ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာမူကြမ်း စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် Event Event talk 0 2575 880251 879629 2025-07-05T08:31:55Z Salai Rungtoi 22844 /* အောက်တိုဘာလ */ 880251 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၇၁)}} {{Year nav}} {{Year article header|1971}} == ဇန်နဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == မတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဧပြီလ == (၁) ရက်။ ::* == မေလ == (၁) ရက်။ ::* == ဇွန် == * [[၈ ဇွန်]] - စာရေးဆရာမ [[လွန်းထားထား (ဆေးတက္ကသိုလ်)|လွန်းထားထား]] (ဆေးတက္ကသိုလ်)သည် ၁၉၇၁ ခု၊ ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]]၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ :: == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == * [[၁၈ အောက်တိုဘာ]] - [[ဆင်ဝါးနောင်၊ ဆမားဒူးဝါ|ဆမား ဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်]]သည် [[နှလုံးရောဂါ]]ကြောင့် [[ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီး]]တွင် တက်ရောက် ကုသခဲ့ရာမှ အသက် ၅၇ နှစ် အရောက် [[၁၉၇၁]] ခု၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက် နံနက် ၅ နာရီ ၃၅ မိနစ်အချိန် တနင်္လာနေ့တွင် ရန်ကုန် ဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ::* == နိုဝင်ဘာ​လ == (၃​၁) ရက်။ == ဒီဇင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:၁၉၇၁]] [[Category:၁၉၇၀ ဆယ်စုနှစ်]] chb72leery0xrpvxcnvbpnersorr574 0 3171 880083 879796 2025-07-04T15:09:31Z Salai Rungtoi 22844 880083 wikitext text/x-wiki {{redirect|ယိုးဒယား|ယိုးဒယားသီချင်းကြီး|ယိုးဒယားသီချင်းနှင့်အက}} {{coord|15|101|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံ | common_name = | အမည်_ရင်း = {{ubl|{{native name|th|ราชอาณาจักรไทย|italics=off}}|ရာဇာအာဏာစကြာထိုင်း}} | ပုံ_အလံ = Flag of Thailand.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Garuda Emblem of Thailand.svg | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = ''နိုင်ငံ၊ သာသနာ၊ ဘုရင်'' (အသုံးများမှုသာ) | နိုင်ငံတော်သီချင်း = ''[[ဖလင်း ချတ်]]''(Phleng Chat)<br />({{lang-en|"Thai National Anthem"}})<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]}}</div> | royal_anthem = ''[[သဿေရိဉဗရပါရမီ]]''<br />({{lang-en|"Glorify His prestige"}})<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]}}</div> | image_map = {{Switcher|[[File:Thailand (orthographic projection).svg|frameless]]|ကမ္ဘာလုံးတွင်ပြရန်|[[File:Location Thailand ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|အာဆီယံတွင် ပြရန်|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color= အစိမ်းရောင် |region= အာရှတိုက် |region_color= မီးခိုးရောင် |subregion= [[အာဆီယံ]] | subregion_color = အစိမ်းနု}} | မြို့တော် = [[ဘန်ကောက်မြို့]] | coordinates = {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်းဘာသာ]]<ref name=CIA>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/ Thailand], ''The World Factbook''.</ref><!--Thai is the official language. English is a non-official secondary language.--> | languages_type = Spoken languages | languages = {{hlist|[[:en:Isan language|အီဆန်]]|[[:en:Northern Thai language|ခွန်မောင်း]]|[[:en:Southern Thai language|ပက်တိုင်း]]|[[:en:Kelantan-Pattani Malay|မလေး]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|၈၆% [[ထိုင်းလူမျိုး|ထိုင်း]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–၃၉% [[ထိုင်းလူမျိုး|အလယ်ပိုင်း ထိုင်း]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–၂၈% [[:en:Isan people|အီဆန်]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–၁၀% [[:en:Northern Thai people|ခွန်မောင်း]]}} <br />{{nowrap|&nbsp;–9% [[ထိုင်းလူမျိုး|တောင်ပိုင်းထိုင်း]]}} <br />{{nowrap|3% [[:en:Northern Khmer people|ခမာ]]}} <br />{{nowrap|2% [[:en:Thai Malays|မလေး]]}} | ၉% အခြား [[:en:Ethnic groups in Thailand|၆၈ လူနည်းစုလူမျိုးစုများ]] }} | ethnic_groups_ref = <ref name="Springer">{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/330368922 |author1=John Draper |author2=Joel Sawat Selway |title=A New Dataset on Horizontal Structural Ethnic Inequalities in Thailand in Order to Address Sustainable Development Goal 10 |journal=Social Indicators Research |page=284 |volume=141 |issue=4 |date=January 2019 |doi=10.1007/s11205-019-02065-4 |s2cid=149845432 |access-date=6 Feb 2020}}</ref> | ethnic_groups_year = ၂၀၁၉ | religion_year = 2018 | religion = {{plainlist| * ၉၃.၅% [[:en:Buddhism in Thailand|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ([[နိုင်ငံတော်ဘာသာ|တရားဝင်]])<ref>Article 67:<br />"The State should support and protect Buddhism. In supporting and protecting Buddhism, [...] the State should promote and support education and dissemination of dharmic principles of Theravada Buddhism [...], and shall have measures and mechanisms to prevent Buddhism from being undermined in any form. The State should also encourage Buddhists to participate in implementing such measures or mechanisms."{{cite web|title=Constitution of the Kingdom of Thailand|url=http://www.constitutionnet.org/sites/default/files/2017-05/CONSTITUTION%2BOF%2BTHE%2BKINGDOM%2BOF%2BTHAILAND%2B%28B.E.%2B2560%2B%282017%29%29.pdf|website=constitutionnet.org|access-date=29 October 2017}}</ref> * ၅.၄% [[:en:Islam in Thailand|အစ္စလာမ်]] * ၁.၁၃% [[:en:Christianity in Thailand|ခရစ်ယာန်]] * ၀.၀၂% [[:en:Hinduism in Thailand|ဟိန္ဒူ]] * ၀.၀၀၃% [[:en:Irreligion|ဘာသာမဲ့]]}} | demonym = [[:en:Demographics of Thailand|Thai]]<br />[[:en:Thai people|Siamese]] (historic) | government_type = [[:en:authoritarianism|အကြွင်းမဲ့]] [[:en:military dictatorship|စစ်အာဏာရှင်]] ([[ဒီ ဖက်တို]]) အောက်ရှိ [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] ([[ဒီ ဂျူရီ]])<br /> | leader_title1 = [[စကြီမင်းဆက်| ဘုရင်မင်းမြတ်]] | leader_name1 = [[ဝဇိရာလင်္ကရဏ]] <small>(ရာမ ၁၀)</small> | leader_title2 = [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name2 = [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]] (ဆိုင်းငံ့ခံရ) <br> Phumtham Wechayachai (ယာယီဝန်ကြီးချုပ်) | legislature = [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လွှတ်တော်]] | upper_house = [[ထိုင်းအထက်လွှတ်တော်| ဆီးနိတ်လွှတ်တော်]] | lower_house = [[ထိုင်းအောက်လွှတ်တော်| ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]] | sovereignty_type = [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | established_event1 = [[:en:Sukhothai Kingdom|ဆူခိုထိုင်း]] | established_date1 = ၁၂၃၈–၁၄၄၈ | established_event2 = [[:en:Ayutthaya Kingdom|အယုဒ္ဓယနိုင်ငံ]] | established_date2 = ၁၃၅၁–၁၇၆၇ | established_event3 = [[:en:Thonburi Kingdom|ထုံဘူရီနိုင်ငံ]] | established_date3 = ၁၇၆၇–၁၇၈၂ | established_event4 = [[:en:Rattanakosin Kingdom|ရတနာကိုဆင်နိုင်ငံ]] | established_date4 = ၁၇၈၂ ခုနှစ် ဧပြီလ ၆ ရက် | established_event5 = {{nowrap|[[:en:Siamese revolution of 1932|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]}} | established_date5 = ၁၉၃၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၄ ရက် | established_event6 = {{nowrap|[[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}} | established_date6 = ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၆ ရက် | area_km2 = ၅၁၃,၁၂၀ | ဧရိယာအဆင့် = ၅၀ | area_sq_mi = ၁၉၈,၁၁၅<!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = {{nowrap|၀.၄ (၂,၂၃၀ km{{smallsup|2}})}} | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} ၆၉,၉၅၀,၈၅၀<ref name="macro">{{Cite web|url=https://www.macrotrends.net/countries/THA/thailand/population|title = Thailand Population 1950-2021}}</ref> | population_census = ၆၄,၇၈၅,၉၀၉<ref>{{in lang|th}} National Statistics Office, [http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc "100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |date=12 July 2012}}. popcensus.nso.go.th.</ref> | population_estimate_year = ၂၀၂၁ | population_estimate_rank = ၂၀ | population_census_year = ၂၀၁၀ | population_census_rank = ၂၁ | population_density_km2 = ၁၃၂.၁ | population_density_sq_mi = ၃၄၂ <!--Do remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | population_density_rank = ၈၈ | GDP_PPP = {{increase}} $၁,၃၄၀ ဘီလီယံ<ref name=IMFWEOTH>{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=578,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2020|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|access-date=10 April 2021}}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၂၁ | GDP_PPP_rank = ၂၂ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၁၉,၁၆၉<ref name=IMFWEOTH/> | GDP_PPP_per_capita_rank = ၆၉ | GDP_nominal = {{increase}} $၅၃၆.၈၄၁ ဘီလီယံ<ref name=IMFWEOTH/> | GDP_nominal_year = ၂၀၂၁ | GDP_nominal_rank = ၂၅ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၇,၆၇၄<ref name=IMFWEOTH/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ၈၀ | Gini = ၃၄.၉ <!--number only--> | Gini_year = ၂၀၁၉ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=[[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]] |access-date=12 August 2021}}</ref> | HDI = ၀.၇၇၇ <!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = ၇၉ | ဗဟိုဘဏ် = [[ထိုင်းနိုင်ငံဘဏ်]] | ငွေ = [[ထိုင်းဘတ်ငွေ|ဘတ်]] (THB "฿") | currency_code = THB | time_zone = [[UTC+07:00|ICT]] | utc_offset = +7 | drives_on = ဘယ် | calling_code = [[ထိုင်းနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၆၆]] | cctld = {{hlist |[[.th]] |[[.ไทย]]}} | အထိမ်းအမှတ်များ = ပန်း - [[ငု]]၊ သစ်ပင် - [[Sweet Osmanthus]] }} '''ထိုင်းနိုင်ငံ''' ({{Lang-en|Kingdom of Thailand }}) သည် [[အရှေ့တောင်အာရှ]]တွင် ပါဝင်ပြီး ရုံးသုံးအမည်အားဖြင့် ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဝေါ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံအား ယခင်က ဆယမ် ({{Lang-en| Siam}}) ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ [[အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်]] အလယ်ပိုင်း အရှေ့တောင်အာရှ ကုန်းမကြီးတွင် တည်ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နှင့် [[လာအိုနိုင်ငံ]] ၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[လာအိုနိုင်ငံ]] နှင့် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့]] နှင့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ကပ္ပလီပင်လယ်]]နှင့် တောင်ဘက်စွန်းတွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တို့ တည်ရှိသည်။ ပင်လယ်ရေပိုင်နက် အနေနှင့် အရှေ့တောင်ဘက် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့တွင် [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]နှင့် လည်းကောင်း၊ အနောက်တောင်ဘက် ကပ္ပလီပင်လယ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]] နှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]တို့နှင့် လည်းကောင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဘုရင်မင်းဆက်အား [[မဟာဝဇိရာလင်္ကရဏ]]ဘုရင်မှ ဦးဆောင် အုပ်ချုပ်ပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ ရာမ ၁၀ သို့မဟုတ် [[စကြီမင်းဆက်]]၏ ဒသမမြောက်ဘုရင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်လျက် ရှိသည်။ ၂၀၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်မှ စတင်အုပ်ချုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၁၉၈,၀၀၀ စတုရန်းမိုင် (၅၁၃,၀၀၀ [[စတုရန်း ကီလိုမီတာ|စတုရန်းကီလိုမီတာ]]) ကျယ်ဝန်းသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၅၁ ခုမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၂၀ ခုမြောက် လူဦးရေ အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လူဦးရေ ၆၆ သန်း ရှိသည်။ မြို့တော်နှင့် အကြီးဆုံးမြို့မှာ [[ဘန်ကောက်မြို့]]ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အချက်အချာ ဌာနတစ်ခု ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ၏ ၇၅-၉၅% အထိမှာ [[ထိုင်းလူမျိုး]]များ ဖြစ်ကြပြီး အဓိကဒေသအလိုက် လူမျိုးအုပ်စုကြီး ၄ မျိုးရှိပြီး အလယ်ပိုင်းထိုင်း၊ အရှေ့မြောက်ထိုင်း (ခေါင်(လောင်)အီစန်)၊ မြောက်ပိုင်းထိုင်း (ခေါင်မောင်း) နှင့် တောင်ပိုင်းထိုင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်သွေး သိသာစွာ ပါရှိသော တရုတ်ထိုင်းလူမျိုးမှာ လူဦးရေ၏ ၁၄% ရှိပြီး တရုတ်သွေး အနည်းငယ်ပါဝင်သော ထိုင်းလူမျိုးမှာ လူဦးရေ၏ ၄၀% အထိ ရှိသည်။<ref name="Theraphan">{{Cite journal |author=Theraphan Luangthongkum |authorlink1=Theraphan Luangthongkum|title=The Position of Non-Thai Languages in Thailand |work=Language, Nation and Development in Southeast Asia |publisher=ISEAS Publishing |year=2007 |page=191}}</ref> ထိုင်း-မလေးလူမျိုးမှာ လူဦးရေ၏ ၃% ရှိပြီး ကျန်ရှိသောသူများမှာ [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]၊ [[ခမာလူမျိုး|ခမာ]] နှင့် အမျိုးမျိုးသော တောင်ကုန်းနေလူမျိုးစုများ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံ၏ ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ [[ထိုင်းဘာသာစကား]] ဖြစ်ပြီး အဓိက ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာမှာ [[ထေရဝါဒ|ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ]]ဖြစ်၍ လူဦးရေ၏ ၉၅% ခန့်မျှ ကိုးကွယ်ကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၆ ခုနှစ်အတွင်း စီးပွားရေး သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ ဖွံဖြိုးသောနိုင်ငံ အသစ်တစ်ခု နှင့် အဓိက ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့သူ တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ စိုက်ပျိုးရေး နှင့် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းတို့မှာ စီးပွားရေးတွင် ဦးဆောင်သော ကဏ္ဍများ ဖြစ်သည်။<ref name="middleIncomeCountry">[http://www.worldbank.or.th/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDEXTN/0,,menuPK:333304~pagePK:141132~piPK:141121~theSitePK:333296,00.html Thailand and the World Bank] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051216004454/http://www.worldbank.or.th/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDEXTN/0,,menuPK:333304~pagePK:141132~piPK:141121~theSitePK:333296,00.html |date=16 December 2005 }}, World Bank on Thailand country overview.</ref><ref name="GuardianThailandOverview">The Guardian, [http://www.guardian.co.uk/country-profile/thailand Country profile: Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100523002651/http://www.guardian.co.uk/country-profile/thailand |date=23 May 2010 }}, 25 April 2009.</ref> အာဆီယံနိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံထဲတွင် တတိယမြောက် ဘဝ အရည်အသွေး အကောင်းဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရပ်တည်နေပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်းမှာ "မြင့်မားသည်" ဆိုသော အဆင့်တွင် ရှိနေသည်။ များပြားသော လူဦးရေနှင့် စီးပွားရေးတွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု တိုးတက်လာခြင်း တို့ကြောင့် ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်အားအသင့်အတင့် ရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။<ref>Jonathan H. Ping [https://books.google.com/books?id=FGM1zEdCOmAC&pg=PA103&lpg=PA103&dq=middle+power+philippines&source=bl&ots=vrzASjVnf_&sig=YBVVPgRkVxzcg-VOOB5V97EwIYE&hl=en&ei=OBq0SbegJcnWkAW31sC5BA&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPA104,M1 Middle Power Statecraft] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160412163453/https://books.google.com/books?id=FGM1zEdCOmAC&pg=PA103&lpg=PA103&dq=middle+power+philippines&source=bl&ots=vrzASjVnf_&sig=YBVVPgRkVxzcg-VOOB5V97EwIYE&hl=en&ei=OBq0SbegJcnWkAW31sC5BA&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPA104,M1 |date=12 April 2016 }} (p 104)</ref> == အမည်ရင်းမြစ် == ===ဆယမ် (သယမ်)=== ထိုင်းနိုင်ငံသားများက ထိုင်းနိုင်ငံကို 'မောင်းထိုင်း' ဟုခေါ်ကြပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ် မတိုင်မီ အထိ ပြင်ပကမ္ဘာမှ လူများမှ သယာမ်ဟုသာ သိကြသည်။ သယာမ်ဆိုသော အမည်မှာ [[သင်္သကရိုက်ဘာသာ]] သယာမ (''śyāma)'' မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆရပြီး အမည်း သို့ အညို ဟု အဓိပ္ပာယ်ရကာ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]နှင့် အဟွမ်တို့မှာလည်း ထိုစကားလုံး၏ စာလုံးကွဲများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုင်းအသံထွက်ဖြင့် ဆယမ် (Siam) မှာ မူရင်းစကားလုံး မဟုတ်ဘဲ ထိုစကားလုံးကို သင်ယူထားသူများမှ ပြောင်းလဲအသုံးပြုကြခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။<ref>{{cite book | author = Charles Eliot| title = The Project Gutenberg EBook of Hinduism and Buddhism, An Historical Sketch, Vol. 3 (of 3) [EBook #16847] | publisher = Routledge & Kegan Paul Ltd. | year = 1921 | location = London | pages = Ch. xxxvii 1; citing in turn Footnote 189: The name is found on [[Champa]]n inscriptions of 1050 CE and according to Gerini appears in [[Ptolemy]]'s [[Geographia|Samarade]] = Sâmaraṭṭha. See Gerini, Ptolemy, p. 170. But Samarade is near Bangkok and there can hardly have been Thais there in Ptolemy's time; and Footnote 190: So too in Central Asia Kustana appears to be a learned distortion of the name [[Khotan]], made to give it a meaning in Sanskrit.}}</ref> အခြားသီအိုရီ တစ်ခုအရ ၁၄ ရာစု အတွင်း အယုဓျာသည် အဓိကကျ ထင်ရှားသော နေရာတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး တရုတ်တို့က ထိုဒေသအား ရှန်ဟု ခေါ်ဆိုကြကာ ပေါ်တူဂီတို့က ဆယမ်ဟု ပြောင်းလဲ ခေါ်ဆိုကြခြင်းဟု ဆိုသည်။ [[File:Kingdom & People of Siam (Vol 1, 1857, 15).svg|thumb|''SPPM Mongkut Rex Siamensium''ဟု ရေးထိုးထားသော မိုင်ကုဒ်ဘုရင်၏ လက်မှတ်]] [[ရာမ ၄|မကုဋဘုရင်]] (၁၈၅၁-၁၈၆၈) ၏ လက်မှတ်တွင် ''SPPM'' (Somdet Phra Poramenthra Maha) သို့မဟုတ် ဆယမ်တို့၏ဘုရင် မကိုဋ် ဟု ရေးထိုးထားပြီး ဆယမ် ဆိုသောအမည်ကို တရားဝင် ခေါ်ဝေါ်လာခဲ့သည်မှာ ၁၉၃၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ ရက် အထိ ဖြစ်ပြီး ထို့နောက်တွင် ထိုင်းလန်းဟု အမည် ပြောင်းခဲ့သည်။<ref name="ThaiCSM">[http://www.csmngt.com/thailand_history.htm Thailand (Siam) History], CSMngt-Thai. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150424080811/http://www.csmngt.com/thailand_history.htm |date=24 April 2015 }}</ref> ထိုင်းလန်းအား ဆယမ် ဟု ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၄၉ ခုနှစ် မေလ ၁၁ ရက် နေ့အထိ အမည်ပြန်ပြောင်းခဲ့ပြီး ထို့နောက်တွင် ထိုင်းလန်းဟူသော အမည်သို့ ပြန်လည် ပြောင်းလဲခဲ့ပြန်သည်။ ===ထိုင်းလန်းဆိုသောအမည်=== ပြင်သစ်သမိုင်းပညာရှင် ဂျော့ရှ်ဆီးဒက်၏ အဆိုအရ ထိုင်း ဆိုသော အမည်မှာ ထိုင်းဘာသာစကားဖြင့် လွတ်လပ်သောသူ ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုင်းလူမျိုးများအား ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် နေထိုင်သော လယ်ကျွန်များမှ ခွဲခြား ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဟု ဆိုသည်။ ထင်ရှားသော ထိုင်း ပညာရှင်တစ်ဦးက ငြင်းဆိုသည်မှာ ထိုင်းဆိုသော အမည်မှာ ပြည်သူ သို့မဟုတ် လူ ဟုသာ အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ၎င်း၏ ရှာဖွေဖော်ထုတ်ချက်အရ အချို့သော ကျေးလက်ဒေသများတွင် လူအား ပုံမှန် သုံးနေကျ ထိုင်းစကားလုံး "ခေါန်" အစား "ထိုင်း" ဟု သုံးနှုန်းကြသည်ဟု ဆိုသည်။<ref>จิตร ภูมิศักดิ์ 1976: "ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคม ของชื่อชนชาติ" (Jid Phumisak 1976: "Coming Into Existence for the Siamese Words for Thai, Laotian and Khmer and Societal Characteristics for Nation-names")</ref> === ထိုင်းအသံထွက် === ထိုင်းလူမျိုးများမှ ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံအား ယဉ်ကျေးသော အသုံးအနှုန်း "ပရာထေ့ထိုင်း" ဟု မကြာခဏ သုံးလေ့ ရှိကြသော်လည်း အများဆုံး အသုံးပြုကြသည့် အရပ်သုံးစကားတွင်မူ "မောင်းထိုင်း" သို့မဟုတ် "ထိုင်း" ဟုသာ သုံးနှုန်းကြသည်။ မောင်းဆိုသော စကား၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ မြို့ပြနိုင်ငံဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ဒေသ၏ အလယ်ဗဟိုရှိ မြို့တော် သို့မဟုတ် မြို့ကို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နာမည်များတွင် အသုံးပြုသော "မိုင်း" နှင့် ရင်းမြစ်တူသည်။ ရာချာအာဏာကျက်ထိုင်း ([[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]: ราชอาณาจักรไทย၊ [[ပါဠိ]]: ရာဇ.အာဏာ.စကြာ.ထိုင်း) သည် ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဗျုပ္ပတ်နှင့်ခွဲလျှင် အမည်အပိုင်းများသည် ราช (ရာချာ, ပါဠိ: ''ရာဇ'', အဓိပ္ပာယ် = ဘုရင်၊ မင်း)၊ อาณา (အာဏာ, [[ပါဠိ]]: အာဏာ {{IPA|āṇā}}) နှင့် จักร (ကျက်, ပါဠိ: ''စကြာ, စက္က''၊ အဓိပ္ပာယ် = "ဘီး၊ အာဏာစက်၊ မင်းမူအာဏာပိုင် သင်္ကေတလည်းဖြစ်သည်) ဟု ခွဲခြားနိုင်သည်။။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် ရေးခဲ့သည့် နိုင်ငံတော်သီချင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံအား "ပရာထေ့ထိုင်း (ပါဠိမူရင်း - ပဒေသ.ထိုင်း) ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်သီချင်း၏ ပထမဆုံး စာကြောင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ထိုင်းသွေးသားများ၏ စုစည်းမှု ဖြစ်သည်ဟု ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့သည်။ ===တရားဝင် အမည်=== ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံ ဆိုသည်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ တရားဝင် အမည် ဖြစ်သည် {| class="wikitable" style="float:center; clear:right;" |+ခေတ်အဆက်ဆက်က ထိုင်းနိုင်ငံ အမည် !ခုနှစ် !! အမည် !! ထိုင်းအမည် !! အင်္ဂလိပ် |- | ၁၂၃၈–၁၄၃၈ || [[သုခေါဒယပြည်|သုခေါဒယတိုင်းပြည်]]|| {{lang|th|อาณาจักรสุโขทัย}} ||Sukhothai Kingdom |- | ၁၃၅၁–၁၇၆၇ || အယုဒ္ဓယတိုင်းပြည်|| {{lang|th|อาณาจักรอยุธยา}} || |- | ၁၇၆၈–၁၇၈၂ || [[ဓနပုရီပြည်|ဓနပုရီတိုင်းပြည်]]|| {{lang|th|อาณาจักรธนบุรี}} || |- | ၁၇၈၂–၁၉၃၉ || [[ရတနကောသိန္ဒြပြည်|ရတနကောသိန္ဒြတိုင်းပြည်]] || {{lang|th|อาณาจักรรัตนโกสินทร์ }} || Ratanakosin, Siam |- | ၁၉၃၉–၁၉၄၆ || ထိုင်းလန်းဘုရင့်နိုင်ငံတော် || {{lang|th|ราชอาณาจักรไทย}} || Thailand |- | ၁၉၄၆–၁၉၄၉ || ဆယမ်ဘုရင့်နိုင်ငံတော် || {{lang|th|พระราชอาณาจักรสยาม}} || Kingdom of Siam |- | ၁၉၄၉–ယခု || ထိုင်းလန်းဘုရင့်နိုင်ငံတော် || {{lang|th|ราชอาณาจักรไทย}} || Thailand |} == သမိုင်း == ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ယခုလက်ရှိမှစ၍ ရေတွက်လျှင် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၄၀,၀၀၀ ကျော်မှစ၍ လူတို့ နေထိုင်ခဲ့သော သက်သေ အထောက်အထားများရှိပြီး မဲဟောင်ဆောင်ရှိ သမ်လော့ဒ်ကျောက်ဂူတွင် ကျောက်ခေတ် လက်မှုပစ္စည်းများကို တွေ့ရသည်။ အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]မှ ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ များစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး အေဒီ ၁ ရာစု [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ သမိုင်း#ဖူနန် ဘုရင့်နိုင်ငံ (ခရစ်နှစ် ၁ ရာစု – ၅၅၀/၆၂၇) (Funan Kingdom (1st century – 550/627))|ဖူနန်ဘုရင့်နိုင်ငံတော်]] မှစ၍ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ သမိုင်း#ခမာအင်ပါယာ (၈၀၂–၁၄၃၁) (Khmer Empire (802–1431))|ခမာအင်ပါယာခေတ်]]အထိ ဖြစ်သည်။<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/589625/Thailand/274233/History?anchor=ref509754 Thailand. History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120402103818/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/589625/Thailand/274233/History?anchor=ref509754 |date=2 April 2012 }}. ''Encyclopædia Britannica''</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် အစောပိုင်း နှစ်များတွင် ခမာအင်ပါယာ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိပြီး ခမာအင်ပါယာတွင် [[ဟိန္ဒူဘာသာ|ဟိန္ဒူ]]တို့၏ ရိုးရာများ ခိုင်မာစွာ အမြစ်တွယ်နေသဖြင့် ထိုလွှမ်းမိုးမှုများကို ယနေ့တိုင် ထိုင်းတို့ကြားတွင် တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။ [[File:WatChaiwatthanaram 2295b.JPG|thumb|250px|အယုဓယရှိ ဝပ်ချိုင်ဝပ်သန်နရန်၏ အပျက်အစီးများ]] ထိုင်းယဉ်ကျေးမှုတွင် အိန္ဒိယတို့၏ လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်မှာ အိန္ဒိယမှ လာရောက်အခြေချ နေထိုင်သူများနှင့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့မှုကြောင့်သာ မကပဲ အိန္ဒိယ ယဉ်ကျေးမှု ကျင့်သုံးသော ဘုရင့်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဗာရာဝတီ၊ သီရီဝိဇယ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့ကြောင့် အဓိကပါဝင်သည်။<ref name="ReferenceA">Some Aspects of Asian History and Culture by Upendra Thakur p.157</ref> အီးအေဗောရပ်ဇ်ကမူ အိန္ဒိယ ဘုရင် [[အသောကမင်း|အသောက]]၏ [[မောရိယတိုင်း|မောရိယ အင်ပါယာခေတ်]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် အိန္ဒိယမှ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ စီးဆင်း ဝင်ရောက်သည်ဟု ယုံကြည်ပြီး ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး ၁ ရာစု အထိ ပင် ဖြစ်သည်။ <ref name="ReferenceA"/>နောက်ပိုင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် တောင်အိန္ဒိယမှာ ပါလာဗာမင်းဆက် နှင့် မြောက်အိန္ဒိယမှ ဂုတ်ပတားအင်ပိုင်ယာတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံခဲ့ရသည်။ ပြင်သစ် သမိုင်းပညာရှင် ဂျော့ရှ်ဆီးဒက်၏ အဆိုအရ "ထိုင်းတို့သည် အဖအိန္ဒိယ နိုင်ငံတော်၏ သမိုင်းတွင် ပထမဆုံး ပါဝင်ခဲ့သည်မှာ ၁၁ ရာစု ချန်ပါ ကျောက်ထွင်းစာများတွင် ထိုင်းကျွန်များ သို့မဟုတ် စစ်သုံးပန့်များ အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၂ ရာစုတွင် [[အန်ကောဝပ်]]ဘုရားကျောင်းရှိ ကျောက်ဆစ်များတွင် စစ်သူရဲအုပ်စု တစ်ခုအား [[ထိုင်းလူမျိုး|သယာမ်]]ဟု ဖော်ပြထားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် မွန်ဂိုတို့သည် [[တာလီမြို့|တာလီ]]အား ၁၂၅၃ ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်တွင် သိမ်းပိုက်ပြီး ၁၂၅၃ တွင် [[ယူနန်ပြည်နယ်|ယူနန်]]အား သိမ်းသွင်းပြီးနောက် ယခင် အိန္ဒိယ လွှမ်းမိုးထားသော ဘုရင့်နိုင်ငံနေရာ၌ ထိုင်းဒေသများ ထူထောင်ရန် အခက်အခဲမရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ မီနန် မြစ်ဝှမ်းဒေသနှင့် ဗာရာဝတီရှိရာဒေသတွင် ၇ ရာစု၌ မွန်လူမျိုးများ ရှိကြပြီး ၁၁ ရာစုတွင် ခမာအင်ပိုင်ယာ ဖြစ်လာသည်။ [[ယွမ်မင်းဆက်]]၏ သမိုင်းတွင် ၁၂၈၂ ၌ [[သုခေါဒယပြည်|ဆူခိုထိုင်း]]တို့၏ သံရုံးရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ၁၂၈၇ တွင် ထိုင်းအကြီးအကဲ သုံးယောက်ဖြစ်သော မန်ရိုင်း၊ ငန်မောင်း နှင့် ရမ်ခန်ဟမ်းတို့သည် ခိုင်မာသော မဟာမိတ်စာချုပ်ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။{{sfn|Cœdès|1968|pp=190–191,194–195}} ၁၃ ရာစု ခမာ အင်ပိုင်ယာ ပြိုလဲပြီးနောက်တွင် နိုင်ငံအများအပြား ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပြီး ထိုင်းလူမျိုးများ၊ မွန်လူမျိုးများ၊ ခမာလူမျိုးများ၊ ချန်လူမျိုးများ နှင့် မလေးလူမျိုးများမှ တည်ထောင်ခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုင်းဒေသတဝှမ်းတွင် တွေ့ရသော ရှေးဟောင်းသုတေသနနယ်မြေများနှင့် ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများမှ တစ်ဆင့် သိရသည်။ ၁၂ ရာစု မတိုင်မီကမူ ပထမဆုံး ထိုင်းနိုင်ငံအား [[သုခေါဒယပြည်|ဗုဒ္ဓဆူခိုထိုင်းနိုင်ငံတော်]]ဟု သတ်မှတ်ခဲ့ကြပြီး ၁၂၃၈ တွင် တည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၃ ရာစုနှင့် ၁၄ ရာစုနှစ်အတွင်း ခမာအင်ပိုင်ယာ၏ အာဏာ လျော့ကျလာမှုနှင့် ပျက်သုဉ်းမှုတို့ အပြီးတွင် ဆူခိုထိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာပြည်၊ [[လန်န (နိုင်ငံတော်)|လန်နပြည်]] (Lanna) နှင့် [[လင်းဇင်းပြည်|လန်ချန်ပြည်]] (လင်းဇင်း) (ယခုလောနိုင်ငံ) တို့မှာ တိုးတက်ထွန်းကား လာခဲ့သည်။ သို့သော် ရာစုနှစ် တစ်ခုမျှ ကြာသောအခါတွင် ဆူခိုထိုင်းပြည်၏ အာဏာစက်ကို ၁၄ ရာစုနှစ်အလယ် [[ကျောက်ဖယားမြစ်|ကျောက်ဖယား မြစ်အောက်ပိုင်း]] သို့မဟုတ် မီနမ်ဒေသတွင် ထူထောင်ခဲ့သော [[အယုဒ္ဓယ|အယုဒ္ဓယပြည်]]က ဩဇာလွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။ [[File:Innocent XI Dec 1688.jpg|thumb|250px| ထိုင်းသံတမန်မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး အင်နိုဆန့် ၁၁ သို့ စာချွန်လွှာပေးအပ်စဉ်]] အယုဒ္ဓယပြည်၏ ချဲ့ထွင်မှုသည် မီနမ်ဒေသတဝိုက်တွင် ဗဟိုပြုခဲ့ပြီး မြောက်ပိုင်းတောင်ကြားများတွင်မူ လန်နပြည်နှင့် အခြားသော ထိုင်းမြို့ပြနိုင်ငံ အသေးစားများက အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၁၄၃၁ ခုနှစ်တွင် အယုဒ္ဓယတို့မှ အန်းကောမြို့ကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက်တွင် ခမာတို့က အန်းကောကို စွန့်ခွာခဲ့ကြသည်။ <ref>"[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/12/AR2010041203198.html Science news: What happened at Angkor Wat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170405053715/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/12/AR2010041203198.html |date=5 April 2017 }}". ''The Washington Post''. 13 April 2010.</ref> ထိုင်းတို့သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသော တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယမှ အစပြု၍ ပါရှားပြည်နှင့် အာရပ်နိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အယုဒ္ဓယသည် အာရှရှိ အစည်ကားဆုံး ကုန်သွယ်ရာနေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဥရောပကုန်သည်များသည် ၁၆ ရာစု အစောပိုင်းမှ စတင်ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ပထမဆုံး ရောက်ရှိလာသူမှာ ပေါ်တူဂီမြို့စား အေဖွန်ဆို ဒီ အယ်လ်ဘာကာကီ၏ သံတမန် ဖြစ်ပြီး ၁၅၁၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ရောက်ရှိခဲ့ကာ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်၊ ဒတ်ချ်နှင့် အင်္ဂလိပ်တို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ၁၇၆၅-၁၇၆၇ မြန်မာဘုရင် ကုန်းဘောင် [[ဆင်ဖြူရှင်မင်း]]နှင့် ဖြစ်သော [[မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲများ|ယိုးဒယား-မြန်မာစစ်ပွဲ]]တွင် အယုဒ္ဓယနေပြည်တော်အား မီးတင်ရှို့ ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၇၆၇ ခုနှစ် အယုဒ္ဓယပြည် မြန်မာတို့လက်သို့ ကျရောက်သွားသော အခါတွင် [[တာကသိန|မဟာတက်ဆင်]]ဘုရင်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ကို ထွန်ဘူရီ (Thonburi) သို့ ၁၅ နှစ်ခန့်မျှ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ ၁၇၈၂ ခုနှစ် [[စကြီမင်းဆက်]] [[ရာမ ၁|ရာမ ၁ ဘုရင်]]လက်ထက်တွင် ဘန်ကောက်ကို မြို့တော်အဖြစ် တည်ထောင်ပြီးချိန်တွင် ယခုလက်ရှိ [[ရတနကောသိန္ဒြပြည်|ရတနာကိုဆင်]]ခေတ် စတင်ခဲ့သည်။ ဗြိတိန်နီကာစွယ်စုံကျမ်း၏ အဆိုအရ ၁၇ ရာစုမှ ၁၉ ရာစု အထိ ထိုင်းနှင့် မြန်မာတို့၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ရှိသော အချို့သော ဒေသများတွင် လူဦးရေ၏ ၄ ပုံ ၁ ပုံမှ ၃ ပုံ ၁ပုံ အထိမှာ ကျွန်များ ဖြစ်ကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref>[http://www.britannica.com/blackhistory/article-24156 Slave-owning societies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070223090720/http://www.britannica.com/blackhistory/article-24156 |date=23 February 2007 }}. ''Encyclopædia Britannica''.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20101009132129/http://kyotoreviewsea.org/slavery4.htm Slavery in Nineteenth-Century Northern Thailand]. Kyoto Review of South East Asia.</ref> ===၂၀ ရာစု=== [[File:Map of Siam (territorial cessions).svg|thumb|အနောက်တိုင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများသို့ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသော နယ်မြေများကို နှစ်အလိုက် ပြထားပုံ]] ဥရောပမှ ဖိအားများရှိသော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် ကိုလိုနီ မဖြစ်ခဲ့သော တစ်ခုတည်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite news |url=http://www.indianexpress.com/news/king-country-and-the-coup/13140/0 |title=King, country and the coup |work=The Indian Express |location=Mumbai |date=22 September 2006 |accessdate=3 November 2011 |archivedate=14 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514225625/http://www.indianexpress.com/news/king-country-and-the-coup/13140/0 }}</ref> ထိုသို့ မဖြစ်ရသည့် အကြောင်းမှာ လွန်ခဲ့သော ၄ ရာစု အတွင်း ပါးနပ်သော ဘုရင်များမှ ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာတို့ကြား အားပြိုင်မှုနှင့် တင်းမာမှုများကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ လိုအပ်သလို ကစားနိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိန် နှင့် ပြင်သစ်တို့မှ ကျောက်ဖယား တောင်ကြားတစ်ဝိုက်အား ကြားခံနယ်မြေ အဖြစ် သဘောတူညီ အာမခံချက် ပေးခဲ့ကြပြီး<ref>[http://treaties.fco.gov.uk/docs/fullnames/pdf/1896/TS0005%20(1896)%20C-8010%201896%2015%20JAN,%20LONDON%3B%20DECLARATION%20BETWEEN%20GB%20AND%20FRANCE%20WITH%20REGARD%20TO%20THE%20KINGDOM%20OF%20SIAM%20AND%20OTHER%20MATTERS.pdf ''Declaration between Great Britain and France with regard of the Kingdom of Siam and other matters''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170331025152/http://treaties.fco.gov.uk/docs/fullnames/pdf/1896/TS0005%20(1896)%20C-8010%201896%2015%20JAN,%20LONDON%3B%20DECLARATION%20BETWEEN%20GB%20AND%20FRANCE%20WITH%20REGARD%20TO%20THE%20KINGDOM%20OF%20SIAM%20AND%20OTHER%20MATTERS.pdf |date=31 March 2017 }} London. January 15, 1896. Treaty Series. No. 5</ref> ကျန်သော အရှေ့တောင်အာရှ တဝှမ်းလုံးအား အနောက်တိုင်း အင်အားကြီး နိုင်ငံများမှ ကိုလိုနီ နယ်မြေအဖြစ် သွတ်သွင်းခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း အနောက်နိုင်ငံများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ၁၉ ရာစု အတွင်း အပြောင်းအလဲများစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် အပြင် ၎င်းတို့၏ တောင်းဆိုမှုများစွာကိုလည်း လိုက်လျောခဲ့ရသည်။ အသိသာဆုံးမှာ မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကမ်းရှိ နယ်မြေများစွာကို ပြင်သစ်ထံသို့ ဆုံးရှုံးခဲ့ရခြင်းနှင့် မလေးကျွန်းဆွယ်ရှိ ရှမ်းနှင့် ကရင်လူမျိုးတို့၏ ဒေသများအား အင်္ဂလိပ်တို့မှ တဆင့်ပြီး တဆင့် ဝါးမျိုသိမ်းပိုက်ခဲ့ခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဗြိတိသျှ အင်ပိုင်ယာ၏ အထောက်အပံ့ကို ရရှိရန် အတွက် စကြီမင်းဆက်မှ ပေးအပ်လိုက်ရသော လက်ဆောင်ပဏ္ဍာများတွင် တောင်ပိုင်း မလေးလူမျိုးများ အဓိက နေထိုင်သည့် ပြည်နယ် ၄ ခုအား ၁၉၀၉ ခုနှစ် အင်ဂလို-ဆိုင်ယမ်းမိစ် စာချုပ်ဖြင့် ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်လိုက်ရခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။ ထို ပြည်နယ် ၄ ခုမှာ ကလန်တန်၊ တဲရန်ဂါနူး၊ ကဒါ နှင့် ပါလစ် တို့ ဖြစ်ပြီး နောင်တွင် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၏ မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၁၇ တွင် သယာမ်နိုင်ငံသည် [[ပထမ ကမ္ဘာစစ်|ပထမကမ္ဘာစစ်]] မဟာမိတ်များတွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ပထမကမ္ဘာစစ် အောင်နိုင်သူတစ်ဦး အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက် အရာရှိများပါဝင်သော ခါနာရတ်ဆာဒွန် အဖွဲ့၏ သွေးထွက်သံယို မဖြစ်ပွားသော တော်လှန်ရေး တစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် အာဏာ လွှဲပြောင်းမှု ဖြစ်ခဲ့ကာ ပရာဂျာဒီပေါက်ဘုရင်မှ သယာမ် ပြည်သူတို့အား ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ ရေးဆွဲခွင့် ပေးအပ်လိုက်ရပြီး ရာစုနှစ်များစွာ ကျင့်သုံးခဲ့သော သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင်စနစ် ပြီးဆုံး ခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံ၏ အမည်အား သယာမ်မှ ထိုင်းလန်း ဟု ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ===ဒုတိယကမ္ဘာစစ်=== ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း [[ဂျပန်ဧကရာဇ်နိုင်ငံ|ဂျပန်အင်ပိုင်ယာ]]မှ ၎င်းတို့၏ တပ်များကို ထိုင်းနိုင်ငံအား ဖြတ်၍ မလေးရှား စစ်မျက်နှာသို့ ရွေ့လျားခွင့် ပြုရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့၏ ကျူးကျော်မှုသည် ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၈ရက်၌ အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ တလွှား တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် အချိန်ကိုက်၍ စတင်ခဲ့ပြီး တော်ဝင်ထိုင်း ကြည်းတပ်မတော် နှင့် ၆ နာရီ မှ ၈ နာရီကြား တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်မှာ ပလာယက် ဖီဘွန်ဆောင်ခရမ်မှ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရန် အမိန့်ပေးသည့် အချိန်အထိ ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်အား လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပြုခဲ့ပြီး ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက်တွင် ဂျပန် နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ မဟာမိတ်စာချုပ်ကို လျှို့ဝှက် ချုပ်ဆိုခဲ့ကာ ထိုစာချုပ်အရ တိုကျိုမှ ဗြိတိသျှနှင့် ပြင်သစ်တို့သို့ ထိုင်းမှ ဆုံးရှုံးခဲ့သော နယ်မြေများကို ပြန်လည်ရယူရန် အတွက် အကူအညီပေးမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref name="Wern"/> နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ထိုင်းမှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းတို့အား ၁၉၄၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် စစ်ကြေညာခဲ့ပြီး ဂျပန်တို့အား မဟာမိတ်တို့နှင့် တိုက်ခိုက်သော စစ်ပွဲတွင် ကူညီတိုက်ခိုက်ရန် ကတိပြုခဲ့ကာ အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း ဂျပန်ကို တော်လှန်ရန် ထိုင်းလွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုကိုလည်း ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ အာရှ အလုပ်သမား ၂၀၀,၀၀၀ ခန့် နှင့် မဟာမိတ် စစ်သုံးပန့် ၆၀,၀၀၀ ကျော်တို့သည် [[သေမင်းတမန် ရထားလမ်း]]ဟု အများသိရှိကြသော ရထားလမ်း ဖောက်လုပ်ရာတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။<ref name="Wern">Werner Gruhl, ''[https://books.google.com/books?id=ow5Wlmu9MPQC&pg=PA112&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Imperial Japan's World War Two, 1931–1945] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161213042405/https://books.google.com/books?id=ow5Wlmu9MPQC&pg=PA112&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false |date=13 December 2016 }}'', Transaction Publishers, 2007 {{ISBN|978-0-7658-0352-8}}</ref> ===ယနေ့ခေတ် သမိုင်း=== ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ကူးပြောင်းပြီးနောက်၊ ၁၉၇၃ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးသမိုင်းကို စစ်အာဏာရှင်စနစ် က ကြီးစိုးခဲ့သည်။ ဤကာလအတွင်း အချိန်အများစု၌ စစ်တပ်အာဏာရရှိခဲ့သည်။ ထင်ရှားသောခေါင်းဆောင်များမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည့် ဖီဘွန်းဆောင်ခရမ်း (Luang Phibunsongkhram, လူအများက ဖီဘွန်း ဟု သိကြသည်) နှင့် သာမားဆက်တက္ကသိုလ် (Thammasat University) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး စစ်ပြီးခေတ်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခေတ္တဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် အရပ်သားနိုင်ငံရေးသမား ပရီဒီ ဖနွန်ယောင် (Pridi Banomyong) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပရီဒီကို ဖယ်ရှားပြီးနောက်တွင် စစ်အာဏာရှင်များ ဆက်တိုက်အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ဖီဘွန်းသည် နောက်တစ်ကြိမ်အာဏာရယူခဲ့ပြီးနောက် ဆရစ် ဒါနာရာဂျာတာ (Sarit Thanarat) နှင့် သနွန်း ကစ်တီကာချောင်း (Thanom Kittikachorn) တို့က ဆက်လက်ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့လက်ထက်တွင် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ လွှမ်းမိုးမှုအောက်၌ ရိုးရာအာဏာရှင်အုပ်ချုပ်မှုကို ခေတ်မီအောင်နှင့် အနောက်တိုင်းဆန်အောင် ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ သာမားဆက်ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်သော ဒီမိုကရေစီလိုလားသူ ဆန္ဒပြသူများအား အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သနွန်း နုတ်ထွက်ခဲ့ရာ စစ်အာဏာရှင်ခေတ် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဘုရင်မင်းမြတ်က [[ဓမ္မသတ်တက္ကသိုလ်|သာမားဆက်တက္ကသိုလ်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဆန်ယား ဒါမားဆက် အား ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တော်ဝင်အမိန့်ဖြင့် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၇၁ ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ]]တွင် အမေရိကန်နှင့် တောင်ဗီယက်နမ်တို့အား ကူညီခဲ့သည်။ အမေရိကန်လေတပ်မှ F-4 Phantom တိုက်လေယာဉ်များအား အူဒွန်းနှင့် အူဘွန်းလေတပ်အခြေစိုက်စခန်းများတွင် အခြေစိုက်ခဲ့ပြီး B-52 ဗုံးကြဲလေယာဉ်များအား ဦးသဖောင်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ထိုင်းတပ်များသည် ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ်အတွင်း လာအိုနိုင်ငံရှိ လျှို့ဝှက်စစ်ပွဲတွင်လည်း အများအပြား ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ထင်ရှားသည့် လူထုအုံကြွမှု ကြောင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်သူ သနွန်း ကစ်တီကာချောင်း၏ စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံရေးစနစ်ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်၏ မှတ်သားဖွယ်ရာ အချက်မှာ ထိုင်းတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ နိုင်ငံရေးတွင် လွှမ်းမိုးမှု အားကောင်းလာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်များ၏ အချိန်အတော်များများတွင် ထိုင်းနိုင်ငံအား ဝန်ကြီးချုပ် ပရမ် တင်ဆူလန်နွန်ဒါ မှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဒီမိုကရေစီလိုလားသူဖြစ်သဖြင့် ပါလီမန်နိုင်ငံရေးကို ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၂ ခုနှစ်အတွင်း ခဏတာ စစ်တပ်အုပ်ချုပ်မှုမှလွဲ၍ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ လူအများ၏ ထောက်ခံမှုရရှိခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ် [[သက်ဆင် ရှင်နာဝပ်]] ဦးဆောင်သည့် ထိုင်းရပ်ထိုင်းပါတီသည် ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၆ ခုနှစ်အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းရက်ထိုင်းပါတီအား ခြစားမှုဖြင့် စွပ်စွဲ၍ လူအမြောက်အမြား ဆန္ဒပြခဲ့ကြပြီး စစ်တပ်မှ စက်တင်ဘာလတွင် အာဏာသိမ်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲမှ အရပ်သားအစိုးရသို့ အာဏာလွှဲပြောင်းခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် အခြားစစ်အာဏာသိမ်းမှု တစ်ခုဖြင့် စစ်တပ်လက်အောက်သို့ ထပ်မံရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ပြီးနောက်တွင် လူထုဆန္ဒကို ဦးစားပေးသည့် ဖွေထိုင်းပါတီ (Pheu Thai Party) က အများစုအနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ သက်ဆင် ရှင်နာဝပ် (Thaksin Shinawatra) ၏ ညီမဖြစ်သူ [[ယင်လပ် ရှင်နာဝပ်]] (Yingluck Shinawatra) သည် ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အာဏာရပါတီက သက်ဆင်အား အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည့် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဥပဒေကြမ်း (amnesty bill) ကို အဆိုပြုပြီးနောက် ပြည်သူ့ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကော်မတီ (People's Democratic Reform Committee) က ရှင်နာဝပ်ကို ဆန့်ကျင်သော နောက်ထပ်ဆန္ဒပြပွဲများကို စီစဉ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|date=11 November 2013|title=Protests as Thailand senators debate amnesty bill|work=The Guardian|url=http://www.theguardian.com/world/2013/nov/11/thailand-protests-amnesty-bill|url-status=live|access-date=10 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203121817/http://www.theguardian.com/world/2013/nov/11/thailand-protests-amnesty-bill|archive-date=3 December 2013}}</ref> ယင်လပ်က ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အသစ်ကျင်းပရန် စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး (Constitutional Court) က ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။ ဤနိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် နောက်ထပ်အာဏာသိမ်းမှုတစ်ခုဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite journal|last1=Prasirtsuk|first1=Kitti|title=Thailand in 2014: Another Coup, a Different Coup?|journal=Asian Survey|date=2015|volume=55|issue=1|pages=200–206|doi=10.1525/as.2015.55.1.200|jstor=10.1525/as.2015.55.1.200|url=https://www.jstor.org/stable/10.1525/as.2015.55.1.200|access-date=3 June 2024|issn=0004-4687|url-access=subscription}}</ref> ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အမျိုးသားငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်တည်ငြိမ်ရေးကောင်စီ (National Council for Peace and Order) ခေါ် စစ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ပရာယွတ်ချန်အိုချာ|ပရာယွတ် ချန်အိုချာ]] (Prayut Chan-o-cha) က ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ဤကာလအတွင်း အရပ်သားနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများ (Civil and political rights) ကို ကန့်သတ်ခဲ့ပြီး ဘုရင်မင်းမြတ်ကို စော်ကားမှု (lèse-majesté) စွဲချက်များ သိသိသာသာ တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးအတိုက်အခံများနှင့် သဘောထားမတိုက်ဆိုင်သူများကို "သဘောထားညှိနှိုင်းရေး" စခန်းများ (attitude adjustment camps) သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ <ref name="Beech 2019">{{Cite news|last=Beech|first=Hannah|date=8 February 2019|title=Thailand's King Rejects His Sister's Candidacy for Prime Minister|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/02/08/world/asia/thailand-prime-minister-princess.html|url-status=live|access-date=11 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190213075249/https://www.nytimes.com/2019/02/08/world/asia/thailand-prime-minister-princess.html|archive-date=13 February 2019|issn=0362-4331}}</ref>ပညာရှင်များက ဤလုပ်ရပ်များကို [[ဖက်ဆစ်ဝါဒ]] ထွန်းကားလာခြင်းအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite journal|last=Taylor|first=James|date=1 September 2021|title=Thailand's new right, social cleansing and the continuing military–monarchy entente|url=https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/2057891120980835|url-status=live|journal=Asian Journal of Comparative Politics|volume=6|issue=3|pages=253–273|doi=10.1177/2057891120980835|issn=2057-8911|s2cid=234182253|archive-url=https://web.archive.org/web/20211118123729/https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/2057891120980835|archive-date=18 November 2021|access-date=18 November 2021|url-access=subscription}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံ၏ သက်တမ်းအရှည်ဆုံးဘုရင် [[ဘူမိဗလအတုလျတေဇ|ဘူမိဗလ]] (Bhumibol) သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏သားတော် [[မဟာဝဇိရာလင်္ကရဏ|ဝါချီရာလောင်ကွန်း]] (Vajiralongkorn) ထီးနန်းဆက်ခံခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စစ်အစိုးရလက်အောက်တွင် ဆန္ဒခံယူပွဲ (referendum) ဖြင့် အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရသည် အနာဂတ်အစိုးရများအတွက် နှစ် ၂၀ အမျိုးသားမဟာဗျူဟာ "လမ်းပြမြေပုံ" (20-year national strategy 'road map') ကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံကို စစ်တပ်ဦးဆောင်သော ဒီမိုကရေစီ (military-guided democracy) စနစ်ထဲသို့ ထိထိရောက်ရောက် ချုပ်နှောင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite journal|last=Montesano|first=Michael J.|year=2019|title=The Place of the Provinces in Thailand's Twenty-Year National Strategy: Toward Community Democracy in a Commercial Nation?|url=https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf|url-status=live|journal=ISEAS Perspective|volume=2019|issue=60|pages=1–11|archive-url=https://web.archive.org/web/20200913092250/https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf|archive-date=13 September 2020|access-date=23 August 2020}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200913092250/https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf |date=13 September 2020 }}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် စစ်အစိုးရသည် မတ်လတွင် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် သဘောတူခဲ့သည်။ <ref name="Beech 20192">{{Cite news|last=Beech|first=Hannah|date=8 February 2019|title=Thailand's King Rejects His Sister's Candidacy for Prime Minister|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/02/08/world/asia/thailand-prime-minister-princess.html|url-status=live|access-date=11 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190213075249/https://www.nytimes.com/2019/02/08/world/asia/thailand-prime-minister-princess.html|archive-date=13 February 2019|issn=0362-4331}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲမသမာမှု စွပ်စွဲချက်များကြားမှ ပရာယွတ်သည် ပါလန်ပရာချာရတ်ပါတီ (Palang Pracharath Party) ဦးဆောင်သော ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ (coalition) ၏ လွှတ်တော်တွင်း ထောက်ခံမှုနှင့် စစ်အစိုးရခန့်အပ်ထားသော အထက်လွှတ်တော်၏ ထောက်ခံမှုဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|date=25 March 2019|title=Thailand election results delayed as allegations of cheating grow|publisher=ABC News|location=Australia|url=https://www.abc.net.au/news/2019-03-25/thailand-election-results-delayed-concerns-over-irregularities/10937910|url-status=live|access-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326035848/https://www.abc.net.au/news/2019-03-25/thailand-election-results-delayed-concerns-over-irregularities/10937910|archive-date=26 March 2019}}</ref> ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီမိုကရေစီလိုလားသူ ဆန္ဒပြပွဲများသည် ဘုရင်၏ အခွင့်အာဏာ တိုးလာခြင်း ၊ ၂၀၁၄ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဘုရင်စနစ်၏ ထောက်ခံမှုရရှိထားသည့် [[ထိုင်းဘုရင့်တပ်မတော်|ထိုင်းတော်ဝင်တပ်မတော်]] (Royal Thai Armed Forces) မှ ဒီမိုကရေစီနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ နောက်ပြန်ဆုတ်မှုများ၊ ဒီမိုကရေစီလိုလားသည့် အနာဂတ်သို့ချီတက်ရေးပါတီ (Future Forward Party) ဖျက်သိမ်းခံရခြင်း၊ ၂၀၁၉ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့် လက်ရှိနိုင်ငံရေးစနစ်အပေါ် ယုံကြည်မှုမရှိခြင်း၊ ဝမ်ချလယ်ရမ် ဆတ်ဆပ်ဆစ် (Wanchalearm Satsaksit) အပါအဝင် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူများ အဓမ္မပျောက်ဆုံးခြင်းနှင့် သေဆုံးခြင်း၊ နှင့် နိုင်ငံရေးခြစားမှုများတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|date=11 August 2020|title=[Full statement] The demonstration at Thammasat proposes monarchy reform|work=Prachatai English|url=https://prachatai.com/english/node/8709|url-status=live|access-date=23 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820123613/https://prachatai.com/english/node/8709|archive-date=20 August 2020}}</ref>ဤဆန္ဒပြပွဲများသည် ဘုရင်စနစ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် မကြုံစဖူးသော တောင်းဆိုမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်း သမ္မတနိုင်ငံစနစ် (republicanism) အပေါ် အမြင့်ဆုံးသော ခံစားချက်ကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလိုလားသော အတိုက်အခံများဖြစ်သည့် မူးဖောဝပ်ပါတီ (Move Forward Party - MFP) နှင့် လူထုဆန္ဒကို ဦးစားပေးသည့် ဖွေထိုင်းပါတီ (Pheu Thai Party) တို့သည် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ (general election) တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး၊ ဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ် ချန်အိုချာကို ထောက်ခံသည့် ဘုရင်စနစ်လိုလားသော စစ်တပ်နှင့်ဆက်စပ်သည့် ပါတီများ အာဏာဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လူထုဆန္ဒကို ဦးစားပေးသည့် ဖွေထိုင်းပါတီမှ ဆရစ်သာ ထာဝိစင် (Srettha Thavisin) သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်အသစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်၌ ဖွေထိုင်းပါတီ၏ ဘီလျံနာခေါင်းဆောင် သက်ဆင် ရှင်နာဝပ်သည် နှစ်ပေါင်းများစွာ မိမိကိုယ်ကို ပြည်ပတွင် နယ်နှင်ခံအဖြစ်နေထိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ထာဝိစင်သည် "ကြီးလေးသော ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းချိုးဖောက်မှုများ" ကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံးမှ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရသည်။ ===သမိုင်းဆိုင်ရာ ဓာတ်ပုံများ=== <gallery> File:BlackCeramicBanChiangCultureThailand1200-800BCE.jpg|အူဒွန်သာနီခရိုင် ဘန်ချန်အနီးတွင် တွေ့ရသော အစောဆုံး ၂၁၀၀ ဘီစီခန့်မှ လက်ရာ မြေအိုးများ File:Pimai1.jpg|ဖီမိုင်းခေါ် ပရာဆပ် ဖီမိုင်းသည် ခမာအင်ပိုင်ယာခေတ်မှ အကြီးဆုံး ဘုရားကျောင်း တစ်ခု ဖြစ်သည်။ File:วัดพนัญเชิงวรวิหาร by Pholtograph.jpg|၆၂ ပေ (၁၉ မီတာ) မျှ မြင့်မားသော ထိုင်နေသည့် ၁၃၂၄ ခုနှစ်မှ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်အား အယုဒ္ဓယတွင် တွေ့ရပုံ File:Wat Si Chum in Sukhothai.jpg|၁၃ ရာစုမှ ၄၉ပေ (၁၅ မီတာ) မျှ မြင့်မားသော ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် အား ဆူခိုထိုင်းမြို့ အာချာနာဘုရားတွင် တွေ့ရပုံ File:View of Iudea (Ayutthaya), Capital of Siam ca. 1662 (SK-A-4477).jpg|ဒတ်ချ် အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ယိုဟန်း ဗင်ဘွန်းသို့ ရေးဆွဲခိုင်းခဲ့သော အယုဒ္ဓယ ပန်းချီကား ၁၆၆၅ File:Siamese envoys at Versailles.jpg|၁၆၈၆ တွင် ကိုဆာပန် မှ ထိုင်းဘုရင် နာရိုင်း၏ စာလွှာအား ဗာဆိုင်း၌ လူးဝစ်ဘုရင် ၁၄ သို့ ဆက်သစဉ် File:Jean-Leon Gerome 001.JPG|နပိုလီယန် ၃ မှ ၁၈၆၄ တွင် ထိုင်း သံတမန်များအား လက်ခံတွေ့ဆုံစဉ် </gallery> == နိုင်ငံရေး နှင့် အစိုးရ== ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လက်ရှိနိုင်ငံရေးသည် [[စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] ဘောင်အတွင်းမှ ကျင့်သုံးပြီး ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ကာ ဆွေစဉ်မျိုးဆက် ဆက်ခံသော ဘုရင်သည် နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင်ဖြစ်သည်။ တရားစီရင်ရေး ကဏ္ဍသည် အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် ဥပဒေပြုရေးတို့မှ ကင်းလွတ်ရမည် ဖြစ်သော်လည်း တရားသူကြီးတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များမှာ လက်ရှိဥပဒေထက် နိုင်ငံရေးနှင့် ပတ်သက်သည်ဟု သံသယရှိစရာ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=Thailand's juristocracy - New Mandala<!-- Bot generated title --> |url=http://asiapacific.anu.edu.au/newmandala/2014/05/17/thailands-juristocracy/ |accessdate=14 October 2017 |archivedate=5 September 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905162923/http://asiapacific.anu.edu.au/newmandala/2014/05/17/thailands-juristocracy/ }}</ref> [[File:Democracy monument, Bangkok, Thailand.jpg|thumb|ဘန်ကောက်မြို့ရှိ ဒီမိုကရေစီ အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦး။ ၁၉၃၂ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအား ပြအိုးပေါ်ရှိ ဆွမ်းခွက် နှစ်ခု ပေါ်တွင် တင်ထားသည့်ပုံ]] ၁၉၃၂ ခုနှစ် သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင်စနစ်မှနေ၍ နိုင်ငံရေး စတင်ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့သည့် အချိန်မှစ၍ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် ပဋိဉာဏ် ၁၉ ခုမျှ ရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ .<ref>[http://www.bangkokpost.com/print/421966/ Bangkok Post: ''Section 44 is necessary: NCPO'']. This list contains 2 errors: it states that the 6th constitution was promulgated in 1912 (rather than 1952), and it states that the 11th constitution was promulgated in 1976 (rather than 1974).</ref><ref name="Thanet">Thanet Aphornsuvan, {{cite web |url= http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf |archive-url= https://web.archive.org/web/20080226203229/http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf |dead-url= yes |archive-date= 2008-02-26 |title= The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political History |accessdate= 14 October 2017 |archivedate= 26 February 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080226203229/http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf }}&nbsp;{{small|(152&nbsp;KB)}}, 2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective</ref> ထိုကာလ တလျှောက်တွင် နိုင်ငံ၏ အစိုးရ ပုံစံသည် စစ်အာဏာရှင် အစိုးရ စနစ် မှစ၍ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံ ဒီမိုကရေစီ စနစ် အထိ အမျိုးမျိုး ရှိခဲ့သော်လည်း အစိုးရအားလုံးသည် ထီးနန်းအရာ ဆက်ခံသော ဘုရင်ကို နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသည်။<ref name="multiple">{{cite news |url=http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20071016060633/http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ |dead-url=yes |archive-date=16 October 2007 |title=A list of previous coups in Thailand |agency=Associated Press |date=19 September 2006 |accessdate=25 April 2010 |df= |archivedate=16 October 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071016060633/http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ }}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,214562,00.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080706035133/http://www.foxnews.com/story/0%2C2933%2C214562%2C00.html |archivedate=6 July 2008 |title=Raw Data: List of Recent Coups in Thailand's History |publisher=Fox News Channel |date=19 September 2006 |accessdate=25 April 2010 |deadurl=yes |df= }}</ref> ၁၉၃၂ ခုနှစ် မတိုင်မီက ဆိုင်ယမ်း ဘုရင်နိုင်ငံတွင် ဥပဒေပြုလွှတ်တော် မရှိခဲ့ပဲ ဥပဒေပြုခွင့်ကို ဘုရင်အား အပ်နှင်းထားသည်။ ထိုသို့ ဖြစ်ခဲ့ခြင်းမှာ ၁၂ ရာစု ဆူခိုထိုင်း ဘုရင့်နိုင်ငံတော် ထူထောင်ခဲ့သည့် အချိန်မှ အစပြုခဲ့ပြီး ဘုရင်အား "ဓမ္မရာဇာ" သို့မဟုတ် "တရားဓမ္မနှင့် အညီ အုပ်ချုပ်သော ဘုရင်" ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၃၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၄ ရက်တွင် ပြည်သူများ နှင့် စစ်တပ် အရာရှိများ ပါဝင်သော ၎င်းတို့ဘာသာ "ခါန ရတ်ဆေးဒွန်" သို့မဟုတ် "ပြည်သူ့ပါတီ" ဟု အမည်ပေးထားသော အဖွဲ့သည် သွေးထွက်သံယိုမှု မရှိသော တော်လှန်ရေး တစ်ခုကို ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ မျှ တစ်သွေးတစ်သံတစ်မိန့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော စကြီ မင်းဆက်ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့မှ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသည့် ဥပဒေပြုလွှတ်တော် ရှိသည့် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုံစံ ဘုရင်စနစ်ကို အကြံပြု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ပရာဂျာဒီပေါ့ ဘုရင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ကျမ်းအရ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ဥပဒေပြုလွှတ်တော်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ခန့်အပ်ထားသော ကိုယ်စားလှယ် ၇၀ ပါဝင်သည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုလွှတ်တော်သည် ၁၉၃၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၈ ရက်တွင် အနန်တ ဆာမာခွန် ညီလာခံ ခန်းမ၌ ပထမဆုံး အကြိမ် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ခါနရတ်ဆေးဒွန် ပါတီမှ ပြည်သူတို့သည် ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည့် အလွှတ်တော် အတွက် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စိတ်ပြောင်းသွားခဲ့သည်။ ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အတည်ဖြစ်သည့် အခါ၌ ရွေးကောက်ပွဲအား ၁၉၃၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ကျင်းပရန် အချိန်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အသစ်အရ လွှတ်တော်တွင် ခါနရတ်ဆေးဒွန်မှ တိုက်ရိုက်တင်မြှောက်ထားသော ကိုယ်စားလှယ် ၇၈ ဦးနှင့် ရွေးကောက်ခံ ကိုယ်စားလှယ် ၇၈ ဦးတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲကာ စုစုပေါင်း အမတ် ၁၅၆ ယောက် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလမှစ၍ ထိုင်းနိုင်ငံအား ငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေး အမျိုးသား ကောင်စီ အမည်ရသော စစ်အစိုးရမှ အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ တစိတ်တဒေသကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကာ နိုင်ငံတစ်ခုလုံးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ညမထွက်ရ အမိန့် ကြေညာခြင်း၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လူစုလူဝေး ပြုလုပ်ခြင်းများအား တားမြစ်ခြင်း၊ နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်သူများအား ဖမ်းဆီးခြင်း၊ အင်တာနက် ဆင်ဆာ ပြုလုပ်ခြင်း နှင့် မီဒီယာများကို ကန့်သတ်ချုပ်ခြယ်ခြင်း များ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ လက်ရှိ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဘုရင်မှာ [[ဝသိလာလောင်ကွန်း]] သို့မဟုတ် ဒဿမမြောက် ရာမ မင်း ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ ဖခမည်းတော်ဖြစ်သူ [[ဘူမိဗလအတုလျတေဇ]] (နဝမမြောက် ရာမမင်း) နတ်ရွာစံ ကံတော်ကုန်သည့် ၂၀၁၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၃ ရက်မှ စ၍ ဘုရင်ဖြစ်လာခဲ့ကာ ဘုရင်အဖြစ် တရားဝင် ဆက်ခံမှုကို ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အရ နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ပြည်သူတို့ထံတွင် အပ်နှင်း ထားသော်လည်း ဘုရင်မှ ထိုအခွင့်အာဏာများကို ထိုင်းအစိုးရ၏ လက်တံ ၃ ခုမှ တဆင့် ကျင့်သုံးသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အရ ဘုရင်တွင် အာဏာ မဆိုသလောက် အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အာဏာမရှိသော ခေါင်းဆောင်နှင့် ပြယုဂ် အဖြစ် တည်ရှိသည်။ နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင် အနေနှင့် ဘုရင်အား အခွင့်အာဏာ အချို့ပေးအပ်ထားပြီး အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်မှုများတွင် အချို့နေရာများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အရ ဘုရင်သည် ထိုင်းတော်ဝင်တပ်မတော်၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်။ ဘုရင်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဖြစ်ရန် လိုအပ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်းရှိ အခြား ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုများကိုလည်း ကာကွယ်ပေးမည့်သူ ဖြစ်သည်။ ဘုရင် အနေနှင့် အစဉ်အလာ ဖြစ်သော အာဏာ အချို့ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ဆက်ခံမည့်သူအား ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်း၊ အသနားခံမှုများကို ခွင့်ပြုပေးခြင်းနှင့် ဥပဒေများကို အတည်ပြုပေးခြင်းများကို ပြုလုပ်ရသည်။ ဘုရင်အား ၎င်း၏ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုတွင် ထိုင်းပရိုင်ဗီကောင်စီမှ အကူအညီပေးသည်။ == အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ == {{Main article|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး နယ်မြေဒေသများ}} ထိုင်းနိုင်ငံအား ခရိုင် ၇၆ ခု ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့အား တည်နေရာပေါ်တွင် မူတည်၍ ခရိုင်အုပ်စု ၅ ခု အနေနှင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ အထူးအုပ်ချုပ်ရေး ခရိုင် ၂ ခု ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ [[ဘန်ကောက်]]နှင့် [[ပတ္တရားမြို့|ပတ္တရား]]တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဘန်ကောက်သည် ခရိုင်အဆင့်တွင် ရှိသဖြင့် အမြဲလိုပင် ခရိုင် အနေနှင့် ထည့်သွင်း ရေတွက်လေ့ ရှိသည်။ ခရိုင်တစ်ခုချင်းစီအား မြို့နယ် ([[အမ်ဖေါ]]) များအနေနှင့် ပိုင်းခြားထားပြီး မြို့နယ်များအား ကျေးရွာအုပ်စု ([[တမ်ဘွန်]]) များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြား ထားသည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် စာရင်းအရ တမ်ဘွန် ၈၇၇ ခုနှင့် ဘန်ကောက်တွင် မြို့နယ် ၅၀ ခု ရှိသည်။ ဘန်ကောက်နှင့် ထိစပ်နေသော အချို့သော ခရိုင်များကို မက်ထရိုပိုလီတန်ဘန်ကောက်ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုခရိုင်များတွင် နွန်တပ်ဘူရီ၊ ပထုံဌာနီ၊ ဆမွတ်ပရာကန်၊ နခွန်ပသွန် နှင့် ဆမွတ်ဆာခုံး တို့ ပါဝင်သည်။ ခရိုင်တစ်ခုချင်းစီ၏ မြို့တော် အမည်မှာ ခရိုင် အမည်နှင့် အတူတူ ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ချင်းမိုင်ခရိုင်၏ မြို့တော်မှာ [[ချင်းမိုင်မြို့]] ဖြစ်သည်။ === '''ဒေသကြီးများ''' === ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များကို ဒေသကြီးများ အနေနှင့် စီမံခန့်ခွဲသည်။ ဒေသကြီး ၄ ခု အနေနှင့် ပိုင်းခြား ထားပြီး ၎င်းတို့မှာ ထိုင်းမြောက်ပိုင်း၊ ထိုင်းအရှေ့မြောက်ပိုင်း၊ ထိုင်းအလယ်ပိုင်း နှင့် ထိုင်းတောင်ပိုင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဒေသကြီး တစ်ခုစီတွင် ကွဲပြားခြားနားသော သမိုင်းနောက်ခံ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား နှင့် လူမျိုးများ ရှိသည်။ ဒေသကြီး ၄ ခု အတွင်း နေထိုင်ကြသော ဒေသခံ ထိုင်းလူမျိုးများတို့သည် ဂျာမနီ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများကို စီမံခန့်ခွဲပုံနှင့် ဗြိတိသျှတို့၏ [[စကော့တလန်နိုင်ငံ]]၊ [[ဝေလနိုင်ငံ]] နှင့် [[မြောက်အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ]]တို့တွင် ကျင့်သုံးသော အာဏာခွဲဝေအုပ်ချုပ်သော စီမံခန့်ခွဲရေး စနစ်များကို အားကျ အတုယူကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဒေသကြီးများ ခရိုင်များဖြင့် ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ထားသော်လည်း ဗဟိုအစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဒိစတြိတ်အကြီးအကဲ နှင့် ဒိစတြိတ်စာရေး စသည်များကို ဗဟိုအစိုးရမှ တိုက်ရိုက်ခန့်အပ်သည်။ ဒေသကြီးများတွင် စီမံခန့်ခွဲမှု ကွဲပြားခြင်း လက္ခဏာရပ် မရှိဘဲ ပထဝီ၊ စာရင်းဇယား၊ ဘူမိဗေဒ၊ ရာသီဥတု နှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း သဘောအရသာ ခွဲခြားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:Thailand four regions.svg|thumb|center|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒေသကြီး ၄ခု]] ===တောင်ပိုင်းတိုင်းဒေသကြီး=== [[File:Souththailandmap.GIF|thumb|မလေး-မွတ်စလင်များ အဓိကရှိသော နေရာများကို ပြသထားသည် ထိုင်းတောင်ပိုင်းခရိုင်များပြ မြေပုံ]] ၁၅ ရာစု အတွင်းက ထိုင်းတို့သည် မလေးကျွန်းဆွယ်ကို တောင်ပိုင်းအကျဆုံး မလက္ကာဒေသ အထိ အုပ်စိုးခဲ့ကြကာ ကျွန်းဆွယ်၏ နေရာ အတော်များများကို ချုပ်ကိုင်ထားပြီး တီးမားဆက် (စင်ကာပူ) ၊ အချို့သော အက်ဒမန် ကျွန်းများ နှင့် [[ဂျားဗားကျွန်း]]ပေါ်မှ ကိုလိုနီ တစ်ခုတို့ပင် ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း ဗြိတိသျှတို့မှ အင်အားသုံး၍ ဆူလတန်အုပ်ချုပ်ရေးမှ ဆူဇရိန်တီ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ ပြောင်းလဲခဲ့သဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် ပိုင်ဆိုင်ရာ နေရာ လျော့နည်းသွားခဲ့သည်။ မလေးဆူလတန်နယ်များ၏ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ ထိုင်းဘုရင်အား နှစ်စဉ် ရွှေပန်းပွင့် ဆက်သလေ့ရှိပြီး ကျေးဇူးတင်သည့် အနေနှင့်လည်းကောင်း သစ္စာခံအနေနှင့် လည်းကောင်း အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် မလေးနိုင်ငံများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့ကြပြီး အင်ဂလို-ထိုင်း စာချုပ်အရ တောင်ပိုင်းမှ ဘန်ကောက် အထိ ရထားလမ်းဖောက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ထိုင်းတို့သည် ယခုအခါ မလေးရှား မြောက်ပိုင်း ပြည်နယ်များ ဖြစ်သော ကဒါး၊ ပါလစ်၊ ကလန်တန်၊ တဲရန်ဂနူး တို့အား အချုပ်အခြာအာဏာ စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး ဗြိတိသျှတို့သို့ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဆာတွန် နှင့် ပဌာနီ ပြည်နယ်တို့ကိုမူ ထိုင်းတို့က အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ မလေးကျွန်းဆွယ်ရှိ ခရိုင်များကို ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဂျပန်တို့မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ၁၉၄၂ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အထိ မလာယန်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (စီပီအမ်) မှ ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် နှင့် [[ယဉ်ကျေးမှု တော်လှန်ရေး]] အပြီး တရုတ်နိုင်ငံတို့၏ ထောက်ခံမှု မရှိတော့သည့် နောက်ပိုင်းတွင် စီပီအမ်သည် မလေးရှား နှင့် ထိုင်းအစိုးရ တို့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ လတ်တလော မငြိမ်မသက် ဆူပူမှုများသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ဆူကာနို၏ ထောက်ခံမှုဖြင့် စတင်ခဲ့သော ပီယူအယ်လ်အိုအဖွဲ့၏ ခွဲထွက်ရေး တိုက်ခိုက်လှုပ်ရှားမှုများ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုမငြိမ်မသက်မှုများ အတွက် ဓားစာခံဖြစ်ရသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ နှင့် ဘေးထိုင်နေသူ မွတ်စလင်များ ဖြစ်သည်။ == နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး == [[File:Embassy of Thailand, Washington.jpg|thumb|right|[[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]] ရှိ တော်ဝင်ထိုင်းသံရုံး]] [[File:Royal Thai Embassy Wellington New Zealand 2015.JPG|thumb|right|[[နယူးဇီလန်နိုင်ငံ]] [[ဝယ်လင်တန်မြို့]] ရှိ တော်ဝင်ထိုင်းသံရုံး]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ကိစ္စရပ်များကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးမှ အဓိက လုပ်ဆောင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာနှင့်သာမက ဒေသတွင်း အဖွဲ့အစည်းများတွင် အပြည့်ပါအဝ ပါဝင်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံမဟုတ်သော အဓိက မဟာမိတ် နှင့် အထူး ၃၀၁ အစီရင်ခံစာ ပါ ဦးစားပေး စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုခံရသူ စာရင်းတွင် ပါဝင်သည်။ [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း]] (အာဆီယံ)တွင် တက်ကြွစွာပါဝင်လျက်ရှိသည်။ အခြားအာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြစ်သော [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]]၊ [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]၊ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ|စင်္ကာပူ]]၊ [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ္ဘောဒီးယား]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]] နိုင်ငံတို့အကြား ဆက်ဆံရေးနီးကပ်စွာရှိပြီး ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးများနှင့် စီးပွားရေး ဝန်ကြီးများသည် နှစ်စဉ် အစည်းအဝေး ကျင်းပလေ့ ရှိကြသည်။ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ ဘဏ်ကိစ္စရပ်များ၊ နိုင်ငံရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုကိစ္စရပ်များ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှာ တိုးတက်လျက် ရှိသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း အစည်းအဝေးကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ယခင် လက်ထောက်ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သော ဒေါက်တာ ဆူပါချိုင်း ပနစ်ပက်ဒိုင်သည် ကုလသမဂ္ဂ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ညီလာခံ အဖွဲ့တွင် လက်ရှိ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် အဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ နိုင်ငံများအစည်းအဝေး သို့ စတင်တက်ရောက်ခဲ့သည်။ မကြာသေးမှီနှစ်များတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာစင်မြင့်တက်တွင် ပိုမိုတက်ကြွစွာ လှုပ်ရှားပါဝင်လာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ခွဲထွက်ကာ [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့တီမော]] လွတ်လပ်ရေးရလာသောအခါ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆုံးအကြိမ်အနေဖြင့် စစ်တပ်များ ပြည်ပသို့ထောက်ပံ့ပို့ပေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ယခုအခါ ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေး တပ်ဖွဲ့များအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသေးသည်။ နိုင်ငံတကာနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြင့်စေရန် ရည်ရွယ်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့အစည်း (Organization of American States)၊ ဥရောပ လုံခြုံရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အဖွဲ့အစည်း (Organization for Security and Cooperation in Europe) တို့နှင့် စတင်ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့သည်။ ဆက်လက်၍ [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ]] နှင့် [[အီရတ်နိုင်ငံ]]ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက်လည်း လုံခြုံရေးစစ်တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် သက်ဆင်ရှင်နာဝပ် လက်ထက်တွင် [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ ဘာရိန်းနိုင်ငံ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] တို့နှင့် လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း သက်ဆင်သည် နိုင်ငံတကာနှင့် မပြိုင်ဆိုင်နိုင်သော ထိုင်းလုပ်ငန်းများကို ပျက်စီးစေရမည် ဆိုသဖြင့် ဝေဖန်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ftawatch.org/ |title=FTA Watch Group website |publisher=Ftawatch.org |accessdate=25 April 2010 |archivedate=22 August 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090822090332/http://www.ftawatch.org/ }}</ref> သက်ဆင်မှ နိုင်ငံတကာ အကူအညီများကို ဆက်လက်မရယူတော့ဟု ကြေညာခဲ့ပြီး အလှူရှင်နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်း၍ မဟာမဲခေါင်ဒေသအတွင်းရှိ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ဖွံ့ဖြိုးရေး အတွက် လုပ်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://yaleglobal.yale.edu/content/thaksins-chance-leading-role-region |work=The Straits Times |location=Singapore |title=Thaksin's Chance for Leading Role in the Region |date=10 March 2004 |author=John D. Ciorciari |accessdate=18 October 2017 |archivedate=26 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130426231843/http://yaleglobal.yale.edu/content/thaksins-chance-leading-role-region }}</ref> သက်ဆင်သည် ထိုင်းအား ဒေသတွင်း ခေါင်းဆောင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး လောနိုင်ငံကဲ့သို့ ဆင်းရဲသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် ဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းများကို စတင် အကောင်အထည် ပေါ်ခဲ့သည်။ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အကောင်းဆုံး ကိစ္စမှာ မြန်မာနိုင်ငံရှိ အာဏာရှင်တို့နှင့် ပိုမိုရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref>[https://web.archive.org/web/20090103061415/http://www.burmait.net/ict-news/2007/aug07/thaksin-to-face-charges-over-burma-telecom-deal/ 'Thaksin to face charges over Burma telecom deal]. ICT News, 2 August 2007</ref> ထိုင်းသည် အမေရိကန်ဦးဆောင်သော အီရတ်နိုင်ငံသို့ ကျူးကျော်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်း ၄၂၃ ဦး ကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Thailand sends troops to bolster US occupation of Iraq|url=http://www.wsws.org/en/articles/2003/10/thai-o01.html|website=World Socialist Web Site|accessdate=28 January 2015|archivedate=19 June 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150619111555/http://www.wsws.org/en/articles/2003/10/thai-o01.html}}</ref> ၎င်းတို့သည် တပ်များကို ၂၀၀၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုင်းစစ်သား ၂ ဦးမှာ သူပုန်များ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ အဘီဆစ်မှာ ပြည်သူ့ဒီမိုကရေစီ မဟာမိတ် အဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင် ကာဆစ်ပီယွန်အား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် နယ်စပ်အနီးရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ နှစ်ပေါင်း ၉၀၀ သက်တမ်းရှိသော ပရယ်ဗီဟီးယား ဟိန္ဒူ ဘုရားကျောင်းပျက်ကြီး၏ အနီးတွင် ထိုင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတပ်ဖွဲ့များ ပစ်ခတ်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အစိုးရမှ ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိုင်းစစ်သား ၄ ဦးကို သတ်ပစ်နိုင်ခဲ့ပြီး ၁၀ ဦးကို ဖမ်းမိနိုင်ခဲ့သည်ဟု ကြေညာခဲ့သော်လည်း ထိုင်းအစိုးရမှ ထိုင်းစစ်သား အသေအပျောက် ဒဏ်ရာရရှိမှု မရှိဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား စစ်သား ၂ ဦး နှင့် ထိုင်းစစ်သား ၃ ဦးတို့ သေဆုံးခဲံရသည်။ စစ်တပ်နှစ်ခုစလုံးမှ အခြားတစ်ဖက်မှ အရင်ပစ်ခတ်သည်ဟု အပြစ်တင်ခဲ့ပြီး အခြားတစ်ဖက် ပိုင်နက် အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်မှု မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>The Telegraph, [http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/thailand/5101029/Troops-from-Thailand-and-Cambodia-fight-on-border.html Troops from Thailand and Cambodia fight on border] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100523080330/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/thailand/5101029/Troops-from-Thailand-and-Cambodia-fight-on-border.html |date=23 May 2010 }}, 3 April 2009</ref><ref>Bloomberg, [https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601080&sid=a2G.h3Ms.a3s&refer=asia Thai, Cambodian Border Fighting Stops, Thailand Says] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014072312/http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601080 |date=14 October 2007 }}, 3 April 2009</ref> == စစ်ရေး == [[File:Royal Thai Army firing M198 howitzer.jpg|thumb|left|တော်ဝင်ထိုင်းကြည်းတပ်မှ ဟောင်ဝစ်ဇာ အမ် ၁၉၈ အမြောက်ကို ၂၀၁၆ ဇွန်လ ထိုင်းနိုင်ငံ လော့ဘူရီ တွင် လေ့ကျင့်ချိန်၌ ပစ်ခတ်နေစဉ်]] [[File:HTMS Chakri Naruebet Exercise 2001.jpg|thumb|right|ထိုင်းတော်ဝင်ရေတပ်မှ လေယာဉ်တင်သင်္ဘော တစ်စင်းဖြစ်သော အိတ်ချ်တီအမ်အက်စ် စကြီ နာရူဘတ်]] [[File:Royal Thai Air Force F-16 descends after being refueled by a KC-135.jpg|thumb|right|ထိုင်းတော်ဝင်လေတပ်မှ အက်ဖ်-၁၆ ဖိုက်တင်း ဖယ်လ်ကွန်]] ထိုင်းတော်ဝင်တပ်မတော်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံတော်၏ စစ်တပ်များ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် တော်ဝင်ထိုင်းကြည်းတပ်၊ တော်ဝင်ထိုင်း ရေတပ် နှင့် တော်ဝင်ထိုင်းလေတပ်တို့ ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပြည်သူ့စစ် တပ်ဖွဲ့ များလည်း ပါဝင်သည်။ ထိုင်းတပ်မတော်တွင် စုစုပေါင်း စစ်သည်အင်အား အနေနှင့် အမြဲတမ်း တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၃၀၆,၀၀၀ ဦး နှင့် အရန်အင်အား ၂၄၅,၀၀၀ ဦး ရှိသည်။ <ref>{{cite web|title=Thailand Military Strength|url=http://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.asp?country_id=Thailand|website=Global Firepower|accessdate=15 December 2014|archivedate=8 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150208024629/http://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.asp?country_id=Thailand}}</ref>ထိုင်းတပ်မတော်၏ အကြီးအကဲမှာ ဘုရင် ဖြစ်သော်လည်း <ref>[[s:2007 Constitution of Thailand#Chapter 2 : The King|Chapter 2 of the 2007 Constitution of Thailand]]</ref> ထိုရာထူးမှာ အမည်ခံမျှသာ ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်များကို အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးဆောင်သော ထိုင်းကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနမှ စီမံကွပ်ကဲသည်။ တော်ဝင်ထိုင်းတပ်မတော် ဌာနချုပ်မှ အမိန့်ပေး ကွပ်ကဲပြီး ၎င်းတို့ကို ထိုင်းကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်မှ ဦးဆောင်သည်။<ref>{{cite web |author=John Pike |url=http://www.globalsecurity.org/military/world/thailand/mod.htm |title=Ministry of Defense |publisher=GlobalSecurity.org |date=27 April 2005 |accessdate=25 April 2010 |archivedate=9 April 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100409162350/http://www.globalsecurity.org/military/world/thailand/mod.htm }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စစ်အသုံးစရိတ်မှာ စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅.၁ ဘီလီယံ ရှိသည်။<ref>[http://milexdata.sipri.org/result.php4 SIPRI Military Expenditure Database – Thailand] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120503052200/http://milexdata.sipri.org/result.php4 |date=3 May 2012 }}. SIPRI, 2012. Retrieved 3 May 2012.</ref> ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းရန်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံသားတိုင်း၏ တာဝန်ဖြစ်သည်။<ref>[[s:2007 Constitution of Thailand#Chapter 4: Duties of the Thai People|Chapter 4 of the 2007 Constitution of Thailand]]</ref> သို့သော်လည်း အသက် ၂၁ နှစ်ကျော်သော ယောက်ျားလေး နယ်မြေကာကွယ်ရေးကျောင်းသား အဖြစ် သင်တန်းမတက်ရသေးသူများသာ စစ်တပ်တွင် ပါဝင်ရန် ဆန္ဒပြုနိုင်သကဲ့သို့ စစ်မှုထမ်းရန် လိုသလို ဆင့်ခေါ်ချိန်တွင် ပါဝင်နိုင်သည်။ စစ်မှုထမ်းသူများ အနေနှင့် အချိန်ပြည့် လေ့ကျင့်သင်ကြားမှုကာလ ၆ လမှ ၂ နှစ် အထိ အမျိုးမျိုး ကွဲပြားပြီး ၎င်းတို့၏ ပညာရေး အခြေအနေပေါ်တွင် မူတည်ကာ ၎င်းတို့ အနေနှင့် လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကို တစိတ်တပိုင်း တက်ရောက်ပြီးစီးမှု၊ စစ်မှုထမ်းရန် မဆင့်ခေါ်မီ (နှစ်စဉ် ဧပြီလ ၁ရက်) မိမိတို့ ဆန္ဒအလျောက် ဆန္ဒပြုမှု စသည့် တို့အပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ဘွဲ့ရပြီးသော သူများ အနေနှင့် စစ်မှုထမ်းရန် ဆင့်ခေါ်ခြင်း ခံရပါက ၁ နှစ် အချိန်ပြည့် စစ်မှုထမ်းရပြီး ဒိစတြိတ် ရုံးတွင် မိမိတို့ ဆန္ဒအလျောက် ဆန္ဒပြုပါက ၆ လ မျှ စစ်မှု ထမ်းရသည်။ ထို့အတူပင် သုံးနှစ် သင်တန်းကို တက်ရောက်ပြီးစီးမှု အပေါ်တွင် မူတည်၍ လေ့ကျင့်ရေးကာလကို လျှော့ချပေးသည်။ ၃ နှစ်အတွင်း ၁ နှစ် သင်တန်း တက်ရောက်ပြီးပါက ၁ နှစ်သာ အချိန်ပြည့် စစ်မှုထမ်းရပြီး ၂ နှစ် သင်တန်း တက်ရောက်ပြီးပါက ၆ လသာ အချိန်ပြည့် စစ်မှုထမ်းရသည်။ ၃ နှစ် နှင့် အထက် တက်ရောက်သင်ကြား ပြီးသူများ အနေနှင့် လုံးဝကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိသည်။ ထိုင်းတပ်မတော်နေ့ကို ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်တွင် ကျင်းပပြီး အယုဓျာတိုင်းပြည်ရှိ နရဆင် ဘုရင်မှ တောင်ငူမင်းသား အား ၁၅၉၃ခုနှစ်တွင် အောင်ပွဲရသည့် နေ့ အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်သည်။ {{Clear}} == ပထဝီဝင် == [[File:Nan z doi phuka 2006 1003.jpg|thumb|left|ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း နန်ခရိုင် အတွင်း ထိုင်း-လော နယ်စပ်တလျှောက်တွင်ရှိသော လွမ်ပရာဘန်တောင်တန်းကို တွေ့မြင်ရစဉ်]] [[File:Thailand 06 - 40 Railay (158632937).jpg|thumb|right|ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အတွေ့ရများသော ထုံးကျောက်ကျွန်းတစ်ခု]] [[File:Isla Phi Phi Lay, Tailandia, 2013-08-19, DD 04.JPG|thumb|right|ဖီဖီကျွန်းများ]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အကျယ်ဝန်းမှာ ၁၉၈,၁၂၀ စတုရန်းမိုင် ( ၅၁၃,၁၂၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ)<ref name=CIA /> မျှ ရှိသဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၅၀ ခုမြောက် အကြီးဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် [[ယီမင်နိုင်ငံ]] ထက် အနည်းငယ်မျှ သေးငယ်ပြီး [[စပိန်နိုင်ငံ]]ထက် အနည်းငယ်မျှ ကြီးသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ခရိုင်အုပ်စုများနှင့် တစိတ်တဒေသ ဆက်နွယ်နေသော ထင်ရှားသော ပထဝီဝင်ဒေသကြီးများ ရှိသည်။ နိုင်ငံ၏ မြောက်ဘက်ပိုင်းမှာ ထိုင်းကုန်းမြေမြင့်၏ တောင်ကုန်းထူထပ်သော ဒေသဖြစ်ပြီး အမြင့်ဆုံးနေရာမှာ သနွန်ထုံချိုင်း တောင်တန်းရှိ ဒွိုင်းအင်ထာနွန် တောင်ဖြစ်ကာ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် ၈,၄၁၅ပေ ( ၂,၅၆၅ မီတာ) မျှ မြင့်သည်။ အရှေ့မြောက်ဘက် အီဆန်တွင် ခရတ်ကုန်းမြေမြင့်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် [[မဲခေါင်မြစ်]] နှင့် ထိစပ်နေသည်။ နိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်းတွင် အလွန်ပြန့်ပြူးသော [[ကျောက်ဖယားမြစ်]]ဝှမ်း ရှိပြီး ထိုမြစ်မှာ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့ အတွင်းသို့ စီးဝင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ကရား ကုန်းမြေကျဉ်းရှိပြီး ၎င်းမှာ မလေးကျွန်းဆွယ် အဖြစ်ပြန်လည် ကျယ်ပြန့်သွားသည်။ နိုင်ငံရေး အရ လူဦးရေ၊ အခြေခံ အရင်းအမြစ်၊ သဘာဝ သွင်ပြင်နှင့် လူမှုစီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု တို့ အပေါ်တွင် မူတည်၍ ပထဝီဝင်ဒေသ ၆ ခု ရှိသည်။ အမျိုးမျိုး အဖုံဖုံ ကွဲပြားခြင်းမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရူပသွင်ပြင်၏ ထင်ရှားသော အချက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။. ကျောက်ဖယားမြစ်နှင့် မဲခေါင်မြစ်တို့သည် ထိုင်းကျေးလက်ဒေသအတွက် အဖိုးမဖြစ်နိုင်သော ရေကြောင်းလမ်း ဖြစ်သည်။ သီးနှံများအား စီးပွားဖြစ်ထုတ်လုပ်ခြင်းတွင် ထိုမြစ်နှစ်ခု နှင့် ၎င်းတို့၏ မြစ်လက်တက်များကို အသုံးပြုကြသည်။ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့မှာ ၁၂၄,၀၀၀ စတုရန်းမိုင် (၃၂၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) မျှ ကျယ်ဝန်းပြီး ကျောက်ဖယားမြစ်၊ မဲကလောင်မြစ်၊ ဘန်ပကောင်းမြစ် နှင့် တာပီမြစ်တို့ စီးဝင်လျက် ရှိသည်။ တောင်ပိုင်းဒေသ နှင့် ကရားကုန်းမြေကျဉ်း ဒေသတို့တွင် ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် ကြည်၍ တိမ်သော ရေ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွင် အထောက်အကူ ပြုသည်။ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ဗဟိုဌာနဖြစ်ပြီး ဆတာဟစ်တွင် နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့် ရေနက်ဆိပ်ကမ်း ရှိကာ လမ်ချဘန်တွင် အလုပ်အများဆုံး ကုန်သွယ်ရေး ဆိပ်ကမ်း ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်သည် အဖိုးတန်သော သဘာဝ အရင်းအမြစ် ဖြစ်ပြီး အာရှရှိ ရေပန်းစားပြီး ဇိမ်ခံနိုင်သောသော အပန်းဖြေစခန်းများ ရှိရာ ဖြစ်သည်။ ဖူးကက်၊ ခရာဘိ၊ ရနောင်း၊ ဖန်င၊ ထရန် နှင့် ၎င်းတို့၏ ကျွန်းများသည် ကပ္ပလီပင်လယ်၏ ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင် ရှိပြီး [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်|၂၀၀၄ ခုနှစ် ဆူနာမီ]] ဘေး သင့်ခဲ့သော်လည်း ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးရှိ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်း နှင့် ပနားမားတူးမြောင်း တို့နှင့် အလားသဏ္ဌာန်တူသော ကပ္ပလီပင်လယ် နှင့် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့တို့ကို ဆက်စပ်ပေးမည့် ကရားတူးမြောင်း ဖောက်လုပ်မည့် ကိစ္စသည် တဖန်ပြန်၍ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုအကြံကို ထိုင်းနိုင်ငံရေးသမားများက အကောင်းမြင်စွာဖြင့် ကြိုဆိုကြပြီး ထိုတူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်ခြင်းအားဖြင့် စင်ကာပူဆိပ်ကမ်းမှ ပေးရမည့် အဖိုးအခထက် သက်သာခြင်း၊ တရုတ် အိန္ဒိယတို့နှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်စေခြင်း၊ သင်္ဘောသွားလာရမည့် အချိန်ကို လျှော့ချနိုင်ခြင်း၊ မလက်ကာ ရေလက်ကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြတို့၏ တိုက်ခိုက်မှုမှ ရှောင်ရှားနိုင်ခြင်း တို့အပြင် ထိုင်းအစိုးရ၏ အရှေ့တောင်အာရှ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာစေမည့် ပေါ်လစီကို ထောက်ပံ့ခြင်းတို့ ကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုတူးမြောင်းကြောင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်း အပေါ်မှရသော ဝင်ငွေကို များစွာ မှီခိုနေရသော ထိုင်းတောင်ပိုင်း၏ စီးပွားရေး အခြေအနေကို တိုးတက်လာစေမည်ဟု ဆိုကြပြီး ထိုင်းအား အာရှ၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာစေမည့် အတွက် ထိုင်းစီးပွားရေး ပုံစံကို ပြောင်းပစ်နိုင်လိမ့်မည် ဟု ဆိုကြသည်။ ထိုတူးမြောင်း ဖောက်လုပ်ခြင်းမှာ ဧရာမ အင်ဂျင်နီယာ ဆိုင်ရာ စီမံကိန်းဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀ ဘီလီယံ မှ ၃၀ ဘီလီယံ အထိ ကုန်ကျမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ===ရာသီဥတု=== [[File:Thailand map of Köppen climate classification.svg|thumb|left|ကိုပန်ရာသီဥတု အမျိုးအစားအရ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြေပုံ]] [[File:July 2011 Thailand Flooding.jpg|thumb|200px|၂၀၁၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ဂြိုဟ်တုမှ မြင်ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ ရေလွှမ်းမိုးမှု ဖြစ်ပေါ်နေပုံ]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုကို ရာသီအလိုက် ကွဲပြားခြားနားသော မုတ်သုံလေများ(အနောက်တောင် မုတ်သုံလေ နှင့် အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေ) မှ လွှမ်းမိုးထားသည်။<ref name=tmd>{{cite web|url=http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf|title=The Climate of Thailand|publisher=Thai Meteorological Department|accessdate=18 August 2016|archivedate=1 August 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160801225446/http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf}}</ref> မေလ တွင် စတင်၍ အောက်တိုဘာလတွင် ပြီးဆုံးသော အနောက်တောင် မုတ်သုံလေတွင် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာမှ ပူနွေး၍ စွတ်စိုသော လေများသည် ထိုင်းနိုင်ငံ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခတ် သဖြင့် နိုင်ငံ၏ နေရာ အနှံ့အပြားတွင် မိုးများစွာ ရွာသွန်းသည်။ <ref name=tmd />အောက်တိုဘာလတွင် စတင်၍ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပြီးဆုံးသော အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင်းမှ အေးမြပြီး ခြောက်သွေ့သော လေများသည် ထိုင်းနိုင်ငံ နေရာ အနှံ့အပြားသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်သည်။<ref name=tmd /> ထိုင်းနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းတွင်မူ အရှေ့မြောက် မုတ်သုံလေကြောင့် ဒေသ၏ အရှေ့ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် သမမျှတသော ရာသီဥတုရှိပြီး မိုးများစွာ ရွာသွန်းသည်။<ref name=tmd /> ထိုင်းနိုင်ငံ ၏ နေရာ အတော်များများသည် အပူပိုင်း ခြောက်သွေ့ စိုစွတ် ရာသီဥတု သို့မဟုတ် ဆာဗားနား ရာသီဥတု ရှိပြီး ကိုပန်ရာသီဥတု အမျိုးအစားအရ အပူပိုင်း ဆာဗားနား ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Tropical Savannas|url=https://php.radford.edu/~swoodwar/biomes/?page_id=105|work=Biomes of the World|publisher=S. L. Woodward|accessdate=23 February 2014|author=Dr. Susan L. Woodward|year=1997–2014|archivedate=19 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131219124459/https://php.radford.edu/~swoodwar/biomes/?page_id=105}}</ref> အရှေ့ပိုင်း၏ တောင်ဘက် နှင့် အရှေ့ဘက် အစွန်းတွင် အပူပိုင်း မုတ်သုံ ရာသီဥတု ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ရာသီ ၃ ခု ရှိသည်။ <ref name=tmd /> ပထမ တစ်ခုမှာ မိုးရာသီ သို့မဟုတ် အနောက်တောင် မုတ်သုံ ရာသီ (မေလ အလယ်မှ အောက်တိုဘာ လလယ်အထိ) ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံနေရာ အတော်များများတွင် ကျရောက်သည်။<ref name=tmd /> မိုးရာသီတွင် မိုးအများအပြား ရွာသွန်းပြီး ဩဂုတ်လ နှင့် စက်တင်ဘာလ သည် တစ်နှစ်ပတ်လုံးတွင် အစိုစွတ်ဆုံး အချိန် ဖြစ်သည်။<ref name=tmd /> ထို့ အတွက်ကြောင့် မကြာခဏ ဆိုသလိုပင် ရေလွှမ်းမိုးမှုများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=tmd />အနောက်တောင် မုတ်သုံလေကြောင့် ဖြစ်ပွားသော မိုးရွာမှု အပြင့် အီကွေတာရပ်ဝန်းဇုံ (Intertropical Convergence Zone) နှင့် အပူပိုင်း ဆိုက်ကလုံး မုန်တိုင်းများကြောင့်လည်း မိုးရာသီတွင် မိုးများစွာ ရွာသွန်းလေ့ ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ဇွန်လမှ ဇူလိုင်လ အစောပိုင်း အထိ ခြောက်သွေ့သော အချိန်ပိုင်း ၁ ပတ် မှ ၂ ပတ် အထိ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်းမှာ အီကွေတာ ရပ်ဝန်းဇုံသည် တရုတ်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့ ထိုကာလ အတွင်း ရွေ့လျားသွားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name=tmd /> ဆောင်းရာသီ သို့မဟုတ် အရှေ့မြောက်မုတ်သုံ ရာသီဥတုသည် အောက်တိုဘာ လလယ်ပိုင်းမှ ဖေဖော်ဝါရီ လ လယ်ပိုင်း အထိ ဖြစ်သည်။ <ref name=tmd /> ထိုင်းနိုင်ငံ ဒေသ အတော်များများသည် ထိုရာသီ အတွင်း ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုနှင့် အလွန်နိမ့်သော အပူချိန်များကို ခံစားရလေ့ ရှိသည်။ <ref name=tmd /> ခြွင်းချက်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ တောင်ပိုင်း ဒေသများ ဖြစ်ပြီး ထိုနေရာများတွင်မူ မိုးများစွာ ရွာကျလေ့ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် အောက်တိုဘာလ မှ နိုဝင်ဘာလ အတွင်း ဖြစ်သည်။<ref name=tmd /> နွေရာသီ သို့မဟုတ် မုတ်သုံအကြို ရာသီဥတုသည် ဖေဖော်ဝါရီ လလယ်ပိုင်းမှ မေလ အလယ်အပိုင်း အထိဖြစ်ပြီး ပူနွေးသော ရာသီဥတု ရှိသည်။ <ref name=tmd /> ကုန်းတွင်းပိုင်း သဘာဝရှိသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြောက်ပိုင်း၊ အရှေ့မြောက်ပိုင်း၊ အလယ်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းတို့မှာ ပူနွေးသော ရာသီဥတုကို အချိန်ကာလ ကြာမြင့်စွာ ခံစားရသည်။<ref name=tmd /> တစ်နှစ်တာကာလ၏ အပူဆုံး အချိန်ဖြစ်သော မတ်လ မှ မေလ အတွင်းတွင် အပူချိန်သည် ၄၀° ဆဲလ်စီးယပ်စ် (၁၀၄° ဖာရင်ဟိုက်) နှင့် အထက် မြင့်တက်လေ့ ရှိပြီး ကမ်းရိုးတန်းဒေသများမှာပူ ပင်လယ်ပြင်မှ တိုက်ခတ်သော လေညင်းကြောင့် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အပူချိန် သင့်တင့်မျှတသည်။ <ref name=tmd /> ဆန့်ကျင့်ဘက် အနေနှင့် တရုတ်ပြည်မှ လေအေးများ တိုက်ခတ်ခြင်းကြောင့် အေးမြသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး အချို့သော နေရာများ (အထူးသဖြင့် မြောက်ပိုင်း နှင့် အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် ၀° ဆဲလ်စီးယပ်စ် ( ၃၂° ဖာရင်ဟိုက်) အထိ ကျဆင်းလေ့ ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ပိုမို သမသော ရာသီဥတု ရှိပြီး ပင်လယ်၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် နေ့တိုင်းပြောင်းလဲမှုနှင့် ရာသီ အလိုက်ပြောင်းလဲမှု မျာစွာ မရှိပေ။<ref name=tmd /> နိုင်ငံ၏ နေရာအတော်များများတွင် နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန် ၄၇ လက်မ မှ ၆၃ လက်မအတွင်း (၁၂၀၀ မှ ၁၆၀၀ မီလီမီတာ) အတွင်း ရရှိသည်။ <ref name=tmd /> သို့သော်လည်း တောင်ကုန်းများ၏ လေတင်အရပ်တွင် တည်ရှိသော အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းရှိ ရနောင်း ခရိုင်နှင့် အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းရှိ ထရတ်ခရိုင်တို့တွင် နှစ်စဉ် မိုးရေချိန် ၁၈၀ လက်မ (၄၅၀၀ မီလီမီတာ အထိ) ရရှိကြသည်။ <ref name=tmd /> အခြောက်သွေ့ဆုံး ဒေသများမှာ လေကွယ်အရပ်များဖြစ်သော အလယ်ပိုင်း တောင်ကြားဒေသ နှင့် ထိုင်းတောင်ပိုင်း၏ မြောက်ဘက်ဆုံး အပိုင်းတို့တွင် နှစ်စဉ်ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန် ၄၇ လက်မ (၁၂၀၀ မီလီမီတာ) အောက် ရရှိသည်။ <ref name=tmd /> ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒေသအတော်များများ (မြောက်ပိုင်း၊ အရှေ့မြောက်ပိုင်း၊ အလယ်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း) တို့တွင် အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေ တိုက်ခိုက်ချိန်တွင် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတု ရှိပြီး အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ တိုက်ခတ်ချိန်တွင် မိုးများစွာ ရွာသွန်းသည်။ <ref name=tmd /> ထိုင်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင်မူ အရှေ့မြောက် နှင့် အနောက်တောင် မုတ်သုံ ရာသီဥတု နှစ်ခုစလုံးတွင် မိုးများစွာ ရွာသွန်းပြီး အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် မိုးအများဆုံးလ မှာ စက်တင်ဘာ ဖြစ်ပြီး အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် မိုးအများဆုံးလမှာ နိုဝင်ဘာလမှ ဇန်နဝါရီလ အထိ ဖြစ်သည်။ <ref name=tmd /> ===သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်=== ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဆောင်ရွက်မှု ညွှန်းကိန်း (အီးပီအိုင်) တွင် အလယ်အလတ် အဆင့်တွင်သာ ရှိသော်လည်း တိုးတက်မှုများ ရှိသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ အတွင်း အဆင့် ၉၁ ရှိသည်။ အာရှပစိဖိတ် ဒေသ အတွင်းတွင်လည်း အလယ်အလတ် အဆင့်တွင်သာ ရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ တရုတ်နိုင်ငံတို့ထက် ပို၍ အဆင့်မြင့်သည်။ အီးပီအိုင် ကို ၂၀၀၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ဖိုရမ်တွင် စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံချင်း အနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၏ ရေရှည်တည်တံ့ဖွံ့ဖြိုးမှုပန်းတိုင် အား အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းကို မည်မျှဆောင်ရွက်နိုင်သည် ဆိုခြင်းကို တိုင်းတာသည့် ညွှန်းကိန်း ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံအနေနှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် အဆိုးရွားဆုံး ဆောင်ရွက်မှုများမှာ လေထု၏ အရည်အသွေး (၁၆၇မှတ်)၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်း၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု (၁၀၆မှတ်) နှင့် ရာသီဥတုနှင့် စွမ်းအင် ကဏ္ဍ (၉၃) မှတ် တို့ ဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံး အချက်မှာ ကီလိုဝပ်နာရီ အလိုက် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှု များပြားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အကောင်းဆုံး ဆောင်ရွက်မှုများမှာ ရေအရင်းအမြစ် စီမံခန့်ခွဲမှု (၆၆မှတ်) ဖြစ်ပြီး ထိုကဏ္ဍတွင် အနာဂတ်၌လည်း ဆက်လက်၍ အဓိက တိုးတက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး အညစ်အကြေးစီမံခန့်ခွဲမှု (၆၈) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://epi.yale.edu/reports/2016-report|title=2016 Report|journal=EPI Report|publisher=Yale University|accessdate=17 December 2016|archivedate=4 February 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160204021925/http://epi.yale.edu/reports/2016-report}}</ref><ref>EPI (2016): [http://epi.yale.edu/country/thailand Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227041212/http://epi.yale.edu/country/thailand |date=27 December 2016 }}</ref> ===သားရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ=== [[File:Asian elephant.jpg|thumb|180px|ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ဆင်ရိုင်းကောင်ရေမှာ ၂၀၀၀-၃၀၀၀ ခန့်သို့ ကျဆင်းခဲ့သည်။<ref name=TECC>{{cite web|title=Thailand's Elephants|url=http://www.thailandelephant.org/en/thaielephant.html|website=Thai Elephant Conservation Center|accessdate=3 March 2015|archivedate=5 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305080708/http://www.thailandelephant.org/en/thaielephant.html}}</ref>]] ဆင်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် အထိမ်းအမှတ် ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၀ တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ ဆင်ယဉ် ကောင်ရေ ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ရှိခဲ့သော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ဆင်ကောင်ရေမှာ ၂၀၀၀ ခန့်အထိ ကျဆင်းခဲ့သည်။ <ref name=TECC /> သားသတ်သမားများသည် ဆင်များအား ဆင်စွယ်၊ အသား နှင့် အရေခွံ တို့ အတွက် ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်မှာ ကြာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဆင်ပေါက်များကို ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်း အတွက် နှင့် ခိုင်းစေရန် ဖမ်းဆီးကြလေ့ ရှိသော်လည်း ခိုင်းစေခြင်းမှာ ၁၉၈၉ ခုနှစ် အစိုးရမှ သစ်ထုတ်လုပ်ရေးကို ပိတ်ပင်လိုက်သည့် အချိန်မှစ၍ ကျဆင်းခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဖမ်းဆီးထားသော ဆင်ကောင်ရေသည် ဆင်ရိုင်းကောင်ရေ ထက်ပိုများပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားတက်ကြွသူများမှ ဖမ်းဆီးထားသော ဆင်များမှာ ကောင်းမွန်စွာ ဆက်ဆံခြင်း မခံရဟု ပြောဆိုကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/10/1016_021016_phajaan.html|title=Activists Denounce Thailand's Elephant "Crushing" Ritual|publisher=National Geographic Today|date=6 October 2002|author=Jennifer Hile|accessdate=7 June 2007|archivedate=18 February 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070218231457/http://news.nationalgeographic.com/news/2002/10/1016_021016_phajaan.html}}</ref> ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသော သတ္တဝါမျိုးစိတ်များကို ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခြင်းသည် အဓိက ပြဿနာ တစ်ခု အဖြစ် တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ မုဆိုးများက [[ကျား]]များ၊ [[ကျားသစ်]]များ နှင့် အခြား ကြောင်မျိုးရင်းဝင် တိရစ္ဆာန်ကြီးများအား ၎င်းတို့၏ အဖိုးတန်သော သားရေ အတွက် အမဲလိုက်ခြင်းကြောင့် ကောင်ရေ လျော့နည်းလာနေသည်။ သတ္တဝါအများအပြား (ကျားများ၊ [[ဝက်ဝံ]]များ၊ [[မိကျောင်း]]များ နှင့် [[တောကြီးမြွေဟောက်]] များ) တို့အား စားကောင်းသောက်ဖွယ်ဟု ယူဆသော ၎င်းတို့၏ အသား နှင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ပတ်သက်သော အစွမ်းသတ္တိရှိသည် ဟူသော ယူဆချက်များကြောင့် ဖမ်းဆီးခြင်း မွေးမြူခြင်းများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုသို့ ရောင်းချခြင်းမှာ တရားမဝင်သော်လည်း ဘန်ကောက်၏ ကျော်ကြားသော ညဈေးတစ်ခု ဖြစ်သည့် ချတ်တူချတ် သည် မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသော သတ္တဝါ မျိုးစိတ်များကို ရောင်းချခြင်း အတွက် လူသိများဆဲ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.monitor.net/monitor/9702a/endangeredfood.html |title=Endangered Animals on Restaurant Menus |author=Teena Amrit Gill |publisher=Albion Monitor/News |date=18 February 1997 |accessdate=7 June 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070516023649/https://www.monitor.net/monitor/9702a/endangeredfood.html |archivedate=16 May 2007 |df= }}</ref> တောကောင်များအား အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် အဖြစ် မွေးမြူကြသည့် အလေ့အထကြောင့် အချို့သော မျိုးစိတ်များအား ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိသည်။ တိရစ္ဆာန် အကောင်ပေါက်ကလေးများအား ဖမ်းဆီးရောင်းချခြင်း အတွက် ၎င်းတို့၏ မိခင်အား သတ်ဖြတ်ရန် မကြာခဏဆိုသလိုပင် လိုအပ်လေ့ ရှိသည်။ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံရပြီး ၎င်းတို့၏ သဘာဝ နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်မှ ကွာဝေးသွားသည့် အခါတွင် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် တောကောင်များသည် သေဆုံးခြင်း နှင့် ဆက်လက်မျိုးမပွားနိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်လေ့ ရှိကြသည်။ ထိုဒဏ်ကို ခံရသော သတ္တဝါများမှာ [[ဟိမဝန္တာ ဝက်ဝံ]]၊ [[ပသျှူးဝက်ဝံ]]၊ လားမျောက်လွှဲကျော် နှင့် မျောက်လွှဲကျော်ကြား နှင့် ဘင်တူယောင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ <ref name="tscwa">{{cite web|url=http://www.tscwa.org/forests/index.html|title=Thai Forests: Dept. National Parks, Wildlife & Plants|publisher=Thai Society for the Conservation of Wild Animals|accessdate=25 October 2017|archivedate=26 November 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141126041139/http://tscwa.org/forests/index.html}}</ref> ==ပညာရေး== [[File:Thai Students.jpg|thumb|right|ထိုင်းနိုင်ငံရှိ မူလတန်း ကျောင်းသားများ]] ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၃.၅% ဖြစ်သည်။ <ref>[http://www.bti-project.org/fileadmin/Inhalte/reports/2014/pdf/BTI%202014%20Thailand.pdf BTI 2014 | Thailand country Report] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140727080624/http://www.bti-project.org/fileadmin/Inhalte/reports/2014/pdf/BTI%202014%20Thailand.pdf |date=27 July 2014 }}</ref> ပညာရေးမှာ စနစ်တကျ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူကြိုကျောင်း၊ မူလတန်းကျောင်း၊ အထက်တန်း အငယ်တန်းကျောင်း နှင့် အထက်တန်း အကြီးတန်းကျောင်း၊ များစွာသော သက်မွေးဝမ်းကျောင်း ကောလိပ်များနှင့် တက္ကသိုလ်များမှ တဆင့် သင်ကြားပေးသည်။ ပုဂ္ဂလိက ပညာရေး ကဏ္ဍမှာလည်း ကောင်းစွာဖွံ့ဖြိုးပြီး အစိုးရမှ အများပြည်သူဆိုင်ရာကျောင်းများဖြင့် မထောက်ပံ့ပေးနိုင်သော ပညာရေး အတွက် ကောင်းစွာ အထောက်အကူပေးသည်။ ပညာရေးမှာ အသက် ၁၄ နှစ် အပါအဝင် ၁၄ နှစ်အထိ မသင်မနေရဖြစ်ပြီး အစိုးရမှ အသက် ၁၇ နှစ် အထိ အခမဲ့ပညာသင်ကြားခွင့် ပေးထားသည်။ [[File:MahaChulalongkorn Building.jpg|thumb|left|upright|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရှေးအကျဆုံး တက္ကသိုလ်ဖြစ်သော ၁၉၁၇ တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည့် [[ချူလာလောင်ကွန်းတက္ကသိုလ်]]]] သင်ကြားရေးမှာ ကျောင်းသား အခြေပြုသင်ကြားရေး စနစ်ထက် အလွတ်ကျက်သင်ကြားရေး စနစ်ပေါ်တွင် များစွာ မှီခိုနေသည်။ မူလတန်းနှင့် အထက်တန်းများအတွက် စိတ်ချယုံကြည်ရသော သင်ရိုးညွှန်းတမ်းမှာ အလွန်လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲတတ်သဖြင့် ကျောင်းများနှင့် ဆရာများမှာ ၎င်းတို့သင်နေရသော သင်ကြားမှုများအတွက် မသေချာ မရေရာသော အခြေအနေနှင့် အမြဲရင်ဆိုင်ရပြီး ဖတ်စာအုပ်များကို ရေးသားထုတ်ဝေသည့် စာရေးဆရာများနှင့် ထုတ်ဝေသူများမှာလည်း ထိုသို့ပြောင်းလဲမှုများနှင့် အလျင်မီအောင် စာအုပ်အသစ်ကို လျင်မြန်စွာ မရေးသား မထုတ်ဝေနိုင်ကြပေ။ တက္ကသိုလ်ဝင်ခွင့် ဆိုင်ရာပြဿနာများ အနေနှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် ပြင်းထန်သော အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပညာရေးမှာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစ၍ အလွန်ပင် ပြောင်းလဲတိုးတက်လာခဲ့သည်ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ယနေ့ခေတ်မျိုးဆက် ကျောင်းသားအများစုမှာ ကွန်ပျူတာကို သုံးတတ်ကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံ ၅၆ ခုအား အင်္ဂလိပ်စာ တတ်မြောက်မှု အဆင့်သတ်မှတ်ရာ၌ အဆင့် ၅၄ ရပြီး အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် အနိမ့်ဆုံး အဆင့် ဖြစ်သည်။ <ref>Thai university applicants scored an average 28.34% in English in recent university entrance exams.In a recent IMD World Competitiveness Report, Thailand was ranked 54th out of 56 countries globally for English proficiency, the second-lowest in Asia. Singapore was third, Malaysia 28th, and Korea 46th: [http://thaiwomantalks.com/2012/03/23/the-sorry-state-of-thai-education-part-4-dismal-english-language-education/ The Sorry State of Thai Education – Part 4: Dismal English-language education] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120623050650/http://thaiwomantalks.com/2012/03/23/the-sorry-state-of-thai-education-part-4-dismal-english-language-education/ |date=23 June 2012 }}, Reuters & The Korea Herald, 23 March 2012.</ref> လူနည်းစုလူမျိုးများ နေထိုင်ရာ ဒေသရှိ ကျောင်းသားများမှာ စံသတ်မှတ်ထားသော နိုင်ငံအဆင့်နှင့် နိုင်ငံတကာအဆင့် စာမေးပွဲများတွင် အမြဲပင် ရမှတ်နည်းလေ့ ရှိသည်။ <ref name=DraperJ2012>{{citation |last1 = Draper |first1 = John |year = 2012 |title = Revisiting English in Thailand |journal = Asian EFL Journal |volume = 14 |issue = 4 |pages = 9–38 |publisher = Asian EFL Journal |issn = 1738-1460 |url = http://asian-efl-journal.com/quarterly-journal/2012/12/01/revisiting-english-in-thailand/ |access-date = 25 October 2017 |archive-date = 12 March 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140312225048/http://asian-efl-journal.com/quarterly-journal/2012/12/01/revisiting-english-in-thailand/ |url-status = live }}</ref> <ref name=OECDTH2013>{{citation | last1 = OECD | year = 2013 | title = Structural Policy Country Notes: Thailand | publisher = OECD | url = http://www.oecd.org/dev/asia-pacific/Thailand.pdf | access-date = 25 October 2017 | archive-date = 12 March 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140312224513/http://www.oecd.org/dev/asia-pacific/Thailand.pdf | url-status = live }}</ref> <ref>{{cite news |url=http://www.nationmultimedia.com/national/Thai-students-drop-in-world-maths-and-science-stud-30195966.html |last1=Khaopa |first1=Wannapa |date=12 December 2012 |title=Thai students drop in world maths and science study |work=The Nation |accessdate=25 October 2017 |archivedate=12 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312224452/http://www.nationmultimedia.com/national/Thai-students-drop-in-world-maths-and-science-stud-30195966.html }}</ref> ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ပညာရေးဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များအား ခွဲဝေချထားပေးမှု မညီမျှခြင်း၊ ဆရာများအား လေ့ကျင့်ပေးမှု အားနည်းခြင်း၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် စာမေးပွဲစစ်ရာတွင် သုံးသော ထိုင်းစာ တတ်ကျွမ်းမှု နည်းပါးခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="DraperJ2012" /> <ref>{{cite news |url=http://isaanrecord.com/2011/12/12/op-ed-solving-isaans-education-problem |last1=Draper |first1=John |date=12 December 2011 |title=Solving Isaan's education problem |publisher=The Isaan Record |accessdate=25 October 2017 |archivedate=26 February 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130226030123/http://isaanrecord.com/2011/12/12/op-ed-solving-isaans-education-problem/ }}</ref> <ref>{{cite news |url=http://isaanrecord.com/2014/02/21/pisa-thailand-regional-breakdown-shows-inequalities-between-bangkok-and-upper-north-with-the-rest-of-thailand |last1=Draper |first1=John |date=21 February 2014 |title=PISA Thailand regional breakdown shows inequalities between Bangkok and Upper North with the rest of Thailand |publisher=The Isaan Record |accessdate=25 October 2017 |archivedate=12 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312225108/http://isaanrecord.com/2014/02/21/pisa-thailand-regional-breakdown-shows-inequalities-between-bangkok-and-upper-north-with-the-rest-of-thailand/ }}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်း တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ထိုင်းကျောင်းသား ၇၂,၇၈၀ ဦးကို အိုင်ကျူစမ်းသပ် စာမေးပွဲ စစ်ဆေးခဲ့သည်။ ပျမ်းမျှ အိုင်ကျူအမှတ်မှာ ၉၈.၅၉ ဖြစ်သဖြင့် ယခင် စစ်ဆေးမှုထက် ပိုမြင့်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလုံး အနေနှင့် အိုင်ကျူအဆင့်မှာ မညီမမျှ ဖြစ်နေပြီး တောင်ပိုင်းဒေသဖြစ်သော နရာထီဝပ်ခရိုင်တွင် အနိမ့်ဆုံး ပျမ်းမျှ ၈၈.၀၇ မှတ် ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပြီး အမြင့်ဆုံး ပျမ်းမျှအနေနှင့် နွန်တပ်ဘူရီခရိုင်တွင် ၁၀၈.၉၁ မှတ် ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ အိုင်အိုဒင်းချို့တဲ့မှု ကွာခြားချက် အပေါ်တွင် အပြစ်တင်ခဲ့ပြီး အနောက်နိုင်ငံများတွင် ကျင့်သုံးသည့် နည်းလမ်းအတိုင်း စားပွဲတင်ဆားတွင် အိုင်အိုဒင်း ထည့်သွင်းရန် အဆင့်ဆင့် ချမှတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://thainews.prd.go.th/en/news.php?id=255407070017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110708135716/http://thainews.prd.go.th/en/news.php?id=255407070017 |archivedate=8 July 2011 |title=MOPH reports low IQ among Thai youth : National News Bureau of Thailand |publisher=Thainews.prd.go.th |date=8 July 2011 |accessdate=3 November 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် သတင်းအချက် နှင့် ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာနမှ ကျောင်း ၂၇,၂၃၁ ကျောင်းတွင် စာသင်ခန်းအတွင်း၌ အလွန် လျင်မြန်သော အင်တာနက် အသုံးပြုခွင့်ရမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ==သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ== အမျိုးသား သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေး အေဂျင်စီသည် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ ဆိုင်ရာ သုတေသနလုပ်ငန်းများကို ထောက်ပံ့ပေးပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတွင် အသုံးချနိုင်ရန် အတွက် ကူညီပံ့ပိုးပေးသော ထိုင်းနိုင်ငံအစိုးရ၏ အေဂျင်စီ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဆင်ခရိုထရွန် အလင်း သုတေသန ဌာနသည် ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ၊ အသုံးပြုပစ္စည်းသိပ္ပံ နှင့် ဇီဝသိပ္ပံ ဘာသာရပ်များ အတွက် ဆင်ခရိုထရွန် အလင်း နည်းပညာ ရင်းမြစ်ဖြစ်သည်။ ဘန်ကောက်မြို့ အရှေ့မြောက်ဘက် မိုင် ၁၉၀ (၃၀၀ ကီလိုမီတာ) ခန့် အကွာ နခွန် ရာချာဆီးမားရှိ ဆူရာနရီး နည်းပညာ တက္ကသိုလ်တွင် တည်ရှိသည်။ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာနမှ ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးထားသော ထို ဌာနသည် အရှေ့တောင်အာရှရှိ ဆင်ခရိုထရွန် အကြီးစားများ ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သည်။ ယခင်က ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဆောတက် (SORTEC) ဆင်ခရိုထရွန် အဖြစ် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး နောက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့ကာ ၁.၂ GeV အထိ အသုံးပြုနိုင်ရန် အဆင့်မြင့်ခဲ့သည်။ ထိုဌာနမှ အသုံးပြုသူများအား ပုံမှန် အစီအစဉ် ဖြင့် ဆင်ခရိုထရွန်အလင်းများကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ===အင်တာနက်=== ဘန်ကောက်မြို့တွင် အင်တာနက် အခမဲ့ အသုံးပြုနိုင်သည့် ဝိုင်ဖိုင် ဟော့စပေါ့ ၂၃,၀၀၀ ရှိသည်။ <ref>[http://www.bangkokpost.com/learning/learning-from-news/291478/bangkok-free-internet-23000-hotspots Bangkok's free internet: 23,000 hotspots | Bangkok Post: learning]. Bangkok Post (2 May 2012). Retrieved 16 April 2013.</ref> ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အင်တာနက်တွင် တစက္ကန့်လျှင် ၁၀ ဂစ်ဂါဘစ် အထိ ရသော ဖိုင်ဘာအော့ပတစ်လိုင်းများကိုလည်း ငှားရမ်း အသုံးပြုနိုင်ပြီး ကေအိုင်အာရ်ဇက်ကဲ့သို့သော အင်တာနက်ကုမ္ပဏီများမှ အိမ်သုံး အင်တာနက် အတွက် ဝန်ဆောင်မှု ပေးကြသည်။ အစိုးရမှ အင်တာနက်ကို ဆင်ဆာ ပြုလုပ်ထားပြီး အချို့သော ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များကို ဝင်ရောက်ခွင့်မပြုပေ။ <ref name="asiancorrespondent.com">[http://www.asiasentinel.com/politics/thailands-massive-internet-censorship/ "Thailand’s Massive Internet Censorship"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150624040146/http://www.asiasentinel.com/politics/thailands-massive-internet-censorship/ |date=24 June 2015 }}, Asian Correspondent.com, Hybrid News Limited, 22 July 2010</ref> ထိုကိစ္စရပ်အတွက် တာဝန်ရှိသော အဖွဲ့အစည်းများမှာ ထိုင်းတော်ဝင်ရဲတပ်ဖွဲ့၊ ထိုင်းဆက်သွယ်ရေး အာဏာပိုင်အဖွဲ့၊ သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေး နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန တို့ ဖြစ်ကြသည်။ == စီးပွားရေး == ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာတွင် ထွန်းသစ်စ ဈေးကွက်တစ်ခု ဖြစ်ပြီး စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်း အသွင်သို့ အသစ်ပြောင်းလဲပြီး နိုင်ငံတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဆိုပါက ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဂျီဒီပီမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၇၃ ဘီလီယံ မျှ ရှိသည်။ <ref>{{cite web|title=GDP (Purchasing Power Parity)|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html|website=The World Factbook|publisher=US CIA|accessdate=4 January 2015|archivedate=25 June 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625150555/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ အကြီးဆုံးသော စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ကြွယ်ဝမှု ပျံ့နှံ့ခြင်းတွင် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အလယ်အလတ်နေရာတွင်ရှိပြီး စင်ကာပူ၊ ဘရူနိုင်းနှင့် မလေးရှားတို့ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် အချမ်းသာဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် အိမ်နီးချင်း ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများဖြစ်သော လောနိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ တို့၏ ကျောက်ဆူးစီးပွားရေး အဖြစ် တည်ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ အမျိုးသား စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဘုတ်အဖွဲ့ (NESDB) ၏ စာရင်းဇယားအရ ၂၀၁၄ ခုနှစ် တတိယ ၃ လပတ်တွင် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ၀.၈၄% မျှသာ ရှိသည်။ <ref>{{cite news|title=NESDB: Thailand facing unemployment problem|url=http://www.pattayamail.com/news/nesdb-thailand-facing-unemployment-problem-43104|accessdate=4 January 2015|work=Pattaya Mail|date=25 November 2014|archivedate=4 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150104034806/http://www.pattayamail.com/news/nesdb-thailand-facing-unemployment-problem-43104}}</ref> ===လတ်တလော စီးပွားရေးသမိုင်း=== [[File:Bangkok skytrain sunset.jpg|left|thumb|[[ဘန်ကောက် မိုးပျံရထား|ဘီတီအက်စ် မိုးပျံရထား]]သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးရပ်ကွက်တစ်ခုဖြစ်သော ဆာသွန်ဧရိယာကို ဖြတ်သန်းသွားစဉ်။ ဘန်ကောက်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံး ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး အချက်အချာဌာနတစ်ခု ဖြစ်သည်။]] [[File:MahaNakhon by kylehase.jpg|right|thumb|ဘန်ကောက်ရှိ မဟာနခွန် မိုးမျှော်တိုက်]] ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၁၉၈၅ မှ ၁၉၉၆ အတွင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမြင့်မားဆုံး စီးပွားရေး တိုးတက်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ပျမ်းမျှ အနေနှင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက တစ်နှစ်လျှင် ၁၂.၄% ခန့် ရှိသည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းဘတ်ငွေ အပေါ်တွင် ဖိအားများလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်တွင် စီးပွားရေးမှာ ၁.၉% မျှ ကျဆင်းခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် စီးပွားရေးကပ် ဆိုက်ခဲ့ကာ ငွေကြေးကဏ္ဍ၏ အားနည်းမှုများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ချာဗလစ် ယောင်ချိုင်ယု အစိုးရ အား ထိုင်းငွေကြေးကို ဈေးကွက်တွင်း လွတ်လပ်စွာ ဈေးနှုန်းတက်ကျခွင့် ပေးရန်အတွက် ဖိအားပေးခံခဲ့ရသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ချာဗလစ် ယောင်ချိုင်ယု နှင့် ၎င်း၏ အစိုးရ အဖွဲ့အနေနှင့် စီးပွားပျက်ကပ်အား တုံ့ပြန်ရာတွင် နှေးကွေးသည်ဟု စွပ်စွဲတိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရပြီး ဝန်ကြီးချုပ်အား ဖိအားပေး နုတ်ထွက်စေခဲ့သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ် အတွင်း ထိုင်းဘတ်ငွေ ၂၅ ဘတ်လျှင် အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာ နှုန်းဖြင့် တည်ငြိမ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ထိုင်းဘတ်သည် ဈေးအနိမ့်ဆုံး ထိုင်းဘတ်ငွေ ၅၆ ဘတ်လျှင် အမေရိကန် တစ်ဒေါ်လာသို့ ကျဆင်းခဲ့ပြီး ထိုနှစ်တွင် စီးပွားရေး ၁၀.၈% မျှ ကျဆင်းခဲ့ကာ အာရှ စီးပွားပျက်ကပ် ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့ကာ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ၄.၂ မှ ၄.၄% အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ပို့ကုန် များပြားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အားနည်းလာခြင်း အခြေအနေကြောင့် တိုးတက်မှုနှုန်း ၂.၂% အထိ ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း နောင်နှစ်များတွင် အာရှ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုမြင့်မားခြင်း၊ ဈေးကျသော ထိုင်းဘတ်ကြောင့် ပို့ကုန် တင်ပို့ရန် အားဖြစ်စေခြင်း၊ နိုင်ငံတွင်း အချို့သော ဧရာမ စီမံကိန်းကြီးများကြောင့် ပြည်တွင်းသုံးစွဲမှု မြင့်တက်လာခြင်း နှင့် ဝန်ကြီးချုပ် [[သက်ဆင် ရှင်နာဝပ်]] ၏ သက်ဆင်နောမစ် ဟုခေါ်သော ပံ့ပိုးမှုများကြောင့် စီးပွားရေး ပြန်လည်တိုးတက် လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၂၊ ၂၀၀၃ နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တို့တွင် နှစ်စဉ် တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ ၅% မှ ၇% အထိ ရှိသည်။ ၂၀၀၅၊ ၂၀၀၆ နှင့် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တို့တွင် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ ၄-၅% ခန့်တွင် ဝဲနေခဲ့သည်။ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ခိုင်မာမှုကျဆင်းလာခြင်းနှင့် ထိုင်းငွေကြေး ပိုမိုခိုင်မာလာခြင်းတို့ကြောင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်းသည် တစ်ဒေါ်လာတွင် ၃၃ ဘတ် အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သက်ဆင်နောမစ်သည် ဝေဖန်မှုများ ခံခဲ့ရသော်လည်း တရားဝင် စာရင်းဇယားများအရ ထိုင်းနိုင်ငံ အီဆန်ဒေသ၏ လူတစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁,၄၇၅ အထိ ၂ ဆကျော်မျှ တိုးတက်လာပြီး တစ်ချိန်တည်းတွင်ပင် ဘန်ကောက်ဧရိယာရှိ ဂျီဒီပီမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇,၉၀၀ မှ ၁၃,၀၀၀ အထိ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Thai northeast vows poll payback to Shinawatra clan|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5iMeE4IHFr1q7Rr-eX5J1UmL3gcZQ?docId=b69c47e3-e4f5-4c32-8679-3d7ce5f040a3|accessdate=8 February 2014|agency=Agence France-Presse|date=31 January 2014|author=Aidan Jones}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ် အဓိက ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် မငြိမ်သက်မှုများနှင့်အတူ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ ယခင် အရပ်သားအစိုးရ လက်အောက် ၅-၇% မှ ၄-၅% အထိ ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများနှင့် စားသုံးသူများ၏ ယုံကြည်မှု ကျဆင်းရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ နိုင်ငံရေး မရေရာမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အိုင်အမ်အက်ဖ်မှ ထိုင်း၏ စီးပွားရေးသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် အနိမ့်ဆုံး ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်း ၀.၁% မှ ၂၀၁၂ တွင် ၅.၅% သို့လည်းကောင်း ၂၀၁၃ တွင် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့လည်းကောင်း တိုးတက်လာနိုင်သည်ဟု ထိုင်းနိုင်ငံတော်ဘဏ်၏ ငွေကြေးပေါ်လစီများနှင့် ယခင် [[ယင်လပ် ရှင်နာဝပ်]] အစိုးရ၏ ငွေကြေးနှိုးဆွမှု အားထုတ်ချက်များပေါ်မူတည်၍ ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052970203960804577243432046066486 |title=Thailand Economy To Rebound Strongly In 2012, |work=The Wall Street Journal |date=24 February 2012 |accessdate=26 April 2012 |author=Phisanu Phromchanya |archivedate=15 October 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015133916/http://www.wsj.com/articles/SB10001424052970203960804577243432046066486 }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလ ၂၂ ရက် စစ်တပ် အာဏာသိမ်းမှု အပြီးတွင် အေအက်ဖ်ပီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သတင်းအေဂျင်စီမှ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်အရ နိုင်ငံသည် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ဖြစ်ရန် တည်းတည်းသာ လိုတော့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထိုဆောင်းပါးအရ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အဖမ်းအဆီးများကို စိုးရိမ်၍ ထိုင်းနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားကြသော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသား ၁၈၀,၀၀၀ ဦး ခန့် အပေါ်တွင် ဦးတည်ရေးသားထားပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီမှ မတ်လ အထိ ၃ လပတ်အတွင်း ထိုင်းစီးပွားရေးသည် ၂.၁% မျှ ကျဆင်းသွားသည့် သတင်းအချက်အလက်ဖြင့် အဆုံးသတ်ထားသည်။<ref>{{cite news|title=Cambodian exodus from Thailand jumps to nearly 180,000|url=http://www.afp.com/en/news/cambodian-exodus-thailand-jumps-nearly-180000|accessdate=17 June 2014|agency=Agence France-Presse|date=17 June 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://archive.today/20140617134545/http://www.afp.com/en/news/cambodian-exodus-thailand-jumps-nearly-180000|archivedate=17 June 2014|df=dmy-all}}</ref> ===ပြည်ပပို့ကုန်နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း=== [[File:Thailand Export Treemap.png|thumb|250px|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များကို အပိုင်းအလိုက် ပြပုံ]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ပို့ကုန်အပေါ်တွင် များစွာ မူတည်နေပြီး ပို့ကုန်များသည် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ ၃ပုံ၂ပုံမျှ ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀၅ ဘီလီယံမျှ တန်ဖိုးရှိသော ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို တင်ပို့ရောင်းချလျက် ရှိသည်။ အဓိကပို့ကုန်များတွင် ဆန်၊ အဝတ်အထည်နှင့် ဖိနပ်၊ ရေထွက်ပစ္စည်းများ၊ ရာဘာ၊ ကျောက်မျက်ရတနာ၊ မော်တော်ကား၊ ကွန်ပျူတာ နှင့် လျှပ်စစ် လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ ပါဝင်သည်။<ref name=CIA /> အဓိက လုပ်ငန်းများတွင် လျှပ်စစ် လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ၊ ပစ္စည်းအစိတ်အပိုင်းများ၊ ကွန်ပျူတာ ပစ္စည်းအစိတ်အပိုင်းများနှင့် ယာဉ်များ ပါဝင်သည်။ ၁၉၉၇-၁၉၉၈ အာရှ ငွေကြေးဂယက်မှ ပြန်လည် အဖတ်ဆည်ရာတွင် အခြားသော အချက်များနှင့် အတူ ပို့ကုန်သည် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် နဝမမြောက် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ <ref name=BkP>{{cite journal | journal = Bangkok Post | title = 2-million milestone edges nearer | url =http://www.bangkokpost.com/business/economics/308171/2-million-milestone-edges-nearer | first = Santan | last = Santivimolnat | publisher = The Post Publishing | date = 18 August 2012 }}</ref><ref>{{cite news|url=http://thailand-business-news.com/business/43750-thailand-poised-to-surpass-car-production-target|title=Thailand poised to Surpass Car Production target|last=Languepin|first=Olivier|date=3 January 2013|work=Thailand Business News|accessdate=20 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130115152809/http://thailand-business-news.com/business/43750-thailand-poised-to-surpass-car-production-target|archivedate=15 January 2013}}</ref><ref name=OICA>{{cite web | title = Production Statistics | publisher = OICA (International Organization of Motor Vehicle Manufacturers) | url = http://oica.net/category/production-statistics/ | accessdate = 26 November 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131106174001/http://www.oica.net/category/production-statistics/ | archivedate = 6 November 2013 }}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကားလုပ်ငန်းမှ နှစ်စဉ် ကားစင်းရေ ၁.၅ သန်းခန့် ထုတ်လုပ်ပြီး အများစုမှာ လုပ်ငန်းသုံး ကားများ ဖြစ်သည်။ <ref name=OICA /> ထိုင်းနိုင်ငံတွင် တပ်ဆင်တည်ဆောက်သော ကားအများစုမှာ နိုင်ငံခြား ထုတ်လုပ်သူများမှ တီထွင်ပြီး လိုင်စင်ယူ လုပ်ကိုင်ကြခြင်း ဖြစ်ကာ အထူးသဖြင့် ဂျပန် နှင့် ကိုရီးယားနိုင်ငံများမှ ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကားလုပ်ငန်းသည် အာဆီယံ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှုဇုန် အား အခွင့်ကောင်းယူ၍ ၎င်းတို့၏ ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ဈေးကွက်ကို ရှာဖွေကြသည်။ ဂျပန် ကုမ္ပဏီ ၅ ခု၊ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီ ၂ ခု နှင့် အိန္ဒိယမှ တာတာ အစရှိသော ထုတ်လုပ်သူ ၈ ဦးသည် ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်း အမိုးဖွင့် ကုန်တင်ယာဉ်များကို ထုတ်လုပ်ကြသည်။ <ref name=Nikkei>{{cite news|last1=Takahashi|first1=Toru|title=Thailand's love affair with the pickup truck|url=http://asia.nikkei.com/magazine/20141127-Abenomics-on-the-ballot/Business/Thailand-s-love-affair-with-the-pickup-truck|accessdate=4 January 2015|work=Nikkei Asian Review|date=27 November 2014|archivedate=3 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103135212/http://asia.nikkei.com/magazine/20141127-Abenomics-on-the-ballot/Business/Thailand-s-love-affair-with-the-pickup-truck}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အမိုးဖွင့် ကုန်တင်ယာဉ် အသုံးအများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်း ယာဉ်အသစ် ရောင်းချမှု၏ ၄၂% မှာ အမိုးဖွင့်ကားများ ဖြစ်သည်။<ref name=Nikkei /> ===ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း=== [[File:Wat Phra Kaew - 1.jpg|thumb|left|[[ဘန်ကောက်မြို့]]၏ တော်ဝင်နန်းတော်ဝင်းရှိ [[ဝတ်ဖရာကဲ|ဝတ်ဖရာကဲကျောင်းတိုက်]]]] [[File:Kinnon Wat Phra Kaew.jpeg|thumb|[[ဝတ်ဖရာကဲ|ဝတ်ဖရာကဲကျောင်းတိုက်]]ရှိ ဒဏ္ဍာရီလာ [[ကိန္နရာ]] ရုပ်တု]] [[File:Airbus A380-841, Thai Airways International AN2253510.jpg|thumb|ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလေကြောင်း [[ထိုင်းအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေကြောင်းလိုင်း|ထိုင်းလေကြောင်းလိုင်း]]မှ [[အဲယားဘတ်စ် A380]]]] ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံ စီးပွားရေး၏ ၆% မျှ ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား အဖွဲ့၏ စာရင်းဇယားအရ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ၌ လာရောက်လည်ပတ်သူ အများဆုံး နိုင်ငံမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီ ဘတ်ငွေ ၁၂ ထရီလီယံ တွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လုပ်ငန်းမှ ရသော ငွေ ၉ ရာခိုင်နှုန်း (ဘတ်ငွေ ၁ ထရီလီယံ ) (၂၀၁၃ ခုနှစ်) မှ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Government moves to head off tourist fears |url=http://www.bangkokpost.com/news/politics/666028/government-moves-to-head-off-tourist-fears|accessdate=24 August 2015|work=Bangkok Post|date=2015-08-24}}</ref>ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ သွယ်ဝိုက်၍ ရရှိသော ငွေကိုပါ ထည့်သွင်းရေတွက်မည် ဆိုပါက ထိုင်းနိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂၀.၂ ရာခိုင်နှုန်း (ဘတ်ငွေ ၂.၄ ထရီလီယံ) အထိ ရှိသည်။ <ref name=WTTC-2014>{{cite book|title=Travel and Tourism, Economic Impact 2014: Thailand|date=2014|publisher=World Travel & Tourism Council|location=London|edition=2014|url=http://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic%20impact%20research/country%20reports/thailand2014.pdf|accessdate=10 March 2015|archive-date=19 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319212933/http://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic%20impact%20research/country%20reports/thailand2014.pdf|url-status=dead}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား အာဏာပိုင် အဖွဲ့က "အံဩဖွယ်ရာ ထိုင်းနိုင်ငံ" ဟူသော ကြွေးကြော်သံကို အသုံးပြု၍ ထိုင်းနိုင်ငံအား နိုင်ငံတကာတွင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် "ထိုင်းဆန်မှုကို ရှာဖွေပါ" ဟူသော ကမ်ပိန်းဖြင့် ထပ်မံအားဖြည့် ခဲ့သည်။<ref name=TAT-History>{{cite news|title=History|url=http://www.tatnews.org/history/|accessdate=7 May 2015|work=TATnews.org|agency=Tourism Authority of Thailand (TAT)|date=2015|archivedate=14 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150414011618/http://www.tatnews.org/history/}}</ref> အာရှမှ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားများသည် ထိုင်းနိုင်ငံအား ဘန်ကောက်မြို့သို့ သွားရောက်ရန်နှင့် ၎င်း၏ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ သမိုင်း၊ သဘာဝနှင့် ယဉ်ကျေးမှု မြင်ကွင်းများကို ကြည့်ရှု လေ့လာရန် အတွက် သွားရောက်ကြသည်။ အနောက်နိုင်ငံများမှ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားများမှာမူ ဘန်ကောက်မြို့နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို လည်ပတ်ရန် အတွက်သာ မကဘဲ တောင်ပိုင်းရှိ ကမ်းခြေများ နှင့် ကျွန်းများသို့ သွားရောက် အပန်းဖြေရန် အတွက်ပါ လာရောက်ကြသည်။ မြောက်ပိုင်းမှာမူ တောတွင်း လမ်းလျှောက်ခြင်း နှင့် စွန့်စား ခရီးသွားခြင်း အတွက် သွားရောက်ရန် နေရာ ဖြစ်ပြီး အမျိုးမျိုးသော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ နှင့် တောအုပ် ထူထပ်သော တောင်ကုန်းများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ လည်ပတ်မှုနည်းသော နေရာမှာ အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ အီဆန် ဒေသ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများ အဆင်ပြေစေရန် အတွက် ထိုင်း အစိုးရမှ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား ရဲတပ်ဖွဲ့ကို တည်ထောင်ထားပြီး အဓိက ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားများ လည်ပတ်ရာ နေရာများတွင် ရဲစခန်းများ ဖွင့်လှစ်ပေးကာ ထိုရဲတပ်ဖွဲ့အတွက် သီးခြား အရေးပေါ် ဖုန်းနံပါတ်လည်း ထားရှိပေးထားသည်။<ref>[http://www.amazing-thailand.com/Police.html Tourist Police in Thailand] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080703161503/http://www.amazing-thailand.com/Police.html |date=3 July 2008 }}. Amazing-Thailand.com. Retrieved on 16 September 2010.</ref> [[File:Thai wiki.JPG|thumb|left|ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြပွဲရှိ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ "အံဩဖွယ်ရာ ထိုင်းနိုင်ငံ" ပြခန်း]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆွဲဆောင်မှုများတွင် ရေငုပ်ခြင်း၊ သဲသောင်ကမ်းခြေများ၊ ရာပေါင်းများစွာသော အပူပိုင်း ကျွန်းများ၊ ညဘက် လည်ပတ်စရာနေရာများ၊ ရှေးဟောင်းသုတေသန နယ်မြေများ၊ ပြတိုက်များ၊ တောင်တန်းဒေသ လူမျိုးစုများ၊ သစ်ပင်ပန်းမန် နှင့် ကျေးငှက်သာရကာများ၊ နန်းတော်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရားပုထိုးများ နှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ များ တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား အများအပြားမှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် နေထိုင်စဉ် အတွင်း သင်တန်းများ တက်ရောက်လေ့ ရှိကြသည်။ ရေပန်းစားသော သင်တန်းများမှာ ထိုင်းအစားအစာ ချက်ပြုတ်နည်း သင်တန်း ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ သင်တန်း နှင့် ရိုးရာ ထိုင်း အနှိပ်ပညာ သင်တန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အမျိုးသား ပွဲတော်များတွင် ထိုင်းနှစ်သစ်ကူး ဆုန်ခရန် သင်္ကြန်ပွဲတော် မှ စ၍ လွိုင်ခရာသောင်ခေါ် မီးမျှောပွဲအထိ ပါဝင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ ဒေသ အလိုက်တွင်လည်း ရိုးရာ ပွဲတော်များ ရှိသည်။ ထင်ရှားသော ပွဲတော်များမှာ ဆူရင်ဒေသရှိ ဆင်ပွဲတော်၊ ယာဆိုသုန် ဒေသရှိ ဒုံးပျံပွဲတော် နှင့် ဒန်ဆိုင်းရှိ ပီးကသွန်ခေါ် သရဲပွဲတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုင်းရိုးရာ ဟင်းလျာများသည် လတ်ဆတ်သော ပရဆေးပင်များနှင့် ဟင်းခပ်အမွေးအကြိုင်များကို အသုံးပြုမှုကြောင့် ကမ္ဘာအနှံ့တွင် ကျော်ကြားသည်။ ဘန်ကောက်ရှိ ကုန်တိုက်ကြီးများတွင် နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသခံ အမှတ်တံဆိပ် အမျိုးမျိုးတို့ကို ဝယ်ယူရရှိနိုင်သည်။ မြို့တော်၏ မြောက်ဘက်တွင် ဘီတီအက်စ် ခေါ် မိုးပျံရထားနှင့် မြေအောက်ရထားတို့ဖြင့် သွားရောက်နိုင်သော ချပ်တူချပ် စနေတနင်္ဂနွေ ဈေးရှိသည်။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ဈေးပင် ဖြစ်နိုင်ပြီး အိမ်သုံး ပစ္စည်းမှ စ၍ အသက်ရှင်သော (တစ်ခါတရံ မျိုးသုဉ်းလုနီးဖြစ်သော) တိရစ္ဆာန်များ ကို ဝယ်ယူရရှိနိုင်သည်။ <ref>[http://cms.iucn.org/index.cfm?uNewsID=850 IUCN – Home] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111003191229/http://cms.iucn.org/index.cfm?uNewsID=850 |date=3 October 2011 }}. Cms.iucn.org (24 April 2008). Retrieved on 16 September 2010.</ref> ပရာတူနမ်ဈေးတွင် အဝတ်အထည် နှင့် ပတ်သက်သော ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချသည်။ ဆီလုံ ရပ်ကွက်နှင့် ခေါက်ဆန်လမ်းရှိ ညဈေးများမှာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ အတွက် ရည်ရွယ် ဖွင့်လှစ်ထားပြီး တီရှပ်၊ လက်မှုပစ္စည်းများ၊ နာရီ အတု နှင့် နေကာမျက်မှန် များ စသည်တို့ကို ရောင်းချသည်။ ဘန်ကောက်မြို့ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဒမ်မနန် ဆာဒူဝပ် ကဲ့သို့သော ရေပေါ်ဈေးများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း ချင်းမိုင်မြို့ သို့ လည်ပတ်ရာတွင် မြို့ဟောင်းအတွင်းရှိ ရာချာဒါမနမ် လမ်းမပေါ်တွင် တည်ခင်းသော တနင်္ဂနွေ လမ်းလျှောက် ညနေ လမ်းဘေးဈေး သည် ဈေးဝယ်ရန် အတွက် ရည်ညွှန်းကြသော နေရာ ဖြစ်သည်။ ထိုဈေးမှ ဒေသခံများ နှင့် နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင်မှု ပေးနိုင်သည်။ ချင်းမိုင် ညဈေးမှာ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားများအတွက် ဦးတည်ရောင်းချသော ဈေးဖြစ်ပြီး မြို့ရိုးဟောင်းနေရာ၏ အရှေ့ဘက်ရှိ တိုက်အချို့မှစ၍ မြစ် အထိ ဖြန့်ကျက် တည်ရှိသည်။ [[File:Historic City of Ayutthaya-111233.jpg|thumb|[[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]] ဖြစ်သော အယုဓျာ သမိုင်းဝင် ဥယျာဉ်မှ ဗုဒ္ဓ၏ ဦးခေါင်းတော် ဝပ် မဟာသပ်]] ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းနှင့် လိင်မှုဆိုင်ရာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာလည်း ထိုင်းနိုင်ငံစီးပွားရေး၏ တရားဝင် မကြေညာသော်လည်း လူအများသိကြသည့် အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံအား ပြည်ပရှိ အထူးအဆန်း အနေနှင့် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားများအား ဆွဲဆောင်သည့် ကမ်ပိန်းလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>Ocha, Witchayanee. "Transsexual emergence: gender variant identities in Thailand." ''Culture, Health & Sexuality''14.5 (2012): 563–75. Web.</ref> ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်သည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် ပေါင်းစပ်လိုက်ပြီး ငွေကြေးဖြင့် မြူဆွယ်မှုများ ရှိလာသည့် အခါတွင် ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်း နှင့် လိင်မှုဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတို့သည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေသော ခန့်မှန်းမှု တစ်ခု အရ နှစ်စဉ် ထိုလုပ်ငန်းမှ ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၃ ဘီလီယံ အထိ သို့မဟုတ် ထိုင်း စီးပွားရေး၏ ၃% အထိ ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်း ထားသည်။ <ref name="legal">[http://www.theage.com.au/articles/2003/11/26/1069825832486.html?oneclick=true Thailand mulls legal prostitution.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110616233250/http://www.theage.com.au/articles/2003/11/26/1069825832486.html?oneclick=true|date=16 June 2011}} ''[[The Age]]'', 26 November 2003</ref> ချူလာလောင်ကောင်း တက္ကသိုလ်မှ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ တရားမဝင် စီးပွားရေး အပေါ်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော သုတေသန တစ်ခု အရ ၁၉၉၃ မှ ၁၉၉၅ ခုနှစ် အတွင်း ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂.၇% ခန့် ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref>Pasuk Phongpaichit [http://pioneer.netserv.chula.ac.th/~ppasuk/illegaleconomy.doc Thailand's illegal economy and public policy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429011951/http://pioneer.netserv.chula.ac.th/~ppasuk/illegaleconomy.doc |date=29 April 2011 }}. Seminar paper delivered at the Centre of Southeast Asian Studies, Kyoto University, Nov 1999</ref> ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားတို့၏ သုံးစွဲငွေ အနည်းဆုံး ၁၀% သည် လိင်မှုဆိုင်ရာ ဖျော်ဖြေရေး လုပ်ငန်းတွင် အသုံးပြုမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|last1=Martin|first1=Lorna|title=Paradise Revealed|url=http://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2006/01/25/2003290710/4|website=Taipei Times|accessdate=29 January 2015|archivedate=2 December 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141202022539/http://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2006/01/25/2003290710/4}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် လိင်ပြောင်းလဲရန် အတွက် ခွဲစိပ်ကုသရာတွင် ထိပ်တန်းမှ ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် စာရင်းဇယားအရ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆေးကုသမှုဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် နှစ်စဉ် ခရီးသည် ၂.၅ သန်းကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည် ဟု သိရသည်။ <ref>Finch, Steve. "Thailand top destination for medical tourists." ''CMAJ : Canadian Medical Association Journal''. Canadian Medical Association, 07 Jan. 2014. Web. 1 Mar. 2017.</ref> ၁၉၈၅ မှ ၁၉၉၀ အတွင်း နိုင်ငံခြားမှ နပုလ္လိင် ၅% လျှင် လိင်ပြောင်းလဲရန် ခွဲစိတ်ကုသမှု အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ လာရောက်ကြသည်။ ၂၀၁၀ မှ ၂၀၁၂ အတွင်းတွင် နိုင်ငံခြားမှ နပုလ္လိင် ၉၀% ကျော် လိင်ပြောင်းလဲရန် အတွက် ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရန် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ လာရောက်ကြသည် ဟု သိရသည်။ <ref>Chokrungvaranont, Prayuth, Gennaro Selvaggi, Sirachai Jindarak, Apichai Angspatt, Pornthep Pungrasmi, Poonpismai Suwajo, and Preecha Tiewtranon. "The Development of Sex Reassignment Surgery in Thailand: A Social Perspective." ''The Scientific World Journal''. Hindawi Publishing Corporation, 2014. Web. 23 Mar. 2017.</ref> {{Clear}} ===စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်း=== [[File:Rice farmers Mae Wang Chiang Mai Province.jpg|thumb|300px|ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆန်တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုင်းအလုပ်သမားထု၏ ၄၉% သည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍတွင် လုပ်ကိုင်လျက် ရှိကြသည်။<ref name=ODI1 />]] ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အလုပ်သမားထု၏ ၄၉% သည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍတွင် လုပ်ကိုင်လျက် ရှိကြသည်။ <ref name=ODI1 /> ၁၉၈၀ ခုနှစ်က ၇၀% မျှ လုပ်ကိုင်ကြသော်လည်း ယခု လျော့ကျသွားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆန်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အရေးပါသော သီးနှံဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆန်တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင်မှ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့ နောက်သို့ ရောက်ခဲ့သည်။ <ref>International Grains Council. [http://www.igc.int/en/downloads/gmrsummary/gmrsumme.pdf "Grain Market Report (GMR444)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140702110607/http://www.igc.int/en/downloads/gmrsummary/gmrsumme.pdf |date=2 July 2014 }}, London, 14 May 2014. Retrieved 13 June 2014.</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် [[မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ]] အတွင်း စိုက်ပျိုးနိုင်သော မြေ အများဆုံး ရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၂၇.၂၅% ရှိသည်။ <ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html |title=CIA World Factbook – Greater Mekong Subregion |publisher=Cia.gov |accessdate=3 November 2011 |archivedate=26 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140326095031/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html }}</ref> စိုက်ပျိုးနိုင်သော မြေများထဲမှ ၅၅ % ကို ဆန်စိုက်ပျိုးရန် အတွက် အသုံးချထားသည်။ <ref name=IRRI_Thailand>{{cite web|url=http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080327095326/http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp |archivedate=27 March 2008 |title=Rice Around The World. Thailand |publisher=Irri.org |accessdate=25 April 2010}}</ref> စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍသည် လုပ်အားကို အဓိက အသုံးချသော အလုပ် အဖြစ်မှ စက်မှုအားကို အသုံးချပြီး ပိုမို၍ ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်သော ကဏ္ဍ အဖြစ် ပြောင်းလဲလျက် ရှိသည်။ <ref name=ODI1>Henri Leturque and Steve Wiggins 2010. [http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth Thailand's progress in agriculture: Transition and sustained productivity growth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427222924/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth |date=27 April 2011 }}. London: Overseas Development Institute</ref>၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၃ ခုနှစ်အတွင်း စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍသည် တစ်နှစ်လျှင် ၄.၁% တိုးတက်လျက် ရှိပြီး ၁၉၈၃ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်ကြားတွင် ၂.၂% မျှ ဆက်လက်တိုးတက်လျက် ရှိသည်။<ref name=ODI1 /> စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးမှ ဂျီဒီပီတွင် ပါဝင်မှုနှုန်း ကျဆင်းလျက် ရှိပြီး ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို တင်ပို့ရောင်းချခြင်းမှာ မြင့်တက်လျက် ရှိသည်။ == အခြေခံ အဆောက်အအုံများ == === သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး === ထိုင်းနိုင်ငံ၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍတွင် [[မီးရထား]]၊ လမ်းနှင့် လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးစနစ်များ ပါဝင်သည်။ ==== မီးရထားပို့ဆောင်ရေး ==== {{See also|ဘန်ကောက် မိုးပျံရထား|ဆူခုမ်ဝစ်လိုင်း|စီလုမ်လိုင်း|label 1=အပြာရောင်လိုင်း (ဘန်ကောက်)}} ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားမီးရထားလမ်းကြောင်းအားလုံးကို [[ထိုင်းနိုင်ငံမီးရထားလုပ်ငန်း]] (State Railway of Thailand - SRT) က လည်ပတ်သည်။ မြို့ကြီးများအကြား ပြေးဆွဲသော ခရီးသည်တင် မီးရထားများအတွက် အဓိကဘူတာကြီးများမှာ ခရွန်တေ့ပ် အဖီဝပ် ဗဟိုဘူတာကြီး (Krung Thep Aphiwat Central Terminal) နှင့် ဘန်ကောက် (ဟွာလမ်ဖုန်) (Bangkok (Hua Lamphong)) ဘူတာတို့ ဖြစ်သည်။ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးအတွက် အဓိကဘူတာများမှာ ဖာဟွန်ယိုထင် (Phahonyothin) နှင့် အိုင်စီဒီ လတ်ကရာဘန်း (ICD Lat Krabang) တို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်အထိ SRT တွင် ၄,၅၀၇ ကီလိုမီတာ (၂,၈၀၁ မိုင်) ရှည်လျားသော မီးရထားလမ်းများရှိပြီး ၎င်းအားလုံးသည် မီတာဂေ့ချ် (meter gauge) ဖြစ်သည်။ မီးရထားလမ်းအများစု (၂,၇၀၂.၁ ကီလိုမီတာ) သည် တစ်လမ်းသွားဖြစ်သော်လည်း ဘန်ကောက်ဝန်းကျင်ရှိ အရေးပါသော အပိုင်းအချို့မှာ နှစ်လမ်းသွား (၁,၂၃၄.၉ ကီလိုမီတာ သို့မဟုတ် ၇၆၇.၃ မိုင်) သို့မဟုတ် သုံးလမ်းသွား (၁၀၇ ကီလိုမီတာ သို့မဟုတ် ၆၆ မိုင်) ဖြစ်ပြီး တိုးချဲ့ရန် အစီအစဉ်များလည်း ရှိသည်။.<ref>{{Cite web|last=Thongkamkoon|first=Chaiwat|date=17 November 2017|title=25601124-RaiwalDevOTP.pdf|url=https://www.otp.go.th/uploads/tiny_uploads/PDF/2560-11/25601124-RaiwalDevOTP.pdf|access-date=3 January 2024|website=Office of Transport and Traffic Policy and Planning}}{{Dead link|date=March 2024|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref><ref>{{Cite web|last=Thongkamkoon|first=Chaiwat|title=PowerPoint Presentation|url=https://www.boi.go.th/upload/content/Infrastructure%20Development%20Plan%20by%20Mr.%20Chaiwat%20Thongkamkoon%20(EN)_5b7f83df1eff2.pdf|access-date=3 January 2024|website=Thailand Board of Investment|archive-date=3 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240103133819/https://www.boi.go.th/upload/content/Infrastructure%20Development%20Plan%20by%20Mr.%20Chaiwat%20Thongkamkoon%20(EN)_5b7f83df1eff2.pdf|url-status=live}}</ref> [[ဘန်ကောက်မြို့]]ရှိ မီးရထားပို့ဆောင်ရေးတွင် ခရီးရှည်ဝန်ဆောင်မှုများလည်း ပါဝင်သည်။ မြို့တော်တွင် အမြန်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး မီးရထားစနစ် လေးမျိုးရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ [[ဘန်ကောက် မိုးပျံရထား|ဘီတီအက်စ်]]မိုးပျံရထား (BTS Skytrain)၊ အမ်အာရ်တီ (MRT)၊ အက်စ်အာရ်တီလိုင်းများ (SRT Red Lines) နှင့် လေဆိပ်မီးရထားလိုင်း (Airport Rail Link) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite journal|last=Malaitham|first=Sathita|date=2013|title=A Study Of Urban Rail Transit Development Effects In Bangkok Metropolitan Region|url=https://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/180485/2/dkogk03781.pdf|journal=Kyoto University}}</ref> ဘန်ကောက်တွင် ယခင်က Lavalin Skytrain နှင့် Bangkok Elevated Road and Train System ကဲ့သို့သော အမြန်ရထားစီမံကိန်း နှစ်ခု ပျက်ကွက်ခဲ့ဖူးသော်လည်း၊ ၁၉၉၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဘန်ကောက်မြို့တော်ဧရိယာအတွက် လူထုအမြန်ပို့ဆောင်ရေး မာစတာစီမံကိန်း (Mass Rapid Transit Master Plan in Bangkok Metropolitan Region) ကို ကက်ဘိနက်က အတည်ပြုခဲ့ပြီး ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှစ၍ ယနေ့အထိ အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသည်။<ref name="adjustplan">{{cite web|script-title=th:เส้นทางปรับแผนรถไฟฟ้า|url=http://www.otp.go.th/th/Bkk_mrt/adjustplan.php|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110102075809/http://www.otp.go.th/th/Bkk_mrt/adjustplan.php|archive-date=2 January 2011|access-date=16 January 2012|work=Mass Rapid Transit Master Plan in Bangkok Metropolitan Region website|publisher=Office of Transport and Traffic Policy and Planning|language=th}}</ref> ==== လမ်းပို့ဆောင်ရေး ==== ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၃၉၀,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၂၄၀,၀၀၀ မိုင်) ရှည်လျားသော အဝေးပြေးလမ်းမကြီးများ ရှိသည်။ <ref>{{Cite news|last=Janssen|first=Peter|date=23 January 2017|title=Thailand's expanding state 'threatens future growth'|work=Nikkei Asian Review|url=http://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/Thailand-s-expanding-state-threatens-future-growth|url-status=live|access-date=23 January 2017|archive-url=https://archive.today/20211124094900/https://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/Thailand-s-expanding-state-threatens-future-growth|archive-date=24 November 2021}}</ref>၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လမ်းပေါင်း ၄၆၂,၁၃၃ ခုကျော်နှင့် မှတ်ပုံတင်ထားသော ယာဉ်အစီးရေ ၃၇ သန်းကျော်ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် မော်တော်ဆိုင်ကယ်အစီးရေ သန်း ၂၀ ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite news|date=19 January 2017|title=Life and death on Thailand's lethal roads|publisher=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-38660283|url-status=live|access-date=17 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015221844/https://www.bbc.com/news/world-asia-38660283|archive-date=15 October 2019}}</ref>လမ်းကြောင်းမခွဲထားသော နှစ်လမ်းသွား အဝေးပြေးလမ်းမအများအပြားကို လေးလမ်းသွား အဝေးပြေးလမ်းမများအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ဘန်ကောက်မြို့တော်ဧရိယာအတွင်းတွင် ထိန်းချုပ်ဝင်/ထွက်နိုင်သော အဝေးပြေးလမ်းမများစွာ ရှိသည်။ ဘန်ကောက်မှသာလျှင် လမ်းကြောင်း ၁၁၄ ခုပေါ်တွင် အများပြည်သူသုံး ဗင်ကား ၄,၁၂၅ စီး ပြေးဆွဲလျက်ရှိသည်။<ref>{{Cite news|last=Mahittirook|first=Amornrat|date=7 November 2016|title=Public vans likely to offer 10% fare cut|work=Bangkok Post|url=http://www.bangkokpost.com/business/tourism-and-transport/1128693/public-vans-likely-to-offer-10-fare-cut|access-date=7 November 2016|archive-date=28 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240328151333/https://www.bangkokpost.com/business/general/1128693/public-vans-likely-to-offer-10-fare-cut|url-status=live}}</ref> အခြားလမ်းပို့ဆောင်ရေးပုံစံများတွင် တုတုများ (tuk-tuks)၊ တက္ကစီများ (၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံတစ်ဝန်း မှတ်ပုံတင်ထားသော တက္ကစီ ၈၀,၆၄၇ စီးကျော်ရှိသည်)<ref>{{Cite news|date=14 November 2018|title=The meter is ticking|work=Bangkok Post|department=Opinion|url=https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1575514/the-meter-is-ticking|url-status=live|access-date=14 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20200606194211/https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1575514/the-meter-is-ticking|archive-date=6 June 2020}}</ref>၊ ဗင်ကားများ (မီနီဘတ်စ်)၊ မော်တော်ဆိုင်ကယ်တက္ကစီများနှင့် ဆောင်းထယ်များ (songthaews) တို့ ပါဝင်သည်။ ==== လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး ==== ၂၀၁၂ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လေယာဉ်ပြေးလမ်းခင်းထားသော လေဆိပ် ၆၃ ခုအပါအဝင် လေဆိပ် ၁၀၃ ခုနှင့် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း ၆ ခု ရှိသည်။ နိုင်ငံအတွင်း အလုပ်အများဆုံးလေဆိပ်မှာ ဘန်ကောက်မြို့ရှိ [[သုဝဏ္ဏဘူမိလေဆိပ်]] (Suvarnabhumi Airport) ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Bangkok Suvarnabhumi Airport – FNM2024|url=https://www.fnm2024.com/getting-there/bangkok-suvarnabhumi-airport/|access-date=2024-05-19|language=en-US}}</ref> ===စွမ်းအင်=== ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှု၏ ၇၅% မှာ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကို အသုံးချ ထားသည်။<ref name="Energy Security">{{cite web|title=International Index of Energy Security Risk|url=http://www.energyxxi.org/sites/default/files/pdf/InternationalIndex-Final2013.pdf|website=Institute for 21st Century Energy|publisher=Institute for 21st Century Energy|accessdate=14 September 2014|year=2013|archivedate=4 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150104014043/http://www.energyxxi.org/sites/default/files/pdf/InternationalIndex-Final2013.pdf}}</ref> ကျောက်မီးသွေးသုံး ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများမှ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ၂၀% ကို ထပ်မံထုတ်လုပ်ပေးပြီး ကျန်ရှိနေသော အပိုင်းအတွက် ဇီဝလောင်စာ၊ ရေအားလျှပ်စစ် နှင့် ဇီဝဓာတ်ငွေ့ တို့မှ ဖြည့်စွမ်းပေးသည်။<ref name="Energy Security" /> ထိုင်းနိုင်ငံသည် ပြည်တွင်း သုံးစွဲနေသော ရေနံ၏ ၃ ပုံ ၁ပုံခန့်ကို ထုတ်လုပ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ အတွင်း ဒုတိယမြောက် ရေနံတင်သွင်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ များပြားစွာ ထုတ်လုပ်သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အရင်းအမြစ် အနေနှင့် ၁၀ ထရီလီယံ ကုဗပေခန့် ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှားပြီးလျှင် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ကျောက်မီးသွေး ထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်သော်လည်း ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် လိုအပ်သော ကျောက်မီးသွေးကို တင်သွင်းရသည်။ == လူဦးရေ == ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ လူဦးရေ ၆၈,၈၆၃,၅၁၄ ဦးမျှ ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ကျေးလက်နေထိုင်သူ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရာ ဒေသများဖြစ်သော အလယ်ပိုင်း၊ အရှေ့မြောက်ပိုင်း နှင့် မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် စုစည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၀ ခုနှစ်၌ မြို့ပြနေလူဦးရေ ၄၅.၇% မျှ ရှိပြီး အများစုမှာ ဘန်ကောက် မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသတွင် စုစည်းလျက် ရှိသည်။ အစိုးရမှ ကြီးမှူးပြုလုပ်သော မိသားစု စီမံကိန်း အစီအစဉ်အရ ၁၉၆၀ တွင် လူဦးရေတိုးနှုန်း ၃.၁% မျှ ရှိသော်လည်း ယနေ့တွင် ၀.၄% မျှသာ ရှိတော့သည်။ ၁၉၇၀ တွင် အိမ်ထောင်စု တစ်ခုလျှင် လူဦးရေ ၅.၇ ဦးမျှ ပျမ်းမျှ နေထိုင်ကြသော်လည်း ၂၀၁၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ အိမ်ထောင်စု တစ်ခု၏ ပျမ်းမျှ အရွယ်အစားမှာ ၃.၂ ဦးမျှသာ ရှိတော့သည်။ ===လူမျိုးများ=== [[File:Wat phra mahathat woramahawihan nakhon si thammarat.jpg|thumb|ဝပ် ဖရာ မဟာသက်၏ ဟဲဖာခွန်သက်ပွဲတော်အတွင်း စီတန်းလှည့်လည်နေပုံ]] ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသားများသည် ထိုင်းလူဦးရေ၏ ၉၅.၉% မျှ ရှိသည်။ ကျန်ရှိနေသာ ၄.၁% တွင် မြန်မာနွယ်ဝင် ၂.၀% ၊ အခြား ၁.၃% နှင့် မသိရှိသော လူမျိုး ၀.၉% မျှ ရှိသည်။<ref name=CIA /> ၂၀၁၁ ခုနှစ် ထိုင်းအစိုးရမှ ကုလသမဂ္ဂ လူမျိုးအပေါ်မူတည်၍ နည်းမျိုးစုံဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ပပျောက်ရေး ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် နှင့် ပတ်သက်သော ကော်မတီသို့ ပေးပို့သော အစီရင်ခံစာအရ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လူမျိုးပေါင်း ၆၂ မျိုးအား တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ မဟီဒေါ တက္ကသိုလ်၏ ၁၉၉၇ ခုနှစ် "ထိုင်းနိုင်ငံ လူမျိုးဘာသာစကားဆိုင်ရာ မြေပုံ" ပါ အချက်အလက်အရ<ref name="EMT">{{cite book|title=Ethnolinguistic Maps of Thailand|date=2004|publisher=Office of the National Culture Commission|url=http://www.newmandala.org/wp-content/uploads/2015/05/Thailand-Ethnolinguistic-Maps.pdf|accessdate=8 October 2016|language=Thai|archive-date=9 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009124208/http://www.newmandala.org/wp-content/uploads/2015/05/Thailand-Ethnolinguistic-Maps.pdf|url-status=live}}</ref> ဗဟိုထိုင်းလူမျိုး သန်း ၂၀ နှင့် ခိုရတ်ထိုင်းလူမျိုး ၆၅၀,၀၀၀ ဦး တို့ ပူးပေါင်း၍ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ ၆၀,၅၄၄,၃၉၇ ဦးတွင်<ref>World Bank Group. (n.d.). Population, total [Thailand]. Washington, DC: Author. http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL?locations=TH {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161013071134/http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL?locations=TH |date=13 October 2016 }}</ref> ခန့်မှန်းခြေ ထိုင်းလူမျိုး ၂၀,၆၅၀,၀၀၀ ဦး (၃၄.၁ ရာခိုင်နှုန်း) မျှ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ထိုင်းနိုင်ငံ အစီရင်ခံစာတွင် တောင်တန်းဒေသနေ ပြည်သူများ ("တောင်တန်းလူမျိုးစုများ") နှင့် အရှေ့မြောက်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများကို ဖော်ပြထားပြီး မဟီဒေါ တက္ကသိုလ်၏ လူမျိုးဘာသာစကား ဆိုင်ရာ မြေပုံ ပါ အချက်အလက်များကို အဓိက မှီငြမ်းထားသည်။<ref name="EMT" /> ထို့အတွက်ကြောင့် အရှေ့မြောက်ဒေသရှိ လူဦးရေ ၃.၂၈၈ သန်းကို အမျိုးအစားခွဲခြား၍ မရပေ။ အခြား လူဦးရေနှင့် လူမျိုးစုပေါင်း ၁၉၉၇ ခန့်တွင် လူဦးရေ အနည်းငယ်သာ ရှိသည်။ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် စီပါက (က) လာအိုလူမျိုး ၁၅,၀၈၀,၀၀၀ (၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်း) တွင် ထိုင်းလာအို ၁၄ သန်း နှင့် အခြား လူနည်းစု လာအိုလူမျိုးများ ဖြစ်ကြသော ထိုင်းလွေလူမျိုး (၄ သိန်းမှ ၅ သိန်းခန့်) ၊ လာအိုလုံ လူမျိုး(၃၅၀,၀၀၀) ၊ လာအို ဝရမ်/ကလန် (၂၀၀,၀၀၀)၊ လာအိုခရမ် (၉၀,၀၀၀) ၊ လာအိုငေါ (၃၀,၀၀၀) နှင့် လာအိုတီ (၁၀,၀၀၀) ဦး (ခ) ခွန်မောင်း ၆ သန်း (၉.၉ ရာခိုင်နှုန်း မြောက်ထိုင်း ဟုလည်းခေါ်သည်)၊ (ဂ) ပက်ထိုင်း ၄.၅ သန်း (၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ၊ တောင်ထိုင်းဟုလည်း ခေါ်သည်)၊ (ဃ) ခမာလျူ ၁.၄သန်း (၂.၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ မြောက်ခမာဟုလည်း ခေါ်သည်။) (င) မလေးလူမျိုး ၉၀၀,၀၀၀ (၁.၅ ရာခိုင်နှုန်း) ၊ (စ) ငေါလူမျိုး ၅၀၀,၀၀၀ (၀.၈ ရာခိုင်နှုန်း) ၊ (ဆ) ဖူထိုင်း ၄၇၀,၀၀၀ (ဇ)ကိုင်/ကွေ ၄၀၀,၀၀၀ (ဆွေဟုလည်း ခေါ်သည်) (၀.၇ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် (ဈ) ကရင် ၃၅၀,၀၀၀ ဦး (၀.၆ ရာခိုင်နှုန်း တို့ဖြစ်ကာ <ref name="CERD/C/THA/1-3" /> တရုတ်မှ ဆင်းသက်သည်မှာ ထင်ရှားသော ထိုင်းတရုတ်လူမျိုး မှာ လူဦးရေ၏ ၁၄% ရှိပြီး <ref name="West794">{{citation |author=Barbara A. West |title=Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania |publisher=Facts on File |year=2009 |page=794|isbn=1-4381-1913-5}}</ref>တရုတ်သွေးစပ်သော ထိုင်းလူမျိုးမှာ လူဦးရေ၏ ၄၀% <ref name="Theraphan" /> ရှိသည်။ ထိုင်းမလေးလူမျိုးမှာ လူဦးရေ၏ ၃% မျှ ရှိပြီး ကျန်ရှိနေသော သူများမှာ မွန်လူမျိုး၊ ခမာလူမျိုးနှင့် အမျိုးမျိုးသော တောင်တန်းလူမျိုးစုများ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံ၏ ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ ထိုင်းဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး အဓိက ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာမှာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဖြစ်ကာ လူဦးရေ၏ ၉၅% ခန့် ကိုးကွယ်ကြသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသော မြန်မာနိုင်ငံ၊ လောနိုင်ငံ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတို့အပြင် နီပေါနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံများမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများပြားလာသဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံသားမဟုတ်သော လူဦးရေမှာ ၃.၅ သန်း အထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၂ သန်းမျှသာ ရှိကာ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ၁.၃ သန်းသာ ရှိသည်။ <ref>[http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=84844 Thailand: Burmese migrant children missing out on education]. IRIN Asia. 15 June 2009. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120227185950/http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=84844 |date=27 February 2012 }}</ref> ဗြိတိသျှလူမျိုး ၄၁,၀၀၀ ခန့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite news|last1=McGeown|first1=Kate|title=Hard lessons in expat paradise|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/6176647.stm|accessdate=1 March 2015|publisher=BBC News|date=14 December 2006|archivedate=11 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511185032/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/6176647.stm}}</ref> ===လူဦးရေ အများဆုံး မြို့များ=== {{ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}} ===ဘာသာစကားများ === ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ [[ထိုင်းဘာသာစကား]] ဖြစ်သည်။ ထိုင်းဘာသာစကားသည် တိုင်း-ကဒိုင်း ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး လောဘာသာစကား၊ မြန်မာနိုင်ငံမှ ရှမ်းဘာသာစကား နှင့် တရုတ်နယ်စပ်တောင်ပိုင်းရှိ ဟိုင်နန်ပြည်နယ် နှင့် ယူနန်ပြည်နယ်တို့တွင် အသုံးပြုသော လူနည်းစု အသုံးပြုကြသည့် ဘာသာစကားများနှင့် နီးစပ်စွာ ဆင်တူသည်။ ပညာသင်ကြားရေး နှင့် အစိုးရ လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသော အဓိက ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ပြောဆိုကြသည်။ စံနှုန်းအနေနှင့် အလယ်ပိုင်း ထိုင်းလူမျိုးတို့ အသုံးပြုသော ဒေသသုံး ဘာသာစကား ကို အသုံးပြုကြပြီး ထိုင်း အက္ခရာကို အသုံးပြု ရေးသားကြသည်။ ထိုင်းအက္ခရာသည် အဘူဂီဒါ အရေးအသားအမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး ခမာအက္ခရာမှ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ထိုင်းအစိုးရမှ ကုလသမဂ္ဂ လူမျိုးအပေါ်မူတည်၍ နည်းမျိုးစုံဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ပပျောက်ရေး ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် နှင့် ပတ်သက်သော ကော်မတီသို့ ပေးပို့သော အစီရင်ခံစာအရ ဘာသာစကား ၆၂ မျိုးကို တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုထားသည်။ ထိုအစီရင်ခံစာတွင် လူမျိုးဘာသာစကား ဆိုင်ရာ ပုံစံကို အခြေခံထားပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ တရားရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ အခွင့်အရေးနှင့် လွတ်လပ်မှု မြှင့်တင်ရေး ဌာနတွင် ရရှိနိုင်သည်။ <ref name="CERD/C/THA/1-3">{{cite book|title=International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination; Reports submitted by States parties under article 9 of the Convention: Thailand|date=28 July 2011|publisher=United Nations Committee on the Elimination of Racial Discrimination|url=http://www.rlpd.go.th/rlpdnew/images/rlpd_1/HRC/CERD%201_3.pdf|accessdate=8 October 2016|language=English with appended Thai government translation|archive-date=9 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009184727/http://www.rlpd.go.th/rlpdnew/images/rlpd_1/HRC/CERD%201_3.pdf|url-status=dead}}</ref>တောင်ထိုင်း ဘာသာစကားကို တောင်ပိုင်းခရိုင်များတွင် ပြောဆိုကြပြီး မြောက်ထိုင်းဘာသာစကားကို ယခင် သီးခြားနိုင်ငံဖြစ်သည့် လန်နနိုင်ငံတော်၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ခဲ့သော ခရိုင်များတွင် ပြောဆိုကြသည်။ နိုင်ငံတော် လူဦးရေ စာရင်းတွင်မူ ထိုင်းတော်ဝင်အစိုးရ၏ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာတွင် ပါဝင်သော ဘာသာစကား ၆၂ မျိုးလုံးကို အသိအမှတ်ပြုမထားဘဲ ထိုင်းဘာသာကွဲ ၄ မျိုးကိုသာ ဖော်ပြထားပြီး ထိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများ ခွဲခြားမှုနှင့် တိုက်ဆိုက်နေသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အသုံးအများဆုံး လူနည်းစု ဘာသာစကားမှာမှာ အရှေ့မြောက် ခရိုင်များတွင် ပြောဆိုကြသော အီဆန်ဘာသာစကား၏ လောဒေသသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ထိုင်းဒေသသုံး ဘာသာစကားဟု တခါတရံ ယူဆကြသော်လည်း အမှန်တကယ်တွင်မူ လောဒေသသုံး ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ထိုဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြသော ဒေသမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ လောဘုရင့်နိုင်ငံဖြစ်သော လန်ဆန်နိုင်ငံ၏ တစိတ်တဒေသ ဖြစ်ခဲ့သည်။ တောင်ဘက်စွန်းပိုင်းတွင်မူ မလေး မွတ်စလင်များက ကလန်တန်-ပဌာနီ ဘာသာစကားကို အဓိက အသုံးပြုကြသည်။ ထိုင်းတရုတ်လူမျိုးများသည် တရုတ်စကား မျိုးစုံကို ပြောဆိုကြပြီး တီယိုချူး ဒေသသုံးဘာသာစကားကို အများဆုံး အသုံးပြုကြသည်။ လူမျိုးစု ဘာသာစကားမျိုးစုံကိုလည်း ပြောဆိုကြပြီး ၎င်းတို့တွင် အော်စထရိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သော မွန်၊ခမာ၊ ဗီယက်၊ မလာဘရီ နှင့် အော်ရန်အက်စလီ ၊ အော်စထရိုနီးရှန်း ဘာသာစကားများ ဖြစ်ကြသော ချန် နှင့် မိုကန်၊ တရုတ်-တိဘက်ဘာသာစကားများ ဖြစ်ကြသော လာဝါ၊အခါ နှင့် ကရင်၊ အခြား တိုင်း ဘာသာစကားများ ဖြစ်ကြသော တိုင်းယို၊ ဖူထိုင်း နှင့် ဆယက် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မုံဘာသာစကားမှာ မုံ-မျန် ဘာသာစကားများတွင် ပါဝင်ပြီး ယခုအခါ ၎င်းဘာသာ သီးခြား ဘာသာစကား မိသားစု အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသည် ကျောင်းများတွင် မသင်မနေရ ဘာသာစကား ဖြစ်သော်လည်း ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောတတ်သူ နည်းပါးပြီး အထူးသဖြင့် မြို့ကြီးများ၏ ပြင်ပတွင် ပြောတတ်သူ အလွန်နည်းပါးသည်။ ===ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု=== {{bar box |title=ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ ၂၀၁၀ <ref name=CIA /><ref name="US Department of State, Thailand">{{cite web |url=https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71359.htm |title=US Department of State, Thailand |publisher=State.gov |accessdate=25 April 2010 |archivedate=12 April 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100412115209/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71359.htm }}</ref> |titlebar=#ddd |left1=ဘာသာတရား |right1=ရာခိုင်နှုန်း |float=right |bars= {{bar percent|[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]|orange|93.2}} {{bar percent|[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]|green|4.9}} {{bar percent|[[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]|red|0.9}} {{bar percent|[[ဟိန္ဒူဘာသာ]]|yellow|0.1}} {{bar percent|ဘာသာမဲ့|grey|0.3}} }} ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အဓိက ကိုးကွယ်သော ဘာသာတရားမှာ [[ထေရဝါဒ|ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် ထိုင်း လူမျိုးသွင်ပြင်လက္ခဏာနှင့် ယဉ်ကျေးမှု၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်မှု၌ အထွန်းကားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ်ပါဝင်သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်းအရ နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၉၄.၆ ရာခိုင်နှုန်းသည် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အဖြစ် ခံယူကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာသည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက် ကိုးကွယ်မှု အများဆုံး ဘာသာဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၄.၉% မှာ ကိုးကွယ်ကြသည်။<ref name=CIA /><ref name="US Department of State, Thailand" /> [[ထိုင်းနိုင်ငံရှိအစ္စလာမ်ဘာသာ|ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အစ္စလာမ်ဘာသာ]]သည်တောင်ဘက်အစွန်ဆုံး ခရိုင်များဖြစ်ကြသော ပဌာနီ၊ ယဲလာ၊ ဆတုံး၊ နရာထီဝပ်ခရိုင်တို့တွင် စုစည်းနေကြပြီး ဆုံခလ နှင့် ချွန်ပွန်းခရိုင်တို့တွင် တစိတ်တဒေသ တွေ့ရှိရသည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်သူများမှာ လူဦးရေ၏ ၀.၉% မျှ ရှိပြီး ကျန်ရှိနေသောသူများမှာ ဆစ်ခ်ဘာသာ နှင့် ဟိန္ဒူဘာသာတို့ကို ကိုးကွယ်ကြကာ မြို့ကြီးများတွင် အများဆုံး တွေ့ရသည်။ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသော်လည်း သမိုင်းကြောင်းအရ အရေးပါသော ရဟူဒီဘာသာ ကိုးကွယ်သူများလည်း ရှိပြီး ၁၇ ရာစုကတည်းက တည်ရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ == ယဉ်ကျေးမှု == [[File:Phutthamonthon Buddha.JPG|thumb|right|ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို အများအပြား ကိုးကွယ်ကြသည်။]] ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုများအပေါ်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယား]]၊ [[တရုတ်နိုင်ငံ]] မှ ယဉ်ကျေးမှုများ၏ လွှမ်းမိုးခြင်းများ အနည်းနှင့် အများဆိုသလို ရှိသည်။ ထိုင်းတို့၏ ရိုးရာတွင် အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် အခြား အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသတို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် ဘာသာမှာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဖြစ်ပြီး ခေတ်သစ် ထိုင်းအမျိုးသားရေး လက္ခဏာ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ထိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာသည် အချိန်ကာလ ကြာမြင့်စွာ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် အန်နီမစ်ဆင် တို့မှ ဆင်းသက်လာသော ယုံကြည်မှုများ ပါဝင်နေသကဲ့သို့ ဘိုးဘေးဘီဘင် ရှိခိုးမှု လည်း ပါဝင်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြက္ခဒိန်မှာ ဗုဒ္ဓပြက္ခဒိန်၏ အရှေ့တိုင်း ဗားရှင်းကို အခြေခံပြီး ဂျော်ဂျီယံ ပြက္ခဒိန်ထက် ၅၄၃ နှစ်မျှ စောသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်သည် ထိုင်းပြက္ခဒိန်တွင် ၂၅၅၈ ခုနှစ် ဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် အသိအမှတ်ပြုခြင်း မခံရသော လူမျိုးစုများစွာတို့သည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ထိုလူမျိုးစုထဲမှ အချို့မှာ မြန်မာ၊ လော၊ ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် မလေးရှားတို့သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြပြီး ရိုးရာ ဒေသခံ ယဉ်ကျေးမှု၊ ထိုင်းအမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှုနှင့် နိုင်ငံတကာ ယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခြင်းများကြားတွင် ညှိနှိုင်းနေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။ နိုင်ငံပြင်ပရောက် တရုတ်များမှာလည်း ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဘန်ကောက်မြို့တွင်း နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ရှိကြသည်။ ၎င်းတို့ အနေနှင့် ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းသို့ အောင်မြင်စွာ ပေါင်းစပ်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေး တို့တွင် နေရာယူနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုင်းတရုတ်လူမျိုးတို့၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများသည် မိသားစုနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အဆက်အနွယ်များ တူညီကြသော ဝါးကွန်ယက် ဟု ခေါ်သည့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လုပ်ကိုင်သော နိုင်ငံပြင်ပရောက် တရုတ်တို့၏ စီးပွားရေး ကွန်ယက်၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ကြီးပွားတိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref name="Weidenbaum">{{cite book|author=Murray L Weidenbaum|title=The Bamboo Network: How Expatriate Chinese Entrepreneurs are Creating a New Economic Superpower in Asia|url=https://books.google.com/books?id=pcRlgZttsMUC|date=1 January 1996|publisher=Martin Kessler Books, Free Press|isbn=978-0-684-82289-1|pages=4–8|access-date=18 November 2017|archive-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101101038/https://books.google.com/books?id=pcRlgZttsMUC|url-status=live}}</ref> [[File:Khon Thammasat 20090306 01.jpg|thumb|right|ထိုင်းဖျော်ဖြေပွဲများတွင် ခွန် ဇာတ်မှာ စတိုင်အကျဆုံး ဖြစ်သည်။]] ထိုင်းတို့၏ ရိုးရာနှုတ်ဆက်မှု ဝိုင်း တွင် လူနှစ်ယောက် တွေ့ဆုံရာတွင် အငယ်မှ စတင် နှုတ်ဆက်လေ့ ရှိကြသည်။ အချင်းချင်း လက်ဆုပ်ကိုင်၍ လက်ချောင်းကို အပေါ်ထောင်ကာ ဦးခေါင်းကို ညွှတ်၍ လက်ထိပ်များကို ထိကြပြီး ယောက်ျားလေး ဖြစ်ပါက ဆဝါဒီခပ်ဟု နှုတ်ဆက်၍ မိန်းကလေးဖြစ်ပါက ဆဝါဒီခါ ဟု ရေရွတ်ကြသည်။ အသက်ကြီးသူမှ ထိုအတိုင်းပင် တုံ့ပြန်ကြသည်။ လူမှု အဆင့်အတန်း နှင့် အစိုးရ အဖွဲ့အတွင်း ရာထူး အစရှိသည်တို့ပေါ်မူတည်၍လည်း မည်သူက ဝိုင်း စတင်ပြုလုပ်မည်ဆိုသည်ကို ဆုံးဖြတ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးထက် အသက်ကြီးသူဖြစ်သော်လည်း တွေ့ဆုံသည့် အခါတွင် လာရောက်လည်ပတ်သူမှ စတင်၍ အရိုအသေပေးလေ့ရှိသည်။ ကလေးများ အနေဖြင့် ကျောင်းသွားရန် အိမ်မှထွက်ခွာမည်ဆိုပါက မိဘများအား ဝိုင်းပြုလုပ်၍ လေးစားသမှုကို ပြသရန် သင်ကြားထားကြသည်။ ဝိုင်းသည် အခြားသူအား လေးစားမှုအား ပြသသည့် လက္ခဏာ ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယ နှင့် နီပေါတို့မှ နာမဆတေး နှင့် အလားသဏ္ဌန်တူသည်။ အခြားသော အာရှယဉ်ကျေးမှုများ ကဲ့သို့ပင် ဘိုးဘေးဘီဘင်များအား လေးစားခြင်းသည် ထိုင်းတို့၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှု၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ထိုင်းတို့သည် ဧည့်ဝတ်ကျေပွန်ပြီး ရက်ရောသော လူမျိုးများ ဖြစ်သော်လည်း လူမှုအဆင့်အတန်းနှင့် ပတ်သက်၍လည်း စိတ်ခံစားမှု ပြင်းထန်သည်။ ထိုင်းယဉ်ကျေးမှုတွင် အသက်ကြီးခြင်းသည် အဓိကဖြစ်သည်။ အသက်ကြီးသူများမှ မိသားစု ဆုံးဖြတ်ချက်များ နှင့် အခမ်းအနားများတွင် အဓိက အရေးပါလေ့ ရှိသည်။ အစ်ကိုကြီး အစ်မကြီးများမှ ညီညီမများပေါ်တွင် တာဝန်ရှိသည်ဟု ခံယူကြသည်။ ထိုင်းတို့တွင် ရိုင်းသည်ဟု ယူဆသော အပြုအမူမှာ တစ်စုံတစ်ဦး၏ ဦးခေါင်းကို ထိခြင်းနှင့် ခြေထောက်ဖြင့် ညွှန်ပြခြင်းတို့ ဖြစ်ပြီး ခေါင်းသည် အမြင့်မြတ်ဆုံး နေရာဟု ယူဆကြကာ ခြေထောက်ကို အဆင့်နိမ့်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ===ဟင်းလျာများ=== ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဟင်းလျာများတွင် ချို၊ချဉ်၊စပ်၊ငံ၊ခါး ဟူသော အရသာ ငါးမျိုး ရောနှောပါဝင်နေသည်။ ထိုင်းဟင်းလျာများ၏ အဓိကပါဝင်သော ပစ္စည်းများမှာ ကြက်သွန်ဖြူ၊ ငရုတ်သီး၊ သံပရာရည်၊ စပါးလင်၊ နံနံပင်၊ ဂျင်းတက်၊ ထန်းလျက် နှင့် ငံပြာရည် တို့ ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အဓိက အစားအစာမှာ ထမင်း ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ဟွမ်မာလီ ထမင်းဟု ခေါ်သော စံပယ်ဆန် ဖြစ်ကာ အစားအစာအားလုံး နီးပါး၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆန်အများဆုံး တင်ပို့ခဲ့သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ထိုင်းများသည် လူတစ်ယောက်လျှင် တစ်နှစ် ဆန် အိတ် ၁၀၀ ခန့် စားသုံးလေ့ ရှိသည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် ရှိသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆန်စပါး သုတေသန တက္ကသိုလ် (အိုင်အာရ်အာရ်အိုင်) တွင် ထိုင်းနိုင်ငံမှ ဆန်စပါးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၅,၀၀၀ ကျော်အား သိမ်းဆည်းထားသည်။ ထိုင်းဘုရင်သည် အိုင်အာရ်အာရ်အိုင်၏ တရားဝင် နာယက ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf |title=Cooperation of IRRI and Thailand |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050630115646/http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf |archivedate=30 June 2005 |df= }}&nbsp;{{small|(38.7&nbsp;KB)}}</ref> ===မီဒီယာ=== လတ်တလောတွင် ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်း၌ ဘာသာစကားမျိုးစုံဖြင့် ရရှိနိုင်သော သတင်းစာများ နှင့် မီဒီယာများ၏ လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ လက်ရှိ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိနေသော အင်္ဂလိပ် သတင်းစာအချို့နှင့် အမျိုးမျိုးသော ထိုင်းနှင့် တရုတ်ဘာသာ သတင်းစာများ ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ရေပန်းစားသော မဂ္ဂဇင်းများသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ သတင်းခေါင်းစီးများကို စတိုင်ထုတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိကြသည်။ ဘန်ကောက်ရှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးများသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှင့် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြသည့်အပြင် အခြားဘာသာများဖြင့်လည်း လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှ၏ အကြီးဆုံး သတင်းစာ ဈေးကွက်ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေသော သတင်းစာအရေအတွက် ခန့်မှန်းခြေ ၁၃ သန်းခန့် ရှိသည်။ ဘန်ကောက်မြို့ အပြင်ဘက် နိုင်ငံအပေါ်ပိုင်းတွင်ပင် မီဒီယာ ဖွံ့ဖြိုးမှု ရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ထိုင်းအများပြည်သူဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်ရေးဌာန၏ ၂၀၀၃-၂၀၀၄ မီဒီယာလမ်းညွှန်စာအုပ် အရ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ပိုင်းဒေသ အီဆန်ရှိ ခရိုင် ၁၉ ခုတွင် သတင်းစာ ၁၁၆ စောင် နှင့် အခြား ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြားနှင့် ကေဘယ်လ် ချန်နယ်များ ရှိသည်။ ထို့နောက်တွင် ဘွန်ကန်ခရိုင်ကို ထပ်မံထည့်သွင်းလိုက်သည့်အခါ ခရိုင် ၂၀ ခု ဖြစ်သွားသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလ ၂၂ ၇က် စစ်အာဏာသိမ်းမှု အပြီးတွင် မီဒီယာများ နှင့် ဖော်ထုတ်ပြသခွင့် မျိုးစုံတို့အား တင်းကြပ်စွာ တားမြစ်မှု ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ===အတိုင်းအတာစနစ်=== ထိုင်းနိုင်ငံသည် ယေဘုယျအားဖြင့် မက်ထရစ်စနစ်ကို အသုံးပြုပြီး မြေနေရာနှင့် ပတ်သက်လျှင် ရိုးရာ အတိုင်းအတာစနစ်ကို အသုံးပြုကြကာ အဆောက်အဦးများတွင် သုံးကြသော သစ် နှင့် ရေပိုက်ပစ္စည်းများ အတွက် ဗြိတိသျှစနစ်ကို မကြာခဏအသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။ နှစ်များကို ဘီအီး (ဗုဒ္ဓနှစ်) ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်လေ့ ရှိပြီး ပညာရေး၊ အစိုးရ ရုံး လုပ်ငန်း၊ အစိုးရ လုပ်ငန်း၊ စာချုပ်ပေါ် နှင့် သတင်းစာခေါင်းစီးများတွင် ဖော်ပြလေ့ ရှိကြသည်။ ဘဏ်လုပ်ငန်း တွင် အနောက်တိုင်းနှစ်ကို စံနှုန်း အဖြစ် အသုံးပြုပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်း၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းများတွင်လည်း အသုံးပြုမှု မြင့်တက်လာသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.cockatoo.com/english/thailand/thailand-weights-measures.htm |title=Weights and measures in Thailand |publisher=Cockatoo.com |date=17 December 1923 |accessdate=25 April 2010 |archivedate=10 October 2017 |archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010141820/http://asiatour.com/thailand-regions-2009/ }}</ref> == အားကစား == [[File:Muay Thai match in Bangkok, Thailand.jpg|right|thumb|မွေထိုင်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အထိမ်းအမှတ် အာကစားနည်း ဖြစ်သည်။]] မွေထိုင်းသည် ကစ်ဘောက်ဆင် အားကစားနည်း၏ ထိုင်းပုံစံ ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အထိမ်းအမှတ် အားကစားနည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုကစားနည်းတွင် ကစားဝိုင်းအတွင်း ခြေထောက်၊လက်သီး၊ ဒူး နှင့် တံတောင်တို့ကို အသုံးပြုပြီး အနောက်တိုင်း လက်ဝှေ့တွင် အသုံးပြုသော လက်အိတ်ကို ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ထိုင်းတို့သည် အိုလံပစ် လက်ဝှေ့အားကစားတွင် ဆုတံဆိပ်များ ဆွတ်ခူးနိုင်ခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ် ထိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ဘောလုံး အားကစားသည် လူစိတ်ဝင်စားသော အားကစားစာရင်း၌ မွေထိုင်းကို ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ထိုင်းအမျိုးသား ဘောလုံးအသင်းသည် အေအက်ဖ်စီ အာရှဖလားတွင် ခြောက်ကြိမ် ပါဝင်ကစားခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ် တွင် ဆီမီးဖိုင်နယ် အထိ တက်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် အာရှဖလားကို ၁၉၇၂ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၇ ခုနှစ် ၂ ကြိမ် လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ၊မလေးရှားနိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့နှင့် ပူးတွဲအိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုင်းလူမျိုးများ အနေနှင့် ၎င်းတို့စိတ်ကြိုက် အင်္ဂလိပ် ပရီးမီးယားလိဂ် ဘောလုံးအသင်းအား ရုပ်မြင်သံကြားရှေ့တွင် အားပေးနေခြင်း နှင့် လမ်းမပေါ်တွင် အသင်းဝတ်စုံ ဝတ်၍ လျှောက်သွားနေခြင်းတို့မှာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပေ။ ယခင်က ပျော်ရွှင်စွာ ကစားခဲ့ကြပြီး တစ်ချိန်က အပြိုင်အဆိုင်ကစားခဲ့ကြသော ကစားနည်းမှာ စွန်လွှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ [[File:RajamangalaStadium.jpg|thumb|right|[[ရာဇမင်္ဂလာ အမျိုးသားအားကစားကွင်း|ရာဇမင်္ဂလာအားကစားကွင်း]]]] ဘော်လီဘောသည် လူကြိုက်များသော ကစားနည်းအဖြစ် အလျင်အမြန် တိုးတက်လျက် ရှိသည်။ ထိုင်း အမျိုးသမီးအသင်းသည် ကမ္ဘာ့ချန်ပီယံ ပြိုင်ပွဲ၊ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ၊ ကမ္ဘာ့ဂရင်းပရီ အာရှ ချန်ပီယံ ပြိုင်ပွဲ တို့တွင် ပါဝင်ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ အာရှ ချန်ပီယံ အဖြစ် ၂ ခါ ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့ပြီး အာရှဖလား တစ်ကြိမ် ရရှိခဲ့သည်။ အမျိုးသမီး ဘော်လီဘောအသင်း အောင်မြင်သည်နှင့် အမျှ အမျိုးသားအသင်းသည်လည်း တိုးတက်မှုများ ရှိနေခဲ့သည်။ ခြင်းလုံး ကစားခြင်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အခြေပြုသော ကစားနည်း ဖြစ်ပြီး ကစားသမားများ အနေနှင့် ကြိမ်ခြင်းလုံးကို ခြေထောက်၊ ဒူး၊ ရင်ဘတ် နှင့် ခေါင်းတို့ဖြင့်သာ ထိခွင့် ရှိသည်။ ပိုက်ကျော်ခြင်း သည်လည်း ခြင်းလုံး ကစားနည်းပင် ဖြစ်ပြီး ဘော်လီဘောနှင့် ဆင်တူသည်။ ကစားသမားများ အနေနှင့် ဘောလုံးကို ပိုက်ပေါ်မှ ကျော်၍ ပြိုင်ဘက်၏ အခြမ်းရှိ မြေကြီးကို ထိစေရန် အားစိုက် ကြိုးပမ်းရသည်။ အခြား အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများတွင်လည်း ရေပန်းစားသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ပိုက်ကျော်ခြင်းနှင့် ဆင်တူပြီး ခြေထောက်ဖြင့်သာ ထိရသော ကစားနည်းကို ဘူကာဘော ဟု ခေါ်သည်။ စနူကာ ကစားနည်းသည်လည်း လတ်တလောနှစ်များတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး ထိုင်းစနူကာ ကစားသမား ဂျိမ်းစ် ဝပ်တနာ၏ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အောင်မြင်မှုကြောင့် ကစားနည်း အပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာစေခဲ့သည်။ <ref>{{cite news |last=Hodgson |first=Guy |date=18 April 1993 |title=Snooker: A storm coming in from the East: Thailand doesn't boast many world-beating sportsmen. But over the next fortnight James Wattana might just become one |url=http://www.independent.co.uk/sport/snooker-a-storm-coming-in-from-the-east-thailand-doesnt-boast-many-worldbeating-sportsmen-but-over-the-next-fortnight-james-wattana-might-just-become-one-guy-hodgson-reports-1455940.html |newspaper=The Independent |location=London |accessdate=25 January 2015 |archivedate=25 September 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150925232536/http://www.independent.co.uk/sport/snooker-a-storm-coming-in-from-the-east-thailand-doesnt-boast-many-worldbeating-sportsmen-but-over-the-next-fortnight-james-wattana-might-just-become-one-guy-hodgson-reports-1455940.html }}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ မွေးထုတ်ပေးခဲ့သော အခြားထင်ရှားသော ကစားသမားများမှာ ရာချာရိုသင်း ရိုသာယပ်၊ နော့ပွန် ဆိမ်ခန်း နှင့် ဒီချာဝတ် ပွန်ဂျိမ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.thenational.ae/business/industry-insights/finance/south-east-asians-proving-high-earners-on-the-tables |title=South East Asians proving high earners on the tables |last1=Goyder |first1=James |date=11 January 2014 |website=[[thenational.ae]] |accessdate=25 January 2015 |archivedate=15 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150315063122/http://www.thenational.ae/business/industry-insights/finance/south-east-asians-proving-high-earners-on-the-tables }}</ref> ထိုင်းအမျိုးသား ရက်ဂ်ဘီသမဂ္ဂသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင့် ၆၁ ဖြစ်လာပြီးနောက် ရက်ဂ်ဘီ အားကစားသည်လည်း တိုးတက် လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.irb.com/unions/union=11000019/index.html |title=International Rugby Board – THAILAND |publisher=International Rugby Board |accessdate=25 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110928002735/http://www.irb.com/unions/union%3D11000019/index.html |archivedate=28 September 2011 |df= }}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ၈၀ ဝယ်လ်သာဝိတ်တန်း ရက်ဂ်ဘီပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး အကြိမ် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>[http://nationmultimedia.com/2005/07/19/sport/index.php?news=sport_18070310.html The Nation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425010652/http://nationmultimedia.com/2005/07/19/sport/index.php?news=sport_18070310.html |date=25 April 2011 }}, 19 July 2005</ref>ထိုင်းနိုင်ငံ ရက်ဂ်ဘီ သမဂ္ဂမှ ပြည်တွင်းတွင် ကျင်းပသော ပြိုင်ပွဲများတွင် တက္ကသိုလ်များ နှင့် အခြား အဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်ကြပြီး ၎င်းတို့တွင် ချူလာလောင်ကောင်း တက္ကသိုလ်၊ မဟာဆာရာခမ်းတက္ကသိုလ်၊ ကာဆဲဆပ်တက္ကသိုလ်၊ ဆုံခလမင်းသားတက္ကသိုလ်၊ သာမာဆပ် တက္ကသိုလ်၊ ရန်းဆစ်တက္ကသိုလ်၊ ထိုင်းရဲတပ်ဖွဲ့၊ ထိုင်းကြည်းတပ်၊ ထိုင်းရေတပ်၊ တော်ဝင်ထိုင်းလေတပ် တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုပြိုင်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြသော ဒေသခံ အားကစား အသင်းများမှာ ဘန်ကောက်ဗြိတိသျှ ကလပ်၊ တောင်ပိုင်းသား အားကစားကလပ် (ဘန်ကောက်) နှင့် တော်ဝင်ဘန်ကောက် အားကစားကလပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဂေါက်သီး အားကစားနည်းအတွက် လူကြိုက်များ သွားရောက်ရာ နေရာဖြစ်သဖြင့် အာရှ၏ ဂေါက်သီးမြို့တော်ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.golfasia.com/golfthailand.php |title=Golf in Thailand by |publisher=Golfasia.com |accessdate=25 April 2010 |archivedate=1 May 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100501195122/http://www.golfasia.com/golfthailand.php }}</ref> ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ စင်ကာပူ၊ တောင်အာဖရိက နှင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ ဂေါက်သီးရိုက် အားကစားသမား အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်သဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ နှစ်စဉ် လာရောက်ကစားလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite news |author=Chawadee Nualkhair |url=https://www.reuters.com/article/lifestyleMolt/idUSTRE56913I20090710 |title=Thailand woos foreign golfers with sun, sand traps |agency=Reuters |accessdate=25 April 2010 |date=10 July 2009 |archivedate=15 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090715051308/http://www.reuters.com/article/lifestyleMolt/idUSTRE56913I20090710 }}</ref> ဂေါက်သီးရိုက် ကစားနည်းမှာ အလယ်အလတ်တန်းစား နှင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ အကြားတွင် အထူးသဖြင့် ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ ဂေါက်ကွင်း ၂၀၀ ကျော်ရှိသည်။ အမာတာ စပရင်း ကန်းထရီး ကလပ်၊ အယ်လ်ပိုင်း ဂေါက်သီးနှင့် အားကစား ကလပ်၊ ထိုင်း ကန်းထရီး ကလပ် နှင့် ဘလက်မောင်းတိန်း ဂေါက်ကလပ် တို့မှာ ပီဂျီအေ နှင့် အယ်လ်ပီဂျီအေ ပြိုင်ပွဲများကို လက်ခံကျင်းပေးလေ့ ရှိသည်။ ဘတ်စကက်ဘော ကစားနည်းမှာလည်း အထူးသဖြင့် ကြေးစားအားကစား ကလပ် အဆင့်တွင် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ချန်ထိုင်းလန်း ဆလမ်မာ အသင်းမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အာဆီယံ ဘတ်စကက်ဘောလိဂ် ချန်ပီယံပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.aseanbasketballleague.com/teams/view/6/chang-thailand-slammers |title=Chang Thailand Slammers – AirAsia ASEAN Basketball League |publisher=aseanbasketballleague.com |accessdate=2 June 2012 |archivedate=5 June 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120605045404/http://www.aseanbasketballleague.com/teams/view/6/chang-thailand-slammers }}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံ အမျိုးသား ဘတ်စကက်ဘော အသင်းအတွက် အအောင်မြင်ခဲ့ဆုံး နှစ်မှာမူ ၁၉၆၆ ခုနှစ် အာရှအားကစားပွဲတွင် ငွေတံဆိပ်ရခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.best-basketball-tips.com/thailand-basketball.html |title=Thailand Basketball |publisher=best-basketball-tips.com |accessdate=2 June 2012 |archivedate=1 May 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120501100255/http://www.best-basketball-tips.com/thailand-basketball.html }}</ref> နိုင်ငံအတွင်း အားကစား အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးလာသဖြင့် အခြားသော အားကစားနည်းများမှာလည်း တဖြည်းဖြည်း ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သော နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲ ၂ ခုတွင် အလေးမ နှင့် တိုက်ကွမ်ဒို အားကစားများတွင် အောင်မြင်မှုများ ရခဲ့သဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ဆုတံဆိပ်ရနိုင်သော အားကစားနည်းမှာ လက်ဝှေ့ တစ်မျိုးတည်း မဟုတ်တော့ကြောင်း ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ ===အားကစားရုံများ=== သာမာဆပ် အားကစားရုံသည် ဘန်ကောက်ရှိ ဘက်စုံ အားကစားရုံ ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ဘောလုံးပြိုင်ပွဲများ အတွက်သာ အများအားဖြင့် အသုံးပြုကြသည်။ ပရိသတ် ၂၅,၀၀၀ ဦး ဆံ့သည်။ သာမာဆပ် တက္ကသိုလ်၏ ရန်းဆစ်နယ်မြေတွင် တယ်ရှိသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ် အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ အတွက် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဘန်ကောက်မြို့ ဒီမိုကရေစီ အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အအုံကို တည်ဆောက်ခဲ့သော ခရစ်စတီးယားနီ နှင့် နေးလ်ဆင် ကုမ္ပဏီမှ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ [[ရာဇမင်္ဂလာ အမျိုးသားအားကစားကွင်း|ရာဇမင်္ဂလအားကစားကွင်း]]သည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အကြီးဆုံးသော အားကစားကွင်း ဖြစ်ပြီး ပရိသတ် ၆၅,၀၀၀ ဦး ဝင်ဆံ့သည်။ ဘန်ကောက်မြို့ ဘန်ကာပီတွင် တည်ရှိသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ် အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲအတွက် ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုင်းအမျိုးသားဘောလုံးအသင်း၏ အိမ်ကွင်း ဖြစ်သည်။ လူသိများသော လုမ္ဗနီ လက်ဝှေ့ကစားကွင်းသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက် တွင် ၎င်း၏ နောက်ဆုံး မြွေထိုင်း ပြိုင်ပွဲကို လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ တော်ဝင်ထိုင်းကြည်းတပ်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ထိုကစားကွင်းသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်တွင် မြွေထိုင်း ပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပပြီးနောက် တရားဝင် အားကစားရုံ အဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်တွင် ရမ်အင်ထရာလမ်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး နေရာအသစ်တွင် ပရိသတ် ၃,၅၀၀ အထိ ကြည့်ရှုနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြားသားများ အနေနှင့် ပွဲကြည့်ရန် ဘတ် ၁,၀၀၀ မှ ၂,၀၀၀ အထိ ပေးရပြီး ထိုင်ခုံနေရာပေါ်တွင် မူတည်၍ ဈေးကွာသွားသည်။ <ref>{{cite news|title=End of an era for Muay Thai at Lumpini|url=http://www.bangkokpost.com/breakingnews/393517/end-of-an-era-as-lumpini-boxing-stadium-closes-its-doors-on-friday|accessdate=6 February 2014|newspaper=Bangkok Post|date=6 February 2014|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010141109/https://www.bangkokpost.com/archive/end-of-an-era-as-lumpini-boxing-stadium-closes-its-doors-on-friday/393517}}</ref> ==နိုင်ငံတကာ အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များ== {| class="wikitable" |- ! အဖွဲ့အစည်း ! စစ်တမ်း ! အဆင့် |- | ဟယ်ရီတေ့ချ် ဖောင်ဒေးရှင်း | စီးပွားရေး လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်း | ၁၇၉ တွင် ၆၀ |- | အေ.တီ.ကီယာနီ / နိုင်ငံခြားရေးရာပေါ်လစီ မဂ္ဂဇင်း | ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုနေရာ ညွှန်းကိန်း ၂၀၁၁<ref>{{cite web|url=http://www.atkearney.com/research-studies/global-services-location-index|title=Global Services Location Index – A.T. Kearney|date=3 December 2013|publisher=|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203023241/http://www.atkearney.com/research-studies/global-services-location-index|archivedate=3 December 2013|df=dmy-all}}</ref> | ၅၀ တွင် ၇ |- | [[နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များအဖွဲ့]] | ၂၀၁၄ ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သတင်းစာ လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်း | ၁၈၀ တွင် ၁၃၀ |- | အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့ | ခြစားမှု ညွှန်းကိန်း | ၁၇၉ တွင် ၈၀ |- | [[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]] | [[လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးညွှန်းကိန်းနိုင်ငံများစာရင်း| လူထုဖွံ့ဖြိုးရေး ညွှန်းကိန်း]] | ၁၈၇ တွင် ၈၉ |- | [[ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်]] | ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်နိုင်မှု အဆင့် (၂၀၀၈) | ၁၃၄ တွင် ၃၄<ref>{{cite web |url=http://www.weforum.org/pdf/gcr/2008/rankings.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090324201926/http://www.weforum.org/pdf/gcr/2008/rankings.pdf |archivedate=24 March 2009 |year=2008 |accessdate=12 September 2008 |work=World Economic Forum |publisher=weforum.org |title=Global Competitiveness Report 2008–2009|format=PDF}}</ref> |- | ကမ္ဘာ့ ရွှေကောင်စီ | ရွှေအရံထားရှိမှု (၂၀၁၀) | ၁၁၁တွင် ၂၄ |- | အိတ်ချ်အက်စ်ဘီစီ အင်တာနေရှင်နယ် | နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်း မေးမြန်းမှု စစ်တမ်း (၂၀၁၂) | ၃၀ တွင် ၂<ref name="Expat Explorer Survey 2012">{{cite web|title=Expat Explorer Survey 2012|url=http://www.expatexplorer.hsbc.com/files/pdfs/overall-reports/2012/report.pdf|work=Expat|publisher=HSBC Group|accessdate=24 October 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121021125221/http://www.expatexplorer.hsbc.com/files/pdfs/overall-reports/2012/report.pdf|archivedate=21 October 2012|df=dmy-all}}</ref> |} == ဆက်စပ် ဖတ်ရှုရန် == * [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရ|ထိုင်းနိုင်ငံအစိုးရ]] * [[ထိုင်းအောက်လွှတ်တော်]] * [[ထိုင်းအထက်လွှတ်တော်]] * [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်]] == ကိုးကား == {{reflist|2}} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre={{THA}} |North={{MYA}} {{LAO}} |Northeast={{LAO}} |East={{LAO}}<br>{{KHM}} |Southeast=[[ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့]] |South= {{MYS}} |Southwest=[[ကပ္ပလီပင်လယ်]] |West={{MYA}} |Northwest={{MYA}} }} {{ASEAN}} {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ|*]] [[ကဏ္ဍ:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]] [[ကဏ္ဍ:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[ကဏ္ဍ:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[ကဏ္ဍ:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] exf0jbnea20cpa6wwkdez8ni1e8vptq 0 7445 880265 842088 2025-07-05T09:49:18Z Pho Sai 45037 880265 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = Defence Services Academy (DSA) | native_name = စစ်‌တက္ကသိုလ် | image = Pyinoolwin -- DSA.JPG | image_name = | image_size = | caption = | latin_name = | mottoeng = The Triumphant Elites of the Future | motto = နောင်တစ်ခေတ်၏ အောင်စစ်သည်များ | established = {{start date and age|1954}}<ref name="hj">{{cite book | title=Governance and Civil Society in Myanmar | url=https://archive.org/details/governancecivils00jame | url-access=limited | author=Helen James | page=[https://archive.org/details/governancecivils00jame/page/n116 102] | year=2005 | publisher=Routledge | isbn=978-0-415-35558-2}}</ref> | closed = | type = | vice_chancellor = ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဝင်းဌေး | rector = ဗိုလ်မှူးချုပ် သိန်းလွင် (စာပေညွှန်ကြားရေးမှူး) | head_label = ကျောင်းအုပ်ကြီး | head = ဗိုလ်ချု​ပ် စိုးမြတ်ထွဋ် | faculty = ၃၀၀ | staff = | students = ၇၅၀၀ | undergrad = ၅၀၀၀ | postgrad = ၁၅၀၀ | doctoral = ၅၀ | other = | city = [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] | state = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] | province = | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | coor = {{coord|22|01|26.68|N|96|26|55.27|E|display=title|type:edu}} | affiliation = [[ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန]] ၊ တပ်မတော်လေ့ကျင့်ရေး အရာရှိချုပ်ရုံး | logo = {{ubl|[[File: DSA logo Myanmar.svg|300px|frameless]]|ကျောင်းလိုဂိုတံဆိပ်ပုံ ---- }} | logo_size = | logo_caption = ကျောင်းလိုဂိုတံဆိပ်ပုံ | footnotes = {{ubl|[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSA.svg|300px]]|ကျောင်းလက်ရုံးတံဆိပ် ---- [[File:Flag of the Defence Services Academy.svg|360px]]|အလံတော်}} }} '''စစ်တက္ကသိုလ်''' (Defence Services Academy - '''DSA''') သည် [[အရှေ့တောင်အာရှ]]တွင် စစ်ပညာနှင့် တက္ကသိုလ်ပညာ ကိုပူးတွဲသင်ကြားကာ စစ်ဗိုလ်အရာရှိများအား မွေးထုတ်ပေးသည့် တစ်ခုတည်းသော တက္ကသိုလ်ဖြစ်သည်။ [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]]တွင် တည်ရှိသည်။ နည်းပြအရာရှိပေါင်း (၂၀၀) ခန့်နှင့် သင်တန်းသားဗိုလ်လောင်းပေါင်း (၆၅၀၀) ခန့် ရှိသည်။ ဆောင်ပုဒ်မှာ '''နောင်တစ်ခေတ်၏ အောင်စစ်သည်များ''' ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အမှတ်စဉ် (၆၂) သင်တန်းအား ကျောင်းဆင်း ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ သင်တန်း ကာလကို ယခင်က (၄) နှစ် သင်ကြားခဲ့ရာမှ ၁၉၉၈ ခုနှစ်၊ သင်တန်း အမှတ်စဉ် (၄၂) မှစတင် ၍ သင်တန်းကာလ (၃) နှစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ၊ သိပ္ပံဘွဲ့နှင့် ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံဘွဲ့များ အတွက် သင်ကြားပေးသည်။ ယခု BA ဘွဲ့သင်တန်းများကို မသင်ကြားတော့ပေ။ မဟာဘွဲ့ သင်တန်းများလည်း ဖွင့်လှစ်လျက် ရှိသည်။ အမျိုးသမီး သင်တန်းသားများ လက်ခံခြင်း မရှိပေ။ ၎င်းအပြင် လက်နက်ကိုင်ပညာ၊ တိုက်ခိုက်ရေး၊ ဗျူဟာ၊ စစ်ရေးပြ စသော စစ်ပညာကိုလဲ ပူးတွဲ သင်ကြားပေးသည်။ အမှတ်စဉ် (၅၆) သင်တန်း မှစတင် ၍ သင်တန်းကာလ (၄) နှစ် ပြန်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာ(အနီ)၊ ဘုရင့်နောင်(အပြာ)၊ အောင်ဇေယျ(အဝါ)ဟူသော ဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း ၃ရင်း တပ်ခွဲ ၂၁ ခွဲ(တစ်ရင်းလျှင် ၇ ခွဲ)ဖြင့် ဗိုလ်လောင်းများကို Senior-Junior စနစ်ဖြင့် စစ်စည်းကမ်းများဖြင့် တင်းကျပ်စွာ အုပ်ချုပ်ကွပ်ကဲသည်။ စစ်တက္ကသိုလ် တက်ရောက်မည့် ဗိုလ်လောင်းများကို နှစ်စဉ် သတင်းစာမှ တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းအောင်မြင်သူ လူငယ်လူရွယ်များကို ခေါ်ယူပြီး ဝင်ခွင့်စာမေးပွဲများကို သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များတွင် ပြုလုပ်ကာ ဗိုလ်ရွေးအဖွဲ့မှတဆင့် ခေါ်ယူခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ဗိုလ်လောင်းများကို ဆေးစစ်ခြင်းပြုလုပ်ကာ ဆန်ကာတင်ရွေးချယ်ကာ ဆေးအောင်ဗိုလ်လောင်းများကိုသာ အတည်ပြုရွေးချယ်သည်၊၊ ဗိုလ်လောင်း သင်တန်းမှာ ၄ နှစ်ကာလကြာမြင့်ပြီး စစ်ပညာကိုသာမက တက္ကသိုလ်ပညာကိုပါ သင်ကြားပေးသည်။ သင်တန်းဆင်းသည်နှင့် တပ်မတော်([[တပ်မတော် (ကြည်း)|ကြည်း]]၊ [[တပ်မတော် (ရေ)|ရေ]]၊ [[တပ်မတော် (လေ)|လေ]] တစ်ခုခုတွင်) ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ ဒုတိယဗိုလ် အဖြစ်ခန့်အပ်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်တွင် အခြေခံသိပ္ပံပညာရပ်များ၊ စစ်သုံးသိပ္ပံဘာသာရပ်များ၊ လူမှုသိပ္ပံဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချပေးသည်။ စစ်ပညာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အရာရှိငယ်များအဖို့ လိုအပ်သော တပ်မတော်၏ အစဉ်အလာများကိုလည်းကောင်း၊ သမားရိုးကျစစ်နှင့် ပြည်သူ့စစ်အတွက် သင်ကြားလေ့ကျင့်မှုကိုလည်းကောင်း၊ ယေဘူယျစစ်အခြေခံသဘောတရားများကိုလည်းကောင်း စစ်တက္ကသိုလ် သင်တန်းနှစ်အလိုက် ပိုင်းခြားကာ စာပေပညာ သင်ကြားမှုနှင့်အတူ လေ့ကျင့်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်သင်တန်းမပြီးဆုံးမီ နောက်ဆုံးခြောက်လတွင် တပ်စုတစ်စုကို ပိုင်နိုင်စွာ ကွပ်ကဲခေါင်းဆောင်၍ တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သော တပ်စုမှူးကောင်းတစ်ဦးဖြစ်စေရန် လေ့ကျင့်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်၏ လက်ရှိ အကြီးအကဲများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်- *ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြတ်ထွဋ် - ကျောင်းအုပ်ကြီး *ဗိုလ်မှူးချုပ် နေမျိုး‌အောင် -ဒုတိယကျောင်းအုပ်ကြီး *ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းလွင် - ပါမောက္ခချုပ် (စာပေညွှန်ကြားရေးမှူး) == သမိုင်းကြောင်း == စစ်တက္ကသိုလ်ကို ၁၉၅၅ ခုနှစ် ၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၄) ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဗထူးတပ်မြို့]]၌ တပ်မြို့ဖွင့်လှစ်ပွဲနှင့်အတူ ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ ၁၉၅၇ ဇွန်လ (၁) ရက်နေ့တွင် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] ၊ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။<ref name=mp>{{cite journal |url=http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |title=Valiant Sons of Myanmar |author=Kyi Kyi Hla |date=2001-04-01 |publisher=Myanmar Perspectives |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124061156/http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |archivedate=2010-11-24 |df= }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |access-date=9 April 2018 |archive-date=24 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101124061156/http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm }}</ref> စစ်တက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တပ်မတော် ကြည်း၊ ရေ၊ လေ တို့တွင် အနာဂတ်၌ ခေါင်းဆောင်ကြမည့် အရာရှိကောင်းများရရှိနိုင်စေရန် ဖြစ်၏။ ပထမဆုံးကျောင်းအုပ်ကြီးမှာ ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်စိုး ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] (ပြင်ဆင်ချက်) အက်ဥပဒေအရ စစ်တက္ကသိုလ်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် လက်အောက်ခံ ကောလိပ်ကျောင်းတစ်ခုဖြစ်၏။ စစ်တက္ကသိုလ်သင်တန်း လေးနှစ် ပြီးဆုံးအောင်မြင်သော ဗိုလ်လောင်းသည် တပ်မတော်ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ ဒုတိယဗိုလ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရပြီးလျှင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဘွဲ့ကိုလည်း ရမည်ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးအစိုးရ၏ တက္ကသိုလ်ပညာရေး ဥပဒေသစ်အရ စစ်တက္ကသိုလ်သည် သီးခြားတက္ကသိုလ်အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ချီးမြှင့်သောဘွဲ့ကိုလည်း မူလက ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဘွဲ့များအစား "စစ်ပညာသိပ္ပံဘွဲ့" ဟု သတ်မှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဟူ၍ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ စစ်တက္ကသိုလ်ကို ကာကွယ်ရေးဌာနလေ့ကျင့်ရေးနှင့် စီမံရေးညွှန်ကြားရေးမှူးက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ပြီးလျှင် စစ်ဘက်လေ့ကျင့်ရေးကိစ္စအဝဝကိုလည်း ညွှန်ကြားသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်၏ စစ်သုံးသိပ္ပံပညာရပ်များ သင်ကြားပို့ချမှုကိုလည်း ညှိနှိုင်းသတ်မှတ်ပေးသည်။ === ကျောင်းအုပ်ကြီးများ=== {| class="wikitable" |- ! ကျောင်းအုပ်ကြီးများ !! ကာလ !! မှတ်ချက် |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်စိုး (ကြည်း-၃၅၂၆)|| ၁.၈.၁၉၅၄ မှ ၇.၃.၁၉၅၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းစိန် (ကြည်း-၃၆၇၄)|| ၈.၃.၁၉၅၇ မှ ၂၆.၅.၁၉၅၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး အယ်လ်ခွန်နောင် (ကြည်း-၅၁၈၉)|| ၉.၁၀.၁၉၅၇ မှ ၃၀.၁၀.၁၉၆၈ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ထွန်းအောင်ကျော် (ကြည်း-၅၆၀၄)(ဗသက-၂)|| ၁.၁၁.၁၉၆၈ မှ ၂၈.၅.၁၉၇၈ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်ငြိမ်း (ကြည်း-၅၈၆၄)|| ၂၉.၅.၁၉၇၂ မှ ၃၁.၇.၁၉၇၅ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ခင်မောင်တင့် (ကြည်း-၆၅၃၄)|| ၁.၈.၁၉၇၅ မှ ၃၀.၆.၁၉၇၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး အေးကို (ကြည်း-၆၅၃၃)(အင်္ဂလန်နိုင်ငံ ဆင်းဟဒ်စစ်တက္ကသိုလ်ဆင်း)|| ၁.၇.၁၉၇၇ မှ ၃.၁၀.၁၉၇၉ ထိ|| | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး အောင်ဝင်း (ကြည်း-၇၂၃၄)(ဗသက-၁၅)||၄.၁၀.၁၉၇၉ မှ ၁၉.၈.၁၉၈၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး စိန်ရ (ကြည်း-၆၈၀၀) |၂၀.၈.၁၉၈၁ မှ ၂၂.၅.၁၉၈၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး သိန်းဆိုင် (ကြည်း-၈၆၉၄)(ဗသက-၂၇) |၂၃.၅.၁၉၈၂ မှ ၁၀.၁၀.၁၉၈၆ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး အောင်နိုင် (ကြည်း-၈၇၉၀)(ဗသက-၂၈) |၁၈.၁၀.၁၉၈၆ မှ ၅.၈.၁၉၉၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးဝင်းမောင် (ကြည်း-၁၀၉၃၃) |၆.၈.၁၉၉၂ မှ ၁၀.၁၂.၁၉၉၇ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် တင်ဝင်း (ကြည်း-၁၃၀၅၃)(စတသ-၁၆) |၁၁.၁၂.၁၉၉၇ မှ ၄.၁.၁၉၉၉ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးဟိန်း (ကြည်း-၁၁၄၀၂)(စတသ-၁၀) |၅.၁.၁၉၉၉ မှ ၂၇.၈.၁၉၉၉ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် တင်ဦး (ကြည်း-၁၃၂၉၃)(စတသ-၁၆) |၂၈.၈.၁၉၉၉ မှ ၁၄.၅.၂၀၀၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ရဲမြင့် (ကြည်း-၁၂၆၀၇)(စတသ-၁၅) |၂၀.၅.၂၀၀၁ မှ ၂၂.၁၂.၂၀၀၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ခင်ဇော် (ကြည်း-၁၃၂၄၂)(စတသ-၁၆) |၂၃.၁၂.၂၀၀၁ မှ ၁၉.၅.၂၀၀၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် အုန်းမြင့် (ကြည်း-၁၃၉၀၃)(စတသ-၁၇) |၁၇.၇.၂၀၀၂ မှ ၃၀.၈.၂၀၀၃ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းအောင်လှိုင် (ကြည်း-၁၄၂၃၂)(စတသ-၁၉) |၃၁.၈.၂၀၀၃ မှ ၆.၁၁.၂၀၀၄ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ညီထွန်း (ကြည်း-၁၄၈၅၈)(စတသ-၂၀) |၄.၅.၂၀၀၅ မှ ၂၇.၅.၂၀၀၆ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဆွေ (ကြည်း-၁၆၄၉၃)(စတသ-၂၂) |၁၁.၈.၂၀၀၆ မှ ၆.၁၁.၂၀၀၇ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇေယျာအောင် (ကြည်း-၁၆၃၀၅)(စတသ-၂၂) |၇.၁၁.၂၀၀၇ မှ ၃၁.၈.၂၀၁၀ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မြထွန်းဦး (ကြည်း-၁၈၁၃၃)(စတသ-၂၅) |၁.၉.၂၀၁၀ မှ ၂၆.၁၂.၂၀၁၀ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ညိုစော (ကြည်း-၁၆၇၆၇)(စတသ-၂၃) |၇.၅.၂၀၁၁ မှ ၁.၁၀.၂၀၁၁ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် အောင်လင်းဒွေး (ကြည်း-၁၈၂၆၃)(စတသ-၂၅) |၂.၁၀.၂၀၁၁ မှ ၁၇.၁.၂၀၁၄ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် မြင့်မော် (ကြည်း-၁၉၅၅၉)(စတသ-၂၇) |၁၉.၁.၂၀၁၄ မှ ၆.၁.၂၀၁၇ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် သောင်းထိုက်ရွှေ (ကြည်း-၂၃၁၈၅)(စတသ-၃၃) |၇.၁.၂၀၁၇ မှ ၇.၃.၂၀၁၈ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ထင်လတ်ဦး (ကြည်း-၂၅၀၉၉)(စတသ-၃၅) |၂၁.၆.၂၀၁၈ မှ ၁.၈.၂၀၂၀ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ဇော်ဟိန်း (ကြည်း-)(စတသ-၃၈) |၁.၈.၂၀၂၀ မှ ၁.၇.၂၀၂၁ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း-၂၇၁၈၃)(စတသ-၃၇) |၁.၇.၂၀၂၁ မှ ၃၁.၃.၂၀၂၃ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြတ်ထွဋ် (ကြည်း-၃၀၄၆၀) |၃၁.၃.၂၀၂၃ မှ ယနေ့အထိ | |- |} == ထင်ရှားသော စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်းများ == မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတဟောင်း [[သိန်းစိန်၊ ဦး|ဦးသိန်းစိန်]]သည်. စစ်တက္ကသိုလ်အပတ်စဉ် (၉) မှ ကျောင်းဆင်းခဲ့သူဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ယခင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မောင်အေး]](အငြိမ်းစား) သည် စစ်တက္ကသိုလ် အမှတ်စဉ် (၁)သင်တန်းဆင်းဖြစ်ပြီး [[သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး- [[သောင်း၊ ဦး|ဦးသောင်း]](DSA-1 အောင်စစ်သည်) (အငြိမ်းစား) ၊ [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရရွှေမန်း]] (DSA-11) ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ ၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သီဟသူရ[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)|တင်အောင်မြင့်ဦး]] (DSA-12) ဒုသမ္မတနှင့် [[သူရမြင့်အောင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရမြင့်အောင်]](DSA-18) [[မင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး| ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] (DSA-19) တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီးများ၊ [[စာရင်းစစ်ချုပ်]]နှင့် တိုင်းမှူး တပ်မမှူး စသော တပ်မတော်အရာရှိကြီးအများစုမှာ သည် စစ်တက္ကသိုလ် ဆင်းများ ဖြစ်ကြသည်။ == ပြခန်း == <gallery> File:Pyinoolwin -- DSA.JPG|စစ်‌တက္ကသိုလ် File:Intake Flag of the Defence Services Academy.svg|စစ်တက္ကသိုလ်၏ သင်တန်းအမှတ်စဉ်ပြအလံ (သင်တန်းအမှတ်စဉ်ကိုအလံ၏ လက်ယာအောက်ဖက်ထောင့်၌ဖော်ပြသည်) File:Flag of the Ministry of Defense (Myanmar).svg|အနော်ရထာဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Bayintnaung Flag.svg|ဘုရင့်နောင်ဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Aungzeya Flag.svg|အောင်ဇေယျဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Peacock Flag.svg|အတော်ဆုံးဗိုလ်လောင်းတပ်ခွဲကိုပေးအပ်သည့် အောင်စစ်သည်တပ်ခွဲအလံ (၁၉၆၂ မတိုင်ခင်အထိ သမ္မတတပ်ခွဲဟုခေါ်၍ သမ္မတအလံကိုပေးအပ်သည်)<ref>{{cite book|author = [[မင်းအောင်လှိုင်]]နှင့် မဂ္ဂဇင်းပြုစုရေးအဖွဲ့|date= ၂၀၀၄|title= စစ်တက္ကသိုလ် နှစ်(၅၀)ပြည့် ရွှေရတုမဂ္ဂဇင်း |url= |location= [[ပြင်ဦးလွင်]] |publisher= [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] |pages= ၂၂၊ ၂၃ |isbn= }}</ref> </gallery> == ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် == *[[တပ်မတော် နည်းပညာ တက္ကသိုလ်]] *[[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] *[[တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာသည်တက္ကသိုလ်]] ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံရှိတက္ကသိုလ်များ}} {{တပ်မတော်}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[Category:မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ တက္ကသိုလ်များ]] [[Category:ပြင်ဦးလွင်မြို့]] 0ldta06efy2i3fnpopeaaoju73dwx4g 880267 880265 2025-07-05T10:03:08Z Pho Sai 45037 880267 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = Defence Services Academy (DSA) | native_name = စစ်‌တက္ကသိုလ် | image = Pyinoolwin -- DSA.JPG | image_name = | image_size = | caption = | latin_name = | mottoeng = The Triumphant Elites of the Future | motto = နောင်တစ်ခေတ်၏ အောင်စစ်သည်များ | established = {{start date and age|1954}}<ref name="hj">{{cite book | title=Governance and Civil Society in Myanmar | url=https://archive.org/details/governancecivils00jame | url-access=limited | author=Helen James | page=[https://archive.org/details/governancecivils00jame/page/n116 102] | year=2005 | publisher=Routledge | isbn=978-0-415-35558-2}}</ref> | closed = | type = | vice_chancellor = ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဝင်းဌေး | rector = ဗိုလ်မှူးချုပ် သိန်းလွင် (စာပေညွှန်ကြားရေးမှူး) | head_label = ကျောင်းအုပ်ကြီး | head = ဗိုလ်ချု​ပ် စိုးမြတ်ထွဋ် | faculty = ၃၀၀ | staff = | students = ၇၅၀၀ | undergrad = ၅၀၀၀ | postgrad = ၁၅၀၀ | doctoral = ၅၀ | other = | city = [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] | state = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] | province = | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | coor = {{coord|22|01|26.68|N|96|26|55.27|E|display=title|type:edu}} | affiliation = [[ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန]] ၊ တပ်မတော်လေ့ကျင့်ရေး အရာရှိချုပ်ရုံး | logo = {{ubl|[[File: DSA logo Myanmar.svg|300px|frameless]]|ကျောင်းလိုဂိုတံဆိပ်ပုံ}} | logo_size = | logo_caption = | footnotes = {{ubl|[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSA.svg|300px]]|ကျောင်းလက်ရုံးတံဆိပ် ---- [[File:Flag of the Defence Services Academy.svg|360px]]|အလံတော်}} }} '''စစ်တက္ကသိုလ်''' (Defence Services Academy - '''DSA''') သည် [[အရှေ့တောင်အာရှ]]တွင် စစ်ပညာနှင့် တက္ကသိုလ်ပညာ ကိုပူးတွဲသင်ကြားကာ စစ်ဗိုလ်အရာရှိများအား မွေးထုတ်ပေးသည့် တစ်ခုတည်းသော တက္ကသိုလ်ဖြစ်သည်။ [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]]တွင် တည်ရှိသည်။ နည်းပြအရာရှိပေါင်း (၂၀၀) ခန့်နှင့် သင်တန်းသားဗိုလ်လောင်းပေါင်း (၆၅၀၀) ခန့် ရှိသည်။ ဆောင်ပုဒ်မှာ '''နောင်တစ်ခေတ်၏ အောင်စစ်သည်များ''' ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အမှတ်စဉ် (၆၂) သင်တန်းအား ကျောင်းဆင်း ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ သင်တန်း ကာလကို ယခင်က (၄) နှစ် သင်ကြားခဲ့ရာမှ ၁၉၉၈ ခုနှစ်၊ သင်တန်း အမှတ်စဉ် (၄၂) မှစတင် ၍ သင်တန်းကာလ (၃) နှစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ၊ သိပ္ပံဘွဲ့နှင့် ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံဘွဲ့များ အတွက် သင်ကြားပေးသည်။ ယခု BA ဘွဲ့သင်တန်းများကို မသင်ကြားတော့ပေ။ မဟာဘွဲ့ သင်တန်းများလည်း ဖွင့်လှစ်လျက် ရှိသည်။ အမျိုးသမီး သင်တန်းသားများ လက်ခံခြင်း မရှိပေ။ ၎င်းအပြင် လက်နက်ကိုင်ပညာ၊ တိုက်ခိုက်ရေး၊ ဗျူဟာ၊ စစ်ရေးပြ စသော စစ်ပညာကိုလဲ ပူးတွဲ သင်ကြားပေးသည်။ အမှတ်စဉ် (၅၆) သင်တန်း မှစတင် ၍ သင်တန်းကာလ (၄) နှစ် ပြန်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာ(အနီ)၊ ဘုရင့်နောင်(အပြာ)၊ အောင်ဇေယျ(အဝါ)ဟူသော ဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း ၃ရင်း တပ်ခွဲ ၂၁ ခွဲ(တစ်ရင်းလျှင် ၇ ခွဲ)ဖြင့် ဗိုလ်လောင်းများကို Senior-Junior စနစ်ဖြင့် စစ်စည်းကမ်းများဖြင့် တင်းကျပ်စွာ အုပ်ချုပ်ကွပ်ကဲသည်။ စစ်တက္ကသိုလ် တက်ရောက်မည့် ဗိုလ်လောင်းများကို နှစ်စဉ် သတင်းစာမှ တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းအောင်မြင်သူ လူငယ်လူရွယ်များကို ခေါ်ယူပြီး ဝင်ခွင့်စာမေးပွဲများကို သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များတွင် ပြုလုပ်ကာ ဗိုလ်ရွေးအဖွဲ့မှတဆင့် ခေါ်ယူခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ဗိုလ်လောင်းများကို ဆေးစစ်ခြင်းပြုလုပ်ကာ ဆန်ကာတင်ရွေးချယ်ကာ ဆေးအောင်ဗိုလ်လောင်းများကိုသာ အတည်ပြုရွေးချယ်သည်၊၊ ဗိုလ်လောင်း သင်တန်းမှာ ၄ နှစ်ကာလကြာမြင့်ပြီး စစ်ပညာကိုသာမက တက္ကသိုလ်ပညာကိုပါ သင်ကြားပေးသည်။ သင်တန်းဆင်းသည်နှင့် တပ်မတော်([[တပ်မတော် (ကြည်း)|ကြည်း]]၊ [[တပ်မတော် (ရေ)|ရေ]]၊ [[တပ်မတော် (လေ)|လေ]] တစ်ခုခုတွင်) ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ ဒုတိယဗိုလ် အဖြစ်ခန့်အပ်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်တွင် အခြေခံသိပ္ပံပညာရပ်များ၊ စစ်သုံးသိပ္ပံဘာသာရပ်များ၊ လူမှုသိပ္ပံဘာသာရပ်များကို သင်ကြားပို့ချပေးသည်။ စစ်ပညာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အရာရှိငယ်များအဖို့ လိုအပ်သော တပ်မတော်၏ အစဉ်အလာများကိုလည်းကောင်း၊ သမားရိုးကျစစ်နှင့် ပြည်သူ့စစ်အတွက် သင်ကြားလေ့ကျင့်မှုကိုလည်းကောင်း၊ ယေဘူယျစစ်အခြေခံသဘောတရားများကိုလည်းကောင်း စစ်တက္ကသိုလ် သင်တန်းနှစ်အလိုက် ပိုင်းခြားကာ စာပေပညာ သင်ကြားမှုနှင့်အတူ လေ့ကျင့်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်သင်တန်းမပြီးဆုံးမီ နောက်ဆုံးခြောက်လတွင် တပ်စုတစ်စုကို ပိုင်နိုင်စွာ ကွပ်ကဲခေါင်းဆောင်၍ တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သော တပ်စုမှူးကောင်းတစ်ဦးဖြစ်စေရန် လေ့ကျင့်ပေးသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်၏ လက်ရှိ အကြီးအကဲများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်- *ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြတ်ထွဋ် - ကျောင်းအုပ်ကြီး *ဗိုလ်မှူးချုပ် နေမျိုး‌အောင် -ဒုတိယကျောင်းအုပ်ကြီး *ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းလွင် - ပါမောက္ခချုပ် (စာပေညွှန်ကြားရေးမှူး) == သမိုင်းကြောင်း == စစ်တက္ကသိုလ်ကို ၁၉၅၅ ခုနှစ် ၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၄) ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဗထူးတပ်မြို့]]၌ တပ်မြို့ဖွင့်လှစ်ပွဲနှင့်အတူ ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ ၁၉၅၇ ဇွန်လ (၁) ရက်နေ့တွင် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] ၊ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။<ref name=mp>{{cite journal |url=http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |title=Valiant Sons of Myanmar |author=Kyi Kyi Hla |date=2001-04-01 |publisher=Myanmar Perspectives |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124061156/http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |archivedate=2010-11-24 |df= }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm |access-date=9 April 2018 |archive-date=24 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101124061156/http://www.myanmar.gov.mm/Perspective/persp2001/4-2001/val.htm }}</ref> စစ်တက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တပ်မတော် ကြည်း၊ ရေ၊ လေ တို့တွင် အနာဂတ်၌ ခေါင်းဆောင်ကြမည့် အရာရှိကောင်းများရရှိနိုင်စေရန် ဖြစ်၏။ ပထမဆုံးကျောင်းအုပ်ကြီးမှာ ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်စိုး ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] (ပြင်ဆင်ချက်) အက်ဥပဒေအရ စစ်တက္ကသိုလ်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် လက်အောက်ခံ ကောလိပ်ကျောင်းတစ်ခုဖြစ်၏။ စစ်တက္ကသိုလ်သင်တန်း လေးနှစ် ပြီးဆုံးအောင်မြင်သော ဗိုလ်လောင်းသည် တပ်မတော်ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိ ဒုတိယဗိုလ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရပြီးလျှင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဘွဲ့ကိုလည်း ရမည်ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးအစိုးရ၏ တက္ကသိုလ်ပညာရေး ဥပဒေသစ်အရ စစ်တက္ကသိုလ်သည် သီးခြားတက္ကသိုလ်အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ချီးမြှင့်သောဘွဲ့ကိုလည်း မူလက ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဘွဲ့များအစား "စစ်ပညာသိပ္ပံဘွဲ့" ဟု သတ်မှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံဟူ၍ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ စစ်တက္ကသိုလ်ကို ကာကွယ်ရေးဌာနလေ့ကျင့်ရေးနှင့် စီမံရေးညွှန်ကြားရေးမှူးက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ပြီးလျှင် စစ်ဘက်လေ့ကျင့်ရေးကိစ္စအဝဝကိုလည်း ညွှန်ကြားသည်။ စစ်တက္ကသိုလ်၏ စစ်သုံးသိပ္ပံပညာရပ်များ သင်ကြားပို့ချမှုကိုလည်း ညှိနှိုင်းသတ်မှတ်ပေးသည်။ === ကျောင်းအုပ်ကြီးများ=== {| class="wikitable" |- ! ကျောင်းအုပ်ကြီးများ !! ကာလ !! မှတ်ချက် |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်စိုး (ကြည်း-၃၅၂၆)|| ၁.၈.၁၉၅၄ မှ ၇.၃.၁၉၅၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းစိန် (ကြည်း-၃၆၇၄)|| ၈.၃.၁၉၅၇ မှ ၂၆.၅.၁၉၅၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး အယ်လ်ခွန်နောင် (ကြည်း-၅၁၈၉)|| ၉.၁၀.၁၉၅၇ မှ ၃၀.၁၀.၁၉၆၈ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ထွန်းအောင်ကျော် (ကြည်း-၅၆၀၄)(ဗသက-၂)|| ၁.၁၁.၁၉၆၈ မှ ၂၈.၅.၁၉၇၈ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်ငြိမ်း (ကြည်း-၅၈၆၄)|| ၂၉.၅.၁၉၇၂ မှ ၃၁.၇.၁၉၇၅ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး ခင်မောင်တင့် (ကြည်း-၆၅၃၄)|| ၁.၈.၁၉၇၅ မှ ၃၀.၆.၁၉၇၇ ထိ|| | |- | ဗိုလ်မှူးကြီး အေးကို (ကြည်း-၆၅၃၃)(အင်္ဂလန်နိုင်ငံ ဆင်းဟဒ်စစ်တက္ကသိုလ်ဆင်း)|| ၁.၇.၁၉၇၇ မှ ၃.၁၀.၁၉၇၉ ထိ|| | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး အောင်ဝင်း (ကြည်း-၇၂၃၄)(ဗသက-၁၅)||၄.၁၀.၁၉၇၉ မှ ၁၉.၈.၁၉၈၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး စိန်ရ (ကြည်း-၆၈၀၀) |၂၀.၈.၁၉၈၁ မှ ၂၂.၅.၁၉၈၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး သိန်းဆိုင် (ကြည်း-၈၆၉၄)(ဗသက-၂၇) |၂၃.၅.၁၉၈၂ မှ ၁၀.၁၀.၁၉၈၆ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးကြီး အောင်နိုင် (ကြည်း-၈၇၉၀)(ဗသက-၂၈) |၁၈.၁၀.၁၉၈၆ မှ ၅.၈.၁၉၉၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးဝင်းမောင် (ကြည်း-၁၀၉၃၃) |၆.၈.၁၉၉၂ မှ ၁၀.၁၂.၁၉၉၇ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် တင်ဝင်း (ကြည်း-၁၃၀၅၃)(စတသ-၁၆) |၁၁.၁၂.၁၉၉၇ မှ ၄.၁.၁၉၉၉ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးဟိန်း (ကြည်း-၁၁၄၀၂)(စတသ-၁၀) |၅.၁.၁၉၉၉ မှ ၂၇.၈.၁၉၉၉ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် တင်ဦး (ကြည်း-၁၃၂၉၃)(စတသ-၁၆) |၂၈.၈.၁၉၉၉ မှ ၁၄.၅.၂၀၀၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ရဲမြင့် (ကြည်း-၁၂၆၀၇)(စတသ-၁၅) |၂၀.၅.၂၀၀၁ မှ ၂၂.၁၂.၂၀၀၁ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ခင်ဇော် (ကြည်း-၁၃၂၄၂)(စတသ-၁၆) |၂၃.၁၂.၂၀၀၁ မှ ၁၉.၅.၂၀၀၂ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် အုန်းမြင့် (ကြည်း-၁၃၉၀၃)(စတသ-၁၇) |၁၇.၇.၂၀၀၂ မှ ၃၀.၈.၂၀၀၃ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းအောင်လှိုင် (ကြည်း-၁၄၂၃၂)(စတသ-၁၉) |၃၁.၈.၂၀၀၃ မှ ၆.၁၁.၂၀၀၄ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ညီထွန်း (ကြည်း-၁၄၈၅၈)(စတသ-၂၀) |၄.၅.၂၀၀၅ မှ ၂၇.၅.၂၀၀၆ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဆွေ (ကြည်း-၁၆၄၉၃)(စတသ-၂၂) |၁၁.၈.၂၀၀၆ မှ ၆.၁၁.၂၀၀၇ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇေယျာအောင် (ကြည်း-၁၆၃၀၅)(စတသ-၂၂) |၇.၁၁.၂၀၀၇ မှ ၃၁.၈.၂၀၁၀ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် မြထွန်းဦး (ကြည်း-၁၈၁၃၃)(စတသ-၂၅) |၁.၉.၂၀၁၀ မှ ၂၆.၁၂.၂၀၁၀ ထိ | |- |ဗိုလ်မှူးချုပ် ညိုစော (ကြည်း-၁၆၇၆၇)(စတသ-၂၃) |၇.၅.၂၀၁၁ မှ ၁.၁၀.၂၀၁၁ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် အောင်လင်းဒွေး (ကြည်း-၁၈၂၆၃)(စတသ-၂၅) |၂.၁၀.၂၀၁၁ မှ ၁၇.၁.၂၀၁၄ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် မြင့်မော် (ကြည်း-၁၉၅၅၉)(စတသ-၂၇) |၁၉.၁.၂၀၁၄ မှ ၆.၁.၂၀၁၇ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် သောင်းထိုက်ရွှေ (ကြည်း-၂၃၁၈၅)(စတသ-၃၃) |၇.၁.၂၀၁၇ မှ ၇.၃.၂၀၁၈ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ထင်လတ်ဦး (ကြည်း-၂၅၀၉၉)(စတသ-၃၅) |၂၁.၆.၂၀၁၈ မှ ၁.၈.၂၀၂၀ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ဇော်ဟိန်း (ကြည်း-)(စတသ-၃၈) |၁.၈.၂၀၂၀ မှ ၁.၇.၂၀၂၁ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း-၂၇၁၈၃)(စတသ-၃၇) |၁.၇.၂၀၂၁ မှ ၃၁.၃.၂၀၂၃ ထိ | |- |ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြတ်ထွဋ် (ကြည်း-၃၀၄၆၀) |၃၁.၃.၂၀၂၃ မှ ယနေ့အထိ | |- |} == ထင်ရှားသော စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်းများ == မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတဟောင်း [[သိန်းစိန်၊ ဦး|ဦးသိန်းစိန်]]သည်. စစ်တက္ကသိုလ်အပတ်စဉ် (၉) မှ ကျောင်းဆင်းခဲ့သူဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ယခင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မောင်အေး]](အငြိမ်းစား) သည် စစ်တက္ကသိုလ် အမှတ်စဉ် (၁)သင်တန်းဆင်းဖြစ်ပြီး [[သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး- [[သောင်း၊ ဦး|ဦးသောင်း]](DSA-1 အောင်စစ်သည်) (အငြိမ်းစား) ၊ [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရရွှေမန်း]] (DSA-11) ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ ၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သီဟသူရ[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)|တင်အောင်မြင့်ဦး]] (DSA-12) ဒုသမ္မတနှင့် [[သူရမြင့်အောင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရမြင့်အောင်]](DSA-18) [[မင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး| ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] (DSA-19) တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီးများ၊ [[စာရင်းစစ်ချုပ်]]နှင့် တိုင်းမှူး တပ်မမှူး စသော တပ်မတော်အရာရှိကြီးအများစုမှာ သည် စစ်တက္ကသိုလ် ဆင်းများ ဖြစ်ကြသည်။ == ပြခန်း == <gallery> File:Pyinoolwin -- DSA.JPG|စစ်‌တက္ကသိုလ် File:Intake Flag of the Defence Services Academy.svg|စစ်တက္ကသိုလ်၏ သင်တန်းအမှတ်စဉ်ပြအလံ (သင်တန်းအမှတ်စဉ်ကိုအလံ၏ လက်ယာအောက်ဖက်ထောင့်၌ဖော်ပြသည်) File:Flag of the Ministry of Defense (Myanmar).svg|အနော်ရထာဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Bayintnaung Flag.svg|ဘုရင့်နောင်ဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Aungzeya Flag.svg|အောင်ဇေယျဗိုလ်လောင်းတပ်ရင်း၏အလံ File:DSA Peacock Flag.svg|အတော်ဆုံးဗိုလ်လောင်းတပ်ခွဲကိုပေးအပ်သည့် အောင်စစ်သည်တပ်ခွဲအလံ (၁၉၆၂ မတိုင်ခင်အထိ သမ္မတတပ်ခွဲဟုခေါ်၍ သမ္မတအလံကိုပေးအပ်သည်)<ref>{{cite book|author = [[မင်းအောင်လှိုင်]]နှင့် မဂ္ဂဇင်းပြုစုရေးအဖွဲ့|date= ၂၀၀၄|title= စစ်တက္ကသိုလ် နှစ်(၅၀)ပြည့် ရွှေရတုမဂ္ဂဇင်း |url= |location= [[ပြင်ဦးလွင်]] |publisher= [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] |pages= ၂၂၊ ၂၃ |isbn= }}</ref> </gallery> == ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် == *[[တပ်မတော် နည်းပညာ တက္ကသိုလ်]] *[[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] *[[တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာသည်တက္ကသိုလ်]] ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံရှိတက္ကသိုလ်များ}} {{တပ်မတော်}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[Category:မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ တက္ကသိုလ်များ]] [[Category:ပြင်ဦးလွင်မြို့]] e695a8xpzddc9kc1hrwctnzzajifgis 0 7447 880274 859637 2025-07-05T10:50:54Z Salai Rungtoi 22844 880274 wikitext text/x-wiki ယျေဘုယျအားဖြင့် ဗျူရိုကရေစီစနစ်အပြင် တိကျသော ရာထူးအဆင့်များဖြင့် ဆင့်ကဲကွပ်ကဲမှုစနစ်ကို တည်ဆောက်ထားကြသည့် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့များ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ အစရှိသည်တို့တွင် လုပ်ငန်းတာဝန်များအလိုက် သီးခြားကဏ္ဍခွဲခြားသည့် ဦးစီးစနစ်ကို အသုံးပြုကြသည်။ အလားတူ [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]များတွင် '''စစ်ဦးစီးစနစ်''' (Military Staff System)ကို အသုံးပြုသည်။ စစ်ဦးစီးစနစ်တွင် စစ်ဦးစီး(ဦး)၊ ‌‌‌‌‌‌‌စစ်ရေး(ရေး)နှင့် စစ်ထောက်(ထောက်) ဟူ၍ လုပ်ငန်းများ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသည်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာ‌ပေါ် ရှိ စစ်တပ်အသီးသီးတွင် အသုံးပြုများ‌သော စနစ် ၂ မျိုး အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့်ရှိသည်။ Continental Staff System နှင့် Commonwealth Staff System ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။ မြန်မာ့ပါးစပ်ဖြင့် အလွယ်ပြောပါက အမေရိကန်စနစ် နှင့် အင်္ဂလိပ်စနစ်ဟု ‌‌‌ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အဆိုပါ ဦး/ရေး/ထောက်ဌာနများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် အရာရှိများကို '''စစ်ဦးစီးမှူး''' (သို့မဟုတ်) '''ဦးစီးအရာရှိ'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ပြီး ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ/အရာထမ်းများကိုသာ ခန့်အပ်လေ့ရှိကာ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ် (Brigadier General Staff) - ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် အထက် #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး/ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး (Colonel General Staff/Colonel Staff) #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 1)) - ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 2)) - ဗိုလ်မှူး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 3)) - ဗိုလ်ကြီး #တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ဦးစီးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Adjutant) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) #တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Quartermaster) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ ဌာနများတွင် ဦးစီးအရာရှိများအောက်၌ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #ရုံးအုပ်ချုပ် (Chief Office Superintendent) - အရာခံဗိုလ်စာရေးနှင့် အထက် #ရုံးအုပ် (Office Superintendent) - ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး #စာရေး (Clerk) - တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး(တတိယတန်း)နှင့် အထက် ==စစ်ဦးစီး== စစ်ဦးစီး(General Staff) တစ်နည်းအားဖြင့် (ဦး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အဓိကတာဝန်ဖြစ်သော ကာကွယ်ရေး၊ စစ်ဆင်ရေး အစရှိသည့်တာဝန်များအား အကောင်အထည်မဖော်မီကပင် ပြီးဆုံးအောင်မြင်သည်အထိ ယင်းတာဝန်ပြီးမြောက်စေရန် လိုအပ်သော အစီအမံများ၊ အရင်းအမြစ်များကို စုဆောင်းခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း အစရှိသည့် ဗဟိုလုပ်ငန်းအရပ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ ယျေဘုယျအားဖြင့် စစ်ဦးစီးလုပ်ငန်းများကို တပ်/ဌာနတစ်ခုခုတွင် တွဲဖက်ထားသည့် စစ်ဦးစီးဌာနက ဆောင်ရွက်ရပြီး အောက်ပါကိစ္စရပ်များမှာ စစ်ဦးစီးကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လေ့ရှိသည်- #'''ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းမှု''' - တပ်၏ ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဆင်ရေး''' - စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''လေ့ကျင့်ရေး''' - စစ်ဆင်ရေးသာမက တပ်လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်အတွက် လုပ်နိုင်စွမ်းကို သက်ရောက်စေနိုင်သည့် လေ့ကျင့်ရေး၊ အရည်အချင်းမြှင့်တင်ရေးကိစ္စရပ်များ #'''တာဝန်ခွဲဝေခြင်း''' - ခန့်အပ်ထားသည့် အရာရှိ/တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို သင့်လျော်သည့် နေရာများတွင် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ထောက်လှမ်းရေး''' - လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်တွင် အဓိကလိုအပ်သော သတင်းအရင်းအမြစ်အား စုဆောင်းနိုင်စေရေး၊ ထိုသို့ရရှိစေရန် လိုအပ်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စည်းရုံးရေး''' - တပ်တွင်း/တပ်ပြင် စည်းရုံးရေးကိစ္စရပ်များ #'''လုံခြုံရေး(သို့မဟုတ်)စခန်း''' - တပ်၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များနှင့် ဗဟိုမှတ်ပုံတင်၊ သွားလာမှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အစရှိသည့် စခန်းကိစ္စရပ်များ ==စစ်ရေး== စစ်ရေး(Administration) တစ်နည်းအားဖြင့် (ရေး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာဖြစ်သည့် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ပေါ်‌ပေါက်နေသော တပ်တွင်းအရေးကိစ္စများကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ရေးဌာနက ဆောင်ရွက်ရသော်လည်း တပ်ရင်း/ဖွဲ့များတွင်မူ တပ်ရေးအရာရှိက ယင်းတပ်၏ စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ စစ်ရေးကဏ္ဍတွင် အောက်ပါကိစ္စရပ်များ ပါဝင်သည်။ #'''တပ်အင်အား''' - တပ်၏ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲရေးကိစ္စရပ်များ #'''ငွေစာရင်းနှင့် မှတ်တမ်း''' - ငွေစာရင်းဆိုင်ရာနှင့် စစ်မှတ်တမ်းဆိုင်ရာ ပြုစုခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြန်တမ်းများပေးပို့ခြင်း အစရှိသည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဥပဒေ''' - တပ်စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးမှသည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအရပ်ရပ်အား လိုက်နာမှုရှိစေရေး၊ ဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတိုင်း လိုအပ်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ရာထူးခန့်''' - ရာထူး၊ အဆင့်တိုးမြှင့်ခြင်း၊ လျှော့ချခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ခန့်အပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ ==စစ်ထောက်== စစ်ထောက်(Quartermaster) တစ်နည်းအားဖြင့် (ထောက်) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ တာဝန်အရပ်ရပ်လည်ပတ်နိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ယင်းတပ်၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များမှသည် တပ်တစ်တပ်လုံး၏ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်များကို အမြဲတစေ ဖြည့်ဆည်းနိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး၊ ဖြည့်တင်းထိန်းသိမ်းရေး အစရှိသော အုပ်ချုပ်ထောက်ပံ့မှုလုပ်ငန်းများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထောက်လုပ်ငန်းများကို သက်ဆိုင်တပ်/ဌာနချုပ်များတွင် သက်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဌာနဟူ၍ တွဲဖက်ထားရှိပြီး အောက်ပါလုပ်ငန်းတို့ပါဝင်သည်- #'''ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ထိန်းသိမ်းရေး''' - စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်သောပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ခြင်းမပြုသည့် တပ်ပိုင်ပစ္စည်းအမျိုးမျိုး အစရှိသည်တို့အား ဝယ်ယူဖြည့်တင်းခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းသိုလှောင်ရေး စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''ရိက္ခာ''' - တပ်အတွက် ရိက္ခာ(ရာရှင်)များ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ခွဲဝေခြင်းနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်အင်ဂျင်နီယာ''' - တပ်ပိုင်မြေယာနှင့် အဆောက်အအုံများ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပြုပြင်ရေး အစရှိသည့် ‌သက်ဆိုင်သည့် ဆောက်လုပ်ရေးအင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်းများ #'''ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး''' - ရှေ့တန်း၊ နောက်တန်း၊ စစ်မြေပြင်အသီးသီးတွင် လိုအပ်သည့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ပစ္စည်း၊ အခြားနှင့် ရိက္ခာ စသည်တို့အား ထောက်ပံ့ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်အမျိုးမျိုးနှင့် သက်ဆိုင်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဝတ်''' - တစ်ကိုယ်ရည် စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ၊ စစ်ဝတ်ပစ္စည်းများ ထုတ်ပေးခြင်း၊ ရောင်းချခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်‌ထောက်ဝရမ်း''' - တပ်ပိုင်ပစ္စည်းများ သုံးစွဲခွင့်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဝရမ်းထုတ်ပေးရန် စိစစ်ခြင်း၊ ဆောင်ရွက်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ == Continental Staff System (အမေရိကန်စနစ်) == [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် မရင်းနှီးပါ။ အမေရိကန်စနစ်ကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]နှင့် [[မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့|NATO]] အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုတွင် အသုံးပြုကြည်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ (စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ) တွင်အသုံးပြုလေ့ရှိသော စနစ်မဟုတ်ပါ။ အမေရိကန် စနစ်တွင် ဦး ‌ရေး ‌ထောက် ၃မျိုးမခွဲပဲ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဟုခွဲသည်။ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဆိုသည်မှာ ၎င်းတို့ လုပ်ငန်းတာဝန်ကို ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ၁ သည် ၂ ထက်ပို ရာထူးမကြီးပါ။ * ၁ ဆိုသည်မှာ လူအင်အား * ၂ ဆိုသည်မှာ ထောက်လှမ်းရေး * ၃ ဆိုသည်မှာ စစ်ဆင်ရေး * ၄ ဆိုသည်မှာ စစ်ထောက် * ၅ ဆိုသည်မှာ အစီအစဉ် * ၆ ဆိုသည်မှာ အချက်ပြဆက်သွယ်ရေး * ၇ ဆိုသည်မှာ စစ်ပညာနှင့်လေ့ကျင့်ရေး * ၈ ဆိုသည်မှာ ‌လစာ/‌ဘတ်ဂျက်စီမံကွပ်ကဲရေး‌ * ၉ ဆိုသည်မှာ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး ဟု ဖြစ်သည်။ ၁,၂,၃ စသည်တို့ ရှေ့တွင် ၎င်းတို့ မည်သည့်တပ်ဆိုသည်ကို ‌အောက်ပါအတိုင်း ထည့်ကြသည် * A ဆိုသည်မှာ [[လေတပ်]] * C ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဌာနချူပ် * F ဆိုသည်မှာ ရွေ့လျှားဌာနချုပ် * G ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ဌာနချုပ် (နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ အဆင့်အထက်) ဥပမာ G2 ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ထောက်လှမ်း‌ရေး စစ်ဦးစီးမှူး) * J ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ ပူးပေါင်းဌာနချုပ် (ဥပမာ J1 ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ လူအင်အား စစ်ဦးစီးမှူး) * N ဆိုသည်မှာ ရေတပ် * S ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်နှင့် ကမ်းတက်တပ်တို့တွင် တပ်ရင်းနှင့်နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ ဌာနချုပ် (ဥပမာ S2 ဆိုသည်မှာ ‌ောက်လှမ်း‌ေး (G2 ထက်အဆင့်နိမ့်သည်)) * U ဆိုသည်မှာ [[ကုလသမဂ္ဂ]] * CG ဆိုသည်မှာ ကမ်းစောင့်တပ် == Commonwealth Staff System (အင်္ဂလိပ်စနစ်) == အင်္ဂလိပ်စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နှင့် ရင်းနှီးသည်။ စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များစွာတွင် အသုံးပြုသော စစ်ဦးစီး (G) စစ်‌‌ရေး (A) စစ်‌ထောက် (Q) စနစ်ဖြစ်သည်။ Commonwealth နိုင်ငံအများစုတွင်လည်းအသုံးပြုလျှက်ရှိသည်။ အဂ်လန်တွင် ၎င်းစနစ်ကို ၁၉၈၄ခုနှစ်ထိအသုံးပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း မဟာမိတ်များဖြစ်သော NATO နိုင်ငံများနှင့် သိပ်ကို်က်ညီမှုမရှိသဖြင့် ၁၉၈၄‌ နောက်တွင် Continental Staff System သို့ ‌ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ * စစ်ဦးစီး (G): စစ်ဦးစီး (ဦး) သည် စစ်ဆင်ရေး၊ထောက်လှမ်းရေးနှင့် လေ့ကျင့်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ရေး (A): စစ်ရေး (‌ရေး) သည် လူသားအရင်းအမြစ်နှင့် အချို့သော အုပ်ချုပ်‌ရေး များအတွက် တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ထောက် (Q): စစ်ထောက် (ထောက်) သည် စစ်လက်နက်၊ရိက္ခာနှင့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်တွင်]]တော့ A, G, Q မှာ စစ်ဦးစီးမှူးများအား GSO I, GSO II, GSO III ဟုသာ‌ေါ်သည်။ မြန်မာတွင်တော့ စစ်ဦးစီးဌာန (G) မှအရာရှိများကို GSO I, GSO II, GSO III ဟုခေါ်သည်။ စစ်ရေးဌာန (A) မှ အရာရှိများကို ASO I, ASO II, ASO III ဟုခေါ်ပြီး စစ်ထောက်ဌာန (Q) မှ အရာရှိများကို QSO I, QSO II, QSO III ဟု A, G, Q ခွဲကာ‌‌ခေါ်သည်။ G1, G2,G3, A1, A2, A3, Q1, Q2, Q3 ဟုခွဲကာခေါ်သောလည်း မြန်မာလို့ဘာသာပြန်ပါက စစ်ဦးစီးမှူး ဟုသာပါဖြစ်သည်။ === စစ်ဦးစီး (G) === စစ်ဦးစီးဌာန (G) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်း တာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (ပထမတန်း) (သို့) G1: အဂ်လိပ်လို General Officer (Grade 1)/GSO I ဟုခေါ်ပြီး ဂျီဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း) (သို့) G2: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 2)/GSO II ဟုခေါ်ပြီး ဂျီတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (တတိယတန်း) (သို့) G3: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 3)/GSO III ဟုခေါ်ပြီး ဂျီသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ရေး (A) === စစ်ရေးဌာန (A) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) A1: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 1)/ASO I ဟုခေါ်ပြီး အေဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) A2: အဂ်လိပ်လို့ Adjutant Staff Officer (Grade 2)/ASO II ဟုခေါ်ပြီး အေတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) A3: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 3)/ASO III ဟုခေါ်ပြီး အေသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ထောက် (Q) === စစ်ထောက်ဌာန (Q) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) Q1: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 1)/QSO I ဟုခေါ်ပြီး ကျူဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) Q2: အဂ်လိပ်လို့ Quartermaster Staff Officer (Grade 2)/QSO II ဟုခေါ်ပြီး ကျူတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) Q3: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 3)/QSO III ဟုခေါ်ပြီး ကျူသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == Commonwealth Staff System (အဂ်လိပ်စနစ်) ဌာနချုပ်အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းပုံ == ဖွဲ့စည်းပုံများ အကြမ်းဖျင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ တပ်မဟာ/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့အဆင့်ဖြင့်စပါမည်။ === တပ်မဟာ (Brigade)/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ === ==== တပ်မဟာ (Brigade) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== တပ်မဟာအဆင့်တွင် စစ်ဦးစီးအဖွဲ့အား ဦး ရေး ထောက် ခွဲလေ့သိပ်မရှိဘဲ ဦး (G)ကိုခွဲထားပြီး ရေး (A) နှင့် ထောက် (Q) ကိုပေါင်းက ရေးထောက် (AQ) ဟုပေါင်းထားလေ့ရှိသည်။ AQ ဌာနအား deputy assistant adjutant and quartermaster general (DAA&QMG) အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှာ ကွပ်ကဲသည်။ G ဌာနကိုလဲ တပ်မဟာဗိုလ်မှူး, Brigadier Major, အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှကွပ်ကဲသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကို ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ တပ်မဟာ များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် KIA, KNU, TNLA, MNDAA စသော တော်လှန်ရေးတပ်များမှ ဖွဲ့စည်းကြသည်။ တပ်မဟာများကိုအသုံးပြသော တပ်များတွင် ပင်မစစ်ထွက်တပ်များမှာ တပ်မဟာများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထွက်ပါက တပ်မဟာတစ်ခုလုံး စစ်တိုက်ထွက်ရပါသည်။ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတည်းထွက်မရပါ။ တပ်မဟာမှူးလက်အောက်ခံတပ် များသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ် ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို အောက်ပါအတိုင်းဖွဲ့စည်းလေ့ရှိသည်။ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး လက်ထောက်၊စစ်ဆင်ရေး၊‌ထောက်လှမ်းရေး၊ဆက်ဆံရေး တို့အား ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး တို့မှ ကွပ်ကဲသည်။ * တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီတူး * တပ်မဟာဗိုလ်မှူးလက်ထောက်အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး (စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဂျီသရီးကို အတွေ့အကြုံအများဆုံးရှိသော ဗိုလ်ကြီးအား‌ေးအပ်လေ့ရှိသည်) * ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * ဆက်ဆံရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * လေကြောင်းညှိနှိုင်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး ===== ရေး‌ထောက်အဖွဲ့ (AQ) ===== ရေးထောက်အဖွဲ့ ကို ရေးထောက်ဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး ရေးကို ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ထောက်ကိုလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ကွပ်ကဲသည်။ ====== စစ်ရေး (A) ====== စစ်ရေးဌာနသည် ရာထူးတိုးခြင်း ဆုချီးမြှင်ခြင်း ဆေး, စစ်ရဲ စသည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ၂ယောက် ၃‌ယောက်ရှိလေ့ရှိပြီး နောက်ထပ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ဂျီသရီးမှ ဦးစီးသည်။ ====== စစ်ထောက် (Q) ====== စစ်ထောက်ဌာနသည် ရိက္ခာ၊ပို့ဆောင်ရေး၊စစ်ဝတ် သည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး မှာကွပ်ကဲရသည်။ ၎င်းလက်အောက်မှလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး များပင်ဖြစ်သည်။ * တပ်မဟာ ရိက္ခာနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ စစ်လက်နက် အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့သည်လည်း စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) နှင့် ရေးထောက်အဖွဲ့(AQ) ဟုခွဲဖွဲ့ထားသော်လည်း ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အလွန်ရိုးရှင်းသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ အသုံးပြုသောတပ်များတွင် ပင်မတိုက်ခိုက်ရေးတပ်များမှာ တပ်ရင်းများဖြစ်ကြပြီး နည်းဗျူဟာအဖွဲ့က ကွပ်ကဲမှူအပိုင်းကိုသာပို အာရုံစိုက်ကြသည်။ ဌာနချုပ်ကို အရာရှိ ၄ ယောက် အခြားအဆင့် ၄ ယောက်ဖြင့်သာဖွဲ့စည်းသည်။ နည်းဗျူဟာအဖွဲ့များကို စစ်တပ်၊ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (သို့) PDF နှင့် ၎င်း အဖွဲ့များစွာကအသုံးပြုလေ့ရှိသည် (ဥပမာ KNDF အမှတ် (၇) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့)။ တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားများမှာ လက်အောက်ခံတပ်ရင်းများတွင်အပြည့်ရှိပြီး စစ်တိုက်ထွက်ပါ တပ်ရင်းများအကုန်လုံး စစ်မထွက်ပဲ တချို့တစ်ဝက်သာ စစ်ထွက်လည်းအဆင်ပြေပါသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် တပ်ရင်းတစ်ရင်းသည် စစ်ဆင်ရေးအာဏာအပြည့်ရှိပြီး တပ်မဟာများလက်အောက်တပ်ရင်းများကဲ့သို့ အထက်မှ အကူအညီမလိုပါ။ ဥပမာ နည်းဗျူဟာအင်ဂျင်နီယာအဖွဲ့ဟုမရှိပါ။ တပ်ရင်းများတွင် ကိုယ်ပိုင် စစ်အင်ဂျင်နီယာတပ်စုများရှိကြပါသည်။ နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှု အဖွဲ့တွင် ဗျူဟာမှူးနှင့်ရုံးသာ ပါဝင်သည်။ ===== နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ ===== * ဗျူဟာမှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးကြီး * ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှုူအဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ ဂျီတူး (Brigadier Major နှင့် သဘောသဘာဝအတူတူလောက်ပင်ဖြစ်ပါသည်) * စစ်ဦးစီးအရာရှိ (GS) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * ရေး/ထောက်အရာရှိ (AQ) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်ကြပ်ကြီး (စာရေး) ၄ဦး == ကွဲပြားမှုများ == စနစ်နှစ်ခု အထိကကွဲပြားပုံမှာ စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ များနှင့် တပ်မှူးများ အာဏာရမှု အဓိကကွဲပြားသည်။ အမေရိကန်စနစ်တွင် များသောအားဖြင့် စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိများသည် တပ်မှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်း တွင် S2 ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိနှင့် S3 စစ်ဆင်ရေးအရာရှိသည် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး တပ်ခွဲမှူးတစ်ဦးမှာ ဗိုလ်ကြီးဖြစ်သည် အတွက် စစ်ဦးစီးမှူးများက တပ်မှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌သည် အင်္ဂလိပ်စနစ်တွင် ပြောင်းပြန်ဖြစ်သည်။ တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတွင် Battalion Adjutant/Regimental Adjutant တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး နှင့် Battalion Quartermaster/Regimental Quartermaster တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီးတို့သည့် ဗိုလ်ကြီးများဖြစ်ကြပြီး တပ်ခွဲမှူးများမှာ ဗိုလ်မှူးများဖြစ်သည်အတွက် တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌လေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]] {{တပ်မတော်-stub}} gl584w2a9x27n1inin3gk7epe93gyis 880275 880274 2025-07-05T10:53:04Z Salai Rungtoi 22844 /* Continental Staff System (အမေရိကန်စနစ်) */ 880275 wikitext text/x-wiki ယျေဘုယျအားဖြင့် ဗျူရိုကရေစီစနစ်အပြင် တိကျသော ရာထူးအဆင့်များဖြင့် ဆင့်ကဲကွပ်ကဲမှုစနစ်ကို တည်ဆောက်ထားကြသည့် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့များ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ အစရှိသည်တို့တွင် လုပ်ငန်းတာဝန်များအလိုက် သီးခြားကဏ္ဍခွဲခြားသည့် ဦးစီးစနစ်ကို အသုံးပြုကြသည်။ အလားတူ [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]များတွင် '''စစ်ဦးစီးစနစ်''' (Military Staff System)ကို အသုံးပြုသည်။ စစ်ဦးစီးစနစ်တွင် စစ်ဦးစီး(ဦး)၊ ‌‌‌‌‌‌‌စစ်ရေး(ရေး)နှင့် စစ်ထောက်(ထောက်) ဟူ၍ လုပ်ငန်းများ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသည်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာ‌ပေါ် ရှိ စစ်တပ်အသီးသီးတွင် အသုံးပြုများ‌သော စနစ် ၂ မျိုး အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့်ရှိသည်။ Continental Staff System နှင့် Commonwealth Staff System ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။ မြန်မာ့ပါးစပ်ဖြင့် အလွယ်ပြောပါက အမေရိကန်စနစ် နှင့် အင်္ဂလိပ်စနစ်ဟု ‌‌‌ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အဆိုပါ ဦး/ရေး/ထောက်ဌာနများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် အရာရှိများကို '''စစ်ဦးစီးမှူး''' (သို့မဟုတ်) '''ဦးစီးအရာရှိ'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ပြီး ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ/အရာထမ်းများကိုသာ ခန့်အပ်လေ့ရှိကာ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ် (Brigadier General Staff) - ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် အထက် #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး/ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး (Colonel General Staff/Colonel Staff) #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 1)) - ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 2)) - ဗိုလ်မှူး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 3)) - ဗိုလ်ကြီး #တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ဦးစီးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Adjutant) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) #တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Quartermaster) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ ဌာနများတွင် ဦးစီးအရာရှိများအောက်၌ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #ရုံးအုပ်ချုပ် (Chief Office Superintendent) - အရာခံဗိုလ်စာရေးနှင့် အထက် #ရုံးအုပ် (Office Superintendent) - ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး #စာရေး (Clerk) - တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး(တတိယတန်း)နှင့် အထက် ==စစ်ဦးစီး== စစ်ဦးစီး(General Staff) တစ်နည်းအားဖြင့် (ဦး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အဓိကတာဝန်ဖြစ်သော ကာကွယ်ရေး၊ စစ်ဆင်ရေး အစရှိသည့်တာဝန်များအား အကောင်အထည်မဖော်မီကပင် ပြီးဆုံးအောင်မြင်သည်အထိ ယင်းတာဝန်ပြီးမြောက်စေရန် လိုအပ်သော အစီအမံများ၊ အရင်းအမြစ်များကို စုဆောင်းခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း အစရှိသည့် ဗဟိုလုပ်ငန်းအရပ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ ယျေဘုယျအားဖြင့် စစ်ဦးစီးလုပ်ငန်းများကို တပ်/ဌာနတစ်ခုခုတွင် တွဲဖက်ထားသည့် စစ်ဦးစီးဌာနက ဆောင်ရွက်ရပြီး အောက်ပါကိစ္စရပ်များမှာ စစ်ဦးစီးကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လေ့ရှိသည်- #'''ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းမှု''' - တပ်၏ ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဆင်ရေး''' - စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''လေ့ကျင့်ရေး''' - စစ်ဆင်ရေးသာမက တပ်လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်အတွက် လုပ်နိုင်စွမ်းကို သက်ရောက်စေနိုင်သည့် လေ့ကျင့်ရေး၊ အရည်အချင်းမြှင့်တင်ရေးကိစ္စရပ်များ #'''တာဝန်ခွဲဝေခြင်း''' - ခန့်အပ်ထားသည့် အရာရှိ/တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို သင့်လျော်သည့် နေရာများတွင် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ထောက်လှမ်းရေး''' - လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်တွင် အဓိကလိုအပ်သော သတင်းအရင်းအမြစ်အား စုဆောင်းနိုင်စေရေး၊ ထိုသို့ရရှိစေရန် လိုအပ်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စည်းရုံးရေး''' - တပ်တွင်း/တပ်ပြင် စည်းရုံးရေးကိစ္စရပ်များ #'''လုံခြုံရေး(သို့မဟုတ်)စခန်း''' - တပ်၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များနှင့် ဗဟိုမှတ်ပုံတင်၊ သွားလာမှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အစရှိသည့် စခန်းကိစ္စရပ်များ ==စစ်ရေး== စစ်ရေး(Administration) တစ်နည်းအားဖြင့် (ရေး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာဖြစ်သည့် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ပေါ်‌ပေါက်နေသော တပ်တွင်းအရေးကိစ္စများကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ရေးဌာနက ဆောင်ရွက်ရသော်လည်း တပ်ရင်း/ဖွဲ့များတွင်မူ တပ်ရေးအရာရှိက ယင်းတပ်၏ စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ စစ်ရေးကဏ္ဍတွင် အောက်ပါကိစ္စရပ်များ ပါဝင်သည်။ #'''တပ်အင်အား''' - တပ်၏ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲရေးကိစ္စရပ်များ #'''ငွေစာရင်းနှင့် မှတ်တမ်း''' - ငွေစာရင်းဆိုင်ရာနှင့် စစ်မှတ်တမ်းဆိုင်ရာ ပြုစုခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြန်တမ်းများပေးပို့ခြင်း အစရှိသည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဥပဒေ''' - တပ်စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးမှသည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအရပ်ရပ်အား လိုက်နာမှုရှိစေရေး၊ ဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတိုင်း လိုအပ်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ရာထူးခန့်''' - ရာထူး၊ အဆင့်တိုးမြှင့်ခြင်း၊ လျှော့ချခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ခန့်အပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ ==စစ်ထောက်== စစ်ထောက်(Quartermaster) တစ်နည်းအားဖြင့် (ထောက်) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ တာဝန်အရပ်ရပ်လည်ပတ်နိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ယင်းတပ်၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များမှသည် တပ်တစ်တပ်လုံး၏ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်များကို အမြဲတစေ ဖြည့်ဆည်းနိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး၊ ဖြည့်တင်းထိန်းသိမ်းရေး အစရှိသော အုပ်ချုပ်ထောက်ပံ့မှုလုပ်ငန်းများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထောက်လုပ်ငန်းများကို သက်ဆိုင်တပ်/ဌာနချုပ်များတွင် သက်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဌာနဟူ၍ တွဲဖက်ထားရှိပြီး အောက်ပါလုပ်ငန်းတို့ပါဝင်သည်- #'''ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ထိန်းသိမ်းရေး''' - စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်သောပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ခြင်းမပြုသည့် တပ်ပိုင်ပစ္စည်းအမျိုးမျိုး အစရှိသည်တို့အား ဝယ်ယူဖြည့်တင်းခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းသိုလှောင်ရေး စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''ရိက္ခာ''' - တပ်အတွက် ရိက္ခာ(ရာရှင်)များ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ခွဲဝေခြင်းနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်အင်ဂျင်နီယာ''' - တပ်ပိုင်မြေယာနှင့် အဆောက်အအုံများ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပြုပြင်ရေး အစရှိသည့် ‌သက်ဆိုင်သည့် ဆောက်လုပ်ရေးအင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်းများ #'''ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး''' - ရှေ့တန်း၊ နောက်တန်း၊ စစ်မြေပြင်အသီးသီးတွင် လိုအပ်သည့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ပစ္စည်း၊ အခြားနှင့် ရိက္ခာ စသည်တို့အား ထောက်ပံ့ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်အမျိုးမျိုးနှင့် သက်ဆိုင်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဝတ်''' - တစ်ကိုယ်ရည် စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ၊ စစ်ဝတ်ပစ္စည်းများ ထုတ်ပေးခြင်း၊ ရောင်းချခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်‌ထောက်ဝရမ်း''' - တပ်ပိုင်ပစ္စည်းများ သုံးစွဲခွင့်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဝရမ်းထုတ်ပေးရန် စိစစ်ခြင်း၊ ဆောင်ရွက်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ == Continental Staff System (အမေရိကန်စနစ်) == [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် မရင်းနှီးပါ။ အမေရိကန်စနစ်ကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]နှင့် [[မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့|NATO]] အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုတွင် အသုံးပြုကြည်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ (စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ) တွင်အသုံးပြုလေ့ရှိသော စနစ်မဟုတ်ပါ။ အမေရိကန် စနစ်တွင် ဦး ‌ရေး ‌ထောက် ၃မျိုးမခွဲပဲ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဟုခွဲသည်။ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဆိုသည်မှာ ၎င်းတို့ လုပ်ငန်းတာဝန်ကို ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ၁ သည် ၂ ထက်ပို ရာထူးမကြီးပါ။ * ၁ ဆိုသည်မှာ လူအင်အား * ၂ ဆိုသည်မှာ ထောက်လှမ်းရေး * ၃ ဆိုသည်မှာ စစ်ဆင်ရေး * ၄ ဆိုသည်မှာ စစ်ထောက် * ၅ ဆိုသည်မှာ အစီအစဉ် * ၆ ဆိုသည်မှာ အချက်ပြဆက်သွယ်ရေး * ၇ ဆိုသည်မှာ စစ်ပညာနှင့်လေ့ကျင့်ရေး * ၈ ဆိုသည်မှာ ‌လစာ/‌ဘတ်ဂျက်စီမံကွပ်ကဲရေး‌ * ၉ ဆိုသည်မှာ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး ဟု ဖြစ်သည်။ ၁,၂,၃ စသည်တို့ ရှေ့တွင် ၎င်းတို့ မည်သည့်တပ်ဆိုသည်ကို ‌အောက်ပါအတိုင်း ထည့်ကြသည် * A ဆိုသည်မှာ [[လေတပ်]] * C ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဌာနချူပ် * F ဆိုသည်မှာ ရွေ့လျှားဌာနချုပ် * G ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ဌာနချုပ် (နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ အဆင့်အထက်) ဥပမာ G2 ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ထောက်လှမ်း‌ရေး စစ်ဦးစီးမှူး) * J ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ ပူးပေါင်းဌာနချုပ် (ဥပမာ J1 ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ လူအင်အား စစ်ဦးစီးမှူး) * N ဆိုသည်မှာ ရေတပ် * S ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်နှင့် ကမ်းတက်တပ်တို့တွင် တပ်ရင်းနှင့်နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ ဌာနချုပ် (ဥပမာ S2 ဆိုသည်မှာ ‌ောက်လှမ်း‌ေး (G2 ထက်အဆင့်နိမ့်သည်)) * U ဆိုသည်မှာ [[ကုလသမဂ္ဂ]] * CG ဆိုသည်မှာ ကမ်းစောင့်တပ် == Commonwealth Staff System (အင်္ဂလိပ်စနစ်) == [[ဖိုင်:Myanmar Armed Forces command structure 2010-2011.jpg|thumb|250x250px|မြန်မာ့တပ်မတော် ဖွဲ့စည်းပုံ]] အင်္ဂလိပ်စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နှင့် ရင်းနှီးသည်။ စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များစွာတွင် အသုံးပြုသော စစ်ဦးစီး (G) စစ်‌‌ရေး (A) စစ်‌ထောက် (Q) စနစ်ဖြစ်သည်။ Commonwealth နိုင်ငံအများစုတွင်လည်းအသုံးပြုလျှက်ရှိသည်။ အဂ်လန်တွင် ၎င်းစနစ်ကို ၁၉၈၄ခုနှစ်ထိအသုံးပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း မဟာမိတ်များဖြစ်သော NATO နိုင်ငံများနှင့် သိပ်ကို်က်ညီမှုမရှိသဖြင့် ၁၉၈၄‌ နောက်တွင် Continental Staff System သို့ ‌ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ * စစ်ဦးစီး (G): စစ်ဦးစီး (ဦး) သည် စစ်ဆင်ရေး၊ထောက်လှမ်းရေးနှင့် လေ့ကျင့်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ရေး (A): စစ်ရေး (‌ရေး) သည် လူသားအရင်းအမြစ်နှင့် အချို့သော အုပ်ချုပ်‌ရေး များအတွက် တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ထောက် (Q): စစ်ထောက် (ထောက်) သည် စစ်လက်နက်၊ရိက္ခာနှင့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်တွင်]]တော့ A, G, Q မှာ စစ်ဦးစီးမှူးများအား GSO I, GSO II, GSO III ဟုသာ‌ေါ်သည်။ မြန်မာတွင်တော့ စစ်ဦးစီးဌာန (G) မှအရာရှိများကို GSO I, GSO II, GSO III ဟုခေါ်သည်။ စစ်ရေးဌာန (A) မှ အရာရှိများကို ASO I, ASO II, ASO III ဟုခေါ်ပြီး စစ်ထောက်ဌာန (Q) မှ အရာရှိများကို QSO I, QSO II, QSO III ဟု A, G, Q ခွဲကာ‌‌ခေါ်သည်။ G1, G2,G3, A1, A2, A3, Q1, Q2, Q3 ဟုခွဲကာခေါ်သောလည်း မြန်မာလို့ဘာသာပြန်ပါက စစ်ဦးစီးမှူး ဟုသာပါဖြစ်သည်။ === စစ်ဦးစီး (G) === စစ်ဦးစီးဌာန (G) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်း တာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (ပထမတန်း) (သို့) G1: အဂ်လိပ်လို General Officer (Grade 1)/GSO I ဟုခေါ်ပြီး ဂျီဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း) (သို့) G2: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 2)/GSO II ဟုခေါ်ပြီး ဂျီတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (တတိယတန်း) (သို့) G3: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 3)/GSO III ဟုခေါ်ပြီး ဂျီသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ရေး (A) === စစ်ရေးဌာန (A) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) A1: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 1)/ASO I ဟုခေါ်ပြီး အေဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) A2: အဂ်လိပ်လို့ Adjutant Staff Officer (Grade 2)/ASO II ဟုခေါ်ပြီး အေတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) A3: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 3)/ASO III ဟုခေါ်ပြီး အေသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ထောက် (Q) === စစ်ထောက်ဌာန (Q) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) Q1: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 1)/QSO I ဟုခေါ်ပြီး ကျူဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) Q2: အဂ်လိပ်လို့ Quartermaster Staff Officer (Grade 2)/QSO II ဟုခေါ်ပြီး ကျူတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) Q3: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 3)/QSO III ဟုခေါ်ပြီး ကျူသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == Commonwealth Staff System (အဂ်လိပ်စနစ်) ဌာနချုပ်အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းပုံ == ဖွဲ့စည်းပုံများ အကြမ်းဖျင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ တပ်မဟာ/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့အဆင့်ဖြင့်စပါမည်။ === တပ်မဟာ (Brigade)/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ === ==== တပ်မဟာ (Brigade) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== တပ်မဟာအဆင့်တွင် စစ်ဦးစီးအဖွဲ့အား ဦး ရေး ထောက် ခွဲလေ့သိပ်မရှိဘဲ ဦး (G)ကိုခွဲထားပြီး ရေး (A) နှင့် ထောက် (Q) ကိုပေါင်းက ရေးထောက် (AQ) ဟုပေါင်းထားလေ့ရှိသည်။ AQ ဌာနအား deputy assistant adjutant and quartermaster general (DAA&QMG) အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှာ ကွပ်ကဲသည်။ G ဌာနကိုလဲ တပ်မဟာဗိုလ်မှူး, Brigadier Major, အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှကွပ်ကဲသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကို ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ တပ်မဟာ များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် KIA, KNU, TNLA, MNDAA စသော တော်လှန်ရေးတပ်များမှ ဖွဲ့စည်းကြသည်။ တပ်မဟာများကိုအသုံးပြသော တပ်များတွင် ပင်မစစ်ထွက်တပ်များမှာ တပ်မဟာများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထွက်ပါက တပ်မဟာတစ်ခုလုံး စစ်တိုက်ထွက်ရပါသည်။ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတည်းထွက်မရပါ။ တပ်မဟာမှူးလက်အောက်ခံတပ် များသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ် ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို အောက်ပါအတိုင်းဖွဲ့စည်းလေ့ရှိသည်။ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး လက်ထောက်၊စစ်ဆင်ရေး၊‌ထောက်လှမ်းရေး၊ဆက်ဆံရေး တို့အား ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး တို့မှ ကွပ်ကဲသည်။ * တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီတူး * တပ်မဟာဗိုလ်မှူးလက်ထောက်အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး (စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဂျီသရီးကို အတွေ့အကြုံအများဆုံးရှိသော ဗိုလ်ကြီးအား‌ေးအပ်လေ့ရှိသည်) * ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * ဆက်ဆံရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * လေကြောင်းညှိနှိုင်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး ===== ရေး‌ထောက်အဖွဲ့ (AQ) ===== ရေးထောက်အဖွဲ့ ကို ရေးထောက်ဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး ရေးကို ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ထောက်ကိုလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ကွပ်ကဲသည်။ ====== စစ်ရေး (A) ====== စစ်ရေးဌာနသည် ရာထူးတိုးခြင်း ဆုချီးမြှင်ခြင်း ဆေး, စစ်ရဲ စသည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ၂ယောက် ၃‌ယောက်ရှိလေ့ရှိပြီး နောက်ထပ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ဂျီသရီးမှ ဦးစီးသည်။ ====== စစ်ထောက် (Q) ====== စစ်ထောက်ဌာနသည် ရိက္ခာ၊ပို့ဆောင်ရေး၊စစ်ဝတ် သည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး မှာကွပ်ကဲရသည်။ ၎င်းလက်အောက်မှလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး များပင်ဖြစ်သည်။ * တပ်မဟာ ရိက္ခာနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ စစ်လက်နက် အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့သည်လည်း စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) နှင့် ရေးထောက်အဖွဲ့(AQ) ဟုခွဲဖွဲ့ထားသော်လည်း ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အလွန်ရိုးရှင်းသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ အသုံးပြုသောတပ်များတွင် ပင်မတိုက်ခိုက်ရေးတပ်များမှာ တပ်ရင်းများဖြစ်ကြပြီး နည်းဗျူဟာအဖွဲ့က ကွပ်ကဲမှူအပိုင်းကိုသာပို အာရုံစိုက်ကြသည်။ ဌာနချုပ်ကို အရာရှိ ၄ ယောက် အခြားအဆင့် ၄ ယောက်ဖြင့်သာဖွဲ့စည်းသည်။ နည်းဗျူဟာအဖွဲ့များကို စစ်တပ်၊ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (သို့) PDF နှင့် ၎င်း အဖွဲ့များစွာကအသုံးပြုလေ့ရှိသည် (ဥပမာ KNDF အမှတ် (၇) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့)။ တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားများမှာ လက်အောက်ခံတပ်ရင်းများတွင်အပြည့်ရှိပြီး စစ်တိုက်ထွက်ပါ တပ်ရင်းများအကုန်လုံး စစ်မထွက်ပဲ တချို့တစ်ဝက်သာ စစ်ထွက်လည်းအဆင်ပြေပါသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် တပ်ရင်းတစ်ရင်းသည် စစ်ဆင်ရေးအာဏာအပြည့်ရှိပြီး တပ်မဟာများလက်အောက်တပ်ရင်းများကဲ့သို့ အထက်မှ အကူအညီမလိုပါ။ ဥပမာ နည်းဗျူဟာအင်ဂျင်နီယာအဖွဲ့ဟုမရှိပါ။ တပ်ရင်းများတွင် ကိုယ်ပိုင် စစ်အင်ဂျင်နီယာတပ်စုများရှိကြပါသည်။ နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှု အဖွဲ့တွင် ဗျူဟာမှူးနှင့်ရုံးသာ ပါဝင်သည်။ ===== နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ ===== * ဗျူဟာမှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးကြီး * ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှုူအဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ ဂျီတူး (Brigadier Major နှင့် သဘောသဘာဝအတူတူလောက်ပင်ဖြစ်ပါသည်) * စစ်ဦးစီးအရာရှိ (GS) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * ရေး/ထောက်အရာရှိ (AQ) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်ကြပ်ကြီး (စာရေး) ၄ဦး == ကွဲပြားမှုများ == စနစ်နှစ်ခု အထိကကွဲပြားပုံမှာ စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ များနှင့် တပ်မှူးများ အာဏာရမှု အဓိကကွဲပြားသည်။ အမေရိကန်စနစ်တွင် များသောအားဖြင့် စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိများသည် တပ်မှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်း တွင် S2 ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိနှင့် S3 စစ်ဆင်ရေးအရာရှိသည် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး တပ်ခွဲမှူးတစ်ဦးမှာ ဗိုလ်ကြီးဖြစ်သည် အတွက် စစ်ဦးစီးမှူးများက တပ်မှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌သည် အင်္ဂလိပ်စနစ်တွင် ပြောင်းပြန်ဖြစ်သည်။ တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတွင် Battalion Adjutant/Regimental Adjutant တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး နှင့် Battalion Quartermaster/Regimental Quartermaster တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီးတို့သည့် ဗိုလ်ကြီးများဖြစ်ကြပြီး တပ်ခွဲမှူးများမှာ ဗိုလ်မှူးများဖြစ်သည်အတွက် တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌လေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]] {{တပ်မတော်-stub}} 02av7kz9x6p7tebur94h878ipv3t68t 880276 880275 2025-07-05T10:57:21Z Salai Rungtoi 22844 /* Commonwealth Staff System (အဂ်လိပ်စနစ်) ဌာနချုပ်အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းပုံ */ 880276 wikitext text/x-wiki ယျေဘုယျအားဖြင့် ဗျူရိုကရေစီစနစ်အပြင် တိကျသော ရာထူးအဆင့်များဖြင့် ဆင့်ကဲကွပ်ကဲမှုစနစ်ကို တည်ဆောက်ထားကြသည့် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့များ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ အစရှိသည်တို့တွင် လုပ်ငန်းတာဝန်များအလိုက် သီးခြားကဏ္ဍခွဲခြားသည့် ဦးစီးစနစ်ကို အသုံးပြုကြသည်။ အလားတူ [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]များတွင် '''စစ်ဦးစီးစနစ်''' (Military Staff System)ကို အသုံးပြုသည်။ စစ်ဦးစီးစနစ်တွင် စစ်ဦးစီး(ဦး)၊ ‌‌‌‌‌‌‌စစ်ရေး(ရေး)နှင့် စစ်ထောက်(ထောက်) ဟူ၍ လုပ်ငန်းများ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသည်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာ‌ပေါ် ရှိ စစ်တပ်အသီးသီးတွင် အသုံးပြုများ‌သော စနစ် ၂ မျိုး အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့်ရှိသည်။ Continental Staff System နှင့် Commonwealth Staff System ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။ မြန်မာ့ပါးစပ်ဖြင့် အလွယ်ပြောပါက အမေရိကန်စနစ် နှင့် အင်္ဂလိပ်စနစ်ဟု ‌‌‌ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အဆိုပါ ဦး/ရေး/ထောက်ဌာနများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် အရာရှိများကို '''စစ်ဦးစီးမှူး''' (သို့မဟုတ်) '''ဦးစီးအရာရှိ'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ပြီး ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများ/အရာထမ်းများကိုသာ ခန့်အပ်လေ့ရှိကာ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ် (Brigadier General Staff) - ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် အထက် #စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး/ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး (Colonel General Staff/Colonel Staff) #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 1)) - ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 2)) - ဗိုလ်မှူး #စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း) (General Staff Officer/Staff Officer (Grade 3)) - ဗိုလ်ကြီး #တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ဦးစီးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Adjutant) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) #တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီး(တစ်နည်းအားဖြင့် တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့၏ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိ) (Quartermaster) - ဗိုလ်မှူး/ဗိုလ်ကြီး(Commissioning) ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ ဌာနများတွင် ဦးစီးအရာရှိများအောက်၌ အောက်ပါအတိုင်း ရာထူးကြီးစဉ်ငယ်လိုက် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်- #ရုံးအုပ်ချုပ် (Chief Office Superintendent) - အရာခံဗိုလ်စာရေးနှင့် အထက် #ရုံးအုပ် (Office Superintendent) - ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး #စာရေး (Clerk) - တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး(တတိယတန်း)နှင့် အထက် ==စစ်ဦးစီး== စစ်ဦးစီး(General Staff) တစ်နည်းအားဖြင့် (ဦး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အဓိကတာဝန်ဖြစ်သော ကာကွယ်ရေး၊ စစ်ဆင်ရေး အစရှိသည့်တာဝန်များအား အကောင်အထည်မဖော်မီကပင် ပြီးဆုံးအောင်မြင်သည်အထိ ယင်းတာဝန်ပြီးမြောက်စေရန် လိုအပ်သော အစီအမံများ၊ အရင်းအမြစ်များကို စုဆောင်းခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း အစရှိသည့် ဗဟိုလုပ်ငန်းအရပ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ ယျေဘုယျအားဖြင့် စစ်ဦးစီးလုပ်ငန်းများကို တပ်/ဌာနတစ်ခုခုတွင် တွဲဖက်ထားသည့် စစ်ဦးစီးဌာနက ဆောင်ရွက်ရပြီး အောက်ပါကိစ္စရပ်များမှာ စစ်ဦးစီးကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လေ့ရှိသည်- #'''ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းမှု''' - တပ်၏ ကွပ်ကဲမှုနှင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဆင်ရေး''' - စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''လေ့ကျင့်ရေး''' - စစ်ဆင်ရေးသာမက တပ်လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်အတွက် လုပ်နိုင်စွမ်းကို သက်ရောက်စေနိုင်သည့် လေ့ကျင့်ရေး၊ အရည်အချင်းမြှင့်တင်ရေးကိစ္စရပ်များ #'''တာဝန်ခွဲဝေခြင်း''' - ခန့်အပ်ထားသည့် အရာရှိ/တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို သင့်လျော်သည့် နေရာများတွင် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ထောက်လှမ်းရေး''' - လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်တွင် အဓိကလိုအပ်သော သတင်းအရင်းအမြစ်အား စုဆောင်းနိုင်စေရေး၊ ထိုသို့ရရှိစေရန် လိုအပ်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စည်းရုံးရေး''' - တပ်တွင်း/တပ်ပြင် စည်းရုံးရေးကိစ္စရပ်များ #'''လုံခြုံရေး(သို့မဟုတ်)စခန်း''' - တပ်၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များနှင့် ဗဟိုမှတ်ပုံတင်၊ သွားလာမှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အစရှိသည့် စခန်းကိစ္စရပ်များ ==စစ်ရေး== စစ်ရေး(Administration) တစ်နည်းအားဖြင့် (ရေး) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာဖြစ်သည့် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ပေါ်‌ပေါက်နေသော တပ်တွင်းအရေးကိစ္စများကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ရေးဌာနက ဆောင်ရွက်ရသော်လည်း တပ်ရင်း/ဖွဲ့များတွင်မူ တပ်ရေးအရာရှိက ယင်းတပ်၏ စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ စစ်ရေးကဏ္ဍတွင် အောက်ပါကိစ္စရပ်များ ပါဝင်သည်။ #'''တပ်အင်အား''' - တပ်၏ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲရေးကိစ္စရပ်များ #'''ငွေစာရင်းနှင့် မှတ်တမ်း''' - ငွေစာရင်းဆိုင်ရာနှင့် စစ်မှတ်တမ်းဆိုင်ရာ ပြုစုခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြန်တမ်းများပေးပို့ခြင်း အစရှိသည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဥပဒေ''' - တပ်စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးမှသည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအရပ်ရပ်အား လိုက်နာမှုရှိစေရေး၊ ဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတိုင်း လိုအပ်သည့် ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ရာထူးခန့်''' - ရာထူး၊ အဆင့်တိုးမြှင့်ခြင်း၊ လျှော့ချခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ခန့်အပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ ==စစ်ထောက်== စစ်ထောက်(Quartermaster) တစ်နည်းအားဖြင့် (ထောက်) ဆိုသည်မှာ တပ်တစ်တပ်တွင် ယင်းတပ်၏ တာဝန်အရပ်ရပ်လည်ပတ်နိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ယင်းတပ်၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များမှသည် တပ်တစ်တပ်လုံး၏ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်များကို အမြဲတစေ ဖြည့်ဆည်းနိုင်စေရန်သော်လည်းကောင်း၊ ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး၊ ဖြည့်တင်းထိန်းသိမ်းရေး အစရှိသော အုပ်ချုပ်ထောက်ပံ့မှုလုပ်ငန်းများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထောက်လုပ်ငန်းများကို သက်ဆိုင်တပ်/ဌာနချုပ်များတွင် သက်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဌာနဟူ၍ တွဲဖက်ထားရှိပြီး အောက်ပါလုပ်ငန်းတို့ပါဝင်သည်- #'''ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ထိန်းသိမ်းရေး''' - စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်သောပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ခြင်းမပြုသည့် တပ်ပိုင်ပစ္စည်းအမျိုးမျိုး အစရှိသည်တို့အား ဝယ်ယူဖြည့်တင်းခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းသိုလှောင်ရေး စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''ရိက္ခာ''' - တပ်အတွက် ရိက္ခာ(ရာရှင်)များ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ခွဲဝေခြင်းနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်အင်ဂျင်နီယာ''' - တပ်ပိုင်မြေယာနှင့် အဆောက်အအုံများ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပြုပြင်ရေး အစရှိသည့် ‌သက်ဆိုင်သည့် ဆောက်လုပ်ရေးအင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်းများ #'''ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေး''' - ရှေ့တန်း၊ နောက်တန်း၊ စစ်မြေပြင်အသီးသီးတွင် လိုအပ်သည့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ကြီးကြပ်ကန့်သတ်ပစ္စည်း၊ အခြားနှင့် ရိက္ခာ စသည်တို့အား ထောက်ပံ့ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်အမျိုးမျိုးနှင့် သက်ဆိုင်သည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်ဝတ်''' - တစ်ကိုယ်ရည် စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ၊ စစ်ဝတ်ပစ္စည်းများ ထုတ်ပေးခြင်း၊ ရောင်းချခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ #'''စစ်‌ထောက်ဝရမ်း''' - တပ်ပိုင်ပစ္စည်းများ သုံးစွဲခွင့်ဆိုင်ရာ စစ်ထောက်ဝရမ်းထုတ်ပေးရန် စိစစ်ခြင်း၊ ဆောင်ရွက်ခြင်း စသည့်ကိစ္စရပ်များ == Continental Staff System (အမေရိကန်စနစ်) == [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် မရင်းနှီးပါ။ အမေရိကန်စနစ်ကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]နှင့် [[မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့|NATO]] အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုတွင် အသုံးပြုကြည်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ (စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ) တွင်အသုံးပြုလေ့ရှိသော စနစ်မဟုတ်ပါ။ အမေရိကန် စနစ်တွင် ဦး ‌ရေး ‌ထောက် ၃မျိုးမခွဲပဲ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဟုခွဲသည်။ ၁,၂,၃,၄,၅,၆,၇,၈,၉ ဆိုသည်မှာ ၎င်းတို့ လုပ်ငန်းတာဝန်ကို ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ၁ သည် ၂ ထက်ပို ရာထူးမကြီးပါ။ * ၁ ဆိုသည်မှာ လူအင်အား * ၂ ဆိုသည်မှာ ထောက်လှမ်းရေး * ၃ ဆိုသည်မှာ စစ်ဆင်ရေး * ၄ ဆိုသည်မှာ စစ်ထောက် * ၅ ဆိုသည်မှာ အစီအစဉ် * ၆ ဆိုသည်မှာ အချက်ပြဆက်သွယ်ရေး * ၇ ဆိုသည်မှာ စစ်ပညာနှင့်လေ့ကျင့်ရေး * ၈ ဆိုသည်မှာ ‌လစာ/‌ဘတ်ဂျက်စီမံကွပ်ကဲရေး‌ * ၉ ဆိုသည်မှာ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး ဟု ဖြစ်သည်။ ၁,၂,၃ စသည်တို့ ရှေ့တွင် ၎င်းတို့ မည်သည့်တပ်ဆိုသည်ကို ‌အောက်ပါအတိုင်း ထည့်ကြသည် * A ဆိုသည်မှာ [[လေတပ်]] * C ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဌာနချူပ် * F ဆိုသည်မှာ ရွေ့လျှားဌာနချုပ် * G ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ဌာနချုပ် (နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ အဆင့်အထက်) ဥပမာ G2 ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်ထောက်လှမ်း‌ရေး စစ်ဦးစီးမှူး) * J ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ ပူးပေါင်းဌာနချုပ် (ဥပမာ J1 ဆိုသည်မှာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေ လူအင်အား စစ်ဦးစီးမှူး) * N ဆိုသည်မှာ ရေတပ် * S ဆိုသည်မှာ ကြည်းတပ်နှင့် ကမ်းတက်တပ်တို့တွင် တပ်ရင်းနှင့်နည်းဗျူဟာအဖွဲ့/တပ်မဟာ ဌာနချုပ် (ဥပမာ S2 ဆိုသည်မှာ ‌ောက်လှမ်း‌ေး (G2 ထက်အဆင့်နိမ့်သည်)) * U ဆိုသည်မှာ [[ကုလသမဂ္ဂ]] * CG ဆိုသည်မှာ ကမ်းစောင့်တပ် == Commonwealth Staff System (အင်္ဂလိပ်စနစ်) == [[ဖိုင်:Myanmar Armed Forces command structure 2010-2011.jpg|thumb|250x250px|မြန်မာ့တပ်မတော် ဖွဲ့စည်းပုံ]] အင်္ဂလိပ်စနစ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နှင့် ရင်းနှီးသည်။ စစ်တပ် နှင့် ‌‌တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များစွာတွင် အသုံးပြုသော စစ်ဦးစီး (G) စစ်‌‌ရေး (A) စစ်‌ထောက် (Q) စနစ်ဖြစ်သည်။ Commonwealth နိုင်ငံအများစုတွင်လည်းအသုံးပြုလျှက်ရှိသည်။ အဂ်လန်တွင် ၎င်းစနစ်ကို ၁၉၈၄ခုနှစ်ထိအသုံးပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း မဟာမိတ်များဖြစ်သော NATO နိုင်ငံများနှင့် သိပ်ကို်က်ညီမှုမရှိသဖြင့် ၁၉၈၄‌ နောက်တွင် Continental Staff System သို့ ‌ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ * စစ်ဦးစီး (G): စစ်ဦးစီး (ဦး) သည် စစ်ဆင်ရေး၊ထောက်လှမ်းရေးနှင့် လေ့ကျင့်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ရေး (A): စစ်ရေး (‌ရေး) သည် လူသားအရင်းအမြစ်နှင့် အချို့သော အုပ်ချုပ်‌ရေး များအတွက် တာဝန်ရှိသည်။ * စစ်ထောက် (Q): စစ်ထောက် (ထောက်) သည် စစ်လက်နက်၊ရိက္ခာနှင့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတို့အတွက်တာဝန်ရှိသည်။ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်တွင်]]တော့ A, G, Q မှာ စစ်ဦးစီးမှူးများအား GSO I, GSO II, GSO III ဟုသာ‌ေါ်သည်။ မြန်မာတွင်တော့ စစ်ဦးစီးဌာန (G) မှအရာရှိများကို GSO I, GSO II, GSO III ဟုခေါ်သည်။ စစ်ရေးဌာန (A) မှ အရာရှိများကို ASO I, ASO II, ASO III ဟုခေါ်ပြီး စစ်ထောက်ဌာန (Q) မှ အရာရှိများကို QSO I, QSO II, QSO III ဟု A, G, Q ခွဲကာ‌‌ခေါ်သည်။ G1, G2,G3, A1, A2, A3, Q1, Q2, Q3 ဟုခွဲကာခေါ်သောလည်း မြန်မာလို့ဘာသာပြန်ပါက စစ်ဦးစီးမှူး ဟုသာပါဖြစ်သည်။ === စစ်ဦးစီး (G) === စစ်ဦးစီးဌာန (G) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်း တာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (ပထမတန်း) (သို့) G1: အဂ်လိပ်လို General Officer (Grade 1)/GSO I ဟုခေါ်ပြီး ဂျီဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း) (သို့) G2: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 2)/GSO II ဟုခေါ်ပြီး ဂျီတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * စစ်ဦးစီးမှူး (တတိယတန်း) (သို့) G3: အဂ်လိပ်လို General Staff Officer (Grade 3)/GSO III ဟုခေါ်ပြီး ဂျီသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ရေး (A) === စစ်ရေးဌာန (A) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) A1: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 1)/ASO I ဟုခေါ်ပြီး အေဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) A2: အဂ်လိပ်လို့ Adjutant Staff Officer (Grade 2)/ASO II ဟုခေါ်ပြီး အေတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) A3: အဂ်လိပ်လို Adjutant Staff Officer (Grade 3)/ASO III ဟုခေါ်ပြီး အေသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ === စစ်ထောက် (Q) === စစ်ထောက်ဌာန (Q) တွင် အရာရှိများအား အောက်ပါအတိုင်းတာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိသည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း) (သို့) Q1: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 1)/QSO I ဟုခေါ်ပြီး ကျူဝမ်း သည် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (ဒုတိယတန်း) (သို့) Q2: အဂ်လိပ်လို့ Quartermaster Staff Officer (Grade 2)/QSO II ဟုခေါ်ပြီး ကျူတူး သည် ဗိုလ်မှူး အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ * ဦးစီးအရာရှိ (တတိယတန်း) (သို့) Q3: အဂ်လိပ်လို Quartermaster Staff Officer (Grade 3)/QSO III ဟုခေါ်ပြီး ကျူသရီး သည် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == Commonwealth Staff System (အင်္ဂလိပ်စနစ်) ဌာနချုပ်အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းပုံ == ဖွဲ့စည်းပုံများ အကြမ်းဖျင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ တပ်မဟာ/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့အဆင့်ဖြင့်စပါမည်။ === တပ်မဟာ (Brigade)/နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ === ==== တပ်မဟာ (Brigade) အဆင့် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== တပ်မဟာအဆင့်တွင် စစ်ဦးစီးအဖွဲ့အား ဦး ရေး ထောက် ခွဲလေ့သိပ်မရှိဘဲ ဦး (G)ကိုခွဲထားပြီး ရေး (A) နှင့် ထောက် (Q) ကိုပေါင်းက ရေးထောက် (AQ) ဟုပေါင်းထားလေ့ရှိသည်။ AQ ဌာနအား deputy assistant adjutant and quartermaster general (DAA&QMG) အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှာ ကွပ်ကဲသည်။ G ဌာနကိုလဲ တပ်မဟာဗိုလ်မှူး, Brigadier Major, အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်မှကွပ်ကဲသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကို ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ တပ်မဟာများကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် KIA, KNU, TNLA, MNDAA စသော တော်လှန်ရေးတပ်များမှ ဖွဲ့စည်းကြသည်။ တပ်မဟာများကိုအသုံးပြသော တပ်များတွင် ပင်မစစ်ထွက်တပ်များမှာ တပ်မဟာများပင်ဖြစ်သည်။ စစ်ထွက်ပါက တပ်မဟာတစ်ခုလုံး စစ်တိုက်ထွက်ရပါသည်။ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတည်းထွက်မရပါ။ တပ်မဟာမှူးလက်အောက်ခံတပ်များသည်။ တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ဗိုလ်မှူးချုပ် ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) ===== စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို အောက်ပါအတိုင်းဖွဲ့စည်းလေ့ရှိသည်။ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး လက်ထောက်၊စစ်ဆင်ရေး၊‌ထောက်လှမ်းရေး၊ဆက်ဆံရေး တို့အား ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး တို့မှ ကွပ်ကဲသည်။ * တပ်မဟာဗိုလ်မှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီတူး * တပ်မဟာဗိုလ်မှူးလက်ထောက်အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး (စစ်ဆင်ရေးအရာရှိအဖြစ် ဂျီသရီးကို အတွေ့အကြုံအများဆုံးရှိသော ဗိုလ်ကြီးအား‌ေးအပ်လေ့ရှိသည်) * ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * ဆက်ဆံရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး * လေကြောင်းညှိနှိုင်းရေးအရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်အရာရှိ (သို့) ဂျီသရီး ===== ရေး‌ထောက်အဖွဲ့ (AQ) ===== ရေးထောက်အဖွဲ့ ကို ရေးထောက်ဗိုလ်မှူး အဆင့် ဂျီတူး ကွပ်ကဲပြီး ရေးကို ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ထောက်ကိုလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ကွပ်ကဲသည်။ ====== စစ်ရေး (A) ====== စစ်ရေးဌာနသည် ရာထူးတိုးခြင်း ဆုချီးမြှင်ခြင်း ဆေး, စစ်ရဲ စသည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး ၂ယောက် ၃‌ယောက်ရှိလေ့ရှိပြီး နောက်ထပ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ဂျီသရီးမှ ဦးစီးသည်။ ====== စစ်ထောက် (Q) ====== စစ်ထောက်ဌာနသည် ရိက္ခာ၊ပို့ဆောင်ရေး၊စစ်ဝတ် သည်တို့အတွက်တာဝန်ရှိပြီး ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး မှာကွပ်ကဲရသည်။ ၎င်းလက်အောက်မှလဲ ဗိုလ်ကြီးအဆင့် ဂျီသရီး များပင်ဖြစ်သည်။ * တပ်မဟာ ရိက္ခာနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ စစ်လက်နက် အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်မဟာ လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ အရာရှိအဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ (Tactical Operation Command) ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ==== နည်းဗျူဟာအဖွဲ့သည်လည်း စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ (G) နှင့် ရေးထောက်အဖွဲ့(AQ) ဟုခွဲဖွဲ့ထားသော်လည်း ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အလွန်ရိုးရှင်းသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် နည်းဗျူဟာအဖွဲ့ အသုံးပြုသောတပ်များတွင် ပင်မတိုက်ခိုက်ရေးတပ်များမှာ တပ်ရင်းများဖြစ်ကြပြီး နည်းဗျူဟာအဖွဲ့က ကွပ်ကဲမှူအပိုင်းကိုသာပို အာရုံစိုက်ကြသည်။ ဌာနချုပ်ကို အရာရှိ ၄ ယောက် အခြားအဆင့် ၄ ယောက်ဖြင့်သာဖွဲ့စည်းသည်။ နည်းဗျူဟာအဖွဲ့များကို စစ်တပ်၊ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (သို့) PDF နှင့် ၎င်း အဖွဲ့များစွာကအသုံးပြုလေ့ရှိသည် (ဥပမာ KNDF အမှတ် (၇) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့)။ တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားများမှာ လက်အောက်ခံတပ်ရင်းများတွင်အပြည့်ရှိပြီး စစ်တိုက်ထွက်ပါ တပ်ရင်းများအကုန်လုံး စစ်မထွက်ပဲ တချို့တစ်ဝက်သာ စစ်ထွက်လည်းအဆင်ပြေပါသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် တပ်ရင်းတစ်ရင်းသည် စစ်ဆင်ရေးအာဏာအပြည့်ရှိပြီး တပ်မဟာများလက်အောက်တပ်ရင်းများကဲ့သို့ အထက်မှ အကူအညီမလိုပါ။ ဥပမာ နည်းဗျူဟာအင်ဂျင်နီယာအဖွဲ့ဟုမရှိပါ။ တပ်ရင်းများတွင် ကိုယ်ပိုင် စစ်အင်ဂျင်နီယာတပ်စုများရှိကြပါသည်။ နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှု အဖွဲ့တွင် ဗျူဟာမှူးနှင့်ရုံးသာ ပါဝင်သည်။ ===== နည်းဗျူဟာကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ ===== * ဗျူဟာမှူး အဖြစ် ဗိုလ်မှူးကြီး * ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှုူအဖြစ် ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ ဂျီတူး (Brigadier Major နှင့် သဘောသဘာဝအတူတူလောက်ပင်ဖြစ်ပါသည်) * စစ်ဦးစီးအရာရှိ (GS) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * ရေး/ထောက်အရာရှိ (AQ) အဖြစ် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဂျီသရီး * တပ်ကြပ်ကြီး (စာရေး) ၄ဦး == ကွဲပြားမှုများ == စနစ်နှစ်ခု အထိကကွဲပြားပုံမှာ စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိ များနှင့် တပ်မှူးများ အာဏာရမှု အဓိကကွဲပြားသည်။ အမေရိကန်စနစ်တွင် များသောအားဖြင့် စစ်ဦးစီးမှူး/ဦးစီးအရာရှိများသည် တပ်မှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်း တွင် S2 ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိနှင့် S3 စစ်ဆင်ရေးအရာရှိသည် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး တပ်ခွဲမှူးတစ်ဦးမှာ ဗိုလ်ကြီးဖြစ်သည် အတွက် စစ်ဦးစီးမှူးများက တပ်မှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌သည် အင်္ဂလိပ်စနစ်တွင် ပြောင်းပြန်ဖြစ်သည်။ တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက် ပိုရာထူးကြီးသည်။ * ဥပမာ တပ်ရင်းတစ်ရင်းတွင် Battalion Adjutant/Regimental Adjutant တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး နှင့် Battalion Quartermaster/Regimental Quartermaster တပ်ထောက်ဗိုလ်ကြီးတို့သည့် ဗိုလ်ကြီးများဖြစ်ကြပြီး တပ်ခွဲမှူးများမှာ ဗိုလ်မှူးများဖြစ်သည်အတွက် တပ်မှူးများက စစ်ဦးစီးမှူးများထက်ပိုရာထူးကြီး‌လေသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]] {{တပ်မတော်-stub}} hcr4zwenhx9yee8xetgj4a0ey2n52u7 0 7891 880080 830771 2025-07-04T15:03:27Z 121.46.71.77 /* ဘဝင်း၊ ဦး ( မြန်မာ ၁၂၆၃-၁၃ဝ၉ ) */ သဒ္ဒါပြင်ခဲ့သည် 880080 wikitext text/x-wiki {{Infobox အတ္ထုပ္ပတ္တိ | အမည် =ဦးဘဝင်း | ဓာတ်ပုံ =Ubawin (cropped) (cropped).jpg | သက်တမ်း =(၁၉၀၁-၁၉၄၇) | မွေးသက္ကရာဇ် =၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက် (အင်္ဂါနေ့) </br> [[၁၁ ဇွန်]] [[၁၉၀၁]] ခုနှစ် | အမည်ရင်း =မောင်စံတင် | မိဘအမည် =[[ဦးဖာ]] + [[ဒေါ်စု]] | မွေးဖွားရာဒေသ=[[နတ်မောက်မြို့]]၊ [[မကွေးတိုင်း]] | နိုင်ငံသား =[[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လူမျိုး =[[ဗမာ]]လူမျိုး | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ =[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | ပညာအရည်အချင်း =[[ဘီ၊အက်စ်စီ]] (သင်္ချာဂုဏ်ထူး) | အလုပ်အကိုင် =ဝန်ကြီး၊ ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန | ကြင်ဖော် = ဒေါ်ခင်စော | သားသမီး = မတင်လှဝင်း၊ <br />မောင်စောဝင်း၊ <br />မောင်အေးဝင်း၊ <br />မခင်မြဝင်း၊ <br />[[စိန်ဝင်း၊ ဒေါက်တာ|မောင်စိန်ဝင်း]]၊ <br />မောင်ထွေးဝင်း | ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု = [[အာဇာနည် ကိုးဦး]] | ထင်ရှားသည့်လက်ရာများ= | ရရှိခဲ့သည့်ဘွဲ့တံဆိပ်များ= | ကွယ်လွန်ရက် = [[၁၉ ဇူလိုင်]] [[၁၉၄၇]] | ကွယ်လွန်ရာဒေသ=[[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လက်မှတ်= | ကွန်ယက် = }} ==ဦးဘဝင်း ( မြန်မာ ၁၂၆၃-၁၃ဝ၉ )== လူမသမာတို့ လက်ချက်ဖြင့် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]နှင့်အတူ ကျဆုံးကြရရှာသော [[အာဇာနည်]]ခေါင်းဆောင်ကြီး ၉ ဦးအနက် ဦးဘဝင်းသည် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် ဘုရင်ခံ [[ဆာ ဟူးဘတ် ရန့်(စ်)]]၏ အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]] ၏ အစ်ကို အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက်အင်္ဂါနေ့တွင် [[နတ်မောက်မြို့]] အထက်တန်း အမိန့်တော်ရရှေ့နေ [[ဦးဖာ]]၊ [[ဒေါ်စု]]တို့မှ မွေးဖွားသောမွေးချင်း ၉-ယောက်တို့အနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်သည်။ [[ဇာတာ]]အမည် မောင်စံတင်ဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == ဦးဘဝင်းသည် ၅-နှစ်သားအရွယ်တွင် နတ်မောက်မြို့ဆရာကြီး ဦးဝကြီး ကျောင်းတွင်စတင်ပညာသင်ကြားရာ ၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ၃-တန်းအောင်ခဲ့သည်။ တဖန် ဆရာဦး​သောဘိတကျောင်းသို့ ပြောင်းနေရာ ၁၂-နှစ်အရွယ်တွင် ၇-တန်း စာမေးပွဲကိုကောင်းစွာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ထိုမှတဖန် တောင်တွင်းကြီးမြို့ ဆရာတော်ဦးသုန္ဒရကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာသင်ကြားပြန်သည်။ ၁၆-နှစ်အရွယ်တွင် ၉-တန်းနှင့် ဆရာဖြစ်သင်စာမေးပွဲကို အောင်မြင်ပြီးနောက် ၁၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးဟံသာကျောင်းတွင် လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်အမှုထမ်းသည်။ လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်ထမ်းရွက်နေရင်း ဦးဘဝင်းသည် တတ်နိုင်သရွေ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကိုလေ့လာသင်ယူရာ အင်္ဂလိပ်စာ အတော်အတန် တတ်မြောက်လာသောအခါ ဆရာအလုပ်မှထွက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ [[ဘီအိုစီ]]ဂိုဒေါင်တွင် စာရေးကလေး အဖြစ် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်၊ လခစားအဖြစ်ရသမျှဝင်ငွေဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာအုပ်များဝယ်ဖက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးအေးမောင်ထံတွင် ညကျောင်းတက်​ရောက်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဖြင့်ကြိုးစားလာခဲ့ရာ အသက်၂၀-အရွယ်တွင် ၁၀-တန်းစာမေးပွဲကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဂုဏ်ထူးဖြင့်ဖြေဆိုအောင်မြင်ခဲ့ လေသည်၊ ၁၀-တန်းအောင်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ဦးဘဝင်းသည် အလုပ်မှထွက်ကာ မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေးဥပစာကောလိပ်သို့ မိဘများအထောက်အပံ့ဖြင့် သွားရောက်သင်ယူပြန်သည်၊ ဥပစာကောလိပ်တွင် သိပ္ပံတန်းကိုဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်သဖြင့် အစိုးရ စကောလားရှစ်ဆု ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ [[မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေး]] ဥပစာကောလိပ်မှ [[ဥပစာတန်း]]အောင်မြင်သူများတွင် ပထမဆုရရှိခဲ့သည်။ သင်္ချာ၊ ဓာတုဗေဒနှင့် ရူပဗေဒဘာသာရပ်များတွင် ထူးချွန်စွာအောင်မြင်ခဲ့သည်။၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ဘီ၊အက်စ်စီ သင်္ချာဂုဏ်ထူးဖြင့်အောင်မြင်​လေသည်။ ဥပစာသိပ္ပံတန်းအောင်မြင် ပြီးနောက် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ဆက်လက်သင်ယူရာ သိပ္ပံဂုဏ်ထူးတန်းကိုထူးချွန်စွာ ဖြေဆို အောင်မြင်ခဲ့သည်။ == ကျောင်းဆရာဘဝ == ထို့နောက် ရေနံချောင်းမြို့ [[အမျိုးသားကျောင်း]]တွင် [[အထက်တန်းပြဆရာ]] အဖြစ်ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ ယင်းသို့အမှုထမ်းနေစဉ် သက္ကရာဇ် ၁၂၉၇-ခုနှစ်တွင် တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြေပိုင်ရှင်ဦးအံ့၊ ဒေါ်ရွှေမေတို့ သမီးကြီး ဒေါ်ခင်စောနှင့် အိမ်ထောင်ပြုသည်။ ခရစ်နှစ် ၁၉၄၁-မှ ၁၉၄၂-ခုထိ (ရေနံချောင်း အမျိုးသားကျောင်းမှထွက်) ဖြူးမြို့ ကေအီးအမ် အမျိုးသားကျောင်း တွင်[[ကျောင်းအုပ်ကြီး]] အဖြစ်ဆောင်ရွက်သည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]သို့ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]များဝင်လာချိန် ၁၉၄၂-ခုကုန်ခန့်တွင် ဦးဘဝင်းသည်ဇာတိ နတ်မောက်မြို့ သို့ပြန်ကာ မိခင်အိုကြီးအား စောင့်ရှောက်နေထိုင်သည်။ == နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်မှု == [[ဘီအိုင်အေ]]ခေတ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ဦးဘဝင်းသည် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရာ တမြို့နယ်လုံး၏ ကြည်ညိုလေးစား ခြင်းကိုခံရသည်။ ဂျပန်ပြေးပြီး [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလိပ်]]ပြန်ဝင်လာသောအခါ ရေနံချောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့ နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်သည်။ ရေနံချောင်းနယ်လုံးဆိုင်ရာ [[ဖဆပလ]] အဖွဲ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီးအဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ဦးဘဝင်းကား ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တောရောမြို့ပါ ကြည်ညိုလေးစားခြင်း ခံရသူဖြစ်သည်။ တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၄၇-ဧပြီလတွင်ကျင်းပ သောအခါ ဦးဘဝင်းသည် [[မကွေးတိုင်း|မကွေး]]အနောက်မြောက်ပိုင်း အမတ်အဖြစ် ပြိုင်ဘက်မရှိ ရွှေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]၏ အစိုးရအဖွဲ့တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ် [[တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်]] [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] ရေးဆွဲရေးကော်မတီတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ == ဘဝနိဂုံး == ထို့နောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းခေါင်းဆောင်သော အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် ၁၉၄၇-ဇူလိုင်လ ၁၉-ရက်နေ့တွင် နံနက် ၁၀ နာရီ ၃၇ မိနစ် လုပ်ကြံခြင်းခံရလေသည်။ ဦးဘဝင်းသည် ရိုးသား အေးဆေးသူဖြစ်သည်။ ဝါကြွားခြင်းကိုမုန်းတီး တဖက်သားကို အားနာတတ်သည်။ ဇွဲအလွန်ရှိပြီး လုံ့လဝီရိယ နှင့်ပြည့်စုံသည်။ ဉာဏ်အလွန်ထက် တပည့်များအပေါ် စေတနာကောင်းလှသဖြင့် တပည့်များသာမက ယင်းတို့ မိဘများကပါလေးစား ကြည်ညိုကြသည်။ သားသမီး ၆ ယောက် ကျန်ခဲ့ရာ အကြီးဆုံးမှာ ၁၁ နှစ်အရွယ်ရှိပြီးလျှင် အငယ်ဆုံးမှာ ၁ဝ လသာ ရှိသေးသည်။ အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီး ဦးဘဝင်း ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီး ဒေါ်ခင်စော နှင့် သမီး မတင်လှဝင်း၊ သားမောင်စောဝင်း၊ မောင်အေးဝင်း၊သမီး ခင်မြဝင်း၊သားမောင်စိန်ဝင်း၊ မောင်ထွေးဝင်းတို့ကျန်ရစ်သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==ကိုးကား== <references/> :- ၁၉၈၉ခုနှစ်၊(၄၂)နှစ်မြောက် အာဇာနည်နေ့ အထိမ်းအမှတ်စာစောင်၊ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ပြန်ကြားရေးနှင့်အသံလွှင့်ဦးစီးဌာနမှထုတ်ဝေသည်။ {{အာဇာနည်ကိုးဦး}} {{lifetime|၁၉၀၁|၁၉၄၇}} [[Category:အာဇာနည်ကိုးဦး]] k11hdoyskllh8afx1t1vs602w4ndn3t 880087 880080 2025-07-04T15:18:58Z Salai Rungtoi 22844 /* ဦးဘဝင်း ( မြန်မာ ၁၂၆၃-၁၃ဝ၉ ) */ 880087 wikitext text/x-wiki {{Infobox အတ္ထုပ္ပတ္တိ | အမည် =ဦးဘဝင်း | ဓာတ်ပုံ =Ubawin (cropped) (cropped).jpg | သက်တမ်း =(၁၉၀၁-၁၉၄၇) | မွေးသက္ကရာဇ် =၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက် (အင်္ဂါနေ့) </br> [[၁၁ ဇွန်]] [[၁၉၀၁]] ခုနှစ် | အမည်ရင်း =မောင်စံတင် | မိဘအမည် =[[ဦးဖာ]] + [[ဒေါ်စု]] | မွေးဖွားရာဒေသ=[[နတ်မောက်မြို့]]၊ [[မကွေးတိုင်း]] | နိုင်ငံသား =[[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လူမျိုး =[[ဗမာ]]လူမျိုး | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ =[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | ပညာအရည်အချင်း =[[ဘီ၊အက်စ်စီ]] (သင်္ချာဂုဏ်ထူး) | အလုပ်အကိုင် =ဝန်ကြီး၊ ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန | ကြင်ဖော် = ဒေါ်ခင်စော | သားသမီး = မတင်လှဝင်း၊ <br />မောင်စောဝင်း၊ <br />မောင်အေးဝင်း၊ <br />မခင်မြဝင်း၊ <br />[[စိန်ဝင်း၊ ဒေါက်တာ|မောင်စိန်ဝင်း]]၊ <br />မောင်ထွေးဝင်း | ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု = [[အာဇာနည် ကိုးဦး]] | ထင်ရှားသည့်လက်ရာများ= | ရရှိခဲ့သည့်ဘွဲ့တံဆိပ်များ= | ကွယ်လွန်ရက် = {{Death date and age|df=yes|1947|7|19|1901|6|11}} | ကွယ်လွန်ရာဒေသ=[[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လက်မှတ်= | ကွန်ယက် = }} '''ဦးဘဝင်း''' (၁၁ ဇွန် ၁၉၀၁ - ၁၉ ဇူလိုင် ၁၉၄၇) သည် လူမသမာတို့ လက်ချက်ဖြင့် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]နှင့်အတူ ကျဆုံးကြရရှာသော [[အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီးများ|အာဇာနည်]]ခေါင်းဆောင်ကြီး ၉ ဦးအနက် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် ဘုရင်ခံ [[ဆာ ဟူးဘတ် ရန့်(စ်)]]၏ အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]] ၏ အစ်ကို အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက်အင်္ဂါနေ့တွင် [[နတ်မောက်မြို့]] အထက်တန်း အမိန့်တော်ရရှေ့နေ [[ဦးဖာ]]၊ [[ဒေါ်စု]]တို့မှ မွေးဖွားသောမွေးချင်း ၉-ယောက်တို့အနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်သည်။ [[ဇာတာ]]အမည် မောင်စံတင်ဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == ဦးဘဝင်းသည် ၅-နှစ်သားအရွယ်တွင် နတ်မောက်မြို့ဆရာကြီး ဦးဝကြီး ကျောင်းတွင်စတင်ပညာသင်ကြားရာ ၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ၃-တန်းအောင်ခဲ့သည်။ တဖန် ဆရာဦး​သောဘိတကျောင်းသို့ ပြောင်းနေရာ ၁၂-နှစ်အရွယ်တွင် ၇-တန်း စာမေးပွဲကိုကောင်းစွာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ထိုမှတဖန် တောင်တွင်းကြီးမြို့ ဆရာတော်ဦးသုန္ဒရကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာသင်ကြားပြန်သည်။ ၁၆-နှစ်အရွယ်တွင် ၉-တန်းနှင့် ဆရာဖြစ်သင်စာမေးပွဲကို အောင်မြင်ပြီးနောက် ၁၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးဟံသာကျောင်းတွင် လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်အမှုထမ်းသည်။ လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်ထမ်းရွက်နေရင်း ဦးဘဝင်းသည် တတ်နိုင်သရွေ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကိုလေ့လာသင်ယူရာ အင်္ဂလိပ်စာ အတော်အတန် တတ်မြောက်လာသောအခါ ဆရာအလုပ်မှထွက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ [[ဘီအိုစီ]]ဂိုဒေါင်တွင် စာရေးကလေး အဖြစ် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်၊ လခစားအဖြစ်ရသမျှဝင်ငွေဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာအုပ်များဝယ်ဖက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးအေးမောင်ထံတွင် ညကျောင်းတက်​ရောက်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဖြင့်ကြိုးစားလာခဲ့ရာ အသက်၂၀-အရွယ်တွင် ၁၀-တန်းစာမေးပွဲကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဂုဏ်ထူးဖြင့်ဖြေဆိုအောင်မြင်ခဲ့ လေသည်၊ ၁၀-တန်းအောင်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ဦးဘဝင်းသည် အလုပ်မှထွက်ကာ မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေးဥပစာကောလိပ်သို့ မိဘများအထောက်အပံ့ဖြင့် သွားရောက်သင်ယူပြန်သည်၊ ဥပစာကောလိပ်တွင် သိပ္ပံတန်းကိုဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်သဖြင့် အစိုးရ စကောလားရှစ်ဆု ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ [[မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေး]] ဥပစာကောလိပ်မှ [[ဥပစာတန်း]]အောင်မြင်သူများတွင် ပထမဆုရရှိခဲ့သည်။ သင်္ချာ၊ ဓာတုဗေဒနှင့် ရူပဗေဒဘာသာရပ်များတွင် ထူးချွန်စွာအောင်မြင်ခဲ့သည်။၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ဘီ၊အက်စ်စီ သင်္ချာဂုဏ်ထူးဖြင့်အောင်မြင်​လေသည်။ ဥပစာသိပ္ပံတန်းအောင်မြင် ပြီးနောက် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ဆက်လက်သင်ယူရာ သိပ္ပံဂုဏ်ထူးတန်းကိုထူးချွန်စွာ ဖြေဆို အောင်မြင်ခဲ့သည်။ == ကျောင်းဆရာဘဝ == ထို့နောက် ရေနံချောင်းမြို့ [[အမျိုးသားကျောင်း]]တွင် [[အထက်တန်းပြဆရာ]] အဖြစ်ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ ယင်းသို့အမှုထမ်းနေစဉ် သက္ကရာဇ် ၁၂၉၇-ခုနှစ်တွင် တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြေပိုင်ရှင်ဦးအံ့၊ ဒေါ်ရွှေမေတို့ သမီးကြီး ဒေါ်ခင်စောနှင့် အိမ်ထောင်ပြုသည်။ ခရစ်နှစ် ၁၉၄၁-မှ ၁၉၄၂-ခုထိ (ရေနံချောင်း အမျိုးသားကျောင်းမှထွက်) ဖြူးမြို့ ကေအီးအမ် အမျိုးသားကျောင်း တွင်[[ကျောင်းအုပ်ကြီး]] အဖြစ်ဆောင်ရွက်သည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]သို့ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]များဝင်လာချိန် ၁၉၄၂-ခုကုန်ခန့်တွင် ဦးဘဝင်းသည်ဇာတိ နတ်မောက်မြို့ သို့ပြန်ကာ မိခင်အိုကြီးအား စောင့်ရှောက်နေထိုင်သည်။ == နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်မှု == [[ဘီအိုင်အေ]]ခေတ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ဦးဘဝင်းသည် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရာ တမြို့နယ်လုံး၏ ကြည်ညိုလေးစား ခြင်းကိုခံရသည်။ ဂျပန်ပြေးပြီး [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလိပ်]]ပြန်ဝင်လာသောအခါ ရေနံချောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့ နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်သည်။ ရေနံချောင်းနယ်လုံးဆိုင်ရာ [[ဖဆပလ]] အဖွဲ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီးအဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ဦးဘဝင်းကား ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တောရောမြို့ပါ ကြည်ညိုလေးစားခြင်း ခံရသူဖြစ်သည်။ တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၄၇-ဧပြီလတွင်ကျင်းပ သောအခါ ဦးဘဝင်းသည် [[မကွေးတိုင်း|မကွေး]]အနောက်မြောက်ပိုင်း အမတ်အဖြစ် ပြိုင်ဘက်မရှိ ရွှေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]၏ အစိုးရအဖွဲ့တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ် [[တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်]] [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] ရေးဆွဲရေးကော်မတီတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ == ဘဝနိဂုံး == ထို့နောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းခေါင်းဆောင်သော အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် ၁၉၄၇-ဇူလိုင်လ ၁၉-ရက်နေ့တွင် နံနက် ၁၀ နာရီ ၃၇ မိနစ် လုပ်ကြံခြင်းခံရလေသည်။ ဦးဘဝင်းသည် ရိုးသား အေးဆေးသူဖြစ်သည်။ ဝါကြွားခြင်းကိုမုန်းတီး တဖက်သားကို အားနာတတ်သည်။ ဇွဲအလွန်ရှိပြီး လုံ့လဝီရိယ နှင့်ပြည့်စုံသည်။ ဉာဏ်အလွန်ထက် တပည့်များအပေါ် စေတနာကောင်းလှသဖြင့် တပည့်များသာမက ယင်းတို့ မိဘများကပါလေးစား ကြည်ညိုကြသည်။ သားသမီး ၆ ယောက် ကျန်ခဲ့ရာ အကြီးဆုံးမှာ ၁၁ နှစ်အရွယ်ရှိပြီးလျှင် အငယ်ဆုံးမှာ ၁ဝ လသာ ရှိသေးသည်။ အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီး ဦးဘဝင်း ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီး ဒေါ်ခင်စော နှင့် သမီး မတင်လှဝင်း၊ သားမောင်စောဝင်း၊ မောင်အေးဝင်း၊သမီး ခင်မြဝင်း၊သားမောင်စိန်ဝင်း၊ မောင်ထွေးဝင်းတို့ကျန်ရစ်သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==ကိုးကား== <references/> :- ၁၉၈၉ခုနှစ်၊(၄၂)နှစ်မြောက် အာဇာနည်နေ့ အထိမ်းအမှတ်စာစောင်၊ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ပြန်ကြားရေးနှင့်အသံလွှင့်ဦးစီးဌာနမှထုတ်ဝေသည်။ {{အာဇာနည်ကိုးဦး}} {{lifetime|၁၉၀၁|၁၉၄၇}} [[Category:အာဇာနည်ကိုးဦး]] 8fpf7l4hwd6o4uxbqvptfym6838k6xn 880088 880087 2025-07-04T15:30:01Z Salai Rungtoi 22844 /* ကျောင်းဆရာဘဝ */ 880088 wikitext text/x-wiki {{Infobox အတ္ထုပ္ပတ္တိ | အမည် =ဦးဘဝင်း | ဓာတ်ပုံ =Ubawin (cropped) (cropped).jpg | သက်တမ်း =(၁၉၀၁-၁၉၄၇) | မွေးသက္ကရာဇ် =၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက် (အင်္ဂါနေ့) </br> [[၁၁ ဇွန်]] [[၁၉၀၁]] ခုနှစ် | အမည်ရင်း =မောင်စံတင် | မိဘအမည် =[[ဦးဖာ]] + [[ဒေါ်စု]] | မွေးဖွားရာဒေသ=[[နတ်မောက်မြို့]]၊ [[မကွေးတိုင်း]] | နိုင်ငံသား =[[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လူမျိုး =[[ဗမာ]]လူမျိုး | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ =[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | ပညာအရည်အချင်း =[[ဘီ၊အက်စ်စီ]] (သင်္ချာဂုဏ်ထူး) | အလုပ်အကိုင် =ဝန်ကြီး၊ ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန | ကြင်ဖော် = ဒေါ်ခင်စော | သားသမီး = မတင်လှဝင်း၊ <br />မောင်စောဝင်း၊ <br />မောင်အေးဝင်း၊ <br />မခင်မြဝင်း၊ <br />[[စိန်ဝင်း၊ ဒေါက်တာ|မောင်စိန်ဝင်း]]၊ <br />မောင်ထွေးဝင်း | ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု = [[အာဇာနည် ကိုးဦး]] | ထင်ရှားသည့်လက်ရာများ= | ရရှိခဲ့သည့်ဘွဲ့တံဆိပ်များ= | ကွယ်လွန်ရက် = {{Death date and age|df=yes|1947|7|19|1901|6|11}} | ကွယ်လွန်ရာဒေသ=[[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | လက်မှတ်= | ကွန်ယက် = }} '''ဦးဘဝင်း''' (၁၁ ဇွန် ၁၉၀၁ - ၁၉ ဇူလိုင် ၁၉၄၇) သည် လူမသမာတို့ လက်ချက်ဖြင့် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]နှင့်အတူ ကျဆုံးကြရရှာသော [[အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီးများ|အာဇာနည်]]ခေါင်းဆောင်ကြီး ၉ ဦးအနက် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် ဘုရင်ခံ [[ဆာ ဟူးဘတ် ရန့်(စ်)]]၏ အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းသည် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]] ၏ အစ်ကို အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၃-ခုနှစ် နယုန်လဆုတ် ၁၁-ရက်အင်္ဂါနေ့တွင် [[နတ်မောက်မြို့]] အထက်တန်း အမိန့်တော်ရရှေ့နေ [[ဦးဖာ]]၊ [[ဒေါ်စု]]တို့မှ မွေးဖွားသောမွေးချင်း ၉-ယောက်တို့အနက် အကြီးဆုံးသားဖြစ်သည်။ [[ဇာတာ]]အမည် မောင်စံတင်ဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == ဦးဘဝင်းသည် ၅-နှစ်သားအရွယ်တွင် နတ်မောက်မြို့ဆရာကြီး ဦးဝကြီး ကျောင်းတွင်စတင်ပညာသင်ကြားရာ ၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ၃-တန်းအောင်ခဲ့သည်။ တဖန် ဆရာဦး​သောဘိတကျောင်းသို့ ပြောင်းနေရာ ၁၂-နှစ်အရွယ်တွင် ၇-တန်း စာမေးပွဲကိုကောင်းစွာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ထိုမှတဖန် တောင်တွင်းကြီးမြို့ ဆရာတော်ဦးသုန္ဒရကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာသင်ကြားပြန်သည်။ ၁၆-နှစ်အရွယ်တွင် ၉-တန်းနှင့် ဆရာဖြစ်သင်စာမေးပွဲကို အောင်မြင်ပြီးနောက် ၁၇-နှစ်သားအရွယ်တွင် ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးဟံသာကျောင်းတွင် လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်အမှုထမ်းသည်။ လက်ထောက်ဆရာအဖြစ်ထမ်းရွက်နေရင်း ဦးဘဝင်းသည် တတ်နိုင်သရွေ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကိုလေ့လာသင်ယူရာ အင်္ဂလိပ်စာ အတော်အတန် တတ်မြောက်လာသောအခါ ဆရာအလုပ်မှထွက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ [[ဘီအိုစီ]]ဂိုဒေါင်တွင် စာရေးကလေး အဖြစ် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်၊ လခစားအဖြစ်ရသမျှဝင်ငွေဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာအုပ်များဝယ်ဖက်ကာ ရေနံချောင်းမြို့ ဆရာဦးအေးမောင်ထံတွင် ညကျောင်းတက်​ရောက်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဖြင့်ကြိုးစားလာခဲ့ရာ အသက်၂၀-အရွယ်တွင် ၁၀-တန်းစာမေးပွဲကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဂုဏ်ထူးဖြင့်ဖြေဆိုအောင်မြင်ခဲ့ လေသည်၊ ၁၀-တန်းအောင်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ဦးဘဝင်းသည် အလုပ်မှထွက်ကာ မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေးဥပစာကောလိပ်သို့ မိဘများအထောက်အပံ့ဖြင့် သွားရောက်သင်ယူပြန်သည်၊ ဥပစာကောလိပ်တွင် သိပ္ပံတန်းကိုဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်သဖြင့် အစိုးရ စကောလားရှစ်ဆု ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ [[မန္တလေးတိုင်း|မန္တလေး]] ဥပစာကောလိပ်မှ [[ဥပစာတန်း]]အောင်မြင်သူများတွင် ပထမဆုရရှိခဲ့သည်။ သင်္ချာ၊ ဓာတုဗေဒနှင့် ရူပဗေဒဘာသာရပ်များတွင် ထူးချွန်စွာအောင်မြင်ခဲ့သည်။၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ဘီ၊အက်စ်စီ သင်္ချာဂုဏ်ထူးဖြင့်အောင်မြင်​လေသည်။ ဥပစာသိပ္ပံတန်းအောင်မြင် ပြီးနောက် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ဆက်လက်သင်ယူရာ သိပ္ပံဂုဏ်ထူးတန်းကိုထူးချွန်စွာ ဖြေဆို အောင်မြင်ခဲ့သည်။ == ကျောင်းဆရာဘဝ == ထို့နောက် [[ရေနံချောင်းမြို့]] [[အမျိုးသားကျောင်း]]တွင် [[အထက်တန်းပြဆရာ]] အဖြစ်ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ ယင်းသို့အမှုထမ်းနေစဉ် သက္ကရာဇ် ၁၂၉၇-ခုနှစ်တွင် တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြေပိုင်ရှင်ဦးအံ့၊ ဒေါ်ရွှေမေတို့ သမီးကြီး ဒေါ်ခင်စောနှင့် အိမ်ထောင်ပြုသည်။ ခရစ်နှစ် ၁၉၄၁-မှ ၁၉၄၂-ခုထိ (ရေနံချောင်း အမျိုးသားကျောင်းမှထွက်) ဖြူးမြို့ ကေအီးအမ် အမျိုးသားကျောင်း တွင်[[ကျောင်းအုပ်ကြီး]] အဖြစ်ဆောင်ရွက်သည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]သို့ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]များဝင်လာချိန် ၁၉၄၂-ခုကုန်ခန့်တွင် ဦးဘဝင်းသည်ဇာတိ နတ်မောက်မြို့ သို့ပြန်ကာ မိခင်အိုကြီးအား စောင့်ရှောက်နေထိုင်သည်။ == နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်မှု == [[ဘီအိုင်အေ]]ခေတ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ဦးဘဝင်းသည် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရာ တမြို့နယ်လုံး၏ ကြည်ညိုလေးစား ခြင်းကိုခံရသည်။ ဂျပန်ပြေးပြီး [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလိပ်]]ပြန်ဝင်လာသောအခါ ရေနံချောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့ နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်သည်။ ရေနံချောင်းနယ်လုံးဆိုင်ရာ [[ဖဆပလ]] အဖွဲ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီးအဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ဦးဘဝင်းကား ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တောရောမြို့ပါ ကြည်ညိုလေးစားခြင်း ခံရသူဖြစ်သည်။ တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၄၇-ဧပြီလတွင်ကျင်းပ သောအခါ ဦးဘဝင်းသည် [[မကွေးတိုင်း|မကွေး]]အနောက်မြောက်ပိုင်း အမတ်အဖြစ် ပြိုင်ဘက်မရှိ ရွှေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]၏ အစိုးရအဖွဲ့တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ် [[တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်]] [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] ရေးဆွဲရေးကော်မတီတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ == ဘဝနိဂုံး == ထို့နောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းခေါင်းဆောင်သော အမှုဆောင်ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကူးသန်းရောင်ဝယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေစဉ် ၁၉၄၇-ဇူလိုင်လ ၁၉-ရက်နေ့တွင် နံနက် ၁၀ နာရီ ၃၇ မိနစ် လုပ်ကြံခြင်းခံရလေသည်။ ဦးဘဝင်းသည် ရိုးသား အေးဆေးသူဖြစ်သည်။ ဝါကြွားခြင်းကိုမုန်းတီး တဖက်သားကို အားနာတတ်သည်။ ဇွဲအလွန်ရှိပြီး လုံ့လဝီရိယ နှင့်ပြည့်စုံသည်။ ဉာဏ်အလွန်ထက် တပည့်များအပေါ် စေတနာကောင်းလှသဖြင့် တပည့်များသာမက ယင်းတို့ မိဘများကပါလေးစား ကြည်ညိုကြသည်။ သားသမီး ၆ ယောက် ကျန်ခဲ့ရာ အကြီးဆုံးမှာ ၁၁ နှစ်အရွယ်ရှိပြီးလျှင် အငယ်ဆုံးမှာ ၁ဝ လသာ ရှိသေးသည်။ အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီး ဦးဘဝင်း ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီး ဒေါ်ခင်စော နှင့် သမီး မတင်လှဝင်း၊ သားမောင်စောဝင်း၊ မောင်အေးဝင်း၊သမီး ခင်မြဝင်း၊သားမောင်စိန်ဝင်း၊ မောင်ထွေးဝင်းတို့ကျန်ရစ်သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==ကိုးကား== <references/> :- ၁၉၈၉ခုနှစ်၊(၄၂)နှစ်မြောက် အာဇာနည်နေ့ အထိမ်းအမှတ်စာစောင်၊ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ပြန်ကြားရေးနှင့်အသံလွှင့်ဦးစီးဌာနမှထုတ်ဝေသည်။ {{အာဇာနည်ကိုးဦး}} {{lifetime|၁၉၀၁|၁၉၄၇}} [[Category:အာဇာနည်ကိုးဦး]] 2pjrnkno2sts2sybycu0n2lmfmwh7xf 0 9626 880232 865053 2025-07-05T07:40:44Z Ninjastrikers 22896 /* ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ */ 880232 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ == ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ == [[File:Chennai beach2.jpg|right|thumb|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော ချင်းနိုင် မရီနာကမ်းခြေ]] အမေရိကန် ဘူမိဗေဒလေ့လာဆန်းစစ်ချက် အရ စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံးခဲ့သည် (အသေးစိတ်အ တွက် အောက်ပါဇယားကိုကြည့်ပါ)။ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုင်းတာခြင်းအရ ၎င်းသည် ရာဇဝင်မှတ်တမ်း များ၏ အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခြင်းများ ဆယ်ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အာခီ တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် မယှဉ်သာအောင် အဆိုးရွားဆုံး ဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် နယ်မြေဖြစ်သည်။ ဆူနာမီသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အဝေးဆုံး နေရာအဖြစ် ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၄,၉၇၁ မိုင်) ကွာဝေးသော တောင် အာဖရိကရှိ ရူအီအယ်(စ်) တွင် သေဆုံးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မား သည့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်များနှင့် လှိုင်းလုံးများကြောင့် စုစုပေါင်း တောင်အာဖရိကတွင် လူ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ သည်။ သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးများဖြစ်သည်ဟု ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများမှ အစီရင်ခံကြသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် နေရာအတော်များများ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးအချိုးအစားမှာ မြင့်မား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးများသည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသောရေများကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် စွမ်းဆောင် နိုင်မှု အနည်းဆုံးရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အောက်(ဇ်)ဖန်း (Oxfam) မှ ဆက်လက်တင်ပြသည်မှာ အချို ့သော နယ်မြေများတွင်သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးဦးရေမှာ အမျိုးသားဦးရေထက် လေးဆပိုမိုခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အမျိုးသမီးများသည် ကမ်းခြေတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်အလာကို စောင့်နေကြခြင်း ဖြစ်ပြီး အချို ့မှာ အိမ်များတွင် သူတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေကြ၍ ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်များစွာရှိသည့် ဒေသခံနေထိုင်သူများအပြင် အမြင့်ဆုံး အားလပ်ရက်ခရီးသွားလာခြင်းရာသီကို ဆင်နွှဲနေကြသည့် ၉,၀၀၀ အထိရှိသော နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားဧည့်သည်များသည် (အများအားဖြင့် ဥရောပ တိုက်သားများ) သေဆုံးသူများ သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးသူများအထဲတွင် ပါဝင်ကြပြီး အထူးသဖြင့် စကင်ဒီနေ ဗီးယား နိုင်ငံများ မှလူများဖြစ်ကြသည်။ အပြင်းထန်ဆုံးထိခိုက်သည့် ဥရောပနိုင်ငံသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၅၄၃ ဦးဖြစ်သည်။ == နိုင်ငံအလိုက်အရေးပေါ်ကြေညာခဲ့ပုံ == သီရိလင်္ကာ၊ အင်ဒိုနီးရှား နှင့် မော်ဒိုက်(ဖ်) နိုင်ငံများတွင် အရေးပေါ်အခြေအနေကို ကြေညာခဲ့ရသည်။ ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများ (ယခုထက်ထိတိုင်အောင် ဆောင်ရွက်နေဆဲဖြစ်သည်) သည် လူ့သမိုင်းတွင် ကုန်ကျ စရိတ် အကြီးမားဆုံးဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ကုလသမဂ္ဂ မှ အစဦး တွင်ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ကိုဖီအာနန် မှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများသည် ငါးနှစ် နှင့် ဆယ်နှစ်အကြား အချိန် ကြာကောင်း ကြာနိုင်မည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ အစိုးရများ နှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ ့အစည်းများ သည် ရောဂါများ ၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် နောက်ဆုံး သေဆုံးသူဦးရေမှာ နှစ်ဆ ဖြစ်လာနိုင်သည်ကို စိုးရိမ်ကြပြီး ပမာဏကြီးမား သော လူသားချင်းဆိုင်ရာ စာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီတုံ့ပြန်မှုများကို အလျင်အမြန် ဆောင်ရွက်ကြ သည်။ ဒေသတွင်းဖြစ်ရပ်များ၏ အချိနှှ်ဇယားများကို ထူထောင်ရန်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ထိခိုက်မှုရှိသည့် နယ်မြေဒေသများ၏တူညီသော ဒေသစံတော်ချိန် အကန့်များမှာ- ယူတီစီ +၃:(ကင်ညာ၊ မာဒါဂစကား၊ ဆိုမာလီယာ၊ တန်ဇန်းနီးယား)၊ ယူတီစီ +၄: (မာယူရီတီးယပ်(စ်)၊ ရီယူနီယံ၊ ဆေးချီလက်(စ်))၊ ယူတီစီ +၅: (မော်ဒိုက်(ဖ်))၊ ယူတီစီ +၅: ၃၀: (အိန္ဒိယ၊ သီရိလင်္ကာ)၊ ယူတီစီ +၆: (ဘင်္ဂလားဒေရှ် ့)၊ ယူတီစီ +၆: ၃၀: (ကိုကိုးကျွန်း၊ မြန်မာ)၊ ယူတီစီ +၇: (အင်ဒိုနီးရှား (အနောက်ပိုင်း)၊ ထိုင်း)၊ ယူတီစီ +၇: (မလေးရှား၊ စင်ကာပူ)။ ငလျင်လှုပ်ခြင်းသည် ၀၀: ၅၈: ၅၃ ယူတီစီ တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သောကြောင့် ငလျင်လှုပ်သည့် ဒေသဆိုင်ရာ စံတော် ချိန်ကို ရှာဖွေရန် အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော ကွာဟချက်များကို ပေါင်းထည့်ပါ။ {| class="wikitable" |- ! သေဆုံးခြင်းများဖြစ်ပွားခဲ့သည့် နိုင်ငံ !! သေဆုံးခြင်းများ !! !! ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ !! ပျောက်ဆုံးသူ !!အိုမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်သူ |- ! !! အတည်ပြုပြီး !! ခန့်မှန်းခြေ !! !! !! |- | အင်ဒိုနီးရှား || Example || Example || Example || Example || Example |- | သီရိလင်္ကာ²|| ၁၃၀၇၃၆ || ၁၆၇၇၃၆ || - || ၃၅၀၆၃^[56] || ၅၀၀၀၀၀+^[57] |- | အိန္ဒိယ || ၁၂၄၀၅ || ၁၈၀၄၅ || - || ၅၆၄၀ || ၆၄၇၅၉၉ |- | ထိုင်း || ၅၃၉၅^3[59] || ၈၂၁၂ || ၈၄၅၇^[60] || ၂၈၁၇^[59] || ၇၀၀၀ |- |ဆိုမာလီယာ || ၇၈|| ၂၈၉^]61ဟ || - || - || ၅၀၀၀^[62] |- | မြန်မာ (ဗမာ) || ၆၁^[56]|| ၄၀၀-၆၀၀^[63] || ၄၅ || ၂၀၀^[64] || ၃၂၀၀ |- | မော်ဒိုက်(ဖ်) || ၈၂^[65] || ၁၀၈^[66] || - || ၂၆ || ၁၅၀၀၀+ |- | မလေးရှား || ၆၈^[67] || ၇၅ || ၂၉၉^[68] || ၆ || - |- | တန်ဇန်နီးယား || ၁၀^[69] || ၁၃ || - || - || - |- | ဆေးချီလက်(စ်)|| ၃^[70] || ၃ || ၅၇^[70] || - || ၂၀၀^[71] |- | ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့် || ၂ || ၂ || - || - || - |- | တောင်အာဖရိက || ၂^4[72] || ၂ || - || - || - |- | ယီမင် || ၂^[73] || ၂ || - || - || - |- | ကင်ညာ || ၁ || ၁ || ၂ || - || - |- | မာဒါစကား || - || - || - || -|| ၁၀၀၀^+[74] |- | စုစုပေါင်း || ~၁၈၄၁၆၇ || ~၂၃၀၂၁၀ || ~၁၂၅၀၀၀ || ~၄၅၇၅၂ || ~၁.၆၉သန်း |} မှတ်ချက်- ကိန်းဂဏန်းများအားလုံးသည် ခန်မှန်းခြေဖြစ်ပြီး ပြောင်းလဲမှုရှိနိုင်သည်။ ပထမ ကော်လံသည် သတ်သတ်မှတ်မှတ်ဖြစ်သော နိုင်ငံများ၏ ပို၍တိကျသော အသေးစိတ်များနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ # 1 သတင်းပို့ထားသည်များကို `အတည်ပြုပြီး´ အောက်တွင်ထည့်သွင်းပါ။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် `အတည်ပြုပြီး´ အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ # 2 တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ # 3 အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ # 4 တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။ ထိုသေဆုံးမှုများနှင့် ပတ်သက်သော နောက်ထပ်သတင်းအချက် အလက်များအတွက် ဤအရာကို ကြည့်ပါ။ == ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ == [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} == လူသားချင်းစာနာမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == ပျံ့ နှံ့နေသော အခြေခံအဆောက်အအုံ ပျက်စီးမှုများ၊ အစာနှင့် ရေ ရှားပါးမှုများနှင့် စီးပွားရေးပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ကြောင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့်အကူအညီများစွာ လိုအပ်သည်။ ထိခိုက်ခြင်းခံရသော ဒေသများ၏ မြင့်မားသော လူဦးရေထူထပ်မှု နှင့် အပူပိုင်းဒေသရာသီဥတု တို့ကြောင့် ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု သည် အထူး စိုးရိမ်စရာဖြစ်သည်။ အစိုးရနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အေဂျင်စီများ၏ အဓိကစိတ်ဝင်စားမှုမှာ ကာလ ဝမ်းရောဂါ၊ ကြက်ညှာဆုံဆို့ရောဂါ၊ ဝမ်းကိုက်ရောဂါ၊ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ နှင့် အသည်းရောင် အသားဝါ အေ နှင့် ဘီကဲ့သို့သော ရောဂါများ ပျံ့ နှံ့ခြင်းကို ထိန်းချုပ်ရန် မိလ္လာရေဆိုးထုတ်စနစ်အတွက် လိုအပ် သည့် အထောက်အပံ့ပစ္စည်း အဆောက်အအုံများနှင့် သောက်သုံးရေသန့်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန်ဖြစ်သည်။ ရောဂါနှင့် ငတ်မွတ်ခြင်းများပျံ ့နှံ့လာသည်နှင့်အမျှ သေဆုံးသူဦးရေလည်း တိုးလာနိုင်သည့်အတွက် ၎င်းနှင့်ပတ် သက်ပြီး အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အစဦးလျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်မှုများကြောင့် ဤအရာကို လျော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ပြီး နောက်ပိုင်းရက်များတွင် ရောဂါများကို ကြောက်ရွံ့သည့်အတွက်လူသေအလောင်းများကိုသိသိသာသာကြီးကြိုးစားအားထုတ်၍ လျင်မြန်စွာ မြုှပ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အန္တရာယ်များကို ချဲ ့ကားပြောဆိုခြင်းများ ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဤအရာသည် ငွေ၊ လူအင်အား အရင်းအမြစ်တို့ကို ခွဲဝေသတ်မှတ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်း ဖြစ်ချင်မှဖြစ်နိုင်မည်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ အစီအစဉ် သည် ဆူနာမီဒဏ်ခံခဲ့ရသော လူဦးရေ ၁.၃ သန်းကျော်ကို စားနပ်ရိက္ခာ အကူအညီများ ပ့ံပိုး ပေးခဲ့သည်။ ပျက်စီးသွားသော နယ်မြေဒေသများအတွက် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို အကူအညီပေးသည်။ == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|right|thumb|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊<br /> ထိုင်း ASTER ( အေအက်စ်တီအီးအာ) ပုံရိပ်များနှင့် SRTM ( အက်စ်အာတီအမ်) မြေမြင့် ]] ပုံစံလူအသက်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခြင်းသာမက၊ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ဒေသကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက် ခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အလွန်ကြီးမားသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ လမုပင် များ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသ စိမ့်မြေအရပ်များ၊ သဘာဝပေါက်ပင်များ၊ သဲ တောင်ပူစာများ နှင့် ကျောက်သား ဖြစ်ပေါ်မှုများ၊ တိရစ္ဆာန်များ နှင့် အပင် ဇီဝမျိုးကွဲများ နှင့် မြေအောက်ရေ ကဲ့ သို့သော ဂေဟစနစ်များအပေါ်တွင် ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးစေခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အခဲ နှင့် အရည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း နှင့် ရေဆိုး စုဆောင်းသည့်အရာများနှင့် သန့်စင်စက်ရုံများ ဖျက်ဆီးခံရခြင်းသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖော်မပြနိုင် လောက်အောင် များပြားသော နည်းလမ်းများဖြင့် ထပ်မံ၍ ခြ ိမ်းခြောက်သည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် ရှည်ကြာသော အချိန်တစ်ခုနှင့် အရေးပါသော အရင်းအမြစ်များ လို အပ်လိမ့်မည်။ အထူးကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဓိကကျသော သက်ရောက်မှုသည် ရေချို အထောက်အပံ့ပေးခြင်းကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေခြင်း နှင့် မြေကြီးအတွင်းသို့ ဆားငန်ရေ ဝင်ရောက်ခြင်း နှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ အ ပေါ်တွင် ဆားအလွှာတစ်ခု အနည်ကျခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပွားရကြောင်း သိရသည်။ မော်ဒိုက်(ဖ်) တွင် ရှိသော အလယ်တွင် ရေအိုင်ရှိသည့် သန္တာကျောက်တန်း ၁၆ မှ ၁၇ ခုသည် ပင်လယ်လှိုင်းလုံးများဖြင့် လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရ ကာ ရေချိုလုံးဝမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် နေထိုင်ရန် သင့်လျော်တော့မည်မဟုတ်ကြောင်း အစီရင်ခံသည်။ လူထုကို အကျိုးပြုနေသော မရေတွက်နိုင်သော ရေတွင်းများသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီး တို့၏ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကို ခံရပြီး ရေအောင်းလွှာများသည် အပေါက်ငယ်များပါသော ကျောက်များမှ တဆင့် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်း ခံရသည်။ ဆားများနေသောမြေကြီးသည် သီးနှံမဖြစ်ထွန်းနိုင်တော့ဘဲ ၎င်း ကို စိုက်ပျိုးရေး အတွက် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲပြီး ငွေကုန်ကြေးကျများလိမ့်မည်။ ၎င်းသည် အပင်များ နှင့် အလွန်သေးငယ်သော မြေကြီးဇီဝသက်ရှိများ သေဆုံးခြင်းကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဆန်စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောသီး စိုက်ပျိုးခြင်းများ အားလုံးနီးပါးမျှ ဖျက်ဆီး ခြင်းခံရ ပြီး ပြန်လည် နာလန်ထူလာစေရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလိမ့်မည်။ (UNEP) ကုလသမဂ္ဂ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင် အစီအစဉ် သည် ဂေဟစနစ် ရိုက်ခတ်မှု ပြင်းထန်ခြင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကိုမည်သို့ ရင်ဆိုင်ရန် အတွက် ဒေသအတွင်းရှိ အစိုးရများနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ကြသည်။[93] UNEP သည် ဆူနာမီ ဒဏ်ခံရသော တိုင်းပြည်များမှ နည်းပညာဆိုင်ရာအကူအညီများကို တောင်းခံခြင်းအား တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အထူး လုပ်ငန်းအဖွဲ ့တစ်ခုကို ထူထောင်ရန် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ အဖြစ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကို ကြိုတင် လျာထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။[94] မော်ဒိုက်(ဖ်) အစိုးရ ၏ တောင်းခံခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩစတြေး လျ အစိုးရသည် မော်ဒိုက်(ဖ်) ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အသက်သွေးကြော ဖြစ်သော အဏ္ဏဝါ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ကို ယခင်အခြေအနေအတိုင်း ပြန်ဖြစ်ရန် ကူညီပေးမည့် ဂေဟစနစ် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ် နှင့်ဆိုင်သော ကျွမ်းကျင်သူအများစုမှာ ဩစတြေးလျ အရှေ ့ မြောက်ဘက် ရေပြင်ရှိ (Great Barrier Reef) ဂရိတ်ဘာရီယာရိ(ဖ်)ခေါ် ဂရိတ်ဘာရီယာ သန္တာ ကျောက်တန်း တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 2wp3b0vzibpoepc49ej78s5d8ajh4z1 880233 880232 2025-07-05T07:41:04Z Ninjastrikers 22896 /* နိုင်ငံအလိုက်အရေးပေါ်ကြေညာခဲ့ပုံ */ add in other section 880233 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ == ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ == [[File:Chennai beach2.jpg|right|thumb|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော ချင်းနိုင် မရီနာကမ်းခြေ]] အမေရိကန် ဘူမိဗေဒလေ့လာဆန်းစစ်ချက် အရ စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံးခဲ့သည် (အသေးစိတ်အ တွက် အောက်ပါဇယားကိုကြည့်ပါ)။ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုင်းတာခြင်းအရ ၎င်းသည် ရာဇဝင်မှတ်တမ်း များ၏ အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခြင်းများ ဆယ်ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အာခီ တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် မယှဉ်သာအောင် အဆိုးရွားဆုံး ဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် နယ်မြေဖြစ်သည်။ ဆူနာမီသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အဝေးဆုံး နေရာအဖြစ် ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၄,၉၇၁ မိုင်) ကွာဝေးသော တောင် အာဖရိကရှိ ရူအီအယ်(စ်) တွင် သေဆုံးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မား သည့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်များနှင့် လှိုင်းလုံးများကြောင့် စုစုပေါင်း တောင်အာဖရိကတွင် လူ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ သည်။ သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးများဖြစ်သည်ဟု ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများမှ အစီရင်ခံကြသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် နေရာအတော်များများ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးအချိုးအစားမှာ မြင့်မား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးများသည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသောရေများကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် စွမ်းဆောင် နိုင်မှု အနည်းဆုံးရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အောက်(ဇ်)ဖန်း (Oxfam) မှ ဆက်လက်တင်ပြသည်မှာ အချို ့သော နယ်မြေများတွင်သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးဦးရေမှာ အမျိုးသားဦးရေထက် လေးဆပိုမိုခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အမျိုးသမီးများသည် ကမ်းခြေတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်အလာကို စောင့်နေကြခြင်း ဖြစ်ပြီး အချို ့မှာ အိမ်များတွင် သူတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေကြ၍ ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်များစွာရှိသည့် ဒေသခံနေထိုင်သူများအပြင် အမြင့်ဆုံး အားလပ်ရက်ခရီးသွားလာခြင်းရာသီကို ဆင်နွှဲနေကြသည့် ၉,၀၀၀ အထိရှိသော နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားဧည့်သည်များသည် (အများအားဖြင့် ဥရောပ တိုက်သားများ) သေဆုံးသူများ သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးသူများအထဲတွင် ပါဝင်ကြပြီး အထူးသဖြင့် စကင်ဒီနေ ဗီးယား နိုင်ငံများ မှလူများဖြစ်ကြသည်။ အပြင်းထန်ဆုံးထိခိုက်သည့် ဥရောပနိုင်ငံသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၅၄၃ ဦးဖြစ်သည်။ == ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ == [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} == လူသားချင်းစာနာမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == ပျံ့ နှံ့နေသော အခြေခံအဆောက်အအုံ ပျက်စီးမှုများ၊ အစာနှင့် ရေ ရှားပါးမှုများနှင့် စီးပွားရေးပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ကြောင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့်အကူအညီများစွာ လိုအပ်သည်။ ထိခိုက်ခြင်းခံရသော ဒေသများ၏ မြင့်မားသော လူဦးရေထူထပ်မှု နှင့် အပူပိုင်းဒေသရာသီဥတု တို့ကြောင့် ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု သည် အထူး စိုးရိမ်စရာဖြစ်သည်။ အစိုးရနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အေဂျင်စီများ၏ အဓိကစိတ်ဝင်စားမှုမှာ ကာလ ဝမ်းရောဂါ၊ ကြက်ညှာဆုံဆို့ရောဂါ၊ ဝမ်းကိုက်ရောဂါ၊ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ နှင့် အသည်းရောင် အသားဝါ အေ နှင့် ဘီကဲ့သို့သော ရောဂါများ ပျံ့ နှံ့ခြင်းကို ထိန်းချုပ်ရန် မိလ္လာရေဆိုးထုတ်စနစ်အတွက် လိုအပ် သည့် အထောက်အပံ့ပစ္စည်း အဆောက်အအုံများနှင့် သောက်သုံးရေသန့်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန်ဖြစ်သည်။ ရောဂါနှင့် ငတ်မွတ်ခြင်းများပျံ ့နှံ့လာသည်နှင့်အမျှ သေဆုံးသူဦးရေလည်း တိုးလာနိုင်သည့်အတွက် ၎င်းနှင့်ပတ် သက်ပြီး အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အစဦးလျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်မှုများကြောင့် ဤအရာကို လျော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ပြီး နောက်ပိုင်းရက်များတွင် ရောဂါများကို ကြောက်ရွံ့သည့်အတွက်လူသေအလောင်းများကိုသိသိသာသာကြီးကြိုးစားအားထုတ်၍ လျင်မြန်စွာ မြုှပ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အန္တရာယ်များကို ချဲ ့ကားပြောဆိုခြင်းများ ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဤအရာသည် ငွေ၊ လူအင်အား အရင်းအမြစ်တို့ကို ခွဲဝေသတ်မှတ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်း ဖြစ်ချင်မှဖြစ်နိုင်မည်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ အစီအစဉ် သည် ဆူနာမီဒဏ်ခံခဲ့ရသော လူဦးရေ ၁.၃ သန်းကျော်ကို စားနပ်ရိက္ခာ အကူအညီများ ပ့ံပိုး ပေးခဲ့သည်။ ပျက်စီးသွားသော နယ်မြေဒေသများအတွက် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို အကူအညီပေးသည်။ == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|right|thumb|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊<br /> ထိုင်း ASTER ( အေအက်စ်တီအီးအာ) ပုံရိပ်များနှင့် SRTM ( အက်စ်အာတီအမ်) မြေမြင့် ]] ပုံစံလူအသက်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခြင်းသာမက၊ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ဒေသကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက် ခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အလွန်ကြီးမားသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ လမုပင် များ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသ စိမ့်မြေအရပ်များ၊ သဘာဝပေါက်ပင်များ၊ သဲ တောင်ပူစာများ နှင့် ကျောက်သား ဖြစ်ပေါ်မှုများ၊ တိရစ္ဆာန်များ နှင့် အပင် ဇီဝမျိုးကွဲများ နှင့် မြေအောက်ရေ ကဲ့ သို့သော ဂေဟစနစ်များအပေါ်တွင် ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးစေခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အခဲ နှင့် အရည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း နှင့် ရေဆိုး စုဆောင်းသည့်အရာများနှင့် သန့်စင်စက်ရုံများ ဖျက်ဆီးခံရခြင်းသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖော်မပြနိုင် လောက်အောင် များပြားသော နည်းလမ်းများဖြင့် ထပ်မံ၍ ခြ ိမ်းခြောက်သည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် ရှည်ကြာသော အချိန်တစ်ခုနှင့် အရေးပါသော အရင်းအမြစ်များ လို အပ်လိမ့်မည်။ အထူးကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဓိကကျသော သက်ရောက်မှုသည် ရေချို အထောက်အပံ့ပေးခြင်းကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေခြင်း နှင့် မြေကြီးအတွင်းသို့ ဆားငန်ရေ ဝင်ရောက်ခြင်း နှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ အ ပေါ်တွင် ဆားအလွှာတစ်ခု အနည်ကျခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပွားရကြောင်း သိရသည်။ မော်ဒိုက်(ဖ်) တွင် ရှိသော အလယ်တွင် ရေအိုင်ရှိသည့် သန္တာကျောက်တန်း ၁၆ မှ ၁၇ ခုသည် ပင်လယ်လှိုင်းလုံးများဖြင့် လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရ ကာ ရေချိုလုံးဝမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် နေထိုင်ရန် သင့်လျော်တော့မည်မဟုတ်ကြောင်း အစီရင်ခံသည်။ လူထုကို အကျိုးပြုနေသော မရေတွက်နိုင်သော ရေတွင်းများသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီး တို့၏ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကို ခံရပြီး ရေအောင်းလွှာများသည် အပေါက်ငယ်များပါသော ကျောက်များမှ တဆင့် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်း ခံရသည်။ ဆားများနေသောမြေကြီးသည် သီးနှံမဖြစ်ထွန်းနိုင်တော့ဘဲ ၎င်း ကို စိုက်ပျိုးရေး အတွက် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲပြီး ငွေကုန်ကြေးကျများလိမ့်မည်။ ၎င်းသည် အပင်များ နှင့် အလွန်သေးငယ်သော မြေကြီးဇီဝသက်ရှိများ သေဆုံးခြင်းကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဆန်စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောသီး စိုက်ပျိုးခြင်းများ အားလုံးနီးပါးမျှ ဖျက်ဆီး ခြင်းခံရ ပြီး ပြန်လည် နာလန်ထူလာစေရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလိမ့်မည်။ (UNEP) ကုလသမဂ္ဂ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင် အစီအစဉ် သည် ဂေဟစနစ် ရိုက်ခတ်မှု ပြင်းထန်ခြင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကိုမည်သို့ ရင်ဆိုင်ရန် အတွက် ဒေသအတွင်းရှိ အစိုးရများနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ကြသည်။[93] UNEP သည် ဆူနာမီ ဒဏ်ခံရသော တိုင်းပြည်များမှ နည်းပညာဆိုင်ရာအကူအညီများကို တောင်းခံခြင်းအား တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အထူး လုပ်ငန်းအဖွဲ ့တစ်ခုကို ထူထောင်ရန် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ အဖြစ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကို ကြိုတင် လျာထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။[94] မော်ဒိုက်(ဖ်) အစိုးရ ၏ တောင်းခံခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩစတြေး လျ အစိုးရသည် မော်ဒိုက်(ဖ်) ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အသက်သွေးကြော ဖြစ်သော အဏ္ဏဝါ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ကို ယခင်အခြေအနေအတိုင်း ပြန်ဖြစ်ရန် ကူညီပေးမည့် ဂေဟစနစ် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ် နှင့်ဆိုင်သော ကျွမ်းကျင်သူအများစုမှာ ဩစတြေးလျ အရှေ ့ မြောက်ဘက် ရေပြင်ရှိ (Great Barrier Reef) ဂရိတ်ဘာရီယာရိ(ဖ်)ခေါ် ဂရိတ်ဘာရီယာ သန္တာ ကျောက်တန်း တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 5wc6u2js98hrmrj1r4busey960r5wed 880234 880233 2025-07-05T07:41:49Z Ninjastrikers 22896 /* ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ */ 880234 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ == ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ == [[File:Chennai beach2.jpg|right|thumb|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော ချင်းနိုင် မရီနာကမ်းခြေ]] အမေရိကန် ဘူမိဗေဒလေ့လာဆန်းစစ်ချက် အရ စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံးခဲ့သည် (အသေးစိတ်အ တွက် အောက်ပါဇယားကိုကြည့်ပါ)။ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုင်းတာခြင်းအရ ၎င်းသည် ရာဇဝင်မှတ်တမ်း များ၏ အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခြင်းများ ဆယ်ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အာခီ တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် မယှဉ်သာအောင် အဆိုးရွားဆုံး ဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် နယ်မြေဖြစ်သည်။ ဆူနာမီသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အဝေးဆုံး နေရာအဖြစ် ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၄,၉၇၁ မိုင်) ကွာဝေးသော တောင် အာဖရိကရှိ ရူအီအယ်(စ်) တွင် သေဆုံးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မား သည့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်များနှင့် လှိုင်းလုံးများကြောင့် စုစုပေါင်း တောင်အာဖရိကတွင် လူ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ သည်။ သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးများဖြစ်သည်ဟု ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများမှ အစီရင်ခံကြသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် နေရာအတော်များများ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးအချိုးအစားမှာ မြင့်မား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးများသည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသောရေများကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် စွမ်းဆောင် နိုင်မှု အနည်းဆုံးရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အောက်(ဇ်)ဖန်း (Oxfam) မှ ဆက်လက်တင်ပြသည်မှာ အချို ့သော နယ်မြေများတွင်သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးဦးရေမှာ အမျိုးသားဦးရေထက် လေးဆပိုမိုခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အမျိုးသမီးများသည် ကမ်းခြေတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်အလာကို စောင့်နေကြခြင်း ဖြစ်ပြီး အချို ့မှာ အိမ်များတွင် သူတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေကြ၍ ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်များစွာရှိသည့် ဒေသခံနေထိုင်သူများအပြင် အမြင့်ဆုံး အားလပ်ရက်ခရီးသွားလာခြင်းရာသီကို ဆင်နွှဲနေကြသည့် ၉,၀၀၀ အထိရှိသော နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားဧည့်သည်များသည် (အများအားဖြင့် ဥရောပ တိုက်သားများ) သေဆုံးသူများ သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးသူများအထဲတွင် ပါဝင်ကြပြီး အထူးသဖြင့် စကင်ဒီနေ ဗီးယား နိုင်ငံများ မှလူများဖြစ်ကြသည်။ အပြင်းထန်ဆုံးထိခိုက်သည့် ဥရောပနိုင်ငံသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၅၄၃ ဦးဖြစ်သည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} == လူသားချင်းစာနာမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == ပျံ့ နှံ့နေသော အခြေခံအဆောက်အအုံ ပျက်စီးမှုများ၊ အစာနှင့် ရေ ရှားပါးမှုများနှင့် စီးပွားရေးပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ကြောင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့်အကူအညီများစွာ လိုအပ်သည်။ ထိခိုက်ခြင်းခံရသော ဒေသများ၏ မြင့်မားသော လူဦးရေထူထပ်မှု နှင့် အပူပိုင်းဒေသရာသီဥတု တို့ကြောင့် ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု သည် အထူး စိုးရိမ်စရာဖြစ်သည်။ အစိုးရနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အေဂျင်စီများ၏ အဓိကစိတ်ဝင်စားမှုမှာ ကာလ ဝမ်းရောဂါ၊ ကြက်ညှာဆုံဆို့ရောဂါ၊ ဝမ်းကိုက်ရောဂါ၊ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ နှင့် အသည်းရောင် အသားဝါ အေ နှင့် ဘီကဲ့သို့သော ရောဂါများ ပျံ့ နှံ့ခြင်းကို ထိန်းချုပ်ရန် မိလ္လာရေဆိုးထုတ်စနစ်အတွက် လိုအပ် သည့် အထောက်အပံ့ပစ္စည်း အဆောက်အအုံများနှင့် သောက်သုံးရေသန့်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန်ဖြစ်သည်။ ရောဂါနှင့် ငတ်မွတ်ခြင်းများပျံ ့နှံ့လာသည်နှင့်အမျှ သေဆုံးသူဦးရေလည်း တိုးလာနိုင်သည့်အတွက် ၎င်းနှင့်ပတ် သက်ပြီး အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အစဦးလျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်မှုများကြောင့် ဤအရာကို လျော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ပြီး နောက်ပိုင်းရက်များတွင် ရောဂါများကို ကြောက်ရွံ့သည့်အတွက်လူသေအလောင်းများကိုသိသိသာသာကြီးကြိုးစားအားထုတ်၍ လျင်မြန်စွာ မြုှပ်ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အန္တရာယ်များကို ချဲ ့ကားပြောဆိုခြင်းများ ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဤအရာသည် ငွေ၊ လူအင်အား အရင်းအမြစ်တို့ကို ခွဲဝေသတ်မှတ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်း ဖြစ်ချင်မှဖြစ်နိုင်မည်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ အစီအစဉ် သည် ဆူနာမီဒဏ်ခံခဲ့ရသော လူဦးရေ ၁.၃ သန်းကျော်ကို စားနပ်ရိက္ခာ အကူအညီများ ပ့ံပိုး ပေးခဲ့သည်။ ပျက်စီးသွားသော နယ်မြေဒေသများအတွက် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို အကူအညီပေးသည်။ == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|right|thumb|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊<br /> ထိုင်း ASTER ( အေအက်စ်တီအီးအာ) ပုံရိပ်များနှင့် SRTM ( အက်စ်အာတီအမ်) မြေမြင့် ]] ပုံစံလူအသက်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခြင်းသာမက၊ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ဒေသကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက် ခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အလွန်ကြီးမားသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ လမုပင် များ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသ စိမ့်မြေအရပ်များ၊ သဘာဝပေါက်ပင်များ၊ သဲ တောင်ပူစာများ နှင့် ကျောက်သား ဖြစ်ပေါ်မှုများ၊ တိရစ္ဆာန်များ နှင့် အပင် ဇီဝမျိုးကွဲများ နှင့် မြေအောက်ရေ ကဲ့ သို့သော ဂေဟစနစ်များအပေါ်တွင် ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးစေခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အခဲ နှင့် အရည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း နှင့် ရေဆိုး စုဆောင်းသည့်အရာများနှင့် သန့်စင်စက်ရုံများ ဖျက်ဆီးခံရခြင်းသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖော်မပြနိုင် လောက်အောင် များပြားသော နည်းလမ်းများဖြင့် ထပ်မံ၍ ခြ ိမ်းခြောက်သည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် ရှည်ကြာသော အချိန်တစ်ခုနှင့် အရေးပါသော အရင်းအမြစ်များ လို အပ်လိမ့်မည်။ အထူးကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဓိကကျသော သက်ရောက်မှုသည် ရေချို အထောက်အပံ့ပေးခြင်းကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေခြင်း နှင့် မြေကြီးအတွင်းသို့ ဆားငန်ရေ ဝင်ရောက်ခြင်း နှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ အ ပေါ်တွင် ဆားအလွှာတစ်ခု အနည်ကျခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပွားရကြောင်း သိရသည်။ မော်ဒိုက်(ဖ်) တွင် ရှိသော အလယ်တွင် ရေအိုင်ရှိသည့် သန္တာကျောက်တန်း ၁၆ မှ ၁၇ ခုသည် ပင်လယ်လှိုင်းလုံးများဖြင့် လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရ ကာ ရေချိုလုံးဝမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် နေထိုင်ရန် သင့်လျော်တော့မည်မဟုတ်ကြောင်း အစီရင်ခံသည်။ လူထုကို အကျိုးပြုနေသော မရေတွက်နိုင်သော ရေတွင်းများသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီး တို့၏ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကို ခံရပြီး ရေအောင်းလွှာများသည် အပေါက်ငယ်များပါသော ကျောက်များမှ တဆင့် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်း ခံရသည်။ ဆားများနေသောမြေကြီးသည် သီးနှံမဖြစ်ထွန်းနိုင်တော့ဘဲ ၎င်း ကို စိုက်ပျိုးရေး အတွက် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲပြီး ငွေကုန်ကြေးကျများလိမ့်မည်။ ၎င်းသည် အပင်များ နှင့် အလွန်သေးငယ်သော မြေကြီးဇီဝသက်ရှိများ သေဆုံးခြင်းကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဆန်စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောသီး စိုက်ပျိုးခြင်းများ အားလုံးနီးပါးမျှ ဖျက်ဆီး ခြင်းခံရ ပြီး ပြန်လည် နာလန်ထူလာစေရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလိမ့်မည်။ (UNEP) ကုလသမဂ္ဂ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင် အစီအစဉ် သည် ဂေဟစနစ် ရိုက်ခတ်မှု ပြင်းထန်ခြင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကိုမည်သို့ ရင်ဆိုင်ရန် အတွက် ဒေသအတွင်းရှိ အစိုးရများနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ကြသည်။[93] UNEP သည် ဆူနာမီ ဒဏ်ခံရသော တိုင်းပြည်များမှ နည်းပညာဆိုင်ရာအကူအညီများကို တောင်းခံခြင်းအား တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အထူး လုပ်ငန်းအဖွဲ ့တစ်ခုကို ထူထောင်ရန် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ အဖြစ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကို ကြိုတင် လျာထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။[94] မော်ဒိုက်(ဖ်) အစိုးရ ၏ တောင်းခံခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩစတြေး လျ အစိုးရသည် မော်ဒိုက်(ဖ်) ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အသက်သွေးကြော ဖြစ်သော အဏ္ဏဝါ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ကို ယခင်အခြေအနေအတိုင်း ပြန်ဖြစ်ရန် ကူညီပေးမည့် ဂေဟစနစ် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ် နှင့်ဆိုင်သော ကျွမ်းကျင်သူအများစုမှာ ဩစတြေးလျ အရှေ ့ မြောက်ဘက် ရေပြင်ရှိ (Great Barrier Reef) ဂရိတ်ဘာရီယာရိ(ဖ်)ခေါ် ဂရိတ်ဘာရီယာ သန္တာ ကျောက်တန်း တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] edsvlqpsguwiqqsm1rdorgum2axhqm1 880236 880234 2025-07-05T07:49:55Z Ninjastrikers 22896 /* လူသားချင်းစာနာမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ */ 880236 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ == ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ == [[File:Chennai beach2.jpg|right|thumb|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော ချင်းနိုင် မရီနာကမ်းခြေ]] အမေရိကန် ဘူမိဗေဒလေ့လာဆန်းစစ်ချက် အရ စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံးခဲ့သည် (အသေးစိတ်အ တွက် အောက်ပါဇယားကိုကြည့်ပါ)။ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုင်းတာခြင်းအရ ၎င်းသည် ရာဇဝင်မှတ်တမ်း များ၏ အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခြင်းများ ဆယ်ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အာခီ တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် မယှဉ်သာအောင် အဆိုးရွားဆုံး ဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် နယ်မြေဖြစ်သည်။ ဆူနာမီသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အဝေးဆုံး နေရာအဖြစ် ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၄,၉၇၁ မိုင်) ကွာဝေးသော တောင် အာဖရိကရှိ ရူအီအယ်(စ်) တွင် သေဆုံးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မား သည့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်များနှင့် လှိုင်းလုံးများကြောင့် စုစုပေါင်း တောင်အာဖရိကတွင် လူ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ သည်။ သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးများဖြစ်သည်ဟု ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများမှ အစီရင်ခံကြသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် နေရာအတော်များများ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးအချိုးအစားမှာ မြင့်မား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးများသည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသောရေများကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် စွမ်းဆောင် နိုင်မှု အနည်းဆုံးရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အောက်(ဇ်)ဖန်း (Oxfam) မှ ဆက်လက်တင်ပြသည်မှာ အချို ့သော နယ်မြေများတွင်သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးဦးရေမှာ အမျိုးသားဦးရေထက် လေးဆပိုမိုခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အမျိုးသမီးများသည် ကမ်းခြေတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်အလာကို စောင့်နေကြခြင်း ဖြစ်ပြီး အချို ့မှာ အိမ်များတွင် သူတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေကြ၍ ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်များစွာရှိသည့် ဒေသခံနေထိုင်သူများအပြင် အမြင့်ဆုံး အားလပ်ရက်ခရီးသွားလာခြင်းရာသီကို ဆင်နွှဲနေကြသည့် ၉,၀၀၀ အထိရှိသော နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားဧည့်သည်များသည် (အများအားဖြင့် ဥရောပ တိုက်သားများ) သေဆုံးသူများ သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးသူများအထဲတွင် ပါဝင်ကြပြီး အထူးသဖြင့် စကင်ဒီနေ ဗီးယား နိုင်ငံများ မှလူများဖြစ်ကြသည်။ အပြင်းထန်ဆုံးထိခိုက်သည့် ဥရောပနိုင်ငံသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၅၄၃ ဦးဖြစ်သည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ == [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|right|thumb|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊<br /> ထိုင်း ASTER ( အေအက်စ်တီအီးအာ) ပုံရိပ်များနှင့် SRTM ( အက်စ်အာတီအမ်) မြေမြင့် ]] ပုံစံလူအသက်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခြင်းသာမက၊ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ဒေသကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက် ခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အလွန်ကြီးမားသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ လမုပင် များ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသ စိမ့်မြေအရပ်များ၊ သဘာဝပေါက်ပင်များ၊ သဲ တောင်ပူစာများ နှင့် ကျောက်သား ဖြစ်ပေါ်မှုများ၊ တိရစ္ဆာန်များ နှင့် အပင် ဇီဝမျိုးကွဲများ နှင့် မြေအောက်ရေ ကဲ့ သို့သော ဂေဟစနစ်များအပေါ်တွင် ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးစေခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အခဲ နှင့် အရည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း နှင့် ရေဆိုး စုဆောင်းသည့်အရာများနှင့် သန့်စင်စက်ရုံများ ဖျက်ဆီးခံရခြင်းသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖော်မပြနိုင် လောက်အောင် များပြားသော နည်းလမ်းများဖြင့် ထပ်မံ၍ ခြ ိမ်းခြောက်သည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် ရှည်ကြာသော အချိန်တစ်ခုနှင့် အရေးပါသော အရင်းအမြစ်များ လို အပ်လိမ့်မည်။ အထူးကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဓိကကျသော သက်ရောက်မှုသည် ရေချို အထောက်အပံ့ပေးခြင်းကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေခြင်း နှင့် မြေကြီးအတွင်းသို့ ဆားငန်ရေ ဝင်ရောက်ခြင်း နှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ အ ပေါ်တွင် ဆားအလွှာတစ်ခု အနည်ကျခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပွားရကြောင်း သိရသည်။ မော်ဒိုက်(ဖ်) တွင် ရှိသော အလယ်တွင် ရေအိုင်ရှိသည့် သန္တာကျောက်တန်း ၁၆ မှ ၁၇ ခုသည် ပင်လယ်လှိုင်းလုံးများဖြင့် လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရ ကာ ရေချိုလုံးဝမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် နေထိုင်ရန် သင့်လျော်တော့မည်မဟုတ်ကြောင်း အစီရင်ခံသည်။ လူထုကို အကျိုးပြုနေသော မရေတွက်နိုင်သော ရေတွင်းများသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီး တို့၏ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကို ခံရပြီး ရေအောင်းလွှာများသည် အပေါက်ငယ်များပါသော ကျောက်များမှ တဆင့် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်း ခံရသည်။ ဆားများနေသောမြေကြီးသည် သီးနှံမဖြစ်ထွန်းနိုင်တော့ဘဲ ၎င်း ကို စိုက်ပျိုးရေး အတွက် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲပြီး ငွေကုန်ကြေးကျများလိမ့်မည်။ ၎င်းသည် အပင်များ နှင့် အလွန်သေးငယ်သော မြေကြီးဇီဝသက်ရှိများ သေဆုံးခြင်းကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဆန်စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောသီး စိုက်ပျိုးခြင်းများ အားလုံးနီးပါးမျှ ဖျက်ဆီး ခြင်းခံရ ပြီး ပြန်လည် နာလန်ထူလာစေရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလိမ့်မည်။ (UNEP) ကုလသမဂ္ဂ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင် အစီအစဉ် သည် ဂေဟစနစ် ရိုက်ခတ်မှု ပြင်းထန်ခြင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကိုမည်သို့ ရင်ဆိုင်ရန် အတွက် ဒေသအတွင်းရှိ အစိုးရများနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ကြသည်။[93] UNEP သည် ဆူနာမီ ဒဏ်ခံရသော တိုင်းပြည်များမှ နည်းပညာဆိုင်ရာအကူအညီများကို တောင်းခံခြင်းအား တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အထူး လုပ်ငန်းအဖွဲ ့တစ်ခုကို ထူထောင်ရန် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ အဖြစ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကို ကြိုတင် လျာထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။[94] မော်ဒိုက်(ဖ်) အစိုးရ ၏ တောင်းခံခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩစတြေး လျ အစိုးရသည် မော်ဒိုက်(ဖ်) ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အသက်သွေးကြော ဖြစ်သော အဏ္ဏဝါ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ကို ယခင်အခြေအနေအတိုင်း ပြန်ဖြစ်ရန် ကူညီပေးမည့် ဂေဟစနစ် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ် နှင့်ဆိုင်သော ကျွမ်းကျင်သူအများစုမှာ ဩစတြေးလျ အရှေ ့ မြောက်ဘက် ရေပြင်ရှိ (Great Barrier Reef) ဂရိတ်ဘာရီယာရိ(ဖ်)ခေါ် ဂရိတ်ဘာရီယာ သန္တာ ကျောက်တန်း တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] qghj2jr2ydih3t509r7w3tmz8bdfid3 880237 880236 2025-07-05T07:50:15Z Ninjastrikers 22896 /* သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများ */ in upper section 880237 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ == ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ == [[File:Chennai beach2.jpg|right|thumb|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော ချင်းနိုင် မရီနာကမ်းခြေ]] အမေရိကန် ဘူမိဗေဒလေ့လာဆန်းစစ်ချက် အရ စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံးခဲ့သည် (အသေးစိတ်အ တွက် အောက်ပါဇယားကိုကြည့်ပါ)။ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုင်းတာခြင်းအရ ၎င်းသည် ရာဇဝင်မှတ်တမ်း များ၏ အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခြင်းများ ဆယ်ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အာခီ တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် မယှဉ်သာအောင် အဆိုးရွားဆုံး ဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် နယ်မြေဖြစ်သည်။ ဆူနာမီသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အဝေးဆုံး နေရာအဖြစ် ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၄,၉၇၁ မိုင်) ကွာဝေးသော တောင် အာဖရိကရှိ ရူအီအယ်(စ်) တွင် သေဆုံးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မား သည့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်များနှင့် လှိုင်းလုံးများကြောင့် စုစုပေါင်း တောင်အာဖရိကတွင် လူ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ သည်။ သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးများဖြစ်သည်ဟု ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများမှ အစီရင်ခံကြသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် နေရာအတော်များများ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးအချိုးအစားမှာ မြင့်မား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးများသည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသောရေများကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် စွမ်းဆောင် နိုင်မှု အနည်းဆုံးရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အောက်(ဇ်)ဖန်း (Oxfam) မှ ဆက်လက်တင်ပြသည်မှာ အချို ့သော နယ်မြေများတွင်သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးဦးရေမှာ အမျိုးသားဦးရေထက် လေးဆပိုမိုခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အမျိုးသမီးများသည် ကမ်းခြေတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်အလာကို စောင့်နေကြခြင်း ဖြစ်ပြီး အချို ့မှာ အိမ်များတွင် သူတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေကြ၍ ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်များစွာရှိသည့် ဒေသခံနေထိုင်သူများအပြင် အမြင့်ဆုံး အားလပ်ရက်ခရီးသွားလာခြင်းရာသီကို ဆင်နွှဲနေကြသည့် ၉,၀၀၀ အထိရှိသော နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားဧည့်သည်များသည် (အများအားဖြင့် ဥရောပ တိုက်သားများ) သေဆုံးသူများ သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးသူများအထဲတွင် ပါဝင်ကြပြီး အထူးသဖြင့် စကင်ဒီနေ ဗီးယား နိုင်ငံများ မှလူများဖြစ်ကြသည်။ အပြင်းထန်ဆုံးထိခိုက်သည့် ဥရောပနိုင်ငံသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၅၄၃ ဦးဖြစ်သည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 6s68kt1wfhknhhwoib0e3ec9dpap5g1 880238 880237 2025-07-05T07:51:03Z Ninjastrikers 22896 /* ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု နှင့် သေကြေဒဏ်ရာရသူများ */ included in impact section 880238 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှု == ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ ့အစည်း ကို ရိုက်ခတ်မှုမှာ၊ ဒေသအတွင်းရှိ အဆင်း ရဲဆုံး လူအချို ့၊ ဝင်ငွေရှာဖွေပေးသူများစွာ ဆုံးရှုံးပြီး လှေများနှင့် ငါးဖမ်းပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များပါ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာတွင် ငါးဖမ်း ခြင်းတောင်းများ၊ မြံှုးများနှင့် မှိန်းများ အသုံးများသည့် ရိုးရာ ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းသည် ဒေသတွင်း ဈေးကွက်များအတွက် အရေးပါသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုအတတ်ပညာ ဖြင့် ငါးလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက် အလုပ်များပေး ထားသည်။ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်းက ငါးလုပ်ငန်းသည် ပြည်ပပို့ကုန် အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် အင်တိုက်အား တိုက် ပေါ်ထွက်လာပြီး ပမာဏကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေ ရှာဖွေခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ငါးဖမ်းရေယာဉ် စု၏ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဆိုင်သော အခြေခံအဆောက်အအုံ များ သည် တစ်ရှိန်ထိုးတက်လာသော လှိုင်းများကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ကြောင်းကို အကြိုခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းများမှ ဖော်ပြကြပြီး ၎င်း သည် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆိုးရွားသော စီးပွားရေး အကျိုးသက် ရောက်မှုများ ရှိလိမ့်မည်။ ဆူနာမီသည် တမီး(လ်) နဒူ ၏ လှေဝင်းများတွင် ဖန်မျှင်ထည်ဖြင့် အားဖြည့်ပြုလုပ်ထားသော ပလတ်စတစ် နှစ်စင်းတွဲ ရွက်လှေများကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုခြင်းအား ဖန်တီးခဲ့သည်။ သို့သော် ထိခိုက်ခံရသည့် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေခြင်းသည် အသေးအဖွဲမျှသာ ဖြစ်လိမ့် မည်ဟု အချို ့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ယုံကြည်ကြသည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် GDP (ဂျီဒီပီ) ၏ အလွန်သေးငယ်သော ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်၍ ဖြစ် သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခြင်းသည် ပို၍အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်ဟု အချို ့ကသတိပေးကြသည်။ အချို ့နေရာများတွင် သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ခြင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ခြံ များ လယ်ကွင်းများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ညစ်ညမ်းစေနိုင်သည်။ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ နှစ်မျိုးစလုံးသည် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက် အနက်ကိုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်ရေကြောင်းပြဗော်ယာများနှင့်သင်္ဘောအအိုအဟောင်းအပျက်များကိုအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း ဖြင့် မက်လက်ကာ ရေလက် ကြား တွင် သင်္ဘောများ သွားလာခြင်းကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းပြ မြေပုံအသစ်များကို ပြုစုခြင်းသည် လများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်များစွာ ကြာလိမ့်မည်။ ခရီးသွား အခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ ဖျက်ဆီးခြင်းမခံရကြောင်း ညွှန်းဆိုပြခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ နိုင်ငံ များသည် နိုင်ငံခြားခရီးသွားများအား ပြန်၍ အလည်အပတ်ပြုကြရန် တောင်းပန်ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ၎င်းအရာကို ပြုလုပ်ရန် နှောင့်နှေးကြ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတမ်းရှိလုံးမထိမခိုက်ဘဲကျန်ရစ်သော အပန်းဖြေစခန်းများေ သော်မှ အစီအစဉ် ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုခြင်းခံရသည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] p6xvz6cmtpq12vehz00ks0npkfa9hix 880240 880238 2025-07-05T07:57:11Z Ninjastrikers 22896 880240 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] ke67jfwa3kwh49rkunpbdqxyhzt70z9 880241 880240 2025-07-05T07:57:25Z Ninjastrikers 22896 [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်]] စာမျက်နှာကို [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် 880240 wikitext text/x-wiki ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] ke67jfwa3kwh49rkunpbdqxyhzt70z9 880245 880241 2025-07-05T08:05:48Z Ninjastrikers 22896 infobox 880245 wikitext text/x-wiki {{Infobox earthquake | title = ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ | image = {{multiple image|border=infobox|perrow=1/2/2|total_width=300 | image1 = US Navy 050102-N-9593M-040 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg | image2 = 041231중앙119구조본부 서남아시아 지진해일 출동3.jpg | image3 = Man searching through rubble in Meulaboh after 2004 tsunami DM-SD-06-11957.JPEG | image4 = 2004-tsunami balanced.jpg | image5 = Tsunami Memoral Alappadu.jpg }} | caption = {{hlist|'''ထိပ်ဆုံး၊ ဘယ်မှ ညာသို့''': ဆူနာမီအပြီး တွေ့မြင်ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘန်ဒါအာချေးမြို့ • ကိုရီးယားကယ်ဆယ်ရေးသမားများက အပျက်အစီးများအောက်မှ အလောင်းတစ်လောင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနေစဉ် • မေယူလာဘိုမြို့တွင် အမျိုးသားတစ်ဦးသည် အပျက်အစီးပုံများကြားမှ ရှာဖွေနေစဉ် • ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများကို ပြေးလွှားရှောင်တိမ်းနေကြသူများ • အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကီရာလာရှိ ဆူနာမီအထိမ်းအမှတ်တစ်ခု}} | isc-event = 7453151 | anss-url = official20041226005853450_30 | local-date = {{Start date and age|df=yes|2004|12|26}}<ref name="usgs">{{cite web|title=M 9.1 – 2004 Sumatra – Andaman Islands Earthquake|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|author=National Earthquake Information Center|publisher=United States Geological Survey|access-date=24 April 2023|date=26 December 2004|archive-date=26 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926105014/https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|url-status=live}}</ref> | timestamp = 2004-12-26 00:58:53 | local-time = {{Unbulleted list|07:28:53 [[UTC+06:30]]|07:58:53 [[UTC+07:00]]|08:58:53 [[UTC+08:00]]}} | pushpin_map = Indian Ocean#Indonesia Sumatra#Earth | depth = {{cvt|30|km}}<ref name="usgs"/> | damage = US$၁၅ ဘီလီယံ<ref>{{cite web|url=http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|title=Indian Ocean Tsunami – Economic Aspects|website=indianoceantsunami.web.unc.edu|access-date=4 January 2018|archive-date=18 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190418132913/http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|url-status=dead}}</ref> | location = {{Coord|3.316|N|95.854|E|type:event_scale:50000000|display=inline,title}}<ref name="usgs"/> | type = [[Megathrust earthquake|Megathrust]] | tsunami = {{plainlist| * {{cvt|15|to|30|m|sigfig=1}};<ref>{{cite web|title=Astonishing Wave Heights Among the Findings of an International Tsunami Survey Team on Sumatra|url=http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|publisher=United States Geological Survey|access-date=16 June 2016|archive-date=27 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827064707/http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|url-status=dead}}</ref><ref name="Paris"/> * max. {{cvt|51|m}}<ref name="geomorphologie.revues.org">{{cite journal|last1=Paris|first1=Raphaël|last2=Cachão|first2=Mário|last3=Fournier|first3=Jérôme|last4=Voldoire|first4=Olivier|title=Nannoliths abundance and distribution in tsunami deposits: example from the December 26, 2004 tsunami in Lhok Nga (north-west Sumatra, Indonesia)|journal=Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement|date=1 April 2010|volume=16|issue=1|pages=109–118|doi=10.4000/geomorphologie.7865|url=http://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|access-date=2 June 2020|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725055443/https://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|url-status=live|issn=1266-5304|url-access=subscription}}</ref>}} | intensity = {{MMI|IX}} | magnitude = ၉.၂–၉.၃ {{M|w|link=y}} | affected = [[Countries affected by the 2004 Indian Ocean earthquake and tsunami|Indian Ocean coastline areas]] | casualties = ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံး<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref><ref>{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|title=Earthquakes with 50,000 or More Deaths|publisher=United States Geological Survey|archive-url=https://web.archive.org/web/20130605122458/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|archive-date=5 June 2013}}</ref> | name = | alt = | map = | map_alt = | map_caption = | map2 = | duration = ၁၀ မိနစ် | fault = | damages = | pga = | pgv = | landslide = | foreshocks = | aftershocks = | citations = | engvar = en-UK }} ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်သည် ၀၀:၅၈: ၅၃ UTC (ယူတီစီ) ဒီဇင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို နီရှားနိုင်ငံ]]ဆူမတြား ၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမလှမ်းမကမ်းတွင်ငလျင်ဗဟိုချက်ပြု၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပင်လယ် ရေအောက် ကြီးမားသောတွန်းကန်အားရှိသည့် [[ငလျင်လှုပ်ခြင်း]] ဖြစ်သည်။ ထိုငလျင်လှုပ် ခြင်းကို သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်း မှ ဆူမတြားအန်ဒမန်ငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုသိကြသည်။ဤ[[ဆူနာမီ]] ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကို အမည်များစွာ ပေးခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီ၊ အာရှ ဆူနာမီ၊ အင်ဒိုနီးရှား ဆူနာမီ၊ ခရစ္စမတ်ပြီးနောက်နေ့ ဆူနာမီ နှင့်ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဆူနာမီ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြသည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 4crjk3918r58q4t2valmb2ftcgsxw62 880280 880245 2025-07-05T11:42:04Z Ninjastrikers 22896 880280 wikitext text/x-wiki {{Infobox earthquake | title = ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ | image = {{multiple image|border=infobox|perrow=1/2/2|total_width=300 | image1 = US Navy 050102-N-9593M-040 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg | image2 = 041231중앙119구조본부 서남아시아 지진해일 출동3.jpg | image3 = Man searching through rubble in Meulaboh after 2004 tsunami DM-SD-06-11957.JPEG | image4 = 2004-tsunami balanced.jpg | image5 = Tsunami Memoral Alappadu.jpg }} | caption = {{hlist|'''ထိပ်ဆုံး၊ ဘယ်မှ ညာသို့''': ဆူနာမီအပြီး တွေ့မြင်ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘန်ဒါအာချေးမြို့ • ကိုရီးယားကယ်ဆယ်ရေးသမားများက အပျက်အစီးများအောက်မှ အလောင်းတစ်လောင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနေစဉ် • မေယူလာဘိုမြို့တွင် အမျိုးသားတစ်ဦးသည် အပျက်အစီးပုံများကြားမှ ရှာဖွေနေစဉ် • ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများကို ပြေးလွှားရှောင်တိမ်းနေကြသူများ • အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကီရာလာရှိ ဆူနာမီအထိမ်းအမှတ်တစ်ခု}} | isc-event = 7453151 | anss-url = official20041226005853450_30 | local-date = {{Start date and age|df=yes|2004|12|26}}<ref name="usgs">{{cite web|title=M 9.1 – 2004 Sumatra – Andaman Islands Earthquake|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|author=National Earthquake Information Center|publisher=United States Geological Survey|access-date=24 April 2023|date=26 December 2004|archive-date=26 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926105014/https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|url-status=live}}</ref> | timestamp = 2004-12-26 00:58:53 | local-time = {{Unbulleted list|07:28:53 [[UTC+06:30]]|07:58:53 [[UTC+07:00]]|08:58:53 [[UTC+08:00]]}} | pushpin_map = Indian Ocean#Indonesia Sumatra#Earth | depth = {{cvt|30|km}}<ref name="usgs"/> | damage = US$၁၅ ဘီလီယံ<ref>{{cite web|url=http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|title=Indian Ocean Tsunami – Economic Aspects|website=indianoceantsunami.web.unc.edu|access-date=4 January 2018|archive-date=18 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190418132913/http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|url-status=dead}}</ref> | location = {{Coord|3.316|N|95.854|E|type:event_scale:50000000|display=inline,title}}<ref name="usgs"/> | type = [[Megathrust earthquake|Megathrust]] | tsunami = {{plainlist| * {{cvt|15|to|30|m|sigfig=1}};<ref>{{cite web|title=Astonishing Wave Heights Among the Findings of an International Tsunami Survey Team on Sumatra|url=http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|publisher=United States Geological Survey|access-date=16 June 2016|archive-date=27 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827064707/http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|url-status=dead}}</ref><ref name="Paris"/> * max. {{cvt|51|m}}<ref name="geomorphologie.revues.org">{{cite journal|last1=Paris|first1=Raphaël|last2=Cachão|first2=Mário|last3=Fournier|first3=Jérôme|last4=Voldoire|first4=Olivier|title=Nannoliths abundance and distribution in tsunami deposits: example from the December 26, 2004 tsunami in Lhok Nga (north-west Sumatra, Indonesia)|journal=Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement|date=1 April 2010|volume=16|issue=1|pages=109–118|doi=10.4000/geomorphologie.7865|url=http://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|access-date=2 June 2020|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725055443/https://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|url-status=live|issn=1266-5304|url-access=subscription}}</ref>}} | intensity = {{MMI|IX}} | magnitude = ၉.၂–၉.၃ {{M|w|link=y}} | affected = [[Countries affected by the 2004 Indian Ocean earthquake and tsunami|Indian Ocean coastline areas]] | casualties = ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံး<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref><ref>{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|title=Earthquakes with 50,000 or More Deaths|publisher=United States Geological Survey|archive-url=https://web.archive.org/web/20130605122458/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|archive-date=5 June 2013}}</ref> | name = | alt = | map = | map_alt = | map_caption = | map2 = | duration = ၁၀ မိနစ် | fault = | damages = | pga = | pgv = | landslide = | foreshocks = | aftershocks = | citations = | engvar = en-UK }} ၂၀၀၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့ နံနက် ၇ နာရီ ၅၈ မိနစ် ၅၃ စက္ကန့် ဒေသစံတော်ချိန် ([[UTC+07:00|UTC+7]]) တွင် ပြင်းအား ၉.၂-၉.၃ {{M|w|link=y}} ရှိသော ကြီးမားသည့် ငလျင်ကြီးတစ်ခုသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ဆူမတြာကျွန်း]]မြောက်ပိုင်း အာချေး ကမ်းရိုးတန်းအနောက်ဘက်တွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များအကြား '''ဆူမတြာ-အန်ဒမန် ငလျင်'''ဟု လူသိများသည့်<ref name=":1">{{cite journal|last1=Lay|first1=T.|last2=Kanamori|first2=H.|last3=Ammon|first3=C.|last4=Nettles|first4=M.|last5=Ward|first5=S.|last6=Aster|first6=R.|last7=Beck|first7=S.|last8=Bilek|first8=S.|last9=Brudzinski|first9=M.|last10=Butler|first10=R.|last11=DeShon|first11=H.|last12=Ekström|first12=G.|last13=Satake|first13=K.|last14=Sipkin|first14=S.|title=The Great Sumatra-Andaman Earthquake of 26 December 2004|journal=Science|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1127–1133|doi=10.1126/science.1112250|pmid=15905392|bibcode=2005Sci...308.1127L|s2cid=43739943|url=http://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|access-date=20 March 2019|archive-date=22 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210722221132/https://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|title=Tsunamis and Earthquakes: Tsunami Generation from the 2004 Sumatra Earthquake&nbsp;– USGS Western Coastal and Marine Geology|publisher=Walrus.wr.usgs.gov|access-date=12 August 2010|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226114009/https://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|url-status=live}}</ref> ဤ[[ရေအောက်ငလျင်|ရေအောက်]] [[မဟာတွန်းကန်အား ငလျင်]]သည် [[ဘားမားမြေလွှာချပ်]]နှင့် [[အိန္ဒိယမြေလွှာချပ်]]ကြားရှိ မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်းတစ်လျှောက် ပြတ်တောက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အချို့ဒေသများတွင် [[မွမ်းမံ မာကယ်လီ ပြင်းအား စကေး|မာကာလီပြင်းအား]] IX အထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ Boxing Day အားလပ်ရက်ပြီးနောက် '''Boxing Day Tsunami''' သို့မဟုတ် '''အာရှဆူနာမီ'''<ref>{{Cite web|date=24 December 2014|title=A decade after the 2004 Asian Tsunami: recalling the turning point for disaster management|url=https://www.who.int/southeastasia/news/opinion-editorials/detail/a-decade-after-the-2004-asian-tsunami-recalling-the-turning-point-for-disaster-management|access-date=18 May 2024|publisher=World Health Organization}}</ref> ဟု လူသိများသော၊ လှိုင်းအမြင့် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) အထိရှိသည့် ကြီးမားသော ဆူနာမီသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတစ်ဝိုက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၄ နိုင်ငံမှ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ အာချေး (အင်ဒိုနီးရှား) တွင် အပြင်းအထန်ဆုံး ထိခိုက်ခဲ့ကာ သီရိလင်္ကာ၊ တမီးလ်နာဒူး (အိန္ဒိယ) နှင့် ကောက်လက် (ထိုင်း) တို့တွင်လည်း ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်း၏ တိုက်ရိုက်ရလဒ်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၏ ကမ်းရိုးတန်းပြည်နယ်များရှိ လူနေမှုဘဝနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတို့တွင် ကြီးမားသော ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၂၁ ရာစု၏ သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်<ref>{{Cite book |last1=Goff |first1=James |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Xr4cEAAAQBAJ&pg=189 |title=Tsunami: The World's Greatest Waves |last2=Dudley |first2=Walter C. |publisher=Oxford University Press |year=2021 |isbn=9780197546123 |location=New York |pages=189 |chapter=Boxing Day: The World’s Worst Disaster of the 21st Century |doi=10.1093/oso/9780197546123.001.0001}}</ref>၊ မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက် သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များအနက်မှ တစ်ခုနှင့် သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Satake|first=Kenji|date=13 November 2014|title=Advances in earthquake and tsunami sciences and disaster risk reduction since the 2004 Indian ocean tsunami|journal=Geoscience Letters|volume=1|issue=1|pages=15|doi=10.1186/s40562-014-0015-7|doi-access=free|bibcode=2014GSL.....1...15S|issn=2196-4092}}</ref> ၎င်းသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]တို့၏ သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Athukorala|first=Prema-chandra|year=2012|title=Indian Ocean Tsunami: Disaster, Generosity and Recovery|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|journal=Asian Economic Journal|volume=26|issue=3|pages=211–231|doi=10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|issn=1351-3958|url-access=subscription}}</ref> ၎င်းသည် အာရှတိုက်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်၊ ၂၁ ရာစု၏ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်နှင့် ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ခေတ်သစ်ငလျင်တိုင်းတာမှု စတင်ချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာပေါ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ တတိယ သို့မဟုတ် ဒုတိယမြောက် အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Gross|first1=Richard S.|last2=Chao|first2=Benjamin F.|date=1 November 2006|title=The rotational and gravitational signature of the December 26, 2004 Sumatran earthquake|journal=Surveys in Geophysics|volume=27|issue=6|pages=615–632|doi=10.1007/s10712-006-9008-1|bibcode=2006SGeo...27..615G|issn=1573-0956}}</ref>{{efn|Estimates of this earthquake are on par or smaller than the 1964 Alaska earthquake ({{M|w}} 9.2–9.3).<ref name="alaska64">{{cite anss|M 9.2 – The 1964 Prince William Sound, Alaska Earthquake|1964|iscgem869809}}</ref> Depending on estimates, it could place both earthquakes just behind the 1964 Valdivia earthquake ({{M|ww}} 9.5–9.6)<ref name="chile1960">{{cite anss|M 9.5 – 1960 Great Chilean Earthquake (Valdivia Earthquake)|1960|iscgem879136}}</ref> (i.e. both rank second largest) or one of them as the second or third largest (i.e. 1964 event ranks second followed by 2004 event and vice versa).<ref>{{cite news|title=What are the biggest historical earthquakes?|url=https://earthobservatory.sg/earth-science-education/earth-science-faqs/geology-and-tectonics/what-are-the-biggest-historical-earthquakes|access-date=21 June 2024|work=Earth Observatory of Singapore}}</ref>}} ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အရှည်လျားဆုံး မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်း အကွာအဝေး ၁,၂၀၀ ကီလိုမီတာမှ ၁,၃၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၇၂၀ မှ ၇၈၀) အထိရှိပြီး၊ မြေလွှာပြတ်ရွေ့မှုကြာချိန် အနည်းဆုံး ဆယ်မိနစ်အထိ အရှည်ကြာဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|title=Analysis of the Sumatra-Andaman Earthquake Reveals Longest Fault Rupture Ever|date=19 May 2005|publisher=National Science Foundation|access-date=15 December 2016|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812205404/https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|url-status=live}}</ref> ၎င်းသည် ကမ္ဘာမြေကို ၁၀ မီလီမီတာ (၀.၄ လက်မ) အထိ တုန်ခါစေခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|last=Walton|first=Marsha|url=http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|title=Scientists: Sumatra quake longest ever recorded|publisher=CNN|date=20 May 2005|access-date=15 December 2016|archive-date=14 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120214073430/http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|url-status=live}}</ref>၊ အလက်စကာအထိ အဝေးမှ ငလျင်များကိုလည်း လှုံ့ဆော်ခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last1=West|first1=Michael|last2=Sanches|first2=John J.|last3=McNutt|first3=Stephen R.|s2cid=27869948|title=Periodically Triggered Seismicity at Mount Wrangell, Alaska, After the Sumatra Earthquake|journal=[[:en:Science (journal)|Science]]|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1144–1146|pmid=15905395|bibcode=2005Sci...308.1144W|doi=10.1126/science.1112462}}</ref> ၎င်း၏ ငလျင်ဗဟိုချက်သည် ဆိုင်းမယ်လူ နှင့် ဆူမတြာကုန်းမကြီးကြားတွင် တည်ရှိသည်။<ref name="Archived">{{cite journal|last1=Nalbant|first1=Suleyman S.|last2=Steacy|first2=Sandy|last3=Sieh|first3=Kerry|last4=Natawidjaja|first4=Danny|author4-link=Danny Hilman Natawidjaja|last5=McCloskey|first5=John|title=Seismology: Earthquake risk on the Sunda trench|journal=[[:en:Nature (journal)|Nature]]|date=9 June 2005|volume=435|issue=7043|pages=756–757|doi=10.1038/nature435756a|pmid=15944691|url=http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|access-date=16 May 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100604092608/http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|archive-date=4 June 2010|url-status=dead|bibcode=2005Natur.435..756N|hdl=10220/8668|s2cid=4321796}}</ref> ထိခိုက်ခံရသော ပြည်သူများနှင့် နိုင်ငံများ၏ ဒုက္ခသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးမှ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ လှူဒါန်းမှု စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄ ဘီလီယံကျော်<ref>{{cite book|last1=Jayasuriya|first1=Sisira|last2=McCawley|first2=Peter|url=http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|title=The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster|location=Cheltenham, UK; Northampton, MA|publisher=Edward Elgar|date=2010|isbn=978-1-84844-692-2|access-date=6 December 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|archive-date=22 July 2011|url-status=dead}}</ref> (၂၀၂၄ ခုနှစ် ငွေကြေးတန်ဖိုးအရ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၃ ဘီလီယံနှင့် ညီမျှ) ရရှိခဲ့သည်။ == ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း == ငလျင်သည် တက်တိုးနစ်ပလိတ်ပြားတစ်ခုသည်နောက်ပလိတ်ပြားတစ်ခုအောက်သို့ နိမ့်ဝင်ခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွား ခဲ့ပြီး [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] ကို နယ်နိမိတ်ခြားထားသည့် ကုန်းမြေဆိုင် အများစု၏ ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ်ဖျက်ဆီးသော ဆူနာမီများ အစဉ်လိုက် ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး နိုင်ငံ တစ်ဆယ့်လေးနိုင်ငံမှ လူဦးရေ ၂၃၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေကျေပျက်စီးစေကာ ၁၅ မီတာ အထိ မြင့်သော (၅၀ ပေ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြင့် ကမ်းရိုး တမ်းရှိ လူထုကို ရေဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် မှတ်တမ်း ပြုထားသောရာဇဝင်များအရ အကြီးအကျယ် သေစေသော သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အပြင်းထန် ဆုံးရိုက်ခတ်ခံရပြီး ၎င်းနောက်မှ သီရိလင်္ကာ၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ပမာဏ ၉.၁ နှင့် ၉.၃ အကြားရှိ ထိုငလျင်သည် ဒုတိယအကြီးဆုံး ငလျင်ဖြစ်သည်ဟု မြေငလျင်မှတ်စက် တွင် မှတ်တမ်း ပြုထားခြင်းခံရသည်။ မြင်တွေ ့ခဲ့ရသမျှတွင် ထိုငလျင်၌် ပြတ်ရွေ ့ကြောင်း ရွေ ့လျားမှု အရှည်ကြာဆုံး အချိန်ဖြစ်သည့် ၈.၃ နှင့် ၁၀ မိနစ် အကြားတွင် ရှိသည်။ ၎င်းသည် ဂြိုဟ်ကြီးတစ်ခုလုံးအား အများဆုံး ၁ စင်တီ မီတာ (၀.၄ လက်မ)တုန်ခါစေခဲ့ပြီး အလက်စကား ကဲ့သို့ အလွန်ဝေးကွာသောနေရာတွင်ပင် ငလျင်များကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ထို ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် လူများနှင့် တိုင်းပြည်များတို့၏ အတိဒုက္ခသည် ပျံ နှံ့သော လူသားခြင်းဆိုင်ရာ အကူ အညီပေးတုံ့ပြန်မှုများကို ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အားလုံးအနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူများက လူ သားချင်းစာနာထောက်ထားသည့် အကူအညီအဖြစ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ ကျော်ကို (၂၀၀၄ အမေရိကန် ဒေါ်လာ များ) လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ ==မှတ်စုများ== {{Notelist}} == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] ga7izlexnam2s2ylvg5q213bk17krg9 880282 880280 2025-07-05T11:54:28Z Ninjastrikers 22896 /* ဆူနာမီဖြစ်ပွားစေခဲ့သောအကြောင်းအရင်း */ 880282 wikitext text/x-wiki {{Infobox earthquake | title = ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ | image = {{multiple image|border=infobox|perrow=1/2/2|total_width=300 | image1 = US Navy 050102-N-9593M-040 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg | image2 = 041231중앙119구조본부 서남아시아 지진해일 출동3.jpg | image3 = Man searching through rubble in Meulaboh after 2004 tsunami DM-SD-06-11957.JPEG | image4 = 2004-tsunami balanced.jpg | image5 = Tsunami Memoral Alappadu.jpg }} | caption = {{hlist|'''ထိပ်ဆုံး၊ ဘယ်မှ ညာသို့''': ဆူနာမီအပြီး တွေ့မြင်ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘန်ဒါအာချေးမြို့ • ကိုရီးယားကယ်ဆယ်ရေးသမားများက အပျက်အစီးများအောက်မှ အလောင်းတစ်လောင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနေစဉ် • မေယူလာဘိုမြို့တွင် အမျိုးသားတစ်ဦးသည် အပျက်အစီးပုံများကြားမှ ရှာဖွေနေစဉ် • ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများကို ပြေးလွှားရှောင်တိမ်းနေကြသူများ • အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကီရာလာရှိ ဆူနာမီအထိမ်းအမှတ်တစ်ခု}} | isc-event = 7453151 | anss-url = official20041226005853450_30 | local-date = {{Start date and age|df=yes|2004|12|26}}<ref name="usgs">{{cite web|title=M 9.1 – 2004 Sumatra – Andaman Islands Earthquake|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|author=National Earthquake Information Center|publisher=United States Geological Survey|access-date=24 April 2023|date=26 December 2004|archive-date=26 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926105014/https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|url-status=live}}</ref> | timestamp = 2004-12-26 00:58:53 | local-time = {{Unbulleted list|07:28:53 [[UTC+06:30]]|07:58:53 [[UTC+07:00]]|08:58:53 [[UTC+08:00]]}} | pushpin_map = Indian Ocean#Indonesia Sumatra#Earth | depth = {{cvt|30|km}}<ref name="usgs"/> | damage = US$၁၅ ဘီလီယံ<ref>{{cite web|url=http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|title=Indian Ocean Tsunami – Economic Aspects|website=indianoceantsunami.web.unc.edu|access-date=4 January 2018|archive-date=18 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190418132913/http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|url-status=dead}}</ref> | location = {{Coord|3.316|N|95.854|E|type:event_scale:50000000|display=inline,title}}<ref name="usgs"/> | type = [[Megathrust earthquake|Megathrust]] | tsunami = {{plainlist| * {{cvt|15|to|30|m|sigfig=1}};<ref>{{cite web|title=Astonishing Wave Heights Among the Findings of an International Tsunami Survey Team on Sumatra|url=http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|publisher=United States Geological Survey|access-date=16 June 2016|archive-date=27 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827064707/http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|url-status=dead}}</ref><ref name="Paris"/> * max. {{cvt|51|m}}<ref name="geomorphologie.revues.org">{{cite journal|last1=Paris|first1=Raphaël|last2=Cachão|first2=Mário|last3=Fournier|first3=Jérôme|last4=Voldoire|first4=Olivier|title=Nannoliths abundance and distribution in tsunami deposits: example from the December 26, 2004 tsunami in Lhok Nga (north-west Sumatra, Indonesia)|journal=Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement|date=1 April 2010|volume=16|issue=1|pages=109–118|doi=10.4000/geomorphologie.7865|url=http://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|access-date=2 June 2020|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725055443/https://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|url-status=live|issn=1266-5304|url-access=subscription}}</ref>}} | intensity = {{MMI|IX}} | magnitude = ၉.၂–၉.၃ {{M|w|link=y}} | affected = [[Countries affected by the 2004 Indian Ocean earthquake and tsunami|Indian Ocean coastline areas]] | casualties = ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံး<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref><ref>{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|title=Earthquakes with 50,000 or More Deaths|publisher=United States Geological Survey|archive-url=https://web.archive.org/web/20130605122458/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|archive-date=5 June 2013}}</ref> | name = | alt = | map = | map_alt = | map_caption = | map2 = | duration = ၁၀ မိနစ် | fault = | damages = | pga = | pgv = | landslide = | foreshocks = | aftershocks = | citations = | engvar = en-UK }} ၂၀၀၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့ နံနက် ၇ နာရီ ၅၈ မိနစ် ၅၃ စက္ကန့် ဒေသစံတော်ချိန် ([[UTC+07:00|UTC+7]]) တွင် ပြင်းအား ၉.၂-၉.၃ {{M|w|link=y}} ရှိသော ကြီးမားသည့် ငလျင်ကြီးတစ်ခုသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ဆူမတြာကျွန်း]]မြောက်ပိုင်း အာချေး ကမ်းရိုးတန်းအနောက်ဘက်တွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များအကြား '''ဆူမတြာ-အန်ဒမန် ငလျင်'''ဟု လူသိများသည့်<ref name=":1">{{cite journal|last1=Lay|first1=T.|last2=Kanamori|first2=H.|last3=Ammon|first3=C.|last4=Nettles|first4=M.|last5=Ward|first5=S.|last6=Aster|first6=R.|last7=Beck|first7=S.|last8=Bilek|first8=S.|last9=Brudzinski|first9=M.|last10=Butler|first10=R.|last11=DeShon|first11=H.|last12=Ekström|first12=G.|last13=Satake|first13=K.|last14=Sipkin|first14=S.|title=The Great Sumatra-Andaman Earthquake of 26 December 2004|journal=Science|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1127–1133|doi=10.1126/science.1112250|pmid=15905392|bibcode=2005Sci...308.1127L|s2cid=43739943|url=http://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|access-date=20 March 2019|archive-date=22 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210722221132/https://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|title=Tsunamis and Earthquakes: Tsunami Generation from the 2004 Sumatra Earthquake&nbsp;– USGS Western Coastal and Marine Geology|publisher=Walrus.wr.usgs.gov|access-date=12 August 2010|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226114009/https://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|url-status=live}}</ref> ဤ[[ရေအောက်ငလျင်|ရေအောက်]] [[မဟာတွန်းကန်အား ငလျင်]]သည် [[ဘားမားမြေလွှာချပ်]]နှင့် [[အိန္ဒိယမြေလွှာချပ်]]ကြားရှိ မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်းတစ်လျှောက် ပြတ်တောက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အချို့ဒေသများတွင် [[မွမ်းမံ မာကယ်လီ ပြင်းအား စကေး|မာကာလီပြင်းအား]] IX အထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ Boxing Day အားလပ်ရက်ပြီးနောက် '''Boxing Day Tsunami''' သို့မဟုတ် '''အာရှဆူနာမီ'''<ref>{{Cite web|date=24 December 2014|title=A decade after the 2004 Asian Tsunami: recalling the turning point for disaster management|url=https://www.who.int/southeastasia/news/opinion-editorials/detail/a-decade-after-the-2004-asian-tsunami-recalling-the-turning-point-for-disaster-management|access-date=18 May 2024|publisher=World Health Organization}}</ref> ဟု လူသိများသော၊ လှိုင်းအမြင့် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) အထိရှိသည့် ကြီးမားသော ဆူနာမီသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတစ်ဝိုက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၄ နိုင်ငံမှ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ အာချေး (အင်ဒိုနီးရှား) တွင် အပြင်းအထန်ဆုံး ထိခိုက်ခဲ့ကာ သီရိလင်္ကာ၊ တမီးလ်နာဒူး (အိန္ဒိယ) နှင့် ကောက်လက် (ထိုင်း) တို့တွင်လည်း ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်း၏ တိုက်ရိုက်ရလဒ်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၏ ကမ်းရိုးတန်းပြည်နယ်များရှိ လူနေမှုဘဝနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတို့တွင် ကြီးမားသော ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၂၁ ရာစု၏ သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်<ref>{{Cite book |last1=Goff |first1=James |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Xr4cEAAAQBAJ&pg=189 |title=Tsunami: The World's Greatest Waves |last2=Dudley |first2=Walter C. |publisher=Oxford University Press |year=2021 |isbn=9780197546123 |location=New York |pages=189 |chapter=Boxing Day: The World’s Worst Disaster of the 21st Century |doi=10.1093/oso/9780197546123.001.0001}}</ref>၊ မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက် သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များအနက်မှ တစ်ခုနှင့် သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Satake|first=Kenji|date=13 November 2014|title=Advances in earthquake and tsunami sciences and disaster risk reduction since the 2004 Indian ocean tsunami|journal=Geoscience Letters|volume=1|issue=1|pages=15|doi=10.1186/s40562-014-0015-7|doi-access=free|bibcode=2014GSL.....1...15S|issn=2196-4092}}</ref> ၎င်းသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]တို့၏ သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Athukorala|first=Prema-chandra|year=2012|title=Indian Ocean Tsunami: Disaster, Generosity and Recovery|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|journal=Asian Economic Journal|volume=26|issue=3|pages=211–231|doi=10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|issn=1351-3958|url-access=subscription}}</ref> ၎င်းသည် အာရှတိုက်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်၊ ၂၁ ရာစု၏ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်နှင့် ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ခေတ်သစ်ငလျင်တိုင်းတာမှု စတင်ချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာပေါ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ တတိယ သို့မဟုတ် ဒုတိယမြောက် အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Gross|first1=Richard S.|last2=Chao|first2=Benjamin F.|date=1 November 2006|title=The rotational and gravitational signature of the December 26, 2004 Sumatran earthquake|journal=Surveys in Geophysics|volume=27|issue=6|pages=615–632|doi=10.1007/s10712-006-9008-1|bibcode=2006SGeo...27..615G|issn=1573-0956}}</ref>{{efn|Estimates of this earthquake are on par or smaller than the 1964 Alaska earthquake ({{M|w}} 9.2–9.3).<ref name="alaska64">{{cite anss|M 9.2 – The 1964 Prince William Sound, Alaska Earthquake|1964|iscgem869809}}</ref> Depending on estimates, it could place both earthquakes just behind the 1964 Valdivia earthquake ({{M|ww}} 9.5–9.6)<ref name="chile1960">{{cite anss|M 9.5 – 1960 Great Chilean Earthquake (Valdivia Earthquake)|1960|iscgem879136}}</ref> (i.e. both rank second largest) or one of them as the second or third largest (i.e. 1964 event ranks second followed by 2004 event and vice versa).<ref>{{cite news|title=What are the biggest historical earthquakes?|url=https://earthobservatory.sg/earth-science-education/earth-science-faqs/geology-and-tectonics/what-are-the-biggest-historical-earthquakes|access-date=21 June 2024|work=Earth Observatory of Singapore}}</ref>}} ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အရှည်လျားဆုံး မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်း အကွာအဝေး ၁,၂၀၀ ကီလိုမီတာမှ ၁,၃၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၇၂၀ မှ ၇၈၀) အထိရှိပြီး၊ မြေလွှာပြတ်ရွေ့မှုကြာချိန် အနည်းဆုံး ဆယ်မိနစ်အထိ အရှည်ကြာဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|title=Analysis of the Sumatra-Andaman Earthquake Reveals Longest Fault Rupture Ever|date=19 May 2005|publisher=National Science Foundation|access-date=15 December 2016|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812205404/https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|url-status=live}}</ref> ၎င်းသည် ကမ္ဘာမြေကို ၁၀ မီလီမီတာ (၀.၄ လက်မ) အထိ တုန်ခါစေခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|last=Walton|first=Marsha|url=http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|title=Scientists: Sumatra quake longest ever recorded|publisher=CNN|date=20 May 2005|access-date=15 December 2016|archive-date=14 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120214073430/http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|url-status=live}}</ref>၊ အလက်စကာအထိ အဝေးမှ ငလျင်များကိုလည်း လှုံ့ဆော်ခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last1=West|first1=Michael|last2=Sanches|first2=John J.|last3=McNutt|first3=Stephen R.|s2cid=27869948|title=Periodically Triggered Seismicity at Mount Wrangell, Alaska, After the Sumatra Earthquake|journal=[[:en:Science (journal)|Science]]|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1144–1146|pmid=15905395|bibcode=2005Sci...308.1144W|doi=10.1126/science.1112462}}</ref> ၎င်း၏ ငလျင်ဗဟိုချက်သည် ဆိုင်းမယ်လူ နှင့် ဆူမတြာကုန်းမကြီးကြားတွင် တည်ရှိသည်။<ref name="Archived">{{cite journal|last1=Nalbant|first1=Suleyman S.|last2=Steacy|first2=Sandy|last3=Sieh|first3=Kerry|last4=Natawidjaja|first4=Danny|author4-link=Danny Hilman Natawidjaja|last5=McCloskey|first5=John|title=Seismology: Earthquake risk on the Sunda trench|journal=[[:en:Nature (journal)|Nature]]|date=9 June 2005|volume=435|issue=7043|pages=756–757|doi=10.1038/nature435756a|pmid=15944691|url=http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|access-date=16 May 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100604092608/http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|archive-date=4 June 2010|url-status=dead|bibcode=2005Natur.435..756N|hdl=10220/8668|s2cid=4321796}}</ref> ထိခိုက်ခံရသော ပြည်သူများနှင့် နိုင်ငံများ၏ ဒုက္ခသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးမှ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ လှူဒါန်းမှု စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄ ဘီလီယံကျော်<ref>{{cite book|last1=Jayasuriya|first1=Sisira|last2=McCawley|first2=Peter|url=http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|title=The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster|location=Cheltenham, UK; Northampton, MA|publisher=Edward Elgar|date=2010|isbn=978-1-84844-692-2|access-date=6 December 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|archive-date=22 July 2011|url-status=dead}}</ref> (၂၀၂၄ ခုနှစ် ငွေကြေးတန်ဖိုးအရ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၃ ဘီလီယံနှင့် ညီမျှ) ရရှိခဲ့သည်။ == ငလျင် == [[File:Image=2004acehearthquake.jpg|thumb|left|[[USGS]] [[ShakeMap]] for the event]] ၂၀၀၄ ခုနှစ် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်ကို ကနဦးတွင် [[မိုးမင့် စကေး]] (Mw) ၈.၈ ရှိသည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဘူမိဗေဒတိုင်းတာရေးအဖွဲ့ (United States Geological Survey) က ၎င်း၏ တရားဝင် ခန့်မှန်းချက်ကို {{M|w}} ၉.၁ ဟု သတ်မှတ်ထားသော်လည်း<ref name="usgs-2022">{{cite web|title=Long-term ocean observing for international capacity development around tsunami early warning {{!}} U.S. Geological Survey|url=https://www.usgs.gov/publications/long-term-ocean-observing-international-capacity-development-around-tsunami-early|publisher=United States Geological Survey|access-date=18 October 2022|archive-date=18 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018073633/https://www.usgs.gov/publications/long-term-ocean-observing-international-capacity-development-around-tsunami-early|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive |access-date=2025-05-13 |website=earthquake.usgs.gov|title=M 9.1 - 2004 Sumatra - Andaman Islands Earthquake}}</ref> မကြာသေးမီက လေ့လာမှုများအရ ငလျင်သည် {{M|w}} ၉.၂ မှ ၉.၃ ရှိကြောင်း ဆိုထားသည်။ [[ကယ်လီဖိုးနီးယား စက်မှုတက္ကသိုလ်]]မှ Hiroo Kanamori က ငလျင်၏ အရွယ်အစားအတွက် {{M|w}} ၉.၂ သည် အသင့်တော်ဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။<ref>{{Cite journal|last=Kanamori|first=Hiroo|year=2006|title=Seismological Aspects of the December 2004 Great Sumatra-Andaman Earthquake|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1193/1.2201969|journal=Earthquake Spectra|volume=22|issue=3_suppl|pages=1–12|doi=10.1193/1.2201969|bibcode=2006EarSp..22....1K|issn=8755-2930|url-access=subscription}}</ref> ပိုမိုမကြာသေးမီက လေ့လာမှုများကမူ ငလျင်၏ ပြင်းအားကို {{M|w}} ၉.၃ အထိ ခန့်မှန်းထားသည်။<ref>{{Cite journal|last1=Tsai|first1=Victor C.|last2=Nettles|first2=Meredith|last3=Ekström|first3=Göran|last4=Dziewonski|first4=Adam M.|year=2005|title=Multiple CMT source analysis of the 2004 Sumatra earthquake|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2005GL023813|journal=Geophysical Research Letters|volume=32|issue=17|doi=10.1029/2005GL023813|bibcode=2005GeoRL..3217304T|issn=0094-8276}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Hirata|first1=Kenji|last2=Satake|first2=Kenji|last3=Tanioka|first3=Yuichiro|last4=Kuragano|first4=Tsurane|last5=Hasegawa|first5=Yohei|last6=Hayashi|first6=Yutaka|last7=Hamada|first7=Nobuo|date=1 February 2006|title=The 2004 Indian Ocean tsunami: Tsunami source model from satellite altimetry|journal=Earth, Planets and Space|volume=58|issue=2|pages=195–201|doi=10.1186/BF03353378|doi-access=free|bibcode=2006EP&S...58..195H|issn=1880-5981}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Menke|first1=William|last2=Abend|first2=Hannah|last3=Bach|first3=Dalia|last4=Newman|first4=Kori|last5=Levin|first5=Vadim|date=1 November 2006|title=Review of the source characteristics of the Great Sumatra–Andaman Islands earthquake of 2004|journal=Surveys in Geophysics|volume=27|issue=6|pages=603–613|doi=10.1007/s10712-006-9013-4|bibcode=2006SGeo...27..603M|issn=1573-0956|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Stein|first1=Seth|last2=Okal|first2=Emile A.|date=1 January 2007|title=Ultralong Period Seismic Study of the December 2004 Indian Ocean Earthquake and Implications for Regional Tectonics and the Subduction Process|url=https://pubs.geoscienceworld.org/bssa/article/97/1A/S279/146573/Ultralong-Period-Seismic-Study-of-the-December|journal=Bulletin of the Seismological Society of America|volume=97|issue=1A|pages=S279–S295|doi=10.1785/0120050617|bibcode=2007BuSSA..97S.279S|issn=1943-3573|url-access=subscription}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုက ပြင်းအားကို {{M|w}} ၉.၂၅ ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ပြီး၊<ref>{{Cite journal|last1=Bletery|first1=Quentin|last2=Sladen|first2=Anthony|last3=Jiang|first3=Junle|last4=Simons|first4=Mark|year=2016|title=A Bayesian source model for the 2004 great Sumatra-Andaman earthquake|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/2016JB012911|journal=Journal of Geophysical Research: Solid Earth|volume=121|issue=7|pages=5116–5135|doi=10.1002/2016JB012911|bibcode=2016JGRB..121.5116B|issn=2169-9313}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုကမူ ၎င်း၏ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ခန့်မှန်းချက် {{M|w}} ၉.၁ ကို {{M|w}} ၉.၂ အဖြစ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Fujii|first1=Yushiro|last2=Satake|first2=Kenji|last3=Watada|first3=Shingo|last4=Ho|first4=Tung-Cheng|date=1 December 2021|title=Re-examination of Slip Distribution of the 2004 Sumatra–Andaman Earthquake (Mw 9.2) by the Inversion of Tsunami Data Using Green's Functions Corrected for Compressible Seawater Over the Elastic Earth|journal=Pure and Applied Geophysics|volume=178|issue=12|pages=4777–4796|doi=10.1007/s00024-021-02909-6|issn=1420-9136|doi-access=free}}</ref> ပင်မငလျင်၏ ဗဟိုချက် (hypocentre) သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ မြောက်ပိုင်းဆူမတြာ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၆၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၁၀၀) အကွာ၊ ဆီမီအူးလူးကျွန်း၏ မြောက်ဘက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း၊ ပျမ်းမျှပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက် ၃၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၁၉) အနက်တွင် တည်ရှိသည်။ (ကနဦးတွင် ၁၀ ကီလိုမီတာ သို့မဟုတ် ၆.၂ မိုင်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်)။ [[ဆွန်ဒါမဟာတွန်းကန်အား]] (Sunda megathrust) ၏ မြောက်ဘက်အပိုင်းသည် ၁,၃၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၈၁၀) အရှည်တစ်လျှောက် ပြတ်တောက်သွားခဲ့သည်။<ref name="Archived"/> ဤငလျင် (နှင့် ဆူနာမီလှိုင်းများ) ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ အိန္ဒိယ၊ မလေးရှား၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ သီရိလင်္ကာနှင့် မော်လ်ဒိုက်တို့တွင် ခံစားခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last1=Løvholt|first1=F.|last2=Bungum|first2=H.|last3=Harbitz|first3=C.B.|last4=Glimsdal|first4=S.|last5=Lindholm|first5=C.D.|last6=Pedersen|first6=G.|display-authors=1|title=Earthquake related tsunami hazard along the western coast of Thailand|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|date=30 November 2006|volume=6|issue=6|pages=979–997|doi=10.5194/nhess-6-979-2006|hdl=11250/2426119|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00299386/file/nhess-6-979-2006.pdf|bibcode=2006NHESS...6..979L|doi-access=free|access-date=1 September 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132236/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00299386/file/nhess-6-979-2006.pdf|url-status=live}}</ref> Splinter faults သို့မဟုတ် ဒုတိယ "pop up faults" များကြောင့် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ ရှည်လျားကျဉ်းမြောင်းသော အစိတ်အပိုင်းများသည် စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် လှိုင်းများ၏ အမြင့်ကို လျင်မြန်စွာ မြှင့်တင်ပေးပြီး အရှိန်ကိုလည်း တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ရာ အနီးနားရှိ အင်ဒိုနီးရှားမြို့ဖြစ်သော လော့ကာ (Lhoknga) ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last1=Sibuet|first1=J.|last2=Rangin|first2=C.|last3=Le Pichon|first3=X.|last4=Singh|first4=S.|last5=Cattaneo|first5=A.|last6=Graindorge|first6=D.|last7=Klingelhoefer|first7=F.|last8=Lin|first8=J.|last9=Malod|first9=J. |last10=Maury |first10=T.|last11=Schneider|first11=J.|last12=Sultan|first12=N.|last13=Umber|first13=M.|last14=Yamaguchi|first14=H.|display-authors=1|title=26th December 2004 great Sumatra–Andaman earthquake: Co-seismic and post-seismic motions in northern Sumatra|journal=Earth and Planetary Science Letters|date=15 November 2007|volume=263|issue=1–2|pages=88–103|doi=10.1016/j.epsl.2007.09.005|url=http://wwz.ifremer.fr/drogm/content/download/36024/293289/file/2007EPSLSibuet.pdf|access-date=16 May 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5gsKIqvg4?url=http://wwz.ifremer.fr/drogm/content/download/36024/293289/file/2007EPSLSibuet.pdf|archive-date=19 May 2009|url-status=dead|bibcode=2007E&PSL.263...88S}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် နယူးဂီနီနှင့် ထိစပ်နေသော အရှေ့မြောက်ကျွန်းများတစ်လျှောက်ရှိ ပစိဖိတ်မီးတောက်ကွင်း (Pacific Ring of Fire) နှင့် ဆူမတြာ၊ ဂျာဗား၊ ဘာလီ၊ ဖလောရက်စ် မှ တီမောအထိ တောင်ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်တစ်လျှောက်ရှိ အယ်လ်ပိုက်ဒ်ခါးပတ် (Alpide belt) ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ [[၂၀၀၂ ဆူမတြာငလျင်]]သည် ပင်မငလျင်မဖြစ်မီ နှစ်နှစ်ကျော်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[ရှေ့ပြေးငလျင်]] (foreshock) တစ်ခုဟု ယုံကြည်ရသည်။<ref name="Vallée">{{cite journal|last=Vallée|first=M.|year=2007|title=Rupture Properties of the Giant Sumatra Earthquake Imaged by Empirical Green's Function Analysis|journal=Bulletin of the Seismological Society of America|publisher=[[Seismological Society of America]]|volume=97|issue=1A|pages=S103–S114|doi=10.1785/0120050616|url=http://igpphome.ucsd.edu/~shearer/Files/Sumatra_Papers/vallee_bssa07.pdf|bibcode=2007BuSSA..97S.103V|access-date=10 February 2016|archive-date=10 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161010004431/http://igpphome.ucsd.edu/~shearer/Files/Sumatra_Papers/vallee_bssa07.pdf|url-status=live}}</ref> ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ ==မှတ်စုများ== {{Notelist}} == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 8c9sh8utk3sfgkp2bouwn1zmgtik0pl 0 9880 880149 863261 2025-07-05T03:10:02Z Salai Rungtoi 22844 880149 wikitext text/x-wiki [[File:Burma-CIA WFB Map.png|thumb|450px|မြန်မာနိုင်ငံ မြေပုံ]] ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ စာရင်းများအရ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တွင် မြို့နယ် ၃၃၀ ခု၊ ခရိုင် ၇၅ ခု၊ မြို့ ၅၂၃ ခုတို့နှင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။<ref name="mimu">{{cite web|url=https://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/MIMU_PCodesMajorChangesbetweenVersionV9.2and9.3_2Feb2020.pdf|title=Change History of MIMU Pcode version 9.2 vs 9.3|work=မြန်မာသတင်းအချက်အလက် စီမံခန့်ခွဲမှုယူနစ်|accessdate=၂၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|နေပြည်တော် ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး]] အလိုက် တည်ရှိသော မြို့များစာရင်းမှာ အောက်ပါ အတိုင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable sortable" |+'''မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ''' |- !ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီး !!မြို့များ!!မြို့နယ်များ |- |ကချင် || ၃၁|| ၁၈ |- |ကယား ||၁၂||၇ |- |ကရင် ||၁၉|| ၇ |- |ချင်း ||၂၀|| ၉ |- | မွန် ||၁၈|| ၁၀ |- |ရခိုင် ||၂၅|| ၁၇ |- |ရှမ်း ||၁၁၂|| ၅၅ |- |စစ်ကိုင်း ||၄၆|| ၃၇ |- |တနင်္သာရီ ||၁၇|| ၁၀ |- |ပဲခူး ||၅၈|| ၂၈ |- | မကွေး |၃၂|| ၂၅ |၂၅ |- |မန္တလေး ||၃၅|| ၂၈ |- | ရန်ကုန် ||၄၉|| ၄၅ |- |ဧရာဝတီ ||၄၁|| ၂၆ |- |နေပြည်တော် ||၈|| ၈ |- |align=right | '''စုစုပေါင်း''' |'''၅၂၃'''|| align="right" | '''၃၃၀''' |} == လူဦးရေအများဆုံး မြို့ကြီးများ == {| class="wikitable sortable" ! အဆင့်(နှစ်အလိုက်ပြောင်းလဲနိုင်ပါသည်။) !! မြို့ !! ၁၉၈၃ သန်းခေါင်စာရင်း !! ၂၀၀၆ သန်းခေါင်စာရင်း !! ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း !! ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီး |- | ၁။ || [[ရန်ကုန်မြို့]] || align=right | ၂,၅၁၃,၀၂၃ || align=right | ၄,၅၇၂,၉၄၈ || align=right | ၅,၂၀၉,၅၄၁ || [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၂။ || [[မန္တလေးမြို့]] || align=right | ၅၃၂,၉၄၉ || align=right | ၁,၂၃၇,၀၂၈ || align=right | ၁,၂၂၅,၁၃၃ || [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၃။ || [[နေပြည်တော်]] || align=right | ၀* || align=right | ၉၂၄,၆၀၈ || align=right | ၁,၁၅၈,၃၆၇ || [[နေပြည်တော် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ]] |- | ၄။ || [[မော်လမြိုင်မြို့]] || align=right | ၂၁၉,၉၆၁ || align=right | ၄၅၁,၀၁၁ || align=right | ၄၉၁,၁၃၀ || [[မွန်ပြည်နယ်]] |- | ၅။ || [[တောင်ကြီးမြို့]] || align="right" | ၁၀၈,၂၃၁ || align="right" | ၁၆၂,၃၉၆ || align=right | ၃၈၀၆၆၅ || [[ရှမ်းပြည်နယ်]] |- | ၆။ ||[[မုံရွာမြို့]] || align=right | ၁၀၆,၈၄၃ || align=right | ၁၈၅,၇၈၃|| align=right | ၃၇၁,၉၆၃ || [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၇။ ||[[မြစ်ကြီးနားမြို့]] || align=right | ၈၀၃၅၉|| align=right | ၂၄၈,၈၉၉ || align=right | ၃၄၀,၂၇၈ || [[ကချင်ပြည်နယ်]] |- | ၈။ || [[ပခုက္ကူမြို့]] || align=right | ၉၄,၂၃၁ || align=right | ၁၅၉,၀၀၀ || align=right | ၃၂၂,၁၅၄ || [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၉။ || [[မိတ္ထီလာမြို့]] || align=right | ၉၆,၄၉၂ || align=right | ၁၈၁,၇၄၄ || align=right | ၃၀၉,၄၆၅ || [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၁၀။ || [[ပုသိမ်မြို့]] || align=right | ၁၄၄,၀၉၆ || align=right | ၂၄၁,၆၂၄|| align=right |၂၈၆,၆၈၄ || [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၁၁။ || [[မြိတ်မြို့]] || align=right | ၈၈,၆၀၀ || align=right | ၁၇၇,၉၆၁ || align=right | ၂၈၄,၀၃၇ || [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၁၂။ || [[ပြည်မြို့]] || align=right | ၁၂၉,၅၅၃ || align=right | ၂၄၃,၀၁၁ || align=right | ၂၅၁,၁၄၅ || [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]] |- | ၁၃။ || [[စစ်တွေမြို့]] || align=right | ၁၀၇,၆၂၁|| align=right | ၁၈၁,၁၇၂ || align=right | ၁၄၉,၃၄၈ || [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] |} <nowiki>*</nowiki> ၁၉၈၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူချိန်တွင် နေပြည်တော် မရှိသေးပါ။ == ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးအလိုက် မြို့များ == {{col-begin}} {{col-3}} === ကချင်ပြည်နယ် === # [[ကန်ပိုက်တီမြို့]] # [[ကာမိုင်းမြို့]] # [[ခေါင်လန်ဖူးမြို့]] # [[ချီဖွေမြို့]] # [[ဆင်ဘိုမြို့]] # [[ဆဒုံးမြို့]] # [[ဆော့လော်မြို့]] # [[ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့]] # [[တနိုင်းမြို့]] # [[ဒေါ့ဖုန်းယန်မြို့]] # [[နမ္မတီးမြို့]] # [[နောင်မွန်းမြို့]] # [[ပန်နန်းဒင်မြို့]] # [[ပန်ဝါမြို့]] # [[ပူတာအိုမြို့]] # [[ဖားကန့်မြို့]] # [[ဗန်းမော်မြို့]] # [[မချမ်းဘောမြို့]] # [[မိုးကောင်းမြို့]] # [[မိုးညှင်းမြို့]] # [[မိုးမောက်မြို့]] # [[မံစီမြို့]] # [[မြစ်ကြီးနားမြို့]] # [[မြို့လှမြို့]] # [[ရွာသစ်မြို့၊ မိုးညှင်းခရိုင်|ရွာသစ်မြို့]] # [[ရွှေကူမြို့]] # [[ရှင်ဗွေယန်မြို့]] # [[လွယ်ဂျယ်မြို့]] # [[ဝိုင်းမော်မြို့]] # [[ဟိုပင်မြို့]] # [[အင်ဂျန်းယန်မြို့]] === ကယားပြည်နယ် === # [[ဒီးမော့ဆိုမြို့]] # [[နန်းမယ်ခုံမြို့]] # [[ဖရူဆိုမြို့]] # [[ဖာဆောင်းမြို့]] # [[ဘောလခဲမြို့]] # [[မော်ချီးမြို့]] # [[မယ်စဲ့မြို့]] # [[ရွာသစ်မြို့၊ ဘော်လခဲခရိုင်|ရွာသစ်မြို့]] # [[ရှားတောမြို့]] # [[လောပိတမြို့]] # [[လွိုင်ကော်မြို့]] # [[လွိုင်လင်လေးမြို့]] === ကရင်ပြည်နယ် === # [[ကမမောင်းမြို့]] # [[ကော့ကရိတ်မြို့]] # [[ကျိုက်ဒုံမြို့]] # [[ကျုံဒိုးမြို့]] # [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့]] # [[စုကလိမြို့]] # [[ပိုင်ကျုံမြို့]] # [[ဖာပွန်မြို့]] # [[ဘားအံမြို့]] # [[ဘုရားသုံးဆူမြို့]] # [[ဘောဂလိမြို့]] # [[မြဝတီမြို့]] # [[ရှမ်းရွာသစ်မြို့]] # [[လိပ်သိုမြို့]] # [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့]] # [[ဝေါလေမြိုင်မြို့]] (ဝေါလေမြို့) # [[သံတောင်ကြီးမြို့]] # [[ဘုရင့်နောင်တပ်မြို့]] # [[သံတောင်မြို့]] === ချင်းပြည်နယ် === # [[ကန်ပက်လက်မြို့]] # [[ကျီခါးမြို့]] # [[ဆမီးမြို့]] # [[တွန်းဇံမြို့]] # [[တီးတိန်မြို့]] # [[ထန်တလန်မြို့]] # [[ပလက်ဝမြို့]] # [[ဖလမ်းမြို့]] # [[မင်းတပ်မြို့]] # [[မတူပီမြို့]] # [[ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] # [[ရေဇွာမြို့]] # [[ဟားခါးမြို့]] # [[နှာဟရိန်မြို့]] # [[ခိုင်ကမ်းမြို့]] # [[ကျင်ဒွေးမြို့]] # [[လိုင်လင်းပီမြို့]] # [[မကွီအိမ်နူးမြို့]] # [[ဆူရ်ခွားမြို့]] # [[ဝေဘူလမြို့]] === စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကနီမြို့]] # [[ကန့်ဘလူမြို့]] # [[ကလေးမြို့]] # [[ကလေးဝမြို့]] # [[ကသာမြို့]] # [[ကောလင်းမြို့]] # [[ကျောက်မြောင်းမြို့]] # [[ကျွန်းလှမြို့]] # [[ခင်ဦးမြို့]] # [[ခန္တီးမြို့]] # [[ခမ်းပါတ်မြို့]] # [[ချောင်းဦးမြို့]] # [[စစ်ကိုင်းမြို့]] # [[ဆားလင်းကြီးမြို့]] # [[ဆွမ္မရာမြို့]] # [[တန့်ဆည်မြို့]] # [[တမူးမြို့]] # [[ထန်ပါခွေမြို့]] # [[ထီးချိုင့်မြို့]] # [[ဒီပဲယင်းမြို့]] # [[ဒုံဟီးမြို့]] # [[နန်းယွန်းမြို့]] # [[ပင်လည်ဘူးမြို့]] # [[ပန်ဆောင်မြို့]] # [[ပုလဲမြို့]] # [[ဖောင်းပြင်မြို့]] # [[ဗန်းမောက်မြို့]] # [[ဘုတလင်မြို့]] # [[မင်းကင်းမြို့]] # [[မိုပိုင်းလွတ်မြို့]] # [[မုံရွာမြို့]] # [[မော်လိုက်မြို့]] # [[မြင်းမူမြို့]] # [[မြို့သစ်မြို့၊ တမူးခရိုင်|မြို့သစ်မြို့]] # [[မြောင်မြို့]] # [[ယင်းမာပင်မြို့]] # [[ရေဦးမြို့]] # [[ရွှေပြည်အေးမြို့]] # [[ရွှေဘိုမြို့]] # [[လဟယ်မြို့]] # [[လေရှီးမြို့]] # [[ဝက်လက်မြို့]] # [[ဝန်းသိုမြို့]] # [[ဟုမ္မလင်းမြို့]] # [[အင်းတော်မြို့]] # [[အရာတော်မြို့]] === တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကရသူရိမြို့]] # [[ကလိန်အောင်မြို့]] # [[ကော့သောင်းမြို့]] # [[ကျွန်းစုမြို့]] # [[ခမောက်ကြီးမြို့]] # [[တနင်္သာရီမြို့]] # [[ထားဝယ်မြို့]] # [[ပလမြို့]] # [[ပလောက်မြို့]] # [[ပုလောမြို့]] # [[ပြည်ကြီးမဏ္ဍိုင်မြို့]] # [[ဘုတ်ပြင်းမြို့]] # [[မေတ္တာမြို့]] # [[မြိတ်မြို့]] # [[ရေဖြူမြို့]] # [[လောင်းလုံးမြို့]] # [[သရက်ချောင်းမြို့]] === နေပြည်တော် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ === # [[ဇမ္ဗူသီရိမြို့]] # [[ဇေယျာသီရိမြို့]] # [[တပ်ကုန်းမြို့]] # [[ဒက္ခိဏသီရိမြို့]] # [[နေပြည်တော်မြို့]] # [[ပျဉ်းမနားမြို့]] # [[ပုဗ္ဗသီရိမြို့]] # [[လယ်ဝေးမြို့]] # [[ဥတ္တရသီရိမြို့]] {{col-3}} === ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကညွှတ်ကွင်းမြို့]] # [[ကဝမြို့]] # [[ကေတုမတီမြို့]] # [[ကျောက်ကြီးမြို့]] # [[ကျောက်တံခါးမြို့]] # [[ကြို့ပင်ကောက်မြို့]] # [[ဆွာမြို့]] # [[ဇီးကုန်းမြို့]] # [[ဇေယျဝတီမြို့]] # [[ညောင်လေးပင်မြို့]] # [[တောင်ငူမြို့]] # [[ထန်းတပင်မြို့၊ တောင်ငူခရိုင်|ထန်းတပင်မြို့]] # [[ဒိုက်ဦးမြို့]] # [[နတ်တလင်းမြို့]] # [[ပန်းတောင်းမြို့]] # [[ပိန်းဇလုပ်မြို့]] # [[ပုတီးကုန်းမြို့]] # [[ပေါက်ခေါင်းမြို့]] # [[ပေါင်းတည်မြို့]] # [[ပေါင်းတလည်မြို့]] # [[ပဲခူးမြို့]] # [[ပဲနွယ်ကုန်းမြို့]] # [[ပြည်မြို့]] # [[ပြွန်တန်ဆာမြို့]] # [[ဖဒိုမြို့]] # [[ဖြူးမြို့]] # [[ဘုရားကြီးမြို့]] # [[မင်းလှမြို့၊ သာယာဝတီခရိုင်|မင်းလှမြို့]] # [[မဒေါက်မြို့]] # [[မိုးညိုမြို့]] # [[မြို့လှမြို့၊ တောင်ငူခရိုင်|မြို့လှ]] # [[ရေတာရှည်မြို့]] # [[ရေနီမြို့]] # [[ရွှေကျင်မြို့]] # [[ရွှေတောင်မြို့]] # [[လက်ပံတန်းမြို့]] # [[ဝေါမြို့]] # [[သက္ကလမြို့]] # [[သနပ္ပင်မြို့]] # [[သာယာဝတီမြို့]] # [[သုံးဆယ်မြို့]] # [[သဲကုန်းမြို့]] # [[အင်းတကော်မြို့]] # [[အင်းမမြို့]] # [[အုတ်တွင်းမြို့]] # [[အုတ်ဖိုမြို့]] # [[ဥသျှစ်ပင်မြို့]] # [[အောင်မြင်မြို့]] # [[ကျွဲပွဲမြို့]] # [[မုန်းမြို့]] # [[နတ်သံကွင်းမြို့]] # [[ညောင်ပင်သာမြို့]] # [[အိုးသည်ကုန်းမြို့]] # [[ဆင်မြီးဆွဲမြို့]] # [[စစ်ကွင်းမြို့]] # [[တာပွန်မြို့]] # [[ဝက်ထီးကန်မြို့]] # [[သာဂရမြို့]] === မကွေးတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကံမမြို့]] (သရက်ခရိုင်) # [[ကမ္မမြို့]] (ပခုက္ကူခရိုင်) # [[ကျောမြို့]] # [[ကျောက်ထုမြို့]] # [[ချောက်မြို့]] # [[ဂန့်ဂေါမြို့]] # [[ငဖဲမြို့]] # [[စကုမြို့]] # [[စလင်းမြို့]] # [[စေတုတ္တရာမြို့]] # [[ဆင်ပေါင်ဝဲမြို့]] # [[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့]] # [[ဆိပ်ဖြူမြို့]] # [[ဆောမြို့]] # [[တောင်တွင်းကြီးမြို့]] # [[ထီးလင်းမြို့]] # [[နတ်မောက်မြို့]] # [[ပခုက္ကူမြို့]] # [[ပွင့်ဖြူမြို့]] # [[ပေါက်မြို့]] # [[မကွေးမြို့]] # [[မင်းတုန်းမြို့]] # [[မင်းဘူးမြို့]] # [[မင်းလှမြို့၊ သရက်ခရိုင်|မင်းလှမြို့]] # [[မြို့သစ်မြို့]] # [[မြိုင်မြို့]] # [[ရေစကြိုမြို့]] # [[ရေနံချောင်းမြို့]] # [[သရက်မြို့]] # [[အောင်လံမြို့]] # [[စလေမြို့]] === မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကျောက်ဆည်မြို့]] # [[ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့]] # [[ကူမဲမြို့]] # [[ငါ့သရောက်မြို့]] # [[ငါန်းဇွန်မြို့]] # [[စဉ့်ကိုင်မြို့]] # [[စဉ့်ကူးမြို့]] # [[ဆီမီးခုံမြို့]] # [[ညောင်ဦးမြို့]] # [[တံတားဦးမြို့]] # [[တကောင်းမြို့]] # [[တောင်သာမြို့]] # [[နွားထိုးကြီးမြို့]] # [[ပျော်ဘွယ်မြို့]] # [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] # [[ပုဂံမြို့]] # [[ပုသိမ်ကြီးမြို့]] # [[မတ္တရာမြို့]] # [[မန္တလေးမြို့]] # [[မြင်းခြံမြို့]] # [[မြစ်ငယ်မြို့]] # [[မြစ်သားမြို့]] # [[မလှိုင်မြို့]] # [[မိတ္ထီလာမြို့]] # [[မိုးကုတ်မြို့]] # [[ရမည်းသင်းမြို့]] # [[ဝမ်းတွင်းမြို့]] # [[သပိတ်ကျင်းမြို့]] # [[သာစည်မြို့]] # [[အမရပူရမြို့]] === မွန်ပြည်နယ် === # [[ကမာဝက်မြို့]] # [[ကျိုက္ခမီမြို့]] # [[ကျိုက်ထိုမြို့]] # [[ကျိုက်မရောမြို့]] # [[ချောင်းဆုံမြို့]] # [[ခေါဇာမြို့]] # [[ဇင်းကျိုက်မြို့]] # [[ပေါင်မြို့]] # [[ဘီးလင်းမြို့]] # [[မုဒုံမြို့]] # [[မော်လမြိုင်မြို့]] # [[ရေးမြို့]] # [[လမိုင်းမြို့]] # [[သံဖြူဇရပ်မြို့]] # [[သထုံမြို့]] # [[သုဝဏ္ဏဝတီမြို့]] # [[မုတ္တမမြို့]] # [[သိမ်ဇရပ်မြို့]] === ရခိုင်ပြည်နယ် === # [[ကမ်းထောင့်ကြီးမြို့]] # [[ကျိန္တလီမြို့]] # [[ကျောက်တော်မြို့]] # [[ကျောက်ဖြူမြို့]] # [[ခမောင်းဆိပ်မြို့]] # [[ဂွမြို့]] # [[ငပလီမြို့]] # [[စစ်တွေမြို့]] # [[တောင်ကုတ်မြို့]] # [[တောင်ပြိုလက်ဝဲမြို့]] # [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့]] # [[ပေါက်တောမြို့]] # [[ဘူးသီးတောင်မြို့]] # [[မင်းပြားမြို့]] # [[မြေပုံမြို့]] # [[မြောက်ဦးမြို့]] # [[မအီမြို့]] # [[မာန်အောင်မြို့]] # [[မောင်တောမြို့]] # [[မြင်းလွှတ်မြို့]] # [[ရမ်းဗြဲမြို့]] # [[ရသေ့တောင်မြို့]] # [[သံတွဲမြို့]] # [[အမ်းမြို့]] #[[တပ်တောင်မြို့]] {{col-3}} === ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး === # [[ကမာရွတ်မြို့နယ်|ကမာရွတ်မြို့]] # [[ကျောက်တံတားမြို့နယ်|ကျောက်တံတားမြို့]] # [[ကျောက်တန်းမြို့]] # [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်|ကြည့်မြင်တိုင်မြို့]] # [[ကွမ်းခြံကုန်းမြို့]] # [[ကိုကိုးကျွန်းမြို့]] # [[ကော့မှူးမြို့]] # [[ခရမ်းမြို့]] # [[စမ်းချောင်းမြို့နယ်|စမ်းချောင်းမြို့]] # [[ဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်|ဆိပ်ကမ်းမြို့]] # [[ဆိပ်ကြီးခနောင်တိုမြို့နယ်|ဆိပ်ကြီးခနောင်တိုမြို့]] # [[တံတားမြို့]] # [[တွံတေးမြို့]] # [[တာမွေမြို့နယ်|တာမွေမြို့]] # [[တိုက်ကြီးမြို့]] # [[တောင်ဥက္ကလာပမြို့နယ်|တောင်ဥက္ကလာပမြို့]] # [[ထန်းတပင်မြို့ (ရန်ကုန်တိုင်း)|ထန်းတပင်မြို့]] # [[ထောက်ကြံ့မြို့]] # [[ဒဂုံမြို့နယ်|ဒဂုံမြို့]] # [[ဒဂုံမြို့သစ်တောင်ပိုင်း]] # [[ဒဂုံမြို့သစ်မြောက်ပိုင်း]] # [[ဒဂုံမြို့သစ်ဆိပ်ကမ်း]] # [[ဒဂုံမြို့သစ်အရှေ့ပိုင်း]] # [[ဒလမြို့နယ်|ဒလမြို့]] # [[ဒေါပုံမြို့နယ်|ဒေါပုံမြို့]] # [[ပန်းဘဲတန်းမြို့နယ်|ပန်းဘဲတန်းမြို့]] # [[ပုဇွန်တောင်မြို့နယ်|ပုဇွန်တောင်မြို့]] # [[ဗဟန်းမြို့နယ်|ဗဟန်းမြို့]] # [[ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်|ဗိုလ်တထောင်မြို့]] # [[မင်္ဂလာတောင်ညွန့်မြို့နယ်|မင်္ဂလာတောင်ညွန့်မြို့]] # [[မရမ်းကုန်းမြို့နယ်|မရမ်းကုန်းမြို့]] # [[မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်|မြောက်ဥက္ကလာပမြို့]] # [[မှော်ဘီမြို့]] # [[ရန်ကင်းမြို့နယ်|ရန်ကင်းမြို့]] # [[ရွှေပြည်သာမြို့နယ်|ရွှေပြည်သာမြို့]] # [[လမ်းမတော်မြို့နယ်|လမ်းမတော်မြို့]] # [[လသာမြို့နယ်|လသာမြို့]] # [[လှည်းကူးမြို့]] # [[လှိုင်မြို့နယ်|လှိုင်မြို့]] # [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်|လှိုင်သာယာမြို့]] # [[သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်|သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့]] # [[သန်လျင်မြို့]] # [[သာကေတမြို့နယ်|သာကေတမြို့]] # [[သုံးခွမြို့]] # [[အင်းစိန်မြို့နယ်|အင်းစိန်မြို့]] # [[အဖျောက်မြို့]] # [[အလုံမြို့နယ်|အလုံမြို့]] # [[ဥက္ကံမြို့]] # [[မင်္ဂလာဒုံမြို့နယ်]] # [[ရဲမွန်တပ်မြို့]] # [[ရန်ကုန်မြို့]] === ရှမ်းပြည်နယ် === # [[ကျိုင်းတုံမြို့]] # [[ကျိုင်းတောင်းမြို့]] # [[ကျိုင်းလပ်မြို့]] # [[ကျေးသီးမြို့]] # [[ကျောက်တလုံးကြီးမြို့]] # [[ကျောက်မဲမြို့]] # [[ကလောင်ဖာမြို့]] # [[ကလောမြို့]] # [[ကွတ်ခိုင်မြို့]] # [[ကွန်ဟိန်းမြို့]] # [[ကွမ်းလုံမြို့]] # [[ကာလိမြို့]] # [[ကုန်းကြမ်းမြို့]] # [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]] # [[ခွန်းမားမြို့]] # [[ခိုလမ်မြို့]] # [[ဆီဆိုင်မြို့]] # [[ဆောင်ဖမြို့]] # [[ညောင်ရွှေမြို့]] # [[တန့်ယန်းမြို့]] # [[တာချီလိတ်မြို့]] # [[တာမိုးညဲမြို့]] # [[တာလေမြို့]] # [[တုံတာမြို့]] # [[တောင်ကြီးမြို့]] # [[နမ့်ခမ်းမြို့]] # [[နမ့်စန်မြို့]] # [[နမ့်ဆန်မြို့]] # [[နမ့်တစ်မြို့]] # [[နမ့်ဖိုင်မြို့]] # [[နမ္မတူမြို့]] # [[နမ်ခမ်းဝူးမြို့]] # [[နားကောင်မြို့]] # [[နားဖန်းမြို့]] # [[နာဝီးမြို့]] # [[နောင်ခစ်မြို့]] # [[နောင်ချိုမြို့]] # [[နောင်တရားမြို့]] # [[ပင်းတယမြို့]] # [[ပင်လုံမြို့]] # [[ပင်လောင်းမြို့]] # [[ပန်ခမ့်မြို့]] # [[ပန်ဆန်းမြို့]] # [[ပန်ဆိုင်းမြို့]] (ကြူကုတ်) # [[ပန်ယန်းမြို့]] # [[ပန်လုံမြို့]] # [[ပန်ဝိုင်မြို့]] # [[ပုံပါကျင်မြို့]] # [[ဖယ်ခုံမြို့]] # [[မက်မန်းမြို့]] # [[မန့်ဟီးရိုးမြို့]] # [[မန်ကန်မြို့]] # [[မန်တွန်းမြို့]] # [[မန်တုံမြို့]] # [[မန်မန်ဆိုင်မြို့]] # [[မဘိမ်းမြို့]] # [[မိုးနဲမြို့]] # [[မိုးမိတ်မြို့]] # [[မိုင်းကာမြို့]] # [[မိုင်းကိုင်မြို့]] # [[မိုင်းခတ်မြို့]] # [[မိုင်းခုတ်မြို့]] # [[မိုင်းငေါ့မြို့]] # [[မိုင်းစံမြို့]] (မုန်းဆန်း) # [[မိုင်းဆတ်မြို့]] # [[မိုင်းတုံမြို့]] # [[မိုင်းနောင်မြို့]] # [[မိုင်းပန်မြို့]] # [[မိုင်းပြင်းမြို့]] # [[မိုင်းပေါက်မြို့]] # [[မိုင်းဖျန်မြို့]] # [[မိုင်းဖြတ်မြို့]] # [[မိုင်းမောမြို့]] # [[မိုင်းယန်းမြို့]] # [[မိုင်းယုမြို့]] # [[မိုင်းယောင်းမြို့]] # [[မိုင်းရယ်မြို့]] # [[မိုင်းရှူးမြို့]] # [[မိုင်းလားမြို့]] # [[မိုင်းလုံမြို့]] # [[မုံးထမြို့]] # [[မုန်းကိုးမြို့]] # [[မူဆယ်မြို့]] # [[မောက်မယ်မြို့]] # [[မော်ထိုက်မြို့]] # [[ယောင်လင်းမြို့]] # [[ရင်ဖန့်မြို့]] # [[ရပ်စောက်မြို့]] # [[ရွှေညောင်မြို့]] # [[ရွာငံမြို့]] # [[လင်းခေးမြို့]] # [[လင်ဟော်မြို့]] # [[လွိုင်လင်မြို့]] # [[လားရှိုးမြို့]] # [[လုံထန်မြို့]] # [[လောက်ကိုင်မြို့]] # [[လဲချားမြို့]] # [[ဝိန်းကောင်မြို့]] # [[သိန္နီမြို့]] # [[သီပေါမြို့]] # [[ဟိုတောင်းမြို့]] # [[ဟိုပန်မြို့]] # [[ဟိုပုံးမြို့]] # [[ဟိုမိန်းမြို့]] # [[အင်တောမြို့]] # [[အိုက်ချန်မြို့]] # [[အေးသာယာမြို့]] # [[အောင်ပန်းမြို့]] # [[လွိုင်မွေမြို့]] # [[လော့ဆော်မြို့]] # [[ဟဲဟိုးမြို့]] # [[ဗထူးတပ်မြို့]] === ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး === # [[ကနောင်မြို့]] # [[ကန်ကြီးထောင့်မြို့]] # [[ကျိုက်လတ်မြို့]] # [[ကျုံပျော်မြို့]] # [[ကျုံမငေးမြို့]] # [[ကျောင်းကုန်းမြို့]] # [[ကြံခင်းမြို့]] # [[ငပုတောမြို့]] # [[ငရုတ်ကောင်းမြို့]] # [[ငွေဆောင်မြို့]] # [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]] # [[ဇလွန်မြို့]] # [[ညောင်တုန်းမြို့]] # [[ထူးကြီးမြို့]] # [[ဒေးဒရဲမြို့]] # [[ဓနုဖြူမြို့]] # [[ပန်းတနော်မြို့]] # [[ပြင်စလူမြို့]] # [[ပုသိမ်မြို့]] # [[ဖျာပုံမြို့]] # [[ဘက်ရဲမြို့]] # [[ဘိုကလေးမြို့]] # [[မြန်အောင်မြို့]] # [[မြောင်းမြမြို့]] # [[မအူပင်မြို့]] # [[မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့]] # [[ရွှေသောင်ယံမြို့]] # [[ရေကြည်မြို့]] # [[လပွတ္တာမြို့]] # [[လေးမျက်နှာမြို့]] # [[ဝါးခယ်မမြို့]] # [[သာပေါင်းမြို့]] # [[ဟင်္သာတမြို့]] # [[ဟိုင်းကြီးကျွန်းမြို့]] # [[အင်္ဂပူမြို့]] # [[အထောင်မြို့]] # [[အမာမြို့]] # [[အသုတ်မြို့]] # [[အိမ်မဲမြို့]] # [[ချောင်းသာမြို့]] # [[ဒါးကမြို့]]{{col-end}} {{col-begin}} {{col-3}} === ဇယား === ====ကချင်ပြည်နယ်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR001!!Kachin State!!ကချင် |- |MMR001001701||Myitkyina||မြစ်ကြီးနား |- |MMR001001702||Sinbo Town||ဆင်ဘို |- |MMR001002701||Waingmaw Town||ဝိုင်းမော် |- |MMR001002702||Sadung Town||ဆဒုံး |- |MMR001002703||Kan Paik Ti Town|| ကန်ပိုက်တီ |- |MMR001003701|| Injangyang Town|| အင်ဂျန်းယန် |- |MMR001004701||Tanai Town||တနိုင်း |- |MMR001004702|| Shin Bway Yang Town|| ရှင်ဗွေယန် |- |MMR001005701||Chipwi Town||ချီဖွေ |- |MMR001005702||Pang War Town||ပန်ဝါ |- |MMR001006701||Tsawlaw Town||ဆော့လော် |- |MMR001007701||Mohnyin Town||မိုးညှင်း |- |MMR001007702||Hopin Town||ဟိုပင် |- |MMR001007703||Inn Taw Gyi Town||အင်းတော်ကြီး |- |MMR001007704||Nam Mun Town||နန့်မွန်း |- |MMR001007705||Nam Mar Town||နန်းမား |- |MMR001008701||Mogaung Town||မိုးကောင်း |- |MMR001008702||Nammatee Town||နမ္မတီး |- |MMR001009701||Hpakant Town||ဖားကန့် |- |MMR001009702||Kamaing Town||ကာမိုင်း |- |MMR001010701||Bhamo Town||ဗန်းမော် |- |MMR001011701||Shwegu Town||ရွှေကူ |- |MMR001011702||Myo Hla Town||မြို့လှ |- |MMR001012701||Momauk Town||မိုးမောက် |- |MMR001012702||Lwegel Town||လွယ်ဂျယ် |- |MMR001012703||Dawthponeyan Town||ဒေါ့ဖုန်းယန် |- |MMR001013701||Mansi Town||မံစီ |- |MMR001014701||Puta-O Town||ပူတာအို |-ဈ |MMR001015701||Sumprabum Town||ဆွမ်ပရာဘွမ် |- |MMR001016701||Machanbaw Town||မချမ်းဘော |- |MMR001017701||Nawngmun Town||နောင်မွန်း |- |MMR001017702||Pannandin Town||ပန်နန်းဒင် |- |MMR001018701||Khaunglanhpu Town||ခေါင်လန်ဖူး |} ====ကယားပြည်နယ်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR002!! Kayah State !! ကယား |- |MMR002001701||Loikaw Town||လွိုင်ကော် |- |MMR002001702||Loilen Lay Town||လွိုင်လင်လေး |- |MMR002002701||Demoso Town||ဒီးမော့ဆို |- |MMR002002702||Nan Mei Khon Town||နန်းမယ်ခုံ |- |MMR002003701||Hpruso Town||ဖရူဆို |- |MMR002004701||Shadaw Town||ရှားတော |- |MMR002005701||Bawlake Town||ဘောလခဲ |- |MMR002005702||Ywarthit Town||ရွာသစ် |- |MMR002006701||Hpasawng Town||ဖားဆောင်း |- |MMR002007701||Mese Town||မယ်စဲ |} ====ကရင်ပြည်နယ်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR003!!Kayin State !!ကရင် |- |MMR003001701||Hpa-An Town||ဘားအံ |- |MMR003002701||Hlaingbwe Town||လှိုင်းဘွဲ့ |- |MMR003002702||Paingkyon Town||ပိုင်ကျုံ |- |MMR003002703||Shan Ywar Thit Town||ရှမ်းရွာသစ် |- |MMR003003701||Hpapun Town||ဖာပွန် |- |MMR003003702||Kamarmaung Town||ကမမောင်း |- |MMR003004701||Thandaunggyi Town||သံတောင်ကြီး |- |MMR003004702||Thandaung Town||သံတောင် |- |MMR003004703||Leik Tho Town||လိပ်သို |- |MMR003004704||Baw Ga Li Town||ဘောဂလိ |- |MMR003005701||Myawaddy Town||မြဝတီ |- |MMR003005702||Su Ka Li Town||စုကလိ |- |MMR003005703||Waw Lay Myaing (Waw Lay) Town||ဝေါလေမြိုင် (ဝေါလေ) |- |MMR003006701||Kawkareik Town||ကော့ကရိတ် |- |MMR003006702||Kyondoe Town||ကျုံဒိုး |- |MMR003007701||Kyainseikgyi Town||ကြာအင်းဆိပ်ကြီး |- |MMR003007702||Hpayarthonesu Town||ဘုရားသုံးဆူ |- |MMR003007703||Kyaikdon Town||ကျိုက်ဒုံ |} ====ချင်းပြည်နယ်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR004!!Chin State !!ချင်း |- |MMR004001701||Falam Town||ဖလမ်း |- |MMR004001702||Rihkhawdar Town||ရိခေါ်ဒါရ် |- |MMR004001703||Webula Town||ဝေဘူလ |- |MMR004002701||Hakha Town||ဟားခါး |- |MMR004002702||Surkhua Town||ဆူရ်ခွား |- |MMR004003701||Thantlang Town||ထန်တလန် |- |MMR004003702||Hnaring Town||နှာဟရိန် |- |MMR004004701||Tedim Town||တီးတိန် |- |MMR004004702||Khaikam Town||ခိုင်ကမ်း |- |MMR004005701||Tonzang Town||တွန်းဇန် |- |MMR004005702||Cikha Town||ကျီခါး |- |MMR004006701||Mindat Town||မင်းတပ် |- |MMR004006702||M'kuiimnu Town||မကွီအိမ်နူး |- |MMR004007701||Matupi Town||မတူပီ |- |MMR004007702||Rezua Town||ရေဇွာ |- |MMR004007703||Lalengpi Town||လိုင်လင်းပီ |- |MMR004008701||Kanpetlet Town||ကန်ပက်လက် |- |MMR004008702||Kyin Dway Town||ကျင်ဒွေး |- |MMR004009701||Paletwa Town||ပလက်ဝ |- |MMR004009702||Samee Town||ဆမီး |} ====စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR005!!Sagaing Region !!စစ်ကိုင်း |- |MMR005001701||Sagaing Town||စစ်ကိုင်း |- |MMR005001702||Sar Taung Town||ဆားတောင် |- |MMR005002701||Myinmu Town||မြင်းမူ |- |MMR005003701||Myaung Town||မြောင် |- |MMR005004701||Shwebo Town||ရွှေဘို |- |MMR005004702||Kyauk Myaung Town||ကျောက်မြောင်း |- |MMR005005701||Khin-U Town||ခင်ဦး |- |MMR005006701||Wetlet Town||ဝက်လက် |- |MMR005007701||Kanbalu Town||ကန့်ဘလူ |- |MMR005007702||Zee Kone Town||ဇီးကုန်း |- |MMR005008701||Kyunhla Town||ကျွန်းလှ |- |MMR005009701||Ye-U Town||ရေဦး |- |MMR005010701||Tabayin Town||ဒီပဲယင်း |- |MMR005010702||Saing Pyin Town||စိုင်ပြင် |- |MMR005011701||Taze Town||တန့်ဆည် |- |MMR005012701||Monywa Town||မုံရွာ |- |MMR005013701||Budalin Town||ဘုတလင် |- |MMR005014701||Ayadaw Town||အရာတော် |- |MMR005015701||Chaung-U Town||ချောင်းဦး |- |MMR005016701||Yinmarbin Town||ယင်းမာပင် |- |MMR005017701||Kani Town||ကနီ |- |MMR005018701||Salingyi Town||ဆားလင်းကြီး |- |MMR005019701||Pale Town||ပုလဲ |- |MMR005020701||Katha Town||ကသာ |- |MMR005021701||Indaw Town||အင်းတော် |- |MMR005021702||Maw Lu Town||မော်လူး |- |MMR005022701||Tigyaing Town||ထီးချိုင့် |- |MMR005023701||Banmauk Town||ဗန်းမောက် |- |MMR005024701||Kawlin Town||ကောလင်း |- |MMR005025701||Wuntho Town||ဝန်းသို |- |MMR005026701||Pinlebu Town||ပင်လည်ဘူး |- |MMR005027701||Kale Town||ကလေး |- |MMR005028701||Kalewa Town||ကလေးဝ |- |MMR005029701||Mingin Town||မင်းကင်း |- |MMR005030701||Tamu Town||တမူး |- |MMR005030702||Myothit Town||မြို့သစ် |- |MMR005030703||Khampat Town||ခါမ်းပါတ် |- |MMR005031701||Mawlaik Town||မော်လိုက် |- |MMR005032701||Paungbyin Town||ဖောင်းပြင် |- |MMR005033701||Hkamti Town||ခန္တီး |- |MMR005034701||Homalin Town||ဟုမ္မလင်း |- |MMR005034702||Shwe Pyi Aye Town||ရွှေပြည်အေး |- |MMR005034703||Mo Waing Lut Town||မိုဝိုင်းလွတ် |- |MMR005035701||Lay Shi Town||လေရှီး |- |MMR005035702||Mo Paing Lut Town||မိုပိုင်းလွတ် |- |MMR005035703||Sum Ma Rar Town||ဆွမ္မရာ |- |MMR005036701||Lahe Town||လဟယ် |- |MMR005036702||Htan Par Kway Town||ထန်ပါခွေ |- |MMR005037701||Nanyun Town||နန်းယွန်း |- |MMR005037702||Pansaung Town||ပန်ဆောင် |- |MMR005037703||Don Hee Town||ဒုံဟီး |} ====တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR006!!Tanintharyi Region!!တနင်္သာရီ |- |MMR006001701||Dawei Town||ထားဝယ် |- |MMR006001702||Myitta Town||မေတ္တာ |- |MMR006002701||Launglon Town||လောင်းလုံး |- |MMR006003701||Thayetchaung Town||သရက်ချောင်း |- |MMR006004701||Yebyu Town||ရေဖြူ |- |MMR006004702||Kaleinaung Town||ကလိန်အောင် |- |MMR006005701||Myeik Town||မြိတ် |- |MMR006006701||Kyunsu Town||ကျွန်းစု |- |MMR006007701||Palaw Town||ပုလော |- |MMR006007702||Palauk Town||ပလောက် |- |MMR006007703||Pala Town||ပလ |- |MMR006008701||Tanintharyi Town||တနင်္သာရီ |- |MMR006008702||Maw Taung Town||မောတောင် |- |MMR006009701||Kawthoung Town||ကော့သောင်း |- |MMR006009702||Khamaukgyi Town||ခမောက်ကြီး |- |MMR006010701||Bokpyin Town||ဘုတ်ပြင်း |- |MMR006010702||Pyigyimandaing Town||ပြည်ကြီးမဏ္ဍိုင် |- |MMR006010703||Karathuri Town||ကရသူရိ |} {{col-3}} ====ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MM007!!Bago Region!!ပဲခူး အရှေ့ |- |MMR007001701 || Bago Town || ပဲခူး |- |MMR007001702 || Hpayargyi Town || ဘုရားကြီး |- |MMR007001703 || Inntakaw Town || အင်းတကော် |- |MMR007002701 || Thanatpin Town || သနပ်ပင် |- |MMR007003701 || Kawa Town || ကဝ |- |MMR007003702 || Thetkala Town || သက္ကလ |- |MMR007004701 || Waw Town || ဝေါ |- |MMR007005701 || Nyaunglebin Town || ညောင်လေးပင် |- |MMR007005702 || Madauk Town || မဒေါက် |- |MMR007005703 || Pyuntasa Town || ပြွန်တန်ဆာ |- |MMR007005704 || Peinzalok Town || ပိန်းဇလုပ် |- |MMR007006701 || Kyauktaga Town || ကျောက်တံခါး |- |MMR007006702 || Penwegon Town || ပဲနွယ်ကုန်း |- |MMR007006703 || Hpa Do Town || ဖဒို |- |MMR007007701 || Daik-U Town || ဒိုက်ဦး |- |MMR007008701 || Shwegyin Town || ရွှေကျင် |- |MMR007009701 || Taungoo Town || တောင်ငူ |- |MMR007009702 || Kaytumati Town || ကေတုမတီ |- |MMR007010701 || Yedashe Town || ရေတာရှည် |- |MMR007010702 || Hswar Town || ဆွာ |- |MMR007010703 || Yae Ni Town || ရေနီ |- |MMR007010704 || Myo Hla Town || မြို့လှ |- |MMR007011701 || Kyaukkyi Town || ကျောက်ကြီး |- |MMR007012701 || Phyu Town || ဖြူး |- |MMR007012702 || Kanyutkwin Town || ကညွတ်ကွင်း |- |MMR007012703 || Zayyawadi Town || ဇေယျဝတီ |- |MMR007013701 || Oktwin Town || အုတ်တွင်း |- |MMR007013702 || Kywe Pwe Town || ကျွဲပွဲ |- |MMR007014701 || Htantabin Town || ထန်းတပင် |- !MMR008!!Bago Region!!ပဲခူး အနောက် |- |MMR008001701 || Pyay Town || ပြည် |- |MMR008001702 || Paungdale Town || ပေါင်းတလည် |- |MMR008002701 || Paukkhaung Town || ပေါက်ခေါင်း |- |MMR008003701 || Padaung Town || ပန်းတောင်း |- |MMR008003702 || Oakshitpin Town || ဥရှစ်ပင် |- |MMR008004701 || Paungde Town || ပေါင်းတည် |- |MMR008005701 || Thegon Town || သဲကုန်း |- |MMR008005702 || Puteekone Town || ပုတီးကုန်း |- |MMR008005703 || Inn Ma Town || အင်းမ |- |MMR008005704 || Sin Mee Swea Town || ဆင်မြီးဆွဲ |- |MMR008006701 || Shwedaung Town || ရွှေတောင် |- |MMR008007701 || Thayarwady Town || သာယာဝတီ |- |MMR008007702 || Thonse Town || သုံးဆယ် |- |MMR008008701 || Letpadan Town || လက်ပံတန်း |- |MMR008009701 || Minhla Town || မင်းလှ |- |MMR008009702 || Sit Kwin Town || စစ်ကွင်း |- |MMR008010701 || Okpho Town || အုတ်ဖို |- |MMR008010702 || Oe Thei Kone Town || အိုးသည်ကုန်း |- |MMR008011701 || Zigon Town || ဇီးကုန်း |- |MMR008012701 || Nattalin Town || နတ်တလင်း |- |MMR008012702 || Tar Pun Town || တာပွန် |- |MMR008013701 || Monyo Town || မိုးညို |- |MMR008014701 || Gyobingauk Town || ကြို့ပင်ကောက် |} ==== မကွေးတိုင်းဒေသကြီး==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR009!!Magway Region!!မကွေး |- |MMR009001701 || Magway Town || မကွေး |- |MMR009002701 || Yenangyaung Town || ရေနံချောင်း |- |MMR009003701 || Chauk Town || ချောက် |- |MMR009003702 || Sa Lay Town || စလေ |- |MMR009004701 || Taungdwingyi Town || တောင်တွင်းကြီး |- |MMR009005701 || Myothit Town || မြို့သစ် |- |MMR009006701 || Natmauk Town || နတ်မောက် |- |MMR009007701 || Minbu Town || မင်းဘူး |- |MMR009007702 || Saku Town || စကု |- |MMR009008701 || Pwintbyu Town || ပွင့်ဖြူ |- |MMR009009701 || Ngape Town || ငဖဲ |- |MMR009010701 || Salin Town || စလင်း |- |MMR009010702 || Sinphyukyun Town || ဆင်ဖြူကျွန်း |- |MMR009011701 || Sidoktaya Town || စေတုတ္တရာ |- |MMR009012701 || Thayet Town || သရက် |- |MMR009013701 || Minhla Town || မင်းလှ |- |MMR009014701 || Mindon Town || မင်းတုန်း |- |MMR009015701 || Kamma Town || ကံမ |- |MMR009016701 || Aunglan Town || အောင်လံ |- |MMR009017701 || Sinbaungwe Town || ဆင်ပေါင်ဝဲ |- |MMR009018701 || Pakokku Town || ပခုက္ကူ |- |MMR009018702 || Kamma Town || ကမ္မ |- |MMR009018703 || Myit Chay Town || မြစ်ခြေ |- |MMR009019701 || Yesagyo Town || ရေစကြို |- |MMR009020701 || Myaing Town || မြိုင် |- |MMR009021701 || Pauk Town || ပေါက် |- |MMR009022701 || Seikphyu Town || ဆိပ်ဖြူ |- |MMR009023701 || Gangaw Town || ဂန့်ဂေါ |- |MMR009023702 || Kyaw Town || ကျော |- |MMR009024701 || Tilin Town || ထီးလင်း |- |MMR009025701 || Saw Town || ဆော |- |MMR009025702 || Kyaukhtu Town || ကျောက်ထု |} ==== မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- |MMR010000777 || Mandalay City || မန္တလေး |- |MMR010001701 || Aungmyaythazan Town || အောင်မြေသာဇံ |- |MMR010002701 || Chanayethazan Town || ချမ်းအေးသာဇံ |- |MMR010003701 || Mahaaungmyay Town || မဟာအောင်မြေ |- |MMR010004701 || Chanmyathazi Town || ချမ်းမြသာစည် |- |MMR010005701 || Pyigyitagon Town || ပြည်ကြီးတံခွန် |- |MMR010006701 || Amarapura Town || အမရပူရ |- |MMR010006702 || Myitnge Town || မြစ်ငယ် |- |MMR010007701 || Patheingyi Town || ပုသိမ်ကြီး |- |MMR010008701 || Pyinoolwin Town || ပြင်ဦးလွင် |- |MMR010009701 || Madaya Town || မတ္တရာ |- |MMR010010701 || Singu Town || စဉ့်ကူး |- |MMR010011701 || Mogoke Town || မိုးကုတ် |- |MMR010012701 || Thabeikkyin Town || သပိတ်ကျင်း |- |MMR010012702 || Takaung Town || တကောင်း |- |MMR010013701 || Kyaukse Town || ကျောက်ဆည် |- |MMR010014701 || Sintgaing Town || စဉ့်ကိုင် |- |MMR010015701 || Myittha Town || မြစ်သား |- |MMR010015702 || Ku Me Town || ကူမဲ |- |MMR010016701 || Tada-U Town || တံတားဦး |- |MMR010017701 || Myingyan Town || မြင်းခြံ |- |MMR010017702 || Si Mee Khon Town || ဆီမီးခုံ |- |MMR010018701 || Taungtha Town || တောင်သာ |- |MMR010019701 || Natogyi Town || နွားထိုးကြီး |- |MMR010020701 || Kyaukpadaung Town || ကျောက်ပန်းတောင်း |- |MMR010021701 || Ngazun Town || ငါန်းဇွန် |- |MMR010022701 || Nyaung-U Town || ညောင်ဦး |- |MMR010022702 || Bagan Town || ပုဂံ |- |MMR010022703 || Ngathayauk Town || ငါ့သရောက် |- |MMR010023701 || Yamethin Town || ရမည်းသင်း |- |MMR010024701 || Pyawbwe Town || ပျော်ဘွယ် |- |MMR010028701 || Meiktila Town || မိတ္ထီလာ |- |MMR010029701 || Mahlaing Town || မလှိုင် |- |MMR010030701 || Thazi Town || သာစည် |- |MMR010031701 || Wundwin Town || ဝမ်းတွင်း |} ====မွန်ပြည်နယ်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR010!!Mon State||မွန်ပြည်နယ် |- |MMR011001701 || Mawlamyine Town|| မော်လမြိုင် |- |MMR011002701 || Kyaikmaraw Town || ကျိုက်မရော |- |MMR011003701 || Chaungzon Town || ချောင်းဆုံ |- |MMR011004701 || Thanbyuzayat Town || သံဖြူဇရပ် |- |MMR011004702 || Kyaikkhami Town || ကျိုက္ခမီ |- |MMR011005701 || Mudon Town || မုဒုံ |- |MMR011005702 || Kamarwet Town || ကမာဝက် |- |MMR011006701 || Ye Town || ရေး |- |MMR011006702 || Lamaing Town || လမိုင်း |- |MMR011006703 || Khawzar Town || ခေါဇာ |- |MMR011007701 || Thaton Town || သထုံ |- |MMR011007702 || Thuwunnawady Town || သုဝဏ္ဏဝတီ |- |MMR011008701 || Paung Town || ပေါင် |- |MMR011008702 || Zinkyaik Town || ဇင်းကျိုက် |- |MMR011009701 || Kyaikto Town || ကျိုက်ထို |- |MMR011009702 || Thein Za Yat Town || သိမ်ဇရပ် |- |MMR011010701 || Bilin Town || ဘီးလင်း |- |MMR012001701 || Sittwe Town || စစ်တွေ |- |MMR012002701 || Ponnagyun Town || ပုဏ္ဏားကျွန်း |- |MMR012003701 || Mrauk-U Town || မြောက်ဦး |- |MMR012004701 || Kyauktaw Town || ကျောက်တော် |- |MMR012005701 || Minbya Town || မင်းပြား |- |MMR012006701 || Myebon Town || မြေပုံ |- |MMR012006702 || Kanhtauntkyi Town || ကမ်းထောင့်ကြီး |- |MMR012007701 || Pauktaw Town || ပေါက်တော |- |MMR012008701 || Rathedaung Town || ရသေ့တောင် |- |MMR012009701 || Maungdaw Town || မောင်တော |- |MMR012009702 || Taungpyoletwea Town || တောင်ပြိုလက်ဝဲ |- |MMR012009703 || Kha Maung Seik Town || ခမောင်းဆိပ် |- |MMR012009704 || Myin Hlut Town || မြင်းလွှတ် |- |MMR012010701 || Buthidaung Town || ဘူးသီးတောင် |- |MMR012011701 || Kyaukpyu Town || ကျောက်ဖြူ |- |MMR012011702 || Sa Ne Town || စနဲ |- |MMR012012701 || Munaung Town || မာန်အောင် |- |MMR012013701 || Ramree Town || ရမ်းဗြဲ |- |MMR012013702 || Lay Taung Town || လေးတောင် |- |MMR012014701 || Ann Town || အမ်း |- |MMR012014702 || Tat Taung Town || တပ်တောင် |- |MMR012015701 || Thandwe Town || သံတွဲ |- |MMR012015702 || Ngapali Town || ငပလီ |- |MMR012016701 || Toungup Town || တောင်ကုတ် |- |MMR012016702 || Ma-Ei Town || မအီ |- |MMR012016703 || Tan Hlwe Ywar Ma Town || တန်းလွဲရွာမ |- |MMR012017701 || Gwa Town || ဂွ |- |MMR012017702 || Kyeintali Town || ကျိန္တလီ |} ====ရန်ကုန်==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- !MMR010!!Yangon State||ရန်ကုန် |- |MMR013000777 || Yangon City || ရန်ကုန် |- |MMR013001701 || Insein || အင်းစိန် |- |MMR013002701 || Mingaladon || မင်္ဂလာဒုံ |- |MMR013002702 || Htaukkyant Town || ထောက်ကြန့် |- |MMR013003701 || Hmawbi Town || မှော်ဘီ |- |MMR013004701 || Hlegu Town || လှည်းကူး |- |MMR013005701 || Taikkyi Town || တိုက်ကြီး |- |MMR013005702 || Okekan Town || ဥက္ကံ |- |MMR013005703 || Ahpyauk Town || အဖျောက် |- |MMR013006701 || Htantabin Town || ထန်းတပင် |- |MMR013007701 || Shwepyithar Town || ရွှေပြည်သာ |- |MMR013008701 || Hlaingtharya Town || လှိုင်သာယာ |- |MMR013009701 || Thingangyun || သင်္ဃန်းကျွန်း |- |MMR013010701 || Yankin || ရန်ကင်း |- |MMR013011701 || South Okkalapa || တောင်ဥက္ကလာပ |- |MMR013012701 || North Okkalapa || မြောက်ဥက္ကလာပ |- |MMR013013701 || Thaketa || သာကေတ |- |MMR013014701 || Dawbon || ဒေါပုံ |- |MMR013015701 || Tamwe || တာမွေ |- |MMR013016701 || Pazundaung || ပုဇွန်တောင် |- |MMR013017701 || Botahtaung || ဗိုလ်တထောင် |- |MMR013018701 || Dagon Myothit (South) Town || ဒဂုံမြို့သစ်(တောင်ပိုင်း) |- |MMR013019701 || Dagon Myothit (North) Town || ဒဂုံမြို့သစ်(မြောက်ပိုင်း) |- |MMR013020701 || Dagon Myothit (East) || ဒဂုံမြို့သစ် (အရှေ့ပိုင်း) |- |MMR013021701 || Dagon Myothit (Seikkan) || ဒဂုံမြို့သစ် (ဆိပ်ကမ်း) |- |MMR013022701 || Mingalartaungnyunt || မင်္ဂလာတောင်ညွန့် |- |MMR013023701 || Thanlyin Town || သန်လျင် |- |MMR013024701 || Kyauktan Town || ကျောက်တန်း |- |MMR013024702 || Tadar Town || တံတား |- |MMR013025701 || Thongwa Town || သုံးခွ |- |MMR013026701 || Kayan Town || ခရမ်း |- |MMR013027701 || Twantay Town || တွံတေး |- |MMR013028701 || Kawhmu Town || ကော့မှူး |- |MMR013029701 || Kungyangon Town || ကွမ်းခြံကုန်း |- |MMR013030701 || Dala || ဒလ |- |MMR013031701 || Seikgyikanaungto || ဆိပ်ကြီးခနောင်တို |- |MMR013032701 || Cocokyun Town || ကိုကိုးကျွန်း |- |MMR013033701 || Kyauktada || ကျောက်တံတား |- |MMR013034701 || Pabedan || ပန်းဘဲတန်း |- |MMR013035701 || Lanmadaw || လမ်းမတော် |- |MMR013036701 || Latha || လသာ |- |MMR013037701 || Ahlone || အလုံ |- |MMR013038701 || Kyeemyindaing || ကြည့်မြင်တိုင် |- |MMR013039701 || Sanchaung || စမ်းချောင်း |- |MMR013040701 || Hlaing || လှိုင် |- |MMR013041701 || Kamaryut || ကမာရွတ် |- |MMR013042701 || Mayangone || မရမ်းကုန်း |- |MMR013043701 || Dagon || ဒဂုံ |- |MMR013044701 || Bahan || ဗဟန်း |- |MMR013045701 || Seikkan || ဆိပ်ကမ်း |- |MMR013046701 || Hlaingtharya (East) Town || လှိုင်သာယာ (အရှေ့ပိုင်း) |- |MMR013047701 || Hlaingtharya (West) Town || လှိုင်သာယာ (အနောက်ပိုင်း) |} {{col-3}} ==== ရှမ်းပြည်နယ် ==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- |MMR014001701 || Taunggyi Town || တောင်ကြီး |- |MMR014001702 || Ayetharyar Town || အေးသာယာ |- |MMR014001703 || Kyauktalonegyi Town || ကျောက်တလုံးကြီး |- |MMR014001704 || Shwenyaung Town || ရွှေညောင် |- |MMR014002701 || Nyaungshwe Town || ညောင်ရွှေ |- |MMR014002702 || Nang Pang Town || နန်းပန် |- |MMR014003701 || Hopong Town || ဟိုပုံး |- |MMR014004701 || Hsihseng Town || ဆီဆိုင် |- |MMR014005701 || Kalaw Town || ကလော |- |MMR014005702 || Aungpan Town || အောင်ပန်း |- |MMR014005703 || He Hoe Town || ဟဲဟိုး |- |MMR014006701 || Pindaya Town || ပင်းတယ |- |MMR014007701 || Ywangan Town || ရွာငံ |- |MMR014008701 || Lawksawk Town || ရပ်စောက် |- |MMR014008702 || Intaw Town || အင်တော |- |MMR014009701 || Pinlaung Town || ပင်လောင်း |- |MMR014009702 || Naungtayar Town || နောင်တရား |- |MMR014009703 || Pawng Lawng Town || ပေါင်းလောင်း |- |MMR014010701 || Pekon Town || ဖယ်ခုံ |- |MMR014011701 || Loilen Town || လွိုင်လင် |- |MMR014011702 || Pinlon Town || ပင်လုံ |- |MMR014012701 || Laihka Town || လဲချား |- |MMR014013701 || Nansang Town || နမ့်စန် |- |MMR014013702 || Kho Lam Town || ခိုလမ် |- |MMR014014701 || Kunhing Town || ကွန်ဟိန်း |- |MMR014014702 || Kar Li Town || ကာလိ |- |MMR014015701 || Kyethi Town || ကျေးသီး |- |MMR014015702 || Mongnawng Town || မိုင်းနောင် |- |MMR014016701 || Mongkaing Town || မိုင်းကိုင် |- |MMR014017701 || Monghsu Town || မိုင်းရှူး |- |MMR014017702 || Mongsan (Hmonesan) Town || မိုင်းစံ (မုန်းဆန်း) |- |MMR014018701 || Langkho Town || လင်းခေး |- |MMR014018702 || Homein Town || ဟိုမိန်း |- |MMR014019701 || Mongnai Town || မိုးနဲ |- |MMR014019702 || Kengtawng Town || ကျိုင်းတောင်း |- |MMR014020701 || Mawkmai Town || မောက်မယ် |- |MMR014021701 || Mongpan Town || မိုင်းပန် |- |MMR015001701 || Lashio Town || လားရှိုး |- |MMR015002701 || Hseni Town || သိန္နီ |- |MMR015003701 || Mongyai Town || မိုင်းရယ် |- |MMR015004701 || Tangyan Town || တန့်ယန်း |- |MMR015005701 || Pangsang Town || ပန်ဆန်း (ပန်ခမ်း) |- |MMR015005702 || Man Kan Town || မန်ကန် |- |MMR015006701 || Narphan Town || နားဖန် |- |MMR015007701 || Pangwaun Town || ပန်ဝိုင် |- |MMR015008701 || Mong Maoe Town || မိုင်းမော |- |MMR015009701 || Muse Town || မူဆယ် |- |MMR015009702 || Monekoe Town || မုန်းကိုး |- |MMR015009703 || Manhlyoe (Manhero) Town || မန်ဟျိုး (မန်ဟီးရိုး) |- |MMR015009704 || Pang Hseng (Kyu Koke) Town || ပန်ဆိုင်း (ကြူကုတ်) |- |MMR015010701 || Namhkan Town || နမ့်ခမ်း |- |MMR015011701 || Kutkai Town || ကွတ်ခိုင် |- |MMR015011702 || Tarmoenye Town || တာမိုးညဲ |- |MMR015012701 || Kyaukme Town || ကျောက်မဲ |- |MMR015012702 || Mongngawt Town || မိုင်းငေါ့ |- |MMR015012703 || Monglon Town || မိုင်းလုံ |- |MMR015013701 || Nawnghkio Town || နောင်ချို |- |MMR015014701 || Hsipaw Town || သီပေါ |- |MMR015015701 || Namtu Town || နမ္မတူ |- |MMR015016701 || Namhsan Town || နမ့်ဆန် |- |MMR015017701 || Mongmit Town || မိုးမိတ် |- |MMR015018701 || Mabein Town || မဘိမ်း |- |MMR015019701 || Manton Town || မန်တုံ |- |MMR015020701 || Kunlong Town || ကွမ်းလုံ |- |MMR015021701 || Hopang Town || ဟိုပန် |- |MMR015021702 || Namtit Town || နမ့်တစ် |- |MMR015021703 || Pan Lon Town || ပန်လုံ |- |MMR015022701 || Laukkaing Town || လောက်ကိုင် |- |MMR015022702 || Chinshwehaw Town || ချင်းရွှေဟော် |- |MMR015023701 || Konkyan Town || ကုန်းကြမ်း |- |MMR015023702 || Maw Hteik Town || မော်ထိုက် |- |MMR015024701 || Matman Town || မက်မန်း |- |MMR015301701 || Nam Tit Town || နမ့်တစ် |- |MMR015302701 || Nar Wee (Na Wi) Town || နာဝီး |- |MMR015303701 || Man Tun Town || မန်တွန်း |- |MMR015305701 || Hsawng Hpa (Saun Pha) Town || ဆောင်ဖ |- |MMR015306701 || Hkun Mar (Hkwin Ma) Town || ခွန်းမား |- |MMR015307701 || Long Htan Town || လုံထန် |- |MMR015308701 || Yawng Lin Town || ယောင်လင်း |- |MMR015309701 || Lin Haw Town || လင်ဟော် |- |MMR015310701 || Ka Lawng Hpar Town || ကလောင်ဖာ |- |MMR015311701 || Aik Chan (Ai' Chun) Town || အိုက်ချန် |- |MMR015312701 || Yin Pang Town || ရင်ဖန့် |- |MMR015313701 || Man Man Hseng Town || မန်မန်ဆိုင် |- |MMR015314701 || Nawng Hkit Town || နောင်ခစ် |- |MMR015314702 || Wein Kawn Town || ဝိန်းကောင် |- |MMR015315701 || Nam Hkam Wu Town || နမ်ခမ်းဝူး |- |MMR015316701 || Nar Kawng Town || နားကောင် |- |MMR015317701 || Pang Hkam Town || ပန်ခမ့် |- |MMR015318701 || Pang Yang Town || ပန်ယန်း |- |MMR016001701 || Kengtung Town || ကျိုင်းတုံ |- |MMR016002701 || Mongkhet Town || မိုင်းခတ် |- |MMR016003701 || Mongyang Town || မိုင်းယန်း |- |MMR016005701 || Mongla Town || မိုင်းလား |- |MMR016006701 || Monghsat Town || မိုင်းဆတ် |- |MMR016006702 || Mongkhoke Town || မိုင်းခုတ် |- |MMR016007701 || Mongping Town || မိုင်းပျဉ်း |- |MMR016007702 || Tontar Town || တုံတာ |- |MMR016008701 || Mongton Town || မိုင်းတုံ |- |MMR016008702 || Ponparkyin Town || ပုံပါကျင် |- |MMR016008703 || Hmone Hta Town || မုံးထ |- |MMR016009701 || Tachileik Town || တာချီလိတ် |- |MMR016009702 || Kenglat Town || ကျိုင်းလပ် |- |MMR016009703 || Tarlay Town || တာလေ |- |MMR016010701 || Monghpyak Town || မိုင်းဖြတ် |- |MMR016011701 || Mongyawng Town || မိုင်းယောင်း |- |MMR016011702 || Mongyu Town || မိုင်းယု |- |MMR016319701 || Mong Hpen Town || မိုင်းဖျန် |- |MMR016320701 || Ho Tawng (Ho Tao) Town || ဟိုတောင်း |- |MMR016321701 || Mong Pawk Town || မိုင်းပေါက် |- |MMR016322701 || Mong Kar Town || မိုင်းကာ |- |MMR016323701 || Nam Hpai Town || နမ့်ဖိုင် |} ==== ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး ==== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- |MMR017001701 || Pathein Town || ပုသိမ် |- |MMR017001702 || Shwethaungyan Town || ရွှေသောင်ယံ |- |MMR017001703 || Ngwesaung Town || ငွေဆောင် |- |MMR017001704 || Chaung Thar Town || ချောင်းသာ |- |MMR017002701 || Kangyidaunt Town || ကန်ကြီးထောင့် |- |MMR017003701 || Thabaung Town || သာပေါင်း |- |MMR017004701 || Ngapudaw Town || ငပုတော |- |MMR017004702 || Ngayokekaung Town || ငရုတ်ကောင်း |- |MMR017004703 || Hainggyikyun Town || ဟိုင်းကြီးကျွန်း |- |MMR017005701 || Kyonpyaw Town || ကျုံပျော် |- |MMR017005702 || Ahtaung Town || အထောင် |- |MMR017006701 || Yegyi Town || ရေကြည် |- |MMR017006702 || Ngathaingchaung Town || ငသိုင်းချောင်း |- |MMR017006703 || Ahthoke Town || အသုတ် |- |MMR017007701 || Kyaunggon Town || ကျောင်းကုန်း |- |MMR017008701 || Hinthada Town || ဟင်္သာတ |- |MMR017008702 || Ta Loke Htaw Town || တလုတ္ထော် |- |MMR017008703 || Du Yar Town || ဒူးယား |- |MMR017009701 || Zalun Town || ဇလွန် |- |MMR017010701 || Lemyethna Town || လေးမျက်နှာ |- |MMR017011701 || Myanaung Town || မြန်အောင် |- |MMR017011702 || Kanaung Town || ကနောင် |- |MMR017011703 || In Pin Town || အင်ပင် |- |MMR017012701 || Kyangin Town || ကြံခင်း |- |MMR017012702 || Batye Town || ဘက်ရဲ |- |MMR017013701 || Ingapu Town || အင်္ဂပူ |- |MMR017013702 || Htoogyi Town || ထူးကြီး |- |MMR017013703 || Me Za Li Kone Town || မဲဇလီကုန်း |- |MMR017014701 || Myaungmya Town || မြောင်းမြ |- |MMR017015701 || Einme Town || အိမ်မဲ |- |MMR017016701 || Labutta Town || လပွတ္တာ |- |MMR017016702 || Pyinsalu Town || ပြင်စလူ |- |MMR017016703 || Labutta (3) Mile Town || လပွတ္တာ (၃) မိုင် |- |MMR017017701 || Wakema Town || ဝါးခယ်မ |- |MMR017017702 || Kyonmangae Town || ကျုံမငေး |- |MMR017018701 || Mawlamyinegyun Town || မော်လမြိုင်ကျွန်း |- |MMR017019701 || Maubin Town || မအူပင် |- |MMR017020701 || Pantanaw Town || ပန်းတနော် |- |MMR017021701 || Nyaungdon Town || ညောင်တုန်း |- |MMR017022701 || Danubyu Town || ဓနုဖြူ |- |MMR017023701 || Pyapon Town || ဖျာပုံ |- |MMR017023702 || Ahmar Town || အမာ |- |MMR017024701 || Bogale Town || ဘိုကလေး |- |MMR017025701 || Kyaiklat Town || ကျိုက်လတ် |- |MMR017026701 || Dedaye Town || ဒေးဒရဲ |} =====နေပြည်တော်ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ===== {|class=wikitable !Pcode!!Name_Eng !!Name_MMR |- |MMR018000777 || Nay Pyi Taw Town || နေပြည်တော် |- |MMR018001701 || Zay Yar Thi Ri Town || ဇေယျာသီရိ |- |MMR018002701 || Za Bu Thi Ri Town || ဇမ္ဗူသီရိ |- |MMR018003701 || Tatkon Town || တပ်ကုန်း |- |MMR018004701 || Det Khi Na Thi Ri Town || ဒက္ခိဏသီရိ |- |MMR018005701 || Poke Ba Thi RiTown || ပုဗ္ဗသီရိ |- |MMR018006701 || Pyinmana Town || ပျဉ်းမနား |- |MMR018007701 || Lewe Town || လယ်ဝေး |- |MMR018008701 || Oke Ta Ra Thi Ri Town || ဥတ္တရသီရိ |} {{col-end}} == တပ်မြို့များ == အထက်ပါမြို့များ အပြင် တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့ အများအပြား အခြေစိုက်၍ တပ်မြို့စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီဖြင့် ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်သော တပ်မြို့များလည်း ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ- * (၁) [[ဗထူးတပ်မြို့]] ([[ရှမ်းပြည်နယ်]] [[တောင်ကြီးခရိုင်]] [[ရပ်စောက်မြို့နယ်]]) * (၂) [[ရဲမွန်တပ်မြို့]] ([[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] [[ရန်ကုန်မြောက်ပိုင်းခရိုင်]] [[လှည်းကူးမြို့နယ်]]) * (၃) [[ဘုရင့်နောင်တပ်မြို့]] ([[ကရင်ပြည်နယ်]] [[ဘားအံခရိုင်]] [[သံတောင်ကြီးမြို့နယ်]]) == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{DEFAULTSORT:မ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ|*]] 957lu05tq3156q8whyhnb7u6g0jn6gu 0 11189 880246 784338 2025-07-05T08:12:08Z Salai Rungtoi 22844 /* ဆမားဒူးဝါး ဆင်ဝါးနောင်( ၁၉၁၄ - ၁၉၇၁ ) */ 880246 wikitext text/x-wiki [[File:samaduwa.gif|thumb|ဆမားဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်]] '''ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်''' (၁၉၁၅-၁၉၇၁) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား နိုင်ငံရေးသမားနှင့် [[ကချင်လူမျိုး]]ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်ကို ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၆ ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆုတ် ၃ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် [[မြစ်ကြီးနားခရိုင်]]၊ [[ဆမာရွာ၊ လဂျောင်|ဆမားရွာ]]၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဖခင်မှာ ဆမားဒူဝါး ဂွမ်းဆိုင်းလီ ဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဆမားဒူဂျွန်မိရွမ်ထု ဖြစ်သည်။ မွေးချင်းသုံးဦးအနက် ဒုတိယမြောက်သား ဖြစ်သည်။ အစ်ကိုကြီး ဦးဇော်လုံး (ခေါ်) ဦးမောင်မောင်မြင့် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ညီမထွေး ဂျာရင်သည် [[မြစ်ကြီးနားမြို့|မြစ်ကြီးနား]]တွင် နေထိုင်သည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်၏ မြန်မာအမည်မှာ ဦးကျော်ဦး ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ငယ်စဉ်က မိုးကောင်းမြို့ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းဂန်များကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု == ၁၉၂၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ်ရှိသေးသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဆမားနယ်၏ ထောင်ချုပ်ဒူဝါအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့ဝါဒကို ဆန့်ကျင်သော လုပ်ရပ်များကြောင့် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် မြန်မာ၊ ရှမ်း၊ ကချင် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သော ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့ (ပ၊ယ၊က၊ဖ) ကို ဖွဲ့စည်းကာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု စတင်ခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့များက ကချင်တောင်တန်းဒေသတွင် တိုင်းရင်းသားများကို သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး ကချင်အမျိုးသားများ ဗြိတိသျှလက်အောက်ခံဘဝမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သော ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလ == [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်း ဂျပန်စစ်တပ်က မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ထားစဉ် ကချင်အမျိုးသားများကို ဂျပန်တို့၏ နှိပ်စက်မှုမှ ကာကွယ်ရန် ကာမိုင်းတွင် ဂျပန်တောင်တန်းဝန်ထောက်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးဆုံး၍ မဟာမိတ်စစ်တပ်များ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ချိန်တွင် ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဖမ်းဆီးကာ တောင်ကြီးမြို့တွင် ချုပ်နှောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဂျပန်လက်အောက်တွင် အမှုထမ်းခြင်းမှာ ကချင်အမျိုးသားများကို ကာကွယ်ရန်သာဖြစ်ပြီး ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကူညီခြင်းမဟုတ်ကြောင်း စုံစမ်းသိရှိရသဖြင့် မကြာမီ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရရှိခဲ့သည်။ == လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဗြိတိသျှအစိုးရ၏ 'ဆင်းမလားစီမံကိန်း'အရ မြန်မာပြည်မကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးပြီး ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကယား တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကို တောင်တန်းဒေသအုပ်ချုပ်ရေးအောက်တွင် ထားရှိလိုသော အစီအစဉ်ကို ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်က ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်မနည်းတူ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး သို့မဟုတ် လွတ်လပ်ရေးကို လိုလားကြောင်း တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဖဆပလဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်[[အောင်ဆန်း|အောင်ဆန်]]း မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ ရောက်ရှိလာပြီး ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင် ဦးဆောင်၍ မြန်မာပြည်မနှင့် လက်တွဲကာ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေး ရယူလိုကြောင်း တိုင်ပင်ခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် မျိုးချစ်စိတ်ပြင်းထန်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ [[ပင်လုံစာချုပ်]] လက်မှတ်ရေးထိုးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော ရှေ့တန်းပြည်နယ်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ ဘုရင်ခံ ဆာဟူးဘတ်ရန့်စ်၏ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်မှ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ရှမ်းပြည်နယ် [[ပင်လုံမြို့]]၌ ကျင်းပသော ဒုတိယပင်လုံညီလာခံသို့ ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များကို ဦးဆောင်ကာ တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံတွင် ရှမ်းစော်ဘွားများ၊ ရှမ်းလူထုကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာ၌ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို တင်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့သည်။ အဆိုပြုချက်တွင်- * တောင်တန်းဒေသအားလုံး မြန်မာပြည်မနှင့်အတူတကွ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေးယူရန်၊ * ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ပြည်နယ်များ ဖွဲ့စည်းရန်၊ * ထို့နောက် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရန် ဟူသော အချက်သုံးချက် ပါဝင်သည်။ ဤအဆိုပြုချက်ကို ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ကိုယ်စားလှယ်များအားလုံး တညီတညွတ်တည်း သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပြီး မြန်မာခေါင်းဆောင်များဖြစ်သော ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့် ပြန်လည်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် သဘောတူညီချက်ရရှိကာ ပင်လုံစာချုပ်ကို အောင်မြင်စွာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပင်လုံစာချုပ် ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ခုမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပင်လုံစာချုပ်အရ ၎င်းအား ၁၉၄၇ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ဘုရင်ခံ၏ ဒုတိယအတိုင်ပင်ခံဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဖွဲ့စည်းသော တောင်တန်းဒေသ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ လိုအင်ဆန္ဒစုံစမ်းရေး ကော်မရှင်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအဖြစ် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်အလိုက် သမ္မတတင်မြှောက်ရာတွင် သမ္မတကြီးအဖြစ် လျာထားခြင်းခံခဲ့ရသော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ == လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် == ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီး ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ရာ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းရာထူးတွင် ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စု လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာမီ [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့|ကရင်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (KNDO) ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့ရာ တစ်ပြည်လုံး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က 'ရန်ကုန်အစိုးရ' ဟု ခေါ်ဆိုခံရသည့်ကာလတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် လွတ်လပ်ရေးနှင့် ပြည်ထောင်စုကို ကာကွယ်ရန် ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် [[ဦးနု]]က ၎င်းအား "ပြည်ထောင်စုကြီး ချောက်ထဲကျရန် လက်နှစ်လုံးလောက်အလိုမှာ ဆမားကြီး ဝင်ကယ်လို့ ဒီနေ့အထိ ပြည်ထောင်စုကြီး တည်တံ့နိုင်ခဲ့တယ်။ သူ့ကို ငါတို့ ကျေးဇူးမမေ့သင့်ဘူး" ဟု ချီးကျူးပြောဆိုခဲ့သည်။ ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေစဉ်အတွင်း နိုင်ငံနှင့်လူမျိုး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် စက်မှုလက်မှုနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရောက်ရှိရန် စီမံကိန်းအမျိုးမျိုးကို ရေးဆွဲ၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရသို့ တင်ပြတိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ စီမံကိန်း အောင်မြင်ရေးအတွက် 'ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့' ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဖဆပလအစိုးရလက်ထက် ၁၉၅၄ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၅၅ ခုနှစ်တို့တွင် လူမှုဝန်ထမ်းနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် တာဝန်များ မယူဘဲ ခေတ္တအနားယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မြစ်ကြီးနားအနောက်မဲဆန္ဒနယ်မှ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် (၁၉၄၈)|ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရသည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်၌ [[ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရ]]ကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရာ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပြန်လည်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရပြီး ၎င်းရာထူး၌ ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပြည်ထောင်စု တော်လှန်ရေး အစိုးရလက်ထက် ၁၉၆၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် [[တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်များ|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး]]အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလအထိ သီဟိုဠ် (ယခု [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]) ဆိုင်ရာ မြန်မာနိုင်ငံ သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလ ၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာပြီး ကျန်းမာရေးမကောင်းသဖြင့် အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျန်းမာရေးအခြေအနေ ပိုမိုဆိုးဝါးလာသဖြင့် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ ကုသခဲ့သည်။ ဆမား ဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် [[နှလုံးရောဂါ]]ကြောင့် [[ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီး]]တွင် တက်ရောက် ကုသခဲ့ရာမှ အသက် ၅၇ နှစ် အရောက် ၁၉၇၁ ခု၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက် နံနက် ၅ နာရီ ၃၅ မိနစ်အချိန် တနင်္လာနေ့တွင် ရန်ကုန် ဆေးရုံကြီး၌ပင် ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်သွားရှာသည်။ ထို့နောက် ဆမာဒူးဝါ ဆင်းဝါးနောင်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို အောက်တိုဘာ ( ၁၉ ) ရက်နေ့တွင် လေယာဉ်ဖြင့် မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ သယ်ဆောင်၍ မြစ်ကြီးနားမြို့၊ အေရာရပ်ရှိ ဆမာဒူးဝါ၏ နေအိမ်အတွင်း မဏ္ဍပ်တွင် ( ၄ ) ရက်ထားသည်။ ယင်းနောက် အောက်တိုဘာလ ( ၂၂ ) ရက်နေ့တွင် ဆမာကြီး၏ နေအိမ်ခြံအတွင်း၌ ယာယီပြုလုပ်ထားသော ဂူအတွင်း၌ ရုပ်ကလာပ်ကို (၃) နှစ်ထားပြီးနောက် ၎င်း၏ ဇာတိချက်ကြွေ အနောက်ဆမားဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့လေသည်။ <ref>ရွှေဥဩရဲ့ ‘တချိန်က ထင်ရှားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ’ စာအုပ် ၂ဝဝ၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် စပယ်ဦး စာပေ(တတိယ အကြိမ်)</ref> == ကိုယ်ပိုင်ဘဝ == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်တွင် ပထမဇနီး ကချင်အမျိုးသမီးနှင့် သားသမီး ၂ ဦးရှိပြီး ဒုတိယဇနီး မြန်မာအမျိုးသမီး ဒေါ်အုန်းရီနှင့် သားသမီး ၆ ဦး ရရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> #အိုးဝေဂျာနယ် ( ၁၅-၁၁-၇၁ ) ။ စာ -၂၀ ၊ ၂၁ ။ လူထုဦးလှ၏ အကြံပြုချက်အရ ဗိုလ်ထွန်းလှ (တက္ကသိုလ် နေဝင်း) ကို ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက ဆမာဒူးဝါထံ စေလွှတ်ဆွေးနွေးခဲ့။ [[Category:တိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:ကချင်လူမျိုးများ]] nkhr9m2lfyvriaf0i5idw3jwq5pi4yx 880248 880246 2025-07-05T08:26:48Z Salai Rungtoi 22844 880248 wikitext text/x-wiki [[File:samaduwa.gif|thumb|ဆမားဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်]] '''ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်''' (၁၉၁၅-၁၉၇၁) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား နိုင်ငံရေးသမားနှင့် [[ကချင်လူမျိုး]]ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်ကို ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၆ ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆုတ် ၃ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် [[မြစ်ကြီးနားခရိုင်]]၊ [[ဆမာရွာ၊ လဂျောင်|ဆမားရွာ]]၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဖခင်မှာ ဆမားဒူဝါး ဂွမ်းဆိုင်းလီ ဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဆမားဒူဂျွန်မိရွမ်ထု ဖြစ်သည်။ မွေးချင်းသုံးဦးအနက် ဒုတိယမြောက်သား ဖြစ်သည်။ အစ်ကိုကြီး ဦးဇော်လုံး (ခေါ်) ဦးမောင်မောင်မြင့် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ညီမထွေး ဂျာရင်သည် [[မြစ်ကြီးနားမြို့|မြစ်ကြီးနား]]တွင် နေထိုင်သည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်၏ မြန်မာအမည်မှာ ဦးကျော်ဦး ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ငယ်စဉ်က မိုးကောင်းမြို့ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းဂန်များကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု == ၁၉၂၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ်ရှိသေးသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဆမားနယ်၏ ထောင်ချုပ်ဒူဝါအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့ဝါဒကို ဆန့်ကျင်သော လုပ်ရပ်များကြောင့် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် မြန်မာ၊ ရှမ်း၊ ကချင် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သော ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့ (ပ၊ယ၊က၊ဖ) ကို ဖွဲ့စည်းကာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု စတင်ခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့များက ကချင်တောင်တန်းဒေသတွင် တိုင်းရင်းသားများကို သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး ကချင်အမျိုးသားများ ဗြိတိသျှလက်အောက်ခံဘဝမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သော ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလ == [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်း ဂျပန်စစ်တပ်က မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ထားစဉ် ကချင်အမျိုးသားများကို ဂျပန်တို့၏ နှိပ်စက်မှုမှ ကာကွယ်ရန် ကာမိုင်းတွင် ဂျပန်တောင်တန်းဝန်ထောက်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးဆုံး၍ မဟာမိတ်စစ်တပ်များ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ချိန်တွင် ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဖမ်းဆီးကာ တောင်ကြီးမြို့တွင် ချုပ်နှောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဂျပန်လက်အောက်တွင် အမှုထမ်းခြင်းမှာ ကချင်အမျိုးသားများကို ကာကွယ်ရန်သာဖြစ်ပြီး ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကူညီခြင်းမဟုတ်ကြောင်း စုံစမ်းသိရှိရသဖြင့် မကြာမီ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရရှိခဲ့သည်။ == လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဗြိတိသျှအစိုးရ၏ 'ဆင်းမလားစီမံကိန်း'အရ မြန်မာပြည်မကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးပြီး ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကယား တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကို တောင်တန်းဒေသအုပ်ချုပ်ရေးအောက်တွင် ထားရှိလိုသော အစီအစဉ်ကို ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်က ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်မနည်းတူ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး သို့မဟုတ် လွတ်လပ်ရေးကို လိုလားကြောင်း တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဖဆပလဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်[[အောင်ဆန်း|အောင်ဆန်]]း မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ ရောက်ရှိလာပြီး ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင် ဦးဆောင်၍ မြန်မာပြည်မနှင့် လက်တွဲကာ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေး ရယူလိုကြောင်း တိုင်ပင်ခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် မျိုးချစ်စိတ်ပြင်းထန်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ [[ပင်လုံစာချုပ်]] လက်မှတ်ရေးထိုးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော ရှေ့တန်းပြည်နယ်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ ဘုရင်ခံ ဆာဟူးဘတ်ရန့်စ်၏ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်မှ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ရှမ်းပြည်နယ် [[ပင်လုံမြို့]]၌ ကျင်းပသော ဒုတိယပင်လုံညီလာခံသို့ ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များကို ဦးဆောင်ကာ တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံတွင် ရှမ်းစော်ဘွားများ၊ ရှမ်းလူထုကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာ၌ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို တင်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့သည်။ အဆိုပြုချက်တွင်- * တောင်တန်းဒေသအားလုံး မြန်မာပြည်မနှင့်အတူတကွ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေးယူရန်၊ * ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ပြည်နယ်များ ဖွဲ့စည်းရန်၊ * ထို့နောက် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရန် ဟူသော အချက်သုံးချက် ပါဝင်သည်။ ဤအဆိုပြုချက်ကို ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ကိုယ်စားလှယ်များအားလုံး တညီတညွတ်တည်း သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပြီး မြန်မာခေါင်းဆောင်များဖြစ်သော ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့် ပြန်လည်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် သဘောတူညီချက်ရရှိကာ ပင်လုံစာချုပ်ကို အောင်မြင်စွာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပင်လုံစာချုပ် ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ခုမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပင်လုံစာချုပ်အရ ၎င်းအား ၁၉၄၇ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ဘုရင်ခံ၏ ဒုတိယအတိုင်ပင်ခံဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဖွဲ့စည်းသော တောင်တန်းဒေသ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ လိုအင်ဆန္ဒစုံစမ်းရေး ကော်မရှင်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအဖြစ် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်အလိုက် သမ္မတတင်မြှောက်ရာတွင် သမ္မတကြီးအဖြစ် လျာထားခြင်းခံခဲ့ရသော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ == လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် == ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီး ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ရာ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းရာထူးတွင် ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စု လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာမီ [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့|ကရင်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (KNDO) ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့ရာ တစ်ပြည်လုံး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က 'ရန်ကုန်အစိုးရ' ဟု ခေါ်ဆိုခံရသည့်ကာလတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် လွတ်လပ်ရေးနှင့် ပြည်ထောင်စုကို ကာကွယ်ရန် ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် [[ဦးနု]]က ၎င်းအား "ပြည်ထောင်စုကြီး ချောက်ထဲကျရန် လက်နှစ်လုံးလောက်အလိုမှာ ဆမားကြီး ဝင်ကယ်လို့ ဒီနေ့အထိ ပြည်ထောင်စုကြီး တည်တံ့နိုင်ခဲ့တယ်။ သူ့ကို ငါတို့ ကျေးဇူးမမေ့သင့်ဘူး" ဟု ချီးကျူးပြောဆိုခဲ့သည်။ ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေစဉ်အတွင်း နိုင်ငံနှင့်လူမျိုး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် စက်မှုလက်မှုနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရောက်ရှိရန် စီမံကိန်းအမျိုးမျိုးကို ရေးဆွဲ၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရသို့ တင်ပြတိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ စီမံကိန်း အောင်မြင်ရေးအတွက် '[[ပြည်သူ့ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် တိုးတက် ကြီးပွားရေးအဖွဲ့|ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့]]' ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဖဆပလအစိုးရလက်ထက် ၁၉၅၄ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၅၅ ခုနှစ်တို့တွင် လူမှုဝန်ထမ်းနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် တာဝန်များ မယူဘဲ ခေတ္တအနားယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မြစ်ကြီးနားအနောက်မဲဆန္ဒနယ်မှ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် (၁၉၄၈)|ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရသည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်၌ [[ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရ]]ကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရာ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပြန်လည်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရပြီး ၎င်းရာထူး၌ ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပြည်ထောင်စု တော်လှန်ရေး အစိုးရလက်ထက် ၁၉၆၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် [[တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်များ|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး]]အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလအထိ သီဟိုဠ် (ယခု [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]) ဆိုင်ရာ မြန်မာနိုင်ငံ သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလ ၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာပြီး ကျန်းမာရေးမကောင်းသဖြင့် အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျန်းမာရေးအခြေအနေ ပိုမိုဆိုးဝါးလာသဖြင့် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ ကုသခဲ့သည်။ ဆမား ဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် [[နှလုံးရောဂါ]]ကြောင့် [[ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီး]]တွင် တက်ရောက် ကုသခဲ့ရာမှ အသက် ၅၇ နှစ် အရောက် ၁၉၇၁ ခု၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက် နံနက် ၅ နာရီ ၃၅ မိနစ်အချိန် တနင်္လာနေ့တွင် ရန်ကုန် ဆေးရုံကြီး၌ပင် ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်သွားရှာသည်။ ထို့နောက် ဆမာဒူးဝါ ဆင်းဝါးနောင်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို အောက်တိုဘာ ( ၁၉ ) ရက်နေ့တွင် လေယာဉ်ဖြင့် မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ သယ်ဆောင်၍ မြစ်ကြီးနားမြို့၊ အေရာရပ်ရှိ ဆမာဒူးဝါ၏ နေအိမ်အတွင်း မဏ္ဍပ်တွင် ( ၄ ) ရက်ထားသည်။ ယင်းနောက် အောက်တိုဘာလ ( ၂၂ ) ရက်နေ့တွင် ဆမာကြီး၏ နေအိမ်ခြံအတွင်း၌ ယာယီပြုလုပ်ထားသော ဂူအတွင်း၌ ရုပ်ကလာပ်ကို (၃) နှစ်ထားပြီးနောက် ၎င်း၏ ဇာတိချက်ကြွေ အနောက်ဆမားဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့လေသည်။ <ref>ရွှေဥဩရဲ့ ‘တချိန်က ထင်ရှားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ’ စာအုပ် ၂ဝဝ၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် စပယ်ဦး စာပေ(တတိယ အကြိမ်)</ref> == ကိုယ်ပိုင်ဘဝ == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်တွင် ပထမဇနီး ကချင်အမျိုးသမီးနှင့် သားသမီး ၂ ဦးရှိပြီး ဒုတိယဇနီး မြန်မာအမျိုးသမီး ဒေါ်အုန်းရီနှင့် သားသမီး ၆ ဦး ရရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> #အိုးဝေဂျာနယ် ( ၁၅-၁၁-၇၁ ) ။ စာ -၂၀ ၊ ၂၁ ။ လူထုဦးလှ၏ အကြံပြုချက်အရ ဗိုလ်ထွန်းလှ (တက္ကသိုလ် နေဝင်း) ကို ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက ဆမာဒူးဝါထံ စေလွှတ်ဆွေးနွေးခဲ့။ [[Category:တိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:ကချင်လူမျိုးများ]] shht9ba0fqqeuzehsdi0a4rd56ufe9z 880250 880248 2025-07-05T08:31:51Z Salai Rungtoi 22844 /* သံအမတ်ကြီးဘဝနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း */ 880250 wikitext text/x-wiki [[File:samaduwa.gif|thumb|ဆမားဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်]] '''ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်''' (၁၉၁၅-၁၉၇၁) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား နိုင်ငံရေးသမားနှင့် [[ကချင်လူမျိုး]]ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်ကို ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၆ ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆုတ် ၃ ရက်) တနင်္လာနေ့တွင် [[မြစ်ကြီးနားခရိုင်]]၊ [[ဆမာရွာ၊ လဂျောင်|ဆမားရွာ]]၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဖခင်မှာ ဆမားဒူဝါး ဂွမ်းဆိုင်းလီ ဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဆမားဒူဂျွန်မိရွမ်ထု ဖြစ်သည်။ မွေးချင်းသုံးဦးအနက် ဒုတိယမြောက်သား ဖြစ်သည်။ အစ်ကိုကြီး ဦးဇော်လုံး (ခေါ်) ဦးမောင်မောင်မြင့် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ညီမထွေး ဂျာရင်သည် [[မြစ်ကြီးနားမြို့|မြစ်ကြီးနား]]တွင် နေထိုင်သည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်၏ မြန်မာအမည်မှာ ဦးကျော်ဦး ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ငယ်စဉ်က မိုးကောင်းမြို့ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းဂန်များကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု == ၁၉၂၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ်ရှိသေးသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဆမားနယ်၏ ထောင်ချုပ်ဒူဝါအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့ဝါဒကို ဆန့်ကျင်သော လုပ်ရပ်များကြောင့် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် မြန်မာ၊ ရှမ်း၊ ကချင် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သော ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့ (ပ၊ယ၊က၊ဖ) ကို ဖွဲ့စည်းကာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု စတင်ခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့များက ကချင်တောင်တန်းဒေသတွင် တိုင်းရင်းသားများကို သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး ကချင်အမျိုးသားများ ဗြိတိသျှလက်အောက်ခံဘဝမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သော ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလ == [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်း ဂျပန်စစ်တပ်က မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ထားစဉ် ကချင်အမျိုးသားများကို ဂျပန်တို့၏ နှိပ်စက်မှုမှ ကာကွယ်ရန် ကာမိုင်းတွင် ဂျပန်တောင်တန်းဝန်ထောက်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးဆုံး၍ မဟာမိတ်စစ်တပ်များ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ချိန်တွင် ဗြိတိသျှအစိုးရက ၎င်းအား ဖမ်းဆီးကာ တောင်ကြီးမြို့တွင် ချုပ်နှောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဂျပန်လက်အောက်တွင် အမှုထမ်းခြင်းမှာ ကချင်အမျိုးသားများကို ကာကွယ်ရန်သာဖြစ်ပြီး ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကူညီခြင်းမဟုတ်ကြောင်း စုံစမ်းသိရှိရသဖြင့် မကြာမီ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရရှိခဲ့သည်။ == လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု == ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဗြိတိသျှအစိုးရ၏ 'ဆင်းမလားစီမံကိန်း'အရ မြန်မာပြည်မကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးပြီး ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကယား တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကို တောင်တန်းဒေသအုပ်ချုပ်ရေးအောက်တွင် ထားရှိလိုသော အစီအစဉ်ကို ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်က ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်မနည်းတူ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး သို့မဟုတ် လွတ်လပ်ရေးကို လိုလားကြောင်း တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဖဆပလဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်[[အောင်ဆန်း|အောင်ဆန်]]း မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ ရောက်ရှိလာပြီး ကချင်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင် ဦးဆောင်၍ မြန်မာပြည်မနှင့် လက်တွဲကာ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေး ရယူလိုကြောင်း တိုင်ပင်ခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် မျိုးချစ်စိတ်ပြင်းထန်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ [[ပင်လုံစာချုပ်]] လက်မှတ်ရေးထိုးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော ရှေ့တန်းပြည်နယ်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အတူ ဘုရင်ခံ ဆာဟူးဘတ်ရန့်စ်၏ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်မှ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ရှမ်းပြည်နယ် [[ပင်လုံမြို့]]၌ ကျင်းပသော ဒုတိယပင်လုံညီလာခံသို့ ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များကို ဦးဆောင်ကာ တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံတွင် ရှမ်းစော်ဘွားများ၊ ရှမ်းလူထုကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာ၌ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်အမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို တင်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့သည်။ အဆိုပြုချက်တွင်- * တောင်တန်းဒေသအားလုံး မြန်မာပြည်မနှင့်အတူတကွ တစ်ပြိုင်တည်း လွတ်လပ်ရေးယူရန်၊ * ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ပြည်နယ်များ ဖွဲ့စည်းရန်၊ * ထို့နောက် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရန် ဟူသော အချက်သုံးချက် ပါဝင်သည်။ ဤအဆိုပြုချက်ကို ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင် ကိုယ်စားလှယ်များအားလုံး တညီတညွတ်တည်း သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပြီး မြန်မာခေါင်းဆောင်များဖြစ်သော ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့် ပြန်လည်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် သဘောတူညီချက်ရရှိကာ ပင်လုံစာချုပ်ကို အောင်မြင်စွာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပင်လုံစာချုပ် ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ခုမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပင်လုံစာချုပ်အရ ၎င်းအား ၁၉၄၇ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ဘုရင်ခံ၏ ဒုတိယအတိုင်ပင်ခံဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဖွဲ့စည်းသော တောင်တန်းဒေသ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ လိုအင်ဆန္ဒစုံစမ်းရေး ကော်မရှင်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအဖြစ် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်အလိုက် သမ္မတတင်မြှောက်ရာတွင် သမ္မတကြီးအဖြစ် လျာထားခြင်းခံခဲ့ရသော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ == လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် == ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီး ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ရာ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းရာထူးတွင် ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စု လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာမီ [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့|ကရင်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (KNDO) ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့ရာ တစ်ပြည်လုံး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က 'ရန်ကုန်အစိုးရ' ဟု ခေါ်ဆိုခံရသည့်ကာလတွင် ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် လွတ်လပ်ရေးနှင့် ပြည်ထောင်စုကို ကာကွယ်ရန် ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် [[ဦးနု]]က ၎င်းအား "ပြည်ထောင်စုကြီး ချောက်ထဲကျရန် လက်နှစ်လုံးလောက်အလိုမှာ ဆမားကြီး ဝင်ကယ်လို့ ဒီနေ့အထိ ပြည်ထောင်စုကြီး တည်တံ့နိုင်ခဲ့တယ်။ သူ့ကို ငါတို့ ကျေးဇူးမမေ့သင့်ဘူး" ဟု ချီးကျူးပြောဆိုခဲ့သည်။ ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေစဉ်အတွင်း နိုင်ငံနှင့်လူမျိုး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် စက်မှုလက်မှုနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရောက်ရှိရန် စီမံကိန်းအမျိုးမျိုးကို ရေးဆွဲ၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရသို့ တင်ပြတိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ စီမံကိန်း အောင်မြင်ရေးအတွက် 'ပြည်သူ့စီးပွားရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့' ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဖဆပလအစိုးရလက်ထက် ၁၉၅၄ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၅၅ ခုနှစ်တို့တွင် လူမှုဝန်ထမ်းနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် တာဝန်များ မယူဘဲ ခေတ္တအနားယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မြစ်ကြီးနားအနောက်မဲဆန္ဒနယ်မှ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် (၁၉၄၈)|ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရသည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်၌ [[ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရ]]ကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရာ ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပြန်လည်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရပြီး ၎င်းရာထူး၌ ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် ပြည်ထောင်စု တော်လှန်ရေး အစိုးရလက်ထက် ၁၉၆၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် [[တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်များ|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး]]အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလအထိ သီဟိုဠ် (ယခု [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]) ဆိုင်ရာ မြန်မာနိုင်ငံ သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလ ၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာပြီး ကျန်းမာရေးမကောင်းသဖြင့် အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျန်းမာရေးအခြေအနေ ပိုမိုဆိုးဝါးလာသဖြင့် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ ကုသခဲ့သည်။ ဆမား ဒူဝါး ဆင်းဝါးနောင်သည် [[နှလုံးရောဂါ]]ကြောင့် [[ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီး]]တွင် တက်ရောက် ကုသခဲ့ရာမှ အသက် ၅၇ နှစ် အရောက် [[၁၉၇၁]] ခု၊ အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက် နံနက် ၅ နာရီ ၃၅ မိနစ်အချိန် တနင်္လာနေ့တွင် ရန်ကုန် ဆေးရုံကြီး၌ပင် ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်သွားရှာသည်။ ထို့နောက် ဆမာဒူးဝါ ဆင်းဝါးနောင်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို အောက်တိုဘာ ( ၁၉ ) ရက်နေ့တွင် လေယာဉ်ဖြင့် မြစ်ကြီးနားမြို့သို့ သယ်ဆောင်၍ မြစ်ကြီးနားမြို့၊ အေရာရပ်ရှိ ဆမာဒူးဝါ၏ နေအိမ်အတွင်း မဏ္ဍပ်တွင် ( ၄ ) ရက်ထားသည်။ ယင်းနောက် အောက်တိုဘာလ ( ၂၂ ) ရက်နေ့တွင် ဆမာကြီး၏ နေအိမ်ခြံအတွင်း၌ ယာယီပြုလုပ်ထားသော ဂူအတွင်း၌ ရုပ်ကလာပ်ကို (၃) နှစ်ထားပြီးနောက် ၎င်း၏ ဇာတိချက်ကြွေ အနောက်ဆမားဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့လေသည်။ <ref>ရွှေဥဩရဲ့ ‘တချိန်က ထင်ရှားခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ’ စာအုပ် ၂ဝဝ၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် စပယ်ဦး စာပေ(တတိယ အကြိမ်)</ref> == ကိုယ်ပိုင်ဘဝ == ဆမားဒူးဝါး ဆင်းဝါးနောင်တွင် ပထမဇနီး ကချင်အမျိုးသမီးနှင့် သားသမီး ၂ ဦးရှိပြီး ဒုတိယဇနီး မြန်မာအမျိုးသမီး ဒေါ်အုန်းရီနှင့် သားသမီး ၆ ဦး ရရှိခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> #အိုးဝေဂျာနယ် ( ၁၅-၁၁-၇၁ ) ။ စာ -၂၀ ၊ ၂၁ ။ လူထုဦးလှ၏ အကြံပြုချက်အရ ဗိုလ်ထွန်းလှ (တက္ကသိုလ် နေဝင်း) ကို ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက ဆမာဒူးဝါထံ စေလွှတ်ဆွေးနွေးခဲ့။ [[Category:တိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:ကချင်လူမျိုးများ]] npp36it2dop6dmvagnmd11ce4bijpcy 0 12240 880085 818513 2025-07-04T15:14:03Z 210.14.98.67 880085 wikitext text/x-wiki '''hsuဆူးအက်တူးမြောင်း'''သည် [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]တွင် တည်ရှိပြီး [[မြေထဲပင်လယ်]]နှင့် [[ပင်လယ်နီ]]ကို ဆက်စပ်ပေးသည့် တူးမြောင်းဖြစ်သည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ၁၈၆၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ဖွင့်လှစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီးနောက် [[ဥရောပ]]နှင့် [[အာရှ]]တိုက်အကြား ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးတွင် [[အာဖရိက]]တိုက်ကို ကွေ့ဝိုက်သွားရန် မလိုတော့ပေ။ ဖောက်လုပ်စ ကနဦးတွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် ၁၆၄ ကီလိုမီတာ (၁၀၂ မိုင်) ရှည်လျားပြီး ၈ မီတာ (၂၆ ပေ) နက်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တိုးချဲ့ဖောက်လုပ်ခဲ့သောကြောင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်မူ ၁၉၃.၃၀ ကိလိုမီတာ (၁၂၀.၁၁ မိုင်) ရှည်လျားပြီး၊ ၂၄ မီတာ (၇၉ ပေ) နက်ကာ ၂၀၅ မီတာ (၆၇၃ ပေ) ကျယ်သည်။ == ဆူးအက်တူးမြောင်း == ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ပို့ဆက်မြို့နှင့် ပင်လယ်နီ ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ဆူးအက်မြို့ကို ဆက် သွယ်ထားသည်။ အာရှတိုက်နှင့် အာဖရိကတိုက်ကြီး နှစ်တိုက် ကို ဆက်စပ်လျက်ရှိသော [[ဆူးအက်ကျွန်းဆက်]]ကိုဖြတ်၍ ဖေါက်လုပ် သော တူးမြောင်းဖြစ်၍ ပင်လယ်ကူး သင်္ဘောများသည် ဥရောပ တိုက်မှ အရှေ့ဘက်သို့ သွားလိုသည့်အခါ အာဖရိကတိုက်ကို လှည့်ပတ်၍ မသွားရတော့ဘဲ၊ မြေထဲပင်လယ်မှ ပင်လယ်နီသို့ ဖြတ်သန်းကာ [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]]သို့ တိုက်ရိုက်ရောက်ရှိနိုင်ကြ လေသည်။ ပမာအားဖြင့် အာဖရိကတိုက်ကို ကွေ့၍သွားရသည့် အခါက [[လန်ဒန်မြို့]]မှ [[ဘုံဘိုင်မြို့]]သို့ မိုင်ပေါင်း ၁၁ဝဝဝ ကျော် သွားရ၏။ သို့သော် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ဖြတ်လာရခြင်းအား ဖြင့် မိုင်ပေါင်း ၆ဝဝဝ ကျော်မျှသာသွားရသည်။ ထို့ကြောင့် မိုင် ၅ဝဝဝ ခန့်မျှ ခရီးပို၍နီးလာလေသည်၊ ရှေးအခါကတည်းက တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် ကြံစည် စိတ်ကူးခဲ့ကြ၏။ သို့ရာတွင် ၁၈၅၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်မှ ဖာဒီနန် မားရီး ဒလက်ဆက်ဆိုသူ ပြင်သစ်လူမျိုး အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သည် အီဂျစ်နိုင်ငံဘုရင်ခံချုပ် ဆာအိပါးရှားထံမှ တူးမြောင်း ဖောက်လုပ်ရန် အခွင့်ကိုရရှိခဲ့လေသည်။ ( လက်ဆက်၊ ဖာဒီနန်ဒါ။) ထို့ကြောင့် ၁၈၅၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ ၁ဝ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးအောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ ၁၈၆၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ လ ၁ ရက်နေ့တွင် တူးမြောင်းကို အခမ်းအနားဖြင့် ဖွင့်လှစ်ပြီး နောက်၊ နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ သင်္ဘော ၆၈ စင်းတို့သည် ဆူးအက် တူးမြောင်းကို ပထမ ဆုံးဖြတ်ကူးခဲ့လေသည်။ ရှေ့ဆုံးမှသင်္ဘော တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘုရင်မ ယူဇေးနီးနှင့် အင်ဂျင်နီယာ လက်ဆက်တို့ကိုယ်တိုင် စီးနင်းလိုက်ပါခဲ့၏။ ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် အလျား ၁ဝ၁ မိုင်၊ အကျယ် ၁၉၇ ပေခန့်ရှိသည်။ တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရာ၌ ကုန်ကျ စရိတ်ငွေမှာ ပေါင် ၁၇ဝဝဝဝဝဝ ခန့်ဖြစ်သည်။ သင်္ဘောများ သည် တူးမြောင်းတစ်ဖက်မှ အခြား တစ်ဖက်သို့ရောက်အောင် အချိန် ၁၁ နာရီခွဲနီးပါးမျှ ခုတ်မောင်းရသည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို မူလ စတင်ဖောက်လုပ်စဉ်အခါက အီဂျစ်နှင့် ပြင်သစ်အစိုးရတို့က ငွေပင်ငွေရင်း စိုက်ထုတ်ခဲ့ သည်။ ထို့နောက် ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန် ဒစ်ဇရေလီလက်ထက်က အီဂျစ်ပိုင်အစုများကို ဗြိတိသျှတို့က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဆူးအက်တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က စီမံအုပ်ချုပ်လျက်ရှိ သည်။ တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ပြင်သစ် ၁၆ ဦး၊ ဗြိတိသျှ ၉ ဦး၊ အီဂျစ် ၅ ဦး၊ အမေရိကန် ၁ ဦး၊ ဒပ်ချ ၁ ဦးတို့ပါဝင်ကြသည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်း ကုမ္ပဏီ၏ အစုရှယ်ရာ ၈ဝဝဝဝဝ အနက် အစုရှယ်ရာပေါင်း ၃၅၃၅ဝ၄ အထိ တိုးတက်ဝယ်ယူ၍၊ တူးမြောင်းအုပ်ချုပ် ထိန်းသိမ်းမှုအခွင့်အရေး ကိုလည်း တိုးတက်ရယူခဲ့လေသည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းမဖေါက်လုပ်မီက [[မြန်မာနိုင်ငံ]]မှဆန်ကို နိုင်ငံခြားသို့တင်ပို့ရောင်းချရေး လုပ်ငန်းမှာ ပြောပလောက် အောင် မရှိခဲ့ချေ။ သို့ရာတွင် တူးမြောင်းဖေါက်လုပ်ပြီးသည့် နောက်တွင် အရှေ့နှင့် အနောက် ဆက်သွယ်ရေးမှာ ပိုမို၍ လွယ်ကူလာသည့်အလျောက် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့ ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းသည် များစွာတိုးတက်ခဲ့လေသည်။ မြန်မာ့ဆန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် မျက်နှာပန်းပွင့်လာလျက် မြန်မာတောင်သူ လယ်သမားတို့သည်လည်း စီးပွားဖြစ်ထွန်းလာ လေသည်။ ၁၈၈၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[တူရကီနိုင်ငံ]] ကွန်စတန်တီနိုပယ်မြို့၌ ချုပ်ဆိုခဲ့သော သဘောတူစာချုပ် အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိနိုင်ငံအားလုံးသည် တူးမြောင်းကို လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကုမ္ပဏီက တူး မြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးကို အီဂျစ်အစိုးရသို့ပြန်လည် ပေးအပ်ရမည် ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အီဂျစ်အမျိုးသား နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားထကြွ လာမှုကြောင့် ဆူးအက်ဒေသရှိ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို လပေါင်း ၂ဝ အတွင်းပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူစာချုပ် တစ်ရပ်ကို ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ ကြသည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီးဖြစ်လေသည်။ ၁၉၅၂ခုနှစ်တွင် ဖာရော့ဘုရင်အား နန်းချ၍ အီဂျစ်ကို သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ်ကြေညာခဲ့ပြီးနောက်၊ များမကြာမီ ကာနယ် နက်ဆာသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]] သည်၎င်း၊ ဗြိတိသျှနိုင်ငံသည်၎င်း အီဂျစ်နိုင်ငံ ဆူးအက်ဝန်ဆည်ရိုး တူးဖော်နိုင်ရေးအတွက် ငွေချေးမည်ဟူသော ကတိကို ပြုခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် အီဂျစ် နိုင်ငံ၏စီပွားရေးမှာ မခိုင်မြဲဟု အကြောင်းပြကာ ငွေချေးမည် ဟူသောကတိကို ရုပ်သိမ်းလေသည်။ ဤအချက်ကို တုံ့ပြန်သော အားဖြင့် သမ္မတနက်ဆာသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက် နေ့ညတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ အယ်လက်ဇန္ဒြီးယားမြို့၌ ကျင်းပ သော လူထုအစည်းအဝေးကြီးတွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို အီဂျစ်အစိုးရက ပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့လေသည်။ ထိုကဲ့သို့ရုတ်တရက် ကြေညာလိုက်သည် တွင် ကမ္ဘာအရပ်အရပ်၌ လှုပ်ရှားလာလေသည်။ အထူးသဖြင့် ထိုတူးမြောင်းနှင့်တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်သော နိုင်ငံတို့တွင် များစွာ လှုပ်ရှားလာလေတော့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော်၊ ဆူးအက် တူးမြောင်းသည် အနောက်နိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံများအဖို့ စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအရ အလွန်အရေး ကြီးသောကြောင့်ပင်ဖြစ်လေသည်။ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး တွင်လည်း‌‌ကောင်း ၊ကိုလိုနီနယ်ပယ်များ ထားရှိအုပ်စိုးခဲ့ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် များစွာတွင်ကျယ်၍ ခရီးရောက်ခဲ့ပေ သည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကိစ္စ၌ ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့က ကန့်ကွက်ထားချက်မှာ မအောင် မြင်ခဲ့ချေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:ဆူးအက် တူးမြောင်း]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံရှိ တူးမြောင်းများ]] [[Category:ပင်လယ်နီ]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး]] 97hv36ubpdianlmntvran8hikr8kv6g 880086 880085 2025-07-04T15:15:11Z MathXplore 109688 Reverted edits by [[Special:Contribs/210.14.98.67|210.14.98.67]] ([[User talk:210.14.98.67|talk]]) to last version by Nandaaung45: unexplained content removal 818513 wikitext text/x-wiki {{Infobox canal |name = Suez Canal |image = SuezCanal-EO.JPG |image_size = 280px |image_caption = |former_names = |modern_name = |original_owner = Suez Canal Company (''Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez'') |engineer = |other_engineer = |date_act = |date_began = {{Start date|df=yes|1859|09|25}} |date_use = |date_completed = {{End date|df=yes|1869|11|17}} |date_extended = |date_closed = |creator = |date_restored = |len = |len_in = |original_boat_length = |original_boat_length_in = |len_note = |beam_m = 77.5 |original_beam = |original_beam_in = |beam_note = |start_point = Port Said |original_start = |start_note = |end_point = Port Tewfik, Suez |original_end = |end_note = |branch = |branch_of = |connects_to = |locks = None |original_num_locks = |lock_note = | length_km =193.3 | original_length_km = |elev = |elev_note = |status = |navigation_authority = Suez Canal Authority |min_boat_draft={{cvt|20.1|m}} |min_boat_air_draft={{cvt|68|m}} }} '''ဆူးအက်တူးမြောင်း'''သည် [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]တွင် တည်ရှိပြီး [[မြေထဲပင်လယ်]]နှင့် [[ပင်လယ်နီ]]ကို ဆက်စပ်ပေးသည့် တူးမြောင်းဖြစ်သည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ၁၈၆၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ဖွင့်လှစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီးနောက် [[ဥရောပ]]နှင့် [[အာရှ]]တိုက်အကြား ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးတွင် [[အာဖရိက]]တိုက်ကို ကွေ့ဝိုက်သွားရန် မလိုတော့ပေ။ ဖောက်လုပ်စ ကနဦးတွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် ၁၆၄ ကီလိုမီတာ (၁၀၂ မိုင်) ရှည်လျားပြီး ၈ မီတာ (၂၆ ပေ) နက်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တိုးချဲ့ဖောက်လုပ်ခဲ့သောကြောင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်မူ ၁၉၃.၃၀ ကိလိုမီတာ (၁၂၀.၁၁ မိုင်) ရှည်လျားပြီး၊ ၂၄ မီတာ (၇၉ ပေ) နက်ကာ ၂၀၅ မီတာ (၆၇၃ ပေ) ကျယ်သည်။ == ဆူးအက်တူးမြောင်း == ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ပို့ဆက်မြို့နှင့် ပင်လယ်နီ ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ဆူးအက်မြို့ကို ဆက် သွယ်ထားသည်။ အာရှတိုက်နှင့် အာဖရိကတိုက်ကြီး နှစ်တိုက် ကို ဆက်စပ်လျက်ရှိသော [[ဆူးအက်ကျွန်းဆက်]]ကိုဖြတ်၍ ဖေါက်လုပ် သော တူးမြောင်းဖြစ်၍ ပင်လယ်ကူး သင်္ဘောများသည် ဥရောပ တိုက်မှ အရှေ့ဘက်သို့ သွားလိုသည့်အခါ အာဖရိကတိုက်ကို လှည့်ပတ်၍ မသွားရတော့ဘဲ၊ မြေထဲပင်လယ်မှ ပင်လယ်နီသို့ ဖြတ်သန်းကာ [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]]သို့ တိုက်ရိုက်ရောက်ရှိနိုင်ကြ လေသည်။ ပမာအားဖြင့် အာဖရိကတိုက်ကို ကွေ့၍သွားရသည့် အခါက [[လန်ဒန်မြို့]]မှ [[ဘုံဘိုင်မြို့]]သို့ မိုင်ပေါင်း ၁၁ဝဝဝ ကျော် သွားရ၏။ သို့သော် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ဖြတ်လာရခြင်းအား ဖြင့် မိုင်ပေါင်း ၆ဝဝဝ ကျော်မျှသာသွားရသည်။ ထို့ကြောင့် မိုင် ၅ဝဝဝ ခန့်မျှ ခရီးပို၍နီးလာလေသည်၊ ရှေးအခါကတည်းက တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် ကြံစည် စိတ်ကူးခဲ့ကြ၏။ သို့ရာတွင် ၁၈၅၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်မှ ဖာဒီနန် မားရီး ဒလက်ဆက်ဆိုသူ ပြင်သစ်လူမျိုး အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သည် အီဂျစ်နိုင်ငံဘုရင်ခံချုပ် ဆာအိပါးရှားထံမှ တူးမြောင်း ဖောက်လုပ်ရန် အခွင့်ကိုရရှိခဲ့လေသည်။ ( လက်ဆက်၊ ဖာဒီနန်ဒါ။) ထို့ကြောင့် ၁၈၅၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ ၁ဝ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးအောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ ၁၈၆၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ လ ၁ ရက်နေ့တွင် တူးမြောင်းကို အခမ်းအနားဖြင့် ဖွင့်လှစ်ပြီး နောက်၊ နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ သင်္ဘော ၆၈ စင်းတို့သည် ဆူးအက် တူးမြောင်းကို ပထမ ဆုံးဖြတ်ကူးခဲ့လေသည်။ ရှေ့ဆုံးမှသင်္ဘော တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘုရင်မ ယူဇေးနီးနှင့် အင်ဂျင်နီယာ လက်ဆက်တို့ကိုယ်တိုင် စီးနင်းလိုက်ပါခဲ့၏။ ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် အလျား ၁ဝ၁ မိုင်၊ အကျယ် ၁၉၇ ပေခန့်ရှိသည်။ တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရာ၌ ကုန်ကျ စရိတ်ငွေမှာ ပေါင် ၁၇ဝဝဝဝဝဝ ခန့်ဖြစ်သည်။ သင်္ဘောများ သည် တူးမြောင်းတစ်ဖက်မှ အခြား တစ်ဖက်သို့ရောက်အောင် အချိန် ၁၁ နာရီခွဲနီးပါးမျှ ခုတ်မောင်းရသည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို မူလ စတင်ဖောက်လုပ်စဉ်အခါက အီဂျစ်နှင့် ပြင်သစ်အစိုးရတို့က ငွေပင်ငွေရင်း စိုက်ထုတ်ခဲ့ သည်။ ထို့နောက် ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန် ဒစ်ဇရေလီလက်ထက်က အီဂျစ်ပိုင်အစုများကို ဗြိတိသျှတို့က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဆူးအက်တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က စီမံအုပ်ချုပ်လျက်ရှိ သည်။ တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ပြင်သစ် ၁၆ ဦး၊ ဗြိတိသျှ ၉ ဦး၊ အီဂျစ် ၅ ဦး၊ အမေရိကန် ၁ ဦး၊ ဒပ်ချ ၁ ဦးတို့ပါဝင်ကြသည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်း ကုမ္ပဏီ၏ အစုရှယ်ရာ ၈ဝဝဝဝဝ အနက် အစုရှယ်ရာပေါင်း ၃၅၃၅ဝ၄ အထိ တိုးတက်ဝယ်ယူ၍၊ တူးမြောင်းအုပ်ချုပ် ထိန်းသိမ်းမှုအခွင့်အရေး ကိုလည်း တိုးတက်ရယူခဲ့လေသည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းမဖေါက်လုပ်မီက [[မြန်မာနိုင်ငံ]]မှဆန်ကို နိုင်ငံခြားသို့တင်ပို့ရောင်းချရေး လုပ်ငန်းမှာ ပြောပလောက် အောင် မရှိခဲ့ချေ။ သို့ရာတွင် တူးမြောင်းဖေါက်လုပ်ပြီးသည့် နောက်တွင် အရှေ့နှင့် အနောက် ဆက်သွယ်ရေးမှာ ပိုမို၍ လွယ်ကူလာသည့်အလျောက် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့ ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းသည် များစွာတိုးတက်ခဲ့လေသည်။ မြန်မာ့ဆန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် မျက်နှာပန်းပွင့်လာလျက် မြန်မာတောင်သူ လယ်သမားတို့သည်လည်း စီးပွားဖြစ်ထွန်းလာ လေသည်။ ၁၈၈၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[တူရကီနိုင်ငံ]] ကွန်စတန်တီနိုပယ်မြို့၌ ချုပ်ဆိုခဲ့သော သဘောတူစာချုပ် အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိနိုင်ငံအားလုံးသည် တူးမြောင်းကို လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကုမ္ပဏီက တူး မြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးကို အီဂျစ်အစိုးရသို့ပြန်လည် ပေးအပ်ရမည် ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အီဂျစ်အမျိုးသား နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားထကြွ လာမှုကြောင့် ဆူးအက်ဒေသရှိ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို လပေါင်း ၂ဝ အတွင်းပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူစာချုပ် တစ်ရပ်ကို ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ ကြသည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီးဖြစ်လေသည်။ ၁၉၅၂ခုနှစ်တွင် ဖာရော့ဘုရင်အား နန်းချ၍ အီဂျစ်ကို သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ်ကြေညာခဲ့ပြီးနောက်၊ များမကြာမီ ကာနယ် နက်ဆာသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]] သည်၎င်း၊ ဗြိတိသျှနိုင်ငံသည်၎င်း အီဂျစ်နိုင်ငံ ဆူးအက်ဝန်ဆည်ရိုး တူးဖော်နိုင်ရေးအတွက် ငွေချေးမည်ဟူသော ကတိကို ပြုခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် အီဂျစ် နိုင်ငံ၏စီပွားရေးမှာ မခိုင်မြဲဟု အကြောင်းပြကာ ငွေချေးမည် ဟူသောကတိကို ရုပ်သိမ်းလေသည်။ ဤအချက်ကို တုံ့ပြန်သော အားဖြင့် သမ္မတနက်ဆာသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက် နေ့ညတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ အယ်လက်ဇန္ဒြီးယားမြို့၌ ကျင်းပ သော လူထုအစည်းအဝေးကြီးတွင် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို အီဂျစ်အစိုးရက ပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့လေသည်။ ထိုကဲ့သို့ရုတ်တရက် ကြေညာလိုက်သည် တွင် ကမ္ဘာအရပ်အရပ်၌ လှုပ်ရှားလာလေသည်။ အထူးသဖြင့် ထိုတူးမြောင်းနှင့်တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်သော နိုင်ငံတို့တွင် များစွာ လှုပ်ရှားလာလေတော့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော်၊ ဆူးအက် တူးမြောင်းသည် အနောက်နိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံများအဖို့ စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအရ အလွန်အရေး ကြီးသောကြောင့်ပင်ဖြစ်လေသည်။ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး တွင်လည်း‌‌ကောင်း ၊ကိုလိုနီနယ်ပယ်များ ထားရှိအုပ်စိုးခဲ့ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် များစွာတွင်ကျယ်၍ ခရီးရောက်ခဲ့ပေ သည်။ ဆူးအက်တူးမြောင်းကိစ္စ၌ ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့က ကန့်ကွက်ထားချက်မှာ မအောင် မြင်ခဲ့ချေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:ဆူးအက် တူးမြောင်း]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံရှိ တူးမြောင်းများ]] [[Category:ပင်လယ်နီ]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး]] czbmsviya07zh6jp1sdap10q49o3z1q 880090 880086 2025-07-04T15:52:05Z Salai Rungtoi 22844 /* ဆူးအက်တူးမြောင်း */ 880090 wikitext text/x-wiki {{Infobox canal |name = Suez Canal |image = SuezCanal-EO.JPG |image_size = 280px |image_caption = |former_names = |modern_name = |original_owner = Suez Canal Company (''Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez'') |engineer = |other_engineer = |date_act = |date_began = {{Start date|df=yes|1859|09|25}} |date_use = |date_completed = {{End date|df=yes|1869|11|17}} |date_extended = |date_closed = |creator = |date_restored = |len = |len_in = |original_boat_length = |original_boat_length_in = |len_note = |beam_m = 77.5 |original_beam = |original_beam_in = |beam_note = |start_point = Port Said |original_start = |start_note = |end_point = Port Tewfik, Suez |original_end = |end_note = |branch = |branch_of = |connects_to = |locks = None |original_num_locks = |lock_note = | length_km =193.3 | original_length_km = |elev = |elev_note = |status = |navigation_authority = Suez Canal Authority |min_boat_draft={{cvt|20.1|m}} |min_boat_air_draft={{cvt|68|m}} }} '''ဆူးအက်တူးမြောင်း''' (အင်္ဂလိပ်: Suez Canal) သည် [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]တွင် တည်ရှိပြီး [[မြေထဲပင်လယ်]]နှင့် [[ပင်လယ်နီ]]ကို ဆက်စပ်ပေးသော အရေးပါသည့် [[ရေကြောင်းသွားလာခြင်း|ရေကြောင်း]]လမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းတူးမြောင်းကို [[၁၈၆၉]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ဖွင့်လှစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီးနောက် [[ဥရောပ]]နှင့် [[အာရှ|အာရှတိုက်]]အကြား ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးတွင် အာဖရိကတိုက်ကို ကွေ့ဝိုက်သွားရန် မလိုအပ်တော့ပေ။ == တည်နေရာနှင့် အတိုင်းအတာ == ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ပို့ဆက်မြို့နှင့် ပင်လယ်နီကမ်းခြေပေါ်ရှိ ဆူးအက်မြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းသည် အာရှတိုက်နှင့် အာဖရိကတိုက်ကြီးနှစ်တိုက်ကို ဆက်စပ်လျက်ရှိသော ဆူးအက်ကျွန်းဆက်ကို ဖြတ်၍ ဖောက်လုပ်ထားသည်။ * ဖောက်လုပ်စ ကနဦး: ၁၆၄ ကီလိုမီတာ (၁၀၂ မိုင်) ရှည်လျားပြီး ၈ မီတာ (၂၆ ပေ) နက်သည်။ * ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် တိုးချဲ့ပြီးစီးမှု: ၁၉၃.၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၂၀.၁၁ မိုင်) ရှည်လျားပြီး၊ ၂၄ မီတာ (၇၉ ပေ) နက်ကာ ၂၀၅ မီတာ (၆၇၃ ပေ) ကျယ်သည်။ ဤတူးမြောင်းကြောင့် [[လန်ဒန်မြို့]]မှ [[မွမ်ဘိုင်းမြို့|ဘုံဘိုင်မြို့]]သို့ သွားရာတွင် မိုင်ပေါင်း ၁၁,၀၀၀ ကျော်မှ ၆,၀၀၀ ကျော်သို့ လျော့ကျသွားပြီး မိုင် ၅,၀၀၀ ခန့် ခရီးပိုနီးလာသည်။ သင်္ဘောများသည် တူးမြောင်းတစ်ဖက်မှ အခြားတစ်ဖက်သို့ရောက်ရန် ၁၁ နာရီခွဲနီးပါး ခုတ်မောင်းရသည်။ == သမိုင်းကြောင်းနှင့် ဖောက်လုပ်ခြင်း == ဆူးအက်တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် စိတ်ကူးသည် ရှေးအခါကတည်းက ရှိခဲ့သော်လည်း ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်လူမျိုး အင်ဂျင်နီယာ ဖာဒီနန် မားရီး ဒလက်ဆက်သည် အီဂျစ်နိုင်ငံဘုရင်ခံချုပ် ဆာအိပါးရှားထံမှ တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် ခွင့်ပြုချက် ရရှိခဲ့သည်။ * စတင်ဖောက်လုပ်ခြင်း: ၁၈၅၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့ပြီး ၁၀ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးခဲ့သည်။ * ဖွင့်လှစ်ခြင်း: ၁၈၆၉ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် အခမ်းအနားဖြင့် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ သင်္ဘော ၆၈ စင်းတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ပထမဆုံးဖြတ်ကူးခဲ့သည်။ ရှေ့ဆုံးသင်္ဘောတွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘုရင်မ ယူဇေးနီးနှင့် အင်ဂျင်နီယာ လက်ဆက်တို့ကိုယ်တိုင် စီးနင်းလိုက်ပါခဲ့သည်။ * ကုန်ကျစရိတ်: တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရာ၌ ပေါင် ၁၇,၀၀၀,၀၀၀ ခန့် ကုန်ကျခဲ့သည်။ == အုပ်ချုပ်မှုနှင့်ပိုင်ဆိုင်မှု == ဆူးအက်တူးမြောင်းကို စတင်ဖောက်လုပ်စဉ်က အီဂျစ်နှင့် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]အစိုးရတို့က ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့သည်။ * ဗြိတိသျှတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှု: နောက်ပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန် ဒစ်ဇရေလီလက်ထက်၌ အီဂျစ်ပိုင်အစုများကို [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ|ဗြိတိသျှ]]တို့က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်းကုမ္ပဏီ၏ အစုရှယ်ယာ ၈၀၀,၀၀၀ အနက် ၃၅၃,၅၀၄ အထိ တိုးတက်ဝယ်ယူခဲ့ပြီး တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ထိန်းသိမ်းမှု အခွင့်အရေးကိုလည်း တိုးတက်ရယူခဲ့သည်။ * လက်ရှိအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ယခင်): တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ပြင်သစ် ၁၆ ဦး၊ ဗြိတိသျှ ၉ ဦး၊ အီဂျစ် ၅ ဦး၊ အမေရိကန် ၁ ဦးနှင့် ဒပ်ချ် ၁ ဦးတို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၈၈၈ ခုနှစ် သဘောတူစာချုပ်: ၁၈၈၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[တူရကီနိုင်ငံ]]၊ [[အစ်စတန်ဘူလ်မြို့|ကွန်စတန်တီနိုပယ်မြို့]]၌ ချုပ်ဆိုခဲ့သော သဘောတူစာချုပ်အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးသည် တူးမြောင်းကို လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းခွင့်ရှိသည်။ == မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် သက်ရောက်မှု == ဆူးအက်တူးမြောင်း မဖောက်လုပ်မီက မြန်မာနိုင်ငံမှ [[ဆန်]]တင်ပို့ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းမှာ မပြောပလောက်ခဲ့ပေ။ သို့သော် တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ပြီးနောက် အရှေ့နှင့်အနောက် ဆက်သွယ်ရေး ပိုမိုလွယ်ကူလာသည့်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့ရောင်းချမှုသည် များစွာတိုးတက်ခဲ့သည်။ မြန်မာ့ဆန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် မျက်နှာပန်းပွင့်လာပြီး မြန်မာတောင်သူ လယ်သမားတို့လည်း စီးပွားဖြစ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ == ပြည်သူပိုင်သိမ်းခြင်း == ၁၉၅၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဆူးအက်ဒေသရှိ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို လပေါင်း ၂၀ အတွင်း ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူစာချုပ်တစ်ရပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် ဖာရော့ဘုရင်အား နန်းချ၍ [[အီဂျစ်နိုင်ငံ|အီဂျစ်]]ကို သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီးနောက် ကာနယ် နက်ဆာသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိသျှနိုင်ငံတို့သည် အီဂျစ်နိုင်ငံ ဆူးအက်ဝန်ဆည်ရိုး တူးဖော်နိုင်ရေးအတွက် ငွေချေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သော်လည်း အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မခိုင်မြဲဟု အကြောင်းပြကာ ကတိကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ဤအချက်ကို တုံ့ပြန်သောအားဖြင့် သမ္မတနက်ဆာသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့ညတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ၊ [[အယ်လက်ဇန္ဒြီးယားမြို့]]၌ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို အီဂျစ်အစိုးရက ပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ဤကြေညာချက်ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် လှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအရ အရေးကြီးသော ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့တွင် များစွာ လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ သို့သော် ဆူးအက်တူးမြောင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ကန့်ကွက်ချက်မှာ မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:ဆူးအက် တူးမြောင်း]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံရှိ တူးမြောင်းများ]] [[Category:ပင်လယ်နီ]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး]] 4fcsesnjr5dp6bcvdshj5iwyleimv5u 880091 880090 2025-07-04T15:52:32Z Salai Rungtoi 22844 880091 wikitext text/x-wiki {{Infobox canal |name = ဆူးအက်တူးမြောင် <br> Suez Canal |image = SuezCanal-EO.JPG |image_size = 280px |image_caption = |former_names = |modern_name = |original_owner = Suez Canal Company (''Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez'') |engineer = |other_engineer = |date_act = |date_began = {{Start date|df=yes|1859|09|25}} |date_use = |date_completed = {{End date|df=yes|1869|11|17}} |date_extended = |date_closed = |creator = |date_restored = |len = |len_in = |original_boat_length = |original_boat_length_in = |len_note = |beam_m = 77.5 |original_beam = |original_beam_in = |beam_note = |start_point = Port Said |original_start = |start_note = |end_point = Port Tewfik, Suez |original_end = |end_note = |branch = |branch_of = |connects_to = |locks = None |original_num_locks = |lock_note = | length_km =193.3 | original_length_km = |elev = |elev_note = |status = |navigation_authority = Suez Canal Authority |min_boat_draft={{cvt|20.1|m}} |min_boat_air_draft={{cvt|68|m}} }} '''ဆူးအက်တူးမြောင်း''' (အင်္ဂလိပ်: Suez Canal) သည် [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]တွင် တည်ရှိပြီး [[မြေထဲပင်လယ်]]နှင့် [[ပင်လယ်နီ]]ကို ဆက်စပ်ပေးသော အရေးပါသည့် [[ရေကြောင်းသွားလာခြင်း|ရေကြောင်း]]လမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းတူးမြောင်းကို [[၁၈၆၉]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ဖွင့်လှစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီးနောက် [[ဥရောပ]]နှင့် [[အာရှ|အာရှတိုက်]]အကြား ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးတွင် အာဖရိကတိုက်ကို ကွေ့ဝိုက်သွားရန် မလိုအပ်တော့ပေ။ == တည်နေရာနှင့် အတိုင်းအတာ == ဆူးအက်တူးမြောင်းသည် မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေပေါ်ရှိ ပို့ဆက်မြို့နှင့် ပင်လယ်နီကမ်းခြေပေါ်ရှိ ဆူးအက်မြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းသည် အာရှတိုက်နှင့် အာဖရိကတိုက်ကြီးနှစ်တိုက်ကို ဆက်စပ်လျက်ရှိသော ဆူးအက်ကျွန်းဆက်ကို ဖြတ်၍ ဖောက်လုပ်ထားသည်။ * ဖောက်လုပ်စ ကနဦး: ၁၆၄ ကီလိုမီတာ (၁၀၂ မိုင်) ရှည်လျားပြီး ၈ မီတာ (၂၆ ပေ) နက်သည်။ * ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် တိုးချဲ့ပြီးစီးမှု: ၁၉၃.၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၂၀.၁၁ မိုင်) ရှည်လျားပြီး၊ ၂၄ မီတာ (၇၉ ပေ) နက်ကာ ၂၀၅ မီတာ (၆၇၃ ပေ) ကျယ်သည်။ ဤတူးမြောင်းကြောင့် [[လန်ဒန်မြို့]]မှ [[မွမ်ဘိုင်းမြို့|ဘုံဘိုင်မြို့]]သို့ သွားရာတွင် မိုင်ပေါင်း ၁၁,၀၀၀ ကျော်မှ ၆,၀၀၀ ကျော်သို့ လျော့ကျသွားပြီး မိုင် ၅,၀၀၀ ခန့် ခရီးပိုနီးလာသည်။ သင်္ဘောများသည် တူးမြောင်းတစ်ဖက်မှ အခြားတစ်ဖက်သို့ရောက်ရန် ၁၁ နာရီခွဲနီးပါး ခုတ်မောင်းရသည်။ == သမိုင်းကြောင်းနှင့် ဖောက်လုပ်ခြင်း == ဆူးအက်တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် စိတ်ကူးသည် ရှေးအခါကတည်းက ရှိခဲ့သော်လည်း ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်လူမျိုး အင်ဂျင်နီယာ ဖာဒီနန် မားရီး ဒလက်ဆက်သည် အီဂျစ်နိုင်ငံဘုရင်ခံချုပ် ဆာအိပါးရှားထံမှ တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရန် ခွင့်ပြုချက် ရရှိခဲ့သည်။ * စတင်ဖောက်လုပ်ခြင်း: ၁၈၅၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့ပြီး ၁၀ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးခဲ့သည်။ * ဖွင့်လှစ်ခြင်း: ၁၈၆၉ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် အခမ်းအနားဖြင့် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ သင်္ဘော ၆၈ စင်းတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်းကို ပထမဆုံးဖြတ်ကူးခဲ့သည်။ ရှေ့ဆုံးသင်္ဘောတွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘုရင်မ ယူဇေးနီးနှင့် အင်ဂျင်နီယာ လက်ဆက်တို့ကိုယ်တိုင် စီးနင်းလိုက်ပါခဲ့သည်။ * ကုန်ကျစရိတ်: တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ရာ၌ ပေါင် ၁၇,၀၀၀,၀၀၀ ခန့် ကုန်ကျခဲ့သည်။ == အုပ်ချုပ်မှုနှင့်ပိုင်ဆိုင်မှု == ဆူးအက်တူးမြောင်းကို စတင်ဖောက်လုပ်စဉ်က အီဂျစ်နှင့် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]အစိုးရတို့က ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့သည်။ * ဗြိတိသျှတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှု: နောက်ပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန် ဒစ်ဇရေလီလက်ထက်၌ အီဂျစ်ပိုင်အစုများကို [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ|ဗြိတိသျှ]]တို့က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဆူးအက်တူးမြောင်းကုမ္ပဏီ၏ အစုရှယ်ယာ ၈၀၀,၀၀၀ အနက် ၃၅၃,၅၀၄ အထိ တိုးတက်ဝယ်ယူခဲ့ပြီး တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ထိန်းသိမ်းမှု အခွင့်အရေးကိုလည်း တိုးတက်ရယူခဲ့သည်။ * လက်ရှိအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ယခင်): တူးမြောင်းအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ပြင်သစ် ၁၆ ဦး၊ ဗြိတိသျှ ၉ ဦး၊ အီဂျစ် ၅ ဦး၊ အမေရိကန် ၁ ဦးနှင့် ဒပ်ချ် ၁ ဦးတို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၈၈၈ ခုနှစ် သဘောတူစာချုပ်: ၁၈၈၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[တူရကီနိုင်ငံ]]၊ [[အစ်စတန်ဘူလ်မြို့|ကွန်စတန်တီနိုပယ်မြို့]]၌ ချုပ်ဆိုခဲ့သော သဘောတူစာချုပ်အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးသည် တူးမြောင်းကို လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းခွင့်ရှိသည်။ == မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် သက်ရောက်မှု == ဆူးအက်တူးမြောင်း မဖောက်လုပ်မီက မြန်မာနိုင်ငံမှ [[ဆန်]]တင်ပို့ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းမှာ မပြောပလောက်ခဲ့ပေ။ သို့သော် တူးမြောင်းဖောက်လုပ်ပြီးနောက် အရှေ့နှင့်အနောက် ဆက်သွယ်ရေး ပိုမိုလွယ်ကူလာသည့်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဆန်တင်ပို့ရောင်းချမှုသည် များစွာတိုးတက်ခဲ့သည်။ မြန်မာ့ဆန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် မျက်နှာပန်းပွင့်လာပြီး မြန်မာတောင်သူ လယ်သမားတို့လည်း စီးပွားဖြစ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ == ပြည်သူပိုင်သိမ်းခြင်း == ၁၉၅၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဆူးအက်ဒေသရှိ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို လပေါင်း ၂၀ အတွင်း ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူစာချုပ်တစ်ရပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဗြိတိသျှစစ်တပ်အားလုံးကို ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် ဖာရော့ဘုရင်အား နန်းချ၍ [[အီဂျစ်နိုင်ငံ|အီဂျစ်]]ကို သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီးနောက် ကာနယ် နက်ဆာသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိသျှနိုင်ငံတို့သည် အီဂျစ်နိုင်ငံ ဆူးအက်ဝန်ဆည်ရိုး တူးဖော်နိုင်ရေးအတွက် ငွေချေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သော်လည်း အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မခိုင်မြဲဟု အကြောင်းပြကာ ကတိကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ဤအချက်ကို တုံ့ပြန်သောအားဖြင့် သမ္မတနက်ဆာသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့ညတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ၊ [[အယ်လက်ဇန္ဒြီးယားမြို့]]၌ ဆူးအက်တူးမြောင်းကို အီဂျစ်အစိုးရက ပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ဤကြေညာချက်ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် လှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအရ အရေးကြီးသော ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့တွင် များစွာ လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ သို့သော် ဆူးအက်တူးမြောင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ကန့်ကွက်ချက်မှာ မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:ဆူးအက် တူးမြောင်း]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံရှိ တူးမြောင်းများ]] [[Category:ပင်လယ်နီ]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] [[Category:အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး]] s484s9fmabncm92x49k3bfl9fe35mbn 0 12655 880203 879200 2025-07-05T06:20:16Z 202.157.190.220 880203 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = စကော့တလန်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = | ပုံ_အလံ = Flag of Scotland.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Royal Standard of Scotland.svg | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = | နိုင်ငံတော်သီချင်း = မရှိ | ပုံ_နေရာ = Europe location SCO2.png | မြို့တော် = [[အက်ဒင်ဗာရာမြို့]] | အကြီးဆုံးမြို့ = [[ဂလက်စဂိုမြို့]] | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | ဧရိယာ = ၇၈,၇၇၂ | ဧရိယာအဆင့် = | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၁.၉ | အမြင့်ဆုံးနေရာ = | အရှေဆုံးမြစ် = | အကြီးဆုံးအင်း = | ကမ်ရိုးတန်း = | စံတော်ချိန်ဇုန် = ဂရင်းနစ် +၀ | ရုံးသုံးဘာသာများ = | လူဦးရေ = ၅,၀၆၂,၀၁၁ | လူဦးရေအဆင့် = | လူဦးရေအထူ = ၆၅.၉ | လူဦးရေအထူအဆင့် = | လူမျိုးများ = | ဘာသာတရားများ = | ပွဲများ = | အမျိုးအစား = | ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = ဘုရင် | ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = တတိယမြောက် ချားလ်စ် ဘုရင် III | ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = ပထမဝန်ကြီး | ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = အဲလက်စ် စယ်လ်မွန် | ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = | ထူထောင်ရေး_အမည်(၂) = | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၂) = | ထူထောင်ရေး_အမည်(၃) = | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၃) = | ထူထောင်ရေး_အမည်(၄) = | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၄) = | ထူထောင်ရေး_အမည်(၅) = | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၅) = | GDP_PPP = ၁၉၄ ဘီလီယံ | GDP_PPP_အဆင့် = | GDP_PPP_per_capita = အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၉,၆၈၀ | GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = | HDI = | HDI_အဆင့် = | ဗဟိုဘဏ် = | ငွေ = စတာလင်ပေါင် | အထိမ်းအမှတ်များ = | ISO 3166-1 = | cctld = .uk | calling_code = +၄၄ }} '''စကော့တလန်နိုင်ငံ'''သည် [[ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်း]] ၏ တစိတ်တဒေသ ဖြစ်သော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဂရိတ်ဗြိတိန်ကျွန်း၏ မြောက်ဘက် ၃ ပုံ ၁ ပုံကို နေရာယူထားပြီ: တောင်ဘက်တွင် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ပင်လယ်၊ မြောက်ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်တွင် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် မြောက်ရေလက်ကြားနှင့် အိုင်းရစ်ပင်လယ်တို့ ရှိကြသည်။ ကုန်းမကြီ: အပြင် စကော့တလန်တွင် ကျွန်းငယ်ပေါင်း ၇၉၀ ရှိပြီ: မြောက်ဘက်ကျွန်းစုများနှင့် ဟာဘရိုက်ကျွန်းများ တို့လည်း ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံ၏ မြို့တော်နှင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံးမြို့ ဖြစ်သော အီဒင်ဘပ်ခ်မြို့သည် ဥရောပ၏ အကြီ:ဆုံးသော ငွေကြေးဌာန တစ်ခု ဖြစ်သည်။ အီဒင်ဘပ်ခ် သည် ၁၈ ရာစု အတွင်းက စကော့ခ် တို့အား စီးပွားရေး၊ ပညာရေးနှင့် စက်မှုလုပ် ငန်း တိုးတက်မှု တို့ ဖြစ်ပေါ်တွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ စကော့တလန်ရှိ အကြီးဆုံး မြို့ဖြစ်သော ဂလက်စဂိုမြို့သည် တစ်ချိန်က ကမ္ဘာပေါ်တွင် အထွန်းကားဆုံး စက်မှု မြို့တော် ဖြစ်ပြီး ယခုတိုင်အောင် မဟာဂလက်စဂို မြို့ပြ ဒေသတွင် တည်ရှိနေသေးသည်။ စကော့တလန်၏ ရေပိုင်နက်မှာ မြောက်အတ္တလန္တိတ်နှင့် မြောက်ပင်လယ်၏ အစိတ်အပိုင်းများ ပါဝင်ပြီ: ဥရောပ သမဂ္ဂရှိ ရေနံ အများဆုံး ထွက်ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းကြောင့် တတိယ အကြီးဆုံး မြို့ဖြစ်သော အဘာဒင်းန် မြို့အား ဥရောပ၏ ရေနံမြို့တော်အဖြစ် အမည်တွင်စေခဲ့လေသည်။ စကော့တလန် ကင်းဒမ်းသည် ၁၇၀၇ ခုနှစ်အထိ လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံ တစ်ခုအဖြစ်တည်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၆၀၃ ခုနှစ် စကော့တလန်ရှိ ဂျိမ်း ၄ ဘုရင် စိုးစံစဉ် အချိန်ကတည်းက အင်္ဂလန် နှင့် အိုင်ယာလန် ကင်းဒမ်းနှင့်အတူ ပြည်ထောင်စု အဖြစ် တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ၁၇၀၇ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်တွင် အင်္ဂလန်နှင့် နိုင်ငံရေး အရ ပေါင်းစဉ်းခဲ့ပြီး ဂရိတ်ဗြိတိန် ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထိုပေါင်းစည်းမှုမှာ ၁၇၀၆ ခုနှစ်တွင် သဘောတူခဲ့သော ပေါင်းစည်းမှု ဥပဒေနှင့် နှစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ပါလီမန်များမှ တညီတညွတ်တည်း သဘောတူညီခဲ့သော ပေါင်းစည်းရေး ဥပဒေများကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ စကော့တလန်တွင်မူ အကြီးအကျယ် ကန့်ကွက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ စကော့တလန်၏ တရားဥပဒေစနစ်မှာမူ အင်္ဂလန်၊ ဝေလနယ်နှင့် မြောက်အိုင်ယာလန်တို့မှ တသီးတခြား ရှိနေခဲ့သည်။ စကော့တလန်ပြည်။ ။ စကော့တလန် ပြည်သည် ဗြိတိသျှကျွန်းစု၏ မြောက်ပိုင်း ဒေသတွင် တည်ရှိသည်။ ရှေးအခါက ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်းဖြင့် တသီးတခြား လွတ်လပ်သောနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ၁၇ဝ၇ ခုနှစ်၏နောက်ပိုင်းတွင်မူ ဗြိတိန် နိုင်ငံတွင် အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ပင်လယ်ဖြင့်၎င်း၊ အနောက် နှင့် မြောက်ဘက်တွင် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာဖြင့်၎င်း၊ ဝန်းရံ လျက်ရှိသော စကော့တလန်ပြည်မှာ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် အလွန် အကွေ့အကောက် များ၍ ကျွန်းစုအများ ပါဝင်သည်။ အနောက်ဘက်တွင် ဟက်ဗရိဒီး ကျွန်းစုရှိ၍ မြောက်ဘက်တွင် အော့ကနီနှင့် ရှက်တလန်ကျွန်းစုများ ရှိသည်။ စကော့တလန် ပြည်၏ အကျယ်အဝန်းမှာ စတုရန်းမိုင် ၃ဝ၄၁ဝ ရှိ၏။ ၁၉၅၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၅ဝ၉၅၉၆၉ ယောက်ရှိသည်။ စကော့တလန်ပြည်၌ သာယာကြည်နူးဖွယ် ကောင်းသော အင်းအိုင်အများအပြားကို တွေ့နိုင်၍ လော့လို မန်မှာ အကြီးဆုံးအိုင် ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့ အင်းအိုင်များ၊ လွင်ပြင်များ၊ တောင်ကုန်းများဖြင့် သာယာလှသော စကော့ တလန်ပြည်မှာ ပထဝီဝင် သဘောအားဖြင့် မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းဒေသ၊ အလယ်ပိုင်းမြေနိမ့်ဒေသနှင့် တောင်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားလျက် ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တောင်ကုန်းဒေသည် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ပင်လယ် ပြင်မှ ပေ ၁၅ဝဝ မြင့်၍ တောင်ထူထပ်ပြီးလျှင် သီးနှံ မစိုက် ပျိုးနိုင်ချေ။ တောင်ကြားများ၌ နွားမွေးမြူရေးအတွက် စားကျက် များ၊ အမဲလိုက်စခန်းများနှင့် ရေအားလျှပ်စစ်အတွက် ရေစီး သန်သော မြစ်များရှိသည်။ ဤဒေသ၌ ဗြိတိသျှ ကျွန်းစု၏ အမြင့်ဆုံးတောင် ဖြစ်သော ဂရမ်ပီယန် တောင်တန်း ပါဝင်၍ အင်းအိုင်များဖြင့် သာယာသော ရှုမျှော်ခင်းများရှိသည်။ စာရေး ဆရာကြီး ဆာဝေါ်လတာစကော့သည် ယင်း ရှုမျှော်ခင်းများ အကြောင်းကို ကဗျာများ စပ်ဆိုရေးသားခဲ့လေသည်။ အလယ် ပိုင်း မြေနိမ့်ဒေသသည် အသင့်အတင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သဖြင့် ဂျုံ၊ မြင်း၊ စားဂျုံ၊ မုယောစပါး နှင့် အခြားသီးနှံများ စိုက်ပျိုး၍ နွားနို့ လုပ်ငန်းကိုလည်း လုပ်ကိုင်သည်။ ကျောက်မီးသွေး၊ သံနှင့် ရေနံလုပ်ငန်းများကို ဤဒေသ၌ တွေ့နိုင်၏။ တောင် ဘက်ကုန်းမြင့်ဒေသ၌ မြေဩဇာမကောင်းလှသော်လည်း သီးနှံ အမျိုးမျိုးကို စိုက်ပျိုးကြသည်။ နွား၊ မြင်း၊ သိုးများ မွေးမြူ ရောင်းချခြင်းမှာ အဓိကလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ စကော့တလန်ပြည်သည် ကမ္ဘာ့ မြောက်ပိုင်း၌ ကျရောက် လျက် ရှိသော်လည်း ပင်လယ်ရေက ဝန်းရံလျက်ရှိသည့်ပြင် ပင်လယ်ရေပူချောင်းမှ တိုက်ခိုက်သောလေကြောင့် ရာသီဥတုမှာ မပြင်းထန်လှချေ။ အနောက်ဘက် တောင်တန်းများ၌ တနှစ် လျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန် လက်မ ၁ဝဝ မှ ၁၅ဝ အထိ ရရှိ၍ အရှေ့ဘက်တွင်မူ မိုးရေချိန် ၂၅ လက်မမှ လက်မ ၆ဝ အထိ သာ ရရှိသဖြင့် ပို၍ ခြောက်သွေ့လေသည်။ ဂလပ်စဂိုးမြို့မှာ စကော့တလန်ပြည်တွင် အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်၍ စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများ ရှိသည်။ ယင်းမြို့ အနီးတွင် ကျောက်မီးသွေး တွင်းများနှင့် သင်္ဘောကျင်းများ ရှိသဖြင့် စကော့တလန်ပြည်၏ လူဦးရေထက်ဝက်ကျော်သည် ထိုမြို့အနီး တစ်ဝိုက်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂလပ်စဂိုးမြို့၏ အနောက် တောင်ဘက်တွင် တည်ရှိသော ပေ့ဇလီမြို့သည် အပ်ချည်ကြိုး လုပ်ငန်းကြောင့် ထင်ရှားသည်။ အဗာဒင်းမြို့၌ အဝတ်အထည် ရက်လုပ်ခြင်းနှင့်ငါးဖမ်းခြင်းလုပ်ငန်းများရှိ၍ နှမ်းဖတ် ကျောက် များကိုလည်း တူးဖော် ရောင်းချခြင်း ပြုသည်။ ဒန်ဒီမြို့တွင် သင်္ဘော တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းများ ရှိသည့်ပြင် လင်နင်ထည် အများဆုံးထွက်သည်။ ဝီစကီအရက်နှင့် ဓာတု ဗေဒဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများကိုမူ စကော့တလန်ပြည် အရပ်ရပ်၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စကော့တလန်ပြည်၏မြို့တော်မှာ အက်ဒင် ဗာရာမြို့ဖြစ်၍ ပညာဗဟုသုတဆိုင်ရာ သုတေသီလုပ်ငန်းများ ဖြင့် ထင်ရှားလေသည်။ == သမိုင်းကြောင်း == စကော့တလန်ပြည်၏ သမိုင်းကို လေ့လာပါမူ စစ်ပွဲများကို အများအပြား တွေရပေမည်။ အင်္ဂလန်ပြည်ကို တိုက်ခိုက် အောင်မြင်ခဲ့သော နော်မန်လူမျိုးများသည် စကော့တလန်ပြည် ကိုပါ တစ်ပါတည်း သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသဖြင့် တိုင်းရင်းဖွားပစ် လူမျိုးများနှင့် အကြိမ်ကြိမ် စစ်တိုက်ခဲ့သော်လည်း မအောင် မြင်ချေ။ ၅ ရာစုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ အိုင်ယာလန်မှ စကော့ လူမျိုးများသည် ယခု စကော့တလန်ပြည်(ထိုစဉ်က ကယ်လီဒိုးနီးယားဟု ခေါ်သည်။) အနောက်ဘက် ဒေသသို့ လာရောက်နေထိုင်ကြ၍ ၉ ရာစုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းဖွားပစ်လူမျိုး များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စကော့ဘုရင် ကင်းနက်မက်အယ်လပိုင်း လက်အောက်၌ စကော့တလန် ပြည်ကြီးကို တည်ထောင်ကြ သည်။ ၁၃ ရာစုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ အင်္ဂလန်ပြည့်ရှင် ပထမအက်ဒွပ်သည် စကော့တလန်ပြည်ကိုသိမ်း၍ အင်္ဂလန်နှင့် ပူးပေါင်းရန် ကြံစည် အားထုတ်သည်တွင် ဆာဝီလျံဝေါလေ့ ခေါင်းဆောင်သော စကော့တို့က အပြင်းအထန် ခုခံကြသေး သော်လည်း ၁၂၉၈ ခုနှစ်တွင် ဝေါလေ့သည် ဖမ်းဆီးကွပ်မျက် ခြင်းခံရ၍ စကော့တို့က အရေးနှိမ့်သွားခဲ့၏။ သို့သော် စကော့ မျိုးချစ်ကြီး ရောဗတ်ဗရုစက အင်္ဂလိပ်တို့အား ပြန်လည် တိုက်ခိုက်သဖြင့် အင်္ဂလန်ပြည့်ရှင် ဒုတိယအက်ဒွပ်လက်ထက် တွင် စကော့လူမျိုးများသည် လွတ်လပ်ရေး ပြန်၍ရကြသည်။ အင်္ဂလန်ပြည့်ရှင် အယ်လစ်ဇဗက်ဘုရင်မ နတ်ရွာစံလျှင် စကော့ ဘုရင် ဆဋ္ဌမ ဂျိမ်းသည် အင်္ဂလန်ပြည်၏ ပထမဂျိမ်း အဖြစ် ထီးနန်း ဆက်ခံသောကြောင့် စကော့တလန် နှင့်အင်္ဂလန်တို့မှာ ဘုရင်တစ်ဦးတည်း၏ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့လေသည်။ သို့သော် အုပ်ချုပ်ရေးမှာမူ တသီးတခြားစီပင် ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလန်၌ ဖြစ်ပွားသော ပြည်တွင်းစစ်တွင် ပထမ ချားဘုရင် ကွပ်မျက်ခြင်း ခံရပြီးနောက် စကော့တို့ ထကြွသည်တွင် အင်္ဂလိပ်တို့က စကော့တလန်ပြည်အား သိမ်းပိုက်လိုက်သည်။ သို့သော် ဒုတိယချားဘုရင် နန်းတက်သောအခါ စကော့တလန် ပြည်သည် လွတ်လပ်သော သီးခြားနိုင်ငံ ဖြစ်ပြန်လေသည်။ ၁၇ဝ၇ ခုနှစ်သို့ ကျရောက်သောအခါ၌မူ ပူးပေါင်းရေးအက် ဥပဒေအရ စကော့တလန်နှင့် အင်္ဂလန်မှာ တစ်ခုတည်းသော အစိုးရ လက်အောက်တွင် တစ်ခုတည်းသော တိုင်းပြည် အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလေသည်။ ၁၉ ရာစု နှစ်တွင် စကော့တလန်ပြည်တွင် စက်ရုံကြီးများ၊ ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးများ၊ မီးရထားလမ်းများ စသည်တို့ကို အကြီးအကျယ် လုပ်ကိုင်လာခြင်းဖြင့် လူဦးရေထူထပ်၍ စက်မှု လက်မှုထွန်းကားသောပြည် ဖြစ်လာသည်။ စက်မှု လက်မှု ထွန်းကားခြင်းကြောင့် စကော့ လူမျိုးတို့မှာ လက်တွေ့ အလုပ်တွင် စိတ်ဝင်စားသူများ ဖြစ်လာကြသည်။ == ဘာသာနှင့်စာပေ == စကော့လူမျိုးများ၏ဘာသာနှင့်စာပေ စကော့ လူမျိုးများ၏ စာပေလောကတွင် စကော့ဘာသာ၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာနှင့် ရှေးဟောင်းဂေးလစ်ဘာသာဟူ၍ ဘာသာ အမျိုးမျိုး ပါဝင်လျက် ရှိသောကြောင့် စကော့စာပေဟူရာ၌ များစွာအဓိပ္ပာယ်ကျယ်ဝန်း၍ အမျိုးမျိုးယူဆနိုင်သည်။ ဂေးလစ် ဘာသာမှာ စကော့ လူမျိုးထဲ၌ပင် နားလည်သူ အလွန်နည်း သဖြင့် မထင်ရှားလှချေ။ တိုင်းရင်းသား စကော့ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော စာပေသာလျှင် ထင်ရှားသည်။ စကော့လူမျိုးများမှာ ရှေးနှစ်ပေါင်း များစွာကပင် ပြင်သစ် တို့နှင့် မဟာမိတ် ဖြစ်ခဲ့ကြသဖြင့် စကော့ဝေါဟာရအများပင် ပြင်သစ်မှ ဆင်းသက်လာကြောင်း တွေ့ရသည်။ ယခုအခါ အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရ၊ ပြင်သစ်ဝေါဟာရများနှင့် အဓိပ္ပာယ်တူ၍ စာလုံးပေါင်းနှင့် အသံထွက်ပုံ ကွဲပြားသော စကော့ဝါဟာရ အများအပြားကို တွေ့နိုင်သည်။ သို့ရာတွင် လုံးဝ တစ်သီး တစ်ခြား ဖြစ်သော စကော့ဝေါဟာရများလည်း ရှိပေသေးသည်။ စကော့တို့၏ ရှေးအကျဆုံးစာပေမှာ ၁၃ ရာစုနှစ်ကရေးသားခဲ့ သော တေးသီချင်းများဖြစ်၍ ယင်းခေတ်၏ ပထမဦးဆုံး ထင်ရှားလာသော ကဗျာဆရာမှာ တောမတ် ဆိုသူဖြစ်၏။ စကော့ခေါင်းဆောင်ကြီး ဘရုစ၏အတ္ထုပ္ပတ္တိကို ကဗျာလင်္ကာ စီကုံးရေးသားခဲ့သော ဂျွန်ဗားဗားသည် ၁၄ ရာစုနှင့်က ထင်ရှား သော ကဗျာဆရာဖြစ်သည်။ ၁၅ ရာစုနှစ်ကား အင်္ဂလိပ် ကဗျာ ဆရာကြီး ချော်စာ၏ အရေးအသားမျိုးကိုလိုက်၍ ရေးကြသော ခေတ် ဖြစ်၍ စကော့ကဗျာ ဆရာကြီး ဝီလျံဒန်ဗာသည် ထိုခေတ်၏ ကဗျာဆရာ အကျော်အမော်ပင် ဖြစ်၏။ ယင်း ခေတ်ကုန်ခါနီးတွင် ကဗျာဆရာ ဂယ်ဗင်ဒေါက်ဂလပ်သည် 'အီးနီးယစ်'ကဗျာကို စကော့ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့၏။ ၁၅ ရာစုနှစ်၏ နောက်ပိုင်းခေတ်များတွင်မူ ကဗျာလင်္ကာ ဖွဲ့နွဲ့မှု နည်းပါးသွား၍ စကားပြေနှင့် တေးသီချင်းများ ရေးစပ်မှု ခေတ်စားလာသည်။ 'ဂျိမ်းဟော့'၊ 'လေဒီနိန်း'၊ 'အယ်လန်ကန္နင် ဂမ်'စသော ကဗျာဆရာများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း စကားပြေ ဆရာ ဂျွန်နော့၏ 'ခရစ်ယာန် သာသနာအရေးပုံ သမိုင်း'ကဲ့သို့ သော စကားပြေများနှင့် သီချင်းရေးဆရာဖာဂဆန်နှင့် ရောဗတ် ဗန်းတို့၏ သီချင်းများက ခေတ်စား နေသောကြောင့် တိမ်မြုပ် လျက် ရှိရသည်။ ယခုခေတ်၌ပင် ချားမာရေး၊ ဂျွန်ဗပ်ခန်၊ ဗိုင်အိုလက်ဂျေးကပ် စသော စကော့စာရေးဆရာ အများအပြား ပင် စကော့ဘာသာဖြင့် စာပေရေးသား လျက်ရှိကြ၏။ စကော့စာရေးဆရာများမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် စာပေရေး သားမှု၌လည်း ပြောင်မြောက် ကြလေသည်။ ယထာဘူတ ပညာရှင် ဒေးဗစ်ဟယွမ်း၊ ဘောဂဗေဒပညာရှင် အဒမ်စမစ်၊ စကားပြောဆရာ ဗော့ဇဝဲ၊ ဝတ္ထုရေးဆရာ စမောလက်နှင့် ကဗျာဆရာ ဂျိမ်းသွန်မဆင်တို့ကား ၁၈ ရာစုခေတ်က အင်္ဂလိပ် စာပေနယ်အတွင်း ထင်ရှားလာသော စကော့ စာရေးဆရာများ ဖြစ်ကြသည်။ ၁၉ ရာစုနှစ်၌ ကျော်ကြားလာသော စာရေးဆရာ နှစ်ဦးမှာ ဆာဝေါ်လတာစကော့နှင့် ရောဗတ် လူဝီစတီဗင်ဆန် တို့ ဖြစ်ကြ၏။ ဆာဝေါ်လတာစကော့၏ ကဗျာများနှင့် စတီ ဗင်ဆန်၏ ပုံဝတ္ထုများမှာ ယနေ့တိုင် လူကြိုက်များလျက် ရှိကြ သေးသည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်များမှ တစ်ပါး အခြား အသင့်အတင့် ကျော်ကြားသော စကော့စာရေးဆရာများမှာ ဂျွန်ဂေါ့၊ တောမတ် ကာလိုင်း၊ ဆာဂျိမ်းဗယ်ရီ၊ နေအိုမီမစ်ချီဆန်စသော ပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကြပေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၃)</ref> == အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး == == ဥပဒေ == == ပထဝီနှင့် သဘာဝသမိုင်း == == စီးပွားရေးနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံ == == ကိုးကား == <references/> [[Category:စကော့တလန်နိုင်ငံ]] [[Category:ဥရောပတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]] [[Category:ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]] [[Category:အနောက်ဥရောပ]] [[Category:မြောက်ဥရောပ]] ojc7tzwcuwxr0bsu4wu2db243w6yzd7 0 13975 880270 858990 2025-07-05T10:20:33Z Salai Rungtoi 22844 880270 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|honorific_prefix=|name=သိန်းစိန်|office=အဋ္ဌမမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]|native_name=|native_name_lang=|image=HE Thein Sein, President of the Republic of the Union of Myanmar (9292476975) (cropped).jpg|caption=၂၀၁၃ ခုနှစ်က ဦးသိန်းစိန်|predecessor=[[သန်းရွှေ]] <br>{{small|[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ|နအဖအစိုးရ]] ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်}}|successor=[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]]|vicepresident=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]] <br />[[စိုင်းမောက်ခမ်း]]<br />[[ဉာဏ်ထွန်း]]|office2=[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]] <br> အတွင်းရေးမှူး-၁|predecessor2=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|office3=[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]] <br> အတွင်းရေးမှူး-၂|predecessor3=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|party=[[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] (2010–2016)|leader1=[[သန်းရွှေ]]|office1=မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[ဝန်ကြီးချုပ်]]|predecessor1=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|successor1=[[မင်းအောင်လှိုင်]] (2021) <br/>{{small|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်}}|successor2=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]]|successor3=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]]|birth_date={{birth date and age|1945|4|20|df=y}}|birth_place=ကျုံကူးကျေးရွာ၊ ငပုတောမြို့နယ်၊ ဧရာဝတီတိုင်း|death_date=|death_place=|spouse=[[ခင်ခင်ဝင်း၊ ဒေါ်| ခင်ခင်ဝင်း]]|children=၃ ဦး|alma_mater=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]|allegiance={{flag|Myanmar}}|branch={{army|Myanmar}}|serviceyears=၁၉၆၈-၂၀၁၀|rank=[[File:Tatmadaw_General_Insignia_01.png|15px]] [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]]|term_start=၃၀ မတ် ၂၀၁၁|term_end=၃၀ မတ် ၂၀၁၆|term_start1=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇|term_end1=၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၀ <br/>{{small|ယာယီ: ဧပြီ ၂၀၀၇ - ၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇}}|term_start2=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၄|term_end2=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇|term_start3=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၀၃|term_end3=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၄|office4=[[ဇမ္ဗူသီရိမြို့နယ်]] မဲဆန္ဒနယ် ကိုယ်စားပြု <br> [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]ကိုယ်စားလှယ်|term_start4=၃၁ မတ် ၂၀၁၁|term_end4=၃၀ မတ် ၂၀၁၁|predecessor4=မဲဆန္ဒနယ် ဖွဲ့စည်း|successor4=[[စန္ဒာမင်း]]|majority4=65,620 (91.2%)|honorific prefix=[[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဦး|signature=Prez TheinSein Sign.jpg}}'''ဦးသိန်းစိန်''' (၁၉၄၅ မွေး) သည် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ စာရင်း|အဋ္ဌမမြောက်]]၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အသက်ဝင်ပြီးနောက် ပထမမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ဖြစ်သည်။ ဦးသိန်းစိန်သည် ၂ဝ၁၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခံရပြီးနောက် ဧပြီလ (၁)ရက်နေ့မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိ သမ္မတတာဝန်အား ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ နအဖအစိုးရလက်ထက်တွင် ၂ဝဝ၇-ခုနှစ် မေလတွင် ယခင်ဝန်ကြီးချုပ် [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးဝင်း|ဦးစိုးဝင်း]] ကျန်းမာရေး အခြေအနေ ကျဆင်းလာပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်များကို စတင်ထမ်းဆောင်ရပြီး အောက်တိုဘာလတွင် တရားဝင် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။<ref name="Burmese junta">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6669035.stm Burmese junta choose stand-in PM], BBC.co.uk; retrieved 20 May 2007.</ref><ref name="Burmese junta 2">[http://www.irrawaddy.org/aviewer.asp?a=7115&z=163 Burmese Junta Tips New Prime Minister] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070520214005/http://www.irrawaddy.org/aviewer.asp?a=7115&z=163 |date=20 May 2007 }}; retrieved 20 May 2007.</ref> မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[အမျိုးသားညီလာခံ]]ကျင်းပရေးကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈-ခု၊ မေလ [[နာဂစ်မုန်တိုင်း|ဆိုင်ကလုံးနာဂစ်]] ဖြစ်ပွားပြီးသည့်နောက် အမျိုးသား သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကာကွယ်ရေး ဗဟိုကော်မီတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="altsean"/> စစ်အစိုးရ၏ လမ်းစဉ် (၇)ရပ်မှ တစ်ရပ်ဖြစ်သည့် ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ရန် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး အသင်း|ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း]]ကို အမည်ပြောင်းလဲထားသည့် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] ကိုခေါင်းဆောင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလ မကုန်မီတွင် အခြားသော စစ်အရာရှိ ဝန်ကြီး ဒုဝန်ကြီး (၂၇) ဦးနှင့်အတူ အရပ်ဝတ် လဲလှယ်ပြီး ပါတီကို ထူထောင်ခွင့် လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ၂၀၁၀-ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလ (၇) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲတွင် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] ကို ကိုယ်စားပြုလျက် [[နေပြည်တော်]]၊ [[ဇမ္ဗူသီရိမြို့နယ်]] မဲဆန္ဒနယ်တွင် ပါဝင်အရွေးချယ်ခံခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် [[ပထမအကြိမ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]]က သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ == ငယ်ဘဝ == ဦးသိန်းစိန်ကို ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၂ဝ)ရက်နေ့တွင် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပုသိမ်ခရိုင်၊ [[ငပုတောမြို့နယ်]]၊ [[ကျုံကူးရွာ၊ ကျုံကူး|ကျုံကူးရွာ]]တွင် အဖ ဦးမောင်ဖြိုး (ကွယ်လွန်)၊ အမိ ဒေါ်ခင်ညွန့် (ကွယ်လွန်)တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။<ref name="keller">{{cite news|url=http://keller.blogs.nytimes.com/2012/09/30/a-conversation-with-president-u-thein-sein-of-myanmar/|title=A Conversation with President U Thein Sein of Myanmar|last=Keller|first=Bill|date=30 September 2012|work=The New York Times|accessdate=1 October 2012}}</ref> ငယ်နာမည်မှာ မောင်သိန်းစိန် ပင်ဖြစ်သည်။ မွေးချင်း (၃)ယောက်တွင် အငယ်ဆုံးသားဖြစ်သည်။ အစ်မကြီးဖြစ်သူမှာ ဒေါ်ရင်လှိုင် ဖြစ်ပြီး အကိုကြီးဖြစ်သူမှာ ဦးမြင့်ထွန်း ဖြစ်လေ၏။ ==ပညာသင်ဘဝ== ငယ်စဉ်က အခြေခံပညာကို ပုသိမ်ခရိုင် ငပုတောမြို့နယ်၊ [[ကျုံကူးရွာ၊ ကျုံကူး|ကျုံကူးရွာ]]မူလတန်းကျောင်း၊ ချောင်း၀ရွာ အလယ်တန်းကျောင်းနှင့် [[ပုသိမ်မြို့]] အမှတ်(၁)အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းတို့၌ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ အစိုးရအထက်တန်းအောင်မြင်ပြီး ပြင်ဦးလွင် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]သို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၈-ခုနှစ်တွင် စစ်တက္ကသိုလ် အပတ်စဉ် (၉) ၌ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့အထူးပြုဖြင့် အောင်မြင်၍ စစ်သင်တန်းဆင်းခဲ့ပြီး တပ်မတော်တွင် စတင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ==စစ်မှုထမ်းဘဝ== [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]မှ သင်တန်း ဆင်းပြီး ရှမ်း (၁) တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ် ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ကြီး အဆင့်သို့ တိုးမြှင့် ခန့်အပ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၇၀ခုနှစ်မှ ၁၉၇၃ ခုနှစ်အထိ ဗိုလ်ကြီး အဆင့်ဖြင့် လည်းကောင်း ၁၉၇၃ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၂ ခုနှစ်အထိ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်၊ ခမရ (၁၀၉) နှင့် ခလရ (၈၉) တို့တွင် ဗိုလ်မှူးအဆင့်ဖြင့် လည်းကောင်း တာဝန်ထမ်းဆောင် ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ် တပ်မတော်မှ တိုင်းပြည်အာဏာ ရယူပြီးနောက် တပ်ရင်းမှူး(ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး) အဆင့်ဖြင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့ ခြေလျင်တပ်ရင်း ခလရ (၈၉) တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="mpo">{{cite web|url=http://www.president-office.gov.mm/?q=administration/president|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်သမ္မတ အဂ္ဂမဟာ သရေစည်သူ၊ အဂ္ဂမဟာ သီရိသုဓမ္မ ဦးသိန်းစိန်၏ ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်း အကျဉ်း|publisher=နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး|date=၈ မေ ၂၀၁၄|accessdate=၁၇ မတ် ၂၀၁၆|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603041052/https://www.president-office.gov.mm/?q=administration%2Fpresident}}</ref> ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီး အဖြစ် ကက(ကြည်း)နှင့် စကခ(၄)၊ ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်အဖြစ် စကခ(၄)နှင့်တသခ၊ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အဖြစ် [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|တသခ]]နှင့် ကကရေး၊ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဖြစ် ကက(ကြည်း)တွင်တာဝန်ဆက်လက် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈-ခုနှစ်ဝန်းကျင်က စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကလေးမြို့]]ရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်းတွင် တပ်ရင်းမှူး တာဝန်ယူပြီးနောက် စစ်ရုံးသို့ပြောင်းရွေ့ကာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[သန်းရွှေ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|သန်းရွှေ]]၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိအဖြစ် တာဝန်ယူရသည်။ ထို့ကြောင့် ရုံးလုပ်ငန်းနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဘက်တွင် ကျွမ်းကျင်လာခဲ့သည်။ ၁၉၈၈-ခုနှစ်၊ တပ်မတော်မှ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ကက(ကြည်း)တွင် စစ်ဦးစီး (ဗိုလ်မှူးကြီး)နှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူး တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာန ချုပ်များ ဖွင့်လှစ်သည့်အခါ မှော်ဘီမြို့နယ်၊ ဖူးကြီး အခြေစိုက် စကခ(၄)တွင် စကခမှူးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူးအဖြစ် တိုးမြှင့်ခန့်ထားခြင်းခံရသည်။ တြိဂံဒေသတိုင်းအား တာဝန်ယူရစဉ် ဘိန်းဘုရင်များနှင့် တဖက်နိုင်ငံမှ ထိုင်းလူမျိုးများ ဆက်စပ်သည့် ကိစ္စအဝဝကို တာဝန်ယူ ဖြေရှင်းခဲ့ရ သည်။ နယ်စပ်ဒေသရှိ လူမျိုးစုလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အချို့ကို အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် ကြိုးစား ခဲ့ရသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်၊ ၂ဝဝ၁ ခုနှစ်တွင် စစ်ရေးချုပ်တာဝန်ကို ယူရသည်။ ထို့နောက် ၂ဝဝ၃ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အဆင့်သို့ တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခြင်းခဲရသည့်အပြင် [[နိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]]၏ အတွင်းရေးမှူး(၂) တာဝန်ကိုပါ ပေးအပ်ခြင်းခံခဲ့ရလေသည်။ ၂ဝဝ၄ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အေးချမ်း သာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး(၁) ဖြစ်လာသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အဆင့်သို့ တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခြင်းခံပြီး<ref name="mpo"/> နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးဝင်းမှာ ကျန်းမာရေး ချို့ယွင်းလာသည့်အတွက် ယင်းနှစ်၏ ဧပြီလတွင် ယာယီဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ထိုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်တွင် တရားဝင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂ဝဝ၈-ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းဒဏ်ခံ ပြည်သူများထံ သွားရောက်ခဲ့သည့် အစိုးရအရာရှိများထဲတွင် ပထမဆုံးဖြစ်သည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်း တိုက်ခတ်ပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အမျိုးသား သဘာဝဘေးကာကွယ်တားဆီးရေး ဗဟိုကော်မတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကိုလည်း ပူးတွဲထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်အဆင့် အခြား လုပ်ငန်းကိစ္စအဝ၀တွင်လည်း အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးစီးကွပ်ကဲခဲ့ရှိသည်။။ ၂ဝ၁ဝ-ခုနှစ်၊ ဧပြီလ(၂၄) ရက်နေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန်အတွက် စစ်ဖက်ရာထူး ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ပြီး ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့လေသည်။ ထို့နောက် ၂ဝ၁ဝ-ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၌ ကျင်းပသည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးသိန်းစိန် ဦးဆောင်သည့် ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက မဲအများစုဖြင့် အနိုင်ရရှိပြီးနောက် သမ္မတဖြစ်လာသည်။ == နိုင်ငံရေး == [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]ဗဟိုအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် အဖြစ် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် စတင်လှုပ်ရှားကာ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=18388|title=Tight Censorship on Reporting USDP|last=Wai Moe|date=5 May 2010|work=The Irrawaddy|accessdate=22 August 2011}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲတွင် [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အတွက် နေပြည်တော် ကောင်စီနယ်မြေ ဇဗ္ဗူသီရီ မဲဆန္ဒနယ်ကို ကိုယ်စားပြုကာ [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] မှ ဦးကျော်အေး နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရွေးကောက်ခံခဲ့ကာ မဲအရေအတွက် ၆၅,၆၂၀ (၉၁.၂%) ဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.burma2010election.com/election/peoples/constituency/673|title=People's parliament candidates in Zabuthiri constituency (Naypyitaw Union Territory)|accessdate=21 August 2011}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်နေ့တွင် ဦးသိန်းစိန်သည် [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်]]မှ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ဒုသမ္မတများ ဖြစ်ကြသော သီဟသူရ[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)|ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး]] နှင့် [[ဒေါက်တာစိုင်းမောက်ခမ်း]] တို့နှင့်အတူ မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12362745 Burma ex-Prime Minister Thein Sein named new president], BBC, 4 February 2011.</ref> == စစ်မှုထမ်းဘဝ == စစ်တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ရပြီးနောက် တပ်မတော်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ကျောင်းဆင်းပြီး ချိန်တွင် ရှမ်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း အမှတ် ၁ မှာ ဒုဗိုလ်အဖြစ် စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="altsean">{{cite web|url=http://www.altsean.org/Research/Regime%20Watch/Executive/President.php|title=President Thein Sein|work=Alternative Asean Network on Burma|accessdate=19 August 2011}}</ref> ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီးရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခြင်းခံရပြီး တြိဂံ စစ်ဒေသ တိုင်းမှူးအဖြစ် ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ တြိဂံ စစ်တိုင်းတွင် တာဝန်ယူစဉ် ဘိန်းဘုရင်များနှင့် တဖက်နိုင်ငံမှ ထိုင်းလူမျိုးများနှင့် ဆက်စပ်သည့် ကိစ္စအဝဝကို တာဝန်ယူဖြေရှင်းခဲ့ရသည်။ နယ်စပ်ဒေသတွင် လှုပ်ရှားလျက်ရှိသော လူမျိုးစု လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အချို့ကို အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အမှတ် ၂ ဒေသ မဟာဗျူဟာမှူး (အရှေ့ပိုင်း စစ်ဒေသ) အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရပြီး ၁၉၉၂ခုနှစ်တွင် General Staff Colonel အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၁၅-၁၁-၁၉၉၇တွင် နိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ အစိုးရ၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် စစ်ရေးချုပ်အဖြစ်ပါ ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ နောက်တစ်နှစ်အကြာ၌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ == ရာထူးအဆင့်ဆင့် မြင့်တက်လာခြင်း == [[File:The Prime Minister of Myanmar, General Thein Sein and the Minister of State for Commerce and Power, Shri Jairam Ramesh inaugurated the India-Myanmar Centre for Enhancement of IT Skills (IMCEITS), in Yangon.jpg|thumb|နိုင်ငံ​တော်ဝန်ကြီးချုပ်အ​နေဖြင့်​တွေ့ရ​သော ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသိန်းစိန်]] * ၁၉၈၆ ဗိုလ်မှူးကြီး * ၁၉၈၈- အရှေ့ပိုင်းတိုင်း ၏ အမှတ် ၂ စစ်ဒေသမှူး * ၁၉၉၂- General Staff Colonel * ၁၉၉၇- တြိဂံစစ်တိုင်းမှူး -ဗိုလ်မှူးချုပ် * ၂၀၀၁- စစ်ရေးချုပ် * ၂၀၀၂- ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး * ၂၀၀၃- နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ၂<ref name="altsean2">{{cite web|url=http://www.altsean.org/Research/SPDC%20Whos%20Who/SPDC/TheinSein.htm|title=THEIN SEIN profile|work=Alternative Asean Network on Burma|accessdate=22 August 2011}}</ref><ref name="mm">{{cite news|url=http://www.mmtimes.com/no390/n003.htm|title=Lt-Gen Thein Sein is new PM|date=29 October 2007|work=Myanmar Times|accessdate=22 August 2011}}</ref> * ၂၀၀၄- နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ၁<ref>{{cite news|url=http://www.mizzima.com/news/election-2010-/4837-profiles-of-vice-president-nominees.html|title=Profiles of vice president nominees|author=Tun Tun|date=3 February 2011|work=Mizzma News|accessdate=22 August 2011}}</ref> * ၂၀၀၇- နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်<ref name="mm"/> * ၂၀၀၇- ဗိုလ်ချုပ်ကြီး * ၂၀၁၀- ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့ တွင် တပ်မတော်မှ အငြိမ်းစားယူပြီး အရပ်သားဖြစ်လာ * ၂၀၁၀- ဧပြီ လ၂၈ ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ထံ ပါတီထူထောင်ခွင့်လျှောက်ထား * ၂၀၁၁-‌‌ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်တွင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက် == နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး == [[File:Thein Sein and Abhisit Vejjajiva handshake.jpg|thumb|ဦးသိန်းစိန်နှင့်ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်[[အဘီစစ် ဝိဇ္ဇာဇီဝ]]တို့ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်က ဇေယျာသီရိဗိမာန်တွင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကြစဉ်။]] ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ချစ်ကြည်ရေး ခရီးစဉ်များအဖြစ် [[တရုတ်နိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[လောနိုင်ငံ|လာအို]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ္ဘောဒီးယား]]၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]] စသည့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး၊ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.theage.com.au/news/World/Burmas-PM-visits-Vietnam/2007/11/09/1194329510113.html Burma's PM visits Vietnam], Associated Press via The Age. Retrieved 11 November 2007.</ref><ref>[http://news.xinhuanet.com/english/2007-11/09/content_7040876.htm Laos, Myanmar set to enhance relations], Xinhua; retrieved 11 November 2007.</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's prime minister visits Cambodia to garner support against sanctions |url=http://www.pr-inside.com/myanmar-s-prime-minister-visits-cambodia-r325144.htm |accessdate=28 August 2018 |archivedate=14 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121114222248/http://www.pr-inside.com/myanmar-s-prime-minister-visits-cambodia-r325144.htm }}</ref> ထို့အပြင် အာဆီယံ အစည်းအဝေးများ၊ တောင်အာရှ နိုင်ငံများ၊ တရုတ် ၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းဒဏ်သင့် ပြည်သူများထံ သွားရောက်ခဲ့သည့် အစိုးရ အရာရှိများထဲတွင် ပထမဆုံး ဖြစ်သည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်း တိုက်ခတ်ပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အမျိုးသား သဘာဝဘေး ကာကွယ်တားဆီးရေး ဗဟိုကော်မတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကိုလည်း ပူးတွဲထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="Burmese junta" /><ref name="Burmese junta 2" /> ၂၀၀၉ ခုနှစ် မတ်လအတွင်း သွားရောက်ခဲ့သော [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]] ခရီးစဉ်တွင် စင်ကာပူနိုင်ငံက သစ်ခွတစ်မျိုးကို "ဒမ်ဒရိုဗီယမ်သိန်းစိန်" ဟု အမည်ပေး ဂုဏ်ပြုခြင်းခံရသည်။<ref name="th">{{cite news |first= |last= |title=Daw Khin Khin Win, wife of Myanmar's President Thein Sein, looks at an orchid hybrid, the Dendrobium U Thein Sein - Daw Khin Khin Win, named after her during a ceremony at the Singapore Botanical |url=http://townhall.com/photos/2012/01/30/daw_khin_khin_win,_wife_of_myanmars_president_thein_sein,_looks_at_an_orchid_hybrid,_the_dendrobium_u_thein_sein_-_daw_khin_khin_win,_named_after_her_during_a_ceremony_at_the_singapore_botanical |work=Townhall.com (Reuters) |date=2012-01-30 |accessdate=2016-03-13 |archivedate=18 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318055741/http://townhall.com/photos/2012/01/30/daw_khin_khin_win,_wife_of_myanmars_president_thein_sein,_looks_at_an_orchid_hybrid,_the_dendrobium_u_thein_sein_-_daw_khin_khin_win,_named_after_her_during_a_ceremony_at_the_singapore_botanical }}</ref><ref name="inq">{{cite news|first=Pam|last=Lim|title=Singapore says it with flowers |url=http://newsinfo.inquirer.net/144281/singapore-says-it-with-flowers |work=Philippine Daily Inquirer |date=2012-02-12 |accessdate=2016-03-13}}</ref> ၂ဝ၁ဝ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း ဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် ဦးဆောင်ကာ ပါတီအသွင်ပြောင်းပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ခဲ့သည်။ ကိုယ်တိုင်လည်း ဇဗ္ဗူသီရိမြို့နယ်မှနေ၍ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးသိန်းစိန်ခေါင်းဆောင်သည့် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီမှာ အမျိုးသား လွှတ်တော်တွင် ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် ၅၉ ရာခိုင်နှုန်း အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၈- ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ သူရဲကောင်းလက်မှတ် ရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၁- ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ(၁၂) ရက်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့်ဇနီးဒေါ်ခင်ခင်ဝင်းသည် အိန္ဒိယသမ္မတ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီးထွက်ခွာခဲ့သည်။ ==ဂုဏ်ပြုချီးကျူးခံရခြင်း== * ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ သူရဲကောင်းလက်မှတ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ *၂ဝဝ၉-ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း သွားရောက်ခဲ့သော စင်္ကာပူနိုင်ငံ ခရီးစဉ်တွင် စင်္ကာပူနိုင်ငံမှ သစ်ခွတစ်မျိုးကို "ဒမ်ဒရိုဗီယမ်သိန်းစိန်"ဟု အမည်ပေး ဂုဏ်ပြုခြင်း ခံရသည်။ *၂၀၁၁-ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၄)ရက်တွင် '''[[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ|အဂ္ဂမဟာ သီရိသုဓမ္မ]]''' ဘွဲ့ရရှိသည်။ *၂၀၁၂ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၁၉)ရက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ယန်လင်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်သစ်တောတက္ကသိုလ် (Northwest Agriculture & Forest University)မှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများမှတဆင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုပပျောက်ရေးကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဒေါက်တာဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၂၃.၀၉.၁၂ ကြေးမုံသတင်းစာ |url=http://myanmar.com/newspaper/kyaymon/Sep18.pdf |accessdate=28 August 2018 |archivedate=16 October 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016020627/http://www.myanmar.com/newspaper/kyaymon/Sep18.pdf }}</ref> ==ပြည်ပခရီးများ== ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်များ အဖြစ် တရုတ်၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ သီရိလင်္ကာ၊ ထိုင်းစသည့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အာဆီယံ အစည်းအဝေးများ၊ တောင်အာရှ နိုင်ငံများ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာ အစည်းအဝေးများသို့ မြန်မာအစိုးရ ကိုယ်စားပြုအဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ==မိသားစု== ဦးသိန်းစိန်၏ ဇနီးသည်မှာ [[ခင်ခင်ဝင်း၊ ဒေါ်|ဒေါ်ခင်ခင်ဝင်း]]ဖြစ်ပြီး သမီး သုံးဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။<ref name="keller" /> ဦးသိန်းစိန်သည်၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ၃၁-နေ့တွင် စင်္ကာပူနိုင်ငံ Mt. Elizabeth ဆေးရုံ၌ ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးမှု ခံယူခဲ့သည်။ ဦးသိန်းစိန်မှာ နှလုံးရောဂါရှိပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်ကစ၍ နှလုံးခုန်စက် တပ်ဆင်ထားရသည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12358204|title=Profile: Burmese leader Thein Sein|date=4 February 2011|publisher=BBC News|accessdate=22 August 2011}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/ME04Ae01.html|title=Man in the mirror in Myanmar|last=McCoy|first=Clifford|date=4 May 2011|work=Asia Times|accessdate=22 August 2011|archivedate=10 August 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110810172055/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/ME04Ae01.html}}</ref> ==ဓာတ်ပုံများ== <gallery> File:President Thein Sein (1).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် (ယာ) ငယ်စဉ်က ဧရာဝတီသင်္ဘောပေါ်တွင် ရိုက်ကူးထားသောပုံ File:President Thein Sein (2).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်ခင်ဝင်း မင်္ဂလာပွဲတွင် ရိုက်ကူးထားသောပုံ File:President Thein Sein (3).JPG|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် (ဝဲမှယာ တတိယ) ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းဆင်းပွဲတွင်တွေ့ရစဉ် File:President Thein Sein (4).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် စစ်မှူထမ်းဘဝ </gallery> == ကိုးကား == {{Commons category|Thein Sein}} {{Reflist|2}} {{s-start}} {{s-off}} {{s-bef|before=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဦးစိုးဝင်း]]}} {{s-ttl|title=[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်]]|years=၂၀၀၇–၂၀၁၁}} {{s-aft|after=[[အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဒေါ်|​ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်]]<br>{{small|([[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]]ရာထူးဖြင့်)}}}} |- {{s-bef|before=[[သန်းရွှေ]]<br>{{nowrap|''{{small|နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်}}''}}}} {{s-ttl|title=[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]]|years=၂၀၁၁–၂၀၁၆}} {{s-aft|after=[[ဦးထင်ကျော်]]<br>{{small|ရွေးချယ်}}}} {{s-end}} {{ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ သမ္မတများ}} {{မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ]] {{lifetime|၁၉၄၅| | }} [[ကဏ္ဍ:ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] 6q8orqgdjo0l28evvztq15nlihiyuoz 880273 880270 2025-07-05T10:40:08Z Salai Rungtoi 22844 /* စစ်မှုထမ်းဘဝ */ 880273 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|honorific_prefix=|name=သိန်းစိန်|office=အဋ္ဌမမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]|native_name=|native_name_lang=|image=HE Thein Sein, President of the Republic of the Union of Myanmar (9292476975) (cropped).jpg|caption=၂၀၁၃ ခုနှစ်က ဦးသိန်းစိန်|predecessor=[[သန်းရွှေ]] <br>{{small|[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ|နအဖအစိုးရ]] ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်}}|successor=[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]]|vicepresident=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]] <br />[[စိုင်းမောက်ခမ်း]]<br />[[ဉာဏ်ထွန်း]]|office2=[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]] <br> အတွင်းရေးမှူး-၁|predecessor2=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|office3=[[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]] <br> အတွင်းရေးမှူး-၂|predecessor3=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|party=[[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] (2010–2016)|leader1=[[သန်းရွှေ]]|office1=မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[ဝန်ကြီးချုပ်]]|predecessor1=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး| စိုးဝင်း]]|successor1=[[မင်းအောင်လှိုင်]] (2021) <br/>{{small|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်}}|successor2=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]]|successor3=[[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)| တင်အောင်မြင့်]]|birth_date={{birth date and age|1945|4|20|df=y}}|birth_place=ကျုံကူးကျေးရွာ၊ ငပုတောမြို့နယ်၊ ဧရာဝတီတိုင်း|death_date=|death_place=|spouse=[[ခင်ခင်ဝင်း၊ ဒေါ်| ခင်ခင်ဝင်း]]|children=၃ ဦး|alma_mater=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]|allegiance={{flag|Myanmar}}|branch={{army|Myanmar}}|serviceyears=၁၉၆၈-၂၀၁၀|rank=[[File:Tatmadaw_General_Insignia_01.png|15px]] [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]]|term_start=၃၀ မတ် ၂၀၁၁|term_end=၃၀ မတ် ၂၀၁၆|term_start1=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇|term_end1=၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၀ <br/>{{small|ယာယီ: ဧပြီ ၂၀၀၇ - ၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇}}|term_start2=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၄|term_end2=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၇|term_start3=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၀၃|term_end3=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၄|office4=[[ဇမ္ဗူသီရိမြို့နယ်]] မဲဆန္ဒနယ် ကိုယ်စားပြု <br> [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]ကိုယ်စားလှယ်|term_start4=၃၁ မတ် ၂၀၁၁|term_end4=၃၀ မတ် ၂၀၁၁|predecessor4=မဲဆန္ဒနယ် ဖွဲ့စည်း|successor4=[[စန္ဒာမင်း]]|majority4=65,620 (91.2%)|honorific prefix=[[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ]]၊ ဦး|signature=Prez TheinSein Sign.jpg}}'''ဦးသိန်းစိန်''' (၁၉၄၅ မွေး) သည် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ စာရင်း|အဋ္ဌမမြောက်]]၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အသက်ဝင်ပြီးနောက် ပထမမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ဖြစ်သည်။ ဦးသိန်းစိန်သည် ၂ဝ၁၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခံရပြီးနောက် ဧပြီလ (၁)ရက်နေ့မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိ သမ္မတတာဝန်အား ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ နအဖအစိုးရလက်ထက်တွင် ၂ဝဝ၇-ခုနှစ် မေလတွင် ယခင်ဝန်ကြီးချုပ် [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးဝင်း|ဦးစိုးဝင်း]] ကျန်းမာရေး အခြေအနေ ကျဆင်းလာပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်များကို စတင်ထမ်းဆောင်ရပြီး အောက်တိုဘာလတွင် တရားဝင် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။<ref name="Burmese junta">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6669035.stm Burmese junta choose stand-in PM], BBC.co.uk; retrieved 20 May 2007.</ref><ref name="Burmese junta 2">[http://www.irrawaddy.org/aviewer.asp?a=7115&z=163 Burmese Junta Tips New Prime Minister] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070520214005/http://www.irrawaddy.org/aviewer.asp?a=7115&z=163 |date=20 May 2007 }}; retrieved 20 May 2007.</ref> မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[အမျိုးသားညီလာခံ]]ကျင်းပရေးကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈-ခု၊ မေလ [[နာဂစ်မုန်တိုင်း|ဆိုင်ကလုံးနာဂစ်]] ဖြစ်ပွားပြီးသည့်နောက် အမျိုးသား သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကာကွယ်ရေး ဗဟိုကော်မီတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="altsean">{{cite web|url=http://www.altsean.org/Research/Regime%20Watch/Executive/President.php|title=President Thein Sein|work=Alternative Asean Network on Burma|accessdate=19 August 2011}}</ref> စစ်အစိုးရ၏ လမ်းစဉ် (၇)ရပ်မှ တစ်ရပ်ဖြစ်သည့် ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ရန် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး အသင်း|ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း]]ကို အမည်ပြောင်းလဲထားသည့် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] ကိုခေါင်းဆောင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလ မကုန်မီတွင် အခြားသော စစ်အရာရှိ ဝန်ကြီး ဒုဝန်ကြီး (၂၇) ဦးနှင့်အတူ အရပ်ဝတ် လဲလှယ်ပြီး ပါတီကို ထူထောင်ခွင့် လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ၂၀၁၀-ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလ (၇) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲတွင် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] ကို ကိုယ်စားပြုလျက် [[နေပြည်တော်]]၊ [[ဇမ္ဗူသီရိမြို့နယ်]] မဲဆန္ဒနယ်တွင် ပါဝင်အရွေးချယ်ခံခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် [[ပထမအကြိမ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]]က သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ == ငယ်ဘဝ == ဦးသိန်းစိန်ကို ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၂ဝ)ရက်နေ့တွင် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပုသိမ်ခရိုင်၊ [[ငပုတောမြို့နယ်]]၊ [[ကျုံကူးရွာ၊ ကျုံကူး|ကျုံကူးရွာ]]တွင် အဖ ဦးမောင်ဖြိုး (ကွယ်လွန်)၊ အမိ ဒေါ်ခင်ညွန့် (ကွယ်လွန်)တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။<ref name="keller">{{cite news|url=http://keller.blogs.nytimes.com/2012/09/30/a-conversation-with-president-u-thein-sein-of-myanmar/|title=A Conversation with President U Thein Sein of Myanmar|last=Keller|first=Bill|date=30 September 2012|work=The New York Times|accessdate=1 October 2012}}</ref> ငယ်နာမည်မှာ မောင်သိန်းစိန် ပင်ဖြစ်သည်။ မွေးချင်း (၃)ယောက်တွင် အငယ်ဆုံးသားဖြစ်သည်။ အစ်မကြီးဖြစ်သူမှာ ဒေါ်ရင်လှိုင် ဖြစ်ပြီး အကိုကြီးဖြစ်သူမှာ ဦးမြင့်ထွန်း ဖြစ်လေ၏။ ==ပညာသင်ဘဝ== ငယ်စဉ်က အခြေခံပညာကို ပုသိမ်ခရိုင် ငပုတောမြို့နယ်၊ [[ကျုံကူးရွာ၊ ကျုံကူး|ကျုံကူးရွာ]]မူလတန်းကျောင်း၊ ချောင်း၀ရွာ အလယ်တန်းကျောင်းနှင့် [[ပုသိမ်မြို့]] အမှတ်(၁)အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းတို့၌ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ အစိုးရအထက်တန်းအောင်မြင်ပြီး ပြင်ဦးလွင် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]သို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၈-ခုနှစ်တွင် စစ်တက္ကသိုလ် အပတ်စဉ် (၉) ၌ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့အထူးပြုဖြင့် အောင်မြင်၍ စစ်သင်တန်းဆင်းခဲ့ပြီး [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]တွင် စတင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ==စစ်မှုထမ်းဘဝ== [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ရရှိပြီးနောက် တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ကာ ရှမ်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း အမှတ် (၁) တွင် ဒုတိယဗိုလ်အဖြစ် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်သို့ တိုးမြှင့်ခြင်းခံရပြီး ၁၉၇၀ မှ ၁၉၇၃ ခုနှစ်အထိ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၁၉၇၃ မှ ၁၉၈၂ ခုနှစ်အထိ [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]၊ ခမရ (၁၀၉) နှင့် ခလရ (၈၉) တို့တွင် ဗိုလ်မှူးအဆင့်ဖြင့်လည်းကောင်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် တပ်မတော်မှ နိုင်ငံတော်အာဏာရယူပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကလေးမြို့]]ရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ခလရ (၈၉) တွင် တပ်ရင်းမှူး (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး) အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် [[စစ်ရုံး]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[သန်းရွှေ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|သန်းရွှေ]]၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ရုံးလုပ်ငန်းနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဘက်တွင် ကျွမ်းကျင်လာခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ တပ်မတော်မှ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ကက(ကြည်း)တွင် [[စစ်ဦးစီးစနစ်|စစ်ဦးစီး]] (ဗိုလ်မှူးကြီး)နှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူး တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ ဖွင့်လှစ်သည့်အခါ မှော်ဘီမြို့နယ်၊ ဖူးကြီး အခြေစိုက် စကခ (၄) တွင် စကခမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီးအဖြစ် ကက(ကြည်း)နှင့် စကခ(၄)၊ ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်အဖြစ် စကခ(၄)နှင့် တသခ ([[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]) တို့တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အဖြစ် တသခနှင့် ကကရေးတို့၌ တာဝန်ယူခဲ့ပြီး တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးအဖြစ် တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တြိဂံဒေသတိုင်းအား တာဝန်ယူစဉ် ဘိန်းဘုရင်များနှင့် ထိုင်းလူမျိုးများ ဆက်စပ်သည့် ကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းခဲ့ရပြီး နယ်စပ်ဒေသရှိ လူမျိုးစုလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အချို့ကို အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ရာထူး၊ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် [[စစ်ရေးချုပ်]]တာဝန်တို့ကို ရယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆင့်သို့ တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည့်အပြင် [[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ|နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]] (နအဖ) ၏ အတွင်းရေးမှူး (၂) တာဝန်ကိုပါ ပေးအပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ၏ အတွင်းရေးမှူး (၁) ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆင့်သို့ ထပ်မံတိုးမြှင့်ခြင်းခံရသည်။ ထိုနှစ် ဧပြီလတွင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|စိုးဝင်း]] ကျန်းမာရေးချို့ယွင်းလာသည့်အတွက် ယာယီဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်တွင် တရားဝင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် [[နာဂစ်မုန်တိုင်း|နာဂစ်]][[ဆိုင်ကလုံးမုန်တိုင်း|ဆိုင်ကလုန်း]]မုန်တိုင်းဒဏ်ခံ ပြည်သူများထံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည့် အစိုးရအရာရှိများထဲတွင် ၎င်းသည် ပထမဆုံးဖြစ်သည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်း တိုက်ခတ်ပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အမျိုးသားသဘာဝဘေးကာကွယ်တားဆီးရေး ဗဟိုကော်မတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကိုလည်း ပူးတွဲထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်အဆင့် အခြားလုပ်ငန်းကိစ္စရပ်များတွင်လည်း အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးစီးကွပ်ကဲခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်၊ ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန်အတွက် စစ်ဘက်ရာထူး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ပြီး [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၌ ကျင်းပသည့် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|ရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် ၎င်းဦးဆောင်သည့် ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက မဲအများစုဖြင့် အနိုင်ရရှိပြီးနောက် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးဘဝ == {{Also|ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ}} [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]ဗဟိုအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် စတင်လှုပ်ရှားကာ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=18388|title=Tight Censorship on Reporting USDP|last=Wai Moe|date=5 May 2010|work=The Irrawaddy|accessdate=22 August 2011}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲတွင် [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အတွက် နေပြည်တော်ကောင်စီနယ်မြေ [[ဇမ္ဗူသီရိမြို့နယ်|ဇဗ္ဗူသီရီ]] မဲဆန္ဒနယ်ကို ကိုယ်စားပြုကာ [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] မှ ဦးကျော်အေး နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရွေးကောက်ခံခဲ့ကာ မဲအရေအတွက် ၆၅,၆၂၀ (၉၁.၂%) ဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.burma2010election.com/election/peoples/constituency/673|title=People's parliament candidates in Zabuthiri constituency (Naypyitaw Union Territory)|accessdate=21 August 2011}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်နေ့တွင် ဦးသိန်းစိန်သည် [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်]]မှ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ဒုသမ္မတများ ဖြစ်ကြသော [[သီဟသူရဘွဲ့|သီဟသူရ]] [[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)|ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး]] နှင့် [[ဒေါက်တာစိုင်းမောက်ခမ်း]] တို့နှင့်အတူ နိုင်ငံတော်သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12362745 Burma ex-Prime Minister Thein Sein named new president], BBC, 4 February 2011.</ref> == ရာထူးအဆင့်ဆင့် မြင့်တက်လာခြင်း == [[File:The Prime Minister of Myanmar, General Thein Sein and the Minister of State for Commerce and Power, Shri Jairam Ramesh inaugurated the India-Myanmar Centre for Enhancement of IT Skills (IMCEITS), in Yangon.jpg|thumb|နိုင်ငံ​တော်ဝန်ကြီးချုပ်အ​နေဖြင့်​တွေ့ရ​သော ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသိန်းစိန်]] * ၁၉၈၆ ဗိုလ်မှူးကြီး * ၁၉၈၈- အရှေ့ပိုင်းတိုင်း ၏ အမှတ် ၂ စစ်ဒေသမှူး * ၁၉၉၂ - General Staff Colonel * ၁၉၉၇- တြိဂံစစ်တိုင်းမှူး -ဗိုလ်မှူးချုပ် * ၂၀၀၁- စစ်ရေးချုပ် * ၂၀၀၂- ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး * ၂၀၀၃- နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ၂<ref name="altsean2">{{cite web|url=http://www.altsean.org/Research/SPDC%20Whos%20Who/SPDC/TheinSein.htm|title=THEIN SEIN profile|work=Alternative Asean Network on Burma|accessdate=22 August 2011}}</ref><ref name="mm">{{cite news|url=http://www.mmtimes.com/no390/n003.htm|title=Lt-Gen Thein Sein is new PM|date=29 October 2007|work=Myanmar Times|accessdate=22 August 2011}}</ref> * ၂၀၀၄- နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ၁<ref>{{cite news|url=http://www.mizzima.com/news/election-2010-/4837-profiles-of-vice-president-nominees.html|title=Profiles of vice president nominees|author=Tun Tun|date=3 February 2011|work=Mizzma News|accessdate=22 August 2011}}</ref> * ၂၀၀၇- နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်<ref name="mm"/> * ၂၀၀၇- ဗိုလ်ချုပ်ကြီး * ၂၀၁၀- ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့ တွင် တပ်မတော်မှ အငြိမ်းစားယူပြီး အရပ်သားဖြစ်လာ * ၂၀၁၀- ဧပြီ လ၂၈ ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ထံ ပါတီထူထောင်ခွင့်လျှောက်ထား * ၂၀၁၁-‌‌ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်တွင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက် == နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး == [[File:Thein Sein and Abhisit Vejjajiva handshake.jpg|thumb|ဦးသိန်းစိန်နှင့်ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်[[အဘီစစ် ဝိဇ္ဇာဇီဝ]]တို့ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်က ဇေယျာသီရိဗိမာန်တွင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကြစဉ်။]] ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ချစ်ကြည်ရေး ခရီးစဉ်များအဖြစ် [[တရုတ်နိုင်ငံ|တရုတ်]]၊ [[လောနိုင်ငံ|လာအို]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ္ဘောဒီးယား]]၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]] စသည့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး၊ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.theage.com.au/news/World/Burmas-PM-visits-Vietnam/2007/11/09/1194329510113.html Burma's PM visits Vietnam], Associated Press via The Age. Retrieved 11 November 2007.</ref><ref>[http://news.xinhuanet.com/english/2007-11/09/content_7040876.htm Laos, Myanmar set to enhance relations], Xinhua; retrieved 11 November 2007.</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's prime minister visits Cambodia to garner support against sanctions |url=http://www.pr-inside.com/myanmar-s-prime-minister-visits-cambodia-r325144.htm |accessdate=28 August 2018 |archivedate=14 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121114222248/http://www.pr-inside.com/myanmar-s-prime-minister-visits-cambodia-r325144.htm }}</ref> ထို့အပြင် အာဆီယံ အစည်းအဝေးများ၊ တောင်အာရှ နိုင်ငံများ၊ တရုတ် ၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းဒဏ်သင့် ပြည်သူများထံ သွားရောက်ခဲ့သည့် အစိုးရ အရာရှိများထဲတွင် ပထမဆုံး ဖြစ်သည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်း တိုက်ခတ်ပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အမျိုးသား သဘာဝဘေး ကာကွယ်တားဆီးရေး ဗဟိုကော်မတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကိုလည်း ပူးတွဲထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="Burmese junta" /><ref name="Burmese junta 2" /> ၂၀၀၉ ခုနှစ် မတ်လအတွင်း သွားရောက်ခဲ့သော [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]] ခရီးစဉ်တွင် စင်ကာပူနိုင်ငံက သစ်ခွတစ်မျိုးကို "ဒမ်ဒရိုဗီယမ်သိန်းစိန်" ဟု အမည်ပေး ဂုဏ်ပြုခြင်းခံရသည်။<ref name="th">{{cite news |first= |last= |title=Daw Khin Khin Win, wife of Myanmar's President Thein Sein, looks at an orchid hybrid, the Dendrobium U Thein Sein - Daw Khin Khin Win, named after her during a ceremony at the Singapore Botanical |url=http://townhall.com/photos/2012/01/30/daw_khin_khin_win,_wife_of_myanmars_president_thein_sein,_looks_at_an_orchid_hybrid,_the_dendrobium_u_thein_sein_-_daw_khin_khin_win,_named_after_her_during_a_ceremony_at_the_singapore_botanical |work=Townhall.com (Reuters) |date=2012-01-30 |accessdate=2016-03-13 |archivedate=18 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318055741/http://townhall.com/photos/2012/01/30/daw_khin_khin_win,_wife_of_myanmars_president_thein_sein,_looks_at_an_orchid_hybrid,_the_dendrobium_u_thein_sein_-_daw_khin_khin_win,_named_after_her_during_a_ceremony_at_the_singapore_botanical }}</ref><ref name="inq">{{cite news|first=Pam|last=Lim|title=Singapore says it with flowers |url=http://newsinfo.inquirer.net/144281/singapore-says-it-with-flowers |work=Philippine Daily Inquirer |date=2012-02-12 |accessdate=2016-03-13}}</ref> ၂ဝ၁ဝ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း ဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် ဦးဆောင်ကာ ပါတီအသွင်ပြောင်းပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ခဲ့သည်။ ကိုယ်တိုင်လည်း ဇဗ္ဗူသီရိမြို့နယ်မှနေ၍ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးသိန်းစိန်ခေါင်းဆောင်သည့် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီမှာ အမျိုးသား လွှတ်တော်တွင် ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် ၅၉ ရာခိုင်နှုန်း အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၈- ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ သူရဲကောင်းလက်မှတ် ရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၁- ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ(၁၂) ရက်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့်ဇနီးဒေါ်ခင်ခင်ဝင်းသည် အိန္ဒိယသမ္မတ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီးထွက်ခွာခဲ့သည်။ ==ဂုဏ်ပြုချီးကျူးခံရခြင်း== * ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ သူရဲကောင်းလက်မှတ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ *၂ဝဝ၉-ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း သွားရောက်ခဲ့သော စင်္ကာပူနိုင်ငံ ခရီးစဉ်တွင် စင်္ကာပူနိုင်ငံမှ သစ်ခွတစ်မျိုးကို "ဒမ်ဒရိုဗီယမ်သိန်းစိန်"ဟု အမည်ပေး ဂုဏ်ပြုခြင်း ခံရသည်။ *၂၀၁၁-ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၄)ရက်တွင် [[အဂ္ဂမဟာသရေစည်သူ]]၊ [[အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မ|အဂ္ဂမဟာ သီရိသုဓမ္မ]] ဘွဲ့ရရှိသည်။ *၂၀၁၂ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၁၉)ရက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ယန်လင်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်သစ်တောတက္ကသိုလ် (Northwest Agriculture & Forest University)မှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများမှတဆင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုပပျောက်ရေးကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဒေါက်တာဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၂၃.၀၉.၁၂ ကြေးမုံသတင်းစာ |url=http://myanmar.com/newspaper/kyaymon/Sep18.pdf |accessdate=28 August 2018 |archivedate=16 October 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016020627/http://www.myanmar.com/newspaper/kyaymon/Sep18.pdf }}</ref> ==ပြည်ပခရီးများ== ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်များ အဖြစ် တရုတ်၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ သီရိလင်္ကာ၊ ထိုင်းစသည့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အာဆီယံ အစည်းအဝေးများ၊ တောင်အာရှ နိုင်ငံများ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာ အစည်းအဝေးများသို့ မြန်မာအစိုးရ ကိုယ်စားပြုအဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ==မိသားစု== ဦးသိန်းစိန်၏ ဇနီးသည်မှာ [[ခင်ခင်ဝင်း၊ ဒေါ်|ဒေါ်ခင်ခင်ဝင်း]]ဖြစ်ပြီး သမီး သုံးဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။<ref name="keller" /> ဦးသိန်းစိန်သည်၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ၊ ၃၁-နေ့တွင် စင်္ကာပူနိုင်ငံ Mt. Elizabeth ဆေးရုံ၌ ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးမှု ခံယူခဲ့သည်။ ဦးသိန်းစိန်မှာ နှလုံးရောဂါရှိပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်ကစ၍ နှလုံးခုန်စက် တပ်ဆင်ထားရသည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12358204|title=Profile: Burmese leader Thein Sein|date=4 February 2011|publisher=BBC News|accessdate=22 August 2011}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/ME04Ae01.html|title=Man in the mirror in Myanmar|last=McCoy|first=Clifford|date=4 May 2011|work=Asia Times|accessdate=22 August 2011|archivedate=10 August 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110810172055/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/ME04Ae01.html}}</ref> ==ဓာတ်ပုံများ== <gallery> File:President Thein Sein (1).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် (ယာ) ငယ်စဉ်က ဧရာဝတီသင်္ဘောပေါ်တွင် ရိုက်ကူးထားသောပုံ File:President Thein Sein (2).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်ခင်ဝင်း မင်္ဂလာပွဲတွင် ရိုက်ကူးထားသောပုံ File:President Thein Sein (3).JPG|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် (ဝဲမှယာ တတိယ) ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းဆင်းပွဲတွင်တွေ့ရစဉ် File:President Thein Sein (4).jpg|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန် စစ်မှူထမ်းဘဝ </gallery> == ကိုးကား == {{Commons category|Thein Sein}} {{Reflist|2}} {{s-start}} {{s-off}} {{s-bef|before=[[စိုးဝင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဦးစိုးဝင်း]]}} {{s-ttl|title=[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်]]|years=၂၀၀၇–၂၀၁၁}} {{s-aft|after=[[အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဒေါ်|​ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်]]<br>{{small|([[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]]ရာထူးဖြင့်)}}}} |- {{s-bef|before=[[သန်းရွှေ]]<br>{{nowrap|''{{small|နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်}}''}}}} {{s-ttl|title=[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]]|years=၂၀၁၁–၂၀၁၆}} {{s-aft|after=[[ဦးထင်ကျော်]]<br>{{small|ရွေးချယ်}}}} {{s-end}} {{ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ သမ္မတများ}} {{မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ]] {{lifetime|၁၉၄၅| | }} [[ကဏ္ဍ:ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] jze1k5tg02fvfna9o102rkingli3faz 0 16690 880097 867096 2025-07-04T16:13:14Z CommonsDelinker 115 Replacing Emblem_of_Syria.svg with [[File:Emblem_of_Syria_(2024–2025).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). 880097 wikitext text/x-wiki {{Coord|35|N|38|E|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဆီးရီးယားအာရပ်သမ္မတနိုင်ငံ | common_name = ဆီးရီးယားနိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{native name|ar|اَلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْعَرَبِيَّةُ ٱلْسُوْرِيَّة | italics=off}} <br />{{small|{{transl|ar|al-Jumhūriyya al-ʿArabiyya as-Sūriyya}}|italics=yes}} | ပုံ_အလံ = [[File:Flag of Syria (1930–1958, 1961–1963).svg|border|150px]] | ပုံ_တံဆိပ် = Emblem of Syria (2024–2025).svg | image2_width = 100 | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = | နိုင်ငံတော်သီချင်း = حُمَاةَ الدِّيَارِ<br />''[[Humat ad-Diyar|Ḥumāt ad-Diyār]]''<br />{{small|("Guardians of the Homeland")}}<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:National Anthem of Syria.ogg]]}}</div> | image_map = {{Switcher|[[File:Syria (orthographic projection).svg|frameless]]<br /> {{map caption |location_color=green}}|ကမ္ဘာလုံးတွင် ပြန်ရန်|[[File:Syria - Location Map (2013) - SYR - UNOCHA.svg|upright=1.15|frameless]]|ဆီးရီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့်ပြရန်|default=1}} | မြို့တော် = [[ဒမားစကပ်မြို့]] | coordinates = {{Coord|33|30|N|36|18|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | ရုံးသုံးဘာသာများ = [[:en:Modern Standard Arabic|အာရပ်]]<ref>{{cite web |title=Constitution of the Syrian Arab Republic – 2012 |url=https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/91436/106031/F-931434246/constitution2.pdf |website=International Labour Organization |publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ ]] |access-date=31 August 2020}}</ref> | ethnic_groups = ၉၀% [[:en:Arabs|အာရပ်]]<br />၁၀% [[:en:Demographics of Syria|အခြား]] | ethnic_groups_year = ၂၀၁၄<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html |title=Syria |work=CIA World factbook |publisher=CIA |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140624032324/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html |archive-date=23 June 2016 |accessdate=17 October 2011 |archivedate=29 December 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171229122345/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html }}</ref> | religion = ၈၇% [[:en:Islam in Syria|အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<br />၁၀% [[:en:Christianity in Syria|ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]<ref name=CIA>{{cite web | url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/syria/ | title=Syria | work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency | access-date=7 April 2021}}</ref><br />၃% [[:en:Druze in Syria|ဒရူဇယ်]]<ref>{{Cite web|url=http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Syria_Ethnic_Shift_2010-2018_lg.png|year=2018|title=Syria: Ethnic Shift, 2010–mid 2018|website=gulf2000.columbia.edu|publisher=Columbia University Gulf2000|access-date=2 June 2019}}</ref> | demonym = Syrian | government_type = <!-- NOTICE: Please don't change it to a single-party state, because in 2012 a new Constitution was approved, allowing more parties to participate in elections and other events. -->{{nowrap|[[:en: transitional government|ကြားကာလ အစိုးရလက်အောက်ခံ]]<br /> [[:en:military dictatorship|-]]<br /> [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|တစ်ပြည်ထောင်]] [[:en:dominant-party system|-]]}} <br />[[:en:Semi-presidential system|-]]<br /> [[:en:Ba'athism|-]] [[သမ္မတနိုင်ငံ|သမ္မတနိုင်ငံစနစ်]]<ref>{{cite web |url=https://www.scribd.com/doc/81771718/Qordoba-Translation-of-the-Syrian-Constitution-Modifications-15-2-2012 |title=Constitution of Syria 2012 |publisher=Scribd |date=15 February 2012 |access-date=25 January 2013 }}</ref> | leader_title1 = [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] | leader_name1 = လစ်လပ် | leader_title2 = [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒုသမ္မတ]] | leader_name2 = လစ်လပ် | leader_title3 = [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name3 = မိုဟာမက် အယ် ဘရှီးယား | leader_title4 = [[:en:Speaker of the People's Council of Syria|လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name4 = လစ်လပ် | legislature = [[:en:People's Council of Syria|မရှိ]] | established_event1 = [[:en:Arab Kingdom of Syria|ဆီးရီးယား အာရပ်ဘုရင့်နိုင်ငံ]] | established_date1 = ၁၉၂၀ ခုနှစ် မတ်လ ၈ ရက် | established_event2 = [[:en:Mandate for Syria and the Lebanon|ပြင်သစ်ထိန်းချုပ်မှု]]အောက်ရှိ [[:en:State of Syria|ဆီးရီးယားနိုင်ငံ]] | established_date2 = ၁၉၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက် | established_event3 = [[:en:Mandatory Syrian Republic|ဆီးရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]] | established_date3 = ၁၉၃၀ ခုနှစ် မေလ ၁၄ ရက် | established_event4 = လွတ်လပ်ရေးရ ''De jure'' | established_date4 = ၁၉၄၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက် | established_event5 = [[:en:Independent First Syrian Republic|လွတ်လပ်ရေးရ]] ''De facto'' | established_date5 = ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၇ ရက် | established_event6 = [[:en:United Arab Republic|ညီညွတ်သော အာရပ်သမ္မတနိုင်ငံ]]မှ နုတ်ထွက်ခဲ့ | established_date6 = {{nowrap|၁၉၆၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်}} | established_event7 = {{nowrap|[[:en:Ba'ath party|Ba'ath party]] [[:en:1963 Syrian coup d'état|အာဏာရယူခဲ့]]}} | established_date7 = ၁၉၆၃ ခုနှစ် မတ်လ ၈ ရက် | established_event8 = Ba'ath အစိုးရကျဆုံးခြင်း | established_date8 = ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၈ရက် | area_km2 = ၁၈၅,၁၈၀<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120511155611/http://mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|url-status=dead|archive-date=2012-05-11|title=Syrian ministry of foreign affairs|accessdate=3 October 2021|archivedate=11 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120511155611/http://mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm}}</ref> | area_rank = ၈၇ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = ၇၁,၄၇၉ <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | percent_water = ၁.၁ | population_estimate = ၁၇,၅၀၀,၆၅၇ | population_census = ၂၁,၀၁၈,၈၃၄ | population_estimate_year = ၂၀၂၀ | population_estimate_rank = ၆၆ | population_census_year = ၂၀၁၀ | population_density_km2 = ၁၁၈.၃ | population_density_sq_mi = ၃၀၆.၅ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = ၇၀ | GDP_PPP = {{nowrap|$၅၀.၂၈ ဘီလီယံ<ref name=CIA /><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = ၂၀၁၅ | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $၂,၉၀၀<ref name="CIA" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = {{nowrap|$၂၄.၆ ဘီလီယံ<ref name="CIA" />}} | GDP_nominal_year = ၂၀၁၄ | GDP_nominal_rank = ၁၆၇ | GDP_nominal_per_capita = $၈၃၁<ref name="CIA" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = ၅၅.၈ <!-- number only --> | Gini_year = ၂၀၁၄ | Gini_change = <! --increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=World Bank GINI index |publisher= [[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]]|access-date=22 January 2013}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ၀.၅၆၇ <!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = ၁၅၁ | ဗဟိုဘဏ် = | ငွေ = ဆီးရီးယားပေါင် | currency = [[Syrian pound]] | currency_code = SYP | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = +3 | time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Syria|+၉၆၃]] | iso3166code = SY | cctld = [[.sy]]<br />[[سوريا.]] | today = | အထိမ်းအမှတ်များ = | image_flag = Flag of Syria (2025-).svg }} အာရှတိုက်ရှိ အလွန်ရှေးကျသော တိုင်းနိုင်ငံများတွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံသည် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံဟောင်းမှာ မြေထဲပင်လယ်၏ အရှေ့ကမ်းရိုးတန်းမှသည် ယခုခေတ် နိုင်ငံသစ်များဖြစ်ကြသော ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၊ လက်ဘနွန်နိုင်ငံ၊ အစ္စရေးနိုင်ငံ၊ ဂျော်ဒန်နိုင်ငံနှင့် တစိတ်တစ်ဒေသအားဖြင့် မြောက်ပိုင်းအာရေဗျနိုင်ငံတို့အထိ ကျယ်ပြန့်သည်၊ သို့ရာတွင် ယခုလက်ရှိ ဆီးရီးယား သမ္မတနိုင်ငံမှာ မြောက်ဘက်တွင် တူရကီနိုင်ငံ၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[အီရတ်နိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် အဆီးရီးယားနှင့် [[ဂျော်ဒန်နိုင်ငံ]]၊ အနောက်ဘက်တွင် မြေထဲပင်လယ်နှင့် [[လက်ဘနွန်နိုင်ငံ]]ဟူ၍ နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ထားသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသမိုင်းအရဆိုလျှင် ရှေးဟောင်း ဆီးရီးယားနိုင်ငံသည် ဘီစီ ၁၄၇၁ ခုနှစ်တွင် [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]၏ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။ [[ဘေဘီလုံအင်ပါယာ]]၊ အဆီးရီးယားအင်ပါယာ၊ ပါရှားအင်ပါယာတို့၏ လက်အောက်ခံဖြစ်ခဲ့ဘူးသည်။ ဘီစီ ၆၄ ခုနှစ်၌ ရောမဘုရင် ပွန်ပီလက်ထက်တွင် ရောမနိုင်ငံပိုင်ပြည်နယ် ဖြစ်ခဲ့ရပြန်သည်။ ထို့နောက် ပါးရှင်းလူမျိုးတို့က မကြာခဏ ဆီးရီးယားပြည်ကိုဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ကြသည်။ အေဒီ ၆၃၅ ခုနှစ်၌မူ၊ အာရပ်လူမျိုးများက ဆီးရီးယားကို သိမ်းပိုက်လိုက်သည်။ ၁၅၁၆ ခုနှစ်တွင် အော့တိုမန် တစ်ရက် လူမျိုးများ၏ လက်အောက်သို့ရောက်ခဲ့သည်၊ ဤအတွင်းတွင် ၁၇၈၉-၉၉ ခုနှစ်၌ ပြင်သစ်တို့ဝင်ရောက်အုပ်စိုး၍၊ ၁၈၃၁-၃၃ ခုနှစ်တွင်တစ်ကြိမ်၊ ၁၈၃၉-၄ဝ ပြည့်နှစ်တွင်တစ်ကြိမ်၊ အီဂျစ်ဘုရင်ခံက ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သေးသည်။ ၁၈၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်တွင် သူပုန်ထကြွပြီးလျှင်၊ ၁၉၁၇ ခုနှစ်၌ တူရကီတို့ အုပ်စိုးခြင်းသည် အဆုံးသို့ရောက်လေသည်။ သို့သော် ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်၌ ပြင်သစ်ဩဇာ လွှမ်းမိုးသောနယ် ဖြစ်လာလေသည်။ ၁၉၂၅ ခုနှစ်တွင်မူကား ဒမက်စကပ်နှင့် အလက်ဟူသော နယ်ကြီး နှစ်နယ်ပေါင်းစပ်၍ ဆီးရီးယားပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်ပြီးလျှင် ၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်၌ ဆီးရီးယား သမ္မတနိုင်ငံဟု တည်ထောင်လိုက်လေသည်။ လက်ဘနွန်သမ္မတနိုင်ငံကိုကား ၁၉၂၆ ခုနှစ် တွင် တည်ထောင်သည်။ အချို့သောနယ်ငယ် များကိုမူ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် [[တူရကီနိုင်ငံ]]သို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ် လိုက်ရသည်။ သမ္မတနိုင်ငံဟုဆိုသော်လည်း ပြင်သစ်ဩဇာခံ နိုင်ငံ ဖြစ်သောကြောင့် ပြင်သစ်အစိုးရ၏ အာဏာစက်မှ မလွတ်ကင်းချေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်း ၁၉၄ဝ-၄၁ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်ဗီရှီအစိုးရ၏ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး လက်အောက်တွင် ကျရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ဗြိတိသျှနှင့် လွတ်လပ်သော ပြင်သစ်မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်လိုက်သည်၊ ၁၉၄၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ကျမှသာ ပြင်သစ်အစိုးရက ဆီးရီးယားအစိုးရအား အာဏာလွဲပြောင်းပေးသည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် နိုင်ငံခြားစစ်တပ်များအားလုံး ဆုတ်ခွာပေးရသည်တွင်မှ လုံးဝလွတ်လပ်သောဘဝသို့ ရောက်ရသည်။ ဆီးရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၏ အကျယ်အဝန်းမှာ စတုရန်း မိုင်ပေါင်း ၇၂၂၃၄ မိုင်ရှိသည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေအရ လူဦးရေမှာ ၃၆၅၅၉ဝ၄ ယောက်ရှိသည်။ အာရပ်စကားမှာ အများသုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် တူရကီ၊ အာမီးနီးယန်း၊ ပါးရှင်းနှင့် ဥရောပဘာသာစကားအမျိုးမျိုးကို လည်း ပြောကြသည်။ ကိုးကွယ်သောအယူဝါဒမှာ အများအား ဖြင့် [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ဖြစ်သည်။ ဆီးရီးယားသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်သည်၊ ဂျုံ၊ မုယော၊ ပြောင်း၊ ဆန်၊ ပဲ၊ စပျစ်သီး၊ သံလွင်ပင်၊ ဝါဂွမ်း စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးသည်။ သိုး၊ ဆိတ်၊ ကုလားအုပ်၊ မြင်း၊ မြည်း၊ လား၊ ကျွဲနွား၊ ကြက်စသည်တို့ကိုလည်း အကြီးအကျယ် မွေးမြူသည်။ ဆီးရီးယား၌ တွင်းထွက်သတ္တုများနည်းပါးလှသည်။ သို့သော် ရေနံကို ယခုအခါလိုက်လံရှာဖွေလျက်ရှိသည်။ ဒမက်စကပ်မြို့မှာ ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> == ကိုးကား == <references/> {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:ဆီးရီးယားနိုင်ငံ| ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] 33dmcb64weum7kh92m093nuvtf0z4db 0 17507 880099 869381 2025-07-04T16:15:58Z Salai Rungtoi 22844 880099 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:Bigandet.jpg|thumb|ဖာသာရ် Paul Bigandet (1813-1894)]] [[ကက်သလစ် အသင်းတော်|ကက်သလစ်]] ဂိုဏ်းအုပ်ဘုန်းတော်ကြီး '''ပေါအမ်းဗရို့ ဘီဂန်းဒက်''' (အင်္ဂလိပ်: Paul Ambroise Bigandet, MEP) '''(အေဒီ ၁၈၁၃-၁၈၉၄)''' သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကက်သလစ် (ရှေးအခါက ကက်သလစ်ဘာသာဝင်များကို [[ဘရင်ဂျီ]] ဟုခေါ်ဆို) ဂိုဏ်းအယူဝါဒကို ပြန့်ပွားအောင် နှစ်ပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ဖြစ်သည်။ ဘီဂန်းဒက်သည် အယူဝါဒရေး၌သာ ခေါင်းဆောင်မှု ပေးနိုင်သည် မဟုတ်၊ ပညာရေးနှင့် လူမှုဝန်ထမ်း လုပ်ငန်းများ၌လည်း ရှေ့ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးဖြစ်သည်။ အောက်မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသော [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]၏ ကိုယ်စားလှယ်တော် ဂိုဏ်းအုပ်ဘုန်းတော်ကြီးအဖြစ် ၁၈၅၆ ခုနှစ်မှ ၁၈၉၄ ခုနှစ်အထိ အနှစ် ၅ဝ နီးနီး ထမ်းရွက်ခဲ့သည်။ == ငယ်စဉ်ဘဝနှင့် ပညာသင်ကြားခြင်း == ပေါအမ်းဗရို့ဘီဂန်းဒက်ကို ၁၈၁၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဖရန့်-ကွန်တေး နယ်မလန်းမြို့တွင် အယူဝါဒရေး၌ အလွန်လေးစားသော မျိုးကြီးဆွေကြီး မိဘများမှ ဖွားမြင်သည်။ ဘီဂန်းဒက် သည် ငယ်စဉ်ကပင် ပညာဉာဏ် ထက်မြက်၍ ထကြွလုံ့လဝီရိယရှိသောသူ ဖြစ်သည်။ မိဘများကလည်း ချမ်းသာ သူဖြစ်သည့်အလျောက် လောကီစည်းစိမ်ကိုသာ တပ်မက်မော၍ သာသနာပြု လုပ်ငန်းသို့မဝင်ပါက ဘီဂန်းဒက် အဖို့မတောင့်မတ မကြောင့်မကြ နေရမည်မှာ အမှန်ဖြစ်ချေသည်။ သို့ရာတွင် ထာဝရဘုရားသခင်၏ အမှုတော်ကို ထမ်းဆောင်ရန် ဘုရားသခင်အား မိမိကိုယ်ကို လှူဒါန်းထားသော ဘီဂန်းဒက်သည် ၁၆ နှစ်အရွယ်မှပင် စတင်၍ ဗြဟဒေဝဗေဒကို လေ့လာသင်ယူရာ အယူဝါဒရေး၌ ထူးချွန်စွာ သက်ဝင်လေးစားသူအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့ သည်၊ အသက် ၁၉ နှစ်အရွယ်တွင် မာနေးမြို့သာသနာရေး ကောလိပ်တွင် ပါမောက္ခအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရ လေသည်။ == သာသနာပြုဘောင်သို့ဝင်ခြင်းနှင့် မာလာယုကျွန်းဆွယ်သို့ ရောက်ရှိခြင်း == ၁၈၃၆ ခုနှစ်တွင် ဘီဂန်းဒက်သည် ပါမောက္ခရာထူးမှ ထွက်၍ ခရစ်ယာန် ရဟန်းဘောင်သို့ဝင်ကာ ပါရစ်မြို့ နိုင်ငံခြား သာသနာပြုအဖွဲ့တွင် ပါဝင်ထမ်းရွက်သည်။ ထို့နောက် နိုင်ငံခြား သာသနာပြုအဖွဲ့၏ စေလွှတ်ချက်အရ မယုကျွန်းဆွယ်သို့သာသနာပြုရန် သွားရောက်ရသည်။ ပါရစ်မြို့မှ ထွက်၍ ရက် ၁၃ဝ ခန့်ကြာမှ ပီနန်မြို့သို့ရောက်ရှိသည်။ [[မလေး ကျွန်းဆွယ်|မာလာယုကျွန်းဆွယ်]] (မလေးကျွန်းဆွယ်) သာသနာပြု ဌာနအတွက် သတ်မှတ်ထားသော နယ်မြေတွင် အပါအဝင် ဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ မြိတ်မြို့သို့ ဘီဂန်းဒက်သည် ဦးစွာသွားရောက်ရသည်။ === မြိတ်မြို့တွင် သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ === မြိတ်မြို့တွင် သာသနာပြု လုပ်ငန်း များကို လုံ့လကြီးစွာ ဆောင်ရွက်ယင်း အားလပ်သည့်အချိန်တွင် မြန်မာဘာသာနှင့် စကားကို လေ့လာသင်ယူသည်။ နောက် ၂ နှစ်ခန့်ကြာသောအခါ ထာဝရဘုရားသခင် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာအုပ်နှင့် ဆုတောင်းစာ စာအုပ် ၂ အုပ်ကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြုစုပြီးလေသည်။ မြိတ်မြို့တွင် နေ့စဉ် ဘီဂန်းဒက်သည် ကျောင်းများတည်ထောင်၍ ကိုယ်တိုင် ကြီးကြပ်စာပေသင်ကြားပေးသည်။ === ပီနန်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့်တာဝန်များ === မြိတ်မြို့တွင် ၆ နှစ်ခန့်ထမ်းရွက်ပြီးနောက် [[ပီနန်မြို့]]မှ ဂိုဏ်းအုပ်ကြီး ဗူရှေးက ပြန်ခေါ်ခန့်ထားချက်အရ ပီနန်ဘုရားရှိခိုးကျောင်းကို တာဝန်ခံ အုပ်ချုပ်ကာ မယု ကျွန်းဆွယ်တစ်ခုလုံး၏ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ကိုယ်စားလှယ်တော်ချုပ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ === မယုကျွန်းဆွယ်တွင် ပညာရေးလုပ်ငန်းများ === မယုကျွန်းဆွယ်၌ နေထိုင်စဉ်လည်း သာသနာဝန်ထမ်း လုပ်ငန်း ကိုသာ မဟုတ်၊ ပညာရေးလုပ်ငန်းများကိုပါ ဆောင်ရွက်သည်။ မရှိနွမ်းပါးသော ကလေးများကို စာပေသင်ပေး ခြင်း၊ မလေးဘာသာကို သင်ယူပြီးနောက် ရောမအက္ခရာများဖြင့် တီထွင်ရေးသား၍ စာအုပ်များပြုစုခြင်း၊ သတင်း စာ မဂ္ဂဇင်းများသို့ဆောင်းပါးများရေးသားပေးပို့ခြင်း၊ စာအုပ်ပေါင်းများစွာကို မလေးဘာသာစာပေသို့ပြန်ဆို ခြင်းတို့ကို ပြုသည်။ === မြန်မာနိုင်ငံသို့သာသနာပြုရန်စေလွှတ်ခံရခြင်း === ၁၈၄၆ ခုနှစ်တွင် စင်္ကာပူဂိုဏ်းအုပ်ကြီးက တွဲဖက် ဂိုဏ်းအုပ်တစ်ပါး ပို့ပေးရန် ပုပ်ရဟန်းမင်းထံ လျှေက်ထားသောအခါ ဘီဂန်းဒက်အား ရဟန်းမင်းက ရွေးချယ်ခန့်ထားလိုက်သည်။ သို့ရာတွင် ဘီဂန်းဒက်က ဤမျှကြီးကျယ်သော ရာထူးကို လက်မခံလိုကြောင်း လျှောက်ထား ငြင်းပယ်ကာ သာမန်ဘုန်းတော်ကြီးအဖြစ် ၁ဝ နှစ်ခန့်ဆက်လက် နေထိုင် ထမ်းရွက်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ သာသနာပြုရန် ပါရစ်မြို့သာသနာပြု အဖွဲ့လက်တွင်း ကျရောက်လာရာ ဘုန်းတော်ကြီး ဘီဂန်းဒက်အား မယု ကျွန်းဆွယ်လုံးဆိုင်ရာ တွဲဖက် ဂိုဏ်းအုပ်နှင့် အင်းဝနှင့် ပဲခူးနေပြည်တော်ဆိုင်ရာ ရဟန်းမင်းကိုယ်စားလှယ်တော်အဖြစ် ခန့်ထားကာ မြန်မာနိုင်ငံ သို့သာသနာပြုရန် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ် မတ်လ ၃ဝ ရက်နေ့တွင် ရာမာသာ ဂိုဏ်းအုပ်ကိုယ်တော်ကြီးဟူသော ဘွဲ့ကို အပ်နှင်းခံရပြီးနောက် ထိုနှစ် ဧပြီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဘရင်ဂျီဂိုဏ်းကို ပြန်လည် စည်းရုံးရန် မော်လမြိုင်မြို့သို့ဆိုက်ရောက်လာသည်။ === မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ခရီးလှည့်လည်ခြင်း === မော်လမြိုင်မြို့သို့ရောက်၍ ၂၅ ရက်ခန့်နေပြီးနောက် ဂိုဏ်းအုပ်ကြီး ဘီဂန်းဒက်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အနှံ့အပြားလှည့် လည်၍ သာသနာပြုရန် ရန်ကုန်မြို့သို့ဦးစွာသွားရောက်သည်။ ထို့နောက် ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ သရက်၊ အမရပူရစသော မြို့များသို့လှည့်လည်သည်။ အမရပူရမြို့တော်တွင် မင်းတုန်းမင်း တရားကြီးအား ဝင်ရောက်တွေ့ဆုံကာ သာသနာရေးကိစ္စများကို နှီးနှောခဲ့သည်။ ဘုရင်မင်းမြတ်က ဘီဂန်းဒက်အားဆင် ၃ စီးနှင့် လှေတစ်စင်း သနားတော်မူရာ ယင်းသည့်ဆင်နှင့် လှေတို့ဖြင့် ဘုရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင်များ နေထိုင်ရာ ရွှေဘိုခရိုင်တွင်းရှိ ကျေးရွာများ သို့လှည့်လည်သွားလာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဗန်းမော်၊ တောင်ငူ၊ ရွှေကျင်၊ စစ်တောင်း၊ ပဲခူးမြို့များသို့ဝင်သည်။ ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် ၄ ထောင်ကျော်ခန့်သာ ရှိလေသည်။ === ဗုဒ္ဓဘာသာလေ့လာခြင်းနှင့် စာပေပြုစုခြင်း === ဂိုဏ်းအုပ်ကြီး ဘီဂန်းဒက်သည် မြန်မာစကားကို ကောင်းစွာ တတ်သည့်အလျောက် ရောက်ရာအရပ်၌ မြန်မာဘုန်းကြီးကျောင်းများသို့ဝင်ကာ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို လေ့လာခြင်း၊ ဆွေးနွေးခြင်းများပြုသည်။ ရပ်ရွာထဲ၌လည်း လှည့်လည်ကာ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒတို့၏ အယူဝါဒရေး ဆိုင်ရာ စိတ်နေသဘောထားကို လေ့လာသည်။ ယင်းသို့လေ့လာပြီးနောက် ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ဗုဒ္ဓဂေါတမအကြောင်း စာအုပ်တစ်အုပ် ရေးသားထုတ်ဝေသည်။ === အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ပညာရေးလုပ်ငန်းများ === အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို ၁၈၅၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်တို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဘီဂန်းဒက်၏ ဆောင်ရွက်မှု များကို အင်္ဂလိပ်အစိုးရက ကျေနပ်လှသဖြင့် ဘီဂန်းဒက်အား ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများ၊ စာသင်ကျောင်းများ ဆောက် လုပ်ရန် မြေနေရာများပေးသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ဘရင်ဂျီဂိုဏ်းဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ ကြီးပွားများပြားလာခဲ့ သည်။ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ဘားလမ်းထောင့်ရှိ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းကို တည်၍ ၁၈၅၉ ခုနှစ်တွင် မော်လမြိုင်၌ စိန်ပက်ထရစ်ဘုရားရှိ ခိုးကျောင်းကို တည်သည်။ ထိုနောက် ဘီဂန်းဒက်၏ မေတ္တာရပ်ခံချက်ဖြင့် ဒီလာဆားဂိုဏ်းဝင် ဘုန်းကြီးများသည် ၁၈၆ဝ ပြည့်နှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကျောင်းတစ်ကျောင်း ဖွင့်လှစ်ခဲ့၍ နောင်အခါ စိန်ပေါကျောင်းဟု ခေါ်တွင်သည်။ ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် မန္တလေးမြို့၌ စိန်ပီတာ ကျောင်းကို ဖွင့်လှစ်သည်။ ဂိုဏ်းအုပ်ကြီး ဗီဂန်းဒက်သည် အမျိုးသားများအတွက်သာမက အမျိုးသမီးများ အတွက်ပါ စာသင် ကျောင်းများ ဖွင့်လှစ်ရန် ဂွတ်ရှက်ပတ်သီလရှင်ဂိုဏ်းမှ ပုဂ္ဂိုလ်များကို ဖိတ်ခေါ်ရာ ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် သီလရှင်များ ရန်ကုန်မြို့သို့ဆိုက်ရောက်လာကြသည်။ ယခုဗိုလ်ချုပ်လမ်းရှိ ကွန်ဗင့်ကျောင်း၊ ပြည်လမ်းရှိ စိန်ဖလောမီနာ ကျောင်း၊ သိမ်ဖြူလမ်းရှိ ကွန်ဗင့် ကျောင်းခွဲတို့သည် ယင်းသီလရှင် ဆရာမများ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော ကျောင်းကြီးများ ဖြစ်သည်။ နယ်များတွင် သီလရှင်များရရှိရန် ရည်ရွယ်၍ သင်ကြားလေ့ကျင့်ပေးရန် ယင်းသီလရှင်များက ကြီးမှူး၍ စိန်ဖရန်ဇေးဗီးယား မြန်မာသီလရှင် ဂိုဏ်းတစ်ခုကို တည်ထောင်သည်။ === မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့်တရုတ်ပြည်သို့ခရီးစဉ် === ၁၈၆၅ ခုနှစ်တွင် ဘီဂန်းဒက်သည် မြန်မာဘုရင် မင်းမြတ်ထံတွင် အမိန့်ခံယူကာ ဗန်းမော်မြို့သို့သွားသည်။ ယင်းမှတစ်ဆင့် ကချင်တောင်တန်းနှင့် ယူနန်နယ်သို့သွားလမ်းများ အကြောင်းကို လေ့လာစုဆောင်းကာ၊ တရုတ်နိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းသို့သာသနာပြုများ စေလွှတ်ရန် လမ်းခရီး ရှာဖွေသည်။ ကချင်ပြည်နယ်မှ ပြန်ရောက် လာသောအခါ ကချင်ပြည်နယ်အကြောင်း စာမျက်နှာ ၆၄ မျက်နှာခန့်ရှိ စာမူတစ်ခုကို ပြုစုသည်။ === အိန္ဒိယလူမျိုးများအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့်လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်း === ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်နေထိုင်ကြသော ဘရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် အိန္ဒိယ အမျိုးသားများအတွက် စိန်အန်ထော်နီ ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ဆောက်လုပ်ပေးသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဂိုဏ်းအုပ်ကြီး ဘီဂန်းဒက်၏ ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဘရင်ဂျီ ဂိုဏ်းဝင်ပေါင်း ၁၈ဝဝဝ ခန့်ရှိနေလေပြီ။ ၁၈၈၉ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ လူအိုရုံတစ်ခု တည်ထောင်၍ စေတနာ့ဝန်ထမ်း အမျိုးသမီး ၂ ဦးဖြင့် စီမံအုပ်ချုပ်သည်။ ထိုနောက်မှ လစ်တဲစစ္စတားအော့ သပူးဝါးအမည်ရှိ သီလရှင် ဂိုဏ်းသို့လွှဲအပ်ခဲ့ရာ ယခုတိုင် သိမ်ဖြူလမ်းတွင် လူအိုရုံတည်ရှိနေသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ယင်းသို့သာသနာရေး ပညာရေး လူမှုရေးတို့ကို မနားမနေ အားကြိုးမာန်တက် ထမ်းရွက်ခဲ့သော ဂိုဏ်းအုပ်ဘုန်းတော်ကြီး ဘီဂန်းဒက်သည် ၁၈၉၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် အသက် ၈၁ နှစ်အရွယ်၌ အဆုတ်ရောင်ဖျား ရောဂါဖြင့် [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ကွယ်လွန်လေသည်။ == ဆက်လက် ဖတ်ရှုရန် == * [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရိုမန်ကက်သလစ် ခရစ်ယာန်ဘာသာ|မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရိုမန်ကက်သလစ်ဘာသာ]] * [[မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ်ဆရာတော်ကြီးများအဖွဲ့ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ်ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများအဖွဲ့ချုပ်]] == '''ကိုးကား''' == * မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈) [[Category:ခရစ်ယာန် သာသာနာပြု ပုဂ္ဂိုလ်များ‎]] [[ကဏ္ဍ:ကက်သလစ်အသင်းတော် သမိုင်း]] brc3gy1od2u5r1j565jy9dkkpd1z46b 0 17670 880249 637296 2025-07-05T08:30:25Z Salai Rungtoi 22844 880249 wikitext text/x-wiki အတိုကောက်အားဖြင့် “ပယကဖ” လို့ခေါ်ပါပြီး ၁၉၃၉ ခုနှစ်မှာပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ ကချင်အမျိုးသားအဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ် နယ်ချဲ့ ဆန့်ကျင်ရေး နဲ့ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ရည်စူး ဖွဲ့စည်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကချင် အမျိုးသား များလဲ ဗမာများ နဲ့အတူ လွတ်လပ်ရေး အရယူရေးအတွက် တတပ်တအား ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့တဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပါတယ်။ ကချင် ခေါင်းဆောင် တဦး ဖြစ်တဲ့ “[[ဆင်ဝါးနောင်၊ ဆမားဒူးဝါ|ဆမားဒူဝါး ဆင်ဝါးနောင်]]” က ဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ==ကိုးကား== *{{cite book | last = ဝင်းတင့်ထွန်း | first = | authorlink = | title =ဗမာပြည် နိုင်ငံရေးပါတီအဖွဲ့အစည်း အသင်းအပင်းများ အညွှန်း | publisher = နေ့သစ်အင်အားစု၊ ဂျပန် | series = ပထမ အကြိမ် | year = ဩဂုတ် ၂၀၁၀ }} [[Category:ကိုလိုနီခေတ်]] [[Category:မြန်မာ နိုင်ငံရေးပါတီဟောင်းများ]] 8vxi24p2iv273ky2nesx93akdfnzuef 0 21553 880252 754167 2025-07-05T08:32:00Z Salai Rungtoi 22844 /* မွေးဖွားသူများ */ 880252 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{အောက်တိုဘာလ}} |} [[အောက်တိုဘာ]]လ၊ (၁၈)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၂၉၁)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၂၉၂)ရက်မြောက်)) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၇၄) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == * * * == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၉၆၂]] &ndash; [[မင်းကိုနိုင်]] - မြန်မာ နိုင်ငံရေးသမား၊ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၈၈ အရေးအခင်း]] မျိုးဆက် * * == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၁၉၃၁]] &ndash; [[သောမတ် အက်ဒီဆင်]]၊ အမေရိကန်လူမျိုး တီထွင်သူ၊ သိပ္ပံပညာရှင်နှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် (၁၈၄၇ မွေး) *၁၉၇၁ - ဆမားဒူးဝါ [[ဆင်ဝါးနောင်၊ ဆမားဒူးဝါ|ဆင်းဝါနောင်]] - ကချင်လူမျိုး ဆမားနယ် [[မြန်မာနာမည်|ဒူးဝါ၊]] ဝန်ကြီးဟောင်းနှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း (၁၉၁၅ မွေး) == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:အောက်တိုဘာ]] f39rfuvdijlg24sz1o4t5cfl131ages 0 24581 880199 688021 2025-07-05T06:13:59Z Salai Rungtoi 22844 880199 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံရှိ '''စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များ၊ သင်တန်းကျောင်းများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးသိပ္ပံများ'''၏ စာရင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတွင် * စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်/ကောလိပ်/သိပ္ပံ ၇ ခု * စစ်ဘက်ဆိုင်ရာသင်တန်းကျောင်းများ ၇ ခု၊ စုစုပေါင်း ၁၄ ခု ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့အနက် နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်၊ စစ်တက္ကသိုလ်၊ တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ် စသည့် အဖွဲ့အစည်းများအပြင် ခြေလျင်၊ အမြောက်နှင့် နည်းပညာနယ်ပယ်များအတွက် အထူးပြုသင်တန်းကျောင်းများလည်း ပါဝင်သည်။ == စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်/ကောလိပ်/သိပ္ပံများ == #[[နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်]] (National Defence College) #[[စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Command and General Staff College) #[[စစ်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Academy) #[[တပ်မတော်နည်းပညာတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Technological Academy) #[[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Medical Academy) #[[တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာသည်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Institute of Nursing and Paramedical Science) #တပ်မတော်ကွန်ပျူတာနှင့်နည်းပညာသိပ္ပံ (Military Computer and Technological Institute) #[[တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်း]] (Defence Services Administration School) == စစ်ဘက်ဆိုင်ရာသင်တန်းကျောင်များ == # ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေးနှင့်လေထီးသင်တန်းကျောင်း''(Combined Operations and Parachute Training School)'' # ခြေလျင်အကူလက်နက်ကြီးသင်တန်းကျောင်း(Infantry Support Weapons School) # တပ်မတော်အားကစားနှင့်ကာယပညာသိပ္ပံ(School of Sports and Martial Arts of Defence Forces) # တပ်မတော်လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာကျောင်း # လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသင်တန်းကျောင်း # တပ်မတော်အမြောက်သင်တန်းကျောင်း # တပ်မတော်အရာခံဗိုလ်နှင့်အကြပ်ကြီးသင်တန်းကျောင်းများ(Myanmar Army Warrant Officer and Non-Commissioned Officers' School) # တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်းများ(Defence Services Administration School) # တပ်မတော်တန်းမြင့်လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်းများ(Military Advanced Training Depot) # စစ်အခြေခံလေ့ကျင့်ရေးတပ်များ(Basic Military Training Depot) [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ|*]] {{တပ်မတော်-stub}} re9fmedcf8y31j1t5ji85im88n9rofk 880207 880199 2025-07-05T06:34:20Z Ninjastrikers 22896 [[စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်များ၊ သင်တန်းကျောင်းများ၊ လေ့ကျင့်ရေးသိပ္ပံများ၏ စာရင်း]] စာမျက်နှာကို [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ စာရင်း]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် 880199 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံရှိ '''စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များ၊ သင်တန်းကျောင်းများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးသိပ္ပံများ'''၏ စာရင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတွင် * စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်/ကောလိပ်/သိပ္ပံ ၇ ခု * စစ်ဘက်ဆိုင်ရာသင်တန်းကျောင်းများ ၇ ခု၊ စုစုပေါင်း ၁၄ ခု ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့အနက် နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်၊ စစ်တက္ကသိုလ်၊ တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ် စသည့် အဖွဲ့အစည်းများအပြင် ခြေလျင်၊ အမြောက်နှင့် နည်းပညာနယ်ပယ်များအတွက် အထူးပြုသင်တန်းကျောင်းများလည်း ပါဝင်သည်။ == စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်/ကောလိပ်/သိပ္ပံများ == #[[နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်]] (National Defence College) #[[စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Command and General Staff College) #[[စစ်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Academy) #[[တပ်မတော်နည်းပညာတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Technological Academy) #[[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] (Defence Services Medical Academy) #[[တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာသည်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Institute of Nursing and Paramedical Science) #တပ်မတော်ကွန်ပျူတာနှင့်နည်းပညာသိပ္ပံ (Military Computer and Technological Institute) #[[တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်း]] (Defence Services Administration School) == စစ်ဘက်ဆိုင်ရာသင်တန်းကျောင်များ == # ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေးနှင့်လေထီးသင်တန်းကျောင်း''(Combined Operations and Parachute Training School)'' # ခြေလျင်အကူလက်နက်ကြီးသင်တန်းကျောင်း(Infantry Support Weapons School) # တပ်မတော်အားကစားနှင့်ကာယပညာသိပ္ပံ(School of Sports and Martial Arts of Defence Forces) # တပ်မတော်လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာကျောင်း # လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသင်တန်းကျောင်း # တပ်မတော်အမြောက်သင်တန်းကျောင်း # တပ်မတော်အရာခံဗိုလ်နှင့်အကြပ်ကြီးသင်တန်းကျောင်းများ(Myanmar Army Warrant Officer and Non-Commissioned Officers' School) # တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်းများ(Defence Services Administration School) # တပ်မတော်တန်းမြင့်လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်းများ(Military Advanced Training Depot) # စစ်အခြေခံလေ့ကျင့်ရေးတပ်များ(Basic Military Training Depot) [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ|*]] {{တပ်မတော်-stub}} re9fmedcf8y31j1t5ji85im88n9rofk 0 32974 880261 308906 2025-07-05T09:35:04Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 880261 wikitext text/x-wiki '''ကျုံကူးရွာ၊ ကျုံကူး''' {{Infobox settlement |official_name = ကျုံကူး |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = ကျုံကူး တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ပုသိမ်ခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[ငပုတောမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 =ကျုံကူး<ref>GAD, Sep 2011</ref> |latNS = N |latd = 16.15956 |longEW = E |longd = 94.47904 |P-code = 155775 }} == အထင်ကရပုဂ္ဂိုလ်များ == နိုင်ငံတော်သမ္မတဟောင်း [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးသိန်းစိန်]]သည် [[ငပုတောမြို့နယ်]]၊ ကျုံကူးရွာ၌ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၂ဝ)ရက်နေ့တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== <references/> [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ရွာများ]] [[Category:ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရှိ ရွာများ]] [[Category:BotUpload]] jxnhebosdo3y8trza7i2527xigrwjla 0 46241 880277 830961 2025-07-05T11:11:33Z 65.18.127.113 ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှို၏အတုယူဖွယ်အကြောင်းအရာများ 880277 wikitext text/x-wiki ==ပန်းပဲဝန်== ပန်းပဲဝန်သည် ဓား၊ လှံ၊ လက်နက်ကိရိယာများ၊ အမိန့်တော်အရ ခေါင်းလောင်းများ သွန်းလုပ်ရာတွင် တာဝန်ယူရသူ ဖြစ်သည်။ ပန်းပဲဝန်၏ လက်အောက်တွင် ပန်းပဲစာရေးများကိုလည်း ထားရှိ၏။ ==ပန်းပဲဝန် မဟာဗညားကျန်းတော== စဉ့်ကူးမင်း( ၁၇၇၆ - ၁၇၈၂ ) လက်ထက်တွင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ခန့်အပ်ခံရသူမှာ မဟာဗညားကျန်းတောဖြစ်သည်။ မြန်မာမင်းများလက်ထက်တွင် ဘွဲ့ရည်ပေးပုံစနစ်အရ ပန်းပဲဝန်မဟာဗညားကျန်းတောမှာ မွန်တိုင်းရင်းသားတစ်ဦးဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ စဉ့်ကူးမင်းနန်းတက်စ ၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် ပန်းပဲဝန်မဟာဗညားကျန်းတောသည် တပ်တစ်တပ်ကို အုပ်ချုပ်လျက် လကွန်း၊ ဖာသင်းမြို့များသို့ စစ်ချီတက်ခဲ့ရသည်။ ==ဗဒုံမင်းလက်ထက်== ဗဒုံမင်း ( ဘိုးတော်ဘုရား ) ( ၁၇၈၂ - ၁၈၁၉ ) နန်းတက်စကာလ ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူမှာ တုရင်းရန်ကွင်းဖြစ်သည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် သားတော်ရွှေတောင်မင်းသားဦးပေါ်အား အိမ်ရှေ့အရာပေးအပ်စဉ် ပန်းပဲဝန်တုရင်းရန်ကွင်း၏ သားကိုရွှေစုအားလျောင်းတော်ဦးအမှုထမ်းတစ်ဦး အဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအတောအတွင်း ပန်းပဲဝန်ရာထူးအပြောင်အလဲ ဖြစ်ခဲ့သည်။ အိမ်ရှေ့မင်းဦးပေါ်ဦးသည် ၁၇၅၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ရခိုင်ဒေသမှ မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကြီးအား ရခိုင်ရိုးမကိုဖြစ်ကျော်လျက် အမရပူရသို့ ပင့်ဆောင်ကြရာတွင် ပန်းပဲဝန် သီရိဇေယသင်္ခယာ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ==စစ်ကိုင်းမင်းလက်ထက်== စစ်ကိုင်းမင်း( ဘကြီးတော် ) ( ၁၈၁၉ -၁၈၃၇ )လက်ထက် နန်းတက်စ၌ ဗလပညာကျော်အား ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ယင်းသို့ ပန်းပဲဝန်အရာခန့်အပ်ပြီး မကြာမီ၌ပင် အသက် ၉၀ နှစ်အရွယ်ရှိ ပန်းပဲဝန်ဗလပညာကျော်၏ မိခင်ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းမင်းသည် ၃ နိုဝင်ဘာ ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် ထီးဖြူဆောင်း မင်္ဂလာအခမ်းအနားကျင်းပ၍ ပန်းပဲဝန် ဗလပညာကျော်အား သီရိဗလပညာကျော်ဘွဲ့ ပြောင်းလဲပေးအပ်ခဲ့၏။ ==ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှို၏အတုယူဖွယ်အကြောင်းအရာများ== ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှိုမှာ ကုန်းဘောင်ခေတ်ပန်းပဲဝန်များထဲတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ ဦးမှိုသည် သာယာဝတီမင်း (၁၈၃၇- ၁၈၆၄ ) လက်ထက်ကပင် ပန်းပဲဝန်အရာရရှိခဲ့သူဖြစ်၏။ မင်းကြီးမဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ခံ ဇရွံမြို့စားပန်းပဲဝန်ရာထူးအပြင် အတွင်းဝန်အဖြစ်ပါ အမှုထမ်းခဲ့ရသူ ဖြစ်သဖြင့် ပန်းပဲအတွင်းဝန်မင်းဟူ၍ အမည်တွင်ခဲ့သည်။ သာယာဝတီမင်း လက်ထက်တွင် ဇောင်းကလောကန်ဦး၏ လောကမဏိစူဌာစေတီတော် တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ရာ ပန်းပဲဝန်ဦးမှိုကပင် ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ခဲ့ရပ်သည်။ ၂၄ ဇန်နဝါရီ ၁၈၄၄ ခုနှစ်တွင် စေတီတော်တည်ထား ကိုးကွယ်ပြီးစီးကြောင်း ပန်း၌မင်းကြီးဦးမှိုက သာယာဝတီမင်းအား လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ပုဂံမင်း ( ၁၈၄၆ - ၁၈၅၂ ) လက်ထက်တွင်လည်း ဦးမှိုကိုပင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ဆက်လက် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သတိုးမင်းကြီး မဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ဖြင့် အတာင်းဝန်ရာထူးကိုပါ ဆက်လက်ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ၁၀ နိုဝင်ဘာ ၁၄၇ တွင် ပုဂံမင်းနေထိုင်ရာ အိမ်တော်ရာနေရာ၌ မဟာလောကရံသီစေတီတော် ပန္နတော်ချရာတွင် ပန်းပဲအတွင်းဝန် ဦးမှို ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ ၄ ဇွန် ၁၈၄၉ ခုနှစ်တွင်လည်း ပန်းပဲဝန်အတွင်းဝန် သတိုးကြီးမဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ခံ ဦးမှိုနှင့်အဖွဲ့အား အင်းဝမြို့မဟာသကျရံသီအုတ်ပြဿဒ်ဆောင် ပြင်ဆင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ==မင်းတုန်းမင်းနန်းတက်စကာလ== ၁၈၅၃ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ မင်းတုန်းမင်းနန်းတက်စကာလတွင် ယခင်သာယာဝတီမင်းနှင့် ပုဂံမင်းတို့လက်ထက်၌ ပန်ပဲအတွင်းဝန်အဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သူ ဦးမှိုအား မြတောင်မြို့စား ဝန်ကြီးအရာခန့်အပ်ခဲ့သည်။ လစ်လပ်သွားသော ပန်းပဲဝန်ရာထူးကို နေမျိုးယန္တရားအား ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ၁၈၅၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရသို့ [[အာသာဖယ်ရာ၊ ဆာ|အာသာဖယ်ရာ]]( Arthur Phayre ) ဦးဆောင်သော ဗြိတိသျှသံအဖွဲ့ လာရောက်စဉ် ပန်းပဲဝန်နေမျိုးယန္တရားသည် ကြိုဆိုရေးအဖွဲ့၌ ပါဝင်ခဲ့ကြောင်းတွေ့ရှိရ၏။ ==ရတနာပုံနန်းမြို့တော်သစ်== ၁၈၅၉ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်းက အမရပူရကို စွန့်ခွာလျက် ရတနာပုံနန်းမြို့တော်သစ်ကြီးကို တည်ဆောက်ခဲ့၏။ ထိုစဉ်က ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှိုသည် ခြေနှင့်မျက်စိ တက်သောပညာဖြင့် နန်းတော်ကြီးနှင့်မြို့ရိုး၊ ကျုံးစသည့် လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိသည်များကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြောင်း မှော်ဘီဆရာသိန်းကြီး၏ ပန်းပဲမင်းကြီးဆောင်းပါးတွင် လေ့လာဖတ်ရှုရသည်။ သို့သော်ဦးမှိုမှာ ထိုစဉ်က ပန်းပဲဝန်ရာထူးဖြင့် အမှုထမ်းရွက်ခြင်းမရှိတော့ပေ။ မြတောင်မြို့စားဝန်ကြီးအဖြစ် မြို့တော်သစ်တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းများကို ကြီးကြပ်ပေးခဲ့ရခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ==ပန်းတဉ်းဝန် ပန်းပဲဝန်== ၁၈၆၆ ခုနှစ်တွင် ဦးရွှေပင်အား ပန်းတဉ်းဝန်ရာထူးအပြင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ပါ ပူးတွဲတာဝန်ထမ်းဆောင်စေခဲ့သည်။ ပန်းတဉ်းဝန်ရာထူးမှာ လုပ်ငန်းသဘောသဘာဝအားဖြင့် ဆင်တူသဖြင့်ယင်းကဲ့သို့ခန့်အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ဟန်ရှိသည်။ သို့သော်လအနည်းငယ် သာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရပြီး ရာထူးအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ခဲ့၏။ ==ပန်းပဲဝန်ဦးထွန်းအောင်== ၁၈၆၆ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလတွင် နိုင်ငံခြားပြန် ပညာတော်သင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးထွန်းအောင်အား မဟာမင်းခေါင်မဟာသိဒ္ဓိကျော်ထင်ဘွဲ့ဖြင့် ပန်းပဲဝန်အရာခန့်အပ်လိုက်ပါသည်။ ယခင်ကပန်းပဲဝန်သည် သံနှင့်ပြုလုပ်သော ဓား၊ လှံ၊သေနတ်နှင့် အမြောက်စသည့် လက်နက်ပစ္စည်း များကို သွန်းလုပ်သည့်လုပ်ငန်းများကိုပါ ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ရသည်။ ပန်းပဲဝန်ဦထွန်းအောင်သည် မင်းတုန်းမင်း လက်ထက်၌သာမက သီပေါမင်းလက်ထက်တစ်လျှောက်တွင်ပါ ပန်းပဲဝန်အဖြစ် အမှူးထမ်းခဲ့သည်။ ၁၂ ဇွန် ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ပန်းပဲဝန်ဦးထွန်အောင် ကွယ်လွန်သွားသည်။ အလွန်ထူးချွန်းသော ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ထင်ရှားခဲ့သည်။ [[Category:မြန်မာ မှူးမတ်များ]] qzvh1415wtazsvf161ed5xa4qxwt2q7 880278 880277 2025-07-05T11:13:00Z 65.18.127.113 ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှို 880278 wikitext text/x-wiki ==ပန်းပဲဝန်== ပန်းပဲဝန်သည် ဓား၊ လှံ၊ လက်နက်ကိရိယာများ၊ အမိန့်တော်အရ ခေါင်းလောင်းများ သွန်းလုပ်ရာတွင် တာဝန်ယူရသူ ဖြစ်သည်။ ပန်းပဲဝန်၏ လက်အောက်တွင် ပန်းပဲစာရေးများကိုလည်း ထားရှိ၏။ ==ပန်းပဲဝန် မဟာဗညားကျန်းတော== စဉ့်ကူးမင်း( ၁၇၇၆ - ၁၇၈၂ ) လက်ထက်တွင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ခန့်အပ်ခံရသူမှာ မဟာဗညားကျန်းတောဖြစ်သည်။ မြန်မာမင်းများလက်ထက်တွင် ဘွဲ့ရည်ပေးပုံစနစ်အရ ပန်းပဲဝန်မဟာဗညားကျန်းတောမှာ မွန်တိုင်းရင်းသားတစ်ဦးဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ စဉ့်ကူးမင်းနန်းတက်စ ၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် ပန်းပဲဝန်မဟာဗညားကျန်းတောသည် တပ်တစ်တပ်ကို အုပ်ချုပ်လျက် လကွန်း၊ ဖာသင်းမြို့များသို့ စစ်ချီတက်ခဲ့ရသည်။ ==ဗဒုံမင်းလက်ထက်== ဗဒုံမင်း ( ဘိုးတော်ဘုရား ) ( ၁၇၈၂ - ၁၈၁၉ ) နန်းတက်စကာလ ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူမှာ တုရင်းရန်ကွင်းဖြစ်သည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် သားတော်ရွှေတောင်မင်းသားဦးပေါ်အား အိမ်ရှေ့အရာပေးအပ်စဉ် ပန်းပဲဝန်တုရင်းရန်ကွင်း၏ သားကိုရွှေစုအားလျောင်းတော်ဦးအမှုထမ်းတစ်ဦး အဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအတောအတွင်း ပန်းပဲဝန်ရာထူးအပြောင်အလဲ ဖြစ်ခဲ့သည်။ အိမ်ရှေ့မင်းဦးပေါ်ဦးသည် ၁၇၅၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ရခိုင်ဒေသမှ မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကြီးအား ရခိုင်ရိုးမကိုဖြစ်ကျော်လျက် အမရပူရသို့ ပင့်ဆောင်ကြရာတွင် ပန်းပဲဝန် သီရိဇေယသင်္ခယာ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ==စစ်ကိုင်းမင်းလက်ထက်== စစ်ကိုင်းမင်း( ဘကြီးတော် ) ( ၁၈၁၉ -၁၈၃၇ )လက်ထက် နန်းတက်စ၌ ဗလပညာကျော်အား ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ယင်းသို့ ပန်းပဲဝန်အရာခန့်အပ်ပြီး မကြာမီ၌ပင် အသက် ၉၀ နှစ်အရွယ်ရှိ ပန်းပဲဝန်ဗလပညာကျော်၏ မိခင်ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းမင်းသည် ၃ နိုဝင်ဘာ ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် ထီးဖြူဆောင်း မင်္ဂလာအခမ်းအနားကျင်းပ၍ ပန်းပဲဝန် ဗလပညာကျော်အား သီရိဗလပညာကျော်ဘွဲ့ ပြောင်းလဲပေးအပ်ခဲ့၏။ ==ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှို== ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှိုမှာ ကုန်းဘောင်ခေတ်ပန်းပဲဝန်များထဲတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ ဦးမှိုသည် သာယာဝတီမင်း (၁၈၃၇- ၁၈၆၄ ) လက်ထက်ကပင် ပန်းပဲဝန်အရာရရှိခဲ့သူဖြစ်၏။ မင်းကြီးမဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ခံ ဇရွံမြို့စားပန်းပဲဝန်ရာထူးအပြင် အတွင်းဝန်အဖြစ်ပါ အမှုထမ်းခဲ့ရသူ ဖြစ်သဖြင့် ပန်းပဲအတွင်းဝန်မင်းဟူ၍ အမည်တွင်ခဲ့သည်။ သာယာဝတီမင်း လက်ထက်တွင် ဇောင်းကလောကန်ဦး၏ လောကမဏိစူဌာစေတီတော် တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ရာ ပန်းပဲဝန်ဦးမှိုကပင် ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ခဲ့ရပ်သည်။ ၂၄ ဇန်နဝါရီ ၁၈၄၄ ခုနှစ်တွင် စေတီတော်တည်ထား ကိုးကွယ်ပြီးစီးကြောင်း ပန်း၌မင်းကြီးဦးမှိုက သာယာဝတီမင်းအား လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ပုဂံမင်း ( ၁၈၄၆ - ၁၈၅၂ ) လက်ထက်တွင်လည်း ဦးမှိုကိုပင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ဆက်လက် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သတိုးမင်းကြီး မဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ဖြင့် အတာင်းဝန်ရာထူးကိုပါ ဆက်လက်ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ၁၀ နိုဝင်ဘာ ၁၄၇ တွင် ပုဂံမင်းနေထိုင်ရာ အိမ်တော်ရာနေရာ၌ မဟာလောကရံသီစေတီတော် ပန္နတော်ချရာတွင် ပန်းပဲအတွင်းဝန် ဦးမှို ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ ၄ ဇွန် ၁၈၄၉ ခုနှစ်တွင်လည်း ပန်းပဲဝန်အတွင်းဝန် သတိုးကြီးမဟာမင်းလှကျော်သူဘွဲ့ခံ ဦးမှိုနှင့်အဖွဲ့အား အင်းဝမြို့မဟာသကျရံသီအုတ်ပြဿဒ်ဆောင် ပြင်ဆင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ==မင်းတုန်းမင်းနန်းတက်စကာလ== ၁၈၅၃ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ မင်းတုန်းမင်းနန်းတက်စကာလတွင် ယခင်သာယာဝတီမင်းနှင့် ပုဂံမင်းတို့လက်ထက်၌ ပန်ပဲအတွင်းဝန်အဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သူ ဦးမှိုအား မြတောင်မြို့စား ဝန်ကြီးအရာခန့်အပ်ခဲ့သည်။ လစ်လပ်သွားသော ပန်းပဲဝန်ရာထူးကို နေမျိုးယန္တရားအား ခန့်အပ်ခဲ့၏။ ၁၈၅၅ ခုနှစ်တွင် အမရပူရသို့ [[အာသာဖယ်ရာ၊ ဆာ|အာသာဖယ်ရာ]]( Arthur Phayre ) ဦးဆောင်သော ဗြိတိသျှသံအဖွဲ့ လာရောက်စဉ် ပန်းပဲဝန်နေမျိုးယန္တရားသည် ကြိုဆိုရေးအဖွဲ့၌ ပါဝင်ခဲ့ကြောင်းတွေ့ရှိရ၏။ ==ရတနာပုံနန်းမြို့တော်သစ်== ၁၈၅၉ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်းက အမရပူရကို စွန့်ခွာလျက် ရတနာပုံနန်းမြို့တော်သစ်ကြီးကို တည်ဆောက်ခဲ့၏။ ထိုစဉ်က ပန်းပဲမင်းကြီးဦးမှိုသည် ခြေနှင့်မျက်စိ တက်သောပညာဖြင့် နန်းတော်ကြီးနှင့်မြို့ရိုး၊ ကျုံးစသည့် လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိသည်များကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြောင်း မှော်ဘီဆရာသိန်းကြီး၏ ပန်းပဲမင်းကြီးဆောင်းပါးတွင် လေ့လာဖတ်ရှုရသည်။ သို့သော်ဦးမှိုမှာ ထိုစဉ်က ပန်းပဲဝန်ရာထူးဖြင့် အမှုထမ်းရွက်ခြင်းမရှိတော့ပေ။ မြတောင်မြို့စားဝန်ကြီးအဖြစ် မြို့တော်သစ်တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းများကို ကြီးကြပ်ပေးခဲ့ရခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ==ပန်းတဉ်းဝန် ပန်းပဲဝန်== ၁၈၆၆ ခုနှစ်တွင် ဦးရွှေပင်အား ပန်းတဉ်းဝန်ရာထူးအပြင် ပန်းပဲဝန်အဖြစ်ပါ ပူးတွဲတာဝန်ထမ်းဆောင်စေခဲ့သည်။ ပန်းတဉ်းဝန်ရာထူးမှာ လုပ်ငန်းသဘောသဘာဝအားဖြင့် ဆင်တူသဖြင့်ယင်းကဲ့သို့ခန့်အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ဟန်ရှိသည်။ သို့သော်လအနည်းငယ် သာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရပြီး ရာထူးအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ခဲ့၏။ ==ပန်းပဲဝန်ဦးထွန်းအောင်== ၁၈၆၆ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလတွင် နိုင်ငံခြားပြန် ပညာတော်သင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးထွန်းအောင်အား မဟာမင်းခေါင်မဟာသိဒ္ဓိကျော်ထင်ဘွဲ့ဖြင့် ပန်းပဲဝန်အရာခန့်အပ်လိုက်ပါသည်။ ယခင်ကပန်းပဲဝန်သည် သံနှင့်ပြုလုပ်သော ဓား၊ လှံ၊သေနတ်နှင့် အမြောက်စသည့် လက်နက်ပစ္စည်း များကို သွန်းလုပ်သည့်လုပ်ငန်းများကိုပါ ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ရသည်။ ပန်းပဲဝန်ဦထွန်းအောင်သည် မင်းတုန်းမင်း လက်ထက်၌သာမက သီပေါမင်းလက်ထက်တစ်လျှောက်တွင်ပါ ပန်းပဲဝန်အဖြစ် အမှူးထမ်းခဲ့သည်။ ၁၂ ဇွန် ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ပန်းပဲဝန်ဦးထွန်အောင် ကွယ်လွန်သွားသည်။ အလွန်ထူးချွန်းသော ပန်းပဲဝန်အဖြစ် ထင်ရှားခဲ့သည်။ [[Category:မြန်မာ မှူးမတ်များ]] 0ztsbpseezdqpzaesbtz1kcukeggqos 0 46732 880049 880028 2025-07-04T12:52:48Z Salai Rungtoi 22844 880049 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class=wikitable sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ |- | ၁||[[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 |- | ၂||[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |- | ၃||[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 |- | ၄||[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |- | ၅||[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |- | ၆||[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 |- | ၇||[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 |- | ၈||[[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 |- | ၉||[[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |- | ၁၀||[[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီရှား]]||27/12/1949 |- | ၁၁||[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |- | ၁၂||[[အီတလီ]]||Nov-50 |- | ၁၃||[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 |- | ၁၄||[[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 |- | ၁၅||[[အစ္စရေး]]||13/07/1953 |- | ၁၆||[[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 |- | ၁၇||[[အီဂျစ်]]||08/08/1953 |- | ၁၈||[[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 |- | ၁၉||[[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 |- | ၂၀||[[ဖင်လန်]]||22/07/1954 |- | ၂၁||[[ဂျပန်]]||01/12/1954 |- | ၂၂||[[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 |- | ၂၃||[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |- | ၂၄||[[ပိုလန်]]||11/11/1955 |- | ၂၅||[[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၆||[[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၇||[[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 |- | ၂၈||[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 |- | ၂၉||[[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 |- | ၃၀||[[အီရတ်]]||23/07/1956 |- | ၃၁||[[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 |- | ၃၂||[[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 |- | ၃၃||[[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 |- | ၃၄||[[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 |- | ၃၅||[[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |- | ၃၆||[[ဆွီဒင်]]||1956 |- | ၃၇||[[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 |- | ၃၈||[[မလေးရှား]]||01/03/1958 |- | ၃၉||[[ဂရိ]]||20/03/1958 |- | ၄၀||[[ကနေဒါ]]||09/08/1958 |- | ၄၁||[[တူရကီ]]||02/09/1958 |- | ၄၂||[[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 |- | ၄၃||[[နီပေါ]]||03/03/1960 |- | ၄၄||[[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 |- | ၄၅||[[စပိန်]]||11/03/1967 |- | ၄၆||[[အီရန်]]||08/08/1968 |- | ၄၇||[[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 |- | ၄၈||[[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 |- | ၄၉||[[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 |- | ၅၀||[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |- | ၅၁||[[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 |- | ၅၂||[[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 |- | ၅၃||[[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 |- | ၅၄||[[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 |- | ၅၅||[[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 |- | ၅၆||[[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 |- | ၅၇||[[ကျူးဘား]]||12/10/1976 |- | ၅၈||[[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 |- | ၅၉||[[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 |- | ၆၀||[[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 |- | ၆၁||[[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 |- | ၆၂||[[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 |- | ၆၃||[[ချီလီ]]||22/04/1982 |- | ၆၄||[[ပနားမား]]||15/07/1982 |- | ၆၅||[[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 |- | ၆၆||[[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 |- | ၆၇||[[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 |- | ၆၈||[[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 |- | ၆၉||[[ပီရူး]]||28/08/1989 |- | ၇၀||[[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 |- | ၇၁||[[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 |- | ၇၂||[[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 |- | ၇၃||[[ဂါနာ]]||13/01/1995 |- | ၇၄||[[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 |- | ၇၅||[[ကင်ညာ]]||26/09/1997 |- | ၇၆||[[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 |- | ၇၇||[[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 |- | ၇၈||[[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 |- | ၇၉||​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 |- | ၈၀||[[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 |- | ၈၁||[[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 |- | ၈၂||[[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 |- | ၈၃||​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |- | ၈၄||[[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 |- | ၈၅||[[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 |- | ၈၆||[[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 |- | ၈၇||[[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 |- | ၈၈||[[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 |- | ၈၉||[[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 |- | ၉၀||[[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 |- | ၉၁||[[ဆူဒန်]]||20/05/2004 |- | ၉၂||[[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 |- | ၉၃||[[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 |- | ၉၄||[[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 |- | ၉၅||[[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 |- | ၉၆||[[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 |- | ၉၇||[[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 |- | ၉၈||[[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 |- | ၉၉||[[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 |- | ၁၀၀||[[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 |- | ၁၀၁||[[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 |- | ၁၀၂||[[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 |- | ၁၀၃||[[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 |- | ၁၀၄||[[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 |- | ၁၀၅||[[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 |- | ၁၀၆||[[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 |- | ၁၀၇||[[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 |- | ၁၀၈||[[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 |- | ၁၀၉||[[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 |- | ၁၁၀||[[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 |- | ၁၁၁||[[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 |- | ၁၁၂||[[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 |- | ၁၁၃||[[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 |- | ၁၁၄||[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 |- | ၁၁၅||[[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 |- | ၁၁၆||[[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 |- | ၁၁၇||မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 |- | ၁၁၈||[[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 |- | ၁၁၉||[[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 |- | ၁၂၀||[[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 |- | ၁၂၁||ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 |- | ၁၂၂||[[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 |- | ၁၂၃||[[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 |- | ၁၂၄||[[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 |- | ၁၂၅||[[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀ }}</ref> |- | ၁၂၆||[[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} gyyuu93bntlsvfxylq6yi2kjj3jd02s 880051 880049 2025-07-04T13:06:04Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880051 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class=wikitable sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ |- | ၁||[[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 |- | ၂||[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |- | ၃||[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 |- | ၄||[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |- | ၅||[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |- | ၆||[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 |- | ၇||[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 |- | ၈||[[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 |- | ၉||[[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |- | ၁၀||[[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီရှား]]||27/12/1949 |- | ၁၁||[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |- | ၁၂||[[အီတလီ]]||Nov-50 |- | ၁၃||[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 |- | ၁၄||[[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 |- | ၁၅||[[အစ္စရေး]]||13/07/1953 |- | ၁၆||[[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 |- | ၁၇||[[အီဂျစ်]]||08/08/1953 |- | ၁၈||[[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 |- | ၁၉||[[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 |- | ၂၀||[[ဖင်လန်]]||22/07/1954 |- | ၂၁||[[ဂျပန်]]||01/12/1954 |- | ၂၂||[[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 |- | ၂၃||[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |- | ၂၄||[[ပိုလန်]]||11/11/1955 |- | ၂၅||[[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၆||[[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၇||[[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 |- | ၂၈||[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 |- | ၂၉||[[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 |- | ၃၀||[[အီရတ်]]||23/07/1956 |- | ၃၁||[[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 |- | ၃၂||[[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 |- | ၃၃||[[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 |- | ၃၄||[[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 |- | ၃၅||[[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |- | ၃၆||[[ဆွီဒင်]]||1956 |- | ၃၇||[[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 |- | ၃၈||[[မလေးရှား]]||01/03/1958 |- | ၃၉||[[ဂရိ]]||20/03/1958 |- | ၄၀||[[ကနေဒါ]]||09/08/1958 |- | ၄၁||[[တူရကီ]]||02/09/1958 |- | ၄၂||[[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 |- | ၄၃||[[နီပေါ]]||03/03/1960 |- | ၄၄||[[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 |- | ၄၅||[[စပိန်]]||11/03/1967 |- | ၄၆||[[အီရန်]]||08/08/1968 |- | ၄၇||[[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 |- | ၄၈||[[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 |- | ၄၉||[[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 |- | ၅၀||[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |- | ၅၁||[[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 |- | ၅၂||[[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 |- | ၅၃||[[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 |- | ၅၄||[[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 |- | ၅၅||[[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 |- | ၅၆||[[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 |- | ၅၇||[[ကျူးဘား]]||12/10/1976 |- | ၅၈||[[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 |- | ၅၉||[[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 |- | ၆၀||[[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 |- | ၆၁||[[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 |- | ၆၂||[[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 |- | ၆၃||[[ချီလီ]]||22/04/1982 |- | ၆၄||[[ပနားမား]]||15/07/1982 |- | ၆၅||[[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 |- | ၆၆||[[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 |- | ၆၇||[[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 |- | ၆၈||[[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 |- | ၆၉||[[ပီရူး]]||28/08/1989 |- | ၇၀||[[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 |- | ၇၁||[[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 |- | ၇၂||[[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 |- | ၇၃||[[ဂါနာ]]||13/01/1995 |- | ၇၄||[[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 |- | ၇၅||[[ကင်ညာ]]||26/09/1997 |- | ၇၆||[[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 |- | ၇၇||[[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 |- | ၇၈||[[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 |- | ၇၉||​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 |- | ၈၀||[[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 |- | ၈၁||[[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 |- | ၈၂||[[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 |- | ၈၃||​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |- | ၈၄||[[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 |- | ၈၅||[[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 |- | ၈၆||[[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 |- | ၈၇||[[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 |- | ၈၈||[[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 |- | ၈၉||[[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 |- | ၉၀||[[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 |- | ၉၁||[[ဆူဒန်]]||20/05/2004 |- | ၉၂||[[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 |- | ၉၃||[[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 |- | ၉၄||[[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 |- | ၉၅||[[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 |- | ၉၆||[[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 |- | ၉၇||[[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 |- | ၉၈||[[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 |- | ၉၉||[[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 |- | ၁၀၀||[[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 |- | ၁၀၁||[[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 |- | ၁၀၂||[[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 |- | ၁၀၃||[[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 |- | ၁၀၄||[[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 |- | ၁၀၅||[[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 |- | ၁၀၆||[[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 |- | ၁၀၇||[[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 |- | ၁၀၈||[[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 |- | ၁၀၉||[[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 |- | ၁၁၀||[[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 |- | ၁၁၁||[[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 |- | ၁၁၂||[[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 |- | ၁၁၃||[[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 |- | ၁၁၄||[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 |- | ၁၁၅||[[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 |- | ၁၁၆||[[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 |- | ၁၁၇||မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 |- | ၁၁၈||[[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 |- | ၁၁၉||[[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 |- | ၁၂၀||[[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 |- | ၁၂၁||ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 |- | ၁၂၂||[[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 |- | ၁၂၃||[[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 |- | ၁၂၄||[[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 |- | ၁၂၅||[[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀ }}</ref> |- | ၁၂၆||[[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 4l3zp68uvnesgd5zra6vramzifb4ixk 880177 880051 2025-07-05T04:37:52Z Salai Rungtoi 22844 /* အဓိကဖြစ်ရပ်များ */ 880177 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class=wikitable sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ |- | ၁||[[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 |- | ၂||[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |- | ၃||[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 |- | ၄||[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |- | ၅||[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |- | ၆||[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 |- | ၇||[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 |- | ၈||[[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 |- | ၉||[[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |- | ၁၀||[[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီရှား]]||27/12/1949 |- | ၁၁||[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |- | ၁၂||[[အီတလီ]]||Nov-50 |- | ၁၃||[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 |- | ၁၄||[[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 |- | ၁၅||[[အစ္စရေး]]||13/07/1953 |- | ၁၆||[[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 |- | ၁၇||[[အီဂျစ်]]||08/08/1953 |- | ၁၈||[[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 |- | ၁၉||[[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 |- | ၂၀||[[ဖင်လန်]]||22/07/1954 |- | ၂၁||[[ဂျပန်]]||01/12/1954 |- | ၂၂||[[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 |- | ၂၃||[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |- | ၂၄||[[ပိုလန်]]||11/11/1955 |- | ၂၅||[[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၆||[[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 |- | ၂၇||[[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 |- | ၂၈||[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 |- | ၂၉||[[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 |- | ၃၀||[[အီရတ်]]||23/07/1956 |- | ၃၁||[[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 |- | ၃၂||[[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 |- | ၃၃||[[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 |- | ၃၄||[[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 |- | ၃၅||[[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |- | ၃၆||[[ဆွီဒင်]]||1956 |- | ၃၇||[[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 |- | ၃၈||[[မလေးရှား]]||01/03/1958 |- | ၃၉||[[ဂရိ]]||20/03/1958 |- | ၄၀||[[ကနေဒါ]]||09/08/1958 |- | ၄၁||[[တူရကီ]]||02/09/1958 |- | ၄၂||[[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 |- | ၄၃||[[နီပေါ]]||03/03/1960 |- | ၄၄||[[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 |- | ၄၅||[[စပိန်]]||11/03/1967 |- | ၄၆||[[အီရန်]]||08/08/1968 |- | ၄၇||[[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 |- | ၄၈||[[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 |- | ၄၉||[[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 |- | ၅၀||[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |- | ၅၁||[[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 |- | ၅၂||[[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 |- | ၅၃||[[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 |- | ၅၄||[[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 |- | ၅၅||[[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 |- | ၅၆||[[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 |- | ၅၇||[[ကျူးဘား]]||12/10/1976 |- | ၅၈||[[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 |- | ၅၉||[[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 |- | ၆၀||[[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 |- | ၆၁||[[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 |- | ၆၂||[[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 |- | ၆၃||[[ချီလီ]]||22/04/1982 |- | ၆၄||[[ပနားမား]]||15/07/1982 |- | ၆၅||[[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 |- | ၆၆||[[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 |- | ၆၇||[[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 |- | ၆၈||[[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 |- | ၆၉||[[ပီရူး]]||28/08/1989 |- | ၇၀||[[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 |- | ၇၁||[[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 |- | ၇၂||[[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 |- | ၇၃||[[ဂါနာ]]||13/01/1995 |- | ၇၄||[[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 |- | ၇၅||[[ကင်ညာ]]||26/09/1997 |- | ၇၆||[[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 |- | ၇၇||[[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 |- | ၇၈||[[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 |- | ၇၉||​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 |- | ၈၀||[[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 |- | ၈၁||[[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 |- | ၈၂||[[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 |- | ၈၃||​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |- | ၈၄||[[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 |- | ၈၅||[[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 |- | ၈၆||[[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 |- | ၈၇||[[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 |- | ၈၈||[[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 |- | ၈၉||[[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 |- | ၉၀||[[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 |- | ၉၁||[[ဆူဒန်]]||20/05/2004 |- | ၉၂||[[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 |- | ၉၃||[[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 |- | ၉၄||[[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 |- | ၉၅||[[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 |- | ၉၆||[[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 |- | ၉၇||[[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 |- | ၉၈||[[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 |- | ၉၉||[[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 |- | ၁၀၀||[[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 |- | ၁၀၁||[[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 |- | ၁၀၂||[[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 |- | ၁၀၃||[[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 |- | ၁၀၄||[[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 |- | ၁၀၅||[[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 |- | ၁၀၆||[[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 |- | ၁၀၇||[[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 |- | ၁၀၈||[[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 |- | ၁၀၉||[[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 |- | ၁၁၀||[[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 |- | ၁၁၁||[[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 |- | ၁၁၂||[[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 |- | ၁၁၃||[[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 |- | ၁၁၄||[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 |- | ၁၁၅||[[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 |- | ၁၁၆||[[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 |- | ၁၁၇||မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 |- | ၁၁၈||[[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 |- | ၁၁၉||[[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 |- | ၁၂၀||[[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 |- | ၁၂၁||ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 |- | ၁၂၂||[[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 |- | ၁၂၃||[[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 |- | ၁၂၄||[[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 |- | ၁၂၅||[[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀ }}</ref> |- | ၁၂၆||[[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} hy1cayzc4da06dsahgr34orb7z82xpn 880197 880177 2025-07-05T05:40:17Z Salai Rungtoi 22844 880197 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class=wikitable sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |- | ၁||[[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | |- | ၂||[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 | |- | ၃||[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | |- | ၄||[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 | |- | ၅||[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 | |- | ၆||[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | |- | ၇||[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | |- | ၈||[[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | |- | ၉||[[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 | |- | ၁၀||[[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီရှား]]||27/12/1949 | |- | ၁၁||[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | |- | ၁၂||[[အီတလီ]]||Nov-50 | |- | ၁၃||[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | |- | ၁၄||[[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | |- | ၁၅||[[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | |- | ၁၆||[[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | |- | ၁၇||[[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | |- | ၁၈||[[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | |- | ၁၉||[[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | |- | ၂၀||[[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | |- | ၂၁||[[ဂျပန်]]||01/12/1954 | |- | ၂၂||[[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | |- | ၂၃||[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 | |- | ၂၄||[[ပိုလန်]]||11/11/1955 | |- | ၂၅||[[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | |- | ၂၆||[[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | |- | ၂၇||[[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | |- | ၂၈||[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | |- | ၂၉||[[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | |- | ၃၀||[[အီရတ်]]||23/07/1956 | |- | ၃၁||[[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | |- | ၃၂||[[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | |- | ၃၃||[[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | |- | ၃၄||[[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | |- | ၃၅||[[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 | |- | ၃၆||[[ဆွီဒင်]]||1956 | |- | ၃၇||[[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | |- | ၃၈||[[မလေးရှား]]||01/03/1958 | |- | ၃၉||[[ဂရိ]]||20/03/1958 | |- | ၄၀||[[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | |- | ၄၁||[[တူရကီ]]||02/09/1958 | |- | ၄၂||[[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | |- | ၄၃||[[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |- | ၄၄||[[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | |- | ၄၅||[[စပိန်]]||11/03/1967 | |- | ၄၆||[[အီရန်]]||08/08/1968 | |- | ၄၇||[[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | |- | ၄၈||[[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | |- | ၄၉||[[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | |- | ၅၀||[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 | |- | ၅၁||[[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | |- | ၅၂||[[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | |- | ၅၃||[[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | |- | ၅၄||[[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | |- | ၅၅||[[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | |- | ၅၆||[[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | |- | ၅၇||[[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | |- | ၅၈||[[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | |- | ၅၉||[[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | |- | ၆၀||[[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | |- | ၆၁||[[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | |- | ၆၂||[[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | |- | ၆၃||[[ချီလီ]]||22/04/1982 | |- | ၆၄||[[ပနားမား]]||15/07/1982 | |- | ၆၅||[[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | |- | ၆၆||[[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | |- | ၆၇||[[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | |- | ၆၈||[[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | |- | ၆၉||[[ပီရူး]]||28/08/1989 | |- | ၇၀||[[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | |- | ၇၁||[[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | |- | ၇၂||[[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | |- | ၇၃||[[ဂါနာ]]||13/01/1995 | |- | ၇၄||[[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | |- | ၇၅||[[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | |- | ၇၆||[[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | |- | ၇၇||[[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | |- | ၇၈||[[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | |- | ၇၉||​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | |- | ၈၀||[[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | |- | ၈၁||[[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | |- | ၈၂||[[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | |- | ၈၃||​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 | |- | ၈၄||[[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | |- | ၈၅||[[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | |- | ၈၆||[[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | |- | ၈၇||[[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | |- | ၈၈||[[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | |- | ၈၉||[[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | |- | ၉၀||[[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | |- | ၉၁||[[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | |- | ၉၂||[[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | |- | ၉၃||[[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | |- | ၉၄||[[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | |- | ၉၅||[[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | |- | ၉၆||[[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | |- | ၉၇||[[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | |- | ၉၈||[[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | |- | ၉၉||[[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | |- | ၁၀၀||[[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | |- | ၁၀၁||[[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | |- | ၁၀၂||[[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | |- | ၁၀၃||[[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | |- | ၁၀၄||[[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | |- | ၁၀၅||[[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | |- | ၁၀၆||[[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | |- | ၁၀၇||[[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | |- | ၁၀၈||[[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | |- | ၁၀၉||[[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | |- | ၁၁၀||[[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | |- | ၁၁၁||[[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | |- | ၁၁၂||[[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | |- | ၁၁၃||[[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | |- | ၁၁၄||[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | |- | ၁၁၅||[[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | |- | ၁၁၆||[[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | |- | ၁၁၇||မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | |- | ၁၁၈||[[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | |- | ၁၁၉||[[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | |- | ၁၂၀||[[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | |- | ၁၂၁||ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | |- | ၁၂၂||[[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | |- | ၁၂၃||[[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | |- | ၁၂၄||[[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | |- | ၁၂၅||[[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀ }}</ref> | |- | ၁၂၆||[[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} c9e6y82d0suqrqdy7dchpem2898ehlo 880202 880197 2025-07-05T06:18:19Z Salai Rungtoi 22844 /* အခြားကြည့်ရန် */ 880202 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 | | |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 | | |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 | | |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | | |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 | | |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 | | |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 | | |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 | | |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 | | |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} qawr4vcz0aqju94kwf11ncps9cnuc09 880217 880202 2025-07-05T06:46:54Z Salai Rungtoi 22844 880217 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 | | |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|16}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 | | |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | | |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 | | |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 | | |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 | | |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 9dp74x3i9f6rrmv813bb751j03oywnm 880227 880217 2025-07-05T07:29:28Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၄ */ 880227 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|16}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | | |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 | | |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 37sc6didczstu077cmnk8zy6itf57a1 880231 880227 2025-07-05T07:39:52Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၄ */ 880231 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|16}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | | |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 | | |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} awxyjhof9e8nompb70tm4vdlk9fvysh 880235 880231 2025-07-05T07:45:06Z Salai Rungtoi 22844 /* အဓိကဖြစ်ရပ်များ */ 880235 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|16}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 | | |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]] |{{Start date and age|2024|1|13}} |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]]အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 01wccw10if3pw8t6dm30uxnulv9w43a 880253 880235 2025-07-05T08:32:07Z Salai Rungtoi 22844 880253 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|16}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |ဦး[[တင်မောင်ဆွေ]] |{{Start date and age|2022|11|11}} |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]] |{{Start date and age|2024|1|13}} |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 | | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 | | |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၂ === * [[၁၁ နိုဝင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/32183|title=ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ၂၀၂၄ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]]အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 7fywhr2ys8snyqtt9zxcvmn0zyuylqx 880262 880253 2025-07-05T09:39:21Z Salai Rungtoi 22844 880262 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။[[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုင်တက်အင်းဒမ်း|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||07/07/1947 | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||01/08/1947 |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||19/09/1947 | | |- | ၄||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||04/01/1948 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၅||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||18/02/1948 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|17}} |- | ၆||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||28/02/1948 | | |- | ၇||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||24/08/1948 | | |- | ၈||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||1948 | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||07/06/1949 |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||27/12/1949 | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||08/06/1950 |ဦး[[တင်မောင်ဆွေ]] |{{Start date and age|2022|11|11}} |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||Nov-50 | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||29/12/1950 | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||09/07/1953 | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||13/07/1953 | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||01/08/1953 | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||08/08/1953 | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||1953 | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||09/04/1954 | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||22/07/1954 | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||01/12/1954 | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||Jun-55 | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||1955 |ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]] |{{Start date and age|2024|1|13}} |- | ၂၄||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||11/11/1955 | | |- | ၂၅||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၆||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||03/01/1956 | | |- | ၂၇||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||05/03/1956 | | |- | ၂၈||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||15/03/1956 | | |- | ၂၉||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||16/05/1956 | | |- | ၃၀||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||23/07/1956 | | |- | ၃၁||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||30/07/1956 | | |- | ၃၂||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||28/09/1956 | | |- | ၃၃||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||08/11/1956 | | |- | ၃၄||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||1956 | | |- | ၃၅||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||12/07/1956 |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||1956 | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||1957 | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||01/03/1958 | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||20/03/1958 | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||09/08/1958 | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||02/09/1958 | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||15/11/1958 | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||03/03/1960 |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||12/08/1966 | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||11/03/1967 | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||08/08/1968 |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||15/11/1968 | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||15/01/1970 | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||24/01/1970 | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||21/03/1972 |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||15/06/1972 | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||28/02/1975 | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||19/05/1975 | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||28/05/1975 | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||01/10/1976 | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||05/10/1976 | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||12/10/1976 | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||14/11/1976 | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||15/12/1976 | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||08/03/1977 | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||31/07/1978 | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||30/12/1978 | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||22/04/1982 | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||15/07/1982 | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||01/09/1982 | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||15/07/1985 | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||28/01/1987 | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||28/11/1988 | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||28/08/1989 | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||20/11/1990 | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||24/07/1991 | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||21/09/1993 | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||13/01/1995 | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||20/04/1995 | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||26/09/1997 | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||16/12/1998 | | |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||19/01/1999 | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||03/08/1999 | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||16/08/1999 | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||26/08/1999 | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||03/09/1999 | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||22/09/1999 | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||23/09/1999 |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||29/09/1999 | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||06/12/1999 | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||09/11/2000 | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||08/02/2001 | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||22/02/2001 | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||09/07/2003 | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||10/02/2004 | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||20/05/2004 | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||25/08/2004 |ဦးတင်ယု | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||26/09/2005 | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||22/07/2006 | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||27/11/2006 | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||18/12/2006 | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||26/04/2007 | | |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||11/02/2009 | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||27/08/2009 | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||10/11/2009 | | |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||10/05/2010 | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||14/12/2010 |ဦးတင်ယု |{{Start date and age|2023|12|19}} |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||13/01/2011 | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||25/08/2011 | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||30/01/2012 | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||1/02/2012 | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||31/07/2012 | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||26/09/2012 | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||26/09/2012 | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||19/12/2012 | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/01/2013 | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||19/09/2013 | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||8/10/2013 | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||28/12/2015 | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/04/2017 | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/04/2017 | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||21/04/2017 | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||4/05/2017 | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||5/05/2017 | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/06/2017 | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||12/07/2017 | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||2/07/2019 | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||31/07/2019 | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||6/08/2020 | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||9/11/2020<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||6/03/2023<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref> <nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဥ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၂ === * [[၁၁ နိုဝင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/32183|title=ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ၂၀၂၃ === * [[၁၇ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် ကမ္ဘာဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%be%e1%80%ac/|title=ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> * [[၁၉ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် [[ဆော်ဒီအာရေးဘီးယားနိုင်ငံ|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား ၎င်း၏လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အိုမန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%9a%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ad/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား အိုမန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၄ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]]အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} fesrpnmq2elml5toh6sa64260p0wpwo 0 50341 880143 879423 2025-07-05T02:48:20Z 210.14.108.91 ၎င်းတို့သည် မြောက်မြားစွာသော အမှုအခင်းများနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိများတွင် ကလေးသူငယ်အလွဲသုံးစားပြုမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်[၁] 880143 wikitext text/x-wiki '''စည်းကမ်း''' ဆိုသည်မှာ လူတို့အား စည်းကမ်းလိုက်နာရန် သို့မဟုတ် အကျင့်စာရိတ္တတစ်ခု အနေဖြင့် လေ့ကျင့်ပေးခြင်းဖြစ်ပြီး မနာခံမှုရှိပါက ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကို အသုံးပြု၍ စည်းကမ်းလိုက်နာစေခြင်း သို့မဟုတ် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ အသင်းအဖွဲ့များတွင် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ထားသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ မရှိကြသည်။ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးသမားများသည် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း သီအိုရီများဖြင့် ကလေးများကို ပြုစုပျိုးထောင်ရန် ရည်ရွယ်သော စည်းမျဉ်းများ ချမှတ်ထားသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:လေ့ကျင့်ရေး]] [[Category:စည်းကမ်းများ]] {{stub}} 0u8brkm5gok3e2w4gozuy6le5vf7aeg 880146 880143 2025-07-05T02:54:13Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/210.14.108.91|210.14.108.91]] ([[User talk:210.14.108.91|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုကို [[User:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် 879423 wikitext text/x-wiki '''စည်းကမ်း''' ဆိုသည်မှာ လူတို့အား စည်းကမ်းလိုက်နာရန် သို့မဟုတ် အကျင့်စာရိတ္တတစ်ခု အနေဖြင့် လေ့ကျင့်ပေးခြင်းဖြစ်ပြီး မနာခံမှုရှိပါက ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကို အသုံးပြု၍ စည်းကမ်းလိုက်နာစေခြင်း သို့မဟုတ် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ အသင်းအဖွဲ့များတွင် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ထားသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ မရှိကြသည်။ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးသမားများသည် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း သီအိုရီများဖြင့် ကလေးများကို ပြုစုပျိုးထောင်ရန် ရည်ရွယ်သော စည်းမျဉ်းများ ချမှတ်ထားသည်။ ၎င်းတို့သည် မြောက်မြားစွာသော အမှုအခင်းများနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိများတွင် ကလေးသူငယ်အလွဲသုံးစားပြုမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။<ref>{{cite journal |last1=Lansford |first1=Jennifer E. |last2=Miller-Johnson |first2=Shari |last3=Berlin |first3=Lisa J. |last4=Dodge |first4=Kenneth A. |last5=Bates |first5=John E. |last6=Pettit |first6=Gregory S. |date=August 2007 |title=Early Physical Abuse and Later Violent Delinquency: A Prospective Longitudinal Study |journal=Child Maltreat |volume=12 |issue=3 |pages=233–245 |doi=10.1177/1077559507301841 |pmc=2771618 |pmid=17631623}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:လေ့ကျင့်ရေး]] [[Category:စည်းကမ်းများ]] {{stub}} adc0xdtx01mmpwefk3op82nk0zifzop 880150 880146 2025-07-05T03:11:52Z Ninjastrikers 22896 880150 wikitext text/x-wiki '''စည်းကမ်း''' ({{langx|discipline}}) ဆိုသည်မှာ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများ သို့မဟုတ် အမိန့်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရရှိသော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှုနှင့် ခက်ခဲသောအရာများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=Discipline Definition & Meaning {{!}} Britannica Dictionary |url=https://www.britannica.com/dictionary/discipline |access-date=2024-05-07 |website=www.britannica.com |language=en-US}}</ref> စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းသူများသည် ထိုသို့သော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းသည် အလွန်အရေးကြီးသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး ထိုသို့သော အပြုအမူကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် စည်းကမ်းများကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ထိုသို့သော အဓမ္မပြုကျင့်မှုသည် တစ်ခါတစ်ရံ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းအပေါ် အခြေခံသော်လည်း ထိုနှစ်ခုကြားတွင် ရှင်းလင်းသော ကွာခြားချက်ရှိသည်။ ထိုသို့သော ကွာခြားချက်များကို ဖော်ပြရန် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ စကားလုံးတစ်ခုစီ၏ မူလအဓိပ္ပာယ်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်သည်– စည်းကမ်းသည် "[[သင်ကြားပေးခြင်း]]" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ပြစ်ဒဏ်သည် "ပြုပြင်ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်စေခြင်း" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ပြစ်ဒဏ်သည် မလိုလားအပ်သော အပြုအမူကို ချက်ခြင်း ဖျောက်ဖျက်နိုင်သော်လည်း ရေရှည်အတွက် ထိရောက်မှုမရှိပါ။ စည်းကမ်းသည် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှုကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆိုလိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Positive Parenting: Discipline vs. Punishment {{!}} Psychology Today |url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/on-babies/202301/discipline-vs-punishment |access-date=2024-05-07 |website=www.psychologytoday.com |language=en-US}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Sege |first1=Robert |last2=Siegel |first2=Benjamin |date=2018-12-01 |title= Effective Discipline to Raise Healthy Children |url=https://publications.aap.org/pediatrics/article/142/6/e20183112/37452/Effective-Discipline-to-Raise-Healthy-Children |journal=Pediatrics |volume=142 |issue=6 |publisher= American Academy of Pediatrics |pages=83-93 |doi=10.1542/peds.2018-3112 |access-date=2025-02-17|url-access=subscription }}</ref> ==ကိုယ့်ကိုယ်ကို စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း== ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စေရန် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော စံနှုန်းတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် မိမိ၏အပြုအမူနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်သည်များကို လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ရှောင်ရှားသင့်သည်များကို ရှောင်ရှားရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးနိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ပန်းတိုင်များ ချမှတ်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုရှိခြင်းနှင့် ထိုပန်းတိုင်များအတွက် စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် လေ့ကျင့်မှုနှင့် ကြိုးစားအားထုတ်မှု လိုအပ်သော်လည်း ၎င်းသည် ကုန်ထုတ်စွမ်းအား တိုးတက်စေခြင်း၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းနှင့် ဘဝတွင် ပိုမိုကြီးမားသော အောင်မြင်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Gleeson |first1=Brent |title=9 Powerful Ways To Cultivate Extreme Self-Discipline |url=https://www.forbes.com/sites/brentgleeson/2020/08/25/8-powerful-ways-to-cultivate-extreme-self-discipline/?sh=228aad8182d6 |website=Forbes |access-date=22 January 2024 |language=en}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းကို ရေရှည်ပန်းတိုင်များအတွက် ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုများကို စွန့်လွှတ်နိုင်စွမ်း (ဆိုင်းငံ့ထားသော ကျေနပ်မှု) အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Simons |first1=Ilana |title=The Difference Between Habit and Discipline |date=15 July 2009|url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-literary-mind/200907/the-difference-between-habit-and-discipline |website=PsychologyToday |access-date=17 September 2021}}</ref> စည်းကမ်းသည် မိမိ၏ သက်တောင့်သက်သာရှိရာ နေရာမှ ရုန်းထွက်နိုင်စွမ်းအပေါ် အခြေခံသည်။ အလေ့အကျင့်ဆိုသည်မှာ နာကျင်မှုအတွက် မဟုတ်ဘဲ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြောင်းလဲလိုခြင်းဖြစ်သည်။ ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုကို စွန့်လွှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပူဇော်သကာပြုခြင်းသည် အတွေးနှင့် အာရုံစူးစိုက်သော စည်းကမ်းကို လိုအပ်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စွာ အရောက်လှမ်းနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ရမည့်အရာများအပေါ် မိမိကိုယ်ကို အာရုံစူးစိုက်ထားရှိရန်အတွက် မိမိ၏ဆန္ဒများနှင့် စိတ်အားထက်သန်မှုများကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။<ref name=Sicinski>{{cite web |last1=Sicinski |first1=Adam |title=The Complete Guide on How to Develop Focused Self-Discipline |url=https://blog.iqmatrix.com/self-discipline |website=blog iqmatrix |date=18 August 2015 |access-date=20 September 2021}}</ref> ၎င်းသည် သင်၏ ရည်မှန်းချက်များကို ပြည့်မီစေမည့် စည်းကမ်းရှိသော အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို တည်ဆောက်ရန်အတွက် နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်မှု၏ သေးငယ်သော၊ တသမတ်တည်းသော ခြေလှမ်းများကို လှမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိ၏ အတွေးများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို လက်ရှိလုပ်ဆောင်နေသော အလုပ်နှင့် သတ်မှတ်ရန်၊ ပေါင်းစည်းရန်နှင့် ချိန်ညှိရန် ကူညီပေးသည့် စည်းမျဉ်းများနှင့် စံနှုန်းများကို လိုက်နာရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးသည်။ သေးငယ်သော လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ပိုမိုကြီးမားသော ပန်းတိုင်များကို အရောက်လှမ်းနိုင်စေသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းမှာ ဇွဲရှိမှုပင်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=How to Discipline Yourself With 10 Habits |url=https://www.wanderlustworker.com/how-to-discipline-yourself-with-10-habits/ |website=wanderlustworker |date=18 August 2019 |access-date=27 September 2021}}</ref> နေ့စဉ်ရွေးချယ်မှုများသည် အခက်အခဲများကြားမှ မိမိအလိုချင်ဆုံး ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေရန် စုစည်းပေးသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှု၊ ခိုင်မာသော ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့် ဇွဲလုံ့လတို့သည် ဇွဲသတ္တိနှင့် ဆင်တူသည်။ စည်းကမ်းဆိုသည်မှာ အတွင်းပိုင်းနှင့် ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှုပင်ဖြစ်သည်။ မှန်သည် မှားသည်ကို ဆုံးဖြတ်ရမည် (အတွင်းပိုင်း တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) နှင့် ပြင်ပစည်းမျဉ်းကို လိုက်နာရမည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာမှု (ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) ရှိရမည်။<ref name=":0">{{cite web |title=What is the importance of discipline in life? |url=https://www.digitalclassworld.com/blog/importance-of-discipline-in-life/ |access-date=17 September 2021 |website=DigitalClassWorld}}</ref> စည်းကမ်းကို လုပ်ချင်စိတ်မရှိသောအရာတစ်ခုခုကို လုပ်ဆောင်ရန် "အားထုတ်မှုအချို့ကို စိုက်ထုတ်ရန်" အသုံးပြုသည်။<ref>{{cite web |last1=Carpenter |first1=Erin |date=26 October 2018 |title=Why Discipline is More Important than Motivation |url=https://thrivecounselingdenver.com/habits/discipline-is-more-important-than-motivation/ |access-date=13 September 2021 |website=thrivecounselingdenver}}</ref> စည်းကမ်းသည် အတွေးများနှင့် ခံစားချက်များသာမက ပန်းတိုင်တစ်ခုကို ပြီးမြောက်စေသော၊ တိုးတက်စေသော သို့မဟုတ် ခိုင်မာစေသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုသည် တန်ဖိုးတစ်ခုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် မိမိ၏ တန်ဖိုးများကို မိမိ၏ ရွေးချယ်မှုများကို သတ်မှတ်စေသည်။ ===ဘာသာရေးတွင် === ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် ဘာသာရေးစနစ်များစွာတွင် အရေးကြီးသော အခြေခံမူတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ [[မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး]]တွင် ဖော်ပြထားသည့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ဝတ်များ]]အရ မှန်ကန်သော အမြင် ([[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]) နှင့် မှန်ကန်သော သတိ ([[သမ္မာသတိ]]) နှစ်ခုစလုံးကို ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ စည်းကမ်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များ၏ အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များ ([[Beatitudes]]) မှ လမ်းညွှန်ထားသော သီလများသည် ခြိုးခြံချွေတာခြင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရေး (ascetical theology) နှင့် နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများဖြင့် ရှေ့ပြေးခဲ့သည်။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်၏ ဆုကျေးဇူးများ (Gifts of the Holy Spirit) မှ အာဏာပိုင်မှုကို အလေးပေးသည့်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ကောင်းချီးမင်္ဂလာရှိသော်လည်း စည်းကမ်းနှင့် လိုက်နာမှုမှ ရရှိသော ပျော်ရွှင်မှုမျိုး မရရှိခဲ့ပါ။ [[အလယ်ခေတ်]]ကာလတွင် ဝိညာဉ်ရေးရာနှင့် [[ကိုယ်ကျင့်တရား]]တို့သည် အချင်းချင်း နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Bouchard |first1=Charles E. |title=What Is "Prudential Personalism"? Why Does It Matter? |url=https://www.chausa.org/publications/health-progress/article/march-april-2007/what-is-prudential-personalism-why-does-it-matter- |website=chausa.org |publisher=Catholic Health Association of the United States |access-date=18 May 2019}}</ref> [[စိန့်ဩဂတ်စတင်း]]နောက်ပိုင်းတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များသည် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မူတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များသည် စည်းကမ်း၏ပုံစံတစ်ရပ်အဖြစ် [[နှောင်းပိုင်းအလယ်ခေတ်]]အထိ အပြည့်အဝ ပေါ်ထွန်းလာခြင်းမရှိသေးပေ။ လူသာရန်ဘာသာ (Lutheranism) နှင့် [[ဉာဏ်အလင်းပွင့်ခေတ်|ဉာဏ်အလင်းခေတ်လွန်]] (post-Enlightenment era) တို့နှင့်အတူ နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများ ပူးတွဲတည်ရှိနေသည်။ ကက်သလစ်ချာ့ချ်၏ [[ဓမ္မသစ်ကျမ်း]] (Catechism) အရ "လူ့လုပ်ရပ်များ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား၏ 'ရင်းမြစ်' သုံးခုမှာ ရည်ရွယ်ချက်၊ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် အခြေအနေများပင်" ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__P5T.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=¶1757}}</ref> သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်သည် "အသက်ရှင်သော ဘုရားသခင်၏ ထာဝရနှုတ်ကပတ်တော်ကို နားလည်ရန် [နှင့်] ကျမ်းစာများကို နားလည်ရန် ကျွန်ုပ်တို့၏စိတ်ကို ဖွင့်ပေးရန်" အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__PP.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=par. ¶108}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းကို ရရှိစေပြီး မျှော်လင့်ချက်ကို ထိန်းသိမ်းထားရှိနိုင်သည့် နည်းလမ်းလည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=1 Peter 1:16: Christians God-like Men, The duty and discipline of Christian hope |url=https://biblehub.com/sermons/1_peter/1-16.htm |access-date=18 May 2019 |website=biblehub.com |quote=Hope follows desire. The vigour of our hopes is affected by the warmth of our desires. The warmth of our desires towards the future depends largely on the turning away of our desires from the present.}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:လေ့ကျင့်ရေး]] [[Category:စည်းကမ်းများ]] 2ot34qkxss992pwi1ne9fie9n1dgvex 880152 880150 2025-07-05T03:12:14Z Ninjastrikers 22896 880152 wikitext text/x-wiki '''စည်းကမ်း''' ({{langx|en|discipline}}) ဆိုသည်မှာ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများ သို့မဟုတ် အမိန့်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရရှိသော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှုနှင့် ခက်ခဲသောအရာများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=Discipline Definition & Meaning {{!}} Britannica Dictionary |url=https://www.britannica.com/dictionary/discipline |access-date=2024-05-07 |website=www.britannica.com |language=en-US}}</ref> စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းသူများသည် ထိုသို့သော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းသည် အလွန်အရေးကြီးသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး ထိုသို့သော အပြုအမူကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် စည်းကမ်းများကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ထိုသို့သော အဓမ္မပြုကျင့်မှုသည် တစ်ခါတစ်ရံ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းအပေါ် အခြေခံသော်လည်း ထိုနှစ်ခုကြားတွင် ရှင်းလင်းသော ကွာခြားချက်ရှိသည်။ ထိုသို့သော ကွာခြားချက်များကို ဖော်ပြရန် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ စကားလုံးတစ်ခုစီ၏ မူလအဓိပ္ပာယ်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်သည်– စည်းကမ်းသည် "[[သင်ကြားပေးခြင်း]]" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ပြစ်ဒဏ်သည် "ပြုပြင်ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်စေခြင်း" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ပြစ်ဒဏ်သည် မလိုလားအပ်သော အပြုအမူကို ချက်ခြင်း ဖျောက်ဖျက်နိုင်သော်လည်း ရေရှည်အတွက် ထိရောက်မှုမရှိပါ။ စည်းကမ်းသည် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှုကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆိုလိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Positive Parenting: Discipline vs. Punishment {{!}} Psychology Today |url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/on-babies/202301/discipline-vs-punishment |access-date=2024-05-07 |website=www.psychologytoday.com |language=en-US}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Sege |first1=Robert |last2=Siegel |first2=Benjamin |date=2018-12-01 |title= Effective Discipline to Raise Healthy Children |url=https://publications.aap.org/pediatrics/article/142/6/e20183112/37452/Effective-Discipline-to-Raise-Healthy-Children |journal=Pediatrics |volume=142 |issue=6 |publisher= American Academy of Pediatrics |pages=83-93 |doi=10.1542/peds.2018-3112 |access-date=2025-02-17|url-access=subscription }}</ref> ==ကိုယ့်ကိုယ်ကို စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း== ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စေရန် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော စံနှုန်းတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် မိမိ၏အပြုအမူနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်သည်များကို လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ရှောင်ရှားသင့်သည်များကို ရှောင်ရှားရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးနိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ပန်းတိုင်များ ချမှတ်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုရှိခြင်းနှင့် ထိုပန်းတိုင်များအတွက် စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် လေ့ကျင့်မှုနှင့် ကြိုးစားအားထုတ်မှု လိုအပ်သော်လည်း ၎င်းသည် ကုန်ထုတ်စွမ်းအား တိုးတက်စေခြင်း၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းနှင့် ဘဝတွင် ပိုမိုကြီးမားသော အောင်မြင်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Gleeson |first1=Brent |title=9 Powerful Ways To Cultivate Extreme Self-Discipline |url=https://www.forbes.com/sites/brentgleeson/2020/08/25/8-powerful-ways-to-cultivate-extreme-self-discipline/?sh=228aad8182d6 |website=Forbes |access-date=22 January 2024 |language=en}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းကို ရေရှည်ပန်းတိုင်များအတွက် ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုများကို စွန့်လွှတ်နိုင်စွမ်း (ဆိုင်းငံ့ထားသော ကျေနပ်မှု) အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Simons |first1=Ilana |title=The Difference Between Habit and Discipline |date=15 July 2009|url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-literary-mind/200907/the-difference-between-habit-and-discipline |website=PsychologyToday |access-date=17 September 2021}}</ref> စည်းကမ်းသည် မိမိ၏ သက်တောင့်သက်သာရှိရာ နေရာမှ ရုန်းထွက်နိုင်စွမ်းအပေါ် အခြေခံသည်။ အလေ့အကျင့်ဆိုသည်မှာ နာကျင်မှုအတွက် မဟုတ်ဘဲ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြောင်းလဲလိုခြင်းဖြစ်သည်။ ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုကို စွန့်လွှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပူဇော်သကာပြုခြင်းသည် အတွေးနှင့် အာရုံစူးစိုက်သော စည်းကမ်းကို လိုအပ်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စွာ အရောက်လှမ်းနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ရမည့်အရာများအပေါ် မိမိကိုယ်ကို အာရုံစူးစိုက်ထားရှိရန်အတွက် မိမိ၏ဆန္ဒများနှင့် စိတ်အားထက်သန်မှုများကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။<ref name=Sicinski>{{cite web |last1=Sicinski |first1=Adam |title=The Complete Guide on How to Develop Focused Self-Discipline |url=https://blog.iqmatrix.com/self-discipline |website=blog iqmatrix |date=18 August 2015 |access-date=20 September 2021}}</ref> ၎င်းသည် သင်၏ ရည်မှန်းချက်များကို ပြည့်မီစေမည့် စည်းကမ်းရှိသော အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို တည်ဆောက်ရန်အတွက် နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်မှု၏ သေးငယ်သော၊ တသမတ်တည်းသော ခြေလှမ်းများကို လှမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိ၏ အတွေးများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို လက်ရှိလုပ်ဆောင်နေသော အလုပ်နှင့် သတ်မှတ်ရန်၊ ပေါင်းစည်းရန်နှင့် ချိန်ညှိရန် ကူညီပေးသည့် စည်းမျဉ်းများနှင့် စံနှုန်းများကို လိုက်နာရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးသည်။ သေးငယ်သော လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ပိုမိုကြီးမားသော ပန်းတိုင်များကို အရောက်လှမ်းနိုင်စေသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းမှာ ဇွဲရှိမှုပင်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=How to Discipline Yourself With 10 Habits |url=https://www.wanderlustworker.com/how-to-discipline-yourself-with-10-habits/ |website=wanderlustworker |date=18 August 2019 |access-date=27 September 2021}}</ref> နေ့စဉ်ရွေးချယ်မှုများသည် အခက်အခဲများကြားမှ မိမိအလိုချင်ဆုံး ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေရန် စုစည်းပေးသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှု၊ ခိုင်မာသော ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့် ဇွဲလုံ့လတို့သည် ဇွဲသတ္တိနှင့် ဆင်တူသည်။ စည်းကမ်းဆိုသည်မှာ အတွင်းပိုင်းနှင့် ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှုပင်ဖြစ်သည်။ မှန်သည် မှားသည်ကို ဆုံးဖြတ်ရမည် (အတွင်းပိုင်း တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) နှင့် ပြင်ပစည်းမျဉ်းကို လိုက်နာရမည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာမှု (ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) ရှိရမည်။<ref name=":0">{{cite web |title=What is the importance of discipline in life? |url=https://www.digitalclassworld.com/blog/importance-of-discipline-in-life/ |access-date=17 September 2021 |website=DigitalClassWorld}}</ref> စည်းကမ်းကို လုပ်ချင်စိတ်မရှိသောအရာတစ်ခုခုကို လုပ်ဆောင်ရန် "အားထုတ်မှုအချို့ကို စိုက်ထုတ်ရန်" အသုံးပြုသည်။<ref>{{cite web |last1=Carpenter |first1=Erin |date=26 October 2018 |title=Why Discipline is More Important than Motivation |url=https://thrivecounselingdenver.com/habits/discipline-is-more-important-than-motivation/ |access-date=13 September 2021 |website=thrivecounselingdenver}}</ref> စည်းကမ်းသည် အတွေးများနှင့် ခံစားချက်များသာမက ပန်းတိုင်တစ်ခုကို ပြီးမြောက်စေသော၊ တိုးတက်စေသော သို့မဟုတ် ခိုင်မာစေသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုသည် တန်ဖိုးတစ်ခုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် မိမိ၏ တန်ဖိုးများကို မိမိ၏ ရွေးချယ်မှုများကို သတ်မှတ်စေသည်။ ===ဘာသာရေးတွင် === ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် ဘာသာရေးစနစ်များစွာတွင် အရေးကြီးသော အခြေခံမူတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ [[မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး]]တွင် ဖော်ပြထားသည့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ဝတ်များ]]အရ မှန်ကန်သော အမြင် ([[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]) နှင့် မှန်ကန်သော သတိ ([[သမ္မာသတိ]]) နှစ်ခုစလုံးကို ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ စည်းကမ်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များ၏ အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များ ([[Beatitudes]]) မှ လမ်းညွှန်ထားသော သီလများသည် ခြိုးခြံချွေတာခြင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရေး (ascetical theology) နှင့် နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများဖြင့် ရှေ့ပြေးခဲ့သည်။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်၏ ဆုကျေးဇူးများ (Gifts of the Holy Spirit) မှ အာဏာပိုင်မှုကို အလေးပေးသည့်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ကောင်းချီးမင်္ဂလာရှိသော်လည်း စည်းကမ်းနှင့် လိုက်နာမှုမှ ရရှိသော ပျော်ရွှင်မှုမျိုး မရရှိခဲ့ပါ။ [[အလယ်ခေတ်]]ကာလတွင် ဝိညာဉ်ရေးရာနှင့် [[ကိုယ်ကျင့်တရား]]တို့သည် အချင်းချင်း နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Bouchard |first1=Charles E. |title=What Is "Prudential Personalism"? Why Does It Matter? |url=https://www.chausa.org/publications/health-progress/article/march-april-2007/what-is-prudential-personalism-why-does-it-matter- |website=chausa.org |publisher=Catholic Health Association of the United States |access-date=18 May 2019}}</ref> [[စိန့်ဩဂတ်စတင်း]]နောက်ပိုင်းတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များသည် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မူတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များသည် စည်းကမ်း၏ပုံစံတစ်ရပ်အဖြစ် [[နှောင်းပိုင်းအလယ်ခေတ်]]အထိ အပြည့်အဝ ပေါ်ထွန်းလာခြင်းမရှိသေးပေ။ လူသာရန်ဘာသာ (Lutheranism) နှင့် [[ဉာဏ်အလင်းပွင့်ခေတ်|ဉာဏ်အလင်းခေတ်လွန်]] (post-Enlightenment era) တို့နှင့်အတူ နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများ ပူးတွဲတည်ရှိနေသည်။ ကက်သလစ်ချာ့ချ်၏ [[ဓမ္မသစ်ကျမ်း]] (Catechism) အရ "လူ့လုပ်ရပ်များ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား၏ 'ရင်းမြစ်' သုံးခုမှာ ရည်ရွယ်ချက်၊ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် အခြေအနေများပင်" ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__P5T.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=¶1757}}</ref> သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်သည် "အသက်ရှင်သော ဘုရားသခင်၏ ထာဝရနှုတ်ကပတ်တော်ကို နားလည်ရန် [နှင့်] ကျမ်းစာများကို နားလည်ရန် ကျွန်ုပ်တို့၏စိတ်ကို ဖွင့်ပေးရန်" အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__PP.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=par. ¶108}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းကို ရရှိစေပြီး မျှော်လင့်ချက်ကို ထိန်းသိမ်းထားရှိနိုင်သည့် နည်းလမ်းလည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=1 Peter 1:16: Christians God-like Men, The duty and discipline of Christian hope |url=https://biblehub.com/sermons/1_peter/1-16.htm |access-date=18 May 2019 |website=biblehub.com |quote=Hope follows desire. The vigour of our hopes is affected by the warmth of our desires. The warmth of our desires towards the future depends largely on the turning away of our desires from the present.}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:လေ့ကျင့်ရေး]] [[Category:စည်းကမ်းများ]] aptcpq2b2rozc6y0y7u8jczc3hexigi 0 54329 880094 827166 2025-07-04T16:08:15Z Salai Rungtoi 22844 880094 wikitext text/x-wiki {{Db|၅ ဆောင်းပါးရှိပြီ။}} မြန်မာအက္ခရာရှိ ကိန်းဂဏန်းများတွင် ငါးခုမြောက်ဖြစ်သည်။ [[454918 Category:သင်္ချာ]] 7cigfqqs8jj5qhc76qpj5patupqtr1o 0 54845 880138 699155 2025-07-04T22:07:48Z Yarzaryeni 1228 /* link to other articles */ 880138 wikitext text/x-wiki {{Infobox particle | name = နျူထရီနို /ဆန့်ကျင်နျူထရီနို | image = [[File:FirstNeutrinoEventAnnotated.jpg|280px]] | caption = <small>၁၉၇၀ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ပူပေါင်းအခန်းကို ပထမဆုံးအကြိမ်အသုံးပြုပြီး နျူထရီနိုကို ထောက်လှမ်းရှာဖွေခဲ့စဉ်။ နျူထရီနိုတစ်ခုသည် ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ်တစ်ခု၏ ပရိုတွန်တစ်လုံးကို ထိမှန်သည်။ ပုံ၏ ညာဘက်ရှိ လမ်းကြောင်းသုံးခု စတင်ရာအမှတ်တွင် ထိမှန်မှု ဖြစ်ပွားသည်။</small> | num_types = အီလက်ထရွန်နျူထရီနို၊ မျူယွန်နျူထရီနိုနှင့် တောနျူထရီနို | composition = [[အခြေခံအမှုန်များ]] | group = လက်ပတွန်၊ ဆန့်ကျင်လက်ပတွန် | generation = ပထမ၊ ဒုတိယနှင့် တတိယ | interaction = နျူကလီးယားအားပျော့နှင့် [[ဒြပ်ဆွဲငင်အား|ဒြပ်ဆွဲအား]] }} '''နျူထရီနို''' ဆိုသည်မှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်မဲ့သော အခြေခံအမှုန်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Neutrino |url=http://www.mpg.de/12928/Glossary |work=Glossary for the Research Perspectives of the Max Planck Society |publisher=Max Planck Gesellschaft |accessdate=2012-03-27 |archivedate=12 May 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200512193336/https://www.mpg.de/12928/Glossary }}</ref> နျူထရီနို ဆိုသည်မှာ [[အီတလီဘာသာစကား]]ဖြင့် ဓာတ်မဲ့သော သေးငယ်သည့်အရာဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းကို ဂရိအက္ခရာ ν ဖြင့် အမှတ်အသားပြုသည်။ နျူထရီနို၏ [[ဒြပ်ထု]]မှာ အခြားသော [[အက်တမ်အောက်အမှုန်]]များဖြင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာသေးငယ်သည်။ ၎င်းတို့သည် [[ဒြပ်မှောင်]] ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်ဟု သိရှိထားသော တစ်ခုတည်းသော အရာဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|volume=72|number=17|year=1994|page= |title=Sterile neutrinos as dark matter|first1=Scott|last1=Dodelson|first2= Lawrence M. |last2=Widrow|url=http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.72.17}}</ref> နျူထရီနို(Neutrino)သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်ရှိသော [[အီလက်ထရွန်]]၊ [[မျူယွန်]] နှင့် [[တော]] အမှုန်များနည်းတူပင် [[လက်ပတွန်]](lepton) အမှုန် ဖြစ်သည်။ နျူထရီနိုတွင် ရနံ့ သုံးမျိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ အီလက်ထရွန်နျူထရီနို၊ မျူယွန်နျူထရီနိုနှင့် တောနျူထရီနိုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းရနံသုံးမျိုးစီတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်မဲ့ပြီး [[ကိန်းပြည့်ဝက်]][[စပင်]](half-integer spin) ရှိသော ဆန့်ကျင်အမှုန်များရှိကြသည်။ နျူထရီနိုများကို ထုတ်လွှတ်ရာတွင် လက်ပတွန်နံပါတ်ကို ထိန်းသိမ်းစေသည့် နည်းလမ်းဖြင့် ထုတ်လွှတ်ကြသည်။ ဥပမာ အီလက်ထရွန်နျူထရီနိုတစ်ခုကို ထုတ်လွှတ်တိုင်း [[ပိုစီထရွန်]] (ဆန့်ကျင်-အီလက်ထရွန်) တစ်ခုကိုလည်းထုတ်လွှတ်သည်။ နျူထရီနိုများတွင် [[လျှပ်စစ်ဓာတ်]] လုံးဝမရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့ကို [[လျှပ်စစ်သံလိုက်ဓာတ်|လျှပ်စစ်သံလိုက်အား]](electromagnetic force) သက်ရောက်မှုမရှိသည့်အပြင် လပ်ပတွန်များဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းတို့အပေါ်တွင် [[နျူကလိယအားပြင်း|နျူကလီးယားအားပြင်း]]( nuclear strong force)သက်ရောက်မှု မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အပေါ်တွင် [[နျူကလိယအားပျော့|နျူကလီးယားအားပျော့]]( nuclear weak force)နှင့် [[ဒြပ်ဆွဲအား]](gravity)သာ သက်ရောက်မှု ရှိသည်။ နျူကလီးယားအားပျော့သည် သက်ရောက်နိုင်သည့် အကွာအဝေး အလွန်တိုတောင်းပြီး ဒြပ်ဆွဲအားသည် အက်တမ်အောက် အတိုင်းအတာတွင် အလွန်အားပျော့သည်။ ထို့ကြောင့် နျူထရီနိုများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် သာမန်ဒြပ်ဝတ္တုများအား ထိခိုက် သက်ရောက်မှုမရှိဘဲ ဖြတ်သန်းသွားနိုင်သည်။ နျူထရီနိုများသည် နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖြစ်ပေါ်ကြသည်။ အချို့သော [[ရေဒီယိုသတ္တိကြွပြိုကွဲမှု]]များ၊ [[နေ]]၏ အလည်ဗဟိုတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် [[နျူကလီးယားတုံ့ပြန်မှု]](nuclear reaction)များ၊ [[နျူကလီးယားဓာတ်ပေါင်းဖို]]များနှင့် [[စူပါနိုဗာ]]ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်စဉ်များတွင် နျူထရီနိုများကို ထုတ်လွှတ်ကြသည်။ ကမ္ဘာ့ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ရှိသော နျူထရီနိုအများစုမှာ နေ၏ နျူကလီးယားတုံ့ပြန်မှု ဖြစ်စဉ်မှ ထွက်ပေါ်လာသော နျူထရီနိုများ ဖြစ်ကြသည်။ တကယ်တမ်းတွင် နေကိုမျက်နှာမူနေသော ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်၏ တစ်[[စတုရန်းစင်တီမီတာ]]တိုင်း၌ တစ်စက္ကန့်လျှင် နျူထရီနိုပေါင်း ၆၅ [[ဘီလီယံ]] ဖြတ်သန်းနေကြသည်။<ref name="J. Bahcall et al. 2005 L85–L88">{{cite journal |arxiv=astro-ph/0412440 |bibcode=2005ApJ...621L..85B |doi=10.1086/428929 |title=New Solar Opacities, Abundances, Helioseismology, and Neutrino Fluxes |journal=The Astrophysical Journal |volume=621 |issue=1 |pages=L85–8 |year=2005 |last1=Bahcall |first1=John N. |last2=Serenelli |first2=Aldo M. |last3=Basu |first3=Sarbani }}</ref> နျူထရီနိုများသည် ရွေ့လျားသွားလာနေကြစဉ်အတွင်း မတူညီသော ရနံ့များအဖြစ် ပုံမှန်ချိန်ကိုက်ပြောင်းလဲနေကြသည်။ ဥပမာ [[ဘီတာပြိုကွဲမှု]] ဖြစ်စဉ်မှ ထွက်ပေါ်လာသော အီလက်ထရွန်နျူထရီနိုသည် ထောက်လှမ်းကိရိယာသို့ ရောက်ရှိသည့်အခါတွင် မျူယွန်နျူထရီနို သို့မဟုတ် တောနျူထရီနို ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နေနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ===ပေါ်လီ၏ အဆိုပြုချက်=== [[ ဘီတာပြိုကွဲမှု]]ဖြစ်စဉ်တွင် [[စွမ်းအင်]]၊ [[အဟုန်]]နှင့် [[ထောင့်ပြောင်းအဟုန်]]များကို မည်သို့ ထိန်းသိမ်းနိုင်ကြောင်း ရှင်းလင်းတင်ပြရန်အတွက် နျူထရီနို အယူအဆကို [[ဝုဖ်ဂန်း ပေါ်လီ]]က ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် စတင်အဆိုပြုခဲ့သည်။ ဘီတာပြိုကွဲမှု ဖြစ်စဉ်တွင် [[အက်တမ်]]၏ နျူကလိယမှနေ၍ [[ဘီတာအမှုန်]] သို့မဟုတ် [[အီလက်ထရွန်]]နှင့်အတူ အမှုန်အသစ်တစ်မျိုးပါ ထုတ်လွှတ်သည်ဟု ပေါ်လီက ယူဆခဲ့ပြီး ပထမတွင်၎င်းအမှုန်ကို နျူထရွန်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ တွင် [[ဂျိမ်းချက်ဝစ်]]က ပိုမိုလေးလံသည့် နျူကလိယအမှုန်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းကို [[နျူထရွန်]]ဟုပင် အမည်ပေးခဲ့သောကြောင့် အမှုန်နှစ်မျိုးအတွက် အမည် တစ်ခုတည်း ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ဂျူလိုင်လတွင် [[ပါရီမြို့]]တွင် ကျင်းပခဲ့သော ကွန်းဖရန် တစ်ခုတွင်မှ [[အန်ရီကိုဖာမီ]] က နျူထရီနိုဟုသော အမည်ကို စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင်း ကွန်းဖရန့်တစ်ခု၌ ပေါ်လီသည်လည်း ထိုအမည်သစ်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ==ကျမ်းကိုး== {{Reflist}} {{Physics-stub}} [[Category:အခြေခံအမှုန်များ]] [[Category:လက်ပတွန်များ]] nslu1dyzch3zqlhulbckfz298b4zpk4 0 55855 880153 702541 2025-07-05T03:13:52Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ကိုယ်ကျင့်တရား]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 880153 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ကိုယ်ကျင့်တရား]] njyt21rlm34xulypa9v7atu9aum9nny 0 55900 880154 871163 2025-07-05T03:21:09Z Ninjastrikers 22896 880154 wikitext text/x-wiki '''ကိုယ်ကျင့်တရား''' ({{langx|en|Morality}}; {{etymology|la|{{wikt-lang|la|moralitas}}|အမူအကျင့်၊ စရိုက်လက္ခဏာ၊ သင့်လျော်သောအပြုအမူ}}) ဆိုသည်မှာ ရည်ရွယ်ချက်များ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် လုပ်ရပ်များကို သင့်လျော်သည် သို့မဟုတ် မှန်ကန်သည် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''မသင့်လျော်သည်'' သို့မဟုတ် ''မှားယွင်းသည်'' ဟူ၍လည်းကောင်း အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite book|title=The Hellenistic Philosophers: Translations of the Principal Sources with Philosophical Commentary|url=https://books.google.com/books?id=AfemGeG8SysC|volume=1|first1=A. A.|last1=Long|first2=D. N.|last2=Sedley|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|year=1987|pages=366–67|isbn=978-0521275569}}</ref> ကိုယ်ကျင့်တရားသည် သီးခြားအတွေးအခေါ်၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုမှ ဆင်းသက်လာသော ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများ သို့မဟုတ် နိယာမများ ဖြစ်နိုင်သလို၊ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအဖြစ် နားလည်ထားသော စံနှုန်းတစ်ခုမှလည်း ဆင်းသက်လာနိုင်သည်။<ref>{{cite encyclopedia |url= http://plato.stanford.edu/entries/morality-definition/|title= The Definition of Morality|author= Stanford University|date= 2011|encyclopedia= Stanford Encyclopedia of Philosophy|publisher= Stanford University|access-date= 22 March 2014}}</ref> ကိုယ်ကျင့်တရားကို "ကောင်းမြတ်ခြင်း"၊ "သင့်လျော်ခြင်း" သို့မဟုတ် "မှန်ကန်ခြင်း" ဟူသော စကားလုံးများနှင့် တိုက်ရိုက်အဓိပ္ပာယ်တူအဖြစ်လည်း သုံးနှုန်းနိုင်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဒဿနိကဗေဒ (Moral philosophy) တွင် [[ဥပ္ပါဒဗေဒ|ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သတ္တဗေဒ]] (moral ontology) နှင့် [[ဉာဏဗေဒ|ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အသိပညာဗေဒ]] (moral epistemology) ကဲ့သို့သော အယူအဆဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လေ့လာသော မေတာကျင့်ဝတ်ဗေဒ (meta-ethics) နှင့် တာဝန်ကျင့်ဝတ်ဗေဒ (deontological ethics) နှင့် ရလဒ်ကျင့်ဝတ်ဗေဒ (consequentialism) ကဲ့သို့သော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းစနစ်များကို လေ့လာသော စံနှုန်းကျင့်ဝတ်ဗေဒ (normative ethics) တို့ ပါဝင်သည်။ [[လူ့ကျင့်ဝတ်|စံနှုန်းကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ ဒဿနိကဗေဒ]]၏ ဥပမာတစ်ခုမှာ ရွှေစည်းမျဉ်း (Golden Rule) ဖြစ်ပြီး "မိမိကိုယ်ကို သူတစ်ပါးက ပြုမူစေလိုသကဲ့သို့ သူတစ်ပါးကို ပြုမူပါ" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref name = "Flew">{{Cite encyclopedia |title=golden rule|editor =[[Antony Flew]] | encyclopedia=A Dictionary of Philosophy | publisher = [[Pan Books]] in association with [[Macmillan Publishers|The MacMillan Press]] | year = 1979 | location = London | page = 134 | isbn = 978-0333262047|quote=The maxim 'Treat others how you wish to be treated'. Various expressions of this fundamental moral rule are to be found in tenets of most religions and creeds through the ages, testifying to its universal applicability. }}</ref><ref>[[Walter Terence Stace]] argued that the Golden Rule is much more than simply an [[ethical code]]. He posits that it "express[es] the essence of a universal morality." The rationale for this distinction occupies much of his book ''The Concept of Morals'' (1937). {{cite book | last = Stace | first = Walter T. | title = The Concept of Morals | url = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.213305 | publisher = The MacMillan Company; reprinted by Peter Smith Publisher Inc, January 1990 | year= 1937 | location = New York | page = [https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.213305/page/n152 136] | isbn = 978-0-8446-2990-2}}</ref> [[ကိုယ်ကျင့်တရားမဲ့ခြင်း]] (Immorality) ဆိုသည်မှာ ကိုယ်ကျင့်တရားကို တက်ကြွစွာ ဆန့်ကျင်ခြင်း (ဆိုလိုသည်မှာ ကောင်းမြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် မှန်ကန်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခြင်း) ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကိုယ်ကျင့်တရားကင်းမဲ့ခြင်း (amorality) ကိုမူ သီးခြားကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ စံနှုန်းများ သို့မဟုတ် နိယာမများအပေါ် အသိပညာမရှိခြင်း၊ လျစ်လျူရှုခြင်း သို့မဟုတ် မယုံကြည်ခြင်းဟု အမျိုးမျိုး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကြသည်။<ref> {{Cite book| last = Johnstone | first = Megan-Jane | title = Bioethics: A Nursing Perspective | journal = Confederation of Australian Critical Care Nurses Journal | publisher = Elsevier Health Sciences | year = 2008 | volume = 3 | issue = 4 | pages = 102–03 | pmid = 2129925 | isbn = 978-0-7295-3873-2}}</ref><ref> {{Cite book| last = Superson | first = Anita | title = The Moral Skeptic | publisher = Oxford University Press | year = 2009 | pages = 127–59 | isbn = 978-0-19-537662-3}}</ref><ref>{{cite web| url = http://dictionary.reference.com/browse/amorality | title = Amorality | access-date = 2010-06-18 | work = Dictionary.com}} "having no moral standards, restraints, or principles; unaware of or indifferent to questions of right or wrong"</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Wiktionary}} [[ကဏ္ဍ:ကိုယ်ကျင့်တရား|*]] [[ကဏ္ဍ:လူမှုရေး အယူအဆများ]] [[ကဏ္ဍ:လူ့ကျင့်ဝတ်]] 0ezy47vl4pqtdgdt2g1mt8obwlemibe 0 57910 880131 835172 2025-07-04T20:12:06Z Yarzaryeni 1228 /* minor fix */ 880131 wikitext text/x-wiki [[File:Black Hole Milkyway.jpg|thumb|260px|[[နဂါးငွေ့တန်း ဂယ်လက်ဆီ]]အတွင်း [[နေအဖွဲ့အစည်း]]ထုထည်ပေါင်း ၁၀ ဆ ရှိသော [[တွင်းနက်]]အား ၆၀၀ [[ကီလိုမီတာ]]အကွာမှ မြင်ရပုံ (သရုပ်ပြချက်)<ref name="SXSproject">{{cite web |url=http://www.black-holes.org/gw150914 |title=GW150914: LIGO Detects Gravitational Waves |website=Black-holes.org |accessdate=18 April 2016}}</ref>]] [[အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ|ထူးရှားနှိုင်းရသီအိုရီ (1905)]] ၏ နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ် 1915 ခုနှစ်တွင် [[အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း|အိုင်းရှ်တိုင်း]]က ပိုမိုအခြေခံခြုံငုံမိစွာ ထုတ်ဝေလိုက်သည့် '''ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ''' (သို့) '''အထွေထွေနှိုင်းရသီအိုရီ''' ({{lang-en|General Theory of Relativity}}) ဆိုသည်မှာ [[ဒြပ်-စွမ်းအင်|ဒြပ်ထုနှင့်စွမ်းအင်]]တို့က ဇာတ်ကောင်သဖွယ်၊ [[အာကာသအချိန်|အာကာသအချိန် (spacetime)]]က ဇာတ်လမ်းဇာတ်ခုံသဖွယ် ရှိကြပြီးနောက် အပြန်အလှန် သက်ရောက်ပုံကို သင်္ချာနည်းဖြင့် ရှင်းလင်းတင်ပြသည့် ([[ဒြပ်ဆွဲမှု]]ဆိုင်ရာ) ဂျီဩမေတြီသီအိုရီဖြစ်သည်။<ref>O'Connor, J.J. and Robertson, E.F. (1996), ''[http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/HistTopics/General_relativity.html General relativity]''. ''[http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Indexes/Math_Physics.html Mathematical Physics index]'', [http://www.st-andrews.ac.uk/maths/ School of Mathematics and Statistics], [http://www.st-andrews.ac.uk/ University of St. Andrews], Scotland. Retrieved 2015-02-04.</ref> [[ခေတ်ပေါ်ရူပဗေဒ]]တွင် လက်ရှိအသုံးပြုနေသော ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ ရှင်းလင်းဖော်ပြချက်လည်း ဖြစ်သည်။ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီသည် [[အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ]]နှင့် [[နယူတန်]]၏ [[ဒြပ်ဆွဲအား နိယာမ|စကြဝဠာဆိုင်ရာဒြပ်ဆွဲအားနိယာမ]] တို့ကို ယေဘုယျကျမျှတအောင် ပြုလုပ်ပေးခြင်းအားဖြင့် [[အာကာသ]]နှင့် [[အချိန်]]ကို သို့မဟုတ် [[အာကာသအချိန်]]ကို ဂျီဩမေတြီဂုဏ်သတ္တိအဖြစ် ပေါင်းစည်း၍ ရှင်းလင်းဖော်ပြပေးသည်။ အာကာသအချိန်၏ ကွေးညွတ်မှုသည် ပါဝင်တည်ရှိနေသည့် အားလုံးသော [[ဒြပ်]]နှင့် [[ရောင်စဉ်]]တို့၏ [[စွမ်းအင်]]နှင့် [[အဟုန်]]တို့ဖြင့် တိုက်ရိုက် ဆက်စပ်သည်။ ဆက်စပ်မှုကို [[အိုင်းစတိုင်း စက်ကွင်းညီမျှခြင်း]]ဖြင့် ဖော်ပြသည်။ === အိုင်းစတိုင်း စက်ကွင်းညီမျှခြင်း === နျူတန်ပျိုးရူပဗေဒဖြင့် ရှင်းပြလျှင်၊ ဒြပ်ဆွဲမှု၏ အကြောင်းအရင်းမြစ်မှာ ဒြပ်ထု ဖြစ်သည်။ ၎င်း [[ဒြပ်ထု|ဒြပ်(mass)]] ဆိုသည်မှာ ထူးရှားနှိုင်းရသီအိုရီတွင် ပိုမိုအရင်းခံကျသော [[အားအချိုး-စွမ်းအင် တာအုံ|စွမ်းအင်-အဟုန် အခြင်းအရာ]]ဟူသည်ကြီး၏ တစ်စိတ်တပိုင်းသာ ဖြစ်နေသည်။ ထိုအရင်းခံအရာကြီးသည် [[စွမ်းအင်]]တည်ရှိသိပ်သည်းမှု ပမာဏ၊ [[အဟုန်|ရွေ့လျားမှုအရှိန်အဟုန်]] ဖြန့်ကျက်နေပုံ ပမာဏ၊ [[ဖိအား]](pressure)သဘော အမျိုးမျိုး ဖြစ်သော [[အားဖြန့်အချိုး|အား(force)တို့ ဖြန့်ကျက်ပုံ ပမာဏ]]၊ ဤသည်တို့ကို ဖော်ပြနေသည်။<ref>{{Harvnb|Ehlers|1973|p=16}}, {{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.2}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 2.8}}</ref> ထိုအရင်းခံ တာအုံသည်ပင် အချိန်အာကာသ (spactime)၏ ပုံယွင်းမှုအကြောင်း ဖြစ်တော့သည်။ သို့ဖြင့် သင်္ချာဆက်စပ်ကြည့်လိုက်လျှင်၊ ဒြပ်ကဲ့သို့သော သဘောတရားများကို ကိုယ်စားပြုသည့် ၎င်းတာအုံနှင့် [[တာယွင်း တာအုံ|ရစ်ချီ တာအုံ (Ricci tensor)]] တို့ အပြန်အလှန် သက်ရောက်ဆက်စပ်ပုံကို [[အိုင်းစတိုင်း စက်ကွင်းညီမျှခြင်း|အိုင်းရှ်တိုင်း စက်ကွင်းညီမျှခြင်း]]တွင် တွေ့ရသည်။<br> :<math>G_{\mu \nu} + \Lambda g_{\mu \nu} = R_{\mu \nu} - \frac{1}{2} R g_{\mu \nu} + \Lambda g_{\mu \nu} =\kappa T_{\mu \nu}</math> * <math>G_{\mu\nu}</math> = [[အိုင်းစတိုင်းတာအုံ]] (Einstein tensor) | ဇာတ်လမ်းဇာတ်ခုံပိုင်း * <math>R_{\mu\nu}</math> = [[တာယွင်း တာအုံ]] (Ricci tensor) | ဇာတ်လမ်းဇာတ်ခုံပိုင်း * <math>T_{\mu\nu}</math> = [[အားအချိုး-စွမ်းအင် တာအုံ]] (stress-energy tensor) | ဇာတ်ကောင်ပိုင်း == နောက်ဆွယ် == ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ၏ ဟောကိန်းအချို့သည် [[ရှေးရိုးရူပဗေဒ]]မှ ဖော်ထုတ်ပေးသော ဟောကိန်းများဖြင့် သိသိသာသာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ အထူးသဖြင့် အချိန်ပါဝင်ခြင်း၊ အာကာသ၏ [[ဂျီဩမေတြီ]]၊ [[လွတ်လပ်စွာကျဆင်းသော အရာဝတ္တု]]၊ [[အလင်း]]ပျံ့နှံ့မှု စသည်တို့ဖြင့် သက်ဆိုင်လျှင် သိသာစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဥပမာတို့မှာ ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ အချိန်အလိုက်ပြောင်းလဲခြင်း၊ [[ဒြပ်ဆွဲအားမှန်ဘီလူး]]၊ အလင်း၏ ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ [[အနီရောင်အရွေ့|အနီရွေ့ခြင်း]]၊ ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ အချိန်နှေးခြင်း စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ ယနေ့အချိန်အထိ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများနှင့် စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်များ အားလုံးသည် ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း အတည်ပြုပြီး ဖြစ်သည်။ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီသည် တစ်ခုတည်းသော ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ နှိုင်းရသီအိုရီ မဟုတ်သော်လည်း လက်တွေ့ရလဒ်များဖြင့် အမြဲကိုက်ညီသော အရိုးရှင်းဆုံး သီအိုရီဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ မဖြေရှင်းနိုင်သေးသော မေးခွန်းများလည်း ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီအား [[ကွမ်တမ်မက္ကင်းနစ်|ကွမ်တမ်ရူပဗေဒ]]ဖြင့် မည်ကဲ့သို့ ညီညွတ်အောင် ပေါင်းစည်းကာ ပြီးပြည်စုံပြီး ကိုယ်တိုင်ညီညွတ်မှုရှိသော [[ကွမ်တမ်ဒြပ်ဆွဲအားသီအိုရီ]]ကို မည်သို့ ဖော်ထုတ်ရမည်နည်း ဆိုသည့်မေးခွန်းမျိုး ဖြစ်သည်။ အိုင်စတိုင်း၏ သီအိုရီသည် [[နက္ခတ္တရူပဗေဒ]]နှင့် ပတ်သက်၍ အရေးပါသော ဖော်ထုတ်ချက်များ ရှိသည်။ ဥပမာ [[တွင်းနက်]]များ ဖြစ်သည်။ တွင်းနက်ဆိုသည်မှာ ၎င်း၏ အာကာသအချိန်သည် လွန်စွာ ကွေးညွတ်နေ၍ အလင်းအပါအဝင် မည်သည့်အရာမှ လွတ်မြောက်နိုင်ခြင်းမရှိသော နေရာဒေသဖြစ်သည်။ ဒြပ်ထုကြီးမားသော ကြယ်ကြီးများ ပြိုကွဲခြင်းဖြင့် တွင်းနက်များ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အချို့သော အာကာသဝတ္တုများမှ ထုတ်လွှတ်သော ရောင်ခြည်များသည် တွင်းနက်များကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း လုံလောက်သော သက်သေများ ရှိပြီးဖြစ်သည်။ ဥမာ [[မိုက်ကရိုကွာဆာ]]များနှင့် [[တက်ကြွလှုပ်ရှားသောဂလက်ဆီဝတ်ဆံ]] များသည် ကြယ်ဒြပ်ထုပမာဏရှိ တွင်းနက်များနှင့် များစွာပိုမိုဒြပ်ထုကြီးမားသော တွင်းနက်အမျိုးအစားများကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဒြပ်ဆွဲအားကြောင့် အလင်းကွေးညွတ်သောအခါ ဒြပ်ဆွဲအားမှန်ဘီလူးကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဥပမာ ကြားနေရာရှိ ဒြပ်ထုကြီးမားသောအရာက ဝေးလံသော အာကာသမှ အရာဝတ္တများ၏အလင်းကို ကွေးညွတ်စေသောအခါ ၎င်းဝေးလံသော အရာဝတ္တုကိုပင် ပုံရိပ်အများအပြား မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီသည် [[ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာလှိုင်းများ]]၏ တည်ရှိမှုကိုလည်း ဟောကိန်းထုတ်ထားရာ LEGO ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာလှိုင်းများ တိုင်းတာရေးကိရိယာက ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာလှိုင်းများကို တိုက်ရိုက်တိုင်းတာ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီသည် လက်ရှိ [[လောကပြန့်ကားမှု ပုံစံ]]အခြေပြုထားသော သီအိုရီလည်းဖြစ်သည်။ ==ကျမ်းကိုး== {{Reflist}} == ဆက်စပ် ကြည့်ရှုဖွယ် == * [[ထူးရှားနှိုင်းရသီအိုရီ]] *[[အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း]] * [[နှိုင်းရ ရူပဗေဒ]] [[ကဏ္ဍ:နှိုင်းရရူပဗေဒ]] [[ကဏ္ဍ:ခေတ်သစ်ရူပဗေဒ]] [[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]] m20lr3un03o7jl9weyicw30vqbfn9zt 0 59644 880066 773813 2025-07-04T14:11:36Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 880066 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဟားခါးမြို့နယ် |official_name = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်]] |image_skyline = |image_map = Hakha tsp in Hakha district.svg |map_caption = ဟားခါးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ (အနီ) |pushpin_map = Myanmar |pushpin_map_caption = ဟားခါးမြို့နယ် တည်နေရာ |seat = [[ဟားခါးမြို့]] |seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Chin_State.svg|23px]] [[ချင်းပြည်နယ်|ချင်း]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ဟားခါးခရိုင်|ဟားခါး]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population_total = ၄၈,၃၅၂<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_density_km2 = auto |latNS = N |latd = 22 |latm = 38 |lats = 43.9476 |longEW = E |longd = 93 |longm = 36 |longs = 18.129 |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''ဟားခါးမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဟားခါးခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ဟားခါးမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ဟားခါးမြို့ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော လိုင်မီး(ချင်း)တို့သည် တိဗက်-မြန်မာနွယ်များဖြစ်ကြပြီး တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက်ဘက်နှင့် တိဗက်ပြည်အရှေ့ဘက်တို့မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ချင်းလူမျိုးနွယ်စုတို့သည် အေဒီ ၁၄၀၀ ခန့်တွင် ဖိုင်လဲင်ဇောလ်ဟု ခေါ်သောအရပ်သို့ စတင်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ အစပထမက ဟားခါး(Halkha) ဟုခေါ်ခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ဟားခါး(Hakha)ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် မြို့အုပ်ချုပ်ရေးရုံး ဖွင့်လှစ်၍ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် ရုံးစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] တိုင်းခွဲ(၂) ရုံးကို ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်း၍ဖွင့်လှစ်ပြီး ဖလမ်းမြို့ရှိ တိုင်းမင်းကြီးရုံးကိုလည်း ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်းကာဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ဟားခါးမြို့၌ ချင်းရေးရာဦးစီးအဖွဲ့ရုံးစိုက်ခဲ့ပြီး ချင်းဝိသေသတိုင်း၏ မြို့တော်ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="hkt">{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA|title=ဟားခါးမြို့နယ်၏ ဒေသဆိုင်ရာအချက်အလက်များ|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=|archive-date=1 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201053746/https://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA}}</ref> ==ပထဝီဝင်အနေအထား== မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၂ ဒီဂရီ ၀၁ မိနစ်နှင့် ၂၂ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ် အကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၃၂ မိနစ်နှင့် ၉၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၃၆မိုင်၊ တောင်မှမြောက်သို့ ၄၅မိုင်ရှိပြီး ၁၆၀၈ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။<ref name=flt/> ===နယ်နိမိတ်=== ဟားခါးမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ထန်တလန်မြို့နယ်]]နှင့် မြောက်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ၆၁၂၀ ပေအထက်တွင် တည်ရှိသည်။ ပေ ၃၀၀၀ နှင့် ၈၀၀၀ ကျော်မြင့်သည့် တောင်ကုန်းတောင်စွယ်များ တည်ရှိသည်။ သီမြစ် (ခ)ဘွေနူးမြစ်သည် မြို့နယ်အတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်းနေသည်။ တောင်ကျချောင်း ပေါများပြီး ဟားခါးမြို့၏အရှေ့ဘက်ရှိ ဒေါင်ဗားချောင်းတွင် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်သည်။ ==လူဦးရေ== ဟားခါးမြို့နယ်တွင်နေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများတွင် [[ချင်းလူမျိုး|ချင်းလူမျိုးများ]] အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်။ ကိုးကွယ်မှုအနေဖြင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို အများဆုံး ကိုးကွယ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သူဦးရေမှာ အစဉ်လိုက်များပြားသည်။ ==စီးပွားရေး== ဟားခါးမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အားနည်းသော မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲခြင်း၊ ဒေသထွက်ကုန် ထွက်ရှိမှု အားနည်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ===ဈေးများ=== *ဟားခါးမြို့မဈေး ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== ဟားခါးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း ၂ကွင်းရှိသည်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနှင့် ကလေးမြို့များသို့ ခရီးသည်တင်ယာဉ်များရှိသည်။ ==ပညာရေး== ===အဆင့်မြင့်ပညာ=== *ဟားခါးကောလိပ် *[[ဟားခါးပညာရေးကောလိပ်]] *ဟားခါး နည်းပညာကောလိပ် ===အခြေခံပညာ=== ====အထက==== အထက်တန်းကျောင်း ၁၄ ကျောင်းရှိသည်။ #အထက ၁ #အထက ၂ #အထက ၃ #အထက ၄ #အထက ဆူရ်ခွား #အထက ချွန်ကျုံး ====အထက(ခွဲ)/အလက==== {{columns-list| *အလက (ထ(ခွဲ)) မြို့ဟောင်း *အလက (ထ(ခွဲ)) ဆတ္တား *အလက (ထ(ခွဲ)) ဈေးသစ် *အလက နှီရ်လောန်း *အလက ဇိုခွား *အလက ဒါအိုချိမ်း *အလက လုံရန်း *အလက သီနမ်း *အလက သီဖူးလ် *အလက ဘုံဇုံး *အလက ဘွန်လုံး *အလက လောက်လုံ }} ====အမက==== * မူလတန်း၊မူလွန်၊အလယ်တန်း(ခွဲ) ၇၄ ကျောင်းရှိသည်။ ==ကျန်းမာရေး== ===ဆေးရုံများ=== *ခုတင် (၂၀၀) ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၊ ဟားခါးမြို့။ *၁၆ ခုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ဟားခါးမြို့နယ်}} {{ချင်းပြည်နယ်}} [[Category:ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်များ]] {{Chin-geo-stub}} f8bhuiwqxolq23ukutjtx9z8837efvs 880068 880066 2025-07-04T14:18:15Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 880068 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဟားခါးမြို့နယ် |official_name = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်]] |image_skyline = |image_map = Hakha tsp in Hakha district.svg |map_caption = ဟားခါးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ (အနီ) |pushpin_map = Myanmar |pushpin_map_caption = ဟားခါးမြို့နယ် တည်နေရာ |seat = [[ဟားခါးမြို့]] |seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Chin_State.svg|23px]] [[ချင်းပြည်နယ်|ချင်း]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ဟားခါးခရိုင်|ဟားခါး]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population_total = ၄၈,၃၅၂<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_density_km2 = auto |latNS = N |latd = 22 |latm = 38 |lats = 43.9476 |longEW = E |longd = 93 |longm = 36 |longs = 18.129 |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''ဟားခါးမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဟားခါးခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ဟားခါးမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ဟားခါးမြို့ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော လိုင်မီး(ချင်း)တို့သည် တိဗက်-မြန်မာနွယ်များဖြစ်ကြပြီး တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက်ဘက်နှင့် တိဗက်ပြည်အရှေ့ဘက်တို့မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ချင်းလူမျိုးနွယ်စုတို့သည် အေဒီ ၁၄၀၀ ခန့်တွင် ဖိုင်လဲင်ဇောလ်ဟု ခေါ်သောအရပ်သို့ စတင်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ အစပထမက ဟားခါး(Halkha) ဟုခေါ်ခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ဟားခါး(Hakha)ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် မြို့အုပ်ချုပ်ရေးရုံး ဖွင့်လှစ်၍ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် ရုံးစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] တိုင်းခွဲ(၂) ရုံးကို ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်း၍ဖွင့်လှစ်ပြီး ဖလမ်းမြို့ရှိ တိုင်းမင်းကြီးရုံးကိုလည်း ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်းကာဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ဟားခါးမြို့၌ ချင်းရေးရာဦးစီးအဖွဲ့ရုံးစိုက်ခဲ့ပြီး ချင်းဝိသေသတိုင်း၏ မြို့တော်ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="hkt">{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA|title=ဟားခါးမြို့နယ်၏ ဒေသဆိုင်ရာအချက်အလက်များ|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=|archive-date=1 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201053746/https://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA}}</ref> ==ပထဝီဝင်အနေအထား== မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၂ ဒီဂရီ ၀၁ မိနစ်နှင့် ၂၂ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ် အကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၃၂ မိနစ်နှင့် ၉၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၃၆မိုင်၊ တောင်မှမြောက်သို့ ၄၅မိုင်ရှိပြီး ၁၆၀၈ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။<ref name=flt/> ===နယ်နိမိတ်=== ဟားခါးမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ထန်တလန်မြို့နယ်]]နှင့် မြောက်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ၆၁၂၀ ပေအထက်တွင် တည်ရှိသည်။ ပေ ၃၀၀၀ နှင့် ၈၀၀၀ ကျော်မြင့်သည့် တောင်ကုန်းတောင်စွယ်များ တည်ရှိသည်။ သီမြစ် (ခ)ဘွေနူးမြစ်သည် မြို့နယ်အတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်းနေသည်။ တောင်ကျချောင်း ပေါများပြီး ဟားခါးမြို့၏အရှေ့ဘက်ရှိ ဒေါင်ဗားချောင်းတွင် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်သည်။ ==လူဦးရေ== ဟားခါးမြို့နယ်တွင်နေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများတွင် [[ချင်းလူမျိုး|ချင်းလူမျိုးများ]] အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်။ ကိုးကွယ်မှုအနေဖြင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို အများဆုံး ကိုးကွယ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သူဦးရေမှာ အစဉ်လိုက်များပြားသည်။ ==စီးပွားရေး== ဟားခါးမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အားနည်းသော မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲခြင်း၊ ဒေသထွက်ကုန် ထွက်ရှိမှု အားနည်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ===ဈေးများ=== *ဟားခါးမြို့မဈေး ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== ဟားခါးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း ၂ကွင်းရှိသည်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနှင့် ကလေးမြို့များသို့ ခရီးသည်တင်ယာဉ်များရှိသည်။ ==ပညာရေး== ===အဆင့်မြင့်ပညာ=== *ဟားခါးကောလိပ် *[[ဟားခါးပညာရေးကောလိပ်]] *ဟားခါး နည်းပညာကောလိပ် ===အခြေခံပညာ=== ====အထက==== အထက်တန်းကျောင်း ၁၄ ကျောင်းရှိသည်။ #အထက ၁ #အထက ၂ #အထက ၃ #အထက ၄ #အထက ဆူရ်ခွား #အထက ချွန်ကျုံး ====အထက(ခွဲ)/အလက==== {{columns-list| *အလက (ထ(ခွဲ)) မြို့ဟောင်း *အလက (ထ(ခွဲ)) ဆတ္တား *အလက (ထ(ခွဲ)) ဈေးသစ် *အလက နှီရ်လောန်း *အလက ဇိုခွား *အလက ဒါအိုချိမ်း *အလက လုံရန်း *အလက သီနမ်း *အလက သီဖူးလ် *အလက ဘုံဇုံး *အလက ဘွန်လုံး *အလက လောက်လုံ }} ====အမက==== * မူလတန်း၊မူလွန်၊အလယ်တန်း(ခွဲ) ၇၄ ကျောင်းရှိသည်။ ==ကျန်းမာရေး== ===ဆေးရုံများ=== *ခုတင် (၂၀၀) ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၊ ဟားခါးမြို့။ *၁၆ ခုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == * [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}}{{ပထဝီဝင်တည်နေရာ|North=[[ဖလမ်းမြို့နယ်]]|West=[[ထန်တလန်မြို့နယ်]]|NE=[[ကလေးမြို့နယ်]]|South=[[မတူပီမြို့နယ်]]|SW=|SE=|East=[[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]}} {{ဟားခါးမြို့နယ်}} {{ချင်းပြည်နယ်}} [[Category:ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်များ]] {{Chin-geo-stub}} pxg77j1qqkb4lw6eqkn6qcnf6lzf3em 880069 880068 2025-07-04T14:19:36Z Salai Rungtoi 22844 /* ပထဝီဝင်အနေအထား */ 880069 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဟားခါးမြို့နယ် |official_name = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်]] |image_skyline = |image_map = Hakha tsp in Hakha district.svg |map_caption = ဟားခါးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ (အနီ) |pushpin_map = Myanmar |pushpin_map_caption = ဟားခါးမြို့နယ် တည်နေရာ |seat = [[ဟားခါးမြို့]] |seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Chin_State.svg|23px]] [[ချင်းပြည်နယ်|ချင်း]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ဟားခါးခရိုင်|ဟားခါး]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population_total = ၄၈,၃၅၂<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_density_km2 = auto |latNS = N |latd = 22 |latm = 38 |lats = 43.9476 |longEW = E |longd = 93 |longm = 36 |longs = 18.129 |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''ဟားခါးမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဟားခါးခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ဟားခါးမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ဟားခါးမြို့ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော လိုင်မီး(ချင်း)တို့သည် တိဗက်-မြန်မာနွယ်များဖြစ်ကြပြီး တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက်ဘက်နှင့် တိဗက်ပြည်အရှေ့ဘက်တို့မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ချင်းလူမျိုးနွယ်စုတို့သည် အေဒီ ၁၄၀၀ ခန့်တွင် ဖိုင်လဲင်ဇောလ်ဟု ခေါ်သောအရပ်သို့ စတင်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ အစပထမက ဟားခါး(Halkha) ဟုခေါ်ခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ဟားခါး(Hakha)ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် မြို့အုပ်ချုပ်ရေးရုံး ဖွင့်လှစ်၍ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် ရုံးစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] တိုင်းခွဲ(၂) ရုံးကို ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်း၍ဖွင့်လှစ်ပြီး ဖလမ်းမြို့ရှိ တိုင်းမင်းကြီးရုံးကိုလည်း ဟားခါးမြို့သို့ ပြောင်းကာဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ဟားခါးမြို့၌ ချင်းရေးရာဦးစီးအဖွဲ့ရုံးစိုက်ခဲ့ပြီး ချင်းဝိသေသတိုင်း၏ မြို့တော်ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="hkt">{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA|title=ဟားခါးမြို့နယ်၏ ဒေသဆိုင်ရာအချက်အလက်များ|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=|archive-date=1 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201053746/https://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA}}</ref> ==ပထဝီဝင်အနေအထား== မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၂ ဒီဂရီ ၀၁ မိနစ်နှင့် ၂၂ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ် အကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၃၂ မိနစ်နှင့် ၉၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၃၆မိုင်၊ တောင်မှမြောက်သို့ ၄၅ မိုင်ရှိပြီး ၁၆၀၈ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။<ref name="hkt" /> ===နယ်နိမိတ်=== ဟားခါးမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ထန်တလန်မြို့နယ်]]နှင့် မြောက်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ၆၁၂၀ ပေအထက်တွင် တည်ရှိသည်။ ပေ ၃၀၀၀ နှင့် ၈၀၀၀ ကျော်မြင့်သည့် တောင်ကုန်းတောင်စွယ်များ တည်ရှိသည်။ သီမြစ် (ခ)ဘွေနူးမြစ်သည် မြို့နယ်အတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်းနေသည်။ တောင်ကျချောင်း ပေါများပြီး ဟားခါးမြို့၏အရှေ့ဘက်ရှိ ဒေါင်ဗားချောင်းတွင် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်သည်။ ==လူဦးရေ== ဟားခါးမြို့နယ်တွင်နေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများတွင် [[ချင်းလူမျိုး|ချင်းလူမျိုးများ]] အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်။ ကိုးကွယ်မှုအနေဖြင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို အများဆုံး ကိုးကွယ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သူဦးရေမှာ အစဉ်လိုက်များပြားသည်။ ==စီးပွားရေး== ဟားခါးမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အားနည်းသော မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲခြင်း၊ ဒေသထွက်ကုန် ထွက်ရှိမှု အားနည်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ===ဈေးများ=== *ဟားခါးမြို့မဈေး ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== ဟားခါးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း ၂ကွင်းရှိသည်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနှင့် ကလေးမြို့များသို့ ခရီးသည်တင်ယာဉ်များရှိသည်။ ==ပညာရေး== ===အဆင့်မြင့်ပညာ=== *ဟားခါးကောလိပ် *[[ဟားခါးပညာရေးကောလိပ်]] *ဟားခါး နည်းပညာကောလိပ် ===အခြေခံပညာ=== ====အထက==== အထက်တန်းကျောင်း ၁၄ ကျောင်းရှိသည်။ #အထက ၁ #အထက ၂ #အထက ၃ #အထက ၄ #အထက ဆူရ်ခွား #အထက ချွန်ကျုံး ====အထက(ခွဲ)/အလက==== {{columns-list| *အလက (ထ(ခွဲ)) မြို့ဟောင်း *အလက (ထ(ခွဲ)) ဆတ္တား *အလက (ထ(ခွဲ)) ဈေးသစ် *အလက နှီရ်လောန်း *အလက ဇိုခွား *အလက ဒါအိုချိမ်း *အလက လုံရန်း *အလက သီနမ်း *အလက သီဖူးလ် *အလက ဘုံဇုံး *အလက ဘွန်လုံး *အလက လောက်လုံ }} ====အမက==== * မူလတန်း၊မူလွန်၊အလယ်တန်း(ခွဲ) ၇၄ ကျောင်းရှိသည်။ ==ကျန်းမာရေး== ===ဆေးရုံများ=== *ခုတင် (၂၀၀) ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၊ ဟားခါးမြို့။ *၁၆ ခုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == * [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}}{{ပထဝီဝင်တည်နေရာ|North=[[ဖလမ်းမြို့နယ်]]|West=[[ထန်တလန်မြို့နယ်]]|NE=[[ကလေးမြို့နယ်]]|South=[[မတူပီမြို့နယ်]]|SW=|SE=|East=[[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]}} {{ဟားခါးမြို့နယ်}} {{ချင်းပြည်နယ်}} [[Category:ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်များ]] {{Chin-geo-stub}} jvt71gj8rb9jtixmjz91hrzgq8pn94s 0 59654 880064 877525 2025-07-04T14:05:58Z Salai Rungtoi 22844 /* သမိုင်းကြောင်း */ 880064 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဖလမ်းမြို့နယ် |official_name = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်]] |image_skyline = File:Indo-Burmese Border.jpg |caption=အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ် |image_map = Falam district 2022.svg |map_caption = ဖလမ်းခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ |pushpin_map = Myanmar |pushpin_map_caption = ဖလမ်းမြို့နယ် တည်နေရာ |seat = [[ဖလမ်းမြို့]] |seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Chin_State.svg|23px]] [[ချင်းပြည်နယ်|ချင်း]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ဖလမ်းခရိုင်|ဖလမ်း]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population_total = ၄၁,၄၅၇<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline |coordinates_region = MM <!-- Note: coordinates are given for the geographic center of the township. --> |latNS = N |latd = 22 |latm = 59 |lats = |longEW = E |longd = 93 |longm = 42 |longs = |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''ဖလမ်းမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ဖလမ်းမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== လိုင်လွန်ရွာတည်ထောင်ခဲ့သူ ဦးထွန်းကိုင်၌ သား ၃ ယောက်ရှိပြီး သားကြီးတိုင်ဆွန်းအား လက်ရှိ ဖလမ်းမြို့၊ ကျင်မွာလ်ရပ်ကွက် တွင်တည်ရှိသော ယက်ကန်းကျောင်း အောက်ဘက်တွင် ဖခင်ဖြစ်သူမှ အေဒီ ၁၅၀၀ ခန့်တွင် ရွာတည်ထောင်ပေးခဲ့သည်။ ရွာတည်ထောင်သူ တိုင်ဆွန်းအားအစွဲပြု၍ တာရွှန်းရွာဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အခါက လက်နက်ကိရိယာမကောင်းသဖြင့် စစ်ပွဲဆင်နွှဲရာတွင် အခြေအနေမကောင်းခဲ့ပေ။ စစ်ပွဲဆင်နွှဲခြင်း၊ လျှို့ဝှက်စွာအသတ်ခံရခြင်းတို့ကြောင့် သားသမီးများနှင့် ကလေးများကို ဝှက်ထားရန်အတွက် ရွာ၏အရှေ့ဘက် တစ်မိုင်ခန့်အကွာ ချောက်ကမ်းပါး၊ ကျောက်တောင်၊ သစ်တောကြီးများရှိပြီး အောက်ဘက်တွင်လည်း [[မဏိပူရမြစ်]]စီးဆင်းနေသော နေရာတွင် တဲဆောက်နေထိုင်ခဲ့ရာမှ ရွာတည်ခဲ့ပြီး ဖလှမ်ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ သားသမီးများ အေးချမ်းစွာနားခိုရာတဲဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။<ref name="flt">{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%96%E1%80%9C%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%96%E1%80%9C%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA|title=ဖလမ်းမြို့နယ်၏ ဒေသဆိုင်ရာအချက်အလက်များ|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=|archive-date=14 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200814005407/http://www.gad.gov.mm/my/content/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%96%E1%80%9C%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%81%8A-%E1%80%96%E1%80%9C%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA}}</ref> ==ပထဝီဝင်အနေအထား== မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၂ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ်နှင့် ၂၃ ဒီဂရီ ၂၀ မိနစ် အကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၂၀ မိနစ်နှင့် ၉၄ ဒီဂရီ ၈၀ မိနစ်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ မိုင် ၄၀၊ တောင်မှမြောက်သို့ ၂၅ မိုင်ရှိပြီး ၉၈၈.၉၀ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။<ref name=flt/> ဖလမ်းမြို့နယ်သည် တောင်တန်းထူထပ်သော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့နယ်တွင်းရှိ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော ဇိုင်းမူတောင်သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် ဒုတိယအမြင့်ဆုံး တောင်ထိပ် ဖြစ်သည်။ [[မဏိပူရမြစ်]]သည် မြို့နယ်အလယ်ကို ဖြတ်သန်းကာ တောင်ဘက်သို့ စီးဆင်းသွားသည်။ [[အသည်းပုံ ရိဒ်ရေကန်]]ကြောင့် ဖလမ်းမြို့သည် ထင်ရှားသည်။ ===နယ်နိမိတ်=== ဖလမ်းမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဟားခါးမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ထန်တလန်မြို့နယ်]]နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပျှမ်းမျှ ၅၂၈၀ ပေအထက်တွင် တည်ရှိသည်။ ပေ ၃၀၀၀ နှင့် ၈၀၀၀ ကျော်မြင့်သည့် တောင်ကုန်းတောင်စွယ်များနှင့် ၎င်းတို့အကြားတွင် ဗွီပုံစံကဲ့သို့ မတ်စောက်သော ချိုင့်ဝှမ်းများ တည်ရှိသည်။ မဏိပူရမြစ်သည် မြို့နယ်မြောက်ဖျားပိုင်းမှ စီးဆင်းလာပြီး ဖလမ်းမြို့ မြောက်ဘက်အနီးတွင် အရှေ့ဘက်သို့ကွေ့ကောက်၍ [[မြစ်သာမြစ်]]အတွင်း စီးဝင်သည်။ ==လူဦးရေ== ဖလမ်းမြို့နယ်တွင်နေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများတွင် ချင်းလူမျိုးများ အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်။ ထို့နောက် ဗမာ၊ ကရင်၊ ကချင်နှင့် ရခိုင်လူမျိုးများ အစဉ်လိုက်များပြားစွာနေကြသည်။ ကိုးကွယ်မှုအနေဖြင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို အများဆုံး ကိုးကွယ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ဟိန္ဒူ၊အစ္စလာမ်နှင့် အခြားကိုးကွယ်သူဦးရေမှာ အစဉ်လိုက်များပြားသည်။<ref name=flt/> ==စီးပွားရေး== ဖလမ်းမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ စီးပွားရေး အတော်အသင့်ကောင်းမွန်သော မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ မြို့နယ်နေလူထုသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို အများဆုံး လုပ်ကိုင်ကြသည်။ မြို့နယ်အတွင်း အိမ်တွင်းစက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်း ၁၈ ခု တည်ရှိသည်။ === ဈေးများ === *ဖလမ်းမြို့နယ်ဈေး *ရိခေါ်ဒါရ်ဈေး ==ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေး== ဖလမ်းမြို့နယ်သည် ကလေး-ဖလမ်း-ဟားခါးလမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးကောင်းမွန်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် [[ဆူဘုန် လေဆိပ်]]တည်ဆောက်ပြီးစီးခဲ့ပြီး မကြာခင် စတင်အသုံးပြုနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ==ပညာရေး== ===အဆင့်မြင့်ပညာ=== *လုံပီး စိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံ ===အခြေခံပညာ=== ====အထက==== အထက်တန်းကျောင်း ၈ကျောင်းရှိသည်။ *အထက ၁ *အထက ၂ *အထက လုမ်ဘန်း *အထက ရိခေါ်ဒါရ် *အထက ဘွာလ်ခွား *အထက ရမ်ထလို *အထက ဗားလုံ *အထက ခေါဒါရ် ====အထက(ခွဲ)/အလက==== {{columns-list| *အလက (ထ(ခွဲ)) ဖလမ်း *အလက (ထ(ခွဲ)) တီအိုချောင်း *အလက (ထ(ခွဲ)) လုံးဟော့ *အလက (ထ(ခွဲ)) လိုင်ဇိုး *အလက (ထ(ခွဲ)) ဝေဘူလ *အလက (ထ(ခွဲ)) သီးဘွာလ် *အလက (ထ(ခွဲ)) ဇောင်သဲ *အလက ကလောမွန် *အလက ရာလ်လောန် *အလက လိုဆာအို *အလက လုမ်သဲ *အလက ရဲလ်စိန် *အလက ခေါပွာလ် *အလက တလန်ရောန် *အလက ဘဲလွေး *အလက လေးလက် *အလက ဆွမ်းဒို }} ====အမက==== မူလတန်း၊မူလွန်၊အလယ်တန်း(ခွဲ) ၁၅၂ ကျောင်းရှိသည်။ ==ကျန်းမာရေး== *ဖလမ်း ခရိုင်ဆေးရုံကြီး *ရီခေါ်ဒါရ် ဆေးရုံ *လုမ်ဘန်း တိုက်နယ်ဆေးရုံ *သီးဘွာလ် တိုက်နယ်ဆေးရုံ == အထင်ကရပုဂ္ဂိုလ်များ == * [[ဆွန်ကျဲအို၊ ဆလိုင်း|ဆလိုင်းဆွန်ကျဲအို]] - ချင်းအမျိုးသား ဂန္တဝင်အဆိုတော် ဆလိုင်းဆွန်ကျဲအိုကို ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[လိုကြွမ်းရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လိုကြွမ်းရွာ]]တွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ်၍ မွေးဖွားခဲ့သည်။ * ပူး[[ဘွာလ်ဆိုင်လို]] - [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု၊​ ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[ဘိုကျုံးရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|ဘိုကျုံးရွာ]] ဇာတိ၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ ရာထူး၊ အဆင့်၊ အဆောင်အယောင်နှင့် တံဆိပ်များ|ဗိုလ်ကြီး]]နှင့် နိုင်ငံရေးသမား == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://themimu.info/MapsInfo/Chin/MIMU249v01_090806_Falam%20Township_A3.pdf "ချင်းပြည်နယ် ဖလမ်းမြို့နယ်"]{{Dead link|date=January 2021 }} မြေပုံ၊ မြန်မာသတင်းအချက်အလက် စီမံခန့်ခွဲရေးအဖွဲ့ * [http://www.maplandia.com/burma/chin/falam/ "Falam Google Satellite"] Maplandia World Gazetteer {{-}}{{ဖလမ်းမြို့နယ်}}{{ချင်းပြည်နယ်}} [[Category:ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်များ]] qudemxd0fp1m3d01lh6tbx0i87q9b6h 0 65062 880260 650920 2025-07-05T09:26:27Z Salai Rungtoi 22844 880260 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ငပုတောမြို့နယ် |official_name = |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |image_skyline = |image_map = Ngapudaw tsp in Pathein district.svg |map_caption = ပုသိမ်ခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ပုသိမ်ခရိုင်]] |subdivision_type3 = အုပ်ချုပ်ရေးမြို့ |subdivision_name3 = [[ငပုတောမြို့]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = ၁၆၈,၇၇၆<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၆၆|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 16 |latm = 32 |lats = 16 |longEW = E |longd = 94 |longm = 41 |longs = 37 |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''ငပုတောမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပုသိမ်ခရိုင်]]ရှိ မြို့နယ် တစ်ခု ဖြစ်သည်။ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ငပုတောမြို့]] ဖြစ်သည်။ == အထင်ကရပုဂ္ဂိုလ်များ == * ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] - နိုင်ငံတော်သမ္မတဟောင်း == ကိုးကား == {{reflist}} {{ဧရာဝတီတိုင်း}} [[Category:ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ]] {{Ayeyarwady-geo-stub}} qssgwe7m46g23w0qac4avi80djj497b 0 66607 880132 835167 2025-07-04T20:37:14Z Yarzaryeni 1228 /* သမိုင်းကြောင်းနှင့် အရေးပါပုံ */ 880132 wikitext text/x-wiki [[File:Relativity of Simultaneity Animation.gif|thumb|[[မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး စပေ့စ်|မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး ရပ်ဝန်းဇာတ်]]၌ တစ်ပြိုင်တည်း ဟုသော သဘောတရားက ဇာတ်ကောင်အမျိုးမျိုးအတွက် မတူညီနိုင်ပုံ]] [[နှိုင်းရ ရူပဗေဒ]]အဖို့ အရေးပါလှသော [[အိုင်းစတိုင်း|အိုင်းရှ်တိုင်း]]၏ (၁၉၀၅ ခုနှစ်၌ ဖော်ထုတ်ဖြန့်ဝေသည့်) '''အထူး နှိုင်းရသီအိုရီ''' (သို့) '''ထူးရှားနှိုင်းရသီအိုရီ''' ({{lang-en|Special Theory of Relativity}}; Special TR)({{lang-en|Special Relativity Theory}}; SRT) ဆိုသည်မှာ -<br> [[ခပ်သိမ်းလောက|လောက(universe)]] ကြီး၏ ဇာတ်ခုံသဖွယ် အခြေခံကျောရိုးကျသည် [[အချိန်-အာကာသ|အချိန် + နေရာ(အာကာသ) ပေါင်းတွဲလျက်သဘော ဖြစ်အင်ထု]] အကြောင်းကို ရှင်းပြရာ၌၊ ([[နျူတန်ပျိုး ရူပဗေဒ]]၏ [[ယူကလစ်ဒ် စပေ့စ်|သမားရိုးကျ ယူကလစ်ဒ် နေရာ(ရပ်ဝန်း)သဘော]]၊ တလောသလုံးစာ တသမတ်တည်းသော [[အချိန်]]ကုန်ဆုံးမှုသဘော တို့နှင့် မဟုတ်တော့ဘဲ) # "[[အရှိန်|အလျင်ပြောင်းနေနှုန်း (acceleration)]] မရှိသော မည်သည့် [[နေမြဲ တွေ့ကြုံရှုထောင့်|နေမြဲ တွေ့ကြုံရှုထောင့်]] အတွင်း၌မဆို [[ရူပဗေဒ နိယာမ]]များ မပြောင်းမလဲ မှန်ကန်နေဦးမည်" # "[[တွေ့ကြုံရှုထောင့်|ကြည့်ရှုဇာတ်ကောင်]]က မည်သည့်နှုန်းဖြင့် မည်သို့ရွေ့နေစေကာမူ [[လေဟာနယ်|ဗလာနယ်]]တွင်း အလင်းအလျင် (speed of light in a vacuum) က မည်မျှ ဟူသည်ကိုမူ ဘုံကိန်းသေ ပမာဏတစ်ခုအဖြစ် တွေ့ကြုံတိုင်းတာနေမိရမည်" ဟူသည့် အခြေခံယူဆချက် (postulates) ၂ခု<ref name="Griffiths-2013">{{Cite book | last = Griffiths | first = David J. | title = Introduction to Electrodynamics | title-link = Introduction to Electrodynamics | publisher = Pearson | year = 2013 | isbn = 978-0-321-85656-2 | edition = 4th | at = Chapter 12 | chapter = Electrodynamics and Relativity | author-link = David J. Griffiths}}</ref><ref name="Jackson-1999">{{Cite book | last = Jackson | first = John D. | title = Classical Electrodynamics | title-link = Classical Electrodynamics (book) | publisher = John Wiley & Sons, Inc. | year = 1999 | isbn = 0-471-30932-X | edition = 3rd | at = Chapter 11 |chapter = Special Theory of Relativity | author-link = John David Jackson (physicist)}}</ref> ကို မှန်ကန်စေသည့် [[မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး စပေ့စ်|မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး ရပ်ဝန်း+အချိန်]] သဘောတရားတို့ဖြင့် လောကဖြစ်အင်အချို့ကို [[အချိန်-အာကာသ|အချိန်+ရပ်ဝန်း(အာကာသ)]] [[အမှတ်ချအိမ်]] ချကြည့်လေ့လာသည့် [[သီအိုရီ]] ဖြစ်တော့၏။ == သမိုင်းကြောင်းနှင့် အရေးပါပုံ == [[မက်စ်ဝဲလ်၏ ညီမျှခြင်းများ]] ရဲ့ [[လျှပ်စစ်သံလိုက်ဓာတ်]]သဘောသရုပ်ကို [[နျူတန်ပျိုး ရူပဗေဒ|နျူတန်ပျိုး ရွေ့လျားမှု (နျူတန် မက္ကဲန်းနစ်)]] နှင့် ချိန်ထိုးကြည့်လျှင် သဘောတရားချင်း ကွဲပြားမှု ထွက်ပေါ်နေခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ အလင်းစီးဆင်းရာ ကြားခံနယ်အဖြစ် ယခင်က အဆိုပြုခဲ့ကြဖူးသော [[အီသာ]]([[:en:Luminiferous aether]]) ဟူသည့်အရာ တကယ် မရှိကြောင်း ([[လျှပ်စစ်သံလိုက်လှိုင်း]]ဖြစ်သည့် [[အလင်း]]သည် ကြားခံနယ်ဒြပ်သားမရှိလည်း ပျံ့နှံ့ကြောင်း) ''မိုက်ကယ်လ်ဆန်-မောလီ စမ်းသပ်ချက်'' အစရှိသော စမ်းသပ်ချက်များအရ ထင်ရှားလာခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ ပညာရှင်အသီးသီးသည် ([[ဂါလီ ပြောင်းကြည့်နည်း]]ကို အချို့ စွန့်ခွါကာ) [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း]] [[သင်္ချာ]]ကို နှိုင်းရသီအိုရီများ မတိုင်မီ (၁၉ရာစုအကုန် ခန့်)ကပင် သုံးလာကြပြီ ဖြစ်၏။<br> ၁၉၀၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ဝေသော အိုင်းစတိုင်း၏ ''Annus mirabilis ([[လက်တင်]]စကားဖြင့် "ထူးခြားဆန်းကျယ်သော နှစ်များ" အမည်ရ) စာတမ်း ၄စောင်'' မှ ကောက်နှုတ်နိုင်သည့် "ရွေ့လျားဝတ္ထုတို့၏ ရွေ့လျားလျှပ်စစ်အကြောင်း" စာတမ်းသည် ဤ အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ၏ အုတ်မြစ် ဖြစ်၏။ <ref >Albert Einstein (1905) "[https://web.archive.org/web/20050220050316/http://www.pro-physik.de/Phy/pdfs/ger_890_921.pdf ''Zur Elektrodynamik bewegter Körper'']", ''Annalen der Physik'' 17: 891; English translation [http://www.fourmilab.ch/etexts/einstein/specrel/www/ On the Electrodynamics of Moving Bodies] by [[George Barker Jeffery]] and Wilfrid Perrett (1923); Another English translation [[s:On the Electrodynamics of Moving Bodies|On the Electrodynamics of Moving Bodies]] by [[Megh Nad Saha]] (1920).</ref><br> ''အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ (Sepcial Relativity Theory)'' ကမူ ယနေ့ခေတ် စမ်းသပ်သိရှိဖူးသမျှတို့ အရ၊ [[ဒြပ်ဆွဲမှု]]သဘောတရား (gravitational effects) နှင့် ကွမ်တမ် အကျိုးသက်ရောက်မှု (quantum effects) တို့ကို ပလှပ်ချန်ထားသရွေ့၊ [[ခပ်သိမ်းလောက|လောက]]အတွင်း ရွေ့လျားမှုများ အကြောင်းကို အတိအကျဆုံး၊ အဖြစ်မှန်နှင့် အနီးစပ်ဆုံး ဖော်ပြနေနိုင်သည့် သင်္ချာ-ရူပ [[သီအိုရီ|ရှုထောင့်]] ဖြစ်တော့၏။<ref>{{Cite book|last=Goldstein|first=Herbert|title=Classical Mechanics|title-link=Classical Mechanics (Goldstein book)|publisher=Addison-Wesley Publishing Company|year=1980|isbn=0-201-02918-9|edition=2nd|chapter=Chapter 7: Special Relativity in Classical Mechanics|author-link=Herbert Goldstein}}</ref><ref name="Lanczos-1970">{{Cite book|last=Lanczos|first=Cornelius|title=The Variational Principles of Mechanics|publisher=Dover Publications|year=1970|isbn=978-0-486-65067-8|edition=4th|chapter=Chapter IX: Relativistic Mechanics|author-link=Cornelius Lanczos}}</ref> အလင်းအလျင်နှင့် မယှဉ်သောသော နေ့တဓူဝသုံး [[အလျင်]]များနှင့် ကိစ္စရပ်တို့တွင်မူ နျူတန်ပျိုးရူပဗေဒက ကောင်းစွာ အသုံးဝင်ဆဲမူ ဖြစ်၏။ လက်တွေ့စမ်းသပ်မှု မျိုးစုံ၌ ဤနှိုင်းရသီအိုရီ မှန်ကန်မှ အမှန်တကယ် ဖြစ်ပေါ်မည့် ကိစ္စရပ်များကို စမ်းသပ်မှန်ကန်ဖူးပြီး ဖြစ်၏။<ref>{{cite web |url=http://www.edu-observatory.org/physics-faq/Relativity/SR/experiments.html |title=What is the experimental basis of Special Relativity? |access-date=2008-09-17 |author1=Tom Roberts |author2=Siegmar Schleif |name-list-style=amp |date=October 2007 |work=Usenet Physics FAQ}}</ref> ထိုကိစ္စရပ်များမှာ [[တပြိုင်တည်းများ၏ နှိုင်းရဖြစ်မှု]]၊ [[အလျားကျုံမှု]]၊ [[အချိန် နှေးကျမှု]] စသည်တို့ ဖြစ်၏။ အချိန်ကုန်ဆုံးမှုနှုန်းမှာ တလောကလုံးအဖို့ တသမတ်တည်း ဖြစ်မနေဘဲ [[တွေ့ကြုံရှုထောင့်]]တို့ကို လိုက်၍ အချိန်ကုန်ဆုံးမှုနှုန်းကိုယ်တိုင်က အမျိုးမျိုး ကွဲပြားနေနိုင်ကြောင်း ဤ ထူးရှားနှိုင်းရ၏ သင်္ချာတို့က ဆိုထား၏။ သို့ဖြင့် - * [[ယူကလစ်ဒ် စပေ့စ်|သမားရိုးကျ ယူကလစ်ဒ်ရပ်ဝန်း]] + တသမတ်တည်းသောအချိန် သဘောတွင် [[တာသေရင်း]]ဖြစ်သည်က [[အလျား]] ဖြစ်သော်လည်း၊ * ဤ ထူးရှားနှိုင်းရသုံး [[မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး စပေ့စ်|မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး ရပ်ဝန်း+အချိန် သဘော]]တွင်မူ တာသေရင်း (invarience) က [[အာကာသအချိန် ခြားနားချက်|အာကာသအချိန် ခြားနားချက် (spacetime interval)]] များ ဖြစ်သွား၏။ သီအိုရီ၏ အခြေခံယူဆချက်ကြီး ၂ခုကို သုံး၍ အခြားရူပဗေဒ ဥပဒေသများကို ထည့်တွက်လျှင် [[ဒြပ်-စွမ်းအင်]]ညီမျှမှု သဘောဝင် <math>E = mc^2</math> ဖှော်မျူလာ ထွက်ပေါ်လာသည်သာ။<ref name="relativity">{{cite book |author=Albert Einstein |title=Relativity: The Special and the General Theory |page= 48 |url=https://books.google.com/books?id=idb7wJiB6SsC&pg=PA50 |isbn=978-0-415-25384-0 |publisher=Routledge |date=2001 |edition=Reprint of 1920 translation by Robert W. Lawson}}</ref><ref name="Feynman">[https://feynmanlectures.caltech.edu/I_15.html#Ch15-S9 The Feynman Lectures on Physics Vol. I Ch. 15-9: Equivalence of mass and energy]</ref> လျှပ်စစ်ဓာတ်နှင့် သံလိုက်ဓာတ်တို့၏ တသဘောတည်း ဆက်စပ်ပုံတို့လည်း ထွက်ပေါ်လာသည်။<ref name="Griffiths-2013" /><ref name="Jackson-1999" /> ဤ အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ၏ သဘောတစ်ခုမှာ [[နယူတန်၏ ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ နိယာမများ|နယူတန်မက္ကင်းနစ်]] ၏ [[ဂါလီ ပြောင်းကြည့်နည်း|ဂါလီလေ့ယို ရှုထောင့်ပြောင်းကြည့်နည်း]] ကို [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း|လောရန့်ဇ် ရှုထောင့်ပြောင်းကြည့်နည်း]] ဖြင့်အစားထိုးခြင်းဖြစ်သည်။ အချိန်နှင့် အာကာသကို သီးခြားစီ သတ်မှတ်၍ မရတော့ပါ။ အချိန်နှင့် အာကာသသည် အပြန်အလှန်ယှက်နွယ်နေသည့် တစ်ခုတည်းသော အရာဖြစ်သည့် [[အာကာသအချိန်]] ဟူသောအရာ ဖြစ်သည်။ ကြည့်ရှုသူတစ်ဦးအတွက် တပြိုင်တည်းဖြစ်သော အဖြစ်အပျက်များသည် အခြား ကြည့်ရှုသူအတွက် အချိန်သီးခြားစီဖြစ်ပွားသော အဖြစ်အပျက်များ ဖြစ်နိုင်သည်။ [[ဒြပ်ဆွဲမှု]]ကိုပါ တွက်ချက်ဖြေရှင်း ပြနိုင်သွားသည့် [[အာကာသအချိန် ကွေးညွတ်မှု|အာကာသအချိန် ကွေးညွတ်မှု (spacetime curvature)]]ကို သင်္ချာသရုပ်ဖော်သော အိုင်းရှ်တိုင်း၏ [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ|ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] မတိုင်မီ အချိန်အထိ၊ အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ ကို "Special Relativity" (ထူးရှားနှိုင်းရ) အမည်ဖြင့် ခွဲခြား မသုံးနှုန်းကြသေးဘဲ "Restricted Relativity" (ပြန်ချုပ်တွေးနှိုင်းရ) ဟုသာ တခါတရံ သုံးနှုန်းကြသေးသည်။ အထူး(Special) ဆိုသည်မှာ [[ရူပဗေဒ]]တွင် တွက်ချက်မှု လွယ်ရှင်းစေရန် အထူးသတ်မှတ်ထားသည့် အခြေအနေမျိုးကိုသာ ကန့်သတ်ထားသည့် စဉ်းစားထားခြင်း ဖြစ်၏။ သို့ဖြင့် ဒြပ်ဆွဲအားကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်မထားသည့် အထူးအခြေအနေကို ကြံဖန်ဖော်ပြနေသကဲ့သို့သာ ဖြစ်ခဲ့သော ပထမ နှိုင်းရသီအိုရီကို အထူးနှိုင်းရ (Special Relativity) ဟု ယခုအခါ ညွှန်းဆိုလိုက်ကြခြင်း ဖြစ်၏။ ဒြပ်ဆွဲမှု ရှိခြင်း အခြေအနေတို့ကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားသည့် ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ ကို အိုင်းစတိုင်းက ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့၏။ == သင်္ချာ == === လောရန့်ဇ် တွေ့ကြုံရှုထောင့်ပြောင်းကြည့်နည်း === အဖြစ်အပျက်(event) တစ်ခု၏ ဖြစ်ပျက်သွားချိန် <math>t</math> နှင့် ဖြစ်ပျက်သွားသည့် ရပ်ဝန်းအတွင်း တည်နေရာတို့ကို ပေါင်းတွဲလျက်၊ ပထမ တွေ့ကြုံရှုထောင့် ''S'' အတွင်း၌ <math>(t, x, y, z)</math> ဟူသော ချအမှတ်(coordinate) တို့အဖြစ် ဖော်ပြအံ့။ ၎င်းရှုထောင့်နှင့် နှိုင်းစာလျှင် <math>X</math>-[[စံတိုင်]] တလျှောက်အတိုင်း [[နှိုင်းရအလျင်]] <math>v</math> ဖြင့်၊ <math>x</math> အပေါင်းတန်ဖိုးဘက်သို့ ရွေ့လျားနေသည့် ဒုတိယ တွေ့ကြုံရှုထောင့် ''{{prime|S}}'' ရှိသည် ဆိုပါစို့၊ ထို အဖြစ်အပျက် တခုတည်းကိုပင် ၎င်း ဒုတိယအမှတ်ချအိမ်၌ တွေ့ကြုံတိုင်းတာမိမည့် အချိန်နှင့် တည်နေရာကို <math>(t', x', y', z')</math> ဟူသော ချအမှတ်(coordinate) တို့အဖြစ် ဖော်ပြလတ္တံ။ ယခု ကိုင်တွယ်စဉ်းစားနေသည်မှာ [[မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး စပေ့စ်|မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး အချိန်+ရပ်ဝန်း]]သဘော ဖြစ်သည့်အလျောက် [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း]]ဖြင့် ဒုတိယရှုထောင့်အိမ်တွင်း ချအမှတ်တို့ကို ဤသို့ တွက်ထုတ်ရရှိပေမည်။ <math display="block">\begin{align} t' &= \gamma \ (t - vx/c^2) \\ x' &= \gamma \ (x - v t) \\ y' &= y \\ z' &= z , \end{align}</math> * <math>c</math> = ဗလာနယ်တွင်း [[အလင်းအလျင်]]။ * <math>v</math> = ပထမရှုထောင့်အိမ် ''S'' အတွင်း၌ တိုင်းတာရရှိသည့် ဒုတိယရှုထောင့်အိမ် ''{{prime|S}}'' ၏ [[အလျင်]] * <math>\gamma</math> =[[လောရန့်ဇ် မြှောက်ဖော်ကိန်း]]။ <math display="block">\gamma = \frac{1}{\sqrt{1 - v^2/c^2}}</math> === လောရန့်ဇ် တာသေရင်း (Lorentz Invarience) === [[အာကာသ|နေရာ(ရပ်ဝန်း)]]သဘော [[တိုင်းကြောင်း]] ၃ခု ပေါင်းစပ်ပါဝင်ရာ [[တည်နေရာ|တည်နေရာ ဗှတ္တာ]] <math>x^i</math> တွင် [[အချိန်]]-တိုင်းကြောင်း ကို [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း|လောရန့်ဇ်နည်းကျ]] ပေါင်းတွဲထားသည့် ထူးရှားနှိုင်းရသီအိုရီသုံး [[၄တိုင်း တည်နေရာ|၄-တိုင်းကြောင်းပါ တည်နေရာ (4-position)]] ၏ ကိုယ်ပြန်မြှောက်လဒ်သဘော [[တာသေရင်း]]နှစ်ထပ်ကိန်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ <math display="block">ds^2=dt^2 - dx^2 - dy^2 - dz^2</math> ကျပန်း <math>(t, x, y, z)</math> ချအမှတ်တို့ဖြင့် ထိုအတိုင်း တွက်ထုတ်သည့်အဖြေနှင့်၊ ၎င်း ဗှတ္တာတန်ဖိုးကိုပင် [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း]] ဖြင့် <math>(t', x', y', z')</math> ဟူသော တန်ဖိုးသစ်များ (အခြား [[နေမြဲ တွေ့ကြုံရှုထောင့်]]အိမ်တွင်း ချအမှတ်များ) ပြောင်းလဲပြီးနောက် တွက်ထုတ်သည့်အဖြေ၊ တူညီနေမည်ဖြစ်လျက် တာသေရင်း (invarience) မြောက်ကြောင်း ထင်ရှားနေမည်။<br> သို့ဖြင့် ဤသင်္ချာအတိုင်းသွားလျှင် အလင်း၏ ဗလာနယ်တွင်း အလျင် မပြောင်းလဲကြောင်း လက်တွေ့စမ်းသပ် သိရှိချက်တို့နှင့် ကိုက်ညီနေအံ့။ == အကိုးအကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:နှိုင်းရရူပဗေဒ]] [[ကဏ္ဍ:ခေတ်သစ်ရူပဗေဒ]] [[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]] qah0b4tg32g35qr3nawxl6b0m1581ug 14 85032 880211 390177 2025-07-05T06:39:04Z Ninjastrikers 22896 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်အလိုက် ကျောင်းသားဟောင်းများ]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်၊ [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ် ကျောင်းဆင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880211 wikitext text/x-wiki :''[[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]၏ ကျောင်းသား၊ကျောင်းသူဟောင်းများ ဖြစ်သည်။'' [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ် ကျောင်းဆင်းများ]] kxpnbhnbx1tga2fdaxnbnz44v4138id 0 88800 880158 847635 2025-07-05T03:34:04Z Salai Rungtoi 22844 880158 wikitext text/x-wiki {{Infobox အစိုးရအဖွဲ့အစည်း |jurisdiction=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |seal=File:Seal of OUG.png |formed={{Start Date|2017|11|24|df=yes}} |chief1_name= လစ်လပ် |chief1_position= |chief2_name= |headquarters= *ရုံးအမှတ် (၁၈)၊ ​နေပြည်​တော် *ရုံးအမှတ် (၄၁)၊ ​နေပြည်​တော် |chief2_position= |website={{url|https://www.mougo.gov.mm}} }} '''ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန''' ({{lang-en|(Ministry of Union Government Office)}}) မှာ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]ရုံး၏ လုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ရန် ဖွဲ့စည်းထား​သော ဝန်ကြီးဌာနဖြစ်သည်။ ယခင်က ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ကသာ ဦးဆောင်ခဲ့ရာမှ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး အဆင့်ဖြင့် ဦးဆောင်နိုင်ရန် သမ္မတ [[ထင်ကျော်၊ ဦး|ဦးထင်ကျော်]]မှ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://elevenmyanmar.com/politics/21520|title=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာနနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းမည်}}</ref> [[ဦးထင်ကျော်]]နှင့် [[ဦးဝင်းမြင့်]]မှ ဝန်ကြီးဌာန ကို တစ်ခုတည်းသာထားရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|စစ်အာဏာသိမ်း]]ပြီးနောက် ၂၀၂၁ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]က ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၁)နှင့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၂)ဟူ၍ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရမှ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ရာပြည့် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ရာပြည့်]]ကို ဝန်ကြီးဌာန(၁)၏ ဝန်ကြီးအဖြစ်ခန့်ထားပြီး [[ချစ်နိုင် (စိတ်ပညာ)|ဦးချစ်နိုင်]]ကို ဝန်ကြီးဌာန(၂)၏ ဝန်ကြီးဟု ခန့်အပ်ထားသည်။ ဦးချစ်နိုင် ရာထူးမှအနားယူပြီး​နောက်တွင် တစ်နှစ်ခန့်ကြာသည်အထိ ဝန်ကြီးအသစ်ထပ်မံခန့်အပ်ခြင်းမရှိဘဲ ဝန်ကြီးဌာနကိုလည်း အမှတ်စဉ် မခွဲခြား​တော့​ပေ။ ၂၀၂၃ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၃)ရက်​နေ့တွင် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူး​ပေါင်း​ဆောင်ရွက်​ရေးဝန်ကြီး]] ဦးကိုကိုလှိုင်အား ​ပြောင်း​ရွှေ့ခန့်အပ်ခဲ့သဖြင့် ဝန်ကြီးဌာန နှစ်ခုအဖြစ် ပြန်လည်ရှိလာခဲ့သည်။ ပြည်သူများမှ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသည်ံ အနိုင်ရ လွှတ်​တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် [[CRPH|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) ကဖွဲ့စည်းထား​သော [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]] တွင်မူ [[လွင်ကိုလတ်|ဦးလွင်ကိုလတ်]]အား ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ရန် ခေတ္တပြည်​ထောင်စုဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ထားသည်။<ref name="voaburmese">https://burmese.voanews.com/a/crph-acting-union-minister/5798240.html?nocache=1</ref> == သမိုင်းကြောင်း == နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ သဝဏ်လွှာကို သမ္မတကိုယ်စား [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး|ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] ဦးထွန်းထွန်းဦးမှ ၂၀၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀ တွင် ဝန်ကြီးဌာန ၂ ခုအသစ်ဖွဲ့ရန် [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]]သို့ တင်ပြလာသည်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ အဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဖြစ်သူ ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးက နိုင်ငံတော် သမ္မတထံ တင်ပြ၍ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ အနေဖြင့် ပြည်ထောင်စု၏ အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊ စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ ဥပဒေကြမ်း တင်သွင်းရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များနှင့် အခြားကိစ္စရပ်များ အပါအဝင် များပြားသည့် လုပ်ငန်း တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာတွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတအား တာဝန်ခံမည့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီး တစ်ဦးကို ခန့်အပ်၍ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်စေမည် ဆိုပါက ပိုမိုထိရောက်စွာ အကောင် အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မည် ဖြစ်သဖြင့် ယင်းဝန်ကြီးဌာနကို ထပ်မံဖွဲ့စည်းလိုခြင်း ဖြစ်ပါကြောင်း ရှေ့နေချုပ်က တင်ပြခဲ့သည်။ == ဖွဲ့စည်းခြင်း == ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံး ဝန်ကြီးဌာန ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်ရာတွင် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံး၏ လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ အင်အားဖြင့်ပင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။၂၀၁၈ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်​နေ့တွင် [[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]ကို [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]လက်​အောက်မှ ​ပြောင်းကာ ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံး ဝန်ကြီးဌာနလက်​အောက်သို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ]]မှ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနကို ပြည်ထဲရေးလက်အောက်သို့ ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ === ၂၀၂၁ === ၂၀၂၁ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၁) ရက်​နေ့တွင် အိမ်​စောင့်အစိုးရဖွဲ့စည်းခြင်းနှင့်အတူ ဝန်ကြီးဌာနအား အမှတ် (၁)နှင့် အမှတ် (၂) ဟူ၍ ​ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ပြန်ကြား​ရေးဝန်ကြီး ဦးချစ်နိုင်မှာ အမှတ် (၂) ဝန်ကြီးဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma-58076614.amp?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16485228893809&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma-58076614|title=အိမ်စောင့်အစိုးရပြောင်းတာ ဘာထူးခြားသွားလဲ}}</ref> စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ရှိ အခွန်အယူခံအဖွဲ့ရုံးအားလည်းကောင်း၊<ref>{{cite news|url=https://www.mopf.gov.mm/my/blog/47/148/11519|title=အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံး}}</ref> ယခင် နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံရုံးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်မှ ဦးစီးဌာနများအား အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုဦးစီးဌာန အဖြစ်လည်းကောင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်သို့ ပြောင်း၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.mopf.gov.mm/my/blog/47/148/11519|title=အစိုးရဝန်ကြီးဌာန/အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဝက်ဆိုဒ်များ}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == ====ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၁)==== *ပြည်​ထောင်စုဝန်ကြီးရုံး *အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုဦးစီးဌာန *အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံး ====ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၂)==== *ပြည်​ထောင်စုဝန်ကြီးရုံး ==ဝန်ကြီးများစာရင်း== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:100%; border:1px #AAAAFF solid" |- !rowspan=2 | № !width=80 rowspan=2 | ပုံ !rowspan=2 | အမည်<br /><small>(မွေးဖွား-ကွယ်လွန်)</small> !colspan=3 | ရာထူးသက်တမ်း !rowspan=2 | နိုင်ငံရေးပါတီ !rowspan=2|နိုင်ငံ​တော်သမ္မတ !rowspan=2 | ဒုတိယဝန်ကြီး |- !တာဝန်စတင် !တာဝန်ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၁''' | rowspan="2" align=center | [[File:U Thuang Tun.png|80px]] | rowspan="2" align=center | '''[[သောင်းထွန်း (ဝန်ကြီး)|ဦး​သောင်းထွန်း]]''' | align=center | ၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၇<ref>{{cite news|url=http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/orders/2017/11/24/id-8025|title=Appointment of Union Ministers|last=|first=|author2=|date=6 April 2011|publisher=နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး|accessdate=|archivedate=16 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210516004443/https://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room%2Forders%2F2017%2F11%2F24%2Fid-8025}}</ref> | align=center | ၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ | {{age in days|2017|11|23|2018|11|19}} | align=center | | *[[ထင်ကျော်|ဦးထင်​ကျော်]] *[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] | - |- | colspan="7" align=left| {{small|အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကော်မရှင်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ပူးတွဲ တာဝန်ထမ်းဆောင်}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၂''' | rowspan="2" align=center |[[File:Min Thu Minister.jpg|80px]] | rowspan="2" align=center | '''[[မင်းသူ (ဝန်ကြီး)|ဦးမင်းသူ]]''' | align=center | ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈<ref>{{cite news|url=http://www.president-office.gov.mm/?q=briefing-room/orders/2018/11/30/id-14745|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး အမိန့်အမှတ်၊ ၄၂ /၂၀၁၈|last=|first=|author2=|date=27 February 2011|publisher=နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး|accessdate=|archivedate=1 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210201121441/https://www.president-office.gov.mm/?q=briefing-room%2Forders%2F2018%2F11%2F30%2Fid-14745}}</ref> | align=center | ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2018|11|29|2021|2|1}} | align=center | | [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] | ဦးတင်မြင့် |- | colspan="7" align=left| {{small|ယခင်က[[သမ္မတရုံး ဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီး}} |-style="background:#EEEEEE" | rowspan=2! style="background:#C3B091; color:black"| '''၃''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[စိုးထွဋ်]] | align=center | ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | align=center | ၁၁ ​မေ ၂၀၂၁ | {{age in days|2021|2|1|2021|5|11}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | [[စိုးတင့်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်စိုးတင့်နိုင်]] |- | colspan="7" align=left| {{small| [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး အဖြစ် ပူးတွဲတာဝန်ထမ်းဆောင်}} |-style="background:#EEEEEE" | rowspan=2! style="background:#C3B091; color:black"| '''၄''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ရာပြည့် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ရာပြည့်]]<ref>{{Cite news|title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် အစိုးရအဖွဲ့ ရုံး ဝန်ကြီး ဖြစ်လာ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/05/12/241729.html}}</ref> | align=center | ၁၁ ​မေ ၂၀၂၁ | align=center | ၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ | {{age in days|2021|5|11|2023|8|3}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | - |- | colspan="7" align=left|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၁) |-style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၅''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | [[ချစ်နိုင် (စိတ်ပညာ)|ဦးချစ်နိုင်]]<ref name="chit">{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13836|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၅၄ / ၂၀၂၁ ၁၃၈၃ ခုနှစ်၊ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၉ ရက် (၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁ ရက်) ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း}}</ref> | align=center | ၁ ​ဩဂုတ် ၂၀၂၁ | align=center | ၁၉ ​ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ <ref>https://www.mizzimaburmese.com/article/113755</ref> | {{age in days|2021|8|1|2022|8|19}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | — |- | colspan="7" align=left|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၂) |-style="background:#EEEEEE" | rowspan=2! style="background:#C3B091; color:black"| '''၆''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[စိုးထွဋ်]] | align=center | ၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ | align=center | ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ | {{age in days|2023|8|3|2023|9|25}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | — |- | colspan="7" align=left|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၁) |-style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၇''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | ဦး[[အောင်နိုင်ဦး]] | align=center | ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ | align=center | ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | {{age in days|2023|9|25|2024|1|8}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | [[ခွန်သန့်​ဇော်ထူး|ဗိုလ်ချုပ်ခွန်သန့်ဇော်ထူး]]<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/47885|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ပြောင်းရွှေ့တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> |- | colspan="7" align=left|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၁) |-style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၈''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | ဦး[[ကိုကိုလှိုင်]]<ref>{{cite web|url=https://www.myanmaritv.com/news/order-no-3-2024-appointment-union-ministers|title=ORDER NO. 3 /2024: APPOINTMENT OF UNION MINISTERS|work=mitv|access-date=8 January 2024|date=8 January 2024 }}</ref> | align=center | ၃ ​ဩဂုတ် ၂၀၂၃ | align=center | ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | {{age in days|2023|8|3|2024|1|8}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]<br/>{{small|(ယာယီ)}} | — |- | colspan="7" align=left|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန (၂) |} == ဝေဖန်ခံရခြင်း == [[ဦးထင်ကျော်အစိုးရ]]တက်လာစဉ်က နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာကိုလျှော့ချရန် ဝန်ကြီးဌာနများကို ပြင်ဆင်လျှော့ချခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ဝန်ကြီးဌာနအသစ်များ ထပ်မံဖွဲ့စည်း၍ ပြည်သူများအကြား ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးဌာနများ]] 7kguu3qrvp5cqldl9027847per8scs0 0 149633 880112 854969 2025-07-04T16:29:46Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တရုတ် စာပေ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880112 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:A Modern Journey to the West7.jpg|thumb|မျောက်မင်း စွန်းဝူခုန်း နှင့် ဆရာတော် ထန်ဆင်း]] မျောက်မင်း စွန်းဝူခုန်း သို့ စွန်းဝူခုံး သည် ၁၆ ရာစုတွင် ရေးသားခဲ့သည် "[[အနောက်သို့ခရီးသွားခြင်း|အနောက်ဘက်သို့ ခရီးသွားခြင်း]]" အမည်ရ တရုတ်ဝတ္ထုတွင် ပါဝင်သည့် ဒဏ္ဍာရီလာ ကျော်ကြားထင်ရှားသည့် ဇာတ်ကောင်တစ်ဦးပြီး နှောင်းလူတို့က အမျိုးမျိုးသော ဇာတ်ဝတ္ထုပုံပြင်၊ ရုပ်ရှင်များတွင် ရေးသားဖော်ပြကြလေသည်။ [[မန်ဒရင်း တရုတ်ဘာသာ]]ဖြင့် 孫悟空/孙悟空 ဟူ၍ ရေးကြပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် Monkey King သို့မဟုတ် Sun Wukong ဟူ၍ ရေးသားဖော်ပြကြသည်။မျောက်မင်းသည် 100ဘီစီခန့်ကတည်းကပင် တကယ်ရှိခဲ့သည်။သူ၏ အမည်ရင်းမှာ ဝေါင်ကီဆန်းဖြစ်သည် ==မှတ်စု== စွန်းဝူခုန်းသည် ကျောက်တုံးမှမွေးဖွားလာသောကျောက်တုံးမျောက် တစ်ကောင်ဖြစ်ပြီးအလွန်ကြီးမားသောအစွမ်းရှိသည်။ ==ဆက်စပ်ကြည့်ရှူရန်== [[ကဏ္ဍ:တရုတ် စာပေ]] 1ya26g1jou6hyqt34klmqpatu52su34 0 200650 880056 868967 2025-07-04T13:18:33Z Kaday Han Thaw 122086 [[ဂျော်နီရှီးဒဲ့]] စာမျက်နှာကို [[ဂျော်နီရှီး ရဲ့အိ]] သို့ Kaday Han Thawက ရွှေ့ခဲ့သည် 868967 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |Name=ဂျော်နီရှီးဒဲ့ |Genre=[[J-pop]] |Current_members= |website= |Associated_acts=[[NMB48]] |Label=Showtitle |Years_active=၂၀၁၆– ပစ္စုပ္ပန် |Occupation={{flatlist| * [[ဂျပန်အိုင်ဒေါl|အိုင်ဒေါl]] * အဆိုတော်}} |Instrument={{flatlist| * အသံ * ဗုံသံ}} |Background=ဂျပန်အိုင်ဒေါအဆိုတော် |Origin=[[ချီ့က့စီရင်စု]], ဂျပန် |image= |death_date= |birth_date={{birth date and age|2001|5|28|df=y}} |Alias=ဂျော်နီရှီးဒဲ့၊ စု့စုကဲ့ |native_name=上西怜 |Birth_name= |Past_members=}}{{Template:Nihongo|}} '''ဂျော်နီရှီးဒဲ့'''({{Lang-en|jonishi rei}}),({{Lang-ja|上西怜}})သည် ဂျပန်အိုင်ဒေါအမျိုးသမီးသီးသန့်အုပ်စုမှ NMB48အဖွဲ့ဝင်အဆိုတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်<ref>{{Cite web|url=https://wpb.shueisha.co.jp/news/entertainment/2020/11/20/112466/|title=妹っぽさと恋人っぽさが同居する美少女最強のグラビアンボディの逸材！　ＮＭＢ４８・上西怜「写真集で自信がつきました！　"私、かわいい格好してええんかな"って。毎日、かわいい服着てます！」|publisher=週プレNEWS|date=2020-11-20|accessdate=2020-11-20}}</ref>။ ဂျော်နီရှီးဒဲ့သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]နိုင်ငံသား ရှင်းတိုးဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မွန်ကိုးရီးယားလူမျိုးဖြစ်ပြီး  မွေးချင်း​၄ယောက်အနက် တကိုယ်တော်အဆိုတော် [[ဂျော်နီရှီးကဲ့]]၏ အငယ်ဆုံးညီမငယ်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://wpb.shueisha.co.jp/movie/2020/11/23/112502/|title=【動画】ＮＭＢ４８上西怜ファースト写真集ＤＶＤが週プレ付録に登場！|publisher=週プレNEWS|date=2020-11-23|accessdate=2020-11-24}}</ref><ref name="offcial3">{{Cite web|1=メンバー|2=NMB48公式サイト|title=上西 怜|url=http://www.nmb48.com/member/jonishi_rei/|website=NMB48公式サイト|accessdate=2020-10-07|archive-date=8 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008080319/http://www.nmb48.com/member/jonishi_rei/}}</ref> == အတ္ထုပ္ပတ္တိ == ဂျော်နီရှီးဒဲ့၏ အစ်ကိုကြီးဖြစ်သူ ဂျပန်ဂီတ စာရေးဆရာ Intobesaမှ၂၀၁၅ မတ်လ ၈နေ့တွင် NMB48အဖွဲ့တွင် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ရန် သူ၏အစ်မဖြစ်သူ တကိုယ်တော် အဆိုတော် [[ဂျော်နီရှီးကဲ့]]နှင့်အတူ အကြံပြုတိုက်တွန်းပေးခဲ့သည်။၂၀၁၆ ခုနှစ်အောက်တိုဘာ ၁၂ ရက်နေ့ NMB48၏ ၅ မျိုးဆက် အဖွဲ့ဝင် ဂျပန်အိုင်​ဒေါ၏ ယှဉ်ပြိုင်မှုနောက်ဆုံးနေ့တွင် ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းကိုအောင်မြင်ခဲ့ပြီး Team BIIရာထူး တိုးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။၂၀၁၆ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်နေ့ အိုဆာကာရဲတိုက် NMB48 6th Anniversary LIVEတွင် (大組閣တိုင့်စော့ကာ့ဂူ့) ဟုခေါ်သည့် အဖွဲ့ကိုပြန်လည် ဖွဲ့စည်းခြင်းကြောင့် သူသည် Team BII ၏ သီးသန့်သုတေသနပြု ကျောင်းသား ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=NMB48に姉妹メンバー誕生 上西恵＆山田菜々の妹加入|url=https://www.oricon.co.jp/news/2074157/full/|website=ORICON NEWS|accessdate=2020-10-07}}</ref> ၂၀၁၇ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပုံမှန် အသင်းဝင်များနှင့် Team Bllရာထူး ပါဝင်မှုအား“NMB48 ARENA TOUR 2017”အိုဆာကာရဲတိုက်၏ ဒုတိယနေ့ ဖျော်ဖြေရေးပွဲတွင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် သူသည် NMB48 အဖွဲ့ ၁၇ ယောက်မြောက် "ワロタピーポーဝါးတိုးတာပီးပေါ်"တွင်  ခေါင်းဆောင်မင်းသမီးအဖြစ် ပထမဆုံးရွေးချယ်ခံရသူဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် Team Bllရာထူးကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် “集英社ရူးအေးသျှ”တွင် ဓာတ်ပုံအယ်လ်ဘမ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။<ref name="oricon20201012">{{cite news|url=https://www.oricon.co.jp/news/2174118/full/|title=【“グラビアスター”NMB48上西怜、初写真集で美ボディ大胆披露 「10代のうちに写真集!」の念願叶う|newspaper=ORICON NEWS|publisher=oricon ME|date=2020-10-12|accessdate=2020-10-12}}</ref><ref name="shueisha202010132">{{Cite news|url=https://wpb.shueisha.co.jp/news/info/2020/10/13/112206/|title=ＮＭＢ４８、上西怜ファースト写真集『水の温度』１１月２５日（水）発売予定！|newspaper=週プレNEWS|publisher=集英社|date=2020-10-13|accessdate=2020-11-24}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် (白間美瑠 ရှီးဒါနာမီဒု) မှထုတ်လုပ်သည့် "大阪魂အိုဆာကဒါမရှီး၊ 大阪魂အိုဆာကဒါမရှီး၊ 捨てたらあかんစတဲ့ကာရအာကန်း" FRONTIER ဖျော်ဖြေပွဲ၏ ပထမဆုံးနေ့တွင် သူမသည် ပုံမှန်စင်တာအဖြစ် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်မှုအသစ်ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာ‌မှုကြောင့်အလုပ်အာလုံးရပ်နားခဲ့ရပါသည်။<ref>[http://news.nmb48.com/release/20220101/190021.html 【発売決定】NMB48 26thシングル「タイトル未定」2022年2月23日(水)発売決定！] - NMB48公式サイト 2022年1月1日</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင်၊ Team M 4th Stage ၏ "恋は突然やってくる ဂေါရီဘ့တော့ဂျူတင်ယားတဲ့ဂုဒု" ဖျော်ဖြေမှု (ညဖျော်ဖြေပွဲ) တွင် ဖျော်ဖြေမှု အပွဲပေါင်း ၄၀၀ကို အောင်မြင်စွာလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။<ref>[http://news.nmb48.com/etc/20220101/183512.html NMB48 新チーム体制について] - NMB48公式サイト 2022年1月1日</ref><ref>[https://ameblo.jp/nmb48/entry-12718891656.html 『2022新春特別公演』『2022 新春組閣発表会』] - NMB48オフィシャルブログ 2022年1月1日</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်မှုအသစ် (ဒုတိယအကြိမ်) ထက်မံကြေညာမှုကြောင့် အလုပ်အာလုံးထက်မံရပ်နားခဲ့ရပါသည်။<ref name=koitotsu>[https://ameblo.jp/nmb48/entry-12726342916.html 原チームM『恋は突然やってくる』公演 初日] - NMB48オフィシャルブログ 2022年2月11日</ref> == ပြင်ပလင့်ခ် == * [http://www.nmb48.com/member/jonishi_rei/ ဂျော်နီရှီးဒဲ့၏ကိုယ်ရေးဖိုင်NMB48ဝက်ဘ်ဆိုက်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201008080319/http://www.nmb48.com/member/jonishi_rei/ |date=8 October 2020 }} * {{Twitter|jonishi_rei|上西怜【NMB48 公式です！】}} * [https://ameblo.jp/nmb48/theme-10099359306.html NMB48 ၏တရားဝင်ဘလော့ဂ်] * {{Instagram|jonishi_rei}} * [https://www.showroom-live.com/48_REI_JONISHI ဂျော်နီရှီးဒဲ့၏（NMB48 အဖွဲ့ BII）] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210126083711/https://www.showroom-live.com/48_REI_JONISHI |date=26 January 2021 }} * {{Tiktok|jonishi_rei|jonishi_rei}} * {{Twitter|rechan_first|ဂျော်နီရှီးဒဲ့}} ==ကိုးကား== <references/> {{DEFAULTSORT:ဂျော်နီရှီးဒဲ့}} [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] tslq6wjgdh8rbnf7ejzluhiwsjav36a 0 201227 880239 876973 2025-07-05T07:51:52Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖြစ်ရပ်များ */ 880239 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၂}} {{Year nav|2022}} {{Year article header|2022}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဧပြီ === * [[၇ ဧပြီ]] - ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလ ၇ ရက်တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[သန်းသန်းဆွေ]]ကို ရန်ကုန်မြို့ရှိ သူ၏နေအိမ်အတွင်း ရှိနေစဉ် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/myanmarcentralbank-myanmarbanks-voaburmese-ဗဟိုဘဏ်-ဘဏ်လုပ်ငန်း-ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း-/6519014.html|title=ဗဟိုဘဏ်ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ သေနတ်နဲ့ ပစ်ခံရ|work=VOA|access-date=၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃|date=၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> ပြင်းထန်ဒဏ်ရာသာ ရရှိခဲ့၍ အသက်မဆုံးခဲ့ပေ။ <ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2022/04/anti-junta-forces-shoot-deputy-governor-of-myanmars-central-bank/|title=Anti-Junta Forces Shoot Deputy Governor of Myanmar’s Central Bank|work=The Diplomat|access-date=4 October 2023|date=8 April 2022}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၁၁ နိုဝင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/32183|title=ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ===စက်တင်ဘာ=== * [[၁၆ စက်တင်ဘာ]] – [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု]]တွင် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူ ၆ ဦးအပါအဝင် ၁၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ * ၁၆ စက်တင်ဘာ - ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်ရှိ မြို့ပြပျောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုက ဦး[[အုန်းသွင်]]နှင့် သားမက်ဖြစ်သူ တပ်မတော်အရာရှိဟောင်း ရဲတေဇ တို့အား ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၂}} [[Category:၂၀၂၂| ]] 0i0mre1nckhxktt1z55k4un43dqyzx5 0 201884 880084 809299 2025-07-04T15:11:50Z Salai Rungtoi 22844 880084 wikitext text/x-wiki {{Infobox building | name = United States Capitol | image = US Capitol west side.JPG | image_size = 250px | caption = အနောက်မျက်နှာစာ | map_type = United States Washington, D.C. central#Washington, D.C.#USA | map_alt = | map_caption = | style = အမေရိကန် ဂန္ထဝင်ခေတ်သစ်ပုံစံ | location_town = {{nowrap|[[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]]၊ ကာပီတယ်လ်ကုန်း}} | location_country = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု | coordinates = {{coord|38|53|23.3|N|77|00|32.6|W|region:US-DC_type:landmark|display=inline,title}} <!-- WGS84 coordinates for Statue of Freedom atop center of dome, 3 mm precision for statue per National Geodetic Survey [https://www.geocaching.com/mark/datasheet.aspx?PID=UA0016 datasheet UA0016] converted from Jun 15, 1994 to January 1, 2018 using [https://www.ngs.noaa.gov/cgi-bin/HTDP/htdp.prl?f1=4&f2=1 Horizontal Time-Dependent Positioning] -->| architect = ဝီလျံ သော်န်တန် (ပုံစံရေးဆွဲသူ) <br /> | client = [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်|သမ္မတ ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]၏ အစိုးရ | construction_start_date = ၁၇၉၃ စက်တင်ဘာ ၁၈ | completion_date = ၁၈၀၀ (ပထမ)<br>၁၉၆၂ (နောက်ဆုံးတိုးချဲ့) | floor_count = ၅ | floor_area = {{convert|16.5|acre|m2}}<ref>{{cite web | url=http://www.aoc.gov/capitol-buildings/about-us-capitol-building | title=The United States Capitol: An Overview of the Building and Its Function | publisher=Architect of the Capitol | access-date=November 5, 2010 }}</ref> | website = {{URL|www.capitol.gov/}}<br />{{URL|www.aoc.gov/us-capitol-building}} }} '''အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်''' သို့မဟုတ် အမေရိကန်လွှတ်တော်အဆောက်အအုံ ({{lang-en|'''United States Capitol'''}}) သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၊ [[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]] မြို့တော်၏ အထင်ကရရှိဆုံးသောအဆောက်အအုံများထဲက တစ်ခုဖြစ်၍ နိုင်ငံ၏ လွှတ်တော် တွေ့ဆုံစည်းဝေးရာ အဆောက်အအုံလည်း ဖြစ်သည်။ ကာပီတယ်လ်အဆောက်အအုံ (Capitol Building) ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ သမိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုအရ အရေးအပါဆုံးနေရာတစ်ခုဖြစ်နိုင်ကာ ၁၈၀၀ ပြည့်နှစ်မှစ၍ ကွန်ဂရက်(လွှတ်တော်) တည်ရှိခဲ့သည်မှာ ယနေ့အထိဖြစ်သည်။ ၁၈၀၁ တွင် [[သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆင်|တောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆန်]] ယင်းအဆောက်အအုံ၌ ပထမဆုံး ကျမ်းသစ္စာကျိမ်ဆိုသော ပထမဆုံး သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကာပီတယ်အဆောက်အအုံသည် ကာပီတယ်လ်ကုန်း (Capitol Hill)၊ အမျိုးသားမောလ် (National Mall) ရင်ပြင်ပန်းခြံ၏ အရှေ့ဘက်ဆုံးတွင် တည်ရှိသည်။ အနီးနားတွင် လင်ကွန်းအမှတ်တရအဆောက်အဦ၊ တရားရုံးချုပ်၊ လွှတ်တော်စာကြည့်တိုက်များတည်ရှိသည်။<ref>[https://www.britannica.com/topic/United-States-Capitol B. Philip Bigler, United States Capitol building, Washington, District of Columbia, United States, Britannica Encyclopaedia]</ref> ၁၉၇၀ တွင် [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်|သမ္မတ ဝါရှင်တန်]]က နိုင်ငံ၏ မြို့တော်အဖြစ် တည်ဆောက်ရန် ယခု ကိုလံဘီယာခရိုင် (District of Columbia) ရှိ နေရာကိုရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ်အင်ဂျင်နီယာ ပရဲယား ချားလ်စ် အယ်လ် အန်ဖန့်က မြို့တော်အသစ်အတွက် အစီစဉ်ရေးဆွဲပေးခဲ့ကာ ကာပီတယ်လ်အဆောက်အအုံနေရာကို ကုန်းမြင့်တစ်ခု၌ ရာထားပေးခဲ့ကာ ထိုကုန်းမြင့်ကို ထိုခေတ်က ဂျက်ကင်စ်ကုန်း (Jenkins' Hill) ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ ယခု၌ ကာပီတယ်လ်ကုန်းဟူ၍ ရည်ညွှန်းခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref>[https://www.aoc.gov/explore-capitol-campus/buildings-grounds/history Architect of the Capitol,History of Capitol Hill]</ref> မူလအဆောက်အအုံကို ၁၇၉၃ တွင် စတင်တည်ဆောက်ခဲ့ကြကာ အဆောက်အအုံကို ၁၈၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ၁၈၁၄ ဝါရှင်တန်မြို့တိုက်ခိုက်ခံရမှုတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပျင်စီးသွားခဲ့၍ ငါးနှစ်အတွင်း ပြည်လည် ကောင်းမွန်စေရန် ပြုပြင်ခဲ့ကြရသည်။ ယင်းနောက်ပိုင်း၌ အဆောက်အအုံကို ထမ်မံတိုးချဲ့ခဲ့ကြရာ အလွန်ကြီးမားသော ခေါင်မိုးအခုံး၊ တိုးချဲ့ဘေးထုတ်ဆောင်များဖြင့် ကြီးမားကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။ တိုးချဲ့ဘေးထုတ်ဆောင်များတွင် ကျယ်ဝန်းသော အဆောင်ကြီးနှစ်ခုလည်းပါရှိရာ ၎င်းတို့မှာ တောင်ဘက်အဆောင်သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်လွှတ်တော်|အောက်လွှတ်တော်]] (House of Representatives) နှင့် မြောက်ဘက်ဆောင်သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆီးနိတ်|အထက်လွှတ်တော်]] (Senate) တို့အတွက် ဖြစ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်များ၏ အဆောက်အဦများကဲ့သို့ ကာပီတယ်လ်ကို ဂန္ထဝင်ခေတ်သစ်ပုံစံအသွင်ဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့၍ အပြင်ဘက်ပိုင်း၌ အဖြူရောင်သုတ်လိမ်းထားသည်။ အရှေ့ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်နှစ်ခုစလုံးသည် အဆောက်အအုံ၏ မျက်နှာစာများဖြစ်ကြပြီး အရှေ့ဘက်မျက်နှာစာတစ်ခုကိုသာလျှင် ဧည့်သည်များနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာရှိသောသူများအတွက် ဝင်ရောက်ရန်ထားရှိသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] c0aryaaowl31u9o7c2i9ql7tdqhvod0 0 202740 880157 880022 2025-07-05T03:30:02Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880157 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ |flag=Flag of Myanmar.svg |flag_border=true |jurisdiction=မြန်မာနိုင်ငံ |incumbent= လက်ရှိ |image2=Soe Win.jpg |image_size=x85px |image=File:Min Aung Hlaing in June 2017 (cropped).jpg |image3=Mya Tun Oo during a meeting with Alexander Fomin on 17 August (cropped).jpg |image4= |image_size2=x85px |image_size3=x85px |image_size4=x85px |caption=အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲများ |date_formed= *၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ <br>{{small|(နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၊ စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီ)}} *၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ {{small|(အိမ်​စောင့်အစိုးရ)}} *၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁ {{small|(ပြည်ထောင်စုအစိုးရ)}} |date_dissolved= |government_head= ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]{{small|([[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]])}} |deputy_government_head=ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်များ *ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] *ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်အေး]] *ဦး[[ဝင်းရှိန်]] *ဦး[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|သန်း​ဆွေ]] |state_head= |current_number= ၃၅ |political_party=[[တပ်မတော်]] |opposition_party=[[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] |election= |previous=[[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ]] |successor= |opposition_cabinet=[[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့]]|cabinet_number=၃၅ ဦး}} '''အိမ်စောင့်အစိုးရ''' သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ရက်နေ့မှစတင်၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော အစိုးရအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်းပြီးနောက်]] နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ တပ်မတော်အစိုးရအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာမှ နောက်ပိုင်းတွင် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="cgov2"/> == သမိုင်း​ကြောင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းအချိန်တွင် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]သည် [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတ[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]]နှင့် အခြားသောပါတီဝင်များကို မတရားဖမ်းဆီးခဲ့‌သည်။<ref name=":0">{{Cite news|last=Beech|first=Hannah|date=31 January 2021|title=Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/01/31/world/asia/myanmar-coup-suu-kyi.html|access-date=31 January 2021|issn=0362-4331}}</ref>ထို့နောက် ယာယီသမ္မတဖြစ်လာသော [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]က အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာကာ တိုင်းပြည်၏ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးအာဏာများကို [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ထံ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ညပိုင်းမှစတင်ကာ ဝန်ကြီးအသစ်များကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ရက်နေ့က [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ]]က (၆)လပြည့်မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင် ၎င်းတို့ကောင်စီ၏ ရှေ့ဆက်လုပ်ငန်းစဉ်များအရ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာများကို အဆင့်ဆင့်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုင်ငံပိုင်ရုပ်သံမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီအား [[အိမ်စောင့်အစိုးရ]]အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက ဝန်ကြီးချုပ်၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌက ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ၊ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်၊ အစိုးရအဖွဲ့ရုံး အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်တို့ပါဝင်သည်။<ref name="cgov">{{Cite news|title=စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းပြီး ၆ လပြည့်တွင် အိမ်စောင့်အစိုးရအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/08/01/244744.html}}</ref><ref name="cgov2">{{Cite news|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စီမံခန့်ခွဲရေး ကော်မတီကို အိမ်စောင့်အစိုးရအဖွဲ့ အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း|url=https://news-eleven.com/article/212823}}</ref> ဤအိမ်စောင့်အစိုးရမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီး မြန်မာပြည်၏ သမိုင်းတွင် ဒုတိယမြောက် အိမ်စောင့်အစိုးရဖြစ်သည်။ == နာမည်ပြောင်းလဲခြင်း == {{နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဆောင်းပါးများ}} ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၁၈၀/၂၀၂၁|အမိန့်အမှတ် (၁၈၀/၂၀၂၁)]] အားဖြင့် "အိမ်စောင့်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး" နာမည်ကို "ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး" အဖြစ် ပြင်ဆင်သတ်မှတ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=16983 |access-date=25 September 2023 |archive-date=25 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230925171238/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=16983 }}</ref> == အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ == နိုင်ငံတော် ယာယီသမ္မတ[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် အာဏာသိမ်းအပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]တွင် ပထမဆုံးကျင်းပသော [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]အစည်းအဝေးကို အစည်းအဝေးစားပွဲ၏ ဒုတိယနေရာမှသာ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ယခင်က [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]တက်ရောက်လေ့ရှိသည့် နေရာတွင် [[မင်းအောင်လှိုင်|တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]မှ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတအိမ်တော်အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး]]၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရုံး]]၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အုပ်ချုပ်မှုရုံး စသည်ဖြင့် အသီးသီး ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူထားသည့် ဦးမြင့်ဆွေမှာ လူထုမြင်ကွင်းမှ ပျောက်ကွယ်သွားပြီး [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]]က နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]က နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးပွဲများသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။၂၀၂၁ခုနှစ် ဇွန်လဆန်းပိုင်းက [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီ ကော်မတီ|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီကော်မတီ]]ဥက္ကဋ္ဌကို ယခင်က [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]များသာ အသုံးပြုရသည့် သံတမန်ဆောင် ဧည့်ခန်းမတွင် လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ရာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အနေဖြင့် သမ္မတ အဆောင်အယောင်ကို အသုံးပြု၍ ပြည်ပဧည့်သည်များကို ပထမဆုံး လက်ခံတွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်သည်။ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၏ အခန်းကဏ္ဍမှာ တိကျစွာ သိရှိရခြင်းမရှိပေ။<ref name="mal">{{Cite news|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အာဏာကစားပွဲ|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-57432310.amp}}</ref> ၂၀၂၁ခုနစ် ဩဂုတ်လ (၁) ရက်​နေ့တွင် အိမ်​စောင့်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပြီး​နောက် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ​ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ယင်းကို အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲဟု သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ယာယီသမ္မတဟု သတ်မှတ်ထားသော ဦးမြင့်​ဆွေအား [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)]] အရ နိုင်ငံ​တော်အကြီးအကဲဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ၎င်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်​နေ့တွင် ကျင်းပ​သော [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်​ရေးနှင့် လုံခြုံ​ရေး​ကောင်စီ]] အစည်းအ​ဝေးတွင် အ​ရေး​ပေါ်ကာလအား သက်တမ်းတိုး​ပေးခဲ့ပြီး<ref name="chautla">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/16371|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီ ကြေညာချက်အမှတ် ၁/၂၀၂၂}}</ref> တစ်နှစ်နီးပါးအကြာတွင်မှ လူမြင်ကွင်းသို့ ထပ်မံ ထွက်​ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="2022ndsc">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/16370|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီအစည်းအဝေး(၁/၂၀၂၂) ကျင်းပ}}</ref>ထို့နောက် ၂၀၂၂ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၃၁)ရက်နေ့၊ ၂၀၂၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၃၁)ရက်နေ့များတွင် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ ကျင်းပချိန်မှသာ လူမြင်ကွင်းသို့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဦးမြင့်​ဆွေသည် အစိုးရအဖွဲ့တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ အိမ်​စောင့်အစိုးရဖွဲ့စည်းထားသည့် နိုင်ငံ​တော်စီမံအုပ်ချုပ်​ရေး​ကောင်စီက တိုင်း​ရေးပြည်ရာများကို အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီမှတဆင့် ဦးမြင့်​ဆွေထံတင်ပြရသည်။ {{မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမိုင်းဆိုင်ရာ}} <!-- ပြည်ထောင်စုအင်္ဂါစဉ် ရှိနေလို့ အစိုးရကြေညာချက်တို့မှာ ဖော်ပြတဲ့အခါ နာမည်အရင်လာတဲ့သူက "အရေးကြီးမှု" အစဉ်အတိုင်းဖော်ပြလေ့ရှိကြောင်းကို သတိပြုရန်။ --> {| class="wikitable" ! rowspan="2" | ရာထူး ! rowspan="2" | အမည် ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! ရက်ပေါင်း |- |[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]] |ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | {{age in days|2021|8|1}} |- | rowspan="6" |[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးချုပ်|ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်]] |ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | {{age in days|2021|8|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်အေး]] |၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|18}} |- |ဦး[[ဝင်းရှိန်]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်း​ဆွေ]] |၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|8|3}} |} == ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ == {| class="wikitable" |+ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/union-government-list|title=ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ အမည်စာရင်း|archivedate=2025-6-3|publisher=Ministry of Information|accessdate=2025-6-3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250603045819/https://www.moi.gov.mm/union-government-list}}</ref> |- ! စဉ်!! ရာထူးတာဝန် !! အမည် |- | ၁။ || နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် || ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |- | ၂။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း |- | ၃။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း |- | ၄။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး |- | ၅။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်အေး |- | ၆။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စီမံကိန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးဝင်းရှိန် |- | ၇။ || ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် <br>ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးသန်းဆွေ |- | ၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင် |- | ၉။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၁) || ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင် |- | ၁၀။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၂) || ဦးကိုကိုလှိုင် |- | ၁၁။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၃) || ဦးမောင်မောင်တင့် |- | ၁၂။ || နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၄) || ဦးအောင်ကျော်ဟိုး |- | ၁၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် |- | ၁၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့်နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ ကံဇော် |- | ၁၅။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ သီတာဦး |- | ၁၆။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးမောင်မောင်အုန်း |- | ၁၇။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သာသနာရေးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန || ဦးတင်ဦးလွင် |- | ၁၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့်ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန || ဦးမင်းနောင် |- | ၁၉။ ||ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သမဝါယမနှင့်ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာန|| ဦးလှမိုး |- | ၂၀။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သယံဇာတနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးခင်မောင်ရီ |- | ၂၁။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လျှပ်စစ်စွမ်းအားဝန်ကြီးဌာန || ဦးဉာဏ်ထွန်း |- | ၂၂။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန || ဦးကိုကိုလွင် |- | ၂၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>စက်မှုဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာချာလီသန်း |- | ၂၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့်ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာန || ဦးမြင့်ကြိုင် |- | ၂၅။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန || ဦးချစ်ဆွေ |- | ၂၆။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးထွန်းအုံ |- | ၂၇။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br>ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ||ဒေါက်တာ ညွန့်ဖေ |- | ၂၈။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ မျိုးသိန်းကျော် |- | ၂၉။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ သက်ခိုင်ဝင်း |- | ၃၀။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> အားကစားနှင့်လူငယ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန || Jeng Phang နော်တောင် |- | ၃၁။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ||ဦးမျိုးသန့် |- | ၃၂။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာန || ဒေါက်တာ စိုးဝင်း |- | ၃၃။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန || ဦးကျော်စိုးဝင်း |- | ၃၄။ || ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး <br> တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာဝန်ကြီးဌာန || ဦးခွန်သန့်ဇော်ထူး |- | ၃၅။ || အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် <br> ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး|| ဦးဇော်သန်းသင်း |} == ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများ == {{Main article|ဝန်ကြီးဌာန နှင့် အကြီးအကဲများ စာရင်း}}<!-- ဤစာရင်းကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများစာရင်းနှင့် မရောပါနှင့်။ Cabinet အဆင့်ကို ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သည်။​ ဒုတိယဝန်ကြီးများသည် ကက်ဘီနက်အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်သလို၊ နစကဥက္ကဌ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ဆိုရင် ဝန်ကြီးဌာနအဆင့်ရှိ ရာထူး ဖြစ်သည်။ အင်္ဂါစဥ်အရ နံပါတ် (၄) နေရာတွင် ရှိသည်။ --> {| class="wikitable" |+'''ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ''' ! '''စဉ်''' ! '''ဝန်ကြီးဌာန''' ! '''ဝန်ကြီး''' ! colspan="1" | '''ဒုတိယဝန်ကြီးများ''' |- |၁။ |နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း (ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်) | |- |၂။ |[[ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး (ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်) |ဗိုလ်မှူးချုပ်လူမွန် ဦးအောင်ကျော်ထွန်း ဦးအောင်မြိုင် |- |၄။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်]] |ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ညိုစော]] | |- |၆။ |စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန |[[ဝင်းရှိန်|ဦးဝင်းရှိန်]]<ref name="19august">{{cite news|url=https://cincds.gov.mm/node/19139|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ်၊ ၄၈ / ၂၀၂၂}}</ref> |ဒေါ်သန်းသန်းလင်း ဦးမင်းထွဋ် |- |၇။ |[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်း​ဆွေ]] |ဦးလွင်ဦး ဦးကိုကိုကျော် |- |၈။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၁) |[[မိုးအောင်|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင်]] | |- |၉။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၂) |[[ကိုကိုလှိုင်|ဦးကိုကိုလှိုင်]] | |- |၁၀။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၃) |ဦးမောင်မောင်တင့် |ဦးထင်ကျော်သူ |- |၁၁။ |[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၄) |[[အောင်ကျော်ဟိုး|ဦးအောင်ကျော်ဟိုး]] | |- |၁၂။ |[[နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန|နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန]] |ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် |ဗိုလ်ချုပ်ဖြိုးသန့် |- |၁၃။ |[[ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကံဇော် (ဒေါက်တာ)|​ဒေါက်တာကံ​ဇော်]]<ref name="19august" /> |ဒေါက်တာဝါဝါမောင် |- |၁၄။ |[[ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] |[[သီတာဦး|ဒေါက်တာသီတာဦး]] |ဒေါက်တာထိန်လင်းဦး |- |၁၅။ |[[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[မောင်မောင်အုန်း|ဦးမောင်မောင်အုန်း]] |ဦးရဲတင့် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း |- |၁၆။ |[[သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦး[[တင်ဦးလွင်]] |ဦးအေးထွန်း ဒေါ်နုမြဇံ |- |၁၇။ |[[စိုက်ပျိုးရေး၊မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန|စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန]] |[[မင်းနောင်(ဝန်ကြီး)|ဦးမင်း​နောင်]] |ဒေါက်တာအောင်ကြီး ဒေါက်တာတင်ထွဋ် ဦးဗိုလ်ဗိုလ်ကျော် |- |၁၈။ |[[သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန]]<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13147|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာနဖွဲ့စည်းခြင်း}}</ref> |ဦးလှမိုး |ဦးမြင့်စိုး |- |၁၉။ |[[သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီးဌာန|သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ခင်မောင်ရီ|ဦးခင်မောင်ရီ]] |ဦးမင်းသူ |- |၂၀။ |[[လျှပ်စစ်စွမ်းအား ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦးဉာဏ်ထွန်း |ဦးအေးကျော် |- |၂၁။ |[[စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကိုကိုလွင်|ဦးကိုကိုလွင်]] |ဦးသန့်စင် |- |၂၂။ |[[စက်မှု ဝန်ကြီးဌာန|စက်မှုဝန်ကြီးဌာန]] |ဒေါက်တာ[[ချာလီသန်း]] |ဦးရင်မောင်ညွန့် |- |၂၃။ |[[လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန]] |ဦး[[မြင့်ကြိုင်]]<ref name="19august" /> |ဦးဌေးလှိုင် ဒေါက်တာမျိုးသန့် |- |၂၄။ |အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန |[[ချစ်ဆွေ (သံအမတ်ကြီး)|ဦးချစ်ဆွေ]] |ဦးဝင်းရှိန် |- |၂၅။ |[[စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ထွန်းအုံ|ဦးထွန်းအုံ]] |ဦးမင်းမင်း ဦးကျော်ရွှေထွန်း |- |၂၆။ |[[ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[ညွန့်ဖေ|ဒေါက်တာညွန့်ဖေ]] |ဒေါက်တာဇော်မြင့် ဦးနေမျိုးလှိုင် |- |၂၇။ |[[သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]]<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13145|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာန ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း}}</ref> |ဒေါက်တာမျိုးသိန်း​ကျော်<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13146|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း}}</ref> |ဒေါက်တာအောင်ဇေယျ |- |၂၈။ |[[ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကျန်မားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[သက်ခိုင်ဝင်း|ဒေါက်တာသက်ခိုင်ဝင်း]] |ဒေါက်တာအေးထွန်း |- |၂၉။ |[[အားကစားနှင့် လူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန|အားကစားနှင့် လူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] |Jeng Phang နော်တောင် |ဦးဇင်မင်းထက် ဦးထိန်လင်း |- |၃၀။ |[[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] |[[မျိုးသန့်|ဦးမျိုးသန့်]] |ဦးဝင်းဖေ ဦးမျိုးမြင့် |- |၃၁။ |[[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[စိုးဝင်း (ဒေါက်တာ)|​ဒေါက်တာစိုးဝင်း]] |ဦးစိုးကြည် ဒေါက်တာသန်းစိုး |- |၃၂။ |[[ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန]] |[[ကျော်စိုးဝင်း|ဦးကျော်စိုးဝင်း]] |ဦးဖြိုးဇော်စိုး |- |၃၃။ |[[တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာဝန်ကြီးဌာန]] |[[ခွန်သန့်​ဇော်ထူး|ဦးခွန်သန့်ဇော်ထူး]] |ဦးဇော်အေးမောင် |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့များ}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး}} {{တပ်မတော်}} [[Category:ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] 7m1esgpvspmrk5edg41izvotvtfm0tr 0 203898 880225 816131 2025-07-05T07:15:13Z Salai Rungtoi 22844 880225 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = | name = ဦးကျော်မိုးထွန်း | honorific_suffix = | image = Kyaw Moe Tun OPCW 2018.jpg | image_size = | image_upright = | smallimage = <!--If this is specified, "image" should not be.--> | smallimage_alt = | alt = | caption = | order = | office = ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် (နယူးယောက်မြို့) | status = <!--If this is specified, overrides Incumbent.--> | term_start = ၂၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | term_end = | predecessor = | president = *[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|မြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | office1 = ၁၂ ဦးမြောက် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် (ဂျီနီဗာမြို့)<ref>{{cite news|url=https://7day.news/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AE%E1%80%94%E1%80%AE%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%80%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AC--%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%B2%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%85%E1%80%BA-%E1%80%8A%E1%80%BD%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%81%E1%80%94%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%95%E1%80%BA------126908|title=ဂျီနီဗာမြို့ ကုလဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ညွှန်ချုပ်ဦးကျော်မိုးထွန်းအား ခန့်အပ်|last=|date=|work=|language=Burmese|accessdate=}}</ref> | status1 = <!--If this is specified, overrides Incumbent.--> | term_start1 = ၂၀၁၈ | term_end1 = စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀ | successor1 = [[မြင့်သူ|ဦးမြင့်သူ]] |predecessor1=ဦးထက်လင်း | president1 = | office2 = | status2 = <!--If this is specified, overrides Incumbent.--> | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = |successor2= | president2 = | pronunciation = | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1969|7|28}} | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | death_cause = | resting_place = | resting_place_coordinates = | citizenship = မြန်မာ | nationality = | party = | otherparty = <!--For additional political affiliations--> | height = <!-- "X cm", "X m" or "X ft Y in" plus optional reference (conversions are automatic) --> | spouse = | partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> | relations = | children = | parents = <!-- overrides mother and father parameters --> | mother = <!-- may be used (optionally with father parameter) in place of parents parameter (displays "Parent(s)" as label) --> | father = <!-- may be used (optionally with mother parameter) in place of parents parameter (displays "Parent(s)" as label) --> | relatives = | residence = | education = | alma_mater = | occupation = | profession = | known_for = | salary = | net_worth = <!-- Net worth should be supported with a citation from a reliable source --> | cabinet = | committees = | portfolio = | awards = <!-- For civilian awards - appears as "Awards" if |mawards= is not set --> | signature = | signature_alt = | website = <!--Military service--> | nickname = | allegiance = | branch = | serviceyears = | rank = | unit = | commands = | battles = | mawards = <!-- for military awards - appears as "Awards" if |awards= is not set --> }} '''ဦးကျော်မိုးထွန်း''' (၁၉၆၉ ဖွား) သည် နယူးယောက်မြို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က ဂျီနီဗာမြို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.un.org/press/en/2020/bio5326.doc.htm|title=New Permanent Representative of Myanmar Presents Credentials|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref> == ငယ်ဘဝနှင့်ပညာရေး == ၁၉၆၉ ခုတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးဘာသာနှင့် ဘွဲ့ရသည်။ ဂျပန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်မှ စီးပွားစီမံ မဟာဘွဲ့ယူခဲ့သည်။ == သက်မွေးလမ်းကြောင်း == ၁၉၉၃ ခုမှ ၂၀၁၅ ခုအတွင်း နေပြည်တော်နှင့် ရန်ကုန်ရှိ ဝန်ကြီးဌာနရုံးများတွင် တာဝန်ထမ်းကာ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်္ကပူ၊ ဆွစ်ဇာလန်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့သို့ သံတမန်ကိစ္စများဖြင့် သွားရောက်ဖူးသည်။ ၂၀၁၆မှ ၂၀၁၈အထိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာန]] ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဂျီနီဗာရှိ ကုလသမဂ္ဂရုံး၌ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.mofa.gov.mm/u-kyaw-moe-tun-appointed-as-the-permanent-representative-of-the-republic-of-the-union-of-myanmar-to-the-united-nations/|title=U Kyaw Moe Tun appointed as the Permanent Representative of the Republic of the Union of Myanmar to the United Nations|last=|date=|work=[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]|language=|accessdate=}}{{Dead link|date=December 2021 }}</ref>ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ သံအမတ်<ref>{{cite news|url=https://www.mofa.gov.mm/h-e-u-kyaw-moe-tun-concurrently-appointed-as-ambassador-of-myanmar-to-the-swiss-confederation/|title=H.E. U Kyaw Moe Tun concurrently appointed as Ambassador of Myanmar to the Swiss Confederation|last=|date=|work=[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]|language=|accessdate=}}</ref>ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်၊ ဓာတုလက်နက်တားမြစ်ရေးအဖွဲ့ဝင်<ref>{{cite news|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%b2%e1%80%90%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ac%e1%80%b8/|title=မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် ဦးကျော်မိုးထွန်း ဓာတုလက်နက်တားဆီးပိတ်ပင်ရေးအဖွဲ့၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ထံ ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်|last=|date=|work=[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]|language=|accessdate=}}</ref> စသော တာဝန်များကိုလည်း ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်၊ စက်တင်ဘာ ၅ ရက်တွင် သူ့အား ဂျီနီဗာမြို့မှ နယူးယောက်မြို့ရှိ ကုလသမဂ္ဂရုံးတွင် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ခန့်အပ်ကြောင်း ပြန်တမ်းထုတ်သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်တွင် နယူးယောက်ရှိ ကုလသမဂ္ဂရုံး၌ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပြောင်းရွှေ့တာဝန်ယူသည်။<ref>{{cite news|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%b0%e1%80%b8%e1%80%9a%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%81%8a-%e1%80%80%e1%80%af%e1%80%9c%e1%80%9e%e1%80%99%e1%80%82%e1%80%b9/|title=နယူးယောက်မြို့၊ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်/ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်း တာဝန်စတင်ထမ်းဆောင်ခြင်း|last=|date=|work=[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]|language=|accessdate=}}{{Dead link|date=December 2021 }}</ref> ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ နယူးယောက်မြို့ရှိ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံတွင် အာဏာသိမ်းကောင်စီကို ဆန့်ကျင်၍ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရအတွက်ကိုယ်စားပြု ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံကို သစ္စာဖောက်မှု၊ တရားဝင်မဟုတ်သောအဖွဲ့တစ်ခုအတွက် ပြောဆိုမှုဖြင့် ဦးကျော်မိုးထွန်းကို ထုတ်ပယ်သည်ဟု ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ၌ နိုင်ငံပိုင် ရုပ်မြင်သံကြားမှ အာဏသိမ်းကောင်စီက ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် စစ်ကောင်စီကို မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရသစ်အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုဘဲ ဦးကျော်မိုးထွန်းသည် မြန်မာနိုင်ငံသံအမတ်အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေကြောင်း ကုလအရာရှိတစ်ဦးကဆိုခဲ့သည်။ နယူးယောက်မြို့ရှိ ကုလသမဂ္ဂတွင် မြန်မာကိုယ်စားပြုကိုယ်စားလှယ်အတွက် အပြောင်းအလဲဖြစ်ကြောင်း ဆက်သွယ်ပြောဆိုမှုမရှိသေးပါဟူ၍လည်း ကုလပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Stephane Dujarric ကထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီး<ref>{{cite news|title=Myanmar coup: UN ambassador fired after anti-army speech|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-56228357|work=[[ဘီဘီစီ]]|date=၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ဦးကျော်မိုးထွန်းကလည်း ထိုအမိန့်ကိုတုံ့ပြန်မှုအဖြစ် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားရန် သိန္နိဋ္ဌာန်ချထားသည်ဟူ၍ ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပယ်သော်လည်း ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကုလဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ပြော |url=http://www.mizzimaburmese.com/article/78377|work=မဇ္ဈိမသတင်းဌာန|date=၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ==ထင်ရှားသောဆောင်ရွက်မှု== ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ တွင် နယူးယောက်မြို့၌ ပြုလုပ်သော ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ၌ မြန်မာကိုယ်စားလှယ် ဦးကျော်မိုးထွန်းသည် မထင်မှတ်ထားဘဲ [[CRPH]] ကို ကိုယ်စားပြု တက်ရောက်ခဲ့၍ လက်ရှိ အာဏာရယူထားသူကို ဆန့်ကျင်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၌ တက်ရောက်ပြောကြားခဲ့ခြင်းသည် မြန်မာသံတမန်ရေးဖြစ်စဉ်တွင် ရှေးယခင်ကတည်းက မကြားဖူးခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဆွေးနွေးတင်ပြချက်၌ မြန်မာစစ်တပ်ကို ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် မြန်မာပြည်သူများ၏ လုံခြုံရေး တတ်နိုင်သမျှနည်းလမ်းများဖြင့် ဆောင်ရွက်ပေးရန်ကိုလည်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-56217487|title=ကုလက မြန်မာသံအမတ် စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်ပြီး CRPH ကို ကိုယ်စားပြု တက်ရောက်|last=|date=၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁|work=ဘီဘီစီ|accessdate=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> == မိသားစုဘဝ == အိမ်ထောင်ရှိသူဖြစ်ပြီး သားသမီး ၂ ယောက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၉ မွေးဖွားသူများ]] 0gcdufl0h39usg13tu9mxeofdj8i9dz 0 209119 880269 669019 2025-07-05T10:08:04Z 99.107.109.117 ရ 880269 wikitext text/x-wiki {{Infobox IPA |above=Mid central vowel |ipa symbol=ə |ipa number=322 |decimal1=601 |x-sampa=@ |kirshenbaum=@ |imagefile=Schwa (vector).svg |imagesize=150px |braille=en }} {{IPA vowels|class=ရ}} '''အလယ်တစ်ဝက်သရ''' ({{lang-en|mid central vowel}}) သည် အပြောဘာသာစကားအချို့တို့တွင် အသုံးပြုသည့် သရသံအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ဖြစ်၍ နိုင်ငံတကာသဒ္ဒဗေဒအက္ခရာတွင် ဤသရသံကို {{angbr IPA|ə}} ဟူ၍ ဖော်ပြထားကာ ''ရွှား'' (schwa) ဟုလူသိများသည်။ အက္ခရာ e ကို အထက်အောက်လှည့်ထားသည့်ပုံစံဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာသဒ္ဒဗေဒအဖွဲ့အစည်း လက်စွဲစာအုပ်တွင် {{IPA|[ə]}} ၏ ဝိုင်းခြင်း၊ ပြန့်ခြင်းသဘောကို သတ်မှတ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်းမရှိသော်လည်း{{sfnp|International Phonetic Association|1999|p=167}} အဝိုင်းသရထက် အပြန့်သရ ပို၍ဖြစ်သည်။ သဒ္ဒဗေဒပညာရှင် ဂျိန်း ဆက်တာ (Jane Setter) က ဤသရအသံထွက်နှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြသည်။ "{{IPA|[ə]}} သည် ခံတွင်းတွင် စကားသံထုတ်လုပ်သည့်အင်္ဂါများကို သက်တောင့်သက်သာထား၍ အသံထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်"<ref>{{cite web|title=A World of Englishes: Is {{IPA|/ə/}} "real"?|date=19 June 2013|url=http://aworldofenglishes.blogspot.com/2013/06/is-real.html|access-date=8 March 2016}}</ref> အဝိုင်းသရမူကွဲအဖြစ်အသံထုတ်ရာတွင်တော့ နှုတ်ခမ်းကို ဝိုင်းရမည်ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာဘာသာစကား]]တွင် ဤသရသံသည် အများအပြား​ရှိကြသည်။ (အ-) မတြာဝက်သရ (သို့) သရတိုဟု ခေါ်ဆိုသည်။ '''အ'''ဖေ၊ '''အ'''တိုင်း'''အ'''တာ များမှ '''အ''' သံဖြစ်၍ လူအ၊ အကုသိုလ် တို့တွင် ထွက်ရှိသော '''အာ့''' သံမဟုတ်ပေ။<ref>{{cite book|title=သဒ္ဒဗေဒ|author=ထွန်းမြင့် (M.Phil, London)|date=မတ် ၂၀၀၇|publisher=ရာပြည့်စာအုပ်တိုက်|page=၁၂၃}}</ref> အာဖရိကဘာသာစကားများတွင် အလယ်တစ်ဝက်သရများအား အဝိုင်း၊ အပြန့်ပုံစံ ခွဲခြား၍ထားပြီး အဝိုင်းပုံစံကို {{angbr IPA|œ}} ဟူ၍ ဖလှယ်ရေးသားသည်။ ကွဲပြားမှုသည် ခိုင်ခိုင်မာမာတော့မရှိလှပေ။ စကားပြောသူ အများစုသည်ကား အဝိုင်း/အပြန့် သဘော နှစ်ခုစလုံးတွင်ပင် အပြန့်ပုံစံကိုသုံစွဲကြ၏ ။{{sfnp|Wissing|2016|loc=section "The rounded and unrounded mid-central vowels"}} ဤသင်္ကေတ၏ တိကျသော အရည်အသွေးနှင့် ဆက်စပ်မှုမရှိဘဲ များသောအားဖြင့် "ထင်ရှားခြင်းမရှိသော ဖော့သံပြု သရသံ"များအတွက် {{angbr IPA|ə}} ကိုသုံးစွဲကြသည်။ ဥပမာ {{angbr IPA|ə}} ဟု ဖလှယ်ရေးသားထားသော အင်္ဂလိပ်သရသံသည် အလယ်အပြန့်သရဖြစ်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားပေါ်မူတည်၍ တစ်ဝက်ပိတ် {{IPAblink|ɘ}}၊ တစ်ဝက် {{IPA|[ə]}} ၊ တစ်ဝက်ဖွင့် {{IPAblink|ɜ}}တို့လည်းဖြစ်နိုင်သည်။{{sfnp|Wells|2008|p=XXV}} ==အလယ်တစ်ဝက်အပြန့်သရ== အလယ်တစ်ဝက်အပြန့်သရကို ရံခါအားဖြင့် {{IPA|[ə]}} ဟုသာ ရေးသားကြ၏ ။ တိကျသေချာမှုအလိုရှိပါက [[အလယ်တစ်ဝက်ပိတ်အပြန့်သရ]]အတွက် အနိမ့် ဖြည့်စွက်အက္ခရာသုံး၍ {{IPA|[ɘ̞]}} ဟုဖော်ပြနိုင်သည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေအခြားတစ်ခုမှာ [[အလယ်တစ်ဝက်ဖွင့်အပြန့်သရ]]အတွက် အမြင့် ဖြည့်စွက်အက္ခရာသုံး၍ {{IPA|[ɜ̝]}} ဟုဖော်ပြနိုင်ပေသည်။ ===အင်္ဂါရပ်များ=== *သရ၏ အမြင့်မှာ တစ်ဝက်ပိတ်သရနှင့် တစ်ဝက်ဖွင့်သရကြား တစ်ဝက်နေရာတွင်ရှိသည်။ *သရ၏ ရှေ့နောက်သဘောအရ အလယ်သရအမျိုးအစားဖြစ်ရာ လျှာ၏တည်နေရာသည် အရှေ့သရနှင့် အနောက်သရကြားအလယ်တွင် ရှိသည်။ *အပြန့်သရများကို ထွက်ရှိရာတွင် နှုတ်ခမ်းကို ဖြန့်၍ ထွက်ရှိကြသည်။ ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:တစ်ဝက်သရများ]] [[ကဏ္ဍ:အလယ်သရများ]] [[ကဏ္ဍ:အပြန့်သရများ]] [[ကဏ္ဍ:အဝိုင်းသရများ]] r6xms86huebuv4yjoh2kmivly3ceea9 0 212963 880055 866731 2025-07-04T13:17:25Z Kaday Han Thaw 122086 [[Special:Contributions/202.165.82.253|202.165.82.253]] ([[User talk:202.165.82.253|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/866731|866731]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 880055 wikitext text/x-wiki '''ဂျိုဆောန်'''({{small|{{lang-ko|조선 朝鮮}}}}; {{အလယ်ခေတ် ကိုရီးယား|됴ᇢ션·}})၊ တရားဝင်အမည်အားဖြင့် '''ဂျိုဆောန်နိုင်ငံတော်'''({{small|{{lang-ko|대조선국 大朝鮮國}}}})သည် [[ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်]]တွင် တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံဟောင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{ko icon}} [https://encykorea.aks.ac.kr/Article/E0051904 조선], 한국민족문화대백과사전</ref> [[၁၃၉၂|၁၃၉၂ ခုနှစ်]]တွင် [[ထယ်ဂျို (ဂျိုဆောန်)|ရီဆောင်းဂယ်]]မှ တည်ထောင်ခဲ့ပြီး<ref>{{ko icon}} [http://contents.history.go.kr/mobile/kc/view.do?levelId=kc_n312600&code=kc_age_30 태조 이성계], 한국사연대기, 우리역사넷</ref> [[၁၈၉၇|၁၈၉၇ ခုနှစ်]] [[ဂိုဂျွံဧကရာဇ်|ဂိုဂျွံဘုရင်]]မှ [[ကိုရီးယားဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်]]ကို တည်ထောင်သည်အထိ တည်တံ့ခဲ့သည်။ မြို့တော်သည် ယခု [[ဆိုးလ်မြို့|ဆောအူလ်အထူးမြို့]]ဖြစ်သော ဟန်ယံဖြစ်သည်။<ref>{{ko icon}} 임용한, 〈[https://www.kci.go.kr/kciportal/ci/sereArticleSearch/ciSereArtiView.kci?sereArticleSearchBean.artiId=ART002198039 조선초기 한성부의 기능과 한성판윤]〉, 《서울과 역사》, 2017년, 통권 제95호, pp. 129-168 (40 pages)</ref> ဂျိုဆောန်မင်းဆက်သည် [[ဂိုလျော|ဂိုလျောမင်းဆက်]]ကို ဆက်ခံသော မင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယားနိုင်ငံ သမိုင်း၏ နောက်ဆုံး မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျိုဆောန်]] [[ကဏ္ဍ:ရှေးခေတ် ကိုရီးယားအက္ခရာများ ပါဝင်သော ဆောင်းပါး]] 6zjh5zxlm7v7241a2zas6stu9xo7xux 0 230463 880212 833678 2025-07-05T06:40:44Z Ninjastrikers 22896 [[တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၊ (ဗထူး)]] စာမျက်နှာကို [[တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: spacing & removed ၊ 833678 wikitext text/x-wiki {{အကိုးအကားမဲ့}} {{Infobox school | name = တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး) | native_name = | logo = SSI of the Myanmar Army Cadet Academy (Ba Htoo).svg | logo_size = 216px | image = | alt = | caption = | motto = နောင်တစ်ခေတ်၏ စစ်ခေါင်းဆောင် | motto_translation = | location = [[ဗထူးတပ်မြို့]]၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]] | country = {{flag|Myanmar}} | coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | other_name = ဗသက (ဗထူး) | former_name = <!-- or | former_names = --> | type = ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း | established = {{start date and years ago|1948}} | founder = | closed = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=yes}} --> | school_board = | district = | authority = [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ တပ်မတော်လေ့ကျင့်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံး | oversight = <!-- use | oversight_label = to override the default label --> | principal = <!-- use | principal_label = to override the default label --> | head = ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း | head_label = ကျောင်းအုပ်ကြီး | staff = | faculty = | grades = <!-- use | grades_label = to override the default label --> | gender = <!-- use | gender_label = to override the default label --> | age_range = <!-- or | lower_age = and | upper_age = --> | enrollment = <!-- or | enrolment = or | students = or | pupils = or | roll = --> | language = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာဘာသာ]] | campus_size = | campus_type = | colors = <!-- or | colours = --> | accreditation = <!-- or | accreditations = --> | publication = | newspaper = | yearbook = | affiliation = {{Armed forces|Myanmar}} | website = <!-- {{URL|school.url}} or {{URL|1=school.url}} if the url contains an equals sign --> | footnotes = }} '''ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း'''အား ၁၉၄၆ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ရက်တွင် ပြင်ဦးလွင်မြို့၌စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ် (၁)မှ(၁၆)ထိ နှင့် အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁)မှ(၁၁)ထိဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း(၁၇)မှ (၂၈)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁၂)မှ (၂၀)ထိ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[မှော်ဘီမြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ်(၂၉)မှ (၈၂)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၂၁)မှ (၃၉)ထိ၊ အလုပ်သင်ဗိုလ်လောင်းအမှတ်စဉ် (၁)မှ (၁၉)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် ဗထူးတပ်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းအမှတ်စဉ် (၈၃)မှ (၁၂၄)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၂ရက်တွင် တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)ဟု အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ လက်ရှိကျောင်းအုပ်ကြီးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း (ကြည်း - ၂၇၀၈၁) (စတသ-၃၇)ဖြစ်သည်။ == ရည်ရွယ်ချက် == တပ်မတော်(ကြည်း)တွင် အရည်အသွေးပြည့်ဝသော အရာရှိများဖြစ်လာစေရန်နှင့် ခြေလျင်တပ်စုတစ်စုအားကွပ်ကဲ၍ စစ်မြေပြင်တွင် တိုက်ပွဲဝင်နိုင်စေရန်အတွက် မွေးထုတ်ပေးရန်။ == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ကြည်း)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] {{တပ်မတော် (ကြည်း)-stub}} kz9sp0jgy8lu1zcnyf5ycevymbvvid0 880219 880212 2025-07-05T06:55:07Z Ninjastrikers 22896 880219 wikitext text/x-wiki {{Infobox school | name = တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး) | native_name = | logo = SSI of the Myanmar Army Cadet Academy (Ba Htoo).svg | logo_size = 216px | image = | alt = | caption = | motto = နောင်တစ်ခေတ်၏ စစ်ခေါင်းဆောင် | motto_translation = | location = [[ဗထူးတပ်မြို့]]၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]] | country = {{flag|Myanmar}} | coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | other_name = ဗသက (ဗထူး) | former_name = <!-- or | former_names = --> | type = ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း | established = {{start date and years ago|1948}} | founder = | closed = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=yes}} --> | school_board = | district = | authority = [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ တပ်မတော်လေ့ကျင့်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံး | oversight = <!-- use | oversight_label = to override the default label --> | principal = <!-- use | principal_label = to override the default label --> | head = ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း | head_label = ကျောင်းအုပ်ကြီး | staff = | faculty = | grades = <!-- use | grades_label = to override the default label --> | gender = <!-- use | gender_label = to override the default label --> | age_range = <!-- or | lower_age = and | upper_age = --> | enrollment = <!-- or | enrolment = or | students = or | pupils = or | roll = --> | language = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာဘာသာ]] | campus_size = | campus_type = | colors = <!-- or | colours = --> | accreditation = <!-- or | accreditations = --> | publication = | newspaper = | yearbook = | affiliation = {{Armed forces|Myanmar}} | website = <!-- {{URL|school.url}} or {{URL|1=school.url}} if the url contains an equals sign --> | footnotes = }} '''တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)''' ({{langx|en|Army Officers Training School, Bahtoo)) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ [[ဗထူးတပ်မြို့]]တွင် တည်ရှိသော [[တပ်မတော် (ကြည်း)]]၏ အရာရှိ သင်တန်းကျောင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိကျောင်းအုပ်ကြီးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း (ကြည်း - ၂၇၀၈၁) (စတသ-၃၇) ဖြစ်သည်။ သင်တန်းကျောင်းသည် တပ်မတော်၏ အရာခံဗိုလ်များနှင့် အကြပ်ကြီးများကို လေ့ကျင့်ပေးပြီး၊ [[စစ်တက္ကသိုလ်]] (DSA) နှင့်အတူ နိုင်ငံ၏ အဓိက တပ်မတော်အရာရှိ လေ့ကျင့်ရေးဌာနများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Unity Is A Basic Need For Enabling An Independent And Sovereign Country To Stand Tall: Vice-Senior General |url=https://www.gnlm.com.mm/unity-is-a-basic-need-for-enabling-an-independent-and-sovereign-country-to-stand-tall-vice-senior-general/ |access-date=2023-02-19 |work=Global New Light Of Myanmar |language=en-US}}</ref><ref name=":0">{{Cite book |last=Seekins |first=Donald M. |url= |title=Historical Dictionary of Burma (Myanmar) |date=2006-08-21 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-6486-3 |language=en}}</ref> သင်တန်းကျောင်းတွင် သင်တန်းကာလသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကိုးလကြာမြင့်ပြီး၊ သင်တန်းဆင်း ဗိုလ်လောင်းများသည် တပ်မတော် အရာရှိပြန်တမ်းဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref name=":0" /> သင်တန်းကျောင်းမှ ဗိုလ်လောင်းများသည် အခြားတက္ကသိုလ်များမှ ဗိုလ်လောင်းများထက် အရပ်ဘက်ဘဝ အတွေ့အကြုံပိုမို ရှိတတ်ကြသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Aung Myoe |date=2016-02-04 |title=Maung Aung Myoe: A quick guide to Myanmar's military MPs |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Maung-Aung-Myoe-A-quick-guide-to-Myanmar-s-military-MPs |access-date=2023-02-19 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၏ မူလအစကို ၁၉၄၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ မင်္ဂလာဒုံမြို့နယ်၌ ဂျပန်တော်ဝင်တပ်မတော်မှ စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသော စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ရေးကျောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name=":2">{{Cite web |last=Htet |first=Thu |date=2020-08-20 |title=On This Day {{!}} The Day Japan Founded a Military Training School in Wartime Myanmar |url=https://www.irrawaddy.com/specials/on-this-day/day-japan-founded-military-training-school-wartime-myanmar.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းအား ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်တွင် ပြင်ဦးလွင်မြို့၌ စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ် (၁)မှ(၁၆)ထိ နှင့် အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁)မှ(၁၁)ထိ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း(၁၇)မှ (၂၈)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁၂)မှ (၂၀)ထိ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[မှော်ဘီမြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ်(၂၉)မှ (၈၂)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၂၁)မှ (၃၉)ထိ၊ အလုပ်သင်ဗိုလ်လောင်းအမှတ်စဉ် (၁)မှ (၁၉)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် ဗထူးတပ်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းအမှတ်စဉ် (၈၃)မှ (၁၂၄)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၂ရက်တွင် တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)ဟု အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူများက ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း နှင့် စစ်တက္ကသိုလ် (DSA) အကြား ကာလရှည်ကြာ အာဏာလွန်ဆွဲမှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Burma's Last Mission ? |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=944&page=2 |access-date=2023-02-19 |website=[[The Irrawaddy]]}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားဥပဒေပြုလွှတ်တော်၏ အထက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော အမျိုးသားလွှတ်တော်တွင် တပ်မတော်မှ ခန့်အပ်သော ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ၇% (၄ ဦး) မှာ ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းဘွဲ့ရများဖြစ်ကြပြီး၊ အောက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်မူ ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းဘွဲ့ရ ကိုယ်စားလှယ်များ တစ်ဦးမျှ မပါဝင်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=":1" /> == ထင်ရှားသော ကျောင်းဆင်းများ == * ဗိုလ်မှူးကြီး[[ကြည်မောင်]]၊ အပတ်စဉ် ၁<ref name=":2" /> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]]၊ အပတ်စဉ် ၃<ref name=":2" /> * ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[သန်းရွှေ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|သန်းရွှေ]]၊ အပတ်စဉ် ၉<ref>{{Cite web |date=2003-11-01 |title=Members of State Peace and Development Council (SPDC) |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=454&page=3 |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy}}</ref><ref name=":0" /> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ခင်ညွန့် (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ခင်ညွန့်]]၊ အပတ်စဉ် ၂၅<ref>{{Cite web |title=Who’s Who In the Junta’s Line-up |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=542 |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy}}</ref><ref name=":0" /> * ဗိုလ်ကြီး[[အုန်းကျော်မြင့်]]၊ အပတ်စဉ် ၂၉ * ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[စိန်ဝင်း (ဝန်ကြီး)]]၊ အပတ်စဉ် ၅၄<ref>{{Cite web |last=KyawThu |date=2020-11-27 |title=Myanmar Defense Minister Tipped to Become VP in New Govt |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-defense-minister-tipped-become-vp-new-govt.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ရဲဝင်းဦး]]၊ အပတ်စဉ် ၇၇<ref>{{Cite web |last= |date=2022-10-10 |title=Meet Lt-Gen Ye Win Oo, the Man in Charge of Myanmar Junta’s Torture Chambers |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/meet-lt-gen-ye-win-oo-the-man-in-charge-of-myanmar-juntas-torture-chambers.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ဗိုလ်ချုပ်[[တိုးရီ]]၊ အပတ်စဉ် ၇၇<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-11 |title=Junta Watch: Myanmar’s Chief Torturer Rewarded with Cabinet Post; New Curfew Threatens Lives; and More |url=https://www.irrawaddy.com/specials/junta-watch/junta-watch-myanmars-chief-torturer-rewarded-with-cabinet-post-new-curfew-threatens-lives-and-more.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{authority control}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ကြည်း)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[ကဏ္ဍ:ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ တက္ကသိုလ်များ]] 9uy3nhpy9lgg1gwar78czqvkbekigav 880220 880219 2025-07-05T06:55:20Z Ninjastrikers 22896 880220 wikitext text/x-wiki {{Infobox school | name = တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး) | native_name = | logo = SSI of the Myanmar Army Cadet Academy (Ba Htoo).svg | logo_size = 216px | image = | alt = | caption = | motto = နောင်တစ်ခေတ်၏ စစ်ခေါင်းဆောင် | motto_translation = | location = [[ဗထူးတပ်မြို့]]၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]] | country = {{flag|Myanmar}} | coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | other_name = ဗသက (ဗထူး) | former_name = <!-- or | former_names = --> | type = ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း | established = {{start date and years ago|1948}} | founder = | closed = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=yes}} --> | school_board = | district = | authority = [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ တပ်မတော်လေ့ကျင့်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံး | oversight = <!-- use | oversight_label = to override the default label --> | principal = <!-- use | principal_label = to override the default label --> | head = ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း | head_label = ကျောင်းအုပ်ကြီး | staff = | faculty = | grades = <!-- use | grades_label = to override the default label --> | gender = <!-- use | gender_label = to override the default label --> | age_range = <!-- or | lower_age = and | upper_age = --> | enrollment = <!-- or | enrolment = or | students = or | pupils = or | roll = --> | language = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာဘာသာ]] | campus_size = | campus_type = | colors = <!-- or | colours = --> | accreditation = <!-- or | accreditations = --> | publication = | newspaper = | yearbook = | affiliation = {{Armed forces|Myanmar}} | website = <!-- {{URL|school.url}} or {{URL|1=school.url}} if the url contains an equals sign --> | footnotes = }} '''တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)''' ({{langx|en|Army Officers Training School, Bahtoo}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ [[ဗထူးတပ်မြို့]]တွင် တည်ရှိသော [[တပ်မတော် (ကြည်း)]]၏ အရာရှိ သင်တန်းကျောင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိကျောင်းအုပ်ကြီးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးဇော်ဝင်း (ကြည်း - ၂၇၀၈၁) (စတသ-၃၇) ဖြစ်သည်။ သင်တန်းကျောင်းသည် တပ်မတော်၏ အရာခံဗိုလ်များနှင့် အကြပ်ကြီးများကို လေ့ကျင့်ပေးပြီး၊ [[စစ်တက္ကသိုလ်]] (DSA) နှင့်အတူ နိုင်ငံ၏ အဓိက တပ်မတော်အရာရှိ လေ့ကျင့်ရေးဌာနများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Unity Is A Basic Need For Enabling An Independent And Sovereign Country To Stand Tall: Vice-Senior General |url=https://www.gnlm.com.mm/unity-is-a-basic-need-for-enabling-an-independent-and-sovereign-country-to-stand-tall-vice-senior-general/ |access-date=2023-02-19 |work=Global New Light Of Myanmar |language=en-US}}</ref><ref name=":0">{{Cite book |last=Seekins |first=Donald M. |url= |title=Historical Dictionary of Burma (Myanmar) |date=2006-08-21 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-6486-3 |language=en}}</ref> သင်တန်းကျောင်းတွင် သင်တန်းကာလသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကိုးလကြာမြင့်ပြီး၊ သင်တန်းဆင်း ဗိုလ်လောင်းများသည် တပ်မတော် အရာရှိပြန်တမ်းဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref name=":0" /> သင်တန်းကျောင်းမှ ဗိုလ်လောင်းများသည် အခြားတက္ကသိုလ်များမှ ဗိုလ်လောင်းများထက် အရပ်ဘက်ဘဝ အတွေ့အကြုံပိုမို ရှိတတ်ကြသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Aung Myoe |date=2016-02-04 |title=Maung Aung Myoe: A quick guide to Myanmar's military MPs |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Maung-Aung-Myoe-A-quick-guide-to-Myanmar-s-military-MPs |access-date=2023-02-19 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၏ မူလအစကို ၁၉၄၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ မင်္ဂလာဒုံမြို့နယ်၌ ဂျပန်တော်ဝင်တပ်မတော်မှ စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသော စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ရေးကျောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name=":2">{{Cite web |last=Htet |first=Thu |date=2020-08-20 |title=On This Day {{!}} The Day Japan Founded a Military Training School in Wartime Myanmar |url=https://www.irrawaddy.com/specials/on-this-day/day-japan-founded-military-training-school-wartime-myanmar.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းအား ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်တွင် ပြင်ဦးလွင်မြို့၌ စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ် (၁)မှ(၁၆)ထိ နှင့် အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁)မှ(၁၁)ထိ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း(၁၇)မှ (၂၈)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁၂)မှ (၂၀)ထိ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[မှော်ဘီမြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ်(၂၉)မှ (၈၂)ထိ၊ အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၂၁)မှ (၃၉)ထိ၊ အလုပ်သင်ဗိုလ်လောင်းအမှတ်စဉ် (၁)မှ (၁၉)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် ဗထူးတပ်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းအမှတ်စဉ် (၈၃)မှ (၁၂၄)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၂ရက်တွင် တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)ဟု အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူများက ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း နှင့် စစ်တက္ကသိုလ် (DSA) အကြား ကာလရှည်ကြာ အာဏာလွန်ဆွဲမှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Burma's Last Mission ? |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=944&page=2 |access-date=2023-02-19 |website=[[The Irrawaddy]]}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားဥပဒေပြုလွှတ်တော်၏ အထက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော အမျိုးသားလွှတ်တော်တွင် တပ်မတော်မှ ခန့်အပ်သော ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ၇% (၄ ဦး) မှာ ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းဘွဲ့ရများဖြစ်ကြပြီး၊ အောက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်မူ ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းဘွဲ့ရ ကိုယ်စားလှယ်များ တစ်ဦးမျှ မပါဝင်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=":1" /> == ထင်ရှားသော ကျောင်းဆင်းများ == * ဗိုလ်မှူးကြီး[[ကြည်မောင်]]၊ အပတ်စဉ် ၁<ref name=":2" /> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]]၊ အပတ်စဉ် ၃<ref name=":2" /> * ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[သန်းရွှေ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|သန်းရွှေ]]၊ အပတ်စဉ် ၉<ref>{{Cite web |date=2003-11-01 |title=Members of State Peace and Development Council (SPDC) |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=454&page=3 |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy}}</ref><ref name=":0" /> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ခင်ညွန့် (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ခင်ညွန့်]]၊ အပတ်စဉ် ၂၅<ref>{{Cite web |title=Who’s Who In the Junta’s Line-up |url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=542 |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy}}</ref><ref name=":0" /> * ဗိုလ်ကြီး[[အုန်းကျော်မြင့်]]၊ အပတ်စဉ် ၂၉ * ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[စိန်ဝင်း (ဝန်ကြီး)]]၊ အပတ်စဉ် ၅၄<ref>{{Cite web |last=KyawThu |date=2020-11-27 |title=Myanmar Defense Minister Tipped to Become VP in New Govt |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-defense-minister-tipped-become-vp-new-govt.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[ရဲဝင်းဦး]]၊ အပတ်စဉ် ၇၇<ref>{{Cite web |last= |date=2022-10-10 |title=Meet Lt-Gen Ye Win Oo, the Man in Charge of Myanmar Junta’s Torture Chambers |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/meet-lt-gen-ye-win-oo-the-man-in-charge-of-myanmar-juntas-torture-chambers.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ဗိုလ်ချုပ်[[တိုးရီ]]၊ အပတ်စဉ် ၇၇<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-11 |title=Junta Watch: Myanmar’s Chief Torturer Rewarded with Cabinet Post; New Curfew Threatens Lives; and More |url=https://www.irrawaddy.com/specials/junta-watch/junta-watch-myanmars-chief-torturer-rewarded-with-cabinet-post-new-curfew-threatens-lives-and-more.html |access-date=2023-02-19 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{authority control}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ကြည်း)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]] [[ကဏ္ဍ:ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ တက္ကသိုလ်များ]] 9laev3144194zjtdnmlum98i2mtirgm 0 239349 880071 878528 2025-07-04T14:23:03Z Salai Rungtoi 22844 880071 wikitext text/x-wiki {{Events by month|2023}} {{Year nav|2023}} {{Year article header|2023}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနို်င်ငံတော်၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၃) ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတီခွန်မြတ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမြထွန်းဦး၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးထွဋ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် ဒေါက်တာသီတာဦးတို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယသမ္မတ ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူသည် ကျန်းမာရေးကြောင့် ခွင့်ပန်ကြားခဲ့သည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]သည် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်သည်။ * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အရေးပေါ်ကာလအခြေအနေ ထပ်မှန် ကြေညာပြီး ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး (၅) ခုနှင့်အတူ အဖွဲ့ဝင် ၃၂ ခုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * [[၁၁ ဧပြီ]] – [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]]: [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြုလုပ်သော ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရုံး ဖွင့်ပွဲတွင် [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံ]]းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1= |first1= |date=12 April 2023 |title=Myanmar's junta kills over 100 including women, children in a deadly airstrike on village: Report |language=en |work=India TV News |url=https://www.indiatvnews.com/news/world/myanmar-junta-killed-over-more-than-100-including-women-children-live-updates-airstrike-village-kant-balu-sagaing-min-aung-hlaing-aung-san-suu-kyi-2023-04-12-862665}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === * ၉ ဩဂုတ် - ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ === အောက်တိုဘာ === * [[၉ အောက်တိုဘာ]] &ndash; [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[လိုင်ဇာမြို့]]အနီး မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းအား [[လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့်]] ကလေးသူငယ် ၁၁ ဦးအပါအဝင် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၇ ဦး ထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လိုင်ဇာအနီး ဒုက္ခသည်စခန်း ဗုံးကြဲခံရပြီး ကလေးသူငယ်တွေအပါအဝင် သုံးဆယ်နီးပါး သေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/airstrike-laiza-10092023225113.html |access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ပထမအကြိမ် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]ညီလာခံကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄-၇ ရက်နေ့အထိ Victoria Base၊ ချင်းပြည် (Chinland) တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။​ ညီလာခံသို့ [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ချင်းလွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊​ မြို့နယ်နှင့် ဒေသ အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များ စုစုပေါင်း ၂၃၅ ဦး တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံမှ ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့၊ မြန်မာစံတော်ချိန် (၁၁း၃၃) နာရီတွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ * ၂၄ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဟု သုံးသပ်ပြီး အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား ဖျက်သိမ်းခြင်း|accessdate=2025-6-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250615061532/https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|archivedate=2025-6-15|publisher=အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၃}} [[Category:၂၀၂၃| ]] 0jgps0sx1r0iy0w3dyi3tqgd9dexi77 880072 880071 2025-07-04T14:23:30Z Salai Rungtoi 22844 880072 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၃}} {{Year nav|2023}} {{Year article header|2023}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနို်င်ငံတော်၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၃) ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတီခွန်မြတ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမြထွန်းဦး၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးထွဋ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် ဒေါက်တာသီတာဦးတို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယသမ္မတ ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူသည် ကျန်းမာရေးကြောင့် ခွင့်ပန်ကြားခဲ့သည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]သည် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်သည်။ * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အရေးပေါ်ကာလအခြေအနေ ထပ်မှန် ကြေညာပြီး ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး (၅) ခုနှင့်အတူ အဖွဲ့ဝင် ၃၂ ခုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * [[၁၁ ဧပြီ]] – [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]]: [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြုလုပ်သော ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရုံး ဖွင့်ပွဲတွင် [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံ]]းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1= |first1= |date=12 April 2023 |title=Myanmar's junta kills over 100 including women, children in a deadly airstrike on village: Report |language=en |work=India TV News |url=https://www.indiatvnews.com/news/world/myanmar-junta-killed-over-more-than-100-including-women-children-live-updates-airstrike-village-kant-balu-sagaing-min-aung-hlaing-aung-san-suu-kyi-2023-04-12-862665}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === * ၉ ဩဂုတ် - ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ === အောက်တိုဘာ === * [[၉ အောက်တိုဘာ]] &ndash; [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[လိုင်ဇာမြို့]]အနီး မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းအား [[လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့်]] ကလေးသူငယ် ၁၁ ဦးအပါအဝင် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၇ ဦး ထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လိုင်ဇာအနီး ဒုက္ခသည်စခန်း ဗုံးကြဲခံရပြီး ကလေးသူငယ်တွေအပါအဝင် သုံးဆယ်နီးပါး သေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/airstrike-laiza-10092023225113.html |access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ပထမအကြိမ် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]ညီလာခံကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄-၇ ရက်နေ့အထိ Victoria Base၊ ချင်းပြည် (Chinland) တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။​ ညီလာခံသို့ [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ချင်းလွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊​ မြို့နယ်နှင့် ဒေသ အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များ စုစုပေါင်း ၂၃၅ ဦး တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံမှ ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့၊ မြန်မာစံတော်ချိန် (၁၁း၃၃) နာရီတွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ * ၂၄ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဟု သုံးသပ်ပြီး အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား ဖျက်သိမ်းခြင်း|accessdate=2025-6-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250615061532/https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|archivedate=2025-6-15|publisher=အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၃}} [[Category:၂၀၂၃| ]] rhf97mx4ud2twiuue0iuo5tn4sugia4 880255 880072 2025-07-05T09:02:15Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာ */ 880255 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၃}} {{Year nav|2023}} {{Year article header|2023}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဇန်နဝါရီ === * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနို်င်ငံတော်၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၃) ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတီခွန်မြတ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမြထွန်းဦး၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးထွဋ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် ဒေါက်တာသီတာဦးတို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယသမ္မတ ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူသည် ကျန်းမာရေးကြောင့် ခွင့်ပန်ကြားခဲ့သည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]သည် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်သည်။ * [[၁ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အရေးပေါ်ကာလအခြေအနေ ထပ်မှန် ကြေညာပြီး [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]ကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး (၅) ခုနှင့်အတူ အဖွဲ့ဝင် ၃၂ ခုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * [[၁၁ ဧပြီ]] – [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]]: [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြုလုပ်သော ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရုံး ဖွင့်ပွဲတွင် [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံ]]းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1= |first1= |date=12 April 2023 |title=Myanmar's junta kills over 100 including women, children in a deadly airstrike on village: Report |language=en |work=India TV News |url=https://www.indiatvnews.com/news/world/myanmar-junta-killed-over-more-than-100-including-women-children-live-updates-airstrike-village-kant-balu-sagaing-min-aung-hlaing-aung-san-suu-kyi-2023-04-12-862665}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === * [[၉ ဩဂုတ်]] - ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ === အောက်တိုဘာ === * [[၉ အောက်တိုဘာ]] &ndash; [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[လိုင်ဇာမြို့]]အနီး မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းအား [[လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့်]] ကလေးသူငယ် ၁၁ ဦးအပါအဝင် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၇ ဦး ထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လိုင်ဇာအနီး ဒုက္ခသည်စခန်း ဗုံးကြဲခံရပြီး ကလေးသူငယ်တွေအပါအဝင် သုံးဆယ်နီးပါး သေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/airstrike-laiza-10092023225113.html |access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ပထမအကြိမ် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]ညီလာခံကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄-၇ ရက်နေ့အထိ Victoria Base၊ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။​ ညီလာခံသို့ [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ချင်းလွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊​ မြို့နယ်နှင့် ဒေသ အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များ စုစုပေါင်း ၂၃၅ ဦး တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံမှ ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့၊ မြန်မာစံတော်ချိန် (၁၁း၃၃) နာရီတွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ * [[၁၉ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် [[ဆော်ဒီအာရေးဘီးယားနိုင်ငံ|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား ၎င်း၏လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အိုမန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%9a%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ad/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား အိုမန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဟု သုံးသပ်ပြီး အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား ဖျက်သိမ်းခြင်း|accessdate=2025-6-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250615061532/https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|archivedate=2025-6-15|publisher=အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၃}} [[Category:၂၀၂၃| ]] 9szgcozy1tymi75e7v6yj5xjwa8g3sa 880258 880255 2025-07-05T09:08:31Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာ */ 880258 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၃}} {{Year nav|2023}} {{Year article header|2023}} ==ဖြစ်ရပ်များ== === ဇန်နဝါရီ === * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနို်င်ငံတော်၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၃) ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ယာယီသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတီခွန်မြတ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမြထွန်းဦး၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးထွဋ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် ဒေါက်တာသီတာဦးတို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယသမ္မတ ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူသည် ကျန်းမာရေးကြောင့် ခွင့်ပန်ကြားခဲ့သည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]သည် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်သည်။ * [[၁ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အရေးပေါ်ကာလအခြေအနေ ထပ်မှန် ကြေညာပြီး [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]ကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး (၅) ခုနှင့်အတူ အဖွဲ့ဝင် ၃၂ ခုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ === ဧပြီ === * [[၁၁ ဧပြီ]] – [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]]: [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြုလုပ်သော ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရုံး ဖွင့်ပွဲတွင် [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံ]]းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1= |first1= |date=12 April 2023 |title=Myanmar's junta kills over 100 including women, children in a deadly airstrike on village: Report |language=en |work=India TV News |url=https://www.indiatvnews.com/news/world/myanmar-junta-killed-over-more-than-100-including-women-children-live-updates-airstrike-village-kant-balu-sagaing-min-aung-hlaing-aung-san-suu-kyi-2023-04-12-862665}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === * [[၉ ဩဂုတ်]] - ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်]] ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ === အောက်တိုဘာ === * [[၉ အောက်တိုဘာ]] &ndash; [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[လိုင်ဇာမြို့]]အနီး မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းအား [[လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့်]] ကလေးသူငယ် ၁၁ ဦးအပါအဝင် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၇ ဦး ထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လိုင်ဇာအနီး ဒုက္ခသည်စခန်း ဗုံးကြဲခံရပြီး ကလေးသူငယ်တွေအပါအဝင် သုံးဆယ်နီးပါး သေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/airstrike-laiza-10092023225113.html |access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ပထမအကြိမ် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]ညီလာခံကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄-၇ ရက်နေ့အထိ Victoria Base၊ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။​ ညီလာခံသို့ [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ချင်းလွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊​ မြို့နယ်နှင့် ဒေသ အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များ စုစုပေါင်း ၂၃၅ ဦး တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံမှ ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့၊ မြန်မာစံတော်ချိန် (၁၁း၃၃) နာရီတွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ * [[၁၇ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် ကမ္ဘာဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%be%e1%80%ac/|title=ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> * [[၁၉ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် [[ဆော်ဒီအာရေးဘီးယားနိုင်ငံ|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား ၎င်း၏လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အိုမန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%9a%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ad/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား အိုမန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဟု သုံးသပ်ပြီး အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် (UMFCCI) အား ဖျက်သိမ်းခြင်း|accessdate=2025-6-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250615061532/https://nugmyanmar.org/my/announcement/dissolution-of-the-union-of-myanmar-federation-of-traders-and-industrialists-umfcci/|archivedate=2025-6-15|publisher=အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၃}} [[Category:၂၀၂၃| ]] qoz40fpl4vqy1zie4p347whpxyr7yid 0 243015 880214 831158 2025-07-05T06:44:23Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ချင်းလူမျိုး]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880214 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|honorific_prefix=H.E.|name=ဟောက်ခန့်ဆုမ်း (Hau Khan Sum)|image=|image_size=|order=|office=[[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]] နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|term_end=|predecessor=[[ကျော်မျိုးထွဋ်]]|office1=အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်|term_start1=၇ ဧပြီ ၂၀၁၈|term_end1=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|predecessor1=|birth_date=၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၆၇|birth_place=[[မန္တလေးမြို့]]|death_date=|death_place=|nationality=[[ချင်းလူမျိုး]]|party=|spouse=Nu Dim Sian Lun|children=သားသမီး၃ဦး|alma_mater=|religion=|awards=[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့ ]]}} [[ဖိုင်:H.E. Hau Khan Sum photo.jpg|thumb|ဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း တွေ့ရပုံ]] '''''ဟောက်ခန့်ဆုမ်း''''' သည် ချင်းလူမျိုး မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်လျှက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://meottawa.org/index.php/embassy-information|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံး၊အော်တာဝါမြို့ သံရုံးအချက်အလက်|work=Embassy of the Republic of the Union of Myanmar OTTAWA(CANADA)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃}}</ref> == ငယ်ဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း(Hau Khan Sum) <ref>{{cite web|url=https://zomidaily.org/pu-h-e-hau-khan-sum-tawh-tuni/|title=Pu H.E Hau Khan Sum tawh tuni|work=ZOMI DAILY|access-date=27April 2023|date=9 June 2018}}</ref> ကို ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ (၇)ရက်တွင် ဖခင်ဖြစ်သူ Lt. Col. Zam Khan Thang နှင့် မိခင်ဖြစ်သူ Nu Hau Khan Niang တို့က မန္တလေးမြို့တွင် မွေးဖွားသည်။ ၎င်း၏ဖခင်ဖြစ်သူမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်အတွင်း ထင်ရှားသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ဇန်ခန့်ထန်း (ကြည်း-၆၇၀၈) ဖြစ်သည်။ == ဝန်ထမ်းဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း သည် သံအမတ်ကြီးတာဝန်မထမ်းဆောင်ခင် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ထိုတာဝန်ကို အစမ်းစခန့်သည့် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၇ရက်နေ့ မှ စတင်ထမ်းဆောင်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ် ဧပြီ ၄ရက် တွင် အတည်ပြုခန့်အပ်ခံရသည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၀ရက်အထိ အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ထိုနေ့မှာပင် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် သမ္မတဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်]] က ၎င်းအား တာဝန်အပ်နှင်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/4739|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးနှင့် ဩစတြီးယားသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်တို့အား လမ်းညွှန်မှာကြား|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/mal_12.10.20.pdf|title=ဦးဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်|work=၁၂အောက်တိုဘာ၂၀၂၀နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ စာမျက်နှာ(၃)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀}}</ref> သူသည် ထိုတာဝန်များ မထမ်းဆောင်ခင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် မြန်မာသံအမတ်၊ [[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] ရှိ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ရုံးတွင် သံအမတ် ( ဒုတိယအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်)<ref>{{cite web|url=https://www.myanmargeneva.org/379-2/|title=36th Session of the United Nations Human Rights Council|work=Permanent Mission of the Republic of the Union of Myanmar|access-date=27April 2023|date=29 September 2017}}</ref> တာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ပုဂ္ဂိုလ်ရေး == အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး သား ၁ဦး၊သမီး ၂ဦး ရှိသည်။ == ရရှိခဲ့သည့် ဆု == [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ၎င်းကို ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၇နိုဝင်ဘာ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၇ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:ချင်းလူမျိုး]] <references /> 55s0bvd3vqooigygy6so2o3mcs0g9x0 880215 880214 2025-07-05T06:45:38Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ချင်းလူမျိုး]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 880215 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|honorific_prefix=H.E.|name=ဟောက်ခန့်ဆုမ်း (Hau Khan Sum)|image=|image_size=|order=|office=[[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]] နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|term_end=|predecessor=[[ကျော်မျိုးထွဋ်]]|office1=အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်|term_start1=၇ ဧပြီ ၂၀၁၈|term_end1=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|predecessor1=|birth_date=၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၆၇|birth_place=[[မန္တလေးမြို့]]|death_date=|death_place=|nationality=[[ချင်းလူမျိုး]]|party=|spouse=Nu Dim Sian Lun|children=သားသမီး၃ဦး|alma_mater=|religion=|awards=[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့ ]]}} [[ဖိုင်:H.E. Hau Khan Sum photo.jpg|thumb|ဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း တွေ့ရပုံ]] '''''ဟောက်ခန့်ဆုမ်း''''' သည် ချင်းလူမျိုး မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်လျှက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://meottawa.org/index.php/embassy-information|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံး၊အော်တာဝါမြို့ သံရုံးအချက်အလက်|work=Embassy of the Republic of the Union of Myanmar OTTAWA(CANADA)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃}}</ref> == ငယ်ဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း(Hau Khan Sum) <ref>{{cite web|url=https://zomidaily.org/pu-h-e-hau-khan-sum-tawh-tuni/|title=Pu H.E Hau Khan Sum tawh tuni|work=ZOMI DAILY|access-date=27April 2023|date=9 June 2018}}</ref> ကို ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ (၇)ရက်တွင် ဖခင်ဖြစ်သူ Lt. Col. Zam Khan Thang နှင့် မိခင်ဖြစ်သူ Nu Hau Khan Niang တို့က မန္တလေးမြို့တွင် မွေးဖွားသည်။ ၎င်း၏ဖခင်ဖြစ်သူမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်အတွင်း ထင်ရှားသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ဇန်ခန့်ထန်း (ကြည်း-၆၇၀၈) ဖြစ်သည်။ == ဝန်ထမ်းဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း သည် သံအမတ်ကြီးတာဝန်မထမ်းဆောင်ခင် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ထိုတာဝန်ကို အစမ်းစခန့်သည့် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၇ရက်နေ့ မှ စတင်ထမ်းဆောင်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ် ဧပြီ ၄ရက် တွင် အတည်ပြုခန့်အပ်ခံရသည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၀ရက်အထိ အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ထိုနေ့မှာပင် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် သမ္မတဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်]] က ၎င်းအား တာဝန်အပ်နှင်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/4739|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးနှင့် ဩစတြီးယားသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်တို့အား လမ်းညွှန်မှာကြား|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/mal_12.10.20.pdf|title=ဦးဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်|work=၁၂အောက်တိုဘာ၂၀၂၀နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ စာမျက်နှာ(၃)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀}}</ref> သူသည် ထိုတာဝန်များ မထမ်းဆောင်ခင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် မြန်မာသံအမတ်၊ [[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] ရှိ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ရုံးတွင် သံအမတ် ( ဒုတိယအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်)<ref>{{cite web|url=https://www.myanmargeneva.org/379-2/|title=36th Session of the United Nations Human Rights Council|work=Permanent Mission of the Republic of the Union of Myanmar|access-date=27April 2023|date=29 September 2017}}</ref> တာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ပုဂ္ဂိုလ်ရေး == အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး သား ၁ဦး၊သမီး ၂ဦး ရှိသည်။ == ရရှိခဲ့သည့် ဆု == [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ၎င်းကို ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၇နိုဝင်ဘာ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၇ မွေးဖွားသူများ]] <references /> 5jcd6mqbto4v33c7uxidn6eg6m3eidg 880216 880215 2025-07-05T06:45:50Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ချင်းလူမျိုးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880216 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|honorific_prefix=H.E.|name=ဟောက်ခန့်ဆုမ်း (Hau Khan Sum)|image=|image_size=|order=|office=[[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]] နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|term_end=|predecessor=[[ကျော်မျိုးထွဋ်]]|office1=အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်|term_start1=၇ ဧပြီ ၂၀၁၈|term_end1=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|predecessor1=|birth_date=၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၆၇|birth_place=[[မန္တလေးမြို့]]|death_date=|death_place=|nationality=[[ချင်းလူမျိုး]]|party=|spouse=Nu Dim Sian Lun|children=သားသမီး၃ဦး|alma_mater=|religion=|awards=[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့ ]]}} [[ဖိုင်:H.E. Hau Khan Sum photo.jpg|thumb|ဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း တွေ့ရပုံ]] '''''ဟောက်ခန့်ဆုမ်း''''' သည် ချင်းလူမျိုး မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်လျှက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://meottawa.org/index.php/embassy-information|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံး၊အော်တာဝါမြို့ သံရုံးအချက်အလက်|work=Embassy of the Republic of the Union of Myanmar OTTAWA(CANADA)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃}}</ref> == ငယ်ဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း(Hau Khan Sum) <ref>{{cite web|url=https://zomidaily.org/pu-h-e-hau-khan-sum-tawh-tuni/|title=Pu H.E Hau Khan Sum tawh tuni|work=ZOMI DAILY|access-date=27April 2023|date=9 June 2018}}</ref> ကို ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ (၇)ရက်တွင် ဖခင်ဖြစ်သူ Lt. Col. Zam Khan Thang နှင့် မိခင်ဖြစ်သူ Nu Hau Khan Niang တို့က မန္တလေးမြို့တွင် မွေးဖွားသည်။ ၎င်း၏ဖခင်ဖြစ်သူမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်အတွင်း ထင်ရှားသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ဇန်ခန့်ထန်း (ကြည်း-၆၇၀၈) ဖြစ်သည်။ == ဝန်ထမ်းဘ၀ == ဟောက်ခန့်ဆုမ်း သည် သံအမတ်ကြီးတာဝန်မထမ်းဆောင်ခင် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ထိုတာဝန်ကို အစမ်းစခန့်သည့် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၇ရက်နေ့ မှ စတင်ထမ်းဆောင်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ် ဧပြီ ၄ရက် တွင် အတည်ပြုခန့်အပ်ခံရသည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၀ရက်အထိ အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ထိုနေ့မှာပင် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် သမ္မတဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်]] က ၎င်းအား တာဝန်အပ်နှင်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/4739|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးနှင့် ဩစတြီးယားသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်တို့အား လမ်းညွှန်မှာကြား|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/mal_12.10.20.pdf|title=ဦးဟောက်ခန့်ဆုမ်းအား ကနေဒါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်|work=၁၂အောက်တိုဘာ၂၀၂၀နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ စာမျက်နှာ(၃)|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀}}</ref> သူသည် ထိုတာဝန်များ မထမ်းဆောင်ခင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာဆီယံရေးရာဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် မြန်မာသံအမတ်၊ [[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] ရှိ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ရုံးတွင် သံအမတ် ( ဒုတိယအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်)<ref>{{cite web|url=https://www.myanmargeneva.org/379-2/|title=36th Session of the United Nations Human Rights Council|work=Permanent Mission of the Republic of the Union of Myanmar|access-date=27April 2023|date=29 September 2017}}</ref> တာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ပုဂ္ဂိုလ်ရေး == အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး သား ၁ဦး၊သမီး ၂ဦး ရှိသည်။ == ရရှိခဲ့သည့် ဆု == [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ၎င်းကို ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] ချီးမြှင့်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ဧပြီ၂၀၂၃|date=၁၇နိုဝင်ဘာ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၇ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:ချင်းလူမျိုးများ]] <references /> 2mbxkg5sywmzn4jbesberw1p7a7zq72 0 243995 880195 879680 2025-07-05T05:11:59Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 880195 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} အောက်ပါသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြပွဲများ]] ပြီးနောက် '''[[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]]၏ ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်များ မှတ်တမ်း''' ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှိနှင့်ပြီးသော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] ပြန်လည်အစပြုခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ == ၂၀၂၁ == === မတ်လ === * မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် လူငယ်ပေါင်းများစွာ သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအနက်မှ တစ်ခုအောက်တွင် စာရင်းသွင်းရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် <ref name="fishbeinetal2021">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/|title='The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war|date=3 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210403142738/https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/}}</ref> နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်တွင်းစစ်အန္တရာယ်ကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite news|title=UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'|url=https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war|date=1 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=23 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210523052132/https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war}}</ref> CRPH သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းရန်လည်း အဆိုပြုခဲ့သည်။ <ref name="MMN30321">{{Cite news|title=As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms|date=30 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330105416/https://myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms}}</ref> [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] (KIA) <ref name="KIAbizasusual2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement|title=KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210402113940/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement}}</ref> သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်တပ်ကို ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]မှ မှ အရပ်သားများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မရပ်တန့်ပါက စစ်ပွဲ ထပ်မံ ဖြစ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ <ref name="brotherhoodthreat2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire|title=Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330145217/https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire}}</ref> * မတ်လနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ပြည်သူများသည် စစ်တပ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် တူမီးကဲ့သို့သော လက်လုပ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်လာကြသည်။ ပြည်သူများနှင့် စစ်တပ် ကြား လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသလို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] မှလည်း စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဆောက်အအုံများနှင့် ရဲစခန်းများကို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲခြင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410165357/https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html}}</ref> * မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာ အနီးရှိ အလောဘွမ် စစ်စခန်းအား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များကို အသုံးပြုကာ အခြေစိုက်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက်အများအပြာနှင့်အတူ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia|title=Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603024127/https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia}}</ref> * [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]သည် မတ်လ ၂၆ ရက်က စစ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားသူများကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195|date=27 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410122729/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195}}</ref> * အာဏာသိမ်းမှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းဆန့်ကျင်သော ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ပစ်ခတ်မှုမှာ မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကလေး မြို့၌ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းတစ်ခုအား စစ်သားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များတိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည်ခုခံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ကလေးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင်လည်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410172353/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html}}</ref> === ဧပြီလ === * ဧပြီ ၈ ရက်က ပြည်သူများသည် အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်သားများကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ခုခံသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး စစ်တပ်မှလည်း အများအပြား ဒါဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် တန့်ဆည်မြို့သည် မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှစ၍ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း သေဆုံးသူ မှာ ဧပြီ ၈ ရက်နေ့အထိ ၆၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH|work=Reuters|date=8 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210408082100/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH}}</ref> * [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး]] စာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသား ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] နှင့် [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး]] တို့ အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၇ ဖွဲ့သည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?|url=https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game|work=BNI|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603040243/https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game}}</ref> * ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့က [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ၊ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] နှင့် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] တို့ ပါဝင်သော [[မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့]] က ရှမ်းပြည်နယ် [[နောင်မွန်ရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|နောင်မွန်]]ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056|work=Reuters|date=10 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410075547/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056}}</ref> * ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား [[မင်းကိုနိုင်]]က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]]ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] တို့မှာ ၎င်းတို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ စင်ပြိုင်အစိုးရသစ်တွင် ကချင်နှင့် ကရင်လူနည်းစုများက ထိပ်တန်းဦးစားပေးနေရာများတွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါကြေညာချက်တွင် မင်းကိုနိုင်သည် စင်ပြိုင်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'|url=https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece|work=[[Financial Times]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=16 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416161137/https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government|work=[[France24]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509175927/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government}}</ref> * ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့သည် [[မင်းတပ်မြို့|မင်းတပ်]] တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081|title=Archived copy|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081}}</ref> မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် ဆန့်ကျင်မှုကို နှိမ်နင်းရန် အင်အားသုံးပြီး မြို့တွင်သို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === မေလ === * မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေးတပ်က ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ရာ စစ်သား ၆ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref name="Jazeera42721">{{Cite news|title=Fighting erupts in eastern Myanmar near Thai border|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border|work=www.aljazeera.com|accessdate=14 February 2022|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512120546/https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border}}</ref>ထိုနေ့တွင်ပင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ စစ်တပ် အခြေစိုက် စခန်းတခုအား သိမ်းယူခြင်းအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်မှ ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ * စစ်တပ် ၏ တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တပ်မတော်ဆီသို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းအဖြစ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?|url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/|date=26 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509135933/https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/}}</ref> * မူဆယ်မြို့တွင် မေလ ၂၃ ရက်က စစ်တပ်ာ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force|work=The Guardian|date=24 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525013456/https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029|work=ANI News|date=24 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526074425/https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029/}}</ref> * ကယားပြည်နယ် ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော် အနီးရှိ စစ်တပ် စခန်းအချို့ကိုလည်း ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက် ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Karenni resistance fighters open new front against junta|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta|work=Myanmar Now|date=26 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526202734/https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၂၉ ရက်နေ့ နှင့် ၃၀ ရက်နေ့တို့တွင် စစ်တပ် သည် အမြောက်နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ လွိုင်ကော်နှင့် ဒီမောဆိုးရှိ PDF နှင့် KPDF စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31 |accessdate=14 February 2022 |archivedate=1 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210601034353/https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31/ }}</ref> * မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စစ်သား ၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html|title=Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar|date=31 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602234925/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html}}</ref> === ဇွန်လ === * ဇွန် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ စစ်တပ်နှင့် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (BGF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ဖြင့် [[မြဝတီခရိုင်]] အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီ၍ ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="Irr6321">{{Cite news|title=Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting|url=https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=5 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210605233950/https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html}}</ref> * ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ ပီဒီအက်ဖ်၏ လုံခြုံစိတ်ချရသော အဆောက်အအုံကို စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များ အပါအဝင် အသုံးပြု၍ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html|date=22 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214075443/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html}}</ref> === ဇူလိုင်လ === * ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ က [[ဒီပဲယင်းမြို့]]လယ်တွင် တော်လှန်ရေးတပ် များနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း လူ ၂၅ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town|title=Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220203013141/https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town}}</ref> * === ဩဂုတ်လ === * ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]တွင် တော်လှန်ရေးသမားများက မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြင့် ဆက်တိုက် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တပ်သား ၅၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220214061731/https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html |date=14 February 2022 }}</ref> === စက်တင်ဘာလ === * စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် NUG သည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]] အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ့ ခုခံတော်လှန်စစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း - NUG က နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ - ဘီဘီစီ မြန်မာ|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02%3A34%3A28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share|accessdate=14 February 2022|archivedate=19 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220119131047/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02:34:28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta|title=Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta|date=7 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202134355/https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta}}</ref> * [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ [[မြင်သားရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|မြင်သားကျေးရွာ]]တွင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်က စစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ အနည်းဆုံး လူ ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war' https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118194903/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10/ |date=18 January 2022 }}</ref> * လွန်ခဲ့သည့် သုံးလတာကာလအတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် ကျဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html|title=Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says|date=14 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213184102/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကယားပြည်နယ်နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သား တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html|title=Scores of Myanmar Regime Troops Killed in Clashes With Civilian/Ethnic Groups|date=21 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214055356/https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှ ဒေသခံ ၈,၀၀၀ နီးပါးသည် စစ်တပ်မှ နေအိမ်များ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း မီးရှို့ခြင်း တို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211126130250/https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်အချို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်သား ၁၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html|title=Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting|date=27 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်တပ်မှ စစ်သား ၂၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သလို လက်နက်မဲ့ အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးလည်း စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html|title=Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State|date=28 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005113/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html}}</ref> === အောက်တိုဘာလ === * အောက်တိုဘာလ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်း ဂန့်ဂေါမြို့နယ်တွင် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html|title=Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush|publisher=The Irrawaddy|date=6 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=6 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211006085942/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html}}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး စစ်တပ်သတင်းပေးသူ/ဒလန် ၄၀၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်အစိုးရထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများက အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html|title=Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007103445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html}}</ref> ထိုနေ့တွင်ပင် [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်အား ဘက်ပြောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကာ ယခုအချိန်အထိ ရာထူးမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html|title=Myanmar Military Detains North Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007102131/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်အစိုးရ စစ်သည် ၉၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html|title=Some 90 Junta Soldiers Killed During Intense Weekend Fighting|date=11 October 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214003054/https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html}}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === * နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး [[ကလေးမြို့]] ပီဒီအက်ဖ် အခြေစိုက် စခန်းအား စစ်အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကလေးပီဒီအက်ဖ်မှ ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းမိခဲ့ကာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers capture PDF medics during raid on resistance base camp in Kalay|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay|accessdate=14 February 2022|archivedate=28 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220128121442/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ မိုးဗြဲပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) ၏ ကင်းစခန်းအား ဒါဇင်နှင့်ချီသော အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကင်းစခန်းအား စောင့်ကြပ်နေသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၂၂ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရတပ်များက ဝိုင်းရံထားသောကြောင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ကင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost|accessdate=14 February 2022|archivedate=20 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120192337/https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်း မုံရွာခရိုင် [[ပလ္လင်ရွာ၊ ကနီမြို့နယ်|ပလ္လင်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ ပီဒီအက်ဖ် နယ်မြေခံတပ်ရင်း ၂၀၅ အား ဘူဒိုဇာမြေထိုးစက်များအပါအဝင် စစ်ကား ၁၀ စီး၊ စစ်သား ၃၀ ခန့်က ချောင်းမြောင်းဖျက်ဆီးခဲ့သဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ အခြေစိုက်စခန်းသည် PDF မှ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများပြုလုပ်သည့် အလုပ်ရုံနေရာလည်းဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း စစ်အစိုးရတပ်များက လက်နက်များ သိုလှောင်ထားသည့် အဆောက်အအုံနှစ်ခုကို မီးရှို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127221223/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ် ဒီမောဆိုးမြို့နယ် [[ဟိုဖိတ်ရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဟိုဖိတ်ကျေးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ၄ ဦးမှာ နံနက် ၅ နာရီ ၃၀ ခန့်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၄၂၇ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရသော ကင်းထောက်အဖွဲ့မှ တပ်သား ၆ ဦးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military kills four KNDF members in Demoso|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102554/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso}}</ref> * ထို့အပြင်[[ရွှေကူမြို့]]အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ကချင်အေးကျေးရွာအနီးတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် စစ်တပ်မှ စစ်သား ၁၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟူသော ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြောင့် KIA ၏ ကျဆုံးသူစာရင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မကြာသေးမီက ရရှိထားသော [[ဆူခွိုင်း ၃၀|Su-30]] ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းက စမ်းသပ်ပစ်လွှတ်ခဲ့သည့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206010220/https://myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် မတူပီ CDF သည် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[မတူပီမြို့]]နှင့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပေါ်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၀၄ ကင်းစခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆုတ်ခွာသွားခြင်းမပြုမီတွင် ခုခံရေးတပ်ဖွဲ့များက အစောင့်တပ်သား ၂ ဦးကိုသာ သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name="auto" /> * နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်က ချင်းပြည်နယ် [[မတူပီမြို့]]အနီးတွင် တပ်စွဲထားသည့် ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="auto">{{Cite news|title=Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi|accessdate=14 February 2022|archivedate=1 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220201001003/https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi}}</ref> * [[မတ္တရာမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် တောတောင်ကုန်းများတွင် ယခင်က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ရဲသူနိုင်အား နိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းမိခဲ့ပြီး စစ်သားများက စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် PDF အခြေစိုက်စခန်းသို့ အတင်းအဓမ္မ ပို့ဆောင်ခိုင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=PDF member in Mandalay Region killed in junta custody|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102555/https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody}}</ref> === ဒီဇင်ဘာလ === * မိုးညှင်းတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂) မှ စစ်သား ၅၀ ခန့်က [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]] ညောင်ထောက်ရွာအနီး KIA နယ်မြေကို နံနက် ၈ နာရီ ဝန်းကျင်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ KIA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိခိုက်ကျဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်း မရှိပေ။ ဖားကန့်မြို့လယ် ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ၊ [[ဖားကန့်မြို့]]နှင့် [[မိုးညှင်းမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် ကားလမ်းတစ်လျှောက်ရှိ ဝေလုံကျေးရွာအနီး၌လည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခြေလျင်တပ်ရှေ့တိုးနိုင်ရေးအတွက် ညနေ ၃ နာရီမှ ၈ နာရီအထိ လက်နက်ကြီး အမြောက်အချက်ရေ ၃၀ ခန့်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206011605/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin}}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ညလုံးပေါက် စစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ခဲ့ရာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိန်းမင်း PDF (TM-PDF) စခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး TM-PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး သေဆုံးကာ အခြားအများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>Awaiting for official news report to be used as citation</ref> * ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်က [[ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်]] [[ဒုံးတောရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ဒုံးတောရွာ]]အတွင်း၌ စစ်တပ်မှ အရပ်သား ၁၁ ဦးအား ဖမ်းဆီး၍ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မီးလောင်ကျွမ်းဆဲဖြစ်သော အလောင်းများကို ဒေသခံများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနီးနားတွင် သွားလာနေသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများဖြင့် ဖောက်ခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအပြီးတွင် စစ်အစိုးရစစ်သား ၁၀၀ ခန့်က ရွာကို ဝင်ရောက်မွှေနှောက်သွားခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုတွင် နောက်ထပ်လူတစ်ဦးမှာ အရပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို မသိရပေ။<ref>{{Cite news|title=လူအစုလိုက် မီးရှို့သတ်ခံရသည့် ဆားလင်းကြီးတွင် ရုပ်အလောင်းထပ်တွေ့|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596|author=မောင်ရွှေဝါ|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214152914/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် စစ်တပ် နှင့် CDF တပ်ဖွဲ့တို့ မိနစ် ၉၀ ကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDF မှ မြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်စေရန် ဦးတည်သည့် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ကို ထပ်မံထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက်၊ တိုက်ပွဲအတွင်း CDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါသီတင်းပတ်အတွင်း စစ်တပ်သိမ်းပိုက်ထားသည့် ထန်တလန်မြို့တွင် နေအိမ် ၁၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ် မြို့တွင်း အဆောက်အအုံ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့ကာ ၂ဘက်လုံးမှ အကာအကွယ်ယူ ပစ်ခတ်ရန် ခက်ခဲသွားသည်။ <ref>{{Cite news|title=Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210154834/https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta}}</ref> * မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မြိုင်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက် နံနက်အစောပိုင်းက လက်လုပ်ဗုံး ၃ လုံးဖြင့် စစ်ကားနှစ်စီးအား ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အနည်းဆုံး စစ်သား ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း PDF တွင်က ဆိုသည်။ မွန်းတည့်အချိန်၌ PDF သည် [[မင်းသားကျ (တောင်)ရွာ၊ မြိုင်မြို့နယ်|မင်းသားကျကျေးရွာ]]သို့ ခြေလျင်ထွက်ခွာလာသော စစ်သားများအား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတိုက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အသေအပျောက် သတင်းများ မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=17 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220117130024/https://myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf}}</ref> * KNDF နှင့် ကရင်နီတပ်မတော် (ကေအေ) တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၈) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲများ ၄ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်သား (၄)ဦး ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း KNDF ကဆိုသည်။ "သေသွားတာလားတော့ မသိဘူး။ အနည်းဆုံးခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးယောက်နဲ့ လေးယောက်ကြားမှာ စစ်တပ်ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတယ်လို့ ယူဆထားတယ်" ဟု KNDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=ကယားပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 |website=Myanmar NOW |language=my |accessdate=14 February 2022 |archivedate=14 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214144642/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 }}</ref> <ref>{{Cite news|title=Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211225174335/https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf}}</ref> နှစ်ရက်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး [[ခေါင်းကွဲရွာ၊ မြောင်မြို့နယ်|ခေါင်းကွဲကျေးရွာ]]၌ တပ်မတော်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ထို့နောက် တပ်မတော်မှ လက်နက်ကြီးများနှင့် စနိုက်ပါများဖြင့် အင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီးနောက် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ရွာမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers kill and burn five people in Sagaing Region village after clashes with PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220208210310/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် ခုခံ ခိုအောင်းရာ နေရာ နှစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းမှု ကြောင့် မန္တလေး အရပ်ဘက် ပြောက်ကျားတပ်သား ၈ ဦးကို သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ တပ်မတော်တပ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးမှ ဝန်ခံပြီးနောက် အဆိုပါစီးနင်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာအောင်မြေစခန်း၌ ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် PDF အဖွဲ့ဝင် ၇ ဦး ကျဆုံးကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတစ်ဦး ဝမ်းဗိုက်တွင် ကျည်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ပြည်ကြီးတံခွန်စခန်း၌ စစ်အစိုးရတပ်များအား လက်လုပ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ပေါက်ကာ ထွက်ပြေးကြစဉ် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids|work=Myanmar NOW|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213180339/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်ကူညီနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း အရာတော်မြို့နယ် [[ကဲဘာရွာ၊ အရာတော်မြို့နယ်|ကဲဘာကျေးရွာ]]တွင် ဇေယျာ ၇ ဟု ခေါ်သည့် အခြား ဒေသခံ တော်လှန်ရေးသမားများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် စစ်တပ်၏ လက်နက်အင်အား သာလွန်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064637/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village}}</ref> * ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်]]တွင် ဗုံးအများအပြား ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃ ဦး အပါအဝင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးကို တပ်မတော်မှ PDF ဟုစွပ်စွဲပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားသည့် နောက်ထပ် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကိုလည်း ကျည်ကာအင်္ကျီများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အရပ်ဝတ် လက်နက်ကိုင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ လက်လုပ်ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အခြားပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ သေဆုံးမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064635/https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon}}</ref>ဒီပဲယင်း PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ နေရာယူထားသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ကို တပ်မတော်မှ ဝိုင်းရံထားသည်ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ “တော်တော်အခြေအနေဆိုးနေပြီ။ မနားတော့ဘူးဗျ။ စစ်ကြောင်းက တစ်ကြောင်းပြီးတစ်ကြောင်း လာနေတာ။ တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဖြတ်သွားရင် နောက်ထပ်တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဦးတည်နေပြီ။ အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်နေတာ” ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်မှ Myanmar NOW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်လမှစတင်၍ တပ်မတော်သည် လေကြောင်း ချေမှုန်းရေး မစ်ရှင်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဒီပဲယင်းမြို့ အနောက်ဘက်သို့ ရဟတ်ယာဉ် ခြောက်စီးဖြင့် လေကြောင်းချီတပ်မှ စစ်သား ၁၅၀ ခန့် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Junta soldiers murder three more villagers in Depayin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210222452/https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin}}</ref> * ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၆ လက်အောက်ရှိ ထိုင်းနယ်စပ်အနီး [[လေးကေ့ကော်|လေးကကော်မြို့သစ်]]တွင် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်က တပ်မတော်မှ စစ်သား ၂၀၀ ခန့်ဖြင့် ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ NLD အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆရသော လူအများအပြားကို စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၆၀ မှ ယာဉ်တန်းလေးစီးဖြင့် ရောက်ရှိလာသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လေးကေကော်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရပ်ကွက်တွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီးနင်းမှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းရန် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုများကို KNU တပ်မဟာ (၆) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။ * ယောဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YDF) အစည်းဝေးကျင်းပနေသည့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဂန့်ဂေါမြို့နယ် [[နှမ်းခါးရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|နှမ်းခါးကျေးရွာ]]ကို တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ယောကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀ ကျဆုံးခဲ့သည်။ ရွာကို လေကြောင်းထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် ရဟတ်ယာဉ်သုံးစင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ နှမ်းခါးရွာကို စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ခန့်က သိမ်းပိုက်ထားသည်ဟု ရွာခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ <ref>{{Cite news|title=At least 20 killed in air raid on Magway village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227131155/https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[သန်လျင်မြို့နယ်]]တွင် တပ်မတော်က ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုအတွင်း ဒေသခံ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ ဝင်တစ်ဦး ပစ်သတ်ခံရပြီး အခြား သုံးဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ နံနက် ၉ နာရီခန့်တွင် [[လဟာယက်|လဟာရပ်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ နေအိမ်တစ်လုံးအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့မှ အသက် ၃၀ အရွယ် အမျိုးသားတစ်ဦး ရင်ဘတ်နှင့် ပေါင်တို့တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ သေဆုံးနေသည့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား၏ ရုပ်အလောင်းကို စစ်သားများက သိမ်းယူသွားကာ သေဆုံးသူမှာ ဖြိုးမောင်မောင်ဦးဖြစ်ကြောင်း သန်လျင်အခြေစိုက် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာတစ်ခုက ဆိုသည်။ <ref>{{Cite news|title=One resistance fighter killed, three arrested in Thanlyin raid|work=Myanmar NOW|url=https://myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid|accessdate=14 February 2022|archivedate=21 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221031550/https://www.myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) မှ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ကယား(ကရင်နီ)ပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ် [[ကွန်နားရွာ၊ လွိုင်ကော်မြို့နယ်|ကွန်နားကျေးရွာ]]မှ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ KNDF အဖွဲ့ဝင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ခွန်းနား တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃၀ ခန့် တပ်စွဲထားကြောင်း သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က တနင်္လာနေ့နှင့် ကြာသပတေးနေ့များတွင် တိုက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများ ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။<ref>{{cite web |author1=အက်စတာဂျေ |title=လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာတွင် နေအိမ်အများအပြား မီးထပ်ရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/9737 |website=Myanmar NOW |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081334/https://myanmar-now.org/mm/news/9737 }}</ref> ==== ခရစ္စမတ်အကြို လူသတ်ပွဲ ==== {{main|မိုဆို လူသတ်ပွဲ}} * ကယားပြည်နယ် ဖရူဆိုမြို့နယ် [[မိုဆိုရွာ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ်|မိုဆိုရွာ]]အနီးတွင် စစ်ဘေးရှောင်ယာဉ်တန်းကို [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၃၅ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါသေဆုံးမှုများတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော Save the Children အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar|work=Myanmar NOW|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians|date=December 26, 2021|accessdate=February 1, 2022|archivedate=26 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211226231042/https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians}}</ref> အဆိုပါဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ 'စေ့စေ့စပ်စပ် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု' ပြုလုပ်ရန် ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားသည်။ == ၂၀၂၂ == === ဇန်နဝါရီလ === * ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်ကြာ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၃ ဒါဇင်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html|title=Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes|publisher=The Irrawaddy|date=January 31, 2022|accessdate=February 1, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140918/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ကနီမြို့နယ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်ပျူစောထီးပြည်သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် အယောက် ၃၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများနှင့် စစ်သည်များ သယ်ဆောင်သည့် သင်္ဘောများကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အနည်းဆုံး သင်္ဘောတစ်စီး မီးလောင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html|title=Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193946/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> * ၂ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်အစိုးရလိုလားသော လူထုစုဝေးပွဲတွင် ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html|title=Two Killed, 38 Injured at Rally Attack on Myanmar Coup Anniversary|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 2, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140526/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html}}</ref> * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုမှ စတင်ကာ ပစ်မှတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်ထားသော အရာရှိ ၃၆၇ ဦး လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html|title=Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 3, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214194001/https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်း နယ်မြေခံ PDF များ၏ လျပ်တပြတ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဒရုန်းများ အသုံးပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html|title=38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140304/https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ တိုက်ပွဲများအတွင်း တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီ စစ်သည် ၂၀၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]က ပြောဆိုထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html|title=Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193909/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[မောင်တောမြို့နယ်]]တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ [[မီးတိုက်ရွာ|မီးတိုက်ကျေးရွာ]] အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီးရှိ AA ကင်းစခန်းအား ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်က ခိုးဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ AA ကင်းသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း AA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ [[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့အထိ ၃ နာရီကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် AA နှင့်စစ်တပ်တို့ကြား ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သော အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားသွားမည့်အရေးကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html|title=Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140146/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html}}</ref> မောင်တောမြို့နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် ညက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=စစ်တပ်နှင့် AA တို့ တိုက်ပွဲကြား အရပ်သား ၂ ဦး သေဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215124905/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html|title=Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213142004/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html}}</ref> *၉ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေခံ PDF များ ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html|title=Resistance Groups Claim to Kill 35 Myanmar Junta Troops|publisher=The Irrawaddy|date=February 9, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140059/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html}}</ref> အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော် (လေ)|လေတပ်]] လေယာဉ်မှူးများ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=လေတပ်အရာရှိ နေအိမ်များကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဟု PDF ဆို |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081530/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html }}</ref> * ၁၀ ဖေဖေော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး မြို့နယ် ၃ ခုတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက် စီးနင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html|title=Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel|publisher=The Irrawaddy|date=February 10, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213130332/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html}}</ref> *၁၁ ဖေဖော်ဝါရီလ - ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ AA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် အများအပြား ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တကျော့ပြန် ရခိုင်တိုက်ပွဲ ဗိုလ်မှူးအဆင့် အပါအဝင် စစ်တပ်အကျအဆုံးများ |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081245/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၈ ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၅ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html|title=Dozens of Junta Soldiers Killed in Sagaing, Kayah, Myanmar Resistance Groups Say|publisher=The Irrawaddy|date=February 11, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213122752/https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html}}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - နေပြည်တော်၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် PDF တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ နှင့် ၁၃ ရက်များတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html|title=Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader’s Parade|publisher=The Irrawaddy|date=14 February 2022|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214143540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html}}</ref> *၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်၊ [[မြို့သစ်ရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မြို့သစ်ရွာ]]အနီး၌ စစ်သားနှင့် ပျူစောထီးအင်အား ၈၀ ခန့်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ခင်ဦးမြို့ တိုက်ပွဲတွင် လူငယ် ၁၄ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093932/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲ ဝါရီဆူးပလိုင်ရွာအနီးတွင် ထိုးစစ်ဆင်လာသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့သည့် မိုးဗြဲနှင့် ခင်ဦးတွင် PDF ၃၀ ဝန်းကျင် ကျဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093950/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပေါက်မြို့နယ် ရေပြာရွာ ရဲစခန်းကို ပေါက်၊ မြိုင်၊ ရေစကြိုမြို့နယ်တို့မှ PDF အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စခန်းမှူးအပါဝင် ရဲ ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မောင်ရွှေဝါ |title=ပေါက်မြို့ ရေပြာရဲစခန်းကို PDF ၃ ဖွဲ့ ဝင်တိုက်၊ စခန်းမှူးအပါအဝင် ၅ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225041955/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် ကာမိုင်းမြို့အနီးရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တစ်ခုကို KIA တပ်မဟာ ၉ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း ၄၄ နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၂ ဦးနှင့် အရပ်သား ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ကချင် ကာမိုင်းစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို KIA နှင့် PDF ဝင်တိုက် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10569 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> * ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]၊ [[ငါးပိအိုးရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ငါးပိအိုးကျေးရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ အိမ်ခြေ ၄၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=ရွှေဘိုမြို့ ငပိအိုးရွာကို စစ်တပ်ဝင်၊ အိမ် ၄၀ မီးလောင်ပြီး လူငယ် ၁ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10575 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[နှမစားရစ်ရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|နှမစားရစ်ရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ပျူစောထီးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ လေးကြိမ်မြောက် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒေသခံ ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၄၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=စစ်တပ်ဝင်သည့် ရွှေဘိုမြို့ နှမစားရစ်ရွာတွင် ၃ ဦးသေ၊ အိမ် ၄၀၀ မီးလောင် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10585 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ===မတ်=== လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၅ ဦး သေဆုံးပြီး နှစ်ဦး ဖမ်းဆီးရမိကြောင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html|title=Myanmar Junta Suffers Heavy Losses in Kayah State: Resistance|publisher=The Irrawaddy|date=March 7, 2022|accessdate=March 7, 2022|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html}}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၂ စက်တင်ဘာ - ** ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုတွင် အပြစ်ရှိသည်ဟုဆိုကာ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် သူမသည် အမှုမျိုးစုံမှ ပြစ်ဒဏ်စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၂၀ နှစ် ကျခံနေရသည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud |access-date=2022-09-21 |website=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=19 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019052656/https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud }}</ref> ** [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်]]နှင့် [[ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်]]စခန်းများအား ကေအိုင်အေနှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta ally attacked in northern Sagaing |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing |date=2 September 2022 |author=Nyein Swe |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=10 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230810051933/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing/ }}</ref> * ၁၆ စက်တင်ဘာလ ၁၆ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]၊ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|လက်ယက်ကုန်းရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]]မှ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု|လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ]] ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေးငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports |access-date=2022-09-22 |website=Nikkei Asia |language=en-GB |archive-date=19 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220919182346/https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports }}</ref> လက်ယက်ကုန်းရွာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]တို့ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြန်မာစစ်တပ်က ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2022-09-20 |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ |access-date=2022-09-22 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 September 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220922030633/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ }}</ref> [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလသမဂ္ဂနှင့်]] [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပါအဝင်]] နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-09-20 |title=Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead |url=https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 |access-date=2022-09-22 |website=UN News |language=en |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030644/https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin {{!}} EEAS Website |url=https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en |access-date=2022-09-22 |website=www.eeas.europa.eu |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030635/https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en }}</ref> * ၂၃ စက်တင်ဘာ - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်[[အုန်းသွင်]] အား ရန်ကုန်မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့တစ်ခုက လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ကြံမှုသည် သတ်ဖြတ်ခံရသော တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးရာထူးဖြစ်သောကြောင့် ရာထူးကြီးစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် လုံခြုံရေးအား တိုးမြှင့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=27 September 2022 |title=Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html |work=The Irrawaddy |location=Yangon |access-date=19 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=19 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221019102837/https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{See also|ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၈ အောက်တိုဘာ - စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အားနည်းစေရန်ရည်ရွယ်သော "[[ဖြတ်လေးဖြတ်]]"ဗျူဟာအား အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ အနည်းဆုံး ရွာ ၂၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသဖြင့် အားလုံးဆုံးရှုံးသွားခဲ့သူများမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author=Nay Thit |title=Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html |work=The Irrawaddy |date=22 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174503/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html }}</ref> * အောက်တိုဘာလ အလယ်ပိုင်း - ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်ပွဲရမည်ဟု [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက် မြို့ပြနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။<ref name="at20221104">{{cite news |first=Anthony |last=Davis |title=Myanmar's NUG going for broke before its time |url=https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 |date=4 November 2022 |work=Asia Times |accessdate=23 May 2023 |archivedate=5 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221105215701/https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 }}</ref> * ၁၆ အောက်တိုဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[တောင်မြင့်ရွာ၊ ပေါက်မြို့နယ်|တောင်မြင့်ရွာ]]အား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီနင်းခဲ့ကာ ကျောင်းဆရာ ဦးစောထွန်းမိုးအား ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ကာ ဦးခေါင်းအား [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ|NUG]]၏ စာသင်ကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar villagers say army beheaded high school teacher |last=Peck |first=Grant |url=https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 |work=AP News |date=21 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174502/https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 }}</ref> * ၂၁ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များက ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ မြို့အနီး အာရှလမ်းမကြီးနှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရအဆောက်အဦများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html |work=The Irrawaddy |date=21 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=20 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220212821/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html }}</ref> * ၂၂ အောက်တိုဘာ - ညနေပိုင်းတွင် ကော့ကရိတ်မြို့မှ [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။ အနီးတဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="at20221104"/> * ၂၃ အောက်တိုဘာ - ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ ၆၂ နှစ်မြောက်အခမ်းအနားကျင်းပနေစဉ် [[ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် လူအနည်းဆုံး ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဤပြည်တွင်းစစ် ပြန်လည်စတင်ချိန်မှစ၍ အရပ်သားအများဆုံး သေဆုံးခဲ့သော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂက တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အရပ်သားသေဆုံးမှုအား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 |last=Peck |first=Grant |work=ABCNews |date=23 October 2022 |access-date=2022-10-24 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=24 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221024125159/https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 }}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များက ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html |work=The Irrawaddy |date=27 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=27 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221027144636/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * ၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[Mil Mi-24|Mi-34]] ရဟတ်ယာဉ်က စစ်ကောင်စီတပ်အပေါ် မှားယွင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် တပ်သား ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Regime Helicopter Kills At Least 60 Junta Troops in Sagaing Region: Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html |work=The Irrawaddy |author=Hein Htoo Zan |date=14 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html }}</ref> * ၁၄ နိုဝင်ဘာ - [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရမည်စိုးသဖြင့် ထွက်ပြေးခဲ့သော မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပေါက်မြို့နယ်]]ရှိ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား စစ်ကောင်စီက ဒဏ်ငွေတပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military punishes families of administrators who fled militia training |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training |author=Maung Shwe Wah |date=15 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=14 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230114112736/https://myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training }}</ref> * ၁၅ နိုဝင်ဘာ - စစ်ကောင်စီကားတစ်စီးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ထောင်ထားသော မြေမြှပ်မိုင်းထိခဲ့သဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ် ရန်ကုန်-စစ်တွေကားလမ်းပေါ်ရှိ ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဒေသခံများမှာ ပုဏ္ဏားကျွန်း သို့မဟုတ် စစ်တွေမြို့ပေါ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Thousands of Rakhine Villagers Flee Myanmar Junta's Deadly Wrath |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html |date=15 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=4 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204230917/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html }}</ref> * ၁၆–၂၂ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ ရှေ့တန်းစစ်စခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အခြေစိုက်စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄ % ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] အနေဖြင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege |date=22 November 2022 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133119/https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege }}</ref> * ၁၉ နိုဝင်ဘာ - [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းအား ဝင်ရောက်စီးနင်းရာတွင် နေအိမ်များနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=IN PICTURES : Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133109/https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign }}</ref> * ၂၁–၂၅ နိုဝင်ဘာ - [[မိုးညှင်းမြို့နယ်|မိုးညှင်း]]၊ [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်|ဗန်းမောက်]]နှင့် [[ကသာမြို့နယ်]]ရှိ [[ကေအိုင်အေ]]စခန်းများအား [[တပ်မတော် (လေ)]]က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html |title=Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces |date=25 November 2022 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126125028/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html }}</ref> * ၂၂ နိုဝင်ဘာ ** [[မြိုင်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သောကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military torches own police station in Magway |author=Maung Shwe Wah |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133111/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway }}</ref> ** [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိုးညိုမြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်း အဆောက်အဦတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်က ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=24 November 2022 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၄ နိုဝင်ဘာ - ကာဒီနယ် [[ချားလ်မောင်ဘို]]၏ နေအိမ်အပါအဝင် [[မုံလှရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မုံလှရွာ]]ရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html |title=Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126131302/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html }}</ref> * ၂၆ နိုဝင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေတာရှည်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html |title=Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks |work=The Irrawaddy |language=en |date=28 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183850/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၇ နိုဝင်ဘာ - [ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html |date=28 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html }}</ref> * ၃၀ နိုဝင်ဘာ - [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]အနီးရှိ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border |url=https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border |work=Myanmar NOW |date=2 December 2022 |language=en |author=Nyein Swe |accessdate=23 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140615/https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၆ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဆို လူသတ်ပွဲ]]အတွက် တာဝန်ရှိသူ စစ်ကောင်စီအရာရှိ သုံးဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni forces capture soldiers linked to last year's Christmas Eve massacre |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre |author=Esther J |date=6 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=4 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230104141538/https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre }}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် တပ်မတော် (ကြည်း)တို့ မြေပြင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan |work=BNI |date=14 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=9 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230109143631/https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်တိုက်ပွဲတွင် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says |date=13 December 2022 |author=Nyein Swe |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140613/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says }}</ref> * ၁၆ ဒီဇင်ဘာ - [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမည့် BURMA Act အား ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act |title=Meeks Issues Statement on House Passage of BURMA Act |date=6 April 2022 |website=House Foreign Affairs Committee |access-date=24 May 2023 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231150112/https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act }}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Senate Passes Burma Act Bill |url=https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ |website=American Baptist Churches USA |date=16 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=2 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202184408/https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ }}</ref> * ၁၇ ဒီဇင်ဘာ - တပ်သား ၉၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များက နန့်ဆန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ TNLA နှင့် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TNLA က ယင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding' |date=19 December 2022 |work=Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109143629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက အလစ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အရပ်သုံးထရပ်ကားတွင် အလုပ်သမားများအဖြစ် ပုန်းခိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint |url=https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint |author=Thura Maung |date=31 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140611/https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦး[[လှမိုးအောင်]]အပါအဝင် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများအား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html |title=Ayeyarwady Region's NLD Ministers Released |date=30 December 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=24 May 2023 |archivedate=22 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230922151244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html }}</ref> * ၃၀ ဒီဇင်ဘာ - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar court extends Aung San Suu Kyi's prison sentence to 33 years |url=https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html |last=Mogul |first=Rhea |work=CNN |date=30 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=19 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230519081122/https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html }}</ref> ==၂၀၂၃== === ဇန်နဝါရီ === * ၅ ဇန်နဝါရီ - [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]က ကျေးရွာများအား စပိဘုတ်ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ဖိအားပေးမှုများကြောင့် [[အင်းလေး]]ဒေသ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State |author=Hein Htoo Zan |date=5 January 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html |work=The Irrawady |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109200852/https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html }}</ref> * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - "နိုင်ငံတော်အား သစ္စာစောင့်သိသော" နိုင်ငံသားများအား လိုင်စင်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Tin Htet Paing |date=2023-02-13 |title=Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316191848/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta }}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]က နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအား နောက်ထပ် ခြောက်လ သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar regime extends military rule for another six months |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months |access-date=2023-03-12 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811023532/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ နောက်ထပ် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-23 |title=Myanmar Junta Extends Martial Law in Resistance Stronghold Sagaing Region |url=https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html |access-date=2023-03-11 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406111742/https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html }}</ref> တပ်မတော် (ကြည်း)၏ [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2023-03-06 |title=Myanmar army killed 17 people in 2 villages, residents say |url=https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 |access-date=2023-03-11 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=13 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230913161001/https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကန်တော်ကျေးရွာတွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူငယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ခုခံရေးသမား လေးဦး ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":3">{{Cite web |date=2023-03-03 |title=Child fighters beheaded as Myanmar killings rise after martial law |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html |access-date=2023-03-11 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=3 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203184532/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html }}</ref> === မတ် === {{See also|တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၂ မတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]တပ်သားများက [[တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]အတွင်း ရွာသူရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးမှာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံခဲ့ရပြီး အမျိုးသမီးသုံးဦးမှာ အသတ်မခံရမီ မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Shwe Wah |date=2023-03-11 |title=In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control |url=https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control |access-date=2023-03-11 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311150651/https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control }}</ref> * ၁၁ မတ် - [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး သုံးပါးအပါအဝင် ရွာသူရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Esther J |date=2023-03-16 |title=Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture |url=https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316175602/https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture }}</ref> === ဧပြီ === {{see also | ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၁၁ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကန့်ဘလူမြို့နယ်]]၊ [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးဖွင့်ပွဲ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[တပ်မတော် (လေ)]]က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100 |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html |work=The New York Times |date=11 April 2023 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=12 April 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230412112258/https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html }}</ref> === မေ === * ၇ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မုံရွာမြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက် [[ရေကန်စုရွာ၊ မုံရွာမြို့နယ်|ရေကန်စုရွာ]]အနီးရှိ မုံရွာခရိုင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရင်း အမှတ် (၂၇) လက်အောက်ခံတပ်ခွဲ (၂) စခန်းကို စစ်ကောင်စီတပ် အင်အား ၈၀ ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ကို ပစ်သတ်ကာ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာ PDF စခန်း စစ်တပ်ဝင်စီး၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦးကို သတ်ဖြတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142156/https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ }}</ref> * ၂၅ မေ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့မှ ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦးသည် လက်နက်၊ ငွေကြေးတွေများ ယူဆောင်ကာ စစ်ကောင်စီထံ လက်နက်ချအညံ့ခံ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပခုက္ကူ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်နဲ့ အဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦး စစ်ကောင်စီထံထွက်ပြေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080519/https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html }}</ref> * ၂၆ မေ ** [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံရာ ရေလယ်ကျွန်းဒေသအား စစ်တပ်က သုံးရက်ကြာ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ဒေသခံ ၅ ဦးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး ကျေးရွာ ၂၇ ရွာ မီးရှို့ခံခဲ့ရကာ နေအိမ် ၆၀၀ ကျော်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=သူရမောင် |title=ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံ၌ လူ ၅ ဦး အသတ်ခံရကာ ရွာ ၃၀ နီးပါး မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37413/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=1 ဇွန် 2023}}</ref> ** အမျိုးသားရေးအမည်ခံသည့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံပွဲများကို ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးအစည်းအရုံး (MNO) ဥက္ကဋ္ဌ<ref>{{cite news |first1=RFA Burmese |title=စစ်တပ်ထောက်ခံသူ သေနတ်ပစ်ခတ်ခံရပြီး အရေးပေါ်ဆေးကုသနေ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/army-supporter-shoot-05312023164924.html |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |agency=RFA Burmese |language=my}}</ref> ဦးတင့်လွင်အား သေနတ်သမားတစ်ဦးမှ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဟန်သစ် |first2=မြတ်သွယ် |title=ရန်ကုန်တွင် နာမည်ကြီးစစ်တပ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦး ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် ပစ်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37395/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023}}</ref> * ၂၇ မေ ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]၊ [[မိုးဗြဲရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|မိုးဗြဲမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား သုံးရက်ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကလေးငယ်နှစ်ဦး အပါအဝင် လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည့် မိုးဗြဲတွင် ကလေး ၂ ဦးအပါအဝင် ၄ ဦးသေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37317/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> ** ကရင်နီတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) မှ ဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လူငယ်လေးဦးသည် ကယားပြည်နယ် ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်တွင် ဒဏ်ရာရသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ဆောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=တိုက်ပွဲကြား ကရင်နီဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080532/https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html }}</ref> * ၂၉ မေ - ချင်းပြည်နယ် [[ဟားခါးမြို့]]နှင့် [[ထန်တလန်မြို့]]ကြား သီးမစ်လွင်ပြင်တွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] (CNA) နှင့် [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားနေရာ တော်လှန်ရေးသမား ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါး၊ ထန်တလန်ကြားတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37330/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> * ၃၀ မေ ** [[ဝက်လက်မြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[စခမ်းသာရွာ၊ ရေဦးမြို့နယ်|စခန်းသာ (ရှပ်ပြဲ) ရွာ]]အနီး ရောက်လာသော စစ်ကြောင်းကို [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် Black Wolf Army နှင့် WHO AM I – ARMY တို့က ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးသီး ၇ ခုချ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ဝက်လက်မြို့ဘက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=ဝက်လက်တွင် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းနှစ်ခု ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023 |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601075511/https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ }}</ref> ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[အဝန်းကြီးရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အဝန်းကြီးကျေးရွာ]]ကို တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိဘဲ ဘီးလင်းမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၃၁၄) အမြောက်တပ်ရင်းက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ သံဃာတော် ၃ ပါးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |first2=ငြိမ်းဆွေ |title=ဘီးလင်းတွင် စစ်တပ်လက်နက်ကြီးကြောင့် သံဃာနှင့် သာမဏေများ ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37322/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** တပ်မတော် ထောက်ခံသူနှင့် အမျိုးသားရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ အဆိုတော် လီလီနိုင်ကျော်အား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူနေရသည်။<ref>{{cite web |title=အဆိုတော် ဒေါ်လီလီနိုင်ကျော် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရ |url=https://news-eleven.com/article/248964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ် ၂၈ မြို့နယ်မှ စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၇၃ ဖွဲ့နှင့် လေ့လာသူ ၃၁ ဦးတို့ပါဝင်သော ပထမအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ကို နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်ကိုင်းတိုင်း အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည် |url=https://www.rfa.org/burmese/news/sagaing-counsalor-council-05312023171137.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** ကရင်ပြည်နယ်၊ [[ကျုံဒိုးမြို့|ကျုံဒိုးရဲစခန်း]]ကို [[KNLA]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက ဒရုန်းနှင့် ဗုံးချတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ခလရ (၅၄၆) စစ်တပ်က လက်နက်ကြီး ပြန်လည်ပစ်ခတ်ရာတွင် ဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံးပြီး တစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်တပ် လက်နက်ကြီးကြောင့် ကျုံဒိုးဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံး၊ တစ်ဦးဒဏ်ရာရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080531/https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html }}</ref> * ၃၁ မေ ** ကန့်ဘလူမြို့နယ် [[ဖုတ်ကုန်းရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ဖုတ်ကုန်းရွာ]] ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းကို စစ်သား ၆၀ ဝန်းကျင်က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တော်လှန်ရေးသမားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8"/> ** ချောင်းဦးမြို့မြောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာ ခင်မွန်ရွာအနီးရှိ Area 71 People Defense Force Monywa စခန်းကို စစ်ကောင်စီ အင်အား ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းရာ တော်လှန်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8">{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |first2=သူရမောင် |title=စစ်ကိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ စခန်းနှစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ငါးဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=18 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230618025229/https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ }}</ref> === ဇွန် === * ၂ ဇွန် - ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကြာအင်းဆိပ်ကြီးကို KNU ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181743/https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ }}</ref> * ၃ ဇွန် - ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံတပ်ကို မြို့အနောက်ဘက် ၅ မိုင်ခန့်အကွာရှိ [[ခေါင်းအီရွာမရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|ခေါင်းအိရွာ]]နှင့် [[စက်တော်ရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|စက်တော်ရွာ]]အကြားတွင် ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ဖယ်ခုံအခြေစိုက် အမှတ်(၁၀၀၂) တပ်ရင်း၊ ဒီးမော့ဆိုအခြေစိုက် အမှတ် (၁၁၀၁)၊ (၁၁၀၂)၊ (၁၁၀၇) တပ်ရင်းများ၊ မိုးမြို့ဗြဲအခြေစိုက် အမှတ် (၁၀၀၅)၊ (၁၀၀၇)၊ (၁၀၀၈)၊ (၁၀၀၉)၊ လွိုင်ကော်အခြေစိုက် PDF တပ်ရင်း (LKPDF) များနှင့် ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)၊ ကယား(ကရင်နီ)တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) တို့ ပူးပေါင်း ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ရာမှ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိတိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်ဖက် အထိအခိုက်ရှိ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617150534/https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ }}</ref> * ၅ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးမြို့၊ အမှတ် (၁၂) ရပ်ကွက် ရဲစခန်း၊ အမှတ် (၅) ရပ်ကွက်ရှိ (၅၀၇) စစ်တပ်စခန်း၊ [[ပန်ဟုန်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|ပန်ဟုန်းရွာ]]ရှိ စစ်တပ်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်ပန်း |title=လားရှိုးမြို့ပေါ် ရဲစခန်းနှင့် စစ်တပ်စခန်းများ တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37605/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၆ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကလေးမြို့နယ်၊ လက်ပံချောင်း-ရာဇဂြိုဟ်လမ်းမကြီးဘေးရှိ [[ရှုခင်းသာရွာ၊ ကလေးမြို့နယ်|ရှုခင်းသာကျေးရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းကို စစ်တပ်က MI 35 အမျိုးအစား တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်သွယ် |title=ကလေးမြို့နယ်တွင် စာသင်ကျောင်း တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37534/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၅ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၆ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မိုးဗြဲမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ် ပစ်ခတ်သဖြင့် အရပ်သား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မိုးဗြဲမြို့တွင် တစ်ရက်အတွင်း အရပ်သား သုံးဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145205/https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ }}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ [[နတ်သံကွင်းမြို့]] ရဲစခန်း၊ တံတားရဲကင်း နှစ်ခု၊ ရေတွင်းကုန်းရွာနှင့် ဘုံသတောရွာအနီးရှိ အခြားစစ်ရေးပစ်မှတ် နှစ်ခုတို့ကို KNU တပ်မဟာ ၃ လက်အောက်ခံတပ်များ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များက ဝင်တိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နတ်သံကွင်းတံတားကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ KNU,PDF ပူးပေါင်းတပ်ဘက်မှ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=စစ်တောင်းမြစ်ကူး နတ်သံကွင်းတံတား ဖျက်ဆီးခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619182335/https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ }}</ref> * ၇ ဇွန် ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်]] စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်မှူးနေလင်းဦးနှင့် [[ဗောဓိကွင်းရွာ၊ ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ဗောဓိကွင်းရွာ]]အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသူရတို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အောင်နိုင် |title=ကျောက်တံခါးတွင် ဗိုလ်မှူးနှင့် ရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=17 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230617115133/https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ }}</ref> ** ပဇီကြီးရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြာင်း တိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် သေဆုံးခဲ့သူများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း လူမှုကွန်ရက်ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာ ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်တွင်း စစ်ခုံရုံးက ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို စစ်ခုံရုံးက ထောင်သုံးနှစ်ချ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620153215/https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html }}</ref> * ၉ ဇွန် - ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ [[ညောင်ပင်ကြီးရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ညောင်ပင်ကြီးရွာ]] ရဲစခန်းကို ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="mmnow9">{{cite web |title=ဆားလင်းကြီးတွင် စစ်တပ်က နေ့စဉ် ရွာမီးရှို့၊ ရွာသား ၁ ဦးကို ပစ်သတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142159/https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ }}</ref> * ၁၂ ဇွန် - ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ် မိုးဗြဲမြို့ ရပ်ကွက်များအတွင်း စစ်တပ် ဝင်ရောက်တပ်စွဲထားစဉ် မေ ၂၇ မှ ဇွန် ၉ အတွင်း အရပ်သား ၁၃ ဦးထက်မနည်း ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=စစ်တပ် တပ်စွဲထားသည့် မိုးဗြဲတွင် ပစ်သတ်ခံရသူ ၁၃ ဦးထက်မနည်း ရှိလာ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617182106/https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ }}</ref> * ၁၃ ဇွန် ** ကယားပြည်နယ်၊ မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ သံလွင်မြစ်အရှေ့ဘက်ကမ်း [[တောင်လှရွာ၊ မယ်စဲမြို့နယ်|တောင်လှကျေးရွာ]]အနီးရှိ တောင်လှစခန်း၊ မယ်လနွယ်စခန်းနှင့် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံနယ်ခြားမှတ်တိုင်အမှတ် ၁၄ ရှိ BP 14 စခန်းကုန်းနှင့် မြို့မရဲစခန်းတို့ကို ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက တစ်ပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မြို့နယ်ရဲမှူး သေဆုံးပြီး၊ စခန်း ၃ ခုမှ မောင်းပြန်သေနတ် ၄၀ ခန့် ရရှိခဲ့ကြောင်း KMIC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခူးညေးရယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းလေးခု တစ်ပြိုင်တည်း တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617152040/https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ }}</ref> ** ဇာမဏီအမည်ရှိ မြင်းမူနှင့် မြောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ကိုဇော်မိုးနှင့် အခြား ၃ ဦးကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ မြောင်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ အဖွဲ့က လူသတ်မှုသံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေစဉ် သေဆုံးသွားကြောင်း မြန်မာနောင်း မီဒီယာ က ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မိုးဦး |author2=သူရမောင် |title=မြောင်ပလဖ ဖမ်းဆီးထားသော တော်လှန်ရေးသမား ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145032/https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ }}</ref> * ၁၅ ဇွန် - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ [[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]၊ [[တပွင်ရွာ၊ စေတုတ္ထရာမြို့နယ်|တပွင်ရွာ]]ရဲစခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မင်းဘူးခရိုင် တပ်ရင်း-၃ က တိုက်ခိုက် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]] ၂ ယောက်ကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စေတုတ္တရာ တပွင်ရွာရဲစခန်းကို PDF မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီး ပျူစောထီး ၂ ဦး ဖမ်းမိ (ရုပ်သံ) |url=https://burmese.dvb.no/archives/600035 |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=DVB |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> * ၁၇ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[ကင်းပြားရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ကင်းဗျားကျေးရွာ]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားသည့် အမျိုးသားများအနက် ၅ ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများကို ဒေသခံများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=ရွှေဘိုတွင် စစ်တပ်ဖမ်းသွားသော ရွာသား ၅ ဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620154719/https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ }}</ref> * ၁၉ ဇွန် ** ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ဟန်သစ် |title=ရန်ကုန်လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181745/https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ }}</ref> ** ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ မွေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ပန်းကိုင်ဆောင် သွားလာခြင်း၊ ပန်းပန်ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သူများကို စစ်ကောင်စီ တပ်သားများက ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မွေးနေ့ ပန်းသပိတ်လှုပ်ရှားမှု လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/dassk-birthday-activists-arrested-06202023070640.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - မြင်းခြံမြို့နယ်၊ [[ယုန်ထိုးရွာ၊ မြင်းခြံမြို့နယ်|ယုန်ထိုးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီ ကင်းပုန်းအဖွဲ့၏ ကြားဖြတ်ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် PDF တပ်ရင်း (၁) နှင့် (၈) ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁၀ ဦး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |first2=သူရမောင် |title=မြင်းခြံတွင် PDF များ ချုံခိုတိုက်ခံရ၊ ၅ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040849/https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ }}</ref> * ၂၁ ဇွန် - [[မြောင်မြို့]]ပေါ်ရှိ မြို့မရဲစခန်း၊ မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရုံးနှင့် ရဲဝန်ထမ်းအိမ်ရာတို့ကို PDF မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၈) တပ်ရင်းအပါအဝင် မြောင်မြို့နယ်အတွင်း အခြေစိုက်သည့် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ ၉ ဖွဲ့က တစ်နာရီနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မြောင်မြို့ စစ်ကောင်စီပစ်မှတ် ၃ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040848/https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ }}</ref> * ၂၄ ဇွန် - မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်း ၆ ခုကို ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဇွန် ၁၃ မှ ၂၄ အတွင်း သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအားလုံး ကရင်နီတပ်ပေါင်းစု သိမ်းယူ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703042353/https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ }}</ref> * ၂၅ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးနှင့် အရပ်သား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကင်းတော်ရွာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးစခန်း စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁ ဒါဇင်ခန့်သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/about-1-dozen-pdfs-were-killed-in-the-attack-on-kintaw-village/7153236.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၇ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုလဲမြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်းရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ညောင်ကုန်းရွာ]]နှင့် [[ချင်ပြစ်ရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ချင်ပြစ်ရွာ]]ကို စစ်တပ်က လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် သံဃာတော်တစ်ပါးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html }}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်မြို့နယ်အနောက်ခြမ်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ခရိုင်တပ်ရင်းခေါင်းဆောင် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး လိုက်လံကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် သားဖြစ်သူအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=မြောင်တွင် PDF ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040901/https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ }}</ref> * ၂၈ ဇွန် ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့]]နှင့် [[သထုံမြို့]]အကြားက ရွှေရောင်ပြတံတားကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ် KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်များက မိုင်းခွဲ ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အိမ်စီးကား ၃ စီး တံတားအောက် ထိုးကျကာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သထုံ၊ ဘီးလင်းလမ်း KNU တိုက်ခိုက်မှု ထိခိုက်သေဆုံးသူတချို့ရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032053/https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html }}</ref> တံတားပေါက်ကွဲမှုအပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသွားရောက်လုပ်ကိုင်နေစဉ်အတွင်း ထပ်မံပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့် လူ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ခရိုင်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဇွန် ၂၉ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ-ဘီးလင်းကျုံအိတ်တံတား ဖောက်ခွဲခံရမှု အနည်းဆုံး နှစ်ဦး သေ၊ ၂၀ ကျော်ဒဏ်ရာရ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo }}</ref> ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[စဉ့်ကိုင်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စဉ့်ကိုင်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်း စဉ့်ကိုင်ရွာအနီးတိုက်ပွဲ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ဦးသေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032051/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html }}</ref> * ၂၉ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ် [[စမွန်းရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စမွန်းရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းမြို့နယ် စမွန်းရွာ စီးနင်းခံရပြီး အရပ်သားလေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032046/https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html }}</ref> ** ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[မူဆယ်မြို့နယ်]] ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) အနီး မုံးပေါ်ရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် MNDAA ကိုးကန့်တပ်အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကောင်စီ နဲ့ ကိုးကန့်တပ် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန် |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032049/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html }}</ref> * ၃၀ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မော်လိုက်မြို့နယ်]]၊ [[တောင်းအင်ရွာ၊ မော်လိုက်မြို့နယ်|တောင်းအင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁ စစ်ဒေသ၊ မော်လိုက်ခရိုင် တပ်ရင်း ၂ က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်ဟု NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မော်လိုက်မြို့နယ် တောင်းအင်ရွာ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း စီးနင်းခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/occupied-military-camp-07022023043408.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကောလင်းမြို့]]ပေါ်တွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ အသက် ရှစ်နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦး အပါအဝင် မြို့ခံလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကောလင်းမြို့ပေါ်လက်နက်ကြီးကျပြီး ကလေးအပါ လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/kawlin-weapon-died-07012023074419.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** [[ရန်ကုန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကိုထက်ပိုင်စိုးကို စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၀ (ည)ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ဆယ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဖမ်းဆီးခံ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ထောင် ဆယ်နှစ်ချမှတ်ခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/student-prison-06302023123037.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၁၅ ဇူလိုင် - မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်အရှေ့ခြမ်း အမှတ် (၁၀၁၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ် အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ကင်းစခန်းတို့ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မတ္တရာမြို့နယ်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းကို PDF တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145935/https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ }}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းတစ်ခုသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးခရိုင်၊ ထန်တလန်မြို့အနီး တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (CDF) စခန်းငယ်တစ်ခုကို လေတပ်အကူအညီဖြင့် စီးနင်းသိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် CDF စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ် သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145933/https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ }}</ref> * ၂၁ ဇူလိုင် ** ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့အနီးရှိ လက်ခတ်တောင်ကြောပေါ်တွင် အခြေစိုက်ထားသည့် စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ဇူလိုင် ၂၁ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် KNU လက်အောက်ရှိ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်း၊ ကျားသစ်နက်စစ်ကြောင်း၊ Federal Wings စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=မြဝတီမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လက်ခတ်တောင်စခန်းကုန်း အသိမ်းခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39883/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** စစ်ကောင်စီတပ်မှ အင်အား ၈၀ ခန့်ပါသည့် စစ်ကြောင်းသည် ယင်းမာပင်မြို့နယ်၊ စုန်းချောင်းရွာအား နံနက် ၂ နာရီခန့်တွင် ရုတ်တရက် ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရခဲ့ကာ ရွာခံ ၁၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပြီး ရွာမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာစဉ် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ယင်းမာပင်၊ စုန်းချောင်းရွာ စစ်တပ်ဝင်စီးပြီး အသက်မပြည့်သေးသူ ၃ ဦးအပါအဝင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39903/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === ဩဂုတ် === * ၄ ဩဂုတ် - [[ကနောင်စစ်ဆင်ရေး]]အရ နောင်ချိုမြို့အနီးတွင် အရာရှိတစ်ဦးအပါအဝင် အင်အား ၁၅ ဦးပါ စစ်ကားတစ်စီးကို PDF က ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကားပေါ်ပါ အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများ ရခဲ့သည်။<ref name="kanaung">{{cite news |last1=သူရမောင် |first1=မိုးဦး, မြတ်ပန်း |title=တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ် အထိနာဟု မန္တလေး PDF ပြော |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=29 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230929234718/https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ }}</ref> * ၇ ဩဂုတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့]]လယ်ရှိ မီးသတ်စခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးမှူးအပါအဝင် စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူ ၂၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ဘုတလင်မြို့ မီးသတ်စခန်းကို PDF စီးနင်းပြီး မီးသတ်သမားများကို ဖမ်းဆီး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165302/https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ }}</ref> * ၁၁ ဩဂုတ် - အင်အား ၅၀ ပါ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် မိုင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကြောင်းမှူး အပါအဝင် ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၂ ဩဂုတ် - ဘုတလင်မြို့နယ် [[သခွတ္တနယ်ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|သခွတ္တနယ်ကျေးရွာ]] ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဝင်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခမဲ့ဆေးခန်းနှင့် ထိုရွာရှိ နေအိမ် ၄၀ ဝန်းကျင်ကို အင်အား ၇၀ နီးပါးပါသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဘုတလင်တွင် ပရဟိတဆေးခန်းနှင့် အိမ်များ မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40691/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၄ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီ တပ်စွဲထားသည့် တောင်ကုန်းကို [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များ]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လက်နက် ၆ လက် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကာ ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို တော်လှန်ရေးတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်း |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165252/https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ }}</ref> * ၃၁ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] ယာယီစခန်းတစ်ခု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းထားသည့် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] (ZRA) က စီးနင်းခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး သေဆုံးပြီး ဒရုန်းများ၊ လက်နက်ကြီးများ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။<ref name="cdf">{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် တော်လှန်ရေးစခန်းနှစ်ခုကို ဇိုမီးနယ်ခြားစောင့်တပ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41872/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၃ စက်တင်ဘာ - [[မြဝတီမြို့]]ရှိ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးကို ဗုံးတပ်ဒရုန်းလေယာဉ်ငယ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ယာယီတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး အပါအဝင် ၅ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သူ ၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ကိုချို |title=မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံး ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် လုံခြုံရေးတင်းကျပ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=6 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230906152506/https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ }}</ref> * ၆ စက်တင်ဘာ - မုံရွာမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာတောင်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ၄ ဦး သေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=8 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230908100342/https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ }}</ref> * ၈ စက်တင်ဘာ - ပြင်ဦးလွင်-မိုးကုတ်ကားလမ်းဘေး၊ တောင်နီကျေးရွာအနီးရှိ တာဝါတိုင်ကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား ကနောင်စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၁၃ ဦး နှင့် PDF တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၀ စက်တင်ဘာ ** တွန်းဇံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ယာယီစခန်းတစ်ခုကို ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သေဆုံးပြီး မောင်းပြန်သေနတ် ၁ လက် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု CDF (တွန်းဇံ) က ဆိုသည်။<ref name="cdf"/> ** မကွေးတိုင်း ရေစကြိုမြို့ဘက်မှ လာသည့် စစ်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းကျေးရွာများကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ဖောင်းကတာကျေးရွာရှိ နေအိမ်နှစ်လုံးပေါ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=စစ်သင်္ဘောပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဆားလင်းကြီးဒေသခံ တစ်ဦးသေ၊ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=12 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230912053546/https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ }}</ref> * ၁၁ စက်တင်ဘာ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်]]ရှိ [[ပြည်တွင်းအခွန်များ ဦးစီးဌာန|ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန]]ရုံးကို လက်ပစ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရသော်လည်း အထိအခိုက်မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |first1=နေမင်းနီ |title=မန္တလေးတွင် အခွန်ဦးစီးဌာနရုံး ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=13 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230913090008/https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ }}</ref> * ၁၄ စက်တင်ဘာ **စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ကျေးရွာ]]၊ [[တံတားဦးရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|တံတားဦးကျေးရွာ]]တို့အနီးတွင် ရှိသည့် ကျေးရွာပကဖအဖွဲ့တို့၏ စခန်းများကို အင်အား ၁၀၀ ခန့်ပါ စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ [[မြင်းဆည်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|မြင်းဆည်ရွာ]]မှ အရပ်သား ၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=စစ်ကိုင်းတွင် အမျိုးသား ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ် သတ်ဖြတ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=11 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231011065251/https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ }}</ref> ** [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် မိုင် ၃၀ ကျော်ခန့်အကွာ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်းအနီးတွင် တည်ရှိသည့် စစ်ကောင်စီ၏ ရေတံလျှောက်စခန်းကုန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=ထိုင်းနယ်စပ် စခန်းကုန်းတစ်ခုကို KNU တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=15 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230915104351/https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{main article |လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} *၉ အောက်တိုဘာ - စစ်ကောင်စီ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]က [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ မြို့ဖြစ်သော [[လိုင်ဇာမြို့]]ပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် မုန်လိုင်ခတ်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအား ထိမှန်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး သေဆုံးကာ အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Dozens killed and injured in military attack on Myanmar refugee camp |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp |agency=Al Jazeera |date=October 10, 2023 |accessdate=22 October 2023 |archivedate=7 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207001508/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp }}</ref> {{main article|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး}} *၂၇ အောက်တိုဘာ **[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့ပါဝင်သော [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite news |title=Alliance of 3 ethnic rebel groups carries out coordinated attacks in northeastern Myanmar |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 |access-date=October 27, 2023 |agency=ABC News |accessdate=22 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104221713/https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 }}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Myanmar: Escalation of clashes in northern Shan and the Southeast Flash Update #1 (As of 30 October 2023) |url=https://www.unocha.org/publications/report/myanmar/myanmar-escalation-clashes-northern-shan-and-southeast-flash-update-1-30-october-2023 |website=UNOCHA |access-date=October 30, 2023}}</ref> ** KNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကော့ကရိတ်မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-29 |title=ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲအတွင်း လက်နက်ကြီးကျလို့ ဒေသခံ ၆ ဦးသေဆုံး |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=30 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231030042923/https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo }}</ref> *၃၀ အောက်တိုဘာ ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နောင်ချိုမြို့]]နှင့် ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်များ စီးနင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီမှ ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းက လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-01 |title=ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ထုတ်ပြန် |language=Burmese |work=VOA |url=https://burmese.voanews.com/a/7336659.html |access-date=2023-11-01 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=1 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101103323/https://burmese.voanews.com/a/7336659.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === [[File:Operation 1027.svg|thumb|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အခြေအနေ (၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၉ အထိ)]] *၁ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကောင်စ်ီက နောင်ချိုမြို့သို့ စစ်ကူယာဉ်တန်းပို့ဆောင်ခဲ့ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြာ သံချပ်ကာကားတစ်စင်း ပေါက်ကွဲပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=နောင်ချိုမြို့အနီး စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို TNLAနှင့် MDY PDFတို့စစ်ဆင် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231102152449/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့]] နှင့် [[သိန္နီမြို့]]များကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=မြို့သုံးမြို့ကျသွားပြီဟု စစ်ကောင်စီဝန်ခံ |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623052 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107103759/https://burmese.dvb.no/post/623052 }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=ညီနောင်မဟာမိတ်များ၏ စစ်ဆင်ရေး၇ရက်မြောက်နေ့တွင် မြို့လေးမြို့ကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ |language=Burmese |work=Ayeyarwaddy Times |url=https://ayartimes.com/?p=27362 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103150134/https://ayartimes.com/?p=27362 }}</ref> *၃ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: နမ့်ခမ်းမြို့အနီး ရွှေလီကြိုးတံတားကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=နမ့်ခမ်းမြို့မှာ TNLA နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၊စစ်တပ်ကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ် |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo |access-date=2023-11-03 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103102012/https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo }}</ref> *၆ နိုဝင်ဘာ - ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော [[ကောလင်းမြို့]]ကို အေအေ၊ ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ခမ်းမြို့]]တစ်မြို့လုံးနီးပါးကို တီအန်လယ်အေက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ }}</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး}} ** [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] ကို ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက စတင်ခဲ့ကာ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=2023-11-10 |website=BBC News မြန်မာ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-11-08 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး စတင် |url=https://burmese.voanews.com/a/7346374.html |access-date=2023-11-10 |website=ဗွီအိုအေ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110130401/https://burmese.voanews.com/a/7346374.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်း [[တမူးမြို့နယ်]]ရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ ၉၉ ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးအောင်ကျော်လွင် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131804/https://burmese.dvb.no/post/623785 }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: MNDAA က ကွမ်းလုံနှင့် [[မုံးကိုးမြို့]]များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=မုံးကိုးမြို့ကို အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAAပြော |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131848/https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကွမ်းလုံနဲ့ နမ့်ခမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်ထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108135526/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html }}</ref> *၈ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA နှင့် MDY-PDF တို့ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး စစ်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=ဂုတ်ထိပ်တံတားအနီးရှိ စစ်တပ်စခန်းကို TNLA/PDFပူးပေါင်းအဖွဲ့တိုက်ခိုက်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131918/https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ }}</ref> *၁၁ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး}} ** ကယားပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော်မြို့အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]] ကို KNDF, KA နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-14 |title=Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114143014/https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |url-status=live}}</ref> ** ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်တစ်စင်း ကယားပြည်နယ်တွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ KNDF က ပစ်ချခဲ့သည်ဟုဆိုသော်လည်း စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျသည်ဟု တပ်မတော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down |url=https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 |last=Peck |first=Grant |date=11 November 2023 |language=en |accessdate=23 November 2023 |archivedate=11 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231111174038/https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 }}</ref> *၁၂ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA က [[သီပေါမြို့]]အနီးရှိ ကျင်သီတံတားဂိတ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-12 |title=သီပေါ ကျင်တီတံတားတပ်စခန်းကို TNLAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |access-date=2023-11-12 |archive-date=12 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |url-status=live |accessdate=23 November 2023 |archivedate=12 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html }}</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို |trans-title=Two Rathedaung Township Border Guard Military Posts attacked by Arakan Army with Dong Paik camp being captured |date=13 November 2023 |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 |language=my |work=Narinjara News |accessdate=23 November 2023 |archivedate=13 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231113013729/https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 }}</ref> *၁၅ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိသားစုဝင်များအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး အလင်းဝင်လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en |archive-date=30 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130093234/https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 }}</ref> **၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး: KNDF က [[လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်]]ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၁၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-15 |title=Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html |access-date=2023-11-15 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=16 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231116062451/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html }}</ref> *၁၆ နိုဝင်ဘာ - **စစ်တွေမြို့နှင့် မဝေးသော [[ပေါက်တောမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေတပ်နှင့် လေတပ်အသုံးပြု၍ ပစ်ခတ်မှုမျာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သားနေအိမ်များ ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military |date=16 November 2023 |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html |work=The Irrawaddy |accessdate=23 November 2023 |archivedate=17 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231117203523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: အွန်လိုင်းရာဇဝတ်မှုခေါင်းဆောင် မြီရှောက်ချန်းနှင့် မိသားစုအာ စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html|title=最新消息！缅北电诈头目明学昌，已自杀身亡|work=National Business Daily|date=2023-11-17|language=zh-cn|access-date=23 November 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204173627/https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=Former lawmaker dies in police custody after arrest for Myanmar scams |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html |access-date=2023-11-17 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118082258/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html }}</ref> * ၂၁ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်မြို့၊ [[ကနေဒီတောင်]]ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ PDF – Zoland က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကနေဒီတောင် စစ်ကောင်စီစခန်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html |access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=23 November 2023 |archivedate=28 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240228064921/https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html }}</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ရန်ကုန်မြို့တွင် ညအချိန် သံချပ်ကာကားများ လှည့်လည်နေခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ညဉ့်မနက်မီ စောစီးစွာပိတ်သိမ်းကြသည်။<ref>{{cite news |title=Reports of Forced Conscription by Myanmar's Military Spark Panic in Yangon |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html |date=24 November 2023 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133020/https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html }}</ref><ref>{{cite news |date=24 November 2023 |title=Parents Pull Children From Schools in Yangon as Myanmar Junta Troops Move In |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html |work=The Irrawaddy |access-date=25 November 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133018/https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html }}</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2023-11-25 |title=Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127132400/https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ }}</ref> *၂၈ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်သည် ၁၈၆ ဦးပါဝင်သော အမှတ် ၁၂၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းသည် MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်အား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-29 |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref><ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-30 |title=After Over 30 Years of Control, Myanmar Junta Loses Grip on Township Near China Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023257/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မူဆယ်မြို့သို့ ဦးတည်သော ကုန်းလမ်းများအား ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Regan |first1=Helen |title=Opponents vow 'beginning of the end' for Myanmar's junta as resistance launches nationwide offensive |url=https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |access-date=28 November 2023 |agency=CNN |date=28 November 2023 |archive-date=28 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=28 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html }}</ref> *၂၉ နိုဝင်ဘာ - ** CDF နှင့် CNA တို့က မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html |access-date=2023-12-01 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202043350/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html }}</ref> ** [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း|ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ]]တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Cho |first=Ko |date=2023-11-30 |title=Rival Shan armies declare truce as other ethnic armed groups gain ground |url=https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240327180609/https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === {{see also|လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ}} * ၁ ဒီဇင်ဘာ - [[လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ]]: လောက်ကိုင်မြို့အရှေ့တောင်ပိုင်းကို MNDAA က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ အရပ်သားများစွာ မြို့အတွင်း ပိတ်မိနေကာ ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးက တရုတ်နိုင်ငံသားများ မြို့အတွင်းမှ ထွက်ခွာကြရန် ဆော်ဩသည်။<ref>{{cite news |title=After weeks of preparation, MNDAA says it has entered Laukkai |url=https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |date=1 December 2023 |language=en |work=Myanmar Now |access-date=6 January 2024 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ }}</ref> * ၃ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို MNDAA က တိုက်ခိုက်သည်။ တိုက်ပွဲမှာ ရှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |access-date=2023-12-07 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231206134554/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |url-status=live}}</ref> * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ** ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး: KNLA နှင့် ဒေသခံ PDF များက ကျောက်ကြီးမြို့နယ်ရှိ မုန်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်နိုင်သော မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Myanmar Resistance Seizes First Town in Bago Region: KNU |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=15 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240415180748/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html }}</ref> ** လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh/> * ၅ ဒီဇင်ဘာ - ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ တရွန်အိုင် ဗျူဟာစခန်းကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-06 |title=Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207024830/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html }}</ref> * ၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: ဘုရားလေးဆူကုန်းအား MNDAA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လောက်ကိုင်မြို့ တောင်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |title=MNDAA seizes key outpost south of Laukkai |date=6 December 2023 |access-date=6 December 2023 |archive-date=8 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208173510/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |url-status=live}}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] ဌာနချုပ်မှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်းကို အသေရမိခဲ့သည်ဟု ကိုးကန့်မီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း သေဆုံးမှုအား အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။<ref>{{Cite web |title=敏昂萊武裝第12野戰旅旅長在果敢戰場被擊斃 |url=https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html |access-date=2023-12-08 |website=果敢资讯网 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231209231216/https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html|archive-date=December 9, 2023|trans-title=Tatmadaw's 12th Military Operations Brigadier General Shot Dead in Kokang Battlefield|lang=zh}}</ref>{{Better source needed|date=December 2023}} * ၁၁ ဒီဇင်ဘာ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပခဲ့ရာ 'အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်များ' ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=China brokers talks in Myanmar between military junta and rebel groups that yield 'positive results' |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results |access-date=11 December 2023 |date=December 11, 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231211145421/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - တရုတ်ဦးဆောင်သော ဆွေးနွေးပွဲမှာ "၁၀ မိနစ်ခန့်သာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်" ဟု ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဆိုခဲ့ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Brotherhood Alliance Denies Myanmar Junta Peace Deal Rumors |work=The Irrawaddy |date=13 December 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240101211111/https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html }}</ref> * ၁၅ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-18 |website=France 24 |language=en |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231223164727/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire }}</ref> * ၁၈ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်ဝင်ပေါက်အနီးရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထန်ပါကျိုင်းရွာ]]ရှိ MNDAA အပေါ် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 November 2023 |author=Kyaw Oo |url=https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |title=Fighting restarts near Laukkai as MNDAA seizes border gate and trade zone |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=26 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=26 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ }}</ref> * ၁၉ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဝင်ပေါက် ရန်လုံးကြိုင်နယ်စပ်ဂိတ်ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |title=Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say |url=https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ |access-date=2024-01-05 |website=ABC News |date=20 December 2023 |language=en |archive-date=31 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240131114238/https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ }}</ref> * ၂၂ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: မန်တုံမြို့ကို TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]သည် TNLA ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web |author=Hein Htoo Zan |date=23 December 2023 |title=Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=25 December 2023 |website=The Irrawaddy |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://archive.today/20231223205345/https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref> * ၂၅ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ပေါ်သို့ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အရပ်သား ၈ ဦးသေဆုံးကာ ၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိသည်။<ref name=most>{{cite news |title=Most of Laukkai now under MNDAA control |url=https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |date=28 December 2023 |author=Kyaw Oo |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=30 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=30 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ }}</ref> * ၂၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀ ပါဝင်သော တပ်မတော်၏ အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် ဒေသခံ နယ်ခြားစောင့်တပ်မှူး ပယ်ဆောက်ချိန်တို့အပါဝင် နယ်ခြားစောင့်တပ် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချသည်။ လက်နက်ချပြီးနောက် MNDAA က မြို့အား ကင်းလှည့်လည်သည်။<ref name=cas>{{cite news |title=Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports |author=Saw Reh |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |language=en |date=26 December 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=27 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=27 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ နတ်သံကွင်းမြို့အား KNLA ဦးဆောင်သောအဖွဲ့မှ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html |access-date=12 January 2024 |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅၁ ဦး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇီုရမ်ပြည်နယ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ |access-date=12 January 2024 |archive-date=14 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114105949/https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ }}</ref> == ၂၀၂၄ == === ဇန်နဝါရီ === * ၄ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ရှိ ဒေသကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်သည် လက်နက်ချခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် မိသားစုဝင်များ လားရှိုးမြို့သို့ ထွက်ခွာသည်။<ref name=end>{{cite news |title=Myanmar Regime Raises the White Flag in Kokang Zone on China Border in Shan State |date=5 January 2024 |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=12 January 2024 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118021858/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html }}</ref> * ၅ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲပြီးဆုံးကာ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ |date=5 January 2024 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240111142130/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ }}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၃၈၉ ဦးနှင့် မိသားစုဝင် ၁၆၀၀ ဦး လက်နက်ချသည်ဟု MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ မိသားစုဝင်များ၏ အသက်အန္တရာယ်လုံခြုံရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဆိုသည်။<ref name=surr2>{{cite news |title=Myanmar ethnic minority armed groups: Over 2,300 military personnel surrendered |date=6 January 2024 |url=https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ |work=NHK World- Japan |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=7 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240107114044/https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ }}</ref> * ၈ ဇန်နဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်တောင်စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းယူသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့် လက်နက်ချသည်။<ref name=aakt>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html |date=10 January 2024 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=20 January 2024 |archivedate=15 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240115022517/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၉ ဇန်နဝါရီ - အင်ဒို-မြန်မာ [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း]]တွင် ဗျူဟာကျသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင်း တိုက်ပွဲများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name=aakt/> * ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတွင် ကြားဝင်စေ့စပ်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire |access-date=20 January 2024 |archive-date=28 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240228144830/https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire }}</ref> * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - [[လားရှိုးမြို့နယ်]]နှင့် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]များအပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု TNLA က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html |date=13 January 2024 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=20 January 2024 |archivedate=13 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113144010/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html }}</ref> * ၁၅ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html |access-date=20 January 2024 |archive-date=27 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240227180712/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html }}</ref> * ၁၈ ဇန်နဝါရီ - ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၇၆ ဦးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးကာ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 |access-date=20 January 2024 |archive-date=19 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119102953/https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 }}</ref> * ၂၀ ဇန်နဝါရီ - ** စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၀၀ ကျော်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်က အိန္ဒိယစစ်တပ်ထံ ခိုလှုံမှုများနှင့် စစ်ဘေးရှောင်များ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် ၁,၆၄၃ ကီလိုမီတာအား ခြံစည်းရိုးကာရန် အိန္ဒိယအစိုးရက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah |url=https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece |date=20 January 2024 |work=The Hindu |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126182417/https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece }}</ref> ** တပ်မတော်နှင့် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]တို့သည် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]တွင် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html Firefight Erupts as Myanmar Junta Troops Halt PNLO Arms Convoy in Shan State]. Brian Wei. January 23, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240124045933/https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html|date=January 24, 2024}}</ref> * ၂၄ ဇန်နဝါရီ - ** [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့သည် ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် တပ်မတော်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဆီဆိုင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html Myanmar Military Now at War With Ethnic Pa-O Army And Allies in Southern Shan State]. Brian Wei. January 26, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240126163421/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html|date=January 26, 2024}}</ref> ** ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် နီးစပ်သော မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ပိုင် ကားတစ်စီးကို ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်သုံးဦးသေဆုံးပြီး လက်နက်နှင့် ဗုံးပစ်လောင်ချာတို့ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရ|trans-title=Three members of the Mon Peace Defense Force were shot dead|lang=my|url=https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|date=January 24, 2024|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20240126160153/https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|archive-date=|access-date=6 February 2024|archivedate=26 January 2024}}</ref> * ၂၅ ဇန်နဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပေါက်တောမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ မြို့ပေါ်ရှိ အဆောက်အုံအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=January 25, 2024 |title=Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html |website=The Irrawaddy |access-date=6 February 2024 |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126031058/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html }}</ref> * ၂၆ ဇန်နဝါရီ - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဆီဆိုင်မြို့]]အား ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Pa-O, Karenni forces seize control of town in southern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ |author=Aung Naing |date=26 January 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126121405/https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ }}</ref> * ၂၉ ဇန်နဝါရီ - ** KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက တပ်မတော်၏ [[:en:Eurocopter AS365|ရဟတ်ယာဉ်]]တစ်စင်းအား စက်သေနတ်များ၊ စနိုက်ပါနှင့် ဒုံးပစ်လက်နက်တို့ဖြင့် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html In Karen State, Another Myanmar Junta Chopper Shot Down]. January 29, 2024. [[The Irrawaddy]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129142812/https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html|date=January 29, 2024}}</ref><ref> [https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146 Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter]. January 29, 2024. [[Agence France-Presse|AFP]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129194457/https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146|archive-date=January 29, 2024}}</ref> ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် ၃၈၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Junta's infantry base seized by Arakan Army|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html|access-date=2024-01-29|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204054158/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ အမှတ် ၅၄၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Another myanmar battalion base captured|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html|access-date=2024-02-01|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240504195023/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html}}</ref> * ၅ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ [[ဒေါဆီအီရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဒေါဆီအီရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အတွက် ကလေးငယ် အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Warplanes Bomb School in Karenni State, Killing 4 Children|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=8 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240508031855/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် [[ဖားကန့်မြို့နယ်|ဖားကန့်]]နှင့် [[မံစီမြို့နယ်]]များရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းနှစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawaddy|accessdate=11 February 2024|archivedate=13 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213160055/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ရင်းဌာနချုပ် လက်ကျန်နှစ်ခုအား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html |access-date=11 February 2024 |archive-date=7 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207113816/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html }}</ref> ** မြောက်ဦးနှင့် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]]များတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကာ ကျောက်တော်မြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253|title=AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control|access-date=8 February 2024|website=Narinjara News|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208171938/https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253}}</ref> * ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အကြား အမျိုးသားနှင့် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်ကြား အမျိုးသမီး အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ|ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ]]ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar junta enforces compulsory military service law: Report|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html|access-date=2024-02-10|website=[[Hindustan Times]]|accessdate=11 February 2024|archivedate=11 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240211051317/https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html}}</ref> ** ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြောက်ဦးမြို့အား သိမ်းပိုက်လို်က်ကာ တပ်မတော်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ်သုံးစင်းကို နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည်။ * ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့သုံးမြို့ သိမ်းပိုက်ခံရခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] [[ကုလားတန်မြစ်]]ကူးတံတားဖြစ်သော ကစ္ဆပနဒီတံတားကို စစ်ကောင်စီက ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့အစောပိုင်းတွင်လည်း စစ်တွေမြို့အဝင်ရှိ မီးချောင်းတံတားကိုလည်း ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=13 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213161248/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html }}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားသော [[ကောလင်းမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region]. [[The Irrawaddy]]. February 13, 2024 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240213160046/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html|date=February 13, 2024}}</ref> * ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးထားသော [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ယင်း၏ နိုင်ငံရေးပါတီ [[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] မှ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)" အမည်ဖြင့် ခွဲထွက်ကာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ နိုင်ငံရေးစစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://burmese.dvb.no/post/638482 |work=Democratic Voice of Burma |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=29 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240229120629/https://burmese.dvb.no/post/638482 }}</ref><ref>{{cite news |title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှအတွင်းရေးမှူး၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်တို့မှ ပါတီတွင်းမှ ယုံကြည်ချက်တူသူများနှင့် လက်တွဲ၍ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်ထုတ် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 |work=Narinjara |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=22 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322032425/https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 }}</ref> ** [[ကရင်နီ တပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]သည် [[ရှားတောမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ်အတွင်း ကရင်နီအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်နိုင်သော ဒုတိယမြောက်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html Karenni Resistance Forces Capture Shadaw as Hilltop Junta Base Falls]. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 14, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240214152425/https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html|date=February 14, 2024}}</ref> * ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များ စွန့်ခွာသွားပြီးနောက် [[မြေပုံမြို့]]အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ |work=Myannmar Now |language=en |date=16 February 2024 |accessdate=17 February 2024 |archivedate=17 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240217073534/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ }}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈-၁၉ : ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာလေးရွာမှ [[ရိုဟင်ဂျာ]] ၁၀၀ ခန့်ကို နိုင်ငံသားအဖြစ် လျှောက်ထားသော်လည်း စစ်အစိုးရက စစ်မှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား မှတ်ပုံတင်ကတ်များ၊ ဆန်တစ်အိတ်နှင့် လစဉ် လစာ ၄၁ ဒေါ်လာ ပေးမည်ဟု စစ်အစိုးရက ကတိပြုထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ၁၄ ရက်ကြာ အခြေခံသင်တန်းကို တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ရှောင်တိမ်းနေသော ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားသည် [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်|ARSA]] သို့မဟုတ် RSO ကို ကျော်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းကြသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html Rohingya Men in Myanmar Are Being Forcibly Recruited by The Junta’s Military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240507140422/https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html |date=7 May 2024 }}. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 23, 2024.</ref> <ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 Junta forces abduct 100 young Muslims from Buthidaung to enroll in conscription] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240404225520/https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 |date=4 April 2024 }}. Narinjara News. February 22, 2024.</ref> တချိန်တည်းတွင် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၅၅ နှစ်ကြား အမျိုးသားများကို ပြည်သူ့စစ်များအဖြစ် မဝင်ရောက်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရုပ်သိမ်းမည်ဟု စစ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ကျောက်ဖြူမြို့ရှိ [[ကမန်လူမျိုး|ကမန်]]စစ်ဘေးရှောင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/|title=Kaman IDPs in Rakhine State told to form pro-junta militia|date=February 21, 2024|publisher=[[Myanmar Now]]|url-access=subscription|author=Jessy Wolf|access-date=29 February 2024|archive-date=24 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224175618/https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/}}</ref> * ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ: ** KIA တပ်ဖွဲ့များသည် ၄ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် Jehkam စစ်အခြေစိုက်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ|ရှမ်းပြည် တိုးတက်ရေးပါတီ]] (SSPP) နှင့် ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်း လာရေး တိုက်ပွဲဝင်နေဟု SSPP/SSA ကြေညာ၊ တော်လှန်လိုသော ပြည်သူများကို ကြိုဆိုလက်ခံမည်ဟု ဖိတ်ခေါ် |url=https://yktnews.com/2024/02/147102/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160442/https://yktnews.com/2024/02/147102/ }}</ref> * ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ: ** ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် KIA နှင့် ABSDF မှ သိမ်းပိုက်ခံထားရသော မော်လူးမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စစ်အစိုးရတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ |work=Myanmar Now |date=22 February 2024 |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222203614/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ }}</ref> ** အစိုးရ/PNA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|PNLA]] တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဟိုပန်မြို့အရှေ့ဘက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နာရီများစွာကြာပြီးနောက် စစ်အစိုးရတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army soldiers killed as fighting continues near Shan State capital |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ |date=22 February 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222145811/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ: SSPP နှင့် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဟိုပန်နှင့် မိုင်းပွန်ကြားရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=ဟိုပုံးမြိုနှင့် မိုင်းပွန်မြို အကြားရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လွယ်ဝိုးတုတ်စခန်းကို SSPP နှင့်မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက် |url=https://yktnews.com/2024/02/147203/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160513/https://yktnews.com/2024/02/147203/ }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ: ရမ်းဗြဲမြို့နယ်တွင် AA နှင့် တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး သုံးရက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=27 February 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=24 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240424115557/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html }}</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ: ကောလင်းမြို့၏ နေရာအတော်များများကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html |work=The Irrawaddy |date=27 February 2024 |language=en |accessdate=6 March 2024 |archivedate=7 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240307115156/https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html }}</ref> * ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ: မင်းပြားမြို့နယ်တွင် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်းကို အေအေက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/aa-seizes-last-junta-base-in-minbya-township-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=28 February 2024}}</ref> * ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ: [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း|ကုလားတန်လမ်းဖောက်လုပ်ရေး]]အတွက် အေအေ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် [[:en:K. Vanlalvena|K. Vanlalvena]] တို့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army meets with Indian officials to discuss resumption of Kaladan road |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ |work=Myanmar Now |language=en |date=4 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=4 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240304171458/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ }}</ref> === မတ် === * ၂ မတ်: မုဒုံမြို့နယ်ရှိ [[ကမာဝက်မြို့|ကမာဝက်]]နှင့် [[ကော့ပီထော်ရွာ၊ မုဒုံမြို့နယ်|ကော့ပိထော]]ရှိ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်သုံးဦးအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီ-စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (NMSP-AMD) မှ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military Junta Forces Extends Presence Across Mudon Township |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township |work=Independent Mon News Agency |language=en |date=7 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509114158/https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township }}</ref> * ၄-၅ မတ်: NMSP-AMD ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် မုဒုံနှင့် ကမာဝက်မြို့များတွင် စစ်အင်အား ၁၆၀ ကို တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။ * ၅ မတ်: TNLA သိမ်းပိုက်ထားသော မြို့နယ်များဖြစ်သည့် [[မန်တုံမြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်]]များကို တပ်မတော်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=5 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=11 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311051705/https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html }}</ref> * ၇ မတ်: [[လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]]၏ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးရွှေမင်းသည် အောင်မြေသစ်ရွာအနီးတွင် KIA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/ Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces]. [[Myanmar Now]]. March 8, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240308151624/https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/|date=March 8, 2024}}</ref> * ၈ မတ်: [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင် အရပ်သားအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-to-launch-public-administration-in-paletwa-township-chin-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=8 March 2024}}</ref> * ၁၁ မတ်: ယခင်အပတ်မှ စတင်သော စစ်ဆင်ရေးတွင် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ရှေ့တန်းစခန်း ၂၀ ကျော်ကို သိမ်းပို်က်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကေအိုင်အေက ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Loses Major Bases as KIA Continues Offensive in Kachin State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=11 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=21 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240321012725/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html }}</ref> * ၁၂ မတ်: ** ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Seizes Rakhine Town Near Key Chinese Port Project |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406123333/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html }}</ref> ** [[မောင်တောမြို့နယ်]]ရှိ အောင်သပြေနယ်စပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦး ထွက်ပြေးခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=13 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=13 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240313152401/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html }}</ref> * ၁၄ မတ်: ** ချင်းရွှေဟော်နှင့် ကြူကုတ်နယ်စပ်စခန်းများကို MNDAAA က ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA reopens two Myanmar-China border trading points |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-reopens-two-myanmar-china-border-trading-points/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကရင်နီတပ်များက [[ဖားဆောင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni resistance fighters occupy Thailand-Myanmar border town of Hpasawng |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-occupy-thailand-myanmar-border-town-of-hpasawng/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> **ကလေးမြို့ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ထိုးစစ်ဆင်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက စခန်းနှင့် ကမ်းပါးနီရွာများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ကမ်းပါးနီရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance’s ‘Final Warning’ to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=14 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=15 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240315030445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html }}</ref> * ၁၅ မတ်: [[ဗန်းမော်ခရိုင်]]ရှိ အမှတ် ၂၃၇ ခြေလျင်တပ်ရင်း ဌာနချုပ်ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Myanmar Junta Battalion Headquarters Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=15 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509072930/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html }}</ref> * ၁၇ မတ်: ရသေ့တောင်မြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ စစ်တွေမြို့အား ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် ဖြတ်တောက်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army takes Rathedaung, its eighth town seizure in Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-takes-rathedaung-its-eighth-town-seizure-in-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=18 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၉ မတ်: ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူစုဆောင်းရခြင်းအတွက် သံတွဲမြို့နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ၂၁ ဦး နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html|title=Village heads quit in anger over military recruitment in Myanmar's Rakhine state|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407002128/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html}}</ref> * ၂၂ မတ် ** လိုင်ဇာမြို့ဝန်းကျင်ရှိ ရှေ့တန်းစခန်းများအားလုံး၊ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်ရှိ တပ်ရင်းဌာနချုပ်များနှင့် [[ပါဂျောင်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်|ပါဂျောင်]]အနီးရှိ စခန်းများအပါအဝင် မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်စခန်း ၅၀ ကျော်နှင့် ဗျူဟာကုန်း ၁၃ ခုအား ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Nine Myanmar Junta Strongholds Seized in Two Days |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html |work=The Irrawaddy |date=23 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111740/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> ** မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်သည် အခြားသော မွန်ပြည်နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မလွှဲတောင်နှင့် [[ကလိန်အောင်မြို့|ကလိန်အောင်]]အကြား လမ်းတလျောက်တွင် စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MSRF Vows to Cut Off Junta's Logistic Routes |url=https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes |work=Karen Information Center |date=22 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406070646/https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes|archive-date=April 6, 2024}}</ref> * ၂၄ မတ်: [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တည်ရှိရာ [[အမ်းမြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် မကွေးတိုင်း၊ [[ငဖဲမြို့နယ်]]တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Attacks Myanmar Junta's Rakhine Power Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111814/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html }}</ref> * ၂၅ မတ် : မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) သည် မွန်အမျိုးသားတပ်မတော်အပါအဝင် မဟာမိတ်များဖြင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]ရှိ [[ကော့ဘိန်းရွာ၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်|ကော့ဘိန်း]]ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Revolutionary Group Captures Kawt Bein Police Station, Seizes Weapons and Ammunition |url=https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition |work=Independent Mon News Agency |date=27 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509094009/https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition }}</ref> စစ်ကောင်စီက ကော့ဘိန်းနှင့် အနီးတဝိုက်အား လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပြန်လည် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Warships Unleash Firestorm on Mon Village After Police Station Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=29 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240429155525/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html }}</ref> * ၂၇ မတ်: အမ်းမြို့နယ်ရှိ ဂဲလောင်နှင့် လုံးကောက်ရွာအနီးရှိ စစ်စခန်းများကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|date=2024-03-28|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html|title=Myanmar ethnic army sets eyes on ninth township in Rakhine state|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=3 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240403204637/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html}}</ref> * ၂၈ မတ်: ** မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် [[ဖာပွန်မြို့]]အား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html|title=knla claims seizure of karen town while myanmar junta celebrates|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=2 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240402112349/https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html}}</ref> ** [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]ရှိ တရုတ်နယ်စပ်ပေါ်ရှိ [[လွယ်ဂျယ်မြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း နှစ်ခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Another Town, More Bases in Four Days of Resistance Attacks|date=2024-03-29|work=The Irrawaddy|access-date=2 May 2024|archive-date=24 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424112802/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html}}</ref> ** နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း၍ နွားထိုးကြီးမြို့ အရှေ့ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၂၉ မတ် : [[နွားထိုးကြီးမြို့]] ရဲစခန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးရုံးတွင် အခြေချထားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၃၁ မတ် : [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူများအား KNLA နှင့် ဘထူးတပ်ဖွဲ့တို့က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ဗန်းမော်-လွယ်ဂျယ်လမ်းအား ကေအိုင်အေက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၄ ဧပြီ - [[နေပြည်တော်မြို့|နေပြည်တော်]] အေလာလေတပ်စခန်း၊ တပ်မတော်စစ်ရုံးနှင့် မင်းအောင်လှိုင်၏နေအိမ်များသို့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က အသေခံဒရုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒရုံး ၃၀ ခန့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက ၇ စင်းအား ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military-ruled capital attacked by drones|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-68730993|work=[[British Broadcasting Corporation|BBC]]|date=4 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance Drones Target Junta Chief's Residence, Military HQ and Airbase in Naypyitaw|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-drones-target-junta-chiefs-residence-military-hq-and-airbase-in-naypyitaw.html|work=The Irrawaddy |date=4 April 2024}}</ref> * ၅ ဧပြီ - မြဝတီရှိ စစ်ကောင်စီမြို့စောင့်တပ်သည် KNLA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528 Myanmar military loses border town in another big defeat]. April 6, 2024. [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. Jonathan Head. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240406171044/https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528|date=April 6, 2024}}</ref> * ၇ ဧပြီ - မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း မြို့ပေါ်ရှိအစိုးရဝန်ထမ်းအချို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားစစ်ပွဲရှောင်များအား သယ်ဆောင်ရန် [[မဲဆောက်မြို့]]သို့ လေယာဉ်ဆင်းသက်ရန် စစ်ကောင်စီက ထိုင်းအစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.khaosodenglish.com/news/2024/04/08/myanmar-army-in-myawaddy-asks-thailand-to-shelter-its-officials/ |title=Myanmar Army in Myawaddy Asks Thailand to Shelter its Officials |date=8 April 2024 |work=[[Khaosod]] |language=en}}</ref> * ၈ ဧပြီ - [[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]သို့ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] ရောက်ရှိနေစဉ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒရုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |date=10 April 2024 |author=Ei Thinzar Myint |work=The Irrawaddy|title= Resistance Drones Strike Myanmar Military’s SE Command During Junta No. 2’s Visit|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240413025342/https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |archive-date=April 13, 2024|language=en}}</ref> * ၉ ဧပြီ - ** နံနက်ပိုင်းတွင် မြဝတီမြို့ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအား KNLA တပ်များက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Ethnic Army Launches Final Push to Capture Myawaddy on Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-ethnic-army-launches-final-push-to-capture-myawaddy-on-thai-border.html |date=9 April 2024 |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ယင်းနောက် ခလရ ၂၇၅ ခြေလျင်တပ်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် ကရင်ပြည်နယ် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]])က မြို့တွင်းတွင် လှည့်လည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Battling to Prevent Complete Defeat in Town Near Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-battling-to-prevent-complete-defeat-in-town-near-thai-border.html |work=The Irrawaddy |date=10 April 2024}}</ref> ** [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ၁၉၈၂ ခုနှစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဥပဒေ|မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ]]ကို ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=BHRN welcomes pledge by People’s Assembly to revoke 1982 Myanmar Citizenship Law |url=https://eng.mizzima.com/2024/04/18/9102 |work=Mizzima |date=18 April 2024}}</ref> * ၁၀ ဧပြီ - ည ၁၀ နာရီခန့်တွင် ခလရ ၂၇၅ အား KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် လုံခြုံရေးများ တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Troops Withdraw From Myawaddy Following Clashes |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-withdraw-from-myawaddy-following-clashes.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref> မြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မြဝတီအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ကောင်စီက အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စစ်ကူများ ပို့ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ကျုံဒိုးမြို့အနီးတွင် ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Spotlight on Thailand as Cornered Myanmar Junta Threatens Disaster on Border |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/spotlight-on-thailand-as-cornered-myanmar-junta-threatens-disaster-on-border.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=KNLA and Allied Forces Complete Epic Victory over all Junta |url=https://www.bnionline.net/en/news/knla-and-allied-forces-complete-epic-victory-over-all-junta |work=Than Lwin Times |date=11 April 2024}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - **မန္တလေးမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကျင်းပနေစဉ် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူ ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref> [https://news-eleven.com/article/290879 မန္တလေးမြို့ လမ်းလျှောက်သင်္ကြန် ပွဲတော် ဆိုင်ကယ်အပ်နှံရာ နေရာများတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု၌ ကလေးငါးဦး အပါအဝင် ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ၂၇ လမ်းနှင့် ၇၁ လမ်းထောင့်အား ယာဉ်ဝင်ခွင့် မပြုဘဲ လုံခြုံရေးတင်းကျပ်]. April 14, 2024. Eleven News {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240414153706/https://news-eleven.com/article/290879|date=April 14, 2024}}</ref> ** တချိန်တည်းမှာပင် ၁၀၇ မီလီမီတာ ရှော့တိုက်ဒုံးများကို [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]အတွင်းသို့ ပီဒီအက်ဖ်များက မင်းအောင်လှိုင်အား ထိခိုက်စေရန် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဒုံးအချို့မှာ ပြင်ဦးလွင်ပြည်သူ့ဆေးရုံအား ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/burmese/articles/cn03r8kg7p0o How did the missile attack on Pyin Oo Lwin's DSA happen?] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. April 15, 2024. {{Webarchive|url=https://ghostarchive.org/archive/3Ezkg|date=April 16, 2024}}</ref> *၁၅ ဧပြီ - ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]]တို့ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html ဘူးသီးတောင်တိုက်ပွဲ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦးသေဆုံး၊ ၃၀၀၀ နီးပါး ထွက်ပြေးနေရ]. April 15, 2024. [[Radio Free Asia]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240415131654/https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html|date=April 15, 2024}}</ref> *၂၄ ဧပြီ - KNLA တပ်များ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မြဝတီမြို့အား စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar’s Junta Recaptures Town That Was a Significant Gain for Rebels|url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/world/asia/myanmar-junta-rebels-myawaddy.html|access-date=2024-04-26|website=[[NY Times]]}}</ref> *၂၇ ဧပြီ - ဖာပွန်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ထောက်ပို့စခန်းအား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Karen Troops Capture Another Myanmar Junta Base Near Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-troops-capture-another-myanmar-junta-base-near-thai-border.html|access-date=2024-04-28|website=[[Irrawaddy]]}}</ref> === မေ === * ၂ မေ – စစ်မှုထမ်းသက်အတွင်းရှိသော အမျိုးသားများကို နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-03 |title=Myanmar bans citizens leaving for work amid conscription drive |url=https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o |access-date=2024-05-13 |website=BBC News |language=en-GB|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510063056/https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o|archive-date=May 10, 2024}}</ref> * ၇ မေ – ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ခေါင်းဆောင်းများ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-07 |title=Former Thai PM Thaksin seeks mediation role in Myanmar conflict |url=https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html |access-date=2024-05-13 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240513103532/https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html|archive-date=May 13, 2024}}</ref> * ၉ မေ – မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဆောမြို့နယ်ရှိ [[အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ၊ ဆောမြို့နယ်|အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ]]အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ ခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=At least 15 killed in junta airstrike on Magway Region monastery |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-15-killed-in-junta-airstrike-magway-region-monastery/ |access-date=11 May 2024 |work=Myanmar Now |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဆောမြို့နယ် အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု သေဆုံးသူထပ်တိုးနိုင် |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510105003/https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html|archive-date=May 10, 2024|access-date=11 May 2024 |agency=Radio Free Asia |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=မကွေးတိုင်း၊ ကျောက်ထုမှာ စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၁၅ ဦးထက်အနည်း သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html |access-date=11 May 2024 |work=VOA Burmese |date=10 May 2024 |language=my|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511033822/https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html|archive-date=May 11, 2024}}</ref> * ၁၁ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[လက်ထုတ္တောရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|လက်ထုတ္တောရွာ]]တွင် ရွာသား ၃၂ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်သားများက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Zan |first1=Hein Htoo |title=Myanmar NUG Condemns Junta Forces’ Massacre of 32 Civilians in Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |access-date=14 May 2024 |publisher=The Irrawaddy|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240515185531/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |date=13 May 2024|archive-date=May 15, 2024}}</ref><ref name="dvb">{{cite news |title=Jailed anti-coup protest leader given another 20 years; Military kills 30 in raid against People's Defense Force |url=https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/ |access-date=14 May 2024|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240514212416/https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/|archive-date=May 14, 2024 |work=DVB |date=13 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Blazevic |first1=Igor |title=Who carries responsibility for the atrocities in Myanmar? |url=https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844 |access-date=14 May 2024 |publisher=Mizzima |date=13 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240526144626/https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844|archive-date=May 26, 2024}}</ref> * ၁၈ မေ - [[ဘူးသီးတောင်မြို့]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=18 May 2024 |title=AA Claims Seizure of Buthidaung Near Bangladesh Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240518132145/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |archive-date=18 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၂၀ မေ - ** [[ကျီခါးမြို့]]နှင့် [[တွန်းဇံမြို့]]များကို ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=20 May 2024 |title=Two towns Near India Border in Myanmar Captured by Chin Resistance Groups |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520104736/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |archive-date=20 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်နှင့် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်တို့ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 May 2024 |title=Two Mon Armies Unite to Defeat Anti Junta Forces in Mon State |url=https://www.bnionline.net/en/news/two-mon-armies-unite-defeat-anti-junta-forces-mon-state |work=Than Lwin Times}}</ref> ===ဇွန်=== * ၂ ဇွန် - [[သံတွဲမြို့နယ်]]၊ [[ငပလီကမ်းခြေ]]အနီး သံတွဲ-တောင်ကုတ်လမ်းတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အေအေ က [[ဂေါ့ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army 'Less Than 2 KM' From Myanmar's Thandwe Airport |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-less-than-2-km-from-myanmars-thandwe-airport.html |date=4 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[သံတွဲမြို့နယ်]] [[ဆင်ခေါင်းရွာ၊ ဆင်ခေါင်း|ဆင်ခေါင်းရွာ]]တွင် အာရက္ခတပ်တော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ရွာသား ၆၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Attacks Kill Over 60 Rakhine Villagers|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-attacks-kill-over-60-rakhine-villagers.html|access-date=2024-06-11|website=[[The Irrawaddy|Irrawady]]}}</ref> * ၈ ဇွန် - မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအား ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-launches-fierce-offensive-to-retake-only-highway-in-southern-myanmar.html Junta Launches Fierce Offensive to Retake Only Highway in Southern Myanmar]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၉ ဇွန် - ပြည်နယ်တွင်းမှ စစ်ကောင်စီအား တွန်းထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး အား စတင်ကြောင်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ကြေညာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် [[မတူပီမြို့]]ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=15 June 2024 |title=Operation Chin Brotherhood Sees Swift Success Against Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/operation-chin-brotherhood-sees-swift-success-against-myanmar-junta-troops.html |access-date=16 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - [[ဆဒုံးမြို့]]အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများအားလုံးအား စစ်ကောင်စီက လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-myanmar-juntas-last-remaining-china-trade-route-in-kachin-state.html KIA Seizes Myanmar Junta’s Last Remaining China Trade Route in Kachin State]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တစ်မိုင်အကွာတွင်ရှိသော စစ်စခန်းအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/resistance-forces-capture-outpost-prisoners-near-myanmar-armys-northwestern-regional-headquarters/ Resistance forces capture outpost, prisoners near Myanmar army’s northwestern regional headquarters]. [[Myanmar Now]]. June 14, 2024</ref> * ၁၅ ဇွန် - အာရက္ခတပ်တော်သည် [[တောင်ကုတ်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Launches Offensive to Capture Tanungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-launches-offensive-capture-tanungup |date=17 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> *၁၇ ဇွန် - [[သိုင်းချောင်းရွာ]]အနီးရှိ ဒွါရဝတီရေတပ်စခန်းကို စစ်ကောင်စီက စွန့်ခွာခဲ့ရာ [[ကျောက်ဖြူမြို့]]ပြင်ပတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fierce fighting breaks out near Myanmar naval base in Rakhine |url=https://myanmar-now.org/en/news/fierce-fighting-breaks-out-near-myanmar-naval-base-in-rakhine/ |date=18 June 2024 |work=Myanmar Now}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်းလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အေအေတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Ambushes Junta Troops en route to Taungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-ambushes-junta-troops-en-route-taungup |date=22 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၃ ဇွန် - [[သံတွဲလေဆိပ်]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-thandwe-airport-near-rakhines-ngapali-beach-local-sources-say.html AA Seizes Thandwe Airport Near Rakhine’s Ngapali Beach, Local Sources Say] [[The Irrawaddy]]. Roe Kyaw. June 24, 2024</ref> * ၂၄ ဇွန် - [[အမ်းမြို့နယ်]]ရှိ တောဟိန်းတောင် စခန်းအား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/66797e0c452b71b584792349 AA fully captures Taw Hein Taung tactical operation command in Ann]. Thinzar New. June 24, 2024. Narinjara News.</ref> * ၂၆ ဇွန် ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်ရေးအတွက် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ကြေညာပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် [[နောင်ချိုမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=26 June 2024 |title=TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-seizes-town-and-myanmar-regime-positions-in-northern-shan-state.html |url-status=live |access-date=27 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** သံတွဲမြို့ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုနှင့် ငပလီကမ်းခြေတို့အား အေအေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting on Famous Ngapali Beach -AA Army tries to Knock Out 2 last Junta bases in Thandwe |url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-famous-ngapali-beach-aa-army-tries-knock-out-2-last-junta-bases-thandwe |date=27 June 2024 |work=Development Media Group}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၃ ဇူလိုင် - [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က [[ကျောက်မဲမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=3 July 2024 |title=Myanmar's MNDAA Launches Offensive to Seize Northern Shan Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-mndaa-launches-offensive-to-seize-northern-shan-capital.html |access-date=15 July 2024 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇူလိုင် - [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သံတွဲလေဆိပ်အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA captures Thandao Airport; More than 400 members of the military council were killed and the remaining battalion continued to attack |url=https://bur.mizzima.com/2024/07/07/26608 |date=7 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> * ၉ ဇူလိုင် - ငပလီကမ်းခြေအား အာရက္ခတပ်တော် က သိမ်းပို်က်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army: Final Myanmar Junta Base Seized in Ngapali |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-final-myanmar-junta-base-seized-in-ngapali.html |date=13 July 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စီနှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တန့်ယန်းမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Maung |first=Myat Pan, Min |date=2024-07-12 |title=Wa army takes control of town in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ |access-date=2024-07-15 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240727145339/https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ }}</ref> * ၁၃ ဇူလိုင် - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[မိုင်းရယ်မြို့]]အား [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Wansai |first=Sai |date=2024-07-15 |title=CHANGING CONFLICT PATTERN IN NORTHERN SHAN STATE: Tangyan, Mongyai and ethnic rivalry |url=https://english.shannews.org/archives/27234 |access-date=2024-07-15 |website=Shan Herald Agency for News |language=en-US}}</ref> * ၁၇ ဇူလိုင် - **[[နေပြည်တော်လေဆိပ်]]အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက် မရှိခဲ့ပေ။<ref>[https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/myanmar-junta-opponents-launch-rocket-attack-on-capital-airport Myanmar junta opponents launch rocket attack on capital airport]. [[Agence-France Presse]]. July 17, 2024.</ref> ** [[စဉ့်ကူးမြို့]]အား မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Mandalay PDF Seizes Singu Township From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/mandalay-pdf-seizes-singu-township-from-myanmar-junta.html|work=The Irrawaddy |date=20 July 2024}}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - ** "Operation Rung" စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် CDF-ဟားခါး သည် ဟားခါးမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးခံ ၆၂ ဦးအား ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Resistance Forces Raid Police Station in Hakha, Chin State, Freeing Over 60 Detainees |url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-raid-police-station-hakha-chin-state-freeing-over-60-detainees |date=22 July 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> ** ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဇူလိုင် ၃၁ အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့ရာ တရုတ်၏ ဖိအားများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Alliance Agrees to Extend Ceasefire With Junta in Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/myanmar-alliance-agrees-to-extend-ceasefire-with-junta-in-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=22 July 2024}}</ref> On the same day, despite the ceasefire, junta reinforcements launched renewed attacks on Kyaukme.<ref>{{cite news |title=At least eight civilians killed in Myanmar junta attacks near Shan State town |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ |work=Myanmar Now |date=22 July 2024 |accessdate=7 October 2024 |archivedate=7 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007104228/https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ }}</ref> * ၂၂ ဇူလိုင် - ထန်တလန်မြို့ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးနှင့် မဟာမိတ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထန်တလန်-ဟားခါးလမ်းပေါ်ရှိ စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=thantlang2024>{{cite news |title=CNA Warns Myanmar Junta Troops to Surrender in Thantlang After Last Base Falls |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/cna-warns-myanmar-junta-troops-to-surrender-in-thantlang-after-last-base-falls.html |work=The Irrawaddy |date=7 August 2024}}</ref> * ၂၅ ဇူလိုင် - [[မိုးကုတ်မြို့]]အား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=TNLA, PDF Seize Myanmar's Ruby Hub Mogoke From Junta |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-pdf-seize-myanmars-ruby-hub-mogoke-from-junta.html |work=The Irrawaddy |date=25 July 2024}}</ref> * ၂၇ ဇူလိုင် - ** ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် [[အိုက်ဇောမြို့]]တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title= Chin National Front and Zomi Revolutionary Group meeting agreed on 3 points |url= https://bur.mizzima.com/2024/07/28/28515 |date=28 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> ** ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဝ တပ်ဖွဲ့များသည် MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ထံမှ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= Myanmar's Wa Army Moves Forces Into Lashio |url= https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/myanmars-wa-army-moves-forces-into-lashio.html |work=The Irrawaddy |date=29 July 2024}}</ref> * ၃၀ ဇူလိုင် - လားရှိုးမြို့သို့ စစ်ကူလာရောက်သော စစ်ကောင်စီတပ်အား MNDAA တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အများအပြားထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA Ambushes Junta Reinforcement Convoy Heading to Lashio, Inflicts Heavy Casualties |url= https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-ambushes-junta-reinforcement-convoy-heading-lashio-inflicts-heavy-casualties |work=Shan Herald Agency for News |date=31 July 2024}}</ref> * ၃၁ ဇူလိုင် - **[[အင်းလေးကန်]]အနီး စစ်ကောင်စီစခန်းအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]နှင့် မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** မြို့တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်ကျန်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် TNLA တပ်ဖွဲ့များသည် [[မိုးမိတ်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Surrenders Third Town to TNLA in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-surrenders-third-town-to-tnla-in-northern-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=1 August 2024}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * ၄ စက်တင်ဘာ - [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]ရောက်ရှိနေစဉ်အတွင်း [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် လုပ်ကြံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=Myanmar Junta Boss Targeted in Artillery Attack While Visiting Karenni Capital|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-boss-targeted-in-artillery-attack-while-visiting-karenni-capital.html|access-date=2024-09-06 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ နှင့် ၉ စက်တင်ဘာ - ပေါက်တောမြို့နှင့် မောင်တောမြို့ရှိ ဆေးခန်းတစ်လုံး၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးတစ်ခုနှင့် အကျဉ်းစခန်းနှစ်ခုတို့အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-airstrikes-kill-regime-detainees-arakan-army.html Myanmar Junta Airstrikes Kill Regime Detainees: Arakan Army]. [[The Irrawaddy]]. September 10, 2024</ref> * ၁၀ စက်တင်ဘာ - ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရည်ရွယ်သူ ၂၇ ဦးအပါအဝင် စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူ ၂၉ ဦးသည် စစ်ကောင်စီတပ်သားနှစ်ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အများစုသည် ကေအန်ယူထိန်းချုပ်နယ်မြေသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၂၂ ဦးမှာ ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/knu-myanmar-junta-conscripts-kill-guards-and-escape.html KNU: Myanmar Junta Conscripts Kill Guards and Escape]. Brian Wei. September 12, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၂ စက်တင်ဘာ- [[ဖားကန့်မြို့]]ပြင် [[ဆိုင်းတောင် (ရွာဟောင်း)ရွာ၊ ဖားကန့်မြို့နယ်|ဆိုင်းတောင်]]ရှိ ရဲစခန်းအား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-seize-police-station-near-myanmars-ruby-hub-hpakant.html KIA Seize Police Station Near Myanmar’s Ruby Hub Hpakant] Brian Wei. September 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ စက်တင်ဘာ - သင်တန်းလေ့ကျင့်ခန်းဆင်းနေစဉ်အတွင်း ယာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် ရေကြီးမှုအတွင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/18-myanmar-resistance-medics-die-in-karenni-floods.html 18 Myanmar Resistance Medics Die in Karenni Floods] September 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၈ စက်တင်ဘာ- [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] သို့မဟုတ် တရုတ်နှင့် မြန်မာအစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ကြေညာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန်မှလွဲ၍ စစ်ကောင်စီအစိုးရအား တိုက်ခိုက်မည့် စစ်ရေးများအားလုံးကိုလည်း ရပ်တန့်ကြောင်း ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-declares-no-military-or-political-alliance-nug-will-not-launch-offensives-mandalay-and MNDAA Declares No Military or Political Alliance with NUG, Will Not Launch Offensives in Mandalay and Taunggyi Cities] September 19, 2024. [[Mizzima]]</ref> *၂၀ စက်တင်ဘာ - [[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုအား လားဟူပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/junta-and-militia-launch-joint-attack-rcss-base-mongping-shan-state Junta and militia launch joint attack on RCSS base in Mongping, Shan State] [[Burma News International|Shan State Herald for News]]. September 20, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c78dw7v9jjeo September 21st Nationwide News Summary: What RCSS Says About the Military Council Resuming Battle] [[British Broadcasting Corporation]]. September 21, 2024</ref> *၂၆ စက်တင်ဘာ- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF များအား လက်နက်စွန့်ကာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ကြရန် စစ်ကောင်စီက ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.france24.com/en/live-news/20240926-myanmar-junta-invites-armed-groups-to-stop-fighting-start-talks Myanmar junta invites armed groups to stop fighting, start talks]. September 26, 2024. [[Agence-France Presse]]</ref><ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-junta-urges-armed-opposition-join-political-fold-elections-2024-09-26/ Myanmar junta urges armed opposition to join political fold in elections] September 26, 2024. [[Reuters]].</ref> *၂၉ စက်တင်ဘာ - [[ချီဖွေမြို့]]အား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-says-it-controls-rare-earth-mining-hub-chipwi-in-myanmars-kachin.html KIA Says It Controls Rare-Earth Mining Hub Chipwi in Myanmar’s Kachin] Brian Wei. October 1, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> === အောက်တိုဘာ === *၁ အောက်တိုဘာ – MNDAA ထိန်းချုပ်ထားသော [[လားရှိုးမြို့]]ကို [[တပ်မတော် (လေ)]] က ဗုံးကြဲခဲ့သဖြင့် ၈၃ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/residents-flee-lashio-amid-indiscriminate-air-raids-by-myanmar-junta.html Residents Flee Lashio Amid Indiscriminate Air Raids by Myanmar Junta] [[The Irrawaddy]]. October 4, 2024</ref> * ၃ အောက်တိုဘာ - အာဆီယံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် NUG တို့သည် ဂျကာတာတွင်ပြုလုပ်မည့် ဒေသတွင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် တွေ့ဆုံကြလိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီအစိုးရသည် ယင်းဆွေးနွေးပွဲအား တက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။<ref> [https://www.reuters.com/world/asia-pacific/indonesia-hosts-international-meeting-myanmar-with-un-junta-rivals-sources-say-2024-10-04/ Indonesia hosts international meeting on Myanmar with UN, junta rivals, sources say] Shoon Naing and Poppy Mcpherson. October 4, 2024. [[Reuters]]</ref> <ref>[https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/ Indonesia to host discussions on Myanmar conflict: diplomat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241007092040/https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/|date=7 October 2024}}. October 4, 2024. [[Agence France-Presse]]</ref> *၈ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပင်လည်ဘူးကို စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ရက် ၅၀ ကျော်အကြာတွင် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/resistance-hails-huge-blow-for-myanmar-junta-in-pinlebu.html Resistance Hails Huge Blow for Myanmar Junta in Pinlebu]</ref> *၉ အောက်တိုဘာ – သီပေါမြို့နယ်ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/tnla-targets-final-myanmar-junta-stronghold-in-hsipaw-township.html TNLA Targets Final Myanmar Junta Stronghold in Hsipaw Township] [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၀ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းရှိ [[ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၁၅ အောက်တိုဘာ – ** သီပေါမြို့နယ်ရှိ ခမရ ၅၀၃ နှင့် ၅၀၄ တို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်ကောင်စီမိသားစုဝင် ၁၉၁ ဦးအား လွှတ်ပေးခဲ့သည်ဟု တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။ ** [[ပန်ဝါမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီ[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်းကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ <ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-allied-border-battalion-falls-in-kachin-rare-earth-hub.html Myanmar Junta-Allied Border Battalion Falls in Kachin Rare Earth Hub]</ref> *၁၆ အောက်တိုဘာ – သုံးလအကြာတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သီပေါမြို့ရှိ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်း အမှတ် ၂၃ ခြေမြန်တပ်ရင်းကို တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** ချင်းပြည်နယ်တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးမည့် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/11/13/why-i-left-us-deep-south-to-fight-in-myanmar-civil-war/ Why I left the US Deep South to fight in Myanmar’s brutal civil war]. [[The Daily Telegraph|The Telegraph]]. Sarah Newey. November 13, 2024</ref><ref>[https://illwill.com/the-revolution-in-myanmar The Revolution in Myanmar]. Ill Will. September 13, 2024</ref><ref>[https://libcom.org/article/statement-anti-fascist-internationalist-front-myanmar-15th-october-2024 Statement from "Anti-Fascist Internationalist Front" Myanmar]. [[Libcom.org]]. October 15, 2024</ref> * ၁၇ အောက်တိုဘာ – မူဆယ်မြို့မှ မိနစ်သုံးဆယ်အကွာရှိ ကျေးရွာတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် MNDAA တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၂၁ အောက်တိုဘာ – တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် [[ကန်ပိုက်တီမြို့]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်း ၁၀၀၃ ကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်အောက်တွင် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ * ၂၅ အောက်တိုဘာ – ** တပ်မတော် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ အမ်းမြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Encircle Myanmar Junta Western Command in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-encircle-myanmar-junta-western-command-in-rakhine-state.html |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ** ဖလမ်းမြို့အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တို်က်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=About 90 Per Cent of Falam Town Residents Flee Fighting |url= https://www.bnionline.net/en/news/about-90-cent-falam-town-residents-flee-fighting |work=Khonumthung News |date=8 November 2024}}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ – ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်နှစ်ပြည့်ကာလတွင် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က [[အညာ]]ဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ BPLA troops to relocate to Myanmar’s dry zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241201101652/https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ |date=1 December 2024 }} Maung Shwe Wah. [[Myanmar Now]]. October 28, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c7896ej9qv5o အညာဒေသမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မယ်လို့ BPLA ပြော] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. October 28, 2024</ref> * ၂၈ အောက်တိုဘာ - လားရှိုးမြို့ရှိ အကျဉ်းထောင်မှ ဖမ်းဆီးခံ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=80 Junta Soldiers Break Out of Jail in Lashio|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/80-junta-soldiers-break-out-of-jail-in-lashio.html|date=November 11, 2024|work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> * ၂၉ အောက်တိုဘာ – ကရင်နီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်များ စုပေါင်းကာ [[ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/news/kayan-national-army-10292024140039.html ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော် ဖွဲ့စည်း]. [[Radio Free Asia]]. October 29, 2024</ref><ref>[https://moemaka.net/eng/2024/10/formation-of-the-kayan-national-army-kna/ Formation of the Kayan National Army (KNA)]. MoemaKa: Burmese Community News. October 31, 2024</ref><ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/new-ethnic-army-hopes-to-represent-all-kayan-people.html/ New Ethnic Army Hopes to Represent All Kayan People]. Saw Lwin. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၃၁ အောက်တိုဘာ- ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့များသည် မြစ်ကြီးနားခရိုင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တရုတ်နယ်စပ်ဖက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-final-border-force-hq-despite-chinese-pressure.html KIA Seizes Final Border Force HQ Despite Chinese Pressure] [[The Irrawaddy]]. November 1, 2024</ref> === နိုဝင်ဘာ === *၁ နိုဝင်ဘာ - မန္တလေးလားရှိုးလမ်းမကြီးပေါ်ရှိ ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] နှင့် အခြားအဖွဲ့များက ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-fights-myanmar-junta-for-key-road-junction.html TNLA Fights Myanmar Junta for Key Road Junction] [[The Irrawaddy]]</ref> *၂ နိုဝင်ဘာ - ချီဖွေမြို့နယ်ရှိ ဖီမောမြို့ကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-town-on-chinese-border.html "KIA Seizes Town on Chinese Border" by The Irrawaddy, November 4, 2024]</ref> * ၅ နိုဝင်ဘာ - နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လုပ်ကြံရန် ရည်ရွယ်ပျံသန်းလာသည့် ဒရုန်းသုံးစင်းကို တပ်မတော်က လယ်ဝေးမြို့နယ်တွင် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-foils-drone-attack-on-min-aung-hlaing.html Myanmar Junta Foils Drone Attack on Min Aung Hlaing]. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြိုင်မြို့ရှိ ရဲစခန်းကို ဂျိုကာပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ရဲအရာရှိနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://eng.mizzima.com/2024/11/10/16085 Two police officers killed in resistance attack in Myanmar’s Myaing township] [[Mizzima]]. November 10, 2024</ref> *၉ နိုဝင်ဘာ - တပ်မတော်၏ ကျူဆိပ် အခြေစိုက်စခန်းကို KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖာပွန်မြို့သို့ ရိက္ခာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-rebels-seize-key-junta-base-near-papun.html Karen Rebels Seize Key Junta Base Near Papun] November 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - တောင်သာမြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web | url=https://www.instagram.com/reel/DCTKGPvsMxB/?igsh=MWxoeXg0bGxoZG00eQ== | title=Instagram }}</ref> *၁၄ နိုဝင်ဘာ - သရုပ်ဆောင် ရန်အောင်၏ နေအိမ်အား မိုင်းဖြင့် ဖောက်ခွဲခဲ့ရာ အနည်းငယ် ပျက်စီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ဖျော်ဖြေရေးသမားများအား သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု Dark Shadow အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/67376cd58ba19a5164db656e Residence of Renowned Actor Yan Aung, Host to Junta Leader Min Aung Hlaing at Airport, Targeted with Minor Explosive Incident]. Narinjara News. November 14, 2024. Lu Htet Naing</ref> *၂၁ နိုဝင်ဘာ - တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ ကန်ပိုက်တီမြို့ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မိသားစုများ တရုတ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-chinese-border-town-from-myanmar-junta.html KIA Seizes Chinese Border Town From Myanmar Junta]</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ၁၇ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-rakhines-taungup-but-battle-continues.html AA Seizes Rakhine’s Taungup, but Battle Continues]</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - နိုဝင်ဘာ ၂၅ နှင့် ၂၆ ရက်များအတွင်း လွိုင်ကော်မြို့၏ ကျေးရွာဒေသများတွင် ကရင်နီတပ်မတော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-prevents-myanmar-junta-army-unit-from-reaching-loikaw.html Karenni Resistance Prevents Myanmar Junta Army Unit from Reaching Loikaw]</ref> *၂၆ နိုဝင်ဘာ - [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ လုမ်သဲ (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===ဒီဇင်ဘာ=== *၄ ဒီဇင်ဘာ - ဗန်းမော်နှင့် မန်စီမြို့များရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၄၇ ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=Hein Htoo Zan |date=4 December 2024 |title=KIA Advances in Kachin State, Captures Junta outposts |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-advances-in-kachin-state-captures-junta-outposts.html |language=en}}</ref> * ၈ ဒီဇင်ဘာ - **မောင်တောမြို့ပြင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ရင်း ၅ ၏ စခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မောင်တောမြို့နယ်ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-takes-complete-control-of-myanmar-bangladesh-border-after-seizing-maungdaw.html AA Takes Complete Control of Myanmar-Bangladesh Border After Seizing Maungdaw]</ref> **ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဟားခါးနှင့် ထန်တလန်မြို့အကြား သီးမစ်လွင်ပြင်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/chin-forces-capture-strategic-myanmar-plain-between-hakha-and-thantlang.html Chin Forces Capture Strategic Myanmar Plain Between Hakha and Thantlang]</ref> **တပ်မတော်၏ လက်နက်ကြီးကြောင့် [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]မှ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/two-nmsp-soldiers-injured-explosion-caused-military-junta-shelling Two NMSP Soldiers Injured in Explosion Caused by Military Junta Shelling] [[Burma News International|Independent Mon News Agency]]. December 23, 2024</ref> *၁၀ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> *၂၁ ဒီဇင်ဘာ - [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့သည် [[ကန်ပက်လက်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/chin-resistance-forces-take-kanpetlet-town Chin Resistance Forces Take Kanpetlet Town] [[Burma News International|Khonumthung News]] December 23, 2024</ref> *၂၉ ဒီဇင်ဘာ - [[ဂွမြို့]]ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Myanmar's Army takes a major town, says ready for talks|url=https://www.rfa.org/english/myanmar/2024/12/30/rakhine-arakan-army-gwa/|website=Radio Free Asia|access-date=2 Jan 2025|date=30 December 2024}}</ref> == ၂၀၂၅ == ===ဇန်နဝါရီ=== === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]ရှိ မယ်ပလဲ့ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကေအန်အယ်လ်အေ]]ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Irrawady |first=The |date=3 February 2025 |title=Karen-Led Rebels Seize Myanmar Junta Base in Mon State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-led-rebels-seize-myanmar-junta-base-in-mon-state.html |work=The Irrawady}}</ref> * ၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ [[ဗန်းမော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawady |title=Myanmar Junta Headquarters Falls in Key Kachin Town |url=https://www.irrawaddy.com/category/news/war-against-the-junta |work=The Irrwaddy}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ [[လွိုင်ကော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး အချို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |author=War Noir |date=6 February 2025 |title=#Myanmar (#Burma): Karenni Forces (#KNDF) raided Military Junta Base in #Loikaw, #Kayah State. Several soldiers were killed and captured.|url=https://x.com/war_noir/status/1887461602376487327|website=Twitter}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]] အစပ်ရှိ [[မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Htoo Zan |first=Hein |date=7 February 2025 |title=Karenni Rebels Advance on Key Shan Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karenni-rebels-advance-on-key-shan-town.html |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[စလင်းမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရေယာဉ်ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title= #Myanmar (#Burma) 🇲🇲: People's Defense Forces (#PDF) conducted an ambush on a Military Council Boat in Salin Township, #Magway Region. Fighters were armed with 7.62mm K-09 assault rifle (Kachin-made Type 81 clone) and 5.56mm MA-3 MK 2 assault rifle.|url=https://x.com/war_noir/status/1888232506526249306}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ [[ပုဂံ]] [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]ရှိ [[အလိုတော်ပြည့်ဂူဘုရား]]အနီးတွင် ဆိုင်ကယ်စီးလာသော ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawaddy |date=18 February 2025 |title=Junta police killed in ambush at Myanmar's Bagan world heritage site |url=https://www.instagram.com/p/DGNjYXLt0cU/?igsh=MWN2cmVmaThoaWpkcA==}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းညီနောင်|ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် တွေ့ဆုံကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီအဖြစ် ပူးပေါင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>[https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/26/113134/ ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုနှစ်ခုကို ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ အဖြစ် ပေါင်းစည်းရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ နှင့် ICNCC /ချင်းညီနောင် သဘောတူ] People's Spring. February 26, 2025</ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/61392/ Rival Chin Groups agree to form unified ‘Chin National Council’ after years of tension] February 27, 2025. [[Myanmar Now]].</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]] ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ စစ်ကောင်စီရှေ့တန်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.instagram.com/p/DGw2pooTdHV/?igsh=MXU2aGxzMHVyYW82OA== KNLA seizes regime outpost near Thai border] </ref> === မတ် === * ၁ မတ် - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ ဓညဝတီရေတပ်စခန်းတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2025-03-01 |title=Arakan Army Renews Attacks on Kyaukphyu Naval Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-renews-attacks-on-kyaukphyu-naval-base.html |access-date=2025-03-01 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၉ မတ် - နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ နီးပါးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ၁၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးသမား သုံးဦး သေဆုံးပြီး ခုနစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-11 |title=PDF: Almost 50 Myanmar Junta Troops Killed in Mandalay |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/pdf-almost-50-myanmar-junta-troops-killed-in-mandalay.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၁၁ မတ် - TNLA, PDF တပ်ဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]]ကို တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Y0uPemDAN1Y တောင်ခမ်းဒေသက စစ်ကြောင်းတွေ နောက်တန်းပြန်ပို့၊ အောင်ပွဲရပုံစံ ကြိုဆို]. [[Democratic Voice of Burma]]. March 12, 2025</ref> *၁၇ မတ် - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး [[ညောင်ကျိုးရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ညောင်ကျိုး]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်နှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-17 |title=Rakhine Rebels Attack Myanmar Junta Base in Bago |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/rakhine-rebels-attack-myanmar-junta-base-in-bago.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> *၂၆ မတ် - လေးမျက်နှာမြို့နယ်သို့ အေအေက ဝင်ရောက်ကာ ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းပိုင်းအဝေးပြေးလမ်းအနီး ကျေးရွာများတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွာအချို့ကို အေအေက ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လေးမျက်နှာမြို့နယ်မှ ရွာတချို့ AA တို့ ထိန်းချုပ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/03/26/399012.html |work=The Irrawaddy |date=26 March 2025}}</ref> * ၂၈ မတ် - ** ပြင်းအား ၇.၇ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မန္တလေးမြို့အပါအဝင် နေရာများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးကာ အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=March 28, 2025 |title=Thailand, Myanmar Earthquake highlights: 144 dead in Myanmar, 732 injured; Trump says US to offer help |url=https://www.firstpost.com/world/bangkok-thailand-earthquake-live-updates-7-7-magnitude-earthquake-hits-myanmar-tremors-rescue-operation-liveblog-13875286.html |access-date=March 28, 2025 |publisher=[[Firstpost]] |language=en}}</ref> ** ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံ၏ အဆောင်အချို့ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံကို စစ်ကောင်စီက အတွဲလိုက်ဒုံးဖြင့် ပစ်ခတ်၍ အဆောင်အချို့ ပျက်စီး |trans-title=Ponnakyun Hospital bombed by cluster missiles, destroyed |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67e64193b2eb6403451ac0a3 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၉ မတ် - ** ငလျင်လှုပ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် KNU ဌာနချုပ်အနီးအပါအဝင် ရှမ်းမြောက်၊ ပဲခူးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာပြည်သူများအားလုံး အတိဒုက္ခရောက်နေသည့် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက KNU ဌာနချုပ်အနီး ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရှမ်းမြောက်နှင့်ပဲခူးတိုင်းတို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင် |url=https://yktnews.com/2025/03/209348/ |trans-title=During troubling times for all Myanmar people, junta conducts aerial attacks on KNU HQ, Sagaing Region, North Shan and Bago Regions |date=29 March 2025}}</ref> ** ကုလသမဂ္ဂနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ထိုးစစ်များ နှစ်ပတ်ကြာ ရပ်နားထားမည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=quakecf>{{cite news |title=Myanmar resistance movement announces partial ceasefire to aid quake relief as death toll tops 1,600 |url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2025-03-29/myanmars-earthquake-death-toll-jumps-to-1-644-as-more-bodies-are-recovered-from-the-rubble |last1=Rising |first1=David |last2=Saksornchai |first2=Jintamas |work=LA Times |date=29 March 2025}}</ref> * ၃၀ မတ် - ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ပေါက်မြို့နယ်အတွင်း စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://yktnews.com/2025/03/209498/ |title=NUG က ငလျင်ဒဏ်ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် နှစ်ပတ် အပစ်ရပ်ထားသော်လည်း ပေါက်မြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်တပ်က စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် |trans-title=Despite NUG 2-week ceasefire to aid with earthquake relief, military uses helicopters to continue bombings in Pauk Township |date=30 March 2025}}</ref> ** ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား အေအေ က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အရပ်သားကျေးရွာများကို စစ်ကောင်စီက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ၍ ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို AA ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက် |trans-title=Local villages continue being bombed by SAC, AA sieges SAC military outpost |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67eb6cb2b2eb64034577f9d6 |work=Narinjara}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ** [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က တစ်လကြာ တဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့တစ်လတဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာ |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67ebec29b2eb64034584742b?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR0LLfZRyD2kTOfBcDtyoFhelNoJ14e1BTb4ZCWszYcsKyA8TNx-U1ZnFHI_aem_B-yhV4Muw6ws6yjynRRhpg |access-date=2025-04-01 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေကြသည့် ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးအရ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က [[မြဝတီရုပ်မြင်သံကြား]]မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အပစ်ရပ် ထားသည့်အဖွဲ့များကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မည်ဟု စစ် ခေါင်း ဆောင် တုံ့ပြန် |trans-title=Junta leader announces he will continue to attack groups that paused operations |url=https://bur.mizzima.com/2025/04/01/51842 |work=[[Mizzima]]|lang=my}}</ref> * ၂ ဧပြီ - ** တရုတ်နိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ အကူအညီယာဉ်တန်းကို စစ်ကောင်စီက သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta admits to firing on Chinese Red Cross aid convoy |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ |access-date=2 April 2025 |work=Myanmar Now |date=2 April 2025 |accessdate=6 April 2025 |archivedate=3 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250403132652/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ }}</ref> ** ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်နားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=‌Myanmar holds minute's silence for more than 2,700 dead in devastating earthquake |url=https://www.france24.com/en/live-news/20250402-myanmar-quake-victim-rescued-after-5-days-as-aid-calls-grow |publisher=France 24 |date=2 April 2025}}</ref> ** မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည်မှလွဲ၍ အပစ်အခတ် ရပ်တန့်သည်ဟု ကေအိုင်အေ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Myanmar earthquake death toll rises to 3,085 as more bodies found |url=https://apnews.com/article/myanmar-thailand-earthquake-71d51dfc7339e017b1d116c105effab4 |access-date=3 April 2025|work=AP News |date=3 April 2025|language=en}}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ရှိ တောင်ငူ-ပန်းတနော်ကားလမ်းပေါ်ရှိ ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ပဲခူးတိုင်း ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း AA သတင်းထုတ်ပြန် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67f1683797881a25824d6467 |access-date=2025-04-06 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၃ ဧပြီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းတော်မြို့နယ်တွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= စစ်ကောင်စီက ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်ရပ်မည်ဟု ကြေညာပြီး နောက် ဝိုင်းမော်တွင်စ စ်ရေးလှုပ်ရှားသဖြင့်တို က်ပွဲဖြစ်ပွား၊ အင်းတော်မြို့ကိုလည်း စစ်တပ်က လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံး ကျဲ |trans-title=Military junta announces 20 day ceasefire and then takes military action in Bhamo battle, military also aerial bombs Intaw |date=3 April 2025 |url=https://yktnews.com/2025/04/210005/ |work=Khit Thit Media}}</ref> * ၄ ဧပြီ - **တရုတ်နိုင်ငံ၏ စေ့စပ်မှုဖြင့် လားရှိုးခရိုင်အား MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref> [https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/04/399520.html တရုတ်ဖိအားကြောင့် လားရှိုးမှ ကိုးကန့်တို့ ဆုတ်ခွာတော့မည်]. [[The Irrawaddy]]. April 4, 2025.</ref> ** ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အနီး မောင်တောမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]] အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအား အေအေက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ကျည်အချို့ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ARSA စစ်သွေးကြွများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=ARSA member killed, AA seizes 2 guns, some ammunition during an operation in Maungdaw North|url=https://www.narinjara.com/news/detail/67f170ca97881a25824e16e6|date= April 5, 2025|work= Narinjara News |language=english}}</ref> * ၇ ဧပြီ - ** နောက်ဆုံးလက်ကျန်စစ်စခန်းဖြစ်သော [[ခလရ(၂၆၈)|ခလရ ၂၆၈]]ကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့အား ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ထိန်းချုပ်ရရှိခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] အပါအဝင်အဖွဲ့များစွာက ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2025-04-08 |title=Chin Rebels Rout Myanmar Junta From Falam After Five-Month Battle |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-rebels-rout-myanmar-junta-from-falam-after-five-month-battle.html?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5FR4WRjQmAXmht0CIaEt6X1PAZxdbxkWo5iutGTT_XXOqT-qY-haSch3XmFA_aem_f9_lgAOpeKrp0MmLORXH4w |access-date=2025-04-09 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အင်းတော်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67f4239a97881a25827b5623 အင်းတော်မြို့ကိုတော်လှန်ရေးတပ်များသိမ်းပိုက်]. Narinjara News (in Burmese). Khiang Lu Hla.</ref> [[ပဲခူး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref> [https://yktnews.com/2025/04/210781/ ပဲခူးမြို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၄ နှစ်ပြည့်နေ့တွင် ဦးဆောင်နှိမ်နင်းခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးနှင့် စစ်သား ၁၅၀ ကျော်ကို အရှင်ဖမ်းမိပြီး တပ်မ ၇၇ တစ်တပ်လုံးကို PDF က ချေမှုန်း] (in Burmese). April 10, 2025. [[Khit Thit Media]].</ref> * ၁၀ ဧပြီ - အမှတ် ၂၄ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံ မှ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦး လိုက်ပါလာသော ကားအား ပခုက္ကူမြို့တွင် Earthquake People’s Defense Force က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦးနှင့် ယာဉ်ပေါ်ပါ နောက်ထပ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta vehicle attacked in Magway’s Pakokku, killing two individuals, including a major|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/13/21317 |date= April 13, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကျုံဒုံးမြို့နှင့် ကော့ကရိတ်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Headquarters and Bases in Kyone Doe, Kawkareik Township, Targeted in Recent Coordinated Attacks|url=https://www.bnionline.net/en/news/military-headquarters-and-bases-kyone-doe-kawkareik-township-targeted-recent-coordinated|date= April 24, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၁၇ ဧပြီ - ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စတင်ခဲ့သော CDF-KKG စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကလေးနှင့် ဂန့်ဂေါမြို့အကြားရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့-ကလေး၊ ကဘော်၊ ဂန့်ဂေါ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=CDF-KKG claims control of 4 junta bases between Kale and Ganga in 2 months|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/cdf-kkg-claims-control-of-4-junta-bases-between-kale-and-ganga-in-2-months/|date= April 17, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၁၈ ဧပြီ - အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့စာတန်းနှင့် တရုတ်အလံပါ ကားတန်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name=lashio/> * ၂၀ ဧပြီ - နောင်ချိုမြို့နယ်၊ တောင်ခမ်းရွာဒေသရှိ တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီက ဓာတုလက်နက်များ သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု [[ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က စွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Uses Chemical Weapons in Southern Shan State|url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-uses-chemical-weapons-southern-shan-state|date= April 22, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၂၁ ဧပြီ - လားရှိုးမြို့ပေါ်ရှိ MNDAA အလံများအား ရုတ်သိမ်းပြီး မြို့၏ မြောက်ဘက် ငါးမိုင်အကွာနှင့် တောင်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ စစ်ဆေးရေးစခန်းများသို့ MNDAA က ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။<ref name=lashio>{{cite news |author=Nora Pyae |title=Chinese monitors deployed to strategic Lashio as junta slowly retakes town |url=https://myanmar-now.org/en/news/chinese-monitors-deployed-to-strategic-lashio-as-junta-slowly-retakes-town/ |date=21 April 2025 |work=Myanmar Now }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၂၂ ဧပြီ - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုမှ ရှမ်းပြည်‌ (တောင်ပိုင်း) ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (SSLRU)၊ Special Operation Drone Force (SODF) တို့သည် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]လက်အောက်တွင် ဗျူဟာအမှတ် (၉) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNDF TOC-9 focuses on military operations in southern Shan State|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/kndf-toc-9-focuses-on-military-operations-in-southern-shan-state/|date= April 22, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၂၆ ဧပြီ - တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်၊ [[မောင်မယ်ရှောင်ရွာ၊ ထားဝယ်မြို့နယ်|မောင်မယ်ရှောင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအား ထားဝယ်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Dawei’s Hali Gui camp falls: captain commits suicide, 16 troops surrender|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/29/21806|date= April 28, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၂၈ ဧပြီ - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်၊ လိပ်ခမော်ရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအလောင်းအချို့နှင့် လက်နက်များကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ကျောက်ဖြူ လိပ်ခမော်ကျေးရွာအနီးတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီအလောင်းတချို့နှင့် လက်နက်တချို့ကို အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းဆည်းရမိ |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/6810c834d08f26ee8369b7ea?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR6mr8mo4BlHNn92aV9JljpWvKZAzfS86gsv8rWorjSJ1yIFx8W1FAacyljHsA_aem_T4d7dLCKF7cn0rWxlePD6Q |access-date=2025-04-29 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၂၉ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာများအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် ပျံသန်းလာသော စစ်ကောင်စီ၏ [[Mi-35]] တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်အား ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite web |title=Resistance Forces Down Junta Helicopter|url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-down-junta-helicopter|date= April 29, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> === မေ === * ၁ မေ - ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ တိုက်တာအဆောက်အအုံများရှင်းလင်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့အတွက် အပစ်ရပ်ကာလအား မေလ ၁ ရက်နေ့မှ မေလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ သက်တမ်းထပ်တိုးကြောင်း မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မေလ ၁ ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/02/54864|title=မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ အပစ်ရပ်ကာလ မေလကုန်ထိ ထပ်တိုး|author=Mizzima|publisher=Mizzima Media|access-date=3 may 2025}}</ref> * ၂ မေ - ပဲခူးတိုင်း [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားသော နေရာ ၆ ခုနှင့် နတ်တလင်းမြို့နယ်ရှိ ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ အမှတ် -၂ စစ်ဒေသခွဲက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4g214jzypqo|title=ပဲခူးတိုင်း ကျောက်ကြီးနဲ့ နတ်တလင်းက တပ်စခန်း ၇ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|date=3|year=2025|month=May|author=BBC Burmese|publisher=BBC}}</ref> * ၈ မေ - [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေကျင်မြို့နယ်၊ ညောင်ခြေထောက်ရွာရှိ စစ်ကောင်စီ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၉၈ ဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Resistance Briefly Captures Junta Battalion HQ in Bago|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-briefly-captures-junta-battalion-hq-in-bago.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၆ မေ - တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး က  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|title=တပ်မတော်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်|url=https://www.mmnationalpost.com/2025/05/blog-post_138.html|author=Myanmar National Post}}</ref> * ၉ မေ - ** ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ ထိုင်းမြန်မာ နယ်စပ် [[ထီးခီး]] အခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2025-04-09 |title=KNU Hails Seizure of Myanmar Junta Base on Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/knu-hails-seizure-of-myanmar-junta-base-on-thai-border.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** နောင်ချိုမြို့နယ်၊ [[သရက်ချိုရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|သရက်ချိုရွာ]]အနီးရှိ TNLA ၏ ရှေ့တန်းစခန်းရှစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-09 |title=Myanmar Junta 'Seizes Eight TNLA Positions'|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-seizes-eight-tnla-positions.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၁ မေ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ လိပ်ခမော်နှင့် မလိကျွန်းရွာများသို့ ချီတက်လာသည့် စစ်ကြောင်းအား အာရက္ခတပ်တော်က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Kyaukphyu Conflict Escalates Daily|url=https://www.bnionline.net/en/news/kyaukphyu-conflict-escalates-daily|website=Burma News International|language=en-US}}</ref> * ၁၂ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[အိုးထိမ်းကွင်း (တောင်)ရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|အိုးထိန်းတွင်းကျေးရွာ]]မှ စာသင်ကျောင်းကို ဗုံးကျဲသဖြင့် မေလ ၁၃ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ သေဆုံးသူဦးရေ ၂၂ ဦးရှိခဲ့ပြီး၊ အထဲမှ ၂၀ ဦးမှာ ကျောင်းသားကလေးငယ်များဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သော ၂ ဦးမှာ ဆရာမများဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=အိုးထိန်းတွင်းရွာ ဗုံးကြဲခံရမှု - သေဆုံးခဲ့တဲ့ကျောင်းသူတွေက ဘယ်အတန်းတွေမှာ ပညာသင်‌နေကြတာလဲ|author=BBC Burmese|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cy8n7lljdngt|accessdate=13 May 2025}}</ref> စစ်ကောင်စီကမူ သတင်းမှားဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းဆိုထားသည်။<ref>{{cite web |title=ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ အိုးထိမ်းကွင်းကျေးရွာ စာသင်ကျောင်းအား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း တရားမဝင်ပြည်ဖျက်မီဒီယာများက မဟုတ်မမှန် ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ {{!}} Ministry Of Information |url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/69761 |website=www.moi.gov.mm |access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅ |language=en |date=၁၂ မေ ၂၀၂၅}}</ref> * ၁၄ မေ- တမူး ပကဖ အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံရိုင်ဖယ်တပ်ရင်းက ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.reuters.com/world/india/indian-army-operation-myanmar-border-kills-10-insurgents-2025-05-15/ Indian army operation on Myanmar border kills 10 insurgents] [[Reuters]]. May 14, 2025. </ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ အိန္ဒိယတွင် ရဲဘော် ၁၀ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း တမူးခရိုင်ပအဖ အတည်ပြု] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250520034805/https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ |date=20 May 2025 }}. [[Myanmar Now]]. May 20, 2025.</ref> * ၁၅ မေ - ** စစ်ကောင်စီ၏ ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ မယ်လစခန်းကို [[KNLA]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNLA seizes junta's Mae La camp near Myanmar-Thai border in day-long assault|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/17/22443|date= May 17, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> ** စစ်ကောင်စီက ၃၉ နှစ်ကြာ တပ်စွဲခဲ့သည့် [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]ရှိ တညာကျိုး ဗျူဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၃၉ နှစ်ကြာ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲခဲ့သည့် ဖားအံခရိုင် တညာကျိုး(ခ)တာလယ် ဗျုဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များသိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/68258f02c8875ede024c0db5 |access-date=2025-05-15 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကူများနှင့် စစ်ပစ္စည်းများတင်ဆောင်လာသော တပ်မတော် (ရေ)၏ ရေယာဉ်တစ်စီး ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းသို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta reinforces Kyaukphyu to protect Chinese-backed deep-sea port amid AA offensive|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/16/22419|date= May 16, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၆ မေ - နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် [[နွားထိုးကြီးမြို့]]၏ အရှေ့ဖက်ရှိ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Junta Abandons Chinese Pipeline Amid Resistance Attacks|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-abandons-chinese-pipeline-amid-resistance-attacks.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၈ မေ - ချင်းပြည်မြောက်ပိုင်း တီးတိန်မြို့နယ်သို့တက်လာသည့် စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်းကို ကလေး- သိုင်းငင်းလမ်းမပေါ် တီးတိန်မြို့အဝင် မွှာလ်ပီးကျေးရွာနှင့် ‌ဟဲန်ဇိန်ရွာကြားတွင် ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များ ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ တိုက်ခိုက်နေသဖြင့် မေ ၂၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည်။<ref>{{Cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/05/27/401392.html|publisher=The Irrawaddy|accessdate=28 May 2025|title=ချင်းပြည်တက်သည့်စစ်ကြောင်း တီးတိန်အဝင်၌ ပိတ်ဆို့ ခံထားရ|author=မေရီခိုင်း}}</ref> * ၁၉ မေ ** - [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title="AA ကျရှုံးပါစေ"ဟု စစ်ကောင်စီက ယတြာချေပြီးနောက် ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/682c39d9c8875ede02ad3dd5|access-date=2025-05-20 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> **မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် (PDF) ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယအာသံရိုင်ဖယ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရက်ပိုင်းအတွင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း တမူး PDF အဖွဲ့နှင့် နီးစပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|title=အိန္ဒိယ မြန်မာ နယ်စပ်မှာ တမူး PDF ၁၀ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံရ|accessdate=20 May 2025|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521130503/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|archivedate=21 May 2025}}</ref> * ၂၀ မေ - [[ရွှေကူမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ကေအိုင်အေက ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA က ပစ်ချလိုက်သည့် ရဟတ်ယာဉ် ၁ စီးကို ရွှေကူမြို့နယ်၊ စည်ငန်းရွာ အနောက်ဘက်ရှိ တောထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူး မိုးထက်အောင်၏ ရုပ်အ‌လောင်းကို ရှာတွေ့ |url=https://yktnews.com/2025/05/215192/ |trans-title=KIA shoots down 1 helicopter, finds body of pilot Moe Htet Aung on west side of Shwegu Township Sinngan village |language=my |work=Khit Thit Media}}</ref> *၃၁ မေ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးက ငလျင်ဒဏ်သင့်ဒေသများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Citenews|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602074400/https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-2553019/|archivedate=2025-6-2|title=မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ဇွန် ၃၀ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးမြှင့်|publisher=Xinhua Myanmar|accessdate=2025-6-2|date=2025-6-1|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/mm-256104/}}</ref> === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ကရင်ပြည်နယ်က သေ့ဘောဘိုး မဆုတ်တမ်းခံစစ်စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၂ ဦး ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်‌ရေးတပ်(KNLA) နဲ့ PDF ပူးပေါင်းတပ်ဆီ လက်နက်ချခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.dvb.no/post/708417|title=သေ့ဘောဘိုးစခန်းကို KNLA နှင့် တပ်ပေါင်းစုများ သိမ်းပိုက်|date=2025-6-3|accessdate=2025-6-6|publisher=DVB Burmese}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်၊ ထားဝယ်မြို့နယ်ထဲက အမိုနယ်စပ် (ခေါ်) ပွိုင့် ၂၆၅၅ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကရင်တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေက ဇွန် ၁၀ ရက်မှာ သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ဘက်က ပြောသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=စစ်တပ်လက်ထဲ နှစ် ၃၀ နီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်က အမိုစခန်းကို သိမ်း - KNU|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေစဉ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ယနေ့ (ဇွန်လ ၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက ပစ်ချခဲ့ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (PLA) က ဘီဘီစီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ PLA က တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြီး နာရီပိုင်းအကြာတွင် စစ်ကောင်စီကမူ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ပျက်ကျခဲ့သည့် တိုက်လေယာဉ်သည် လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်နေစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်း သိမ်းပိုက်ရေးတိုက်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=ပုလဲတိုက်ပွဲမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ PLA ပြော|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေကြည်မြို့နယ်]]၊ [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]]နှင့် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာရှိ အမြောက်တပ်ရင်း (၃၄၄) ကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ ညပိုင်းမှစ၍ [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်နေပြီး တပ်ရင်းအတွင်းအထိ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြောင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ငသိုင်းချောင်းမြို့ခံများနှင့် ရခိုင်စစ်ရှောင်အများစုမှာ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အဆိုပါတပ်ရင်းအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ တစ်ပတ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် AA က [[ကျားကိုက်ရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ကျားကိုက်ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိတွင် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၄၄ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်နေပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|title=ဧရာဝတီ ငသိုင်းချောင်းအမြောက်တပ် (၃၄၄)ကို AA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေပြီဟုဆို|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613141829/https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|archivedate=2025-6-13|publisher=နိရဉ္စရာ|accessdate=2025-6-13}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များဖြင့် စစ်ကြောင်းထိုးလျက်ရှိရာ ဇွန် ၂၀ ရက်၊ နံနက်ပိုင်းတွင် [[ကျော်ဇေယျာရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကျော်ဇေယျာရွာ]]အနီး၌ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ယင်းကြောင့် မန္တလေးနှင့် ရွှေဘိုမြို့များသို့ ပြေးဆွဲနေသော ခရီးသည်တင်ယာဉ်များကို [[ဆားတောင်မြို့]]အဝင်နှင့် [[ရုံးပင်ကန်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ရုံးပင်ကန်ရွာ]]တို့မှ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော [[ဝက်လက်မြို့နယ်]]နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းကို စစ်တပ်က ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ကတည်းက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မူ အင်အားထပ်မံဖြည့်တင်း၍ [[အုန်းတော (မြောက်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောရွာမြောက်]]ဘက် ရုံးပင်ကန်ရွာမှစတင်ကာ လက်နက်ကြီးပစ်ကူဖြင့် စစ်ကြောင်းထပ်မံထိုးစစ်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|title=စစ်ကိုင်း- ရွှေဘိုလမ်း တိုက်ပွဲ သံချပ်ကာကားများပါ သုံးလာ|accessdate=2025-6-22|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622130614/https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> * ၂၂ ဇွန် - တနင်္သာရီတိုင်းရှိ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]နှင့် [[တနင်္သာရီမြို့နယ်]]တို့ကို စစ်ကောင်စီက စစ်ကြောင်းထိုး၍ ထိုးစစ်ဆင်နေကြောင်း ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) တပ်မဟာ (၄) ၏ ခရိုင်အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောအယ်နာက စစ်ကောင်စီသည် ထီးခီးနယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် တပ်စခန်းများကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် ထားဝယ်-ထီးခီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို အပြည့်အဝ ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ရန်အတွက် စစ်ကြောင်းထိုးလာခြင်းဖြစ်သည် ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|title=တနင်္သာရီနှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ ထိုးစစ်ဆင်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114830/https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|archivedate=2025-6-22|publisher=Mizzima|accessdate=2025-6-22}}</ref> * ၂၅ ဇွန် - [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း|ရန်ကုန် – မန္တလေး အမြန်လမ်း]]ဟောင်းပေါ်ရှိ [[ညောင်လေးပင်မြို့နယ်|ညောင်လေးပင်]]၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ကျောက်တံခါး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]များမှ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်စခန်း ကိုး ခု ကိုဇွန် ၂၅ ရက်နေ့၊ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက တပြိုင်နက် ဝင်ရောက်တိုခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးသေဆုံးကာ ရဲအုပ်တစ်ဦးအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း သုံး ဦးအရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများကို အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေ၊ တိုင်းစစ်ဌာန(ပဲခူး)၊ ဗျူဟာ-၂၄ အာဠာဝကတပ်ရင်း၊ အမှတ်-၃၅၀၃ တပ်ရင်း၊ ဖြူး(ပကဖ)၊ ဗျူဟာ-၂၅ အမှတ်-၃၇၀၂ တပ်ရင်း၊ Spring Warriors Column၊ KNLA တပ်ရင်း-၉၊ ဗျူဟာ-၂၆ တော်ဝင်ဒေါင်းတပ်ရင်း၊ တောကျီးကန်းတပ်ရင်း တို့မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်းဟောင်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၉ ခု တပြိုင်တည်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး တပ်သား ၁၉ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|url=https://ayartimes.com/?p=55885|publisher=Ayeyarwaddy Times|accessdate=2025-6-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042754/https://ayartimes.com/?p=55885|archivedate=2025-6-26}}</ref> စစ်ဆင်ရေးကို ဗျူဟာ (၂၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကျော်စွာအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် “ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=55877|title=ညောင်လေးပင်-ကျောက်တံခါးကြား တော်ဝိကျေးရွာရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၃ ဦးသေဆုံးကာ ၃ ဦး ဖမ်းဆီးရမိ၊ ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကို ဂုဏ်ပြု၍ ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး အဖြစ်သတ်မှတ်|accessdate=2025-6-26|publisher=Ayeyarwaddy Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042401/https://ayartimes.com/?p=55877|archivedate=2025-6-26}}</ref> * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist|3}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] nlu8ecz0h7wacc6ckeslvg1p5mhk3ow 0 248365 880121 833299 2025-07-04T16:53:58Z Salai Rungtoi 22844 စာမျက်နှာကို [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 880121 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း]] dy3w2yw30vy8sq0jtvtsxk33gm6k0db 0 248508 880148 807085 2025-07-05T03:07:09Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ကိုယ်ကျင့်တရား]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 880148 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ကိုယ်ကျင့်တရား]] njyt21rlm34xulypa9v7atu9aum9nny 2 249181 880081 877572 2025-07-04T15:04:24Z Salai Rungtoi 22844 /* My WikiProject: အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ */ 880081 wikitext text/x-wiki Hello, this is RUNG! Please leave a message. https://xtools.wmcloud.org/adminscore/my.wikipedia.org/Salai%20Rungtoi == My WikiProject: အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ == * [[အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ]] * [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ|ရန်ကုန်တိုင်ဒေသကြီး အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ]] * [[ချင်းပြည်နယ် အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ|<s>ချင်းပြည်နယ် အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်များ</s>]] == My To-do List for June 2026 == * Create all missing SAC's order, announcements since 2021 in Wikisource * Create a list wiki page for all SAC's order, announcements since 2021 * Update all government officials' profiles based on update from SAC's order or create a new page for them to record * Update all state/region governments page with up-to-date leaders * Update all the armed actors from Chin State and other armed actors' activities == Pages I need to create == * [[နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး]] * [[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]] '''အမိန့်အမှတ် (၂၁/၂၀၂၁)''' * [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရုံး]] '''အမိန့်အမှတ် (၂၁/၂၀၂၁)''' * [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] * နိုင်ငံတော်သမ္မတ == Regular Update I Should Do == * [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] * [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] * [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ) အတွင်း ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး ထုတ်ပြန်ချက်များ]] to add pre-2025 * [[ချင်း စစ်မြေပြင်]] == Article to look out for fortnightly == * To check Category and subcategory of Myanmar articles in English Wikipedia * To archive links of important source such as urls coming from government sources (they deleted it often)<br /> Current ongoing project that I will develop and keep improving. Suggestions and feedback are welcomed. * [[အောင်ကြည်ညွန့်]] * [[ဒုတိယအကြိမ် အမျိုးသားလွှတ်တော်|ဒုတိယအကြိမ်အမျိုးသားလွှတ်တော်]] * [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးမှ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များစာရင်း]] * [[:ကဏ္ဍ:အမျိုးသားလွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်များ]] * [[ဗာတီကန်မြို့ပြနိုင်ငံအစိုးရ]] * [[သန်းသန်းဆွေ]] byibc576gb51oq30k0xeakjsulo4kq5 0 251493 880204 841461 2025-07-05T06:28:10Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880204 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = လွင်ဦး |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]] |image = |caption = |order = |office = [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီး |term_start = ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end = |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |term_end1 = ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor1 = ဦးကိုကိုရှိန် <ref>{{cite web|url=https://memoscow.org/chronology-of-ambassadors-served-in-myanmar-embassy-moscow/|title=Chronology of Ambassadors served in Myanmar Embassy, Moscow|work=Embassy of the Republic of the Union of Myanmar, Moscow (Russia)|access-date=18 December 2023 }}</ref> |successor1 =[[သစ်လင်းအုန်း|ဦးသစ်လင်းအုန်း]] | birth_date = {{birth date and age|1961|1|31|df=y}} | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = ဒေါ်မြင့်သန္တာ | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၄) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] | serviceyears = ၁၉၈၁-၂၀၁၅ | rank = [[ဗိုလ်ချုပ်]]၊စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးလွင်ဦး''' ( ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၆၁ဖွား) သည် တပ်မတော်သားနှင့် ဝါရင့်သံတမန်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ၏ ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://english.news.cn/20231107/cf4fa28fe17e48709a51ff0843cb6e80/c.html|title=Myanmar reiterates commitment to maintain stability, order along border with China|work= Xinhua|access-date=24 November 2023|date=7 November 2023 }}</ref> ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/67250/print|title=Ceremony for presenting foreign ambassadors’ letters of credence|work=The Kremlin, Moscow|access-date=24 November 2023|date=1 December 2021 }}</ref> == စစ်မှုထမ်းဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ် (၂၄) ဆင်း တပ်မတော်သားတစ်ဦးဖြစ်သည်။ [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] တွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထိ စစ်မှုထမ်းသည်။ သူ နောက်ဆုံး ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ရာထူးမှာ ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်ဖြင့် စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) တာဝန် ဖြစ်သည်။ === စစ်မှုထမ်းကာလထင်ရှားဖြစ်ရပ် === [[၂၀၁၅ ကိုးကန့်စစ်ပွဲ]] အတွင်း<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/kokhant-tension/2712869.html|title=ကိုးကန့် တိုက်ပွဲ ပြင်းထန်|work=VOA Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ ဧပြီ ၂၀၁၅ }}</ref> [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်လေ]] ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုက တစ်ဖက် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ လက်နက်ကြီးကျည်အချို့ နှင့် ဗုံးဆံ အချို့ ၂ကြိမ်ထပ်မနည်း ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-replaces-senior-air-force-officer-/2842545.html|title=မြန်မာစစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ် ( လေ) ရာထူးဖယ်ရှားခံရ|work=VOA Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ }}</ref> ယင်းကိစ္စနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး တရုတ်နိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်သည်အထိ ဖိအားပေးရာ [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] က ၎င်းအား တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ)ရာထူးမှ ဖယ်ရှားသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma/2015/06/150630_airforce_chief_of_staff|title=စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ)ဗိုလ်ချုပ်လွင်ဦး ဖယ်ရှား ခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ }}</ref> == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၁၅ ဇွန်လ နှောင်းပိုင်းတွင် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] မှ [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ သံအမတ်ကြီး အဆင့် ဖြင့် ကူးပြောင်းလာသည်။ ထိုသို့ ကူးပြောင်းပြီး များမကြာမီ [[နီပေါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ထမ်းဆောင်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.mekathmandu.org/index.php/new?start=1|title=Ambassador call on Minister for Foreign Affairs of Nepal|work=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံးကတ္တမန္ဒူးမြို့|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၆ }}</ref>၂၀၁၇ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်မှ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ လည်းကောင်း ၊၂၀၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၈ရက်တွင် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း <ref>{{cite web|url=https://pco.gov.ph/photo_gallery/president-rodrigo-roa-duterte-poses-for-posterity-with-resident-ambassador-designate-of-the-republic-of-the-union-of-myanmar-to-the-philippines-u-lwin-oo-who-presented-his-credentials-to-the-presiden/|title=President Rodrigo Roa Duterte poses for posterity with Resident Ambassador-Designate of the Union of Myanmar to the Philippines U Lwin Oo|work=Office of the president of the Philippines|access-date=24 November 2023|date=4 December 2019}}{{Dead link|date=August 2024 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.memanila.org/index.php/en/update-news/174-2020-02-04-10-48-26|title=ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးလွင်ဦး၏သံအမတ်ကြီးခန့်အပ်လွှာပေးအပ်ခြင်းအခမ်းအနားအောင်မြင်စွာပြီးမြောက်ခြင်း|work=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံး၊မနီလာမြို့|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref>၊၂၀၂၁ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၇ရက်နေ့ တွင် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၂ရက်နေ့တွင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံ]] နှင့် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် <ref>{{cite web|url=https://www.myanmar.gov.mm/news-media/archives/-/asset_publisher/KsHiDHBaYrSN/content/u-lwin-oo-concurrently-accredited-as-ambassador-of-myanmar-to-the-republic-of-belarus?_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_redirect=https%3A%2F%2Fwww.myanmar.gov.mm%2Fweb%2Fguest%2Fnews-media%2Farchives%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_cur%3D0%26p_r_p_resetCur%3Dfalse%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_assetEntryId%3D122012885|title=U Lwin Oo concurrently accredited as Ambassador of Myanmar to the Republic of Belarus|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=24 November 2023|date= 22 April 2022 }}</ref> လည်းကောင်း အစရှိသည်ဖြင့် တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်လာပုံ == သူ့ကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ၂၀၂၃ စက်တင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ၏ ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ကြောင်း စာထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/44947|title=ဒုတိယဝန်ကြီးများ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုအချိန်တွင် သူသည် ရုရှားနိုင်ငံ မှာပင် မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။သူသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက် တွင် နိုင်ငံဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူပြီး<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/index.php/book/2293|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအမိန့်ကြော်ငြာစာ ၆၁၂ /၂၀၂၃|work=၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁၇) ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၆) ၊ အမှတ် (၄၆) ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနောက်ပိုင်းကာလမှစ၍ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် တရားဝင် ထမ်းဆောင်သည်။ == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ဇနီးဖြစ်သူမှာ ဒေါ်မြင့်သန္တာ ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၁| }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] 7vmltnzvvw1dq8p50brb1ls3vcz65ca 880205 880204 2025-07-05T06:28:22Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880205 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = လွင်ဦး |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] [[စည်သူဘွဲ့|စည်သူ]] |image = |caption = |order = |office = [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီး |term_start = ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end = |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |term_end1 = ၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor1 = ဦးကိုကိုရှိန် <ref>{{cite web|url=https://memoscow.org/chronology-of-ambassadors-served-in-myanmar-embassy-moscow/|title=Chronology of Ambassadors served in Myanmar Embassy, Moscow|work=Embassy of the Republic of the Union of Myanmar, Moscow (Russia)|access-date=18 December 2023 }}</ref> |successor1 =[[သစ်လင်းအုန်း|ဦးသစ်လင်းအုန်း]] | birth_date = {{birth date and age|1961|1|31|df=y}} | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = ဒေါ်မြင့်သန္တာ | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၄) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] | serviceyears = ၁၉၈၁-၂၀၁၅ | rank = [[ဗိုလ်ချုပ်]]၊စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးလွင်ဦး''' ( ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၆၁ဖွား) သည် တပ်မတော်သားနှင့် ဝါရင့်သံတမန်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ၏ ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://english.news.cn/20231107/cf4fa28fe17e48709a51ff0843cb6e80/c.html|title=Myanmar reiterates commitment to maintain stability, order along border with China|work= Xinhua|access-date=24 November 2023|date=7 November 2023 }}</ref> ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/67250/print|title=Ceremony for presenting foreign ambassadors’ letters of credence|work=The Kremlin, Moscow|access-date=24 November 2023|date=1 December 2021 }}</ref> == စစ်မှုထမ်းဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ် (၂၄) ဆင်း တပ်မတော်သားတစ်ဦးဖြစ်သည်။ [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] တွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထိ စစ်မှုထမ်းသည်။ သူ နောက်ဆုံး ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ရာထူးမှာ ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်ဖြင့် စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) တာဝန် ဖြစ်သည်။ === စစ်မှုထမ်းကာလထင်ရှားဖြစ်ရပ် === [[၂၀၁၅ ကိုးကန့်စစ်ပွဲ]] အတွင်း<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/kokhant-tension/2712869.html|title=ကိုးကန့် တိုက်ပွဲ ပြင်းထန်|work=VOA Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ ဧပြီ ၂၀၁၅ }}</ref> [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်လေ]] ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုက တစ်ဖက် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ လက်နက်ကြီးကျည်အချို့ နှင့် ဗုံးဆံ အချို့ ၂ကြိမ်ထပ်မနည်း ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-replaces-senior-air-force-officer-/2842545.html|title=မြန်မာစစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ် ( လေ) ရာထူးဖယ်ရှားခံရ|work=VOA Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ }}</ref> ယင်းကိစ္စနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး တရုတ်နိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်သည်အထိ ဖိအားပေးရာ [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] က ၎င်းအား တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ)ရာထူးမှ ဖယ်ရှားသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma/2015/06/150630_airforce_chief_of_staff|title=စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ)ဗိုလ်ချုပ်လွင်ဦး ဖယ်ရှား ခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ }}</ref> == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၁၅ ဇွန်လ နှောင်းပိုင်းတွင် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] မှ [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ သံအမတ်ကြီး အဆင့် ဖြင့် ကူးပြောင်းလာသည်။ ထိုသို့ ကူးပြောင်းပြီး များမကြာမီ [[နီပေါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ထမ်းဆောင်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.mekathmandu.org/index.php/new?start=1|title=Ambassador call on Minister for Foreign Affairs of Nepal|work=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံးကတ္တမန္ဒူးမြို့|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၆ }}</ref>၂၀၁၇ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်မှ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ လည်းကောင်း ၊၂၀၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၈ရက်တွင် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း <ref>{{cite web|url=https://pco.gov.ph/photo_gallery/president-rodrigo-roa-duterte-poses-for-posterity-with-resident-ambassador-designate-of-the-republic-of-the-union-of-myanmar-to-the-philippines-u-lwin-oo-who-presented-his-credentials-to-the-presiden/|title=President Rodrigo Roa Duterte poses for posterity with Resident Ambassador-Designate of the Union of Myanmar to the Philippines U Lwin Oo|work=Office of the president of the Philippines|access-date=24 November 2023|date=4 December 2019}}{{Dead link|date=August 2024 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.memanila.org/index.php/en/update-news/174-2020-02-04-10-48-26|title=ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးလွင်ဦး၏သံအမတ်ကြီးခန့်အပ်လွှာပေးအပ်ခြင်းအခမ်းအနားအောင်မြင်စွာပြီးမြောက်ခြင်း|work=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံရုံး၊မနီလာမြို့|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref>၊၂၀၂၁ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၇ရက်နေ့ တွင် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၂ရက်နေ့တွင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံ]] နှင့် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် <ref>{{cite web|url=https://www.myanmar.gov.mm/news-media/archives/-/asset_publisher/KsHiDHBaYrSN/content/u-lwin-oo-concurrently-accredited-as-ambassador-of-myanmar-to-the-republic-of-belarus?_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_redirect=https%3A%2F%2Fwww.myanmar.gov.mm%2Fweb%2Fguest%2Fnews-media%2Farchives%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_cur%3D0%26p_r_p_resetCur%3Dfalse%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_KsHiDHBaYrSN_assetEntryId%3D122012885|title=U Lwin Oo concurrently accredited as Ambassador of Myanmar to the Republic of Belarus|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=24 November 2023|date= 22 April 2022 }}</ref> လည်းကောင်း အစရှိသည်ဖြင့် တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်လာပုံ == သူ့ကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ၂၀၂၃ စက်တင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ၏ ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ကြောင်း စာထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/44947|title=ဒုတိယဝန်ကြီးများ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုအချိန်တွင် သူသည် ရုရှားနိုင်ငံ မှာပင် မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။သူသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက် တွင် နိုင်ငံဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူပြီး<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/index.php/book/2293|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအမိန့်ကြော်ငြာစာ ၆၁၂ /၂၀၂၃|work=၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁၇) ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၆) ၊ အမှတ် (၄၆) ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနောက်ပိုင်းကာလမှစ၍ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် တရားဝင် ထမ်းဆောင်သည်။ == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ဇနီးဖြစ်သူမှာ ဒေါ်မြင့်သန္တာ ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၁| }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] mbs85tcwu7nps8gvhgrr7819bzni02w 0 252454 880058 833297 2025-07-04T13:21:09Z Salai Rungtoi 22844 /* တပ်မတော်သားဘဝ */ 880058 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] dwklavuyz6n0gs9r18b946rq5bl6p3t 880060 880058 2025-07-04T13:25:57Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880060 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]] 3qmdsg5167m6zo5cktyppfvrkinu23q 880061 880060 2025-07-04T13:54:21Z Salai Rungtoi 22844 /* သံအမတ်ကြီးဘဝ */ 880061 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၁၄-၉-၂၀၂၄ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]] 9aj6kofcd86qrd3pf29oxpwsjsm1z5m 880063 880061 2025-07-04T14:04:01Z Salai Rungtoi 22844 880063 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]] 5g63cryp527s9dv2y92b22u47cpvdgu 880164 880063 2025-07-05T04:12:12Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 880164 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] 9imgtm7eg3mt9qrtm2iqexnkbxvhvy6 880165 880164 2025-07-05T04:12:23Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880165 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က သူ့အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] rlq59t7xu3og910f9ftad8pbmm2kkgh 880257 880165 2025-07-05T09:08:03Z Salai Rungtoi 22844 880257 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |term_end = |predecessor = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |office1 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end1 = |predecessor1 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor1 = |office2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end2 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor2 = |successor2 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |office3 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start3 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end3 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor3 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor3 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန် ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅)ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း တွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် ကမ္ဘာဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%be%e1%80%ac/|title=ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌသည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] fh3u56ug23fdiyqgc5khm3gm0ntzskg 880259 880257 2025-07-05T09:19:52Z Salai Rungtoi 22844 880259 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = သစ်လင်းအုန်း |honorific_prefix =[[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဦး |image = |caption = |order = |office = [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ |appointer = [[မင်းအောင်လှိုင်]] |term_end = |predecessor = |office1 = [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start1 = ၁၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄ |term_end1 = |appointer1 = [[မင်းအောင်လှိုင်]] |predecessor1 = |successor1 = |office2 = [[ရုရှားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start2 = ၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |term_end2 = |appointer2 = [[မင်းအောင်လှိုင်]] |predecessor2 = [[လွင်ဦး|ဦးလွင်ဦး]] |successor2 = |office5 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start5 =၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |term_end25 =၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ |predecessor5 = |successor5 = ဦးကျော်စိုးမင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> |appointer5 = [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)| နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]] |office6 = [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start6 = ၂၄ မေ ၂၀၁၄ |term_end6 = ၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ |predecessor6 =[[တင်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဦးတင်ဦး]] |successor6 =[[မျိုးသန့်ဖေ|ဦးမျိုးသန့်ဖေ]] |appointer6 = [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)| နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] | birth_date = {{Birth date and age|1962|5|17|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2523|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမိန့်ကြော်ငြာစာ (၃၁၂/၂၀၂၄) လက်ရှိရာထူးနေရာတွင် တစ်နှစ်ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း |work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၁) ပြန်တမ်းစာစောင် |access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ်(၂၅) | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = | serviceyears = ၁၉၈၂-၂၀၁၄ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''ဦးသစ်လင်းအုန်း'''(၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931910.htm|title=Myanmar ambassador: Youth exchange carries on Myanmar-China friendship|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mfaic.gov.kh/posts/post-36591|title=H.E. Deputy Prime Minister Prak Sokhonn received a courtesy call from H.E. U Thit Linn Ohn, newly-appointed Ambassador of Myanmar to Cambodia|work=Kingdom of Cambodia Ministry of Foreign Affairs& International Cooperation|access-date=18 December 2023|date=3 Octomber 2019 }}</ref> သူသည် စစ်မှုထမ်းအဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဖြစ်သည်။ ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီးအဖြစ် နောက်ဆုံး တာဝန်ထမ်းသည်။ == တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အပါတ်စဉ်(၂၅) ဆင်း ဖြစ်သည်။[[တပ်မတော်]] တွင် နှစ် ၃၀ နီးပါး စစ်မှုထမ်းသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင် [[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းအုပ်ကြီး အဖြစ် မှ အငြိမ်းယူပြီး [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာသည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == သူ့ကို [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးသိန်းစိန်]] က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာအထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ ၂၄ ရက်နေ့ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၀ ရက်နေ့ အထိ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2017-05/31/content_40931339.htm|title=Myanmar Ambassador Thit Linn Ohn|work=China.org.cn|access-date=18 December 2023|date=31 May 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.myanmarembassy.com/Myanmar%20Ambassador%20in%20Beijing.html|title=The Myanmar Ambassador in Beijing|work=Embassy of the Repulic of the Union of Myanmar Beijing,China|access-date=18 December 2023 }}</ref> ယင်းနောက် သူသည် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့သည်။[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]]က ထိုတာဝန်ကို အပ်နှင်းသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့တွင် [[ဖနွမ်းပင်မြို့|ဖနောင်ပင်မြို့]]ရှိ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ် ပရယ်ဘတ် ဆမ်ဒက် ပရယ် ဘိုရိုနစ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီထံ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/my/-/h-e-u-thit-linn-ohn-presents-credentials-to-king-of-cambodia|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၉ }}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် ကမ္ဘာဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/49181|title=ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%be%e1%80%ac/|title=ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌသည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === ၂၀၁၅ကိုးကန့်တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကျည် တရုတ်နိုင်ငံဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲကာ ၄ဦးသေ၊၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်အား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန နှင့် သံတမန်အရ ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-condemns-myanmar-air-strike/2679414.html|title=တရုတ်ဘက် ကျတဲ့ ဗုံးကိစ္စ မြန်မာသံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြောကြား|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၁၅ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-31885318|title=China protests over 'deadly Myanmar border raid'|work=BBC News|access-date=18 December 2023|date=12 March 2015 }}</ref> == ရရှိခဲ့သော ဘွဲ့ထူး == ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့]] အပ်နှင်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/32971|title=ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း၊အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၁၁ / ၂၀၂၂၊ စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၂| }} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] 7z9gxmex8i3hcvcl5033tux0evall58 0 253073 880156 875685 2025-07-05T03:25:20Z Salai Rungtoi 22844 /* ဝန်ကြီးများစာရင်း */ 880156 wikitext text/x-wiki {{Infobox Government agency |agency_name = နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန <br> Ministry of the State Administration Council Chairman’s Office | nativename = | nativename_a = | nativename_r = |seal = |seal_width = |seal_caption = |formed = {{start date and age|df=yes|2024|1|8}} |preceding1 = |preceding2 = | dissolved = |agency_type = ဝန်ကြီးဌာန |jurisdiction = မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ |headquarters = [[နေပြည်တော်]] |coordinates = |employees = |budget = |minister1_name =[[မိုးအောင်|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင်]]<br> [[ကိုကိုလှိုင်|ဦးကိုကိုလှိုင်]]<br> [[မောင်မောင်တင့်|ဦးမောင်မောင်တင့်]] <br>[[အောင်ကျော်ဟိုး|ဦးအောင်ကျော်ဟိုး]] | minister1_pfo = | deputyminister1_name = | deputyminister1_pfo = | deputyminister2_name = | deputyminister2_pfo = <!-- up to |deputyminister7_name= --> |child1_agency = |child2_agency = |child3_agency = |child4_agency = |website = }} '''နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန'''({{lang-en|Ministry of the State Administration Council Chairman’s Office }}) <ref>{{cite web|url=https://www.myanmaritv.com/news/order-no-3-2024-appointment-union-ministers|title=ORDER NO. 3 /2024: APPOINTMENT OF UNION MINISTERS|work=mitv|access-date=8 January 2024|date=8 January 2024}}</ref>သည် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]ရုံး ၏ ကိစ္စရပ်များအား ဆောင်ရွက်ရသည့် ဝန်ကြီးဌာန ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/50224|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ၃ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းသည့် ဝန်ကြီးဌာနလည်းဖြစ်သည်။ ယခင် [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန]] (၁) နှင့်(၂) နေရာတွင် အစားထိုးလိုက်သည့် ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုဖြစ်သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံ == * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၁) * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၂)<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/50337|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ်၊ ၆ / ၂၀၂၄ ၁၃၈၅ ခုနှစ်၊ နတ်တော်လပြည့်ကျော် ၁၄ ရက် (၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၀ရက်) ဒုတိယဝန်ကြီးခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၃)<ref>{{cite web|url=https://www.myanmaritv.com/news/order-nos7-and-82024-appointment-union-minister-and-deputy-minister|title=ORDER NOS.7 AND 8/2024: APPOINTMENT OF UNION MINISTER AND DEPUTY MINISTER|work=mitv|access-date=22 January 2024|date=22 January 2024}}</ref> * နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန(၄) == ဝန်ကြီးများစာရင်း == {|class="wikitable" style="text-align:center; width:100%; border:1px #AAAAFF solid" |- !rowspan=2 |စဉ် !rowspan=2 | ဝန်ကြီးဌာန !width=80 rowspan=2 | ပုံ !rowspan=2 | ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး !colspan=3 | ရာထူးသက်တမ်း !rowspan=2 | နိုင်ငံရေးပါတီ !rowspan=2 | ဒုတိယဝန်ကြီး !rowspan=2 | မှတ်ချက် |- !တာဝန်စတင် !တာဝန်ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- ! rowspan="2" |'''၁''' ! rowspan="2" | နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၁) | [[File:No image.png|70px]] | [[ကိုကိုလှိုင်|ဦးကိုကိုလှိုင်]] | ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | ၅ မေ ၂၀၂၄ | {{age in days|2024|1|8|2024|5|5}} | | |- | [[File:No image.png|70px]] |[[မိုးအောင်|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမိုးအောင်]] |၅ မေ ၂၀၂၄ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/56305|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ထံ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၊ Roscosmos State Space Corporation မှ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့က လာရောက်ဂါရဝပြုတွေ့ဆုံ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၈ မေ ၂၀၂၄|date=၁၉ မေ ၂၀၂၄ }}</ref> |လက်ရှိ |{{age in days|2024|5|5}} | | | {{small|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်|အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်]]အဖြစ် ပူးတွဲထမ်းဆောင်}} |- ! rowspan="2" |'''၂''' ! rowspan="2" | နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၂) | [[File:No image.png|70px]] | [[အောင်နိုင်ဦး|ဦးအောင်နိုင်ဦး]] | ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | ၅ မေ ၂၀၂၄ | {{age in days|2024|1|8|2024|5|5}} | | rowspan="2"| | |- | [[File:No image.png|70px]] |[[ကိုကိုလှိုင်|ဦးကိုကိုလှိုင်]] |၅ မေ ၂၀၂၄<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2547|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၄/၂၀၂၄ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတာဝန် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၃၁ ရက်ထုတ် အတွဲ (၇၇)၊ အမှတ် (၂၂) ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၄ ဇွန် ၂၀၂၄|date=၅ မေ ၂၀၂၄}}</ref> |လက်ရှိ |{{age in days|2024|5|5}} | | |- ! rowspan="3" |'''၃''' ! rowspan="3" | နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၃) | [[File:No image.png|70px]] | [[အောင်ကျော်ဟိုး|ဦးအောင်ကျော်ဟိုး]] | align=center | ၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | align=center | ၅ မေ ၂၀၂၄ | {{age in days|2024|1|22|2024|5|5}} | align=center | | | |- | [[File:No image.png|70px]] |[[အောင်နိုင်ဦး|ဦးအောင်နိုင်ဦး]] |၅ မေ ၂၀၂၄ |၂၇ မေ ၂၀၂၄<ref name="retire">{{Cite web|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ်  ၃၈  / ၂၀၂၄|url=https://cincds.gov.mm/node/26036?d=1}}</ref> |{{age in days|2024|5|5|2024|5|27}} |align=center | | |- | [[File:No image.png|70px]] | [[မောင်မောင်တင့်|ဦးမောင်မောင်တင့်]] |၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ |လက်ရှိ | | |ဦးထင်ကျော်သူ | |- ! rowspan="2" |'''၄''' ! rowspan="2" | နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌရုံး ဝန်ကြီးဌာန (၄) | [[File:No image.png|70px]] |[[မိုးအောင်|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမိုးအောင်]]<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c51zl7x0q0xo|title=ရေချုပ် အပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်တချို့ အပြောင်းအလဲဖြစ်|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> | align=center | ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | align=center | ၅ မေ ၂၀၂၄ | {{age in days|2024|1|8|2024|5|5}} | align=center | | rowspan="2" | | |- | [[File:No image.png|70px]] |[[အောင်ကျော်ဟိုး|ဦးအောင်ကျော်ဟိုး]] |၅ မေ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|5|5}} |align=center | | |} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးဌာနများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] h9k9a30oi9085br85v3ovfhedvwhv8i 0 253378 880254 867094 2025-07-05T08:53:01Z Salai Rungtoi 22844 880254 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |honorific-prefix=H.E. |name=ဦးအောင်ကို |image= |imagesize= |order= |office=[[လာအိုနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ |term_end= |predecessor=[[မြတ်သက်ဦး|ဦးမြတ်သက်ဦး]] |successor= |order1= |office1=[[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] <br> နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် |term_start1=၁၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |term_end1=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ |predecessor1= ဦးစိုးဟန် |successor1= |birth_date= |birth_place=[[ရန်ကုန်]] |death_date= |death_place= |nationality=မြန်မာ |alma_mater= |occupation= |profession=သံတမန် |appointer=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|appointer1=[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|နိုင်ငံတော်သမ္မတဦးဝင်းမြင့်]]}} '''ဦးအောင်ကို''' သည် မြန်မာလူမျိုးသံအမတ်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c16y6g06expo|title=စစ်ကောင်စီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးသားမက် လာအိုသံအမတ်ဖြစ်လာ|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> သူသည် ယင်းမတိုင်မီ သမ္မတ [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးသိန်းစိန်]] <ref>{{cite web|url=https://www.prokerala.com/news/photos/030314-u-thein-sein-meets-with-sheikh-hasina-in-nay-pyi-taw-36340.html|title=U Thein Sein meets with Sheikh Hasina in Nay Pyi Taw|work=Prokerala|access-date=18 January 2024|date=3 March 2014 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.alamy.com/nay-pyi-taw-myanmar-4th-mar-2014-myanmar-president-u-thein-sein-r-image67231480.html|title=Myanmar President U Thein Sein (R) meets with Nepal's Prime Minister Sushil Koirala in Nay Pyi Taw, Myanmar|work=Alamy|access-date=18 January 2024|date=4 March 2014 }}</ref> နှင့် [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] <ref>{{cite web|url=https://coconuts.co/yangon/news/ap-corrects-report-suu-kyis-illegal-immigration-comment/|title=AP corrects report on Suu Kyi’s ‘illegal immigration’ comment|work=COCONUTS Yangon|access-date=18 January 2024|date=22 November 2017 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-delegation-attending-icj-hearing-on-dec-10th-the-hague/5200675.html|title=ICJ ကြားနာပွဲတက်ရောက်သည့် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့စာရင်း|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref> တို့ နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များ နှင့် တွေ့ဆုံမှုများတွင် အနီးကပ်ရှိနေခဲ့သူအဖြစ် ထင်ရှားသည်။သူသည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန ၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန တွင် တာဝန်အဆင့်ဆင့်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၁၆ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ ကောင်စစ်ဝန်ချုပ်ရုံး၊ နန်နန်းမြို့ ၏ မြန်မာကောင်စစ်ဝန်ချုပ် အဖြစ် ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://data.opendevelopmentmyanmar.net/my/dataset/4c7dd44d-bbb4-4526-92da-7511beb16a0e/resource/4f450148-07ee-4e6c-9be7-d7323cc0cf22/download/70-26.pdf|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အမှတ်၁၂၄/၂၀၁၆ ကြေညာချက် |work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်း|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ မတ် ၂၀၁၆ }}</ref> <ref>{{cite web|url=http://myanmar.cri.cn/666/2016/08/18/1s42189.htm|title=လမ်ဆန်မြစ်-မဲခေါင်မြစ် ၆ နိုင်ငံ လူငယ်များ ဆန်းသစ် ဒီဇိုင်းပြိုင်ပွဲ ကျင်းပ|work=CRI Online|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဩဂုတ် ၂၀၁၆ }}</ref> ယင်းနောက် နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန သို့ ပြန်လည် တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး ထိုဌာန၏ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အစမ်းခန့် အဖြစ်လည်းကောင်း တာဝန်ထမ်းသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၄ ရက်တွင် နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန ၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ် အတည်ပြုခန့်အပ် ခြင်းခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmardigitalnewspaper.com/my/mnmaaniungngnpnttm-8|title=မြန်မာနိုင်ငံပြန်တမ်း|work=Myanmar Digital News|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118134939/https://www.myanmardigitalnewspaper.com/my/mnmaaniungngnpnttm-8}}</ref> == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ၎င်းအား [[လာအိုနိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်၍ သံအမတ်ကြီး ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50771|title=ဦးအောင်ကို အား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ }}</ref> သူသည် လာအိုနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ၎င်း၏ခန့်အပ်လွှာ အား ၂၀၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၅ရက်တွင် [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအိုသမ္မတ]] ထံသို့ ပေးအပ်ပြီး တရားဝင် စတင်တာဝန်ထမ်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.gnlm.com.mm/u-aung-ko-presents-credentials-to-president-of-lao-peoples-democratic-republic/|title=U Aung Ko presents Credentials to President of Lao People’s Democratic Republic|work=Global New Light of Myanmar|access-date=6 February 2024|date=6 February 2024}}</ref> == မိသားစုဘဝ == သူသည် အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ဇနီးဖြစ်သူသည် ဖခင်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၂၂ဦးမြောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ်ထမ်းဆောင်နေသူ [[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်းဆွေ]] ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/14017/|title=ရုန်းကန်ရဦးမည့် စစ်ကောင်စီ၏ အသက် ၇၀ အရွယ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးသစ်|work=Myanmar Now|access-date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ }}</ref> == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] 4xfgr1d639mte3rq8d2l5os1zzbiand 0 255008 880065 879367 2025-07-04T14:06:24Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880065 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * ၂၂ ဇူလိုင် - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] 9nydl766rr4k1e1xeq7yvxav458k7qq 880163 880065 2025-07-05T04:11:50Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880163 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] jrzl9marzco0ppepy2tf1uyk8f113e1 880185 880163 2025-07-05T04:48:00Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880185 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] bf5p51fnj1akvxxxsj5wx8vbnk9afwe 880186 880185 2025-07-05T04:48:40Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာ */ 880186 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] j687kxyrann3p9g1uzomsnrj7y3poqc 880218 880186 2025-07-05T06:50:56Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880218 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] 2rw533ugc9ain0b0wpfscw4h6rvekgz 880221 880218 2025-07-05T06:56:18Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880221 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] bk011kg515ge6f7kv4eke6n76p2uj1a 880226 880221 2025-07-05T07:22:30Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880226 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] jpzn6d2iluov2y11d90qrzrdn0jtjr5 880228 880226 2025-07-05T07:34:29Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880228 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] 3jhnzvanrjo6q6o9qrrm6g7ayx95unj 880230 880228 2025-07-05T07:38:34Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880230 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] 3mfshbai9rkkq1jbnc08kv3p0wuemy1 880247 880230 2025-07-05T08:12:48Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880247 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] qxi4vnmrwbmsffqtrjr3n36vfzm4sc2 0 255819 880151 826437 2025-07-05T03:11:59Z Salai Rungtoi 22844 880151 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ဆူရ်ခွားမြို့ | other_name = | postal_code = | postal_code_type = Postal codes | pushpin_label_position = bottom | pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ | pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | image_skyline = | image_map = | map_caption = | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ|မြို့]] | subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] | subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Chin_State.svg| 23px]] [[ချင်းပြည်နယ်|ချင်း]] | subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] | subdivision_name2 = [[ဟားခါးခရိုင်]] | subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] | subdivision_name3 = [[ဟားခါးမြို့နယ်]] | unit_pref = imperial | area_total_km2 = | population = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | coordinates_display = | coordinates_region = MM | coordinates = {{Coord|22.2555294036865|93.634162902832|region:MM|format=dms|display=inline,title}} | elevation_ft = | elevation_m = | timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset = +6.30 | website = }} '''ဆူရ်ခွားမြို့'''သည် [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဟားခါးခရိုင်]]၊ [[ဟားခါးမြို့နယ်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည်။ ဟားခါး − မတူပီလမ်းမကြီးပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ဆူရ်ခွားမြို့၏မြောက်ဘက် ၅၀ မိုင်တွင် ဟားခါးမြို့နယ်၊ တောင်ဘက် ၅၀ မိုင်အကွာတွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ ၅၅ မိုင် အကွာ တွင် [[ရေဇွာမြို့]]တို့နှင့် မြို့နယ်ချင်းဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ == မြို့အဆင့် တိုးမြှင့်ခြင်း == [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန]]၏ ၂၀၁၉ ခုနှစ် မေလ ၁၆ ရက်နေ့ရက်စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာ စာအမှတ်(၁၂၈/၂၀၁၉)ဖြင့် ဆူရ်ခွားရွာကို မြို့အဖြစ် အဆင့် တိုးမြှင့် ဖွင့်လှစ်ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဆိုင်လိုသာရ် ရပ်ကွက်၊ စလုံပူး ရပ်ကွက် စသည့် ရပ်ကွက်(၂)ခုပါဝင်သည်။<ref>{{cite news |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးခရိုင်ရှိ ဆူရ်ခွားကျေးရွာအား ဆူရ်ခွားမြို့အဖြစ် အဆင့် တိုးမြှင့် ဖွင့်လှစ် |url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/social/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA-%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF/ |access-date=၁၉ မတ် ၂၀၂၄ |work=Xinhua News Agency |date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ဟားခါးမြို့နယ်}} {{ချင်းပြည်နယ်}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြို့များ]] {{Chin-geo-stub}} 97wh3snv7k2npppk061iu0m1rpp9pqv 0 257565 880229 866886 2025-07-05T07:38:10Z Salai Rungtoi 22844 880229 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = မာလာသန်းထိုက် |honorific_prefix = H.E |image = |caption = |order = |office = [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာမြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၇ မေ ၂၀၂၄ |term_end = |predecessor = ဦးဟန်သူ |successor = |office1 = ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်<br>[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာန]] <br> [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |term_start1 = ၂၀၂၀ |term_end1 = ၂၀၂၄ |predecessor1 = |successor1 =ကျော်ညွှန့်ဦး <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/58167|title=မြန်မာနိုင်ငံပြန်တမ်း၊ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးများခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_date = ၁၉၆၇ | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | known_for = | occupation = သံတမန် | spouse = | children = | awards = |appointer2=|appointer=ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]}} '''ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်''' သည် မြန်မာသံအမတ်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်သည်။သူသည် သံအမတ်ကြီး [[ခင်ကြည်|ဒေါ်ခင်ကြည်]] နောက်ပိုင်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအတွင်း သတ္တမမြောက်ခန့်အပ်ခံရသည့် အမျိုးသမီးသံအမတ်ကြီး ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ၊[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာန]] မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2024/01/myanmar-junta-sends-representative-to-asean-foreign-ministers-meeting/|title=Myanmar Junta Sends Representative to ASEAN Foreign Ministers’ Meeting|work=The Diplomat|access-date=9 May 2024|date=29 January 2024}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == သူသည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] တွင် နှစ် ၃၀ ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်ထဲတွင် ယင်းဝန်ကြီးဌာန ၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေး ဦးစီးဌာန တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ် အတည်ပြုခန့်အပ်ခံရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/maikheng-lnkhn-puupengcheaangrkrechiungraa-duttiyakim-athuurnpunngephng|title=မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ ဒုတိယအကြိမ် အထူးရန်ပုံငွေဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်မည့် စီမံကိန်းများစတင်ကြောင်း အသိပေးကြေညာခြင်း အခမ်းအနားကျင်းပ|work=Myanmar Digital News|access-date=၉ မေ ၂၀၂၄|date=၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၉|archive-date=9 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240509114626/https://www.mdn.gov.mm/my/maikheng-lnkhn-puupengcheaangrkrechiungraa-duttiyakim-athuurnpunngephng}}</ref> ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ယာယီအမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ရာထူးဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၈ ရက် မှ ၂၉ ရက်နေ့အထိ [[လာအိုနိုင်ငံ]] လွန်ပရာဘန် (Luang Prabang) မြို့ ၌ ကျင်းပသော [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြား ရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး အား မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုတက်ရောက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း ၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3250158/myanmars-generals-barred-asean-meetings-junta-sent-official-first-bloc-event-2-years-laos|title=Myanmar’s generals barred from Asean meetings, but junta sent an official to first bloc event in 2 years in Laos|work=South China Morning Post|access-date=9 May 2024|date=29 Jan 2024}}</ref> သူသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ နောက်ပိုင်း]] [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဘက်က နှစ်နှစ်ကျော်သပိတ်မှောက်ထားသည့် အာဆီယံအစည်းအဝေးသို့ ပထမဦးဆုံး ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် စေလွှတ်ခံရသူအဖြစ်လည်း မှတ်တမ်းဝင်သွားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/asean-meeting-junta-01292024051131.html|title=နှစ်နှစ်ကျော်သပိတ်မှောက်ခဲ့တဲ့ အာဆီယံအစည်းအဝေးကို စစ်ကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ်စေလွှတ်|work=RFA Burmese|access-date=၉ မေ ၂၀၂၄|date=၂၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလ ၇ ရက်နေ့တွင် သူ့အား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ ဒီမိုကရက်တစ် ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/moi:eng/news/13825|title=Ambassador of Myanmar to Sri Lanka appointed|work=MOI Myanmar|access-date=9 May 2024|date=7 May 2024}}</ref>သူ သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်တွင် [[ကိုလံဘိုမြို့]]ရှိ သမ္မတအိမ်တော်၌ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]သမ္မတ မစ္စတာရာနေးလ်ဝစ်ခ်ရီမီဆင်းဟီ ထံသို့ သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာ ပေးအပ်ခဲ့ပြီး သံအမတ်ကြီး ဘဝကို တရားဝင် စတင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/60660|title=သံအမတ်ကြီး ဒေါ်မာလာသန်းထိုက် သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ သမ္မတထံ ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၂၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၄}}</ref> == ကိုးကား == {{Lifetime|၁၉၆၇| }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ အမျိုးသမီး သံအမတ်ကြီးများ]] 8h168awv21jnl53u8ul93tjzjorbhox 0 257708 880187 833142 2025-07-05T04:49:37Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၂၀၂၄]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880187 wikitext text/x-wiki ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလမှစတင်၍ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နိုင်ငံအများအပြားတွင် အပူချိန်များ စံချိန် မြင့်တက်ခဲ့ပြီး လူပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ရသည်။ <ref name=":0"/> == နိုင်ငံအလိုက် == === အင်ဒိုနီးရှား === ရာသီဥတု ပူနွေးလာမှုကြောင့် နိုင်ငံအတွင်းတွင် [[သွေးလွန်တုပ်ကွေး]] ကူးစက်မှု များပြားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=|date=2024-03-22|title=Dengue cases increased twofold in March 2024: Health Ministry|url=https://en.antaranews.com/news/309057/dengue-cases-increased-twofold-in-march-2024-health-ministry|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=4 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240404032116/https://en.antaranews.com/news/309057/dengue-cases-increased-twofold-in-march-2024-health-ministry}}</ref> ဧပြီလ ၈ ရက် ရသတ္တပတ်အထိ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၄၇၅ ဦးရှိခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် အလားတူကာလတွင် သေဆုံးသူ ၁၇၀ သာရှိခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အလားတူကာလတွင် ၂၂,၅၅၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကာလတွင် ၆၂,၀၀၁ ဦး ကူးစက်မှုရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=|date=2024-04-15|title=Dengue fever deaths in Indonesia up 179 percent|url=https://en.antaranews.com/news/310833/dengue-fever-deaths-in-indonesia-up-179-percent|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429194252/https://en.antaranews.com/news/310833/dengue-fever-deaths-in-indonesia-up-179-percent}}</ref> ယင်းကြောင့် ဘာလီသို့ လာရောက်လည်ပတ်မည့် ခရီးသွားများအား ကာကွယ်ဆေးထိုးရန် [[ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန (အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ)|ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန]] ကသတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=|date=2024-04-15|title=Health Ministry issues dengue warning to Bali tourists|url=https://en.antaranews.com/news/310824/health-ministry-issues-dengue-warning-to-bali-tourists|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=17 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417223934/https://en.antaranews.com/news/310824/health-ministry-issues-dengue-warning-to-bali-tourists}}</ref> === လာအို === လာအိုနိုင်ငံသည် [[လွမ်ပရာဘမ်မြို့]]တွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် အပူချိန် ၄၂.၇ °C (၁၀၉°F) အထိစံချိန်တင်ခဲ့သည်။ <ref name=":0">{{Cite web|date=2023-04-19|title=Large swathes of Asia sweltering through record breaking temperatures|url=https://www.cnn.com/2023/04/19/asia/asia-heat-records-intl-hnk/index.html|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=6 July 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230706194206/https://www.cnn.com/2023/04/19/asia/asia-heat-records-intl-hnk/index.html}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWardRegan2023">Ward, Taylor; Regan, Helen (19 April 2023). [https://www.cnn.com/2023/04/19/asia/asia-heat-records-intl-hnk/index.html "Large swathes of Asia sweltering through record breaking temperatures"]. ''CNN''. [https://web.archive.org/web/20230706194206/https://www.cnn.com/2023/04/19/asia/asia-heat-records-intl-hnk/index.html Archived] from the original on 6 July 2023<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 April</span> 2024</span>.</cite></ref> နိုင်ငံတွင်းရှိ ဒေသအများစုတွင် ဧပြီ ၂၅ ရက်မှ ဧပြီ ၂၈ ရက်အထိ ၄၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်မှ ၄၃ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိရှိမည်ဟု မိုးလေဝသဌာနက သတိပေးထားသည်။ <ref>{{Cite web|title=Lao weather bureau warns against outdoor activities amid soaring temperatures|url=https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2024/04/26/lao-weather-bureau-warns-against-outdoor-activities-amid-soaring-temperatures|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=27 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240427094624/https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2024/04/26/lao-weather-bureau-warns-against-outdoor-activities-amid-soaring-temperatures}}</ref> === မလေးရှား === ဧပြီလ ၁၄ ရက်နေ့အထိ အပူဒဏ်ကြောင့် ဖျားနာမှု ၄၅ မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အပူလွန်ကဲမှု ၃၃ မှု၊ အပူလျှပ်မှု ၁၁ မှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2024-04-14|title=Health D-G: 45 cases of heat-related illnesses recorded nationwide to date|url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2024/04/14/health-d-g-45-cases-of-heat-related-illnesses-recorded-nationwide-to-date/128797|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429194257/https://www.malaymail.com/news/malaysia/2024/04/14/health-d-g-45-cases-of-heat-related-illnesses-recorded-nationwide-to-date/128797}}</ref> === မြန်မာ === ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလမှစတင်၍ [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]ရှိ လူမှုကူညီရေးအသင်းမှ အပူဒဏ်ကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ အနည်းဆုံး ၁၀၀ ကို ကုသပေးခဲ့ရသည်။ [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[ချောက်မြို့နယ်]]တွင် အပူချိန် ၄၇ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်၊ [[ညောင်ဦးမြို့|ညောင်ဦး]] တွင် ၄၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်နှင့် [[မြင်းခြံမြို့]] နယ်တွင် ၄၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်နှင့် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[မင်းဘူးမြို့|မင်းဘူး]] နှင့် ဆင်ဖြူကျွန်းတို့တွင် အပူချိန်များ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]တွင် ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသော [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|ပြည်တွင်းစစ်]] ကြောင့် နေရပ်စွန့် ခွာ တိမ်းရှောင်နေရသည့် အရပ်သားများ ပိုမိုဒုက္ခရောက်ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite web|date=19 April 2024|title=5,000 flee military raids on villages in Myanmar's Sagaing region|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/raids-04192024113514.html|access-date=29 April 2024|archive-date=23 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240423073645/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/raids-04192024113514.html}}</ref> လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုကြောင့် အရပ်သားများ ပန်ကာ၊ လေအေးပေးစက် စသည့် လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများကို အသုံးမပြုနိုင်ဘဲ နေ့ခင်းဘက်တွင် ပန်းခြံများတွင် သစ်ပင်ရိပ်များအောက်တွင် အပန်းဖြေနေသူများ များပြားလာခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite web|date=9 April 2024|title=Myanmar's Extreme Heat Threatens Lives|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmars-extreme-heat-threatens-lives.html|access-date=29 April 2024|archive-date=27 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240427165257/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmars-extreme-heat-threatens-lives.html}}</ref> <ref>{{Cite web|title='Everyone sits out': Yangon parks offer heat wave relief|url=https://phys.org/news/2024-04-yangon-relief.html|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=28 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428153852/https://phys.org/news/2024-04-yangon-relief.html}}</ref> နိုင်ငံ၏ အပူဆုံးမြို့အချို့ရှိ နာရေးကူညီမှုအသင်းများနှင့် ကျန်းမာရေးအရာရှိများမှတစ်ဆင့် ဧပြီလတစ်လတည်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အပူနှင့်ဆက်စပ်သော အကြောင်းရင်းများကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၁,၄၇၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း [[လွတ်လပ်တဲ့ အာရှအသံ|Radio Free Asia]] က ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/regional-heat-wave-05012024165105.html|date=2024-05-01|title=An estimated 40 people are dying each day in Myanmar as heat lingers in region}}</ref> === ဖိလစ်ပိုင် === ဧပြီလ ၁၈ ရက်နေ့အထိ အာဏာပိုင်များသည် အပူနှင့်ဆက်စပ်သော ရောဂါပေါင်း ၃၄ ခုကို မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။ နေရာအများအပြားတွင် အပူအညွှန်းကိန်းသည် ၄၂°C မှ ၅၁°C အထိ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=Sarao|date=2024-04-22|title=DOH logs 34 cases of heat-related illness so far this year|url=https://newsinfo.inquirer.net/1932276/doh-logs-34-cases-of-heat-related-illness-so-far-this-year|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429060309/https://newsinfo.inquirer.net/1932276/doh-logs-34-cases-of-heat-related-illness-so-far-this-year}}</ref> ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့တွင်၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံအတွင်း အမြင့်ဆုံးဖြစ်သည့် Iba ၊ Zambales တွင် အပူအညွှန်းကိန်း ၅၃°C အထိမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=Arceo|date=2024-04-28|title=Heat index in Zambales' Iba town soars to 53°C on April 28|url=https://www.rappler.com/nation/weather/iba-zambales-philippines-pagasa-heat-index-april-28-2024/|access-date=2024-04-29|language=en-US|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429103126/https://www.rappler.com/nation/weather/iba-zambales-philippines-pagasa-heat-index-april-28-2024/}}</ref> ဖိလစ်ပိုင်တွင် အယ်လ်နီညို ရာသီကြောင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ဧရိယာ ၃၂ ခုထက်မနည်းတွင် အန္တရာယ်ရှိသော အပူရှိန်မြင့်တက်မှုများသည် မေလလယ်အထိ ဆက်လက်ရှိနေဦးမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ <ref>{{Cite web|last=Cariaso|title=Philippines to endure scorching heat until mid-May|url=https://www.philstar.com/headlines/2024/04/29/2351236/philippines-endure-scorching-heat-until-mid-may|access-date=2024-04-29|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429105802/https://www.philstar.com/headlines/2024/04/29/2351236/philippines-endure-scorching-heat-until-mid-may}}</ref> ဖိလစ်ပိုင်အမျိုးသားလျှပ်စစ်ကော်ပိုရေးရှင်းသည် လိုအပ်ချက်မပြည့်မီသောကြောင့် Luzon နှင့် Visayas တွင် ဓာတ်အားလိုင်းငါးခု ပြတ်တောက်မှုကြုံတွေ့နေရပြီး ဒေသအလိုက် လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပွားနိုင်သည်ကို အကြံပြုထားသည်။ <ref>{{Cite news|last=Fuentes|date=April 29, 2024|title=Luzon, Visayas Grids Again on Yellow Alert on Monday, April 29|url=https://news.abs-cbn.com/business/2024/4/29/luzon-grid-again-placed-on-yellow-alert-on-monday-april-29-1144|archive-date=29 April 2024|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429050222/https://news.abs-cbn.com/business/2024/4/29/luzon-grid-again-placed-on-yellow-alert-on-monday-april-29-1144}}</ref> အလုပ်သမားနှင့် အလုပ်ခန့်ထားမှုဦးစီးဌာနမှ အလုပ်သမားများအား [[အဝေးမှ အလုပ်လုပ်ခြင်း|အိမ်မှအလုပ်ဆင်း]] ခြင်း ခွင့်ပြုရန် အကြံပြုထားသည်။ <ref>{{Cite web|date=2024-04-27|title=Amid rising temperatures, DOLE urges flexible work arrangements when possible|url=https://www.rappler.com/philippines/amid-rising-temperature-dole-urges-flexible-work-arrangements-when-possible/|access-date=2024-04-29|language=en-US|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429103124/https://www.rappler.com/philippines/amid-rising-temperature-dole-urges-flexible-work-arrangements-when-possible/}}</ref> လေဝင်လေထွက်မကောင်းခြင်းနှင့် ကျောင်းသားများ ပြည့်ကျပ်နေခြင်းကြောင့် စာသင်ကျောင်းများအား ဧပြီ ၂၉ နှင့် ၃၀ ရက်များတွင် ကျောင်းပိတ်ထားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Philippines suspends in-person classes due to heat, jeepney strike|url=https://www.channelnewsasia.com/asia/philippines-heat-person-classes-suspended-4298291|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=28 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428072116/https://www.channelnewsasia.com/asia/philippines-heat-person-classes-suspended-4298291}}</ref> အပန်းဖြေစခန်းများတွင် ကြိုတင်စာရင်းသွင်းထားမှု များပြားခဲ့ပြီး ဈေးဝယ်စင်တာအများအပြားတွင် အပူဒဏ်ကြားတွင် မိမိတို့ကိုယ်ကို အေးမြစေရန် ကြိုးပမ်းနေကြသော လူအုပ်ကြီးကို တွေ့ခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Philippines to endure extreme heat until mid-May|url=https://www.philstar.com/headlines/2024/04/28/2351079/philippines-endure-extreme-heat-until-mid-may|access-date=2024-04-29|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429035258/https://www.philstar.com/headlines/2024/04/28/2351079/philippines-endure-extreme-heat-until-mid-may}}</ref> === ထိုင်း === ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့အထိ၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ် တစ်နှစ်လုံးတွင် သေဆုံးသူ ၃၇ ဦးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အပူနှင့်ဆက်စပ်သောသေဆုံးမှု ၃၀ ခုရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|last=Igini|first=Martina|date=2024-04-26|title=Extreme Heat, Heavy Rain Kill Hundreds Across Thailand, East Africa|url=https://earth.org/extreme-heat-heavy-rain-kill-hundreds-in-east-africa-thailand/|access-date=2024-04-29|language=en|archive-date=26 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240426150329/https://earth.org/extreme-heat-heavy-rain-kill-hundreds-in-east-africa-thailand/}}</ref> အပူချိန်သည် ယခုအချိန်အထိ စံချိန်တင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား လိုအပ်ချက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|last=|first=|title=Power demand hits record as extreme heat prompts warnings|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2783412/power-demand-hits-record-as-extreme-heat-prompts-warnings|archive-date=2024-04-29|language=en|archive-date=28 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428090612/https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2783412/power-demand-hits-record-as-extreme-heat-prompts-warnings}}</ref> မိုးခေါင်ရေရှားမှုနှင့် အပူလွန်ကဲမှုကြောင့် ပင်မရေအရင်းအမြစ်များ ခမ်းခြောက်သွားခြင်းကြောင့် နခွန်ရတ်ချ်ဆီမာ နှင့် လမ်မွန်မြစ် တို့တွင် ရေပမာဏ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|last=|first=|title=Lam Takhong reservoir, Lam Mun river drying up amid water shortage fears|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2783397/lam-takhong-reservoir-lam-mun-river-drying-up-amid-water-shortage-fears|archive-date=2024-04-29|language=en|archive-date=29 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240429060349/https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2783397/lam-takhong-reservoir-lam-mun-river-drying-up-amid-water-shortage-fears}}</ref> မီးလောင်မှု ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားပြီး သိမ်းဆည်းထားသော ဓာတုပစ္စည်းများ အပူဒဏ်မခံနိုင်ခြင်းတို့ကို စိုးရိမ်မှုတို့ကြောင့် ဓာတုဗေဒ ဂိုဒေါင်များကို စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|last=|first=|title=Srettha orders inspection of chemical warehouses|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2782230/srettha-orders-inspection-of-chemical-warehouses|archive-date=2024-04-29|language=en|archive-date=26 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240426045136/https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2782230/srettha-orders-inspection-of-chemical-warehouses}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၄ အပူလှိုင်းများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၄]] ivzn4xmzo39e8ppir7ixjll3d3eydq3 0 258026 880113 832629 2025-07-04T16:32:40Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ကွန်ပျူတာ ပရိုဂရမ်မင်း]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880113 wikitext text/x-wiki [[သိထားချက်|သိထားချက်(သိလျာချက်)]]များကို အတွေးအုတ်မြစ်ပြု၍ [[ကောက်ချက်]]တွေးလုံး တခုခုကို ၎င်းတို့ထံမှ စနစ်တကျ တွေးထုတ်ကြည့်ခြင်း ဖြစ်သော [[အကြောင်းသင့် ဆင်ခြင်မှု|အကြောင်းသင့် ဆင်ခြင်မှု (logical reasoning)]] ၏ အတွေ့များသည့် အသွင်ကွဲများမှာ ဤသည်တို့ ဖြစ်သည်။ === ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း (Abductive Reasoning) === ကောက်ချက်တခုခုကို ဆိုင်ရာသိထားချက်များမှ ဤ [[ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ကောက်ချက်ကို ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားလျှင် - ထိုကောက်ချက်က ထိုသိထားချက် (အားလုံး သို့မဟုတ် အချို့) ကို နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သည့် အကြောင်းအရင်း (cause) ဖြစ်သည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "ရွာပြီးစမိုး အုံ့နေသည်"၊ "လမ်း ရေစိုနေသည်" ဟူသော [[တွေးလုံး|အချက်အလက်]]များကို [[သိထားချက်]]များအဖြစ် လျာလိုက်၍ ("ဤသည်မှာ မိုးရွာထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်မည်"ဟု စဉ်းစားလိုက်ခြင်းဖြင့်) "မိုးရွာထားသည်" ဟူသော ကောက်ချက်ကို ထုတ်လိုက်ခြင်းသည် '''ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း (Abductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ === စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း (Inductive or Ampliative Reasoning) === ကောက်ချက်တခုခုကို ဆိုင်ရာ သိထားချက်များမှ ဤ [[စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ကောက်ချက်ကို ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားလျှင် - ထိုကောက်ချက်က ထို (အချင်းချင်း ဆင်တူ) သိထားချက်များကို စာရင်းချုပ် ယေဘုယျခြုံကာ တွေးပြောသည့်နှယ် ဖြစ်နေပေမည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "မိုးရွာလျှင် လမ်း-က ရေစိုသည်"၊ "မိုးရွာလျှင် လမ်း-ခ ရေစိုသည်"၊ "မိုးရွာလျှင် လမ်း-ဂ ရေစိုသည်" အစရှိသော သိလျာချက်များကို (ရှိသမျှ အတွေ့အကြုံဖြင့်) စာရင်းချုပ်ကြည့်လျက် "မိုးရွာလျှင် လမ်းတိုင်း ရေစိုသည်" ဟူသော ကောက်ချက်မျိုး ဆက်စပ်တွေးထုတ်လိုက်ခြင်းသည် '''စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း (Inductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ === စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း (Deductive Reasoning) === ရှိပြီးသား စာရင်းများကို ထုတ်ကြည့်သကဲ့သို့၊ မိမိ၏ စာရင်းရှိ သိထားချက်များကို [[တွေးစစ်သုံး သင်္ကေတ|(သင်္ချာဆန်ဆန်) တွေးစစ်သုံး သင်္ကေတ]]များအဖြစ် ကြည့်ပြီးနောက် သိထားချက်တစ်ခုရှိ [[အခြင်းအရာ(ညွှန်း)|ညွှန်းလုံး]] နှင့် အခြားတစ်ခုရှိ ညွှန်းလုံးတို့ အချင်းချင်း မည်သူက မည်သူ၏ [[အစုဝင်]]၊ [[အစုပိုင်း]] သဖွယ် ရှိနေသေးလော စသည့် ဆက်စပ်ပုံများကို ဆက်လက်ထောက်ထားလျက် ကောက်ချက် တွေးထုတ်ခြင်းသည် [[စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "မိုးရွာလျှင် လမ်းတိုင်း ရေစိုသည်" ဟူသော အချက်နှင့် "ဤအရာက လမ်း ဖြစ်သည်" ဟူသော မိမိ၏ စာရင်းရှိပြီး သိလျာချက်ချင်း ယှဉ်ထပ်ဆက်စပ်၍ "မိုးရွာလျှင် ဤအရာလည်း (လမ်းတစ်ခုအဖြစ်) ရေစိုမည်သာ" ဟု ကောက်ချက် ထုတ်ကြည့်ခြင်းသည် '''စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း (Deductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ [[ကဏ္ဍ:ကွန်ပျူတာ ပရိုဂရမ်မင်း]] 6245c7k6r61b71f5q217slo70v5w490 880114 880113 2025-07-04T16:33:13Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880114 wikitext text/x-wiki [[သိထားချက်|သိထားချက်(သိလျာချက်)]]များကို အတွေးအုတ်မြစ်ပြု၍ [[ကောက်ချက်]]တွေးလုံး တခုခုကို ၎င်းတို့ထံမှ စနစ်တကျ တွေးထုတ်ကြည့်ခြင်း ဖြစ်သော [[အကြောင်းသင့် ဆင်ခြင်မှု|အကြောင်းသင့် ဆင်ခြင်မှု (logical reasoning)]] ၏ အတွေ့များသည့် အသွင်ကွဲများမှာ ဤသည်တို့ ဖြစ်သည်။ === ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း (Abductive Reasoning) === ကောက်ချက်တခုခုကို ဆိုင်ရာသိထားချက်များမှ ဤ [[ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ကောက်ချက်ကို ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားလျှင် - ထိုကောက်ချက်က ထိုသိထားချက် (အားလုံး သို့မဟုတ် အချို့) ကို နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သည့် အကြောင်းအရင်း (cause) ဖြစ်သည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "ရွာပြီးစမိုး အုံ့နေသည်"၊ "လမ်း ရေစိုနေသည်" ဟူသော [[တွေးလုံး|အချက်အလက်]]များကို [[သိထားချက်]]များအဖြစ် လျာလိုက်၍ ("ဤသည်မှာ မိုးရွာထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်မည်"ဟု စဉ်းစားလိုက်ခြင်းဖြင့်) "မိုးရွာထားသည်" ဟူသော ကောက်ချက်ကို ထုတ်လိုက်ခြင်းသည် '''ဖြစ်တန်ကြောင်းရှာ ဆင်ခြင်နည်း (Abductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ === စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း (Inductive or Ampliative Reasoning) === ကောက်ချက်တခုခုကို ဆိုင်ရာ သိထားချက်များမှ ဤ [[စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ကောက်ချက်ကို ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားလျှင် - ထိုကောက်ချက်က ထို (အချင်းချင်း ဆင်တူ) သိထားချက်များကို စာရင်းချုပ် ယေဘုယျခြုံကာ တွေးပြောသည့်နှယ် ဖြစ်နေပေမည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "မိုးရွာလျှင် လမ်း-က ရေစိုသည်"၊ "မိုးရွာလျှင် လမ်း-ခ ရေစိုသည်"၊ "မိုးရွာလျှင် လမ်း-ဂ ရေစိုသည်" အစရှိသော သိလျာချက်များကို (ရှိသမျှ အတွေ့အကြုံဖြင့်) စာရင်းချုပ်ကြည့်လျက် "မိုးရွာလျှင် လမ်းတိုင်း ရေစိုသည်" ဟူသော ကောက်ချက်မျိုး ဆက်စပ်တွေးထုတ်လိုက်ခြင်းသည် '''စာရင်းချုပ် ဆင်ခြင်နည်း (Inductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ === စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း (Deductive Reasoning) === ရှိပြီးသား စာရင်းများကို ထုတ်ကြည့်သကဲ့သို့၊ မိမိ၏ စာရင်းရှိ သိထားချက်များကို [[တွေးစစ်သုံး သင်္ကေတ|(သင်္ချာဆန်ဆန်) တွေးစစ်သုံး သင်္ကေတ]]များအဖြစ် ကြည့်ပြီးနောက် သိထားချက်တစ်ခုရှိ [[အခြင်းအရာ(ညွှန်း)|ညွှန်းလုံး]] နှင့် အခြားတစ်ခုရှိ ညွှန်းလုံးတို့ အချင်းချင်း မည်သူက မည်သူ၏ [[အစုဝင်]]၊ [[အစုပိုင်း]] သဖွယ် ရှိနေသေးလော စသည့် ဆက်စပ်ပုံများကို ဆက်လက်ထောက်ထားလျက် ကောက်ချက် တွေးထုတ်ခြင်းသည် [[စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း]]ဖြင့် ဆက်စပ်တွေးထုတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။<br> သာဓကအားဖြင့် "မိုးရွာလျှင် လမ်းတိုင်း ရေစိုသည်" ဟူသော အချက်နှင့် "ဤအရာက လမ်း ဖြစ်သည်" ဟူသော မိမိ၏ စာရင်းရှိပြီး သိလျာချက်ချင်း ယှဉ်ထပ်ဆက်စပ်၍ "မိုးရွာလျှင် ဤအရာလည်း (လမ်းတစ်ခုအဖြစ်) ရေစိုမည်သာ" ဟု ကောက်ချက် ထုတ်ကြည့်ခြင်းသည် '''စာရင်းထုတ် ဆင်ခြင်နည်း (Deductive Reasoning)''' ကို သုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ [[ကဏ္ဍ:ကွန်ပျူတာ ပရိုဂရမ်မင်း]] [[ကဏ္ဍ:ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ]] 7l92p8ymyha33i6t1nv5u1jetligeuv 0 258317 880095 864889 2025-07-04T16:10:59Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဆိုရှယ်မီဒီယာ ကုမ္ပဏီများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880095 wikitext text/x-wiki {{Infobox website|name=Bigo Live|url={{URL|www.bigo.tv/}}|commercial=Yes|type=Live streaming|language=ဘာသာစကား23မျိုး|num_users=400မီလီယံ|owner=BIGO Technology|parent=[[JOYY|JOYY Inc.]]|launch_date=မတ်လ 2016|current_status=Active}} ----BIGO Technology သည် အက်ပလီကေးရှင်းတွင်  artificial intelligence နှင့် mechine learning ကို ပေါင်းစပ်တီထွင်ခဲ့သည်။ liveထုတ်လွှင့်နေစဉ်အတွင်း သုံးစွဲသူများ၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတိုးမြှင့်ရန်အတွက် AI featureများကို အသုံးပြုထားသည်။  ကြည့်ရှုသူများသည် အက်ပ်အတွင်းလက်ဆောင်များဖြင့် မိမိတို့၏ နှစ်သက်ရာ hostများကို ပံ့ပိုးနိုင်ပြီး အချို့သော နာမည်ကြီး liveလွှင့်သူများသည် Appမှာ Full time အလုပ် အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။[3] BIGO သည် ဗီဒီယိုအတိုဖန်တီးခြင်းနှင့်sharingပလပ်ဖောင်းဖြစ်သော Likee ကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ပါသည်။ Bigo Live က 2014 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ စင်္ကာပူအခြေစိုက်BIGO Technology ကုမ္ပဏီမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် liveထုတ်လွှင့်မှု ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။.<ref>{{Cite web|url=https://www.scmp.com/tech/apps-social/article/3080491/singapore-based-likee-led-former-factory-worker-gaining-ground|title=Singapore-based Likee, led by a former factory worker, is gaining ground on TikTok|website=South China Morning Post}}</ref> Bigo Live သည် 2014 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော စင်ကာပူ အခြေစိုက် ကုမ္ပဏီ BIGO Technology မှ ပိုင်ဆိုင်သော live streaming ပလက်ဖောင်းဖြစ်သည်။.live ထုတ်လွှင့်နေစဉ်အတွင်း သုံးစွဲသူများ၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု တိုးမြှင့်ရန်အတွက် AI feature များကို အသုံးပြုထားသည်။<ref>{{Cite web|title=How BIGO LIVE Is Using AI/ML To Customise & Showcase User-Generated Video Content|url=https://analyticsindiamag.com/how-bigo-live-is-using-ai-ml-to-customise-showcase-user-generated-video-content/|website=Analytics India Magazine|date=2019-07-22|accessdate=2022-03-16|language=en-US|archive-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220701075155/https://analyticsindiamag.com/how-bigo-live-is-using-ai-ml-to-customise-showcase-user-generated-video-content/}}</ref>   ကြည့်ရှုသူများသည် အက်ပ်အတွင်းလက်ဆောင်များဖြင့် မိမိတို့၏ နှစ်သက်ရာ host များကို ပံ့ပိုးနိုင်ပြီး အချို့သော နာမည်ကြီး live လွှင့်သူများသည် App မှာ full-time အလုပ် အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။.<ref>{{Cite web|title=How I Make £100s A Day Doing Nothing|url=https://www.refinery29.com/en-gb/make-money-live-streaming|website=www.refinery29.com|accessdate=2022-03-16|language=en-GB|first=Alexandra|last=Jones}}</ref> BIGO သည် ဗီဒီယိုအတိုဖန်တီးခြင်းနှင့် sharing ပလပ်ဖောင်းဖြစ်သော Likee ကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ပါသည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO TECHNOLOGY PTE. LTD.|url=https://www.bigo.sg/about|website=www.bigo.sg|accessdate=2022-03-16}}</ref>   == မှတ်တမ်း == 2016 ခုနှစ် မတ်လတွင် Bigo Live ကို iOS နှင့် Androidတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=Tech in Asia - Connecting Asia's startup ecosystem|url=https://www.techinasia.com/bigo-live-streaming-app|website=www.techinasia.com|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2016 မှ 2017 ခုနှစ်အထိ၊ BIGO LIVE သည် ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်ကာပူ၊ မလေးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တို့တွင် အကြိမ်ပေါင်းများစွာ Google Play နှင့် Apple Store ဒေါင်းလုဒ်ဇယားများတွင် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့ပါတယ်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE to Compete with Facebook LIVE and YouTube LIVE {{!}} TechieLobang|url=https://techielobang.com/blog/2017/03/09/bigo-live-compete-facebook-live-youtube-live/|date=2017-03-09|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2018 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Bigo Live သည် လစဉ်အသုံးပြုသူ 26.7 သန်းအထိရောက်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=JOYY Reports First Quarter 2020 Unaudited Financial Results|url=https://edition.cnn.com/business/newsfeeds/globenewswire/7923866.html|website=edition.cnn.com|accessdate=2022-03-16|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316191838/https://edition.cnn.com/business/newsfeeds/globenewswire/7923866.html}}</ref> 2019 ခုနှစ် မတ်လတွင် NASDAQ စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီ JOYY Inc. သည် BIGO Technology ကို ဝယ်ယူမှု အပြီးသတ်ခဲ့ပါသည်။.<ref>{{Cite web|title=YY completes Bigo acquisition to expand overseas reach · TechNode|url=http://technode.com/2019/03/05/yy-completes-bigo-acquisition-to-expand-overseas-reach/|website=TechNode|date=2019-03-05|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2019 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင်၊ ကုမ္ပဏီ၏အက်ပ်များကို လစဉ်မပြတ် အသုံးပြုသူသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် သန်း 350 ကျော်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=YY completes Bigo acquisition to expand overseas reach · TechNode|url=http://technode.com/2019/03/05/yy-completes-bigo-acquisition-to-expand-overseas-reach/|website=TechNode|date=2019-03-05|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2020 ခုနှစ် မတ်လတွင်၊ BIGOသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အဆင့် 6 နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အက်ပ်များကြားမှာရောင်းအားပေါ်မူတည်ပီးအဆင့် 5ရ ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|url=https://engage.apptopia.com/hubfs/Braze%20Streaming%201/2020%20The%20Year%20of%20Streaming_Optimized%20(2).pdf|title=2020 The Year of Streaming|accessdate=2022-03-16|publisher=Apptopia}}</ref> 2020 ခုနှစ် မေလတွင်၊ Bigo Live သည် ကလေးများအား အွန်လိုင်းအသုံးပြုမှုတွင်ဘေးကင်းစေရန် online safety solutionဖြစ်သည့် Bark နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE Partners With Bark Technologies|url=https://news.marketersmedia.com/bigo-live-partners-with-bark-technologies/88957765|website=news.marketersmedia.com|accessdate=2022-03-16|archive-date=31 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230331010923/https://news.marketersmedia.com/bigo-live-partners-with-bark-technologies/88957765}}</ref> 2020 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Bigo Live သည် LGBTQ လူငယ်များအတွက် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး suicide preventionနှင့် crisis invention အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် The Trevor Project နှင့် ပူးပေါင်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=Bigo Live Becomes Official Corporate Partner to The Trevor Project|url=https://blog.bigo.tv/press-release/bigo-live-becomes-official-corporate-partner-to-the-trevor-project/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2020-12-03|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2021 ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် Bigo Live သည် နိုင်ငံပေါင်း 150 ကျော်တွင် အသုံးပြုသူ သန်း 400 ရှိခဲ့သည်။  2021 ခုနှစ်၏ ဒုတိယသုံးလပတ်တွင် လစဉ်ပျမ်းမျှအသုံးပြုသူ 29.5 သန်းအထိရောက်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE: A GROWING SENSATION IN AN INDUSTRY WITH A BIG APPETITE|url=https://www.magzter.com/stories/Business/Business-Today-Malaysia/BIGO-LIVE-A-GROWING-SENSATION-IN-AN-INDUSTRY-WITH-A-BIG-APPETITE|website=www.magzter.com|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> In 2021 bereikte het 29,5 miljoen gemiddelde maandelijkse actieve gebruikers in het tweede kwartaal van het jaar.<ref>{{Cite web|title=Bigo fuels the global creator economy with livestreaming e-commerce, gaming, and entertainment content|url=https://kr-asia.com/bigo-fuels-the-global-creator-economy-with-livestreaming-e-commerce-gaming-and-entertainment-content|website=KrASIA|date=2021-09-24|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> 2021 ခုနှစ်တွင်၊ Bigo Live သည် အသုံးပြုသူများငွေကြေးသုံးစွဲနှုန်းဖြင့် App Annie ၏ 2021 Top Breakout Social Apps အရ Top 2 အဖြစ်သတ်မှတ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။။.<ref>{{Cite web|title=App Annie: Worldwide App Downloads Will Reach Nearly 140B in 2021|url=https://www.adweek.com/media/app-annie-worldwide-app-downloads-will-reach-nearly-140b-in-2021/|accessdate=2022-03-16|language=en-US|last=Br}}</ref> == အင်္ဂါရပ်များ == * ထုတ်လွှင့်မှု<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE Wiki: What is BIGO LIVE|url=https://blog.bigo.tv/faq/what-is-bigo-live/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2020-11-12|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ဘဝအခိုက်အတန့်တွေကို liveထုတ်လွှင့်နိုင်ပြီး သူတို့ရဲ့ အရည်အချင်းတွေကို ပြသနိုင်ပြီး အားပေးသူတွေဆီက virtual လက်ဆောင်တွေကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ အသုံးပြုသူများသည် ခေတ်မီတဲ့liveထုတ်လွှင့်မှုများကို ကြည့်ရှုနိုင်ပြီး explore pageရှိ နိုင်ငံတစ်ခုမှ ထုတ်လွှင့်သူများကို စစ်ထုတ်နိုင်ပါသည်။ သတ်မှတ်ထားသော သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ပြည့်မီသော အသုံးပြုသူများသည် မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင် မိသားစုများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။.<ref>{{Cite web|title=How to Start or Join a Family On BIGO LIVE|url=https://blog.bigo.tv/faq/bigo-family/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2021-11-23|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> အသုံးပြုသူများသည် PUBG၊ League of Legends၊ RoV၊ Free Fire၊ Fortnite၊ Call of Duty၊ Dota 2၊ Hearthstone၊ Rules of Survival နှင့် အခြားအရာများကဲ့သို့သော လူကြိုက်များသောဂိမ်းများကို liveထုတ်လွှင့်ကြည့်ရှုနိုင်သည်၊BIGO သည်  2020 တွင် Box Fighting Championshipအတွက် စပွန်ဆာအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO Live Kicks Off Game Streaming in The U.S as The Official Sponsor and Live Streaming Partner for Fortnite Box Fighting Championship|url=https://ph.news.yahoo.com/bigo-live-kicks-off-game-074500392.html|website=ph.news.yahoo.com|accessdate=2022-03-16|language=en-PH}}</ref> * Liveဗီဒီယိုချတ်နှင့် ဗီဒီယိုခေါ်ဆိုမှု အသုံးပြုသူများသည် 1:1 အွန်လိုင်းဗီဒီယိုချတ်လုပ်ရန် သူငယ်ချင်းများကို ဖိတ်ကြားနိုင်သည် သို့မဟုတ် အဖွဲ့လိုက်ဗီဒီယိုချတ် သို့မဟုတ် လူ 9 ဦးအထိ ဗီဒီယိုခေါ်ဆိုမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ match up လုပ်ဆောင်ချက်ဖြင့် အသုံးပြုသူများသည် အနီးနားရှိလူများနှင့် ကျပန်းစကားပြောခြင်း သို့မဟုတ် သူငယ်ချင်းအသစ်များနှင့် တွေ့ဆုံနိုင်သည်။ ဗီဒီယို filterများနှင့် စတစ်ကာများကို hostများအတွက် ရနိုင်ပါသည်။   * Live PK ထုတ်လွှင့်သူများသည် အခြားသူများနှင့် PK စိန်ခေါ်မှုများကို ရယူနိုင်ပြီး ဆွဲဆောင်မှုအမှတ်များ ပိုမိုရရှိပါက ဂိမ်းကို အနိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။   * Bar အသုံးပြုသူများသည် ဓာတ်ပုံများနှင့် ဗီဒီယိုတိုများကို မျှဝေနိုင်ပြီး မိမိတို့၏ liveထုတ်လွှင့်မှုထားသည့်ဗီဒီယိုကလစ်များနှင့် စခရင်မ်ရှော့ပုံ များကို hashtag များထည့်ပြီး Bar ပေါ်တွင်တင်နိုင်သည်။   * Virtual Live 2021 ခုနှစ်တွင် BIGO Live သည် ၎င်း၏ Virtual Live 3D ရုပ်ပုံများကို ထုတ်ခဲ့သည်။ အသုံးပြုသူများသည် အက်ပ်ပေါ်တွင် ဖန်တီးထားသော ဒစ်ဂျစ်တယ်ကိုယ်ပွားများမှတစ်ဆင့် မိမိကိုယ်ကို ကိုယ်စားပြုနိုင်သည်။.<ref>{{Cite web|title=How 500 streamers achieved 1 million followers on Bigo Live in 2021|url=https://www.dexerto.com/entertainment/how-500-streamers-achieved-1-million-followers-on-bigo-live-in-2021-1736997/|website=Dexerto|date=2022-01-12|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> Virtual Live Broadcast" လုပ်ဆောင်ချက်သည် လက်တွေ့အကျဆုံး မျက်နှာအမူအရာများကို ဖမ်းယူရန်နှင့် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ liveထုတ်လွှင့်မှုများတွင် အသုံးပြုသူ၏လှုပ်ရှားမှုများကို တုပရန် နောက်ဆုံးပေါ် VR နှင့် AR ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနည်းပညာများကို အသုံးပြုထားသည်။.<ref>{{Cite web|title=Bigo Live a game changer for the creator economy|url=https://techwireasia.com/2022/03/bigo-live-a-game-changer-for-the-creator-economy/|website=Tech Wire Asia|date=2022-03-01|accessdate=2022-03-16|language=en-US|first=Aaron|last=Raj}}</ref> == အညွှန်း == [[ကဏ္ဍ:ဆိုရှယ်မီဒီယာ ကုမ္ပဏီများ]] 1hsnl70trt3q5cl0yyh771e94io1y1a 880096 880095 2025-07-04T16:11:31Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:လူမှုရေးမီဒီယာ ကုမ္ပဏီများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880096 wikitext text/x-wiki {{Infobox website|name=Bigo Live|url={{URL|www.bigo.tv/}}|commercial=Yes|type=Live streaming|language=ဘာသာစကား23မျိုး|num_users=400မီလီယံ|owner=BIGO Technology|parent=[[JOYY|JOYY Inc.]]|launch_date=မတ်လ 2016|current_status=Active}} ----BIGO Technology သည် အက်ပလီကေးရှင်းတွင်  artificial intelligence နှင့် mechine learning ကို ပေါင်းစပ်တီထွင်ခဲ့သည်။ liveထုတ်လွှင့်နေစဉ်အတွင်း သုံးစွဲသူများ၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတိုးမြှင့်ရန်အတွက် AI featureများကို အသုံးပြုထားသည်။  ကြည့်ရှုသူများသည် အက်ပ်အတွင်းလက်ဆောင်များဖြင့် မိမိတို့၏ နှစ်သက်ရာ hostများကို ပံ့ပိုးနိုင်ပြီး အချို့သော နာမည်ကြီး liveလွှင့်သူများသည် Appမှာ Full time အလုပ် အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။[3] BIGO သည် ဗီဒီယိုအတိုဖန်တီးခြင်းနှင့်sharingပလပ်ဖောင်းဖြစ်သော Likee ကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ပါသည်။ Bigo Live က 2014 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ စင်္ကာပူအခြေစိုက်BIGO Technology ကုမ္ပဏီမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် liveထုတ်လွှင့်မှု ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။.<ref>{{Cite web|url=https://www.scmp.com/tech/apps-social/article/3080491/singapore-based-likee-led-former-factory-worker-gaining-ground|title=Singapore-based Likee, led by a former factory worker, is gaining ground on TikTok|website=South China Morning Post}}</ref> Bigo Live သည် 2014 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော စင်ကာပူ အခြေစိုက် ကုမ္ပဏီ BIGO Technology မှ ပိုင်ဆိုင်သော live streaming ပလက်ဖောင်းဖြစ်သည်။.live ထုတ်လွှင့်နေစဉ်အတွင်း သုံးစွဲသူများ၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု တိုးမြှင့်ရန်အတွက် AI feature များကို အသုံးပြုထားသည်။<ref>{{Cite web|title=How BIGO LIVE Is Using AI/ML To Customise & Showcase User-Generated Video Content|url=https://analyticsindiamag.com/how-bigo-live-is-using-ai-ml-to-customise-showcase-user-generated-video-content/|website=Analytics India Magazine|date=2019-07-22|accessdate=2022-03-16|language=en-US|archive-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220701075155/https://analyticsindiamag.com/how-bigo-live-is-using-ai-ml-to-customise-showcase-user-generated-video-content/}}</ref>   ကြည့်ရှုသူများသည် အက်ပ်အတွင်းလက်ဆောင်များဖြင့် မိမိတို့၏ နှစ်သက်ရာ host များကို ပံ့ပိုးနိုင်ပြီး အချို့သော နာမည်ကြီး live လွှင့်သူများသည် App မှာ full-time အလုပ် အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။.<ref>{{Cite web|title=How I Make £100s A Day Doing Nothing|url=https://www.refinery29.com/en-gb/make-money-live-streaming|website=www.refinery29.com|accessdate=2022-03-16|language=en-GB|first=Alexandra|last=Jones}}</ref> BIGO သည် ဗီဒီယိုအတိုဖန်တီးခြင်းနှင့် sharing ပလပ်ဖောင်းဖြစ်သော Likee ကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ပါသည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO TECHNOLOGY PTE. LTD.|url=https://www.bigo.sg/about|website=www.bigo.sg|accessdate=2022-03-16}}</ref>   == မှတ်တမ်း == 2016 ခုနှစ် မတ်လတွင် Bigo Live ကို iOS နှင့် Androidတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=Tech in Asia - Connecting Asia's startup ecosystem|url=https://www.techinasia.com/bigo-live-streaming-app|website=www.techinasia.com|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2016 မှ 2017 ခုနှစ်အထိ၊ BIGO LIVE သည် ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်ကာပူ၊ မလေးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တို့တွင် အကြိမ်ပေါင်းများစွာ Google Play နှင့် Apple Store ဒေါင်းလုဒ်ဇယားများတွင် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့ပါတယ်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE to Compete with Facebook LIVE and YouTube LIVE {{!}} TechieLobang|url=https://techielobang.com/blog/2017/03/09/bigo-live-compete-facebook-live-youtube-live/|date=2017-03-09|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2018 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Bigo Live သည် လစဉ်အသုံးပြုသူ 26.7 သန်းအထိရောက်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=JOYY Reports First Quarter 2020 Unaudited Financial Results|url=https://edition.cnn.com/business/newsfeeds/globenewswire/7923866.html|website=edition.cnn.com|accessdate=2022-03-16|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316191838/https://edition.cnn.com/business/newsfeeds/globenewswire/7923866.html}}</ref> 2019 ခုနှစ် မတ်လတွင် NASDAQ စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီ JOYY Inc. သည် BIGO Technology ကို ဝယ်ယူမှု အပြီးသတ်ခဲ့ပါသည်။.<ref>{{Cite web|title=YY completes Bigo acquisition to expand overseas reach · TechNode|url=http://technode.com/2019/03/05/yy-completes-bigo-acquisition-to-expand-overseas-reach/|website=TechNode|date=2019-03-05|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2019 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင်၊ ကုမ္ပဏီ၏အက်ပ်များကို လစဉ်မပြတ် အသုံးပြုသူသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် သန်း 350 ကျော်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=YY completes Bigo acquisition to expand overseas reach · TechNode|url=http://technode.com/2019/03/05/yy-completes-bigo-acquisition-to-expand-overseas-reach/|website=TechNode|date=2019-03-05|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2020 ခုနှစ် မတ်လတွင်၊ BIGOသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အဆင့် 6 နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အက်ပ်များကြားမှာရောင်းအားပေါ်မူတည်ပီးအဆင့် 5ရ ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|url=https://engage.apptopia.com/hubfs/Braze%20Streaming%201/2020%20The%20Year%20of%20Streaming_Optimized%20(2).pdf|title=2020 The Year of Streaming|accessdate=2022-03-16|publisher=Apptopia}}</ref> 2020 ခုနှစ် မေလတွင်၊ Bigo Live သည် ကလေးများအား အွန်လိုင်းအသုံးပြုမှုတွင်ဘေးကင်းစေရန် online safety solutionဖြစ်သည့် Bark နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE Partners With Bark Technologies|url=https://news.marketersmedia.com/bigo-live-partners-with-bark-technologies/88957765|website=news.marketersmedia.com|accessdate=2022-03-16|archive-date=31 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230331010923/https://news.marketersmedia.com/bigo-live-partners-with-bark-technologies/88957765}}</ref> 2020 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Bigo Live သည် LGBTQ လူငယ်များအတွက် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး suicide preventionနှင့် crisis invention အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် The Trevor Project နှင့် ပူးပေါင်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=Bigo Live Becomes Official Corporate Partner to The Trevor Project|url=https://blog.bigo.tv/press-release/bigo-live-becomes-official-corporate-partner-to-the-trevor-project/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2020-12-03|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> 2021 ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် Bigo Live သည် နိုင်ငံပေါင်း 150 ကျော်တွင် အသုံးပြုသူ သန်း 400 ရှိခဲ့သည်။  2021 ခုနှစ်၏ ဒုတိယသုံးလပတ်တွင် လစဉ်ပျမ်းမျှအသုံးပြုသူ 29.5 သန်းအထိရောက်ရှိခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE: A GROWING SENSATION IN AN INDUSTRY WITH A BIG APPETITE|url=https://www.magzter.com/stories/Business/Business-Today-Malaysia/BIGO-LIVE-A-GROWING-SENSATION-IN-AN-INDUSTRY-WITH-A-BIG-APPETITE|website=www.magzter.com|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> In 2021 bereikte het 29,5 miljoen gemiddelde maandelijkse actieve gebruikers in het tweede kwartaal van het jaar.<ref>{{Cite web|title=Bigo fuels the global creator economy with livestreaming e-commerce, gaming, and entertainment content|url=https://kr-asia.com/bigo-fuels-the-global-creator-economy-with-livestreaming-e-commerce-gaming-and-entertainment-content|website=KrASIA|date=2021-09-24|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> 2021 ခုနှစ်တွင်၊ Bigo Live သည် အသုံးပြုသူများငွေကြေးသုံးစွဲနှုန်းဖြင့် App Annie ၏ 2021 Top Breakout Social Apps အရ Top 2 အဖြစ်သတ်မှတ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။။.<ref>{{Cite web|title=App Annie: Worldwide App Downloads Will Reach Nearly 140B in 2021|url=https://www.adweek.com/media/app-annie-worldwide-app-downloads-will-reach-nearly-140b-in-2021/|accessdate=2022-03-16|language=en-US|last=Br}}</ref> == အင်္ဂါရပ်များ == * ထုတ်လွှင့်မှု<ref>{{Cite web|title=BIGO LIVE Wiki: What is BIGO LIVE|url=https://blog.bigo.tv/faq/what-is-bigo-live/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2020-11-12|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ဘဝအခိုက်အတန့်တွေကို liveထုတ်လွှင့်နိုင်ပြီး သူတို့ရဲ့ အရည်အချင်းတွေကို ပြသနိုင်ပြီး အားပေးသူတွေဆီက virtual လက်ဆောင်တွေကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ အသုံးပြုသူများသည် ခေတ်မီတဲ့liveထုတ်လွှင့်မှုများကို ကြည့်ရှုနိုင်ပြီး explore pageရှိ နိုင်ငံတစ်ခုမှ ထုတ်လွှင့်သူများကို စစ်ထုတ်နိုင်ပါသည်။ သတ်မှတ်ထားသော သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ပြည့်မီသော အသုံးပြုသူများသည် မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင် မိသားစုများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။.<ref>{{Cite web|title=How to Start or Join a Family On BIGO LIVE|url=https://blog.bigo.tv/faq/bigo-family/|website=BIGO LIVE BLOG (OFFICIAL)|date=2021-11-23|accessdate=2022-03-16|language=en-US}}</ref> အသုံးပြုသူများသည် PUBG၊ League of Legends၊ RoV၊ Free Fire၊ Fortnite၊ Call of Duty၊ Dota 2၊ Hearthstone၊ Rules of Survival နှင့် အခြားအရာများကဲ့သို့သော လူကြိုက်များသောဂိမ်းများကို liveထုတ်လွှင့်ကြည့်ရှုနိုင်သည်၊BIGO သည်  2020 တွင် Box Fighting Championshipအတွက် စပွန်ဆာအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။.<ref>{{Cite web|title=BIGO Live Kicks Off Game Streaming in The U.S as The Official Sponsor and Live Streaming Partner for Fortnite Box Fighting Championship|url=https://ph.news.yahoo.com/bigo-live-kicks-off-game-074500392.html|website=ph.news.yahoo.com|accessdate=2022-03-16|language=en-PH}}</ref> * Liveဗီဒီယိုချတ်နှင့် ဗီဒီယိုခေါ်ဆိုမှု အသုံးပြုသူများသည် 1:1 အွန်လိုင်းဗီဒီယိုချတ်လုပ်ရန် သူငယ်ချင်းများကို ဖိတ်ကြားနိုင်သည် သို့မဟုတ် အဖွဲ့လိုက်ဗီဒီယိုချတ် သို့မဟုတ် လူ 9 ဦးအထိ ဗီဒီယိုခေါ်ဆိုမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ match up လုပ်ဆောင်ချက်ဖြင့် အသုံးပြုသူများသည် အနီးနားရှိလူများနှင့် ကျပန်းစကားပြောခြင်း သို့မဟုတ် သူငယ်ချင်းအသစ်များနှင့် တွေ့ဆုံနိုင်သည်။ ဗီဒီယို filterများနှင့် စတစ်ကာများကို hostများအတွက် ရနိုင်ပါသည်။   * Live PK ထုတ်လွှင့်သူများသည် အခြားသူများနှင့် PK စိန်ခေါ်မှုများကို ရယူနိုင်ပြီး ဆွဲဆောင်မှုအမှတ်များ ပိုမိုရရှိပါက ဂိမ်းကို အနိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။   * Bar အသုံးပြုသူများသည် ဓာတ်ပုံများနှင့် ဗီဒီယိုတိုများကို မျှဝေနိုင်ပြီး မိမိတို့၏ liveထုတ်လွှင့်မှုထားသည့်ဗီဒီယိုကလစ်များနှင့် စခရင်မ်ရှော့ပုံ များကို hashtag များထည့်ပြီး Bar ပေါ်တွင်တင်နိုင်သည်။   * Virtual Live 2021 ခုနှစ်တွင် BIGO Live သည် ၎င်း၏ Virtual Live 3D ရုပ်ပုံများကို ထုတ်ခဲ့သည်။ အသုံးပြုသူများသည် အက်ပ်ပေါ်တွင် ဖန်တီးထားသော ဒစ်ဂျစ်တယ်ကိုယ်ပွားများမှတစ်ဆင့် မိမိကိုယ်ကို ကိုယ်စားပြုနိုင်သည်။.<ref>{{Cite web|title=How 500 streamers achieved 1 million followers on Bigo Live in 2021|url=https://www.dexerto.com/entertainment/how-500-streamers-achieved-1-million-followers-on-bigo-live-in-2021-1736997/|website=Dexerto|date=2022-01-12|accessdate=2022-03-16|language=en}}</ref> Virtual Live Broadcast" လုပ်ဆောင်ချက်သည် လက်တွေ့အကျဆုံး မျက်နှာအမူအရာများကို ဖမ်းယူရန်နှင့် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ liveထုတ်လွှင့်မှုများတွင် အသုံးပြုသူ၏လှုပ်ရှားမှုများကို တုပရန် နောက်ဆုံးပေါ် VR နှင့် AR ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနည်းပညာများကို အသုံးပြုထားသည်။.<ref>{{Cite web|title=Bigo Live a game changer for the creator economy|url=https://techwireasia.com/2022/03/bigo-live-a-game-changer-for-the-creator-economy/|website=Tech Wire Asia|date=2022-03-01|accessdate=2022-03-16|language=en-US|first=Aaron|last=Raj}}</ref> == အညွှန်း == [[ကဏ္ဍ:ဆိုရှယ်မီဒီယာ ကုမ္ပဏီများ]] [[ကဏ္ဍ:လူမှုရေးမီဒီယာ ကုမ္ပဏီများ]] tcxgtp45nmdht8kfk2u08xllgjvi2nx 0 258590 880107 835314 2025-07-04T16:25:17Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ရျ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880107 wikitext text/x-wiki နာမည်အပြည့်အစုံမှာ ရှမ်းတောင်တန်းကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေးခြံ (Shan Mountain Coffee Estate) ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဦးဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် စကော့တလန်မှ စကော့လူမျိုး ဂျော့သျှန်း (Mr. George Shand) မှတည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြေဧက ၇၀၀ အနက် ဧက ၄၀၀ ပေါ်တွင် အာရေဘီးကားကော်ဖီကို စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ တွင် ထိုကော်ဖီခြံကို [[ဘီတီဘရားသား]]ဦးဘတူမှ ဝယ်ယူခဲ့ပြီးနောက် ချောင်းကွေ့ ကော်ဖီခြံဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ ဦးဘတူသည် ချောင်းကွေ့ကော်ဖီခြံကို အခြေခံ၍ ကော်ဖီမှုန့် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းကို တိုးချဲ့နိုင်ခဲ့သည်။ ==အကိုးအကား== မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ။ ၉/၁/၂၀၀၅။ နှာ ၁၀။ [[ကဏ္ဍ:ရျ]] 3hor40jak1xthpbu6hc6hs6c1ow030q 880108 880107 2025-07-04T16:25:44Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880108 wikitext text/x-wiki နာမည်အပြည့်အစုံမှာ ရှမ်းတောင်တန်းကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေးခြံ (Shan Mountain Coffee Estate) ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဦးဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် စကော့တလန်မှ စကော့လူမျိုး ဂျော့သျှန်း (Mr. George Shand) မှတည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြေဧက ၇၀၀ အနက် ဧက ၄၀၀ ပေါ်တွင် အာရေဘီးကားကော်ဖီကို စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ တွင် ထိုကော်ဖီခြံကို [[ဘီတီဘရားသား]]ဦးဘတူမှ ဝယ်ယူခဲ့ပြီးနောက် ချောင်းကွေ့ ကော်ဖီခြံဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ ဦးဘတူသည် ချောင်းကွေ့ကော်ဖီခြံကို အခြေခံ၍ ကော်ဖီမှုန့် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းကို တိုးချဲ့နိုင်ခဲ့သည်။ ==အကိုးအကား== မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ။ ၉/၁/၂၀၀၅။ နှာ ၁၀။ [[ကဏ္ဍ:ရျ]] [[ကဏ္ဍ:ရှမ်းပြည်နယ်]] 6168y984t7jpar9cj5ezd716wgel3mh 880109 880108 2025-07-04T16:25:49Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ရျ]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 880109 wikitext text/x-wiki နာမည်အပြည့်အစုံမှာ ရှမ်းတောင်တန်းကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေးခြံ (Shan Mountain Coffee Estate) ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဦးဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် စကော့တလန်မှ စကော့လူမျိုး ဂျော့သျှန်း (Mr. George Shand) မှတည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြေဧက ၇၀၀ အနက် ဧက ၄၀၀ ပေါ်တွင် အာရေဘီးကားကော်ဖီကို စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ တွင် ထိုကော်ဖီခြံကို [[ဘီတီဘရားသား]]ဦးဘတူမှ ဝယ်ယူခဲ့ပြီးနောက် ချောင်းကွေ့ ကော်ဖီခြံဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ ဦးဘတူသည် ချောင်းကွေ့ကော်ဖီခြံကို အခြေခံ၍ ကော်ဖီမှုန့် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းကို တိုးချဲ့နိုင်ခဲ့သည်။ ==အကိုးအကား== မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ။ ၉/၁/၂၀၀၅။ နှာ ၁၀။ [[ကဏ္ဍ:ရှမ်းပြည်နယ်]] bn05pgqe3jkdu1xv9s3vk18ufmhoslz 880117 880109 2025-07-04T16:38:01Z Salai Rungtoi 22844 880117 wikitext text/x-wiki နာမည်အပြည့်အစုံမှာ '''ရှမ်းတောင်တန်းကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေးခြံ''' (Shan Mountain Coffee Estate) ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဦးဆုံး ကော်ဖီစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် စကော့တလန်မှ စကော့လူမျိုး ဂျော့သျှန်း (Mr. George Shand) မှတည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြေဧက ၇၀၀ အနက် ဧက ၄၀၀ ပေါ်တွင် အာရေဘီးကားကော်ဖီကို စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ တွင် ထိုကော်ဖီခြံကို [[ဘီတီဘရားသား]]ဦးဘတူမှ ဝယ်ယူခဲ့ပြီးနောက် ချောင်းကွေ့ ကော်ဖီခြံဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ ဦးဘတူသည် [[ချောင်းကွေ့ရွာ၊ တောင်ကြီးမြို့နယ်|ချောင်းကွေ့]]ကော်ဖီခြံကို အခြေခံ၍ ကော်ဖီမှုန့် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းကို တိုးချဲ့နိုင်ခဲ့သည်။ ==အကိုးအကား== မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ။ ၉/၁/၂၀၀၅။ နှာ ၁၀။ 6eubtb53a7qv4xolz4olgsskfzjb8t0 0 259884 880111 839850 2025-07-04T16:29:00Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ပိဋကတ် သုံးပုံ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880111 wikitext text/x-wiki {{ပိဋကတ်သုံးပုံ}} ထက်ဝယ် ဖွဲ့ခွေလျက် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထားကာ သတိကို ရှေးရှုဖြစ်စေ၍ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ ထိုင်နေသော [[စူဠပန်|စူဠပန္ထကထေရ်]]ကို ဘုရားရှင် မြင်တော်မူ၍ “ကောင်းစွာထားအပ်သော ကိုယ်စိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ရပ်သည်ဖြစ်စေ, ထိုင်သည်ဖြစ်စေ, လျောင်းသည်ဖြစ်စေ, သွားသည်ဖြစ်စေ သတိတရားလက်ကိုင်ထားသော [[ရဟန်း]]သည် ရှေ့နောက်ဖြစ်သော ဈာန် မဂ်ဖိုလ် ကျိုးထူးကို ရရာ၏၊ [[ဈာန်]] [[မဂ်]]ဖိုလ် အကျိုးထူးကိုရသောကြောင့် သေမင်းမမြင်ရာ[[နိဗ္ဗာန်]]သို့ ရောက်နိုင်ရာ၏”ဟု [[ဗုဒ္ဓ|မြတ်စွာဘုရား]] [[ဥဒါန်း]] ကျူးရင့်သောသုတ်။ <ref>ဥဒါနပါဠိ၊ ၅-ဝဂ်၊ ၁၀-သုတ်။ ဥဒါန၊၁၅၀-၁။</ref> <ref name="တိပိဋကအဘိဓာန်">တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၇</ref> === ကိုးကား === {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ပိဋကတ် သုံးပုံ]] aqj53njlzflwzia6d4nn3wfiiq6pvnx 0 261034 880119 859371 2025-07-04T16:49:14Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဒဿနိကဗေဒ ပညာရပ်ခွဲများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880119 wikitext text/x-wiki [[ဗုဒ္ဓ|ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ]]ဘုရား မပွင့်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် ပေါ်ထွန်းနေသော ဗြာဟ္မဏလူမျိုး ကျာရ်ဗာက စသော ဆရာကြီးတို့၏ [[ရုပ်]]ဝါဒကို ရုပ်ကြမ်းဝါဒဟု လူသေလူဖြစ် ဝါဒါနုဝါဒ ဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ဆိုထားသည်။ <h3 style="text-align: center;">ကျာရ်ဗာက ရုပ်ကြမ်းဝါဒ</h3> <p style="text-align: left;">A - पृथिव्यापस्तेजो वायुरिति तत्वानि<br /> က- မြေ, ရေ, လေ, မီး [[ဓာတ်ကြီးလေးပါး]]သည် အမှန်သဘောတွေ ဖြစ်သည်။<br />B - उत्पमुदाये शरीरेन्द्रियविषयसंज्ञा<br />ခ- ဤဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့၏ အစုအပေါင်းကို ကိုယ်ခန္ဓာ၊ အာရုံ[[စိတ် (ဗုဒ္ဓဘာသာ)|စိတ်]]၊ [[အာရုံ]] ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ကြသည်။<br />C—तेभ्यर्थं तन्यम्<br />ဂ- ယင်း ဓာတ်ကြီးလေးပါးမှ စိတ်ဟူသော အသိသဘော ပေါ်လာသည်။<br />D- किवादिभ्यो यदशक्तिवत् विज्ञानम्। भृतान्येव चेतयन्ते<br />ဃ- တဆေးစသည်မှ မူးယစ်စေတတ်သော သတ္တိ ပေါ်လာသကဲ့သို ယင်း ဓာတ်ကြီးလေးပါးမှ [[ဝိညာဏ်|ဝိညာဉ်]]ပေါ်လာသည်၊ ဓာတ်ကြီး လေးပါးတို့ကသာလျှင် စဉ်းစားတွေးတောကုန်၏၊<br />E -चैतन्यविशिष्ठः कायः पुरुषः<br />င- စိတ် ဝိညာဉ်ဖြင့် အထူးပြုအပ်သော ရုပ်ကြမ်းကြီးပင် [[အတ္တ]](ဝါ)သတ္တဝါဖြစ်သည်။<br />F - जलबुद्बुद्वीवाः<br />စ- ရေပွက်သည် ရေ၏ အပေါ်၌ ရုတ်ချည်းမြင် ရုတ်ချည်းပျောက်သွားသကဲ့သို့ ဇီဝသည်လည်း ရုတ်ချည်းမြင် ရုတ်ချည်းပျောက်သွားလေသည်။<br />G - मरणमेत्रापवर्गः<br />ဆ- [[နိဗ္ဗာန်]](ဝါ)လွတ်မြောက်ခြင်းဟူသည် သေဆုံးကွယ်လွန်ခြင်းပင်တည်း။<br />H-अर्थकामौ पुरुषार्थीः<br />ဇ- စီးပွား ဥစ္စာနှင့် [[ကာမဂုဏ်|ကာမ]]ချမ်းသာသည်သာ သတ္တဝါတို့၏ လိုရင်အကျိုးဖြစ်သည်။ (တရားကျင့်ခြင်း, လွတ်မြောက်ခြင်း ဟူသည် စင်စစ်အနက်အဓိပ္ပာယ်မရှိပေ။)<br />I - लोकिको माग नुसर्तव्यः<br />ဈ- လောကသားတို့၏ လမ်းစဉ်ကိုသာ လိုက်ရမည်။ ([[လောကုတ္တရာ]]လမ်းကြောင်းဟူ၍ မရှိ။)<br />J- पताकिनी भावात परलोकाभावः<br />ည- တမလွန်ဘဝ၌ ရှိသော သတ္တဝါဟူ၍ မရှိသောကြောင့် တမလွန်လောကဟူသည်လည်း မရှိပေ။<br />K - प्रत्यक्षमेव प्रमाणम् <br />ဋ- မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်တို့ဖြင့် ထိတွေ့ခံစားအပ်သော မျက်တွေ့ လက်တွေ့သည်သာ ခိုင်လုံသော ပမာဏဖြစ်သည် (မျက်တွေ့, လက်တွေ့ မဟုတ်သော အရာသည် မခိုင်လုံ၊ ပမာဏ မမည်။)<ref>(လောကာယတသုတ် अनशितं ခေါ် (ဗြိဟတ်ဆပတိ) ရေးသောသုတ်)</ref></p> ===ရုပ်သည် နာမ်၊ နာမ်သည် ရုပ်=== အထက်ပါသုတ်တွင်(ခ) အမှတ်စကားအရ ပ, အာ, ဝါ, တေ ဓာတ် ၄-ပါးကိုပင် ခန္ဓာကိုယ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ စ, သ, ဃ, ဇ, က ခေါ် [[ပသာဒရုပ်|ပသာဒ]] ၅-ပါး၊ ဆင်း, သံ, နံ, စား, တွေ့ [[အာရုံ]] ၅-ပါးဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်သည်ဟုဆိုထားရာ ရုပ်သည် နာမ်၊ [[နာမ်တရား|နာမ်]]သည် ရုပ်ဟု ဆိုလိုလေသည်။ ===ဆန္ဒောဂျဥပနိသျှဒ်=== ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာမပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၅၀၀-လောက် စော၍ ပေါ်ထွန်းခဲ့သော အမည်မထင်ရှားသူ ရေးသည့် ဆန္ဒောဂျဥပနိသျှဒ်၌ ဤသို့ ဆို၏၊ धावित्रीने तस्य यः स्थविष्ठधातुस्त त्पुरीषं भवति । यो मध्यमस्तन्यासं । यो ऽणिष्टस्तंमृनः <br />စားလိုက်သော အစာသည် သုံးမျိုးကွဲ၍ ထွက်သည်၊ အကြမ်းစားဓာတ်တစ်စုသည် ကျင်ကြီး ဖြစ်သည်၊ အလတ်စား ဓာတ်တစ်စုသည် အသားဖြစ်သည်၊ အနုဆုံးဖြစ်သော ဓာတ်တစ်စုသည်ကား စိတ်[[ဝိညာဏ်|ဝိညာဉ်]] ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ <ref>'''(အဓျာယ ၆၊ ကဏ္ဍ ၅၊ အပိုဒ် ၁)'''</ref> आपः पीतास्त्रेधा विधीयते । तासं यः स्थविष्ठो धातु तसूत्रं भूषति । यो मध्यमस्तल्लोहितं । योऽणिष्टः स प्राणः <br />သောက်လိုက်သော ရေသည် ၃-မျိုးကွဲ၍ ထွက်သည်၊ အကြမ်းစားဓာတ်တစ်စုသည် ကျင်ငယ် ဖြစ်သည်၊ အလတ်စား ဓာတ်စုသည် သွေး ဖြစ်သည်၊ အနုဆုံးဖြစ်သော ဓာတ်တစ်စုသည်ကား အသက် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ <ref>'''(အဓျာယ ၆၊ ကဏ္ဍ ၅၊ အပိုဒ် ၂)'''</ref> ===ရုပ်နှင့်နာမ်ကို ထပ်တူ ယူဆသော Vulgar materialism=== ဤဝါဒသည် ဆယ့်ကိုးရာစု ဝန်းကျင်တွင် ဂျာမနီပြည်၌ စတင် ခေတ်စားလာသောဝါဒ ဖြစ်သည်၊ လူဗစ်ဗျူးခနဲ (Kari Vogt lud B chner) အမည်ရှိ ဂျာမန်အမျိုးသားနှင့် ဂျက်ကော့မောလေးရှော့ (Jacou Molescholt) ဆိုသူ ဒတ်ချ်အမျိုးသားတို့သည် ရုပ်ကြမ်းဝါဒီများ ဖြစ်ကြသည်၊ သူတို့ အဆိုကား တံတွေးအကျိတ်များမှ တံတွေးယိုထွက်သလို အသည်းမှ သည်းခြေယိုထွက်သလို ဦးနှောက်မှ စိတ်ခေါ်သော ရုပ်တစ်မျိုး စိမ့်ထွက်နေသည်ဟု ဆိုကြ၏၊ စိတ်အစဉ်သည် ဦးနှောက်တွင် ထင်ဟပ်သော ရုပ်၏ အရိပ်အသွင် ဖြစ်သော်လည်း မြင်ကောင်းသော အရိပ် မဟုတ်၊ ထိတွေ့ရကောင်းသော အရိပ်အသွင်မဟုတ်၊ ဓာတ်ပုံရိုက်ယူ၍ မရကောင်းပေ။ Brain is instrument of thinking or organ of thought, but it is mind or thinking itself. “ဦးနှောက်သည် တွေးခေါ်စဉ်းစားရန် လက်နက်ကိရိယာ၊ တစ်နည်း- စဉ်းစားတွေးတောသည့် အင်္ဂါရပ်ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ယင်းဦးနှောက်သည်ပင် စိတ်(ဝါ)အတွေးအခေါ် ဖြစ်သည်”ဟူ၍ ဆိုလေသည်။ <ref>'''(မြန်မာလုပ်သားနေ့စဉ်၊ ၁၅-၃-၆၈၊ မောင်ချစ်လှိုင်)'''</ref> ===ရုပ်လည်းနာမ်၊ နာမ်လည်း ရုပ်ဟု ဆိုခဲ့ကြသူများ=== “ရုပ်သည် အခြေခံဖြစ်၍ [[ဝေဒနာ]] [[သညာ]] [[သင်္ခါရ]] [[ဝိညာဏ်]]တို့သည် ရုပ်ကို တည်ရာမှီရာထား၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးတရား(ဝါ)အခိုးသတ္တိ(ဝါ)ရုပ်၏ အဟုန်မျှသာ ဖြစ်ပေသည်”ဟူသော [[၃၁-ဘုံ]]ဝါဒ ဗုဒ္ဓလက်မခံစာအုပ် ရေးသားသူ ဦးကိုကိုလေး။ “အလုပ်လုပ် ဆိုတာ တကယ်ရှိတဲ့ ရုပ်ကို ကောင်းအောင် အလုပ်လုပ်ကြရမှာ၊ စိတ်ကို ကောင်းအောင် လုပ်လို့ မရဘူး' ဟူသော ဦးဥက္ကဋ္ဌ။ “အဆင့်ဆင့် အကဲခတ် လေ့လာသောအခါ ဤဘူတရုပ်တို့တွင် ရုပ်ဟုလည်းကောင်း၊ နာမ်ဟုလည်းကောင်း စသည်ဖြင့် ဖြစ်နေသောကြောင့် အားလုံး ရုပ်သဘာဝ အခြေခံချည်း ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရပေသည်'ဟူသော ဗုဒ္ဓဝိပဿနာ ပထမတွဲ၊ နှာ-၈၄၊ ၈၅ ၌ ရေးသားထားသော သခင်မြတ်ဆိုင်။ ယင်းစာအုပ် နှာ-၁၃၀ ၌ ထပ်မံဖော်ပြသော- “ရုပ်နှင့်နာမ် ၂-ခုမှာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မကွဲပေ၊ ရုပ်လည်း နာမ်၊ နာမ်သည်ပင် ရုပ်အဖြစ် ဒွန်တွဲကာ အစဉ် အတူ ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို တွေ့မြင်မှသာ ချက်ချင်း ဖြစ်သည်ကို ဖြစ်မှန် သိသည်' ဟူသော သခင်မြတ်ဆိုင်။<ref>လူသေလူဖြစ် ဝါဒါနုဝါဒ ဝိနိစ္ဆယကျမ်း</ref> ===ကိုးကား=== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဒဿနိကဗေဒ ပညာရပ်ခွဲများ]] idfemucjapwq5vua7fygqovz8uwrwk4 0 261133 880181 844443 2025-07-05T04:42:55Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880181 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = Kyoto University | native_name = 京都大学 | motto = 自由の学風 | image = Kyoto University emblem.svg | mottoeng = Freedom of academic culture | established = Founded June 18, 1897 | type = National | endowment = ¥ 250.2 billion <small>(2.2 [[1000000000 (number)|billion]] [[USD]])</small> | faculty = 2,864 (Teaching Staff)<ref name="Facts">{{cite web|url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|title=Kyoto University: 2008/2009 Facts and Figures|accessdate=2008-10-31|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|archivedate=July 29, 2012}}</ref> | staff = 5,397 (Total Staff)<ref name="Facts"/> | students = 22,707<ref name="Facts"/> | city = [[Kyoto]] | state = [[Kyoto Prefecture|Kyoto]] | country = [[Japan]] | undergrad = 13,399<ref>http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | postgrad = 9,308<ref>{{cite web |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |title=Archived copy |accessdate=2008-10-31 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |archivedate=July 29, 2012 }}</ref> | campus = [[Urban area|Urban]],<br />{{convert|333|acre|ha|abbr=on|order=flip}}| | colors = [[Dark blue (color)|Dark blue]] {{Color box|#11163E|border=darkgray}} | nickname = Kyodai | mascot = None | free_label = Athletics | free = 48 varsity teams | affiliations = [[Kansai]] Big Six, Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning | logo = | website = [http://www.kyoto-u.ac.jp/en www.kyoto-u.ac.jp] }} '''ကျိုတိုတက္ကသိုလ်''' (京都大学, ခယောတိုဒိုင်းဂခု သို့မဟုတ် ခယောဒိုင်း ဟုလည်း ခေါ်ကြ) သည် ဂျပန်နိင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့တွင် တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်အဆင့်သုတေသနတက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤတက္ကသိုလ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဘုရင့်နန်းတော်၏ တက္ကသိုလ်များထဲမှတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက်သက်တမ်းအရင့်ဆုံးတက္ကသိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကျိုတိုစီရင်စုရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ်များ]] 8f9k8224yzzyvqidqnnpb2ldugfeynk 880182 880181 2025-07-05T04:44:08Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ကိုးကား */ 880182 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = Kyoto University | native_name = 京都大学 | motto = 自由の学風 | image = Kyoto University emblem.svg | mottoeng = Freedom of academic culture | established = Founded June 18, 1897 | type = National | endowment = ¥ 250.2 billion <small>(2.2 [[1000000000 (number)|billion]] [[USD]])</small> | faculty = 2,864 (Teaching Staff)<ref name="Facts">{{cite web|url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|title=Kyoto University: 2008/2009 Facts and Figures|accessdate=2008-10-31|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|archivedate=July 29, 2012}}</ref> | staff = 5,397 (Total Staff)<ref name="Facts"/> | students = 22,707<ref name="Facts"/> | city = [[Kyoto]] | state = [[Kyoto Prefecture|Kyoto]] | country = [[Japan]] | undergrad = 13,399<ref>http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | postgrad = 9,308<ref>{{cite web |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |title=Archived copy |accessdate=2008-10-31 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |archivedate=July 29, 2012 }}</ref> | campus = [[Urban area|Urban]],<br />{{convert|333|acre|ha|abbr=on|order=flip}}| | colors = [[Dark blue (color)|Dark blue]] {{Color box|#11163E|border=darkgray}} | nickname = Kyodai | mascot = None | free_label = Athletics | free = 48 varsity teams | affiliations = [[Kansai]] Big Six, Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning | logo = | website = [http://www.kyoto-u.ac.jp/en www.kyoto-u.ac.jp] }} '''ကျိုတိုတက္ကသိုလ်''' (京都大学, ခယောတိုဒိုင်းဂခု သို့မဟုတ် ခယောဒိုင်း ဟုလည်း ခေါ်ကြ) သည် ဂျပန်နိင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့တွင် တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်အဆင့်သုတေသနတက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤတက္ကသိုလ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဘုရင့်နန်းတော်၏ တက္ကသိုလ်များထဲမှတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက်သက်တမ်းအရင့်ဆုံးတက္ကသိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကျိုတိုစီရင်စုရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ်များ]] 6gpfnqvmtvzr817402py4vb4z4wmbzj 880183 880182 2025-07-05T04:44:31Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880183 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ကျိုတိုတက္ကသိုလ် | native_name = 京都大学 | motto = 自由の学風 | image = Kyoto University emblem.svg | mottoeng = Freedom of academic culture | established = Founded June 18, 1897 | type = National | endowment = ¥ 250.2 billion <small>(2.2 [[1000000000 (number)|billion]] [[USD]])</small> | faculty = 2,864 (Teaching Staff)<ref name="Facts">{{cite web|url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|title=Kyoto University: 2008/2009 Facts and Figures|accessdate=2008-10-31|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|archivedate=July 29, 2012}}</ref> | staff = 5,397 (Total Staff)<ref name="Facts"/> | students = 22,707<ref name="Facts"/> | city = [[Kyoto]] | state = [[Kyoto Prefecture|Kyoto]] | country = [[Japan]] | undergrad = 13,399<ref>http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | postgrad = 9,308<ref>{{cite web |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |title=Archived copy |accessdate=2008-10-31 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |archivedate=July 29, 2012 }}</ref> | campus = [[Urban area|Urban]],<br />{{convert|333|acre|ha|abbr=on|order=flip}}| | colors = [[Dark blue (color)|Dark blue]] {{Color box|#11163E|border=darkgray}} | nickname = Kyodai | mascot = None | free_label = Athletics | free = 48 varsity teams | affiliations = [[Kansai]] Big Six, Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning | logo = | website = [http://www.kyoto-u.ac.jp/en www.kyoto-u.ac.jp] }} '''ကျိုတိုတက္ကသိုလ်''' (京都大学, ခယောတိုဒိုင်းဂခု သို့မဟုတ် ခယောဒိုင်း ဟုလည်း ခေါ်ကြ) သည် ဂျပန်နိင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့တွင် တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်အဆင့်သုတေသနတက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤတက္ကသိုလ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဘုရင့်နန်းတော်၏ တက္ကသိုလ်များထဲမှတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက်သက်တမ်းအရင့်ဆုံးတက္ကသိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကျိုတိုစီရင်စုရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ်များ]] 8dhmrfzdmss8xbc9e9n4wrql2q8qbzj 880184 880183 2025-07-05T04:45:34Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880184 wikitext text/x-wiki {{Coord|35.026212|N|135.780842|E|format=dms|region:JP-26_type:edu_source:dewiki|display=title}} {{Infobox university | name = ကျိုတိုတက္ကသိုလ် | native_name = 京都大学 | motto = 自由の学風 | image = Kyoto University emblem.svg | mottoeng = Freedom of academic culture | established = Founded June 18, 1897 | type = National | endowment = ¥ 250.2 billion <small>(2.2 [[1000000000 (number)|billion]] [[USD]])</small> | faculty = 2,864 (Teaching Staff)<ref name="Facts">{{cite web|url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|title=Kyoto University: 2008/2009 Facts and Figures|accessdate=2008-10-31|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|archivedate=July 29, 2012}}</ref> | staff = 5,397 (Total Staff)<ref name="Facts"/> | students = 22,707<ref name="Facts"/> | city = [[Kyoto]] | state = [[Kyoto Prefecture|Kyoto]] | country = [[Japan]] | undergrad = 13,399<ref>http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | postgrad = 9,308<ref>{{cite web |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |title=Archived copy |accessdate=2008-10-31 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |archivedate=July 29, 2012 }}</ref> | campus = [[Urban area|Urban]],<br />{{convert|333|acre|ha|abbr=on|order=flip}}| | colors = [[Dark blue (color)|Dark blue]] {{Color box|#11163E|border=darkgray}} | nickname = Kyodai | mascot = None | free_label = Athletics | free = 48 varsity teams | affiliations = [[Kansai]] Big Six, Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning | logo = | website = [http://www.kyoto-u.ac.jp/en www.kyoto-u.ac.jp] }} '''ကျိုတိုတက္ကသိုလ်''' (京都大学, ခယောတိုဒိုင်းဂခု သို့မဟုတ် ခယောဒိုင်း ဟုလည်း ခေါ်ကြ) သည် ဂျပန်နိင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့တွင် တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်အဆင့်သုတေသနတက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤတက္ကသိုလ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဘုရင့်နန်းတော်၏ တက္ကသိုလ်များထဲမှတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက်သက်တမ်းအရင့်ဆုံးတက္ကသိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကျိုတိုစီရင်စုရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ်များ]] 60pm0qezfrrz28uw4m0qgfef0c3x4wp 880188 880184 2025-07-05T04:49:57Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* သမိုင်းကြောင်း */ 880188 wikitext text/x-wiki {{Coord|35.026212|N|135.780842|E|format=dms|region:JP-26_type:edu_source:dewiki|display=title}} {{Infobox university | name = ကျိုတိုတက္ကသိုလ် | native_name = 京都大学 | motto = 自由の学風 | image = Kyoto University emblem.svg | mottoeng = Freedom of academic culture | established = Founded June 18, 1897 | type = National | endowment = ¥ 250.2 billion <small>(2.2 [[1000000000 (number)|billion]] [[USD]])</small> | faculty = 2,864 (Teaching Staff)<ref name="Facts">{{cite web|url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|title=Kyoto University: 2008/2009 Facts and Figures|accessdate=2008-10-31|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|archivedate=July 29, 2012}}</ref> | staff = 5,397 (Total Staff)<ref name="Facts"/> | students = 22,707<ref name="Facts"/> | city = [[Kyoto]] | state = [[Kyoto Prefecture|Kyoto]] | country = [[Japan]] | undergrad = 13,399<ref>http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf|{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | postgrad = 9,308<ref>{{cite web |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |title=Archived copy |accessdate=2008-10-31 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/69VRLjctE?url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/ja/issue/ku_eprofile/documents/facts_2008.pdf |archivedate=July 29, 2012 }}</ref> | campus = [[Urban area|Urban]],<br />{{convert|333|acre|ha|abbr=on|order=flip}}| | colors = [[Dark blue (color)|Dark blue]] {{Color box|#11163E|border=darkgray}} | nickname = Kyodai | mascot = None | free_label = Athletics | free = 48 varsity teams | affiliations = [[Kansai]] Big Six, Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning | logo = | website = [http://www.kyoto-u.ac.jp/en www.kyoto-u.ac.jp] }} '''ကျိုတိုတက္ကသိုလ်''' (京都大学, ခယောတိုဒိုင်းဂခု သို့မဟုတ် ခယောဒိုင်း ဟုလည်း ခေါ်ကြ) သည် ဂျပန်နိင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့တွင် တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်အဆင့်သုတေသနတက္ကသိုလ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤတက္ကသိုလ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဘုရင့်နန်းတော်၏ တက္ကသိုလ်များထဲမှတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယမြောက်သက်တမ်းအရင့်ဆုံးတက္ကသိုလ်လည်း ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ၁၈၉၇ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ကျိုတိုဘုရင့်အင်ပါယာတက္ကသိုလ် (京都帝國大學, Kyōto-teikoku-daigaku) အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေကောလိပ်နှင့် ဆေးပညာကောလိပ်တို့ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် တက္ကသိုလ်၏ အမည်ကို "ကျိုတိုတက္ကသိုလ်" ဟု ပြောင်းလဲခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကျိုတိုစီရင်စုရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ်များ]] t9yiz2bukzokmgvth0a795zvv8e9vio 0 261376 880159 859377 2025-07-05T03:42:34Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880159 wikitext text/x-wiki {{Infobox minister |honorific-prefix = H.E |name = မျိုးမြင့်မောင် |honorific-suffix = | native_name = | native_name_lang = my |image = |alt = |caption = |order = [[နီပေါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ |term_end = |predecessor = |successor = |order2 = အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |term_start2 = ၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၆ |term_end2 = ဇွန် ၂၀၂၄ |predecessor2 = |successor2 = | party = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | other_names = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[တပ်မတော် (ရေ)]] | serviceyears = | rank = [[ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး]] | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''မျိုးမြင့်မောင်''' သည် [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာကာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ အမှုထမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။သူသည် ထိုမှတဆင့် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ သံအမတ်ကြီးရာထူး ဖြင့် ထပ်ရွေ့၍ [[နီပေါနိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/59322|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄}}</ref> == စစ်မှုထမ်းနှင့်ဝန်ထမ်းဘဝ == သူသည် [[တပ်မတော် (ရေ)]] တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ဖြင့် ၂၀၁၀ပြည့်နှစ် အထိ တာဝန်ထမ်းသည်။ထို့နောက် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ အရပ်သားအနေဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ၁၉၆၂ ခုနှစ် [[နေဝင်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း]] အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစ၍ သတင်းများ စိစစ်တည်းဖြတ်ရန် တင်းကြပ်သည့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သော ရန်ကုန် [[ဗဟန်းမြို့နယ်]] ရှိ စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-61739948|title=စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက် စာပေအမှောင်ခေတ်ကို ပြန်ရောက်တော့မှာလား|work=BBC Burmese|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇွန် ၂၀၂၂}}</ref> တွင် စာစစ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး အဖြစ် ၂၀၁၀ပြည့်နှစ် ဇွန်လကစပြီး အမှုထမ်းသည်။သူတာဝန်ထမ်းချိန် ဒုတိယညွန်မှူးရာထူး နှင့် ဖြစ်သည်။၎င်းသည် ပြည်တွင်းထုတ် ဂျာနယ်များ၏ သတင်းများကို ဦးစီးစိစစ်ကာ နိုင်ငံရေးသတင်းများ ဖော်ပြမှုအား ယခင်ကထက် ပိုမိုတင်းကြပ်ခဲ့သည်။ထိုခေတ်ကာလက စာပေကင်ပေတိုင်ရုံး ဟု အမည်ပြောင်ပေးခံရသော စာပေစိစစ်ရေးရုံးတွင် သူသည် အမည်ဆိုးဖြင့် သတင်းမီဒီယာများကြား ထင်ရှားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2012/05/08/9471.html|title=ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး သတင်း ဖော်ပြလျှင် အရေးယူမည်|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၈ မေ ၂၀၁၂ }}</ref> [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ]] လက်ထက် အရောက် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်အား [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] နှင့်အညီ ကျင့်သုံးနိုင်ရန် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၀ ရက် ကစ၍ ထုတ်ဝေစာများအား ကြုတင်စိစစ်သည့်စနစ် အားဖျက်သိမ်းပြီး ၂၀၁၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ ကိုပါ ဖျက်သိမ်းစဉ် သူသည် ယင်းဌာနခွဲ၏ အကြီးအကဲအဖြစ် ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/35733|title=စာပေစိစစ်ရေးဌာန ဖျက်သိမ်း|work=DVB|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၃}}</ref> ထို့နောက် ရာထူးအဆင့်ဆင့်တိုးကာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး တွင် ဒုတိယညွန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ဒုတိယအမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အထိဖြစ်လာပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး ညွန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://data.opendevelopmentmekong.net/dataset/31b6de33-5979-4c1b-865d-a47a06b5743f/resource/1e2d37c5-1104-4a04-bc85-f4193c7eb7b4/download/70-4.pdf|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး အမိန့်ကြော်ငြာစာ ၁၀၁ /၂၀၁၆ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအကြီးအမှူးများခန့်ထားခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်း ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ရက်နေ့ထုတ်စာစောင်|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၆}}</ref>ထို့အပြင် သူသည် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ရာထူးအား ၈နှစ်ကြာ တစ်ဆက်တည်းတာဝန်ထမ်းဆောင်သူဖြစ်ခဲ့သည်။သူတာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်ကာလ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်က [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]] အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ]] နှင့် ပတ်သက်သည့် အရေးကြီး အဆိုတခုကို [[တပ်မတော်]] က အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်နေစဉ် တိုက်ရိုက် ထုတ်လွှင့် ပြသလျက် ရှိသည့် [[မြန်မာ့အသံနှင့်ရုပ်မြင်သံကြား|မြန်မာအသံနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား]] လိုင်းမှာ အချိန်ပိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ထို ပြတ်တောက်နေသည့် အချိန်အတွင်း အဆိုတော် [[ဟေမာနေဝင်း]] အပါအဝင် တေး သီချင်းများ ထုတ်လွှင့်ပေးခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သူနှင့် တပ်မတော် တို့အကြား အပြန်အလှန် အငြင်းပွားမှုမှာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/02/13/183255.html|title=လွှတ်တော် ရုပ်သံလိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့မှု စုံစမ်းစစ်ဆေးနေ|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၉}}</ref>သူသည် စစ်တပ်က ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းချိန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အဖြစ် ရှိခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ပြောင်းရွေ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၄ ရက် တွင် နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။သူသည် အရပ်ဘက် ဝန်ကြီးဌာန တစ်ခု ၏ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် သို့ ကူးပြောင်းရောက်ရှိလာသူ အဖြစ် ရှားပါး မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ == ရရှိသောဆု == သူသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်တွင် စီမံထူးချွန် (ပထမအဆင့်) ချီးမြှင့်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/sites/default/files/book-pdf/2022-04/Vol-75%2CNo-16.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၅၄/၂၀၂၂)|work=|access-date=|date=}}</ref> == ကိုးကား == <references /> [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်သား သံအမတ်ကြီးများ]] deokmkm1pgqwrlbi5is9ih2f8k1gcdv 880162 880159 2025-07-05T04:04:37Z Salai Rungtoi 22844 880162 wikitext text/x-wiki {{Infobox minister |honorific-prefix = H.E |name = မျိုးမြင့်မောင် |honorific-suffix = | native_name = | native_name_lang = my |image = |alt = |caption = |order = [[နီပေါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ |term_end = |predecessor = |successor = |order2 = အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |term_start2 = ၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၆ |term_end2 = ဇွန် ၂၀၂၄ |predecessor2 = |successor2 = | party = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | other_names = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[တပ်မတော် (ရေ)]] | serviceyears = | rank = [[ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး]] | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''မျိုးမြင့်မောင်''' သည် [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာကာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ အမှုထမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။သူသည် ထိုမှတဆင့် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ သံအမတ်ကြီးရာထူး ဖြင့် ထပ်ရွေ့၍ [[နီပေါနိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/59322|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> == ပညာရေး == မျိုးမြင့်မောင်သည် ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်တက္ကသိုလ် (D.S.A.) မှ သိပ္ပံဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == စစ်မှုထမ်းနှင့် ဝန်ထမ်းဘဝ == သူသည် [[တပ်မတော် (ရေ)]] တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ဖြင့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အထိ တာဝန်ထမ်းသည်။ထို့နောက် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ အရပ်သားအနေဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ၁၉၆၂ ခုနှစ် [[နေဝင်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း]] အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစ၍ သတင်းများ စိစစ်တည်းဖြတ်ရန် တင်းကြပ်သည့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သော ရန်ကုန် [[ဗဟန်းမြို့နယ်]] ရှိ စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-61739948|title=စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက် စာပေအမှောင်ခေတ်ကို ပြန်ရောက်တော့မှာလား|work=BBC Burmese|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇွန် ၂၀၂၂}}</ref> တွင် စာစစ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး အဖြစ် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လကစပြီး အမှုထမ်းသည်။သူတာဝန်ထမ်းချိန် ဒုတိယညွန်မှူးရာထူး နှင့် ဖြစ်သည်။၎င်းသည် ပြည်တွင်းထုတ် ဂျာနယ်များ၏ သတင်းများကို ဦးစီးစိစစ်ကာ နိုင်ငံရေးသတင်းများ ဖော်ပြမှုအား ယခင်ကထက် ပိုမိုတင်းကြပ်ခဲ့သည်။ထိုခေတ်ကာလက စာပေကင်ပေတိုင်ရုံး ဟု အမည်ပြောင်ပေးခံရသော စာပေစိစစ်ရေးရုံးတွင် သူသည် အမည်ဆိုးဖြင့် သတင်းမီဒီယာများကြား ထင်ရှားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2012/05/08/9471.html|title=ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး သတင်း ဖော်ပြလျှင် အရေးယူမည်|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၈ မေ ၂၀၁၂ }}</ref> [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ]] လက်ထက် အရောက် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်အား [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] နှင့်အညီ ကျင့်သုံးနိုင်ရန် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၀ ရက် ကစ၍ ထုတ်ဝေစာများအား ကြုတင်စိစစ်သည့်စနစ် အားဖျက်သိမ်းပြီး ၂၀၁၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ ကိုပါ ဖျက်သိမ်းစဉ် သူသည် ယင်းဌာနခွဲ၏ အကြီးအကဲအဖြစ် ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/35733|title=စာပေစိစစ်ရေးဌာန ဖျက်သိမ်း|work=DVB|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၃}}</ref> ထို့နောက် ရာထူးအဆင့်ဆင့်တိုးကာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး တွင် ဒုတိယညွန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ဒုတိယအမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အထိဖြစ်လာပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး ညွန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://data.opendevelopmentmekong.net/dataset/31b6de33-5979-4c1b-865d-a47a06b5743f/resource/1e2d37c5-1104-4a04-bc85-f4193c7eb7b4/download/70-4.pdf|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး အမိန့်ကြော်ငြာစာ ၁၀၁ /၂၀၁၆ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအကြီးအမှူးများခန့်ထားခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်း ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ရက်နေ့ထုတ်စာစောင်|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၆}}</ref>ထို့အပြင် သူသည် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ရာထူးအား ၈နှစ်ကြာ တစ်ဆက်တည်းတာဝန်ထမ်းဆောင်သူဖြစ်ခဲ့သည်။သူတာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်ကာလ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်က [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]] အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ]] နှင့် ပတ်သက်သည့် အရေးကြီး အဆိုတခုကို [[တပ်မတော်]] က အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်နေစဉ် တိုက်ရိုက် ထုတ်လွှင့် ပြသလျက် ရှိသည့် [[မြန်မာ့အသံနှင့်ရုပ်မြင်သံကြား|မြန်မာအသံနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား]] လိုင်းမှာ အချိန်ပိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ထို ပြတ်တောက်နေသည့် အချိန်အတွင်း အဆိုတော် [[ဟေမာနေဝင်း]] အပါအဝင် တေး သီချင်းများ ထုတ်လွှင့်ပေးခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သူနှင့် တပ်မတော် တို့အကြား အပြန်အလှန် အငြင်းပွားမှုမှာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/02/13/183255.html|title=လွှတ်တော် ရုပ်သံလိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့မှု စုံစမ်းစစ်ဆေးနေ|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၉}}</ref> သူသည် စစ်တပ်က ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းချိန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အဖြစ် ရှိခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ပြောင်းရွေ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၄ ရက် တွင် နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ သူသည် အရပ်ဘက် ဝန်ကြီးဌာန တစ်ခု၏ [[အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်]] အဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် သို့ ကူးပြောင်းရောက်ရှိလာသူ အဖြစ် ရှားပါး မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ == ရရှိသောဆု == သူသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်တွင် [[သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊|စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်]]ဖြစ်သော စီမံထူးချွန် (ပထမအဆင့်) ချီးမြှင့်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/sites/default/files/book-pdf/2022-04/Vol-75%2CNo-16.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၅၄/၂၀၂၂)|work=|access-date=|date=}}</ref> ကိုယ်ပိုင်ဘဝ == ကိုးကား == <references /> [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်း အရာရှိများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] hdkp5khw7yuaysnlo6ww35ivomach3d 880175 880162 2025-07-05T04:32:54Z Salai Rungtoi 22844 /* ပညာရေး */ 880175 wikitext text/x-wiki {{Infobox minister |honorific-prefix = H.E |name = မျိုးမြင့်မောင် |honorific-suffix = | native_name = | native_name_lang = my |image = |alt = |caption = |order = [[နီပေါနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး |term_start = ၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ |term_end = |predecessor = |successor = |order2 = အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] |term_start2 = ၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၆ |term_end2 = ဇွန် ၂၀၂၄ |predecessor2 = |successor2 = | party = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | other_names = | known_for = | occupation = | spouse = | children = | alma_mater = | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[တပ်မတော် (ရေ)]] | serviceyears = | rank = [[ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး]] | unit = | commands = | battles = | awards = }} '''မျိုးမြင့်မောင်''' သည် [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ ကူးပြောင်းလာကာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ အမှုထမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။သူသည် ထိုမှတဆင့် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့ သံအမတ်ကြီးရာထူး ဖြင့် ထပ်ရွေ့၍ [[နီပေါနိုင်ငံ]] ဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/59322|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> == ပညာရေး == မျိုးမြင့်မောင်သည် ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] (D.S.A.) မှ သိပ္ပံဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://mekathmandu.org/myanmar-ambassador-in-kathmandu/|title=Myanmar Ambassador in Kathmandu|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Embassy in Nepal|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250705040152/https://mekathmandu.org/myanmar-ambassador-in-kathmandu/|archivedate=၂၀၂၅-၇-၄}}</ref> == စစ်မှုထမ်းနှင့် ဝန်ထမ်းဘဝ == သူသည် [[တပ်မတော် (ရေ)]] တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်ဖြင့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အထိ တာဝန်ထမ်းသည်။ထို့နောက် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ အရပ်သားအနေဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ၁၉၆၂ ခုနှစ် [[နေဝင်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း]] အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစ၍ သတင်းများ စိစစ်တည်းဖြတ်ရန် တင်းကြပ်သည့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သော ရန်ကုန် [[ဗဟန်းမြို့နယ်]] ရှိ စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-61739948|title=စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက် စာပေအမှောင်ခေတ်ကို ပြန်ရောက်တော့မှာလား|work=BBC Burmese|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇွန် ၂၀၂၂}}</ref> တွင် စာစစ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး အဖြစ် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လကစပြီး အမှုထမ်းသည်။သူတာဝန်ထမ်းချိန် ဒုတိယညွန်မှူးရာထူး နှင့် ဖြစ်သည်။၎င်းသည် ပြည်တွင်းထုတ် ဂျာနယ်များ၏ သတင်းများကို ဦးစီးစိစစ်ကာ နိုင်ငံရေးသတင်းများ ဖော်ပြမှုအား ယခင်ကထက် ပိုမိုတင်းကြပ်ခဲ့သည်။ထိုခေတ်ကာလက စာပေကင်ပေတိုင်ရုံး ဟု အမည်ပြောင်ပေးခံရသော စာပေစိစစ်ရေးရုံးတွင် သူသည် အမည်ဆိုးဖြင့် သတင်းမီဒီယာများကြား ထင်ရှားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2012/05/08/9471.html|title=ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး သတင်း ဖော်ပြလျှင် အရေးယူမည်|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၈ မေ ၂၀၁၂ }}</ref> [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ]] လက်ထက် အရောက် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်အား [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] နှင့်အညီ ကျင့်သုံးနိုင်ရန် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၀ ရက် ကစ၍ ထုတ်ဝေစာများအား ကြုတင်စိစစ်သည့်စနစ် အားဖျက်သိမ်းပြီး ၂၀၁၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် စာပေစိစစ်ရေးနှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနခွဲ ကိုပါ ဖျက်သိမ်းစဉ် သူသည် ယင်းဌာနခွဲ၏ အကြီးအကဲအဖြစ် ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/35733|title=စာပေစိစစ်ရေးဌာန ဖျက်သိမ်း|work=DVB|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၃}}</ref> ထို့နောက် ရာထူးအဆင့်ဆင့်တိုးကာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး တွင် ဒုတိယညွန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ဒုတိယအမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အထိဖြစ်လာပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးရုံး ညွန်ကြားရေးမှူးချုပ် အဖြစ်ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://data.opendevelopmentmekong.net/dataset/31b6de33-5979-4c1b-865d-a47a06b5743f/resource/1e2d37c5-1104-4a04-bc85-f4193c7eb7b4/download/70-4.pdf|title=နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး အမိန့်ကြော်ငြာစာ ၁၀၁ /၂၀၁၆ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအကြီးအမှူးများခန့်ထားခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်း ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ရက်နေ့ထုတ်စာစောင်|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၆}}</ref> ထို့အပြင် သူသည် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ရာထူးအား ၈ နှစ်ကြာ တစ်ဆက်တည်းတာဝန်ထမ်းဆောင်သူဖြစ်ခဲ့သည်။ သူတာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်ကာလ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်က [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]] အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ]] နှင့် ပတ်သက်သည့် အရေးကြီး အဆိုတခုကို [[တပ်မတော်]] က အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်နေစဉ် တိုက်ရိုက် ထုတ်လွှင့် ပြသလျက် ရှိသည့် [[မြန်မာ့အသံနှင့်ရုပ်မြင်သံကြား|မြန်မာအသံနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား]] လိုင်းမှာ အချိန်ပိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ထို ပြတ်တောက်နေသည့် အချိန်အတွင်း အဆိုတော် [[ဟေမာနေဝင်း]] အပါအဝင် တေး သီချင်းများ ထုတ်လွှင့်ပေးခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သူနှင့် တပ်မတော် တို့အကြား အပြန်အလှန် အငြင်းပွားမှုမှာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/02/13/183255.html|title=လွှတ်တော် ရုပ်သံလိုင်း ပြတ်တောက်ခဲ့မှု စုံစမ်းစစ်ဆေးနေ|work=The Irrawaddy|access-date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၉}}</ref> သူသည် စစ်တပ်က ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းချိန် [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် အဖြစ် ရှိခဲ့သည်။ == သံအမတ်ကြီးဘဝ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန သို့ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ပြောင်းရွေ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၄ ရက် တွင် နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ သူသည် အရပ်ဘက် ဝန်ကြီးဌာန တစ်ခု၏ [[အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်]] အဖြစ်မှ သံအမတ်ကြီး အဖြစ် သို့ ကူးပြောင်းရောက်ရှိလာသူ အဖြစ် ရှားပါး မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ == ရရှိသောဆု == သူသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်တွင် [[သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊|စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်]]ဖြစ်သော စီမံထူးချွန် (ပထမအဆင့်) ချီးမြှင့်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/sites/default/files/book-pdf/2022-04/Vol-75%2CNo-16.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၅၄/၂၀၂၂)|work=|access-date=|date=}}</ref> == ကိုယ်ပိုင်ဘဝ == ဦးမျိုးမြင့်မောင်သည် ဒေါ်ခင်မြတ်မြတ်ထွေးနှင့် လက်ထပ်ပြီး၊ သားတစ်ဦး ထွန်းကားသည်။ <ref name=":0" /> == ကိုးကား == <references /> [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်း အရာရှိများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] b4trnp0uefve25fzqnclyorg2tq4q9j 0 261879 880118 846439 2025-07-04T16:39:40Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စာတိုက်စနစ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880118 wikitext text/x-wiki မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာသည် အစိုးရရုံး/ဌာနများ၊ စစ်ဘက်ရုံး/ဌာနများ အချင်းချင်း ရေဒီယိုဆက်သွယ်‌ရေးစနစ်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အခြားသော ဆက်သွယ်ရေးနည်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း သက်ဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်ရေးဌာနတစ်ခုခုမှ မှတ်ပုံတင်၍ ပေးပို့သည့်ကြေးနန်းစာ ဖြစ်သည်။ ယျေဘုယျအားဖြင့် မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာကို ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိဖြစ်သည့် ဦးစီးအရာရှိများ၊ အုပ်ချုပ်မှုအရာရှိများနှင့် သက်ဆိုင်ရာအရာရှိများသာ ပေးပို့ခွင့်ရှိသည်။ '''ရေးသားနည်း''' မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာရေးသားရာတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာပုံစံတွင် အစားထိုးရေးသားရသည်။ တိုတိုနှင့်လိုရင်းရောက်အောင် ရေးရပြီး စကားပြောဆန်ဆန်နှင့် စကားပြေဆန်ဆန်ဖြစ်အောင် မရေးသားရပါ။ ဝှက်စာဖြင့်ပို့သည့်စာများတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် ဝှက်စာသင်္ကေတများကို အသုံးပြု၍ ရေးရသည်။ စာပိုဒ်အမှတ်စဉ်များကို ကွင်းစကွင်းပိတ်ဖြင့် ရေးရပြီး ယျေဘုယျသင်္ကေတများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်- * (ပ) = ပေးပို့သည့်ရုံး/ဌာန * (လ) = လိပ်မူသည့်ရုံး/ဌာန * (တ) = မိတ္တူဖြန့်ဝေလိုသည့်ရုံး/ဌာန * ဦး(နံပါတ်) = ပေးပို့သည့်ရုံး/ဌာနအသေးစိတ် * လဝ၂ = လုံခြုံမှုအဆင့်အတန်း မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာတွင် ရက်စွဲနှင့် အချိန်ကိုဖော်ပြရာ၌ အောက်ပါပုံစံအတိုင်းဖော်ပြရသည်- ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်၊ ညနေ ၄ နာရီ = ၂၀ ဇွန် ၀၉၁၆၀၀ မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာအား လိပ်မူသည့်ရုံး/ဌာနမှ အရေးယူစေလိုသည့် ဦးစားပေးအဆင့်အတန်းကို သက်ဆိုင်ရာအရာရှိမှ သတ်မှတ်ပေးရကာ အောက်ပါအတိုင်းသတ်မှတ်ထားရှိသည်- * ရိုးရိုး = သာမန်ကြေးနန်းစာအရေးယူသည့်အတိုင်း (ယျေဘုယျအားဖြင့် ၂၄ နာရီအတွင်း) * အရေးကြီး = သာမန်ထက်ပို၍ မြန်မြန်ရောက်စေလိုသည့်ကိစ္စ * အမြန် = အမြန်ထက်ပို၍ မြန်မြန်ရောက်စေလိုသည့်ကိစ္စ * အရေးပေါ် = အရေးယူဆောင်ရွက်ရန် အလွန်အရေးကြီးသည့်ကိစ္စ * အမြန်ဆုံး = ချက်ချင်းအရေးယူဆောင်ရွက်ရန်ကိစ္စ မှတ်ပုံတင်ကြေးနန်းစာပါ အကြောင်းအရာကို အခြားသူများအား အသိပေးခြင်းကို ကန့်သတ်လိုသည့်အခါ လုံခြုံမှုအဆင့်အတန်းအား သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်။ သက်ဆိုင်ရာအရာရှိက သတ်မှတ်ပေးရသည်- * ရိုးရိုး (အတိုကောက် ယ ဟုရေးသည်) * ကန့်သတ် (အတိုကောက် ကသ ဟုရေးသည်) = အများပြည်သူ သိရှိစေရန် မသင့်သော ကိစ္စများ * အတွင်းရေး (အတိုကောက် လဝ၃ ဟုရေးသည်) = ဌာနအတွင်း ကိစ္စရပ်များ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ အရေးယူဆောင်ရွက်ခြင်းကိစ္စရပ်များ * လျှို့ဝှက် (အတိုကောက် လဝ၂ ဟုရေးသည်) = စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ ဌာနဆိုင်ရာ မှတ်တမ်း၊ လျှို့ဝှက်ညွှန်ကြားချက်များ အစရှိသည် * ထိပ်တန်းလျှို့ဝှက် (အတိုကောက် လဝ၁ ဟုရေးသည်) = နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများ၏ ခရီးစဉ်များ၊ အနာဂတ်စီမံကိန်းများ၊ စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ အစရှိသည် ဦးစားပေးအဆင့်အတန်းနှင့် လုံခြုံမှုအဆင့်အတန်းတို့ကို သက်ဆိုင်ရာအရာရှိများသည် ၎င်းတို့ရာထူးအဆင့်အလိုက် သတ်မှတ်နိုင်သည့်အဆင့်များ သတ်မှတ်ထားရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:စာတိုက်စနစ်များ]] le0w157ah00ry7jp8gxjs4jq2m4xde6 0 262299 880100 847777 2025-07-04T16:17:51Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880100 wikitext text/x-wiki ကယ်လီဖိုနီးယားပြည်နယ် (စာပေ: República de California) သို့မဟုတ် ခွေးအုပ်ချုပ်ရေးပြည်နယ်ဟု ခေါ်ဆိုကြသည့် ပြည်နယ်သည် မက်ဆီကိုမှ ခွဲထွက်ခဲ့သော အတည်မပြုထားသည့် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး 1846 ခုနှစ်တွင် စန်ဖရန်းစစ်ကို မြောက်ဘက်က အရပ်တွင် ၂၅ ရက်ကြာ စစ်ဆင်မှုအပေါ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ယခုကယ်လီဖိုနီးယားရှိ ဆိုနိုမာခရိုင်နှင့် အခြားအခြေရာများတွင်ရှိနေသော အရပ်များဖြစ်သည်။<ref>Bancroft V: 131–144</ref> ၈၄၆ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အမေရိကန်နောက်ထပ် ၃၃ ဦးသည် အာလ်တာကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အရာရှိခွင့်မရှိဘဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး မက်စ်စီကာဍသမ္မတ အစိုးရဆီ ချွေးတိုက်ခဲ့သည်။ တစ်ခုခုအကြောင်းပြုရင်၊ သူတို့၏စိတ်ပင်ပန်းမှုများထဲတွင် မြေအိမ်ဝယ်ရောင်းခြင်း သို့မဟုတ် ငှားရမ်းခြင်းကို ခွင့်ပြုမရဘူးဆိုပြီး အကွာအဝေးထုတ်ပစ်ခြင်းကို အမိန့်ချီးခဲ့သည်။ မက္ကစီကန်အာဏာပိုင်များသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပေါ်လာမည့် စစ်ပွဲအကြောင်းနှင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ အမေရိကန်များ ရောက်လာမှု တိုးလာနေမှုအကြောင်း စိုးရိမ်နေကြခဲ့သည်။ ယင်းကြောင့် အမျိုးသားရေးကာလအတွင်း မက္ကဆီကို – အမေရိကန် စစ်ပွဲစသည်တို့ကြောင့် ခက်ခဲမှုများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ အဆိုပါ rebelion ကို အမေရိကန်အကြီးတန်း စစ်မှူး John C. Frémont သည် လျှို့ဝှက်စွာ ကူညီပေးခဲ့သည်။ [[ကဏ္ဍ:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] t1b2aeuccif9mmwzohlsvsmskoik9jz 880101 880100 2025-07-04T16:18:02Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်၊ [[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမိုင်း]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880101 wikitext text/x-wiki ကယ်လီဖိုနီးယားပြည်နယ် (စာပေ: República de California) သို့မဟုတ် ခွေးအုပ်ချုပ်ရေးပြည်နယ်ဟု ခေါ်ဆိုကြသည့် ပြည်နယ်သည် မက်ဆီကိုမှ ခွဲထွက်ခဲ့သော အတည်မပြုထားသည့် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး 1846 ခုနှစ်တွင် စန်ဖရန်းစစ်ကို မြောက်ဘက်က အရပ်တွင် ၂၅ ရက်ကြာ စစ်ဆင်မှုအပေါ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ယခုကယ်လီဖိုနီးယားရှိ ဆိုနိုမာခရိုင်နှင့် အခြားအခြေရာများတွင်ရှိနေသော အရပ်များဖြစ်သည်။<ref>Bancroft V: 131–144</ref> ၈၄၆ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် အမေရိကန်နောက်ထပ် ၃၃ ဦးသည် အာလ်တာကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အရာရှိခွင့်မရှိဘဲ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး မက်စ်စီကာဍသမ္မတ အစိုးရဆီ ချွေးတိုက်ခဲ့သည်။ တစ်ခုခုအကြောင်းပြုရင်၊ သူတို့၏စိတ်ပင်ပန်းမှုများထဲတွင် မြေအိမ်ဝယ်ရောင်းခြင်း သို့မဟုတ် ငှားရမ်းခြင်းကို ခွင့်ပြုမရဘူးဆိုပြီး အကွာအဝေးထုတ်ပစ်ခြင်းကို အမိန့်ချီးခဲ့သည်။ မက္ကစီကန်အာဏာပိုင်များသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပေါ်လာမည့် စစ်ပွဲအကြောင်းနှင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ အမေရိကန်များ ရောက်လာမှု တိုးလာနေမှုအကြောင်း စိုးရိမ်နေကြခဲ့သည်။ ယင်းကြောင့် အမျိုးသားရေးကာလအတွင်း မက္ကဆီကို – အမေရိကန် စစ်ပွဲစသည်တို့ကြောင့် ခက်ခဲမှုများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ အဆိုပါ rebelion ကို အမေရိကန်အကြီးတန်း စစ်မှူး John C. Frémont သည် လျှို့ဝှက်စွာ ကူညီပေးခဲ့သည်။ [[ကဏ္ဍ:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမိုင်း]] caupbwzcxslw61wyj98ycuizn2p9adj 0 262369 880103 848022 2025-07-04T16:20:08Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880103 wikitext text/x-wiki ခလရ ၃၉ သည် တပခ လက်အောက်ခံတပ်ရင်းဖြစ်ပြီး တောင်ငူမြို့ ၄မိုင်ရွာတွင်အခြေစိုက်သည် [[ကဏ္ဍ:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]] 7vxkxao154bx9kuzn6czx2sujmthky9 0 262917 880098 849455 2025-07-04T16:14:15Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခရစ်ယာန် သာသာနာပြု ပုဂ္ဂိုလ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880098 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:Wallace_St_John_1912_-_Dr_J_N_Cushing_1840-1905.jpg|thumb| Source: Wallace St John's ''Josiah Nelson Cushing: Missionary and Scholar, Burma'' (1912)]] ဒေါက်တာ Rev. J. N. Cushing သည် 1840 ခုနှစ် မေလ 4 ရက်နေ့တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ သူ့အဖေက Alpheus Nelson Cushing ဖြစ်ပြီး သူ့အမေကတော့ Charlotte Everett Foster ပါ။ သူသည် ရှမ်းဘာသာစကား၏ သဒ္ဒါစာအုပ် ပထမဆုံး အင်္ဂလိပ်လို (1871) နှင့် ပထမဆုံး ရှမ်း-အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန် (1881) ကို ရေးသားခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူသည် Holy သမ္မာကျမ်းစာကို ရှမ်းဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းကိုလည်း ဦးဆောင်သူ တာဝန်သူဖြစ်သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ === '''အကိုးအကား''' === Cushing, Josiah Nelson. ''Grammar of the Shan Language''. American Mission Press, 1871. Cushing, J. N. ''A Shan and English Dictionary''. Rangoon: Bennett, 1881. John, Wallace St. ''Josiah Nelson Cushing: Missionary and Scholar, Burma''. Rangoon: American Baptist Mission Press, 1912. [[ကဏ္ဍ:ခရစ်ယာန် သာသာနာပြု ပုဂ္ဂိုလ်များ]] 3rfdadoraiubltb34giuxts2gb1fji7 14 263008 880126 849693 2025-07-04T16:59:15Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880126 wikitext text/x-wiki [[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]] 2sfbpdk7kmqwag9cvlk23z296p6wetc 0 263197 880104 850144 2025-07-04T16:20:15Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880104 wikitext text/x-wiki '''အမှတ်(၄၄) ခြေလျင်တပ်ရင်း''' (အတိုကောက် '''ခလရ ၄၄''') သည်  [[အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] ၏ လက်အောက်ခံ [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး|မကွေးတိုင်း]]၊ [[သရက်မြို့]] တွင်တည်ရှိသည်။ == ကိုးကား == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]] htla36zpm9ytf9fe1m77zfb9jaeybbr 0 263198 880105 850146 2025-07-04T16:20:53Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880105 wikitext text/x-wiki '''အမှတ် (၄၆) ခြေလျင်တပ်ရင်း''' (အတိုကောက် '''ခလရ (၄၆)''') သည် [[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] လက်အောက်ခံတပ်ဖြစ်ပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]] ၊ [[ပူတာအိုခရိုင်]] ၊ [[ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့]] တွင်အခြေစိုက်သည်။ == ကိုးကား == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]] sixmk6eunhuxetcdwiam8b97b6849y4 0 263199 880106 850149 2025-07-04T16:21:00Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880106 wikitext text/x-wiki '''အမှတ် (၄၈) ခြေလျင်တပ်ရင်း''' (အတိုကောက် '''ခလရ (၄၈)''') သည် [[ကမ်းရိုးတန်းဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] လက်အောက်ခံတပ်ဖြစ်ပြီး [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး|တနင်္သာရီတိုင်း]] ၊ [[မြိတ်မြို့]] တွင်အခြေစိုက်သည်။ {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} == ကိုးကား == <references /> [[ကဏ္ဍ:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]] iypitaks7mz90e7m4c50nbv848rxar4 14 263751 880053 852026 2025-07-04T13:16:33Z Kaday Han Thaw 122086 880053 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[ကဏ္ဍ:ကိုရီးယားဘာသာစကား]] pobuvs7rleu5f0zn9hgnjf1ha69kwf7 14 263752 880054 851503 2025-07-04T13:16:58Z Kaday Han Thaw 122086 880054 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[ကဏ္ဍ:ကိုရီးယားဘာသာစကား]] pobuvs7rleu5f0zn9hgnjf1ha69kwf7 0 264017 880052 880041 2025-07-04T13:07:10Z Salai Rungtoi 22844 /* မတ် */ 880052 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဉီးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 3ve23awz1gag834y8cdzv4pvcbvtuqd 880059 880052 2025-07-04T13:21:48Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖေဖော်ဝါရီ */ 880059 wikitext text/x-wiki {{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] jg7p5fbiorr89yf05b46brhr5l5u7d4 880070 880059 2025-07-04T14:22:17Z Salai Rungtoi 22844 880070 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] rf82xphxho6u1yzax6t003dp8xsqknc 880073 880070 2025-07-04T14:38:24Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880073 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် BRICS အဖွဲ့၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] d18uymiqbuj25w939oubrodudfe8txj 880074 880073 2025-07-04T14:45:56Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖြစ်ရပ်များ */ 880074 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 1nc0yqphkxj0f5abmoj9vn619ibyj7z 880075 880074 2025-07-04T14:51:56Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880075 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။ * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 0oj6162hp2tehczv0snjhjotboo3auf 880076 880075 2025-07-04T14:52:32Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880076 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * ၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 0lh4pz7nu0dur3ovl42t53pylttm6z5 880078 880076 2025-07-04T14:55:27Z Salai Rungtoi 22844 /* မေ */ 880078 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> * [[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] fpkdr3s8vpa2f5qwn8jhv3fmi7uwohc 880079 880078 2025-07-04T15:01:39Z Salai Rungtoi 22844 880079 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] s45qz8flaxufdano645m7htxg0z66l8 880194 880079 2025-07-05T05:10:33Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880194 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဥ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 8pnheter2g2ka9tjb9exwbuibmkodom 0 265874 880102 858194 2025-07-04T16:19:31Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880102 wikitext text/x-wiki ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း(ရွှေညောင်) တည်ရှိပြီး စစ်ဘေးရှောင် စစ်သည် မိသားစုများ လက်ခံထားရှိသည်<ref>စ</ref> [[ကဏ္ဍ:ခြေလျင်တပ်ရင်းများ]] g9jxud57n42kjqawvoz0w6whmsr5bg4 0 265942 880110 858357 2025-07-04T16:28:34Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880110 wikitext text/x-wiki စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တပ်/အဖွဲ့/ဌာနများတွင် ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဦးစီးလုပ်ငန်းများဟု ခေါ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်းများကို ဦးစီးအဖွဲ့(Staff)က ယင်းတပ်/အဖွဲ့/ဌာနအတွက် ဆောင်ရွက်ရသည်။ တပ်မှူးနှင့် အထက်ဦးစီးအရာရှိကြီးများ၊ လက်အောက်ခံတပ်မှူးများအတွက် ဦးစီးအဖွဲ့က ဆောင်ရွက်ပေးရသမျှ တာဝန်အရပ်ရပ်ကို ဦးစီးတာဝန်(Staff Duty)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့တစ်ခုကို ဦးစီးဆောင်ရွက်ရသူအား ဦးစီးအရာရှိ(Staff Officer)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့ကို ယျေဘုယျအားဖြင့် စာရေး/ရုံးအုပ်/ဦးစီးအရာရှိ စသဖြင့် အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရာထူးခန့်အပ်မှုတွင်မူ တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး/ကွန်ပြူတာ(တတိယတန်း)/(ဒုတိယတန်း)/(ပထမတန်း) အဆင့်တို့မှာ စာရေးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာ၊ အရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာနှင့် ယင်းအထက်တို့မှာ ရုံးအုပ်/ရုံးအုပ်ချုပ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိမှာ ဦးစီးအရာရှိအဖြစ်လည်းကောင်း ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ ==တပ်အရွယ်အစားအလိုက် ဦးစီးအဖွဲ့များ== ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်အသီးသီးတွင် ယင်းတပ်များ၏ အရွယ်အစားအလိုက် ဖွဲ့စည်းထားရှိကြသည်။ တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့အဆင့်တွင် တပ်ရေးသည် စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်ပြီး တပ်ထောက်မှာ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်သည်။ တပ်မဟာနှင့် အရွယ်အစားတူတပ်ဌာနချုပ်များတွင် နည်းဗျူဟာညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး၊ စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)၊ ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)အစရှိသည့် ဦးစီးအရာရှိများ ထားရှိသည်။ တပ်မနှင့် အလားတူအရွယ်အစားရှိသော တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ထားရှိပြီး တပ်မကြီးနှင့် အထက်တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး၊ ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး(ရေး/ထောက်)၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ရေးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ထောက်ချုပ် စသည်ဖြင့် ရှိကြသည်။ [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်]] 2tims4ahiepve2y66ux58andvwcu0q3 880271 880110 2025-07-05T10:32:41Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 880271 wikitext text/x-wiki စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တပ်/အဖွဲ့/ဌာနများတွင် ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဦးစီးလုပ်ငန်းများဟု ခေါ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်းများကို ဦးစီးအဖွဲ့(Staff)က ယင်းတပ်/အဖွဲ့/ဌာနအတွက် ဆောင်ရွက်ရသည်။ တပ်မှူးနှင့် အထက်ဦးစီးအရာရှိကြီးများ၊ လက်အောက်ခံတပ်မှူးများအတွက် ဦးစီးအဖွဲ့က ဆောင်ရွက်ပေးရသမျှ တာဝန်အရပ်ရပ်ကို ဦးစီးတာဝန်(Staff Duty)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့တစ်ခုကို ဦးစီးဆောင်ရွက်ရသူအား ဦးစီးအရာရှိ(Staff Officer)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့ကို ယျေဘုယျအားဖြင့် စာရေး/ရုံးအုပ်/ဦးစီးအရာရှိ စသဖြင့် အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရာထူးခန့်အပ်မှုတွင်မူ တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး/ကွန်ပြူတာ(တတိယတန်း)/(ဒုတိယတန်း)/(ပထမတန်း) အဆင့်တို့မှာ စာရေးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာ၊ အရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာနှင့် ယင်းအထက်တို့မှာ ရုံးအုပ်/ရုံးအုပ်ချုပ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိမှာ ဦးစီးအရာရှိအဖြစ်လည်းကောင်း ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ ==တပ်အရွယ်အစားအလိုက် ဦးစီးအဖွဲ့များ== ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်အသီးသီးတွင် ယင်းတပ်များ၏ အရွယ်အစားအလိုက် ဖွဲ့စည်းထားရှိကြသည်။ တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့အဆင့်တွင် တပ်ရေးသည် စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်ပြီး တပ်ထောက်မှာ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်သည်။ တပ်မဟာနှင့် အရွယ်အစားတူတပ်ဌာနချုပ်များတွင် နည်းဗျူဟာညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး၊ စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)၊ ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)အစရှိသည့် ဦးစီးအရာရှိများ ထားရှိသည်။ တပ်မနှင့် အလားတူအရွယ်အစားရှိသော တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ထားရှိပြီး တပ်မကြီးနှင့် အထက်တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး၊ ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး(ရေး/ထောက်)၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ရေးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ထောက်ချုပ် စသည်ဖြင့် ရှိကြသည်။ 6m8kbud8uhywov5bzfab87vgbofl2h7 880272 880271 2025-07-05T10:33:02Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880272 wikitext text/x-wiki စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တပ်/အဖွဲ့/ဌာနများတွင် ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဦးစီးလုပ်ငန်းများဟု ခေါ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်းများကို ဦးစီးအဖွဲ့(Staff)က ယင်းတပ်/အဖွဲ့/ဌာနအတွက် ဆောင်ရွက်ရသည်။ တပ်မှူးနှင့် အထက်ဦးစီးအရာရှိကြီးများ၊ လက်အောက်ခံတပ်မှူးများအတွက် ဦးစီးအဖွဲ့က ဆောင်ရွက်ပေးရသမျှ တာဝန်အရပ်ရပ်ကို ဦးစီးတာဝန်(Staff Duty)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့တစ်ခုကို ဦးစီးဆောင်ရွက်ရသူအား ဦးစီးအရာရှိ(Staff Officer)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့ကို ယျေဘုယျအားဖြင့် စာရေး/ရုံးအုပ်/ဦးစီးအရာရှိ စသဖြင့် အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရာထူးခန့်အပ်မှုတွင်မူ တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး/ကွန်ပြူတာ(တတိယတန်း)/(ဒုတိယတန်း)/(ပထမတန်း) အဆင့်တို့မှာ စာရေးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာ၊ အရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာနှင့် ယင်းအထက်တို့မှာ ရုံးအုပ်/ရုံးအုပ်ချုပ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိမှာ ဦးစီးအရာရှိအဖြစ်လည်းကောင်း ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ ==တပ်အရွယ်အစားအလိုက် ဦးစီးအဖွဲ့များ== ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်အသီးသီးတွင် ယင်းတပ်များ၏ အရွယ်အစားအလိုက် ဖွဲ့စည်းထားရှိကြသည်။ တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့အဆင့်တွင် တပ်ရေးသည် စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်ပြီး တပ်ထောက်မှာ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်သည်။ တပ်မဟာနှင့် အရွယ်အစားတူတပ်ဌာနချုပ်များတွင် နည်းဗျူဟာညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး၊ စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)၊ ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)အစရှိသည့် ဦးစီးအရာရှိများ ထားရှိသည်။ တပ်မနှင့် အလားတူအရွယ်အစားရှိသော တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ထားရှိပြီး တပ်မကြီးနှင့် အထက်တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး၊ ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး(ရေး/ထောက်)၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ရေးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ထောက်ချုပ် စသည်ဖြင့် ရှိကြသည်။ [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]] fc1ozvxf8ptixphvgpbt9neiwc4srqg 880279 880272 2025-07-05T11:18:20Z Pho Sai 45037 Duplicated contents. 880279 wikitext text/x-wiki {{Merge| စစ်ဦးစီးစနစ်}} စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တပ်/အဖွဲ့/ဌာနများတွင် ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဦးစီးလုပ်ငန်းများဟု ခေါ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်းများကို ဦးစီးအဖွဲ့(Staff)က ယင်းတပ်/အဖွဲ့/ဌာနအတွက် ဆောင်ရွက်ရသည်။ တပ်မှူးနှင့် အထက်ဦးစီးအရာရှိကြီးများ၊ လက်အောက်ခံတပ်မှူးများအတွက် ဦးစီးအဖွဲ့က ဆောင်ရွက်ပေးရသမျှ တာဝန်အရပ်ရပ်ကို ဦးစီးတာဝန်(Staff Duty)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့တစ်ခုကို ဦးစီးဆောင်ရွက်ရသူအား ဦးစီးအရာရှိ(Staff Officer)ဟု ခေါ်သည်။ ဦးစီးအဖွဲ့ကို ယျေဘုယျအားဖြင့် စာရေး/ရုံးအုပ်/ဦးစီးအရာရှိ စသဖြင့် အဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရာထူးခန့်အပ်မှုတွင်မူ တပ်ကြပ်ကြီးစာရေး/ကွန်ပြူတာ(တတိယတန်း)/(ဒုတိယတန်း)/(ပထမတန်း) အဆင့်တို့မှာ စာရေးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒုတိယအရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာ၊ အရာခံဗိုလ်စာရေး/ကွန်ပြူတာနှင့် ယင်းအထက်တို့မှာ ရုံးအုပ်/ရုံးအုပ်ချုပ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိမှာ ဦးစီးအရာရှိအဖြစ်လည်းကောင်း ခန့်အပ်လေ့ရှိသည်။ ==တပ်အရွယ်အစားအလိုက် ဦးစီးအဖွဲ့များ== ဦးစီးအဖွဲ့ကို တပ်အသီးသီးတွင် ယင်းတပ်များ၏ အရွယ်အစားအလိုက် ဖွဲ့စည်းထားရှိကြသည်။ တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့အဆင့်တွင် တပ်ရေးသည် စစ်ဦးစီးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်ပြီး တပ်ထောက်မှာ စစ်ထောက်ဆိုင်ရာ ဦးစီးအရာရှိဖြစ်သည်။ တပ်မဟာနှင့် အရွယ်အစားတူတပ်ဌာနချုပ်များတွင် နည်းဗျူဟာညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး၊ စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)၊ ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)အစရှိသည့် ဦးစီးအရာရှိများ ထားရှိသည်။ တပ်မနှင့် အလားတူအရွယ်အစားရှိသော တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ထားရှိပြီး တပ်မကြီးနှင့် အထက်တပ်ဌာနချုပ်များတွင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး၊ ဦးစီးဗိုလ်မှူးကြီး(ရေး/ထောက်)၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ရေးချုပ်၊ လက်ထောက်စစ်ထောက်ချုပ် စသည်ဖြင့် ရှိကြသည်။ [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ စစ်ဘက်ရာထူးတာဝန်ခန့်အပ်မှုများ]] rffd2kxiuuk60gfxoq6960798gbgp5r 0 266331 880115 859903 2025-07-04T16:35:02Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ပြက္ခဒိန်]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880115 wikitext text/x-wiki ကမ္ဘာဟာ မိမိဝင်ရိုးပေါ်မှာ ၂၃.၅ ဒီဂရီ အစဉ်အမြဲ တိမ်းစောင်းပြီး ၂၄ နာရီလျှင် တစ်ပါတ်နှုန်းနဲ့ လည်ပတ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို တိမ်းစောင်းလျက်အတိုင်း နေကို ပျမ်းမျှ ၃၆၅ ရက်လျှင် တစ်ပါတ်နှုန်း လှည့်ပတ်နေပါသေးတယ်။ ထိုအခါမှာ ကမ္ဘာရဲ့ တိမ်းစောင်းနေမှုကြောင့် ကမ္ဘာ့နေရာများမှာ နေရောင်ခြည်ရရှိမှု ပုံစံ၊ အချိန်တို့ ကွာခြားခြင်းတွေ ဖြစ်လာပါတော့တယ်။ အထူးသဖြင့် [[တောင်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း|တောင်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း - ဝီကီပီးဒီးယား]](အီကွေတာ၏တောင်ဘက်) နဲ့ [[မြောက်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း|မြောက်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း - ဝီကီပီးဒီးယား]] (အီကွေတာမြောက်ဘက်) တို့ နေရောင်ခြည် ကျရောက်သည့်အချိန် မတူညီပဲ အမြဲ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေကြပါတယ်။<ref>ဝီကီပီးဒီးယား</ref> '''ဇွန်ယဉ်စွန်းချိန်''' သို့မဟုတ် '''မြောက်ယဉ်စွန်းချိန်''' သို့မဟုတ် '''နွေယဉ်စွန်းချိန်'''ဟု ခေါ်သော '''ဥတ္တရယဉ်စွန်းချိန်''' (June Solstice) သည်နှစ်စဉ် ဇွန်လ (၂၀) ရက်နှင့် (၂၂) ရက်နေ့အကြား ဖြစ်ပေါ်‌လေ့ရှိပြီး နေရောင်ခြည်ဟာ မြောက်အရပ်ကို အမြင့်ဆုံးတက်လာကာ မြောက်ယဉ်စွန်းတန်းသို့ တည့်မတ်စွာဖြင့် ကျရေက်ပါတယ်။ အာတိတ်စက်ဝိုင်း (မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းဒေသ)တစ်ခုလုံးဟာ နေဘက်သို့ တိမ်းစောင်းနေပြီး ၂၄ နာရီပတ်လုံးနီးပါး နေ့ အချိန့်ြစ်လို့နေပါတယ်။ တကယ်တော့.. အီကွေတာ (၀ ဒီဂရီ) ကနေ မြောက်ဘက်ကို လတ္တီကျူ့ မြင့်တက်လာတိုင်း နေ့တာ (နေ့အချိန်) ပိုရှည်လာတာပါ။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၀ မှ ၃၀ အကြားရှိတဲ့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ဇွန်လရောက်ပြီဆိုလျှင် နံနက် ၅:၃၀ လောက်မှာ နေထွက်ပြီး ညနေ ၆:၄၀ လောက်မှ နေဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအချိန်မျိုးမှာ အီကွေတာမှ တောင်ဘက်ကို ဆက်ဆင်းသွားလျှင်တော့ နေ့တာတိုပြီး ညတာရှည်မှာဖြစ်ပြီး အန္တာတိကတိုက်မှာတော့ (၂၄) နာရီပတ်လုံး ည အချိန် ဖြစ်လို့နေမှာပါ။ ရာသီဥတုအရပြောရလျှင် မြောက်ကမ္ဘာမှာ နွေဥတု ဖြစ်နေပြီး..၊ တောင်ကမ္ဘာခြမ်းကတော့ ဆောင်းဥတု ဖြစ်လို့နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပထဝီအနေအထားအရ.. ကမ္ဘာ့ နွေရာသီမှာ ရေခိုးရေငွေ့ပါတဲ့ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ တိုက်ခတ်တဲ့အတွက် မိုးရွာသွန်းပါတယ်။<ref>အာကာသနှင့် စကြဝဠာ သင်ထောက်ကူစာမျက်နှာ</ref> [[ကဏ္ဍ:ပြက္ခဒိန်]] r80t6xxksu3ghx1zt83sqn3a1ulyce4 880116 880115 2025-07-04T16:35:50Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880116 wikitext text/x-wiki ကမ္ဘာဟာ မိမိဝင်ရိုးပေါ်မှာ ၂၃.၅ ဒီဂရီ အစဉ်အမြဲ တိမ်းစောင်းပြီး ၂၄ နာရီလျှင် တစ်ပါတ်နှုန်းနဲ့ လည်ပတ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို တိမ်းစောင်းလျက်အတိုင်း နေကို ပျမ်းမျှ ၃၆၅ ရက်လျှင် တစ်ပါတ်နှုန်း လှည့်ပတ်နေပါသေးတယ်။ ထိုအခါမှာ ကမ္ဘာရဲ့ တိမ်းစောင်းနေမှုကြောင့် ကမ္ဘာ့နေရာများမှာ နေရောင်ခြည်ရရှိမှု ပုံစံ၊ အချိန်တို့ ကွာခြားခြင်းတွေ ဖြစ်လာပါတော့တယ်။ အထူးသဖြင့် [[တောင်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း|တောင်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း - ဝီကီပီးဒီးယား]](အီကွေတာ၏တောင်ဘက်) နဲ့ [[မြောက်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း|မြောက်ကမ္ဘာလုံးခြမ်း - ဝီကီပီးဒီးယား]] (အီကွေတာမြောက်ဘက်) တို့ နေရောင်ခြည် ကျရောက်သည့်အချိန် မတူညီပဲ အမြဲ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေကြပါတယ်။<ref>ဝီကီပီးဒီးယား</ref> '''ဇွန်ယဉ်စွန်းချိန်''' သို့မဟုတ် '''မြောက်ယဉ်စွန်းချိန်''' သို့မဟုတ် '''နွေယဉ်စွန်းချိန်'''ဟု ခေါ်သော '''ဥတ္တရယဉ်စွန်းချိန်''' (June Solstice) သည်နှစ်စဉ် ဇွန်လ (၂၀) ရက်နှင့် (၂၂) ရက်နေ့အကြား ဖြစ်ပေါ်‌လေ့ရှိပြီး နေရောင်ခြည်ဟာ မြောက်အရပ်ကို အမြင့်ဆုံးတက်လာကာ မြောက်ယဉ်စွန်းတန်းသို့ တည့်မတ်စွာဖြင့် ကျရေက်ပါတယ်။ အာတိတ်စက်ဝိုင်း (မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းဒေသ)တစ်ခုလုံးဟာ နေဘက်သို့ တိမ်းစောင်းနေပြီး ၂၄ နာရီပတ်လုံးနီးပါး နေ့ အချိန့်ြစ်လို့နေပါတယ်။ တကယ်တော့.. အီကွေတာ (၀ ဒီဂရီ) ကနေ မြောက်ဘက်ကို လတ္တီကျူ့ မြင့်တက်လာတိုင်း နေ့တာ (နေ့အချိန်) ပိုရှည်လာတာပါ။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၀ မှ ၃၀ အကြားရှိတဲ့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ဇွန်လရောက်ပြီဆိုလျှင် နံနက် ၅:၃၀ လောက်မှာ နေထွက်ပြီး ညနေ ၆:၄၀ လောက်မှ နေဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအချိန်မျိုးမှာ အီကွေတာမှ တောင်ဘက်ကို ဆက်ဆင်းသွားလျှင်တော့ နေ့တာတိုပြီး ညတာရှည်မှာဖြစ်ပြီး အန္တာတိကတိုက်မှာတော့ (၂၄) နာရီပတ်လုံး ည အချိန် ဖြစ်လို့နေမှာပါ။ ရာသီဥတုအရပြောရလျှင် မြောက်ကမ္ဘာမှာ နွေဥတု ဖြစ်နေပြီး..၊ တောင်ကမ္ဘာခြမ်းကတော့ ဆောင်းဥတု ဖြစ်လို့နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပထဝီအနေအထားအရ.. ကမ္ဘာ့ နွေရာသီမှာ ရေခိုးရေငွေ့ပါတဲ့ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ တိုက်ခတ်တဲ့အတွက် မိုးရွာသွန်းပါတယ်။<ref>အာကာသနှင့် စကြဝဠာ သင်ထောက်ကူစာမျက်နှာ</ref> [[ကဏ္ဍ:ပြက္ခဒိန်]] [[ကဏ္ဍ:နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များ]] didhlys1ir1bsnqmfqx9zrhor2wqrpw 14 266979 880125 862074 2025-07-04T16:58:11Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:သမ္မာကျမ်းစာ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880125 wikitext text/x-wiki {{cat main}} [[ကဏ္ဍ:သမ္မာကျမ်းစာ]] m2hca5s5trst7dnz6jd8d51fu3fxn2r 0 268365 880223 879741 2025-07-05T07:10:48Z 103.116.56.204 880223 wikitext text/x-wiki အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်း၊ သုဝဏ္ဏ(အတိုကောက် အ.ထ.က(သုဝဏ္ဏ)သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်မြို့၊ သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်၊ သုဝဏ္ဏမြို့၊၂၅ရပ်ကွက်၊သုဓမ္မာလမ်းမ‌ဘေးတွင်တည်ရှိပါသည်။၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင်စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။သူငယ်တန်းမှဒွာဒသမတန်းအထိပညာသင်ကြားပေးနေသည့်မိခင်ကျောင်းတော်ကြီးဖြစ်သည်။ {{Infobox school | name = အ.ထ.က-သုဝဏ္ဏ | image= | caption = Basic Education High School(THUWANNA) | logo =အထက(သုဝဏ္ဏ).jpg | motto = ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော နိုင်ငံတော်ကြီးကို တည်ဆောက်အံ့ | motto_translation = | established =1948 | type =အများဆိုင် | acres = | founder = | principal = ဒေါ်‌အေးမြင့်စန်း | faculty = | students = ၂၂၀၀ ဦး | mascot = | colors = အဖြူ နှင့် အစိမ်း | city = [[ရန်ကုန်မြို့]] | state = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | website = | grades = သူငယ်တန်း - ဒွာဒဿမတန်း KG - Grade 12 | address = သံသုမာလမ်း,၂၅ရပ်ကွက်,သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ် | newspaper = | yearbook = | nickname = ထ(သု) | schoolnumber = 1 | schoolboard = }} [[ကဏ္ဍ:ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းများ]] == ထင်ရှားသည့်‌‌နေရာများ == ===ထင်ရှားသောနေရာများ=== •ကျောင်သူငယ်တန်းမှဒွာဒသမတန်းအထိပညာသင်ကြားပေးနေသည့်မိခင်ကျောင်းတော်ကြီးလည်းဖြစ်ပါသည်။းမုန့်ဈေးတန်း(အစိုတန်းနှင့်အခြောက်တန်း)ဟူ၍ရှိပြီးသင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်အတွင်းရှိအကောင်းဆုံးကျောင်းမုန့်ဈေးတန်းဖြစ်သည်။[၁] •သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်ပညာ‌ရေးမှုးရုံး(ယခင်-အရှေ့ပိုင်းခရိုင်ပညာရေးမှုးရုံး) •ကံ့ကော်‌ဆောင်(အ‌စောဆုံးတည်ဆောက်ထား‌သောအဆာင်များထဲမှတစ်ခု) •ကျောင်းစာကြည့်တိုက်(လူကြီးစာဖတ်ခန်းနှင့်ကလေးစာဖတ်ခန်းဟူ၍ရှိသည်) •အင်ကြင်းဆောင်၊ဇီဇဝါ‌ဆောင်နှင့်သရဖီ‌ဆောင်တို့၏တည်ဆောက်ပုံမှာ Educationကိုကိုယ်စားပြုသည့်အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ E ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့တည်ဆောက်ရခြင်း ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင်း ပညာရေးအဆောက်အအုံဖြစ်ကြောင်းသိစေလိုခြင်းဖြစ်သည်။ •ကျောင်းအရှေ့ဘောလုံးကွင်း(အင်ကြင်‌ဆောင်အရှေ့တွင်ရှိ၍ကျယ်ဝန်းသည်) •ကျောင်း၏ပရဝန်မှာအလွန်ကျယ်ဝန်းလှ၍ကျောင်းအဝင်အထွက်ဂိတ်၆ပေါက်အထိရှိသည်။(သို့သော်ယခုအခါ‌ကျောင်းသား/သူများ၏လုံခြုံရေးအရနှစ်ပေါက်သာအသုံးပြုသည်) •သိရိသုဝဏ္ဏပညာခန်းမ(သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်အဆင့်ပွဲများလက်ခံကျင်းပရာခန်းမ၊ယခင်-အ‌ရှေ့ပိုင်းခရိုင်ခန်းမ) == ကျောင်းဆောင်များ == ကျောင်းဝင်းအတွင်း အဓိကကျောင်းဆောင်များနှင့် အဆောက်အအုံများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်– * '''အဆောင် ၁''' ** ပထမအထပ်: ရူပဗေဒလက်တွေ့ခန်းဓာတုဗေဒလက်တွေ့ခန်း၊ ကျောင်းဆေးခန်း ** မြေညီအထပ်: ကျောင်းအုပ်ကြီးရုံးခန်း၊ VIP ဧည့်ခန်း၊ ကွန်ပျူတာအခန်း၊ စာရေးမရုံးခန်း * '''ကံ့ကော်ဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း၊ လှေကား ၁ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၅ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၅ ခန်း * '''အင်းကြင်းဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု * '''ဇီဇဝါ‌‌ေဆာင်''' ** ပထမအထပ်: စာကြည့်တိုက် ၂ ခန်း၊ ဘုရားခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ ဆရာ/မ သန့်စင်ခန်း * '''သရဖီဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၄ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''စံပယ်ဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ သန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''သပြေဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ သန့်စင်ခန်း ၂ ခန်း * '''အဆောင်သစ် (၁)''' ** မြေညီထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ သန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''အဆောင်သစ် (၂)''' ** ဒုတိယအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း၊ လှေကား ၁ ခု * '''ဟောပြောခန်းမ''' * * ယုဇနအဆောင် ကျောင်းသားဟောင်းများအသင်းရုံးခန်း၊ဆရာ/မ ‌ေအိမ်အခန်းများ၊အိမ်သာ၊ဆရာ/မဟောင်းများကျန်းမာရေးစေတနာ့‌ေဆးခန်း ကျောင်းဝင်းအတွင်းသို့ ဝင်ထွက်နိုင်သော ဂိတ်ပေါက် ၆ ခု ရှိသည်။ 76iamq0sg2l8t59z93ip4inpokn57ef 880224 880223 2025-07-05T07:11:44Z 103.116.56.204 880224 wikitext text/x-wiki အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်း၊ သုဝဏ္ဏ(အတိုကောက် အ.ထ.က(သုဝဏ္ဏ)သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်မြို့၊ သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်၊ သုဝဏ္ဏမြို့၊၂၅ရပ်ကွက်၊သုဓမ္မာလမ်းမ‌ဘေးတွင်တည်ရှိပါသည်။၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင်စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။သူငယ်တန်းမှဒွာဒသမတန်းအထိပညာသင်ကြားပေးနေသည့်မိခင်ကျောင်းတော်ကြီးဖြစ်သည်။ {{Infobox school | name = အ.ထ.က-သုဝဏ္ဏ | image= | caption = Basic Education High School(THUWANNA) | logo =အထက(သုဝဏ္ဏ).jpg | motto = ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော နိုင်ငံတော်ကြီးကို တည်ဆောက်အံ့ | motto_translation = | established =1948 | type =အများဆိုင် | acres = | founder = | principal = ဒေါ်‌အေးမြင့်စန်း | faculty = | students = ၂၂၀၀ ဦး | mascot = | colors = အဖြူ နှင့် အစိမ်း | city = [[ရန်ကုန်မြို့]] | state = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] | country = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | website = | grades = သူငယ်တန်း - ဒွာဒဿမတန်း KG - Grade 12 | address = သံသုမာလမ်း,၂၅ရပ်ကွက်,သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ် | newspaper = | yearbook = | nickname = ထ(သု) | schoolnumber = 1 | schoolboard = }} [[ကဏ္ဍ:ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းများ]] == ထင်ရှားသည့်‌‌နေရာများ == ===ထင်ရှားသောနေရာများ=== •ကျောင်သူငယ်တန်းမှဒွာဒသမတန်းအထိပညာသင်ကြားပေးနေသည့်မိခင်ကျောင်းတော်ကြီးလည်းဖြစ်ပါသည်။းမုန့်ဈေးတန်း(အစိုတန်းနှင့်အခြောက်တန်း)ဟူ၍ရှိပြီးသင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်အတွင်းရှိအကောင်းဆုံးကျောင်းမုန့်ဈေးတန်းဖြစ်သည်။[၁] •သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်ပညာ‌ရေးမှုးရုံး(ယခင်-အရှေ့ပိုင်းခရိုင်ပညာရေးမှုးရုံး) •ကံ့ကော်‌ဆောင်(အ‌စောဆုံးတည်ဆောက်ထား‌သောအဆာင်များထဲမှတစ်ခု) •ကျောင်းစာကြည့်တိုက်(လူကြီးစာဖတ်ခန်းနှင့်ကလေးစာဖတ်ခန်းဟူ၍ရှိသည်) •အင်ကြင်းဆောင်၊ဇီဇဝါ‌ဆောင်နှင့်သရဖီ‌ဆောင်တို့၏တည်ဆောက်ပုံမှာ Educationကိုကိုယ်စားပြုသည့်အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ E ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့တည်ဆောက်ရခြင်း ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင်း ပညာရေးအဆောက်အအုံဖြစ်ကြောင်းသိစေလိုခြင်းဖြစ်သည်။ •ကျောင်းအရှေ့ဘောလုံးကွင်း(အင်ကြင်‌ဆောင်အရှေ့တွင်ရှိ၍ကျယ်ဝန်းသည်) •ကျောင်း၏ပရဝန်မှာအလွန်ကျယ်ဝန်းလှ၍ကျောင်းအဝင်အထွက်ဂိတ်၆ပေါက်အထိရှိသည်။(သို့သော်ယခုအခါ‌ကျောင်းသား/သူများ၏လုံခြုံရေးအရနှစ်ပေါက်သာအသုံးပြုသည်) •သိရိသုဝဏ္ဏပညာခန်းမ([[သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်]]အဆင့်ပွဲများလက်ခံကျင်းပရာခန်းမ၊ယခင်-အ‌ရှေ့ပိုင်းခရိုင်ခန်းမ) == ကျောင်းဆောင်များ == ကျောင်းဝင်းအတွင်း အဓိကကျောင်းဆောင်များနှင့် အဆောက်အအုံများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်– * '''အဆောင် ၁''' ** ပထမအထပ်: ရူပဗေဒလက်တွေ့ခန်းဓာတုဗေဒလက်တွေ့ခန်း၊ ကျောင်းဆေးခန်း ** မြေညီအထပ်: ကျောင်းအုပ်ကြီးရုံးခန်း၊ VIP ဧည့်ခန်း၊ ကွန်ပျူတာအခန်း၊ စာရေးမရုံးခန်း * '''ကံ့ကော်ဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း၊ လှေကား ၁ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၅ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၅ ခန်း * '''အင်းကြင်းဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု * '''ဇီဇဝါ‌‌ေဆာင်''' ** ပထမအထပ်: စာကြည့်တိုက် ၂ ခန်း၊ ဘုရားခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ ဆရာ/မ သန့်စင်ခန်း * '''သရဖီဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၄ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ အမျိုးသားသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း၊ အမျိုးသမီးသန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''စံပယ်ဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ သန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''သပြေဆောင်''' ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ လှေကား ၂ ခု၊ သန့်စင်ခန်း ၂ ခန်း * '''အဆောင်သစ် (၁)''' ** မြေညီထပ်: စာသင်ခန်း ၃ ခန်း၊ သန့်စင်ခန်း ၃ ခန်း * '''အဆောင်သစ် (၂)''' ** ဒုတိယအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** ပထမအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း ** မြေညီအထပ်: စာသင်ခန်း ၅ ခန်း၊ လှေကား ၁ ခု * '''ဟောပြောခန်းမ''' * * ယုဇနအဆောင် ကျောင်းသားဟောင်းများအသင်းရုံးခန်း၊ဆရာ/မ ‌ေအိမ်အခန်းများ၊အိမ်သာ၊ဆရာ/မဟောင်းများကျန်းမာရေးစေတနာ့‌ေဆးခန်း ကျောင်းဝင်းအတွင်းသို့ ဝင်ထွက်နိုင်သော ဂိတ်ပေါက် ၆ ခု ရှိသည်။ ggl4hcvwklk2wulaenf1ebxd0bl80cq 0 268731 880120 867416 2025-07-04T16:52:07Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဗာတီကန်စီးတီး]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880120 wikitext text/x-wiki ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး၏ အုပ်ချုပ်မှုအခွင့်အာဏာကို ကျင့်သုံးသည့် ဗျူရိုကရက်တစ်ယန္တရားကို ''Roman Curia'' (ရောမန်ကူရာ) ဟု ခေါ်သည်။ ''Roman Curia'' တွင် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများဖြစ်သော အစိုးရအဖွဲ့ရုံးများ၊ ဝန်ကြီးဌာနများ၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာဌာနများ ပါဝင်သည်။ ''Roman Curia'' အားဖြင့် ''Holy See'' (ဗာတီကန်မြို့ပြနိုင်ငံအစိုးရ) သည် နေ့စဉ်အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ဘာသာရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်သည်။ ရောမန်ကူရာကို ဝန်ကြီးချုပ်နှင့်တူသည့်ရာထူးဖြစ်သော ''Cardinal Secretary of State'' (ကာဒီနယ်အမတ်အတွင်းရေးမှူး) က ဦးဆောင်သည်။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးရွေးကောက်ပွဲများကိုတော့ ကာဒီနယ်အမတ်များ၏အဖွဲ့မှ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်သည်။ [[ကဏ္ဍ:ဗာတီကန်စီးတီး]] cbo93fmwy4nav75tm1sgy8a2ihl6azc 14 268954 880124 868608 2025-07-04T16:56:24Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880124 wikitext text/x-wiki {{Main article|ကက်သလစ် အသင်းတော်}} [[ကဏ္ဍ:ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] 8ip3c3pgqaat42a94vaflfz5zffcl04 14 268983 880127 868720 2025-07-04T17:03:37Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:သမ္မာကျမ်းစာ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880127 wikitext text/x-wiki {{Main article|ဓမ္မဟောင်းကျမ်း}} [[ကဏ္ဍ:သမ္မာကျမ်းစာ]] ryk0zwdk1ipfvrixg0d21wkqm2grlh0 0 269024 880082 879795 2025-07-04T15:07:46Z Salai Rungtoi 22844 880082 wikitext text/x-wiki {{Infobox official post | post = ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော် | body = | native_name = นายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย | insignia = Seal of the Office of the Prime Minister of Thailand.svg | insigniacaption = ဝန်ကြီးချုပ်အမှတ်တံဆိပ်တော် | flag = Flag of the Prime Minister of Thailand.svg | flagcaption = ဝန်ကြီးချုပ်အလံတော် | flagborder = yes | image = {{multiple image | border = infobox | total_width = 250 | image_style = border:1; | perrow = 2 | image1 = Prime Minister Narendra Modi at the Exchange of MoUs and Joint Press Statements along with the Prime Minister of Thailand, Ms Paetongtarn Shinawatra at Bangkok, in Thailand on April 03, 2025 (crop) (cropped).jpg | link1 = Paetongtarn Shinawatra | image2 = Phumtham Wechayachai 30 May 2025.jpg | link2 = Phumtham Wechayachai }} | incumbent = [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]] | incumbentsince = 16 August 2024<br>{{small|(Suspended since 1 July 2025)}}<br>'''ယာယီဝန်ကြီးချုပ် '''<br>'''Phumtham Wechayachai'''<br>since 3 July 2025 | department = ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး၊ တော်ဝင်ထိုင်းအစိုရအဖွဲ့ | style = {{ubli|Prime Minister<br>(informal)|[[Excellency|His Excellency]]<br>(diplomatic)}} | type = အစိုးရအကြီးအကဲ | member_of = ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့၊ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကောင်စီ၊ ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးဆောင်ရွက်မှုကွပ်ကဲရေးဌာန | reports_to = {{hlist| [[မဟာဝဇိရာလင်္ကရဏ | ထိုင်းဘုရင်မင်းမြတ်]]| ထိုင်းလွှတ်တော်}} | residence = ဗိဿားနိုးလောက စံအိမ်တော် | seat = အစိုးရအိမ်တော် | nominator = အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ (လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အများစု မဲပေးမှုရလဒ်အရ) | appointer = [[မဟာဝဇိရာလင်္ကရဏ | ထိုင်းဘုရင်မင်းမြတ်]]၏ အမိန့်တော်အရ | termlength = လေးနှစ် (တစ်ကြိမ်သက်တမ်းတိုးလို့ရ၊ သက်တမ်းစုစုပေါင်းရှစ်နှစ်ထက်မပိုရ) | constituting_instrument = ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ | formation = {{start date and age|1932|6|28|df=y}} | first = Manopakorn Nitithada | deputy = ဒုတိယဝန်ကြီးများ | salary = [[ထိုင်းဘတ်ငွေ|฿]]125,590 per month ($3,676 USD) <ref>{{cite news |last1=Nanuam |first1=Wassana |title=PM, cabinet to offer their salaries to Covid sufferers |url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2146327/pm-cabinet-to-offer-their-salaries-to-covid-sufferers#:~:text=Currently%2C%20Prime%20Minister%20Prayut%20receives%20a%20monthly%20salary%20of%2075%2C590%20baht%20and%20a%20monthly%20position%20allowance%20of%2050%2C000%20baht%20which%20comes%20to%20125%2C590%20baht%20in%20total.%20Over%20three%20months%20he%20will%20be%20donating%20376%2C770%20baht. |website=Bangkok Post |access-date=3 November 2021}}</ref> | website = {{URL|http://www.thaigov.go.th/}} |name=ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော်၏ ဝန်ကြီးချုပ်}} '''ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်''' ({{lang-th|นายกรัฐมนตรี}}; ရောမ: Nayok Ratthamontri, ပါဠိစကားလုံးမှာ '''နာယက ရဋ္ဌမန္တီ''' မှ ဆင်းသက်) သည် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံတော်]]၏ အုပ်ချုပ်ရေး အစိုးရ အကြီးအကဲ ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရ|ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့]]၏ အကြီးအမှူး ဖြစ်သည့်အပြင် ဝန်ကြီးအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်သည်။ ဤရာထူးကို ၁၉၃၂ ခုနှစ် ယိုးဒယားတော်လှန်ရေး ဖြစ်ပွားပြီးနောက် နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ဖြစ်လာချိန်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်မီကာလက ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းကို [[ထိုင်းအောက်လွှတ်တော်|ထိုင်းပြည်သူ့လွှတ်တော်]] (အောက်လွှတ်တော်) တွင် ရိုးရိုးမဲပိုများခြင်းဖြင့် အမည်စာရင်း တင်သွင်းခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် [[စကြီမင်းဆက်|ထိုင်းဘုရင်]]က ခန့်အပ်ကာ ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုစေခဲ့သည်။ လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်မှုသည် အများအားဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းသည် အောက်လွှတ်တော်ရှိ အကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပါတီ၏ ခေါင်းဆောင် သို့မဟုတ် အကြီးဆုံး ပါတီညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခြင်းအပေါ် အခြေခံခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဝန်ကြီးချုပ်သည် ရာထူးသက်တမ်းကို ဆက်တိုက်ဖြစ်စေ၊ မဆက်တိုက်ဖြစ်စေ စုစုပေါင်း ရှစ်နှစ်ထက် ပို၍ ထမ်းဆောင်ခွင့် မရှိပေ။ == သမိုင်း == ပြည်သူ့ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ (ထိုင်း: ประธานคณะกรรมการราษฎร) ရာထူးကို ၁၉၃၂ ခုနှစ် ယာယီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ပထမဆုံး စတင်ဖန်တီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် "ယိုးဒယားဝန်ကြီးချုပ်" (ထိုင်း: นายกรัฐมนตรีสยาม) ဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ယိုးဒယားနိုင်ငံသည် သွေးမဲ့တော်လှန်ရေးအပြီး ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သောကြောင့် ဤရာထူးကို ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးကို ပုံစံယူထားသည်။ သို့သော် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သီးခြားအစိုးရအဖွဲ့အကြီးအမှူးဟူသော အယူအဆမှာ အသစ်အဆန်း မဟုတ်ပေ။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်မတိုင်မီက ထိုင်းနိုင်ငံကို အကြွင်းမဲ့ဘုရင်များက အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်အကြီးအမှူးနှင့် အစိုးရအကြီးအမှူး နှစ်မျိုးလုံးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ သို့သော် [[စကြီမင်းဆက်]]၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် နောက်ပိုင်း နန်းစံကာလများအတွင်း အချို့ပုဂ္ဂိုလ်များသည် အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအမှူးနှင့် ညီမျှသော ရာထူးကို ရယူထားသည်ဟု ရှုမြင်ခံခဲ့ရသည်။ [[ရာမ ၄|မကုဋဘုရင်]] နန်းစံစဉ်ကာလတွင် ဘုရင်ခံသည် အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်စနစ်တွင်ပင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ [[ရာမ ၅|ချူလာလောင်ကွန်း]]ဘုရင် နန်းစံစဉ်ကာလတွင် Damrong Rajanubhab မင်းသား သည် ဤအခန်းကဏ္ဍကို ရယူခဲ့သည်။ အမှန်အားဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်၏ ရှေ့ပြေးရာထူးဟု အများဆုံး သတ်မှတ်ခံရသော ရာထူးမှာ ရှေးခေတ် '''သမူဟနာယက''' (ထိုင်း: สมุหนายก) ရာထူး ဖြစ်ပြီး ၎င်းကို '''အဂ္ဂမဟာသေနာပတိ''' (ထိုင်း: อัครมหาเสนาบดี) သို့မဟုတ် "အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၏ အကြီးအမှူး ဝန်ကြီး" က အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်မှာ တရားသူကြီးတစ်ဦးဖြစ်သူ '''ဖရာ မနောပကွန် နိတိတာဒါ''' '''(Phra Manopakorn Nithithada)''' ဖြစ်သည်။ ဤရာထူး၏ ဘွဲ့အမည်ကို ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် "ယိုးဒယားဝန်ကြီးချုပ်" မှ "ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်" ဟု ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားကို ထိုင်းဟု အမည်ပြောင်းလဲခြင်းနှင့်အတူ အမြဲတမ်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ တည်ရှိခဲ့သော ကာလအများစုတွင် ဤရာထူးကို စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များက ရယူခဲ့ကြပြီး (စုစုပေါင်း ၃၀ ဦးအနက် ၁၆ ဦး) ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဖရာ ဖဟွန်း ဖွန်ဖယုဟ်သေနာ လက်ထက်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ၁၉၃၃ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုတွင် ၎င်း၏ အရပ်သား ဦးဆောင်သူကို ဖြုတ်ချခဲ့သည်။ အကြာဆုံး ရာထူးထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ်မှာ စစ်သေနာပတိချုပ် ပလက် ဖိဘူးလ်ဆိုင်ခရမ် ဖြစ်ပြီး ၁၄ နှစ်၊ ၁၁ လနှင့် ၁၈ ရက်ကြာ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ အတိုဆုံး ထမ်းဆောင်ခဲ့သူမှာ ထဝီ ဘူညာခက် ဖြစ်ပြီး ၁၈ ရက်သာ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ၉ ဦးကို အာဏာသိမ်းမှုများဖြင့် ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး ၃ ဦးကို တရားရုံးအမိန့်ဖြင့် အရည်အချင်းပျက်ယွင်းစေခဲ့ကာ ၁၁ ဦးမှာ ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ကြသည်။ ရာထူးရယူခဲ့သူများအနက် အငယ်ဆုံးမှာ အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိ ဖဲသွန်တန်း ရှင်နာဝပ် ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး အမျိုးသမီး ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ယင်းလပ် ရှင်နာဝပ် ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ မနောပကွန် နိတိတာဒါ နောက်ပိုင်း ဝန်ကြီးချုပ်တိုင်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ လက်ရှိ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ဝန်ကြီးချုပ်သည် ရာထူးသက်တမ်းကို ဆက်တိုက်ဖြစ်စေ၊ မဆက်တိုက်ဖြစ်စေ စုစုပေါင်း ရှစ်နှစ်ထက် ပို၍ ထမ်းဆောင်ခွင့် မရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤရာထူးသက်တမ်း ကန့်သတ်ချက်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် သက်တမ်းကို မည်သို့ ရေတွက်မည်နှင့် ပတ်သက်၍ ငြင်းခုံမှုများ ရှိခဲ့ပြီးနောက် တရားဥပဒေအရ စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ခုံရုံးက ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းသည့်အချိန်မှ စတင်ရေတွက်ရမည်ဟု ၆-၃ ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုမှစ၍ ရာထူးရယူခဲ့သော်လည်း ပရာယု ချန်အိုချာ အနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခွင့် ရခဲ့သည်။ == တာဝန်များ၊ အခွင့်အာဏာများနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များ == ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌ (သဘာပတိ) ဖြစ်ပြီး ဝန်ကြီးများ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခြင်းတို့ကို ၎င်းတို့၏ အကြံဉာဏ်ဖြင့်သာ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ အစိုးရအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်အနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်သည် ၎င်းတို့၏ဝန်ကြီးများ အပါအဝင် အစိုးရတစ်ရပ်လုံး၏ ပျက်ကွက်မှုနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်များအတွက် နောက်ဆုံးတွင် တာဝန်ရှိပါသည်။ အထင်ရှားဆုံး အစိုးရအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် နိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပြီး ပြည်တွင်းရှိ အစိုးရ၏ အဓိက ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူလည်း ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပြီး ဆယ့်ငါးရက်အတွင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေနှင့်အညီ အမျိုးသားလွှတ်တော်၏ ပူးတွဲအစည်းအဝေးရှေ့တွင် အစိုးရ၏ မူဝါဒထုတ်ပြန်ချက်ကို တင်သွင်း၍ အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် ဌာနဆိုင်ရာများစွာကို တိုက်ရိုက်တာဝန်ယူသည်။ ၎င်းတို့တွင် အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီ၊ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းဗျူရို၊ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီရုံး၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီရုံး၊ ရာထူးဝန်အဖွဲ့ရုံး၊ အမျိုးသားစီးပွားရေးနှင့် လူမှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့ရုံး၊ ပြည်သူ့ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကော်မရှင်ရုံး နှင့် ပြည်တွင်းလုံခြုံရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုတို့ ပါဝင်သည်။ အမျိုးသားလွှတ်တော်တွင် တင်သွင်းသည့် ငွေရေးကြေးရေး ဥပဒေကြမ်းအားလုံးကို ဥပဒေပြုရာတွင် ဝန်ကြီးချုပ်၏ အတည်ပြုချက် လိုအပ်သည်။ === '''တာဝန်ခံမှုနှင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခြင်း''' === ဝန်ကြီးချုပ်ကို အယုံကြည်မရှိမဲဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ ပထမဦးစွာ လွှတ်တော်အမတ်များ၏ ငါးပုံတစ်ပုံ မဲဖြင့် အဆိုပါကိစ္စရပ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးရန် လုပ်ငန်းစဉ်ကို စတင် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်သည်။ ထို့နောက် ဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ပြီး ရိုးရှင်းသော အများစုမဲဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်ကို ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်ကို လွှတ်တော်အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း ထပ်မံပြုလုပ်၍ မရပါ။ == ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးနှင့် တရားဝင်နေအိမ် == {{ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး|Thai Garuda emblem.png}} ဝန်ကြီးချုပ်အား ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး (ထိုင်း: สำนักนายกรัฐมนตรี) က ကူညီဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ဤရုံးသည် အစိုးရဝန်ကြီးနှစ်ဦး ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့အဆင့် ဌာနတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးများသည် ထိုင်းအစိုးရအိမ်တော် (ထိုင်း: ทำเนียบรัฐบาล) တွင် တည်ရှိပြီး ယင်းအစိုးရအိမ်တော်မှာ [[ဘန်ကောက်မြို့]]၊ [[ဒူဆစ်မြို့နယ်]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်၏ တရားဝင်နေထိုင်ရာ နေအိမ်မှာ ဘန်ကောက်မြို့လယ်ရှိ Phitsanulok Mansion (ထိုင်း: บ้านพิษณุโลก) ဖြစ်သည်။ ဤစံအိမ်တော်ကို ဆဋ္ဌမမြောက် ရာမဘုရင် ([[ရာမ ၆|ဝဇိရာဝုဓမင်း]] ဟုလည်း တင်စားခေါ်ဝေါ်) လက်ထက် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် တရားဝင်နေထိုင်ရာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအိမ်ကြီးတွင် သရဲတစ္ဆေများစွာရှိသည်ဟု ကောလာဟလများ ထွက်ပေါ်နေသောကြောင့် ဝန်ကြီးချုပ်အများစုသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အိမ်များတွင် နေထိုင်ကြပြီး တရားဝင်လုပ်ငန်းကိစ္စများအတွက်သာ အိမ်ကို အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ == ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်များ == ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် (ထိုင်း: รองนายกรัฐมนตรี, ရောင်နာယို့ရပ်ထမွန်ထရီ) များစွာကို ခန့်အပ်နိုင်သည်။ ဤရာထူးကို အခြားသော ဝန်ကြီးဌာနဆိုင်ရာ ရာထူးများနှင့်လည်း ပေါင်းစပ်ထမ်းဆောင်နိုင်သည်။ {| class="wikitable" width="50%" ! ! colspan="2" |လက်ရှိထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒုတိယဝန်ကြီးများ ! |- ! !ရာထူးများ ! နာမည် !ခန့်အပ်ခြင်း |- |၁ | ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး | Anutin Charnvirakul |၁၀-၇-၂၀၁၉ |- |၂ | ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး | Phumtham Wechayachai |၁-၉-၂၀၂၃ |- |၃ | ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီး | Pirapan Salirathavibhaga |၁-၉-၂၀၂၃ |- |၄ | ဒုဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီး | Suriya Juangroongruangkit |၁၇-၄-၂၀၂၄ |- |၅ | ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး | Pichai Chunhavajira |၁၇-၄-၂၀၂၄ |- |၆ | ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဒီဂျီတယ်စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး | Prasert Jantararauangtong |၃-၉-၂၀၂၄ |} == ဝန်ကြီးချုပ်စာရင်း == === ဝန်ကြီးချုပ်၏အလံများ === <gallery class="left"> ဖိုင်:Flag_of_the_Prime_Minister_of_Thailand_(1936-1939).svg|alt=Flag of the prime minister of Thailand 1936–1939| ၁၉၃၆-၁၉၃၉ &#x2013; ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်၏ အလံ ဖိုင်:Flag_of_the_Prime_Minister_of_Thailand_(1939).svg|alt=Flag of the prime minister of Thailand 1939–1979| ၁၉၃၉ &#x2013; ၁၉၇၉ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်၏ အလံ ဖိုင်:Flag_of_the_Prime_Minister_of_Thailand.svg|alt=Flag of the prime minister of Thailand 1979–present| ၁၉၇၉ &#x2013; လက်ရှိ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်၏ အလံ </gallery> == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး]] [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်များ|*]] i38r9y4st0ssm6ooedpl9xr58fcfl2e 0 270482 880067 878882 2025-07-04T14:11:45Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၄ */ 880067 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေငြာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းပြည်နယ် ပူးပေါင်းကွပ်ကဲရေးကောင်စီ === ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ CDFs များ၊ CNA အပါအဝင် အခြားသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် စစ်ရေး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] l9z1z3y8lzh7efvs560xrpcp8ausny4 880196 880067 2025-07-05T05:34:58Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880196 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေငြာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းပြည်နယ် ပူးပေါင်းကွပ်ကဲရေးကောင်စီ === ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ CDFs များ၊ CNA အပါအဝင် အခြားသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် စစ်ရေး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] qqhrbgimzekw1i3gc1x3qfz8h0n7h4g 0 271392 880198 879101 2025-07-05T06:09:35Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်း အရာရှိများ]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည် 880198 wikitext text/x-wiki {{Short description|မြန်မာ သံအမတ်ကြီး}}{{Infobox officeholder|name=ဇော်ဦး|honorific prefix=သံအမတ်ကြီး|office=[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|termstart=၁၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|predecessor=[[မိုးကျော်အောင်]]|appointer=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|office1=[[အီရန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=|termstart2=၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅|appointer1=|appointer2=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|predecessor2=မိုးကျော်အောင်|alma_mater=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]|spouse=ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ|education=*B.Sc *M.Sc}}{{Distinguish|ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)}} '''ဦးဇော်ဦး'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]မှ အငြိမ်းစားအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/61620|title=ဦးဇော်ဦး အား အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|publisher=Ministry of Information|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620134927/https://www.moi.gov.mm/news/61620|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ပညာအရည်အချင်း == ဦးဇော်ဦးသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|မြန်မာနိုင်ငံ စစ်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Academy) မှ သိပ္ပံဘွဲ့ (B.Sc - D.S.A) ရရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဘွဲ့ (Master of Defence Studies) နှင့် ဥပဒေဒီပလိုမာဘွဲ့လွန် (Postgraduate Diploma in Law) များကိုလည်း ရရှိထားသူဖြစ်သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|title=Biographical Information|publisher=Myanmar Embassy in New Delhi|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620135555/https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == ဦးဇော်ဦးသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလအထိ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာစစ်သံမှူး (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ သံတမန်လုပ်ငန်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် စတင်ခဲ့သည်။ <ref name=":0" /> ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်ကအိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref name=":1" /> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်က ၎င်း၏လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အချက်အလက် == ဦးဇော်ဦးသည် ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ နှင့် လက်ထပ်ထားပြီး သမီးတစ်ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။<ref name=":0" /> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] 28z7la9s2ee067w32a8gi82chyqk49j 880200 880198 2025-07-05T06:15:15Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880200 wikitext text/x-wiki {{Short description|မြန်မာ သံအမတ်ကြီး}}{{Infobox officeholder|name=ဇော်ဦး|honorific prefix=သံအမတ်ကြီး|office=[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|termstart=၁၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|predecessor=[[မိုးကျော်အောင်]]|appointer=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|office1=[[အီရန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=|termstart2=၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅|appointer1=|appointer2=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|predecessor2=မိုးကျော်အောင်|alma_mater=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]|spouse=ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ|education=*B.Sc *M.Sc}}{{Distinguish|ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)}} '''ဦးဇော်ဦး'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]မှ အငြိမ်းစားအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/61620|title=ဦးဇော်ဦး အား အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|publisher=Ministry of Information|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620134927/https://www.moi.gov.mm/news/61620|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ပညာအရည်အချင်း == ဦးဇော်ဦးသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|မြန်မာနိုင်ငံ စစ်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Academy) မှ သိပ္ပံဘွဲ့ (B.Sc - D.S.A) ရရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဘွဲ့ (Master of Defence Studies) နှင့် ဥပဒေဒီပလိုမာဘွဲ့လွန် (Postgraduate Diploma in Law) များကိုလည်း ရရှိထားသူဖြစ်သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|title=Biographical Information|publisher=Myanmar Embassy in New Delhi|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620135555/https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == ဦးဇော်ဦးသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလအထိ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာစစ်သံမှူး (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ သံတမန်လုပ်ငန်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် စတင်ခဲ့သည်။ <ref name=":0" /> ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်ကအိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref name=":1" /> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်က ၎င်း၏လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အချက်အလက် == ဦးဇော်ဦးသည် ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ နှင့် လက်ထပ်ထားပြီး သမီးတစ်ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။<ref name=":0" /> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] tg8c5wssesc6qkmadtjt4ns5e0kdmm0 880201 880200 2025-07-05T06:15:28Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880201 wikitext text/x-wiki {{Short description|မြန်မာ သံအမတ်ကြီး}}{{Infobox officeholder|name=ဇော်ဦး|honorific prefix=သံအမတ်ကြီး|office=[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|termstart=၁၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄|predecessor=[[မိုးကျော်အောင်]]|appointer=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|office1=[[အီရန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး|term_start=|termstart2=၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅|appointer1=|appointer2=[[မင်းအောင်လှိုင်]]|predecessor2=မိုးကျော်အောင်|alma_mater=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]|spouse=ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ|education=*B.Sc *M.Sc}}{{Distinguish|ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)}} '''ဦးဇော်ဦး'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]မှ အငြိမ်းစားအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/61620|title=ဦးဇော်ဦး အား အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|publisher=Ministry of Information|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620134927/https://www.moi.gov.mm/news/61620|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ပညာအရည်အချင်း == ဦးဇော်ဦးသည် [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|မြန်မာနိုင်ငံ စစ်တက္ကသိုလ်]] (Defence Services Academy) မှ သိပ္ပံဘွဲ့ (B.Sc - D.S.A) ရရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဘွဲ့ (Master of Defence Studies) နှင့် ဥပဒေဒီပလိုမာဘွဲ့လွန် (Postgraduate Diploma in Law) များကိုလည်း ရရှိထားသူဖြစ်သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|title=Biographical Information|publisher=Myanmar Embassy in New Delhi|accessdate=2025-6-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250620135555/https://www.myanmedelhi.com/ambassador/|archivedate=2025-6-20}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == ဦးဇော်ဦးသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလအထိ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာစစ်သံမှူး (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ သံတမန်လုပ်ငန်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် စတင်ခဲ့သည်။ <ref name=":0" /> ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်ကအိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref name=":1" /> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ဦးဇော်ဦးကို နစကအစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်က ၎င်း၏လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အချက်အလက် == ဦးဇော်ဦးသည် ဒေါ်ပွင့်နွယ်ဝေ နှင့် လက်ထပ်ထားပြီး သမီးတစ်ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။<ref name=":0" /> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းများ]] [[ကဏ္ဍ:စစ်မှုထမ်းဟောင်း သံအမတ်ကြီးများ]] rbsjrkei1xjm0mwi163462vlsydjuiv 0 271721 880166 879995 2025-07-05T04:14:46Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ကိုးကား */ 880166 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းဒေသ''' (関西地方, Kansai-chihō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစဉ်အလာအရတည်ရှိခဲ့သည့် ဒေသများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤဒေသကို ခင်ခိဒေသ(近畿地方, Kinki-chihō) သို့မဟုတ် ခိနိုင်း (畿内) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ပထဝီအသွင်အပြင်ပေါ်မူတည်ကာ ဒေသရှစ်ခုရှိပြီး ခန်ဆိုင်းဒေသသည် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသကြီး ရှစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြခြင်းကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] 68b596nyist41yz2exzl7viv4geabdp 880167 880166 2025-07-05T04:19:43Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* သမိုင်းကြောင်း */ 880167 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းဒေသ''' (関西地方, Kansai-chihō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစဉ်အလာအရတည်ရှိခဲ့သည့် ဒေသများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤဒေသကို ခင်ခိဒေသ(近畿地方, Kinki-chihō) သို့မဟုတ် ခိနိုင်း (畿内) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ပထဝီအသွင်အပြင်ပေါ်မူတည်ကာ ဒေသရှစ်ခုရှိပြီး ခန်ဆိုင်းဒေသသည် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသကြီး ရှစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြခြင်းကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ၁၇ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ခင်ခိဒေသကို နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသရှစ်ခုထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရှေးခေတ်က နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို အမည်သတ်မှတ်ခေါ်ဝေါ်သည့်စနစ်ကို "ခေါ့ခိရှိချိဒိုး" ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတွင် ခင်ခိ သို့မဟုတ် ခန်ဆိုင်း လည်း ပါဝင်သည်။ ခန်ဆိုင်းဒေသသည် ဟွန်းရှူးကျွန်းရှိ ကျိုတိုမြို့ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများ ပါဝင်သည်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ရှေးယခင်က ခင်ခိဒေသ၏ ဧရိယာနှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ မဲဂျိခေတ်ကာလတွင် နယ်မြေသတ်မှတ်မှုစနစ်အသစ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] 8o241dfrb6ss2m5kn0bl04vxh3wmbta 880168 880167 2025-07-05T04:20:27Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* သမိုင်းကြောင်း */ 880168 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းဒေသ''' (関西地方, Kansai-chihō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစဉ်အလာအရတည်ရှိခဲ့သည့် ဒေသများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤဒေသကို ခင်ခိဒေသ(近畿地方, Kinki-chihō) သို့မဟုတ် ခိနိုင်း (畿内) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ပထဝီအသွင်အပြင်ပေါ်မူတည်ကာ ဒေသရှစ်ခုရှိပြီး ခန်ဆိုင်းဒေသသည် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသကြီး ရှစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြခြင်းကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ၁၇ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ခင်ခိဒေသကို နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသရှစ်ခုထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရှေးခေတ်က နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို အမည်သတ်မှတ်ခေါ်ဝေါ်သည့်စနစ်ကို "ခေါ့ခိရှိချိဒိုး" ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတွင် ခင်ခိ သို့မဟုတ် ခန်ဆိုင်း လည်း ပါဝင်သည်။ ခန်ဆိုင်းဒေသသည် ဟွန်းရှူးကျွန်းရှိ ကျိုတိုမြို့ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများ ပါဝင်သည်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ရှေးယခင်က ခင်ခိဒေသ၏ ဧရိယာနှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ မဲဂျိခေတ်ကာလတွင် နယ်မြေသတ်မှတ်မှုစနစ်အသစ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ===ခန်ဆိုင်းဒေသ=== ===Table: Kansai region === {| class="wikitable sortable" |- ! [[Provinces of Japan|Province]] ! Province capital ! [[File:Gokishichido.svg|50px]]<br>[[Gokishichidō|Pre-modern regions]] ! [[Prefectures of Japan|Prefecture]] ! Prefecture capital ! [[File:Regions and Prefectures of Japan - blank.svg|50px]]<br>[[List of regions of Japan|Regions today]] ! Notes |- | [[Izumi Province|Izumi]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA780| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 780 }}</ref> | | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | created in 716 from Kawachi, then rejoined back in 740, later re-split in 757 |- | [[Kawachi Province|Kawachi]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA496| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 496 }}</ref> | | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Settsu Province|Settsu]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA846| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 846 }}</ref> | [[Osaka]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Hyōgo Prefecture|Hyōgo]]; [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Kobe]]; [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Yamashiro Province|Yamashiro]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1045| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 1045 }}</ref> | [[Kyoto]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Kyoto Prefecture|Kyoto]]; [[Nara Prefecture|Nara]] | [[Kyoto]]; [[Nara, Nara|Nara]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Yamato Province|Yamato]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1045| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 1046 }}</ref> | [[Wakigami, Yamato|Wakigami]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Nara Prefecture|Nara]] | [[Nara, Nara|Nara]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | northern [[Nara Prefecture|Nara]] without Yoshino |} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] fl89j475afa82zbmc1cteaq7bd27v0n 880169 880168 2025-07-05T04:20:50Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* Table: Kansai region */ 880169 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းဒေသ''' (関西地方, Kansai-chihō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစဉ်အလာအရတည်ရှိခဲ့သည့် ဒေသများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤဒေသကို ခင်ခိဒေသ(近畿地方, Kinki-chihō) သို့မဟုတ် ခိနိုင်း (畿内) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ပထဝီအသွင်အပြင်ပေါ်မူတည်ကာ ဒေသရှစ်ခုရှိပြီး ခန်ဆိုင်းဒေသသည် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသကြီး ရှစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြခြင်းကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ၁၇ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ခင်ခိဒေသကို နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသရှစ်ခုထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရှေးခေတ်က နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို အမည်သတ်မှတ်ခေါ်ဝေါ်သည့်စနစ်ကို "ခေါ့ခိရှိချိဒိုး" ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတွင် ခင်ခိ သို့မဟုတ် ခန်ဆိုင်း လည်း ပါဝင်သည်။ ခန်ဆိုင်းဒေသသည် ဟွန်းရှူးကျွန်းရှိ ကျိုတိုမြို့ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများ ပါဝင်သည်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ရှေးယခင်က ခင်ခိဒေသ၏ ဧရိယာနှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ မဲဂျိခေတ်ကာလတွင် နယ်မြေသတ်မှတ်မှုစနစ်အသစ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ===ခန်ဆိုင်းဒေသ=== {| class="wikitable sortable" |- ! [[Provinces of Japan|Province]] ! Province capital ! [[File:Gokishichido.svg|50px]]<br>[[Gokishichidō|Pre-modern regions]] ! [[Prefectures of Japan|Prefecture]] ! Prefecture capital ! [[File:Regions and Prefectures of Japan - blank.svg|50px]]<br>[[List of regions of Japan|Regions today]] ! Notes |- | [[Izumi Province|Izumi]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA780| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 780 }}</ref> | | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | created in 716 from Kawachi, then rejoined back in 740, later re-split in 757 |- | [[Kawachi Province|Kawachi]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA496| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 496 }}</ref> | | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Settsu Province|Settsu]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA846| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 846 }}</ref> | [[Osaka]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Hyōgo Prefecture|Hyōgo]]; [[Osaka Prefecture|Osaka]] | [[Kobe]]; [[Osaka]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Yamashiro Province|Yamashiro]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1045| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 1045 }}</ref> | [[Kyoto]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Kyoto Prefecture|Kyoto]]; [[Nara Prefecture|Nara]] | [[Kyoto]]; [[Nara, Nara|Nara]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | |- | [[Yamato Province|Yamato]]<ref>{{cite book| last = Nussbaum | first = Louis-Frédéric| title = Japan Encyclopedia| url = https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1045| year = 2002| publisher = Harvard University Press| isbn = 978-0-674-01753-5| page = 1046 }}</ref> | [[Wakigami, Yamato|Wakigami]] | style="background:#ffc109;"|[[Kinai]] | [[Nara Prefecture|Nara]] | [[Nara, Nara|Nara]] | style="background:#7272ff;"|Kansai | northern [[Nara Prefecture|Nara]] without Yoshino |} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်]] dgfl86agdzn3mljmtcts7kaagjqx4yf 3 271807 880050 2025-07-04T12:54:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880050 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Blahblahgh ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၄၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 7cujywlw2ff2l7nsfpbn4mgglz4cpzb 0 271808 880057 2025-07-04T13:18:34Z Kaday Han Thaw 122086 [[ဂျော်နီရှီးဒဲ့]] စာမျက်နှာကို [[ဂျော်နီရှီး ရဲ့အိ]] သို့ Kaday Han Thawက ရွှေ့ခဲ့သည် 880057 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဂျော်နီရှီး ရဲ့အိ]] 302dlwju4oytqhprw81uvofz2gdhycv 3 271809 880062 2025-07-04T13:55:07Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880062 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Banovercheckcross ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၅၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) aees48blspzbyuylkecuq82043obz9e 3 271810 880077 2025-07-04T14:55:18Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880077 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Jacobchip ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၅၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 46uw6n45ecmgifntqsthznywcty6wlh 3 271812 880092 2025-07-04T15:55:30Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880092 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ray16699 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၅၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) m84qzk197cmmqnvge0a61so5l2jyrzs 3 271813 880093 2025-07-04T15:55:40Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880093 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kitmantor ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၅၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) pzkx0wztrwb21b941g89eze97nl83b5 3 271814 880122 2025-07-04T16:55:51Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880122 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Priyankush Deka ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၅၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ldccydvhypafqncm7fxvrj3v4qlwkqx 3 271815 880123 2025-07-04T16:56:01Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880123 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Norlosian ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၆၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ht51a79adyfxkpxw3bl6gc17rhdbml9 3 271817 880129 2025-07-04T18:56:20Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880129 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Rizuwzy ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၅၆၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) oag1aay8q13y39s3uxpgad45ecn4xux 3 271818 880130 2025-07-04T19:56:31Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880130 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Some helpful person ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၉:၅၆၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) kdzxfdesyp7aec2t0mu3siosie0noc0 3 271819 880133 2025-07-04T20:56:42Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880133 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Coroiualexandra09wiki ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၀:၅၆၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) tb8nf4uoxiqiebwu6rpsdsmc9s2pgk1 0 271820 880134 2025-07-04T20:57:13Z Yarzaryeni 1228 "မက်စ်ဝဲ၏ ညီမျှခြင်းများ (သို့) မက်စ်ဝဲ-ဟေဗီဆိုက် ညီမျှခြင်းများသည် စုံတွဲ partial differential equations အစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး Lorentz force law နှင့်အတူ ရှေးရ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880134 wikitext text/x-wiki မက်စ်ဝဲ၏ ညီမျှခြင်းများ (သို့) မက်စ်ဝဲ-ဟေဗီဆိုက် ညီမျှခြင်းများသည် စုံတွဲ partial differential equations အစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး Lorentz force law နှင့်အတူ ရှေးရိုးလျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်, ရှေးရိုးအလင်းဖြစ်စဉ်၊ လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်ဆားကစ်များ၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများသည် ဓာတ်အားထုတ်လုပ်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်မော်တာများ၊ ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်ရေး၊ မှန်ဘီလူးများ၊ ရေဒါစသည့် လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ရေဒီယိုနည်းပညာများအတွက် သင်္ချာပုံစံမော်ဒယ်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်စက်ကွင်းများကို ဓါတ်အားနှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများ၊ စက်ကွင်းများ၏ ပြောင်းလဲမှုများက မည်သို့ဖန်တီးသည်ကို ရှင်းပြသည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် သင်္ချာပညာရှင် [[ဂျမ်းစ်ကလာ့မက်စ်ဝဲ]] (James Clerk Maxwell) ၏ အမည်ဖြင့် အမည်ပေးထားပြီး၊ ၁၈၆၁ နှင့် ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် Lorentz force law ပါဝင်သည့် ညီမျှခြင်းများ၏ အစောပိုင်းပုံစံကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အလင်းသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပြုရန် မက်စ်ဝဲသည် ဤညီမျှခြင်းများကို ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့သည်။ မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများရဲ့ ယခုခေတ် အသုံးများဆုံး ရေးသားတဲ့ပုံစံကိုတော့ Oliver Heaviside ကဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်စက်ကွင်းများ (လှိုင်းများ) လှုပ်ရှားမှုများသည် လေဟာနယ်တွင် ကိန်းသေအလျင် c (299792458 m/s) ဖြင့် မည်သို့ပျံ့နှံ့သည်ကို မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများဖြင့် ပေါင်းစပ် သရုပ်ပြနိုင်သည်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်ရောင်ခြည်အဖြစ် သိထားသော ဤလှိုင်းများသည် ရေဒီယိုလှိုင်းမှ ဂမ်မာရောင်ခြည်အထိ လှိုင်းအလျား အမျိုးမျိုးရှိသော ရောင်စဉ်ကို ဖန်တီးသည်။ 6qmu2feqmqdj09wmwp5l5d0v5q58kn1 880135 880134 2025-07-04T21:52:20Z Yarzaryeni 1228 /* add more content */ 880135 wikitext text/x-wiki {{Translated page|en|Maxwell's equations|version=1236584622}} မက်စ်ဝဲ၏ ညီမျှခြင်းများ (သို့) မက်စ်ဝဲ-ဟေဗီဆိုက် ညီမျှခြင်းများသည် စုံတွဲ partial differential equations အစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး Lorentz force law နှင့်အတူ ရှေးရိုးလျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်, ရှေးရိုးအလင်းဖြစ်စဉ်၊ လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်ဆားကစ်များ၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများသည် ဓာတ်အားထုတ်လုပ်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်မော်တာများ၊ ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်ရေး၊ မှန်ဘီလူးများ၊ ရေဒါစသည့် လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ရေဒီယိုနည်းပညာများအတွက် သင်္ချာပုံစံမော်ဒယ်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်စက်ကွင်းများကို ဓါတ်အားနှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများ၊ စက်ကွင်းများ၏ ပြောင်းလဲမှုများက မည်သို့ဖန်တီးသည်ကို ရှင်းပြသည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် သင်္ချာပညာရှင် [[ဂျမ်းစ်ကလာ့မက်စ်ဝဲ]] (James Clerk Maxwell) ၏ အမည်ဖြင့် အမည်ပေးထားပြီး၊ ၁၈၆၁ နှင့် ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် Lorentz force law ပါဝင်သည့် ညီမျှခြင်းများ၏ အစောပိုင်းပုံစံကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အလင်းသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပြုရန် မက်စ်ဝဲသည် ဤညီမျှခြင်းများကို ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့သည်။ မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများရဲ့ ယခုခေတ် အသုံးများဆုံး ရေးသားတဲ့ပုံစံကိုတော့ Oliver Heaviside ကဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်စက်ကွင်းများ (လှိုင်းများ) လှုပ်ရှားမှုများသည် လေဟာနယ်တွင် ကိန်းသေအလျင် c (299792458 m/s) ဖြင့် မည်သို့ပျံ့နှံ့သည်ကို မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများဖြင့် ပေါင်းစပ် သရုပ်ပြနိုင်သည်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်ရောင်ခြည်အဖြစ် သိထားသော ဤလှိုင်းများသည် ရေဒီယိုလှိုင်းမှ ဂမ်မာရောင်ခြည်အထိ လှိုင်းအလျား အမျိုးမျိုးရှိသော ရောင်စဉ်ကို ဖန်တီးသည်။ <math display="block">\begin{align} \nabla \cdot \mathbf{E} \,\,\, &= \frac{\rho}{\varepsilon_0} \\ \nabla \cdot \mathbf{B} \,\,\, &= 0 \\ \nabla \times \mathbf{E} &= -\frac{\partial \mathbf{B}}{\partial t} \\ \nabla \times \mathbf{B} &= \mu_0 \left(\mathbf{J} + \varepsilon_0 \frac{\partial \mathbf{E}}{\partial t} \right) \end{align}</math> ဤနေရာတွင် <math>\mathbf{E}</math> သည် လျှပ်စစ်စက်ကွင်း (electric field),<math>\mathbf{B}</math> သည် သံလိုက်စက်ကွင်း (magnetic field), <math>\rho</math>သည် လျှပ်စစ်အပ်ချင်းသိပ်သည်းဆ (electric charge density) နှင့် <math>\mathbf{J}</math>လျှပ်စီးသိပ်သည်းဆ (current density) <math>\varepsilon_0</math>​သည် လေဟာနယ် permittivity (vacuum permittivity) နှင့် <math>\mu_0</math> သည် လေဟာနယ်. ဤညီမျှခြင်းများတွင် အဓိကအမျိုးအစား ၂ မျိုးရှိသည်- ၁။ Microscopic equations များသည် အားလုံးသောအခြေအနေများနှင့်ကိုက်ညီသော်လည်း သာမန်တွက်ချက်မှုများအတွက် အဆင်မပြေပါ။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက်စက်ကွင်းများကို အက်တမ်အရွယ်အစား အတိုင်းအတာအတွင်းရှိ ရှုပ်ထွေးသော လျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများအပါအဝင် စုစုပေါင်းလျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် စုစုပေါင်းလျှပ်စီးကြောင်းတို့ဖြင့် ဆက်စပ်ပေးသည်။ ၂။ Macroscopic equations များသည် အက်တမ်အဆင့်ရှိ လျှပ်စစ်ဓါတ်များနှင့် spin ကဲ့သို့သော quantum ဖြစ်စဉ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာမလိုဘဲ အကြီးစားဒြပ်ထုတို့၏ အပြုအမူကို ဖော်ပြရန် အသစ်ဖြည့်စွက်စက်ကွင်း ၂ ခုကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ သို့ရာတွင် ၎င်းတို့ကိုအသုံးပြုရန် ပစ္စည်းများ၏လျှပ်စစ်သံလိုက်တုံ့ပြန်မှုအတွက် စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်များအပေါ်အခြေခံသော parameter များ လိုအပ်သည်။ "မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ" ဆိုသော အမည်ကို အခြားသော အလားတူ ညီမျှခြင်းများကိုလည်း ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက် scalar potentials အပေါ်အခြေခံသော မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများသည် boundary value problem များကိုဖြေရှင်းရန်၊ analytical mechanics သို့မဟုတ် quantum mechanics တွင်အသုံးပြုရန် ပိုမိုသင့်လျှော်သည်။ အချိန်နှင့် အာကာသ ကိုသီးသန့်စီမခွဲခြားတဲ့ [[အာကာသအချိန်]] spacetime အတွင် ရေးသားတဲ့ Covariant formulation သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများနှင့် special relativity အခြေခံမူများကို သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ပေးသည်။ မြင့်မားသောစွမ်းအင်ရူပဗေဒနှင့် ဆွဲငင်အားရူပဗေဒတွင် အသုံးများသော ကွေးညွတ်သော spacetime ရှိ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့်သဟဇာတဖြစ်သည်။ အမှန်စင်စစ် Albert Einstein သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ၏အကျိုးဆက်ဖြစ်သော အလင်းအလျင်မပြောင်းလဲမှုနှင့် နှိုင်းရရွေ့လျားမှုတွင်သာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကျိုးဆက်များရှိသည်ဟူသောနိယာမကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် အတွက် [[အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] တို့ကို ဖေါ်ထုတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို စုစည်းဖေါ်ပြ ထုတ်ဝေခဲ့ခြင်းအားဖြင့် ယခင်က တစ်ခုနှင့်တစ်ခု သီးသန့်ဖော်ပြခဲ့သော သံလိုက်ဓာတ်၊ လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ဆက်စပ်ရောင်ခြည်ဖြာထွက်မှုဆိုင်ရာ သီအိုရီများကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုအလယ်မှစ၍ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်များကို တိကျစွာဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပိုမိုတိကျသော quantum electrodynamics သီအိုရီ၏ classical limit တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း နားလည်လာခဲ့သည်။ o6mf0ej6zg5rme2n7cosl5jl8ex0c8s 880141 880135 2025-07-05T02:46:22Z Ninjastrikers 22896 tag is to be used on talkpage 880141 wikitext text/x-wiki မက်စ်ဝဲ၏ ညီမျှခြင်းများ (သို့) မက်စ်ဝဲ-ဟေဗီဆိုက် ညီမျှခြင်းများသည် စုံတွဲ partial differential equations အစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး Lorentz force law နှင့်အတူ ရှေးရိုးလျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်, ရှေးရိုးအလင်းဖြစ်စဉ်၊ လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်ဆားကစ်များ၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများသည် ဓာတ်အားထုတ်လုပ်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်မော်တာများ၊ ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်ရေး၊ မှန်ဘီလူးများ၊ ရေဒါစသည့် လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ရေဒီယိုနည်းပညာများအတွက် သင်္ချာပုံစံမော်ဒယ်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်စက်ကွင်းများကို ဓါတ်အားနှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများ၊ စက်ကွင်းများ၏ ပြောင်းလဲမှုများက မည်သို့ဖန်တီးသည်ကို ရှင်းပြသည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် သင်္ချာပညာရှင် [[ဂျမ်းစ်ကလာ့မက်စ်ဝဲ]] (James Clerk Maxwell) ၏ အမည်ဖြင့် အမည်ပေးထားပြီး၊ ၁၈၆၁ နှင့် ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် Lorentz force law ပါဝင်သည့် ညီမျှခြင်းများ၏ အစောပိုင်းပုံစံကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အလင်းသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပြုရန် မက်စ်ဝဲသည် ဤညီမျှခြင်းများကို ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့သည်။ မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများရဲ့ ယခုခေတ် အသုံးများဆုံး ရေးသားတဲ့ပုံစံကိုတော့ Oliver Heaviside ကဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်စက်ကွင်းများ (လှိုင်းများ) လှုပ်ရှားမှုများသည် လေဟာနယ်တွင် ကိန်းသေအလျင် c (299792458 m/s) ဖြင့် မည်သို့ပျံ့နှံ့သည်ကို မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများဖြင့် ပေါင်းစပ် သရုပ်ပြနိုင်သည်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်ရောင်ခြည်အဖြစ် သိထားသော ဤလှိုင်းများသည် ရေဒီယိုလှိုင်းမှ ဂမ်မာရောင်ခြည်အထိ လှိုင်းအလျား အမျိုးမျိုးရှိသော ရောင်စဉ်ကို ဖန်တီးသည်။ <math display="block">\begin{align} \nabla \cdot \mathbf{E} \,\,\, &= \frac{\rho}{\varepsilon_0} \\ \nabla \cdot \mathbf{B} \,\,\, &= 0 \\ \nabla \times \mathbf{E} &= -\frac{\partial \mathbf{B}}{\partial t} \\ \nabla \times \mathbf{B} &= \mu_0 \left(\mathbf{J} + \varepsilon_0 \frac{\partial \mathbf{E}}{\partial t} \right) \end{align}</math> ဤနေရာတွင် <math>\mathbf{E}</math> သည် လျှပ်စစ်စက်ကွင်း (electric field),<math>\mathbf{B}</math> သည် သံလိုက်စက်ကွင်း (magnetic field), <math>\rho</math>သည် လျှပ်စစ်အပ်ချင်းသိပ်သည်းဆ (electric charge density) နှင့် <math>\mathbf{J}</math>လျှပ်စီးသိပ်သည်းဆ (current density) <math>\varepsilon_0</math>​သည် လေဟာနယ် permittivity (vacuum permittivity) နှင့် <math>\mu_0</math> သည် လေဟာနယ်. ဤညီမျှခြင်းများတွင် အဓိကအမျိုးအစား ၂ မျိုးရှိသည်- ၁။ Microscopic equations များသည် အားလုံးသောအခြေအနေများနှင့်ကိုက်ညီသော်လည်း သာမန်တွက်ချက်မှုများအတွက် အဆင်မပြေပါ။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက်စက်ကွင်းများကို အက်တမ်အရွယ်အစား အတိုင်းအတာအတွင်းရှိ ရှုပ်ထွေးသော လျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများအပါအဝင် စုစုပေါင်းလျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် စုစုပေါင်းလျှပ်စီးကြောင်းတို့ဖြင့် ဆက်စပ်ပေးသည်။ ၂။ Macroscopic equations များသည် အက်တမ်အဆင့်ရှိ လျှပ်စစ်ဓါတ်များနှင့် spin ကဲ့သို့သော quantum ဖြစ်စဉ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာမလိုဘဲ အကြီးစားဒြပ်ထုတို့၏ အပြုအမူကို ဖော်ပြရန် အသစ်ဖြည့်စွက်စက်ကွင်း ၂ ခုကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ သို့ရာတွင် ၎င်းတို့ကိုအသုံးပြုရန် ပစ္စည်းများ၏လျှပ်စစ်သံလိုက်တုံ့ပြန်မှုအတွက် စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်များအပေါ်အခြေခံသော parameter များ လိုအပ်သည်။ "မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ" ဆိုသော အမည်ကို အခြားသော အလားတူ ညီမျှခြင်းများကိုလည်း ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက် scalar potentials အပေါ်အခြေခံသော မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများသည် boundary value problem များကိုဖြေရှင်းရန်၊ analytical mechanics သို့မဟုတ် quantum mechanics တွင်အသုံးပြုရန် ပိုမိုသင့်လျှော်သည်။ အချိန်နှင့် အာကာသ ကိုသီးသန့်စီမခွဲခြားတဲ့ [[အာကာသအချိန်]] spacetime အတွင် ရေးသားတဲ့ Covariant formulation သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများနှင့် special relativity အခြေခံမူများကို သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ပေးသည်။ မြင့်မားသောစွမ်းအင်ရူပဗေဒနှင့် ဆွဲငင်အားရူပဗေဒတွင် အသုံးများသော ကွေးညွတ်သော spacetime ရှိ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့်သဟဇာတဖြစ်သည်။ အမှန်စင်စစ် Albert Einstein သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ၏အကျိုးဆက်ဖြစ်သော အလင်းအလျင်မပြောင်းလဲမှုနှင့် နှိုင်းရရွေ့လျားမှုတွင်သာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကျိုးဆက်များရှိသည်ဟူသောနိယာမကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် အတွက် [[အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] တို့ကို ဖေါ်ထုတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို စုစည်းဖေါ်ပြ ထုတ်ဝေခဲ့ခြင်းအားဖြင့် ယခင်က တစ်ခုနှင့်တစ်ခု သီးသန့်ဖော်ပြခဲ့သော သံလိုက်ဓာတ်၊ လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ဆက်စပ်ရောင်ခြည်ဖြာထွက်မှုဆိုင်ရာ သီအိုရီများကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုအလယ်မှစ၍ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်များကို တိကျစွာဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပိုမိုတိကျသော quantum electrodynamics သီအိုရီ၏ classical limit တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း နားလည်လာခဲ့သည်။ rp7iy9wogqtp6q6fmtpz8mwgoxrx2wd 880144 880141 2025-07-05T02:52:18Z Ninjastrikers 22896 880144 wikitext text/x-wiki '''မက်စ်ဝဲ၏ ညီမျှခြင်းများ''' ({{langx|en|Maxwell's equations}}) သို့မဟုတ် '''မက်စ်ဝဲ-ဟေဗီဆိုက် ညီမျှခြင်းများ''' ({{langx|en|Maxwell–Heaviside equations}}) သည် စုံတွဲ partial differential equations အစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး Lorentz force law နှင့်အတူ ရှေးရိုးလျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်, ရှေးရိုးအလင်းဖြစ်စဉ်၊ လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်ဆားကစ်များ၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများသည် ဓာတ်အားထုတ်လုပ်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်မော်တာများ၊ ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်ရေး၊ မှန်ဘီလူးများ၊ ရေဒါစသည့် လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ရေဒီယိုနည်းပညာများအတွက် သင်္ချာပုံစံမော်ဒယ်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့် သံလိုက်စက်ကွင်းများကို ဓါတ်အားနှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများ၊ စက်ကွင်းများ၏ ပြောင်းလဲမှုများက မည်သို့ဖန်တီးသည်ကို ရှင်းပြသည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် သင်္ချာပညာရှင် [[ဂျမ်းစ်ကလာ့မက်စ်ဝဲ]] (James Clerk Maxwell) ၏ အမည်ဖြင့် အမည်ပေးထားပြီး၊ ၁၈၆၁ နှင့် ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် Lorentz force law ပါဝင်သည့် ညီမျှခြင်းများ၏ အစောပိုင်းပုံစံကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အလင်းသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပြုရန် မက်စ်ဝဲသည် ဤညီမျှခြင်းများကို ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့သည်။ မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများရဲ့ ယခုခေတ် အသုံးများဆုံး ရေးသားတဲ့ပုံစံကိုတော့ Oliver Heaviside ကဖန်တီးခဲ့သည်။<ref name="Hampshire">{{cite journal |title=A derivation of Maxwell's equations using the Heaviside notation |first1=Damian P. |last1=Hampshire |date=29 October 2018 |doi=10.1098/rsta.2017.0447 |volume=376 |issue=2134 |series= |issn=1364-503X |journal= Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences|pmid=30373937 |pmc=6232579 |arxiv=1510.04309 |bibcode=2018RSPTA.37670447H }}</ref> လျှပ်စစ်သံလိုက်စက်ကွင်းများ (လှိုင်းများ) လှုပ်ရှားမှုများသည် လေဟာနယ်တွင် ကိန်းသေအလျင် [[အလင်းအလျင်|c]] ({{physconst|c|after=&nbsp;m/s|unit=no}}) ဖြင့် မည်သို့ပျံ့နှံ့သည်ကို မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများဖြင့် ပေါင်းစပ် သရုပ်ပြနိုင်သည်။ [[လျှပ်စစ်သံလိုက်ရောင်ခြည်]]အဖြစ် သိထားသော ဤလှိုင်းများသည် [[ရေဒီယိုလှိုင်း]]မှ ဂမ်မာရောင်ခြည်အထိ လှိုင်းအလျား အမျိုးမျိုးရှိသော ရောင်စဉ်ကို ဖန်တီးသည်။ <math display="block">\begin{align} \nabla \cdot \mathbf{E} \,\,\, &= \frac{\rho}{\varepsilon_0} \\ \nabla \cdot \mathbf{B} \,\,\, &= 0 \\ \nabla \times \mathbf{E} &= -\frac{\partial \mathbf{B}}{\partial t} \\ \nabla \times \mathbf{B} &= \mu_0 \left(\mathbf{J} + \varepsilon_0 \frac{\partial \mathbf{E}}{\partial t} \right) \end{align}</math> ဤနေရာတွင် <math>\mathbf{E}</math> သည် လျှပ်စစ်စက်ကွင်း (electric field),<math>\mathbf{B}</math> သည် သံလိုက်စက်ကွင်း (magnetic field), <math>\rho</math>သည် လျှပ်စစ်အပ်ချင်းသိပ်သည်းဆ (electric charge density) နှင့် <math>\mathbf{J}</math>လျှပ်စီးသိပ်သည်းဆ (current density) <math>\varepsilon_0</math>သည် လေဟာနယ် permittivity (vacuum permittivity) နှင့် <math>\mu_0</math> သည် လေဟာနယ် ဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများတွင် အဓိကအမျိုးအစား ၂ မျိုးရှိသည်- ၁။ Microscopic equations များသည် အားလုံးသောအခြေအနေများနှင့်ကိုက်ညီသော်လည်း သာမန်တွက်ချက်မှုများအတွက် အဆင်မပြေပါ။ ၎င်းတို့သည် လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက်စက်ကွင်းများကို အက်တမ်အရွယ်အစား အတိုင်းအတာအတွင်းရှိ ရှုပ်ထွေးသော လျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် လျှပ်စီးကြောင်းများအပါအဝင် စုစုပေါင်းလျှပ်စစ်ဓါတ်နှင့် စုစုပေါင်းလျှပ်စီးကြောင်းတို့ဖြင့် ဆက်စပ်ပေးသည်။ ၂။ Macroscopic equations များသည် အက်တမ်အဆင့်ရှိ လျှပ်စစ်ဓါတ်များနှင့် spin ကဲ့သို့သော quantum ဖြစ်စဉ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာမလိုဘဲ အကြီးစားဒြပ်ထုတို့၏ အပြုအမူကို ဖော်ပြရန် အသစ်ဖြည့်စွက်စက်ကွင်း ၂ ခုကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ သို့ရာတွင် ၎င်းတို့ကိုအသုံးပြုရန် ပစ္စည်းများ၏လျှပ်စစ်သံလိုက်တုံ့ပြန်မှုအတွက် စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်များအပေါ်အခြေခံသော parameter များ လိုအပ်သည်။ "မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ" ဆိုသော အမည်ကို အခြားသော အလားတူ ညီမျှခြင်းများကိုလည်း ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ လျှပ်စစ်နှင့်သံလိုက် scalar potentials အပေါ်အခြေခံသော မက်စ်ဝဲညီမျှခြင်းများသည် boundary value problem များကိုဖြေရှင်းရန်၊ analytical mechanics သို့မဟုတ် quantum mechanics တွင်အသုံးပြုရန် ပိုမိုသင့်လျှော်သည်။ အချိန်နှင့် အာကာသ ကိုသီးသန့်စီမခွဲခြားတဲ့ [[အာကာသအချိန်]] spacetime အတွင် ရေးသားတဲ့ Covariant formulation သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများနှင့် special relativity အခြေခံမူများကို သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ပေးသည်။ မြင့်မားသောစွမ်းအင်ရူပဗေဒနှင့် ဆွဲငင်အားရူပဗေဒတွင် အသုံးများသော ကွေးညွတ်သော spacetime ရှိ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့်သဟဇာတဖြစ်သည်။ အမှန်စင်စစ် Albert Einstein သည် မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများ၏အကျိုးဆက်ဖြစ်သော အလင်းအလျင်မပြောင်းလဲမှုနှင့် နှိုင်းရရွေ့လျားမှုတွင်သာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကျိုးဆက်များရှိသည်ဟူသောနိယာမကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် အတွက် [[အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ]] နှင့် [[ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ]] တို့ကို ဖေါ်ထုတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤညီမျှခြင်းများကို စုစည်းဖေါ်ပြ ထုတ်ဝေခဲ့ခြင်းအားဖြင့် ယခင်က တစ်ခုနှင့်တစ်ခု သီးသန့်ဖော်ပြခဲ့သော သံလိုက်ဓာတ်၊ လျှပ်စစ်၊ အလင်းနှင့် ဆက်စပ်ရောင်ခြည်ဖြာထွက်မှုဆိုင်ရာ သီအိုရီများကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုအလယ်မှစ၍ မက်စ်ဝဲ၏ညီမျှခြင်းများသည် လျှပ်စစ်သံလိုက်ဖြစ်စဉ်များကို တိကျစွာဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပိုမိုတိကျသော quantum electrodynamics သီအိုရီ၏ classical limit တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း နားလည်လာခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:လျှပ်စစ်သံလိုက်]] [[ကဏ္ဍ:သိပ္ပံနည်းကျ နိယာမများ]] 7u4g3tqeq0gh37kyua5yynpyrs04qd5 3 271821 880136 2025-07-04T21:56:53Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880136 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khing Zin Thu ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၅၆၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 7mc0eu3kfvfh3ly7hhag5n1ytqklq4u 1 271822 880137 2025-07-04T22:03:32Z Yarzaryeni 1228 /* Link with English */ အပိုင်းသစ် 880137 wikitext text/x-wiki == Link with English == ကျေးဇူးပြုပြီး ဒီ ဆောင်းပါးကို English artical (Maxwell's equations) ရဲ့ မြန်မာဘာသာ အဖြစ် ချိတ်ပေးပါဦး။ VPN နဲ့ သုံးနေရတော့ ချိတ်ခွင့်မပြုလို့ပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Yarzaryeni|Yarzaryeni]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yarzaryeni|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 2nze0c26lsirl0h3aobxdun4kx59nqj 880142 880137 2025-07-05T02:46:26Z Ninjastrikers 22896 880142 wikitext text/x-wiki {{Translated page|en|Maxwell's equations|version=1236584622}} == Link with English == ကျေးဇူးပြုပြီး ဒီ ဆောင်းပါးကို English artical (Maxwell's equations) ရဲ့ မြန်မာဘာသာ အဖြစ် ချိတ်ပေးပါဦး။ VPN နဲ့ သုံးနေရတော့ ချိတ်ခွင့်မပြုလို့ပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Yarzaryeni|Yarzaryeni]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yarzaryeni|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 8hqiffyk15brx0fz4lbi6xh7cdu5rmc 880145 880142 2025-07-05T02:52:30Z Ninjastrikers 22896 /* Link with English */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 880145 wikitext text/x-wiki {{Translated page|en|Maxwell's equations|version=1236584622}} == Link with English == ကျေးဇူးပြုပြီး ဒီ ဆောင်းပါးကို English artical (Maxwell's equations) ရဲ့ မြန်မာဘာသာ အဖြစ် ချိတ်ပေးပါဦး။ VPN နဲ့ သုံးနေရတော့ ချိတ်ခွင့်မပြုလို့ပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Yarzaryeni|Yarzaryeni]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yarzaryeni|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :{{Done}}. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၂၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) fgpi18sg3xexwre7zyskz12euihltky 0 271823 880139 2025-07-04T22:41:17Z Yarzaryeni 1228 "[[:en:Special:Redirect/revision/1298691322|Lhasa Tibetan]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည် 880139 wikitext text/x-wiki '''လာဆာတိဗက်ဘာသာစကား''' {{Efn|The name "Lhasa Tibetan" is the preferred name, as in Chapter 19: Lhasa Tibetan, ''The Sino-Tibetan Languages, 2nd edition'' (2017), edited by [[Graham Thurgood]] and Randy J. LaPolla.}} {{Efn|{{bo|t=ལྷ་སའི་སྐད་|w=Lha-sa'i skad|s=Lhaséké|z=Lasägä}}}} သို့မဟုတ် '''စံပြုတိဗက်ဘာသာစကား''' {{Efn|{{bo|t=བོད་སྐད་|w=Bod skad|s=Böké|z=Pögä}}, {{IPA|bo|pʰø̀k˭ɛʔ|IPA}}, or {{bo|t=བོད་ཡིག་|w=Bod yig|s=Böyik|z=Pöyig}}}} သည် တိဗက်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ၏မြို့တော် Lhasa မှလူများပြောဆိုသော စံသတ်မှတ်ထားသော ဒေသိ ယ စကားဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite book|title=The Sino-Tibetan Languages, 2nd edition|date=2017}}</ref> ၎င်းသည် တိဗက်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၏ တရားဝင်ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|url=http://www.gov.cn/english/official/2009-03/02/content_1248355_4.htm|title=Fifty Years of Democratic Reform in Tibet|date=2009-03-02|archivedate=2010-10-16|archive-date=2015-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208094537/http://www.gov.cn/english/official/2009-03/02/content_1248355_4.htm}}</ref> တိဗက်ဘာသာစကား များ၏ ရိုးရာ "ကိုင်းသုံးကိုင်း" အမျိုးအစား ခွဲခြားမှုတွင် လာဆာ ဒေသိယစကားသည် ဗဟိုတိဗက် ကိုင်းခွဲ တွင်ပါဝင်သည် (ကျန်နှစ်ခုမှာ Khams Tibetan နှင့် Amdo Tibetan )။ <ref name="Konchok Gelek 2017 p.91-92">{{Cite journal|title=Variation, contact, and change in language: Varieties in Yul shul (northern Khams)|last=Gelek|first=Konchok|journal=International Journal of the Sociology of Language|issue=245|date=2017|pages=91–92}}</ref> အပြန်အလှန် နားလည်နိုင်စွမ်း နှင့် ပတ်သက်၍ ခမ် ဒေသိယစကား (Khams Tibetan) ပြောဆိုသူများသည် လာဆာတိဗက်စကား ပြောဆိုသူများနှင့် အခြေခံအဆင့်လောက် ဆက်သွယ်နိုင်သော်လည်း အမ်ဒို(Amdo) ဒေသိယစကား ပြောဆိုသူများအနေဖြင့် လာဆာ ပြောဆိုသူများဖြင့် အပြန်အလှန် နားလည်ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်ခြင်း မရှိပါ ။ <ref name="Konchok Gelek 2017 p.91-92" /> Lhasa Tibetan နှင့် Khams Tibetan နှစ်မျိုးလုံးသည် နိမ့်မြင့်သံသုံး Tonal ဘာသာစကား အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲလာပြီး စကားလုံးကနဦး ဗျည်းအစုအဝေးများကို ထိန်းသိမ်းမထားပါ။အထူးသဖြင့် ရှေးရိုးစွဲဖြစ်သော Amdo Tibetan နှင့် နှိုင်းယှဉ်သောပါက ၎င်းတို့သည် ရှေးဟောင်းတိဗက်စကားဖြင့် ပို၍ ဝေးကွာပါသည်။ <ref>{{Cite journal|title=The Amdo Dialect of Labrang|first=Charlene|last=Makley|journal=Linguistics of the Tibeto-Burman Area|issue=1|date=1999|page=101|url=http://sealang.net/sala/archives/pdf8/makley1999amdo.pdf|archive-date=2016-03-05}}</ref> === အထားအသိုနှင့် စကားလုံးအစီအစဉ် === တိဗက်ဘာသာစကားသည် Subject-object-verb (SOV) စကားလုံးအစီအစဉ် အဖြစ် လျော့ရဲစွာ ခေါ်ဆို နိုင်သော ergative language ဖြစ်သည်။ သဒ္ဒါဆိုင်ရာ ပါဝင်ပစ္စည်းများသည် ကျယ်ပြန့်သော Head-final စကားလုံးအစီအစဉ်ရှိသည်- * တိဗက်ဘသာစကားတွင် နာမ်နှင့် နာမဝိသေသန နှစ်ခုကို Genitive particle ဖြင့် ချိတ်ဆက်မထားပါက နာမဝိသေသနများသည် ယေဘူယျအားဖြင့် နာမ်များနောက်သို့ လိုက်ကြသည်၊ ၊ * copular clauses များတွင် adjectives ကဲ့သို့ပင် ကတ္တားနှင့် ကြိယာဝိသေသနများသည် ကြိယာရှေ့တွင်ရှိသည်။ * genitive case ဖြင့် အမှတ်အသားပြုထားသော နာမ်သည် ၎င်းကို အထူးပြုသည့် နာမ်၏ ရှေ့တွင်ရှိသည်။ * သရုပ်ပြခြင်း နှင့် ဂဏန်းများသည် ၎င်းတို့ပြင်ဆင်ထားသော နာမ်၏နောက်တွင် လိုက်နေပါသည်။ === နာမ်နှင့်နာမ် === တိဗက်နာမ်များသည် သဒ္ဒါနည်းအရ လိင်ကွဲပြားမှု မရှိသလို ဂဏန်း အတွက် အရလည်း ပြောင်းလဲမှုမရှိပါ။ သို့သော်၊ တိကျသောလူ့နာမ်များတွင် အများကိန်းအမှတ်အသားကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ === ကြိယာ === တိဗက်ရှိကြိယာများသည် အပိုဒ် ၏အဆုံးတွင် အမြဲလာပါသည်။ ကြိယာများသည် တိဗက်ဘာသာတွင် လူပုဂ္ဂိုလ် ၊ နံပါတ် သို့မဟုတ် ကျား၊ မ သဘောတူညီချက်ကို မပြပါ။ Active နှင့် Passive အကြား အသံ ခြားနားချက် မရှိပါ။ တိဗက်ကြိယာများသည် အသံနှင့်ပတ်သက်၍ Neutral ဖြစ်ပါသည်။ <ref>{{Cite web|title=Features: Show: Verbs and Verb Phrases|url=http://subjects.kmaps.virginia.edu/features/300|access-date=5 May 2023|archive-date=5 May 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230505121435/http://subjects.kmaps.virginia.edu/features/300}}</ref> [[ဖိုင်:Stone_tablets_with_prayers_in_Tibetan_language_at_a_Temple_in_McLeod_Ganj.jpg|right|thumb| McLeod Ganj ရှိ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် တိဗက်ဘာသာဖြင့် ဆုတောင်းပေးသည့် ကျောက်ပြားများ]] [[ဖိုင်:Pejas,_scriptures_of_Tibetan_Buddhism,_at_a_library_in_Dharamsala.jpg|right|thumb| အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ Dharamsala ရှိ စာကြည့်တိုက်တစ်ခုတွင် [[တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ|တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ၏]] ကျမ်းဂန်များဖြစ်သော ''Pechas'']] [[မြန်မာမျိုးပြပစ္စည်း|ဗမာ]] ၊ တရုတ် ၊ ဂျပန် ၊ ကိုးရီးယား နှင့် ဗီယက်နမ် ကဲ့သို့သော [[အရှေ့အာရှ]] ဘာသာစကား အများအပြားနှင့် မတူဘဲ၊ တိဗက်တွင် ရေတွက်ရာတွင် အသုံးပြုသော ဂဏန်းအရန် သို့မဟုတ် တိုင်းတာသည့် စကားလုံးများ မရှိပါ။ သို့သော်၊ စုပေါင်း သို့မဟုတ် တစ်သားတည်း၏ဖော်ပြသော စကားလုံးများကို ဆယ်ဂဏန်းပြီးနောက်၊ တစ်ခါတစ်ရံ သေးငယ်သောနံပါတ်ပြီးနောက် သုံးလေ့ရှိသည်။ {{Sfn|Waddell|de_Lacouperie|1911}} သိပ္ပံပညာနှင့် နက္ခတ်ဗေဒင်ပညာရပ်များတွင် ဝေဒ [[သင်္သကရိုက်ဘာသာစကား|သက္ကတဘာသာ]] တွင်ကဲ့သို့ ဂဏန်းများကို ပုံဆောင်စကားလုံးများဖြင့် ဖော်ပြသည်။ {{Sfn|Waddell|de_Lacouperie|1911}} ရေးထားသော ဂဏန်းများသည် ဟိန္ဒူ-အာရဗီ ဂဏန်းစနစ် ၏ မူကွဲတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဂန္ထဝင်တိဗက်ကျမ်းများတွင် အစောပိုင်းက အတည်ပြုထားသည့် အခြေခံ-10 တည်နေရာရေတွက်ခြင်းစနစ် {{Sfn|Tournadre|Dorje|2003}} ဖြစ်သည်။ [[ကဏ္ဍ:တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ]] [[ကဏ္ဍ:အသင်းဝင်မှသာ ရနိုင်သည့် အကြောင်းအရာသို့ လင့်ချိတ်ထားသော စာမျက်နှာများ]] [[ကဏ္ဍ:ရိုးရှင်းသော တရုတ်ဘာသာစကား စာသားပါဝင်သည့် ဆောင်းပါးများ]] [[ကဏ္ဍ:Language articles with old Ethnologue 18 speaker data]] r55gxn29rsu04rionymu9gh6xsz631t 2 271824 880140 2025-07-05T00:56:35Z Ashin Dhamma Cara 131767 ကျော်စွာ ၅ မျိုး အကြောင်း။ 880140 wikitext text/x-wiki ကိုကြီးကျော် ခေါ် ပခန်းဦးမင်းကျော်။ 553dkp9eu6x0m5efx85vb98nel8unbn 3 271825 880147 2025-07-05T02:57:40Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880147 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Maungmoelove ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၅၇၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) g8s1rme8ke6yaty44mwpfpl3pmi8irn 14 271826 880155 2025-07-05T03:21:39Z Ninjastrikers 22896 "[[ကဏ္ဍ:လူမှုရေး အယူအဆများ]] [[ကဏ္ဍ:လူ့ကျင့်ဝတ်]]" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880155 wikitext text/x-wiki [[ကဏ္ဍ:လူမှုရေး အယူအဆများ]] [[ကဏ္ဍ:လူ့ကျင့်ဝတ်]] im4k63gzpcmakuxl8pirrvh42apytod 14 271827 880160 2025-07-05T03:50:12Z Salai Rungtoi 22844 "ဤကဏ္ဍတွင် '''[[တပ်မတော်]]'''အရာရှိဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာသံအမတ်ကြီး ရာထူးများကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်မျ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880160 wikitext text/x-wiki ဤကဏ္ဍတွင် '''[[တပ်မတော်]]'''အရာရှိဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာသံအမတ်ကြီး ရာထူးများကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါသည်။ 7g40dz7c49pdn2e72sf01lk7g1whbfv 880161 880160 2025-07-05T03:50:32Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880161 wikitext text/x-wiki ဤကဏ္ဍတွင် '''[[တပ်မတော်]]'''အရာရှိဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာသံအမတ်ကြီး ရာထူးများကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါသည်။ [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်]] kjlghj1wb5e79fm6188nrr1bcxbapzs 880206 880161 2025-07-05T06:28:33Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880206 wikitext text/x-wiki ဤကဏ္ဍတွင် '''[[တပ်မတော်]]'''အရာရှိဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာသံအမတ်ကြီး ရာထူးများကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါသည်။ [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] nqcoqr911qj6715butbuhx4tht6a54c 880222 880206 2025-07-05T07:10:04Z Ninjastrikers 22896 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:တပ်မတော်]]ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်၊ [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880222 wikitext text/x-wiki ဤကဏ္ဍတွင် '''[[တပ်မတော်]]'''အရာရှိဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာသံအမတ်ကြီး ရာထူးများကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါသည်။ [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ သံအမတ်ကြီးများ]] gds9eca4n42lw1fl4hcfpq0k9ld5ka9 0 271828 880170 2025-07-05T04:29:11Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 "'''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880170 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့သုံးခုတည်ရှိသည့်အတွက် ထိုဒေသ၏ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဤလေဆိပ်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ လေဆိပ်ကို အိုဆာကာဘူတာ၏ ၃၈ ကီလိုမီတာ (၂၄ မိုင်) အကွာ အိုဆာကာပင်လယ်အော်ရှိ လူလုပ်ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းအကျယ်အဝန်းသည် ၁၀၆၈ ဟက်တာ ရှိသည်။ ပြေးလမ်းနှစ်ခုပါရှိသည်။ ပြေးလမ်းတစ်ခုသည် အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၃.၅ ကီလိုမီတာရှိပြီး အခြားတစ်ခုမှာ အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၄၀၀၀ မီတာ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဤလေဆိပ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၁၃,၆၅၁,၁၈၄ ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} bgsywekfnae4w1nobv3jl28qp6cecs1 880171 880170 2025-07-05T04:29:31Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880171 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့သုံးခုတည်ရှိသည့်အတွက် ထိုဒေသ၏ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဤလေဆိပ်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ လေဆိပ်ကို အိုဆာကာဘူတာ၏ ၃၈ ကီလိုမီတာ (၂၄ မိုင်) အကွာ အိုဆာကာပင်လယ်အော်ရှိ လူလုပ်ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းအကျယ်အဝန်းသည် ၁၀၆၈ ဟက်တာ ရှိသည်။ ပြေးလမ်းနှစ်ခုပါရှိသည်။ ပြေးလမ်းတစ်ခုသည် အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၃.၅ ကီလိုမီတာရှိပြီး အခြားတစ်ခုမှာ အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၄၀၀၀ မီတာ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဤလေဆိပ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၁၃,၆၅၁,၁၈၄ ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များ]] kftqk8v8dvpgs7mfjxs5yf64bnwors6 880172 880171 2025-07-05T04:31:23Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880172 wikitext text/x-wiki '''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့သုံးခုတည်ရှိသည့်အတွက် ထိုဒေသ၏ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဤလေဆိပ်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Kansai and Kobe International Airport (Osaka Bay, Japan)|url=https://earth.esa.int/web/earth-watching/historical-views/content/-/article/kansai-and-kobe-international-airport-osaka-bay-japan-/|access-date=20 May 2024|website=esa}}</ref> လေဆိပ်ကို အိုဆာကာဘူတာ၏ ၃၈ ကီလိုမီတာ (၂၄ မိုင်) အကွာ အိုဆာကာပင်လယ်အော်ရှိ လူလုပ်ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းအကျယ်အဝန်းသည် ၁၀၆၈ ဟက်တာ ရှိသည်။ ပြေးလမ်းနှစ်ခုပါရှိသည်။ ပြေးလမ်းတစ်ခုသည် အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၃.၅ ကီလိုမီတာရှိပြီး အခြားတစ်ခုမှာ အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၄၀၀၀ မီတာ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဤလေဆိပ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၁၃,၆၅၁,၁၈၄ ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|title=milt.go.jp|access-date=10 July 2013|archive-date=16 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130616111343/http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|url-status=dead}}</ref> ==ပြင်ပလင့်များ== {{Commons category-inline|Kansai International Airport}} * [http://www.kansai-airport.or.jp/en/index.asp Kansai International Airport, operations {{in lang|en}}]; http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160811154804/http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp |date=11 August 2016 }} * [http://www.kiac.co.jp/en/ Kansai International Airport, corporate {{in lang|en}}] * http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061111075807/http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html |date=11 November 2006 }} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များ]] qi4l4q817ii4k58sqyfuv4aqerilzaf 880173 880172 2025-07-05T04:32:00Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880173 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = Kansai International Airport | nativename-a = {{nobold|{{nihongo2|関西国際空港}}}} | nativename-r = ''Kansai Kokusai Kūkō'' | IATA = KIX | ICAO = RJBB | image = 関西国際空港ロゴ.svg | image2 = 関西国際空港全体写真20220811.jpg | location = <!--Use municipality-->[[Izumisano, Osaka|Izumisano]], [[Sennan, Osaka|Sennan]], & [[Tajiri, Osaka|Tajiri]]<br /> [[Osaka Prefecture]] | hub = {{ubl|[[All Nippon Airways]]|[[FedEx Express]]<ref name="fedhub">{{cite web|url=http://www.newswit.com/.gen/2014-07-03/444426a161d48e1a8d2b3551e982e060/|title=FedEx Opens North Pacific Regional Hub at Kansai International Airport|publisher=newswit.com|date=3 July 2014|access-date=3 July 2014|archive-date=9 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191009122235/http://www.newswit.com/.gen/2014-07-03/444426a161d48e1a8d2b3551e982e060/|url-status=dead}}</ref>|[[Japan Airlines]]|[[Jetstar Japan]]|[[Nippon Cargo Airlines]]|[[Peach Aviation]]}} | focus_city = | elevation-m = 5 | metric-elev = yes | pushpin_label = '''KIX'''/RJBB | r1-surface = Asphalt concrete | metric-rwy = Y | WMO = 47774 | type = Public | opened = {{start date and age|1994|09|04|df=y|p=n|br=n}} | city-served = [[Keihanshin]] | elevation-f = 17 | website = {{URL|https://www.kansai-airport.or.jp/en/}} | coordinates = {{WikidataCoord|display=inline,title}} | pushpin_map = Japan Osaka Prefecture#Japan#Asia | pushpin_map_caption = Location in Osaka Prefecture##Location in Japan##Location in Asia | r1-number = 06R/24L | r1-length-m = 3,500 | r2-number = 06L/24R | r2-length-m = 4,000 | r2-surface = Asphalt concrete | stat-year = 2024 | stat1-header = Passenger movements | stat1-data = 30,643,513 <br /> ({{increase}} 31%) | stat2-header = International passenger movements | stat2-data = 23,912,642 <br /> ({{increase}} 46%) | stat3-header = Aircraft movements | stat3-data = 193,134 <br /> ({{increase}} 23%) | stat4-header = Freight volume in tonnes | stat4-data = 757,256 <br /> ({{increase}} 3%) | stat5-header = International freight volume in tonnes | stat5-data = 746,127 <br /> ({{increase}} 3%) | owner = {{Ill|New Kansai International Airport Company|ja|新関西国際空港}} (NKIAC)<ref>{{cite web|title=New Kansai International Airport Company, Ltd.|url=http://www.nkiac.co.jp/|website=New Kansai International Airport Company, Ltd.|access-date=16 October 2022}}</ref> | operator = [[Kansai Airports]]<ref>{{cite web|title=New Management Setup of Kansai Airport|url=http://www.kansai-airports.co.jp/en/news/news-releases/file/newmanagementset-upofkansaiairports.pdf|website=Kansai Airports|access-date=24 April 2016|date=1 April 2016}}</ref><br />([[Orix]] and [[Vinci Airports]]) | caption2 = Kansai International Airport (August 2022) }} '''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့သုံးခုတည်ရှိသည့်အတွက် ထိုဒေသ၏ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဤလေဆိပ်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Kansai and Kobe International Airport (Osaka Bay, Japan)|url=https://earth.esa.int/web/earth-watching/historical-views/content/-/article/kansai-and-kobe-international-airport-osaka-bay-japan-/|access-date=20 May 2024|website=esa}}</ref> လေဆိပ်ကို အိုဆာကာဘူတာ၏ ၃၈ ကီလိုမီတာ (၂၄ မိုင်) အကွာ အိုဆာကာပင်လယ်အော်ရှိ လူလုပ်ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းအကျယ်အဝန်းသည် ၁၀၆၈ ဟက်တာ ရှိသည်။ ပြေးလမ်းနှစ်ခုပါရှိသည်။ ပြေးလမ်းတစ်ခုသည် အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၃.၅ ကီလိုမီတာရှိပြီး အခြားတစ်ခုမှာ အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၄၀၀၀ မီတာ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဤလေဆိပ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၁၃,၆၅၁,၁၈၄ ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|title=milt.go.jp|access-date=10 July 2013|archive-date=16 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130616111343/http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|url-status=dead}}</ref> ==ပြင်ပလင့်များ== {{Commons category-inline|Kansai International Airport}} * [http://www.kansai-airport.or.jp/en/index.asp Kansai International Airport, operations {{in lang|en}}]; http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160811154804/http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp |date=11 August 2016 }} * [http://www.kiac.co.jp/en/ Kansai International Airport, corporate {{in lang|en}}] * http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061111075807/http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html |date=11 November 2006 }} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များ]] n169rwi7onu5ttsyq8u2j00zk0r9acr 880174 880173 2025-07-05T04:32:29Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880174 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ် | nativename-a = {{nobold|{{nihongo2|関西国際空港}}}} | nativename-r = ''Kansai Kokusai Kūkō'' | IATA = KIX | ICAO = RJBB | image = 関西国際空港ロゴ.svg | image2 = 関西国際空港全体写真20220811.jpg | location = <!--Use municipality-->[[Izumisano, Osaka|Izumisano]], [[Sennan, Osaka|Sennan]], & [[Tajiri, Osaka|Tajiri]]<br /> [[Osaka Prefecture]] | hub = {{ubl|[[All Nippon Airways]]|[[FedEx Express]]<ref name="fedhub">{{cite web|url=http://www.newswit.com/.gen/2014-07-03/444426a161d48e1a8d2b3551e982e060/|title=FedEx Opens North Pacific Regional Hub at Kansai International Airport|publisher=newswit.com|date=3 July 2014|access-date=3 July 2014|archive-date=9 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191009122235/http://www.newswit.com/.gen/2014-07-03/444426a161d48e1a8d2b3551e982e060/|url-status=dead}}</ref>|[[Japan Airlines]]|[[Jetstar Japan]]|[[Nippon Cargo Airlines]]|[[Peach Aviation]]}} | focus_city = | elevation-m = 5 | metric-elev = yes | pushpin_label = '''KIX'''/RJBB | r1-surface = Asphalt concrete | metric-rwy = Y | WMO = 47774 | type = Public | opened = {{start date and age|1994|09|04|df=y|p=n|br=n}} | city-served = [[Keihanshin]] | elevation-f = 17 | website = {{URL|https://www.kansai-airport.or.jp/en/}} | coordinates = {{WikidataCoord|display=inline,title}} | pushpin_map = Japan Osaka Prefecture#Japan#Asia | pushpin_map_caption = Location in Osaka Prefecture##Location in Japan##Location in Asia | r1-number = 06R/24L | r1-length-m = 3,500 | r2-number = 06L/24R | r2-length-m = 4,000 | r2-surface = Asphalt concrete | stat-year = 2024 | stat1-header = Passenger movements | stat1-data = 30,643,513 <br /> ({{increase}} 31%) | stat2-header = International passenger movements | stat2-data = 23,912,642 <br /> ({{increase}} 46%) | stat3-header = Aircraft movements | stat3-data = 193,134 <br /> ({{increase}} 23%) | stat4-header = Freight volume in tonnes | stat4-data = 757,256 <br /> ({{increase}} 3%) | stat5-header = International freight volume in tonnes | stat5-data = 746,127 <br /> ({{increase}} 3%) | owner = {{Ill|New Kansai International Airport Company|ja|新関西国際空港}} (NKIAC)<ref>{{cite web|title=New Kansai International Airport Company, Ltd.|url=http://www.nkiac.co.jp/|website=New Kansai International Airport Company, Ltd.|access-date=16 October 2022}}</ref> | operator = [[Kansai Airports]]<ref>{{cite web|title=New Management Setup of Kansai Airport|url=http://www.kansai-airports.co.jp/en/news/news-releases/file/newmanagementset-upofkansaiairports.pdf|website=Kansai Airports|access-date=24 April 2016|date=1 April 2016}}</ref><br />([[Orix]] and [[Vinci Airports]]) | caption2 = Kansai International Airport (August 2022) }} '''ခန်ဆိုင်းနိုင်ငံတကာလေဆိပ်''' (関西国際空港, Kansai Kokusai Kūkō) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာမြို့တွင်တည်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့သုံးခုတည်ရှိသည့်အတွက် ထိုဒေသ၏ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဤလေဆိပ်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Kansai and Kobe International Airport (Osaka Bay, Japan)|url=https://earth.esa.int/web/earth-watching/historical-views/content/-/article/kansai-and-kobe-international-airport-osaka-bay-japan-/|access-date=20 May 2024|website=esa}}</ref> လေဆိပ်ကို အိုဆာကာဘူတာ၏ ၃၈ ကီလိုမီတာ (၂၄ မိုင်) အကွာ အိုဆာကာပင်လယ်အော်ရှိ လူလုပ်ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းအကျယ်အဝန်းသည် ၁၀၆၈ ဟက်တာ ရှိသည်။ ပြေးလမ်းနှစ်ခုပါရှိသည်။ ပြေးလမ်းတစ်ခုသည် အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၃.၅ ကီလိုမီတာရှိပြီး အခြားတစ်ခုမှာ အကျယ် ၆၀ မီတာ၊ အရှည် ၄၀၀၀ မီတာ ရှိသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဤလေဆိပ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၁၃,၆၅၁,၁၈၄ ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|title=milt.go.jp|access-date=10 July 2013|archive-date=16 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130616111343/http://www.mlit.go.jp/common/000231487.pdf|url-status=dead}}</ref> ==ပြင်ပလင့်များ== {{Commons category-inline|Kansai International Airport}} * [http://www.kansai-airport.or.jp/en/index.asp Kansai International Airport, operations {{in lang|en}}]; http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160811154804/http://www.kansai-airport.or.jp/index.asp |date=11 August 2016 }} * [http://www.kiac.co.jp/en/ Kansai International Airport, corporate {{in lang|en}}] * http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061111075807/http://www.kald.co.jp/english/eindexframe.html |date=11 November 2006 }} ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များ]] huipxzaz0bd93fxgqnyk1i07vo1yrik 0 271829 880176 2025-07-05T04:36:43Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 "'''နာရစီရင်စု''' (奈良県, Nara-ken) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဤစီရင်စုသည် ဟွန်းရှူးကျွန်..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880176 wikitext text/x-wiki '''နာရစီရင်စု''' (奈良県, Nara-ken) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဤစီရင်စုသည် [[ဟွန်းရှူးကျွန်း]]ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[နာရမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} rbf7bik92h9kpa4wh5bdtbd0tprerkt 880178 880176 2025-07-05T04:37:58Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ကိုးကား */ 880178 wikitext text/x-wiki '''နာရစီရင်စု''' (奈良県, Nara-ken) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဤစီရင်စုသည် [[ဟွန်းရှူးကျွန်း]]ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[နာရမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ပထဝီဝင်== ==ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်များနှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} 41znzehpjpic9czlng4nqh4l3dzv527 880179 880178 2025-07-05T04:39:34Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* သမိုင်းကြောင်း */ 880179 wikitext text/x-wiki '''နာရစီရင်စု''' (奈良県, Nara-ken) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဤစီရင်စုသည် [[ဟွန်းရှူးကျွန်း]]ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[နာရမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== မဲဂျိခေတ်တွင် ယာမတိုစီရင်စုဧရိယာကို နာရစီရင်စုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>Nussbaum, [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1046&dq= "Yamato"] at p. 1046; [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA780&dq= "Provinces and prefectures"] at p. 780.</ref> ==ပထဝီဝင်== ==ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်များနှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} 254boroyk1cs4d6gvpdt1jhveykpcw2 880180 880179 2025-07-05T04:41:14Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ပထဝီဝင် */ 880180 wikitext text/x-wiki '''နာရစီရင်စု''' (奈良県, Nara-ken) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]တွင် တည်ရှိသည်။ ဤစီရင်စုသည် [[ဟွန်းရှူးကျွန်း]]ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[နာရမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== မဲဂျိခေတ်တွင် ယာမတိုစီရင်စုဧရိယာကို နာရစီရင်စုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>Nussbaum, [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA1046&dq= "Yamato"] at p. 1046; [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA780&dq= "Provinces and prefectures"] at p. 780.</ref> ==ပထဝီဝင်== နာရစီရင်စုသည် အနောက်ဘက်တွင် ဝါခယာမစီရင်စုနှင့် အိုဆာကာစီရင်စု၊ အနောက်ဘက်တွင် ကျိုတိုစီရင်စု၊ အရှေ့ဘက်တွင် မိအဲစီရင်စုတို့ တည်ရှိကြသည်။ ==ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်များနှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} e1xqdrmmremq4ml8uhqu46kggw5slw5 0 271831 880190 2025-07-05T04:53:52Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 "'''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ခန်ဆိုင်းဒေသရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တေ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880190 wikitext text/x-wiki '''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ခန်ဆိုင်းဒေသရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ ကျိုတိုမြို့ ဖြစ်သည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} 7zyp4kvn08grbfo2tvl05v83yawsg79 880191 880190 2025-07-05T04:55:34Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ကိုးကား */ 880191 wikitext text/x-wiki '''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ခန်ဆိုင်းဒေသရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ ကျိုတိုမြို့ ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ပထဝီသွင်ပြင်== ==ပညာရေး=== ==ကျောင်းတော်နှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} g8oev8ge0pu5ttomislboa6w1od6el0 880192 880191 2025-07-05T04:55:42Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ပညာရေး= */ 880192 wikitext text/x-wiki '''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ခန်ဆိုင်းဒေသရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ ကျိုတိုမြို့ ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ပထဝီသွင်ပြင်== ==ပညာရေး== ==ကျောင်းတော်နှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} j848alzsnjnedxbma2goiazc46ywzjk 880193 880192 2025-07-05T04:57:34Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 880193 wikitext text/x-wiki '''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ [[ဟွန်ရှူးကျွန်း]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[ကျိုတိုမြို့]] ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== ==ပထဝီသွင်ပြင်== ==ပညာရေး== ==ကျောင်းတော်နှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== ==ကိုးကား== {{reflist}} dmcnm2fhcv5ykmwwbe106xrh6mp954g 0 271832 880208 2025-07-05T06:34:20Z Ninjastrikers 22896 [[စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်များ၊ သင်တန်းကျောင်းများ၊ လေ့ကျင့်ရေးသိပ္ပံများ၏ စာရင်း]] စာမျက်နှာကို [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ စာရင်း]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် 880208 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ စာရင်း]] tt01yq0wjkw32o51r8cnrov0tha0c73 14 271833 880209 2025-07-05T06:36:34Z Ninjastrikers 22896 "[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ် ကျောင်းဆင်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880209 wikitext text/x-wiki [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့် ကောလိပ် ကျောင်းဆင်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] 1my27pjfnnw28wy4sbga8kyw0lx1tm4 14 271834 880210 2025-07-05T06:38:06Z Ninjastrikers 22896 "[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ|ကျောင်းဆင်း]]" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880210 wikitext text/x-wiki [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ|ကျောင်းဆင်း]] 054x8a1vx6o78qcvfsz8l0opi4apuba 0 271835 880213 2025-07-05T06:40:45Z Ninjastrikers 22896 [[တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၊ (ဗထူး)]] စာမျက်နှာကို [[တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: spacing & removed ၊ 880213 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]] r3q6jyd5x1sodhgdzyavvc50dwat6v6 0 271836 880242 2025-07-05T07:57:25Z Ninjastrikers 22896 [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်]] စာမျက်နှာကို [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် 880242 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]] 5d7unbyyhmduvyvbtjk1mwanv1xz9ep 828 271837 880243 2025-07-05T08:00:20Z Ninjastrikers 22896 "return { name = 'အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ', x = '(52.4063)*( cos( $1*0.01745329252 )*sin( ($2-90)*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( $1*0.01745329252 )*sin( -20.0*0.01745329252 ) + cos( $1*0.01745329252 )*cos( -20.0*0.01745329252 )*cos( ($2-90)*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) + 50', y = '(100 -53.1221 ) - (55.4612)*( co..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880243 Scribunto text/plain return { name = 'အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ', x = '(52.4063)*( cos( $1*0.01745329252 )*sin( ($2-90)*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( $1*0.01745329252 )*sin( -20.0*0.01745329252 ) + cos( $1*0.01745329252 )*cos( -20.0*0.01745329252 )*cos( ($2-90)*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) + 50', y = '(100 -53.1221 ) - (55.4612)*( cos( -20.0*0.01745329252 )*sin( $1*0.01745329252 ) - sin( -20.0*0.01745329252 )*cos( $1*0.01745329252 )*cos( ($2-90)*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( $1*0.01745329252 )*sin( -20.0*0.01745329252 ) + cos( $1*0.01745329252 )*cos( -20.0*0.01745329252 )*cos( ($2-90)*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5)', image = 'Indian Ocean laea location map.svg', image1 = 'Indian Ocean laea relief location map.jpg' } jt0kpj70800yr18ae1jmi2rsq1skdiz 828 271838 880244 2025-07-05T08:01:41Z Ninjastrikers 22896 "return { name = 'ဆူမားတြား', top = 6.3, bottom = -6.5, left = 94.5, right = 109.5, image = 'Indonesia Sumatra location map.svg', image1 = 'Indonesia Sumatra relief location map.jpg' }" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880244 Scribunto text/plain return { name = 'ဆူမားတြား', top = 6.3, bottom = -6.5, left = 94.5, right = 109.5, image = 'Indonesia Sumatra location map.svg', image1 = 'Indonesia Sumatra relief location map.jpg' } eo4sy85khhuqd9gk3zl4jjmsw68y857 3 271839 880256 2025-07-05T09:07:42Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880256 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Caudillo de España1892 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၀၇၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) tr6qfmeg26zedk854rm5ogjzd4n2rfb 6 271840 880263 2025-07-05T09:42:21Z Pho Sai 45037 အခမဲ့မဟုတ်သော လိုဂိုတစ်ခု အား [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဖိုင်တင်ကူညီကိရိယာ|ဖိုင်တင်ကူညီကိရိယာ]]အား အသုံးပြု၍ ဖိုင်တင်ခြင်း 880263 wikitext text/x-wiki ==အကျဉ်းချုပ်== {{Non-free use rationale 2 |Description = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]၏ လိုဂိုပုံ |Source = စစ်တက္ကသိုလ် |Article = စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်) |Purpose = ဖန်တီးမှုအကြောင်း အထူးရည်ရွယ်ရေးသားထားသော ဆောင်းပါး၏ ထိပ်ဆုံးတွင် မျက်မြင်ခွဲခြားနိုင်ရန် အဓိကရည်ရွယ်၍ ဤပုံအား အသုံးပြုမည် ဖြစ်သည်။ |Replaceability = n.a. |Minimality = ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ်ကို သိရှိစေရန် နှင့် ဂုဏ်သိက္ခာ စွန်းထင်းစေခြင်း သို့မဟုတ် ရည်ရွယ်ရင်း ပုံကို မှားယွင်းစွာဖော်ပြမိခြင်းတို့ကို ရှောင်ကျဉ်နိုင်ရန်အတွက် လိုဂိုတစ်ခုလုံးအား အသုံးပြုပါမည်။ |Commercial = n.a. |Other information = {{RetouchedPicture|svg ဖိုင်အဖြစ် ပြန်လည်ရေးဆွဲထားခြင်း|editor=Pho Sai}} {{Inkscape}} }} ==လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း== {{Non-free logo}} oe40irci0ai1biec5c1xti5rbngxetn 880264 880263 2025-07-05T09:44:50Z Pho Sai 45037 880264 wikitext text/x-wiki ==အကျဉ်းချုပ်== {{Information | Description = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]၏ လိုဂိုပုံ | Source = စစ်တက္ကသိုလ် | Author = {{Own}} | Permission = [[#လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း|အောက်တွင် ကြည့်ရှုပါ။]] | Additional_information = {{RetouchedPicture|svg ဖိုင်အဖြစ် ပြန်လည်ရေးဆွဲထားခြင်း|editor=Pho Sai}} {{Inkscape}} }} {{Non-free use rationale logo | Description = | Source = | Article = စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်) | Use = Infobox | Replaceability = | Commercial = n.a. | Owner = စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်) | other_information = }} == လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း == {{Non-free logo|image has rationale=yes}} {{SVG-Logo}} n459lb1l7wj6q26dxjavj94gq7ls975 880266 880264 2025-07-05T09:55:18Z Pho Sai 45037 880266 wikitext text/x-wiki ==အကျဉ်းချုပ်== {{Information | Description = [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]၏ လိုဂိုပုံ | Source = စစ်တက္ကသိုလ် | Author = '''မူရင်းလက်ရာရှင်''': [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)]]။<br /> '''SVG လက်ရာရှင်''': {{User|Pho Sai}}။ | Permission = [[#လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း|အောက်တွင် ကြည့်ရှုပါ။]] | Additional_information = {{RetouchedPicture|svg ဖိုင်အဖြစ် ပြန်လည်ရေးဆွဲထားခြင်း|editor=Pho Sai}} {{Inkscape}} }} {{Non-free use rationale logo | Description = | Source = | Article = စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်) | Use = Infobox | Replaceability = | Commercial = n.a. | Owner = စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်) | other_information = }} == လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း == {{Non-free logo|image has rationale=yes}} {{SVG-Logo}} iwure0gmmljgt5g9ygnf6yjggqdw1xr 3 271841 880268 2025-07-05T10:07:52Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880268 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Min Hein103 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၇၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) bedv59f3ft1umtp5jrjhbeopjthg3qt 4 271842 880281 2025-07-05T11:51:47Z Thwe Myeik 132406 ကဗျာဆရာသွယ်မြိတ် 880281 wikitext text/x-wiki Thwe Myeik (သွယ်မြိတ်) သွယ်မြိတ်သည်မြန်မာနိုင်ငံမှ ကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ သွယ်မြိတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမော်ဒန်ကဗျာလောကတွင်၂၀၂၃ခုနှစ်၌စတင်လူသိများထင်ရှားလာခဲ့သည့်ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်ပါတယ်။ သွယ်မြိတ်သည် လူငယ်များကြားတွင်ရေပန်းစား‌သော Telegram channelတစ်ခုဖြစ်သည့် ကဗျာလွယ်အိတ် channel၏ တည်ထောင်သူများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ သွယ်မြိတ်ရေးသား‌သော ကဗျာများဟာ လူငယ်များကြား ရေးပန်းစားလျက်ရှိပြီး ၂၀၂၄ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်တွင်စတင် လူသိများလာခဲ့‌သော မာရီယာကဗျာများ ၊ ကြည်ပြာသို့ စတဲ့ကဗျာတွေနဲ့လည်း လူသိများပါတယ်။ သူဟာစာအုပ်ထုတ်ဝေရေးသားခြင်းမရှိသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အင်တာနက်လူမှုကွန်ယက်များတွင် သူ၏ကဗျာများဟာထင်ပေါ်ကျော်ရှားပါသည်။ သူဟာကဗျာစာပေတင်မဟုတ်ဘဲ မြန်မာ့စာပေလောကကိုပါမြှင့်တင်ပေးနေသော လေးစားစရာ ‌မြန်မာအမျိုးသားကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ k8l7fe4ra1mt32bddog8i513lnrl5bb