားခြင်းရှိသော မင်း၊ # န္ဒဇာလီ - မျက်လှည့်ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ # ရတနာဂ - ရတနာတိုက်ခန်းရှိသူ စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားများကား- (၁) ဒါန၊ (၂) သီလ၊ (၃) ခန္တီ၊ (၄) ဝီရိယ၊ (၅) ဈာန၊ (၆) ပညာနှင့် နောက်ထပ် ဖြည့်စွက်ထားသော (၇) ဥပါယ၊ (၈) ပဏိဓာန၊ (၉) ဗလ၊ (၁ဝ) ညာဏတို့ဖြစ်သည်။ === တရုတ်ပြည် === သာသနာနှစ် ၃၂၇ တွင် တရုတ်အမည် လိဖန်ခေါ် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ ရဟန်းတစ်ပါးသည် အိန္ဒိယပြည်မှ အခြားရဟန်း ၁၇ ပါးနှင့် တရုတ်ပြည်သို့ရောက်လာဖူးသည်။ နောက် ၄၂၁ ခုတွင်လည်း ချန်ချအိယင် မည်သော တရုတ် စစ်ဗိုလ်တစ်ယောက်သည် ပါသိယပြည်မှ ရွေဆင်းတု တစ်ဆူ ပင့်လာခဲ့ဖူးသည်။ ဤကား တရုတ် ပြည်သို့ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်ရန် ရှေးပြေးဖြစ်သည်။ သာသနာနှစ် ၆ဝ၇ (ခရစ် ၆၁) တွင် အရှေ့ဟန် မင်းဆက် မင်းထီးခေါ် လိယူချွန် ဘုရင်လက်ထက် မဇ္ဈိမ ဒေသတို့တမန် ၁၈ ယောက်ကိုလွှတ်၍ ပင့်စေရာ အရှင် ကဿပ မာတင်္ဂနှင့် အရှင်ဂေါတရနတို့သည် သက္ကတဘာသာ ကျမ်းစာများနှင့် ဓာတ်တော်တို့ကို မြင်းဖြူပေါ်တွင် တင်၍ ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ လိုယန်မြို့တွင် ပထမဆောက်လုပ်သော ကျောင်းကို မြင်းဖြူကို အစွဲပြု၍ မြင်းဖြူကျောင်းခေါ်သည်။ နောက် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းများကိုလည်း မြင်းဖြူ ကျောင်းပင် ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါက ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ကနိသျှ ကမင်းခေတ်ဖြစ်၍ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ ပင့်ဆောင်လာသော သက္ကတ ဘာသာ ကျမ်းစာများကိုလည်း တရုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုကြသည်။ နောက် တဖြည်းဖြည်း ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်လာသည်။ သာသနာနှစ် ၉၄၃ (ခရစ် ၃၉၉) တွင် တရုတ်ရဟန်း အရှင်ဖာဟိယန် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ် ၁၁၇၃ (ခရစ် ၆၂၉) တွင် အရှင် ဟိယင်ဆိုင် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ်စ် ၁၂၁၅ (ခရစ် - ၆၇၁) တွင် ရှင်အိုင်ဆင် တစ်ကြိမ် ၃ ကြိမ် အိန္ဒိယသို့ သွားကြ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာ စာပေများကို သင်ကြား လေ့လာပြီးလျှင် ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးမှ ပိဋကတ်တော်အမျိုးမျိုးကို ဆောင်ယူခဲ့ကြ၍ တရုတ်ဘာသာပြန်ဆိုကြသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓ သာသနာလည်း တိုင်းရင်းအယူဝါဒများနှင့် ရောထွေးကာ၊ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးကွဲလျက် အယူဝါဒ အမျိုးမျိုး ဖြစ်လာသည်။ (ခရစ် ၅ဝဝ-၆ဝဝ ) တွင်[[ဆရာတော် ဗောဓိဓမ္မ]] တရုတ် ပြည် သို့ ကြွ၍ ချန်ဗုဒ္ဓဘာသာ(ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ) ဂိုဏ်း ကို တည်ထောင်သည်။ ကမ္ဘာတွင် နာမည်ကျော်ကြား လူသိအများဆုံး မဟာယာန [[ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် တရုတ်ပြည်၌ မဟာယာနဂိုဏ်း ကိုးကွယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ (က) ဘုရားများ၊ (ခ) ဘုရား လောင်းများ၊ (ဂ) နတ်များဖြစ်သည်။ ဘုရားမှာ ၅ ဆူထား သည်။ (၁) ပထမ - ဂေါတမသကျမုနိ (တထာဂတ ကိုလည်း တစ်ခါတစ်ရံ သုံးသည်)။ (၂) ဒုတိယ - အမိတာဘာ၊ ပုံမှာ ခေါင်းကြီးကိုယ်သေး၊ ယာလက်ချ၍ လက်ဝါးပြထားသည်။ ဝဲလက်ရင်တွင် ကြာပွင့်ကိုင်ထားသည်။ (၃) တတိယ - ဘေသဇ္ဇ ဇယဂုရု - ဆေးဝါးဘက်ဆိုင်ရာ ဘုရား။ အနာရောဂါ စွဲကပ်နေသူ၊ ကျိုးကန်းနေသူ၊ အကျဉ်း ကျနေသူ၊ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်နေသူတို့ကို ကယ်မစောင့် ရှောက်၏ဟု ယူဆသည်။ (၄) စတုတ္ထ - ဝေရောစန၊ ပုံမှာ လက်နှစ်ဖက် ရင်ပေါ်တွင် ပိုက်ထား၍ လက်ည|ိုးအပေါ် ထောင်ထားသည်။ (၅) ပဉ္စမ - လောရှန၊ ပုံမှာ ယာလက် ပေါင်ပေါ်တွင်ထား၊ ဝဲလက် ရင်တွင်ထားပြီးလျှင် လက်မနှင့် လက်လယ်ထိထားသည်။ ဘုရားလောင်းမှာလည်း ၅ ပါးပင်ထားသည်။ (၁) ပထမ - အဝလောကိတေသွာရ၊ (၂) ဒုတိယ - တရှိချိ - အမိတာဘာ၏ ဒုတိယ သား၊ (၃) တတိယ - မေတ္တယျ၊ ပုံမှာ ပြုံးရွှင်နေသော လူဝကြီး၊ အဝတ်ကို ဖယ်၍ ဝမ်းပိုက် ပူပြီးကို ဖော်ပြထားသည်။ ယာလက် ပန်းခက်ပန်းပွင့်ကိုင်၍ ဝဲလက် နောင်အခါပေးမည့် ချမ်းသာလက်ဆောင်များ ပါရှိသည့် အိတ်ဝကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်။ (၄) စတုတ္ထ-မဉ္စူသီရိ၊ ပုံမှာ ခြင်္သေ့ပေါ်တွင်စီးသည်။ (၅) ပဉ္စမ - သမန္တဘဒြ၊ ပုံမှာ ဆင်ပေါ်တွင် စီးသည်။ အရဟတ်များမှာ (၁) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ (၃) အရှင် မဟာကဿပ၊ (၄) အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၊ (၅) အရှင်သုဘူတိ၊ (၆) အရှင်ပူရဏ၊ (၇) အရှင်ကုတျဝယ၊ (၈) အရှင်ဥပါ လိ၊ (၉) အရှင်ရာဟုလာ၊ (၁ဝ) အရှင်အာနန္ဒာတို့ဖြစ်သည်။ နတ်များမှာ ထင်ရှားသောနတ် ၂၄ ပါးကိုပြသည်။ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ ယမမင်း၊ စာတုမဟာရာဇ် ဆိုင်ရာ နတ်များ ပါသည်။ ကွန်ဖုဇီးနှင့် စာပေဘက်ဆိုင်ရာ နတ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ ရဟန်းပြုပုံမှာ ပထမ လူအဖြစ်နှင့် ငါးပါးသီလ၊ ဒုတိယ သာမဏေအဖြစ်နှင့် ဆယ်ပါးသီလ၊ တတိယ ရဟန်းပြု၊ စတုတ္ထ ဘုရားလောင်းအဖြစ်နှင့် ပါရမီ ဖြည့်ရသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နောက်ဆုံး စခန်းအဖြစ် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်သကဲ့သို့ မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာလည်း နောက်ဆုံးစခန်းအဖြစ် အတိုင်းအရှည်အဆုံးမရှိ ကိုယ်ရောင်ရှိသော အမိတာဘာဘုရား (ဝါ) အတိုင်းအရှည် အဆုံးမရှိ အသက်ရှည်သော အမိတာယုဘုရားစံရာ အနောက်အရပ်ရှိ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၍ ချမ်းသာ သုခနှင့် ပြည့်စုံသော သုခဝတီပြည်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်ခြင်းဖြစ်လေသည်။ === ဂျပန်ပြည် === သာသနာနှစ် ၁ဝ၉၆ (ခရစ် ၅၅၂) တွင် ကိုရီးယားပြည်၌ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေသဖြင့် ကိုရီးယားဘုရင် ကုဒရက ဂျပန်ဘုရင်ထံ အကူအညီတောင်းရာ၌ လက်ဆောင် အဖြစ် မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ကျမ်းစာများနှင့် ဘုရား ရုပ်တုတော်မျာကို ပို့လိုက်သည်။ ဤကား ဂျပန်ပြည်သို့ ဗုဒ္ဓရုပ်သာသနာ အစရောက်ခြင်းတည်း။ နောက်သာသနာနှစ် ၁၁၃၇ (ခရစ် ၅၉၃) တွင် ဘုရင်နှင့်တကွ တစ်ပြည်လုံး ကိုးကွယ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်သော ဥပဒေတို့ကိုလည်း ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို အခြေခံထား၍ စီမံကြသည်။ ထင်ရှားသော ကျောင်းကြီးတို့နှင့် တန်ဆောင်းကြီး တို့ကိုလည်း ဆောက်လုပ် ကြသည်။ အယူဝါဒလည်း တရုတ်ပြည်၌ကဲ့သို့ပင် မဟာယာန ဂိုဏ်း ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘုရားလောင်း အယူဝါဒဖြစ်သည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် တိုင်းရင်း အယူဝါဒနတ်များ ဝင်လာသဖြင့် ရှုပ်ထွေးလာသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာသည်။ ဂျပန်ဘုန်းကြီးတို့လည်း မိမိတို့ဂိုဏ်းအလိုက် အမျိုးမျိုး ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ရှေးအခါက ဂျပန်မဟာယာန ဂိုဏ်းသည် သိမ်သင်၍ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းမပြုသော်လည်း အိမ်ထောင်ပြုခြင်း မရှိကြ။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ရှိသည့်အနက် ဂျိုဒိုဂိုဏ်း ဟိုနင် ဆရာတော်ကြီးလက်ထက် သာသနာ နှစ် ၁၆၇၇-၁၇၅၆ (ခရစ် ၁၁၃၃-၁၂၁၂) လောက်တွင် ယင်းဆရာတော်ကြီးသည် မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေး အသက် ၃ဝ ကျော်တွင် မင်းမျိုးတစ်စုက ဆရာတော်ကြီးထံ ရှိုနင်ဆရာတော် ကလေး အတွက် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သည့် ဂိုဏ်း တည်ထောင် ရန် အကြိမ်ကြိမ် ခွင့်တောင်းသဖြင့် နောက်ဆုံး၌ ခွင့်ရရှိလေ သည်။ ထိုအခါ ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေးသည် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းမှ ခွဲထွက်ကာ ထားမာဟိခေါ် မင်းမျိုးမင်းနွယ် အမျိုး သမီးနှင့် လက်ထပ်ပြီးလျှင် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သော ရှင်ဂိုဏ်းစ၍ တည်ထောင်သည်။ ယင်းဂိုဏ်းသည် လူကြိုက်များ၍ ကြီးပွား လာသည်။ ဂိုဏ်းကို ဆရာတော်ကလေး၏ သားမြေးအဆက် ဆက်တို့ သာသနာပိုင်အဖြစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်လာကြသည်။ နောက် အတန်ကြာသော် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းသည် လည်းကောင်း၊ အခြားဂိုဏ်း တို့သည်လည်းကောင်း အိမ်ထောင်ပြုကြလေသည်။ ရဟန်း ဆိုသော်လည်း အိမ်ထောင်သည် လူဝတ်ကြောင်နှင့် လွန်စွာ မခြားတော့ပြီ။ === တိဗက်ပြည် === တိဗက်ပြည်သည် ဗုဒ္ဓသာသနာ မရောက်မီ စုန်းနတ်တစ္ဆေ စသည်တို့နှင့် ရောပြွမ်းလျက် ရှိသည်။ လူကိုပင် ယဇ်ပူဇော်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၂ (ခရစ် ၆၃၈) တွင် ဘုရင်ဆရုန်စဉ်ဂံပိုသည် နီပေါ ပြည်ဘုရင် အံသုဝါမန်၏ သမီးတော် ဘရိကုဋိနှင့် လက်ထပ်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၅ (ခရစ် ၆၄၁) တွင် တရုတ်မင်းသမီး ဝင်ချအင်နှင့် လက်ထပ် ပြန်သည်။ မင်းသမီးတို့သည် ဗုဒ္ဓဝါဒီများ ဖြစ်ကြ၍ ဘုရင် မင်းမြတ်အား ဗုဒ္ဓသာသနာအကြောင်း အမြဲဟောပြောသဖြင့် ဗုဒ္ဓဝါဒီ ဖြစ်လာသည်။ ဘုရင်သည် မိဖုရားနှစ်ပါး အကြံပေးချက်အရ အိန္ဒိယ ပြည်နှင့် နီပေါပြည်သို့တမန်များ စေလွှတ်သည်။ အိန္ဒိယပြည် သို့သွားရသော သံသည် အိန္ဒိယပြည်တွင် အတန်ကြာနေ၍ စာပေများ သင်ကြားပြီးလျှင် ပိဋကတ် ကျမ်းစာတို့ကို ယူဆောင်ကာ သာသနာနှစ် ၁၁၉၄ (ခရစ် ၆၅ဝ) လောက် တွင် တိဗက်ပြည်သို့ပြန်ရောက် လာသည်။ တိဗက်ပြည်သို့ ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာကား ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာများကိုလည်း တိဗက်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုသည်။ ဘုရင်လည်း သာသနာ ပြုမင်းဖြစ်၍ အလွန် ထင်ရှားလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၂၉၄ (ခရစ် ၇၅ဝ) လောက်တွင် ဆရုန်စဉ်ဂံပို ဘုရင်၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော သိဆရုန် ဒတ်စတန် ဘုရင်တက်လာ၏။ ထိုဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီး၏ ဗုဒ္ဓဝါဒီဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တိုးတက် ခိုင်မြဲလာသည်။ လာမာဘုန်းကြီး ဝါဒကိုလည်း စ၍ထွင်သည်။ တိဗက် ဘာသာလာမာကား မြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ဘုရင်သည် သာသနာပြုရန် ရဟန်းတစ်ပါးကို အလိုရှိသဖြင့် အိန္ဒိယပြည်သို့စေလွှတ်ရာ၊ နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ နေသော အရှင်ဂုရုပဒုမ သမ္ဘဝကို ရခဲ့သည်။ ထိုမထေရ်လည်း လာမာဂိုဏ်းကိုစ၍ တည်ထောင်သည်။ တိဗက်ပြည်၌ရှိသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယခင်က ရှိနှင့်သော စုန်း - နတ် - တစ္ဆေ - ပယောဂတို့ကို နိုင်နင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရကား အလွန် ကြည်ညိုကြသည်။ တိဗက်ပြည်ပ မဟာယာနဂိုဏ်း သည် တရုတ်ပြည်၊ ဂျပန်ပြည်တို့ကဲ့သို့ တဖြည်းဖြည်း ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၈၁၄ (ခရစ် ၁၂ရဝ) တွင် တရုတ် ပြည်၌ အလွန် တန်ခိုးကြီးသော ကူဗလိုင်ခန် ဘုရင်သည် ထိုစဉ်အခါက တိဗက်ပြည်ကိုပါ အာဏာပျံ့နှံ့သည်။ ဘုရင် သည် တိဗက်ပြည်ကို အုပ်စိုးရန် သကျပဏ္ဍိတ မည်သော လာမာဘုန်းကြီးအား အပ်နှင်းသည်။ ဘုန်းကြီးလည်း ဘုရင်ခံ သဘောဖြင့် အုပ်စိုးရသည်။ ထိုစဉ်အခါ ကစ၍ ရဟန်းမင်း အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ နောက်လည်း လာမာဘုန်းကြီးများ ဆက်ကာဆက်ကာ လာခဲ့သဖြင့် ယနေ့တိုင်အောင် လာမာ ဘုန်းကြီးက မင်းအဖြစ် သာသနာပိုင်အဖြစ် ဆက်ခံအုပ်စိုး လျက် ရှိလေသည်။ အထူးအားဖြင့် ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နမော တဿ ဘုရားရှိခိုးကို အလွန်အလေးပြုသကဲ့သို့မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာ လည်း တရုတ်က နန်-မော-အို-မိတ-အို-ဖူး၊ ဂျပန်က နမော-အမိဒ-ဘုတ်စု၊ ကိုရီးယားက န-မော- အမိဒ-ပု(လ်) ဟု အသီးအသီးရှိသော ဘုရားရှိခိုးတို့ကို အလွန်အလေးပြုကြ သည်။ အမြဲလည်း ရှိခိုးကြသည်။ === မြန်မာပြည် === သာသနာနှစ် ၂၃၅ တွင် မြန်မာပြည် တောင်ပိုင်းသို့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်။ ပုဂံ အနီး မင်းနန်သူအရပ် ဘုရားသုံးဆူနှင့် နန္ဒမညစေတီများအတွင်းရှိ ဆေးရေးရုပ်များကို ထောက်၍ သာသနာနှစ် ၁ဝဝဝ ကျော် ၁၁ဝဝ (ခရစ် ၄၅၆-၅၅၆) အတွင်း မြန်မာပြည် မြောက်ပိုင်း သို့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ရဟန်းတို့မှာ အရည်းကြီးတို့ ဖြစ်ဟန်တူသော်လည်း အမှန်တကယ် ထိုအရည်းကြီးတို့သည် မဟာယာနရဟန်းများ လုံးဝ မဟုတ်ကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုထားပါသည် မဟာယာနဂိုဏ်းတွင် သက္ကတဘာသာရင်းနှင့် ရှိ၍ တရုတ်စသော ဘာသာအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းများအနက် ထင်ရှားသော ကျမ်းများကား (၁) မဟာ ဝတ္ထု၊ (၂) လလိတဝိတ္ထာရ၊ (၃) သဒ္ဓမ္မပုဏ္ဍရိက၊ (၄) သုခဝတီဗျူဟာ၊ (၅) ဗုဒ္ဓစရိတ၊ (၆) အဋ္ဌသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၇) စတ္တသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၈) ဝဇီရဆေဒိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၉) မူလမဇ္ဈိမကကာရိကာ၊ (၁ဝ) ဓမ္မသင်္ဂဟ၊ (၁၁) အဝဒါန ဇာတက၊ (၁၃) ဒိဗျာဝဒါန၊ (၁၃) ဒသဘူမိကသုတ္တ၊ (၁၄) မဟာယာနသုတ္တလင်္ကာရ၊ (၁၅) ဗောဓိသတ္တဘူမိ၊ (၁၆) လင်္ကာဝတာရသုတ္တ၊ (၁၇) သမာဓိရာဇ သုတ္တ၊ (၁၈) သုဝဏ္ဏပဘာသ၊ (၁၉) ကရုဏာပုဏ္ဍရိကသုတ္တ၊ (၂ဝ) ဇာတကမာလာ၊ (၂၁) ရဋ္ဌပါလပရိပစ္ဆ၊ (၂၂) နာဂါနန္ဒ၊ (၂၃) သိဿသမုစ္စယ၊ (၂၄) ဗောဓိစရိယာဝတာရ၊ (၂၅) သိဿလေခ၊ (၂၆) ကာရဏ္ဍဗျူဟာ၊ (၂၇) မဟာဗျုပ္ပတ္တိ၊ (၂၈) ဗောဓိသတ္တ အဝဒါနကာလပါလတာတို့ဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်း တို့အား သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝ ခန့်အထိ ရေးသား သော ကျမ်းတို့ဖြစ်သည်။(ဦးကြီးဖေ)<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==မှတ်စု== {{reflist|group=note|2}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:ဘာသာရေး]] [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] qp0m05qbfzh62cp2uogw6thsytfgjg2 879993 879991 2025-07-03T21:30:43Z 67.243.162.132 The statement on five Mahayana Buddhist texts 879993 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[ဖိုင်:Shakyamuni Buddha with Avadana Legend Scenes - Google Art Project.jpg|thumb|တီဗက်ရိုးရာ ထျန်ခါပန်းချီဖြင့် ပူဇော်ထားသည့်သကျမုနိဂေါတမဗုဒ္ဓပုံတော် ]] {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] '''မဟာယာနဂိုဏ်း''' ({{lang-en|Mahayana}}; {{lang-sa|महायान'}}; ကြီးမြတ်သောယာဉ် (သို့) လမ်းစဉ်)သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ကျမ်းစာ၊ အတွေးအခေါ် နှင့် ကျင့်စဉ်များပါဝင်သော ကြီးမားသည့် သာသနာအစုအဝေးကြီးဖြစ်၏။ ယခုအချိန်အထိ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေရဝါဒအပါအဝင်)အသိုင်းအဝိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးထားသည့် သာသနာတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး တစ်ရာစုခန့်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသည် ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုသည်။ မဟာယာနဟူသောဝေါဟာရသည် ဗောဓိသတ္တ(ဘုရားလောင်း)ဖြစ်ရေးနှင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေး လမ်းစဉ်တို့အား ရည်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အဓိကပန်းတိုင်ကြီးနှစ်ခုမှ မိမိကိုယ်ကို သံသရာတည်းဟူသောဒုက္ခပင်လယ်ထဲမှ ကယ်တင်ရန် နှင့် ဒုတိယမှာ မိမိနှင့်အတူ သံသရာထဲတွင်ဒုက္ခရောက်နေသော သတ္တဝါအပေါင်းကိုပါ နိဗ္ဗာန်သို့ လမ်းပြပေးရမည်ဟူသော ကယ်တင်ခြင်းပန်းတိုင်တို့ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို တစ်နည်းအားဖြင့်လည်း ''ဗောဓိသတ္တယာန''၊ ''ဗုဒ္ဓယာန'' နှင့် ''ဧကယာန'' ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြသည်။ အကြောင်းမူကား မဟာယာနယုံကြည်သူများက ထေရဝါဒကဲ့သို့ အရဟတ္တ([[ရဟန္တာ]])ဖြစ်ရေးကို အစပထမ ဦးတည်ကျင့်သုံးသော်လည်း [[ကိလေသာ]]အပြစ်များစင်ကြယ်၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်းသည် သံသရာ၏ အဆုံးမဟုတ်ကြောင်း ဆိုလေသည်။ ရဟန္တာအဖြစ်ဆိုက်ရောက်သောအခါ ကိလေသာအညစ်အကြေးကင်းစင်သွားသော်လည်း ကြွင်းသောသတ္တဝါတို့အား တရားပြရန်သံသရာဝဋ်မှ ကယ်တင်ရန် ဗောဓိသတ္တကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြံရမည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် "ဧကယာန" ဟုခေါ်ဆိုရခြင်းဖြစ်ပြီး သဒ္ဓမ္မပုဏာရိကာသုတ္တံ(မဟာယာန)တွင် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]သည် ရဟန္တာ၊ [[ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ]] နှင့် [[ဗုဒ္ဓ]] ဖြစ်ခြင်းသည် ကွဲကွာနေသော ကျင့်စဉ်လမ်းစဉ်များမဟုတ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေးကိုသာ ဦးတည်နေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း တစ်ခုတည်းသောလမ်း ဧကယာနကြီးဖြစ်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။ '''ဝဇီရယာန''' သည် မဟာယာန၏ အကိုင်းအခက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မြောက်မြားစွာသော ဗုဒ္ဓတန္တရကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြသည်။ ဤနည်းလမ်းဖြင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရန် ပို၍ လျင်မြန်သည် ဟု ဆိုထားသည်။ ဝဇီရယာနကို အများသောအားဖြင့် [[တိဘက်]]တွင် တိုးတက်ပြန့်ပွားပြီး တခြားသော တရုတ်ပြည် နှင့် ဂျပန်ပြည်တွင်လည်း တမူထူးခြား ကိုးကွယ်ကြသူ ကျင့်ကြံသူ ရဟန်း၊ ဥပသကာတို့လည်း ယနေ့တိုင်ရှိသေး၏။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်ပြည်ရှိ ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ(Shingon Buddhism)သည် ဝဇီရယာနကျင့်သော မဟာယာန၏ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်လေသည်။ မူလအစပိုင်း၌ မဟာယာနအယူအဆသည် သေးငယ်သော်လည်း အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာအဝန်းဝိုင်း၌ စွမ်းအားကြီးသော အားတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>"သုည"></ref> နာလန္ဒာ၊ ဝိကရာမာရှိလာ (Vikramashila)ကဲ့သို့သော မဟာယာနနှင့် ဆက်စပ်သည့် ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်များနှင့် ပညာသင်ကြားရာနေရာများသည် ၇ ရာစုနှင့် ၁၂ ရာစုတို့တွင် ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းခဲ့ကြသည်။<ref>"သုည"></ref> သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ မဟာယာနသည် တောင်အာရှ၊ အလယ်အာရှ၊ အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှများသို့ ပြန့်နှံ့ခဲ့ကြ၍ ယနေ့ခေတ်တွင် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ ဗီယက်နမ်၊ နီပေါ၊ မလေးရှားနှင့် ဘူတန်တို့တွင် ဆက်လက်တည်ရှိ အားကောင်းကြသည်။<ref>{{cite book|last=Foltz|first=Richard|url=https://books.google.com/books?id=sZRGAQAAQBAJ&q=buddhist+viharas+found+in+modern+day+iran&pg=PA95|title=Religions of Iran:From Prehistory to the Present|date=2013|isbn=978-1780743097|page=95|quote=In the centuries before the Arab conquests Buddhism was spread throughout the eastern Iranian world. Buddhist sites have been found in Afghanistan, Turkmenistan, Uzbekistan, and Tajikistan, as well as within Iran itself.|access-date=2017-12-18}}</ref> ၂၀၂၄ စစ်တမ်းအရ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အားလုံးတွင် *အာရှတိုက်၌ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၆% ဖြင့် အကြီးမားဆုံးသော ဂိုဏ်းကြီးတစ်ခုဖြစ်၍၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၆%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၈%၊ * မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၅%၊ * ဥရောပတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၅%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၅%၊ * အာဖရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၄၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၅%၊ * ဩစတြေးလျတိုက်နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၀%၊ * တောင်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၆၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၀% အသီးသီးဖြစ်ကြသည်။ <ref>{{cite book|last1=Johnson|first1=Todd M.|url=http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|title=The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography|last2=Grim|first2=Brian J.|publisher=Wiley-Blackwell|year=2013|location=Hoboken, NJ|page=36|accessdate=2 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020100448/http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|archivedate=20 October 2013|url-status=dead|df=}}</ref> == မဟာယန၏လှုပ်ရှားမှုများ == [[File:Prajnaparamita Java.jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ|မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပညာပါရမီတာ(ပညာပါရမီ) ကိုကိုယ်စားပြုသော သဘောဖြင့်တွေ့ရသော ပညာပါရမီတာဘုရားအလောင်းတော် (အင်ဒိုနီးရှား ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယလက်ရာ)]] [[ဖိုင်:Shingon Altar Ming Ya Buddhist Foundation of L.A., 2010.jpg|thumb|ဂျပန်ပြည် ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရား‌‌‌စင်]] မဟာယာနလှုပ်ရှားမှုသည် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]မှ ဆင်းသက်လာသည်ကို တွေ့ရှိရသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက အများပိုင်နှစ် ပထမရာစု(1st CE) (သို့မဟုတ်) အများပိုင်နှစ်မတိုင်မီ ၁-ရာစု(1 BCE)တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၌စတင်ခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။ ပညာရှင်များက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာနလှုပ်ရှားမှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာ အများပိုင်နှစ် ပဉ္စမရာစုတွင်ဖြစ်သည် ဟု ကိုင်စွဲထားကြသည်။ ယင်းအချိန်မှစပြီး မဟာယာန၏ ပေထက်အက္ခရာကျောက်စာများကို ကမ္ပည်းမှတ်တမ်းများအဖြစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အများပိုင်နှစ် ဧကာဒသမရာစု ([[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာန တည်ရှိနေဆဲ၊ မဟာယာနသုတ်(သုတ္တန်)များကို ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် တူညီသော သုတ်(သုတ္တန်)အပေါ်တွင် များစွာသော မူကွဲများသည် မဟာယာန၏သမိုင်းကို ပညာရှင်များ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် အသုံးမဝင်ပါ။ သမိုင်းစဉ်ဆက်အရ မဟာယာနသည် အရှေ့အာရှတိုက်တခွင်သို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်။ ယနေ့အထိ မဟာယာနကို အဓိကကျင့်သုံးနေသော နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၊ ကိုရီးယား၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]]နှင့် [[မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံ|မွန်ဂိုလီးယား]]တို့ ဖြစ်သည်။ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကို ယနေ့အထင်ကရ သင်ကြားနေသည့် ကျောင်းတော်များမှာ သုခဝတီဂိုဏ်း(Pure Land Buddhism)၊ ဇင်(Zen)၊ နီချီရန် ဗုဒ္ဓဘာသာ(Nichiren Buddhism)၊ ရှင်းဂွန်းတန္တရဂိုဏ်း(Shingon)၊ [[တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ|တိဗက်တန္တရ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]နှင့် တင်ဒိုင်းဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ဆုံးသုံးဂိုဏ်းသည် မဟာယာနနှင့် ဝဇီရယာန နှစ်ခုစလုံးကို ကျင့်ကြံကြသည်။ == မဟာယနဂိုဏ်းများ၏ယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်များ == [[File:Buddha Amithaba.jpg|thumb|တိဗက်ရိုးရာ ပိုးထည်ပန်းချီဖြင့် ဆွဲထားသော အာမိတာဘပုံ]] မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရှေးဦးဗုဒ္ဓဝါဒအယူအဆတွင် အခြေခံကျကျတွေ့မြင်ရသည့် သံသရာမှလွတ်မြောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားတော်ကို အခြေခံထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ယုံကြည်ကျင့်သုံးသကဲ့သို့ သစ္စာလေးပါး မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးအကျင့်တရား အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ တရား ပဋိစ္စသမ္မပါဒ်တို့ တရား တို့ကိုလည်ထားကျင့်သုံးသော ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင်လျှက်ရှိသော ဖန်ဆင်းရှင်ကိုးကွယ်သော အယူဝါဒ , ဟိန္ဒူဝေဒ အယူအဆဖြစ်မြဲသော ထာဝရတည်သောမြဲသော အတ္တမဗြဟ္မဏဝါဒ များသည် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် လုံးဝမရှိ လက်လည်းမခံဖြစ်သည်။ တချို့သော မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက မဟာယာနဟူသည်ကား အင်းအိုင်လက်ဖွဲ့အဆောင်အယောင်အားပေးသောဝါဒ ၊ ဝိနည်းသိက္ခာမရှိသောရဟန်းတို့​၏ အဓမ္မဝါဒ ၊ ထာဝရဘုရားကိုးကွယ်သော ဗုဒ္ဓအားထာဝရဘုရားအဖြစ်သတ်မှတ်သော အဓမ္မအယူအဆ နှင့် ပိဋကတ်သုံးပုံ ဘုရားဟောဝစန မရှိသော အတုအယောင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟူ၍ လွဲမှားစွာ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူခြင်း အမြင်ဖြင့်ဝေဖန်ခြင်း ကြားဖူးရုံမျှဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းများဖြင့် လွဲမှားစွာထင်မြင်နေကြသည်။ အမှန်စင်စစ်မှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ပရိယတ္တိ ပရိပတ္တိ ပဋိဝေဓ သာသနာသုံးရပ်လုံး ထွန်းကားလျှက်ရှိသလို ကိုယ်ပိုင် ဝိနည်း အဘိဓမ္မ သုတ္တံ တရားများကိုလည်း တရုတ်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း တိဗက်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း ရှိသည်။ မူလပိဋကတ်မှာ သက္ကတစာပေဖြင့် ရှိသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မူလသက္ကတတြိပိဋကတ် ကို ဘာသာပြန်ထားသည့် တရုတ် နှင့် တိဗက်ဘာသာဖြင့်သာတွေ့ရတော့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တရုတ်ဘာသာပိဋကတ်ကို ကိုရီးယားနှင့်ဂျပန်ဘာသာတို့ဖြင့် ပြန်ဆိုပြီးစီးထားလျှက်ရှိကြပြီး ၂၀ရာစုအစောပိုင်းတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းဂန်တစ်ချို့ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း အပြီးပြတ်ပြန်ဆိုနိုင်ခြင်းမရှိသေးပေ။ မဟာယာနပိဋကတ်ကိုလည်း ထေရဝါဒကဲ့သို့ နိကာရ်ငါးရပ်ခွဲလေ့လာနိုင်သည်။ နိကာယ် ဟူသောဝေါဟာရကို အဂ္ဂမ ဟု သက္ကတပိဋကတ်တွင် သုံးနှုံးသည်။ အဂ္ဂမ ငါးရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ ၁။ ရှည်သောသုတ္တံများကိုဖွဲ့ထားသော ဒီဃအဂ္ဂမ ၂။ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော သုတ္တံများကို့ ဖွဲ့ထားသော မဇ္ဈိမအဂ္ဂမ ၃။ အချင်းချင်းဆက်နွယ်နေသောသုတ္တံများကိုဖွဲ့ထားသော သံယုတ္တအဂ္ဂမ ၄။ အင်္ဂါအရည်အတွက်အလိုက်စုစည်းထားသော သုတ္တံဒေသနာအစု အဖြစ် အင်္ဂုတ္တရနိကာယ ၅။ သေးငယ်လှသောသုတ္တံများ ၊ အခြားသော ကျမ်းဂန်များ နှင့် အဘိဓမ္မာကျမ်းများ ပါဝင်သည့် ခုဒ္ဒကအဂ္ဂမ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုဘဝပုံစံသည် သန့်ရှင်းသော မြေကျောင်းတော်ရှိ ပြင်းထန်သောအာရုံစူးစိုက်ထားမှု တစ်ခုဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ အရှေ့အာရှတစ်လွှား၌ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းတွင်လည်း ကြီးမားအကြောင်းအရင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ အရှေ့အာရှတွင် စိတ်၏မူလအခြေခံများသည် ဘုရားရှိခိုးရွတ်ဆိုခြင်း၊ မန္တာန်ရွတ်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ဓရဏပရိတ် ရွတ်ခြင်းတို့အပေါ်တွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ အမှီသဟဲပြုနေသည်။ မဟာယာနသုတ်များ ရွတ်ဖတ်ပူဇော်ခြင်းနှင့် [[တရားရှုမှတ်ခြင်း|တရားအားထုတ်ခြင်း]]များပေါ်တွင် မှီခိုနေပါသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဘုန်းကြီးအများစုသည် သန့်ရှင်းသောမြေကျောင်းတော်၏ အဆိုအတိုင်းကျင့်ကြံအားထုတ်ကြပြီး အချို့သော ဘုန်းကြီးများသည် ဇန်ကျောင်းတော်၏ သင်ကြားမှုများနှင့် ပေါင်းစပ်ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြသည်။ မဟာယာနကျောင်းအများစုသည် ဘုရားမဖြစ်သေးသည့် ဗောဓိသတ္တ (बोधिसत्त्व)များ၏ နတ်ကွန်းများကို လည်း ယုံကြည်သက်ဝင်မှုရှိသည်။ ဗောဓိသတ္တများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထူးချွန်မှု၊ ဆုံးခန်းတိုင်ထက်မြက်သည့် အတတ်ပညာ၊ လူသားများနှင့် အခြားဘုံများ (တိရစ္ဆာန်၊ တစ္ဆေသရဲ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက်နတ်များ စသည်တို့)ကို ကယ်တင်ရေးတို့ကို ရရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။ မဟာယာနတွင် ဗုဒ္ဓသည်အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး အချိန်တိုင်း၊ နေရာတိုင်းနှင့် [[၃၁-ဘုံ|သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ]]တွင်ပါရှိသူအဖြစ် သိမြင်ထားပြီး၊ ဗောဓိသတ္တများသည် အများကောင်းကျိုးအတွက် ထူးချွန်သော အရည်အသွေးစံများကို ကိုယ်စားပြုရန် ရောက်ရှိလာကြသည် ဟု သိမြင်သည်။ ဇင်(ဈာန်)ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဟာယာန၏ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ကယ်တင်ခြင်း၊ အဆိုအမိန့်၏ တရားရိပ်များအပေါ် ချိန်ရွယ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗောဓိသတ္တများ၏ ဗိမာန်ကို သိစိတ်၏ကိုယ်စားပြု သွင်ပြင်များအဖြစ် မြင်သည်။ (ဥပမာ – အဝ​လောကိ​တေသွာရ (Avalokiteśvara)ကဲ့သို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ကိုယ်ပိုင် သနားစာနာစိတ်ပင်ဖြစ်သည်။) == မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို ယေဘုယျအားဖြင့် စရိုက်ခွဲခြားခြင်း == # အားလုံးနှင့်ဆိုင်သောလမ်းစဉ် – အားလုံးသော မဟာယာနကျောင်းတော်များသည် လူတိုင်း ဗုဒ္ဓဘုရားဖြစ်နိုင်သည်ကို နာခံလိုက်နာဆဲဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- ဓမ္မစကြာသုတ်) # ဗောဓိစိတ္တဆိုသော အမှန်တစ်ကယ်ပြည့်စုံစွာ သိရှိနားလည်ခြင်း။ (ဥပမာ- အမျိုးမျိုးသော ပရောဇန ပါရမီသုတ်များ) # သနားစာနာစိတ်ကောင်းမှု ပေးနိုင်ခြင်းမှတဆင့်။ # လူသားထက်ကျော်လွန်သော စိတ်သမာဓိ၊ ၎င်းတွင် ပြောင်းလဲမှုမရှိသော ဗုဒ္ဓဥပဒေသသည် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတွင် တည်ရှိနေခြင်း။ (ဥပမာ- ဗုဒ္ဓသဘာဝနှင့် [[မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်]]၊ [[အင်္ဂုလိမာလသုတ်]]၊ [[သီရိမာလသုတ်]]နှင့် [[တတ္ထ ဂတ္တ ကမ္ဘာသုတ်]]) *မဟာယာန၏ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာတွင် ပထမစရိုက်လက္ခဏာသုံးမျိုးကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ အချို့သော မဟာယာနကျောင်းတို့တွင် သဘာဝလွန်ကျင့်စဉ်များကို စိတ်ဝင်စားမှု မပြသသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏သဘာဝကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ *တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မဟာယာန၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုသည် ကယ်တင်ခြင်းအပေါ်တွင် အဓိကထား သုံးသပ်ပြီး တမလွန်ဘဝနှင့် သက်ဆိုင်ရာဘုံဌာနများဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။ (ဥပမာ- [[သုခဝတီသုတ်]]) == မဟာယာနနှင့် ထေရဝါဒ == [[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို မဟာယနတို့က ဟိနယာန(ယုတ်ညံ့သောလမ်းစဉ်)အဖြစ် ဖော်ပြနေကြသော်လည်း အချို့သော စာပေရေးသားသူများက "မဟာယာနအမြင်မှ အချို့သောကိစ္စရပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မပြုကြရန်" ထောက်ပြပြောဆိုထားကြသည်။ ထိုတွင် ထေရဝါဒ၏ရှုမြင်ပုံသည် ဟိနယာနဆိုသည်မှာ ထေရဝါဒနှင့် ကွဲပြားခြားနားသည်ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ထားသည်။ မဟာယာန၏ ဘုရားရှင်ချမှတ်ခဲ့သည့် ဓမ္မဝိနယ(ဝိနည်း)နှင့် ဩဝါဒများကိုလက်ခံထားခြင်း မရှိသည့်အတွက် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေကြီးဝါကြီးတို့၏ လမ်းစဉ်)သည် ဟိနယာနဂိုဏ်းကို အတန်းအစားခွဲခြားရာတွင် သီးသန့် လက္ခဏာများအပေါ်မူတည်၍ ပြုလုပ်ရန် ကျိုးကြောင်းပြထားသည်။ ၎င်းတို့ ထောက်ပြသည်မှာ မဟာယာနတို့အပေါ်ဝေဖန်မှု၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ထေရဝါဒသည် ယနေ့ခေတ်တွင် မရှိတော့ပြီဖြစ်သော သဗ္ဗေတိဝါဒဂိုဏ်းနှင့် မတူညီကြောင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒသည် လွတ်လပ်သည့်အတွေးအခေါ် ဝါဒများ တည်ရှိနေခြင်းကို တင်ပြပြောဆို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်းမရှိပါ။ ဤမှာ ထေရဝါဒသည် ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘုရားရှင် ဆုံးမခဲ့သည့် မူလဗုဒ္ဓဘာသာကို ထိန်းသိမ်းထားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင် ခေတ်ပြိုင် ထေရဝါဒဘာသာဝင်များညွှန်ပြသည်မှာ မဟာယာန အတွေးအခေါ်ဆီသို့ ရှေးရှုသည့် စာနာမှုရပ်တည်ချက်တစ်ရပ်အဖြစ် မေတ္တာသုတ် နှင့် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ(အလယ်အလတ်လမ်း)ပေါ်မှ စာနာခြင်း ကဗျာစာပိုဒ် (Mūlamadhyamakakārikā)တို့တွင် တွေ့ရှိရသည် ဟု ဆိုသည်။ မဟာယာနကိုးကွယ်သူများတွင် သဗ္ဗေတိဝါဒနှင့် သတ္တရံတိကများ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာသော တွေးတောကြံစည်ချက်များကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ရသည်။ "သုည(ဘာမှမရှိခြင်း)"အဆိုအမိန့်ကို အထူးပြုလေ့လာရာတွင် ကာလူး ပဟာန (Kalupahana)သည် ရှေးယခင်သင်ကြားမှုများကို ရေရှည်တည်တံ့အောင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခြင်းတို့ကို လက်ကိုင်ထားလျက်ရှိသည်။ ထေရဝါဒယုံကြည်သူများသည် သဗ္ဗေတိဝါဒဝင်များနှင့် သတ္တရံတိကများ(နှင့်အခြားသောကျောင်းများ)ကို စင်စစ်အားဖြင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ထားကြသည်။ ၎င်းတို့၏ သဘောတရား၊ အယူအဆများသည် ဓမ္မဝိနယ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာမှု မရှိခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ၏ ငြင်းဆိုချက်များကို [[ကထာဝတ္ထု]]ထဲတွင် ထည့်သွင်းထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဤသို့ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကို မလျော့ကြသည့်အတွက် စစ်မှန်သော ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယနေ့ခေတ်တွင် ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် ခက်ခဲသဖွယ် မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။ [[ဖိုင်:Thich Nhat Hanh and Chan Phap An june retreat Cologne.jpg|none|thumb]] ===သမိုင်းကြောင်းများ=== မဟာယာန အမည်မှာ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဟု နှစ်မျိုးရှိရာ တောင်ပိုင်းဗုဒ္ဓသာသနာမှာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ (Mahāyāna (Sanskrit: महायान, mahāyāna, အဓိပ္ပာယ်"ကြီးမြတ်သောလမ်းစဉ်") ဖြစ်သည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းကွဲသည်မှာလည်း ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်သည်ကစ၍ ကွဲခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်ပြီး ၄ လမြောက် တွင် [[မဟာကဿပ|အရှင်မဟာကဿပ]] အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အဇာတသတ်|အဇာတသတ်မင်း]]ကို အမီပြု၍ ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြပြီး သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်အတွင်း ဗုဒ္ဓသာသနာသည် အယူဝါဒ ကွဲပြားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ နောက်ထပ် သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်တွင် အရှင်မဟာကဿပအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|ကာလသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်ကြသည်။ ထိုအခါ ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာ တစ်သောင်းတို့သည် ဝိနည်းဒေသနာတော်၌ အယူအဆကွဲပြားသည့်အတွက် ကောသမ္ဗီပြည်တွင် သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုကြောင့် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြသည့် သံဃာမှ ရွေးချယ်အပ်သော မထေရ်ကြီးတို့အယူဝါဒအတိုင်း တင်ကြသော အရှင်မဟာကဿပ အမှူးရှိသည့် သံဃာတော်တို့ကို ထေရဝါဒဂိုဏ်းဟု ခေါ်တွင်ပြီး သီးခြားခွဲ၍တင်သော ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာတို့ကို သံဃာများသည်ဟု ယူဆကာ မဟာသင်္ဂီတိ(ကြီးမြတ်သော သင်္ဂါယနာတင်ခြင်း) ဟု ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် ဂိုဏ်းကြီးနှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဂိုဏ်းကွဲခြင်း အကြောင်းကား နာနာနယ နိပုဏ ဂမ္ဘီရဒေသနာတော်အတိုင်း ပိဋကတ်တော်သည် နည်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် သိမ်မွေ့နက်နဲရကား အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ယူရာ၌ တိုက်ရိုက်ယူရမည်ကို ဆောင်၍ယူခြင်း၊ ဆောင်၍ယူရမည်ကို တိုက်ရိုက်ယူခြင်း၊ အဖြောင့်ယူရမည်ကို ကွေ့ကောက်ယူခြင်း၊ ကွေ့ကောက်ယူရမည်ကို အဖြောင့်ယူခြင်း၊ မုချယူရမည်ကို ဥပစာယူခြင်း၊ ဥပစာယူရမည်ကို မုချယူခြင်း၊ အပြည့်အစုံယူရမည်ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူခြင်း၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူရမည်ကို အပြည့်အစုံယူခြင်း စသည်ဖြင့် အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် မကျေနပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဂိုဏ်းကွဲခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:Maitreya Buddha the next Buddha.jpg|thumb|200px|ဤဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် နောက်ဆုံးပွင့်ထွန်းမည့် အရိမေတ္တယျဗုဒ္ဓရုပ်တုအား အနီးကပ်တွေ့ရပုံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ဒုတိယသင်္ဂါယနာ တင်သည်မှ တတိယသင်္ဂါယနာ အထိ နှစ်ပေါင်း ၁၃၅ နှစ်အတွင်း ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ # မဟိသာသကဂိုဏ်း၊ # ဝဇ္ဇီပုတ္တကဂိုဏ်း၊ # ဓမ္မုတ္တရိကဂိုဏ်း၊ # ဘဒ္ဒယာနိကဂိုဏ်း၊ # ဆန္နာဓာရိကဂိုဏ်း၊ # သမ္မိတိဂိုဏ်း၊ # သှူတ္တိဂိုဏ်း၊ (သဗ္ဗသတိဂိုဏ်း)၊ # ဓမ္မဂုတ္တ ဂိုဏ်း၊ # ကဿပိကဂိုဏ်း၊ # သင်္ကန္တိကဂိုဏ်းနှင့် # သတ္တဂိုဏ်း ဟူ၍ တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးမှာလည်း # ဂေါကုလိကဂိုဏ်း၊ # ဧကဗျောဟာရဂိုဏ်း၊ # ဗဟုသုတိကဂိုဏ်း၊ # ပညတ္တိဂိုဏ်း၊ # စေတိယဂိုဏ်း ဟူ၍ ငါးဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဤသို့လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ဂိုဏ်းငယ်-တစ်ဆယ့်ခြောက်ဂိုဏ်း၊ မူလဂိုဏ်းကြီး- နှစ်ဂိုဏ်းနှင့် ပေါင်းလျှင် တစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ထိုတစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်းတွင် မူလဖြစ်သော ထေရဝါဒ ဂိုဏ်းကြီး တစ်ဂိုဏ်းသာ ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်းမရှိ။ မူလအတိုင်း ထားကာ ယနေ့တိုင်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လာကြသည်။ အခြားဂိုဏ်းတို့ကား ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို မူလအတိုင်းမထားဘဲ အရပ်ဒေသတို့ကို လိုက်၍ လည်းကောင်း၊ အခြားဘာသာ အယူဝါဒများသို့ လိုက်၍လည်းကောင်း၊ ကျပ်တည်းကျဉ်း မြောင်းသည် ဟု ယူဆကာ မိမိတို့မကျင့်လို၍ လည်းကောင်း၊ မိမိတို့ လိုရာဆွဲ၍ ဖောက်လဲဖောက်ပြန် မမှန်မကန် ယူဆ၍လည်းကောင်း၊ မလိုသောနေရာကို နုတ်ပယ်ခြင်း၊ လိုသောနေရာကို အသစ်ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်း စသည် တို့ကို ပြုလုပ်ကြ၍လည်းကောင်း မူလပိဋကတ်တော် မဟုတ်တော့ဘဲ တစ်မျိုးတစ်မည် ဖြစ်၍သွားကြတော့သည်။ [[File:BuddhistTriad.JPG|thumb|200px|မဟာယာနဗုဒ္ဓရုပ်ပုံတော်များ၊ဗောဓိသတ္တ အရိမေတ္တယျ၊ ဘုရားလောင်းနှင့် လောကနတ်တို့ပါဝင်သည်။ စီအီး ၂-၃ ရာစုခန့်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာတော်နှစ်-၂၃၅ တွင် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|သီရိဓမ္မာသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ တတိယသင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ ကွဲသွားသော တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်းတို့တွင် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းက အမှူးပြု၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အနီး နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် တိုးတက် ကြီးပွားကာ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့ကို လွှမ်းမိုး၍သွားသည်။ မဟာသင်္ဂီဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့သည် အမည်မထင်ရှားတော့ဘဲ တဖြည်းဖြည်း တိမ်မြုပ် ပျောက်ကွယ်သွားကြသည်။ နောင်အခါ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းတစ်ခုသာ ထင်ရှားကျန်ရှိလေသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ၏ ပေါက်ပွားရာ ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားက ခပ်သိမ်းသော အရာသည် (ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါသင်္ခါရသည်) အမြဲမရှိ၊ မတည်မြဲ ဟု ဟောတော်မူ၏။ သို့သော် ထိုဂိုဏ်းကမူ "အတိတ်၊ အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ ကာလ-သုံးပါး၌ မြဲ၏၊ တည်နေ၏" ဟု ယူဆပြောဟောသည်။ [[File:Khasarpana Lokesvara.jpg|thumb|200px|အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဝလောကီတေသွာရဘုရားအလောင်း ရုပ်တု။ တရုတ်ပြည်နှင့် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတွင် (ကွမ်ရင်ဗောဓိသတ္တ)ဟု လူသိများသည်။]] တတိယသင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]၏ စေလွှတ်ခြင်းဖြင့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ဗမာ(မြန်မာ)၊ သီဟိုဠ်(သီရိလင်္ကာ)၊ ယိုးဒယား(ထိုင်း)၊ ကမ္ဗောဇပြည်(လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား) စသည်တို့သို့ ရောက်သွားသည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာကို အားပေးသော သီရိဓမ္မာ သောကမင်းဆက်ပြတ်၍ ဗြဟ္မဏအယူဝါဒကို အားပေးသော ဆုင်္ဂမင်းဆက် တက်လာသောအခါ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန်လာသည်။ ဗြဟ္မာဏဘာသာ သာမဗေဒင်ကျမ်းအရ ယဇ်ပူဇော်ခြင်း ခေတ်စားလာသည်။ ဆန်းကျမ်းကို စီရင်သော ပိင်္ဂလဆရာကြီးသည်ပင် ယဇ်ဆရာကြီး ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မဇ္ဈိမဒေသမှ တောင်ဘက်သို့ရွှေ့ပြောင်းသွားသည်။ ထို့ကြောင့် တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းလည်း မြောက်ဘက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်ဖြစ်သော မထုရာပြည် ကန္နီရတိုင်း ဂန္ဓာရတိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသည်။ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ ထိုစဉ်အခါ ထိုမြောက်ပိုင်းရှိ တိုင်းတို့၌ ကနိသျှကမင်း အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ကိုရီးယား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တိဗက်၊ ရုရှား၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား၊ နီပေါ၊ ဘူတန် စသည်တို့သို့ရောက်သွားသည်။ ပြောင်းရွှေ့သွားကြရာ၌ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မူရင်း မဂဓဘာသာဖြင့်ရှိသော ပိဋကတ်တော်ကို အခြားဘာသာသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုခြင်း မပြုရအောင် ကျပ်တည်းစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား ကာလ၊ ဒေသ၊ ဘာသာစကား၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သို့လိုက်၍ တစ်စတစ်စ အခြားဘာသာ စကားသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုကြသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် မထုရာပြည်သို့ ရောက်သောအခါ အရိယသဗ္ဗသတိဂိုဏ်း ဖြစ်လာသည်။ ပိဋကတ်တော်ကိုလည်း ဗြဟ္မဏပုဏ္ဏားတို့ လိုလားသော သက္ကတဘာသာသို့ ပြန်ဆိုကြသည်။ ပြန်ဆိုရာ၌ အပြည့်အစုံပြန်ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ လိုရာသို့ ဆွဲဆောင်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ပြန်ဆိုကြဟန် တူသည်။ သာသနာတော်နှစ် ၆၅ဝ-၇ဝဝ (ခရစ် ၁ဝ၆-၁၅၆) အတွင်း သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းဝင် အရှင်ဝါသုမိတ္တနှင့် အရှင်အဿဃောသတို့ ကြီးမှူးသော သံဃာ ၅၀၀ တို့သည် ကနိသျှကမင်းကို အမီပြု၍ ပက်ရှဝါမြို့တော်၌ (သို့မဟုတ်) ကန္နီရတိုင်း ဇလန္ဓာမြို့ကုန္ဓာလဝန္နကျောင်း၌ သင်္ဂါယနာတင် ကြသည်။ ထိုအခါ ဝိဘာသာဋီကာကျမ်းများကို ရေးသား၍ တင်ကြသောကြောင့် ဝိဘာသိကဂိုဏ်း ဟု ခေါ်ကြပြန်သည်။ သင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် အရှင်အဿဃောသသည် ဗုဒ္ဓစရိယမည်သော ဘုရားကျင့်စဉ် ဖြစ်စဉ်ကျမ်းကို ရေးသားသည်။ ယင်းကျမ်း၌ အဓိကကျင့်စဉ် သုံးမျိုးမှာ # သာဝကယာန - သာဝကကျင့်စဉ်၊ သာဝက ဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာန - ပစ္စေကဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ ပစ္စေကဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ဗုဒ္ဓယာန - ဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ သမာသမ္ဗောဓိကျင့်စဉ် ဟူသော ၃ မျိုးဖြစ်သည်။ သာဝကယာနနှင့် သာဝက ဗောဓိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနနှင့် ပစ္စေကဗောဓိ၊ ဗုဒ္ဓယာန နှင့် သမ္မာသမ္ဗောဓိ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ဤနေရာ၌ အကျင့်ကို "ယာဉ်"ဟုဆိုသည်မှာ လိုရာအရပ်သို့ သွားရောက် နိုင်သော၊ လှည်း၊ ရထားတို့ကို ယာဉ်ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့ နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သော အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဟူသော လက္ခဏာ ၃ ပါးကို တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်သည်။ ထို့ပြင် သာဝကအဖြစ်၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓအဖြစ်၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်နိုင် သော အကျင့်ကိုလည်း တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် "ထိုယာဉ် ၃ မျိုး တို့တွင် သာဝကယာနနှင့် ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနတို့မှာ မိမိတစ်ဦးတည်းသာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်နိုင်သဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်းအကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် ယုတ်ညံ့သည်၊ ဗုဒ္ဓယာနသည်သာ မိမိ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သကဲ့သို့ သတ္တဝါအများကိုလည်း ရောက်စေနိုင်သော အကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် မြင့်မြတ်သည်" ဟု ယူဆကြသည်။ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း ဘုရားဆုကိုတောင်း၍ ဗုဒ္ဓယာနအကျင့်ကိုသာ ကျင့်လာကြသည်။ ထို့ကြောင့် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကို ယာနံ-ယာနဂိုဏ်း၊ နောက် မြင့်မြတ်သောအကျင့် ဖြစ်သောကြောင့် ယာနရှေ့က မဟာတပ်၍ မဟာယာန၊ "မဟာယာနဂိုဏ်း" ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုဂိုဏ်းသည် သာသနာနှစ် ၇ဝဝ မှ ၉ဝဝ (ခရစ် ၁၅၆ မှ ၃၅၆) အတွင် လူကြိုက်များသဖြင့် ကြီးပွားလာသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကား ပုဂ္ဂိုလ် အယုတ်-အလတ်- အမြတ် ၃ မျိုး၊ အကျင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗောဓိအကျင့်၊ ပစ္စေကဗောဓိအကျင့်၊ သာဝကဗောဓိအကျင့် ၃ မျိုးစီရှိရာ မိမိတို့အလိုရှိရာ ကျင့်ကို နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ထိုသို့ ယူဆသည်ကိုပင် မဟာယာနဂိုဏ်းက သာဝကဗောဓိအကျင့်နှင့် ပစ္စေကဗောဓိအကျင့် ပါဝင်နေသဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်း အကျင့် ဖြစ်သည်။ ယုတ်ညံ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကို နှိပ်၍ "ဟိနယာနဂိုဏ်း" ဟု အမည် တပ်ကြသည်။ တပ်ကြသော်လည်း အမည်မတွင် မသုံးစွဲကြပေ။ ယနေ့တိုင်အောင် ထေရဝါဒဂိုဏ်း ဟူ၍သာ သုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|200px|စီအီး ၁-၂ ရာစုခန့်က ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝအတွင်း(ခရစ် ၁ဝ၅၆ ခန့်အထိ) မဟာယာနဂိုဏ်းသည် ကျမ်းစာအမျိုးမျိုး ရေးသား၍ ဝါဒအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာကြသည်။ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ ဘုရားထက်ပို၍ ဘုရားအလောင်းကို အရေးပေးလာကြသည်။ ရုပ်တု အမျိုးမျိုး ထုလုပ်ကိုးကွယ်လာကြသည်။ ဘုရားလောင်းကို ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားအနေ၊ နတ်အနေအထား ကိုးကွယ်လာကြသည်။ အချုပ်အားဖြင့် ဘုရားကို ကောင်းကင်ဘုံ၌ အမြဲတည်ရှိနေစေပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဘုံ၌ တည်နေသော ဘုရားမှာ လူ့လောက နှင့် တိုက်ရိုက်မဆက်သွယ်နိုင်သဖြင့် လူနှင့် ဘုရားကြား ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူ လိုနေသည်ဖြစ်ရာ ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ဘုရားလောင်းကို ထားကြသည်။ နောက်တွင် တာရာ စာမုဏ္ဍီ စသော နတ်သမီး နတ်သား ရုပ်တုတို့ကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်း၊ အိုင်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖွဲ့၊ မှော်ပညာ၊ ပယောဂပညာ၊ ဝိဇ္ဇာပညာ၊ ဂန္ဓာရပညာတို့လည်း ဝင်လာကြ သည်။ ရဟန်းများလည်း ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့်လက်ဖွဲ့ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ ပယောဂဆရာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဆရာ၊ ဂန္ဓာရီဆရာများ ဖြစ်လာကြသည်။ ပိဋကတ်တော်နှင့် ညီသည်၊ မညီသည်ကို ဂရုမစိုက်ကြ။ ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ အားထုတ်ခြင်းမရှိ။ ဓမ္မဝိနယကိုလည်း မလိုက်နာကြကာ ယုတ်ညံ့သည့် ရဟန်းဟုခေါ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နှိပ်ကွပ်ချည်နှောင်နိုင်ရန်ပင်ဖြစ်သည်။ "ငါတို့ဘုရားလောင်းများ အကျင့်မဟုတ်" ဟု ကျမ်းစာရေးသားခြင်း၊ ပြောဟောခြင်းကို ပြုကြ သည်။ ကိုယ်တိုင်မှာကား ကျင့်ကြဟန်မရှိကြပေ။ ထိုအချိန်အခါလောက်ကစ၍ ဝိနည်းတရားတော် ကွယ်ပျောက်ပြီး သိမ်ဝင်ခြင်း၊ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းခံခြင်း ရှိတော့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရသည်။ ရသေ့နှင့် ပရိဗိုဇ်များကဲ့သို့ ရဟန်းခံကြတော့သည် ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သည်။ နောက် သာသနာနှစ် ၁၇ဝဝ (ခရစ် - ၁၁၅၆) လောက်တွင် မွတ်ဆလင်တို့သည် အိန္ဒိယ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို သိမ်းယူ ပြီး ဗုဒ္ဓသာသာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ်၍ သာသနာတော်နှစ် ၁၉ဝဝ (ခရစ် ၁၃၅၆) လောက်တွင် လုံးဝ ကွယ်ပျောက်လုမတတ် ဖြစ်သွားလေသည်။ [[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|200px|ရှေးဟောင်းမဟာယာနဗုဒ္ဓပုထိုးတော်များ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ‌ဘောရောဘုဒုရ်ဘုရား]] ကိုးကွယ်သော ဘုရားလောင်းများကို ရှေးဦးစွာ ဗောဓိသတ္တ၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရ ဟူ၍ အမည်နှစ်မျိုးသာ ပေးထားသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ချဲ့ထွင်ကာ # အဝလောကိတေသွာရ - လောကကို အမြဲစောင့်ရှောက်ကြည့်ရှုနေသော ကရုဏာရှင်(လောကနတ်)၊ # မဉ္စူသီရိ - သာယာနှစ်သက်ဖွယ် အသားရေ ရှိသူ၊ # သမန္တဘဒြ - အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမွန် လျက် စီးပွားတိုးတက်စေသူ၊ # အာကာသဂ၊ # ခဂ - ကောင်းကင်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဂဂနဂဉ္စ - ကောင်းကင် ကျောက်မျက်ထွက်သော တွင်းရှိသူ၊ # ပဒုမပါဏိ - ပဒုမ္မာကြာပွင့် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇီရပါဏိ - ဝရဇိန်လက်နက် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇိရဂ - ဝရဇိန်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # သဝ - နီဝရဏ - ဝိကမ္ဗီ - ယိုစီးခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း၊ ခွာအပ်ခြင်းရှိသူ၊ # ကိတ္တိဂ - ကျော်စောခြင်း တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဗျူဟရာဇ - ကိုယ်ပွားခြင်းရှိသော မင်း၊ # န္ဒဇာလီ - မျက်လှည့်ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ # ရတနာဂ - ရတနာတိုက်ခန်းရှိသူ စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားများကား- (၁) ဒါန၊ (၂) သီလ၊ (၃) ခန္တီ၊ (၄) ဝီရိယ၊ (၅) ဈာန၊ (၆) ပညာနှင့် နောက်ထပ် ဖြည့်စွက်ထားသော (၇) ဥပါယ၊ (၈) ပဏိဓာန၊ (၉) ဗလ၊ (၁ဝ) ညာဏတို့ဖြစ်သည်။ === တရုတ်ပြည် === သာသနာနှစ် ၃၂၇ တွင် တရုတ်အမည် လိဖန်ခေါ် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ ရဟန်းတစ်ပါးသည် အိန္ဒိယပြည်မှ အခြားရဟန်း ၁၇ ပါးနှင့် တရုတ်ပြည်သို့ရောက်လာဖူးသည်။ နောက် ၄၂၁ ခုတွင်လည်း ချန်ချအိယင် မည်သော တရုတ် စစ်ဗိုလ်တစ်ယောက်သည် ပါသိယပြည်မှ ရွေဆင်းတု တစ်ဆူ ပင့်လာခဲ့ဖူးသည်။ ဤကား တရုတ် ပြည်သို့ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်ရန် ရှေးပြေးဖြစ်သည်။ သာသနာနှစ် ၆ဝ၇ (ခရစ် ၆၁) တွင် အရှေ့ဟန် မင်းဆက် မင်းထီးခေါ် လိယူချွန် ဘုရင်လက်ထက် မဇ္ဈိမ ဒေသတို့တမန် ၁၈ ယောက်ကိုလွှတ်၍ ပင့်စေရာ အရှင် ကဿပ မာတင်္ဂနှင့် အရှင်ဂေါတရနတို့သည် သက္ကတဘာသာ ကျမ်းစာများနှင့် ဓာတ်တော်တို့ကို မြင်းဖြူပေါ်တွင် တင်၍ ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ လိုယန်မြို့တွင် ပထမဆောက်လုပ်သော ကျောင်းကို မြင်းဖြူကို အစွဲပြု၍ မြင်းဖြူကျောင်းခေါ်သည်။ နောက် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းများကိုလည်း မြင်းဖြူ ကျောင်းပင် ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါက ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ကနိသျှ ကမင်းခေတ်ဖြစ်၍ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ ပင့်ဆောင်လာသော သက္ကတ ဘာသာ ကျမ်းစာများကိုလည်း တရုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုကြသည်။ နောက် တဖြည်းဖြည်း ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်လာသည်။ သာသနာနှစ် ၉၄၃ (ခရစ် ၃၉၉) တွင် တရုတ်ရဟန်း အရှင်ဖာဟိယန် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ် ၁၁၇၃ (ခရစ် ၆၂၉) တွင် အရှင် ဟိယင်ဆိုင် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ်စ် ၁၂၁၅ (ခရစ် - ၆၇၁) တွင် ရှင်အိုင်ဆင် တစ်ကြိမ် ၃ ကြိမ် အိန္ဒိယသို့ သွားကြ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာ စာပေများကို သင်ကြား လေ့လာပြီးလျှင် ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးမှ ပိဋကတ်တော်အမျိုးမျိုးကို ဆောင်ယူခဲ့ကြ၍ တရုတ်ဘာသာပြန်ဆိုကြသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓ သာသနာလည်း တိုင်းရင်းအယူဝါဒများနှင့် ရောထွေးကာ၊ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးကွဲလျက် အယူဝါဒ အမျိုးမျိုး ဖြစ်လာသည်။ (ခရစ် ၅ဝဝ-၆ဝဝ ) တွင်[[ဆရာတော် ဗောဓိဓမ္မ]] တရုတ် ပြည် သို့ ကြွ၍ ချန်ဗုဒ္ဓဘာသာ(ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ) ဂိုဏ်း ကို တည်ထောင်သည်။ ကမ္ဘာတွင် နာမည်ကျော်ကြား လူသိအများဆုံး မဟာယာန [[ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် တရုတ်ပြည်၌ မဟာယာနဂိုဏ်း ကိုးကွယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ (က) ဘုရားများ၊ (ခ) ဘုရား လောင်းများ၊ (ဂ) နတ်များဖြစ်သည်။ ဘုရားမှာ ၅ ဆူထား သည်။ (၁) ပထမ - ဂေါတမသကျမုနိ (တထာဂတ ကိုလည်း တစ်ခါတစ်ရံ သုံးသည်)။ (၂) ဒုတိယ - အမိတာဘာ၊ ပုံမှာ ခေါင်းကြီးကိုယ်သေး၊ ယာလက်ချ၍ လက်ဝါးပြထားသည်။ ဝဲလက်ရင်တွင် ကြာပွင့်ကိုင်ထားသည်။ (၃) တတိယ - ဘေသဇ္ဇ ဇယဂုရု - ဆေးဝါးဘက်ဆိုင်ရာ ဘုရား။ အနာရောဂါ စွဲကပ်နေသူ၊ ကျိုးကန်းနေသူ၊ အကျဉ်း ကျနေသူ၊ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်နေသူတို့ကို ကယ်မစောင့် ရှောက်၏ဟု ယူဆသည်။ (၄) စတုတ္ထ - ဝေရောစန၊ ပုံမှာ လက်နှစ်ဖက် ရင်ပေါ်တွင် ပိုက်ထား၍ လက်ည|ိုးအပေါ် ထောင်ထားသည်။ (၅) ပဉ္စမ - လောရှန၊ ပုံမှာ ယာလက် ပေါင်ပေါ်တွင်ထား၊ ဝဲလက် ရင်တွင်ထားပြီးလျှင် လက်မနှင့် လက်လယ်ထိထားသည်။ ဘုရားလောင်းမှာလည်း ၅ ပါးပင်ထားသည်။ (၁) ပထမ - အဝလောကိတေသွာရ၊ (၂) ဒုတိယ - တရှိချိ - အမိတာဘာ၏ ဒုတိယ သား၊ (၃) တတိယ - မေတ္တယျ၊ ပုံမှာ ပြုံးရွှင်နေသော လူဝကြီး၊ အဝတ်ကို ဖယ်၍ ဝမ်းပိုက် ပူပြီးကို ဖော်ပြထားသည်။ ယာလက် ပန်းခက်ပန်းပွင့်ကိုင်၍ ဝဲလက် နောင်အခါပေးမည့် ချမ်းသာလက်ဆောင်များ ပါရှိသည့် အိတ်ဝကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်။ (၄) စတုတ္ထ-မဉ္စူသီရိ၊ ပုံမှာ ခြင်္သေ့ပေါ်တွင်စီးသည်။ (၅) ပဉ္စမ - သမန္တဘဒြ၊ ပုံမှာ ဆင်ပေါ်တွင် စီးသည်။ အရဟတ်များမှာ (၁) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ (၃) အရှင် မဟာကဿပ၊ (၄) အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၊ (၅) အရှင်သုဘူတိ၊ (၆) အရှင်ပူရဏ၊ (၇) အရှင်ကုတျဝယ၊ (၈) အရှင်ဥပါ လိ၊ (၉) အရှင်ရာဟုလာ၊ (၁ဝ) အရှင်အာနန္ဒာတို့ဖြစ်သည်။ နတ်များမှာ ထင်ရှားသောနတ် ၂၄ ပါးကိုပြသည်။ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ ယမမင်း၊ စာတုမဟာရာဇ် ဆိုင်ရာ နတ်များ ပါသည်။ ကွန်ဖုဇီးနှင့် စာပေဘက်ဆိုင်ရာ နတ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ ရဟန်းပြုပုံမှာ ပထမ လူအဖြစ်နှင့် ငါးပါးသီလ၊ ဒုတိယ သာမဏေအဖြစ်နှင့် ဆယ်ပါးသီလ၊ တတိယ ရဟန်းပြု၊ စတုတ္ထ ဘုရားလောင်းအဖြစ်နှင့် ပါရမီ ဖြည့်ရသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နောက်ဆုံး စခန်းအဖြစ် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်သကဲ့သို့ မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာလည်း နောက်ဆုံးစခန်းအဖြစ် အတိုင်းအရှည်အဆုံးမရှိ ကိုယ်ရောင်ရှိသော အမိတာဘာဘုရား (ဝါ) အတိုင်းအရှည် အဆုံးမရှိ အသက်ရှည်သော အမိတာယုဘုရားစံရာ အနောက်အရပ်ရှိ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၍ ချမ်းသာ သုခနှင့် ပြည့်စုံသော သုခဝတီပြည်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်ခြင်းဖြစ်လေသည်။ === ဂျပန်ပြည် === သာသနာနှစ် ၁ဝ၉၆ (ခရစ် ၅၅၂) တွင် ကိုရီးယားပြည်၌ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေသဖြင့် ကိုရီးယားဘုရင် ကုဒရက ဂျပန်ဘုရင်ထံ အကူအညီတောင်းရာ၌ လက်ဆောင် အဖြစ် မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ကျမ်းစာများနှင့် ဘုရား ရုပ်တုတော်မျာကို ပို့လိုက်သည်။ ဤကား ဂျပန်ပြည်သို့ ဗုဒ္ဓရုပ်သာသနာ အစရောက်ခြင်းတည်း။ နောက်သာသနာနှစ် ၁၁၃၇ (ခရစ် ၅၉၃) တွင် ဘုရင်နှင့်တကွ တစ်ပြည်လုံး ကိုးကွယ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်သော ဥပဒေတို့ကိုလည်း ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို အခြေခံထား၍ စီမံကြသည်။ ထင်ရှားသော ကျောင်းကြီးတို့နှင့် တန်ဆောင်းကြီး တို့ကိုလည်း ဆောက်လုပ် ကြသည်။ အယူဝါဒလည်း တရုတ်ပြည်၌ကဲ့သို့ပင် မဟာယာန ဂိုဏ်း ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘုရားလောင်း အယူဝါဒဖြစ်သည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် တိုင်းရင်း အယူဝါဒနတ်များ ဝင်လာသဖြင့် ရှုပ်ထွေးလာသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာသည်။ ဂျပန်ဘုန်းကြီးတို့လည်း မိမိတို့ဂိုဏ်းအလိုက် အမျိုးမျိုး ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ရှေးအခါက ဂျပန်မဟာယာန ဂိုဏ်းသည် သိမ်သင်၍ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းမပြုသော်လည်း အိမ်ထောင်ပြုခြင်း မရှိကြ။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ရှိသည့်အနက် ဂျိုဒိုဂိုဏ်း ဟိုနင် ဆရာတော်ကြီးလက်ထက် သာသနာ နှစ် ၁၆၇၇-၁၇၅၆ (ခရစ် ၁၁၃၃-၁၂၁၂) လောက်တွင် ယင်းဆရာတော်ကြီးသည် မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေး အသက် ၃ဝ ကျော်တွင် မင်းမျိုးတစ်စုက ဆရာတော်ကြီးထံ ရှိုနင်ဆရာတော် ကလေး အတွက် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သည့် ဂိုဏ်း တည်ထောင် ရန် အကြိမ်ကြိမ် ခွင့်တောင်းသဖြင့် နောက်ဆုံး၌ ခွင့်ရရှိလေ သည်။ ထိုအခါ ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေးသည် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းမှ ခွဲထွက်ကာ ထားမာဟိခေါ် မင်းမျိုးမင်းနွယ် အမျိုး သမီးနှင့် လက်ထပ်ပြီးလျှင် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သော ရှင်ဂိုဏ်းစ၍ တည်ထောင်သည်။ ယင်းဂိုဏ်းသည် လူကြိုက်များ၍ ကြီးပွား လာသည်။ ဂိုဏ်းကို ဆရာတော်ကလေး၏ သားမြေးအဆက် ဆက်တို့ သာသနာပိုင်အဖြစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်လာကြသည်။ နောက် အတန်ကြာသော် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းသည် လည်းကောင်း၊ အခြားဂိုဏ်း တို့သည်လည်းကောင်း အိမ်ထောင်ပြုကြလေသည်။ ရဟန်း ဆိုသော်လည်း အိမ်ထောင်သည် လူဝတ်ကြောင်နှင့် လွန်စွာ မခြားတော့ပြီ။ === တိဗက်ပြည် === တိဗက်ပြည်သည် ဗုဒ္ဓသာသနာ မရောက်မီ စုန်းနတ်တစ္ဆေ စသည်တို့နှင့် ရောပြွမ်းလျက် ရှိသည်။ လူကိုပင် ယဇ်ပူဇော်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၂ (ခရစ် ၆၃၈) တွင် ဘုရင်ဆရုန်စဉ်ဂံပိုသည် နီပေါ ပြည်ဘုရင် အံသုဝါမန်၏ သမီးတော် ဘရိကုဋိနှင့် လက်ထပ်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၅ (ခရစ် ၆၄၁) တွင် တရုတ်မင်းသမီး ဝင်ချအင်နှင့် လက်ထပ် ပြန်သည်။ မင်းသမီးတို့သည် ဗုဒ္ဓဝါဒီများ ဖြစ်ကြ၍ ဘုရင် မင်းမြတ်အား ဗုဒ္ဓသာသနာအကြောင်း အမြဲဟောပြောသဖြင့် ဗုဒ္ဓဝါဒီ ဖြစ်လာသည်။ ဘုရင်သည် မိဖုရားနှစ်ပါး အကြံပေးချက်အရ အိန္ဒိယ ပြည်နှင့် နီပေါပြည်သို့တမန်များ စေလွှတ်သည်။ အိန္ဒိယပြည် သို့သွားရသော သံသည် အိန္ဒိယပြည်တွင် အတန်ကြာနေ၍ စာပေများ သင်ကြားပြီးလျှင် ပိဋကတ် ကျမ်းစာတို့ကို ယူဆောင်ကာ သာသနာနှစ် ၁၁၉၄ (ခရစ် ၆၅ဝ) လောက် တွင် တိဗက်ပြည်သို့ပြန်ရောက် လာသည်။ တိဗက်ပြည်သို့ ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာကား ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာများကိုလည်း တိဗက်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုသည်။ ဘုရင်လည်း သာသနာ ပြုမင်းဖြစ်၍ အလွန် ထင်ရှားလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၂၉၄ (ခရစ် ၇၅ဝ) လောက်တွင် ဆရုန်စဉ်ဂံပို ဘုရင်၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော သိဆရုန် ဒတ်စတန် ဘုရင်တက်လာ၏။ ထိုဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီး၏ ဗုဒ္ဓဝါဒီဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တိုးတက် ခိုင်မြဲလာသည်။ လာမာဘုန်းကြီး ဝါဒကိုလည်း စ၍ထွင်သည်။ တိဗက် ဘာသာလာမာကား မြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ဘုရင်သည် သာသနာပြုရန် ရဟန်းတစ်ပါးကို အလိုရှိသဖြင့် အိန္ဒိယပြည်သို့စေလွှတ်ရာ၊ နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ နေသော အရှင်ဂုရုပဒုမ သမ္ဘဝကို ရခဲ့သည်။ ထိုမထေရ်လည်း လာမာဂိုဏ်းကိုစ၍ တည်ထောင်သည်။ တိဗက်ပြည်၌ရှိသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယခင်က ရှိနှင့်သော စုန်း - နတ် - တစ္ဆေ - ပယောဂတို့ကို နိုင်နင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရကား အလွန် ကြည်ညိုကြသည်။ တိဗက်ပြည်ပ မဟာယာနဂိုဏ်း သည် တရုတ်ပြည်၊ ဂျပန်ပြည်တို့ကဲ့သို့ တဖြည်းဖြည်း ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၈၁၄ (ခရစ် ၁၂ရဝ) တွင် တရုတ် ပြည်၌ အလွန် တန်ခိုးကြီးသော ကူဗလိုင်ခန် ဘုရင်သည် ထိုစဉ်အခါက တိဗက်ပြည်ကိုပါ အာဏာပျံ့နှံ့သည်။ ဘုရင် သည် တိဗက်ပြည်ကို အုပ်စိုးရန် သကျပဏ္ဍိတ မည်သော လာမာဘုန်းကြီးအား အပ်နှင်းသည်။ ဘုန်းကြီးလည်း ဘုရင်ခံ သဘောဖြင့် အုပ်စိုးရသည်။ ထိုစဉ်အခါ ကစ၍ ရဟန်းမင်း အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ နောက်လည်း လာမာဘုန်းကြီးများ ဆက်ကာဆက်ကာ လာခဲ့သဖြင့် ယနေ့တိုင်အောင် လာမာ ဘုန်းကြီးက မင်းအဖြစ် သာသနာပိုင်အဖြစ် ဆက်ခံအုပ်စိုး လျက် ရှိလေသည်။ အထူးအားဖြင့် ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နမော တဿ ဘုရားရှိခိုးကို အလွန်အလေးပြုသကဲ့သို့မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာ လည်း တရုတ်က နန်-မော-အို-မိတ-အို-ဖူး၊ ဂျပန်က နမော-အမိဒ-ဘုတ်စု၊ ကိုရီးယားက န-မော- အမိဒ-ပု(လ်) ဟု အသီးအသီးရှိသော ဘုရားရှိခိုးတို့ကို အလွန်အလေးပြုကြ သည်။ အမြဲလည်း ရှိခိုးကြသည်။ === မြန်မာပြည် === သာသနာနှစ် ၂၃၅ တွင် မြန်မာပြည် တောင်ပိုင်းသို့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်။ ပုဂံ အနီး မင်းနန်သူအရပ် ဘုရားသုံးဆူနှင့် နန္ဒမညစေတီများအတွင်းရှိ ဆေးရေးရုပ်များကို ထောက်၍ သာသနာနှစ် ၁ဝဝဝ ကျော် ၁၁ဝဝ (ခရစ် ၄၅၆-၅၅၆) အတွင်း မြန်မာပြည် မြောက်ပိုင်း သို့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ရဟန်းတို့မှာ အရည်းကြီးတို့ ဖြစ်ဟန်တူသော်လည်း အမှန်တကယ် ထိုအရည်းကြီးတို့သည် မဟာယာနရဟန်းများ လုံးဝ မဟုတ်ကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုထားပါသည် မဟာယာနဂိုဏ်းတွင် သက္ကတဘာသာရင်းနှင့် ရှိ၍ တရုတ်စသော ဘာသာအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းများအနက် ထင်ရှားသော ကျမ်းများကား (၁) မဟာ ဝတ္ထု၊ (၂) လလိတဝိတ္ထာရ၊ (၃) သဒ္ဓမ္မပုဏ္ဍရိက၊ (၄) သုခဝတီဗျူဟာ၊ (၅) ဗုဒ္ဓစရိတ၊ (၆) အဋ္ဌသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၇) စတ္တသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၈) ဝဇီရဆေဒိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၉) မူလမဇ္ဈိမကကာရိကာ၊ (၁ဝ) ဓမ္မသင်္ဂဟ၊ (၁၁) အဝဒါန ဇာတက၊ (၁၃) ဒိဗျာဝဒါန၊ (၁၃) ဒသဘူမိကသုတ္တ၊ (၁၄) မဟာယာနသုတ္တလင်္ကာရ၊ (၁၅) ဗောဓိသတ္တဘူမိ၊ (၁၆) လင်္ကာဝတာရသုတ္တ၊ (၁၇) သမာဓိရာဇ သုတ္တ၊ (၁၈) သုဝဏ္ဏပဘာသ၊ (၁၉) ကရုဏာပုဏ္ဍရိကသုတ္တ၊ (၂ဝ) ဇာတကမာလာ၊ (၂၁) ရဋ္ဌပါလပရိပစ္ဆ၊ (၂၂) နာဂါနန္ဒ၊ (၂၃) သိဿသမုစ္စယ၊ (၂၄) ဗောဓိစရိယာဝတာရ၊ (၂၅) သိဿလေခ၊ (၂၆) ကာရဏ္ဍဗျူဟာ၊ (၂၇) မဟာဗျုပ္ပတ္တိ၊ (၂၈) ဗောဓိသတ္တ အဝဒါနကာလပါလတာတို့ဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်း တို့အား သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝ ခန့်အထိ ရေးသား သော ကျမ်းတို့ဖြစ်သည်။(ဦးကြီးဖေ)<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==မှတ်စု== {{reflist|group=note|2}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:ဘာသာရေး]] [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] invpymnn2xl809hf2kfq7snmft7ldj3 879994 879993 2025-07-03T21:38:03Z 67.243.162.132 /* မဟာယနဂိုဏ်းများ၏ယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်များ */ 879994 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[ဖိုင်:Shakyamuni Buddha with Avadana Legend Scenes - Google Art Project.jpg|thumb|တီဗက်ရိုးရာ ထျန်ခါပန်းချီဖြင့် ပူဇော်ထားသည့်သကျမုနိဂေါတမဗုဒ္ဓပုံတော် ]] {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] '''မဟာယာနဂိုဏ်း''' ({{lang-en|Mahayana}}; {{lang-sa|महायान'}}; ကြီးမြတ်သောယာဉ် (သို့) လမ်းစဉ်)သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ကျမ်းစာ၊ အတွေးအခေါ် နှင့် ကျင့်စဉ်များပါဝင်သော ကြီးမားသည့် သာသနာအစုအဝေးကြီးဖြစ်၏။ ယခုအချိန်အထိ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေရဝါဒအပါအဝင်)အသိုင်းအဝိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးထားသည့် သာသနာတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး တစ်ရာစုခန့်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသည် ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုသည်။ မဟာယာနဟူသောဝေါဟာရသည် ဗောဓိသတ္တ(ဘုရားလောင်း)ဖြစ်ရေးနှင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေး လမ်းစဉ်တို့အား ရည်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အဓိကပန်းတိုင်ကြီးနှစ်ခုမှ မိမိကိုယ်ကို သံသရာတည်းဟူသောဒုက္ခပင်လယ်ထဲမှ ကယ်တင်ရန် နှင့် ဒုတိယမှာ မိမိနှင့်အတူ သံသရာထဲတွင်ဒုက္ခရောက်နေသော သတ္တဝါအပေါင်းကိုပါ နိဗ္ဗာန်သို့ လမ်းပြပေးရမည်ဟူသော ကယ်တင်ခြင်းပန်းတိုင်တို့ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို တစ်နည်းအားဖြင့်လည်း ''ဗောဓိသတ္တယာန''၊ ''ဗုဒ္ဓယာန'' နှင့် ''ဧကယာန'' ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြသည်။ အကြောင်းမူကား မဟာယာနယုံကြည်သူများက ထေရဝါဒကဲ့သို့ အရဟတ္တ([[ရဟန္တာ]])ဖြစ်ရေးကို အစပထမ ဦးတည်ကျင့်သုံးသော်လည်း [[ကိလေသာ]]အပြစ်များစင်ကြယ်၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်းသည် သံသရာ၏ အဆုံးမဟုတ်ကြောင်း ဆိုလေသည်။ ရဟန္တာအဖြစ်ဆိုက်ရောက်သောအခါ ကိလေသာအညစ်အကြေးကင်းစင်သွားသော်လည်း ကြွင်းသောသတ္တဝါတို့အား တရားပြရန်သံသရာဝဋ်မှ ကယ်တင်ရန် ဗောဓိသတ္တကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြံရမည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် "ဧကယာန" ဟုခေါ်ဆိုရခြင်းဖြစ်ပြီး သဒ္ဓမ္မပုဏာရိကာသုတ္တံ(မဟာယာန)တွင် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]သည် ရဟန္တာ၊ [[ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ]] နှင့် [[ဗုဒ္ဓ]] ဖြစ်ခြင်းသည် ကွဲကွာနေသော ကျင့်စဉ်လမ်းစဉ်များမဟုတ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေးကိုသာ ဦးတည်နေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း တစ်ခုတည်းသောလမ်း ဧကယာနကြီးဖြစ်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။ '''ဝဇီရယာန''' သည် မဟာယာန၏ အကိုင်းအခက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မြောက်မြားစွာသော ဗုဒ္ဓတန္တရကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြသည်။ ဤနည်းလမ်းဖြင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရန် ပို၍ လျင်မြန်သည် ဟု ဆိုထားသည်။ ဝဇီရယာနကို အများသောအားဖြင့် [[တိဘက်]]တွင် တိုးတက်ပြန့်ပွားပြီး တခြားသော တရုတ်ပြည် နှင့် ဂျပန်ပြည်တွင်လည်း တမူထူးခြား ကိုးကွယ်ကြသူ ကျင့်ကြံသူ ရဟန်း၊ ဥပသကာတို့လည်း ယနေ့တိုင်ရှိသေး၏။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်ပြည်ရှိ ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ(Shingon Buddhism)သည် ဝဇီရယာနကျင့်သော မဟာယာန၏ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်လေသည်။ မူလအစပိုင်း၌ မဟာယာနအယူအဆသည် သေးငယ်သော်လည်း အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာအဝန်းဝိုင်း၌ စွမ်းအားကြီးသော အားတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>"သုည"></ref> နာလန္ဒာ၊ ဝိကရာမာရှိလာ (Vikramashila)ကဲ့သို့သော မဟာယာနနှင့် ဆက်စပ်သည့် ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်များနှင့် ပညာသင်ကြားရာနေရာများသည် ၇ ရာစုနှင့် ၁၂ ရာစုတို့တွင် ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းခဲ့ကြသည်။<ref>"သုည"></ref> သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ မဟာယာနသည် တောင်အာရှ၊ အလယ်အာရှ၊ အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှများသို့ ပြန့်နှံ့ခဲ့ကြ၍ ယနေ့ခေတ်တွင် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ ဗီယက်နမ်၊ နီပေါ၊ မလေးရှားနှင့် ဘူတန်တို့တွင် ဆက်လက်တည်ရှိ အားကောင်းကြသည်။<ref>{{cite book|last=Foltz|first=Richard|url=https://books.google.com/books?id=sZRGAQAAQBAJ&q=buddhist+viharas+found+in+modern+day+iran&pg=PA95|title=Religions of Iran:From Prehistory to the Present|date=2013|isbn=978-1780743097|page=95|quote=In the centuries before the Arab conquests Buddhism was spread throughout the eastern Iranian world. Buddhist sites have been found in Afghanistan, Turkmenistan, Uzbekistan, and Tajikistan, as well as within Iran itself.|access-date=2017-12-18}}</ref> ၂၀၂၄ စစ်တမ်းအရ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အားလုံးတွင် *အာရှတိုက်၌ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၆% ဖြင့် အကြီးမားဆုံးသော ဂိုဏ်းကြီးတစ်ခုဖြစ်၍၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၆%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၈%၊ * မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၅%၊ * ဥရောပတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၅%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၅%၊ * အာဖရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၄၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၅%၊ * ဩစတြေးလျတိုက်နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၀%၊ * တောင်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၆၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၀% အသီးသီးဖြစ်ကြသည်။ <ref>{{cite book|last1=Johnson|first1=Todd M.|url=http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|title=The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography|last2=Grim|first2=Brian J.|publisher=Wiley-Blackwell|year=2013|location=Hoboken, NJ|page=36|accessdate=2 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020100448/http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|archivedate=20 October 2013|url-status=dead|df=}}</ref> == မဟာယန၏လှုပ်ရှားမှုများ == [[File:Prajnaparamita Java.jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ|မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပညာပါရမီတာ(ပညာပါရမီ) ကိုကိုယ်စားပြုသော သဘောဖြင့်တွေ့ရသော ပညာပါရမီတာဘုရားအလောင်းတော် (အင်ဒိုနီးရှား ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယလက်ရာ)]] [[ဖိုင်:Shingon Altar Ming Ya Buddhist Foundation of L.A., 2010.jpg|thumb|ဂျပန်ပြည် ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရား‌‌‌စင်]] မဟာယာနလှုပ်ရှားမှုသည် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]မှ ဆင်းသက်လာသည်ကို တွေ့ရှိရသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက အများပိုင်နှစ် ပထမရာစု(1st CE) (သို့မဟုတ်) အများပိုင်နှစ်မတိုင်မီ ၁-ရာစု(1 BCE)တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၌စတင်ခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။ ပညာရှင်များက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာနလှုပ်ရှားမှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာ အများပိုင်နှစ် ပဉ္စမရာစုတွင်ဖြစ်သည် ဟု ကိုင်စွဲထားကြသည်။ ယင်းအချိန်မှစပြီး မဟာယာန၏ ပေထက်အက္ခရာကျောက်စာများကို ကမ္ပည်းမှတ်တမ်းများအဖြစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အများပိုင်နှစ် ဧကာဒသမရာစု ([[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာန တည်ရှိနေဆဲ၊ မဟာယာနသုတ်(သုတ္တန်)များကို ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် တူညီသော သုတ်(သုတ္တန်)အပေါ်တွင် များစွာသော မူကွဲများသည် မဟာယာန၏သမိုင်းကို ပညာရှင်များ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် အသုံးမဝင်ပါ။ သမိုင်းစဉ်ဆက်အရ မဟာယာနသည် အရှေ့အာရှတိုက်တခွင်သို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်။ ယနေ့အထိ မဟာယာနကို အဓိကကျင့်သုံးနေသော နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၊ ကိုရီးယား၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]]နှင့် [[မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံ|မွန်ဂိုလီးယား]]တို့ ဖြစ်သည်။ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကို ယနေ့အထင်ကရ သင်ကြားနေသည့် ကျောင်းတော်များမှာ သုခဝတီဂိုဏ်း(Pure Land Buddhism)၊ ဇင်(Zen)၊ နီချီရန် ဗုဒ္ဓဘာသာ(Nichiren Buddhism)၊ ရှင်းဂွန်းတန္တရဂိုဏ်း(Shingon)၊ [[တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ|တိဗက်တန္တရ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]နှင့် တင်ဒိုင်းဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ဆုံးသုံးဂိုဏ်းသည် မဟာယာနနှင့် ဝဇီရယာန နှစ်ခုစလုံးကို ကျင့်ကြံကြသည်။ == မဟာယနဂိုဏ်းများ၏ယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်များ == [[File:Buddha Amithaba.jpg|thumb|တိဗက်ရိုးရာ ပိုးထည်ပန်းချီဖြင့် ဆွဲထားသော အာမိတာဘပုံ]] မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရှေးဦးဗုဒ္ဓဝါဒအယူအဆတွင် အခြေခံကျကျတွေ့မြင်ရသည့် သံသရာမှလွတ်မြောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားတော်ကို အခြေခံထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ယုံကြည်ကျင့်သုံးသကဲ့သို့ သစ္စာလေးပါး မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးအကျင့်တရား အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ တရား ပဋိစ္စသမ္မပါဒ်တို့ တရား တို့ကိုလည်ထားကျင့်သုံးသော ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင်လျှက်ရှိသော ဖန်ဆင်းရှင်ကိုးကွယ်သော အယူဝါဒ , ဟိန္ဒူဝေဒ အယူအဆဖြစ်မြဲသော ထာဝရတည်သောမြဲသော အတ္တမဗြဟ္မဏဝါဒ များသည် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် လုံးဝမရှိ လက်လည်းမခံဖြစ်သည်။ တချို့သော မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက မဟာယာနဟူသည်ကား အင်းအိုင်လက်ဖွဲ့အဆောင်အယောင်အားပေးသောဝါဒ ၊ ဝိနည်းသိက္ခာမရှိသောရဟန်းတို့​၏ အဓမ္မဝါဒ ၊ ထာဝရဘုရားကိုးကွယ်သော ဗုဒ္ဓအားထာဝရဘုရားအဖြစ်သတ်မှတ်သော အဓမ္မအယူအဆ နှင့် ပိဋကတ်သုံးပုံ ဘုရားဟောဝစန မရှိသော အတုအယောင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟူ၍ လွဲမှားစွာ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူခြင်း အမြင်ဖြင့်ဝေဖန်ခြင်း ကြားဖူးရုံမျှဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းများဖြင့် လွဲမှားစွာထင်မြင်နေကြသည်။ အမှန်စင်စစ်မှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ပရိယတ္တိ ပရိပတ္တိ ပဋိဝေဓ သာသနာသုံးရပ်လုံး ထွန်းကားလျှက်ရှိသလို ကိုယ်ပိုင် ဝိနည်း အဘိဓမ္မ သုတ္တံ တရားများကိုလည်း တရုတ်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း တိဗက်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း ရှိသည်။ မူလပိဋကတ်မှာ သက္ကတစာပေဖြင့် ရှိသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မူလသက္ကတတြိပိဋကတ် ကို ဘာသာပြန်ထားသည့် တရုတ် နှင့် တိဗက်ဘာသာဖြင့်သာတွေ့ရတော့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တရုတ်ဘာသာပိဋကတ်ကို ကိုရီးယားနှင့်ဂျပန်ဘာသာတို့ဖြင့် ပြန်ဆိုပြီးစီးထားလျှက်ရှိကြပြီး ၂၀ရာစုအစောပိုင်းတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းဂန်တစ်ချို့ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း အပြီးပြတ်ပြန်ဆိုနိုင်ခြင်းမရှိသေးပေ။ မဟာယာနပိဋကတ်ကိုလည်း ထေရဝါဒကဲ့သို့ နိကာရ်ငါးရပ်ခွဲလေ့လာနိုင်သည်။ နိကာယ် ဟူသောဝေါဟာရကို အဂ္ဂမ(''Āgama)'' ဟု သက္ကတပိဋကတ်တွင် သုံးနှုံးသည်။ အဂ္ဂမ ငါးရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ ၁။ ရှည်သောသုတ္တံများကိုဖွဲ့ထားသော ဒီဃအဂ္ဂမ '''Dīrgha Āgama''' '''長阿含經''' ၂။ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော သုတ္တံများကို့ ဖွဲ့ထားသော မဓျာမအဂ္ဂမ '''Madhyama Āgama''' '''中阿含經''' ၃။ အချင်းချင်းဆက်နွယ်နေသောသုတ္တံများဖွဲ့သော သံယုတ္တအဂ္ဂမ '''Saṃyukta Āgama''' '''雜阿含經''' ၄။ အင်္ဂါအရည်အတွက်အလိုက်စုစည်းထားသော သုတ္တံဒေသနာအစု အဖြစ် အင်္ဂုတ္တရအဂ္ဂမ '''Ekottara Āgama''' '''增壹阿含經''' ၅။ သေးငယ်သောသုတ္တံများ ၊ အခြားသော ကျမ်းဂန်များ နှင့် အဘိဓမ္မာကျမ်းများ ပါဝင်သည့် ခုဒ္ဒကအဂ္ဂမ '''Kṣudraka Āgama''' [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုဘဝပုံစံသည် သန့်ရှင်းသော မြေကျောင်းတော်ရှိ ပြင်းထန်သောအာရုံစူးစိုက်ထားမှု တစ်ခုဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ အရှေ့အာရှတစ်လွှား၌ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းတွင်လည်း ကြီးမားအကြောင်းအရင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ အရှေ့အာရှတွင် စိတ်၏မူလအခြေခံများသည် ဘုရားရှိခိုးရွတ်ဆိုခြင်း၊ မန္တာန်ရွတ်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ဓရဏပရိတ် ရွတ်ခြင်းတို့အပေါ်တွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ အမှီသဟဲပြုနေသည်။ မဟာယာနသုတ်များ ရွတ်ဖတ်ပူဇော်ခြင်းနှင့် [[တရားရှုမှတ်ခြင်း|တရားအားထုတ်ခြင်း]]များပေါ်တွင် မှီခိုနေပါသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဘုန်းကြီးအများစုသည် သန့်ရှင်းသောမြေကျောင်းတော်၏ အဆိုအတိုင်းကျင့်ကြံအားထုတ်ကြပြီး အချို့သော ဘုန်းကြီးများသည် ဇန်ကျောင်းတော်၏ သင်ကြားမှုများနှင့် ပေါင်းစပ်ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြသည်။ မဟာယာနကျောင်းအများစုသည် ဘုရားမဖြစ်သေးသည့် ဗောဓိသတ္တ လည်း ယုံကြည်သက်ဝင်မှုရှိသည်။ ဗောဓိသတ္တများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထူးချွန်မှု၊ ဆုံးခန်းတိုင်ထက်မြက်သည့် အတတ်ပညာ၊ လူသားများနှင့် အခြားဘုံများ (တိရစ္ဆာန်၊ တစ္ဆေသရဲ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက်နတ်များ စသည်တို့)ကို ကယ်တင်ရေးတို့ကို ရရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။ မဟာယာနတွင် ဗုဒ္ဓသည်အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး အချိန်တိုင်း၊ နေရာတိုင်းနှင့် [[၃၁-ဘုံ|သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ]]တွင်ပါရှိသူအဖြစ် သိမြင်ထားပြီး၊ ဗောဓိသတ္တများသည် အများကောင်းကျိုးအတွက် ထူးချွန်သော အရည်အသွေးစံများကို ကိုယ်စားပြုရန် ရောက်ရှိလာကြသည် ဟု သိမြင်သည်။ ဇင်(ဈာန်)ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဟာယာန၏ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ကယ်တင်ခြင်း၊ အဆိုအမိန့်၏ တရားရိပ်များအပေါ် ချိန်ရွယ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗောဓိသတ္တများ၏ ဗိမာန်ကို သိစိတ်၏ကိုယ်စားပြု သွင်ပြင်များအဖြစ် မြင်သည်။ (ဥပမာ – အဝ​လောကိ​တေသွာရ (Avalokiteśvara)ကဲ့သို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ကိုယ်ပိုင် သနားစာနာစိတ်ပင်ဖြစ်သည်။) == မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို ယေဘုယျအားဖြင့် စရိုက်ခွဲခြားခြင်း == # အားလုံးနှင့်ဆိုင်သောလမ်းစဉ် – အားလုံးသော မဟာယာနကျောင်းတော်များသည် လူတိုင်း ဗုဒ္ဓဘုရားဖြစ်နိုင်သည်ကို နာခံလိုက်နာဆဲဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- ဓမ္မစကြာသုတ်) # ဗောဓိစိတ္တဆိုသော အမှန်တစ်ကယ်ပြည့်စုံစွာ သိရှိနားလည်ခြင်း။ (ဥပမာ- အမျိုးမျိုးသော ပရောဇန ပါရမီသုတ်များ) # သနားစာနာစိတ်ကောင်းမှု ပေးနိုင်ခြင်းမှတဆင့်။ # လူသားထက်ကျော်လွန်သော စိတ်သမာဓိ၊ ၎င်းတွင် ပြောင်းလဲမှုမရှိသော ဗုဒ္ဓဥပဒေသသည် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတွင် တည်ရှိနေခြင်း။ (ဥပမာ- ဗုဒ္ဓသဘာဝနှင့် [[မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်]]၊ [[အင်္ဂုလိမာလသုတ်]]၊ [[သီရိမာလသုတ်]]နှင့် [[တတ္ထ ဂတ္တ ကမ္ဘာသုတ်]]) *မဟာယာန၏ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာတွင် ပထမစရိုက်လက္ခဏာသုံးမျိုးကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ အချို့သော မဟာယာနကျောင်းတို့တွင် သဘာဝလွန်ကျင့်စဉ်များကို စိတ်ဝင်စားမှု မပြသသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏သဘာဝကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ *တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မဟာယာန၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုသည် ကယ်တင်ခြင်းအပေါ်တွင် အဓိကထား သုံးသပ်ပြီး တမလွန်ဘဝနှင့် သက်ဆိုင်ရာဘုံဌာနများဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။ (ဥပမာ- [[သုခဝတီသုတ်]]) == မဟာယာနနှင့် ထေရဝါဒ == [[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို မဟာယနတို့က ဟိနယာန(ယုတ်ညံ့သောလမ်းစဉ်)အဖြစ် ဖော်ပြနေကြသော်လည်း အချို့သော စာပေရေးသားသူများက "မဟာယာနအမြင်မှ အချို့သောကိစ္စရပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မပြုကြရန်" ထောက်ပြပြောဆိုထားကြသည်။ ထိုတွင် ထေရဝါဒ၏ရှုမြင်ပုံသည် ဟိနယာနဆိုသည်မှာ ထေရဝါဒနှင့် ကွဲပြားခြားနားသည်ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ထားသည်။ မဟာယာန၏ ဘုရားရှင်ချမှတ်ခဲ့သည့် ဓမ္မဝိနယ(ဝိနည်း)နှင့် ဩဝါဒများကိုလက်ခံထားခြင်း မရှိသည့်အတွက် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေကြီးဝါကြီးတို့၏ လမ်းစဉ်)သည် ဟိနယာနဂိုဏ်းကို အတန်းအစားခွဲခြားရာတွင် သီးသန့် လက္ခဏာများအပေါ်မူတည်၍ ပြုလုပ်ရန် ကျိုးကြောင်းပြထားသည်။ ၎င်းတို့ ထောက်ပြသည်မှာ မဟာယာနတို့အပေါ်ဝေဖန်မှု၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ထေရဝါဒသည် ယနေ့ခေတ်တွင် မရှိတော့ပြီဖြစ်သော သဗ္ဗေတိဝါဒဂိုဏ်းနှင့် မတူညီကြောင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒသည် လွတ်လပ်သည့်အတွေးအခေါ် ဝါဒများ တည်ရှိနေခြင်းကို တင်ပြပြောဆို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်းမရှိပါ။ ဤမှာ ထေရဝါဒသည် ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘုရားရှင် ဆုံးမခဲ့သည့် မူလဗုဒ္ဓဘာသာကို ထိန်းသိမ်းထားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင် ခေတ်ပြိုင် ထေရဝါဒဘာသာဝင်များညွှန်ပြသည်မှာ မဟာယာန အတွေးအခေါ်ဆီသို့ ရှေးရှုသည့် စာနာမှုရပ်တည်ချက်တစ်ရပ်အဖြစ် မေတ္တာသုတ် နှင့် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ(အလယ်အလတ်လမ်း)ပေါ်မှ စာနာခြင်း ကဗျာစာပိုဒ် (Mūlamadhyamakakārikā)တို့တွင် တွေ့ရှိရသည် ဟု ဆိုသည်။ မဟာယာနကိုးကွယ်သူများတွင် သဗ္ဗေတိဝါဒနှင့် သတ္တရံတိကများ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာသော တွေးတောကြံစည်ချက်များကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ရသည်။ "သုည(ဘာမှမရှိခြင်း)"အဆိုအမိန့်ကို အထူးပြုလေ့လာရာတွင် ကာလူး ပဟာန (Kalupahana)သည် ရှေးယခင်သင်ကြားမှုများကို ရေရှည်တည်တံ့အောင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခြင်းတို့ကို လက်ကိုင်ထားလျက်ရှိသည်။ ထေရဝါဒယုံကြည်သူများသည် သဗ္ဗေတိဝါဒဝင်များနှင့် သတ္တရံတိကများ(နှင့်အခြားသောကျောင်းများ)ကို စင်စစ်အားဖြင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ထားကြသည်။ ၎င်းတို့၏ သဘောတရား၊ အယူအဆများသည် ဓမ္မဝိနယ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာမှု မရှိခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ၏ ငြင်းဆိုချက်များကို [[ကထာဝတ္ထု]]ထဲတွင် ထည့်သွင်းထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဤသို့ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကို မလျော့ကြသည့်အတွက် စစ်မှန်သော ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယနေ့ခေတ်တွင် ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် ခက်ခဲသဖွယ် မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။ [[ဖိုင်:Thich Nhat Hanh and Chan Phap An june retreat Cologne.jpg|none|thumb]] ===သမိုင်းကြောင်းများ=== မဟာယာန အမည်မှာ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဟု နှစ်မျိုးရှိရာ တောင်ပိုင်းဗုဒ္ဓသာသနာမှာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ (Mahāyāna (Sanskrit: महायान, mahāyāna, အဓိပ္ပာယ်"ကြီးမြတ်သောလမ်းစဉ်") ဖြစ်သည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းကွဲသည်မှာလည်း ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်သည်ကစ၍ ကွဲခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်ပြီး ၄ လမြောက် တွင် [[မဟာကဿပ|အရှင်မဟာကဿပ]] အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အဇာတသတ်|အဇာတသတ်မင်း]]ကို အမီပြု၍ ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြပြီး သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်အတွင်း ဗုဒ္ဓသာသနာသည် အယူဝါဒ ကွဲပြားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ နောက်ထပ် သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်တွင် အရှင်မဟာကဿပအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|ကာလသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်ကြသည်။ ထိုအခါ ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာ တစ်သောင်းတို့သည် ဝိနည်းဒေသနာတော်၌ အယူအဆကွဲပြားသည့်အတွက် ကောသမ္ဗီပြည်တွင် သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုကြောင့် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြသည့် သံဃာမှ ရွေးချယ်အပ်သော မထေရ်ကြီးတို့အယူဝါဒအတိုင်း တင်ကြသော အရှင်မဟာကဿပ အမှူးရှိသည့် သံဃာတော်တို့ကို ထေရဝါဒဂိုဏ်းဟု ခေါ်တွင်ပြီး သီးခြားခွဲ၍တင်သော ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာတို့ကို သံဃာများသည်ဟု ယူဆကာ မဟာသင်္ဂီတိ(ကြီးမြတ်သော သင်္ဂါယနာတင်ခြင်း) ဟု ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် ဂိုဏ်းကြီးနှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဂိုဏ်းကွဲခြင်း အကြောင်းကား နာနာနယ နိပုဏ ဂမ္ဘီရဒေသနာတော်အတိုင်း ပိဋကတ်တော်သည် နည်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် သိမ်မွေ့နက်နဲရကား အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ယူရာ၌ တိုက်ရိုက်ယူရမည်ကို ဆောင်၍ယူခြင်း၊ ဆောင်၍ယူရမည်ကို တိုက်ရိုက်ယူခြင်း၊ အဖြောင့်ယူရမည်ကို ကွေ့ကောက်ယူခြင်း၊ ကွေ့ကောက်ယူရမည်ကို အဖြောင့်ယူခြင်း၊ မုချယူရမည်ကို ဥပစာယူခြင်း၊ ဥပစာယူရမည်ကို မုချယူခြင်း၊ အပြည့်အစုံယူရမည်ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူခြင်း၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူရမည်ကို အပြည့်အစုံယူခြင်း စသည်ဖြင့် အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် မကျေနပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဂိုဏ်းကွဲခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:Maitreya Buddha the next Buddha.jpg|thumb|200px|ဤဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် နောက်ဆုံးပွင့်ထွန်းမည့် အရိမေတ္တယျဗုဒ္ဓရုပ်တုအား အနီးကပ်တွေ့ရပုံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ဒုတိယသင်္ဂါယနာ တင်သည်မှ တတိယသင်္ဂါယနာ အထိ နှစ်ပေါင်း ၁၃၅ နှစ်အတွင်း ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ # မဟိသာသကဂိုဏ်း၊ # ဝဇ္ဇီပုတ္တကဂိုဏ်း၊ # ဓမ္မုတ္တရိကဂိုဏ်း၊ # ဘဒ္ဒယာနိကဂိုဏ်း၊ # ဆန္နာဓာရိကဂိုဏ်း၊ # သမ္မိတိဂိုဏ်း၊ # သှူတ္တိဂိုဏ်း၊ (သဗ္ဗသတိဂိုဏ်း)၊ # ဓမ္မဂုတ္တ ဂိုဏ်း၊ # ကဿပိကဂိုဏ်း၊ # သင်္ကန္တိကဂိုဏ်းနှင့် # သတ္တဂိုဏ်း ဟူ၍ တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးမှာလည်း # ဂေါကုလိကဂိုဏ်း၊ # ဧကဗျောဟာရဂိုဏ်း၊ # ဗဟုသုတိကဂိုဏ်း၊ # ပညတ္တိဂိုဏ်း၊ # စေတိယဂိုဏ်း ဟူ၍ ငါးဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဤသို့လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ဂိုဏ်းငယ်-တစ်ဆယ့်ခြောက်ဂိုဏ်း၊ မူလဂိုဏ်းကြီး- နှစ်ဂိုဏ်းနှင့် ပေါင်းလျှင် တစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ထိုတစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်းတွင် မူလဖြစ်သော ထေရဝါဒ ဂိုဏ်းကြီး တစ်ဂိုဏ်းသာ ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်းမရှိ။ မူလအတိုင်း ထားကာ ယနေ့တိုင်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လာကြသည်။ အခြားဂိုဏ်းတို့ကား ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို မူလအတိုင်းမထားဘဲ အရပ်ဒေသတို့ကို လိုက်၍ လည်းကောင်း၊ အခြားဘာသာ အယူဝါဒများသို့ လိုက်၍လည်းကောင်း၊ ကျပ်တည်းကျဉ်း မြောင်းသည် ဟု ယူဆကာ မိမိတို့မကျင့်လို၍ လည်းကောင်း၊ မိမိတို့ လိုရာဆွဲ၍ ဖောက်လဲဖောက်ပြန် မမှန်မကန် ယူဆ၍လည်းကောင်း၊ မလိုသောနေရာကို နုတ်ပယ်ခြင်း၊ လိုသောနေရာကို အသစ်ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်း စသည် တို့ကို ပြုလုပ်ကြ၍လည်းကောင်း မူလပိဋကတ်တော် မဟုတ်တော့ဘဲ တစ်မျိုးတစ်မည် ဖြစ်၍သွားကြတော့သည်။ [[File:BuddhistTriad.JPG|thumb|200px|မဟာယာနဗုဒ္ဓရုပ်ပုံတော်များ၊ဗောဓိသတ္တ အရိမေတ္တယျ၊ ဘုရားလောင်းနှင့် လောကနတ်တို့ပါဝင်သည်။ စီအီး ၂-၃ ရာစုခန့်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာတော်နှစ်-၂၃၅ တွင် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|သီရိဓမ္မာသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ တတိယသင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ ကွဲသွားသော တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်းတို့တွင် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းက အမှူးပြု၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အနီး နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် တိုးတက် ကြီးပွားကာ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့ကို လွှမ်းမိုး၍သွားသည်။ မဟာသင်္ဂီဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့သည် အမည်မထင်ရှားတော့ဘဲ တဖြည်းဖြည်း တိမ်မြုပ် ပျောက်ကွယ်သွားကြသည်။ နောင်အခါ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းတစ်ခုသာ ထင်ရှားကျန်ရှိလေသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ၏ ပေါက်ပွားရာ ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားက ခပ်သိမ်းသော အရာသည် (ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါသင်္ခါရသည်) အမြဲမရှိ၊ မတည်မြဲ ဟု ဟောတော်မူ၏။ သို့သော် ထိုဂိုဏ်းကမူ "အတိတ်၊ အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ ကာလ-သုံးပါး၌ မြဲ၏၊ တည်နေ၏" ဟု ယူဆပြောဟောသည်။ [[File:Khasarpana Lokesvara.jpg|thumb|200px|အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဝလောကီတေသွာရဘုရားအလောင်း ရုပ်တု။ တရုတ်ပြည်နှင့် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတွင် (ကွမ်ရင်ဗောဓိသတ္တ)ဟု လူသိများသည်။]] တတိယသင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]၏ စေလွှတ်ခြင်းဖြင့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ဗမာ(မြန်မာ)၊ သီဟိုဠ်(သီရိလင်္ကာ)၊ ယိုးဒယား(ထိုင်း)၊ ကမ္ဗောဇပြည်(လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား) စသည်တို့သို့ ရောက်သွားသည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာကို အားပေးသော သီရိဓမ္မာ သောကမင်းဆက်ပြတ်၍ ဗြဟ္မဏအယူဝါဒကို အားပေးသော ဆုင်္ဂမင်းဆက် တက်လာသောအခါ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန်လာသည်။ ဗြဟ္မာဏဘာသာ သာမဗေဒင်ကျမ်းအရ ယဇ်ပူဇော်ခြင်း ခေတ်စားလာသည်။ ဆန်းကျမ်းကို စီရင်သော ပိင်္ဂလဆရာကြီးသည်ပင် ယဇ်ဆရာကြီး ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မဇ္ဈိမဒေသမှ တောင်ဘက်သို့ရွှေ့ပြောင်းသွားသည်။ ထို့ကြောင့် တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းလည်း မြောက်ဘက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်ဖြစ်သော မထုရာပြည် ကန္နီရတိုင်း ဂန္ဓာရတိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသည်။ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ ထိုစဉ်အခါ ထိုမြောက်ပိုင်းရှိ တိုင်းတို့၌ ကနိသျှကမင်း အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ကိုရီးယား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တိဗက်၊ ရုရှား၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား၊ နီပေါ၊ ဘူတန် စသည်တို့သို့ရောက်သွားသည်။ ပြောင်းရွှေ့သွားကြရာ၌ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မူရင်း မဂဓဘာသာဖြင့်ရှိသော ပိဋကတ်တော်ကို အခြားဘာသာသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုခြင်း မပြုရအောင် ကျပ်တည်းစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား ကာလ၊ ဒေသ၊ ဘာသာစကား၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သို့လိုက်၍ တစ်စတစ်စ အခြားဘာသာ စကားသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုကြသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် မထုရာပြည်သို့ ရောက်သောအခါ အရိယသဗ္ဗသတိဂိုဏ်း ဖြစ်လာသည်။ ပိဋကတ်တော်ကိုလည်း ဗြဟ္မဏပုဏ္ဏားတို့ လိုလားသော သက္ကတဘာသာသို့ ပြန်ဆိုကြသည်။ ပြန်ဆိုရာ၌ အပြည့်အစုံပြန်ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ လိုရာသို့ ဆွဲဆောင်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ပြန်ဆိုကြဟန် တူသည်။ သာသနာတော်နှစ် ၆၅ဝ-၇ဝဝ (ခရစ် ၁ဝ၆-၁၅၆) အတွင်း သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းဝင် အရှင်ဝါသုမိတ္တနှင့် အရှင်အဿဃောသတို့ ကြီးမှူးသော သံဃာ ၅၀၀ တို့သည် ကနိသျှကမင်းကို အမီပြု၍ ပက်ရှဝါမြို့တော်၌ (သို့မဟုတ်) ကန္နီရတိုင်း ဇလန္ဓာမြို့ကုန္ဓာလဝန္နကျောင်း၌ သင်္ဂါယနာတင် ကြသည်။ ထိုအခါ ဝိဘာသာဋီကာကျမ်းများကို ရေးသား၍ တင်ကြသောကြောင့် ဝိဘာသိကဂိုဏ်း ဟု ခေါ်ကြပြန်သည်။ သင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် အရှင်အဿဃောသသည် ဗုဒ္ဓစရိယမည်သော ဘုရားကျင့်စဉ် ဖြစ်စဉ်ကျမ်းကို ရေးသားသည်။ ယင်းကျမ်း၌ အဓိကကျင့်စဉ် သုံးမျိုးမှာ # သာဝကယာန - သာဝကကျင့်စဉ်၊ သာဝက ဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာန - ပစ္စေကဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ ပစ္စေကဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ဗုဒ္ဓယာန - ဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ သမာသမ္ဗောဓိကျင့်စဉ် ဟူသော ၃ မျိုးဖြစ်သည်။ သာဝကယာနနှင့် သာဝက ဗောဓိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနနှင့် ပစ္စေကဗောဓိ၊ ဗုဒ္ဓယာန နှင့် သမ္မာသမ္ဗောဓိ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ဤနေရာ၌ အကျင့်ကို "ယာဉ်"ဟုဆိုသည်မှာ လိုရာအရပ်သို့ သွားရောက် နိုင်သော၊ လှည်း၊ ရထားတို့ကို ယာဉ်ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့ နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သော အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဟူသော လက္ခဏာ ၃ ပါးကို တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်သည်။ ထို့ပြင် သာဝကအဖြစ်၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓအဖြစ်၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်နိုင် သော အကျင့်ကိုလည်း တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် "ထိုယာဉ် ၃ မျိုး တို့တွင် သာဝကယာနနှင့် ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနတို့မှာ မိမိတစ်ဦးတည်းသာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်နိုင်သဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်းအကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် ယုတ်ညံ့သည်၊ ဗုဒ္ဓယာနသည်သာ မိမိ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သကဲ့သို့ သတ္တဝါအများကိုလည်း ရောက်စေနိုင်သော အကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် မြင့်မြတ်သည်" ဟု ယူဆကြသည်။ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း ဘုရားဆုကိုတောင်း၍ ဗုဒ္ဓယာနအကျင့်ကိုသာ ကျင့်လာကြသည်။ ထို့ကြောင့် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကို ယာနံ-ယာနဂိုဏ်း၊ နောက် မြင့်မြတ်သောအကျင့် ဖြစ်သောကြောင့် ယာနရှေ့က မဟာတပ်၍ မဟာယာန၊ "မဟာယာနဂိုဏ်း" ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုဂိုဏ်းသည် သာသနာနှစ် ၇ဝဝ မှ ၉ဝဝ (ခရစ် ၁၅၆ မှ ၃၅၆) အတွင် လူကြိုက်များသဖြင့် ကြီးပွားလာသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကား ပုဂ္ဂိုလ် အယုတ်-အလတ်- အမြတ် ၃ မျိုး၊ အကျင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗောဓိအကျင့်၊ ပစ္စေကဗောဓိအကျင့်၊ သာဝကဗောဓိအကျင့် ၃ မျိုးစီရှိရာ မိမိတို့အလိုရှိရာ ကျင့်ကို နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ထိုသို့ ယူဆသည်ကိုပင် မဟာယာနဂိုဏ်းက သာဝကဗောဓိအကျင့်နှင့် ပစ္စေကဗောဓိအကျင့် ပါဝင်နေသဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်း အကျင့် ဖြစ်သည်။ ယုတ်ညံ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကို နှိပ်၍ "ဟိနယာနဂိုဏ်း" ဟု အမည် တပ်ကြသည်။ တပ်ကြသော်လည်း အမည်မတွင် မသုံးစွဲကြပေ။ ယနေ့တိုင်အောင် ထေရဝါဒဂိုဏ်း ဟူ၍သာ သုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|200px|စီအီး ၁-၂ ရာစုခန့်က ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝအတွင်း(ခရစ် ၁ဝ၅၆ ခန့်အထိ) မဟာယာနဂိုဏ်းသည် ကျမ်းစာအမျိုးမျိုး ရေးသား၍ ဝါဒအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာကြသည်။ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ ဘုရားထက်ပို၍ ဘုရားအလောင်းကို အရေးပေးလာကြသည်။ ရုပ်တု အမျိုးမျိုး ထုလုပ်ကိုးကွယ်လာကြသည်။ ဘုရားလောင်းကို ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားအနေ၊ နတ်အနေအထား ကိုးကွယ်လာကြသည်။ အချုပ်အားဖြင့် ဘုရားကို ကောင်းကင်ဘုံ၌ အမြဲတည်ရှိနေစေပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဘုံ၌ တည်နေသော ဘုရားမှာ လူ့လောက နှင့် တိုက်ရိုက်မဆက်သွယ်နိုင်သဖြင့် လူနှင့် ဘုရားကြား ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူ လိုနေသည်ဖြစ်ရာ ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ဘုရားလောင်းကို ထားကြသည်။ နောက်တွင် တာရာ စာမုဏ္ဍီ စသော နတ်သမီး နတ်သား ရုပ်တုတို့ကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်း၊ အိုင်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖွဲ့၊ မှော်ပညာ၊ ပယောဂပညာ၊ ဝိဇ္ဇာပညာ၊ ဂန္ဓာရပညာတို့လည်း ဝင်လာကြ သည်။ ရဟန်းများလည်း ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့်လက်ဖွဲ့ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ ပယောဂဆရာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဆရာ၊ ဂန္ဓာရီဆရာများ ဖြစ်လာကြသည်။ ပိဋကတ်တော်နှင့် ညီသည်၊ မညီသည်ကို ဂရုမစိုက်ကြ။ ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ အားထုတ်ခြင်းမရှိ။ ဓမ္မဝိနယကိုလည်း မလိုက်နာကြကာ ယုတ်ညံ့သည့် ရဟန်းဟုခေါ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နှိပ်ကွပ်ချည်နှောင်နိုင်ရန်ပင်ဖြစ်သည်။ "ငါတို့ဘုရားလောင်းများ အကျင့်မဟုတ်" ဟု ကျမ်းစာရေးသားခြင်း၊ ပြောဟောခြင်းကို ပြုကြ သည်။ ကိုယ်တိုင်မှာကား ကျင့်ကြဟန်မရှိကြပေ။ ထိုအချိန်အခါလောက်ကစ၍ ဝိနည်းတရားတော် ကွယ်ပျောက်ပြီး သိမ်ဝင်ခြင်း၊ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းခံခြင်း ရှိတော့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရသည်။ ရသေ့နှင့် ပရိဗိုဇ်များကဲ့သို့ ရဟန်းခံကြတော့သည် ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သည်။ နောက် သာသနာနှစ် ၁၇ဝဝ (ခရစ် - ၁၁၅၆) လောက်တွင် မွတ်ဆလင်တို့သည် အိန္ဒိယ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို သိမ်းယူ ပြီး ဗုဒ္ဓသာသာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ်၍ သာသနာတော်နှစ် ၁၉ဝဝ (ခရစ် ၁၃၅၆) လောက်တွင် လုံးဝ ကွယ်ပျောက်လုမတတ် ဖြစ်သွားလေသည်။ [[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|200px|ရှေးဟောင်းမဟာယာနဗုဒ္ဓပုထိုးတော်များ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ‌ဘောရောဘုဒုရ်ဘုရား]] ကိုးကွယ်သော ဘုရားလောင်းများကို ရှေးဦးစွာ ဗောဓိသတ္တ၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရ ဟူ၍ အမည်နှစ်မျိုးသာ ပေးထားသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ချဲ့ထွင်ကာ # အဝလောကိတေသွာရ - လောကကို အမြဲစောင့်ရှောက်ကြည့်ရှုနေသော ကရုဏာရှင်(လောကနတ်)၊ # မဉ္စူသီရိ - သာယာနှစ်သက်ဖွယ် အသားရေ ရှိသူ၊ # သမန္တဘဒြ - အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမွန် လျက် စီးပွားတိုးတက်စေသူ၊ # အာကာသဂ၊ # ခဂ - ကောင်းကင်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဂဂနဂဉ္စ - ကောင်းကင် ကျောက်မျက်ထွက်သော တွင်းရှိသူ၊ # ပဒုမပါဏိ - ပဒုမ္မာကြာပွင့် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇီရပါဏိ - ဝရဇိန်လက်နက် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇိရဂ - ဝရဇိန်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # သဝ - နီဝရဏ - ဝိကမ္ဗီ - ယိုစီးခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း၊ ခွာအပ်ခြင်းရှိသူ၊ # ကိတ္တိဂ - ကျော်စောခြင်း တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဗျူဟရာဇ - ကိုယ်ပွားခြင်းရှိသော မင်း၊ # န္ဒဇာလီ - မျက်လှည့်ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ # ရတနာဂ - ရတနာတိုက်ခန်းရှိသူ စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားများကား- (၁) ဒါန၊ (၂) သီလ၊ (၃) ခန္တီ၊ (၄) ဝီရိယ၊ (၅) ဈာန၊ (၆) ပညာနှင့် နောက်ထပ် ဖြည့်စွက်ထားသော (၇) ဥပါယ၊ (၈) ပဏိဓာန၊ (၉) ဗလ၊ (၁ဝ) ညာဏတို့ဖြစ်သည်။ === တရုတ်ပြည် === သာသနာနှစ် ၃၂၇ တွင် တရုတ်အမည် လိဖန်ခေါ် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ ရဟန်းတစ်ပါးသည် အိန္ဒိယပြည်မှ အခြားရဟန်း ၁၇ ပါးနှင့် တရုတ်ပြည်သို့ရောက်လာဖူးသည်။ နောက် ၄၂၁ ခုတွင်လည်း ချန်ချအိယင် မည်သော တရုတ် စစ်ဗိုလ်တစ်ယောက်သည် ပါသိယပြည်မှ ရွေဆင်းတု တစ်ဆူ ပင့်လာခဲ့ဖူးသည်။ ဤကား တရုတ် ပြည်သို့ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်ရန် ရှေးပြေးဖြစ်သည်။ သာသနာနှစ် ၆ဝ၇ (ခရစ် ၆၁) တွင် အရှေ့ဟန် မင်းဆက် မင်းထီးခေါ် လိယူချွန် ဘုရင်လက်ထက် မဇ္ဈိမ ဒေသတို့တမန် ၁၈ ယောက်ကိုလွှတ်၍ ပင့်စေရာ အရှင် ကဿပ မာတင်္ဂနှင့် အရှင်ဂေါတရနတို့သည် သက္ကတဘာသာ ကျမ်းစာများနှင့် ဓာတ်တော်တို့ကို မြင်းဖြူပေါ်တွင် တင်၍ ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ လိုယန်မြို့တွင် ပထမဆောက်လုပ်သော ကျောင်းကို မြင်းဖြူကို အစွဲပြု၍ မြင်းဖြူကျောင်းခေါ်သည်။ နောက် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းများကိုလည်း မြင်းဖြူ ကျောင်းပင် ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါက ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ကနိသျှ ကမင်းခေတ်ဖြစ်၍ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ ပင့်ဆောင်လာသော သက္ကတ ဘာသာ ကျမ်းစာများကိုလည်း တရုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုကြသည်။ နောက် တဖြည်းဖြည်း ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်လာသည်။ သာသနာနှစ် ၉၄၃ (ခရစ် ၃၉၉) တွင် တရုတ်ရဟန်း အရှင်ဖာဟိယန် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ် ၁၁၇၃ (ခရစ် ၆၂၉) တွင် အရှင် ဟိယင်ဆိုင် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ်စ် ၁၂၁၅ (ခရစ် - ၆၇၁) တွင် ရှင်အိုင်ဆင် တစ်ကြိမ် ၃ ကြိမ် အိန္ဒိယသို့ သွားကြ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာ စာပေများကို သင်ကြား လေ့လာပြီးလျှင် ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးမှ ပိဋကတ်တော်အမျိုးမျိုးကို ဆောင်ယူခဲ့ကြ၍ တရုတ်ဘာသာပြန်ဆိုကြသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓ သာသနာလည်း တိုင်းရင်းအယူဝါဒများနှင့် ရောထွေးကာ၊ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးကွဲလျက် အယူဝါဒ အမျိုးမျိုး ဖြစ်လာသည်။ (ခရစ် ၅ဝဝ-၆ဝဝ ) တွင်[[ဆရာတော် ဗောဓိဓမ္မ]] တရုတ် ပြည် သို့ ကြွ၍ ချန်ဗုဒ္ဓဘာသာ(ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ) ဂိုဏ်း ကို တည်ထောင်သည်။ ကမ္ဘာတွင် နာမည်ကျော်ကြား လူသိအများဆုံး မဟာယာန [[ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် တရုတ်ပြည်၌ မဟာယာနဂိုဏ်း ကိုးကွယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ (က) ဘုရားများ၊ (ခ) ဘုရား လောင်းများ၊ (ဂ) နတ်များဖြစ်သည်။ ဘုရားမှာ ၅ ဆူထား သည်။ (၁) ပထမ - ဂေါတမသကျမုနိ (တထာဂတ ကိုလည်း တစ်ခါတစ်ရံ သုံးသည်)။ (၂) ဒုတိယ - အမိတာဘာ၊ ပုံမှာ ခေါင်းကြီးကိုယ်သေး၊ ယာလက်ချ၍ လက်ဝါးပြထားသည်။ ဝဲလက်ရင်တွင် ကြာပွင့်ကိုင်ထားသည်။ (၃) တတိယ - ဘေသဇ္ဇ ဇယဂုရု - ဆေးဝါးဘက်ဆိုင်ရာ ဘုရား။ အနာရောဂါ စွဲကပ်နေသူ၊ ကျိုးကန်းနေသူ၊ အကျဉ်း ကျနေသူ၊ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်နေသူတို့ကို ကယ်မစောင့် ရှောက်၏ဟု ယူဆသည်။ (၄) စတုတ္ထ - ဝေရောစန၊ ပုံမှာ လက်နှစ်ဖက် ရင်ပေါ်တွင် ပိုက်ထား၍ လက်ည|ိုးအပေါ် ထောင်ထားသည်။ (၅) ပဉ္စမ - လောရှန၊ ပုံမှာ ယာလက် ပေါင်ပေါ်တွင်ထား၊ ဝဲလက် ရင်တွင်ထားပြီးလျှင် လက်မနှင့် လက်လယ်ထိထားသည်။ ဘုရားလောင်းမှာလည်း ၅ ပါးပင်ထားသည်။ (၁) ပထမ - အဝလောကိတေသွာရ၊ (၂) ဒုတိယ - တရှိချိ - အမိတာဘာ၏ ဒုတိယ သား၊ (၃) တတိယ - မေတ္တယျ၊ ပုံမှာ ပြုံးရွှင်နေသော လူဝကြီး၊ အဝတ်ကို ဖယ်၍ ဝမ်းပိုက် ပူပြီးကို ဖော်ပြထားသည်။ ယာလက် ပန်းခက်ပန်းပွင့်ကိုင်၍ ဝဲလက် နောင်အခါပေးမည့် ချမ်းသာလက်ဆောင်များ ပါရှိသည့် အိတ်ဝကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်။ (၄) စတုတ္ထ-မဉ္စူသီရိ၊ ပုံမှာ ခြင်္သေ့ပေါ်တွင်စီးသည်။ (၅) ပဉ္စမ - သမန္တဘဒြ၊ ပုံမှာ ဆင်ပေါ်တွင် စီးသည်။ အရဟတ်များမှာ (၁) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ (၃) အရှင် မဟာကဿပ၊ (၄) အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၊ (၅) အရှင်သုဘူတိ၊ (၆) အရှင်ပူရဏ၊ (၇) အရှင်ကုတျဝယ၊ (၈) အရှင်ဥပါ လိ၊ (၉) အရှင်ရာဟုလာ၊ (၁ဝ) အရှင်အာနန္ဒာတို့ဖြစ်သည်။ နတ်များမှာ ထင်ရှားသောနတ် ၂၄ ပါးကိုပြသည်။ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ ယမမင်း၊ စာတုမဟာရာဇ် ဆိုင်ရာ နတ်များ ပါသည်။ ကွန်ဖုဇီးနှင့် စာပေဘက်ဆိုင်ရာ နတ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ ရဟန်းပြုပုံမှာ ပထမ လူအဖြစ်နှင့် ငါးပါးသီလ၊ ဒုတိယ သာမဏေအဖြစ်နှင့် ဆယ်ပါးသီလ၊ တတိယ ရဟန်းပြု၊ စတုတ္ထ ဘုရားလောင်းအဖြစ်နှင့် ပါရမီ ဖြည့်ရသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နောက်ဆုံး စခန်းအဖြစ် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်သကဲ့သို့ မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာလည်း နောက်ဆုံးစခန်းအဖြစ် အတိုင်းအရှည်အဆုံးမရှိ ကိုယ်ရောင်ရှိသော အမိတာဘာဘုရား (ဝါ) အတိုင်းအရှည် အဆုံးမရှိ အသက်ရှည်သော အမိတာယုဘုရားစံရာ အနောက်အရပ်ရှိ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၍ ချမ်းသာ သုခနှင့် ပြည့်စုံသော သုခဝတီပြည်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်ခြင်းဖြစ်လေသည်။ === ဂျပန်ပြည် === သာသနာနှစ် ၁ဝ၉၆ (ခရစ် ၅၅၂) တွင် ကိုရီးယားပြည်၌ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေသဖြင့် ကိုရီးယားဘုရင် ကုဒရက ဂျပန်ဘုရင်ထံ အကူအညီတောင်းရာ၌ လက်ဆောင် အဖြစ် မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ကျမ်းစာများနှင့် ဘုရား ရုပ်တုတော်မျာကို ပို့လိုက်သည်။ ဤကား ဂျပန်ပြည်သို့ ဗုဒ္ဓရုပ်သာသနာ အစရောက်ခြင်းတည်း။ နောက်သာသနာနှစ် ၁၁၃၇ (ခရစ် ၅၉၃) တွင် ဘုရင်နှင့်တကွ တစ်ပြည်လုံး ကိုးကွယ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်သော ဥပဒေတို့ကိုလည်း ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို အခြေခံထား၍ စီမံကြသည်။ ထင်ရှားသော ကျောင်းကြီးတို့နှင့် တန်ဆောင်းကြီး တို့ကိုလည်း ဆောက်လုပ် ကြသည်။ အယူဝါဒလည်း တရုတ်ပြည်၌ကဲ့သို့ပင် မဟာယာန ဂိုဏ်း ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘုရားလောင်း အယူဝါဒဖြစ်သည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် တိုင်းရင်း အယူဝါဒနတ်များ ဝင်လာသဖြင့် ရှုပ်ထွေးလာသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာသည်။ ဂျပန်ဘုန်းကြီးတို့လည်း မိမိတို့ဂိုဏ်းအလိုက် အမျိုးမျိုး ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ရှေးအခါက ဂျပန်မဟာယာန ဂိုဏ်းသည် သိမ်သင်၍ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းမပြုသော်လည်း အိမ်ထောင်ပြုခြင်း မရှိကြ။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ရှိသည့်အနက် ဂျိုဒိုဂိုဏ်း ဟိုနင် ဆရာတော်ကြီးလက်ထက် သာသနာ နှစ် ၁၆၇၇-၁၇၅၆ (ခရစ် ၁၁၃၃-၁၂၁၂) လောက်တွင် ယင်းဆရာတော်ကြီးသည် မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေး အသက် ၃ဝ ကျော်တွင် မင်းမျိုးတစ်စုက ဆရာတော်ကြီးထံ ရှိုနင်ဆရာတော် ကလေး အတွက် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သည့် ဂိုဏ်း တည်ထောင် ရန် အကြိမ်ကြိမ် ခွင့်တောင်းသဖြင့် နောက်ဆုံး၌ ခွင့်ရရှိလေ သည်။ ထိုအခါ ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေးသည် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းမှ ခွဲထွက်ကာ ထားမာဟိခေါ် မင်းမျိုးမင်းနွယ် အမျိုး သမီးနှင့် လက်ထပ်ပြီးလျှင် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သော ရှင်ဂိုဏ်းစ၍ တည်ထောင်သည်။ ယင်းဂိုဏ်းသည် လူကြိုက်များ၍ ကြီးပွား လာသည်။ ဂိုဏ်းကို ဆရာတော်ကလေး၏ သားမြေးအဆက် ဆက်တို့ သာသနာပိုင်အဖြစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်လာကြသည်။ နောက် အတန်ကြာသော် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းသည် လည်းကောင်း၊ အခြားဂိုဏ်း တို့သည်လည်းကောင်း အိမ်ထောင်ပြုကြလေသည်။ ရဟန်း ဆိုသော်လည်း အိမ်ထောင်သည် လူဝတ်ကြောင်နှင့် လွန်စွာ မခြားတော့ပြီ။ === တိဗက်ပြည် === တိဗက်ပြည်သည် ဗုဒ္ဓသာသနာ မရောက်မီ စုန်းနတ်တစ္ဆေ စသည်တို့နှင့် ရောပြွမ်းလျက် ရှိသည်။ လူကိုပင် ယဇ်ပူဇော်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၂ (ခရစ် ၆၃၈) တွင် ဘုရင်ဆရုန်စဉ်ဂံပိုသည် နီပေါ ပြည်ဘုရင် အံသုဝါမန်၏ သမီးတော် ဘရိကုဋိနှင့် လက်ထပ်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၅ (ခရစ် ၆၄၁) တွင် တရုတ်မင်းသမီး ဝင်ချအင်နှင့် လက်ထပ် ပြန်သည်။ မင်းသမီးတို့သည် ဗုဒ္ဓဝါဒီများ ဖြစ်ကြ၍ ဘုရင် မင်းမြတ်အား ဗုဒ္ဓသာသနာအကြောင်း အမြဲဟောပြောသဖြင့် ဗုဒ္ဓဝါဒီ ဖြစ်လာသည်။ ဘုရင်သည် မိဖုရားနှစ်ပါး အကြံပေးချက်အရ အိန္ဒိယ ပြည်နှင့် နီပေါပြည်သို့တမန်များ စေလွှတ်သည်။ အိန္ဒိယပြည် သို့သွားရသော သံသည် အိန္ဒိယပြည်တွင် အတန်ကြာနေ၍ စာပေများ သင်ကြားပြီးလျှင် ပိဋကတ် ကျမ်းစာတို့ကို ယူဆောင်ကာ သာသနာနှစ် ၁၁၉၄ (ခရစ် ၆၅ဝ) လောက် တွင် တိဗက်ပြည်သို့ပြန်ရောက် လာသည်။ တိဗက်ပြည်သို့ ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာကား ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာများကိုလည်း တိဗက်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုသည်။ ဘုရင်လည်း သာသနာ ပြုမင်းဖြစ်၍ အလွန် ထင်ရှားလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၂၉၄ (ခရစ် ၇၅ဝ) လောက်တွင် ဆရုန်စဉ်ဂံပို ဘုရင်၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော သိဆရုန် ဒတ်စတန် ဘုရင်တက်လာ၏။ ထိုဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီး၏ ဗုဒ္ဓဝါဒီဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တိုးတက် ခိုင်မြဲလာသည်။ လာမာဘုန်းကြီး ဝါဒကိုလည်း စ၍ထွင်သည်။ တိဗက် ဘာသာလာမာကား မြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ဘုရင်သည် သာသနာပြုရန် ရဟန်းတစ်ပါးကို အလိုရှိသဖြင့် အိန္ဒိယပြည်သို့စေလွှတ်ရာ၊ နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ နေသော အရှင်ဂုရုပဒုမ သမ္ဘဝကို ရခဲ့သည်။ ထိုမထေရ်လည်း လာမာဂိုဏ်းကိုစ၍ တည်ထောင်သည်။ တိဗက်ပြည်၌ရှိသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယခင်က ရှိနှင့်သော စုန်း - နတ် - တစ္ဆေ - ပယောဂတို့ကို နိုင်နင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရကား အလွန် ကြည်ညိုကြသည်။ တိဗက်ပြည်ပ မဟာယာနဂိုဏ်း သည် တရုတ်ပြည်၊ ဂျပန်ပြည်တို့ကဲ့သို့ တဖြည်းဖြည်း ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၈၁၄ (ခရစ် ၁၂ရဝ) တွင် တရုတ် ပြည်၌ အလွန် တန်ခိုးကြီးသော ကူဗလိုင်ခန် ဘုရင်သည် ထိုစဉ်အခါက တိဗက်ပြည်ကိုပါ အာဏာပျံ့နှံ့သည်။ ဘုရင် သည် တိဗက်ပြည်ကို အုပ်စိုးရန် သကျပဏ္ဍိတ မည်သော လာမာဘုန်းကြီးအား အပ်နှင်းသည်။ ဘုန်းကြီးလည်း ဘုရင်ခံ သဘောဖြင့် အုပ်စိုးရသည်။ ထိုစဉ်အခါ ကစ၍ ရဟန်းမင်း အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ နောက်လည်း လာမာဘုန်းကြီးများ ဆက်ကာဆက်ကာ လာခဲ့သဖြင့် ယနေ့တိုင်အောင် လာမာ ဘုန်းကြီးက မင်းအဖြစ် သာသနာပိုင်အဖြစ် ဆက်ခံအုပ်စိုး လျက် ရှိလေသည်။ အထူးအားဖြင့် ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နမော တဿ ဘုရားရှိခိုးကို အလွန်အလေးပြုသကဲ့သို့မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာ လည်း တရုတ်က နန်-မော-အို-မိတ-အို-ဖူး၊ ဂျပန်က နမော-အမိဒ-ဘုတ်စု၊ ကိုရီးယားက န-မော- အမိဒ-ပု(လ်) ဟု အသီးအသီးရှိသော ဘုရားရှိခိုးတို့ကို အလွန်အလေးပြုကြ သည်။ အမြဲလည်း ရှိခိုးကြသည်။ === မြန်မာပြည် === သာသနာနှစ် ၂၃၅ တွင် မြန်မာပြည် တောင်ပိုင်းသို့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်။ ပုဂံ အနီး မင်းနန်သူအရပ် ဘုရားသုံးဆူနှင့် နန္ဒမညစေတီများအတွင်းရှိ ဆေးရေးရုပ်များကို ထောက်၍ သာသနာနှစ် ၁ဝဝဝ ကျော် ၁၁ဝဝ (ခရစ် ၄၅၆-၅၅၆) အတွင်း မြန်မာပြည် မြောက်ပိုင်း သို့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ရဟန်းတို့မှာ အရည်းကြီးတို့ ဖြစ်ဟန်တူသော်လည်း အမှန်တကယ် ထိုအရည်းကြီးတို့သည် မဟာယာနရဟန်းများ လုံးဝ မဟုတ်ကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုထားပါသည် မဟာယာနဂိုဏ်းတွင် သက္ကတဘာသာရင်းနှင့် ရှိ၍ တရုတ်စသော ဘာသာအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းများအနက် ထင်ရှားသော ကျမ်းများကား (၁) မဟာ ဝတ္ထု၊ (၂) လလိတဝိတ္ထာရ၊ (၃) သဒ္ဓမ္မပုဏ္ဍရိက၊ (၄) သုခဝတီဗျူဟာ၊ (၅) ဗုဒ္ဓစရိတ၊ (၆) အဋ္ဌသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၇) စတ္တသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၈) ဝဇီရဆေဒိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၉) မူလမဇ္ဈိမကကာရိကာ၊ (၁ဝ) ဓမ္မသင်္ဂဟ၊ (၁၁) အဝဒါန ဇာတက၊ (၁၃) ဒိဗျာဝဒါန၊ (၁၃) ဒသဘူမိကသုတ္တ၊ (၁၄) မဟာယာနသုတ္တလင်္ကာရ၊ (၁၅) ဗောဓိသတ္တဘူမိ၊ (၁၆) လင်္ကာဝတာရသုတ္တ၊ (၁၇) သမာဓိရာဇ သုတ္တ၊ (၁၈) သုဝဏ္ဏပဘာသ၊ (၁၉) ကရုဏာပုဏ္ဍရိကသုတ္တ၊ (၂ဝ) ဇာတကမာလာ၊ (၂၁) ရဋ္ဌပါလပရိပစ္ဆ၊ (၂၂) နာဂါနန္ဒ၊ (၂၃) သိဿသမုစ္စယ၊ (၂၄) ဗောဓိစရိယာဝတာရ၊ (၂၅) သိဿလေခ၊ (၂၆) ကာရဏ္ဍဗျူဟာ၊ (၂၇) မဟာဗျုပ္ပတ္တိ၊ (၂၈) ဗောဓိသတ္တ အဝဒါနကာလပါလတာတို့ဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်း တို့အား သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝ ခန့်အထိ ရေးသား သော ကျမ်းတို့ဖြစ်သည်။(ဦးကြီးဖေ)<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==မှတ်စု== {{reflist|group=note|2}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:ဘာသာရေး]] [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] f4a5t7f4xqz9wns7wxbw00uoqsl3m20 879997 879994 2025-07-03T21:55:59Z 67.243.162.132 金剛般若波羅蜜多經 879997 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[ဖိုင်:Shakyamuni Buddha with Avadana Legend Scenes - Google Art Project.jpg|thumb|ိဗက်ရိုးရာ ထျန်ခါပန်းချီဖြင့် ပူဇော်ထားသည့်သကျမုနိဂေါတမဗုဒ္ဓပုံတော် ]] {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] '''မဟာယာနဂိုဏ်း''' ({{lang-en|Mahayana}}; {{lang-sa|महायान'}}; ကြီးမြတ်သောယာဉ် (သို့) လမ်းစဉ်)သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ကျမ်းစာ၊ အတွေးအခေါ် နှင့် ကျင့်စဉ်များပါဝင်သော ကြီးမားသည့် သာသနာအစုအဝေးကြီးဖြစ်၏။ ယခုအချိန်အထိ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေရဝါဒအပါအဝင်)အသိုင်းအဝိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးထားသည့် သာသနာတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး တစ်ရာစုခန့်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသည် ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုသည်။ မဟာယာနဟူသောဝေါဟာရသည် ဗောဓိသတ္တ(ဘုရားလောင်း)ဖြစ်ရေးနှင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေး လမ်းစဉ်တို့အား ရည်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အဓိကပန်းတိုင်ကြီးနှစ်ခုမှ မိမိကိုယ်ကို သံသရာတည်းဟူသောဒုက္ခပင်လယ်ထဲမှ ကယ်တင်ရန် နှင့် ဒုတိယမှာ မိမိနှင့်အတူ သံသရာထဲတွင်ဒုက္ခရောက်နေသော သတ္တဝါအပေါင်းကိုပါ နိဗ္ဗာန်သို့ လမ်းပြပေးရမည်ဟူသော ကယ်တင်ခြင်းပန်းတိုင်တို့ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို တစ်နည်းအားဖြင့်လည်း ''ဗောဓိသတ္တယာန''၊ ''ဗုဒ္ဓယာန'' နှင့် ''ဧကယာန'' ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြသည်။ အကြောင်းမူကား မဟာယာနယုံကြည်သူများက ထေရဝါဒကဲ့သို့ အရဟတ္တ([[ရဟန္တာ]])ဖြစ်ရေးကို အစပထမ ဦးတည်ကျင့်သုံးသော်လည်း [[ကိလေသာ]]အပြစ်များစင်ကြယ်၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်းသည် သံသရာ၏ အဆုံးမဟုတ်ကြောင်း ဆိုလေသည်။ ရဟန္တာအဖြစ်ဆိုက်ရောက်သောအခါ ကိလေသာအညစ်အကြေးကင်းစင်သွားသော်လည်း ကြွင်းသောသတ္တဝါတို့အား တရားပြရန်သံသရာဝဋ်မှ ကယ်တင်ရန် ဗောဓိသတ္တကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြံရမည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် "ဧကယာန" ဟုခေါ်ဆိုရခြင်းဖြစ်ပြီး သဒ္ဓမ္မပုဏာရိကာသုတ္တံ(မဟာယာန) ''Saddharma Puṇḍarīka Sūtram'' ''妙法蓮華經'' တွင် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]သည် ရဟန္တာ၊ [[ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ]] နှင့် [[ဗုဒ္ဓ]] ဖြစ်ခြင်းသည် ကွဲကွာနေသော ကျင့်စဉ်လမ်းစဉ်များမဟုတ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဖြစ်ရေးကိုသာ ဦးတည်နေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း တစ်ခုတည်းသောလမ်း ဧကယာနကြီးဖြစ်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။ '''ဝဇီရယာန''' သည် မဟာယာန၏ အကိုင်းအခက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မြောက်မြားစွာသော ဗုဒ္ဓတန္တရကျင့်စဉ်များကို ကျင့်ကြသည်။ ဤနည်းလမ်းဖြင့် ဗုဒ္ဓဖြစ်ရန် ပို၍ လျင်မြန်သည် ဟု ဆိုထားသည်။ ဝဇီရယာနကို အများသောအားဖြင့် [[တိဘက်]]တွင် တိုးတက်ပြန့်ပွားပြီး တခြားသော တရုတ်ပြည် နှင့် ဂျပန်ပြည်တွင်လည်း တမူထူးခြား ကိုးကွယ်ကြသူ ကျင့်ကြံသူ ရဟန်း၊ ဥပသကာတို့လည်း ယနေ့တိုင်ရှိသေး၏။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်ပြည်ရှိ ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ(Shingon Buddhism)သည် ဝဇီရယာနကျင့်သော မဟာယာန၏ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်လေသည်။ မူလအစပိုင်း၌ မဟာယာနအယူအဆသည် သေးငယ်သော်လည်း အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာအဝန်းဝိုင်း၌ စွမ်းအားကြီးသော အားတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>"သုည"></ref> နာလန္ဒာ၊ ဝိကရာမာရှိလာ (Vikramashila)ကဲ့သို့သော မဟာယာနနှင့် ဆက်စပ်သည့် ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်များနှင့် ပညာသင်ကြားရာနေရာများသည် ၇ ရာစုနှင့် ၁၂ ရာစုတို့တွင် ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းခဲ့ကြသည်။<ref>"သုည"></ref> သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ မဟာယာနသည် တောင်အာရှ၊ အလယ်အာရှ၊ အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှများသို့ ပြန့်နှံ့ခဲ့ကြ၍ ယနေ့ခေတ်တွင် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ ဗီယက်နမ်၊ နီပေါ၊ မလေးရှားနှင့် ဘူတန်တို့တွင် ဆက်လက်တည်ရှိ အားကောင်းကြသည်။<ref>{{cite book|last=Foltz|first=Richard|url=https://books.google.com/books?id=sZRGAQAAQBAJ&q=buddhist+viharas+found+in+modern+day+iran&pg=PA95|title=Religions of Iran:From Prehistory to the Present|date=2013|isbn=978-1780743097|page=95|quote=In the centuries before the Arab conquests Buddhism was spread throughout the eastern Iranian world. Buddhist sites have been found in Afghanistan, Turkmenistan, Uzbekistan, and Tajikistan, as well as within Iran itself.|access-date=2017-12-18}}</ref> ၂၀၂၄ စစ်တမ်းအရ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အားလုံးတွင် *အာရှတိုက်၌ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၆% ဖြင့် အကြီးမားဆုံးသော ဂိုဏ်းကြီးတစ်ခုဖြစ်၍၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၆%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၈%၊ * မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၅%၊ * ဥရောပတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၅%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၂၅%၊ * အာဖရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၄၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၅%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၅%၊ * ဩစတြေးလျတိုက်နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၅၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၄၀%၊ * တောင်အမေရိကတိုက်တွင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကိုးကွယ်သူ ၆၀%၊ ဝဇီရာယာနဗုဒ္ဓဘာသာက ၁၀%၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာက ၃၀% အသီးသီးဖြစ်ကြသည်။ <ref>{{cite book|last1=Johnson|first1=Todd M.|url=http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|title=The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography|last2=Grim|first2=Brian J.|publisher=Wiley-Blackwell|year=2013|location=Hoboken, NJ|page=36|accessdate=2 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020100448/http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/47/04706745/0470674547-196.pdf|archivedate=20 October 2013|url-status=dead|df=}}</ref> == မဟာယန၏လှုပ်ရှားမှု == [[File:Prajnaparamita Java.jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ|မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပညာပါရမီတာ(ပညာပါရမီ) ကိုကိုယ်စားပြုသော သဘောဖြင့်တွေ့ရသော ပညာပါရမီတာဘုရားအလောင်းတော် (အင်ဒိုနီးရှား ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယလက်ရာ)]] [[ဖိုင်:Shingon Altar Ming Ya Buddhist Foundation of L.A., 2010.jpg|thumb|ဂျပန်ပြည် ရှင်းဂွန်းဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရား‌‌‌စင်]] မဟာယာနလှုပ်ရှားမှုသည် [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]မှ ဆင်းသက်လာသည်ကို တွေ့ရှိရသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက အများပိုင်နှစ် ပထမရာစု(1st CE) (သို့မဟုတ်) အများပိုင်နှစ်မတိုင်မီ ၁-ရာစု(1 BCE)တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၌စတင်ခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။ ပညာရှင်များက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာနလှုပ်ရှားမှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာ အများပိုင်နှစ် ပဉ္စမရာစုတွင်ဖြစ်သည် ဟု ကိုင်စွဲထားကြသည်။ ယင်းအချိန်မှစပြီး မဟာယာန၏ ပေထက်အက္ခရာကျောက်စာများကို ကမ္ပည်းမှတ်တမ်းများအဖြစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အများပိုင်နှစ် ဧကာဒသမရာစု ([[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]တွင် မဟာယာန တည်ရှိနေဆဲ၊ မဟာယာနသုတ်(သုတ္တန်)များကို ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် တူညီသော သုတ်(သုတ္တန်)အပေါ်တွင် များစွာသော မူကွဲများသည် မဟာယာန၏သမိုင်းကို ပညာရှင်များ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် အသုံးမဝင်ပါ။ သမိုင်းစဉ်ဆက်အရ မဟာယာနသည် အရှေ့အာရှတိုက်တခွင်သို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်။ ယနေ့အထိ မဟာယာနကို အဓိကကျင့်သုံးနေသော နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၊ ကိုရီးယား၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]]နှင့် [[မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံ|မွန်ဂိုလီးယား]]တို့ ဖြစ်သည်။ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကို ယနေ့အထင်ကရ သင်ကြားနေသည့် ကျောင်းတော်များမှာ သုခဝတီဂိုဏ်း(Pure Land Buddhism)၊ ဇင်(Zen)၊ နီချီရန် ဗုဒ္ဓဘာသာ(Nichiren Buddhism)၊ ရှင်းဂွန်းတန္တရဂိုဏ်း(Shingon)၊ [[တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ|တိဗက်တန္တရ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]နှင့် တင်ဒိုင်းဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ဆုံးသုံးဂိုဏ်းသည် မဟာယာနနှင့် ဝဇီရယာန နှစ်ခုစလုံးကို ကျင့်ကြံကြသည်။ == မဟာယာန အယူအဆ နှင့် ကျမ်းဂန်များ == [[File:Buddha Amithaba.jpg|thumb|တိဗက်ရိုးရာ ပိုးထည်ပန်းချီဖြင့် ဆွဲထားသော အာမိတာဘပုံ]] မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရှေးဦးဗုဒ္ဓဝါဒအယူအဆတွင် အခြေခံကျကျတွေ့မြင်ရသည့် သံသရာမှလွတ်မြောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားတော်ကို အခြေခံထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ယုံကြည်ကျင့်သုံးသကဲ့သို့ သစ္စာလေးပါး မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးအကျင့်တရား အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ တရား ပဋိစ္စသမ္မပါဒ်တို့ တရား တို့ကိုလည်ထားကျင့်သုံးသော ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင်လျှက်ရှိသော ဖန်ဆင်းရှင်ကိုးကွယ်သော အယူဝါဒ , ဟိန္ဒူဝေဒ အယူအဆဖြစ်မြဲသော ထာဝရတည်သောမြဲသော အတ္တမဗြဟ္မဏဝါဒ များသည် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် လုံးဝမရှိ လက်လည်းမခံဖြစ်သည်။ တချို့သော မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက မဟာယာနဟူသည်ကား အင်းအိုင်လက်ဖွဲ့အဆောင်အယောင်အားပေးသောဝါဒ ၊ ဝိနည်းသိက္ခာမရှိသောရဟန်းတို့​၏ အဓမ္မဝါဒ ၊ ထာဝရဘုရားကိုးကွယ်သော ဗုဒ္ဓအားထာဝရဘုရားအဖြစ်သတ်မှတ်သော အဓမ္မအယူအဆ နှင့် ပိဋကတ်သုံးပုံ ဘုရားဟောဝစန မရှိသော အတုအယောင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟူ၍ လွဲမှားစွာ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူခြင်း အမြင်ဖြင့်ဝေဖန်ခြင်း ကြားဖူးရုံမျှဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းများဖြင့် လွဲမှားစွာထင်မြင်နေကြသည်။ အမှန်စင်စစ်မှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ပရိယတ္တိ ပရိပတ္တိ ပဋိဝေဓ သာသနာသုံးရပ်လုံး ထွန်းကားလျှက်ရှိသလို ကိုယ်ပိုင် ဝိနည်း အဘိဓမ္မ သုတ္တံ တရားများကိုလည်း တရုတ်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း တိဗက်စာပေဖြင့်လည်းကောင်း ရှိသည်။ မူလပိဋကတ်မှာ သက္ကတစာပေဖြင့် ရှိသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မူလသက္ကတတြိပိဋကတ် ကို ဘာသာပြန်ထားသည့် တရုတ် နှင့် တိဗက်ဘာသာဖြင့်သာတွေ့ရတော့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တရုတ်ဘာသာပိဋကတ်ကို ကိုရီးယားနှင့်ဂျပန်ဘာသာတို့ဖြင့် ပြန်ဆိုပြီးစီးထားလျှက်ရှိကြပြီး ၂၀ရာစုအစောပိုင်းတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းဂန်တစ်ချို့ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း အပြီးပြတ်ပြန်ဆိုနိုင်ခြင်းမရှိသေးပေ။ မဟာယာနပိဋကတ်ကိုလည်း ထေရဝါဒကဲ့သို့ နိကာရ်ငါးရပ်ခွဲလေ့လာနိုင်သည်။ နိကာယ် ဟူသောဝေါဟာရကို အဂ္ဂမ(''Āgama)'' ဟု သက္ကတပိဋကတ်တွင် သုံးနှုံးသည်။ အဂ္ဂမ ငါးရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ * ရှည်သောသုတ္တံများကိုဖွဲ့ထားသော ဒီဃအဂ္ဂမ '''Dīrgha Āgama''' '''長阿含經''' * အလယ်အလတ်ဖြစ်သော သုတ္တံများကို့ ဖွဲ့ထားသော မဓျာမအဂ္ဂမ '''Madhyama Āgama''' '''中阿含經''' * အချင်းချင်းဆက်နွယ်နေသောသုတ္တံများဖွဲ့သော သံယုတ္တအဂ္ဂမ '''Saṃyukta Āgama''' '''雜阿含經''' * အင်္ဂါအရည်အတွက်အလိုက်စုစည်းထားသော သုတ္တံဒေသနာအစု အဖြစ် အင်္ဂုတ္တရအဂ္ဂမ '''Ekottara Āgama''' '''增壹阿含經''' * သေးငယ်သောသုတ္တံများ ၊ အခြားသော ကျမ်းဂန်များ နှင့် အဘိဓမ္မာကျမ်းများ ပါဝင်သည့် ခုဒ္ဒကအဂ္ဂမ '''Kṣudraka Āgama''' - ထင်ရှား‌သော မဟာယာနသုတ်များမှာ ပညာပါရမီတာသုတ် ''Prajñāpāramitāhṛdaya'' ''心經'' သဒ္ဒဓမ္မပုဏရိကာသုတ် ''Saddharma Puṇḍarīka Sūtram'' ''妙法蓮華經'' သူရဂ်ါမသုတ် '''''Śūraṅgama Sūtra''''' ''首楞嚴經'' ''Vajracchedikā Prajñāpāramitā'' ''金剛般若波羅蜜多經'' မဟာယာနကျောင်းအများစုသည် ဘုရားမဖြစ်သေးသည့် ဗောဓိသတ္တ လည်း ယုံကြည်သက်ဝင်မှုရှိသည်။ ဗောဓိသတ္တများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထူးချွန်မှု၊ ဆုံးခန်းတိုင်ထက်မြက်သည့် အတတ်ပညာ၊ လူသားများနှင့် အခြားဘုံများ (တိရစ္ဆာန်၊ တစ္ဆေသရဲ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက်နတ်များ စသည်တို့)ကို ကယ်တင်ရေးတို့ကို ရရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။ မဟာယာနတွင် ဗုဒ္ဓသည်အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး အချိန်တိုင်း၊ နေရာတိုင်းနှင့် [[၃၁-ဘုံ|သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ]]တွင်ပါရှိသူအဖြစ် သိမြင်ထားပြီး၊ ဗောဓိသတ္တများသည် အများကောင်းကျိုးအတွက် ထူးချွန်သော အရည်အသွေးစံများကို ကိုယ်စားပြုရန် ရောက်ရှိလာကြသည် ဟု သိမြင်သည်။ ဇင်(ဈာန်)ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဟာယာန၏ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး မဟာယာန၏ကယ်တင်ခြင်း၊ အဆိုအမိန့်၏ တရားရိပ်များအပေါ် ချိန်ရွယ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗောဓိသတ္တများ၏ ဗိမာန်ကို သိစိတ်၏ကိုယ်စားပြု သွင်ပြင်များအဖြစ် မြင်သည်။ (ဥပမာ – အဝ​လောကိ​တေသွာရ (Avalokiteśvara)ကဲ့သို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ကိုယ်ပိုင် သနားစာနာစိတ်ပင်ဖြစ်သည်။) == မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို ယေဘုယျအားဖြင့် စရိုက်ခွဲခြားခြင်း == # အားလုံးနှင့်ဆိုင်သောလမ်းစဉ် – အားလုံးသော မဟာယာနကျောင်းတော်များသည် လူတိုင်း ဗုဒ္ဓဘုရားဖြစ်နိုင်သည်ကို နာခံလိုက်နာဆဲဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- ဓမ္မစကြာသုတ်) # ဗောဓိစိတ္တဆိုသော အမှန်တစ်ကယ်ပြည့်စုံစွာ သိရှိနားလည်ခြင်း။ (ဥပမာ- အမျိုးမျိုးသော ပရောဇန ပါရမီသုတ်များ) # သနားစာနာစိတ်ကောင်းမှု ပေးနိုင်ခြင်းမှတဆင့်။ # လူသားထက်ကျော်လွန်သော စိတ်သမာဓိ၊ ၎င်းတွင် ပြောင်းလဲမှုမရှိသော ဗုဒ္ဓဥပဒေသသည် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတွင် တည်ရှိနေခြင်း။ (ဥပမာ- ဗုဒ္ဓသဘာဝနှင့် [[မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်]]၊ [[အင်္ဂုလိမာလသုတ်]]၊ [[သီရိမာလသုတ်]]နှင့် [[တတ္ထ ဂတ္တ ကမ္ဘာသုတ်]]) *မဟာယာန၏ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာတွင် ပထမစရိုက်လက္ခဏာသုံးမျိုးကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ အချို့သော မဟာယာနကျောင်းတို့တွင် သဘာဝလွန်ကျင့်စဉ်များကို စိတ်ဝင်စားမှု မပြသသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏သဘာဝကို အလေးအနက်ထားကြသည်။ *တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မဟာယာန၏ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုသည် ကယ်တင်ခြင်းအပေါ်တွင် အဓိကထား သုံးသပ်ပြီး တမလွန်ဘဝနှင့် သက်ဆိုင်ရာဘုံဌာနများဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။ (ဥပမာ- [[သုခဝတီသုတ်]]) == မဟာယာနနှင့် ထေရဝါဒ == [[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|thumb|alt=ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို မဟာယနတို့က ဟိနယာန(ယုတ်ညံ့သောလမ်းစဉ်)အဖြစ် ဖော်ပြနေကြသော်လည်း အချို့သော စာပေရေးသားသူများက "မဟာယာနအမြင်မှ အချို့သောကိစ္စရပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မပြုကြရန်" ထောက်ပြပြောဆိုထားကြသည်။ ထိုတွင် ထေရဝါဒ၏ရှုမြင်ပုံသည် ဟိနယာနဆိုသည်မှာ ထေရဝါဒနှင့် ကွဲပြားခြားနားသည်ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ထားသည်။ မဟာယာန၏ ဘုရားရှင်ချမှတ်ခဲ့သည့် ဓမ္မဝိနယ(ဝိနည်း)နှင့် ဩဝါဒများကိုလက်ခံထားခြင်း မရှိသည့်အတွက် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ(ထေကြီးဝါကြီးတို့၏ လမ်းစဉ်)သည် ဟိနယာနဂိုဏ်းကို အတန်းအစားခွဲခြားရာတွင် သီးသန့် လက္ခဏာများအပေါ်မူတည်၍ ပြုလုပ်ရန် ကျိုးကြောင်းပြထားသည်။ ၎င်းတို့ ထောက်ပြသည်မှာ မဟာယာနတို့အပေါ်ဝေဖန်မှု၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ထေရဝါဒသည် ယနေ့ခေတ်တွင် မရှိတော့ပြီဖြစ်သော သဗ္ဗေတိဝါဒဂိုဏ်းနှင့် မတူညီကြောင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒသည် လွတ်လပ်သည့်အတွေးအခေါ် ဝါဒများ တည်ရှိနေခြင်းကို တင်ပြပြောဆို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်းမရှိပါ။ ဤမှာ ထေရဝါဒသည် ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘုရားရှင် ဆုံးမခဲ့သည့် မူလဗုဒ္ဓဘာသာကို ထိန်းသိမ်းထားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင် ခေတ်ပြိုင် ထေရဝါဒဘာသာဝင်များညွှန်ပြသည်မှာ မဟာယာန အတွေးအခေါ်ဆီသို့ ရှေးရှုသည့် စာနာမှုရပ်တည်ချက်တစ်ရပ်အဖြစ် မေတ္တာသုတ် နှင့် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ(အလယ်အလတ်လမ်း)ပေါ်မှ စာနာခြင်း ကဗျာစာပိုဒ် (Mūlamadhyamakakārikā)တို့တွင် တွေ့ရှိရသည် ဟု ဆိုသည်။ မဟာယာနကိုးကွယ်သူများတွင် သဗ္ဗေတိဝါဒနှင့် သတ္တရံတိကများ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာသော တွေးတောကြံစည်ချက်များကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ရသည်။ "သုည(ဘာမှမရှိခြင်း)"အဆိုအမိန့်ကို အထူးပြုလေ့လာရာတွင် ကာလူး ပဟာန (Kalupahana)သည် ရှေးယခင်သင်ကြားမှုများကို ရေရှည်တည်တံ့အောင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခြင်းတို့ကို လက်ကိုင်ထားလျက်ရှိသည်။ ထေရဝါဒယုံကြည်သူများသည် သဗ္ဗေတိဝါဒဝင်များနှင့် သတ္တရံတိကများ(နှင့်အခြားသောကျောင်းများ)ကို စင်စစ်အားဖြင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ထားကြသည်။ ၎င်းတို့၏ သဘောတရား၊ အယူအဆများသည် ဓမ္မဝိနယ၏ တောင့်တင်းခိုင်မာမှု မရှိခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ၏ ငြင်းဆိုချက်များကို [[ကထာဝတ္ထု]]ထဲတွင် ထည့်သွင်းထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဤသို့ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကို မလျော့ကြသည့်အတွက် စစ်မှန်သော ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယနေ့ခေတ်တွင် ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် ခက်ခဲသဖွယ် မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။ [[ဖိုင်:Thich Nhat Hanh and Chan Phap An june retreat Cologne.jpg|none|thumb]] ===သမိုင်းကြောင်းများ=== မဟာယာန အမည်မှာ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဟု နှစ်မျိုးရှိရာ တောင်ပိုင်းဗုဒ္ဓသာသနာမှာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ (Mahāyāna (Sanskrit: महायान, mahāyāna, အဓိပ္ပာယ်"ကြီးမြတ်သောလမ်းစဉ်") ဖြစ်သည်။ ထိုတောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းကွဲသည်မှာလည်း ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်သည်ကစ၍ ကွဲခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်ပြီး ၄ လမြောက် တွင် [[မဟာကဿပ|အရှင်မဟာကဿပ]] အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အဇာတသတ်|အဇာတသတ်မင်း]]ကို အမီပြု၍ ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြပြီး သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်အတွင်း ဗုဒ္ဓသာသနာသည် အယူဝါဒ ကွဲပြားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ နောက်ထပ် သာသနာတော်နှစ် ၁ဝဝ ပြည့်တွင် အရှင်မဟာကဿပအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|ကာလသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ ဒုတိယ[[သင်္ဂါယနာ]] တင်ကြသည်။ ထိုအခါ ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာ တစ်သောင်းတို့သည် ဝိနည်းဒေသနာတော်၌ အယူအဆကွဲပြားသည့်အတွက် ကောသမ္ဗီပြည်တွင် သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုကြောင့် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ကြသည့် သံဃာမှ ရွေးချယ်အပ်သော မထေရ်ကြီးတို့အယူဝါဒအတိုင်း တင်ကြသော အရှင်မဟာကဿပ အမှူးရှိသည့် သံဃာတော်တို့ကို ထေရဝါဒဂိုဏ်းဟု ခေါ်တွင်ပြီး သီးခြားခွဲ၍တင်သော ဝေသာလီပြည် ဝဇ္ဇီတိုင်းသား သံဃာတို့ကို သံဃာများသည်ဟု ယူဆကာ မဟာသင်္ဂီတိ(ကြီးမြတ်သော သင်္ဂါယနာတင်ခြင်း) ဟု ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် ဂိုဏ်းကြီးနှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဂိုဏ်းကွဲခြင်း အကြောင်းကား နာနာနယ နိပုဏ ဂမ္ဘီရဒေသနာတော်အတိုင်း ပိဋကတ်တော်သည် နည်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် သိမ်မွေ့နက်နဲရကား အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ယူရာ၌ တိုက်ရိုက်ယူရမည်ကို ဆောင်၍ယူခြင်း၊ ဆောင်၍ယူရမည်ကို တိုက်ရိုက်ယူခြင်း၊ အဖြောင့်ယူရမည်ကို ကွေ့ကောက်ယူခြင်း၊ ကွေ့ကောက်ယူရမည်ကို အဖြောင့်ယူခြင်း၊ မုချယူရမည်ကို ဥပစာယူခြင်း၊ ဥပစာယူရမည်ကို မုချယူခြင်း၊ အပြည့်အစုံယူရမည်ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူခြင်း၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသယူရမည်ကို အပြည့်အစုံယူခြင်း စသည်ဖြင့် အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် မကျေနပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဂိုဏ်းကွဲခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:Maitreya Buddha the next Buddha.jpg|thumb|200px|ဤဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် နောက်ဆုံးပွင့်ထွန်းမည့် အရိမေတ္တယျဗုဒ္ဓရုပ်တုအား အနီးကပ်တွေ့ရပုံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ဒုတိယသင်္ဂါယနာ တင်သည်မှ တတိယသင်္ဂါယနာ အထိ နှစ်ပေါင်း ၁၃၅ နှစ်အတွင်း ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ # မဟိသာသကဂိုဏ်း၊ # ဝဇ္ဇီပုတ္တကဂိုဏ်း၊ # ဓမ္မုတ္တရိကဂိုဏ်း၊ # ဘဒ္ဒယာနိကဂိုဏ်း၊ # ဆန္နာဓာရိကဂိုဏ်း၊ # သမ္မိတိဂိုဏ်း၊ # သှူတ္တိဂိုဏ်း၊ (သဗ္ဗသတိဂိုဏ်း)၊ # ဓမ္မဂုတ္တ ဂိုဏ်း၊ # ကဿပိကဂိုဏ်း၊ # သင်္ကန္တိကဂိုဏ်းနှင့် # သတ္တဂိုဏ်း ဟူ၍ တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးမှာလည်း # ဂေါကုလိကဂိုဏ်း၊ # ဧကဗျောဟာရဂိုဏ်း၊ # ဗဟုသုတိကဂိုဏ်း၊ # ပညတ္တိဂိုဏ်း၊ # စေတိယဂိုဏ်း ဟူ၍ ငါးဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ဤသို့လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ဂိုဏ်းငယ်-တစ်ဆယ့်ခြောက်ဂိုဏ်း၊ မူလဂိုဏ်းကြီး- နှစ်ဂိုဏ်းနှင့် ပေါင်းလျှင် တစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်း ကွဲခဲ့သည်။ ထိုတစ်ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်းတွင် မူလဖြစ်သော ထေရဝါဒ ဂိုဏ်းကြီး တစ်ဂိုဏ်းသာ ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်းမရှိ။ မူလအတိုင်း ထားကာ ယနေ့တိုင်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လာကြသည်။ အခြားဂိုဏ်းတို့ကား ပထမသင်္ဂါယနာ တင်ရာတွင် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ကို မူလအတိုင်းမထားဘဲ အရပ်ဒေသတို့ကို လိုက်၍ လည်းကောင်း၊ အခြားဘာသာ အယူဝါဒများသို့ လိုက်၍လည်းကောင်း၊ ကျပ်တည်းကျဉ်း မြောင်းသည် ဟု ယူဆကာ မိမိတို့မကျင့်လို၍ လည်းကောင်း၊ မိမိတို့ လိုရာဆွဲ၍ ဖောက်လဲဖောက်ပြန် မမှန်မကန် ယူဆ၍လည်းကောင်း၊ မလိုသောနေရာကို နုတ်ပယ်ခြင်း၊ လိုသောနေရာကို အသစ်ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်း စသည် တို့ကို ပြုလုပ်ကြ၍လည်းကောင်း မူလပိဋကတ်တော် မဟုတ်တော့ဘဲ တစ်မျိုးတစ်မည် ဖြစ်၍သွားကြတော့သည်။ [[File:BuddhistTriad.JPG|thumb|200px|မဟာယာနဗုဒ္ဓရုပ်ပုံတော်များ၊ဗောဓိသတ္တ အရိမေတ္တယျ၊ ဘုရားလောင်းနှင့် လောကနတ်တို့ပါဝင်သည်။ စီအီး ၂-၃ ရာစုခန့်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာတော်နှစ်-၂၃၅ တွင် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]အမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့သည် [[အသောကမင်း|သီရိဓမ္မာသောကမင်း]]ကို အမီပြု၍ တတိယသင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကြီးမှ ကွဲသွားသော တစ်ဆယ့်တစ်ဂိုဏ်းတို့တွင် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းက အမှူးပြု၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အနီး နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ သီးခြားခွဲ၍ သင်္ဂါယနာတင်ကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် တိုးတက် ကြီးပွားကာ မဟာသင်္ဂီတိဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့ကို လွှမ်းမိုး၍သွားသည်။ မဟာသင်္ဂီဂိုဏ်းကြီးနှင့် အခြားဂိုဏ်းတို့သည် အမည်မထင်ရှားတော့ဘဲ တဖြည်းဖြည်း တိမ်မြုပ် ပျောက်ကွယ်သွားကြသည်။ နောင်အခါ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းတစ်ခုသာ ထင်ရှားကျန်ရှိလေသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ၏ ပေါက်ပွားရာ ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားက ခပ်သိမ်းသော အရာသည် (ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါသင်္ခါရသည်) အမြဲမရှိ၊ မတည်မြဲ ဟု ဟောတော်မူ၏။ သို့သော် ထိုဂိုဏ်းကမူ "အတိတ်၊ အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ ကာလ-သုံးပါး၌ မြဲ၏၊ တည်နေ၏" ဟု ယူဆပြောဟောသည်။ [[File:Khasarpana Lokesvara.jpg|thumb|200px|အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဝလောကီတေသွာရဘုရားအလောင်း ရုပ်တု။ တရုတ်ပြည်နှင့် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတွင် (ကွမ်ရင်ဗောဓိသတ္တ)ဟု လူသိများသည်။]] တတိယသင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် [[မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ|အရှင်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿ]]၏ စေလွှတ်ခြင်းဖြင့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသည် ဗမာ(မြန်မာ)၊ သီဟိုဠ်(သီရိလင်္ကာ)၊ ယိုးဒယား(ထိုင်း)၊ ကမ္ဗောဇပြည်(လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား) စသည်တို့သို့ ရောက်သွားသည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာကို အားပေးသော သီရိဓမ္မာ သောကမင်းဆက်ပြတ်၍ ဗြဟ္မဏအယူဝါဒကို အားပေးသော ဆုင်္ဂမင်းဆက် တက်လာသောအခါ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန်လာသည်။ ဗြဟ္မာဏဘာသာ သာမဗေဒင်ကျမ်းအရ ယဇ်ပူဇော်ခြင်း ခေတ်စားလာသည်။ ဆန်းကျမ်းကို စီရင်သော ပိင်္ဂလဆရာကြီးသည်ပင် ယဇ်ဆရာကြီး ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခါ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မဇ္ဈိမဒေသမှ တောင်ဘက်သို့ရွှေ့ပြောင်းသွားသည်။ ထို့ကြောင့် တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းလည်း မြောက်ဘက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်ဖြစ်သော မထုရာပြည် ကန္နီရတိုင်း ဂန္ဓာရတိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသည်။ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာခေါ်သည်။ ထိုစဉ်အခါ ထိုမြောက်ပိုင်းရှိ တိုင်းတို့၌ ကနိသျှကမင်း အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ကိုရီးယား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တိဗက်၊ ရုရှား၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား၊ နီပေါ၊ ဘူတန် စသည်တို့သို့ရောက်သွားသည်။ ပြောင်းရွှေ့သွားကြရာ၌ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသည် မူရင်း မဂဓဘာသာဖြင့်ရှိသော ပိဋကတ်တော်ကို အခြားဘာသာသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုခြင်း မပြုရအောင် ကျပ်တည်းစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကား ကာလ၊ ဒေသ၊ ဘာသာစကား၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့သို့လိုက်၍ တစ်စတစ်စ အခြားဘာသာ စကားသို့ ပြောင်းလဲပြန်ဆိုကြသည်။ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် မထုရာပြည်သို့ ရောက်သောအခါ အရိယသဗ္ဗသတိဂိုဏ်း ဖြစ်လာသည်။ ပိဋကတ်တော်ကိုလည်း ဗြဟ္မဏပုဏ္ဏားတို့ လိုလားသော သက္ကတဘာသာသို့ ပြန်ဆိုကြသည်။ ပြန်ဆိုရာ၌ အပြည့်အစုံပြန်ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ နုတ်ပယ်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ လိုရာသို့ ဆွဲဆောင်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ပြန်ဆိုကြဟန် တူသည်။ သာသနာတော်နှစ် ၆၅ဝ-၇ဝဝ (ခရစ် ၁ဝ၆-၁၅၆) အတွင်း သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းဝင် အရှင်ဝါသုမိတ္တနှင့် အရှင်အဿဃောသတို့ ကြီးမှူးသော သံဃာ ၅၀၀ တို့သည် ကနိသျှကမင်းကို အမီပြု၍ ပက်ရှဝါမြို့တော်၌ (သို့မဟုတ်) ကန္နီရတိုင်း ဇလန္ဓာမြို့ကုန္ဓာလဝန္နကျောင်း၌ သင်္ဂါယနာတင် ကြသည်။ ထိုအခါ ဝိဘာသာဋီကာကျမ်းများကို ရေးသား၍ တင်ကြသောကြောင့် ဝိဘာသိကဂိုဏ်း ဟု ခေါ်ကြပြန်သည်။ သင်္ဂါယနာတင်ပြီးနောက် အရှင်အဿဃောသသည် ဗုဒ္ဓစရိယမည်သော ဘုရားကျင့်စဉ် ဖြစ်စဉ်ကျမ်းကို ရေးသားသည်။ ယင်းကျမ်း၌ အဓိကကျင့်စဉ် သုံးမျိုးမှာ # သာဝကယာန - သာဝကကျင့်စဉ်၊ သာဝက ဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာန - ပစ္စေကဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ ပစ္စေကဗောဓိကျင့်စဉ်၊ # ဗုဒ္ဓယာန - ဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်၊ သမာသမ္ဗောဓိကျင့်စဉ် ဟူသော ၃ မျိုးဖြစ်သည်။ သာဝကယာနနှင့် သာဝက ဗောဓိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနနှင့် ပစ္စေကဗောဓိ၊ ဗုဒ္ဓယာန နှင့် သမ္မာသမ္ဗောဓိ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ဤနေရာ၌ အကျင့်ကို "ယာဉ်"ဟုဆိုသည်မှာ လိုရာအရပ်သို့ သွားရောက် နိုင်သော၊ လှည်း၊ ရထားတို့ကို ယာဉ်ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့ နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သော အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဟူသော လက္ခဏာ ၃ ပါးကို တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်သည်။ ထို့ပြင် သာဝကအဖြစ်၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓအဖြစ်၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်နိုင် သော အကျင့်ကိုလည်း တင်စား၍ ယာဉ်ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းသည် "ထိုယာဉ် ၃ မျိုး တို့တွင် သာဝကယာနနှင့် ပစ္စေကဗုဒ္ဓယာနတို့မှာ မိမိတစ်ဦးတည်းသာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်နိုင်သဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်းအကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် ယုတ်ညံ့သည်၊ ဗုဒ္ဓယာနသည်သာ မိမိ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သကဲ့သို့ သတ္တဝါအများကိုလည်း ရောက်စေနိုင်သော အကျင့်ဖြစ်သောကြောင့် မြင့်မြတ်သည်" ဟု ယူဆကြသည်။ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း ဘုရားဆုကိုတောင်း၍ ဗုဒ္ဓယာနအကျင့်ကိုသာ ကျင့်လာကြသည်။ ထို့ကြောင့် သဗ္ဗသတိဂိုဏ်းကို ယာနံ-ယာနဂိုဏ်း၊ နောက် မြင့်မြတ်သောအကျင့် ဖြစ်သောကြောင့် ယာနရှေ့က မဟာတပ်၍ မဟာယာန၊ "မဟာယာနဂိုဏ်း" ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုဂိုဏ်းသည် သာသနာနှစ် ၇ဝဝ မှ ၉ဝဝ (ခရစ် ၁၅၆ မှ ၃၅၆) အတွင် လူကြိုက်များသဖြင့် ကြီးပွားလာသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကား ပုဂ္ဂိုလ် အယုတ်-အလတ်- အမြတ် ၃ မျိုး၊ အကျင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗောဓိအကျင့်၊ ပစ္စေကဗောဓိအကျင့်၊ သာဝကဗောဓိအကျင့် ၃ မျိုးစီရှိရာ မိမိတို့အလိုရှိရာ ကျင့်ကို နိဗ္ဗာန်ရောက်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ထိုသို့ ယူဆသည်ကိုပင် မဟာယာနဂိုဏ်းက သာဝကဗောဓိအကျင့်နှင့် ပစ္စေကဗောဓိအကျင့် ပါဝင်နေသဖြင့် တစ်ကိုယ်ကောင်း အကျင့် ဖြစ်သည်။ ယုတ်ညံ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ထေရဝါဒဂိုဏ်းကို နှိပ်၍ "ဟိနယာနဂိုဏ်း" ဟု အမည် တပ်ကြသည်။ တပ်ကြသော်လည်း အမည်မတွင် မသုံးစွဲကြပေ။ ယနေ့တိုင်အောင် ထေရဝါဒဂိုဏ်း ဟူ၍သာ သုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ [[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|200px|စီအီး ၁-၂ ရာစုခန့်က ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်၊ ဂန္ဓာရတိုင်း]] သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝအတွင်း(ခရစ် ၁ဝ၅၆ ခန့်အထိ) မဟာယာနဂိုဏ်းသည် ကျမ်းစာအမျိုးမျိုး ရေးသား၍ ဝါဒအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာကြသည်။ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ ဘုရားထက်ပို၍ ဘုရားအလောင်းကို အရေးပေးလာကြသည်။ ရုပ်တု အမျိုးမျိုး ထုလုပ်ကိုးကွယ်လာကြသည်။ ဘုရားလောင်းကို ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားအနေ၊ နတ်အနေအထား ကိုးကွယ်လာကြသည်။ အချုပ်အားဖြင့် ဘုရားကို ကောင်းကင်ဘုံ၌ အမြဲတည်ရှိနေစေပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဘုံ၌ တည်နေသော ဘုရားမှာ လူ့လောက နှင့် တိုက်ရိုက်မဆက်သွယ်နိုင်သဖြင့် လူနှင့် ဘုရားကြား ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူ လိုနေသည်ဖြစ်ရာ ဆက်သွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ဘုရားလောင်းကို ထားကြသည်။ နောက်တွင် တာရာ စာမုဏ္ဍီ စသော နတ်သမီး နတ်သား ရုပ်တုတို့ကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်း၊ အိုင်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖွဲ့၊ မှော်ပညာ၊ ပယောဂပညာ၊ ဝိဇ္ဇာပညာ၊ ဂန္ဓာရပညာတို့လည်း ဝင်လာကြ သည်။ ရဟန်းများလည်း ဂါထာ၊ မန္တန်၊ မန္တရား၊ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့်လက်ဖွဲ့ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ ပယောဂဆရာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဆရာ၊ ဂန္ဓာရီဆရာများ ဖြစ်လာကြသည်။ ပိဋကတ်တော်နှင့် ညီသည်၊ မညီသည်ကို ဂရုမစိုက်ကြ။ ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ အားထုတ်ခြင်းမရှိ။ ဓမ္မဝိနယကိုလည်း မလိုက်နာကြကာ ယုတ်ညံ့သည့် ရဟန်းဟုခေါ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နှိပ်ကွပ်ချည်နှောင်နိုင်ရန်ပင်ဖြစ်သည်။ "ငါတို့ဘုရားလောင်းများ အကျင့်မဟုတ်" ဟု ကျမ်းစာရေးသားခြင်း၊ ပြောဟောခြင်းကို ပြုကြ သည်။ ကိုယ်တိုင်မှာကား ကျင့်ကြဟန်မရှိကြပေ။ ထိုအချိန်အခါလောက်ကစ၍ ဝိနည်းတရားတော် ကွယ်ပျောက်ပြီး သိမ်ဝင်ခြင်း၊ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းခံခြင်း ရှိတော့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရသည်။ ရသေ့နှင့် ပရိဗိုဇ်များကဲ့သို့ ရဟန်းခံကြတော့သည် ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သည်။ နောက် သာသနာနှစ် ၁၇ဝဝ (ခရစ် - ၁၁၅၆) လောက်တွင် မွတ်ဆလင်တို့သည် အိန္ဒိယ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို သိမ်းယူ ပြီး ဗုဒ္ဓသာသာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ်၍ သာသနာတော်နှစ် ၁၉ဝဝ (ခရစ် ၁၃၅၆) လောက်တွင် လုံးဝ ကွယ်ပျောက်လုမတတ် ဖြစ်သွားလေသည်။ [[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|200px|ရှေးဟောင်းမဟာယာနဗုဒ္ဓပုထိုးတော်များ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ‌ဘောရောဘုဒုရ်ဘုရား]] ကိုးကွယ်သော ဘုရားလောင်းများကို ရှေးဦးစွာ ဗောဓိသတ္တ၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရ ဟူ၍ အမည်နှစ်မျိုးသာ ပေးထားသည်။ နောက်တဖြည်းဖြည်း ချဲ့ထွင်ကာ # အဝလောကိတေသွာရ - လောကကို အမြဲစောင့်ရှောက်ကြည့်ရှုနေသော ကရုဏာရှင်(လောကနတ်)၊ # မဉ္စူသီရိ - သာယာနှစ်သက်ဖွယ် အသားရေ ရှိသူ၊ # သမန္တဘဒြ - အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမွန် လျက် စီးပွားတိုးတက်စေသူ၊ # အာကာသဂ၊ # ခဂ - ကောင်းကင်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဂဂနဂဉ္စ - ကောင်းကင် ကျောက်မျက်ထွက်သော တွင်းရှိသူ၊ # ပဒုမပါဏိ - ပဒုမ္မာကြာပွင့် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇီရပါဏိ - ဝရဇိန်လက်နက် ကိုင်ထားသူ၊ # ဝဇိရဂ - ဝရဇိန်တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # သဝ - နီဝရဏ - ဝိကမ္ဗီ - ယိုစီးခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း၊ ခွာအပ်ခြင်းရှိသူ၊ # ကိတ္တိဂ - ကျော်စောခြင်း တိုက်ခန်းရှိသူ၊ # ဗျူဟရာဇ - ကိုယ်ပွားခြင်းရှိသော မင်း၊ # န္ဒဇာလီ - မျက်လှည့်ဆရာ၊ မှော်ဆရာ၊ # ရတနာဂ - ရတနာတိုက်ခန်းရှိသူ စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားများကား- (၁) ဒါန၊ (၂) သီလ၊ (၃) ခန္တီ၊ (၄) ဝီရိယ၊ (၅) ဈာန၊ (၆) ပညာနှင့် နောက်ထပ် ဖြည့်စွက်ထားသော (၇) ဥပါယ၊ (၈) ပဏိဓာန၊ (၉) ဗလ၊ (၁ဝ) ညာဏတို့ဖြစ်သည်။ === တရုတ်ပြည် === သာသနာနှစ် ၃၂၇ တွင် တရုတ်အမည် လိဖန်ခေါ် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ ရဟန်းတစ်ပါးသည် အိန္ဒိယပြည်မှ အခြားရဟန်း ၁၇ ပါးနှင့် တရုတ်ပြည်သို့ရောက်လာဖူးသည်။ နောက် ၄၂၁ ခုတွင်လည်း ချန်ချအိယင် မည်သော တရုတ် စစ်ဗိုလ်တစ်ယောက်သည် ပါသိယပြည်မှ ရွေဆင်းတု တစ်ဆူ ပင့်လာခဲ့ဖူးသည်။ ဤကား တရုတ် ပြည်သို့ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်ရန် ရှေးပြေးဖြစ်သည်။ သာသနာနှစ် ၆ဝ၇ (ခရစ် ၆၁) တွင် အရှေ့ဟန် မင်းဆက် မင်းထီးခေါ် လိယူချွန် ဘုရင်လက်ထက် မဇ္ဈိမ ဒေသတို့တမန် ၁၈ ယောက်ကိုလွှတ်၍ ပင့်စေရာ အရှင် ကဿပ မာတင်္ဂနှင့် အရှင်ဂေါတရနတို့သည် သက္ကတဘာသာ ကျမ်းစာများနှင့် ဓာတ်တော်တို့ကို မြင်းဖြူပေါ်တွင် တင်၍ ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ လိုယန်မြို့တွင် ပထမဆောက်လုပ်သော ကျောင်းကို မြင်းဖြူကို အစွဲပြု၍ မြင်းဖြူကျောင်းခေါ်သည်။ နောက် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းများကိုလည်း မြင်းဖြူ ကျောင်းပင် ခေါ်ကြသည်။ ထိုအခါက ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ကနိသျှ ကမင်းခေတ်ဖြစ်၍ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာဖြစ်သည်။ ပင့်ဆောင်လာသော သက္ကတ ဘာသာ ကျမ်းစာများကိုလည်း တရုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုကြသည်။ နောက် တဖြည်းဖြည်း ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာနဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်လာသည်။ သာသနာနှစ် ၉၄၃ (ခရစ် ၃၉၉) တွင် တရုတ်ရဟန်း အရှင်ဖာဟိယန် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ် ၁၁၇၃ (ခရစ် ၆၂၉) တွင် အရှင် ဟိယင်ဆိုင် တစ်ကြိမ်၊ သာသနာနှစ်စ် ၁၂၁၅ (ခရစ် - ၆၇၁) တွင် ရှင်အိုင်ဆင် တစ်ကြိမ် ၃ ကြိမ် အိန္ဒိယသို့ သွားကြ၍ ဗုဒ္ဓသာသနာ စာပေများကို သင်ကြား လေ့လာပြီးလျှင် ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးမှ ပိဋကတ်တော်အမျိုးမျိုးကို ဆောင်ယူခဲ့ကြ၍ တရုတ်ဘာသာပြန်ဆိုကြသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓ သာသနာလည်း တိုင်းရင်းအယူဝါဒများနှင့် ရောထွေးကာ၊ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးကွဲလျက် အယူဝါဒ အမျိုးမျိုး ဖြစ်လာသည်။ (ခရစ် ၅ဝဝ-၆ဝဝ ) တွင်[[ဆရာတော် ဗောဓိဓမ္မ]] တရုတ် ပြည် သို့ ကြွ၍ ချန်ဗုဒ္ဓဘာသာ(ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ) ဂိုဏ်း ကို တည်ထောင်သည်။ ကမ္ဘာတွင် နာမည်ကျော်ကြား လူသိအများဆုံး မဟာယာန [[ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် တရုတ်ပြည်၌ မဟာယာနဂိုဏ်း ကိုးကွယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ (က) ဘုရားများ၊ (ခ) ဘုရား လောင်းများ၊ (ဂ) နတ်များဖြစ်သည်။ ဘုရားမှာ ၅ ဆူထား သည်။ (၁) ပထမ - ဂေါတမသကျမုနိ (တထာဂတ ကိုလည်း တစ်ခါတစ်ရံ သုံးသည်)။ (၂) ဒုတိယ - အမိတာဘာ၊ ပုံမှာ ခေါင်းကြီးကိုယ်သေး၊ ယာလက်ချ၍ လက်ဝါးပြထားသည်။ ဝဲလက်ရင်တွင် ကြာပွင့်ကိုင်ထားသည်။ (၃) တတိယ - ဘေသဇ္ဇ ဇယဂုရု - ဆေးဝါးဘက်ဆိုင်ရာ ဘုရား။ အနာရောဂါ စွဲကပ်နေသူ၊ ကျိုးကန်းနေသူ၊ အကျဉ်း ကျနေသူ၊ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်နေသူတို့ကို ကယ်မစောင့် ရှောက်၏ဟု ယူဆသည်။ (၄) စတုတ္ထ - ဝေရောစန၊ ပုံမှာ လက်နှစ်ဖက် ရင်ပေါ်တွင် ပိုက်ထား၍ လက်ည|ိုးအပေါ် ထောင်ထားသည်။ (၅) ပဉ္စမ - လောရှန၊ ပုံမှာ ယာလက် ပေါင်ပေါ်တွင်ထား၊ ဝဲလက် ရင်တွင်ထားပြီးလျှင် လက်မနှင့် လက်လယ်ထိထားသည်။ ဘုရားလောင်းမှာလည်း ၅ ပါးပင်ထားသည်။ (၁) ပထမ - အဝလောကိတေသွာရ၊ (၂) ဒုတိယ - တရှိချိ - အမိတာဘာ၏ ဒုတိယ သား၊ (၃) တတိယ - မေတ္တယျ၊ ပုံမှာ ပြုံးရွှင်နေသော လူဝကြီး၊ အဝတ်ကို ဖယ်၍ ဝမ်းပိုက် ပူပြီးကို ဖော်ပြထားသည်။ ယာလက် ပန်းခက်ပန်းပွင့်ကိုင်၍ ဝဲလက် နောင်အခါပေးမည့် ချမ်းသာလက်ဆောင်များ ပါရှိသည့် အိတ်ဝကို ဆုပ်ကိုင်ထားသည်။ (၄) စတုတ္ထ-မဉ္စူသီရိ၊ ပုံမှာ ခြင်္သေ့ပေါ်တွင်စီးသည်။ (၅) ပဉ္စမ - သမန္တဘဒြ၊ ပုံမှာ ဆင်ပေါ်တွင် စီးသည်။ အရဟတ်များမှာ (၁) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ (၂) အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ (၃) အရှင် မဟာကဿပ၊ (၄) အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၊ (၅) အရှင်သုဘူတိ၊ (၆) အရှင်ပူရဏ၊ (၇) အရှင်ကုတျဝယ၊ (၈) အရှင်ဥပါ လိ၊ (၉) အရှင်ရာဟုလာ၊ (၁ဝ) အရှင်အာနန္ဒာတို့ဖြစ်သည်။ နတ်များမှာ ထင်ရှားသောနတ် ၂၄ ပါးကိုပြသည်။ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ ယမမင်း၊ စာတုမဟာရာဇ် ဆိုင်ရာ နတ်များ ပါသည်။ ကွန်ဖုဇီးနှင့် စာပေဘက်ဆိုင်ရာ နတ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ ရဟန်းပြုပုံမှာ ပထမ လူအဖြစ်နှင့် ငါးပါးသီလ၊ ဒုတိယ သာမဏေအဖြစ်နှင့် ဆယ်ပါးသီလ၊ တတိယ ရဟန်းပြု၊ စတုတ္ထ ဘုရားလောင်းအဖြစ်နှင့် ပါရမီ ဖြည့်ရသည်။ ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နောက်ဆုံး စခန်းအဖြစ် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်သကဲ့သို့ မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာလည်း နောက်ဆုံးစခန်းအဖြစ် အတိုင်းအရှည်အဆုံးမရှိ ကိုယ်ရောင်ရှိသော အမိတာဘာဘုရား (ဝါ) အတိုင်းအရှည် အဆုံးမရှိ အသက်ရှည်သော အမိတာယုဘုရားစံရာ အနောက်အရပ်ရှိ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၍ ချမ်းသာ သုခနှင့် ပြည့်စုံသော သုခဝတီပြည်သို့ရောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင့်ခြင်းဖြစ်လေသည်။ === ဂျပန်ပြည် === သာသနာနှစ် ၁ဝ၉၆ (ခရစ် ၅၅၂) တွင် ကိုရီးယားပြည်၌ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေသဖြင့် ကိုရီးယားဘုရင် ကုဒရက ဂျပန်ဘုရင်ထံ အကူအညီတောင်းရာ၌ လက်ဆောင် အဖြစ် မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ကျမ်းစာများနှင့် ဘုရား ရုပ်တုတော်မျာကို ပို့လိုက်သည်။ ဤကား ဂျပန်ပြည်သို့ ဗုဒ္ဓရုပ်သာသနာ အစရောက်ခြင်းတည်း။ နောက်သာသနာနှစ် ၁၁၃၇ (ခရစ် ၅၉၃) တွင် ဘုရင်နှင့်တကွ တစ်ပြည်လုံး ကိုးကွယ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်သော ဥပဒေတို့ကိုလည်း ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို အခြေခံထား၍ စီမံကြသည်။ ထင်ရှားသော ကျောင်းကြီးတို့နှင့် တန်ဆောင်းကြီး တို့ကိုလည်း ဆောက်လုပ် ကြသည်။ အယူဝါဒလည်း တရုတ်ပြည်၌ကဲ့သို့ပင် မဟာယာန ဂိုဏ်း ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘုရားလောင်း အယူဝါဒဖြစ်သည်။ နောက်ဗုဒ္ဓသာသနာတွင် တိုင်းရင်း အယူဝါဒနတ်များ ဝင်လာသဖြင့် ရှုပ်ထွေးလာသည်။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုးလည်း ကွဲလာသည်။ ဂျပန်ဘုန်းကြီးတို့လည်း မိမိတို့ဂိုဏ်းအလိုက် အမျိုးမျိုး ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ရှေးအခါက ဂျပန်မဟာယာန ဂိုဏ်းသည် သိမ်သင်၍ ဥတ်ကမ္မဝါဖြင့် ရဟန်းမပြုသော်လည်း အိမ်ထောင်ပြုခြင်း မရှိကြ။ ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ရှိသည့်အနက် ဂျိုဒိုဂိုဏ်း ဟိုနင် ဆရာတော်ကြီးလက်ထက် သာသနာ နှစ် ၁၆၇၇-၁၇၅၆ (ခရစ် ၁၁၃၃-၁၂၁၂) လောက်တွင် ယင်းဆရာတော်ကြီးသည် မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေး အသက် ၃ဝ ကျော်တွင် မင်းမျိုးတစ်စုက ဆရာတော်ကြီးထံ ရှိုနင်ဆရာတော် ကလေး အတွက် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သည့် ဂိုဏ်း တည်ထောင် ရန် အကြိမ်ကြိမ် ခွင့်တောင်းသဖြင့် နောက်ဆုံး၌ ခွင့်ရရှိလေ သည်။ ထိုအခါ ရှိုနင်ဆရာတော်ကလေးသည် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းမှ ခွဲထွက်ကာ ထားမာဟိခေါ် မင်းမျိုးမင်းနွယ် အမျိုး သမီးနှင့် လက်ထပ်ပြီးလျှင် အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သော ရှင်ဂိုဏ်းစ၍ တည်ထောင်သည်။ ယင်းဂိုဏ်းသည် လူကြိုက်များ၍ ကြီးပွား လာသည်။ ဂိုဏ်းကို ဆရာတော်ကလေး၏ သားမြေးအဆက် ဆက်တို့ သာသနာပိုင်အဖြစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်လာကြသည်။ နောက် အတန်ကြာသော် ဂျိုဒိုဂိုဏ်းသည် လည်းကောင်း၊ အခြားဂိုဏ်း တို့သည်လည်းကောင်း အိမ်ထောင်ပြုကြလေသည်။ ရဟန်း ဆိုသော်လည်း အိမ်ထောင်သည် လူဝတ်ကြောင်နှင့် လွန်စွာ မခြားတော့ပြီ။ === တိဗက်ပြည် === တိဗက်ပြည်သည် ဗုဒ္ဓသာသနာ မရောက်မီ စုန်းနတ်တစ္ဆေ စသည်တို့နှင့် ရောပြွမ်းလျက် ရှိသည်။ လူကိုပင် ယဇ်ပူဇော်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၂ (ခရစ် ၆၃၈) တွင် ဘုရင်ဆရုန်စဉ်ဂံပိုသည် နီပေါ ပြည်ဘုရင် အံသုဝါမန်၏ သမီးတော် ဘရိကုဋိနှင့် လက်ထပ်သည်။ သာသနာနှစ် ၁၁၈၅ (ခရစ် ၆၄၁) တွင် တရုတ်မင်းသမီး ဝင်ချအင်နှင့် လက်ထပ် ပြန်သည်။ မင်းသမီးတို့သည် ဗုဒ္ဓဝါဒီများ ဖြစ်ကြ၍ ဘုရင် မင်းမြတ်အား ဗုဒ္ဓသာသနာအကြောင်း အမြဲဟောပြောသဖြင့် ဗုဒ္ဓဝါဒီ ဖြစ်လာသည်။ ဘုရင်သည် မိဖုရားနှစ်ပါး အကြံပေးချက်အရ အိန္ဒိယ ပြည်နှင့် နီပေါပြည်သို့တမန်များ စေလွှတ်သည်။ အိန္ဒိယပြည် သို့သွားရသော သံသည် အိန္ဒိယပြည်တွင် အတန်ကြာနေ၍ စာပေများ သင်ကြားပြီးလျှင် ပိဋကတ် ကျမ်းစာတို့ကို ယူဆောင်ကာ သာသနာနှစ် ၁၁၉၄ (ခရစ် ၆၅ဝ) လောက် တွင် တိဗက်ပြည်သို့ပြန်ရောက် လာသည်။ တိဗက်ပြည်သို့ ရောက်လာသော ဗုဒ္ဓသာသနာကား ဘုရားလောင်းဝါဒ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာများကိုလည်း တိဗက်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုသည်။ ဘုရင်လည်း သာသနာ ပြုမင်းဖြစ်၍ အလွန် ထင်ရှားလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၂၉၄ (ခရစ် ၇၅ဝ) လောက်တွင် ဆရုန်စဉ်ဂံပို ဘုရင်၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော သိဆရုန် ဒတ်စတန် ဘုရင်တက်လာ၏။ ထိုဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီး၏ ဗုဒ္ဓဝါဒီဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓသာသနာသည် တိုးတက် ခိုင်မြဲလာသည်။ လာမာဘုန်းကြီး ဝါဒကိုလည်း စ၍ထွင်သည်။ တိဗက် ဘာသာလာမာကား မြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ဘုရင်သည် သာသနာပြုရန် ရဟန်းတစ်ပါးကို အလိုရှိသဖြင့် အိန္ဒိယပြည်သို့စေလွှတ်ရာ၊ နာလန္ဒကျောင်းကြီး၌ နေသော အရှင်ဂုရုပဒုမ သမ္ဘဝကို ရခဲ့သည်။ ထိုမထေရ်လည်း လာမာဂိုဏ်းကိုစ၍ တည်ထောင်သည်။ တိဗက်ပြည်၌ရှိသော ဗုဒ္ဓသာသနာသည် ယခင်က ရှိနှင့်သော စုန်း - နတ် - တစ္ဆေ - ပယောဂတို့ကို နိုင်နင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရကား အလွန် ကြည်ညိုကြသည်။ တိဗက်ပြည်ပ မဟာယာနဂိုဏ်း သည် တရုတ်ပြည်၊ ဂျပန်ပြည်တို့ကဲ့သို့ တဖြည်းဖြည်း ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲလာသည်။ သာသနာနှစ် ၁၈၁၄ (ခရစ် ၁၂ရဝ) တွင် တရုတ် ပြည်၌ အလွန် တန်ခိုးကြီးသော ကူဗလိုင်ခန် ဘုရင်သည် ထိုစဉ်အခါက တိဗက်ပြည်ကိုပါ အာဏာပျံ့နှံ့သည်။ ဘုရင် သည် တိဗက်ပြည်ကို အုပ်စိုးရန် သကျပဏ္ဍိတ မည်သော လာမာဘုန်းကြီးအား အပ်နှင်းသည်။ ဘုန်းကြီးလည်း ဘုရင်ခံ သဘောဖြင့် အုပ်စိုးရသည်။ ထိုစဉ်အခါ ကစ၍ ရဟန်းမင်း အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ နောက်လည်း လာမာဘုန်းကြီးများ ဆက်ကာဆက်ကာ လာခဲ့သဖြင့် ယနေ့တိုင်အောင် လာမာ ဘုန်းကြီးက မင်းအဖြစ် သာသနာပိုင်အဖြစ် ဆက်ခံအုပ်စိုး လျက် ရှိလေသည်။ အထူးအားဖြင့် ထေရဝါဒဂိုဏ်းမှာ နမော တဿ ဘုရားရှိခိုးကို အလွန်အလေးပြုသကဲ့သို့မဟာယာန ဂိုဏ်းမှာ လည်း တရုတ်က နန်-မော-အို-မိတ-အို-ဖူး၊ ဂျပန်က နမော-အမိဒ-ဘုတ်စု၊ ကိုရီးယားက န-မော- အမိဒ-ပု(လ်) ဟု အသီးအသီးရှိသော ဘုရားရှိခိုးတို့ကို အလွန်အလေးပြုကြ သည်။ အမြဲလည်း ရှိခိုးကြသည်။ === မြန်မာပြည် === သာသနာနှစ် ၂၃၅ တွင် မြန်မာပြည် တောင်ပိုင်းသို့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်။ ပုဂံ အနီး မင်းနန်သူအရပ် ဘုရားသုံးဆူနှင့် နန္ဒမညစေတီများအတွင်းရှိ ဆေးရေးရုပ်များကို ထောက်၍ သာသနာနှစ် ၁ဝဝဝ ကျော် ၁၁ဝဝ (ခရစ် ၄၅၆-၅၅၆) အတွင်း မြန်မာပြည် မြောက်ပိုင်း သို့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောက်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ရဟန်းတို့မှာ အရည်းကြီးတို့ ဖြစ်ဟန်တူသော်လည်း အမှန်တကယ် ထိုအရည်းကြီးတို့သည် မဟာယာနရဟန်းများ လုံးဝ မဟုတ်ကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်များကဆိုထားပါသည် မဟာယာနဂိုဏ်းတွင် သက္ကတဘာသာရင်းနှင့် ရှိ၍ တရုတ်စသော ဘာသာအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်ဆိုထားသော ကျမ်းများအနက် ထင်ရှားသော ကျမ်းများကား (၁) မဟာ ဝတ္ထု၊ (၂) လလိတဝိတ္ထာရ၊ (၃) သဒ္ဓမ္မပုဏ္ဍရိက၊ (၄) သုခဝတီဗျူဟာ၊ (၅) ဗုဒ္ဓစရိတ၊ (၆) အဋ္ဌသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၇) စတ္တသာဟသိရိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၈) ဝဇီရဆေဒိကပညာ ပါရမိတာ၊ (၉) မူလမဇ္ဈိမကကာရိကာ၊ (၁ဝ) ဓမ္မသင်္ဂဟ၊ (၁၁) အဝဒါန ဇာတက၊ (၁၃) ဒိဗျာဝဒါန၊ (၁၃) ဒသဘူမိကသုတ္တ၊ (၁၄) မဟာယာနသုတ္တလင်္ကာရ၊ (၁၅) ဗောဓိသတ္တဘူမိ၊ (၁၆) လင်္ကာဝတာရသုတ္တ၊ (၁၇) သမာဓိရာဇ သုတ္တ၊ (၁၈) သုဝဏ္ဏပဘာသ၊ (၁၉) ကရုဏာပုဏ္ဍရိကသုတ္တ၊ (၂ဝ) ဇာတကမာလာ၊ (၂၁) ရဋ္ဌပါလပရိပစ္ဆ၊ (၂၂) နာဂါနန္ဒ၊ (၂၃) သိဿသမုစ္စယ၊ (၂၄) ဗောဓိစရိယာဝတာရ၊ (၂၅) သိဿလေခ၊ (၂၆) ကာရဏ္ဍဗျူဟာ၊ (၂၇) မဟာဗျုပ္ပတ္တိ၊ (၂၈) ဗောဓိသတ္တ အဝဒါနကာလပါလတာတို့ဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်း တို့အား သာသနာနှစ် ၂ဝဝ ခန့်မှ ၁၆ဝဝ ခန့်အထိ ရေးသား သော ကျမ်းတို့ဖြစ်သည်။(ဦးကြီးဖေ)<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==မှတ်စု== {{reflist|group=note|2}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:ဘာသာရေး]] [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 6gz2cm15k1pdkelldr8phocglfac6td 0 21299 879964 763014 2025-07-03T12:46:22Z Salai Rungtoi 22844 879964 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇန်နဝါရီလ}} |} [[ဇန်နဝါရီ]]လ၊ (၃)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၃)ရက်မြောက် နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၃၆၂) ရက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၃၆၃) ရက်) ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်ရပ်များ == *[[၁၇၇၇]] &ndash; အမေရိကန်စစ်ဗိုလ်ချုပ် [[ဝါရှင်တန်၊ ဂျော့ချ်|ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]သည် ဗြိတိသျှစစ်ဗိုလ်ချုပ် လော့ကွန်းဝေါလစ် ကို ပရင်စတန်တိုက်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၁]] &ndash; [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]]: [[ဒယ်လာဝဲပြည်နယ်]]သည် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခြင်းကို ကန့်ကွက်မဲ ပေးခဲ့သည်။ *[[၁၉၂၅]] &ndash; [[ဗင်နီတို မူဆိုလီနီ]]သည် အီတလီနိုင်ငံကို အာဏာသိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၁၉၃၈]] &ndash; သမ္မတ [[ရုစဗဲ့၊ ဖရန်ကလင်၊ ဒီလာနို|ဖရန်ကလင် ဒီလာနို ရုစဗဲ့]] သည် March of Dimes ဖောင်ဒေးရှင်းကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၄၇]] &ndash; [[အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်]] အစည်းအဝေးများကို ရုပ်မြင်သံကြားမှ ပထမဆုံး ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၅၆]] &ndash; မီးလောင်မှုတစ်ခုကြောင့် [[အီဖယ်လ် မျှော်စင်]]၏ ထိပ်ပိုင်း အစိတ်အပိုင်းများကို ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ *[[၁၉၅၉]] &ndash; [[အလက်စကာပြည်နယ်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၉ ခုမြောက် ပြည်နယ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၆၁]] &ndash; အမေရိကန်နိုင်ငံပိုင် ကုမ္ပဏီများကို နိုင်ငံပိုင်ပြုလုပ်လိုက်ခြင်းကြောင့် [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]ကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ သံတမန်အဆက်အသွယ် ဖြတ်တောက်လိုက်သည်။ *[[၁၉၇၄]] - ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၃) ရက်နေ့မှ စ၍ ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ယင်းဥပဒေအခန်း၊ (၃၊ ပုဒ်မ ၃၀(ခ) အရ ချင်းဝိသေသတိုင်းကို [[ချင်းပြည်နယ်]]ဟု သတ်မှတ်ကာ [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်|ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်မြန်မာနိုင်ငံတော်]] ပြည်နယ်တစ်နယ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၇]] &ndash; [[Apple Inc.]]ကို ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၇]] &ndash; [[ယန်ဇီမြစ်]] နှင့် [[မြစ်ဝါမြစ်]] မြစ်ဝှမ်းများ တိုက်စားခံရခြင်းနှင့် [[ညစ်ညမ်းခြင်းများ]]ကို တွန်းလှန်ရန် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၇.၇ ဘီလီယံ သုံးစွဲမည်ဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၂]] &ndash; အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များသည် ပါလက်စတိုင်း ကုန်တင်သင်္ဘော ''Karine A'' ကို [[ပင်လယ်နီ]]တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လက်နက်တန်ချိန် ၅၀ ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ == မွေးဖွားသူများ == * [[ဘီစီ ၁၀၆]] &ndash; [[ဆစ်ဆရို]]၊ ရောမ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် အတွေးအခေါ်သမား (ဘီစီ ၄၃ ကွယ်လွန်) * [[၁၈၈၃]] &ndash; [[အက်တလီ ကလီမင့် ရစ်ချတ်]]၊ အမေရိကန် စစ်မှုထမ်း၊ ရှေ့နေ နှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန် (၁၉၆၇ ကွယ်လွန်) * [[၁၉၆၉]] &ndash; [[မိုက်ကယ် ရှူးမက်ကာ]]၊ ဂျာမန်လူမျိုး ပြိုင်ကားမောင်းနှင်သူ * [[၁၉၉၆]] &ndash; [[သီဟထက်အောင် (ဘောလုံးသမား)|သီဟထက်အောင်]]၊ မြန်မာလူမျိုး ဘောလုံးကစားသမား == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၁၉၃၁]] &ndash; [[ဂျောဖား ဂျေ၊ ဂျေ၊ စီ|ဂျိုးဇက် ဂျောဖား]]၊ ပြင်သစ် ဗိုလ်ချုပ် (၁၈၅၂ မွေး) == ပွဲတော်ရက်များ == * [[ချင်းပြည်နယ်နေ့]] * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇန်နဝါရီ]] ahkkbqncfrmfw5yc8afuqhank6oz0b8 0 21443 880025 879343 2025-07-04T06:30:47Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်သူများ */ 880025 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇွန်လ}} |} [[ဇွန်]]လ၊ (၂၇)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၇၈)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၁၇၉)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၈၇) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == * * * == မွေးဖွားသူများ == * * * == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၂၀၂၅]] - [[အောင်ကျော်ဦး]] - နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) * * == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇွန်]] 02tv72m65glz5o064bfv0uw7r3fezzf 0 24509 880005 817486 2025-07-04T00:24:08Z Д.Ильин 122766 880005 wikitext text/x-wiki {{Chembox | Watchedfields = changed | verifiedrevid = 464364488 | ImageFile3 = Ammonia-dimensions-from-Greenwood&Earnshaw-2D.svg | ImageName3 = Stereo structural formula of the ammonia molecule | ImageFileL1 = Ammonia-3D-balls-A.png | ImageNameL1 = Ball-and-stick model of the ammonia molecule | ImageFileR1 = Ammonia-3D-vdW.png | ImageNameR1 = Space-filling model of the ammonia molecule | IUPACName = Azane | OtherNames = ဟိုက်ဒရိုဂျင် နိုက်ထရိုက်<br /> သရိုင်ဟိုက်ဒရိုဂျင် နိုက်ထရိုက်<br /> Nitrogen trihydride |Section1={{Chembox Identifiers | InChI = 1/H3N/h1H3 | InChIKey = QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYAF | CASNo = 7664-41-7 | CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}} | PubChem = 222 | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 1160819 | ChemSpiderID = 217 | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | UNII = 5138Q19F1X | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | EINECS = 231-635-3 | UNNumber = 1005 | KEGG = D02916 | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | MeSHName = Ammonia | ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEBI = 16134 | RTECS = BO0875000 | SMILES = N | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/H3N/h1H3 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYSA-N | Beilstein = 3587154 | Gmelin = 79 | 3DMet = B00004}} |Section2={{Chembox Properties | Formula = NH₃ | MolarMass = 17.031 g/mol | Appearance = Colourless gas | Odour = strong pungent odour | Density = 0.86&nbsp;kg/m³ (1.013 bar at boiling point)<br /> 0.769 &nbsp;kg/m³ (STP)<ref>{{cite web|url=http://www.engineeringtoolbox.com/gas-density-d_158.html|title=Gases – Densities|publisher=|accessdate=3 March 2016}}</ref><br /> 0.73&nbsp;kg/m³ (1.013 bar at 15&nbsp;°C)<br /> 681.9&nbsp;kg/m³ at −33.3&nbsp;°C (liquid)<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=qPGzhL3Y50YC&pg=PA132|page=132|title=Systematic Inorganic Chemistry|author=Yost, Don M.|chapter=Ammonia and Liquid Ammonia Solutions|publisher=READ BOOKS|year=2007|isbn=1-4067-7302-6}}</ref><br /> 817&nbsp;kg/m³ at −80&nbsp;°C (transparent solid)<ref>{{cite journal|doi=10.1080/00337577508240819|title=On crystalline character of transparent solid ammonia|year=1975|author=Blum, Alexander|journal=Radiation Effects and Defects in Solids|volume=24|issue=4|page=277}}</ref> | MeltingPtC = −77.73 | MeltingPt_notes = (Triple point at 6.060 kPa, 195.4 K)<!-- the solid-liquid transition line is essentially vertical, meaning the melting point is the same from ~0.05 to 12+ atm --> | BoilingPtC = −33.34<!-- Critical point 11.300 MPa, 405.5 K see [[Ammonia (data page)]] --> | Solubility = 47% w/w (0&nbsp;°C)<br />31% w/w (25&nbsp;°C)<br />18% w/w (50&nbsp;°C)<ref>{{cite book|title=The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals|url=https://archive.org/details/merckindexencycl0000unse|edition=12th|editor-last=Budavari|editor-first=Susan|publisher=Merck|year=1996|isbn=0-911910-12-3}}</ref> | SolubleOther = soluble in [[ကလိုရိုဖောင်း]], [[ether]], [[အီသနောလ်]], [[methanol]] | Solvent = | pKa = 32.5 (−33&nbsp;°C),<ref>Perrin, D. D., ''Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution''; 2nd Ed., Pergamon Press: Oxford, '''1982'''.</ref> 10.5 (DMSO) | pKb = 4.75 | RefractIndex = 1.3327 | Viscosity = 0.276 cP (−40 °C) | VaporPressure = 857.3 kPa | MagSus = -18.0·10⁻⁶ cm³/mol }} |Section3={{Chembox Structure | MolShape = Trigonal pyramid | Dipole = 1.42 [[Debye|D]] | PointGroup = C_3v }} |Section4={{Chembox Thermochemistry | DeltaHf = −46&nbsp;kJ·mol⁻¹<ref name=b1>{{cite book| author = Zumdahl, Steven S.|title =Chemical Principles 6th Ed| url = https://archive.org/details/chemicalprincipl0000zumd_u9g0| publisher = Houghton Mifflin Company| year = 2009| isbn = 0-618-94690-X|page=A22}}</ref> | Entropy = 193&nbsp;J·mol⁻¹·K⁻¹<ref name=b1/> }} |Section7={{Chembox Hazards | GHSPictograms = {{GHSp|GHS04}}{{GHSp|GHS05}}{{GHSp|GHS06}}{{GHSp|GHS09}}<ref name="sigma">{{Sigma-Aldrich|id=294993|name=Ammonia|accessdate=20 July 2013}}</ref> | HPhrases = {{H-phrases|221|280|314|331|400}}<ref name="sigma" /> | PPhrases = {{P-phrases|210|261|273|280|305+351+338|310}}<ref name="sigma" /> | ExternalSDS = [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0414.htm ICSC 0414] (anhydrous) | EUClass = {{Hazchem T}} {{Hazchem C}} {{Hazchem N}} | NFPA-H = 3 | NFPA-F = 1 | NFPA-R = 0 | NFPA-S = | RPhrases = {{R10}}, {{R23}}, {{R34}}, {{R50}} | SPhrases = {{S1/2}}, {{S9}}, {{S16}}, {{S26}}, {{S36/37/39}}, {{S45}}, {{S61}} | FlashPt = flammable gas | AutoignitionPtC = 651 | ExploLimits = 15–28% | NIOSH_ref=<ref name=NIOSH>{{PGCH|0028}}</ref> | PEL = 50 ppm (25 ppm [[ACGIH]]- TLV; 35 ppm [[STEL]]) | LD50 = 0.015 mL/kg (human, oral) | REL = TWA 25 ppm (18 mg/m³) ST 35 ppm (27 mg/m³) | IDLH = 300 ppm | LC50 = 40,300 ppm (rat, 10 min)<br/>28595 ppm (rat, 20 min)<br/>20300 ppm (rat, 40 min)<br/>11590 ppm (rat, 1 hr)<br/>7338 ppm (rat, 1 hr)<br/>4837 ppm (mouse, 1 hr)<br/>9859 ppm (rabbit, 1 hr)<br/>9859 ppm (cat, 1 hr)<br/>2000 ppm (rat, 4 hr)<br/>4230 ppm (mouse, 1 hr)<ref name=IDLH>{{IDLH|7664417|Ammonia}}</ref> | LCLo = 5000 ppm (mammal, 5 min)<br/>5000 ppm (human, 5 min)<ref name=IDLH/> }} |Section8={{Chembox Related | OtherAnions = | OtherCations = [[Phosphine]]<br />[[Arsine]]<br />[[Stibine]] | OtherFunction = [[Hydrazine]]<br />[[Hydrazoic acid]] | OtherFunction_label = nitrogen hydrides | OtherCompounds = [[Ammonium hydroxide]] }} }} '''အမ်မိုးနီးယား''' ({{lang-en|Ammonia}})သည် အရောင်ကင်း၍ စူးရှ သည့်အနံ့ရှိသော ဓာတ်ငွေ့ဖြစ်သည်။ လေထက် အလေးချိန်ပေါ့ ၍ လေ၏ငါးပုံသုံးပုံခန့်သာလေးသည်။ [[နိုက်ထရိုဂျင်]] တစ်ဆ နှင့် [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]] သုံးဆရော၍ရသော ဓာတ်ငွေ့ဖြစ်သဖြင့် ယင်းကိုဓာတုသင်္ကေတအားဖြင့် NH₃ ဟုရေးသည်။ အမ်မိုးနီး ယားကို လေများများနှင့် ရော၍ရှူလျှင် အသက်အန္တရာယ် မရှိသော်လည်း သူ့ချည်း ခပ်များများရှူမိပါက မွှန်၍ အသက် အန္တရာယ် ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အမ်မိုးနီးယားသည် ရေတွင် အလွန်ပျော်ဝင်လွယ် သည်။ အမ်မိုးနီးယားဓာတ်ငွေ့ကို ရေတွင် ပျော်ဝင်စေသောအခါ အယ်လကာလိုင်းဂုဏ်သတ္တိများရှိသည့် အမ်မိုးနီးယားဟိုက် ဒရောက်ဆိုက်ကိုရ၏။ ထိုအမ်မိုးနီးယားရေကို ဟိုက်ဒရို ကလိုရစ် [[အက်ဆစ်]]နှင့် ပေါင်းစပ်စေလျှင် အမ်မိုးနီးယား ကလိုရိုက်ကို ရသည်။ စင်စစ် အမ်မိုးနီးယား ဟူသော အမည်ကို အမ်မိုးနီးယား ကလိုရိုက်မှ ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အမ်မိုးနီးယားကလိုရိုက်ခေါ် [[ဇဝက်သာ]]ကို အီဂျစ်နိုင်ငံ ဂျူပီတာ အမ်မွန်ဘုရားကျောင်းအနီးမှ တွေ့ရှိရသည်ကိုအစွဲပြု၍ အမ်မိုးနီးယားဟူသောအမည် ဖြစ်ပေါ် လာသည်။ အမ်မိုးနီးယားကို ရှေးအခါက သမင်ဖို၏ဦးချို၊ ခွာနှင့် သားရေတို့မှ ထုတ်ယူကြသဖြင့် "သမင်ချိုအရက်ပြန်"ဟုခေါ် ကြသည်။ အမ်မိုးနီးယားကို ဓာတ်ငွေ့စစ်စစ်အဖြစ် ၁၇၇၄ ခုနှစ် တွင် [[ဂျိုးဇက် ပရီးဆလီ]]ဆိုသူ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ဓာတုဗေဒ ပညာရှင်က စတင်ထုတ်လုပ်၍ "အယ်လကလိုင်းလေ" ဟု မှည့်ခေါ်ခဲ့သည်။ အမ်မိုးနီးယားသည် ခြောက်နေသည့်အခါ အခြားဓာတ် များနှင့်ပေါင်းစပ်မှုနည်း၍ ရေတွင်ပျော်ဝင်နေသည့်အခါ အခြား ဓာတ်များနှင့် ပေါင်းစပ်သွားလေသည်။ ရိုးရိုး[[ကျောက်မီးသွေး|ကျောက်မီးသွေ]]းမှ ကုတ်မီးသွေးနှင့် ကျောက်မီး သွေးဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်ယူရာတွင် အမ်မိုးနီးယားကို ဘေးထွက် ပစ္စည်းအဖြစ်ဖြင့် အမြောက်အမြားရရှိနိုင်သည်။ ရရှိပုံမှာ ကျောက်မီးသွေးဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်ယူရန်အတွက် ကျောက်မီး သွေးကို ရီတော့ပေါင်းအိုးကဲ့သို့သော ပေါင်းချွေးခံအိုးလုံလုံတွင် ထည့်၍ မီးတိုက်သောအခါ အမ်မိုးနီးယားရေသည်လည်း ဘေး ထွက်ပစ္စည်းအဖြစ်ဖြင့် ရောနှော၍ထွက်လာ၏။ ထိုထွက်လာ သော အမ်မိုးနီးယားရေကို ဖောက်ထုံးရေနှင့်ရော၍ မီးပေါ်တွင် ကျိုလိုက်သောအခါ အမ်မိုးနီးယားကိုရရှိ၏။ ထို့ပြင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့် နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ နှစ်မျိုး ကို တိုက်ရိုက်ပေါင်းစပ်ယူခြင်းဖြင့်လည်း အမ်မိုးနီးယားကို ရရှိ နိုင်ပေသည်။ ဤနည်းတွင် နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့သန့်သန့်တစ်ပုံ နှင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဓာတ်ငွေ့သန့်သန့် သုံးပုံကို ရောပြီးလျှင် အပူချိန် ၅ဝဝ မှ ၇ဝဝ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ မီးပြင်းတိုက် ပေးရလေသည်။ အမ်မိုးနီးယားကို ၃၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ အေး အောင်ပြုလုပ်လျှင် အရည်ဖြစ်လာသည်။ အမ်မိုးနီးယားသည် −၃၃.၃၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်တွင်ဆူပွက်၍ −၇၇.၇၃ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် တွင် အခဲဖြစ်သွားသည်။ အမ်မိုးနီးယားကိုအအေးခံ၍ [[ဖိအား]] ကောင်းကောင်းနှင့် ဖိလိုက်သောအခါ အလွယ်တကူနှင့် အရည် ဖြစ်သွားနိုင်သဖြင့် [[သံမဏိ]]စည်ကြီးများထဲတွင်ထည့်၍ သယ်ယူ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်လေသည်။ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသော ဓာတ် ပစ္စည်းများအနက် အမ်မိုးနီးယားသည် အလွန်အသုံးဝင်သော ပစ္စည်းတစ်ခုဖြစ်၏။ အမ်မိုးနီးယားကို ရေခဲပြုလုပ်ရာ၌လည်း ကောင်း၊ အအေးဓာတ်ပြုလုပ်ယူသော စက်များ၌လည်းကောင်း၊ နိုက်ထရစ်အက်ဆစ် ဖော်စပ်ယူရာ၌လည်းကောင်း အသုံးပြုကြ သည်။ အမ်မိုးနီးယားကို အက်ဆစ်များနှင့် ပေါင်းစပ်လိုက် သောအခါ အဖိုးတန်သော အမ်မိုးနီးယား ဓာတ်ဆားများကိုရ ၏။ ဆား(လ်) ဗော်လတိုင်းခေါ် အမ်မိုးနီးယားကာဗွန်နိုက်ကို ရှူဆေး (ဇဝက်သာ ရှူဆေး) တွင်လည်းကောင်း၊ ဆား(လ်) အမ်မိုးနီးယက်ခေါ် အမ်မိုးနီးယားကလိုရိုက် (ဇဝက်သာ) ကို ဘယဆေးများအပြင် ဗက်ထရီဓာတ်အိုးတွင်ထည့်ရန်နှင့် ဂဟေ ဆော်ရာ၌ ချွေးချွတ်ဆေးအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း အသုံးပြုကြ ၏။ အမ်မိုးနီးယမ်းဆာလဖိတ်ကို ဓာတ်မြေဩဇာအဖြစ် အသုံး ပြုကြ၍၊ အမ်မိုးနီးယမ်းနိုက်ထရိတ်ကို ပေါက်ကွဲစေတတ်သော ခဲယမ်းမီးကျောက်များ ပြုလုပ်ရာ၌ အသုံးပြုကြလေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[Category:ဓာတုဗေဒ]] s01j2z7i6hds2ixrmgxqoo04k79319m 0 25399 880032 676585 2025-07-04T07:50:54Z Maung Myay Zuu 131890 880032 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name = တော်လတီရွာမ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = တော်လတီရွာမ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်မြောက်ပိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 =Taw La Ti<ref>GAD, Feb 2011.</ref> |latNS = N |latd = 17.30167 |longEW = E |longd = 95.84023 |P-code = 161394 }} '''တော်လတီရွာမ''' သည် ရန်ကုန်တိုင်း၊ တိုက်ကြီးမြို့နယ်ဝင် ကျေးရွာဖြစ်သည်။ ==ဝေါဟာရရင်းမြစ်== == လူဦးရေ == ၂၀၁၄ ခုစာရင်းအရ ကျား ၇၆၈၊ မ ၈၅၆၊ ပေါင်း ၁၅၉၈ အမြဲတမ်းနေထိုင်သည်။ <ref>https://www.dop.gov.mm/sites/dop.gov.mm/files/datamap-documents/12.yangon.xlsx</ref> == ပညာရေး == အထက်တန်းကျောင်းရှိသည်။ == ကျန်းမာရေး == လက်ထောက်ကျန်းမာရေးမှူး ဦးစီးသော တိုက်နယ်ဆေးရုံ ရှိသည်။ == လူနေမှုဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အဦ == တော်လတီဓာတ်အားခွဲရုံမှ လျှပ်စစ်မီး ရသည်။ တော်လတီ-အလဘုတ်-အနောက်ခွန်နှစ်ကြိုက်လမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-အဖျောက်ကားလမ်းသို့၎င်း၊ တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်းလမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-ဥက္ကံကားလမ်းသို့၎င်း သွားနိုင်သည်။ ရွာချင်းဆက်လမ်းများမှ နွေရာသီသွားလမ်းများဖြစ်သဖြင့် မိုးအခါ၌ သွားလာရေးခက်သည်။ ၂၀၁၄ ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်းက တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်း-တိုက်ကြီးလမ်းကို အမြဲတမ်းသွားလမ်းအဖြစ် ပြုပြင်ပေးရန် ရွာများပေါင်း၍ တောင်းဆိုဖူးသည်။ <ref>"[https://www.youtube.com/watch?v=oTE29Kuwyfw တိုက်ကြီး-ကြာအင်း-တော်လတီလမ်းမကို မပြင်ပေးတာ ဘာကြောင့်လဲ]"။ ကမာရွတ်မီဒီယာ။ ၂၀၁၄ အောက်တိုဘာ ၂၆။</ref> ==ကိုးကား== <references/> {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} {{Yangon-geo-stub}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ရွာများ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးရှိ ရွာများ]] [[Category:BotUpload]] 4nqfbmvdn2e9e30lbk0e1hwjx658z2g 880033 880032 2025-07-04T07:58:46Z Maung Myay Zuu 131890 /* ဝေါဟာရရင်းမြစ် */ 880033 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name = တော်လတီရွာမ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = တော်လတီရွာမ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်မြောက်ပိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 =Taw La Ti<ref>GAD, Feb 2011.</ref> |latNS = N |latd = 17.30167 |longEW = E |longd = 95.84023 |P-code = 161394 }} '''တော်လတီရွာမ''' သည် ရန်ကုန်တိုင်း၊ တိုက်ကြီးမြို့နယ်ဝင် ကျေးရွာဖြစ်သည်။ ==ဝေါဟာရရင်းမြစ်== တော်လတီ(တဝ်လၚ်တိ) ဟူသော အမည်သည် မွန်ဘာသာမှ ဆင်းသက်လာပြီး တဝ်(တော်)-ကုန်း၊ လၚ်တိ(လင့်တီ)- ကောက်လှိုင်းတီပင် ဖြစ်သည်။ ကောက်လှိုင်တီပင်‌များပေါက်ရောက်ရာ ကုန်းအရပ် ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အမည်နာမအားဖြင့် မွန်ဘာသာဖြစ်သော်လည်း နေတိုင်သူအများစုမှာ ဗမာလူမျိုးများသာဖြစ်သည်။ == လူဦးရေ == ၂၀၁၄ ခုစာရင်းအရ ကျား ၇၆၈၊ မ ၈၅၆၊ ပေါင်း ၁၅၉၈ အမြဲတမ်းနေထိုင်သည်။ <ref>https://www.dop.gov.mm/sites/dop.gov.mm/files/datamap-documents/12.yangon.xlsx</ref> == ပညာရေး == အထက်တန်းကျောင်းရှိသည်။ == ကျန်းမာရေး == လက်ထောက်ကျန်းမာရေးမှူး ဦးစီးသော တိုက်နယ်ဆေးရုံ ရှိသည်။ == လူနေမှုဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အဦ == တော်လတီဓာတ်အားခွဲရုံမှ လျှပ်စစ်မီး ရသည်။ တော်လတီ-အလဘုတ်-အနောက်ခွန်နှစ်ကြိုက်လမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-အဖျောက်ကားလမ်းသို့၎င်း၊ တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်းလမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-ဥက္ကံကားလမ်းသို့၎င်း သွားနိုင်သည်။ ရွာချင်းဆက်လမ်းများမှ နွေရာသီသွားလမ်းများဖြစ်သဖြင့် မိုးအခါ၌ သွားလာရေးခက်သည်။ ၂၀၁၄ ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်းက တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်း-တိုက်ကြီးလမ်းကို အမြဲတမ်းသွားလမ်းအဖြစ် ပြုပြင်ပေးရန် ရွာများပေါင်း၍ တောင်းဆိုဖူးသည်။ <ref>"[https://www.youtube.com/watch?v=oTE29Kuwyfw တိုက်ကြီး-ကြာအင်း-တော်လတီလမ်းမကို မပြင်ပေးတာ ဘာကြောင့်လဲ]"။ ကမာရွတ်မီဒီယာ။ ၂၀၁၄ အောက်တိုဘာ ၂၆။</ref> ==ကိုးကား== <references/> {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} {{Yangon-geo-stub}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ရွာများ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးရှိ ရွာများ]] [[Category:BotUpload]] ov6y2qe7l2tz49t3vriel1d3lxegiai 880034 880033 2025-07-04T08:02:19Z Maung Myay Zuu 131890 /* ဝေါဟာရရင်းမြစ် */ 880034 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name = တော်လတီရွာမ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = တော်လတီရွာမ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်မြောက်ပိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 =Taw La Ti<ref>GAD, Feb 2011.</ref> |latNS = N |latd = 17.30167 |longEW = E |longd = 95.84023 |P-code = 161394 }} '''တော်လတီရွာမ''' သည် ရန်ကုန်တိုင်း၊ တိုက်ကြီးမြို့နယ်ဝင် ကျေးရွာဖြစ်သည်။ ==ဝေါဟာရရင်းမြစ်== တော်လတီ(တဝ်လၚ်တိ) ဟူသော အမည်သည် မွန်ဘာသာမှ ဆင်းသက်လာပြီး တဝ်(တော်)-ကုန်း၊ လၚ်တိ(လင့်တီ)- ကောက်လှိုင်းတီပင် ဖြစ်သည်။ ကောက်လှိုင်တီပင်‌များပေါက်ရောက်ရာ ကုန်းအရပ် ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ <ref name="မွန်တို့ဌာနေ ရာမည">{{cite book |title= မွန်တို့ဌာနေ ရာမည |author= မာမက သုတေသီ }}</ref> အမည်နာမအားဖြင့် မွန်ဘာသာဖြစ်သော်လည်း နေတိုင်သူအများစုမှာ ဗမာလူမျိုးများသာဖြစ်သည်။ == လူဦးရေ == ၂၀၁၄ ခုစာရင်းအရ ကျား ၇၆၈၊ မ ၈၅၆၊ ပေါင်း ၁၅၉၈ အမြဲတမ်းနေထိုင်သည်။ <ref>https://www.dop.gov.mm/sites/dop.gov.mm/files/datamap-documents/12.yangon.xlsx</ref> == ပညာရေး == အထက်တန်းကျောင်းရှိသည်။ == ကျန်းမာရေး == လက်ထောက်ကျန်းမာရေးမှူး ဦးစီးသော တိုက်နယ်ဆေးရုံ ရှိသည်။ == လူနေမှုဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အဦ == တော်လတီဓာတ်အားခွဲရုံမှ လျှပ်စစ်မီး ရသည်။ တော်လတီ-အလဘုတ်-အနောက်ခွန်နှစ်ကြိုက်လမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-အဖျောက်ကားလမ်းသို့၎င်း၊ တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်းလမ်းမှတဆင့် တိုက်ကြီး-ဥက္ကံကားလမ်းသို့၎င်း သွားနိုင်သည်။ ရွာချင်းဆက်လမ်းများမှ နွေရာသီသွားလမ်းများဖြစ်သဖြင့် မိုးအခါ၌ သွားလာရေးခက်သည်။ ၂၀၁၄ ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်းက တော်လတီ-ကြာအင်း-လောက်လေးချောင်း-တိုက်ကြီးလမ်းကို အမြဲတမ်းသွားလမ်းအဖြစ် ပြုပြင်ပေးရန် ရွာများပေါင်း၍ တောင်းဆိုဖူးသည်။ <ref>"[https://www.youtube.com/watch?v=oTE29Kuwyfw တိုက်ကြီး-ကြာအင်း-တော်လတီလမ်းမကို မပြင်ပေးတာ ဘာကြောင့်လဲ]"။ ကမာရွတ်မီဒီယာ။ ၂၀၁၄ အောက်တိုဘာ ၂၆။</ref> ==ကိုးကား== <references/> {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} {{Yangon-geo-stub}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ရွာများ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးရှိ ရွာများ]] [[Category:BotUpload]] h58b5za8qvgiqjegk9x3417dpub5521 0 46732 880028 790388 2025-07-04T06:47:29Z Salai Rungtoi 22844 /* အခြားကြည့်ရန် */ 880028 wikitext text/x-wiki [[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class=wikitable sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ |- | ၁||[[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 |- | ၂||[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |- | ၃||[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 |- | ၄||[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |- | ၅||[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |- | ၆||[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 |- | ၇||[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 |- | ၈||[[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 |- | ၉||[[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |- | ၁၀||[[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီရှား]]||27/12/1949 |- | ၁၁||[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |- | ၁၂||[[အီတလီ]]||Nov-50 |- | ၁၃||[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 |- | ၁၄||[[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 |- | ၁၅||[[အစ္စရေး]]||13/07/1953 |- | ၁၆||[[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 |- | ၁၇||[[အီဂျစ်]]||08/08/1953 |- | ၁၈||[[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 |- | ၁၉||[[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 |- | ၂၀||[[ဖင်လန်]]||22/07/1954 |- | ၂၁||[[ဂျပန်]]||01/12/1954 |- | ၂၂||[[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 |- | ၂၃||[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |- | ၂၄||[[ပိုလန်]]||11/11/1955 |- | ၂၅||[[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၆||[[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၇||[[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 |- | ၂၈||[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 |- | ၂၉||[[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 |- | ၃၀||[[အီရတ်]]||23/07/1956 |- | ၃၁||[[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 |- | ၃၂||[[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 |- | ၃၃||[[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 |- | ၃၄||[[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 |- | ၃၅||[[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |- | ၃၆||[[ဆွီဒင်]]||1956 |- | ၃၇||[[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 |- | ၃၈||[[မလေးရှား]]||01/03/1958 |- | ၃၉||[[ဂရိ]]||20/03/1958 |- | ၄၀||[[ကနေဒါ]]||09/08/1958 |- | ၄၁||[[တူရကီ]]||02/09/1958 |- | ၄၂||[[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 |- | ၄၃||[[နီပေါ]]||03/03/1960 |- | ၄၄||[[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 |- | ၄၅||[[စပိန်]]||11/03/1967 |- | ၄၆||[[အီရန်]]||08/08/1968 |- | ၄၇||[[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 |- | ၄၈||[[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 |- | ၄၉||[[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 |- | ၅၀||[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |- | ၅၁||[[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 |- | ၅၂||[[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 |- | ၅၃||[[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 |- | ၅၄||[[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 |- | ၅၅||[[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 |- | ၅၆||[[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 |- | ၅၇||[[ကျူးဘား]]||12/10/1976 |- | ၅၈||[[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 |- | ၅၉||[[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 |- | ၆၀||[[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 |- | ၆၁||[[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 |- | ၆၂||[[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 |- | ၆၃||[[ချီလီ]]||22/04/1982 |- | ၆၄||[[ပနားမား]]||15/07/1982 |- | ၆၅||[[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 |- | ၆၆||[[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 |- | ၆၇||[[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 |- | ၆၈||[[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 |- | ၆၉||[[ပီရူး]]||28/08/1989 |- | ၇၀||[[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 |- | ၇၁||[[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 |- | ၇၂||[[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 |- | ၇၃||[[ဂါနာ]]||13/01/1995 |- | ၇၄||[[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 |- | ၇၅||[[ကင်ညာ]]||26/09/1997 |- | ၇၆||[[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 |- | ၇၇||[[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 |- | ၇၈||[[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 |- | ၇၉||​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 |- | ၈၀||[[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 |- | ၈၁||[[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 |- | ၈၂||[[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 |- | ၈၃||​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |- | ၈၄||[[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 |- | ၈၅||[[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 |- | ၈၆||[[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 |- | ၈၇||[[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 |- | ၈၈||[[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 |- | ၈၉||[[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 |- | ၉၀||[[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 |- | ၉၁||[[ဆူဒန်]]||20/05/2004 |- | ၉၂||[[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 |- | ၉၃||[[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 |- | ၉၄||[[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 |- | ၉၅||[[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 |- | ၉၆||[[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 |- | ၉၇||[[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 |- | ၉၈||[[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 |- | ၉၉||[[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 |- | ၁၀၀||[[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 |- | ၁၀၁||[[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 |- | ၁၀၂||[[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 |- | ၁၀၃||[[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 |- | ၁၀၄||[[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 |- | ၁၀၅||[[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 |- | ၁၀၆||[[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 |- | ၁၀၇||[[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 |- | ၁၀၈||[[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 |- | ၁၀၉||[[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 |- | ၁၁၀||[[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 |- | ၁၁၁||[[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 |- | ၁၁၂||[[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 |- | ၁၁၃||[[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 |- | ၁၁၄||[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 |- | ၁၁၅||[[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 |- | ၁၁၆||[[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 |- | ၁၁၇||မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 |- | ၁၁၈||ဟိုလီဆီး ([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 |- | ၁၁၉||[[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 |- | ၁၂၀||[[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 |- | ၁၂၁||ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 |- | ၁၂၂||[[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 |- | ၁၂၃||[[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 |- | ၁၂၄||[[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 |- | ၁၂၅||[[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀ }}</ref> |- | ၁၂၆||ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 9akrpif9afn0rjss5277stdun8ermsc 0 54647 880001 782530 2025-07-03T23:51:54Z 88.202.230.71 /* သမိုင်း */ 880001 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |company_name = ယူအေဘီဘဏ်လီမိတက်<br /><small>uab bank Limited</small> |company_type = အများနှင့်သက်ဆိုင်သော |slogan = A desire to Connect. The passion to Create. The courage to lead Change. |image = |company_logo = Logo of United Amara Bank Limited.svg | logo_caption = လိုဂို (၂၀၁၆-၂၀၂၀) |foundation = ၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ |location = [[ရန်ကုန်]]၊ {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |key_people = ဦးနေအောင် |num_employees = ၁၇၀၀<ref>{{cite news|url=http://www.mmtimes.com/index.php/special-features/194-your-money-2014/11033-bank-survey-2014.html?start=2|title=The Myanmar Times Bank Survey 2014|date=15 July 2014|work=Myanmar Times|accessdate=8 February 2015}}</ref> (၂၀၁၄) |industry = [[ဘဏ်]] |products = |operating_income = |homepage = {{url|https://www.uab.com.mm/}} }} '''ယူနိုက်တက်အမရဘဏ်''' (United Amara Bank) သည် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရမှ ခွင့်ပြုပေးခဲ့သော ပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၄)ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ နောင်တွင် ယူအေဘီဘဏ်လီမိတက် (uab bank Limited) ဟု ပြန်လည်၍ အမည်ပြောင်းခဲ့သည်။ ဘဏ်ကို အဓိကပိုင်ဆိုင်သူမှာ [[အောင်သောင်း၊ ဦး|ဦးအောင်သောင်း]]၏ သားဖြစ်သူ ဦးနေအောင်ဖြစ်သည်။ ရုံးချုပ် (ရန်ကုန်ရုံးခွဲ)သည် အမှတ်- ၅၂၀( အေ/၄ )၊ ကမ္ဘာအေးဘုရားလမ်း၊ [[ဗဟန်းမြို့နယ်]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် တည်ရှိသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ယူအေဘီ တာဝါ၊ တိုင်းမ်စီးတီး၊ ကမာရွတ်မြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့သို့ ရုံးချုပ် (ရန်ကုန်ရုံးခွဲ) အဖြစ် ပြောင်းလဲ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == သမိုင်း == ယူအေဘီ (UAB) ဘဏ်ကို ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်အဖြစ် အောင်မြင်စွာတည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ရက်နေ့တွင် ယူအေဘီ (UAB) ဘဏ်၏ ပထမဆုံးဘဏ်ခွဲအဖြစ် နေပြည်တော်ဘဏ်ခွဲအားစတင် ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ကာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လအထိ ဘဏ်ခွဲအရေအတွက်ပေါင်း ၇၆ခုအထိ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ထပ်တိုး babk == မတည်ရင်းနှီးငွေ == ခွင့်ပြုပြီး မတည်ရင်းနှီးငွေမှာ မြန်မာကျပ်ငွေ ၇၅ ဘီလီယံဖြစ်ပြီး ထည့်ဝင်ပြီး ၃၀ ကျပ်ဘီလီယံဖြစ်သည်။ <ref name="gtb">{{cite web|url=http://www.unitedamarabank.com/my/%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%AC%E1%80%B8/profile|title=သတင်းအချက်အလက်|publisher=ယူနိုက်တက်အမရာဘဏ်|accessdate=၂၀၁၅-၀၃-၃၀}}{{Dead link|date=December 2021 }}</ref> == ဝန်ဆောင်မှုများ == ယူနိုက်တက်အမရဘဏ်မှ ဆောင်ရွက်ပေးနေသော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ * ငွေစုဘဏ်အပ်ငွေစာရင်း * စာရင်းသေအက်ငွေစာရင်း * စာရင်းရှင်စာရင်း * နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်ခြင်း ဝန်ဆောင်မှု * အငှားဝယ်ယူစနစ် ဝန်ဆောင်မှု * အခွန်အခပေးချေခြင်း ဝန်ဆောင်မှု (GIRO Payment) * အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငွေလွဲလုပ်ငန်း (Western Union) * MPU၊ Visa ၊ MasterCard တို့နှင့်ချိတ်ဆက်ထားသော ATM ကတ် ဝန်ဆောင်မှု == ကိုးကား == <references/>2. www.uab.com.mm တွင် သတင်းအချက်အလက် စစ်ဆေးပြီး။{{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်များ}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်များ]] bd0rkwvr6xzp8czys7d6t24zrdhbbj5 880002 880001 2025-07-03T23:52:18Z 88.202.230.71 /* သမိုင်း */ 880002 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |company_name = ယူအေဘီဘဏ်လီမိတက်<br /><small>uab bank Limited</small> |company_type = အများနှင့်သက်ဆိုင်သော |slogan = A desire to Connect. The passion to Create. The courage to lead Change. |image = |company_logo = Logo of United Amara Bank Limited.svg | logo_caption = လိုဂို (၂၀၁၆-၂၀၂၀) |foundation = ၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ |location = [[ရန်ကုန်]]၊ {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |key_people = ဦးနေအောင် |num_employees = ၁၇၀၀<ref>{{cite news|url=http://www.mmtimes.com/index.php/special-features/194-your-money-2014/11033-bank-survey-2014.html?start=2|title=The Myanmar Times Bank Survey 2014|date=15 July 2014|work=Myanmar Times|accessdate=8 February 2015}}</ref> (၂၀၁၄) |industry = [[ဘဏ်]] |products = |operating_income = |homepage = {{url|https://www.uab.com.mm/}} }} '''ယူနိုက်တက်အမရဘဏ်''' (United Amara Bank) သည် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရမှ ခွင့်ပြုပေးခဲ့သော ပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၄)ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ နောင်တွင် ယူအေဘီဘဏ်လီမိတက် (uab bank Limited) ဟု ပြန်လည်၍ အမည်ပြောင်းခဲ့သည်။ ဘဏ်ကို အဓိကပိုင်ဆိုင်သူမှာ [[အောင်သောင်း၊ ဦး|ဦးအောင်သောင်း]]၏ သားဖြစ်သူ ဦးနေအောင်ဖြစ်သည်။ ရုံးချုပ် (ရန်ကုန်ရုံးခွဲ)သည် အမှတ်- ၅၂၀( အေ/၄ )၊ ကမ္ဘာအေးဘုရားလမ်း၊ [[ဗဟန်းမြို့နယ်]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် တည်ရှိသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ယူအေဘီ တာဝါ၊ တိုင်းမ်စီးတီး၊ ကမာရွတ်မြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့သို့ ရုံးချုပ် (ရန်ကုန်ရုံးခွဲ) အဖြစ် ပြောင်းလဲ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ == သမိုင်း == ယူအေဘီ (UAB) ဘဏ်ကို ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်အဖြစ် အောင်မြင်စွာတည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ရက်နေ့တွင် ယူအေဘီ (UAB) ဘဏ်၏ ပထမဆုံးဘဏ်ခွဲအဖြစ် နေပြည်တော်ဘဏ်ခွဲအားစတင် ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ကာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လအထိ ဘဏ်ခွဲအရေအတွက်ပေါင်း ၇၆ခုအထိ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ == မတည်ရင်းနှီးငွေ == ခွင့်ပြုပြီး မတည်ရင်းနှီးငွေမှာ မြန်မာကျပ်ငွေ ၇၅ ဘီလီယံဖြစ်ပြီး ထည့်ဝင်ပြီး ၃၀ ကျပ်ဘီလီယံဖြစ်သည်။ <ref name="gtb">{{cite web|url=http://www.unitedamarabank.com/my/%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%AC%E1%80%B8/profile|title=သတင်းအချက်အလက်|publisher=ယူနိုက်တက်အမရာဘဏ်|accessdate=၂၀၁၅-၀၃-၃၀}}{{Dead link|date=December 2021 }}</ref> == ဝန်ဆောင်မှုများ == ယူနိုက်တက်အမရဘဏ်မှ ဆောင်ရွက်ပေးနေသော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ * ငွေစုဘဏ်အပ်ငွေစာရင်း * စာရင်းသေအက်ငွေစာရင်း * စာရင်းရှင်စာရင်း * နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်ခြင်း ဝန်ဆောင်မှု * အငှားဝယ်ယူစနစ် ဝန်ဆောင်မှု * အခွန်အခပေးချေခြင်း ဝန်ဆောင်မှု (GIRO Payment) * အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငွေလွဲလုပ်ငန်း (Western Union) * MPU၊ Visa ၊ MasterCard တို့နှင့်ချိတ်ဆက်ထားသော ATM ကတ် ဝန်ဆောင်မှု == ကိုးကား == <references/>2. www.uab.com.mm တွင် သတင်းအချက်အလက် စစ်ဆေးပြီး။{{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်များ}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်များ]] fhmvu2xhit0tq3iwxcwafr1y4337n22 0 83688 880031 870628 2025-07-04T07:05:03Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်ခြင်း */ 880031 wikitext text/x-wiki {{Infobox Christian leader|type=pope|name=ဖရန်စစ်|title=ရောမမြို့၏ ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်|church=[[ကက်သလစ် အသင်းတော်| ကက်သလစ်အသင်းတော်]]|image=Franciscus_in_2015.jpg|caption=၂၀၁၅ ခုနှစ်က ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးဖရန်စစ်၏ ပုံ|term_start=|term_end=|term=|honorific prefix=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|death_date={{Death date and age|2025|04|21|1936|12|17|df=y}}|death_place=Sanctae Marthae ဂေဟာ၊ <br>[[ဗာတီကန်စီးတီး]]|predecessor=[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဘေနေဒိက်တို ၁၆| ဘန်နာဒစ် ၁၆]]|birth_date={{birth date|1936|12|17|df=y}}|birth_place=[[ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့]]၊ [[အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံ]]|religion=[[ကက်သလစ် အသင်းတော် | ကက်သလစ်]]|coat_of_arms=Coat of arms of Franciscus.svg|signature=FirmaPapaFrancisco.svg|education=* Maximum College of St. Joseph * Philosophical and Theological Faculty of San Miguel * Milltown Institute of Theology and Philosophy * Sankt Georgen Graduate School of Philosophy and Theology|motto={{lang|la|Miserando atque eligendo}} <br>(ပါဠိပြန်: ကရုဏာယ စ ဥစ္စိနာယ)|ordination=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၆၉|nationality=အာဂျင်တီးနား|appointed=|ended=၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၅|enthroned=၁၃ မတ် ၂၀၁၃|native_name=Jorge Mario Bergoglio|buried=ဆန်တာမာရီယာမဂျောရေဘုရားကျောင်း၊ ရောမမြို့|tomb=ဆန်တာမာရီယာမဂျောရေဘဇီလီကာဘုရားကျောင်း|ordained_by=Ramón José Castellano|consecration=၂၇ ဇွန် ၁၉၉၂|consecrated_by=Antonio Quarracino|cardinal=၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၁|created_cardinal_by=[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဒုတိယမြောက်ဂျွန်ပေါလ်| ဒုတိယဂျွန်ပေါလ်]]|successor=[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄ | လီယို ၁၄]]}} '''ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်ချစ္စကို'''({{small|{{lang-la|Franciscus PP.}}}}, {{lang-it|Papa Francesco}}, [[၁၇ ဒီဇင်ဘာ]] [[၁၉၃၆]] ~ [[၂၁ ဧပြီ]] [[၂၀၂၅]]) သို့မဟုတ် '''ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်'''({{small|{{lang-en|Pope Francis}}}})သည် [[ကက်သလစ် အသင်းတော်|ရိုမန် ကက်သလစ်အသင်းတော်]]၏ ၂၆၆ ပါးမြောက် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]](နန်းစံနှစ်: [[၁၃ မတ်]] [[၂၀၁၃]] ~ [[၂၁ ဧပြီ]] [[၂၀၂၅]]) ဖြစ်သည်။ အမည်ရင်းမှာ '''ဟောရ်ဟဲ မာရီအို ဘဲရ်ဂေါလီအို'''({{small|{{lang-es|Jorge Mario Bergoglio}}}}) ဖြစ်သည်။ ဖရန်စစ်ဟူသော နန်းစံအမည်ကို ရွေးချယ်ရခြင်းမှာ ခရစ်ယာန်သူတော်စင် [[စိန့်ဖရန်စစ်(စ်)]]ကို ဂုဏ်ပြု၍ ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဖရန်စစ်သည် ကက်သလစ်ဘာသာ ဂျေရှုအသင်းဂိုဏ်း (Jesuit) ၏ ပထမဆုံး၊ [[အမေရိကတိုက်]]မှ ပထမဆုံး၊ [[တောင်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း|တောင်ကမ္ဘာခြမ်း]]မှ ပထမဆုံးသော ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖြစ်ပြီး [[၈ ရာစုနှစ်|အေဒီ ၈ ရာစု]]တွင် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး တတိယမြောက်'''ဂရီဂိုရီ''' ပြီးလျှင် [[ဥရောပ|ဥရောပတိုက်]]ပြင်ပမှ ပထမဆုံးသော ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖြစ်သည်။ == ဘဝသမိုင်း == [[အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံ]]၊ [[ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့|ဗျူနိုအေးရိစ်]]မြို့ တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီးနောက် ဘာသာရေးကျောင်းတွင် တက်ရောက်ဆည်းပူးမှု မပြုမီတွင် ဓာတုဗေဒကျွမ်းကျင်ပညာရှင်နှင့် နိုက်ကလပ်ဘောက်ဆာအဖြစ် ခဏတာမျှ လုပ်ကိုင်ခဲ့ဖူးသည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ကက်သလစ်ဘုန်းကြီး ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ၁၉၇၃ ခုမှ ၁၉၇၉ ခုနှစ် အထိ အာဂျင်တီးနားရှိ ယေးရှုအသင်းဂိုဏ်း(Society of Jesus (Jesuit))တွင် ဒေသဆိုင်ရာအကြီးအကဲ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့၏ ဂိုဏ်းချုပ်သာသနာပိုင်ဆရာတော် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဒုတိယမြောက်ဂျွန်ပေါလ်|ဒုတိယမြောက်ဂျွန်ပေါလ်]]မှ ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်ကြီး တစ်ပါးအဖြစ် ရာထူးချီးမြှင့်ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် အာဂျင်တီးနား အဓိကရုဏ်းအတွင်း အာဂျင်တီးနားအသင်းတော်များကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး နက်စတာကစ်ချနာ နှင့် ခရစ်စတီးနား ဖာနန်ဒတ်စ်ဒီကစ်ချနာ အစိုးရမှ သူ့အား နိုင်ငံရေး ပြိုင်ဘက်တစ်ဦး အနေနှင့် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၈ ရက် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဘေနေဒိက်တို ၁၆|ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဘယ်နဒစ် ၁၆]] နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီးနောက် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပွဲမှ ရဟန်းအမတ် ဘာရ်ကော့လီယိုအား မတ်လ ၁၃ ရက်တွင် ဆက်ခံသူအနေနှင့် တင်မြှောက်ခံခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဘဝတစ်လျှောက်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်သည် နှိမ့်ချစွာ နေထိုင်မှု၊ ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာတော် အပေါ်တွင် အလေးအနက်ထားမှု၊ ဆင်းရဲသားတို့အတွက် ငဲ့ကွက်မှုနှင့် ဘာသာအချင်းချင်းကြား ဆက်ဆံရေးတို့နှင့် ပတ်သက်၍ လူသိများ ထင်ရှားသည်။ ထို့အပြင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖြစ်နေစဉ်ကာလတွင် သူ၏ရှေ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးများကဲ့သို့ အစဉ်အလာအတိုင်း နေထိုင်ခြင်း မပြုသူ အဖြစ်လည်း လူသိများကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် သူ၏ ရှေ့အစဉ်အဆက် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးများနေထိုင်ခဲ့သည့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး၏ နန်းတော်ရှိ အခန်းဆောင်တွင် နေထိုင်ရမည့် အစား စိန့်မာသာတည်းခိုဆောင်၌သာ နေထိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဂျေရှုနှင့် အစ်ဂနေးရှန်းအသင်းဂိုဏ်းများ၏ အယူဝါဒအမြင်အတိုင်း အဆောင်အယောင်၊ အခမ်းအနားများထက် ရိုးရှင်းသော အဝတ်အစားများကို ပိုမိုနှစ်သက်တတ်သည်။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရပြီးနောက် ရိုးရာ မိုဇက်တာဝတ်ရုံကို ဝတ်ဆင်ရန် ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး လက်စွပ်ကိုလည်း ရွှေလက်စွပ်အစား ငွေလက်စွပ်ကိုသာလျှင် ရွေးချယ်ခဲ့ကာ ကာဒီနယ်ဖြစ်စဉ်က အသုံးပြုခဲ့သော လက်ဝါးကပ်တိုင်ကိုသာလျှင် ဆက်လက် အသုံးပြုခဲ့သည်။ သူ့အနေနှင့် ဘုရားကျောင်းတော်သည် ပိုမိုပွင့်လင်းပြီး အများကို လှိုက်လှဲစွာကြိုဆိုသင့်သည်ဟူသော အမြင်ကို စွဲကိုင်ထားသည်။ ၎င်းသည် အထိန်းအကွပ် မရှိသော [[အရင်းရှင်ဝါဒ|အရင်းရှင်စနစ်]]၊ [[ကားလ် မာ့ခ်|မာ့ခ်ဝါဒ]] နှင့် မာ့ခ်တို့စွဲကိုင်သော လိုင်ဘရေးရှင်း ကျမ်းစာကို မထောက်ခံပေ။ ဖရန်စစ်သည် အသင်းတော်နှင့်ပတ်သက်သော ကိုယ်ဝန်ဖျက်ခြခြင်း၊ လူမှုရေးရာ သင်ကြားခြင်း၊ အမျိုးသမီးများအား သာသနာ့ဘောင်သို့ သွတ်သွင်းခြင်း နှင့် သာသနာ့ဝန်ထမ်းများ လိင်မှုကိစ္စရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့တွင် ရိုးရာအမြင်ကို စွဲကိုင်ထားသည်။ သူသည် စားသုံးသူဆိုင်ရာဝါဒ၊ အထိန်းအကွပ်မဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများကို ဆန့်ကျင်ပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့်ပတ်သက်၍ လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်ခြင်းကို ထောက်ခံသည်။ နိုင်ငံတကာ သံတမန်ရေးရာ ကဏ္ဍတွင် အမေရိကန် နှင့် ကျူးဘားနိုင်ငံတို့ကြား သံတမန်ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်ရန် အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အမောရစ် လဲတီတာစာတမ်းကို ထုတ်ဝေပြီးနောက် တရားဥပဒေအတိုင်း ကွာရှင်းပြတ်စဲပြီး ပြန်လည်လက်ထပ်ထားသော ကက်သလစ်ဘာသာဝင်များကို ကွန်မျူနီယံပွဲ (ပွဲတော်မင်္ဂလာ)တွင် လက်ခံခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ရှေးရိုးစွဲများ၏ ဝေဖန်မှုကို ခံခဲ့ရသည်။ == ၂၀၁၇ ခုနှစ်က မြန်မာနိုင်ငံသို့ သမိုင်းဝင်ခရီးစဉ် == ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ပထမဆုံးသော ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာများပြားသော ဤနိုင်ငံတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်မှာ ၆.၂% ထက်နည်းသော်လည်း သူ၏ ခရီးစဉ်သည် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ညီညွတ်မှုအတွက် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ သူသည် သမ္မတဦးထင်ကျော်၊ နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်တို့အပြင်[[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]မှ ဆရာတော်ကြီးများနှင့်လည်း တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|language=MY|title=ပုပ်ဖရန်စစ် ရန်ကုန်ကို ရောက်ရှိ|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-42137426|publisher=BBC Burmese|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၇}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ ကျိုက္ကဆံအားကစားကွင်းတွင် မစ္ဆားတရားဝတ်ပြုပွဲအခမ်းအနားကို ၂၀၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပခဲ့ပြီး ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်က တရားဒေသနာ ဝေဌခဲ့သည်။ ကက်သာလစ်ဘာသာဝင်နှင့်အတူ ပရိသတ်ထောင်ချီကာ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=ရန်ကို ရန်ချင်းမတုံ့နှင်းဖို့ ပုပ်တိုက်တွန်း|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-42171796|language=Burmese|publisher=BBC Burmese|author=BBC Burmese|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၇}}</ref> == ကွယ်လွန်ခြင်း == ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးသည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့|အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် [[အဆုတ်ရောင်ရောဂါ|နမိုးနီးယားရောဂါ]]နှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်၏ ဈာပနအခမ်းအနားကို ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဗာတီကန်စီးတီးရှိ စိန့်ပီတာရင်ပြင်၌ ခမ်းနားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ၊ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများနှင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဘာသာဝင်ပြည်သူများ တက်ရောက်၍ ဂါရဝပြုခဲ့ကြသည်။ များစွာသော ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးများကိုမူ ဗာတီကန်စီးတီးရှိ စိန့်ပီတာဘုရားကျောင်းတော်ကြီး (St. Peter's Basilica) ၏ မြေအောက်ရှိ အောက်ဂူများတွင် ထုံးတမ်းအစဉ်အလာအရ ဂူသွင်းသင်္ဂြိုဟ်လေ့ရှိပါသည်။ ဈာပနအခမ်းအနား ပြီးမြောက်ပြီးနောက် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်အား [[ဗာတီကန် မြို့ပြနိုင်ငံ|ဗာတီကန်စီးတီး]]၏ ပြင်ဘက်၊ အီတလီနိုင်ငံ၊ ရောမမြို့ရှိ သူရွေးချယ်ခဲ့သော ဆန်တာ မာရီယာ မဂျောရေ (Santa Maria Maggiore) ဘုရားကျောင်းတော်ကြီးတွင် ဂူသွင်း သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့ပါသည်။ ရဟန်းမင်းကြီးကိုယ်တိုင် မယ်တော် မာရီယာကို အထူးကြည်ညိုလေးစားသည့်စိတ်ဖြင့် ဤဘုရားကျောင်းတွင် ဂူသွင်းရန် ဆန္ဒပြုခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ မှာတမ်းတွင်လည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဂူသွင်းခြင်း အခမ်းအနားကို မိသားစုဝင်များနှင့် နီးစပ်သူအချို့သာ တက်ရောက်သည့် လျှို့ဝှက်အခမ်းအနားအဖြစ် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ === မြှုပ်နှံသည့်နေရာ === [[ဖိုင်:Pope Francis Tomb.jpg|thumb|ဆန်တာမာရီယာမဂျောရေဘုရားကျောင်းတွင် တွေ့ရသော ပုပ်ဖရန်စစ်၏ အုတ်ဂူတော်]] ပုပ်ဖရန်စစ်သည် ၎င်း မကွယ်လွန်မီ ပြုစုခဲ့သော သေတမ်းစာအရ၊ ဆန်တာမာရီယာမဂျောရေ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတော်၌ သင်္ဂြိုဟ်ပေးရန် ဆန္ဒပြုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ၎င်း၏ အုတ်ဂူတွင်လည်း "Franciscus" ဟူသော နာမည်တစ်လုံးတည်းသာ ရေးထိုးရန် မှာကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ် စျာပန အစီအစဉ်နဲ့ ပုပ်အသစ်ရွေးချယ်ဖို့ ပြင်ဆင်မှု|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq804lpj4n9o|author=BBC Burmese|accessdate=2 May 2025}}</ref> == ဆက်လက် ဖတ်ရှုရန် == * [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]] == ကိုးကား == [[Category:နိုင်ငံတကာ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များ‎]] [[ကဏ္ဍ:ပုပ်ရဟန်းမင်းများ]] <references /> [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၃၆ မွေးဖွားသူများ]] k6e2zz578wq92nywcy9vmcz4rl2fljf 0 106671 880003 696073 2025-07-04T00:10:26Z Xqbot 1972 [[မဟာ စကြီ သိရိန္ဓရ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880003 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[မဟာ စကြီ သိရိန္ဓရ]] cphpoib8h6o2mwjl4708j00ixitajwy 828 114575 880012 475529 2025-07-04T04:15:56Z Milenioscuro 15585 880012 Scribunto text/plain return { name = 'ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ', top = 14.8, bottom = 9.9, left = 102.2, right = 107.9, image = 'Cambodia adm location map.svg', image1 = 'Cambodia relief location map.svg' } gwwq2wsywy4nxefdew8l5ssw1hg15bn 0 135287 880044 855926 2025-07-04T11:35:59Z FinnMocha 132388 Fixed a few phrasing mistakes. The page's content seems like it used auto translation instead of manual and accurate translation. 880044 wikitext text/x-wiki {{Copyedit}} {{Speciesbox | name = Gaur | status = VU | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{Cite iucn |title= ''Bos gaurus'' |author=Duckworth, J. W. |author2=Sankar, K. |author3=Williams, A. C. |author4=Samba Kumar, N. |author5=Timmins, R. J. |last-author-amp=yes |page=e.T2891A46363646 |date=2016 | access-date=14 January 2018}}</ref> | image = Indian Gaur from anaimalai hills JEG5290.jpg | image_caption = Male gaur in Anaimalai Hills | taxon = Bos gaurus | range_map= Gaur map.png | range_map_caption = Present range | authority = ([[:en:Charles Hamilton Smith|Smith]], 1827) }} ပြောင်များသည် တောင်အာရှနှင့်အရှေ့တောင်အာရှတွင် နေထိုင်ကျက်စားသည်။ ပြောင်သည် မြန်မာ့တောတွင်းနေ ဦးချိုပါသော တိရစ္ဆာန်များထဲတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ပြောင်သည် ကျွဲနှင့်များစွာတူသော်လည်း အကောင်ပိုကြီးသည်။ ပြောင်များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း‌ဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ သစ်တောကြီးများတွင် တွေ့နိုင်သည်။ ပြောင်သည် ကျွဲ၊နွားများကဲ့သို့ အိမ်တွင် မွေးမြူ၍ မရနိုင်ပေ။ == မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မှု အန္တရာယ် == ပြောင်များအား ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ IUCN အနီရောင်စာရင်းတွင်ထိခိုက်လွယ်သူအဖြစ်စာရင်းသွင်းခဲ့သည်။၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပြောင်ဦးရေသည်အများဆုံး ၂၁၀၀၀ ခန့်ရှိသည်။ ပြောင်များသည်နောက်ဆုံးမျိုးဆက်သုံးဆက်အတွင်း ၇၀% ကျော်ကျဆင်းခဲ့ပြီးသီရိလင်္ကာနှင့်ဖြစ်နိုင်ချေအများဆုံးမှာဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှဖြစ်သည်။ ကောင်းစွာကာကွယ်ထားသောဒေသများရှိ​သော ပြောင်ဦးရေက​တော့မူ တည်ငြိမ်ပြီးတိုးလာသည်။ == ပုံသဏ္ဍာန်နှင့် အရွယ်အစား == ပြောင်သည်အကြီးဆုံး ဘိုးဗဒ် (bovid) ဖြစ်သည်။ နောက်ဘက်တွင်ထင်ရှားသောခေါင်းတစ်ခုရှိသည်။ နားရွက်များသည်အလွန်ကြီးမားသည်။ အရွယ်ရောက်ပြီးပြောင်ထီးများသည် အညိုရောင်၊ အလွန်သက်တမ်းရင့်သောပြောင်များသည် အနက်ရောင်ဘက်သို့ ပြောင်းလာသည်။ မျက်လုံးများအထက် ဦးခေါင်း၏ အထက်ပိုင်းသည် လည်ပင်းမှမီးခိုးရောင် (သို့) တစ်ခါတစ်ရံညစ်ပတ်ဖြူဖွေးနေသည်။ နှုတ်ခမ်းသည်အရောင်ဖျော့ပြီးခြေထောက်၏အောက်ပိုင်းသည်အဖြူရောင်သို့မဟုတ်အညိုရောင်ဖြစ်သည်။ ပြောင်များသည် အများအားဖြင့် ခြောက်သွေ့ကျယ်ပြန့်သောဒေသများတွင်အုပ်စုဖွဲ့၍ နေထိုင်သည်။ ပြောင်မြှီးသည် နွားများထက်ပိုတိုပြီး ခြေတံကောက်အထိသာ ရောက်သည်။ ပခုံးများသည်ဖင်ထက် ၁၂ စင်တီမီတာ (၄.၇ လက်မ) အထိပိုမြင့်‌ကြသည်။ အမွေးသည်တိုကာ ချောပြီးတောက်ပြောင်သည်။ ခွာများသည်ကျဉ်းပြီးညွှန်ပြသည်။ ပြောင်သည်လည်ချောင်းနှင့်ရင်ဘတ်တွင် လည်စလုတ်မရှိပါ။ အထီးနှင့်အမ နှစ်မျိုးစလုံးတွင် ဦးခေါင်းနှစ်ဖက်မှအထက်သို့ ကွေးတက်သောဦးချိုများ ရှိသည်။ ဦးချိုများကြားတွင် နဖူးပေါ်တွင်မြင့်သော အခုံးခေါင်တစ်ခုရှိသည်။ ဦးချိုများသည် ခြေရင်း၌သေချာစွာချပ်ပြီး ၎င်းတို့၏အရှည်တစ်လျှောက်ပုံမှန်ကွေးနေပြီး ၎င်းတို့ကိုအတွင်းသို့ကွေးပြီးအနည်းငယ်နောက်သို့ဆုတ်သည်။ ကြီးမားသော bovid စံနှုန်းများနှင့်အညီအရွယ်အစားရှိသော ဦးချိုများသည်အရှည် ၆၀ မှ ၁၁၅ စင်တီမီတာ (၂၄ မှ ၄၅ လက်မ) ထိရှိသည်။ ပြောင်မသည် ​ပြောင်ထီးထက်အရောင်သိသိသာသာ ဖျော့သည်။ သူမ၏ ဦး ချိုများသည်ပိုမိုသေးသွယ်သည်။ ပြောင်များ၏ အချို့အရောင်သည် သူတို့၏အရှည်တစ်လျှောက်လုံး၌ အစိမ်းဖျော့ သို့မဟုတ် အဝါဖျော့ဖျော့အရိပ်အချို့ရှိသော်လည်း အများမှာအနက်ရောင်ဖြစ်သည်။ ချိုများသည်ကြီးထွားသည်။​ ပြောင်ငယ်များ ၏ချိုများသည်ချောမွေ့သည်။ gaur တွင် ဦး ခေါင်းနှင့်ကိုယ်အရှည် ၂၅၀ မှ ၃၃၀ စင်တီမီတာ (၈ ပေ ၂ လက်မမှ ၁၀ ပေ ၁၀ လက်မ) ရှိပြီးအမြီးရှည်သည် ၇၀ မှ ၁၀၅ စင်တီမီတာ (၂၈ မှ ၄၁ လက်မ) ရှည်လျားပြီး ၁၄၂ မှ ၂၂၀ စင်တီမီတာ (၄ ပေ) ရှိသည်။ ပခုံးတွင် ၈ လက်မမှ ၇ ပေ ၃ လက်မအမြင့်ရှိပြီးပျမ်းမျှအားဖြင့်အမျိုးသမီးများတွင် ၁၆၈ စင်တီမီတာ (၅ ပေ ၆ လက်မ) နှင့်အမျိုးသားများတွင် ၁၈၈ စင်တီမီတာ (၆ ပေ ၂ လက်မ) ခန့်ရှိသည်။ ၎င်း၏ပခုံးနောက်ဘက်ရှိကြွက်သားတောင့်တောင့်ထိပ်၌ပျမ်းမျှအရွယ်ရောက် ပြောင်ထီးသည်အရပ် ၂၀၀ စင်တီမီတာ (၆ ပေ ၇ လက်မ) အောက်သာ ရှိ၍ ၎င်း၏ပခုံးအနောက်ဘက်၌ လုံးပတ်သည်ပျမ်းမျှ ၂၇၇ စင်တီမီတာ (၉ ပေ ၁ လက်မ) ခန့်ရှိသည် ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်သည် အရွယ်ရောက်ပြီးအမများသည် ၄၄၀ မှ ၁၀၀၀ ကီလိုဂရမ် နှင့်အရွယ်ရောက်အထီးများတွင် ၅၈၈ မှ ၁၅၀၀ ကီလိုဂရမ် ရှိပြီး ယေဘူယျအားဖြင့်တိုင်းတာမှုများသည် အိန္ဒိယတွင်စစ်တမ်းကောက်ယူသော ပြောင်များမှ ဆင်းသက်လာသည်။ အိန္ဒိယ ပြောင်ထီးတစ်ကောင်သည် ပျမ်းမျှကီလိုဂရမ် ၁,၅၀၀ ခန့် နှင့်အမ ၁၃ကောင်၏ပျမ်းမျှအလေးချိန်မှာ ၇၀၀ ကီလိုဂရမ် ရှိသည်။ တရုတ်နိုင်ငံတွင် gaurs များ၏ပခုံးအမြင့်သည် ၁၆၅ မှ ၂၂၀ စင်တီမီတာ (၅ ပေ ၅ လက်မမှ ၇ ပေ ၃ လက်မ) ရှိပြီးအလေးချိန် ၁၅၀၀ ကီလိုဂရမ် အထိရှိသည်။ == မှတ်စုများ == {{Notelist}} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ခွာစုံပါသော တိရစ္ဆာန်များ]] {{mammal-stub}} ewuqtqtnxwpucfr9edbxrln335xzrfa 0 202740 880022 878548 2025-07-04T06:04:30Z Salai Rungtoi 22844 /* ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများ */ 880022 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ |flag=Flag of Myanmar.svg |flag_border=true |jurisdiction=မြန်မာနိုင်ငံ |incumbent= လက်ရှိ |image2=Soe Win.jpg |image_size=x85px |image=File:Min Aung Hlaing in June 2017 (cropped).jpg |image3=Mya Tun Oo during a meeting with Alexander Fomin on 17 August (cropped).jpg |image4= |image_size2=x85px |image_size3=x85px |image_size4=x85px |caption=အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲများ |date_formed= *၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ <br>{{small|(နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၊ စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီ)}} *၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ {{small|(အိမ်​စောင့်အစိုးရ)}} *၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁ {{small|(ပြည်ထောင်စုအစိုးရ)}} |date_dissolved= |government_head= ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]{{small|([[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]])}} |deputy_government_head=ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်များ *ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်အေး]] *ဦး[[ဝင်းရှိန်]] *ဦး[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|သန်း​ဆွေ]] |state_head= |current_number= ၃၅ |political_party=[[တပ်မတော်]] |opposition_party=[[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] |election= |previous=[[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ]] |successor= |opposition_cabinet=[[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့]]|cabinet_number=၃၅ ဦး}} '''အိမ်စောင့်အစိုးရ''' သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ရက်နေ့မှစတင်၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော အစိုးရအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်းပြီးနောက်]] နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ တပ်မတော်အစိုးရအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာမှ နောက်ပိုင်းတွင် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="cgov2"/> == သမိုင်း​ကြောင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းအချိန်တွင် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]သည် [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတ[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]]နှင့် အခြားသောပါတီဝင်များကို မတရားဖမ်းဆီးခဲ့‌သည်။<ref name=":0">{{Cite news|last=Beech|first=Hannah|date=31 January 2021|title=Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/01/31/world/asia/myanmar-coup-suu-kyi.html|access-date=31 January 2021|issn=0362-4331}}</ref>ထို့နောက် ယာယီသမ္မတဖြစ်လာသော [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]က အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာကာ တိုင်းပြည်၏ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးအာဏာများကို [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ထံ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ညပိုင်းမှစတင်ကာ ဝန်ကြီးအသစ်များကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ရက်နေ့က [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ]]က (၆)လပြည့်မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင် ၎င်းတို့ကောင်စီ၏ ရှေ့ဆက်လုပ်ငန်းစဉ်များအရ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာများကို အဆင့်ဆင့်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုင်ငံပိုင်ရုပ်သံမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီအား [[အိမ်စောင့်အစိုးရ]]အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက ဝန်ကြီးချုပ်၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌက ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ၊ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်၊ အစိုးရအဖွဲ့ရုံး အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်တို့ပါဝင်သည်။<ref name="cgov">{{Cite news|title=စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းပြီး ၆ လပြည့်တွင် အိမ်စောင့်အစိုးရအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/08/01/244744.html}}</ref><ref name="cgov2">{{Cite news|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စီမံခန့်ခွဲရေး ကော်မတီကို အိမ်စောင့်အစိုးရအဖွဲ့ အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း|url=https://news-eleven.com/article/212823}}</ref> ဤအိမ်စောင့်အစိုးရမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီး မြန်မာပြည်၏ သမိုင်းတွင် ဒုတိယမြောက် အိမ်စောင့်အစိုးရဖြစ်သည်။ == နာမည်ပြောင်းလဲခြင်း == {{နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဆောင်းပါးများ}} ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၁၈၀/၂၀၂၁|အမိန့်အမှတ် (၁၈၀/၂၀၂၁)]] အားဖြင့် "အိမ်စောင့်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး" နာမည်ကို "ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး" အဖြစ် ပြင်ဆင်သတ်မှတ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=16983 |access-date=25 September 2023 |archive-date=25 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230925171238/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=16983 }}</ref> == အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ == နိုင်ငံတော် ယာယီသမ္မတ[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် အာဏာသိမ်းအပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]တွင် ပထမဆုံးကျင်းပသော [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]အစည်းအဝေးကို အစည်းအဝေးစားပွဲ၏ ဒုတိယနေရာမှသာ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ယခင်က [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]တက်ရောက်လေ့ရှိသည့် နေရာတွင် [[မင်းအောင်လှိုင်|တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]မှ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတအိမ်တော်အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး]]၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရုံး]]၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အုပ်ချုပ်မှုရုံး စသည်ဖြင့် အသီးသီး ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူထားသည့် ဦးမြင့်ဆွေမှာ လူထုမြင်ကွင်းမှ ပျောက်ကွယ်သွားပြီး [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]]က နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]က နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးပွဲများသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။၂၀၂၁ခုနှစ် ဇွန်လဆန်းပိုင်းက [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီ ကော်မတီ|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီကော်မတီ]]ဥက္ကဋ္ဌကို ယခင်က [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]များသာ အသုံးပြုရသည့် သံတမန်ဆောင် ဧည့်ခန်းမတွင် လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အနေဖြင့် သမ္မတ အဆောင်အယောင်ကို အသုံးပြု၍ ပြည်ပဧည့်သည်များကို ပထမဆုံး လက်ခံတွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်သည်။ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၏ အခန်းကဏ္ဍမှာ တိကျစွာ သိရှိရခြင်းမရှိပေ။<ref name="mal">{{Cite news|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အာဏာကစားပွဲ|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-57432310.amp}}</ref> ၂၀၂၁ခုနစ် ဩဂုတ်လ (၁) ရက်​နေ့တွင် အိမ်​စောင့်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပြီး​နောက် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ​ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ယင်းကို အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲဟု သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ယာယီသမ္မတဟု သတ်မှတ်ထားသော ဦးမြင့်​ဆွေအား [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)]] အရ နိုင်ငံ​တော်အကြီးအကဲဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ၎င်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်​နေ့တွင် ကျင်းပ​သော [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်​ရေးနှင့် လုံခြုံ​ရေး​ကောင်စီ]] အစည်းအ​ဝေးတွင် အ​ရေး​ပေါ်ကာလအား သက်တမ်းတိုး​ပေးခဲ့ပြီး<ref name="chautla">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/16371|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီ ကြေညာချက်အမှတ် ၁/၂၀၂၂}}</ref> တစ်နှစ်နီးပါးအကြာတွင်မှ လူမြင်ကွင်းသို့ ထပ်မံ ထွက်​ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="2022ndsc">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/16370|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီအစည်းအဝေး(၁/၂၀၂၂) ကျင်းပ}}</ref>ထို့နောက် ၂၀၂၂ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၃၁)ရက်နေ့၊ ၂၀၂၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၃၁)ရက်နေ့များတွင် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ ကျင်းပချိန်မှသာ လူမြင်ကွင်းသို့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဦးမြင့်​ဆွေသည် အစိုးရအဖွဲ့တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ အိမ်​စောင့်အစိုးရဖွဲ့စည်းထားသည့် နိုင်ငံ​တော်စီမံအုပ်ချုပ်​ရေး​ကောင်စီက တိုင်း​ရေးပြည်ရာများကို အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီမှတဆင့် ဦးမြင့်​ဆွေထံတင်ပြရသည်။ {{မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမိုင်းဆိုင်ရာ}} <!-- ပြည်ထောင်စုအင်္ဂါစဉ် ရှိနေလို့ အစိုးရကြေညာချက်တို့မှာ ဖော်ပြတဲ့အခါ နာမည်အရင်လာတဲ့သူက "အရေးကြီးမှု" အစဉ်အတိုင်းဖော်ပြလေ့ရှိကြောင်းကို သတိပြုရန်။ --> {| class="wikitable" ! rowspan="2" | ရာထူး ! rowspan="2" | အမည် ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! ရက်ပေါင်း |- |[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]] |ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | {{age in days|2021|8|1}} |- | rowspan="6" |[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးချုပ်|ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]] |ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | {{age in days|2021|8|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်အေး]] |၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|18}} |- |ဦး[[ဝင်းရှိန်]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်း​ဆွေ]] |၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|8|3}} |} == ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ == {| class="wikitable" |+ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/union-government-list|title=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ အမည်စာရင်း|archivedate=2025-6-3|publisher=Ministry of Information|accessdate=2025-6-3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250603045819/https://www.moi.gov.mm/union-government-list}}</ref> |- ! စဉ်!! ရာထူးတာဝန် !! အမည် |- | ၁။ || နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် || ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |- | ၂။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း |- | ၃။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း |- | ၄။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး |- | ၅။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်အေး |- | ၆။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စီမံကိန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးဝင်းရှိန် |- | ၇။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးသန်းဆွေ |- | ၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင် |- | ၉။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၁) || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင် |- | ၁၀။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၂) || ဦးကိုကိုလှိုင် |- | ၁၁။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၃) || ဦးမောင်မောင်တင့် |- | ၁၂။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၄) || ဦးအောင်ကျော်ဟိုး |- | ၁၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် |- | ၁၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့်နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ ကံဇော် |- | ၁၅။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ သီတာဦး |- | ၁၆။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးမောင်မောင်အုန်း |- | ၁၇။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သာသနာရေးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန || ဦးတင်ဦးလွင် |- | ၁၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့်ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန || ဦးမင်းနောင် |- | ၁၉။ ||ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သမဝါယမနှင့်ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာန|| ဦးလှမိုး |- | ၂၀။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သယံဇာတနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးခင်မောင်ရီ |- | ၂၁။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လျှပ်စစ်စွမ်းအားဝန်ကြီးဌာန || ဦးဉာဏ်ထွန်း |- | ၂၂။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန || ဦးကိုကိုလွင် |- | ၂၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>စက်မှုဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာချာလီသန်း |- | ၂၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့်ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာန || ဦးမြင့်ကြိုင် |- | ၂၅။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန || ဦးချစ်ဆွေ |- | ၂၆။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးထွန်းအုံ |- | ၂၇။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ||ဒေါက်တာ ညွန့်ဖေ |- | ၂၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ မျိုးသိန်းကျော် |- | ၂၉။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ သက်ခိုင်ဝင်း |- | ၃၀။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> အားကစားနှင့်လူငယ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန || Jeng Phang နော်တောင် |- | ၃၁။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ||ဦးမျိုးသန့် |- | ၃၂။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ စိုးဝင်း |- | ၃၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးကျော်စိုးဝင်း |- | ၃၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဦးခွန်သန့်ဇော်ထူး |- | ၃၅။ || အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် <br> ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး|| ဦးဇော်သန်းသင်း |} == ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများ == {{Main article|ဝန်ကြီးဌာန နှင့် အကြီးအကဲများ စာရင်း}}<!-- ဤစာရင်းကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများစာရင်းနှင့် မရောပါနှင့်။ Cabinet အဆင့်ကို ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သည်။​ ဒုတိယဝန်ကြီးများသည် ကက်ဘီနက်အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်သလို၊ နစကဥက္ကဌ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ဆိုရင် ဝန်ကြီးဌာနအဆင့်ရှိ ရာထူး ဖြစ်သည်။ အင်္ဂါစဥ်အရ နံပါတ် (၄) နေရာတွင် ရှိသည်။ --> {| class="wikitable" |+'''ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ''' ! '''စဉ်''' ! '''ဝန်ကြီးဌာန''' ! '''ဝန်ကြီး''' ! colspan="1" | '''ဒုတိယဝန်ကြီးများ''' |- |၁။ |နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း (ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်) | |- |၂။ |[[ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး (ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်) |ဗိုလ်မှူးချုပ်လူမွန် ဦးအောင်ကျော်ထွန်း ဦးအောင်မြိုင် |- |၄။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်]] |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ညိုစော]] | |- |၆။ |စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန |[[ဝင်းရှိန်|ဦးဝင်းရှိန်]]<ref name="19august">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/19139|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ်၊ ၄၈ / ၂၀၂၂}}</ref> |ဒေါ်သန်းသန်းလင်း ဦးမင်းထွဋ် |- |၇။ |[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်း​ဆွေ]] |ဦးလွင်ဦး ဦးကိုကိုကျော် |- |၈။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၁) |[[မိုးအောင်|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင်]] | |- |၉။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၂) |[[ကိုကိုလှိုင်|ဦးကိုကိုလှိုင်]] | |- |၁၀။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၃) |ဦးမောင်မောင်တင့် |ဦးထင်ကျော်သူ |- |၁၁။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၄) |[[အောင်ကျော်ဟိုး|ဦးအောင်ကျော်ဟိုး]] | |- |၁၂။ |[[နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန|နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန]] |ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် |ဗိုလ်ချုပ်ဖြိုးသန့် |- |၁၃။ |[[ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကံဇော် (ဒေါက်တာ)|​ဒေါက်တာကံ​ဇော်]]<ref name="19august" /> |ဒေါက်တာဝါဝါမောင် |- |၁၄။ |[[ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] |[[သီတာဦး|ဒေါက်တာသီတာဦး]] |ဒေါက်တာထိန်လင်းဦး |- |၁၅။ |[[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[မောင်မောင်အုန်း|ဦးမောင်မောင်အုန်း]] |ဦးရဲတင့် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း |- |၁၆။ |[[သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦး[[တင်ဦးလွင်]] |ဦးအေးထွန်း ဒေါ်နုမြဇံ |- |၁၇။ |[[စိုက်ပျိုးရေး၊မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန|စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန]] |[[မင်းနောင်(ဝန်ကြီး)|ဦးမင်း​နောင်]] |ဒေါက်တာအောင်ကြီး ဒေါက်တာတင်ထွဋ် ဦးဗိုလ်ဗိုလ်ကျော် |- |၁၈။ |[[သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန]]<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13147|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာနဖွဲ့စည်းခြင်း}}</ref> |ဦးလှမိုး |ဦးမြင့်စိုး |- |၁၉။ |[[သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီးဌာန|သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ခင်မောင်ရီ|ဦးခင်မောင်ရီ]] |ဦးမင်းသူ |- |၂၀။ |[[လျှပ်စစ်စွမ်းအား ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦးဉာဏ်ထွန်း |ဦးအေးကျော် |- |၂၁။ |[[စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကိုကိုလွင်|ဦးကိုကိုလွင်]] |ဦးသန့်စင် |- |၂၂။ |[[စက်မှု ဝန်ကြီးဌာန|စက်မှုဝန်ကြီးဌာန]] |ဒေါက်တာ[[ချာလီသန်း]] |ဦးရင်မောင်ညွန့် |- |၂၃။ |[[လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦး[[မြင့်ကြိုင်]]<ref name="19august" /> |ဦးဌေးလှိုင် ဒေါက်တာမျိုးသန့် |- |၂၄။ |အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန |[[ချစ်ဆွေ (သံအမတ်ကြီး)|ဦးချစ်ဆွေ]] |ဦးဝင်းရှိန် |- |၂၅။ |[[စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ထွန်းအုံ|ဦးထွန်းအုံ]] |ဦးမင်းမင်း ဦးကျော်ရွှေထွန်း |- |၂၆။ |[[ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ညွန့်ဖေ|ဒေါက်တာညွန့်ဖေ]] |ဒေါက်တာဇော်မြင့် ဦးနေမျိုးလှိုင် |- |၂၇။ |[[သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]]<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13145|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာန ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း}}</ref> |ဒေါက်တာမျိုးသိန်း​ကျော်<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13146|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း}}</ref> |ဒေါက်တာအောင်ဇေယျ |- |၂၈။ |[[ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကျန်မားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[သက်ခိုင်ဝင်း|ဒေါက်တာသက်ခိုင်ဝင်း]] |ဒေါက်တာအေးထွန်း |- |၂၉။ |[[အားကစားနှင့် လူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန|အားကစားနှင့် လူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] |Jeng Phang နော်တောင် |ဦးဇင်မင်းထက် ဦးထိန်လင်း |- |၃၀။ |[[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[မျိုးသန့်|ဦးမျိုးသန့်]] |ဦးဝင်းဖေ ဦးမျိုးမြင့် |- |၃၁။ |[[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[စိုးဝင်း (ဒေါက်တာ)|​ဒေါက်တာစိုးဝင်း]] |ဦးစိုးကြည် ဒေါက်တာသန်းစိုး |- |၃၂။ |[[ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကျော်စိုးဝင်း|ဦးကျော်စိုးဝင်း]] |ဦးဖြိုးဇော်စိုး |- |၃၃။ |[[တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာဝန်ကြီးဌာန]] |[[ခွန်သန့်​ဇော်ထူး|ဦးခွန်သန့်ဇော်ထူး]] |ဦးဇော်အေးမောင် |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့များ}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး}} {{တပ်မတော်}} [[Category:ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]] dq0sbtrxsk6tmfgvfdb8hl2x54qauq6 0 217258 880023 876666 2025-07-04T06:05:02Z Salai Rungtoi 22844 880023 wikitext text/x-wiki {{About|မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး|အခြားနိုင်ငံများ|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး}} {{Infobox official post |post = နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး |body = ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် |flag = |flagsize = 130 |flagcaption = |insignia = MOFA.png |insigniasize = 120 |insigniacaption = အမှတ်တံဆိပ် |image = |incumbent = ဦး[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|သန်းဆွေ]] |incumbentsince =၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |department = နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန |style = |member_of = [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] |reports_to = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] |seat = ရုံးအမှတ် (၉)၊ [[နေပြည်တော်]] |appointer = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] |appointer_qualified = ([[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်]]၏ သ​ဘောတူညီချက်ဖြင့်) |termlength = ပုံမှန် (၅)နှစ် |constituting_instrument = |precursor = |formation = {{start date and age|1947|3|17}} |first = ဗိုလ်ချုပ်[[အောင်ဆန်း]] |succession = |deputy = ဦးကျော်မျိုးထွဋ် |salary =၃,၀၀၀,၀၀၀<ref name="salary">{{cite web |title=သမ္မတ လစာ သိန်း ၅၀ မှာ နည်းသည်ဟု ဦးရွှေမန်းပြော|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2014/12/31/69249.html}}</ref> |website = {{URL|www.mofa.gov.mm}} }} '''နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီး'''သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒများနှင့် သံတမန်ကိစ္စရပ်များကို ကိုင်တွယ်သည့် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၏ အကြီးအမှူး ဝန်ကြီးဖြစ်သည်။ တရားဝင်အားဖြင့် '''နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး''' ({{lang-en|Union Minister for the Ministry of Foreign Affairs}}) ဟုအသုံးပြုသည်။[[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]အတွင်း ထိပ်ပိုင်းတွင်တည်ရှိကာ နိုင်ငံရေးအရ အရေးပါသောရာထူးတစ်ခုဖြစ်သည်။ လက်ရှိဝန်ကြီးမှာ ဦး[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|သန်းဆွေ]]ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ကိုလိုနီခေတ်က တိုင်းပြည်၏ နိုင်ငံခြားရေးရာများကို မြန်မာနိုင်ငံ၏သဘောအလျောက် စီမံခွင့်ရပြီး နိုင်ငံခြားရေးရာဌာန စတင်တည်ထောင်သည့်နေ့ကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ နှစ်ပတ်လည်နေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ထိုစဉ်ကဌာနအကြီးအကဲ [[အောင်ဆန်း|ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]ကို ပထမဆုံးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟု သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name=mofa>{{cite news|url=https://myanmar.gov.mm/ministry-of-foreign-affairs|title=နိုင်ငံခြား​ရေးဝန်ကြီးဌာန|last=|first=|author2=|date=|publisher=Myanmar National Portal|accessdate=|archivedate=21 April 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190421020015/https://myanmar.gov.mm/ministry-of-foreign-affairs}}</ref> လက်ရှိအချိန်အထိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး (၂၄)ဦးရှိသည်။[[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]မှာ ၂၀၁၆ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်လာပြီး ပထမဆုံးသော အမျိုးသမီးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများသည် အရပ်သားများသာမက နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် တပ်မတော်သားများကပါ ဝန်ကြီးများအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖူးသည်။<ref>{{cite news|url=https://www.mofa.gov.mm/history/|title=Name of Former Foreign Ministers}}</ref> ==ဝန်ကြီးများစာရင်း== {| class="wikitable" ! colspan="7" |'''ဗြိတိသျှဘားမားခေတ်''' |- ! rowspan="2" |'''ဦးမြောက်''' ! rowspan="2" |'''ဦးမြောက်''' !'''အမည်''' ! rowspan="2" |'''ရာထူး''' ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! !စတင်ရက် !ပြီးဆုံးရက် !ရက်ပေါင်း |- |၁။ | |ဗိုလ်ချုပ်[[အောင်ဆန်း]] |ဝန်ကြီး |၁၇ မတ် ၁၉၄၇ |၁၉ ဇူလိုင် ၁၉၄၇ |{{age in days|1947|3|17|1947|7|19}} |- |၂။ | |ဦး[[နု၊ ဦး|နု]] |ဝန်ကြီး |၂၁ ဇူလိုင် ၁၉၄၇ |၁ ဩဂုတ် ၁၉၄၇ |{{age in days|1947|7|21|1947|8|1}} |- |၃။ | |ဦးလွန်းဘော် |ဝန်ကြီး |၂ ဩဂုတ် ၁၉၄၇ |၃၀ အောက်တိုဘာ ၁၉၄၇ |{{age in days|1947|8|2|1947|10|30}} |- |၄။ | |ဦး[[တင်ထွဋ်၊ ဦး (အိုင်စီအက်စ်)|တင်ထွဋ်]] |ဝန်ကြီး |၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၄၇ |၁၆ ဩဂုတ် ၁၉၄၈ |{{age in days|1947|10|31|1948|8|16}} |- ! colspan="7" |ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ |- |၁။ | |ဦး[[ကျော်ငြိမ်း]] |ဝန်ကြီး |၁၄ စက်တင်ဘာ ၁၉၄၈ |၃၁ မတ် ၁၉၄၉ |{{age in days|1948|9|14|1949|3|31}} |- |၂။ | |ဦးနု |ဝန်ကြီး |၁ ဧပြီ ၁၉၄၉ |၄ ဧပြီ ၁၉၄၉ |{{age in days|1949|4|1|1949|4|4}} |- |၃။ | |ဦးအေးမောင် |ဝန်ကြီး |၅ ဧပြီ ၁၉၄၉ |၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၉ |{{age in days|1949|4|5|1949|12|20}} |- |၄။ | |[[စဝ်ခွန်ချို]] |ဝန်ကြီး |၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၉ |၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၈ |{{age in days|1949|12|20|1958|12|28}} |- |၅။ | |ဦး[[သိမ်းမောင် (တရားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း)|သိမ်းမောင်]] |ဝန်ကြီး |၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၈ |၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၅၉ |{{age in days|1958|12|29|1959|2|13}} |- |၆။ | |ဦး[[ချန်ထွန်းအောင်]] |ဝန်ကြီး |၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၅၉ |၃ ဧပြီ ၁၉၆၀ |{{age in days|1959|2|27|1960|4|3}} |- | | |စဝ်ခွန်ချို |ဝန်ကြီး |၄ ဧပြီ ၁၉၆၀ |၁ မတ် ၁၉၆၂ |{{age in days|1960|4|4|1962|3|1}} |- |၈။ | |ဦးသီဟန် |ဝန်ကြီး |၂ မတ် ၁၉၆၂ |၁၈ ဇွန် ၁၉၆၉ |{{age in days|1962|3|2|1969|6|18}} |- |၉။ | |ဒေါက်တာလှဟန် |ဝန်ကြီး |၄ ဩဂုတ် ၁၉၇၀ |၂၀ ဧပြီ ၁၉၇၂ |{{age in days|1970|8|4|1972|4|20}} |- |၁၀။ | |ဦးကျော်စိုး |ဝန်ကြီး |၂၀ ဧပြီ ၁၉၇၂ |၁ မတ် ၁၉၇၄ |{{age in days|1972|4|20|1974|3|1}} |- ! colspan="7" |ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် |- |၁၅။ | |ဦးလှဘုန်း |ဝန်ကြီး |၂ မတ် ၁၉၇၄ |၃ မတ် ၁၉၇၈ |{{age in days|1974|3|3|1978|3|3}} |- |၁၆။ | |ဦးမြင့်မောင် |ဝန်ကြီး |၃ မတ် ၁၉၇၈ |၁၈ မတ် ၁၉၈၀ |{{age in days|1978|3|3|1980|3|18}} |- |၁၇။ | |ဦးလေးမောင် |ဝန်ကြီး |၁၉ မတ် ၁၉၈၀ |၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁ |{{age in days|1980|3|19|1981|11|9}} |- |၁၈။ | |ဦးချစ်လှိုင် |ဝန်ကြီး |၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁ |၄ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၅ |{{age in days|1981|11|9|1985|11|4}} |- |၁၉။ | |ဦးရဲဂေါင် |ဝန်ကြီး |၄ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၅ |၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |{{age in days|1985|11|4|1988|9|18}} |- ! colspan="7" |ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် |- |၂၀။ | |ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စောမောင် (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စောမောင်]] |ဝန်ကြီး |၂၀ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |၁၇ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၁ |{{age in days|1988|9|20|1991|9|17}} |- |၂၁။ | |ဦး[[အုန်းဂျော်]] |ဝန်ကြီး |၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၁ |၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၈ |{{age in days|1991|9|18|1998|11|15}} |- |၂၂။ | |ဦး[[ဝင်းအောင် (ဝန်ကြီး)|ဝင်းအောင်]] |ဝန်ကြီး |၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၈ |၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၄ |{{age in days|1998|11|15|2004|9|17}} |- |၂၃။ | |ဦး[[ဉာဏ်ဝင်း]] |ဝန်ကြီး |၁၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၄ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |{{age in days|2004|9|18|2011|3|30}} |- ! colspan="7" |ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် |- |၂၄။ |၁။ |ဦး[[ဝဏ္ဏမောင်လွင်]] |[[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၃၀ မတ် ၂၀၁၆ |{{age in days|2011|3|30|2016|3|30}} |- |၂၅။ |၂။ |ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]] |ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး |၃၀ မတ် ၂၀၁၆ |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2016|3|30|2021|2|1}} |- |၂၆။ | - |ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင် |ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |{{age in days|2021|2|1|2023|2|1}} |- |၂၇။ |၃။ |ဦး[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|သန်း​ဆွေ]] |ပြည်​ထောင်စုဝန်ကြီး |၁ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |} ==အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီး== {{Infobox official post |post = အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး |body = ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် |flag = |flagsize = 130 |flagcaption = |insignia = |insigniasize = 120 |insigniacaption = |image = Ko Ko Hlaing.jpg |incumbent = ဦး[[ကိုကိုလှိုင်]] |incumbentsince =၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |department = [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |style = |member_of = [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]] |reports_to = |seat = ရုံးအမှတ် (၉)၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နေပြည်တော်]] |appointer = |appointer_qualified = |termlength = ပုံမှန် (၅)နှစ် |constituting_instrument = |precursor = |formation = {{Start date and age| 2017|11|24}} |first = ဦး[[ကျော်တင် (ဝန်ကြီး)|ကျော်တင်]] |succession = |deputy = |salary =၃,၀၀၀,၀၀၀ |website = {{URL|www.mofa.gov.mm}} }} '''အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး''' ({{lang-en|Union Minister for the Ministry of International Cooperation}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးနှင့် သက်ဆိုင်သော ဝန်ကြီး (၂)ဦးမှ တစ်ဦးဖြစ်သည်။၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီးကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဖြစ် စတင်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။၎င်း၏တာဝန်မှာ တချို့သော နိုင်ငံခြားရေးရာကိစ္စများတွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကိုယ်စား ဝန်ကြီးအဆင့်ဖြင့် တာဝန်ယူနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://elevenmyanmar.com/politics/21520|title=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာနနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းမည်|last=|date=|work=|language=Burmese|accessdate=}}</ref>လက်ရှိပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးမှာ ဦး[[ကိုကိုလှိုင်]]ဖြစ်သည်။ ===ဝန်ကြီးများစာရင်း=== {| class="wikitable" |rowspan=2|'''စဉ်''' |rowspan=2|'''အမည်''' !colspan=3 | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- !စတင်ရက် !ပြီးဆုံးရက် !ရက်ပေါင်း |- |၁ |ဦး[[ကျော်တင် (ဝန်ကြီး)|ကျော်တင်]] |၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၇ |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2017|11|24|2021|2|1}} |- |၂ |ဦး[[ကိုကိုလှိုင်]] |၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|2|2}} |} ==စင်ပြိုင်ဝန်ကြီးများ== မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် ပြည်ပရောက် စင်ပြိုင်အစိုးရများရှိခဲ့ပြီး ထိုအစိုးရအဖွဲ့များတွင်လည်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများရှိခဲ့သည်။ ===ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ=== *[[စိန်ဝင်း၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာစိန်ဝင်း]] (၁၉၉၀ - ၂၀၁၂) ===[[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ အစိုးရအဖွဲ့]] / [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့]]=== *ဒေါ်[[ဇင်မာအောင်]] (၂၀၂၁ - လက်ရှိ) *ဒေါက်တာ[[ဆာဆာ]] (၂၀၂၁ - လက်ရှိ) {{small|(အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီး)}} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ|*]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး]] g33pzaeznz0hg5gm53btiw2q4kyiday 0 217263 880021 757596 2025-07-04T06:03:12Z Salai Rungtoi 22844 880021 wikitext text/x-wiki '''ဝန်ကြီး'''ဆိုသည်မှာ ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခု (သို့မဟုတ်) တစ်ခုထက်ပိုသော ဝန်ကြီးဌာနများကို ဦးဆောင်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/minister|title=Minister|work=Oxford Dictionary|access-date=|accessdate=11 October 2021|archivedate=26 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226123445/https://en.oxforddictionaries.com/definition/minister}}</ref>ဝန်ကြီးသည် သက်ဆိုင်ရာ မူဝါဒများကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ချမှတ်လေ့ရှိပြီး အခြားသော ဝန်ကြီးဌာနများနှင့်လည်း ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေး ညွှန်ကြားရလေ့ရှိသည်။ များသောအားဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်သည်။ အချို့တိုင်းပြည်များတွင် [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]များသည်လည်း ဝန်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲတာဝန်ယူလေ့ရှိသည်။ဥပမာ- [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ]]သည် အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲအဖြစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]ရာထူးနှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးရာထူး ပူးတွဲထမ်းဆောင်ဖူးသည်။ ထို့အပြင် [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ပူးတွဲခေါင်းဆောင်အဖြစ် [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]]ရာထူးအပြင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၊ သမ္မတရုံးဝန်ကြီးများအဖြစ်ပါ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ == ဝန်ကြီးအဆင့် ရာထူး == ဝန်ကြီးအမည်ဖြင့် မဟုတ်ဘဲ ဝန်ကြီးအဆင့်ရှိသော ရာထူးများလည်းရှိသေးသည်။ ဥပမာ- ပြည်ထောင်စု[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|ရှေ့နေချုပ်]]ရာထူးသည် ဝန်ကြီးအဆင့်ရှိပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်သည်။ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]လက်ထက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်]]ကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဆင့် ရာထူးအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသ်ည။ == လက်ရှိ အသုံးပြုပုံ == မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗဟိုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို '''ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး'''ဟု သုံးနှုန်းပြီး၊ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကိုမူ ပြည်နယ် (သို့မဟုတ်) တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရ '''ဝန်ကြီး'''ဟု သုံးနှုန်းပါသည်။ ==အင်္ဂလိပ်အသုံးအနှုန်း== ဝန်ကြီးကို များသောအားဖြင့် ''Minister'' ဟု သုံးစွဲကြသည်။ ဖိလစ်ပိုင်၊ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန် စသည့်နိုင်ငံအချို့တွင် secretary (secretaries) ဟုသုံးစွဲသည်။ဥပမာ- ဗြိတိန်တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးကို Home Secretary ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး|Secretary of State]] ဟူ၍လည်းကောင်း သုံးစွဲကြသည်။ ==ဝန်ကြီးအမျိုးအစားများ== ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ဝန်ကြီးများသည် နိုင်ငံအလိုက်၊ အခြေအနေအလိုက် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးကွဲပြားသော်လည်း နိုင်ငံများအကြား ယေဘူယျအားဖြင့် တူညီသော ဝန်ကြီးဌာနနှင့် ဝန်ကြီးများရှိသည်။၎င်းတို့မှာ *စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး *စီးပွားရေးဝန်ကြီး *ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီး *ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီး *ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး *လျှပ်စစ်ဝန်ကြီး *ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး *ပညာရေးဝန်ကြီး *စွမ်းအင်ဝန်ကြီး *သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဝန်ကြီး *ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး *နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး *ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး *စက်မှုဝန်ကြီး *တရားရေးဝန်ကြီး *အလုပ်သမားဝန်ကြီး *အားကစားဝန်ကြီး *ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီး စသည်ဖြင့်ဖြစ်သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:အခွင့်အာဏာ ရာထူးများ]] kzoy0e2yhzbz67vsvpq787te5ruf02l 0 242132 880004 870745 2025-07-04T00:19:29Z Tejinda 87174 /* ဥပုသ်အိမ်ဦး ဥပစာ (ဥပစာသိမ်) */ 880004 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} '''ဥပုသ်အိမ်'''ဆိုသည်မှာ [[ရဟန်း]]သံဃာများ ဥပုသ်ပြုခြင်း ([[ပါတိမောက်ပြခြင်း]]) ကို ပြုလုပ်ရန်အတွက် သံဃာက သီးခြား သတ်မှတ်ထားသော နေရာဖြစ်သည်။ ရှေးယခင်က ရဟန်းတို့သည် ပရိဝုဏ်အလိုက် [[ပါတိမောက်]]ပြရာအရပ်ကို တိတိကျကျ မချိန်းချက်ဘဲ ပြုလုပ်လေ့ရှိရာ၊ ဧည့်သည်ရဟန်းများ မည်သည့်အရပ်၌ [[ဥပုသ်ပြုခြင်း|ဥပုသ်ပြု]]ရမည်ကို မသိဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပုသ်အိမ် သမုတ်၍ ဥပုသ်ပြုရန် ခွင့်ပြုတော်မူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ <ref>အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဥပေါသထာဂါရံ သမ္မန္နိတွာ ဥပေါသထံ ကာတုံ။ ဝိ၊၃၊၁၄၅။</ref> ===ဥပုသ်အိမ်အဖြစ် သမုတ်နိုင်သော နေရာများ=== သံဃာအလိုရှိပါက အောက်ပါ နေရာများကို ဥပုသ်အိမ်အဖြစ် သမုတ်နိုင်သည်- * နှစ်ဖက်စောင်းမိုးကျောင်း * တစ်ဖက်စောင်းမိုးကျောင်း * ပြာသာဒ် * ပြာသာဒ်ဦးပြည်း * လိုဏ်ဂူ ===ဥပုသ်အိမ် သမုတ်နည်း=== ဥပုသ်အိမ်ကို သမုတ်လိုလျှင် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၍ စွမ်းရည်ရှိသော ရဟန်းတစ်ပါးသည် သံဃာ့အစည်းအဝေး၌ အောက်ပါအတိုင်း နှစ်ကြိမ် (ဉတ်နှင့် ကမ္မဝါစာ) သိစေရပါမည်- ၁။ '''သိစေခြင်း (ဉတ်):''' "အသျှင်ဘုရားတို့ သံဃာသည် အကျွန်ုပ်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့၊ အကယ်၍ သံဃာအား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာသည် ဤမည်သော ကျောင်း (သို့မဟုတ် အခြားနေရာ) ကို ဥပုသ်အိမ်ဟု သမုတ်ရာ၏။" ၂။ '''အဆို (ကမ္မဝါစာ):''' "အသျှင်ဘုရားတို့ သံဃာသည် အကျွန်ုပ်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့၊ သံဃာသည် ဤမည်သော ကျောင်းကို ဥပုသ်အိမ်ဟု သမုတ်၏၊ ဤမည်သော ကျောင်းကို ဥပုသ်အိမ်ဟု သမုတ်ခြင်းကို အကြင်အသျှင်အား နှစ်သက်ခြင်း ရှိ၏၊ ထိုအသျှင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၏၊ အကြင် အသျှင်အား နှစ်သက်ခြင်း မရှိ၊ ထိုအသျှင်သည် ပြောဆိုရာ၏။" ဤသို့ နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ဆိုပြီးနောက် သံဃာက ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် သဘောတူကြောင်း သိမှတ်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ===ဥပုသ်အိမ်ဆိုင်ရာ စည်းကမ်းများ=== * '''တစ်ကျောင်းတည်း၌ ဥပုသ်အိမ် နှစ်အိမ် မသမုတ်အပ်:''' သမုတ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏။ တစ်ကျောင်းတည်း (သို့မဟုတ် သိမ်တူနေရာတစ်ခုအတွင်း) ဥပုသ်အိမ်တစ်ခုသာ သမုတ်ခွင့်ရှိသည်။ * '''ဥပုသ်အိမ်ကို နုတ်ပယ်ခြင်း:''' လိုအပ်ပါက သမုတ်ထားသော ဥပုသ်အိမ်ကို သံဃာ့သဘောတူညီချက်ဖြင့် နုတ်ပယ်နိုင်ပါသည်။ နုတ်ပယ်လိုလျှင်လည်း ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ရဟန်းက သံဃာ့အစည်းအဝေး၌ ဉတ်နှင့် ကမ္မဝါစာဖြင့် အထက်ပါအတိုင်းပင် နုတ်ပယ်ကြောင်း ကြေညာရပါမည်။ * ဝဇိရဗုဒ္ဓိဋီကာ၌-သိမ်နုတ်သောအခါ ဥပုသ်အိမ်ကို နုတ်ပြီးမှ သိမ်ကိုနုတ်ခြင်းကို ဧကဆရာတို့ အလိုရှိကြောင်း၊ အဗဒ္ဓသိမ်၌လည်း ဥပေါသထာဂါရသမုတ်မှု ပြီးစီး ရရှိနိုင်သောကြောင့် ထိုဧကေဝါဒမသင့်ဟု ဆရာတို့ဆိုကြောင်း ပြဆိုထားသည်။ <ref>ဝဇိရ၊၄၅၆။</ref> ထိုဥပုသ်အိမ်သည် နေထိုင်ခြင်းအကျိုးငှါ ပြုလုပ်ထားသော ဝါသာဂါရ ကျောင်းမဟုတ်ချေ။ <ref>ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၉။</ref> ===ဥပုသ်အိမ်ဦး ဥပစာ (ဥပစာသိမ်)=== ဥပုသ်အိမ်သည် သေးငယ်ပြီး ရဟန်းများစွာ စုဝေးသောအခါ ဥပုသ်အိမ်အတွင်း မဆံ့နိုင်ဘဲ မသမုတ်အပ်သော မြေ၌ နေလျက် ပါတိမောက် နာယူရမှုများ ရှိလာခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် သမုတ်အပ်သော မြေ၌ဖြစ်စေ၊ မသမုတ်အပ်သော မြေ၌ဖြစ်စေ နေသော ရဟန်းတို့သည် ပါတိမောက်ကို ကြားနာလျှင် ဥပုသ်ပြုသည်မည်ကြောင်း မြတ်စွာဘုရားက မိန့်ကြားတော်မူခဲ့ပါသည်။ သို့သော် များစွာသော ရဟန်းများအတွက် အဆင်ပြေစေရန် သံဃာသည် အလိုရှိသလောက် ကြီးသော '''ဥပုသ်အိမ်ဦး ဥပစာ'''([[ဥပစာရသိမ်]]) ကိုလည်း သမုတ်ခွင့် ပြုတော်မူခဲ့ပါသည်။ ဥပုသ်အိမ်ဦး ဥပစာ သမုတ်ရာ၌လည်း ရှေးဦးစွာ နိမိတ် (နယ်နိမိတ်) များကို ကြားရမည်ဖြစ်ပြီး၊ နိမိတ်ကြားပြီးမှ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ရဟန်းက သံဃာ့အစည်းအဝေး၌ ဉတ်နှင့် ကမ္မဝါစာဖြင့် သမုတ်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ဤဥပစာအတွင်း ပါဝင်သော နေရာသည်လည်း ဥပုသ်ပြုရန်အတွက် အကျုံးဝင်ပါသည်။<ref>ဝိ၊၃၊၁၄၅-၁၄၇။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၃၀။</ref> ===ဥပုသ်ပြုခြင်းဆိုင်ရာ အခြားညွှန်ကြားချက်များ=== * ဥပုသ်နေ့၌ မထေရ်ကြီး (ဝါကြီးသော) ရဟန်းတို့သည် ရှေးဦးစွာ စည်းဝေးရန် ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ * သိမ်တူသော ကျောင်းတိုက်များတွင် "ငါတို့ကျောင်း၌ ဥပုသ်ပြုမည်" ဟု ငြင်းခုံခြင်း မပြုရ။ * သိမ်တူ ကျောင်းတိုက်များ၌ ရဟန်းအားလုံး တစ်ပေါင်းတည်း စည်းဝေး၍ ဥပုသ်ပြုရမည် သို့မဟုတ် မထေရ်ကြီးနေသည့် ကျောင်း၌ စည်းဝေး၍ ဥပုသ်ပြုရမည်။ * '''ဝဂ်ဖြစ်သော (အစုကွဲသော) သံဃာသည် ဥပုသ်မပြုအပ်။''' ပြုလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏။ (ဥပုသ်ပြုရာ၌ သံဃာ ညီညွတ်ရန် အလွန်အရေးကြီးသည်ကို ပြဆိုသည်) အချုပ်အားဖြင့် ဥပုသ်အိမ်ဟူသည်မှာ ရဟန်းသံဃာများ ဥပုသ်ကံဆောင်ရာ၌ ညီညွတ်စွာ စည်းဝေးနိုင်ရန်နှင့် စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် သံဃာ့သဘောတူညီချက်ဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော သီးခြားနေရာဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ === ကိုးကား === {{reflist}} [[Category:ရဟန်းဝိနည်းများ]] jo6f8sx831dpzs8fd33w7b0uo0szhqk 0 257896 879992 831967 2025-07-03T21:14:15Z CommonsDelinker 115 Replacing Brasao_portoalegre_rs_brasil.svg with [[File:Coats_of_arms_of_Porto_Alegre.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · See [[:c:c:Cate 879992 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ပေါ်တိုအလီဂရီမြို့ | settlement_type = မြို့ | official_name = ''Município de Porto Alegre'' | motto = ''Leal e Valorosa Cidade de Porto Alegre''<br />သစ္စာရှိပြီး ရဲရင့်သေပေါ်တိုအလီဂရီမြို့ | image_skyline = {{multiple image |border = infobox |perrow = 1/3/2/2 |total_width = 290 |caption_align = center | image1 = Vistas de Porto Alegre (cropped).jpg | caption1 = | image2 = A_colorida_Casa_de_Cultura.jpg | caption2 = | image3 = Laçador.jpg | caption3 = | image4 = Gasometro_Guaiba.JPG | caption4 = | image5 = Monumento_aos_expedicionários_-_Parque_Farroupilha_1.jpg | caption5 = | image6 = Porto_Alegre_2012_Nokia_N8_-_panoramio.jpg | caption6 = | image7 = FundacaoIbereCamargo (cropped).jpg | caption7 = | image8 = Igreja Nossa Senhora das Dores - Porto Alegre - RS - Brasil (cropped).jpg | caption8 = | color = white }} | image_flag = Bandeira de Porto Alegre.svg | image_seal = Coats of arms of Porto Alegre.svg | image_map = Brazil Rio Grande do Sul Porto Alegre location map.svg | pushpin_map = Brazil#South America | pushpin_mapsize = 250 | pushpin_map_caption = | pushpin_relief = yes | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_type1 = ဒေသ | subdivision_type2 = ပြည်နယ် | subdivision_type3 = [[Mesoregions of Brazil|Mesoregion]] | subdivision_type4 = မိုက်ခရိုဒေသ | subdivision_name = {{flag|Brazil}} | subdivision_name1 = [[တောင်ပိုင်းဒေသ (ဘရာဇီးနိုင်ငံ)|တောင်]] | subdivision_name2 = {{flagicon image|Bandeira do Rio Grande do Sul.svg|border}} [[ရီယိုဂရန်းဒေးဒိုဆူလ်ပြည်နယ်|ရီယိုဂရန်းဒေးဒိုဆူလ်]] | subdivision_name3 = [[Metropolitan Porto Alegre]] | subdivision_name4 = ပေါ်တိုအလီဂရီ၏ မိုက်ခရိုဒေသ | leader_title = မြို့တော်ဝန် | leader_name = Sebastião Melo ([[Brazilian Democratic Movement|MDB]]) | established_title = တည်ထောင် | established_date = {{start date and age|1772|3|26|df=y}} | area_footnotes = | area_total_km2 = 496.827 | area_total_sq_mi = | area_land_km2 = | area_land_sq_mi = | area_water_km2 = | area_water_sq_mi = | population_demonym = Porto-alegrenses | population_as_of = ၂၀၂၀ | population_footnotes = <ref>[https://cidades.ibge.gov.br/brasil/rs/porto-alegre/panorama IBGE 2020]</ref> | population_total = 1,488,252 (၁၂th) | population_density_km2 = 2,837.5 | population_density_sq_mi = | population_metro = 4,405,769 (၄th) | demographics_type1 = [[စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်|ဂျီဒီပီ (ပီပီပီ၊ စဉ်ဆက်မပြတ် ၂၀၁၅ တန်ဖိုးများ)]] | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = ခုနှစ် | demographics1_info1 = ၂၀၂၃ | demographics1_title2 = စုစုပေါင်း | demographics1_info2 = $၇၇.၇&nbsp;ဘီလီယံ<ref name="TelluBase">{{cite web|url=https://tellusant.com/repo/tb/tellubase_factsheet_bra.pdf|publisher=Tellusant|title=TelluBase—Brazil Fact Sheet (Tellusant Public Service Series)| access-date = 2024-01-11}}</ref> | timezone = [[UTC|UTC−3]] | utc_offset = -3 | coordinates = {{coord|30|01|59|S|51|13|48|W|region:BR|display=inline,title}} | elevation_footnotes = | elevation_m = 10 | elevation_ft = | area_code = +55 51 | postal_code_type = စာတိုက်သင်္ကေတ | postal_code = 90000-000 | blank_name = '''အိပ်ခ်ျဒီအိုင်''' (၂၀၁၀) | blank_info = ၀.၈၀၅ – <span style="color:#090">အလွန်မြင့်</span><ref>{{Cite web |title=Ranking IDHM 2010 |url=http://www.pnud.org.br/arquivos/ranking-idhm-2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140708233352/http://www.pnud.org.br/arquivos/ranking-idhm-2010.pdf |archive-date=July 8, 2014 |access-date=August 1, 2013 |publisher=[[United Nations Development Programme]] (UNDP) }}</ref> | website = {{URL|http://www.prefeitura.poa.br}} | footnotes = }}'''ပေါ်တိုအလီဂရီမြို့''' ({{Lang-pt|Porto Alegre}}) သည် [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]]၊ [[ရီယိုဂရန်းဒေးဒိုဆူလ်ပြည်နယ်]]၏ မြို့တော်နှင့်အကြီးဆုံးမြို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်စစ်တမ်းအရ လူဦးရေ ၁.၄၈၈.၂၅၂ ယောက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == {{Reflist}}{{Stub}} [[ကဏ္ဍ:ဘရာဇီးနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] c6kfjp59vlsu5a96bi128qniyki5tib 0 264017 880027 879776 2025-07-04T06:40:52Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇွန် */ 880027 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 5xldmhcway9jiaouybehlsjlj9plli5 880029 880027 2025-07-04T06:47:42Z Salai Rungtoi 22844 880029 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] dgo29ep3fqzzw0gs0vnfofivxccnqd9 880030 880029 2025-07-04T07:00:34Z Salai Rungtoi 22844 /* ဧပြီ */ 880030 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] dv7u037fxh8ku3q0lc4hjzb90b758fx 880040 880030 2025-07-04T10:14:18Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880040 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 56wp05736bgxnuvd1tq49fdublqdgvd 880041 880040 2025-07-04T10:28:57Z Salai Rungtoi 22844 880041 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] pex6iucdrabyv89nbxfl2oyjnj9klrz 0 268087 879973 865228 2025-07-03T14:48:22Z Kaday Han Thaw 122086 [[ရစ်ချ်တာ စကေး]] စာမျက်နှာကို [[ရစ်ခ်တာ စကေး]] သို့ ပြန်ညွှန်းပေါ်ထပ်၍ Kaday Han Thaw က ရွှေ့ခဲ့သည်: အသံထွက်မှားနေသည်ကို မပြင်ဘဲ မှားမြဲမှားနေ၍ မရပါ၊ ပျက်အစဉ်ပြင်ခဏ ဆိုသော စကားရှိပါသည် 865024 wikitext text/x-wiki '''ရစ်ခ်တာ ပမာဏ စကေး'''({{small|{{lang-en|Richter magnitude scale}}}}, ဂျာမန် အသံထွက်အားဖြင့် '''ရစ်ရှ်တာ စကေး''') သို့မဟုတ် '''ဂူတဲန်ဘက်ရ်ဂ်-ရစ်ခ်တာ စကေး'''({{small|Gutenberg-Richter scale}})သည် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း|ငလျင်]]၏ [[ငလျင် ပမာဏ စကေးများ|ပြင်းအား ပမာဏ]]ကို တိုင်းတာသော စကေးဖြစ်ပြီး ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[ချားလ်စ် ရစ်ခ်တာ]]က ၎င်း၏ စာတမ်း၌ "ပမာဏ စကေး"({{small|magnitude scale}}) အမည်ဖြင့် ပထမဆုံး တီထွင်ခဲ့သည်။<ref>{{Harvnb|Kanamori|1978}}; {{Harvnb|Richter|1935}}.</ref> ရစ်ခ်တာ စကေးသည် နောက်ပိုင်းတွင် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး "ဒေသန္တရ ပမာဏ စကေး"({{small|local magnitude scale}})၊ အတိုကောက်အားဖြင့် ML သို့မဟုတ် M_L ဟူ၍ ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ မူလ ရစ်ခ်တာ စကေး၏ ချို့ယွင်းချက်များစွာကြောင့် ငလျင်ဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ အများစုသည် ယခုအခါ ငလျင်၏ ပမာဏကို ဖော်ပြရာ၌ [[မိုးမင့် စကေး]](M_w )ကဲ့သို့ အလားတူ ငလျင် စကေးများကို အသုံးပြုနေကြသော်လည်း သတင်း မီဒီယာ အများအပြားသည် ယခုအချိန်ထိ အခြား စကေးများပေါ်တွင် တိုင်းတာသည့် ငလျင် ပြင်းအားများကို "ရစ်ခ်ျတာ စကေး"ဟုပင် ခေါ်ဆိုနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ ငလျင် စကေး အားလုံးသည် မူလ ရစ်ခ်တာ စကေး၏ လော့ဂရစ်သမ် စကေး နည်းအတိုင်းသာ လိုက်နာကြ၍<ref>{{Harvnb|Richter|1935}}.</ref> အခြား ငလျင် စကေးတွင် ပြင်းအား ၆ သည် မူလ ရစ်ခ်တာ (ဒေသန္တရဆိုင်ရာ) ပြင်းအား ၆ နှင့် တူညီသည်။<ref>{{Harvnb|Chung|Bernreuter|1980}}; {{Harvnb|Kanamori|1983}}, figure 2.</ref> ငလျင်တိုင်းတွင် ကွဲပြားမှုများစွာ ရှိကြ၍ ရစ်ခ်တာ စကေးတွင် လော့ဂရစ်သမ် စကေးကို အသုံးပြုရခြင်း အကြောင်းသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပြင်းအားကို နားလည်လွယ်စေရန်အတွက် ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ရမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Discovery Project 17: Orders of Magnitude|url=https://www.stewartmath.com/precalc_7e_dp/precalc_7e_dp17.html|access-date=2025-04-02}}</ref> == ပြင်ပ လင့်ခ်များ == * [http://www.iris.edu/seismon/ Seismic Monitor] – IRIS Consortium * [https://web.archive.org/web/20160504144754/http://earthquake.usgs.gov/aboutus/docs/020204mag_policy.php USGS Earthquake Magnitude Policy (implemented on January 18, 2002)] – USGS * [https://www.youtube.com/watch?v=YXMKSOsv3QA Perspective: a graphical comparison of earthquake energy release] – Pacific Tsunami Warning Center == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ငလျင် စကေး]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၃၅ သိပ္ပံ]] ni1754o3wvv91lgy1xp5mu43bsec7kd 879975 879973 2025-07-03T14:49:26Z Kaday Han Thaw 122086 /* ပြင်ပ လင့်ခ်များ */ 879975 wikitext text/x-wiki '''ရစ်ခ်တာ ပမာဏ စကေး'''({{small|{{lang-en|Richter magnitude scale}}}}, ဂျာမန် အသံထွက်အားဖြင့် '''ရစ်ရှ်တာ စကေး''') သို့မဟုတ် '''ဂူတဲန်ဘက်ရ်ဂ်-ရစ်ခ်တာ စကေး'''({{small|Gutenberg-Richter scale}})သည် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း|ငလျင်]]၏ [[ငလျင် ပမာဏ စကေးများ|ပြင်းအား ပမာဏ]]ကို တိုင်းတာသော စကေးဖြစ်ပြီး ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[ချားလ်စ် ရစ်ခ်တာ]]က ၎င်း၏ စာတမ်း၌ "ပမာဏ စကေး"({{small|magnitude scale}}) အမည်ဖြင့် ပထမဆုံး တီထွင်ခဲ့သည်။<ref>{{Harvnb|Kanamori|1978}}; {{Harvnb|Richter|1935}}.</ref> ရစ်ခ်တာ စကေးသည် နောက်ပိုင်းတွင် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး "ဒေသန္တရ ပမာဏ စကေး"({{small|local magnitude scale}})၊ အတိုကောက်အားဖြင့် ML သို့မဟုတ် M_L ဟူ၍ ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ မူလ ရစ်ခ်တာ စကေး၏ ချို့ယွင်းချက်များစွာကြောင့် ငလျင်ဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ အများစုသည် ယခုအခါ ငလျင်၏ ပမာဏကို ဖော်ပြရာ၌ [[မိုးမင့် စကေး]](M_w )ကဲ့သို့ အလားတူ ငလျင် စကေးများကို အသုံးပြုနေကြသော်လည်း သတင်း မီဒီယာ အများအပြားသည် ယခုအချိန်ထိ အခြား စကေးများပေါ်တွင် တိုင်းတာသည့် ငလျင် ပြင်းအားများကို "ရစ်ခ်ျတာ စကေး"ဟုပင် ခေါ်ဆိုနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ ငလျင် စကေး အားလုံးသည် မူလ ရစ်ခ်တာ စကေး၏ လော့ဂရစ်သမ် စကေး နည်းအတိုင်းသာ လိုက်နာကြ၍<ref>{{Harvnb|Richter|1935}}.</ref> အခြား ငလျင် စကေးတွင် ပြင်းအား ၆ သည် မူလ ရစ်ခ်တာ (ဒေသန္တရဆိုင်ရာ) ပြင်းအား ၆ နှင့် တူညီသည်။<ref>{{Harvnb|Chung|Bernreuter|1980}}; {{Harvnb|Kanamori|1983}}, figure 2.</ref> ငလျင်တိုင်းတွင် ကွဲပြားမှုများစွာ ရှိကြ၍ ရစ်ခ်တာ စကေးတွင် လော့ဂရစ်သမ် စကေးကို အသုံးပြုရခြင်း အကြောင်းသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပြင်းအားကို နားလည်လွယ်စေရန်အတွက် ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ရမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Discovery Project 17: Orders of Magnitude|url=https://www.stewartmath.com/precalc_7e_dp/precalc_7e_dp17.html|access-date=2025-04-02}}</ref> == ပြင်ပ လင့်ခ်များ == * {{Link language|en}} [http://www.iris.edu/seismon/ Seismic Monitor] – IRIS Consortium * {{Link language|en}} [https://web.archive.org/web/20160504144754/http://earthquake.usgs.gov/aboutus/docs/020204mag_policy.php USGS Earthquake Magnitude Policy (implemented on January 18, 2002)] – USGS * {{Link language|en}} [https://www.youtube.com/watch?v=YXMKSOsv3QA Perspective: a graphical comparison of earthquake energy release] – Pacific Tsunami Warning Center == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ငလျင် စကေး]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၃၅ သိပ္ပံ]] 191px1kb15n850kjqn8vhfsk0xy11n2 0 271621 879985 879522 2025-07-03T17:46:45Z Nyanarium 130537 879985 wikitext text/x-wiki ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်<ref>[./Https://en.m.wikipedia.org/wiki/Global_title#Global_title_translation ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်(my:globaltitle)]</ref> တစ်ခု၏ဖွဲ့စည်းပုံ တွင် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြေးနန်းဆက်သွယ်ရေးသမဂ္ဂ|ITU-T]] လျှောက်လွှာများ တရားဝင်သတ်မှတ်ထားပြီး [Http://www.itu.int/rec/T-REC-Q.713/en/my ITU-T ထောက်ခံချက် ( Q.713 )] နှင့် နံပါတ်အစီအစဉ် ပံ့ပိုးကူညီမူ စံနူန်းများကို ထပ်မံတိုးချဲ့ခဲ့သည်။ အခြားအမျိုးသားရေးမူကွဲများ အချက်ပြချိတ်ဆက်မှု ထိန်းချုပ်ရေးအပိုင်း (SCCP) ကဲ့သို့သော အမေရိကန် အမျိုးသား စံချိန်စံညွှန်းဌာန တွင်ဖော်ပြထားသော မူကွဲ (<code>'''ANSI T1.112/2000'''</code>)၌ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ် အတွက် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပုံစံကို သတ်မှတ်ပါ။ <code>ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်တစ်ခု၏ တန်ဖိုးသည် လိပ်စာတန်ဖိုးကို ပြုပြင်မွမ်းမံသည့် ရည်ညွှန်းချက်များ၏ အတွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။</code> အနှစ်ချုပ်ရန်- === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ဖော်မတ် === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဉ် တစ်ခုသည် ဖော်မတ်အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပြီး အများစုမှာ တစ်ခုစီကို သီးခြားစံနှုန်းများဖြင့် သတ်မှတ်ထားသည်။ဖော်မတ်ပါရာမီတာ သည် မည်သည့်ဖော်မတ်များကို အသုံးပြုနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ဖော်မတ် တစ်ခုစီတွင် နောက်ဆက်တွဲ ကန့်သတ်ချက်များ ပါဝင်နိုင်သည်။ === နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ် အညွှန်း === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ် တွင် ကိန်းဂဏန်းအစီအစဉ်အညွှန်း(NPI), သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်အတွက် မည်သည့် နံပါတ် အစီအစဉ်ကို အသုံးပြုမည်ကို ဖော်ပြသည်။ ရွေးချယ်ထားသော နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ်သည် မက်ဆေ့ချ်ကို ညွှန်ကြားရန် မှန်ကန်သော ကွန်ရက်စနစ်အား ဆုံးဖြတ်ရာတွင် လမ်းကြောင်းပြစနစ်အား ကူညီပေးပါမည်။ === '''နံပါတ်အမျိုးအစား''' === နံပါတ်အမျိုးအစား (<code>'''TON'''</code>) သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်မှုရှိသော လိပ်စာအညွှန်းကိန်းဘောင်(<code>'''NAI'''</code>) [[E.164]] ဥပမာ (ပုံမှန် တယ်လီဖုန်း) နံပါတ်များသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နံပါတ်လား ကဲ့သို့သော လိပ်စာတန်ဖိုး၏ နယ်ပယ်ကို ညွှန်ပြသည်။ (E.164 နိုင်ငံကုဒ်) ဆိုလိုသည်မှာ "အမျိုးသား" သို့မဟုတ် ပြည်တွင်းနံပါတ် (နိုင်ငံကုဒ်) မပါဘဲ နှင့် "ဒေသခံ" ဖော်မတ်ကဲ့သို့သော အခြားဖော်မတ်များ (ဥပမာ- အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တွင် ( [[ဧရိယာကုဒ်]] )မရှိပါ။ === ဘာသာပြန်အမျိုးအစား === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု၏ ဦးစားပေးနည်းလမ်းကို ညွှန်ပြရန်အတွက် ဘာသာပြန်အမျိုးအစား (<code>'''TT'''</code>)ကို ကန့်သတ်ဘောင် ကွန်ရက်တစ်ခုတွင် အသုံးပြုသည်။ (အောက်တွင်ကြည့်ပါ) ပုံမှန်အားဖြင့် ဥရောပကွန်ရက်များတွင် ဤကန့်သတ်ချက်ကို (ပုံသေတန်ဖိုး-0)အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ မြောက်အမေရိက၌ မိုဘိုင်းကွန်ရက်များ၊ မတူညီသော ဘာသာပြန်အမျိုးအစားများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်အတွက် အသုံးပြုပါသည်။ ( [[International mobile subscriber identity|IMSI]]) တယ်လီဖုန်းစနစ်များအကြား မက်ဆေ့ချ်များ။ အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ တူညီသောနံပါတ်ကို ကွဲပြားစွာ ဖြတ်သန်းရမည်ဖြစ်ပြီး ရှုပ်ထွေးသောလမ်းကြောင်းပြပြဿနာများတွင် ဤကန့်သတ်ချက်အဖိုးတန်ပါသည်။ ဥပမာ( အရေအတွက် သယ်ဆောင်ရလွယ်ကူခြင်း ) ကဲ့သို့ပြတ်သားသော မိတ်ဆက်မူ ကိုပေးသည်။ 4z48c0latzatexcy4kndb74vd6wuwb1 879986 879985 2025-07-03T17:53:13Z Nyanarium 130537 879986 wikitext text/x-wiki ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်<ref>[./Https://en.m.wikipedia.org/wiki/Global_title#Global_title_translation ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်(my:globaltitle)]</ref> တစ်ခု၏ဖွဲ့စည်းပုံ တွင် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြေးနန်းဆက်သွယ်ရေးသမဂ္ဂ|ITU-T]] လျှောက်လွှာများ တရားဝင်သတ်မှတ်ထားပြီး [Http://www.itu.int/rec/T-REC-Q.713/en/my ITU-T ထောက်ခံချက် ( Q.713 )] နှင့် နံပါတ်အစီအစဉ် ပံ့ပိုးကူညီမူ စံနူန်းများကို ထပ်မံတိုးချဲ့ခဲ့သည်။ အခြားအမျိုးသားရေးမူကွဲများ အချက်ပြချိတ်ဆက်မှု ထိန်းချုပ်ရေးအပိုင်း (SCCP) ကဲ့သို့သော အမေရိကန် အမျိုးသား စံချိန်စံညွှန်းဌာန တွင်ဖော်ပြထားသော မူကွဲ (<code>'''ANSI T1.112/2000'''</code>)၌ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ် အတွက် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပုံစံကို သတ်မှတ်ပါ။ <code>ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်တစ်ခု၏ တန်ဖိုးသည် လိပ်စာတန်ဖိုးကို ပြုပြင်မွမ်းမံသည့် ရည်ညွှန်းချက်များ၏ အတွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။</code> အနှစ်ချုပ်ရန်- === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ဖော်မတ် === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဉ် တစ်ခုသည် ဖော်မတ်အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပြီး အများစုမှာ တစ်ခုစီကို သီးခြားစံနှုန်းများဖြင့် သတ်မှတ်ထားသည်။ဖော်မတ်ပါရာမီတာ သည် မည်သည့်ဖော်မတ်များကို အသုံးပြုနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ဖော်မတ် တစ်ခုစီတွင် နောက်ဆက်တွဲ ကန့်သတ်ချက်များ ပါဝင်နိုင်သည်။ === နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ် အညွှန်း === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ် တွင် ကိန်းဂဏန်းအစီအစဉ်အညွှန်း(NPI), သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်အတွက် မည်သည့် နံပါတ် အစီအစဉ်ကို အသုံးပြုမည်ကို ဖော်ပြသည်။ ရွေးချယ်ထားသော နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ်သည် မက်ဆေ့ချ်ကို ညွှန်ကြားရန် မှန်ကန်သော ကွန်ရက်စနစ်အား ဆုံးဖြတ်ရာတွင် လမ်းကြောင်းပြစနစ်အား ကူညီပေးပါမည်။ === '''နံပါတ်အမျိုးအစား''' === နံပါတ်အမျိုးအစား (<code>'''TON'''</code>) သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်မှုရှိသော လိပ်စာအညွှန်းကိန်းဘောင်(<code>'''NAI'''</code>) [[ISO 3166-2:MM|E.164]] ဥပမာ (ပုံမှန် တယ်လီဖုန်း) နံပါတ်များသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နံပါတ်လား ကဲ့သို့သော လိပ်စာတန်ဖိုး၏ နယ်ပယ်ကို ညွှန်ပြသည်။ (E.164 နိုင်ငံကုဒ်) ဆိုလိုသည်မှာ "အမျိုးသား" သို့မဟုတ် ပြည်တွင်းနံပါတ် ([[နိုင်ငံကုဒ်]]) မပါဘဲ နှင့် "ဒေသခံ" ဖော်မတ်ကဲ့သို့သော အခြားဖော်မတ်များ ( ဥပမာ ISO 3162-2.MM ) === ဘာသာပြန်အမျိုးအစား === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု၏ ဦးစားပေးနည်းလမ်းကို ညွှန်ပြရန်အတွက် ဘာသာပြန်အမျိုးအစား (<code>'''TT'''</code>)ကို ကန့်သတ်ဘောင် ကွန်ရက်တစ်ခုတွင် အသုံးပြုသည်။ (အောက်တွင်ကြည့်ပါ) ပုံမှန်အားဖြင့် ဥရောပကွန်ရက်များတွင် ဤကန့်သတ်ချက်ကို (ပုံသေတန်ဖိုး-0)အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ မြောက်အမေရိက၌ မိုဘိုင်းကွန်ရက်များ၊ မတူညီသော ဘာသာပြန်အမျိုးအစားများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်အတွက် အသုံးပြုပါသည်။ ( [[International mobile subscriber identity|IMSI]]) တယ်လီဖုန်းစနစ်များအကြား မက်ဆေ့ချ်များ။ အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ တူညီသောနံပါတ်ကို ကွဲပြားစွာ ဖြတ်သန်းရမည်ဖြစ်ပြီး ရှုပ်ထွေးသောလမ်းကြောင်းပြပြဿနာများတွင် ဤကန့်သတ်ချက်အဖိုးတန်ပါသည်။ ဥပမာ( အရေအတွက် သယ်ဆောင်ရလွယ်ကူခြင်း ) ကဲ့သို့ပြတ်သားသော မိတ်ဆက်မူ ကိုပေးသည်။ gv2ig6qxb79agp9k9zzwxdfnckxnsu9 879987 879986 2025-07-03T18:20:45Z Nyanarium 130537 ISO ၃၁၆၂၂-၂.မြန်မာ 879987 wikitext text/x-wiki ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်<ref>[./Https://en.m.wikipedia.org/wiki/Global_title#Global_title_translation ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ်(my:globaltitle)]</ref> တစ်ခု၏ဖွဲ့စည်းပုံ တွင် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြေးနန်းဆက်သွယ်ရေးသမဂ္ဂ|ITU-T]] လျှောက်လွှာများ တရားဝင်သတ်မှတ်ထားပြီး [Http://www.itu.int/rec/T-REC-Q.713/en/my ITU-T ထောက်ခံချက် ( Q.713 )] နှင့် နံပါတ်အစီအစဉ် ပံ့ပိုးကူညီမူ စံနူန်းများကို ထပ်မံတိုးချဲ့ခဲ့သည်။ အခြားအမျိုးသားရေးမူကွဲများ အချက်ပြချိတ်ဆက်မှု ထိန်းချုပ်ရေးအပိုင်း (SCCP) ကဲ့သို့သော အမေရိကန် အမျိုးသား စံချိန်စံညွှန်းဌာန တွင်ဖော်ပြထားသော မူကွဲ (<code>'''ANSI T1.112/2000'''</code>)၌ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ် အတွက် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပုံစံကို သတ်မှတ်ပါ။ <code>ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်တစ်ခု၏ တန်ဖိုးသည် လိပ်စာတန်ဖိုးကို ပြုပြင်မွမ်းမံသည့် ရည်ညွှန်းချက်များ၏ အတွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။</code> အနှစ်ချုပ်ရန်- === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ဖော်မတ် === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဉ် တစ်ခုသည် ဖော်မတ်အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပြီး အများစုမှာ တစ်ခုစီကို သီးခြားစံနှုန်းများဖြင့် သတ်မှတ်ထားသည်။ဖော်မတ်ပါရာမီတာ သည် မည်သည့်ဖော်မတ်များကို အသုံးပြုနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ဖော်မတ် တစ်ခုစီတွင် နောက်ဆက်တွဲ ကန့်သတ်ချက်များ ပါဝင်နိုင်သည်။ === နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ် အညွှန်း === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေါင်းစဥ် တွင် ကိန်းဂဏန်းအစီအစဉ်အညွှန်း(NPI), သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်အတွက် မည်သည့် နံပါတ် အစီအစဉ်ကို အသုံးပြုမည်ကို ဖော်ပြသည်။ ရွေးချယ်ထားသော နံပါတ်စဉ်အစီအစဥ်သည် မက်ဆေ့ချ်ကို ညွှန်ကြားရန် မှန်ကန်သော ကွန်ရက်စနစ်အား ဆုံးဖြတ်ရာတွင် လမ်းကြောင်းပြစနစ်အား ကူညီပေးပါမည်။ === '''နံပါတ်အမျိုးအစား''' === နံပါတ်အမျိုးအစား (<code>'''TON'''</code>) သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်မှုရှိသော လိပ်စာအညွှန်းကိန်းဘောင်(<code>'''NAI'''</code>) E.164 ဥပမာ (ပုံမှန် တယ်လီဖုန်း) နံပါတ်များသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နံပါတ်လား ကဲ့သို့သော လိပ်စာတန်ဖိုး၏ နယ်ပယ်ကို ညွှန်ပြသည်။ (E.164 နိုင်ငံကုဒ်) ဆိုလိုသည်မှာ "အမျိုးသား" သို့မဟုတ် ပြည်တွင်းနံပါတ် ([[နိုင်ငံကုဒ်]]) မပါဘဲ နှင့် "ဒေသခံ" ဖော်မတ်ကဲ့သို့သော အခြားဖော်မတ်များ ( ဥပမာ-မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံကုဒ် <code>ISO 3162-2.MM</code><ref>[[မြန်မာနိုင်ငံ|ISO 31622-2.MM]]</ref> ) === ဘာသာပြန်အမျိုးအစား === ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခေါင်းစဉ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု၏ ဦးစားပေးနည်းလမ်းကို ညွှန်ပြရန်အတွက် ဘာသာပြန်အမျိုးအစား (<code>'''TT'''</code>)ကို ကန့်သတ်ဘောင် ကွန်ရက်တစ်ခုတွင် အသုံးပြုသည်။ (အောက်တွင်ကြည့်ပါ) ပုံမှန်အားဖြင့် ဥရောပကွန်ရက်များတွင် ဤကန့်သတ်ချက်ကို (ပုံသေတန်ဖိုး-0)အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ မြောက်အမေရိက၌ မိုဘိုင်းကွန်ရက်များ၊ မတူညီသော ဘာသာပြန်အမျိုးအစားများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်အတွက် အသုံးပြုပါသည်။ ( [[International mobile subscriber identity|IMSI]]) တယ်လီဖုန်းစနစ်များအကြား မက်ဆေ့ချ်များ။ အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ တူညီသောနံပါတ်ကို ကွဲပြားစွာ ဖြတ်သန်းရမည်ဖြစ်ပြီး ရှုပ်ထွေးသောလမ်းကြောင်းပြပြဿနာများတွင် ဤကန့်သတ်ချက်အဖိုးတန်ပါသည်။ ဥပမာ( အရေအတွက် သယ်ဆောင်ရလွယ်ကူခြင်း ) ကဲ့သို့ပြတ်သားသော မိတ်ဆက်မူ ကိုပေးသည်။ gx60q9qc4absa4mkrz2slyjhjkbnbwa 0 271721 879995 879828 2025-07-03T21:38:52Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 879995 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းဒေသ''' (関西地方, Kansai-chihō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစဉ်အလာအရတည်ရှိခဲ့သည့် ဒေသများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤဒေသကို ခင်ခိဒေသ(近畿地方, Kinki-chihō) သို့မဟုတ် ခိနိုင်း (畿内) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ပထဝီအသွင်အပြင်ပေါ်မူတည်ကာ ဒေသရှစ်ခုရှိပြီး ခန်ဆိုင်းဒေသသည် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသကြီး ရှစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြခြင်းကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] m8e9717ty5g08g322lkgn0nm66of3d0 0 271773 879961 879953 2025-07-03T12:35:29Z Salai Rungtoi 22844 879961 wikitext text/x-wiki {{Delete}} ဇာမာလ်ပုရ် သည် မိုင်မင်စင်းခရိုင်ရှိ ဟောင်းဘရာမပုထြာမြစ်၏ ကမ်းခြေဘေးရှိ မြို့တစ်မြို့ ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဇာမာလ်ပုရ်ခရိုင်နှင့် ဇာမာလ်ပုရ် ဆဒါး အုပ်စုခွဲ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဗဟို ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူဦးရေ စာရင်းသွင်းမှုအရ၊ ဇာမာလ်ပုရ် ၏ လူဦးရေမှာ ၁၅၈,၈၇၃ ယောက် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ၃၁ ဖြစ်သော အကြီးဆုံး မြို့ တစ်မြို့ဖြစ်သည်။ 2xgjprkif7gbk5f0p1h0t5gipj0wepl 3 271776 879962 2025-07-03T12:38:01Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879962 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Rocket crafter ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3be7buh5knkpwwf43mvqvmmdplivytm 3 271777 879963 2025-07-03T12:38:11Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879963 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mistsplitter Reforged ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) h50yv6s6dgyjpkpe4zdhxgg6apkbxqt 3 271778 879967 2025-07-03T13:38:22Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879967 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ဝတ်ရည်လင်းလဲ့ ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 1ucob659yci0hqpa7chpc0u7atr1zyz 3 271779 879968 2025-07-03T13:38:32Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879968 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Zix001 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) avbnt8ooj6rim56utym20bbmnszj2a1 3 271780 879969 2025-07-03T13:38:42Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879969 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် MatweyZaharov1611 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ammhqxu50gv55qrj0ubeklt0ps7sypv 3 271781 879970 2025-07-03T14:38:53Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879970 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် The Maw Naing ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၈၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) esdr3fm0vqeav67s09dne4a8stp3g72 3 271782 879971 2025-07-03T14:39:03Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879971 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Stepnjak21 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၉၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 0koi73qvuptfb67cqvrmfemt9o48wob 0 271783 879974 2025-07-03T14:48:22Z Kaday Han Thaw 122086 [[ရစ်ချ်တာ စကေး]] စာမျက်နှာကို [[ရစ်ခ်တာ စကေး]] သို့ ပြန်ညွှန်းပေါ်ထပ်၍ Kaday Han Thaw က ရွှေ့ခဲ့သည်: အသံထွက်မှားနေသည်ကို မပြင်ဘဲ မှားမြဲမှားနေ၍ မရပါ၊ ပျက်အစဉ်ပြင်ခဏ ဆိုသော စကားရှိပါသည် 879974 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ရစ်ခ်တာ စကေး]] sltx2562ntgqb2bwbileup653lci1ri 1 271784 879981 2025-07-03T16:14:52Z 65.18.121.116 /* တိုးတက်ဖွင့်ဖြိုးချင်တာ */ အပိုင်းသစ် 879981 wikitext text/x-wiki == တိုးတက်ဖွင့်ဖြိုးချင်တာ == ငွေဆောင်မြို့ဟာအနည်းငယ်သာဖွင့်ဖြိုးတဲ့အပန်း‌ေဖြစခန်းပါ နောက်ပိုင်းနှစ်တွမှာချာင်းသာကမ်းခြထပ်သာတဲ့ကမ်းခြေတစ်ခုဖြစ်ချင်ပါတယ် အက်အတွက်ဘာတွေလိုအပ်ပါသလဲ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.121.116|65.18.121.116]] ၁၆:၁၄၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) rfkgxutgzqnrvzt6alqhkym3hf1qhup 879982 879981 2025-07-03T16:18:02Z 65.18.121.116 /* တိုးတက်ဖွင့်ဖြိုးချင်တာ */ 879982 wikitext text/x-wiki == တိုးတက်ဖွင့်ဖြိုးချင်တာ == ငွေဆောင်မြို့ဟာအနည်းငယ်သာဖွင့်ဖြိုးတဲ့အပန်း‌ေဖြစခန်းပါ နောက်ပိုင်းနှစ်တွမှာ‌ေချာင်းသာကမ်းခြထပ်သာတဲ့ကမ်းခြေတစ်ခုဖြစ်ချင်ပါတယ် အက်အတွက်ဘာတွေလိုအပ်ပါသလဲ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.121.116|65.18.121.116]] ၁၆:၁၄၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 2981ut3fwgr1bmtpdwgwl13umevfjpa 3 271785 879984 2025-07-03T16:39:24Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879984 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Potata kim03 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၃၉၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 8gk89ic7yde1du1r0bg1z1byxfmsrpv 3 271786 879988 2025-07-03T18:39:45Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879988 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thithihtun ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၃၉၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 8kx5e4jzqi0g2zot9ji1g40muiwhiad 3 271787 879989 2025-07-03T20:40:07Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879989 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Orland ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၀:၄၀၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 34jr88gm67s2in2urwkp89h46exki39 3 271788 879990 2025-07-03T20:40:17Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879990 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Elyah144000! ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၀:၄၀၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 9367hxshdjacni90f5i7p7rulxrwfvl 3 271789 879996 2025-07-03T21:40:27Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 879996 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် William278 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၄၀၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ggwarsxscsswb7m82rtntcxo10ne64i 3 271790 880000 2025-07-03T23:40:48Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880000 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Curley68 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၃:၄၀၊ ၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) to3u34wmye4yoqqxanfq49fdmu71rlr 0 271791 880006 2025-07-04T00:28:42Z Tejinda 87174 "{{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဥပစာရသီမာ (ထီ) [ဥပစာရ+သီမာ] ဥပစာရသိမ်၊ ကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဥပစာကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဝင်းခြံ-အပိုင်းအခြား အရပ်။ ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880006 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဥပစာရသီမာ (ထီ) [ဥပစာရ+သီမာ] ဥပစာရသိမ်၊ ကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဥပစာကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဝင်းခြံ-အပိုင်းအခြား အရပ်။ [[ဥပုသ်အိမ်]]လည်းကြည့်။ ထိုကျောင်းတိုက်သည် အကာအရံရှိလျှင် အကာအရံအတွင်းသည် ဥပစာရသိမ်မည်၏။ အကာအရံမရှိလျှင် ကျောင်းတိုက်၏ အစွန်၌ရှိသော အမြဲစည်းဝေးရာဌာနမှ လည်းကောင်း၊ အစွန်ဆုံးဆွမ်းစားကျောင်း၊ အမြဲနေရာကျောင်းတို့မှလည်းကောင်း အား အလယ်အလတ်ရှိသောယောက်ျား၏ ခဲနှစ်ကျအရပ်၏အတွင်းသည် ဥပစာရသိမ်မည်၏။ ထိုဥပစာရသိမ်သည် နောက်ထပ်ကျောင်းတိုးလျှင် တိုးသလောက် ယူဇနာတစ်ရာ အထိပင် ကျယ်ပြန့်သွားနိုင်၍ ကျောင်းယုတ်လျော့လျှင်လည်း ကျဉ်းသွား၏။ ထို့အပြင် ရဟန်းပရိသတ် တိုးလာလျှင်လည်း ဥပစာရသိမ်ကျယ်ပြန့်သွားသည်ဟု [[မဟာပစ္စရီအဋ္ဌကထာ]]၌ မိန့်ဆို၏။ ထို့ကြောင့် ကျောင်းဝင်းအတွင်း၌ စုဝေးနေကြသော ရဟန်းများနှင့် တဆက်တည်းပင် ယူဇနာတစ်ရာအထိ ရဟန်းများထိုင်နေလျှင်လည်း တိုင်အောင်ပင် ဥပစာရသိမ် ဖြစ်သွား၏။ ထိုဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ လှူဒါန်းသမျှ သံဃိက လာဘ်လာဘသည် ထိုဥပစာရသိမ်အတွင်းရှိ ရဟန်းများအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်၏။ ဘိက္ခုနီပါစိတ်အာရာမပ္ပဝေသနသိက္ခာပုဒ်အရ ဘိက္ခုနီတို့သည် ရဟန်းရှိသော အရံဥပစာအတွင်းသို့ဝင်လိုလျှင် မဝင်မီကပင် ဝင်လိုပါကြောင်း ခွင့်တောင်းရ၏။ ခွင့်မတောင်းဘဲဝင်လျှင် ထိုကျောင်းတိုက် ဥပစာရသိမ်အပိုင်းအခြားကို ခြေဖြင့်နင်းလိုက်မိသည်နှင့်တပြိုင်နက် အာပတ်သင့်၏။ ထို့ကြောင့် ဤဥပစာရသိမ်သည် ထိုအာရာမပ္ပဝေသနသိက္ခာပုဒ်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်၏။ ဘူတဂါမဝဂ် ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပုဒ်အရ သံဃိကကျောင်း၌ အခင်းများကို ခင်းထိုင်ပြီးနောက် တခြားအရပ်သို့ သွားလိုသောအခါ ထိုအခင်းများကို မသိမ်းဆည်းနိုင်ခဲ့သော် ခွင့်ပန်တိုင်ကြားပြီးမှ သွားရ၏။ ခွင့်မပန်ဘဲသွားခဲ့သော် ဤဥပစာရသိမ်ကို ကျော်လွန်သည်နှင့်တပြိုင်နက် အာပတ်သင့်၏။ ပရိဝတ်မာနတ်ကျင့်သောရဟန်းသည် ဤဥပစာရသိမ်အတွင်းရှိ ရဟန်းအားလုံးနှင့် ဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ ဝင်လာသမျှ အာဂန္တုကရဟန်းတို့အား ပရိဝါသ်မာနတ် ကျင့်နေပါကြောင်းပြောကြားရ၏။ ထို့ပြင် ဝါတွင်း၌ ဝါဆိုပြီးနောက် အခြားကျောင်းတိုက်သို့ အကြောင်းထူးမရှိဘဲ ညဉ့်အိပ်ညနေသွားလျှင်လည်း ဤမိမိကျောင်းတိုက်ဥပစာရကို ကျော်လွန်လျှင် ဝါကျိုးဝါပြတ် ဖြစ်၏။ နိဿယည်းဆရာထံ နိဿယည်းခံယူထားလျှင်လည်း ထိုနိဿယည်းဆရာတပည့်နှစ်ဦးလုံး ဥပစာရသိမ်အတွင်းဝယ် အရုဏ်တက်ချိန်၌ ရှိနေရ၏။ အရုဏ်တက်ချိန်၌ တစ်ပါးပါးက ထိုကျောင်းတိုက် ဥပစာရသိမ်အပြင်သို့ ရောက်နေလျှင် နိဿယည်းပျက်၏။ ထေရ်စဉ်ဝါစဉ်အလိုက် နေရန် ကျောင်းနေရာချထားသောအခါ ထိုကျောင်းနေရာကို လက်ခံလျှင်လည်း ဤဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ ရှိနေမှသာ ထိုကျောင်းနေရာကို ယူငင်လက်ခံခွင့်ရှိ၏။ ဥပစာရသိမ်အပြင်မှနေ၍ ယူငင်ခွင့်မရှိ။ မိမိအတွက် ကျောင်းနေရာကို လက်ခံယူငင်ပြီးနောက် တခြားကျောင်း၌ ကျောင်းနေရာယူမည်ကြံ၍ ထွက်သွားလျှင်လည်း ဥပစာရသိမ်ကို လွန်သည်နှင့်တပြိုင်နက် နဂိုယူပြီး ကျောင်းနေရာမှ လက်လွတ် ဖြစ်ရတော့၏။<ref>ဥပစာရသီမာ နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပန အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနေန ပရိစ္ဆန္နာ။ အပိ စ ဘိက္ခူနံ ဓုဝသန္နိပါတဋ္ဌာနတော ဝါ--- ဥပစာရသီမာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃။၄၁၇။ ကင်္ခါ။၁၅၉။ ဝိ၊သင်္ဂဟ၊၂၄၉။ (-ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃ဝ၈၊ ၃၃၁၊၃၃၅၊၃၃၆။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄။၁၁၊၂၃၊၁၁ရ။ ဝိ၊သင်္ဂဟ။၃၈၆။ ဝဇိရ။၄၂၀။၅၁၂။ သာရတ္ထ၊ ၃။၂၈၂၊၃၄၄။ ဝိမတိ၊၂။၂၀၂။ ကင်္ခါ၊ဋီ။ရ၄၊ ၂၆၁၊၂၉၃၊၂၉၅၊၃၉၉။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂။၅၆။)</ref> === ကျမ်းကိုး === <references/> [[Category:ကံကြီး ကံငယ်များ]] [[Category:ရဟန်းဝိနည်းများ]] d980mqaccmjnriym01t80gwxmg5stq7 880007 880006 2025-07-04T00:30:44Z Tejinda 87174 880007 wikitext text/x-wiki {{ဗုဒ္ဓဘာသာ}} ဥပစာရသီမာ (ထီ) [ဥပစာရ+သီမာ] ဥပစာရသိမ်၊ ကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဥပစာကျောင်း၊ ကျောင်းတိုက်ဝင်းခြံ-အပိုင်းအခြား အရပ်။ [[ဥပုသ်အိမ်]]လည်းကြည့်။ ထိုကျောင်းတိုက်သည် အကာအရံရှိလျှင် အကာအရံအတွင်းသည် ဥပစာရသိမ်မည်၏။ အကာအရံမရှိလျှင် ကျောင်းတိုက်၏ အစွန်၌ရှိသော အမြဲစည်းဝေးရာဌာနမှ လည်းကောင်း၊ အစွန်ဆုံးဆွမ်းစားကျောင်း၊ အမြဲနေရာကျောင်းတို့မှလည်းကောင်း အား အလယ်အလတ်ရှိသောယောက်ျား၏ ခဲနှစ်ကျအရပ်၏အတွင်းသည် '''ဥပစာရသိမ်'''မည်၏။ ထိုဥပစာရသိမ်သည် နောက်ထပ်ကျောင်းတိုးလျှင် တိုးသလောက် ယူဇနာတစ်ရာ အထိပင် ကျယ်ပြန့်သွားနိုင်၍ ကျောင်းယုတ်လျော့လျှင်လည်း ကျဉ်းသွား၏။ ထို့အပြင် ရဟန်းပရိသတ် တိုးလာလျှင်လည်း ဥပစာရသိမ်ကျယ်ပြန့်သွားသည်ဟု [[မဟာပစ္စရီအဋ္ဌကထာ]]၌ မိန့်ဆို၏။ ထို့ကြောင့် ကျောင်းဝင်းအတွင်း၌ စုဝေးနေကြသော ရဟန်းများနှင့် တဆက်တည်းပင် ယူဇနာတစ်ရာအထိ ရဟန်းများထိုင်နေလျှင်လည်း တိုင်အောင်ပင် ဥပစာရသိမ် ဖြစ်သွား၏။ ထိုဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ လှူဒါန်းသမျှ သံဃိက လာဘ်လာဘသည် ထိုဥပစာရသိမ်အတွင်းရှိ ရဟန်းများအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်၏။ ဘိက္ခုနီပါစိတ်[[အာရာမပဝိသနသိက္ခာပုဒ်|အာရာမပ္ပဝေသနသိက္ခာပုဒ်]]အရ ဘိက္ခုနီတို့သည် ရဟန်းရှိသော အရံဥပစာအတွင်းသို့ဝင်လိုလျှင် မဝင်မီကပင် ဝင်လိုပါကြောင်း ခွင့်တောင်းရ၏။ ခွင့်မတောင်းဘဲဝင်လျှင် ထိုကျောင်းတိုက် ဥပစာရသိမ်အပိုင်းအခြားကို ခြေဖြင့်နင်းလိုက်မိသည်နှင့်တပြိုင်နက် အာပတ်သင့်၏။ ထို့ကြောင့် ဤဥပစာရသိမ်သည် ထိုအာရာမပ္ပဝေသနသိက္ခာပုဒ်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်၏။ ဘူတဂါမဝဂ် [[ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပုဒ်]]အရ သံဃိကကျောင်း၌ အခင်းများကို ခင်းထိုင်ပြီးနောက် တခြားအရပ်သို့ သွားလိုသောအခါ ထိုအခင်းများကို မသိမ်းဆည်းနိုင်ခဲ့သော် ခွင့်ပန်တိုင်ကြားပြီးမှ သွားရ၏။ ခွင့်မပန်ဘဲသွားခဲ့သော် ဤဥပစာရသိမ်ကို ကျော်လွန်သည်နှင့်တပြိုင်နက် အာပတ်သင့်၏။ ပရိဝတ်မာနတ်ကျင့်သောရဟန်းသည် ဤဥပစာရသိမ်အတွင်းရှိ ရဟန်းအားလုံးနှင့် ဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ ဝင်လာသမျှ အာဂန္တုကရဟန်းတို့အား ပရိဝါသ်မာနတ် ကျင့်နေပါကြောင်းပြောကြားရ၏။ ထို့ပြင် ဝါတွင်း၌ ဝါဆိုပြီးနောက် အခြားကျောင်းတိုက်သို့ အကြောင်းထူးမရှိဘဲ ညဉ့်အိပ်ညနေသွားလျှင်လည်း ဤမိမိကျောင်းတိုက်ဥပစာရကို ကျော်လွန်လျှင် ဝါကျိုးဝါပြတ် ဖြစ်၏။ နိဿယည်းဆရာထံ နိဿယည်းခံယူထားလျှင်လည်း ထိုနိဿယည်းဆရာတပည့်နှစ်ဦးလုံး ဥပစာရသိမ်အတွင်းဝယ် အရုဏ်တက်ချိန်၌ ရှိနေရ၏။ အရုဏ်တက်ချိန်၌ တစ်ပါးပါးက ထိုကျောင်းတိုက် ဥပစာရသိမ်အပြင်သို့ ရောက်နေလျှင် နိဿယည်းပျက်၏။ ထေရ်စဉ်ဝါစဉ်အလိုက် နေရန် ကျောင်းနေရာချထားသောအခါ ထိုကျောင်းနေရာကို လက်ခံလျှင်လည်း ဤဥပစာရသိမ်အတွင်း၌ ရှိနေမှသာ ထိုကျောင်းနေရာကို ယူငင်လက်ခံခွင့်ရှိ၏။ ဥပစာရသိမ်အပြင်မှနေ၍ ယူငင်ခွင့်မရှိ။ မိမိအတွက် ကျောင်းနေရာကို လက်ခံယူငင်ပြီးနောက် တခြားကျောင်း၌ ကျောင်းနေရာယူမည်ကြံ၍ ထွက်သွားလျှင်လည်း ဥပစာရသိမ်ကို လွန်သည်နှင့်တပြိုင်နက် နဂိုယူပြီး ကျောင်းနေရာမှ လက်လွတ် ဖြစ်ရတော့၏။<ref>ဥပစာရသီမာ နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပန အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနေန ပရိစ္ဆန္နာ။ အပိ စ ဘိက္ခူနံ ဓုဝသန္နိပါတဋ္ဌာနတော ဝါ--- ဥပစာရသီမာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃။၄၁၇။ ကင်္ခါ။၁၅၉။ ဝိ၊သင်္ဂဟ၊၂၄၉။ (-ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃ဝ၈၊ ၃၃၁၊၃၃၅၊၃၃၆။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄။၁၁၊၂၃၊၁၁ရ။ ဝိ၊သင်္ဂဟ။၃၈၆။ ဝဇိရ။၄၂၀။၅၁၂။ သာရတ္ထ၊ ၃။၂၈၂၊၃၄၄။ ဝိမတိ၊၂။၂၀၂။ ကင်္ခါ၊ဋီ။ရ၄၊ ၂၆၁၊၂၉၃၊၂၉၅၊၃၉၉။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂။၅၆။)</ref> === ကျမ်းကိုး === <references/> [[Category:ကံကြီး ကံငယ်များ]] [[Category:ရဟန်းဝိနည်းများ]] js7e9m6nt51xfvwxg51dadabcq1ys63 3 271792 880008 2025-07-04T01:41:08Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880008 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Patrickpoly ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 1richr3swt95pzpenz4hosktz84enz9 3 271793 880010 2025-07-04T02:41:19Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880010 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် WikiSlowskys ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) af1golsl582tcf83d89mrlwzuualyz3 3 271794 880011 2025-07-04T03:41:29Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880011 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ybryson3k ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) s7molueixkt4bmwoq8i9c7ez35f3dtn 3 271795 880013 2025-07-04T04:41:40Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880013 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် אלעדב. ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) rfujl8jpk8flkyqty0ebqau50q9x5o0 3 271796 880014 2025-07-04T04:41:50Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880014 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Re81194 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) f42h1972cwr2839hu384m9xche0mtp7 3 271797 880017 2025-07-04T05:41:59Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880017 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Myint Zaw Chai ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၄၁၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) o0k5gx0fpo2tbjebqeqt7us83v49qgv 3 271798 880018 2025-07-04T05:42:09Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880018 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Psyduckk ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၄၂၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 8hjjgg0j7z0ug0alrjha3y6mslzf9vb 0 271799 880020 2025-07-04T05:42:48Z Myint Zaw Chai 132384 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1296778214|UMPB D-30SN]]" 880020 wikitext text/x-wiki ၎င်းသည် US မှထုတ်လုပ်သော GBU-39/B နှင့်နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည်။ <ref name="longwar">{{Cite news|title=Photos offer insights on Russia's new UMPB D-30SN glide bomb|url=https://www.longwarjournal.org/archives/2024/06/photos-offer-insights-on-russias-new-umpb-d-30sn-glide-bomb.php|archivedate=7 October 2024|work=FDD's Long War Journal|date=5 June 2024}}</ref> f1kkv438hqjeekw0jno6y9o1r6mjahv 3 271800 880037 2025-07-04T08:53:44Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880037 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mrballs000 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၅၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) o9sql7tlou4c51l1ypu96u60v17hnjf 3 271801 880042 2025-07-04T10:54:05Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880042 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ma Yoon Wati Hlaing ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 2qaotxdrkuzr0f124nffi5cu0aby31l 1 271802 880043 2025-07-04T11:13:21Z Orland 132375 /* Spam */ အပိုင်းသစ် 880043 wikitext text/x-wiki == Spam == Hello, please take a look at [[:en:User:Grnrchst/David Woodard report]]<nowiki> n consider if this article should be deleted. Bw ~~~~</nowiki> [[အသုံးပြုသူ:Orland|Orland]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Orland|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၁၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 0mt46c1m7qniq5olq9ldnshjiycd4q2 3 271803 880045 2025-07-04T11:54:16Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880045 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Rocket Crafter 13579 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) q6r5104u68dgyxq24d0ienfvk3f9s6p 3 271804 880046 2025-07-04T11:54:26Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880046 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Meowcat767 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 5mt9zfdebtye58lp966qgz98irmiwqz 3 271805 880047 2025-07-04T11:54:36Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880047 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် FinnMocha ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) b295itwgv3z35ehxqdt6ulwzgbv5p86 3 271806 880048 2025-07-04T11:54:46Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880048 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Alinnd ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) c87ojbotsnxe3r7jh1f8x6xev2f7xlu