ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာမူကြမ်း စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် Event Event talk 0 2598 880724 876793 2025-07-07T14:31:39Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင်လ */ 880724 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၆၂)}} {{Year nav}} {{Year article header|1962}} == လနှင့် ရက်မသိရသေး == * ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်၊ တရားသူကြီးချုပ် ဦး[[နေစိုး]]သည် သာဝတ္ထိရွာတွင် ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ == ဇန်နဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == မတ်လ == (၂) ရက်။ ::*[[မြန်မာနိုင်ငံ]]တွင် [[တော်လှန်ရေးကောင်စီ]]မှ [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း]]သည် [[၁၉၆၂ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|တိုင်းပြည်အာဏာသိမ်းပိုက်]]ခဲ့သည်။ == ဧပြီလ == (၁) ရက်။ ::* == မေလ == (၁) ရက်။ ::* == ဇွန်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဇူလိုင်လ == * [[၇ ဇူလိုင်]] - [[ဆဲဗင်းဂျူလိုင် ကျောင်းသား အရေးတော်ပုံ|ဆဲဗင်ဂျူလိုင် အရေးတော်ပုံ]]: [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]ကျောင်းသားများက တက္ကသိုလ်နယ်မြေတစ်ဝိုက်လှည့်လည်ကာ ကျောင်းသားအခွင့်အရေးရရှိရေးအတွက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ဆန္ဒပြပွဲအပြီး မောင်မယ်သစ်လွင်ကြိုဆိုပွဲပြုလုပ်နေစဉ် လုံထိန်းရဲများနှင့်စစ်သားများက တက္ကသိုလ်ပတ်ပတ်လည်ကိုဝိုင်းရံပိတ်ဆို့ပြီး မျက်ရည်ယိုဗုံးများ အသုံးပြုကာ အကြမ်းဖက်ပစ်ခတ်ဖြိုခွင်းခဲ့ကြသည်။ ထိုဖြိုခွင်းမှုအတွင်း ကျောင်းသား ၁၇ ဦးသာသေဆုံးခဲ့သည်ဟု တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရက ထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း တကယ်တမ်း သေဆုံး၊ဒဏ်ရာရ၊ ဖမ်းဆီးခံရသူများမှာ ၂၀၀ ကျော်ရှိသည်ဟု အများကခန့်မှန်းပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ * ၈ ဇူလိုင် - [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]ကျောင်းသားသမဂ္ဂအဆောက်အအုံကို [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]စစ်အစိုးရက မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခြင်းခံရသည်။ == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == နိုဝင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ဒီဇင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂]] [[Category:၁၉၆၀ ဆယ်စုနှစ်]] bndk2wvy2atwnp1it3tn3avczovmxc8 10 2722 880789 880585 2025-07-08T05:58:27Z Salai Rungtoi 22844 880789 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} * [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]က မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေကို ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း [[အကောက်ခွန်|အခွန်ကောက်]]ခံမယ်လို့ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ကို စာရေးသားပေးပို့ခဲ့သည်။ * ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။​ *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် ၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ အသင်းသမိုင်းတွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဖလားဆွတ်ခူးခြင်း ဖြစ်သည်။ '''[[၂၀၂၅|ဖြစ်ပွားနေဆဲ]]''': [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ([[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|အချိန်မှတ်တမ်းများ]])၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း]] '''[[၂၀၂၅|လတ်တလောကွယ်လွန်သူများ]]''': [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]] <noinclude> {{documentation}} </noinclude> o8llst5n25ydxxl598zrhcszcsp7g2c 880851 880789 2025-07-08T10:21:19Z Salai Rungtoi 22844 880851 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} * [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များအပေါ် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း[[အကောက်ခွန်|အခွန်ကောက်]]ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ခဲ့သည်။ * ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။​ *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် ၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ အသင်းသမိုင်းတွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဖလားဆွတ်ခူးခြင်း ဖြစ်သည်။ '''[[၂၀၂၅|ဖြစ်ပွားနေဆဲ]]''': [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ([[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|အချိန်မှတ်တမ်းများ]])၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း]] '''[[၂၀၂၅|လတ်တလောကွယ်လွန်သူများ]]''': [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]] <noinclude> {{documentation}} </noinclude> 5vixz7chgiljele0ewtwzsw1y3d17ov 0 2773 880769 874435 2025-07-08T02:16:54Z EricOng77 132463 880769 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{ref improve}} {{Cleanup}} {{overly detailed}} }} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name = ရှမ်းပြည်နယ် | official_name = | native_name = {{nobold|{{shn|မိူင်းတႆး}}}} | native_name_lang = shn | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | translit_lang1 = Other | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of the Shan State.svg | flag_size = 150px | flag_alt = | nickname = | motto = | image_map = Shan State in Myanmar.svg | mapsize = 150px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | pushpin_map = <!-- Burma --> | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|21|30|N|98|0|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = {{flag|ရှမ်းပြည်နယ်}} | subdivision_type2 = ဒေသ | subdivision_name2 = အရှေ့အလယ်ပိုင်း | established_title = ပြည်နယ်အဆင့် မသတ်မှတ်ခင် | established_date = [[ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်စု]] | established_title1 = ပြည်နယ်အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း | established_date1 = ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ | established_title2 = အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်း | established_date2 = ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၉ | seat_type = မြို့တော် | seat = [[တောင်ကြီးမြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ​ဦး​အောင်​ဇော်​အေး | leader_title1 = အစိုးရ | leader_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name=cp>{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2008-12-25 | publisher=City Population}}</ref> | area_total_km2 = 155801.3 | area_rank = ၁၃ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၅,၈၂၄,၄၃၂ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=Census Report|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Naypyitaw|date=May 2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|volume=2|page=17|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၄ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = | website = {{url|www.shanstate.gov.mm}} | footnotes = | unemployment_rate = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ တရုတ်၊ [[ဝလူမျိုး|ဝ]]၊ [[လီဆူလူမျိုး|လီဆူ]]၊ [[ဓနုလူမျိုး|ဓနု]]၊ [[အင်းသားလူမျိုး|အင်းသား]]၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ [[လားဟူလူမျိုး|လားဟူ]]၊ [[ပလောင်လူမျိုး|ပလောင်]]၊ [[ပအိုဝ့်လူမျိုး|ပအိုဝ့်]]၊ [[တောင်ရိုးလူမျိုး|တောင်ရိုး]]၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၇၆.၇%၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၁၀.၈%၊ Animist ၆.၆%၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၁.၀%၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၁.၀၁%၊ ဘာသာမဲ့ ၃.၄%၊ နှင့် အခြား ၁.၅% }} '''ရှမ်းပြည်နယ်''' ({{lang-shn|မိူင်းတႆး}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များအနက် အကြီးဆုံး(ဧရိယာအကျယ်ဆုံး) ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်က ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်များအား လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ဟူ၍ ပေါက်ဖွားလာသောအခါ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် ၅ အရ အဆိုပါ နယ်များတွင် 'ဝ'နယ်များကို ပူးပေါင်း၍ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ပိုင်းခြားခဲ့သော နယ်များကို ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ၍ အကြီးဆုံးပြည်နယ်လည်း ဖြစ်၏။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာယာလှပသောပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ၆၀,၁၅၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် တြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ မှ ၂၂ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၆မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၄၇မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီးလျှင် အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်မ၏အရှေ့ဘက်၌ရှိသော ထိုပြည်နယ်သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပဉ္စဂံပုံ ရှိလေရာ အနောက်ဘက်ရှိ ပြည်မ၏ လွင်ပြင်ဒေသများကို ပဉ္စဂံ၏ အခြေပြုထားကာ အရှေ့ဘက်ရှိ မဲခေါင်မြစ် (လာအိုနိုင်ငံ) ပေါ်တွင် ပဉ္စဂံ၏ ထိပ်ဖျားကျရောက်နေလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ် (တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ)၊ အရှေ့ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ကယားပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ အနောက် မြောက်ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့ဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ်နှင့် ၂၄ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ် နှင့် ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်တို့၏ အကြား၌ တည်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၇၀ရာခိုင်နှုန်းကို မူဆယ်မြို့နယ် မှ ရရှိသည်။ == ပထဝီဝင် == ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း၊ တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာတောင့်သာယာ ရှိပေသည်။ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ရိုး တစ်ခုဆီမှ အရှေ့ဘက်သို့ လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှမ်းရိုးမတောင်ဟု အများခေါ်ဆိုကြသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများကို တောင်ခိုးတောင်ငွေ့ တစ်ဝေဝေဖြင့် တွေ့မြင်ကြရပေလိမ့်မည်။ [[ရှမ်းရိုးမ]]တောင်ဟု ခေါ်ဆိုနေကြသော်လည်း စင်စစ် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးသည် ကုန်းပြင်မြင့် ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် ပျှမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၃ဝဝဝ-၄ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ပြီးလျှင် နေရာ ဒေသများစွာတို့၌ မြေမျက်နှာပြင်သည် လှိုင်းအိထိုးနေဘိသကဲ့သို့ နိမ့်တုံမြင့်တုံ ဖြစ်နေလေသည်။ အရှေ့ဘက်ပိုင်း ကုန်းမြေမြင့်သည် အနောက်ဘက်ပိုင်းထက် ပို၍မြင့်သည်။ အမြင့်ဆုံးအပိုင်းသည် လားရှိုး၏ အနောက်တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြေမြင့်မျက်နှာပြင်သည် သိန္နီနယ်၏ အလယ်ပိုင်းခန့်မှ စ၍ မန္တလေးခရိုင် အထက်နားရှိ တောင်ကုန်းဒေသသို့တိုင်အောင် ကျယ်ပြန့်သွားသော်လည်း မိုးနဲနယ်နှင့် မောက်မယ်နယ်စပ်သို့ အရောက်တွင်မူ ကျဉ်းမြောင်းသွားလေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း အချို့ ဒေသများတွင် အရှေ့နှင့်အနောက်တန်းလျက် ရှိသည်မှ လွဲ၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ များသောအားဖြင့် တောင်နှင့်မြောက် တန်းလျက်ရှိကြလေသည်။ တောင်ထိပ်များသည် ပေ ၆ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ကြ၍ အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်သည် တောင်သိန္နီနယ် အတွင်းရှိ ပေပေါင်း ၈၇၇၇ မြင့်သော [[လွယ်လိန်းတောင်ထွတ်]]ဖြစ်သည်။ အခြားမြင့်မားသော တောင်ထွတ်များမှာ မြောက်သိန္နီနယ်အတွင်းရှိ လျန်ရှန်၊ ကျိုင်းတုံနယ်အရှေ့ပိုင်းရှိ လွယ်ပန်နောင်၊ မိုင်းကိုင်နယ်အတွင်း ရှိ လွယ်စန့်နှင့် လွယ်လမ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ ပေ ၈ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြပေသည်။ ပင်းတယနယ်အတွင်းမှ မဲနယ်တောင်တန်းရှိ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်ထွတ်သည် ၇၆၇၈ ပေ မြင့်သည်။ ထို့ပြင် နမ့်တမ်ဖတ် ချောင်းဝှမ်းနှင့် နမ့်ပွန်ချောင်းဝှမ်းကို ခြားလျက်ရှိသော လွယ်မောနှင့် လွယ်မောင်ဟု ခေါ်သည့် ပေ ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်ရှိသော တောင်မြင့်ကြီးများလည်း ရှိပေသေးသည်။ [[ကလောမြို့]]အနီးရှိ [[ဆင်တောင်]]နှင့် [[မြင်းမထိတောင်]]တို့သည် ပေ ၅ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြလေသည်။ ===မြစ်ချောင်း=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြစ်ချောင်းတို့သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းရသဖြင့် မြစ်ကမ်းပါးတို့သည် များသောအားဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းမတ်စောက်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းတို့အကြား၌ တောင်နှာမောင်းတို့သည် မြစ်ချောင်းများ ဆုံးသည့် တိုင်အောင် တည်ရှိကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[သံလွင်မြစ်]]သည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုမြစ်ကို ရှမ်းဘာသာဖြင့် နမ့်ခုန်းမြစ်ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို မြောက်မှ တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ အကြမ်းဖျဉ်းအားဖြင့် ပြည်နယ်ကို အရှေ့နှင့်အနောက် ပိုင်းခြားထားသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြစ်ရိုးတစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်ကဲ့သို့ မြေပြင် ပြန့်ဖြူးခြင်းမရှိဘဲ နက်ရှိုင်းမတ်စောက်သော ကမ်းပါးစောက်ကြီးများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက် အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းလေသည်။ သံလွင့်မြစ်အထက်ပိုင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော် ၇ဝဝဝ နီးပါးမြင့်သော တောင်တန်းကြီးများ ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးများသည် တံတိုင်းကြီးများသဖွယ် ကာဆီးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ဝင်ရောက်ရန် မလွယ်ကူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်နေလေရာ မြေပြန့် မြေကျယ်များစွာ မရှိချေ။ ထိုကြောင့် ထိုအပိုင်းတွင် လူနေအိမ်ခြေလည်း နည်းပါးလေသည်။ အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတစ်လျောက် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလာသောအခါ အနောက်ဘက်တွင် တောင်တန်းများသည် နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်ခြင်းမရှိဘဲ နီးတစ်လှည့် ဝေးတစ်ခါရှိနေကြလေရာ တောင်တန်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် မြေပြန့်မြေကျယ်များကို တွေ့ရသည်။ ထိုမြေပြန့်မြေကျယ်များတွင် မြို့ရွာများကို တည်ထားကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သံလွင်မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ဝဲဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သော နမ့်တင်(နမ့်တိန်း)၊ နမ့်မ၊ နမ့်ဆင် စသည်တို့လည်းကောင်း၊ လက်ယာဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သောနမ့်နင်း၊ နမ့်ပန်နှင့် နမ့်တန်စသည်တို့လည်းကောင်း ဖြစ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အခြားမြစ်ကြီးတစ်မြစ်သည် [[မဲခေါင်မြစ်]] ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်နိမိတ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် မိုင်ပေါင်း ၁၂ဝ ခန့်မျှသာ ထိုမြစ်ကြီးသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် သက်ဆိုင်လေသည်။ နမ္မတူ၊ မြစ်ငယ်၊ ဒုဋ္ဌဝတီဟူသော သုံးမည်ရ [[နမ္မတူမြစ်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်၏ ထင်ရှားသောမြစ်တစ်သွယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှသာ ဖြတ်သန်းသွားသော်လည်း မဖော်ပြဘဲ မနေအပ်သော မြစ်တစ်သွယ်မှာ နမ့်မင်းဟုလည်း ခေါ်သော [[ရွှေလီမြစ်]]ပေတည်း။ ထိုမြစ်၏ မြစ်ဖျား လက်ယာဘက်ကမ်းရှိ မိုင်းမောဒေသမှ စ၍ ရှမ်းပြည်ထောင် အများ ပေါ်ပေါက်ပြန့်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော မြစ်များအပြင် ရှမ်းပြည်နယ်အလယ်ပိုင်း မြေလပ်ဒေသ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် ရပ်စောက်နယ်၊ ဘော်နယ်တို့ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ပြည်မရှိ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]မှ တစ်ဆင့် ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[ဇော်ဂျီမြစ်]]၊ ဟိုပုန်းမြို့နယ် နမ့်ခုတ်မြို့ငယ်လေး၏အနောက်ဘက်တွင် မြစ်ဖျားခံသော နမ့်တမ်ဖတ်ချောင်း၊ မြေလပ်ဒေသတစ်ဝိုက် စီးဆင်းကာ [[အင်းလေး]]ထဲသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်၍ တောင်ဘက်မှတစ်ဖန် ပြန်ထွက်ပြီးလျှင် [[ကယားပြည်နယ်]]အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[နမ့်ဘီလူးချောင်း]]၊ လဲချားနယ်တောင်ကုန်းများ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် တောင်ဘက်ကယား ပြည်နယ်အတွင်းသို့ စီးဝင်ပြီးနောက် သံလွင်မြစ်အတွင်းသို့ [[နမ့်ပွန်ချောင်း]] စသည်တို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြစ်ရိုးချောင်းရိုး မြေပြန့် လွင်ပြင်များတွင် မြို့ရွာများကို များသောအားဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးတို့က တည်ထောင်ထားကြရာ မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြစ်ရိုး မြေပြန့်တွင် သိန္နီနယ်၊ သီပေါနယ်တို့ကို တွေ့ရသည်။ [[ရပ်စောက်]]၊ [[ရေဦး]]၊ [[ရွာငံမြို့|ရွာငံ]]၊ [[ပင်းတယမြို့|ပင်းတယ]]၊ [[ပွေးလှမြို့|ပွေးလှ]]နယ်တို့သည် ဇော်ဂျီမြစ်ရိုး မြေပြန့်တစ်လျောက် တည်ထားသော မြို့ရွာများဖြစ်ကြသည်။ နမ့်ပွန်ချောင်းရိုးမြေပြန့်တွင် မိုင်းပွန်နယ်ကိုလည်းကောင်း နမ့်တမ်ဘက်ချောင်းရိုး မြေပြန့်တွင် ဟိုပုန်း၊ [[နမ့်ခုတ်]] [[ဘန်းယဉ်]]၊ [[ဆီဆိုင်]](သထုံ) နယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ မြစ်ချောင်းများသည် တောင်စဉ် တောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းကြသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်းများအနှံ့အပြား ရှိသည်။ သီပေါနှင့် လာရှိုးအကြားရှိ [[မန့်ဆမ်ရေတံခွန်|မန့်ဆမ်ရေတံခွန်ကြီး]]သည် အမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ကျော် ၂ဝဝဝ ခန့်မှ တောင်ခန့်မှ တောင်ခါးပန်းအဆင့်ဆင့်ကို စီးဆင်းလာခဲ့ရာ ကြည့်၍ မငြီးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုရေတံခွန်ကြီးမှ ရေအားကို အသုံးပြု၍ [[နမ္မတူမြို့]]ရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်၏ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အခြားရေတံခွန်များလည်း အများအပြားရှိရာ ယင်းတို့မှ ရေအားကိုလည်း အသုံးချနိုင်ရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက လေ့လာ စမ်းသပ်စေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဓာတ်အားပေးရေးအတွက် အလားအလာရှိသော ရေတံခွန်တို့မှာ မိုင်းပွန်မြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်သုံးခု၊ ရပ်စောက်မြို့မှ ၁ဝ မိုင်ခန့်ကွာ အင်းတော်သွားလမ်းရှိ ဇော်ဂျီရေတံခွန်(မိုးဟင်းရေတံခွန်)၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်ငယ်နှစ်ခုနှင့် လဲချားနယ်မှ နမ့်တွပ်ရေတံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကျိုင်းတောင်း စီရင်စုအတွင်းရှိ နမ့်တိန်းရေတံခွန်မှ ရေအားကို ယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးသော ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်မည်ဟုလည်း ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ မြစ်ချောင်း ရေတံခွန်များအပြင် အင်းအိုင်များလည်း ရှိသေးရာ ယင်းတို့အနက် ညောင်ရွှေနယ်ရှိ အင်းလေးသည် အကြီးဆုံး အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ===ရေထွက်=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ပြည်နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဦးဆောင်ကောက်ယူခဲ့သော စာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ် (အထူးဒေသများမပါ) တွင် ရေထွက်ပေါင်း '''၃,၇၀၀ ကျော်''' ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဆိုင်ရာမြို့နယ်လူထုအတွက်ဆယ့်နှစ်ရာသီ မပြတ်သုံးစွဲရန် ရေရနိုင်သော ရေထွက်ခေါ် စမ်းရေပေါက်များလည်း ရှိသေးသည်။ ဟိုပုန်းရေထွက်၊ ဘော်ဆိုင်းရေထွက်၊ ရပ်စောက်ရေထွက် (ဗထူးစမ်း)၊ ကရင်မရေထွက် (တောင်ကြီး)တို့သည် လူသိ များသော စမ်းရေပေါက်များပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အောက်ခံကျောက်မြေသည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်များဖြစ်လေရာ ရွာချသော မိုးရေသည် မြေကြီးထဲသို့ စိမ့်ဝင်သွားသည်။ ထိုစိမ့်ဝင်သွားသော ရေများသည် အချို့နေရာများတွင် စမ်းရေပေါက်များဖြစ်ကာ မြေပြင်သို့ ပြန်ထွက်လာကြရာ ယင်းတို့ကို ရေ ထွက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့်လည်း မနီး၊ ရေထွက်များလည်း မရှိသော ဒေသများလည်း ရှိသေးရာ ထိုဒေသများတွင် ရေရှားပါးသဖြင့် မြေတွင်း သယံဇာတ ပစ္စည်းများဖြင့် ပေါများသည့်တိုင်အောင် စက်မှုလုပ်ငန်းများ မဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး ခက်ခဲခြင်းများ ရှိလေသည်။ ရေထွက် သို့မဟုတ် စမ်းရေပေါက်များအပြင် ရေပူစမ်းများလည်း ပေါများသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် မြေကြောအံလွှဲခြင်းများ ရှိပေရာ ထိုနေရာများတွင် ရေပူစမ်းများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သီပေါ၊ လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ လင်းခေး၊ ကျိုင်းတုံ၊ အင်းလေးဒေသရှိ ခေါင်တိုင်ရွာ စသည်တို့တွင် ထိုကဲ့သို့သော ရေပူစမ်းများရှိလေသည်။ ===အောက်ခံမြေနှင့် ကျောက်အမျိုးမျိုး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ [[ဘူမိဗေဒ]]ကို သေချာစွာ စေ့ငုလေ့လာ၍ သုတေသန မပြုရသေးချေ။ အောက်ခံကျောက်မြေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို ချုံ၍ဆိုရလျှင် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေ အောက်ခံဖြစ်သည်။ သို့သော် အာစီယန်ခေတ် (ရှေးအကျဆုံးခေတ်) ကျောက်များ၊ ပထမကပ်ကျောက်များ၊ ဒုတိယ ကပ်ကျောက်များနှင့် တတိယကပ် ကျောက်များ စသော ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ ကျောက်များကိုလည်း ကြိုကြား ကြိုကြား တွေ့ရပေသည်။ ဘူမိဗေဒ ထုံးကျောက်ခေတ်ကာလက ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာပြည်မနည်းတူ ပင်လယ်ရေတိမ်အောက်တွင် ကျရောက်နေခဲ့ရာ မြစ်များမှ သဲများ၊ ပင်လယ်ပိုးကောင်သေများ၊ ရေညှိရေမှော်ပုပ်များ စသည်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာပြီးလျှင် ပင်လယ်အောက် မြေသားသည် တဖြည်းဖြည်း ပို့တက်လာသည်။ ထိုကြောင့် ထိုခေတ်က ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို ထုံးကျောက်မြေများအကြား၌ ညှပ်လျက်တွေ့ကြရသည်။ ထုံးကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးလုနီးကာလ၊ သို့မဟုတ် တတိယကပ် အစလောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အပေါ်ယံ မြေလွှာပုံပြောင်းစေသော မြေလှုပ်ရှားမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်နှင့်ဆက်လျက်တောင်ဘက်သို့ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းအထိ တောင်ရိုးတောင်တန်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြောများပြတ်၍ အချို့နေရာများတွင် အက်ကြောင်းကြီးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် အံလွှဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ သီပေါနယ် ဂုတ်ထိပ်ချိုင့်ဝှမ်းမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့နှင့်အနောက် ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီးတစ်ခုကို တွေ့ရ၍ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် ထူးခြားပေါ်လွင်သော ဘူမိဗေဒလက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ညောင်ရွှေနှင့် ရွှေညောင်မြောက်ဘက်မှ အင်းလေး တောင်ဘက်အထိလည်း ကြီးမား၍ တောင်နှင့်မြောက်ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီး တစ်ခုရှိလေသည်။ အထက်တွင်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ သက်ရင့်ကျောက်များကို ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ တွေ့ကြရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မိုးကုတ်နယ် ပတ္တမြားမြေ၏ လိပ်သည်းကျောက်မြေနှင့် ဆက်စပ်လျက် ဝေဘူကျောက်မြေမျိုးကိုတွေ့ကြရသည်။ ထိုမှ တောင်ဘက်သို့ ရွေ့လာခဲ့သော် ကမ်ဗရီယမ်ခေတ် ကျောက်မျိုးဖြစ်သော သလင်းကျောက်၊ သင်ပုန်းကျောက် စသည်တို့ကို တွေ့ရသည်။ သီပေါမြို့၏ အရှေ့ဘက်မှ ကျောက်မြေများသည် ထုံးကျောက်များတွင် သဲကျောက်နီများ ညှပ်လျက်ပါသောမြေမျိုးဖြစ်လေသည်။ လားရှိုးမှ မြောက်ဘက်ငါးမိုင်ကွာသော နမ့်ယော်မြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်နမ့်မမြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း ကျောက်မီးသွေးကြောများ ပါရှိသော တတိယကျောက်ခေတ်မှ မြေစေးနှင့် သံကျောက်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ဆိုင်ယင်နိုက်နှင့် [[နှမ်းဖတ် ကျောက်|နှမ်းဖတ်ကျောက်]]မျိုးတို့ ပါဝင်သော [[လိပ်သည်းကျောက်]]မြေမျိုးသည် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အနောက်ဘက် နှုတ်ခမ်းသားအစွန်းများအဖြစ်ဖြင့် ပေါ်နေကြသည်။ သီပေါနှင့် လားရှိုးအကြား၌ တွေ့ရသော ဒုတိယကျောက်ခေတ်၏ ခရမ်းပြာသဲကျောက် တို့သည် [[ထုံးကျောက်]]များအကြား၌ ညပ်လျက်ရှိသည်။ ထုံးကျောက်တောင်တန်းများအကြား၌ သက်တမ်းမရင့်သေးသော စရစ်ဖြုန်း သဲကျောက်နှင့် နုံးမြေများသည် အလျားလိုက် အမြှောင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေကြသည်။ ယင်းတို့မှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌လည်း များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေများသာလျှင်ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းများ၌ တတိယကပ်ကျောက်များ ချထားစုပုံ၍ ယင်းတို့အတွင်း၌ ကျောက်မီးသွေးနုများလည်းရှိရာ ထိုချိုင့်ဝှမ်း မြစ်ဝှမ်းချောင်း ဝှမ်းတို့၌ နုံးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်လျက် ရှိလေသည်။ ===တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} [[နမ္မတူ သတ္တုတွင်း]]မှ [[ဘော်]]၊ [[ခဲ]]၊ [[ရွှေ]] နှင့် အခြားဓာတ်သတ္တုအနည်းငယ်တို့ထွက်ရှိသည်။ [[တီကျစ် ကျောက်မီးသွေးတွင်း]]မှ ကျောက်မီးသွေးများထုတ်လုပ်ပြီး တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို လောင်စာကုန်ကြမ်း ထောက်ပံ့လျက်ရှိသည်။ အထူးထင်ရှားသည့် မြန်မာ့[[ပတ္တမြား]]၊ [[နီလာ]]နှင့် [[ကျောက်မျက် ရတနာ]]များကို မိုင်းရှူး နှင့် နမ့်ယားဆိမ့် ဒေသများမှ တူးဖော်ထုတ်ယူနိုင်သည်။ [[ဘူမိဗေဒ]]အရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအားဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် [[ရေနံ]]မှတပါး သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏ သတ္တုတွင်း လုပ်ငန်းသာလျှင် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက် နေသော လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်သည်။ အခြားသတ္တုလုပ်ငန်းများကို တိုင်းရင်း သားများက တတ်အားသမျှ ငွေအင်အား လူအင်အားတို့ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်နေကြခြင်း ဖြစ်၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မရှိလှချေ။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ ခဲတန်ချိန် ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်ချိန် ၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန် ၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ် ငွေ ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ ကျပ် ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။ နမ္မတူသတ္တုတွင်း၊ သို့မဟုတ် ဘော်တွင်းသည် ခဲ၊ သွပ်၊ ဘော် အများဆုံးထွက်သော ကမ္ဘာကျော် သတ္တုတွင်းပေတည်း။ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမှလွဲလျှင် ဘော်ဆိုင်းသတ္တုတွင်းသည် အကျိုးအခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည် မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ ရပ်စောက်နယ် အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ တူးဖော်ရရှိလေသည်။ သွပ်ထွက်စံချိန်တွင် ဘော်တွင်းကို ချိုးနိုင်မည့် သွပ်သတ္တု တွင်းသည် [[မိုင်းပွန်မြို့]]၏ တောင်ဘက်မိုင် ၃ဝ ခန့်တွင် ရှိသော လုံချိန်သတ္တုတွင်း ဖြစ်သည်။ နမ့်တင်းရေတံခွန်နှင့်လည်း မဝေးလှသော်လည်း လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် မဖြစ်သေးပေ။ ခနောက်စိမ်း သတ္တုများကို ရှမ်းပြည်နယ် နေရာအနှံ့ အပြား၌ တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် ဈေးကောင်းမရ၍ လုပ်ကိုင်သူ နည်းသည်။ ရွှေအနည်းငယ် ရောနှောပါသော [[ကြေးနီ]]တူးဖော်ခြင်းကို ဟဲဟိုးနယ်အတွင်း၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ သို့သော် ရေအခက်အခဲရှိ၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မလုပ်နိုင်ကြချေ။ စံကားနှင့် လင်းခေးစီရင်စုတို့၌လည်း ကြေးနီများ တွေ့ရှိရသည်ဟု သိရလေသည်။ ဝင်ငွေဖြောင့်သော သတ္တုတစ်မျိုးသည် မန်းဂနီးဖြစ်၍ ဟိုပုန်းနယ်၌ တူးဖော်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဘော်တွင်းနှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်များအပြင် ဝနယ်အချို့ဒေသများ၌လည်း ငွေသတ္တုကို တူးဖော်ရရှိလေသည်။ ကျောက်မီးသွေးကို လားရှိုး၊ သီပေါ၊ တောင်ကြီးနယ်များအနီး၌ တွေ့ရသော်လည်း အမျိုးအစား မကောင်းချေ။ သာစည် ကလော မီးရထားလမ်းအနီး မင်းပလောင်တောင်တန်းမှ တွေ့ရှိရသော ကျောက်မီးသွေးသည် အမျိုးအစားမညံ့လှသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တူးဖော်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရှေးက မောက်မယ်နယ်မှ အလွန်ကောင်းသော သံများ တူးဖော်ရရှိ၍ မောက်မယ်နယ်ထွက် ဓားများသည် ကျော်ကြားလှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝနယ်များမှလည်းကောင်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်းတစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း မခက်ခဲသဖြင့် အလားအလာရှိသော သံရိုင်းတွင်းပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း၌ မလေ့လာ မတူးဖော်ရသေးသော သတ္တုရိုင်းအမျိုးမျိုးကို နေရာအနှံ့အပြား၌ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ==ရာသီဥတု== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းအေးသော ရာသီဥတုရှိသည်။ မိုးဥတုတွင် မိုးရေချိန်များလေ့လည်းရှိသည်။ အပူချိန်မှာ အအေးဆုံးလများဖြစ်သည့် ဇန်နဝါရီ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် ၇၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နှင့် ၈၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ကြားတွင်သာရှိသည်။ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၀ဝ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ဝန်းကျင်ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကြောင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တခါတရံဝင်ရောက်လာတတ်သည့် မိုးသက်မုန်တိုင်းများ၊ လေကြောင်းများကြောင့် လည်းကောင်း မိုးများသည့် ဒေသအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၄၀လက်မ ဝန်းကျင်ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ကုန်းပြင်မြင့်ဖြစ်၍ ယေဘူယျအားဖြင့် ဥတုသပ္ပါယ အေးချမ်းမျှတသည်။ နေရာ ဒေသ များစွာတို့တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ကဲ့သို့ ဥရောပတိုက် ရေမြေအနေအထား ရာသီဥတုမျိုးဆန်ဆန် ရှိလေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ တောရိပ်တောင်ရိပ်နည်းပါးလာ၍ အပူရှိန် အနည်းငယ်တက်လာသည်။ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့် ပထဝီသဘာဝကိုလိုက်၍ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ရာသီဥတုအေးမြ၍ ထင်းရှူးပင်တို့ဖြင့် ဝေဆာနေ သော်လည်း ယင်းတို့နှင့် နီးကပ်ပါလျက် မြေနိမ့်ပိုင်းတွင်ရှိကြသော ညောင်ရွှေ၊ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မောက်မယ်စသော ဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်ကာ မန်ကျည်းပင်၊ အုန်းပင်၊ သရက်ပင်တို့ ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် သီပေါနယ် ချိုင့်ဝှမ်းသည် အပူချိန်အများဆုံးတက်သော ဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီ လအတွင်း နေ့အခါ ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီထက်ပင် ကျော်လွန်သော်လည်း ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့် တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၅၈.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန် တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။ တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော် လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း) ၅၇.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့် နှစ်များအတွင်း) ၄၆.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရလျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိသည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်တောင်ရိပ်ရှိသဖြင့် မိုးရာသီအခါတွင်စိုစွတ် ထိုင်းမှိုင်းပြီးလျှင် အေးစိမ့်နေတတ်လေသည်။ ===သစ်တော ဝါးတောများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်းများပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်တောများကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ကြ ခြင်းကြောင့်၎င်း သစ်တော ဝါးတောများ ယခုအခါ နည်းပါးနေချေပြီ။ မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် ကျွန်း၊ အင်၊ ပျဉ်းမ စသော အပူပိုင်း သစ်တောများ၊ ပေ ၄ဝဝဝ မှ ၆ဝဝဝ ကျော်သော အမြင့်ပိုင်းတွင် ဝါးတောများ၊ ထင်းရှုးတောများ ပေါက်ရောက်သည်။ ပင်ရင်းပေါက်သော အပင်များကို ခုတ်ထွင် ရှင်းလင်းခဲ့သော နေရာများ၌ မြက်ခင်းပြင်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောခရိုင်များကို မိုးမိတ်သစ် တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၁၁၄ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌ ၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်၊ အင်ကြင်း စသည့် သစ်တောများ မများလှချေ။ ထင်းရှူးပင်နှင့် အခြား သစ်ရိုင်းများက ပို၍ များပြားသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများသည် ထင်းရှူးသားကို အသုံးများကြသည်။ ကြီးကျယ်သော ကျွန်းတောကြီးများ ရှိသည့်ဒေသများမှာ မိုးမိတ်၊ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်၊ မိုးနဲ၊ ကျိုင်းတောင်းအကြားရှိ ကျွန်းတောကြီးများသည် အပင်များ နုသေးသော်လည်း မိုင်ပေါင်း ၂ဝ ကျော်ခန့် ရှည်လျားသဖြင့် အနာဂတ်ကာလအတွက် အဖိုးတန်သစ်တောကြီးပေတည်း။ မိုင်းကိုင်နယ်ရှိ တုံလောဒေသတွင်လည်း ကျွန်းနှင့် အခြား သစ်ရိုင်းတောများကို တွေ့ရလေသည်။ ကျွန်းစသော သစ်များကို ခုတ်ယူပြီးနောက် သံလွင်မြစ်နှင့် ယင်း၏လက်တက်များ ဖြစ်ကြသည့် သစ်မျှောချောင်းများအားဖြင့် မော်လမြိုင် ဆိပ်ကမ်းအရောက် မျှောချရသည်။ သာမိုင်း ခမ်းနယ်မှ၎င်း၊ မြန်မာပြည်မရှိ ကြိုးဝိုင်းများနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော ကလောအနောက်ဘက်ရှိ မကွေးကြိုးဝိုင်းမှ၎င်း ခုတ်ယူ သော သစ်များကိုမူ မီးရထားဖြင့် ပြည်မသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောများမှ သစ်စေး၊ ရှားစေး၊ ချိပ်၊ အင်တွဲ စသည့် သစ်တောထွက်ပစ္စည်း များလည်း ရရှိသည်။ ထင်းရှူးသားမှ စက္ကူထုတ်လုပ်၍ ဖြစ်မဖြစ်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ရာ ကုန်ထုတ်စက္ကူညိုများ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ထို့ပြင် ထီးရှူးဆီကို စံနစ်တကျ ထုတ်ယူရန်လည်း စမ်းသပ်လေ့လာလျက် ရှိသည်။ စမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ပါက သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ် အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။ ==အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောတောင် လျှိုမြောင် စိမ့်စမ်းတို့ဖြင့် သာမောဖွယ် ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။ ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည် ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင် ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။ ပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် လူဦးရေ နည်းပါးလှသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား တောင်ပေါ်သား လူမျိုးစုအစုံအလင်ဆုံး တွေ့ရပေသည်။ လူမျိုး ပေါင်းစုံ ရောနှောနေထိုင်ရာ လူမျိုးစုံ ဟင်းလေးအိုးဒေသဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ တွေ့ရှိရသော လူမျိုးစုများကို မူလဆင်းသက် ဆက်နွယ်လာသော လူမျိုးကြီးများနှင့် ယင်းတို့မှ ခွဲထွက်လာသော လူမျိုးအုပ်စုအလိုက် ဖော်ပြရမည်ဆိုသော်- ၁။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ဗမာအုပ်စုဝင် ဖြစ်ကြသော #[[ဓနု]]၊ # [[အင်းသား]]၊ #[[တောင်ရိုး]]၊ # [[အဇီး]]၊ # [[လရှီ]]၊ # [[မရူ]]၊ # [[မိုင်းသာ]]လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း ၂။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ လိုလိုအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # လီဆူ၊ # လားဟူ၊ # အာခါ (ကော်)၊ #နုံ (ဒရူး) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကချင်အုပ်စုဝင် ကချင် သို့မဟုတ် ဂျိန်းဖော့ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ၄။ တိုင်အနွယ် ၊ တိုင်အုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # ရှမ်း၊ #ရှမ်းတရုတ်၊ #ဒရယ်၊ # ဂုံ၊ သို့မဟုတ်ခွန်၊ # လူး (လု)၊ # လဝ်၊ သို့မဟုတ် ယွန်း၊ # တိုင်းလင် လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၅။ ထိုင်း-တရုတ်အနွယ်၊ ကရင်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ သော ပအိုဝ်း (တောင်သူ) လူမျိုးစုသည်လည်းကောင်း၊ ၆။ ထိုင်း-တရုတ်အနွယ်၊ တရုတ်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော ကိုးကန့်လူမျိုးနှင့် ယူနန်လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၇။ မွန်-ခမာအနွယ်၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြသော # လွယ်လ၊ ဝ၊ # ထနော့၊ # ခမွတ်၊ #တိုင်းလွီ၊ # ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော ယင်းသုံးမျိုး၊ # ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိကြပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစုတို့၏ အုပ်စုအလိုက် လူဦးရေနှင့် နေထိုင်ရာဒေသတို့မှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! လူမျိုးအစု !!မြောက်ပိုင်း !! တောင်ပိုင်း !! နှစ်ရပ်ပေါင်း |- |မြန်မာအစု|| ၄၇,၄၇၄|| ၁၄၃,၉၂၆|| ၁၉၁,၄ဝဝ |- |လိုလိုအစု|| ၉,၅၄၅|| ၇၄,၇၈၁|| ၈၄,၃၂၆ |- |ကချင်အစု|| ၆၃,၆၈၅|| ၆၆၇|| ၆၄,၃၅၂ |- |ထိုင်းအစု|| ၂၈၉,၁၃၂|| ၄ဝ၈,၇ဝ၆|| ၆၉၇,၈၃၈ |- |ပလောင်ဝအစု|| ၁၂၂,၉၃၁|| ၄၇,၈ဝ၆|| ၁၇ဝ,၇၃၇ |- |ကရင်အစု|| ၅၄၄|| ၁၇၇,၉၃၅|| ၁၇၈,၄၇၉ |- |တရုတ်|| ၆ဝ,၂၈၃|| ၃,၉၈၅|| ၆၄,၂၆၈ |- |အိန္ဒိယ|| ၂၁,၂၂၁|| ၁၁,၆၃၈|| ၃၂,၈၅၉ |- |စုစုပေါင်း|| ၆၁၆,၄၅၈|| ၈၇ဝ,၂၃ဝ|| ၁,၄၈၆,၆၈၈ |} အထက်ဖော်ပြရာတို့အပြင် အရေအတွက်အားဖြင့် မများပြား လတ္တံသော လူမျိုးစုငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ အချို့မှာမျိုးပျောက်လုမတတ်ပင် ရှိနေသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများကို မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ အများဆုံး တွေ့ကြရ၍ အင်းလေးဒေသမှ အင်းသားလူမျိုးများကလွဲလျှင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတို့သည် များသောအားဖြင့် တောင်ပေါ်သားများ ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာလူမျိုးများနှင့် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စသော လူမျိုးတို့ကို မြို့များ၌သာ အနှံ့အပြား တွေ့ရလေသည်။ ==စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားလုပ်ငန်းများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည် စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။ လူဦးရေကျဲသော ဒေသများဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိစိုက်ပျိုး ရေးစံနစ်များကြောင့်တစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဆောင်ရွက်နိုင်သဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဦးစီးအဖွဲ့သည် စက်ယန္တရားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် စီမံကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေးတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလက ရှမ်းပြည်နယ်မှပင် ပြည်မသို့ ဆန်တင် ပို့နိုင်လောက်အောင် ဆန်စပါး ပိုပိုလျှံလျှံထွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ပြည်မမှပင် ရှမ်းပြည်သို့ ဆန်တင် သွင်းခဲ့ရလေသည်။ ယခင်က အင်းလေး ဒေသသည် ဆန်စပါးအထွက် များခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ လယ်များ အပျက်အစီးများသဖြင့် စပါးထွက် ယုတ်လျော့ခဲ့ လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စပါးကို နည်းသုံးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် မြေနိမ့်ဒေသများ၌ စိုက်ပျိုးကြရာ၊ ကန်သင်းဖို့၍ လယ်ကွက်အတွင်း ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန္နီ၊ လဲချား၊ မောက်မယ်နှင့် ကျိုင်းတုံနယ်များ၏ မြစ်ဝှမ်း ချောင်းဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ ထိုနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုဒေသများမှ စပါးအထွက်များ၍ လူနေအိမ်ခြေလည်း များပြားလေသည်။ ဒုတိယနည်းသည် တောင်ယာစပါး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်၍ ထိုနည်းကို ပအိုဝ်း (တောင်သူ)လူမျိုးများနှင့် အခြားယင်းနက်၊ လွယ်လ၊ ပလောင်၊ ပလေး၊ ပဒေါင်၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ဓနော့၊ လီဆူ စသော တောင်ပေါ်သားတို့ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးမည့် တောင်ကုန်းဆင်ခြေလျှောရှိ သစ်တော ဝါးတောများကို ခုတ်ထွင် မီးရှို့၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ရာ ပထမသုံးနှစ်တွင် စပါးအထွက်ကောင်းသော်လည်း နောင်အခါ မြေဩဇာ ခန်း ခြောက်လာသဖြင့် နေရာပြောင်း၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြပြန်သည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကောနေသော မြေဧကများတွင် ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ခဲ့သော တောင်ယာများလည်း ပါဝင်လေသည်။ တတိယနည်းသည် လှေကားထစ် စိုက်ပျိုးနည်း ဖြစ်၍တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော ချောင်းရေကို အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကိုတောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့် ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ် ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ် စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကြီးကျယ်သော စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တစ်ရပ်မှာ [[လက်ဖက်]]ဖြစ်၍ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တောင်ပိုင်းနယ်မှ အများဆုံး ထွက်သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်နယ်၊ မိုင်းရှူး၊ မိုင်းနောင်၊ ကျေးသီး မန်စံ၊ ပင်လောင်နှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်တို့မှလည်း ထွက်သည်။ စင်စစ် လက်ဖက်ပင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖြစ်ထွန်းလွယ်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် များသော အားဖြင့် ပလောင်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း လက်ဖက်အစိုအခြောက် အချိုအခါးမှ ရရှိသော ခန့်မှန်းခြေဝင်ငွေသည် သိန်း ၂ဝဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ အဓိကလုပ်ငန်းတစ်ရပ်သည် သနပ်ဖက်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ပင်လုံအနောက်ဘက် တောင်တန်း၊ မိုင်းကိုင်၊ လဲချား၊ ရွာငံ၊ ရေဦး၊ ပင်လောင်းနယ်များနှင့် မဲနယ်တောင်တန်းတို့တွင် [[သနပ်ဖက်]]ခြံများ ရှိသည်။ ၁၉၅၉- ၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း သနပ်ဖက်လုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ ခန့်မှန်းခြေ ဝင်ငွေသည် သိန်း ၁၄ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကျော်ကြားသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တစ်ရပ်မှာ အာလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေလပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ် စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄,၈၂၈ ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍ ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော် ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍ ဝင်ငွေရရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]] အများအပြားထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း လိမ္မော်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက သီပေါသည် ရပ်စောက်ထက် လိမ္မော်ထွက် ပိုသည်။ ယခု ရှမ်းပြည်နယ်မှထွက်သော လိမ္မော်သည် တန်ချိန် ၉ဝဝဝ ကျော်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် သစ်သော့ခြံများကို တောင်ကြီး၊ [[အောင်ပန်း]]၊ ရပ်စောက် စသော နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိရာ ယခုအခါ ပြည်မသို့ အများအပြား တင်ပို့လျက်ရှိပေပြီ။ သံလွင်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားဒေသတစ်လျောက် ဘိန်းပင်များကို အကြီးအကျယ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော် လည်း [[ဘိန်း]]သည် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာရိတ္တနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသဖြင့် ဘိန်းပင်စိုက်ပျိုးမှု ပပျောက်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ အင်းလေးရှိ [[ကျွန်းမျော]]များတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ကျွန်းမျောများပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးသည် သက်သာလွယ်ကူသည် မဟုတ်ပေ။ အင်းသားတို့၏ ချီးကျူးဖွယ်ကောင်းသော ဇွဲသတ္တိနှင့် လုံ့လဝီရိယတို့ကြောင့် ဖြစ်ထွန်းခြင်းပင်တည်း။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအပြင် အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြသေးသည်။ အင်းလေးဒေသမှ ပိုးထည်လုပ်ငန်းသည် ကြီးကျယ်ကျော်ကြားလှပေသည်။ ပိုးထည် အများဆုံးလုပ်ကိုင်သော ရွာမှာ အင်းပေါခုံဖြစ်၍ နန်းပန်၊ သာလေးရွာများသည် ဒုတိယအများဆုံး လုပ်ကိုင်သည်။ ဟဲလုံး၊ ရွာကန့်လန့်၊ ပြားပင်၊ ကျွန်းကြီးရွာများတွင် ဖျင်ဖြူ၊ ဖျင်နီများ ရက်လုပ်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ပေါ်တွင်လည်း ပိုးထည်များကို ရက်လုပ်ကြလေသည်။ အထည်ရက်လုပ်သော လုပ်ငန်းများအပြင် လဲချားနယ်မှ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းကိုင်နယ်မှ ရှမ်းစက္ကူ (မိုင်းကိုင်စက္ကူ) လုပ်ငန်းနှင့် အိုးခွက်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းနောင်နယ်ထွက် ဝါးရက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းတို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ ငွေထည်ပစ္စည်းများကိုလည်း ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဖော်ပြပါ လုပ်ငန်းများကို ရှေးသမားရိုးကျအတိုင်းပင် လုပ်ကိုင်နေကြ၍ အချို့သည် တွင်ကျယ်သင့်သလောက် မတွင်ကျယ်နိုင်ခြေ။ ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ခရီးလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့် မြို့ကြီးများအတွက် အဆင်ပြေလွယ်ကူ သကဲ့သို့ အတန်ငယ်ခက်ခဲသည့် အစွန်အဖျားဒေသများလည်းရှိသည်။ လေကြောင်းဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၂၄ မိုင်အကွာရှိ [[ဟဲဟိုးလေဆိပ်]]နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းဒေသရှိ [[တာချီလိတ်လေဆိပ်]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရထားဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၁၂ မိုင်အကွာရှိ [[ရွှေညောင်မြို့]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများ ပေါများသော်လည်း ရေစီးမြန်ခြင်း၊ ရေတံခွန်များ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးနည်းသည်။ အင်းလေးတွင်မူ လှေများ၊ စက်တပ်လှေများဖြင့် တစ်နေရာမှတစ်နေရာ၊ တစ်ရွာမှ တစ်ရွာသို့ သွားလာကူးသန်းကြသည်။ အင်းလေးမှ အင်းသားတို့ ခြေဖြင့် လှေလှော်နည်းသည် ကမ္ဘာကျော် ဓလေ့ဆန်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တောင်ကတုံးများ၊ ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ တောင်ကြားလွင်ပြင်များသည် မြေမျက်နှာပြင်ကို နိမ့်တုံ မြင့်တုံ ဖြစ်စေလျက် ကျယ်လွင့်များပြားစွာ ရှိသဖြင့် မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းများကို ဖောက်လုပ်ပြီးလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးကို အသုံးများကြလေသည်။ ပြည်မနှင့်လည်းကောင်း၊ အခြားပြည်နယ်များ နှင့်လည်းကောင်း လေကြောင်းမှ လွဲလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်သာ ဆက်သွယ်ကြရလေသည်။ မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီးသီးရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်းသည်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင် (၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်လည်းကောင်း များသောအားဖြင့် မော်တော်ကားလမ်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသည်။ [[မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်း|မန္တလေး - လားရှိုး မီးရထားလမ်း]]ကို ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သာစည် -ရွှေညောင် မီးရထားလမ်းကိုမူ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ သာစည်-ကလောလမ်းကို ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ကလော-ဟဲဟိုးလမ်းကို ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဟဲဟိုး- ရွှေညောင်လမ်းကို ၁၉၂၈ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသီးအသီး ဖွင့်လှစ် ခဲ့သည်။ မန္တလေး-လားရှိုးလမ်းသည် နမ့်ယော်တွင် နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့ လမ်းခွဲရှိသည်။ ထိုလမ်းခွဲကို ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်က ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုမ္ပဏီပိုင်ဖြစ်ပြီးလျှင် လမ်းကျဉ်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မီးရထားလမ်းများကို တောအထပ်ထပ်၊ တောင်အလျှိုလျှိုကို ကျော်လွှား၍လည်းကောင်း၊ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများကို ဖောက်ထွင်း၍လည်းကောင်း၊ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်၍လည်းကောင်း၊ လျှိုမြောင်များကို ဖြတ်သန်း၍လည်းကောင်း ခဲရာခဲဆစ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် အချို့နေရာများတွင် သည်းထိတ်ရင်ဖိုဖွယ်ရာ သွားလာကြရသည်။ သို့သော် ဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ တောစခန်း၊ တောင်စခန်း ရှုခင်း ရှုကွက်များကလည်း သာယာရှုမောဖွယ် ရာ ဖြစ်၍ နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကိုလည်း ခံစားကြရပေသည်။ မန္တလေး-လားရှိုးရထားလမ်းရှိ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]သည် လှပထင်ရှားသော ကမ္ဘာကျော် တံတားပေတည်း။ မီးရထားလမ်းများဖြင့် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်မထားပေ။ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့်မူ အဆက် အသွယ်ရှိပေသည်။ မော်တော်ကားလမ်း အများအပြားရှိရာ အချို့နေရာများတွင် ထိုလမ်းတို့သည် မီးရထားလမ်းနည်းတူ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်ကွေ့ဝိုက်လျက် ဖောက်လုပ်ထား လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးမှသည် မြန်မာ- တရုတ်နယ်ခြား မြို့ကလေးဖြစ်သော ကြူကုတ်အရောက် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သော မော်တော်ကားလမ်း ရှိသည်။ ထိုလမ်းသည် ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ လာရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကွတ်ခိုင်၊ မိုင်းယုတို့ကို ဖြတ်သန်းသွား၍ မန္တလေးမှ မိုင်းယုအထိ ၂၇၇ မိုင် ရှိလေသည်။ မိုင်းယုမှ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မူဆယ် သို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်မှတစ်ဖန် အနောက်တောင်ယွန်းယွန်းရှိ နမ်းခမ်းမြို့သို့လည်ကောင်း လမ်းခွဲရှိသည်။ နမ်းခမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား၊ ပူတာအိုအထိ သွားနိုင်လေသည်။ မန္တလေးမှ တရုတ်နယ်စပ်အရောက် ထိုမော်တော်ကားလမ်း တစ်လျှောက်တွင် လမ်းခွဲများရှိသေးရာ ကျောက်မဲမှ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ် သို့လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား သို့လည်းကောင်း၊ မိုးကုတ်မှတစ်ဆင့် သပိတ်ကျင်းသို့လည်းကောင်း သွားရောက်နိုင်သည်။ သီပေါမှ နမ့်ဆန်သို့၎င်း၊ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်း သို့လည်းကောင်း၊ လားရှိုးမှ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့လည်းကောင်း လမ်းခွဲများ ရှိပေသေးသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော် ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့များမှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ဟိုပုံး/ လွိုင်လင်၊ ကွန်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ တာကော်တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော် ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့် လှစ်ခဲ့၏။ ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ (၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင် ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]] ရှိလေသည်။ ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့ လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းများမှာ လွိုင်လင်-သီပေါ-လားရှိုး ၁၈၅ မိုင် တစ်လမ်းနှင့် လွိုင်လင်-ကျေးသီးမန်စံ-လားရှိုး ၂ဝ၂ မိုင် တစ်လမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းရှည်ကြီးများမှ လမ်းခွဲတိုများလည်း ရှိသေးသည်။ လွိုင်လင်အနီးရှိ နမ့်စန်မှ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မိုင်းပန်တို့သို့ ရောက်ရှိနိုင်သော လမ်းခွဲတစ်ခု ရှိသေးသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သော မော်တော်ကားလမ်းနှစ်လမ်းမှာ (၁) ဟိုပုံး မှ ကယားမြို့တော် လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၈၅ မိုင် ရှည်လျားသောလမ်း၊ (၂) အောင်ပန်းမှ လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၁ဝ၅ မိုင်ရှည်လျားသော လမ်းတို့ဖြစ်၍ အောင်ပန်း လွိုင်ကော်လမ်းသည် ပို၍ ကောင်းလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီး မြန်မာပြည်သို့မကူးမီ တရုတ်-မြန်မာ လမ်းမကြီးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား 'နောက်ဖေးပေါက်'မှ လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ တင်ပို့ရေးအတွက် အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းမ ကြီးသည် မြန်မာဘက်မှ လားရှိုးနှင့် တရုတ်ဘက်မှ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ ကူမင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထား၍ မိုင်ပေါင်း ၆၉ဝ ရှည်လျားသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်မှ ကြူကုတ်သည် နယ်ခြားစခန်း ဖြစ်၍ တရုတ် တို့ဘက်မှ နယ်ခြားစခန်းသည် ဝမ်တိန် ဖြစ်လေသည်။ ထိုတရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီးကို ချန်ကေရှိတ်အစိုးရသည် ခေတ်မီစက်ကရိယာပစ္စည်း မသုံးဘဲ ရာထောင်မကသော တရုတ်-မြန်မာ အလုပ်သမားတို့၏ အသက်ကို စတေးကာ တောင်အထပ်ထပ်၊ လျှိုမြောင်အသွယ်သွယ်ကို ကျော်ဖြတ်ဝိုက် ပတ်လျက် ခဲယဉ်းပင်ပန်းလှစွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ရာ ၁၆ လအတွင်း ပြီးစီး၍ ကမ္ဘာ့ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ရသော လမ်းမကြီး ဖြစ်ပေသည်။ လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်မှ လားရှိုးအထိ မီးရထားဖြင့် သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင် အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။ စစ်မီးသည် မြန်မာပြည်သို့ ကူးစက်လာ၍ ၁၉၄၂ ခုနှစ် တွင် ဂျပန်တပ်များက လားရှိုးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ် အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ထိုနိုင်ငံများသို့ ပေါက်ရောက်သည့် တောင်ကြားလမ်းပေါက်များရှိသည်။ သို့သော် အသွားအလာလွယ်ကူသော လမ်းပေါက်များ မဟုတ်ချေ။ မြောက်ပိုင်း၌ ရွှေလီမြစ်ကြောင်းကို လိုက်၍ တရုတ်နယ် နိမိတ်တွင်းသို့ ရောက်နိုင်သော တောင်ကြားလမ်းရှိ၍ ရွှေလီလမ်းဟု ခေါ်သည်။ သံလွင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း ကွမ်းလုံ ကူးတို့ဆိပ်မြို့ကလေးမှလည်း တရုတ်နယ်နိမိတ်အတွင်း ရောက်နိုင်ရာ ကွမ်းလုံမှ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော် ဆောက်လုပ်ထား၍ ၈၉၈ ပေ ရှည်သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်တ ဒီဇင် ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ တောင်ပိုင်းတွင် တာချီလိပ်မှ မဲခေါင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူးလျှင် ယိုးဒယားနယ်နိမိတ်အတွင်းသို့ ရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းမှ တရုတ်၊ ယိုးဒယား၊ လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များအတွင်းသို့ ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ပေါက်ရောက်နိုင်သော လမ်းပေါက်များ ရှိသော်လည်း ခဲခဲယဉ်းယဉ်း သွားရောက်ရ၍ အသုံးပြုခြင်း နည်းပါးလှလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်အသွယ်လည်း ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊ နမ့်ဆန်မြို့များတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်လည်းကောင်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။ ==စေတီပုထိုးများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြသည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့် စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။ များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄,ဝဝဝ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍လည်းကောင်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ကြသည်။ စေတီပုထိုးများကို ရှမ်းပြည်နယ်၌ မွေတော် ဟု များသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားသော စေတီသည် ဘော်ကြိုရွာကြီးအနီးရှိ [[ဘော်ကြိုဘုရား|ဘော်ကြိုစေတီ]]ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်နယ်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ပေါ်တွင် တည်ထားသော လွယ်ဆိုင်စေတီကို ပလောင်တို့ အထူးကြည်ညိုကြသည်။ ထိုစေတီအနီးတွင် တောင်ပိုင်နယ်အတွင်း ပထမဆုံး ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ပလောင်တို့ ယူဆခဲ့ကြသော လက်ဖက်ပင်ကြီး ရှိလေသည်။ မြေလပ်ပိုင်းတွင် [[ပင်းတယမြို့]]၏ ရွှေဥမင်ဘုရားသည် ကျော်ကြားလှပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ [[အင်းလေး]]ညောင်ရွှေနယ်ရှိ စေတီပုထိုးများအနက် ဖောင်တော်ဦးဘုရား ငါးဆူသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မ ဘက်၌ပါ ကျော်ကြားလှသော တန်ခိုးကြီးဘုရားများ ဖြစ်ပေသည်။ အချို့နယ်ရှင် စော်ဘွားများသည် မန္တလေးမြို့ရှိ မဟာမြတ်မုနိပုံတော်ပွားများကို သွန်းလုပ်စေ၍ ပူဇော်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ရှိ စော်ဘွားကြီး ဆာစဝ်မောင်၏ ကုသိုလ်တော်ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက် အတွင်း၌ ဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွားများသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်းပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့် ရစေရန် ဖန်တီးရသည်ဟု ဆိုသည်။ စင်စစ်သော် စော်ဘွားများသည် ထိုကစားဝိုင်းများမှ ကစားဝိုင်းခွန်များ အမြောက်အမြား ရရှိသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ ဘုရားပွဲများ၌ ကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် လူထု၏ စာရိတ္တရေး၊ စီးပွားရေးကို အလွန်တရာ ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် တော်လှန်ရေး အစိုးရ တက်လာသောအခါ ဘုရားပွဲများ၌ လောင်းကစားခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည် တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့် ကတ်ဝိန်းဟူ၏။ (၁) ရပ်စောက်၊ (၂) ပင်းတယ၊ (၃) ညောင်ရွှေ၊ (၄) ဟိုပုန်း၊ (၅) မိုးနဲ၊ (၆) လဲချား၊ (၇) မိုင်းကိုင်၊ (၈) မိုင်းယွန်း၊ (၉) ဆီဆိုင် (သထုံ)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဈေးများ ပြီးသည့်အခါ (၁) ဟဲဟိုး၊ (၂) တောင်ကြီး၊ (၃) နန်းပန်၊ (၄) နောင်မွန်၊ (၅) လွိုင်လင်၊ (၆) အောင်ပန်း၊ (၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။ အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးနေ့များတွင် ယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများတွေ့ဆုံ တိုင်ပင်သည့် နေရာတစ်ခုဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းကဲ့သို့ ပုံပြင်ဒဏ္ဍာရီဆန်ကာ နတ်၊ နဂါး၊ ကျားများပါ ပါဝင် ရောနှောနေသည်။ယင်းသို့ ဒဏ္ဍာရီဆန် သော အချက်အလက်များကို ချန်လှပ်၍ မြန်မာရာဇဝင်သမိုင်းများ ကုန်းဘောင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက'' ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ လေသည်။ ထိုရာဇဝင်အရ တကောင်းမင်း အဘိရာဇာ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇာမင်းလက်ထက်တွင် တကောင်းပြည်အား တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် ထိုမင်းသည် တကောင်းနန်းကို စွန့်ခွာလာပြီးလျှင် ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍ ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီမြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ ရှမ်းတစ်ဆဲ့ကိုးခရိုင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းပြည်ထောင်အစ၊ မိုင်းမောက'' ဟုလည်း ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြလေသည်။ သမိုင်းသုတေသီများ အထောက်အထား အခိုင်အလုံတွေ့ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများအရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီးမတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် အနော်ရထာမင်း လက်ထက်မတိုင်မီအထိ မိုင်းမောသည် နန်ချောင်အား ပဏ္ဏာဆက်သနေခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် နန်ချောင်၏မြို့တော် ယခု ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ တာလီဖူသို့အရောက် ရဲမက် စစ်သည် အလုံးအရင်းနှင့် ချီတက်လာသောအခါ နန်ချောင်ပြည့်ရှင်သည် မြန်မာမင်းအား ခန့်ညားခဲ့ရသည်။ ထိုကြောင့် အပြန်ခရီးတွင် မိုင်းမောပြည့်ရှင်သည်လည်း အနော်ရထာမင်းအား သမီးတော် စောမွန်လှကို ဆက်သပြီးလျှင် ခန့်ညားဝပ်စင်းခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊ နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်းညံ့သဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော ရှမ်းမင်းတို့သည် မြန်မာမင်းတို့အား မခန့်မညားတော့ချေ။ မြန်မာမင်းက မြို့စားရွာစား ခန့်ထားသော စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ မြင်စိုင်းစား ရှမ်းညီနောင်သုံးဦးတို့သည် ပုဂံပြည်၏ နိုင်ငံရေးအင်အားကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသည်။ ယင်းတို့နှင့် ယင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၌ လွှမ်းမိုးကြီး စိုးနေခဲ့ကြလေသည်။ တောင်ပိုင် ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ယခုခေါ်ဆိုကြသော ရှမ်းနယ် များသို့ [[ရှမ်းလူမျိုး]]များ မပျံ့နှံ့လာမီက ထိုဒေသများ၏ မူလ တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်အနွယ်များဟု ယူဆကြရ၍ ဝ၊ ပလောင်၊ ယင်းသုံးမျိုး (ယင်းနက်၊ ယင်းဆက်၊ ယင်းကျား)၊ တောင်သူနှင့် ပဒေါင်လူမျိုးစုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုနယ်များ ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းတွင် ပုဂံပြည့်ရှင် အလောင်းစည်သူမင်း ဖောင်စကြာဖြင့် တိုင်းခမ်းလှည့်လည်စဉ်က အကြောင်းများလည်း ပါရှိ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းနှင့် ဒွေးရောယှက်တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစိစစ်သည့်အခါ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး ကောင်း၊ မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု ယူဆရလေသည်။ မြေလပ်နယ်များရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသော အင်းသား၊ ဓနု၊ တောင်သူ၊ တောင်ရိုးတို့သည် ထိုဒေသ၏ မူလတိုင်းရင်းသား များ မဟုတ်ချေ။ ယင်းတို့သည် မြန်မာအစုဝင် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် အခြားဒေသမှ ကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ထိုဒေသများသို့ ရောက်ရှိလာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် မြေလပ်နယ်များသည် ပထဝီဝင်အရ ရှမ်းနယ်များနှင့် ပို၍နီးစပ်သဖြင့် မြန်မာတို့သည် ယင်းနယ်များအား ရှမ်းနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့လေသည်။ မြေလပ်နယ်များမှ မြန်မာများကို ငွေပဏ္ဏာ ဆက်သွင်းရသဖြင့် ထိုနယ်ရှင်များအား ငွေခွန်မှူးများဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယတို့၌ မင်းပြုစိုးမိုးနေခဲ့ကြသော ရှမ်းညီနောင် သုံးဦးတို့၏အဆက်အနွယ်များသည် နောင်အခါ အချင်းချင်း မညီညွတ်သဖြင့် ပင်းယမင်းသည် စစ်ကိုင်းကို တိုက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ မြောက်ဖျားတွင် အင်အားကြီးမားလျက် ရှိသော မောရှမ်းတို့ကို ဖိတ်ခေါ်သည်။ မောရှမ်းတို့သည် စစ်ကိုင်းကို သာမက ပင်းယကိုပါ တိုက်သဖြင့် နှစ်မြို့လုံးပျက်ရလေသည်။ ၁၃၆၄ ခုနှစ်တွင် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယပျက်ပြီးနောက်၌ စစ်ကိုင်းမင်း အသင်္ခယာစောယွန်း၏ မြေးတော်သတိုးမင်းဖျားသည် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယကို သိမ်းယူ၍ အင်းဝကို တည်ကာ မင်းပြုသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်နှင့် ထိုမင်းအားဆက်ခံသော မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏လက်ထက်တွင် မောရှမ်းတို့နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သော်လည်းနောက် ဆက်ခံသော မင်းများလက်ထက်တွင်မူ ရှမ်းမင်းတို့ သည် အင်းဝကို ရံဖန်ရံခါ တိုက်လာသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကိုလည်း သွားရောက်ထိပါးသည်။ အချင်းချင်းလည်း တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်) စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့် သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးညှင်း စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့် နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့ရာ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊ သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏ သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ် အစိုးရက မိမိတို့လက်အောက်ခံနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ ဘုရင့်နောင်က တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းသော အခါ တရုတ်အစိုးရနှင့် အရေးပေါ်ခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဘုရင့်နောင်၏တပ်များသည် ယူနန်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ တိုင်အောင် ချဉ်းနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်၏ တပ်တို့သည် သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက် စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင် ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ အတွင်း ဘုရင့်နောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ဖြစ်သော ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နယ်များ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနယ်များကို မြန်မာနိုင်ငံ တော်အတွင်းသို့ ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့လေသည်။ ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် မင်းတရားကြီး၏လက်နက်နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်ထောင်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကျရောက်၍ ရှမ်း တရုတ် နယ်များဖြစ်သော ကိုင်းမား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်ဟူသော မြောက်ရှမ်းရှစ် ပြည်ထောင်၊ ထိုနယ်များတွင် ဘုရင့်နောင်၏ မြန်မာရဲမက်များ တည်ထားခဲ့သော စေတီပုထိုးများ အထင်အရှားရှိခဲ့သည်ဟု ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊ ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား များကို စော်ဘွားကြီးများ၏ အစီးအနင်း အဆောင်အရွက်ပေးသည်။ မြန်မာမင်းအဆက်ဆက်တို့ကလည်း ထီးရံ နန်းရံ လက်နက်နိုင်ငံ များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလေသည်။ ယင်းတို့အပြင် မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်း၏ လက်နက်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်သော ပြည်များအဖြစ် အောက်ပါ ရှမ်းနယ်နှင့် ရှမ်းအနွယ် နယ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ (၁) ဗန်းမော်၊ (၂) မိုင်းလျဉ်း၊ (၃) မိုင်းကိုင်၊ (၄) မိုင်းပတ်၊ (၅) ရပ်စောက်၊ (၆) နောင်မွန်၊ (၇) ကျိုင်းတုံ၊ (၈) ကျိုင်းရုံး၊ (၉) ကျိုင်းသေဉ်၊ (၁ဝ) မိုင်းလုံခပင်း၊ (၁၁) ဇင်းမယ်၊ (၁၂) လင်းဇင်း၊ (၁၃) မိုင်းစံ၊ (၁၄) အကျော်၊ သို့ မဟုတ် ကျော်ပုဂံ၊ (၁၅) လဝိုက်၊ (၁၆) မျက်နှာမည်း၊ (၁၇) သောက္ကတဲ၊ (၁၈) ပိဿလောက်တို့အပြင် ကလေးနှင့်ကသည်း ဟုန်း ရှမ်းစော်ဘွားတို့၏ မဏိပူရကသည်းပြည်လည်း ပါဝင်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်၏ သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် လက်နက်နိုင်ငံတော် ပြိုအက်၍လာရာ ရှမ်းပြည် နယ်တို့လည်း သီးခြားခွဲထွက်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရင့်နောင်၏ သားတော်တစ်ပါးဖြစ်သော ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းနယ်များကို ပြန်လည် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ညောင်ရမ်းမင်း၏သားတော် အနောက်ဘက်လွန်မင်းနှင့် ထိုမင်း၏ညီတော် သာလွန်မင်းတို့၏ လက်ထက်လွန်ပြီးနောက်တွင် မြန်မာမင်းတို့ အရည်အချင်း ပျော့ညံ့လာသဖြင့် နိုင်ငံတော် ယိမ်းယိုင်လာသည်။ အင်းဝမြို့တွင် မင်းပြုသော ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုလည်း ခေါ်သည့် မဟာဓမ္မရာဇာမင်း လက်ထက်တွင် မွန်တို့အင်အား တောင့်လာ၍ အင်းဝကို တိုက်လာသဖြင့် အင်းဝပျက်သည်။ ထိုအခါ ရှမ်းပြည်နယ်များသည် အင်းဝ၏ဩဇာကို မခံတော့ပေ။ ဇင်းမယ်နယ်သည်လည်း သီးခြားခွဲထွက်လေသည်။ ယိုးဒယားနှင့် မဏိပူရတို့ လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ပင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် လုယက်ခြင်း ပြုလေသည်။ ယင်းသို့သော အပြိုပြိုအကွဲကွဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီးအမည်ခံ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ယင်းသည်မှစ၍ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် နည်းပါးသွားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်က အင်းဝ ဆင်ဖြူရှင် ထိုးမှတ်သော ရွှေဘိုဘုံစံတုလွတ်ကျောင်း ကျောက်စာတွင် လက်နက်နိုင်ငံတော်ကို တိုင်း ၁၆ တိုင်း ခွဲ၍ ပြထားရာ၌ ရှမ်းနယ်နှင့်ရှမ်းအနွယ်နယ်များကို ဤသို့ ပိုင်းခြား ဖော်ပြထားလေသည်။ ၁။ တနင်္သာရီ၊ ပိဿလောက်၊ ကမန်ပိုက်၊ သောက္ကတဲ စသော ၇၉ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂျွမ်း ယိုးဒယားတို့နေရာ ဒွာရဝတီဟူသော အရုဇ္ဈပုရတိုင်း၊ (ယိုးဒယား) ၂။ ဗြဲ၊ အနန်း၊ ပရော၊ ကျိုင်းသေည်၊ လပုန်း စသော ၅၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ယွန်း လူမျိုးတို့နေရာ ဇင်းမယ်ဟူသော ဟရီဘုဉ္စတိုင်း၊ (ဇင်းမယ်) ၃။ မိုင်းမည်း၊ မိုင်းသတ်၊ မိုင်းချိုင်၊ မိုင်းပိုင်စသော ၃၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂုံလူမျိုးတို့ နေရာ ကျိုင်းတုံ ဟူသော ခေမာဝရတိုင်း၊ ၄။ မိုင်းစဲ့ (မိုင်းစံ)၊ ကျိုင်းဟွန်၊ မိုင်းယတ် စသော ၁၂ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လူးလူမျိုးတို့နေရာ ကျိုင်းရုံး ဟူသော မဟာနဂရတိုင်း၊ ၅။ မိုင်းလုံး၊ မိုင်းကွန်း၊ လောသွတ်၊ တိုက်ခံ၊ တေသန်၊ တေသိန်၊ မိုင်းဆံကြီး၊ မိုင်းဆံငယ် စသော ၁ဝဝ သော မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လင်းဇင်းလူမျိုးတို့နေရာ စန္ဒပူရိ ဟူသော လဝရဋ္ဌတိုင်း၊ (လော နိုင်ငံ) ၆။ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက်၊ မိုးဗြဲ၊ သိန္နီ၊ ကိုင်းမား၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ သုံးဆယ်ဟူသော မြို့ကြီး အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စော်ဘွားအပေါင်းတို့နေရာ ဖြစ်သည့် ကမ္ဗောဇတိုင်း၊ ၇။ မိုးတာ၊ မိုးစစ်၊ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ခန္တီ၊ တက် ခေါင်၊ မိုင်းလုံဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ် သည့် ၃ဝ သော ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော အာဠဝီတိုင်း၊ ၈။ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း စသောမြို့ကြီး ကိုးမြို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရှမ်း တရုတ်လူမျိုးတို့နေရာ၊ မောကိုးခွင်ဟူသော မောရိယတိုင်း၊ ၉။ ကတို၊ ဝိုးငံ၊ ဆေးသစ်၊ ကောင်းစင်၊ ငရင်း၊ ငရုန်း၊ ယင်းကပ်ဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဗန်းမော် ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော စိန့်တိုင်း၊ ၁ဝ။ မိုးကုတ်၊ ကျတ်ပြင်၊ ရေလျှံ စသော မြို့လတ်ရွာငယ်အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စို့သူကြီးတို့နေရာ ဖြစ်သော မဟိံသကတိုင်း၊ ၁၁။ မွေးရည်၊ မည်ကယ်၊ ငစင်ကျယ်စသော မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကသည်းကုလားဟုန်း စော်ဘွားတို့နေရာ ဖြစ်သော မဏိပူရတိုင်း၊ ၁၂။ ကလေး၊ သောင်သွပ်၊ ထီးလင်း၊ ယော၊ ဆော၊ စကု၊ စလင်း၊ မဖဲ၊ မင်းတုန်းစသော ၂၇ မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သုနာပရန္တတိုင်းဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မင်းတုန်းမင်းတရား နတ်ရွာစံပြီးနောက်တွင် ယခု တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ချေလီခေါ် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်၏ စော်ဘွားခန့် အပ်သည့်အရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျိုင်းတုံစော်ဘွားသည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းအား ထောင်ထားခြားနားသည်။ ထိုအရေးတွင် မိုးနဲ၊ မိုင်းနောင်နှင့် ရပ်စောက်စော်ဘွားတို့သည် ကျိုင်းတုံစော်ဘွားနှင့် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းပြု၍ ပါဝင်ကူညီကြသည်။ ထိုစော်ဘွားစုတို့သည် မင်းတုန်းမင်း၏ တူတော်တစ်ပါးဖြစ်သော လင်းပင်းမင်းသားအား နန်းတင်ရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နောင်အခါ မြေလတ် နယ်အချို့ကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်သည်။ လင်းပင်အဖွဲ့သည် မိမိတို့နှင့် စိတ်ဝမ်း မညီသော ညောင်ရွှေကျေးသီး မန်စံ၊ မိုင်းလွန်းနှင့် လဲချားနယ်များကို တိုက်ကြသည်။ မြန်မာတပ်များကလည်း ထောင်ထား ခြားနားမှုကို လိုက်လံနှိပ်ကွပ်သော်လည်း များစွာ အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအစိုးရက သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည်။ နောင်အခါ လင်းပင်းအဖွဲ့သည်လည်း အားနည်းလာ၍ လင်းပင်မင်းသားကိုယ်တိုင် အညံ့ခံရသည်။ ခရစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ စော်ဘွားနယ်များသည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်ကြရသည်။ သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ရှိ နယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကျိုင်းတုံသည် ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင်မှ လက်နက်ချလေသည်။ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်နှင့် ကရင်နီနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယိုးဒယားအစိုးရနှင့် ပြဿနာများ ပေါ်သည်။ ၁၈၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် ယိုးဒယား နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အဖွဲ့ဝင်များ ပါဝင်သော ကော်မီရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်း၍ ထိုနယ်များ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ယိုးဒယားမပိုင်တော့သော အပိုင်းမှ ယိုးဒယား တပ်များကို ရုပ်သိမ်းစေသည်။ ၁၈၉၄-၄၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနားပြည်နှင့် နယ်နိမိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ကျိုင်းချိုင်းနယ်အား မဲခေါင်မြစ်ကို နယ်ခြားအဖြစ် ထားပြီးလျှင် မဲခေါင်မြစ်အနောက် ဘက်ကမ်းအပိုင်းကို ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း၍ အရှေ့ဘက် ကမ်းအပိုင်းကို အင်ဒိုချိုင်းနားအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များကို ၁၈၈၉-၉ဝ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-တရုတ် နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မီရှင်က ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်များသည် မြန်မာမင်းတို့၏ သစ္စာတော်ခံနယ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အစောပိုင်းတွင် စံနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ခြင်းကိုမူ မခံခဲ့ရပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များက မြန်မာမင်းတို့အား အခွန်ပဏ္ဏာများကိုမူ ဆက်သခဲ့ရရာ ဆက်သမြဲအခွန်ပဏ္ဏာ များကို [[ရွှေ]]၊ [[ငွေ]]၊ အသန့်[[သစ်စေး]]၊[[မြင်း]]၊ [[သိုး]]၊ [[ကတိုး]]၊[[အောင်း]]၊ [[ဖဲ]]၊ [[ဇာပယင်း]]၊ [[မော်ယော]]၊ [[ကတ္တီပါ]] မှိုင်းလုံး၊ ခဲမ၊ [[ဖယောင်း]]၊ [[ဆင်စွယ်]]၊ [[ကြေး]]၊ [[သံ]]၊ ကျောက်မျိုး၊ ထည်မျိုး၊ အုပ်မျိုးတို့အပြင်၊ သစ်သီး၊ ပန်းကံ့ကော်၊ သဇင်ပန်းမျိုးတို့ကိုလည်း အချို့နယ်များက ဆက်သကြရလေသည်။ သာလွန်မင်းတရားလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၆၃၇ ခုတွင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်သီးနှံ၊ ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှတ်တမ်းတင်ရာ ရှမ်းနယ်များကလည်း စစ်တမ်းများ ပေးရသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မင်းများတွင် အလောင်းမင်း တရားလက်ထက်မှတစ်ပါး အခြားမင်းများလက်ထက်တွင်လည်း စစ်တမ်းများကို အရေးယူဆောင်ရွက်ကြလေသည်။ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များကို အုပ်ချုပ်ပုံမှာ ရှမ်းနယ်ကြီးများတွင် စော်ဘွားထားသည်။ နယ်လတ်များတွင် မြို့စား၊ နယ်ငယ်များတွင် ငွေခွန်မှူးများထားသည်။ မြန်မာနယ်ကြီးများကို အုပ်ချုပ်ရသော ဘုရင်ခံများနှင့် စော်ဘွားအလား တူသည်။ ရှမ်းမြို့စားနှင့် မြန်မာမြို့စား အလားတူလေသည်။ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များအတွက် တပ်ရုံး သုံးရုံးထား၍ ခွဲခြားသတ်မှတ် အုပ်ချုပ်ရာ ထိုတပ်ရုံးများမှာ သိန္နီတပ်ရုံး၊ မိုးနဲတပ်ရုံး မိုးဗြဲတပ်ရုံးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုတပ်ရုံး သုံးရုံးပိုင်နယ်များတွင် စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ မြို့ဝန်၊ မြို့အုပ်တို့အပေါ် မြန်မာအရာရှိကြီး သုံးဦးထား၍ အုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအရာရှိကြီးများသည် စစ်ဗိုလ်များဖြစ်စေ၊ ဝန်ကြီး၊ ဝန်မှူး၊ ဝန်ထောက်ဖြစ်စေ၊ ယင်းတို့နှင့် အဆင့်အတန်းတူ အရာရှိများ ဖြစ်စေ ခန့်ထား၍ ခန့်ထားခံရသူသည် ဆိုင်ရာတပ်ရုံးသို့ သွားရောက်နေထိုင်ရသည်။ မြန်မာ လက်အောက်ခံ ရှမ်းနယ်များ အတော်ကလေးကျယ်သေးစဉ်က ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းသည်ကြီး၊ မိုင်းလျဉ်းကြီးများတွင် တပ်ရုံး၊ တပ်ဦးချုပ် သီးခြားထား၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကို လက်လွတ်ရုံမက သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက် ရှမ်းနယ်များတွင် တပ်ရုံးများ မထားတော့ချေ။ မန္တလေးမြို့တည် မင်းတုန်းမင်းတရားလက်ထက်တိုင်အောင် ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းချိုင်းနယ်တို့က သုံးနှစ် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်၊ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အခွန်ပဏ္ဏာများ ဆက်သမြဲဆက်သခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်း လက်ထက်တွင်မူ မဆက်သတော့ချေ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော တပ်ရုံးသုံးရုံးသည် မြန်မာမင်းဩဇာခံ ရှမ်းနယ်အားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရသည်မဟုတ်ပေ။ တောင်ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွားထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍ အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။ တပ်ရုံးများတွင် သွားရောက်နေထိုင် အုပ်ချုပ်ရသောမြန်မာ အရာရှိကြီးများကို စစ်ကဲတော်ကြီးဟု ခေါ်သည်။ ထိုစစ်ကဲတော်ကြီးများကို ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးက တစ်ဖန် အုပ်ချုပ်ရသည်။ ထိုဗိုလ်မှူးများ အုပ်ချုပ်ရာတွင် မင်းညီမင်းသား ဝန်ထောက် များကို ခန့်ထားလေ့ရှိသဖြင့် ဗိုလ်မှူး မင်းသားဟု ခေါ်သည်။ ထိုဗိုလ်မှူး မင်းသားသည် အချက်အချာကျသော မိုးနဲမြို့တွင် ရုံးစိုက်လေသည်။ ဗိုလ်မှူးမင်းသားလက်အောက်တွင် တပ်သား ၁ဝဝဝ ခန့်ပါသော တပ်ရှိ၍ ထိုတပ်ကို စစ်ကဲတော်ကြီး၊ နားခံကြီး၊ ဗိုလ်ဓားရဲ စသော အရာရှိများက ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ အုပ်ချုပ်ရလေသည်။ စော်ဘွားများလည်း ဓားပိုင်သည်ဖြစ်၍ အမိန့်တော်မခံဘဲ လူသတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဗိုလ်မှူးမင်းသားသည် စော်ဘွားများအထက်က ဖြစ်လေသည်။ စော်ဘွားဟူသည်မှာ ရှမ်းဘာသာဖြင့် 'စဝ်'နှင့် 'ဖ' ဟူသော စကားနှစ်လုံးပေါင်းစပ်ထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။ 'စဝ်' သည် ''ပိုင်ဆိုင်သူ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ 'စပ်' နှင့် 'ဖ'ကို ပေါင်းစပ်သောအခါ ''မိုးကောင်းကင်တမျှ မြင့်မြတ်သော ပိုင်ဆိုင်ခြင်း (ပိုင်ရှင်)''ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပေသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် ''ကောင်းကင်တမျှ ပိုင်ဆိုင်သူ (အရှင်)''ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာမင်းများက စော်ဘွားများအား ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များ အနေနှင့် ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် စော်ဘွားတို့သည် ပဒေသရာဇ် မင်းငယ်များ၏ အဆောင်အယောင် အစီးအနင်းများကို အသုံးပြုနိုင်ကြပြီးလျှင် ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များကဲ့သို့ ပြုမူနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ စော်ဘွားတို့သည် မိမိတို့၏ရိုက်ရာကို ဆက်ခံရန် သားတော်၊ ညီတော်၊ တူတော်များအနက်မှ သင့်လျော်ရာတစ်ဦးဦးကို ထီးရံနန်းရံအဖြစ် ရွေးချယ်ထား၍ ယင်းကို ကျမိုင်းဟု ခေါ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်တွင်မူ ကျမိုင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ထားသူကို ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးနှင့် ဘုရင်ခံတို့ သဘောတူညီချက် ရပြီးမှသာလျှင် ခန့်ထားနိုင်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ် အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်ချုပ်သည်။ ၁။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း (ရှမ်းပြည် ဥတ္တရတိုင်းဝန်ရှင် တော်မင်းကြီး လက်အောက်ခံ) ၂။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်ဝန်နှင့် နိုင်ငံရေးအရာရှိ လက်အောက်ခံ) ၃။ မြေလပ်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေး အရာရှိ လက်အောက်ခံ)ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များကို ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်စေရန် ဘုရင်ခံချုပ်က ထုတ်ပြန်ကျေညာသည်။ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းနှင့် မြေလပ်ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များဟူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားပြီးလျှင် နယ်၏အကျယ်အဝန်းကို လိုက်၍ စော်ဘွားမြို့စား၊ နယ်စားများအား အသီးအသီး အုပ်ချုပ်စေသည်။ မြောက်ပိုင်း၌ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်သော နယ်များမှာ- (၁) သီပေါနယ် (၄) တောင်သိန္နီနယ် (၂) တောင်ပိုင်နယ် (၅) မိုးမိတ်နယ် (၃) မြောက်သိန္နီနယ် (၆) မိုင်းလွန်းနယ် တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ တောင်ပိုင်း၌ စော်ဘွားနယ်များမှာ (၁) ကျိုင်းတုံနယ် (၇) မောက်မယ်နယ် (၂) မိုးနဲနယ် (၈) မိုင်းပန်နယ် (၃) ညောင်ရွှေနယ် (၉) မိုင်းပွန်နယ် (၄) မိုးဗြဲနယ် (၁ဝ) စံကားနယ် (၅) ရပ်စောက်နယ် (၁၁) မိုင်းကိုင်နယ် (၆) လဲချားနယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားနယ်များမှာ နှစ်စားရှိသည်။ စော်ဘွားကြီးနှင့် စော်ဘွားဟု ခွဲထားခြားပြီးလျှင် မောက်မယ်နယ်၊ မိုင်းပန်နယ်၊ မိုင်းပွန်နယ်၊ စံကားနယ်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်များသည် ဟော်နန်းမပိုင် ရာဇပလ္လင်နှင့် စော်ဘွားရာထူး ရရှိကြသည်။ အောက်ပါမြို့စားနယ်များသည် တောင်ပိုင်း၌ ပါဝင်ကြလေသည်။ (၁) နန်းခုတ်နောင်မွန်ငယ် (၇) ဘန်းယဉ်နယ် (၂) မိုင်းနောင်နယ် (၈) ဟိုပုန်းနယ် (၃) ဘော်နယ် (၉) စကွယ်နယ် (၄) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၁ဝ) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၅) ပင်လောင်း (လွယ်လုံနယ်) (၁၁) မိုင်းရှူးနယ် (၆) သထုံ (ဆီဆိုင်နယ်) (၁၂) ပွေးလှနယ် မြေလပ်ပိုင်းတွင် ရှိကြသော ရွာငံ၊ ပင်းတယ၊ ပင်မှီ၊ ကျုံးနယ်တို့သည် ငွေခွန်မှူးများ အုပ်ချုပ်သောနယ်များ ဖြစ်ကြလေသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ကိုးကန့်နယ်သည် မြို့စားနယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က သိန္နီစော်ဘွား လက်အောက်ခံနယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလတွင် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ မြောက်သိန္နီ စော်ဘွားအား ထိုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့် မပြုတော့ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလတွင်မူ သီးခြားမြို့စား နယ်တစ်နယ်အဖြစ် ထားရှိခဲ့သည်။ နယ်သူနယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် တရုတ်လူမျိုးများသာလျှင် ဖြစ်ကြ၍ မြို့စားသည် ရှမ်းတရုတ်အနွယ် ဖြစ်လေသည်။ နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစားဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင် ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှသာ ရှိလေသည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ် သော လားရှိုး၊ တောင်ပိုင်း ဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သော တောင်ကြီး၊ နွေရာသီစခန်းမြို့များဖြစ်သော တောင်ပိုင်းမှ ကလောနှင့် လွိုင်လင်မြို့များသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များ အတွင်း တည်ရှိသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိကြီးငယ်များ နေထိုင်ရာမြို့များ ဖြစ်သဖြင့် စော်ဘွား၊ မြို့စားတို့ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ ပြည်မရှိ မြို့ကြီးများကဲ့သို့ မြို့၏ စည်ပင်သာယာရေးကို မြို့ပြကော်မီတီများက အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမြို့များ၏မျူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊တရားမဥပဒေများဖြင့် ဆိုင်ရာအရာရှိတို့က အုပ်ချုပ်သကဲ့သို့ ကျန်ပဒေသရာဇ်နယ်များတွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားနှင့် မြို့စားတို့က ဆိုင်ရာနယ်များ၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊ တရားမ ဥပဒေများအပြင် ရှမ်းပြည်ဓလေ့ ဥပဒေများဖြင့် အသီးအသီး စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။ မြို့စားနှင့် ငွေခွန်မှူးများသည် တရားမနှင့် ရာဇဝတ် တရားစီရင်ရေး အခွင့်အာဏာတွင် ဒုတိယတန်း တရားသူကြီး အဆင့်အတန်းမျှသာ ရှိသည်။ အချို့စော်ဘွားနယ်ကြီးများတွင် ဆိုင်ရာနယ်ရှင်ကို ကူညီရန် အမတ်ချုပ်ကြီး (ရာဇဝတ်မှု- တရားမအပါအဝင်)၊ တရားရေးရာဌာနအမတ်၊ အခွန်တော် ဌာနအမတ်၊ နယ်ဝန်၊ ငွေတိုက်ဝန် စသည်ဖြင့် လစာရိက္ခာစား အရာရှိများ ခန့်ထားသည်။ ထို့ပြင် ရိုးရာအစဉ်အဆက်အားဖြင့် ခန့် ထားရသည့် ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျယ် စသော သူကြီးအဆင့် အတန်းမျိုး ရှိသည့် ကျေးလက်ပိုင်းမှ အုပ်ချုပ်သူအကြီးအကဲ များလည်း ရှိပေသေးသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုကို ဖွဲ့စည်း ပြီးနောက် ပဒေသရာဇ်ကောင်စီအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌသည် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်၏ ဌာနချုပ်ဝန်ဖြစ်သော ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးဖြစ်၍ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သည် မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ဝန် ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ဗြိတိသျှအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော အကြီးမြင့်ဆုံး ဗြိတိသျှ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ ငွေခွန်မှူးများ သည် ထိုအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ကြလေသည်။ မြန်မာပြည်အား ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲအုပ်ချုပ်သောအခါ ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များအား မတိုးတက်သေးသော နယ်များအဖြစ် ဆက်လက်ထား ရှိကာ မြန်မာပြည်တွင်းသို့ မသွတ်သွင်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ပြည်မ၌ ၉၁ ဌာန အုပ်ချုပ်ရေး ရရှိလာသည်အထိ ပြည်မ၏ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ကို အမှီ ပြုခဲ့ရလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းသောအခါ ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည်လည်း မြန်မာပြည်ဘွား အခြားတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ သွေးစည်း ညီညွတ်စွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ လွတ်လပ်ရေး ရအံ့ဆဲဆဲတွင် မသမာသူတို့၏လက်ချက်ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အမှူးပြုသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီးများ ကျဆုံး ရာ၌ ရှမ်းအမျိုးသား မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့၌ ပဒေသရာဇ် ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်း၍ လူထုကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသောအချိန်ကာလ သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သော နေ့ထူး နေ့မြတ်ကြီးကို ရှမ်းအမျိုးသား နေ့ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ပေါက်ရန် စတင်ပန္နက်ချသော နေရာသည် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ လဲချားနယ်ရှိ ပင်လုံမြို့ကလေး ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်မခေါင်းဆောင်များနှင့် တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်များသည် တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် ညီလာခံကျင်းပပြီးလျှင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမှမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထူထောင်ရန် သဘောတူကြောင်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက် နေ့၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြရာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ထိုနေ့ထူးနေ့မြတ်ကို ပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ် ပြောင်းလဲခဲ့ရာ ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးလည်း ပုံစံပြောင်းခဲ့သည်။ ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်ဟု မခေါ်တွင်တော့ဘဲ ရှမ်းနယ်များတွင် ဝနယ်များကိုပါ ပူးပေါင်းထည့်သွင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်စေပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဖြင့် အခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၅ အရ သတ်မှတ်ပေးလိုက် လေသည်။ ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီးသည့်နောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ရေးအသွင်ပြောင်းလိုက်သည်။ ထိုကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ပါလီမန်ကလေး ဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို ကိုယ်စားပြုသော လူမျိုးစုလွှတ်တော် အမတ် ၂၅ ဦး နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေအလိုက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော်သို့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော အမတ် ၂၅ ဦး ပါဝင်သည်။ ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ သို့မဟုတ် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် တိုင်ပင်၍ ခန့်အပ်သည်။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လေသည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပြုစု၍ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။ နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး စသည်တို့ကိုမူ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဆောင်ရွက်လေသည်။ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲစဉ်က ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ် အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည် အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီကလေးတွင် စော်ဘွားကြီးများက ခေါင်းဆောင်၍ စော်ဘွားအသင်းဟူ၍ တည်ထောင်ပြီးလျှင် မြို့စားများ၊ ငွေခွန်မှူးများကိုပါ စော်ဘွားအဆင့်အတန်းသို့ သိမ်းသွင်းခြင်းအလို့ငှာ နယ်ရှင်အားလုံး 'စဝ်ဖလုံ' ဟု ခေါ်တွင်စေရန် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ပြည်မ၌ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိနေစဉ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ပဒေသရာဇ်စနစ် တည်တံ့နေခြင်းသည် ခေတ်နှင့်မလျော်ညီခဲ့ပေ။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဒီမိုကရေစီစံနစ်ကို သွတ်သွင်းရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရတို့ ဆွေးနွေးလာခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ခုနှစ် တွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားများက အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း အကြောင်းကြောင်းတို့ ကြောင့် အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးသည် အကောင်အထည် မပေါ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရ လက်ထက်၌ နယ်ရှင်စော်ဘွားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စွန့်လွှတ်ကြောင်းကို ထိုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီက အတည်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် ပြည်နယ်တွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သော ပဒေသရာဇ်စံနစ်ကို ဖြတ်တောက်၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပန္နက်ကို စိုက်ထူလိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ပြီးနောက်တွင် အောက်ပါအတိုင်း ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်များဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီးလျှင် ပြည်မကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်များ ထွင်လိုက်လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ ၁။ လားရှိုးခရိုင် (၁) မြောက်သိန္နီနယ် (ရုံးစိုက်-လားရှိုးမြို့) (၂) တောင်သိန္နီနယ် ၂။ ကျောက်မဲခရိုင် (၁) သီပေါနယ် (ရုံးစိုက်-ကျောက်မဲမြို့) (၂) တောင်ပိုင်းနယ် (၃) မိုးမိတ်နယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့မြောက် (၁) ကိုးကန့်နယ် အထူးခရိုင် (၂) မိုင်းလွန်းနယ် (၃) ဝနယ်များ၊ လားရှိုးခရိုင်နှင့် ကျောက်မဲခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်း ပြည်မြောက်ပိုင်းတိုင်းဟူ၍ သတ်မှတ်ကာ အထူးတိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာခရိုင်ဝန်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင် စသော အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိများဖြင့် ကြပ်မတ်အုပ်ချုပ်သည်။ လားရှိုးမြို့သည် အထူးတိုင်းမင်းကြီး၏ ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ ခရိုင်နှင့်နယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ၁။ တောင်ကြီးခရိုင် (၁) ညောင်ရွှေနယ် (ရုံးစိုက်-တော်ကြီးမြို့) (၂) ရပ်စောက်နယ် (၃) မိုင်းပွန်နယ် (၄) စံကားနယ် (၅) နန်းခုတ်နယ် (၆) နောင်မွန်နယ် (၇) လွယ်လုံနယ် (၈) သထုံနယ် (ဆီဆိုင်) (၉) ဘန်းယဉ်နယ် (၁ဝ) စကွယ်နယ် (၁၁) ဟိုပုန်းနယ် (၁၂) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၁၃) ပွေးလှနယ် (၁၄) ဘော်နယ် (၁၅) ရွာငံနယ် (၁၆) ပင်းတယနယ် (၁၇) ပင်မှီနယ် (၁၈) ကျုံးနယ် ၂။ လွိုင်လင်ခရိုင် (ရုံးစိုက်-လွိုင်လင်မြို့) (၁) မိုးနဲနယ် (၂) မိုင်းပန်နယ် (၃) မောက်မယ်နယ် (၄) မိုင်းကိုင်နယ် (၅) မိုင်းနောင်နယ် (၆) မိုင်းရှုနယ် (၇) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၈) လဲချူးနယ် (၉) ရေဦးနယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်းခရိုင် (၁) ကျိုင်းတုံနယ်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးခရိုင်နှင့် လွိုင်လင်ခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတိုင်းဟု သတ်မှတ်ကာ တိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာလက်အောက်ခံအရာရှိများနှင့် ကြပ်မတ် အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းမင်းကြီး၏ရုံးစိုက်မြို့သည် တောင်ကြီး မြို့ဖြစ်၍ တောင်ကြီးမြို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ မြို့တော်လည်း ဖြစ်လေသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် လူမှုရေးတွင် အနိမ့်ကျဆုံး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ဝနယ်များ၊ ကိုးကန့်နယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊ ပန်းဆန်းဒိုင် မြို့စားနယ်တို့ကို နယ်သူ နယ်သားများ၏ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်ခြားဒေသအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ရှမ်းစော်ဘွား အများစုနှင့် ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက် အရေးဆိုလာကြပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထကြွပုန်ကန်မှု၊ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း လှုံ့ဆော်အားပေးလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြည်ထောင်စုကြီး ယိမ်းယိုင်ပြိုကွဲမည့်အခြေအနေဆိုးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ တွင် ပြည်ထောင်စုအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူလိုက်သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့ တွင် ဖျက်သိမ်းပြီးလျှင် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးပါဝင်သော ရှမ်း ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း လိုက်သည်။ ထိုဦးစီးအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနည်းတူ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဝဝကို ဆောင်ရွက်ရ၍ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအား ယခင်က ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အခွင့်အာဏာများကို အပ်နှင်းလိုက်လေသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်အဖြစ်မှ ပြည်သူ့ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်လာရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ကျေးလက်များအထိ ပြည်မနည်းတူ တရားဥပဒေ စိုးမိုးနိုင်ရန် တရားရုံးများ၊တရားသူကြီးများ ခန့်ထားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေပိုင်းခြားမှု ပြန်လည် စိစစ်ရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ယခင်က နယ်ပိုင်နယ်၊ မြို့ပိုင်နယ် ဟူ၍ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့သော အချို့နယ်များသည် ကျေးရွာသာသာမျှ ရှိသဖြင့် စော်ဘွားတို့အလိုကျ မလိုအပ်ဘဲ ပိုင်းခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေရာ အုပ်ချုပ်ရေးလွယ်ကူစေရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး စရိတ်ကျဉ်းစေရန် အချို့နယ်များကို ပူးပေါင်းခြင်း၊ ပြန်လည်ပိုင်းခြား ခြင်းပြုရန် ပြန်လည် စိစစ်ဆောင်ရွက်နေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ==မြန်မာ-တရုတ်-နယ်နိမိတ်အပြောင်းအလဲ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း အများဆုံး ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ်ကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ သဘောတူ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ပြီးနောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်၌ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ရှိခဲ့လေသည်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်နိမိတ် သဘောတူစာချုပ်များအရ ခိုင်လုံသော သက်သေအထောက်အထားများရှိသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသများကို တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြုရသည်။ မိုင်းမောကြီး တြိဂံဒေသအတွက်မူ ထိုဒေသအား တရုတ်တို့က ပြန်၍ သိမ်းလိုက်ပါက ထိုနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသော ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် ကူးလူးဆက်ဆံမှု လမ်းမကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ထိုပြည်နယ်များအား ထိခိုက်ဖွယ်ရာ ရှိသဖြင့် ထိုတြိဂံဒေသကို တရုတ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရသို့ အပြီးအပိုင် လွှဲပြောင်းပေးသည်။ သို့သော် ထိုဒေသနှင့် လဲလှယ်သောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်ပါဝင်သော ဝနယ်အတွင်းရှိ ပန်းဟုံးနှင့် ပန်းလောင်းဒေသတို့အား မြန်မာအစိုးရက တရုတ်အစိုးရ သို့ လွှဲအပ်ရလေသည်။ နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ အပြန်အလှန် အလဲအလှယ်ပြုကြသော နယ်မြေများကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ရာ မြန်မာ အစိုးရက ရရှိလိုက်သော မိုင်းမောတြိဂံဒေသ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၈၅ စတုရန်းမိုင်၊ ထိုဒေသနှင့် အလဲအလှယ်ပြုကာ တရုတ်အစိုးရသို့ လွဲအပ်လိုက်ရသော ပန်းဟုံး၊ ပန်လောင်း ဒေသမျာ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၇၃ စတုရန်းမိုင် စသဖြင့် အသီးသီး ဖြစ်ကြလေသည်။ ပန်ဟုံးနှင့် ပန်လောင်းဒေသတို့ကို အလဲအလှယ် ပြုလိုက်ရသဖြင့် ထိုနေရာတွင် ရှမ်းပြည်နယ် နယ် နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းသည် အတန်ငယ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မိမိတို့၏ နယ်မြေကို တစ်လက်မမျှ အလျှော့မခံလိုသော်လည်း ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည် နှစ်ပြည်ထောင်ချစ်ကြည်မှုကို ရှေ့ရှုကာ လွှဲအပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ မိုင်းမောတြိဂံဒေသသည် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် နှစ်ခုလုံး၌ ပါဝင်နေရာ ဆိုင်ရာအစိတ်အပိုင်းကို ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အုပ်ချုပ်လျက် ရှိပေသည်။ တရုတ်အစိုးရသို့ လွှဲအပ်၍ အလဲအလှယ်ပြုကြသောဒေသများမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့က ထိုဒေသများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သာ နေလိုကြသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများနည်းတူ ပန်ဟုံးနှင့်ပန်လောင်းဒေသများမှ လူမျိုးစုများကိုလည်း ယင်းတို့၏ ဆန္ဒအတိုင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည် နယ်စပ်အနီး၌ ကျေးရွာအိုးအိမ်များကို သိုက်မြိုက်စွာ ထူထောင်ပေး ရပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အသက်မွေးမှု ဖူလုံရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရလေသည်။ ==ပညာရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှေးအခါက ရှမ်းပြည်နယ်၏ပညာရေးစံနစ်သည် စော်ဘွားများ၏ လက်ထဲတွင်သာ ရှိခဲ့သည်။ နယ်များတွင် စော်ဘွားများ သဘောအရ နယ်မှရရှိသော အခွန်တော်ငွေထဲမှ အကုန်အကျခံ၍ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူလတန်း မြန်မာစာသင်ကျောင်းများသာ ရှိသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းများကိုလည်း စော်ဘွားများက စာသင်ကျောင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဗြိတိသျှခေတ် တစ်ခေတ်လုံးတွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နှစ်ရပ်လုံး၌ အစိုးရအသိအမှတ်ပြုသော အထက်တန်းကျောင်းဟူ၍ တောင်ကြီး၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ရှမ်းစော်ဘွားသားများကျောင်းနှင့် အမေရိကန် သာသနာပြုကျောင်းဟူ၍ နှစ်ကျောင်းသာ ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းနှင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စာသင်ကျောင်းများ နည်းပါး၍ တောင်ကြီးမှလွဲလျှင် ကလော၊ လွိုင်လင်၊ လားရှိုး၊ နမ္မတူ၊ သီပေါနှင့် မိုးနဲတို့တွင်သာ အလယ်တန်းကျောင်းများ ရှိသည်။ ၁၉၂၃-၂၄ ခုနှစ်အထိ ဖော်ပြခဲ့သော ကျောင်းများမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြန်မာအလယ်တန်း ၁၉ ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ၁ဝ၈ ကျောင်းရှိသည်။ အထူးကျောင်းများမှာ တောင်ကြီးမြို့ရှိ တိရစ္ဆာန် အတတ်သင်ကျောင်း၊ လားရှိုး၊ ညောင်ရွှေမြို့တို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော အောက်တန်းဆရာဖြစ် သင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်း ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီ ကာလတွင် ကျောင်းပေါင်း ၁၉ဝ ကျော်အထိ တိုးတက်လာ၍ ကျောင်းသားဦးရေ တစ်သောင်းနီးပါးအထိ ရှိလာသော်လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းစာသော် စာတတ်သူများ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နိမ့်ကျနေခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုခေတ်တွင် ပညာရေးစံနစ်သစ်အရ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကျောင်းများကို တိုးတက် ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ စော်ဘွားမြို့တိုင်း၌ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်းရှိစေရန်နှင့် လူဦးရေ ၁ဝဝဝ လျှင် စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းရှိစေရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း ပြည်နယ်၏ငွေ အင်အား နည်းပါးသေးသဖြင့် ခပ်ဆိုင်းဆိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖွင့်လှစ်ပြီးသောကျောင်းများနှင့် ကျောင်းသားဦးရေစာရင်းမှာ-- ကျောင်းဦးရေ ကျောင်းသားဦးရေ ၁။ အထက်တန်းကျောင်း ၃၇ ၂၃၈၄၅ ၂။ အလယ်တန်းကျောင်း ၅၃ ၁၅၈၉၇ ၃။ မူလတန်းကျောင်း ၅၂၅ ၄၁၈၅၄ ---- -------------- ၆၁၅ ၈၁၅၉၆ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဥပစာကောလိပ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့၍ စော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းကိုလည်း စစ်ပြီးခေတ်တွင် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်များအတွက်သာ ကန့်သတ်ထားရှိခြင်းမှ ပြည်သူ့ကျောင်း တစ်ကျောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref> == အုပ်ချုပ်ရေး == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} === မြို့တော် === ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး လွယ်ကူအဆင်ပြေစေရန် အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း ဟု စစ်တိုင်းဌာနချုပ်များရှိသည့် အတိုင်း ခွဲခြားလိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]]၊ အရှေ့ပိုင်း၏မြို့တော်အဖြစ် [[ကျိုင်းတုံမြို့]] နှင့် တောင်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် လက်ရှိမြို့တော် တောင်ကြီးမြို့ အဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏မြို့တော်မှာ တောင်ကြီးမြို့သာဖြစ်သည်။ [[File:Shan State Map with 3 Parts.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ်အား အပိုင်း၃ပိုင်းဖြင့်ပြထားသော မြေပုံ]] ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် တောင်ကြီးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် နယ်မြေကျယ်ပြန့်သဖြင့် လားရှိုးမြို့နှင့် ကျိုင်းတုံမြို့များတွင် ဒုတိယအဆင့် ရုံးခွဲများစိုက်ကာ အုပ်ချုပ်သည်။ [[File:Shan State Government Office 1.jpg|thumb|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] === ဥပဒေပြုရေး === {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ [[File:Shan State Hluttaw.jpg|thumb|ပြည်နယ်လွှတ်တော်]] === တရားစီရင်ရေး === {{See also|ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}} ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ​ဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများရှိသည်။ ===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ=== ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ခရိုင် (၂၁)ခရိုင်၊ ခရိုင်အဆင့်နှင့်ညီသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု ရှိသည်။ ခရိုင်များအနက် ဟိုပန်နင့် မက်မန်းခရိုင်များကိုပေါင်းကာ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းသည်။ မြို့နယ်ပေါင်း (၅၅)မြို့နယ်ရှိသည်။<ref>နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)</ref><ref name=gad>{{cite web|url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843|title=ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ခရိုင်အမည်များ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း|access-date=19 November 2022|archive-date=5 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230305083858/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843}}</ref> === ခရိုင်များ === [[File:Shan state districts map 2022.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ် ခရိုင်များ (၂၁ ခရိုင်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု) {{legend|#E31A1C|တောင်ကြီးခရိုင်}} {{legend|#0000FF|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#33a02c|လားရှိုးခရိုင်}} {{legend|#1f78b4|နမ့်စန်ခရိုင်}} {{legend|#b2df8a|ကလောခရိုင်}} {{legend|#aca9aa|မိုင်းရှူးခရိုင်}} {{legend|#fofofo|လင်းခေးခရိုင်}} {{legend|#ffffff|လွိုင်လင်ခရိုင်}} {{legend|#de8787|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#ffd5df|မိုင်းယောင်းခရိုင်}} {{legend|#de51d0|မူဆယ်ခရိုင်}} {{legend|#a6cee3|ကွတ်ခိုင်ခရိုင်}}{{legend|#d35f5f|မိုင်းတုံခရိုင်}}{{legend|#426d44|မိုင်းဆတ်ခရိုင်}} {{legend|#fb9a99|မိုင်းလားခရိုင်}} {{legend|#c83737|မိုင်းယန်းခရိုင်}} {{legend|#cfff31|တန့်ယန်းခရိုင်}} {{legend|#2cacc5|ကျောက်မဲခရိုင်}} {{legend|#6b5deb|မိုးမိတ်ခရိုင်}} {{legend|#e655ed|ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab2d89|ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#b052a8|ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab1a76|ဟိုပန်ခရိုင် (ဝ SAD)}}{{legend|#be18aa|မက်မန်းခရိုင် (ဝ SAD)}}]] ====ခရိုင်ရှိ မြို့နယ်==== =====ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း===== {|class=wikitable ![[ကျိုင်းတုံခရိုင်]] |[[ကျိုင်းတုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယန်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းလားခရိုင်]] |[[မိုင်းလားမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းဆတ်ခရိုင်]] |[[မိုင်းဆတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းတုံခရိုင်]] |[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]] |- ![[တာချီလိတ်ခရိုင်]] |[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယောင်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[လားရှိုးခရိုင်]] |[[လားရှိုးမြို့နယ်]]{{•}}[[သိန္နီမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] |- ![[တန့်ယန်းခရိုင်]] |[[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းရယ်မြို့နယ်]] |- ![[လောက်ကိုင်ခရိုင်]] |[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မူဆယ်ခရိုင်]] |[[မူဆယ်မြို့နယ်]]{{•}}[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] |- ![[ကွတ်ခိုင်ခရိုင်]] |[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်မဲခရိုင်]] |[[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]{{•}}[[နောင်ချိုမြို့နယ်]]{{•}}[[သီပေါမြို့နယ်]]{{•}}[[နမ္မတူမြို့နယ်]] |- ![[မိုးမိတ်ခရိုင်]] |[[မိုးမိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မဘိမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မက်မန်းခရိုင်]] |[[မက်မန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဆန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[နားဖန်းမြို့နယ်]] |- ![[ဟိုပန်ခရိုင်]] |[[ဟိုပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းမောမြို့နယ်]] |- ![[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မန်တုံမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[တောင်ကြီးခရိုင်]] |[[တောင်ကြီးမြို့နယ်]]{{•}}[[ရပ်စောက်မြို့နယ်]] |- ![[ကလောခရိုင်]] |[[ကလောမြို့နယ်]]{{•}}[[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]{{•}}[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]] |- ![[လွိုင်လင်ခရိုင်]] |[[လွိုင်လင်မြို့နယ်]]{{•}}[[လဲချားမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]] |- ![[နမ့်စန်ခရိုင်]] |[[နမ့်စန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကွန်ဟိန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုးနဲမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းရှူးခရိုင်]] |[[မိုင်းရှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျေးသီးမြို့နယ်]] |- ![[လင်းခေးခရိုင်]] |[[လင်းခေးမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မောက်မယ်မြို့နယ်]] |- ![[ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆီဆိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပင်လောင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ပင်းတယမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွာငံမြို့နယ်]] |} == နေထိုင်သောလူမျိုးများ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} လီဆူ ၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ [[ပအိုဝ့်|ပအိုဝ့်]]၊ ပဒေါင်၊ ပလောင်၊ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ကချင်၊ မြန်မာ၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ကယန်း၊ ယင်း၊ ကယား == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[အင်းလေးကန်]] * [[အင်းလေး ဖောင်တော်ဦးဘုရား]] * [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]] * [[ဘော်ကြိုဘုရား|သီပေါ ဘော်ကြိုဘုရား]] * [[ပင်းတယဂူ]] * [[ဗဒလင်းဂူ]](ပြဒါးလင်းဂူ) * [[မွေတော်ကက္ကူ]]ဘုရားများ * [[ထမ်းဆမ်းလိုဏ်ဂူ|ထမ်ဆမ်းဂူ]]၊ ဟိုပုံးမြို့အနီး <ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရှမ်းလူမျိုးများသာမက အခြားတိုင်းရင်းသားများ၊တရုတ်၊ကုလား ပါရောနှောနေထိုင်သည့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများ များပြားသည်။ သို့သော် တိုင်းရင်းသားအများစု မှာရှမ်းစကားကိုအသုံးပြုကာ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ အောက်ပါဇယားမှာ ရှမ်းပြည်နယ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! စဉ် !! အကြောင်းအရာ !! ရေတွက်ပုံ !! အရေအတွက် |- | ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၆၂၀၄၂၂ |- | ၂|| ဆည်တမံ(အကြီး/အသေး)|| ခု|| ၈၁၇ |- | ၃|| မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း|| ခု|| ၆ |- | ၄|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၉၂၈၃ |- | ၅|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၀၂ |- | ၆|| ရထားလမ်း|| မိုင်|| ၄၉၆ |- | ၇|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၈၆၉၈ |- | ၈|| ပေ ၅၀⁠၀၀ အထက်လေယာဉ်ပြေးလမ်း|| လမ်း|| ၃ |- | ၉|| ပေ ၁၈၀ အထက် တံတား|| စင်း|| ၄၈ |- | ၁၀|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၁၆၅ |- | ၁၁|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၉၁ |- | ၁၂|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၁၆၃ |- | ၁၃|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၅၅ |- | ၁၄|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၅ |- | ၁၅|| နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၂ |- | ၁၆|| ပုဂ္ဂလိကစက်ရုံ|| ရုံ|| ၃၅⁠၅၀ |- | ၁၇|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၄၇၂၈ |- | ၁၈|| တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်|| ခု|| ၅ |- | ၁၉|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၀|| ကွန်ပျူတာက္ကသိုလ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၁|| ဆေးရုံများ|| ရုံ|| ၁၄၅ |} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အဓိကအားဖြင့် ကော်ဖီ၊ သစ်၊ လက်ဖက်နှင့် ရာဘာ အပါအဝင် သီးနှံများဖြစ်သော ပန်းသီး၊ စပျစ်သီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့် လူကြိုက်များသည့် အခြားသီးနှံများလည်း ထွက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == <References /> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.shanstate.gov.mm/ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုဒ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730142343/http://www.shanstate.gov.mm/ |date=30 July 2015 }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရှမ်းပြည်နယ် |North = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |Northeast = [[ယူနန်ပြည်နယ်]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |East = [[လွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘိုခဲယိုပြည်နယ်]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]] |Southeast = [[ချင်းရိုင်ခရိုင်]]၊ [[ချင်းမိုင်ခရိုင်]]၊ [[မယ်ဟောင်ဆောင်ခရိုင်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] |South = [[ကယားပြည်နယ်]] |Southwest = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |West = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] }} <br /> {{ရှမ်းပြည်နယ်}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]] [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်| ]] 59qvtjklzl94bdrzh4xisd8qmlfhq9v 880771 880769 2025-07-08T02:18:49Z EricOng77 132463 880771 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{ref improve}} {{Cleanup}} {{overly detailed}} }} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name = ရှမ်းပြည်နယ် | official_name = | native_name = {{nobold|{{shn|မိူင်းတႆး}}}} | native_name_lang = shn | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | translit_lang1 = Other | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of the Shan State.svg | flag_size = 150px | flag_alt = | nickname = | motto = | image_map = Shan State in Myanmar.svg | mapsize = 150px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | pushpin_map = <!-- Burma --> | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|21|30|N|98|0|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = {{flag|ရှမ်းပြည်နယ်}} | subdivision_type2 = ဒေသ | subdivision_name2 = အရှေ့အလယ်ပိုင်း | established_title = ပြည်နယ်အဆင့် မသတ်မှတ်ခင် | established_date = [[ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်စု]] | established_title1 = ပြည်နယ်အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း | established_date1 = ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ | established_title2 = အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်း | established_date2 = ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၉ | seat_type = မြို့တော် | seat = [[တောင်ကြီးမြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ​ဦး​အောင်​ဇော်​အေး | leader_title1 = အစိုးရ | leader_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name=cp>{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2008-12-25 | publisher=City Population}}</ref> | area_total_km2 = 155801.3 | area_rank = ၁၃ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၅,၈၂၄,၄၃၂ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=Census Report|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Naypyitaw|date=May 2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|volume=2|page=17|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၄ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = | website = {{url|www.shanstate.gov.mm}} | footnotes = | unemployment_rate = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ တရုတ်၊ [[ဝလူမျိုး|ဝ]]၊ [[လီဆူလူမျိုး|လီဆူ]]၊ [[ဓနုလူမျိုး|ဓနု]]၊ [[အင်းသားလူမျိုး|အင်းသား]]၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ [[လားဟူလူမျိုး|လားဟူ]]၊ [[ပလောင်လူမျိုး|ပလောင်]]၊ [[ပအိုဝ့်လူမျိုး|ပအိုဝ့်]]၊ [[တောင်ရိုးလူမျိုး|တောင်ရိုး]]၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၇၆.၇%၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၁၀.၈%၊ Animist ၆.၆%၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၁.၀%၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၁.၀၁%၊ ဘာသာမဲ့ ၃.၄%၊ နှင့် အခြား ၁.၅% }} '''ရှမ်းပြည်နယ်''' ({{lang-shn|မိူင်းတႆး}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များအနက် အကြီးဆုံး(ဧရိယာအကျယ်ဆုံး) ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်က ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်များအား လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ဟူ၍ ပေါက်ဖွားလာသောအခါ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် ၅ အရ အဆိုပါ နယ်များတွင် 'ဝ'နယ်များကို ပူးပေါင်း၍ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ပိုင်းခြားခဲ့သော နယ်များကို ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ၍ အကြီးဆုံးပြည်နယ်လည်း ဖြစ်၏။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာယာလှပသောပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ၆၀,၁၅၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် တြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ မှ ၂၂ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၆မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၄၇မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီးလျှင် အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်မ၏အရှေ့ဘက်၌ရှိသော ထိုပြည်နယ်သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပဉ္စဂံပုံ ရှိလေရာ အနောက်ဘက်ရှိ ပြည်မ၏ လွင်ပြင်ဒေသများကို ပဉ္စဂံ၏ အခြေပြုထားကာ အရှေ့ဘက်ရှိ မဲခေါင်မြစ် (လာအိုနိုင်ငံ) ပေါ်တွင် ပဉ္စဂံ၏ ထိပ်ဖျားကျရောက်နေလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ် (တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ)၊ အရှေ့ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ကယားပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ အနောက် မြောက်ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့ဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ်နှင့် ၂၄ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ် နှင့် ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်တို့၏ အကြား၌ တည်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၇၀ရာခိုင်နှုန်းကို မူဆယ်မြို့နယ် မှ ရရှိသည်။ == ပထဝီဝင် == ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း၊ တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာတောင့်သာယာ ရှိပေသည်။ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ရိုး တစ်ခုဆီမှ အရှေ့ဘက်သို့ လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှမ်းရိုးမတောင်ဟု အများခေါ်ဆိုကြသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများကို တောင်ခိုးတောင်ငွေ့ တစ်ဝေဝေဖြင့် တွေ့မြင်ကြရပေလိမ့်မည်။ [[ရှမ်းရိုးမ]]တောင်ဟု ခေါ်ဆိုနေကြသော်လည်း စင်စစ် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးသည် ကုန်းပြင်မြင့် ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် ပျှမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၃ဝဝဝ-၄ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ပြီးလျှင် နေရာ ဒေသများစွာတို့၌ မြေမျက်နှာပြင်သည် လှိုင်းအိထိုးနေဘိသကဲ့သို့ နိမ့်တုံမြင့်တုံ ဖြစ်နေလေသည်။ အရှေ့ဘက်ပိုင်း ကုန်းမြေမြင့်သည် အနောက်ဘက်ပိုင်းထက် ပို၍မြင့်သည်။ အမြင့်ဆုံးအပိုင်းသည် လားရှိုး၏ အနောက်တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြေမြင့်မျက်နှာပြင်သည် သိန္နီနယ်၏ အလယ်ပိုင်းခန့်မှ စ၍ မန္တလေးခရိုင် အထက်နားရှိ တောင်ကုန်းဒေသသို့တိုင်အောင် ကျယ်ပြန့်သွားသော်လည်း မိုးနဲနယ်နှင့် မောက်မယ်နယ်စပ်သို့ အရောက်တွင်မူ ကျဉ်းမြောင်းသွားလေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း အချို့ ဒေသများတွင် အရှေ့နှင့်အနောက်တန်းလျက် ရှိသည်မှ လွဲ၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ များသောအားဖြင့် တောင်နှင့်မြောက် တန်းလျက်ရှိကြလေသည်။ တောင်ထိပ်များသည် ပေ ၆ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ကြ၍ အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်သည် တောင်သိန္နီနယ် အတွင်းရှိ ပေပေါင်း ၈၇၇၇ မြင့်သော [[လွယ်လိန်းတောင်ထွတ်]]ဖြစ်သည်။ အခြားမြင့်မားသော တောင်ထွတ်များမှာ မြောက်သိန္နီနယ်အတွင်းရှိ လျန်ရှန်၊ ကျိုင်းတုံနယ်အရှေ့ပိုင်းရှိ လွယ်ပန်နောင်၊ မိုင်းကိုင်နယ်အတွင်း ရှိ လွယ်စန့်နှင့် လွယ်လမ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ ပေ ၈ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြပေသည်။ ပင်းတယနယ်အတွင်းမှ မဲနယ်တောင်တန်းရှိ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်ထွတ်သည် ၇၆၇၈ ပေ မြင့်သည်။ ထို့ပြင် နမ့်တမ်ဖတ် ချောင်းဝှမ်းနှင့် နမ့်ပွန်ချောင်းဝှမ်းကို ခြားလျက်ရှိသော လွယ်မောနှင့် လွယ်မောင်ဟု ခေါ်သည့် ပေ ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်ရှိသော တောင်မြင့်ကြီးများလည်း ရှိပေသေးသည်။ [[ကလောမြို့]]အနီးရှိ [[ဆင်တောင်]]နှင့် [[မြင်းမထိတောင်]]တို့သည် ပေ ၅ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြလေသည်။ ===မြစ်ချောင်း=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြစ်ချောင်းတို့သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းရသဖြင့် မြစ်ကမ်းပါးတို့သည် များသောအားဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းမတ်စောက်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းတို့အကြား၌ တောင်နှာမောင်းတို့သည် မြစ်ချောင်းများ ဆုံးသည့် တိုင်အောင် တည်ရှိကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[သံလွင်မြစ်]]သည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုမြစ်ကို ရှမ်းဘာသာဖြင့် နမ့်ခုန်းမြစ်ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို မြောက်မှ တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ အကြမ်းဖျဉ်းအားဖြင့် ပြည်နယ်ကို အရှေ့နှင့်အနောက် ပိုင်းခြားထားသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြစ်ရိုးတစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်ကဲ့သို့ မြေပြင် ပြန့်ဖြူးခြင်းမရှိဘဲ နက်ရှိုင်းမတ်စောက်သော ကမ်းပါးစောက်ကြီးများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက် အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းလေသည်။ သံလွင့်မြစ်အထက်ပိုင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော် ၇ဝဝဝ နီးပါးမြင့်သော တောင်တန်းကြီးများ ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးများသည် တံတိုင်းကြီးများသဖွယ် ကာဆီးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ဝင်ရောက်ရန် မလွယ်ကူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်နေလေရာ မြေပြန့် မြေကျယ်များစွာ မရှိချေ။ ထိုကြောင့် ထိုအပိုင်းတွင် လူနေအိမ်ခြေလည်း နည်းပါးလေသည်။ အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတစ်လျောက် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလာသောအခါ အနောက်ဘက်တွင် တောင်တန်းများသည် နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်ခြင်းမရှိဘဲ နီးတစ်လှည့် ဝေးတစ်ခါရှိနေကြလေရာ တောင်တန်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် မြေပြန့်မြေကျယ်များကို တွေ့ရသည်။ ထိုမြေပြန့်မြေကျယ်များတွင် မြို့ရွာများကို တည်ထားကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သံလွင်မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ဝဲဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သော နမ့်တင်(နမ့်တိန်း)၊ နမ့်မ၊ နမ့်ဆင် စသည်တို့လည်းကောင်း၊ လက်ယာဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သောနမ့်နင်း၊ နမ့်ပန်နှင့် နမ့်တန်စသည်တို့လည်းကောင်း ဖြစ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အခြားမြစ်ကြီးတစ်မြစ်သည် [[မဲခေါင်မြစ်]] ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်နိမိတ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် မိုင်ပေါင်း ၁၂ဝ ခန့်မျှသာ ထိုမြစ်ကြီးသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် သက်ဆိုင်လေသည်။ နမ္မတူ၊ မြစ်ငယ်၊ ဒုဋ္ဌဝတီဟူသော သုံးမည်ရ [[နမ္မတူမြစ်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်၏ ထင်ရှားသောမြစ်တစ်သွယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှသာ ဖြတ်သန်းသွားသော်လည်း မဖော်ပြဘဲ မနေအပ်သော မြစ်တစ်သွယ်မှာ နမ့်မင်းဟုလည်း ခေါ်သော [[ရွှေလီမြစ်]]ပေတည်း။ ထိုမြစ်၏ မြစ်ဖျား လက်ယာဘက်ကမ်းရှိ မိုင်းမောဒေသမှ စ၍ ရှမ်းပြည်ထောင် အများ ပေါ်ပေါက်ပြန့်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော မြစ်များအပြင် ရှမ်းပြည်နယ်အလယ်ပိုင်း မြေလပ်ဒေသ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် ရပ်စောက်နယ်၊ ဘော်နယ်တို့ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ပြည်မရှိ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]မှ တစ်ဆင့် ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[ဇော်ဂျီမြစ်]]၊ ဟိုပုန်းမြို့နယ် နမ့်ခုတ်မြို့ငယ်လေး၏အနောက်ဘက်တွင် မြစ်ဖျားခံသော နမ့်တမ်ဖတ်ချောင်း၊ မြေလပ်ဒေသတစ်ဝိုက် စီးဆင်းကာ [[အင်းလေး]]ထဲသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်၍ တောင်ဘက်မှတစ်ဖန် ပြန်ထွက်ပြီးလျှင် [[ကယားပြည်နယ်]]အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[နမ့်ဘီလူးချောင်း]]၊ လဲချားနယ်တောင်ကုန်းများ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် တောင်ဘက်ကယား ပြည်နယ်အတွင်းသို့ စီးဝင်ပြီးနောက် သံလွင်မြစ်အတွင်းသို့ [[နမ့်ပွန်ချောင်း]] စသည်တို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြစ်ရိုးချောင်းရိုး မြေပြန့် လွင်ပြင်များတွင် မြို့ရွာများကို များသောအားဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးတို့က တည်ထောင်ထားကြရာ မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြစ်ရိုး မြေပြန့်တွင် သိန္နီနယ်၊ သီပေါနယ်တို့ကို တွေ့ရသည်။ [[ရပ်စောက်]]၊ [[ရေဦး]]၊ [[ရွာငံမြို့|ရွာငံ]]၊ [[ပင်းတယမြို့|ပင်းတယ]]၊ [[ပွေးလှမြို့|ပွေးလှ]]နယ်တို့သည် ဇော်ဂျီမြစ်ရိုး မြေပြန့်တစ်လျောက် တည်ထားသော မြို့ရွာများဖြစ်ကြသည်။ နမ့်ပွန်ချောင်းရိုးမြေပြန့်တွင် မိုင်းပွန်နယ်ကိုလည်းကောင်း နမ့်တမ်ဘက်ချောင်းရိုး မြေပြန့်တွင် ဟိုပုန်း၊ [[နမ့်ခုတ်]] [[ဘန်းယဉ်]]၊ [[ဆီဆိုင်]](သထုံ) နယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ မြစ်ချောင်းများသည် တောင်စဉ် တောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းကြသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်းများအနှံ့အပြား ရှိသည်။ သီပေါနှင့် လာရှိုးအကြားရှိ [[မန့်ဆမ်ရေတံခွန်|မန့်ဆမ်ရေတံခွန်ကြီး]]သည် အမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ကျော် ၂ဝဝဝ ခန့်မှ တောင်ခန့်မှ တောင်ခါးပန်းအဆင့်ဆင့်ကို စီးဆင်းလာခဲ့ရာ ကြည့်၍ မငြီးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုရေတံခွန်ကြီးမှ ရေအားကို အသုံးပြု၍ [[နမ္မတူမြို့]]ရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်၏ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အခြားရေတံခွန်များလည်း အများအပြားရှိရာ ယင်းတို့မှ ရေအားကိုလည်း အသုံးချနိုင်ရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက လေ့လာ စမ်းသပ်စေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဓာတ်အားပေးရေးအတွက် အလားအလာရှိသော ရေတံခွန်တို့မှာ မိုင်းပွန်မြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်သုံးခု၊ ရပ်စောက်မြို့မှ ၁ဝ မိုင်ခန့်ကွာ အင်းတော်သွားလမ်းရှိ ဇော်ဂျီရေတံခွန်(မိုးဟင်းရေတံခွန်)၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်ငယ်နှစ်ခုနှင့် လဲချားနယ်မှ နမ့်တွပ်ရေတံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကျိုင်းတောင်း စီရင်စုအတွင်းရှိ နမ့်တိန်းရေတံခွန်မှ ရေအားကို ယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးသော ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်မည်ဟုလည်း ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ မြစ်ချောင်း ရေတံခွန်များအပြင် အင်းအိုင်များလည်း ရှိသေးရာ ယင်းတို့အနက် ညောင်ရွှေနယ်ရှိ အင်းလေးသည် အကြီးဆုံး အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ===ရေထွက်=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ပြည်နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဦးဆောင်ကောက်ယူခဲ့သော စာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ် (အထူးဒေသများမပါ) တွင် ရေထွက်ပေါင်း '''၃,၇၀၀ ကျော်''' ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဆိုင်ရာမြို့နယ်လူထုအတွက်ဆယ့်နှစ်ရာသီ မပြတ်သုံးစွဲရန် ရေရနိုင်သော ရေထွက်ခေါ် စမ်းရေပေါက်များလည်း ရှိသေးသည်။ ဟိုပုန်းရေထွက်၊ ဘော်ဆိုင်းရေထွက်၊ ရပ်စောက်ရေထွက် (ဗထူးစမ်း)၊ ကရင်မရေထွက် (တောင်ကြီး)တို့သည် လူသိ များသော စမ်းရေပေါက်များပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အောက်ခံကျောက်မြေသည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်များဖြစ်လေရာ ရွာချသော မိုးရေသည် မြေကြီးထဲသို့ စိမ့်ဝင်သွားသည်။ ထိုစိမ့်ဝင်သွားသော ရေများသည် အချို့နေရာများတွင် စမ်းရေပေါက်များဖြစ်ကာ မြေပြင်သို့ ပြန်ထွက်လာကြရာ ယင်းတို့ကို ရေ ထွက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့်လည်း မနီး၊ ရေထွက်များလည်း မရှိသော ဒေသများလည်း ရှိသေးရာ ထိုဒေသများတွင် ရေရှားပါးသဖြင့် မြေတွင်း သယံဇာတ ပစ္စည်းများဖြင့် ပေါများသည့်တိုင်အောင် စက်မှုလုပ်ငန်းများ မဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး ခက်ခဲခြင်းများ ရှိလေသည်။ ရေထွက် သို့မဟုတ် စမ်းရေပေါက်များအပြင် ရေပူစမ်းများလည်း ပေါများသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် မြေကြောအံလွှဲခြင်းများ ရှိပေရာ ထိုနေရာများတွင် ရေပူစမ်းများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သီပေါ၊ လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ လင်းခေး၊ ကျိုင်းတုံ၊ အင်းလေးဒေသရှိ ခေါင်တိုင်ရွာ စသည်တို့တွင် ထိုကဲ့သို့သော ရေပူစမ်းများရှိလေသည်။ ===အောက်ခံမြေနှင့် ကျောက်အမျိုးမျိုး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ [[ဘူမိဗေဒ]]ကို သေချာစွာ စေ့ငုလေ့လာ၍ သုတေသန မပြုရသေးချေ။ အောက်ခံကျောက်မြေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို ချုံ၍ဆိုရလျှင် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေ အောက်ခံဖြစ်သည်။ သို့သော် အာစီယန်ခေတ် (ရှေးအကျဆုံးခေတ်) ကျောက်များ၊ ပထမကပ်ကျောက်များ၊ ဒုတိယ ကပ်ကျောက်များနှင့် တတိယကပ် ကျောက်များ စသော ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ ကျောက်များကိုလည်း ကြိုကြား ကြိုကြား တွေ့ရပေသည်။ ဘူမိဗေဒ ထုံးကျောက်ခေတ်ကာလက ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာပြည်မနည်းတူ ပင်လယ်ရေတိမ်အောက်တွင် ကျရောက်နေခဲ့ရာ မြစ်များမှ သဲများ၊ ပင်လယ်ပိုးကောင်သေများ၊ ရေညှိရေမှော်ပုပ်များ စသည်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာပြီးလျှင် ပင်လယ်အောက် မြေသားသည် တဖြည်းဖြည်း ပို့တက်လာသည်။ ထိုကြောင့် ထိုခေတ်က ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို ထုံးကျောက်မြေများအကြား၌ ညှပ်လျက်တွေ့ကြရသည်။ ထုံးကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးလုနီးကာလ၊ သို့မဟုတ် တတိယကပ် အစလောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အပေါ်ယံ မြေလွှာပုံပြောင်းစေသော မြေလှုပ်ရှားမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်နှင့်ဆက်လျက်တောင်ဘက်သို့ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းအထိ တောင်ရိုးတောင်တန်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြောများပြတ်၍ အချို့နေရာများတွင် အက်ကြောင်းကြီးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် အံလွှဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ သီပေါနယ် ဂုတ်ထိပ်ချိုင့်ဝှမ်းမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့နှင့်အနောက် ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီးတစ်ခုကို တွေ့ရ၍ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် ထူးခြားပေါ်လွင်သော ဘူမိဗေဒလက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ညောင်ရွှေနှင့် ရွှေညောင်မြောက်ဘက်မှ အင်းလေး တောင်ဘက်အထိလည်း ကြီးမား၍ တောင်နှင့်မြောက်ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီး တစ်ခုရှိလေသည်။ အထက်တွင်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ သက်ရင့်ကျောက်များကို ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ တွေ့ကြရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မိုးကုတ်နယ် ပတ္တမြားမြေ၏ လိပ်သည်းကျောက်မြေနှင့် ဆက်စပ်လျက် ဝေဘူကျောက်မြေမျိုးကိုတွေ့ကြရသည်။ ထိုမှ တောင်ဘက်သို့ ရွေ့လာခဲ့သော် ကမ်ဗရီယမ်ခေတ် ကျောက်မျိုးဖြစ်သော သလင်းကျောက်၊ သင်ပုန်းကျောက် စသည်တို့ကို တွေ့ရသည်။ သီပေါမြို့၏ အရှေ့ဘက်မှ ကျောက်မြေများသည် ထုံးကျောက်များတွင် သဲကျောက်နီများ ညှပ်လျက်ပါသောမြေမျိုးဖြစ်လေသည်။ လားရှိုးမှ မြောက်ဘက်ငါးမိုင်ကွာသော နမ့်ယော်မြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်နမ့်မမြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း ကျောက်မီးသွေးကြောများ ပါရှိသော တတိယကျောက်ခေတ်မှ မြေစေးနှင့် သံကျောက်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ဆိုင်ယင်နိုက်နှင့် [[နှမ်းဖတ် ကျောက်|နှမ်းဖတ်ကျောက်]]မျိုးတို့ ပါဝင်သော [[လိပ်သည်းကျောက်]]မြေမျိုးသည် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အနောက်ဘက် နှုတ်ခမ်းသားအစွန်းများအဖြစ်ဖြင့် ပေါ်နေကြသည်။ သီပေါနှင့် လားရှိုးအကြား၌ တွေ့ရသော ဒုတိယကျောက်ခေတ်၏ ခရမ်းပြာသဲကျောက် တို့သည် [[ထုံးကျောက်]]များအကြား၌ ညပ်လျက်ရှိသည်။ ထုံးကျောက်တောင်တန်းများအကြား၌ သက်တမ်းမရင့်သေးသော စရစ်ဖြုန်း သဲကျောက်နှင့် နုံးမြေများသည် အလျားလိုက် အမြှောင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေကြသည်။ ယင်းတို့မှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌လည်း များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေများသာလျှင်ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းများ၌ တတိယကပ်ကျောက်များ ချထားစုပုံ၍ ယင်းတို့အတွင်း၌ ကျောက်မီးသွေးနုများလည်းရှိရာ ထိုချိုင့်ဝှမ်း မြစ်ဝှမ်းချောင်း ဝှမ်းတို့၌ နုံးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်လျက် ရှိလေသည်။ ===တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} [[နမ္မတူ သတ္တုတွင်း]]မှ [[ဘော်]]၊ [[ခဲ]]၊ [[ရွှေ]] နှင့် အခြားဓာတ်သတ္တုအနည်းငယ်တို့ထွက်ရှိသည်။ [[တီကျစ် ကျောက်မီးသွေးတွင်း]]မှ ကျောက်မီးသွေးများထုတ်လုပ်ပြီး တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို လောင်စာကုန်ကြမ်း ထောက်ပံ့လျက်ရှိသည်။ အထူးထင်ရှားသည့် မြန်မာ့[[ပတ္တမြား]]၊ [[နီလာ]]နှင့် [[ကျောက်မျက် ရတနာ]]များကို မိုင်းရှူး နှင့် နမ့်ယားဆိမ့် ဒေသများမှ တူးဖော်ထုတ်ယူနိုင်သည်။ [[ဘူမိဗေဒ]]အရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအားဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် [[ရေနံ]]မှတပါး သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏ သတ္တုတွင်း လုပ်ငန်းသာလျှင် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက် နေသော လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်သည်။ အခြားသတ္တုလုပ်ငန်းများကို တိုင်းရင်း သားများက တတ်အားသမျှ ငွေအင်အား လူအင်အားတို့ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်နေကြခြင်း ဖြစ်၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မရှိလှချေ။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ ခဲတန်ချိန် ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်ချိန် ၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန် ၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ် ငွေ ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ ကျပ် ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။ နမ္မတူသတ္တုတွင်း၊ သို့မဟုတ် ဘော်တွင်းသည် ခဲ၊ သွပ်၊ ဘော် အများဆုံးထွက်သော ကမ္ဘာကျော် သတ္တုတွင်းပေတည်း။ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမှလွဲလျှင် ဘော်ဆိုင်းသတ္တုတွင်းသည် အကျိုးအခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည် မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ ရပ်စောက်နယ် အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ တူးဖော်ရရှိလေသည်။ သွပ်ထွက်စံချိန်တွင် ဘော်တွင်းကို ချိုးနိုင်မည့် သွပ်သတ္တု တွင်းသည် [[မိုင်းပွန်မြို့]]၏ တောင်ဘက်မိုင် ၃ဝ ခန့်တွင် ရှိသော လုံချိန်သတ္တုတွင်း ဖြစ်သည်။ နမ့်တင်းရေတံခွန်နှင့်လည်း မဝေးလှသော်လည်း လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် မဖြစ်သေးပေ။ ခနောက်စိမ်း သတ္တုများကို ရှမ်းပြည်နယ် နေရာအနှံ့ အပြား၌ တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် ဈေးကောင်းမရ၍ လုပ်ကိုင်သူ နည်းသည်။ ရွှေအနည်းငယ် ရောနှောပါသော [[ကြေးနီ]]တူးဖော်ခြင်းကို ဟဲဟိုးနယ်အတွင်း၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ သို့သော် ရေအခက်အခဲရှိ၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မလုပ်နိုင်ကြချေ။ စံကားနှင့် လင်းခေးစီရင်စုတို့၌လည်း ကြေးနီများ တွေ့ရှိရသည်ဟု သိရလေသည်။ ဝင်ငွေဖြောင့်သော သတ္တုတစ်မျိုးသည် မန်းဂနီးဖြစ်၍ ဟိုပုန်းနယ်၌ တူးဖော်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဘော်တွင်းနှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်များအပြင် ဝနယ်အချို့ဒေသများ၌လည်း ငွေသတ္တုကို တူးဖော်ရရှိလေသည်။ ကျောက်မီးသွေးကို လားရှိုး၊ သီပေါ၊ တောင်ကြီးနယ်များအနီး၌ တွေ့ရသော်လည်း အမျိုးအစား မကောင်းချေ။ သာစည် ကလော မီးရထားလမ်းအနီး မင်းပလောင်တောင်တန်းမှ တွေ့ရှိရသော ကျောက်မီးသွေးသည် အမျိုးအစားမညံ့လှသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တူးဖော်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရှေးက မောက်မယ်နယ်မှ အလွန်ကောင်းသော သံများ တူးဖော်ရရှိ၍ မောက်မယ်နယ်ထွက် ဓားများသည် ကျော်ကြားလှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝနယ်များမှလည်းကောင်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်းတစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း မခက်ခဲသဖြင့် အလားအလာရှိသော သံရိုင်းတွင်းပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း၌ မလေ့လာ မတူးဖော်ရသေးသော သတ္တုရိုင်းအမျိုးမျိုးကို နေရာအနှံ့အပြား၌ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ==ရာသီဥတု== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းအေးသော ရာသီဥတုရှိသည်။ မိုးဥတုတွင် မိုးရေချိန်များလေ့လည်းရှိသည်။ အပူချိန်မှာ အအေးဆုံးလများဖြစ်သည့် ဇန်နဝါရီ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် ၇၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နှင့် ၈၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ကြားတွင်သာရှိသည်။ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၀ဝ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ဝန်းကျင်ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကြောင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တခါတရံဝင်ရောက်လာတတ်သည့် မိုးသက်မုန်တိုင်းများ၊ လေကြောင်းများကြောင့် လည်းကောင်း မိုးများသည့် ဒေသအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၄၀လက်မ ဝန်းကျင်ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ကုန်းပြင်မြင့်ဖြစ်၍ ယေဘူယျအားဖြင့် ဥတုသပ္ပါယ အေးချမ်းမျှတသည်။ နေရာ ဒေသ များစွာတို့တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ကဲ့သို့ ဥရောပတိုက် ရေမြေအနေအထား ရာသီဥတုမျိုးဆန်ဆန် ရှိလေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ တောရိပ်တောင်ရိပ်နည်းပါးလာ၍ အပူရှိန် အနည်းငယ်တက်လာသည်။ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့် ပထဝီသဘာဝကိုလိုက်၍ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ရာသီဥတုအေးမြ၍ ထင်းရှူးပင်တို့ဖြင့် ဝေဆာနေ သော်လည်း ယင်းတို့နှင့် နီးကပ်ပါလျက် မြေနိမ့်ပိုင်းတွင်ရှိကြသော ညောင်ရွှေ၊ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မောက်မယ်စသော ဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်ကာ မန်ကျည်းပင်၊ အုန်းပင်၊ သရက်ပင်တို့ ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် သီပေါနယ် ချိုင့်ဝှမ်းသည် အပူချိန်အများဆုံးတက်သော ဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီ လအတွင်း နေ့အခါ ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီထက်ပင် ကျော်လွန်သော်လည်း ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့် တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၅၈.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန် တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။ တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော် လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း) ၅၇.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့် နှစ်များအတွင်း) ၄၆.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရလျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိသည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်တောင်ရိပ်ရှိသဖြင့် မိုးရာသီအခါတွင်စိုစွတ် ထိုင်းမှိုင်းပြီးလျှင် အေးစိမ့်နေတတ်လေသည်။ ===သစ်တော ဝါးတောများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်းများပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်တောများကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ကြ ခြင်းကြောင့်၎င်း သစ်တော ဝါးတောများ ယခုအခါ နည်းပါးနေချေပြီ။ မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် ကျွန်း၊ အင်၊ ပျဉ်းမ စသော အပူပိုင်း သစ်တောများ၊ ပေ ၄ဝဝဝ မှ ၆ဝဝဝ ကျော်သော အမြင့်ပိုင်းတွင် ဝါးတောများ၊ ထင်းရှုးတောများ ပေါက်ရောက်သည်။ ပင်ရင်းပေါက်သော အပင်များကို ခုတ်ထွင် ရှင်းလင်းခဲ့သော နေရာများ၌ မြက်ခင်းပြင်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောခရိုင်များကို မိုးမိတ်သစ် တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၁၁၄ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌ ၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်၊ အင်ကြင်း စသည့် သစ်တောများ မများလှချေ။ ထင်းရှူးပင်နှင့် အခြား သစ်ရိုင်းများက ပို၍ များပြားသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများသည် ထင်းရှူးသားကို အသုံးများကြသည်။ ကြီးကျယ်သော ကျွန်းတောကြီးများ ရှိသည့်ဒေသများမှာ မိုးမိတ်၊ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်၊ မိုးနဲ၊ ကျိုင်းတောင်းအကြားရှိ ကျွန်းတောကြီးများသည် အပင်များ နုသေးသော်လည်း မိုင်ပေါင်း ၂ဝ ကျော်ခန့် ရှည်လျားသဖြင့် အနာဂတ်ကာလအတွက် အဖိုးတန်သစ်တောကြီးပေတည်း။ မိုင်းကိုင်နယ်ရှိ တုံလောဒေသတွင်လည်း ကျွန်းနှင့် အခြား သစ်ရိုင်းတောများကို တွေ့ရလေသည်။ ကျွန်းစသော သစ်များကို ခုတ်ယူပြီးနောက် သံလွင်မြစ်နှင့် ယင်း၏လက်တက်များ ဖြစ်ကြသည့် သစ်မျှောချောင်းများအားဖြင့် မော်လမြိုင် ဆိပ်ကမ်းအရောက် မျှောချရသည်။ သာမိုင်း ခမ်းနယ်မှ၎င်း၊ မြန်မာပြည်မရှိ ကြိုးဝိုင်းများနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော ကလောအနောက်ဘက်ရှိ မကွေးကြိုးဝိုင်းမှ၎င်း ခုတ်ယူ သော သစ်များကိုမူ မီးရထားဖြင့် ပြည်မသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောများမှ သစ်စေး၊ ရှားစေး၊ ချိပ်၊ အင်တွဲ စသည့် သစ်တောထွက်ပစ္စည်း များလည်း ရရှိသည်။ ထင်းရှူးသားမှ စက္ကူထုတ်လုပ်၍ ဖြစ်မဖြစ်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ရာ ကုန်ထုတ်စက္ကူညိုများ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ထို့ပြင် ထီးရှူးဆီကို စံနစ်တကျ ထုတ်ယူရန်လည်း စမ်းသပ်လေ့လာလျက် ရှိသည်။ စမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ပါက သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ် အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။ ==အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောတောင် လျှိုမြောင် စိမ့်စမ်းတို့ဖြင့် သာမောဖွယ် ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။ ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည် ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင် ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။ ပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် လူဦးရေ နည်းပါးလှသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား တောင်ပေါ်သား လူမျိုးစုအစုံအလင်ဆုံး တွေ့ရပေသည်။ လူမျိုး ပေါင်းစုံ ရောနှောနေထိုင်ရာ လူမျိုးစုံ ဟင်းလေးအိုးဒေသဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ တွေ့ရှိရသော လူမျိုးစုများကို မူလဆင်းသက် ဆက်နွယ်လာသော လူမျိုးကြီးများနှင့် ယင်းတို့မှ ခွဲထွက်လာသော လူမျိုးအုပ်စုအလိုက် ဖော်ပြရမည်ဆိုသော်- ၁။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ဗမာအုပ်စုဝင် ဖြစ်ကြသော #[[ဓနု]]၊ # [[အင်းသား]]၊ #[[တောင်ရိုး]]၊ # [[အဇီး]]၊ # [[လရှီ]]၊ # [[မရူ]]၊ # [[မိုင်းသာ]]လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း ၂။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ လိုလိုအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # လီဆူ၊ # လားဟူ၊ # အာခါ (ကော်)၊ #နုံ (ဒရူး) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကချင်အုပ်စုဝင် ကချင် သို့မဟုတ် ဂျိန်းဖော့ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ၄။ တိုင်အနွယ် ၊ တိုင်အုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # ရှမ်း၊ #ရှမ်းတရုတ်၊ #ဒရယ်၊ # ဂုံ၊ သို့မဟုတ်ခွန်၊ # လူး (လု)၊ # လဝ်၊ သို့မဟုတ် ယွန်း၊ # တိုင်းလင် လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၅။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကရင်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ သော ပအိုဝ်း (တောင်သူ) လူမျိုးစုသည်လည်းကောင်း၊ ၆။ တရုတ်-တိဗက်အနွယ်၊ တရုတ်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော ကိုးကန့်လူမျိုးနှင့် ယူနန်လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၇။ မွန်-ခမာအနွယ်၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြသော # လွယ်လ၊ ဝ၊ # ထနော့၊ # ခမွတ်၊ #တိုင်းလွီ၊ # ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော ယင်းသုံးမျိုး၊ # ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိကြပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစုတို့၏ အုပ်စုအလိုက် လူဦးရေနှင့် နေထိုင်ရာဒေသတို့မှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! လူမျိုးအစု !!မြောက်ပိုင်း !! တောင်ပိုင်း !! နှစ်ရပ်ပေါင်း |- |မြန်မာအစု|| ၄၇,၄၇၄|| ၁၄၃,၉၂၆|| ၁၉၁,၄ဝဝ |- |လိုလိုအစု|| ၉,၅၄၅|| ၇၄,၇၈၁|| ၈၄,၃၂၆ |- |ကချင်အစု|| ၆၃,၆၈၅|| ၆၆၇|| ၆၄,၃၅၂ |- |ထိုင်းအစု|| ၂၈၉,၁၃၂|| ၄ဝ၈,၇ဝ၆|| ၆၉၇,၈၃၈ |- |ပလောင်ဝအစု|| ၁၂၂,၉၃၁|| ၄၇,၈ဝ၆|| ၁၇ဝ,၇၃၇ |- |ကရင်အစု|| ၅၄၄|| ၁၇၇,၉၃၅|| ၁၇၈,၄၇၉ |- |တရုတ်|| ၆ဝ,၂၈၃|| ၃,၉၈၅|| ၆၄,၂၆၈ |- |အိန္ဒိယ|| ၂၁,၂၂၁|| ၁၁,၆၃၈|| ၃၂,၈၅၉ |- |စုစုပေါင်း|| ၆၁၆,၄၅၈|| ၈၇ဝ,၂၃ဝ|| ၁,၄၈၆,၆၈၈ |} အထက်ဖော်ပြရာတို့အပြင် အရေအတွက်အားဖြင့် မများပြား လတ္တံသော လူမျိုးစုငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ အချို့မှာမျိုးပျောက်လုမတတ်ပင် ရှိနေသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများကို မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ အများဆုံး တွေ့ကြရ၍ အင်းလေးဒေသမှ အင်းသားလူမျိုးများကလွဲလျှင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတို့သည် များသောအားဖြင့် တောင်ပေါ်သားများ ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာလူမျိုးများနှင့် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စသော လူမျိုးတို့ကို မြို့များ၌သာ အနှံ့အပြား တွေ့ရလေသည်။ ==စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားလုပ်ငန်းများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည် စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။ လူဦးရေကျဲသော ဒေသများဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိစိုက်ပျိုး ရေးစံနစ်များကြောင့်တစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဆောင်ရွက်နိုင်သဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဦးစီးအဖွဲ့သည် စက်ယန္တရားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် စီမံကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေးတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလက ရှမ်းပြည်နယ်မှပင် ပြည်မသို့ ဆန်တင် ပို့နိုင်လောက်အောင် ဆန်စပါး ပိုပိုလျှံလျှံထွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ပြည်မမှပင် ရှမ်းပြည်သို့ ဆန်တင် သွင်းခဲ့ရလေသည်။ ယခင်က အင်းလေး ဒေသသည် ဆန်စပါးအထွက် များခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ လယ်များ အပျက်အစီးများသဖြင့် စပါးထွက် ယုတ်လျော့ခဲ့ လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စပါးကို နည်းသုံးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် မြေနိမ့်ဒေသများ၌ စိုက်ပျိုးကြရာ၊ ကန်သင်းဖို့၍ လယ်ကွက်အတွင်း ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန္နီ၊ လဲချား၊ မောက်မယ်နှင့် ကျိုင်းတုံနယ်များ၏ မြစ်ဝှမ်း ချောင်းဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ ထိုနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုဒေသများမှ စပါးအထွက်များ၍ လူနေအိမ်ခြေလည်း များပြားလေသည်။ ဒုတိယနည်းသည် တောင်ယာစပါး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်၍ ထိုနည်းကို ပအိုဝ်း (တောင်သူ)လူမျိုးများနှင့် အခြားယင်းနက်၊ လွယ်လ၊ ပလောင်၊ ပလေး၊ ပဒေါင်၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ဓနော့၊ လီဆူ စသော တောင်ပေါ်သားတို့ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးမည့် တောင်ကုန်းဆင်ခြေလျှောရှိ သစ်တော ဝါးတောများကို ခုတ်ထွင် မီးရှို့၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ရာ ပထမသုံးနှစ်တွင် စပါးအထွက်ကောင်းသော်လည်း နောင်အခါ မြေဩဇာ ခန်း ခြောက်လာသဖြင့် နေရာပြောင်း၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြပြန်သည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကောနေသော မြေဧကများတွင် ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ခဲ့သော တောင်ယာများလည်း ပါဝင်လေသည်။ တတိယနည်းသည် လှေကားထစ် စိုက်ပျိုးနည်း ဖြစ်၍တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော ချောင်းရေကို အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကိုတောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့် ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ် ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ် စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကြီးကျယ်သော စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တစ်ရပ်မှာ [[လက်ဖက်]]ဖြစ်၍ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တောင်ပိုင်းနယ်မှ အများဆုံး ထွက်သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်နယ်၊ မိုင်းရှူး၊ မိုင်းနောင်၊ ကျေးသီး မန်စံ၊ ပင်လောင်နှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်တို့မှလည်း ထွက်သည်။ စင်စစ် လက်ဖက်ပင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖြစ်ထွန်းလွယ်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် များသော အားဖြင့် ပလောင်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း လက်ဖက်အစိုအခြောက် အချိုအခါးမှ ရရှိသော ခန့်မှန်းခြေဝင်ငွေသည် သိန်း ၂ဝဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ အဓိကလုပ်ငန်းတစ်ရပ်သည် သနပ်ဖက်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ပင်လုံအနောက်ဘက် တောင်တန်း၊ မိုင်းကိုင်၊ လဲချား၊ ရွာငံ၊ ရေဦး၊ ပင်လောင်းနယ်များနှင့် မဲနယ်တောင်တန်းတို့တွင် [[သနပ်ဖက်]]ခြံများ ရှိသည်။ ၁၉၅၉- ၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း သနပ်ဖက်လုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ ခန့်မှန်းခြေ ဝင်ငွေသည် သိန်း ၁၄ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကျော်ကြားသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တစ်ရပ်မှာ အာလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေလပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ် စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄,၈၂၈ ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍ ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော် ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍ ဝင်ငွေရရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]] အများအပြားထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း လိမ္မော်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက သီပေါသည် ရပ်စောက်ထက် လိမ္မော်ထွက် ပိုသည်။ ယခု ရှမ်းပြည်နယ်မှထွက်သော လိမ္မော်သည် တန်ချိန် ၉ဝဝဝ ကျော်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် သစ်သော့ခြံများကို တောင်ကြီး၊ [[အောင်ပန်း]]၊ ရပ်စောက် စသော နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိရာ ယခုအခါ ပြည်မသို့ အများအပြား တင်ပို့လျက်ရှိပေပြီ။ သံလွင်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားဒေသတစ်လျောက် ဘိန်းပင်များကို အကြီးအကျယ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော် လည်း [[ဘိန်း]]သည် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာရိတ္တနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသဖြင့် ဘိန်းပင်စိုက်ပျိုးမှု ပပျောက်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ အင်းလေးရှိ [[ကျွန်းမျော]]များတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ကျွန်းမျောများပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးသည် သက်သာလွယ်ကူသည် မဟုတ်ပေ။ အင်းသားတို့၏ ချီးကျူးဖွယ်ကောင်းသော ဇွဲသတ္တိနှင့် လုံ့လဝီရိယတို့ကြောင့် ဖြစ်ထွန်းခြင်းပင်တည်း။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအပြင် အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြသေးသည်။ အင်းလေးဒေသမှ ပိုးထည်လုပ်ငန်းသည် ကြီးကျယ်ကျော်ကြားလှပေသည်။ ပိုးထည် အများဆုံးလုပ်ကိုင်သော ရွာမှာ အင်းပေါခုံဖြစ်၍ နန်းပန်၊ သာလေးရွာများသည် ဒုတိယအများဆုံး လုပ်ကိုင်သည်။ ဟဲလုံး၊ ရွာကန့်လန့်၊ ပြားပင်၊ ကျွန်းကြီးရွာများတွင် ဖျင်ဖြူ၊ ဖျင်နီများ ရက်လုပ်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ပေါ်တွင်လည်း ပိုးထည်များကို ရက်လုပ်ကြလေသည်။ အထည်ရက်လုပ်သော လုပ်ငန်းများအပြင် လဲချားနယ်မှ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းကိုင်နယ်မှ ရှမ်းစက္ကူ (မိုင်းကိုင်စက္ကူ) လုပ်ငန်းနှင့် အိုးခွက်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းနောင်နယ်ထွက် ဝါးရက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းတို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ ငွေထည်ပစ္စည်းများကိုလည်း ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဖော်ပြပါ လုပ်ငန်းများကို ရှေးသမားရိုးကျအတိုင်းပင် လုပ်ကိုင်နေကြ၍ အချို့သည် တွင်ကျယ်သင့်သလောက် မတွင်ကျယ်နိုင်ခြေ။ ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ခရီးလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့် မြို့ကြီးများအတွက် အဆင်ပြေလွယ်ကူ သကဲ့သို့ အတန်ငယ်ခက်ခဲသည့် အစွန်အဖျားဒေသများလည်းရှိသည်။ လေကြောင်းဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၂၄ မိုင်အကွာရှိ [[ဟဲဟိုးလေဆိပ်]]နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းဒေသရှိ [[တာချီလိတ်လေဆိပ်]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရထားဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၁၂ မိုင်အကွာရှိ [[ရွှေညောင်မြို့]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများ ပေါများသော်လည်း ရေစီးမြန်ခြင်း၊ ရေတံခွန်များ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးနည်းသည်။ အင်းလေးတွင်မူ လှေများ၊ စက်တပ်လှေများဖြင့် တစ်နေရာမှတစ်နေရာ၊ တစ်ရွာမှ တစ်ရွာသို့ သွားလာကူးသန်းကြသည်။ အင်းလေးမှ အင်းသားတို့ ခြေဖြင့် လှေလှော်နည်းသည် ကမ္ဘာကျော် ဓလေ့ဆန်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တောင်ကတုံးများ၊ ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ တောင်ကြားလွင်ပြင်များသည် မြေမျက်နှာပြင်ကို နိမ့်တုံ မြင့်တုံ ဖြစ်စေလျက် ကျယ်လွင့်များပြားစွာ ရှိသဖြင့် မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းများကို ဖောက်လုပ်ပြီးလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးကို အသုံးများကြလေသည်။ ပြည်မနှင့်လည်းကောင်း၊ အခြားပြည်နယ်များ နှင့်လည်းကောင်း လေကြောင်းမှ လွဲလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်သာ ဆက်သွယ်ကြရလေသည်။ မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီးသီးရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်းသည်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင် (၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်လည်းကောင်း များသောအားဖြင့် မော်တော်ကားလမ်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသည်။ [[မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်း|မန္တလေး - လားရှိုး မီးရထားလမ်း]]ကို ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သာစည် -ရွှေညောင် မီးရထားလမ်းကိုမူ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ သာစည်-ကလောလမ်းကို ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ကလော-ဟဲဟိုးလမ်းကို ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဟဲဟိုး- ရွှေညောင်လမ်းကို ၁၉၂၈ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသီးအသီး ဖွင့်လှစ် ခဲ့သည်။ မန္တလေး-လားရှိုးလမ်းသည် နမ့်ယော်တွင် နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့ လမ်းခွဲရှိသည်။ ထိုလမ်းခွဲကို ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်က ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုမ္ပဏီပိုင်ဖြစ်ပြီးလျှင် လမ်းကျဉ်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မီးရထားလမ်းများကို တောအထပ်ထပ်၊ တောင်အလျှိုလျှိုကို ကျော်လွှား၍လည်းကောင်း၊ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများကို ဖောက်ထွင်း၍လည်းကောင်း၊ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်၍လည်းကောင်း၊ လျှိုမြောင်များကို ဖြတ်သန်း၍လည်းကောင်း ခဲရာခဲဆစ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် အချို့နေရာများတွင် သည်းထိတ်ရင်ဖိုဖွယ်ရာ သွားလာကြရသည်။ သို့သော် ဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ တောစခန်း၊ တောင်စခန်း ရှုခင်း ရှုကွက်များကလည်း သာယာရှုမောဖွယ် ရာ ဖြစ်၍ နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကိုလည်း ခံစားကြရပေသည်။ မန္တလေး-လားရှိုးရထားလမ်းရှိ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]သည် လှပထင်ရှားသော ကမ္ဘာကျော် တံတားပေတည်း။ မီးရထားလမ်းများဖြင့် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်မထားပေ။ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့်မူ အဆက် အသွယ်ရှိပေသည်။ မော်တော်ကားလမ်း အများအပြားရှိရာ အချို့နေရာများတွင် ထိုလမ်းတို့သည် မီးရထားလမ်းနည်းတူ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်ကွေ့ဝိုက်လျက် ဖောက်လုပ်ထား လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးမှသည် မြန်မာ- တရုတ်နယ်ခြား မြို့ကလေးဖြစ်သော ကြူကုတ်အရောက် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သော မော်တော်ကားလမ်း ရှိသည်။ ထိုလမ်းသည် ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ လာရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကွတ်ခိုင်၊ မိုင်းယုတို့ကို ဖြတ်သန်းသွား၍ မန္တလေးမှ မိုင်းယုအထိ ၂၇၇ မိုင် ရှိလေသည်။ မိုင်းယုမှ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မူဆယ် သို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်မှတစ်ဖန် အနောက်တောင်ယွန်းယွန်းရှိ နမ်းခမ်းမြို့သို့လည်ကောင်း လမ်းခွဲရှိသည်။ နမ်းခမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား၊ ပူတာအိုအထိ သွားနိုင်လေသည်။ မန္တလေးမှ တရုတ်နယ်စပ်အရောက် ထိုမော်တော်ကားလမ်း တစ်လျှောက်တွင် လမ်းခွဲများရှိသေးရာ ကျောက်မဲမှ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ် သို့လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား သို့လည်းကောင်း၊ မိုးကုတ်မှတစ်ဆင့် သပိတ်ကျင်းသို့လည်းကောင်း သွားရောက်နိုင်သည်။ သီပေါမှ နမ့်ဆန်သို့၎င်း၊ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်း သို့လည်းကောင်း၊ လားရှိုးမှ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့လည်းကောင်း လမ်းခွဲများ ရှိပေသေးသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော် ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့များမှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ဟိုပုံး/ လွိုင်လင်၊ ကွန်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ တာကော်တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော် ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့် လှစ်ခဲ့၏။ ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ (၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင် ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]] ရှိလေသည်။ ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့ လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းများမှာ လွိုင်လင်-သီပေါ-လားရှိုး ၁၈၅ မိုင် တစ်လမ်းနှင့် လွိုင်လင်-ကျေးသီးမန်စံ-လားရှိုး ၂ဝ၂ မိုင် တစ်လမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းရှည်ကြီးများမှ လမ်းခွဲတိုများလည်း ရှိသေးသည်။ လွိုင်လင်အနီးရှိ နမ့်စန်မှ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မိုင်းပန်တို့သို့ ရောက်ရှိနိုင်သော လမ်းခွဲတစ်ခု ရှိသေးသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သော မော်တော်ကားလမ်းနှစ်လမ်းမှာ (၁) ဟိုပုံး မှ ကယားမြို့တော် လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၈၅ မိုင် ရှည်လျားသောလမ်း၊ (၂) အောင်ပန်းမှ လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၁ဝ၅ မိုင်ရှည်လျားသော လမ်းတို့ဖြစ်၍ အောင်ပန်း လွိုင်ကော်လမ်းသည် ပို၍ ကောင်းလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီး မြန်မာပြည်သို့မကူးမီ တရုတ်-မြန်မာ လမ်းမကြီးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား 'နောက်ဖေးပေါက်'မှ လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ တင်ပို့ရေးအတွက် အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းမ ကြီးသည် မြန်မာဘက်မှ လားရှိုးနှင့် တရုတ်ဘက်မှ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ ကူမင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထား၍ မိုင်ပေါင်း ၆၉ဝ ရှည်လျားသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်မှ ကြူကုတ်သည် နယ်ခြားစခန်း ဖြစ်၍ တရုတ် တို့ဘက်မှ နယ်ခြားစခန်းသည် ဝမ်တိန် ဖြစ်လေသည်။ ထိုတရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီးကို ချန်ကေရှိတ်အစိုးရသည် ခေတ်မီစက်ကရိယာပစ္စည်း မသုံးဘဲ ရာထောင်မကသော တရုတ်-မြန်မာ အလုပ်သမားတို့၏ အသက်ကို စတေးကာ တောင်အထပ်ထပ်၊ လျှိုမြောင်အသွယ်သွယ်ကို ကျော်ဖြတ်ဝိုက် ပတ်လျက် ခဲယဉ်းပင်ပန်းလှစွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ရာ ၁၆ လအတွင်း ပြီးစီး၍ ကမ္ဘာ့ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ရသော လမ်းမကြီး ဖြစ်ပေသည်။ လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်မှ လားရှိုးအထိ မီးရထားဖြင့် သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင် အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။ စစ်မီးသည် မြန်မာပြည်သို့ ကူးစက်လာ၍ ၁၉၄၂ ခုနှစ် တွင် ဂျပန်တပ်များက လားရှိုးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ် အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ထိုနိုင်ငံများသို့ ပေါက်ရောက်သည့် တောင်ကြားလမ်းပေါက်များရှိသည်။ သို့သော် အသွားအလာလွယ်ကူသော လမ်းပေါက်များ မဟုတ်ချေ။ မြောက်ပိုင်း၌ ရွှေလီမြစ်ကြောင်းကို လိုက်၍ တရုတ်နယ် နိမိတ်တွင်းသို့ ရောက်နိုင်သော တောင်ကြားလမ်းရှိ၍ ရွှေလီလမ်းဟု ခေါ်သည်။ သံလွင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း ကွမ်းလုံ ကူးတို့ဆိပ်မြို့ကလေးမှလည်း တရုတ်နယ်နိမိတ်အတွင်း ရောက်နိုင်ရာ ကွမ်းလုံမှ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော် ဆောက်လုပ်ထား၍ ၈၉၈ ပေ ရှည်သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်တ ဒီဇင် ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ တောင်ပိုင်းတွင် တာချီလိပ်မှ မဲခေါင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူးလျှင် ယိုးဒယားနယ်နိမိတ်အတွင်းသို့ ရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းမှ တရုတ်၊ ယိုးဒယား၊ လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များအတွင်းသို့ ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ပေါက်ရောက်နိုင်သော လမ်းပေါက်များ ရှိသော်လည်း ခဲခဲယဉ်းယဉ်း သွားရောက်ရ၍ အသုံးပြုခြင်း နည်းပါးလှလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်အသွယ်လည်း ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊ နမ့်ဆန်မြို့များတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်လည်းကောင်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။ ==စေတီပုထိုးများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြသည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့် စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။ များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄,ဝဝဝ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍လည်းကောင်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ကြသည်။ စေတီပုထိုးများကို ရှမ်းပြည်နယ်၌ မွေတော် ဟု များသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားသော စေတီသည် ဘော်ကြိုရွာကြီးအနီးရှိ [[ဘော်ကြိုဘုရား|ဘော်ကြိုစေတီ]]ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်နယ်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ပေါ်တွင် တည်ထားသော လွယ်ဆိုင်စေတီကို ပလောင်တို့ အထူးကြည်ညိုကြသည်။ ထိုစေတီအနီးတွင် တောင်ပိုင်နယ်အတွင်း ပထမဆုံး ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ပလောင်တို့ ယူဆခဲ့ကြသော လက်ဖက်ပင်ကြီး ရှိလေသည်။ မြေလပ်ပိုင်းတွင် [[ပင်းတယမြို့]]၏ ရွှေဥမင်ဘုရားသည် ကျော်ကြားလှပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ [[အင်းလေး]]ညောင်ရွှေနယ်ရှိ စေတီပုထိုးများအနက် ဖောင်တော်ဦးဘုရား ငါးဆူသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မ ဘက်၌ပါ ကျော်ကြားလှသော တန်ခိုးကြီးဘုရားများ ဖြစ်ပေသည်။ အချို့နယ်ရှင် စော်ဘွားများသည် မန္တလေးမြို့ရှိ မဟာမြတ်မုနိပုံတော်ပွားများကို သွန်းလုပ်စေ၍ ပူဇော်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ရှိ စော်ဘွားကြီး ဆာစဝ်မောင်၏ ကုသိုလ်တော်ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက် အတွင်း၌ ဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွားများသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်းပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့် ရစေရန် ဖန်တီးရသည်ဟု ဆိုသည်။ စင်စစ်သော် စော်ဘွားများသည် ထိုကစားဝိုင်းများမှ ကစားဝိုင်းခွန်များ အမြောက်အမြား ရရှိသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ ဘုရားပွဲများ၌ ကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် လူထု၏ စာရိတ္တရေး၊ စီးပွားရေးကို အလွန်တရာ ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် တော်လှန်ရေး အစိုးရ တက်လာသောအခါ ဘုရားပွဲများ၌ လောင်းကစားခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည် တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့် ကတ်ဝိန်းဟူ၏။ (၁) ရပ်စောက်၊ (၂) ပင်းတယ၊ (၃) ညောင်ရွှေ၊ (၄) ဟိုပုန်း၊ (၅) မိုးနဲ၊ (၆) လဲချား၊ (၇) မိုင်းကိုင်၊ (၈) မိုင်းယွန်း၊ (၉) ဆီဆိုင် (သထုံ)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဈေးများ ပြီးသည့်အခါ (၁) ဟဲဟိုး၊ (၂) တောင်ကြီး၊ (၃) နန်းပန်၊ (၄) နောင်မွန်၊ (၅) လွိုင်လင်၊ (၆) အောင်ပန်း၊ (၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။ အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးနေ့များတွင် ယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများတွေ့ဆုံ တိုင်ပင်သည့် နေရာတစ်ခုဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းကဲ့သို့ ပုံပြင်ဒဏ္ဍာရီဆန်ကာ နတ်၊ နဂါး၊ ကျားများပါ ပါဝင် ရောနှောနေသည်။ယင်းသို့ ဒဏ္ဍာရီဆန် သော အချက်အလက်များကို ချန်လှပ်၍ မြန်မာရာဇဝင်သမိုင်းများ ကုန်းဘောင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက'' ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ လေသည်။ ထိုရာဇဝင်အရ တကောင်းမင်း အဘိရာဇာ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇာမင်းလက်ထက်တွင် တကောင်းပြည်အား တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် ထိုမင်းသည် တကောင်းနန်းကို စွန့်ခွာလာပြီးလျှင် ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍ ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီမြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ ရှမ်းတစ်ဆဲ့ကိုးခရိုင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းပြည်ထောင်အစ၊ မိုင်းမောက'' ဟုလည်း ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြလေသည်။ သမိုင်းသုတေသီများ အထောက်အထား အခိုင်အလုံတွေ့ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများအရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီးမတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် အနော်ရထာမင်း လက်ထက်မတိုင်မီအထိ မိုင်းမောသည် နန်ချောင်အား ပဏ္ဏာဆက်သနေခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် နန်ချောင်၏မြို့တော် ယခု ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ တာလီဖူသို့အရောက် ရဲမက် စစ်သည် အလုံးအရင်းနှင့် ချီတက်လာသောအခါ နန်ချောင်ပြည့်ရှင်သည် မြန်မာမင်းအား ခန့်ညားခဲ့ရသည်။ ထိုကြောင့် အပြန်ခရီးတွင် မိုင်းမောပြည့်ရှင်သည်လည်း အနော်ရထာမင်းအား သမီးတော် စောမွန်လှကို ဆက်သပြီးလျှင် ခန့်ညားဝပ်စင်းခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊ နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်းညံ့သဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော ရှမ်းမင်းတို့သည် မြန်မာမင်းတို့အား မခန့်မညားတော့ချေ။ မြန်မာမင်းက မြို့စားရွာစား ခန့်ထားသော စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ မြင်စိုင်းစား ရှမ်းညီနောင်သုံးဦးတို့သည် ပုဂံပြည်၏ နိုင်ငံရေးအင်အားကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသည်။ ယင်းတို့နှင့် ယင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၌ လွှမ်းမိုးကြီး စိုးနေခဲ့ကြလေသည်။ တောင်ပိုင် ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ယခုခေါ်ဆိုကြသော ရှမ်းနယ် များသို့ [[ရှမ်းလူမျိုး]]များ မပျံ့နှံ့လာမီက ထိုဒေသများ၏ မူလ တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်အနွယ်များဟု ယူဆကြရ၍ ဝ၊ ပလောင်၊ ယင်းသုံးမျိုး (ယင်းနက်၊ ယင်းဆက်၊ ယင်းကျား)၊ တောင်သူနှင့် ပဒေါင်လူမျိုးစုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုနယ်များ ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းတွင် ပုဂံပြည့်ရှင် အလောင်းစည်သူမင်း ဖောင်စကြာဖြင့် တိုင်းခမ်းလှည့်လည်စဉ်က အကြောင်းများလည်း ပါရှိ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းနှင့် ဒွေးရောယှက်တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစိစစ်သည့်အခါ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး ကောင်း၊ မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု ယူဆရလေသည်။ မြေလပ်နယ်များရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသော အင်းသား၊ ဓနု၊ တောင်သူ၊ တောင်ရိုးတို့သည် ထိုဒေသ၏ မူလတိုင်းရင်းသား များ မဟုတ်ချေ။ ယင်းတို့သည် မြန်မာအစုဝင် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် အခြားဒေသမှ ကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ထိုဒေသများသို့ ရောက်ရှိလာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် မြေလပ်နယ်များသည် ပထဝီဝင်အရ ရှမ်းနယ်များနှင့် ပို၍နီးစပ်သဖြင့် မြန်မာတို့သည် ယင်းနယ်များအား ရှမ်းနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့လေသည်။ မြေလပ်နယ်များမှ မြန်မာများကို ငွေပဏ္ဏာ ဆက်သွင်းရသဖြင့် ထိုနယ်ရှင်များအား ငွေခွန်မှူးများဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယတို့၌ မင်းပြုစိုးမိုးနေခဲ့ကြသော ရှမ်းညီနောင် သုံးဦးတို့၏အဆက်အနွယ်များသည် နောင်အခါ အချင်းချင်း မညီညွတ်သဖြင့် ပင်းယမင်းသည် စစ်ကိုင်းကို တိုက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ မြောက်ဖျားတွင် အင်အားကြီးမားလျက် ရှိသော မောရှမ်းတို့ကို ဖိတ်ခေါ်သည်။ မောရှမ်းတို့သည် စစ်ကိုင်းကို သာမက ပင်းယကိုပါ တိုက်သဖြင့် နှစ်မြို့လုံးပျက်ရလေသည်။ ၁၃၆၄ ခုနှစ်တွင် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယပျက်ပြီးနောက်၌ စစ်ကိုင်းမင်း အသင်္ခယာစောယွန်း၏ မြေးတော်သတိုးမင်းဖျားသည် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယကို သိမ်းယူ၍ အင်းဝကို တည်ကာ မင်းပြုသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်နှင့် ထိုမင်းအားဆက်ခံသော မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏လက်ထက်တွင် မောရှမ်းတို့နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သော်လည်းနောက် ဆက်ခံသော မင်းများလက်ထက်တွင်မူ ရှမ်းမင်းတို့ သည် အင်းဝကို ရံဖန်ရံခါ တိုက်လာသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကိုလည်း သွားရောက်ထိပါးသည်။ အချင်းချင်းလည်း တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်) စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့် သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးညှင်း စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့် နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့ရာ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊ သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏ သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ် အစိုးရက မိမိတို့လက်အောက်ခံနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ ဘုရင့်နောင်က တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းသော အခါ တရုတ်အစိုးရနှင့် အရေးပေါ်ခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဘုရင့်နောင်၏တပ်များသည် ယူနန်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ တိုင်အောင် ချဉ်းနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်၏ တပ်တို့သည် သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက် စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင် ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ အတွင်း ဘုရင့်နောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ဖြစ်သော ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နယ်များ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနယ်များကို မြန်မာနိုင်ငံ တော်အတွင်းသို့ ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့လေသည်။ ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် မင်းတရားကြီး၏လက်နက်နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်ထောင်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကျရောက်၍ ရှမ်း တရုတ် နယ်များဖြစ်သော ကိုင်းမား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်ဟူသော မြောက်ရှမ်းရှစ် ပြည်ထောင်၊ ထိုနယ်များတွင် ဘုရင့်နောင်၏ မြန်မာရဲမက်များ တည်ထားခဲ့သော စေတီပုထိုးများ အထင်အရှားရှိခဲ့သည်ဟု ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊ ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား များကို စော်ဘွားကြီးများ၏ အစီးအနင်း အဆောင်အရွက်ပေးသည်။ မြန်မာမင်းအဆက်ဆက်တို့ကလည်း ထီးရံ နန်းရံ လက်နက်နိုင်ငံ များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလေသည်။ ယင်းတို့အပြင် မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်း၏ လက်နက်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်သော ပြည်များအဖြစ် အောက်ပါ ရှမ်းနယ်နှင့် ရှမ်းအနွယ် နယ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ (၁) ဗန်းမော်၊ (၂) မိုင်းလျဉ်း၊ (၃) မိုင်းကိုင်၊ (၄) မိုင်းပတ်၊ (၅) ရပ်စောက်၊ (၆) နောင်မွန်၊ (၇) ကျိုင်းတုံ၊ (၈) ကျိုင်းရုံး၊ (၉) ကျိုင်းသေဉ်၊ (၁ဝ) မိုင်းလုံခပင်း၊ (၁၁) ဇင်းမယ်၊ (၁၂) လင်းဇင်း၊ (၁၃) မိုင်းစံ၊ (၁၄) အကျော်၊ သို့ မဟုတ် ကျော်ပုဂံ၊ (၁၅) လဝိုက်၊ (၁၆) မျက်နှာမည်း၊ (၁၇) သောက္ကတဲ၊ (၁၈) ပိဿလောက်တို့အပြင် ကလေးနှင့်ကသည်း ဟုန်း ရှမ်းစော်ဘွားတို့၏ မဏိပူရကသည်းပြည်လည်း ပါဝင်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်၏ သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် လက်နက်နိုင်ငံတော် ပြိုအက်၍လာရာ ရှမ်းပြည် နယ်တို့လည်း သီးခြားခွဲထွက်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရင့်နောင်၏ သားတော်တစ်ပါးဖြစ်သော ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းနယ်များကို ပြန်လည် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ညောင်ရမ်းမင်း၏သားတော် အနောက်ဘက်လွန်မင်းနှင့် ထိုမင်း၏ညီတော် သာလွန်မင်းတို့၏ လက်ထက်လွန်ပြီးနောက်တွင် မြန်မာမင်းတို့ အရည်အချင်း ပျော့ညံ့လာသဖြင့် နိုင်ငံတော် ယိမ်းယိုင်လာသည်။ အင်းဝမြို့တွင် မင်းပြုသော ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုလည်း ခေါ်သည့် မဟာဓမ္မရာဇာမင်း လက်ထက်တွင် မွန်တို့အင်အား တောင့်လာ၍ အင်းဝကို တိုက်လာသဖြင့် အင်းဝပျက်သည်။ ထိုအခါ ရှမ်းပြည်နယ်များသည် အင်းဝ၏ဩဇာကို မခံတော့ပေ။ ဇင်းမယ်နယ်သည်လည်း သီးခြားခွဲထွက်လေသည်။ ယိုးဒယားနှင့် မဏိပူရတို့ လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ပင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် လုယက်ခြင်း ပြုလေသည်။ ယင်းသို့သော အပြိုပြိုအကွဲကွဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီးအမည်ခံ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ယင်းသည်မှစ၍ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် နည်းပါးသွားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်က အင်းဝ ဆင်ဖြူရှင် ထိုးမှတ်သော ရွှေဘိုဘုံစံတုလွတ်ကျောင်း ကျောက်စာတွင် လက်နက်နိုင်ငံတော်ကို တိုင်း ၁၆ တိုင်း ခွဲ၍ ပြထားရာ၌ ရှမ်းနယ်နှင့်ရှမ်းအနွယ်နယ်များကို ဤသို့ ပိုင်းခြား ဖော်ပြထားလေသည်။ ၁။ တနင်္သာရီ၊ ပိဿလောက်၊ ကမန်ပိုက်၊ သောက္ကတဲ စသော ၇၉ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂျွမ်း ယိုးဒယားတို့နေရာ ဒွာရဝတီဟူသော အရုဇ္ဈပုရတိုင်း၊ (ယိုးဒယား) ၂။ ဗြဲ၊ အနန်း၊ ပရော၊ ကျိုင်းသေည်၊ လပုန်း စသော ၅၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ယွန်း လူမျိုးတို့နေရာ ဇင်းမယ်ဟူသော ဟရီဘုဉ္စတိုင်း၊ (ဇင်းမယ်) ၃။ မိုင်းမည်း၊ မိုင်းသတ်၊ မိုင်းချိုင်၊ မိုင်းပိုင်စသော ၃၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂုံလူမျိုးတို့ နေရာ ကျိုင်းတုံ ဟူသော ခေမာဝရတိုင်း၊ ၄။ မိုင်းစဲ့ (မိုင်းစံ)၊ ကျိုင်းဟွန်၊ မိုင်းယတ် စသော ၁၂ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လူးလူမျိုးတို့နေရာ ကျိုင်းရုံး ဟူသော မဟာနဂရတိုင်း၊ ၅။ မိုင်းလုံး၊ မိုင်းကွန်း၊ လောသွတ်၊ တိုက်ခံ၊ တေသန်၊ တေသိန်၊ မိုင်းဆံကြီး၊ မိုင်းဆံငယ် စသော ၁ဝဝ သော မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လင်းဇင်းလူမျိုးတို့နေရာ စန္ဒပူရိ ဟူသော လဝရဋ္ဌတိုင်း၊ (လော နိုင်ငံ) ၆။ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက်၊ မိုးဗြဲ၊ သိန္နီ၊ ကိုင်းမား၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ သုံးဆယ်ဟူသော မြို့ကြီး အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စော်ဘွားအပေါင်းတို့နေရာ ဖြစ်သည့် ကမ္ဗောဇတိုင်း၊ ၇။ မိုးတာ၊ မိုးစစ်၊ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ခန္တီ၊ တက် ခေါင်၊ မိုင်းလုံဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ် သည့် ၃ဝ သော ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော အာဠဝီတိုင်း၊ ၈။ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း စသောမြို့ကြီး ကိုးမြို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရှမ်း တရုတ်လူမျိုးတို့နေရာ၊ မောကိုးခွင်ဟူသော မောရိယတိုင်း၊ ၉။ ကတို၊ ဝိုးငံ၊ ဆေးသစ်၊ ကောင်းစင်၊ ငရင်း၊ ငရုန်း၊ ယင်းကပ်ဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဗန်းမော် ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော စိန့်တိုင်း၊ ၁ဝ။ မိုးကုတ်၊ ကျတ်ပြင်၊ ရေလျှံ စသော မြို့လတ်ရွာငယ်အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စို့သူကြီးတို့နေရာ ဖြစ်သော မဟိံသကတိုင်း၊ ၁၁။ မွေးရည်၊ မည်ကယ်၊ ငစင်ကျယ်စသော မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကသည်းကုလားဟုန်း စော်ဘွားတို့နေရာ ဖြစ်သော မဏိပူရတိုင်း၊ ၁၂။ ကလေး၊ သောင်သွပ်၊ ထီးလင်း၊ ယော၊ ဆော၊ စကု၊ စလင်း၊ မဖဲ၊ မင်းတုန်းစသော ၂၇ မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သုနာပရန္တတိုင်းဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မင်းတုန်းမင်းတရား နတ်ရွာစံပြီးနောက်တွင် ယခု တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ချေလီခေါ် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်၏ စော်ဘွားခန့် အပ်သည့်အရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျိုင်းတုံစော်ဘွားသည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းအား ထောင်ထားခြားနားသည်။ ထိုအရေးတွင် မိုးနဲ၊ မိုင်းနောင်နှင့် ရပ်စောက်စော်ဘွားတို့သည် ကျိုင်းတုံစော်ဘွားနှင့် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းပြု၍ ပါဝင်ကူညီကြသည်။ ထိုစော်ဘွားစုတို့သည် မင်းတုန်းမင်း၏ တူတော်တစ်ပါးဖြစ်သော လင်းပင်းမင်းသားအား နန်းတင်ရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နောင်အခါ မြေလတ် နယ်အချို့ကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်သည်။ လင်းပင်အဖွဲ့သည် မိမိတို့နှင့် စိတ်ဝမ်း မညီသော ညောင်ရွှေကျေးသီး မန်စံ၊ မိုင်းလွန်းနှင့် လဲချားနယ်များကို တိုက်ကြသည်။ မြန်မာတပ်များကလည်း ထောင်ထား ခြားနားမှုကို လိုက်လံနှိပ်ကွပ်သော်လည်း များစွာ အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအစိုးရက သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည်။ နောင်အခါ လင်းပင်းအဖွဲ့သည်လည်း အားနည်းလာ၍ လင်းပင်မင်းသားကိုယ်တိုင် အညံ့ခံရသည်။ ခရစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ စော်ဘွားနယ်များသည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်ကြရသည်။ သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ရှိ နယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကျိုင်းတုံသည် ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင်မှ လက်နက်ချလေသည်။ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်နှင့် ကရင်နီနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယိုးဒယားအစိုးရနှင့် ပြဿနာများ ပေါ်သည်။ ၁၈၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် ယိုးဒယား နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အဖွဲ့ဝင်များ ပါဝင်သော ကော်မီရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်း၍ ထိုနယ်များ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ယိုးဒယားမပိုင်တော့သော အပိုင်းမှ ယိုးဒယား တပ်များကို ရုပ်သိမ်းစေသည်။ ၁၈၉၄-၄၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနားပြည်နှင့် နယ်နိမိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ကျိုင်းချိုင်းနယ်အား မဲခေါင်မြစ်ကို နယ်ခြားအဖြစ် ထားပြီးလျှင် မဲခေါင်မြစ်အနောက် ဘက်ကမ်းအပိုင်းကို ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း၍ အရှေ့ဘက် ကမ်းအပိုင်းကို အင်ဒိုချိုင်းနားအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များကို ၁၈၈၉-၉ဝ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-တရုတ် နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မီရှင်က ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်များသည် မြန်မာမင်းတို့၏ သစ္စာတော်ခံနယ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အစောပိုင်းတွင် စံနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ခြင်းကိုမူ မခံခဲ့ရပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များက မြန်မာမင်းတို့အား အခွန်ပဏ္ဏာများကိုမူ ဆက်သခဲ့ရရာ ဆက်သမြဲအခွန်ပဏ္ဏာ များကို [[ရွှေ]]၊ [[ငွေ]]၊ အသန့်[[သစ်စေး]]၊[[မြင်း]]၊ [[သိုး]]၊ [[ကတိုး]]၊[[အောင်း]]၊ [[ဖဲ]]၊ [[ဇာပယင်း]]၊ [[မော်ယော]]၊ [[ကတ္တီပါ]] မှိုင်းလုံး၊ ခဲမ၊ [[ဖယောင်း]]၊ [[ဆင်စွယ်]]၊ [[ကြေး]]၊ [[သံ]]၊ ကျောက်မျိုး၊ ထည်မျိုး၊ အုပ်မျိုးတို့အပြင်၊ သစ်သီး၊ ပန်းကံ့ကော်၊ သဇင်ပန်းမျိုးတို့ကိုလည်း အချို့နယ်များက ဆက်သကြရလေသည်။ သာလွန်မင်းတရားလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၆၃၇ ခုတွင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်သီးနှံ၊ ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှတ်တမ်းတင်ရာ ရှမ်းနယ်များကလည်း စစ်တမ်းများ ပေးရသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မင်းများတွင် အလောင်းမင်း တရားလက်ထက်မှတစ်ပါး အခြားမင်းများလက်ထက်တွင်လည်း စစ်တမ်းများကို အရေးယူဆောင်ရွက်ကြလေသည်။ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များကို အုပ်ချုပ်ပုံမှာ ရှမ်းနယ်ကြီးများတွင် စော်ဘွားထားသည်။ နယ်လတ်များတွင် မြို့စား၊ နယ်ငယ်များတွင် ငွေခွန်မှူးများထားသည်။ မြန်မာနယ်ကြီးများကို အုပ်ချုပ်ရသော ဘုရင်ခံများနှင့် စော်ဘွားအလား တူသည်။ ရှမ်းမြို့စားနှင့် မြန်မာမြို့စား အလားတူလေသည်။ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များအတွက် တပ်ရုံး သုံးရုံးထား၍ ခွဲခြားသတ်မှတ် အုပ်ချုပ်ရာ ထိုတပ်ရုံးများမှာ သိန္နီတပ်ရုံး၊ မိုးနဲတပ်ရုံး မိုးဗြဲတပ်ရုံးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုတပ်ရုံး သုံးရုံးပိုင်နယ်များတွင် စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ မြို့ဝန်၊ မြို့အုပ်တို့အပေါ် မြန်မာအရာရှိကြီး သုံးဦးထား၍ အုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအရာရှိကြီးများသည် စစ်ဗိုလ်များဖြစ်စေ၊ ဝန်ကြီး၊ ဝန်မှူး၊ ဝန်ထောက်ဖြစ်စေ၊ ယင်းတို့နှင့် အဆင့်အတန်းတူ အရာရှိများ ဖြစ်စေ ခန့်ထား၍ ခန့်ထားခံရသူသည် ဆိုင်ရာတပ်ရုံးသို့ သွားရောက်နေထိုင်ရသည်။ မြန်မာ လက်အောက်ခံ ရှမ်းနယ်များ အတော်ကလေးကျယ်သေးစဉ်က ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းသည်ကြီး၊ မိုင်းလျဉ်းကြီးများတွင် တပ်ရုံး၊ တပ်ဦးချုပ် သီးခြားထား၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကို လက်လွတ်ရုံမက သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက် ရှမ်းနယ်များတွင် တပ်ရုံးများ မထားတော့ချေ။ မန္တလေးမြို့တည် မင်းတုန်းမင်းတရားလက်ထက်တိုင်အောင် ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းချိုင်းနယ်တို့က သုံးနှစ် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်၊ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အခွန်ပဏ္ဏာများ ဆက်သမြဲဆက်သခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်း လက်ထက်တွင်မူ မဆက်သတော့ချေ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော တပ်ရုံးသုံးရုံးသည် မြန်မာမင်းဩဇာခံ ရှမ်းနယ်အားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရသည်မဟုတ်ပေ။ တောင်ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွားထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍ အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။ တပ်ရုံးများတွင် သွားရောက်နေထိုင် အုပ်ချုပ်ရသောမြန်မာ အရာရှိကြီးများကို စစ်ကဲတော်ကြီးဟု ခေါ်သည်။ ထိုစစ်ကဲတော်ကြီးများကို ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးက တစ်ဖန် အုပ်ချုပ်ရသည်။ ထိုဗိုလ်မှူးများ အုပ်ချုပ်ရာတွင် မင်းညီမင်းသား ဝန်ထောက် များကို ခန့်ထားလေ့ရှိသဖြင့် ဗိုလ်မှူး မင်းသားဟု ခေါ်သည်။ ထိုဗိုလ်မှူး မင်းသားသည် အချက်အချာကျသော မိုးနဲမြို့တွင် ရုံးစိုက်လေသည်။ ဗိုလ်မှူးမင်းသားလက်အောက်တွင် တပ်သား ၁ဝဝဝ ခန့်ပါသော တပ်ရှိ၍ ထိုတပ်ကို စစ်ကဲတော်ကြီး၊ နားခံကြီး၊ ဗိုလ်ဓားရဲ စသော အရာရှိများက ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ အုပ်ချုပ်ရလေသည်။ စော်ဘွားများလည်း ဓားပိုင်သည်ဖြစ်၍ အမိန့်တော်မခံဘဲ လူသတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဗိုလ်မှူးမင်းသားသည် စော်ဘွားများအထက်က ဖြစ်လေသည်။ စော်ဘွားဟူသည်မှာ ရှမ်းဘာသာဖြင့် 'စဝ်'နှင့် 'ဖ' ဟူသော စကားနှစ်လုံးပေါင်းစပ်ထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။ 'စဝ်' သည် ''ပိုင်ဆိုင်သူ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ 'စပ်' နှင့် 'ဖ'ကို ပေါင်းစပ်သောအခါ ''မိုးကောင်းကင်တမျှ မြင့်မြတ်သော ပိုင်ဆိုင်ခြင်း (ပိုင်ရှင်)''ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပေသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် ''ကောင်းကင်တမျှ ပိုင်ဆိုင်သူ (အရှင်)''ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာမင်းများက စော်ဘွားများအား ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များ အနေနှင့် ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် စော်ဘွားတို့သည် ပဒေသရာဇ် မင်းငယ်များ၏ အဆောင်အယောင် အစီးအနင်းများကို အသုံးပြုနိုင်ကြပြီးလျှင် ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များကဲ့သို့ ပြုမူနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ စော်ဘွားတို့သည် မိမိတို့၏ရိုက်ရာကို ဆက်ခံရန် သားတော်၊ ညီတော်၊ တူတော်များအနက်မှ သင့်လျော်ရာတစ်ဦးဦးကို ထီးရံနန်းရံအဖြစ် ရွေးချယ်ထား၍ ယင်းကို ကျမိုင်းဟု ခေါ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်တွင်မူ ကျမိုင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ထားသူကို ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးနှင့် ဘုရင်ခံတို့ သဘောတူညီချက် ရပြီးမှသာလျှင် ခန့်ထားနိုင်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ် အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်ချုပ်သည်။ ၁။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း (ရှမ်းပြည် ဥတ္တရတိုင်းဝန်ရှင် တော်မင်းကြီး လက်အောက်ခံ) ၂။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်ဝန်နှင့် နိုင်ငံရေးအရာရှိ လက်အောက်ခံ) ၃။ မြေလပ်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေး အရာရှိ လက်အောက်ခံ)ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များကို ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်စေရန် ဘုရင်ခံချုပ်က ထုတ်ပြန်ကျေညာသည်။ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းနှင့် မြေလပ်ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များဟူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားပြီးလျှင် နယ်၏အကျယ်အဝန်းကို လိုက်၍ စော်ဘွားမြို့စား၊ နယ်စားများအား အသီးအသီး အုပ်ချုပ်စေသည်။ မြောက်ပိုင်း၌ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်သော နယ်များမှာ- (၁) သီပေါနယ် (၄) တောင်သိန္နီနယ် (၂) တောင်ပိုင်နယ် (၅) မိုးမိတ်နယ် (၃) မြောက်သိန္နီနယ် (၆) မိုင်းလွန်းနယ် တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ တောင်ပိုင်း၌ စော်ဘွားနယ်များမှာ (၁) ကျိုင်းတုံနယ် (၇) မောက်မယ်နယ် (၂) မိုးနဲနယ် (၈) မိုင်းပန်နယ် (၃) ညောင်ရွှေနယ် (၉) မိုင်းပွန်နယ် (၄) မိုးဗြဲနယ် (၁ဝ) စံကားနယ် (၅) ရပ်စောက်နယ် (၁၁) မိုင်းကိုင်နယ် (၆) လဲချားနယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားနယ်များမှာ နှစ်စားရှိသည်။ စော်ဘွားကြီးနှင့် စော်ဘွားဟု ခွဲထားခြားပြီးလျှင် မောက်မယ်နယ်၊ မိုင်းပန်နယ်၊ မိုင်းပွန်နယ်၊ စံကားနယ်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်များသည် ဟော်နန်းမပိုင် ရာဇပလ္လင်နှင့် စော်ဘွားရာထူး ရရှိကြသည်။ အောက်ပါမြို့စားနယ်များသည် တောင်ပိုင်း၌ ပါဝင်ကြလေသည်။ (၁) နန်းခုတ်နောင်မွန်ငယ် (၇) ဘန်းယဉ်နယ် (၂) မိုင်းနောင်နယ် (၈) ဟိုပုန်းနယ် (၃) ဘော်နယ် (၉) စကွယ်နယ် (၄) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၁ဝ) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၅) ပင်လောင်း (လွယ်လုံနယ်) (၁၁) မိုင်းရှူးနယ် (၆) သထုံ (ဆီဆိုင်နယ်) (၁၂) ပွေးလှနယ် မြေလပ်ပိုင်းတွင် ရှိကြသော ရွာငံ၊ ပင်းတယ၊ ပင်မှီ၊ ကျုံးနယ်တို့သည် ငွေခွန်မှူးများ အုပ်ချုပ်သောနယ်များ ဖြစ်ကြလေသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ကိုးကန့်နယ်သည် မြို့စားနယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က သိန္နီစော်ဘွား လက်အောက်ခံနယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလတွင် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ မြောက်သိန္နီ စော်ဘွားအား ထိုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့် မပြုတော့ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလတွင်မူ သီးခြားမြို့စား နယ်တစ်နယ်အဖြစ် ထားရှိခဲ့သည်။ နယ်သူနယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် တရုတ်လူမျိုးများသာလျှင် ဖြစ်ကြ၍ မြို့စားသည် ရှမ်းတရုတ်အနွယ် ဖြစ်လေသည်။ နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစားဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင် ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှသာ ရှိလေသည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ် သော လားရှိုး၊ တောင်ပိုင်း ဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သော တောင်ကြီး၊ နွေရာသီစခန်းမြို့များဖြစ်သော တောင်ပိုင်းမှ ကလောနှင့် လွိုင်လင်မြို့များသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များ အတွင်း တည်ရှိသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိကြီးငယ်များ နေထိုင်ရာမြို့များ ဖြစ်သဖြင့် စော်ဘွား၊ မြို့စားတို့ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ ပြည်မရှိ မြို့ကြီးများကဲ့သို့ မြို့၏ စည်ပင်သာယာရေးကို မြို့ပြကော်မီတီများက အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမြို့များ၏မျူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊တရားမဥပဒေများဖြင့် ဆိုင်ရာအရာရှိတို့က အုပ်ချုပ်သကဲ့သို့ ကျန်ပဒေသရာဇ်နယ်များတွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားနှင့် မြို့စားတို့က ဆိုင်ရာနယ်များ၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊ တရားမ ဥပဒေများအပြင် ရှမ်းပြည်ဓလေ့ ဥပဒေများဖြင့် အသီးအသီး စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။ မြို့စားနှင့် ငွေခွန်မှူးများသည် တရားမနှင့် ရာဇဝတ် တရားစီရင်ရေး အခွင့်အာဏာတွင် ဒုတိယတန်း တရားသူကြီး အဆင့်အတန်းမျှသာ ရှိသည်။ အချို့စော်ဘွားနယ်ကြီးများတွင် ဆိုင်ရာနယ်ရှင်ကို ကူညီရန် အမတ်ချုပ်ကြီး (ရာဇဝတ်မှု- တရားမအပါအဝင်)၊ တရားရေးရာဌာနအမတ်၊ အခွန်တော် ဌာနအမတ်၊ နယ်ဝန်၊ ငွေတိုက်ဝန် စသည်ဖြင့် လစာရိက္ခာစား အရာရှိများ ခန့်ထားသည်။ ထို့ပြင် ရိုးရာအစဉ်အဆက်အားဖြင့် ခန့် ထားရသည့် ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျယ် စသော သူကြီးအဆင့် အတန်းမျိုး ရှိသည့် ကျေးလက်ပိုင်းမှ အုပ်ချုပ်သူအကြီးအကဲ များလည်း ရှိပေသေးသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုကို ဖွဲ့စည်း ပြီးနောက် ပဒေသရာဇ်ကောင်စီအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌသည် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်၏ ဌာနချုပ်ဝန်ဖြစ်သော ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးဖြစ်၍ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သည် မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ဝန် ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ဗြိတိသျှအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော အကြီးမြင့်ဆုံး ဗြိတိသျှ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ ငွေခွန်မှူးများ သည် ထိုအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ကြလေသည်။ မြန်မာပြည်အား ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲအုပ်ချုပ်သောအခါ ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များအား မတိုးတက်သေးသော နယ်များအဖြစ် ဆက်လက်ထား ရှိကာ မြန်မာပြည်တွင်းသို့ မသွတ်သွင်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ပြည်မ၌ ၉၁ ဌာန အုပ်ချုပ်ရေး ရရှိလာသည်အထိ ပြည်မ၏ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ကို အမှီ ပြုခဲ့ရလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းသောအခါ ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည်လည်း မြန်မာပြည်ဘွား အခြားတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ သွေးစည်း ညီညွတ်စွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ လွတ်လပ်ရေး ရအံ့ဆဲဆဲတွင် မသမာသူတို့၏လက်ချက်ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အမှူးပြုသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီးများ ကျဆုံး ရာ၌ ရှမ်းအမျိုးသား မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့၌ ပဒေသရာဇ် ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်း၍ လူထုကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသောအချိန်ကာလ သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သော နေ့ထူး နေ့မြတ်ကြီးကို ရှမ်းအမျိုးသား နေ့ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ပေါက်ရန် စတင်ပန္နက်ချသော နေရာသည် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ လဲချားနယ်ရှိ ပင်လုံမြို့ကလေး ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်မခေါင်းဆောင်များနှင့် တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်များသည် တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် ညီလာခံကျင်းပပြီးလျှင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမှမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထူထောင်ရန် သဘောတူကြောင်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက် နေ့၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြရာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ထိုနေ့ထူးနေ့မြတ်ကို ပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ် ပြောင်းလဲခဲ့ရာ ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးလည်း ပုံစံပြောင်းခဲ့သည်။ ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်ဟု မခေါ်တွင်တော့ဘဲ ရှမ်းနယ်များတွင် ဝနယ်များကိုပါ ပူးပေါင်းထည့်သွင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်စေပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဖြင့် အခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၅ အရ သတ်မှတ်ပေးလိုက် လေသည်။ ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီးသည့်နောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ရေးအသွင်ပြောင်းလိုက်သည်။ ထိုကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ပါလီမန်ကလေး ဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို ကိုယ်စားပြုသော လူမျိုးစုလွှတ်တော် အမတ် ၂၅ ဦး နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေအလိုက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော်သို့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော အမတ် ၂၅ ဦး ပါဝင်သည်။ ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ သို့မဟုတ် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် တိုင်ပင်၍ ခန့်အပ်သည်။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လေသည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပြုစု၍ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။ နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး စသည်တို့ကိုမူ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဆောင်ရွက်လေသည်။ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲစဉ်က ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ် အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည် အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီကလေးတွင် စော်ဘွားကြီးများက ခေါင်းဆောင်၍ စော်ဘွားအသင်းဟူ၍ တည်ထောင်ပြီးလျှင် မြို့စားများ၊ ငွေခွန်မှူးများကိုပါ စော်ဘွားအဆင့်အတန်းသို့ သိမ်းသွင်းခြင်းအလို့ငှာ နယ်ရှင်အားလုံး 'စဝ်ဖလုံ' ဟု ခေါ်တွင်စေရန် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ပြည်မ၌ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိနေစဉ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ပဒေသရာဇ်စနစ် တည်တံ့နေခြင်းသည် ခေတ်နှင့်မလျော်ညီခဲ့ပေ။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဒီမိုကရေစီစံနစ်ကို သွတ်သွင်းရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရတို့ ဆွေးနွေးလာခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ခုနှစ် တွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားများက အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း အကြောင်းကြောင်းတို့ ကြောင့် အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးသည် အကောင်အထည် မပေါ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရ လက်ထက်၌ နယ်ရှင်စော်ဘွားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စွန့်လွှတ်ကြောင်းကို ထိုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီက အတည်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် ပြည်နယ်တွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သော ပဒေသရာဇ်စံနစ်ကို ဖြတ်တောက်၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပန္နက်ကို စိုက်ထူလိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ပြီးနောက်တွင် အောက်ပါအတိုင်း ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်များဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီးလျှင် ပြည်မကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်များ ထွင်လိုက်လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ ၁။ လားရှိုးခရိုင် (၁) မြောက်သိန္နီနယ် (ရုံးစိုက်-လားရှိုးမြို့) (၂) တောင်သိန္နီနယ် ၂။ ကျောက်မဲခရိုင် (၁) သီပေါနယ် (ရုံးစိုက်-ကျောက်မဲမြို့) (၂) တောင်ပိုင်းနယ် (၃) မိုးမိတ်နယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့မြောက် (၁) ကိုးကန့်နယ် အထူးခရိုင် (၂) မိုင်းလွန်းနယ် (၃) ဝနယ်များ၊ လားရှိုးခရိုင်နှင့် ကျောက်မဲခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်း ပြည်မြောက်ပိုင်းတိုင်းဟူ၍ သတ်မှတ်ကာ အထူးတိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာခရိုင်ဝန်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင် စသော အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိများဖြင့် ကြပ်မတ်အုပ်ချုပ်သည်။ လားရှိုးမြို့သည် အထူးတိုင်းမင်းကြီး၏ ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ ခရိုင်နှင့်နယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ၁။ တောင်ကြီးခရိုင် (၁) ညောင်ရွှေနယ် (ရုံးစိုက်-တော်ကြီးမြို့) (၂) ရပ်စောက်နယ် (၃) မိုင်းပွန်နယ် (၄) စံကားနယ် (၅) နန်းခုတ်နယ် (၆) နောင်မွန်နယ် (၇) လွယ်လုံနယ် (၈) သထုံနယ် (ဆီဆိုင်) (၉) ဘန်းယဉ်နယ် (၁ဝ) စကွယ်နယ် (၁၁) ဟိုပုန်းနယ် (၁၂) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၁၃) ပွေးလှနယ် (၁၄) ဘော်နယ် (၁၅) ရွာငံနယ် (၁၆) ပင်းတယနယ် (၁၇) ပင်မှီနယ် (၁၈) ကျုံးနယ် ၂။ လွိုင်လင်ခရိုင် (ရုံးစိုက်-လွိုင်လင်မြို့) (၁) မိုးနဲနယ် (၂) မိုင်းပန်နယ် (၃) မောက်မယ်နယ် (၄) မိုင်းကိုင်နယ် (၅) မိုင်းနောင်နယ် (၆) မိုင်းရှုနယ် (၇) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၈) လဲချူးနယ် (၉) ရေဦးနယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်းခရိုင် (၁) ကျိုင်းတုံနယ်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးခရိုင်နှင့် လွိုင်လင်ခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတိုင်းဟု သတ်မှတ်ကာ တိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာလက်အောက်ခံအရာရှိများနှင့် ကြပ်မတ် အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းမင်းကြီး၏ရုံးစိုက်မြို့သည် တောင်ကြီး မြို့ဖြစ်၍ တောင်ကြီးမြို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ မြို့တော်လည်း ဖြစ်လေသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် လူမှုရေးတွင် အနိမ့်ကျဆုံး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ဝနယ်များ၊ ကိုးကန့်နယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊ ပန်းဆန်းဒိုင် မြို့စားနယ်တို့ကို နယ်သူ နယ်သားများ၏ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်ခြားဒေသအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ရှမ်းစော်ဘွား အများစုနှင့် ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက် အရေးဆိုလာကြပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထကြွပုန်ကန်မှု၊ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း လှုံ့ဆော်အားပေးလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြည်ထောင်စုကြီး ယိမ်းယိုင်ပြိုကွဲမည့်အခြေအနေဆိုးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ တွင် ပြည်ထောင်စုအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူလိုက်သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့ တွင် ဖျက်သိမ်းပြီးလျှင် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးပါဝင်သော ရှမ်း ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း လိုက်သည်။ ထိုဦးစီးအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနည်းတူ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဝဝကို ဆောင်ရွက်ရ၍ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအား ယခင်က ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အခွင့်အာဏာများကို အပ်နှင်းလိုက်လေသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်အဖြစ်မှ ပြည်သူ့ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်လာရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ကျေးလက်များအထိ ပြည်မနည်းတူ တရားဥပဒေ စိုးမိုးနိုင်ရန် တရားရုံးများ၊တရားသူကြီးများ ခန့်ထားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေပိုင်းခြားမှု ပြန်လည် စိစစ်ရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ယခင်က နယ်ပိုင်နယ်၊ မြို့ပိုင်နယ် ဟူ၍ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့သော အချို့နယ်များသည် ကျေးရွာသာသာမျှ ရှိသဖြင့် စော်ဘွားတို့အလိုကျ မလိုအပ်ဘဲ ပိုင်းခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေရာ အုပ်ချုပ်ရေးလွယ်ကူစေရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး စရိတ်ကျဉ်းစေရန် အချို့နယ်များကို ပူးပေါင်းခြင်း၊ ပြန်လည်ပိုင်းခြား ခြင်းပြုရန် ပြန်လည် စိစစ်ဆောင်ရွက်နေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ==မြန်မာ-တရုတ်-နယ်နိမိတ်အပြောင်းအလဲ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း အများဆုံး ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ်ကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ သဘောတူ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ပြီးနောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်၌ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ရှိခဲ့လေသည်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်နိမိတ် သဘောတူစာချုပ်များအရ ခိုင်လုံသော သက်သေအထောက်အထားများရှိသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသများကို တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြုရသည်။ မိုင်းမောကြီး တြိဂံဒေသအတွက်မူ ထိုဒေသအား တရုတ်တို့က ပြန်၍ သိမ်းလိုက်ပါက ထိုနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသော ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် ကူးလူးဆက်ဆံမှု လမ်းမကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ထိုပြည်နယ်များအား ထိခိုက်ဖွယ်ရာ ရှိသဖြင့် ထိုတြိဂံဒေသကို တရုတ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရသို့ အပြီးအပိုင် လွှဲပြောင်းပေးသည်။ သို့သော် ထိုဒေသနှင့် လဲလှယ်သောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်ပါဝင်သော ဝနယ်အတွင်းရှိ ပန်းဟုံးနှင့် ပန်းလောင်းဒေသတို့အား မြန်မာအစိုးရက တရုတ်အစိုးရ သို့ လွှဲအပ်ရလေသည်။ နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ အပြန်အလှန် အလဲအလှယ်ပြုကြသော နယ်မြေများကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ရာ မြန်မာ အစိုးရက ရရှိလိုက်သော မိုင်းမောတြိဂံဒေသ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၈၅ စတုရန်းမိုင်၊ ထိုဒေသနှင့် အလဲအလှယ်ပြုကာ တရုတ်အစိုးရသို့ လွဲအပ်လိုက်ရသော ပန်းဟုံး၊ ပန်လောင်း ဒေသမျာ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၇၃ စတုရန်းမိုင် စသဖြင့် အသီးသီး ဖြစ်ကြလေသည်။ ပန်ဟုံးနှင့် ပန်လောင်းဒေသတို့ကို အလဲအလှယ် ပြုလိုက်ရသဖြင့် ထိုနေရာတွင် ရှမ်းပြည်နယ် နယ် နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းသည် အတန်ငယ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မိမိတို့၏ နယ်မြေကို တစ်လက်မမျှ အလျှော့မခံလိုသော်လည်း ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည် နှစ်ပြည်ထောင်ချစ်ကြည်မှုကို ရှေ့ရှုကာ လွှဲအပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ မိုင်းမောတြိဂံဒေသသည် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် နှစ်ခုလုံး၌ ပါဝင်နေရာ ဆိုင်ရာအစိတ်အပိုင်းကို ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အုပ်ချုပ်လျက် ရှိပေသည်။ တရုတ်အစိုးရသို့ လွှဲအပ်၍ အလဲအလှယ်ပြုကြသောဒေသများမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့က ထိုဒေသများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သာ နေလိုကြသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများနည်းတူ ပန်ဟုံးနှင့်ပန်လောင်းဒေသများမှ လူမျိုးစုများကိုလည်း ယင်းတို့၏ ဆန္ဒအတိုင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည် နယ်စပ်အနီး၌ ကျေးရွာအိုးအိမ်များကို သိုက်မြိုက်စွာ ထူထောင်ပေး ရပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အသက်မွေးမှု ဖူလုံရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရလေသည်။ ==ပညာရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှေးအခါက ရှမ်းပြည်နယ်၏ပညာရေးစံနစ်သည် စော်ဘွားများ၏ လက်ထဲတွင်သာ ရှိခဲ့သည်။ နယ်များတွင် စော်ဘွားများ သဘောအရ နယ်မှရရှိသော အခွန်တော်ငွေထဲမှ အကုန်အကျခံ၍ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူလတန်း မြန်မာစာသင်ကျောင်းများသာ ရှိသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းများကိုလည်း စော်ဘွားများက စာသင်ကျောင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဗြိတိသျှခေတ် တစ်ခေတ်လုံးတွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နှစ်ရပ်လုံး၌ အစိုးရအသိအမှတ်ပြုသော အထက်တန်းကျောင်းဟူ၍ တောင်ကြီး၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ရှမ်းစော်ဘွားသားများကျောင်းနှင့် အမေရိကန် သာသနာပြုကျောင်းဟူ၍ နှစ်ကျောင်းသာ ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းနှင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စာသင်ကျောင်းများ နည်းပါး၍ တောင်ကြီးမှလွဲလျှင် ကလော၊ လွိုင်လင်၊ လားရှိုး၊ နမ္မတူ၊ သီပေါနှင့် မိုးနဲတို့တွင်သာ အလယ်တန်းကျောင်းများ ရှိသည်။ ၁၉၂၃-၂၄ ခုနှစ်အထိ ဖော်ပြခဲ့သော ကျောင်းများမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြန်မာအလယ်တန်း ၁၉ ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ၁ဝ၈ ကျောင်းရှိသည်။ အထူးကျောင်းများမှာ တောင်ကြီးမြို့ရှိ တိရစ္ဆာန် အတတ်သင်ကျောင်း၊ လားရှိုး၊ ညောင်ရွှေမြို့တို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော အောက်တန်းဆရာဖြစ် သင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်း ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီ ကာလတွင် ကျောင်းပေါင်း ၁၉ဝ ကျော်အထိ တိုးတက်လာ၍ ကျောင်းသားဦးရေ တစ်သောင်းနီးပါးအထိ ရှိလာသော်လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းစာသော် စာတတ်သူများ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နိမ့်ကျနေခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုခေတ်တွင် ပညာရေးစံနစ်သစ်အရ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကျောင်းများကို တိုးတက် ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ စော်ဘွားမြို့တိုင်း၌ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်းရှိစေရန်နှင့် လူဦးရေ ၁ဝဝဝ လျှင် စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းရှိစေရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း ပြည်နယ်၏ငွေ အင်အား နည်းပါးသေးသဖြင့် ခပ်ဆိုင်းဆိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖွင့်လှစ်ပြီးသောကျောင်းများနှင့် ကျောင်းသားဦးရေစာရင်းမှာ-- ကျောင်းဦးရေ ကျောင်းသားဦးရေ ၁။ အထက်တန်းကျောင်း ၃၇ ၂၃၈၄၅ ၂။ အလယ်တန်းကျောင်း ၅၃ ၁၅၈၉၇ ၃။ မူလတန်းကျောင်း ၅၂၅ ၄၁၈၅၄ ---- -------------- ၆၁၅ ၈၁၅၉၆ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဥပစာကောလိပ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့၍ စော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းကိုလည်း စစ်ပြီးခေတ်တွင် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်များအတွက်သာ ကန့်သတ်ထားရှိခြင်းမှ ပြည်သူ့ကျောင်း တစ်ကျောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref> == အုပ်ချုပ်ရေး == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} === မြို့တော် === ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး လွယ်ကူအဆင်ပြေစေရန် အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း ဟု စစ်တိုင်းဌာနချုပ်များရှိသည့် အတိုင်း ခွဲခြားလိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]]၊ အရှေ့ပိုင်း၏မြို့တော်အဖြစ် [[ကျိုင်းတုံမြို့]] နှင့် တောင်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် လက်ရှိမြို့တော် တောင်ကြီးမြို့ အဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏မြို့တော်မှာ တောင်ကြီးမြို့သာဖြစ်သည်။ [[File:Shan State Map with 3 Parts.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ်အား အပိုင်း၃ပိုင်းဖြင့်ပြထားသော မြေပုံ]] ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် တောင်ကြီးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် နယ်မြေကျယ်ပြန့်သဖြင့် လားရှိုးမြို့နှင့် ကျိုင်းတုံမြို့များတွင် ဒုတိယအဆင့် ရုံးခွဲများစိုက်ကာ အုပ်ချုပ်သည်။ [[File:Shan State Government Office 1.jpg|thumb|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] === ဥပဒေပြုရေး === {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ [[File:Shan State Hluttaw.jpg|thumb|ပြည်နယ်လွှတ်တော်]] === တရားစီရင်ရေး === {{See also|ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}} ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ​ဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများရှိသည်။ ===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ=== ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ခရိုင် (၂၁)ခရိုင်၊ ခရိုင်အဆင့်နှင့်ညီသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု ရှိသည်။ ခရိုင်များအနက် ဟိုပန်နင့် မက်မန်းခရိုင်များကိုပေါင်းကာ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းသည်။ မြို့နယ်ပေါင်း (၅၅)မြို့နယ်ရှိသည်။<ref>နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)</ref><ref name=gad>{{cite web|url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843|title=ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ခရိုင်အမည်များ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း|access-date=19 November 2022|archive-date=5 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230305083858/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843}}</ref> === ခရိုင်များ === [[File:Shan state districts map 2022.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ် ခရိုင်များ (၂၁ ခရိုင်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု) {{legend|#E31A1C|တောင်ကြီးခရိုင်}} {{legend|#0000FF|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#33a02c|လားရှိုးခရိုင်}} {{legend|#1f78b4|နမ့်စန်ခရိုင်}} {{legend|#b2df8a|ကလောခရိုင်}} {{legend|#aca9aa|မိုင်းရှူးခရိုင်}} {{legend|#fofofo|လင်းခေးခရိုင်}} {{legend|#ffffff|လွိုင်လင်ခရိုင်}} {{legend|#de8787|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#ffd5df|မိုင်းယောင်းခရိုင်}} {{legend|#de51d0|မူဆယ်ခရိုင်}} {{legend|#a6cee3|ကွတ်ခိုင်ခရိုင်}}{{legend|#d35f5f|မိုင်းတုံခရိုင်}}{{legend|#426d44|မိုင်းဆတ်ခရိုင်}} {{legend|#fb9a99|မိုင်းလားခရိုင်}} {{legend|#c83737|မိုင်းယန်းခရိုင်}} {{legend|#cfff31|တန့်ယန်းခရိုင်}} {{legend|#2cacc5|ကျောက်မဲခရိုင်}} {{legend|#6b5deb|မိုးမိတ်ခရိုင်}} {{legend|#e655ed|ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab2d89|ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#b052a8|ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab1a76|ဟိုပန်ခရိုင် (ဝ SAD)}}{{legend|#be18aa|မက်မန်းခရိုင် (ဝ SAD)}}]] ====ခရိုင်ရှိ မြို့နယ်==== =====ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း===== {|class=wikitable ![[ကျိုင်းတုံခရိုင်]] |[[ကျိုင်းတုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယန်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းလားခရိုင်]] |[[မိုင်းလားမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းဆတ်ခရိုင်]] |[[မိုင်းဆတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းတုံခရိုင်]] |[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]] |- ![[တာချီလိတ်ခရိုင်]] |[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယောင်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[လားရှိုးခရိုင်]] |[[လားရှိုးမြို့နယ်]]{{•}}[[သိန္နီမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] |- ![[တန့်ယန်းခရိုင်]] |[[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းရယ်မြို့နယ်]] |- ![[လောက်ကိုင်ခရိုင်]] |[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မူဆယ်ခရိုင်]] |[[မူဆယ်မြို့နယ်]]{{•}}[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] |- ![[ကွတ်ခိုင်ခရိုင်]] |[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်မဲခရိုင်]] |[[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]{{•}}[[နောင်ချိုမြို့နယ်]]{{•}}[[သီပေါမြို့နယ်]]{{•}}[[နမ္မတူမြို့နယ်]] |- ![[မိုးမိတ်ခရိုင်]] |[[မိုးမိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မဘိမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မက်မန်းခရိုင်]] |[[မက်မန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဆန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[နားဖန်းမြို့နယ်]] |- ![[ဟိုပန်ခရိုင်]] |[[ဟိုပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းမောမြို့နယ်]] |- ![[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မန်တုံမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[တောင်ကြီးခရိုင်]] |[[တောင်ကြီးမြို့နယ်]]{{•}}[[ရပ်စောက်မြို့နယ်]] |- ![[ကလောခရိုင်]] |[[ကလောမြို့နယ်]]{{•}}[[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]{{•}}[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]] |- ![[လွိုင်လင်ခရိုင်]] |[[လွိုင်လင်မြို့နယ်]]{{•}}[[လဲချားမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]] |- ![[နမ့်စန်ခရိုင်]] |[[နမ့်စန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကွန်ဟိန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုးနဲမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းရှူးခရိုင်]] |[[မိုင်းရှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျေးသီးမြို့နယ်]] |- ![[လင်းခေးခရိုင်]] |[[လင်းခေးမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မောက်မယ်မြို့နယ်]] |- ![[ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆီဆိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပင်လောင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ပင်းတယမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွာငံမြို့နယ်]] |} == နေထိုင်သောလူမျိုးများ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} လီဆူ ၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ [[ပအိုဝ့်|ပအိုဝ့်]]၊ ပဒေါင်၊ ပလောင်၊ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ကချင်၊ မြန်မာ၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ကယန်း၊ ယင်း၊ ကယား == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[အင်းလေးကန်]] * [[အင်းလေး ဖောင်တော်ဦးဘုရား]] * [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]] * [[ဘော်ကြိုဘုရား|သီပေါ ဘော်ကြိုဘုရား]] * [[ပင်းတယဂူ]] * [[ဗဒလင်းဂူ]](ပြဒါးလင်းဂူ) * [[မွေတော်ကက္ကူ]]ဘုရားများ * [[ထမ်းဆမ်းလိုဏ်ဂူ|ထမ်ဆမ်းဂူ]]၊ ဟိုပုံးမြို့အနီး <ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရှမ်းလူမျိုးများသာမက အခြားတိုင်းရင်းသားများ၊တရုတ်၊ကုလား ပါရောနှောနေထိုင်သည့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများ များပြားသည်။ သို့သော် တိုင်းရင်းသားအများစု မှာရှမ်းစကားကိုအသုံးပြုကာ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ အောက်ပါဇယားမှာ ရှမ်းပြည်နယ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! စဉ် !! အကြောင်းအရာ !! ရေတွက်ပုံ !! အရေအတွက် |- | ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၆၂၀၄၂၂ |- | ၂|| ဆည်တမံ(အကြီး/အသေး)|| ခု|| ၈၁၇ |- | ၃|| မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း|| ခု|| ၆ |- | ၄|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၉၂၈၃ |- | ၅|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၀၂ |- | ၆|| ရထားလမ်း|| မိုင်|| ၄၉၆ |- | ၇|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၈၆၉၈ |- | ၈|| ပေ ၅၀⁠၀၀ အထက်လေယာဉ်ပြေးလမ်း|| လမ်း|| ၃ |- | ၉|| ပေ ၁၈၀ အထက် တံတား|| စင်း|| ၄၈ |- | ၁၀|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၁၆၅ |- | ၁၁|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၉၁ |- | ၁၂|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၁၆၃ |- | ၁၃|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၅၅ |- | ၁၄|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၅ |- | ၁၅|| နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၂ |- | ၁၆|| ပုဂ္ဂလိကစက်ရုံ|| ရုံ|| ၃၅⁠၅၀ |- | ၁၇|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၄၇၂၈ |- | ၁၈|| တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်|| ခု|| ၅ |- | ၁၉|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၀|| ကွန်ပျူတာက္ကသိုလ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၁|| ဆေးရုံများ|| ရုံ|| ၁၄၅ |} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အဓိကအားဖြင့် ကော်ဖီ၊ သစ်၊ လက်ဖက်နှင့် ရာဘာ အပါအဝင် သီးနှံများဖြစ်သော ပန်းသီး၊ စပျစ်သီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့် လူကြိုက်များသည့် အခြားသီးနှံများလည်း ထွက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == <References /> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.shanstate.gov.mm/ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုဒ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730142343/http://www.shanstate.gov.mm/ |date=30 July 2015 }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရှမ်းပြည်နယ် |North = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |Northeast = [[ယူနန်ပြည်နယ်]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |East = [[လွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘိုခဲယိုပြည်နယ်]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]] |Southeast = [[ချင်းရိုင်ခရိုင်]]၊ [[ချင်းမိုင်ခရိုင်]]၊ [[မယ်ဟောင်ဆောင်ခရိုင်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] |South = [[ကယားပြည်နယ်]] |Southwest = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |West = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] }} <br /> {{ရှမ်းပြည်နယ်}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]] [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်| ]] 281fvrt9z8y4x9ubnk5phe4on6fuvhm 880772 880771 2025-07-08T02:21:29Z EricOng77 132463 880772 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{ref improve}} {{Cleanup}} {{overly detailed}} }} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name = ရှမ်းပြည်နယ် | official_name = | native_name = {{nobold|{{shn|မိူင်းတႆး}}}} | native_name_lang = shn | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | translit_lang1 = Other | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of the Shan State.svg | flag_size = 150px | flag_alt = | nickname = | motto = | image_map = Shan State in Myanmar.svg | mapsize = 150px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | pushpin_map = <!-- Burma --> | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|21|30|N|98|0|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = {{flag|ရှမ်းပြည်နယ်}} | subdivision_type2 = ဒေသ | subdivision_name2 = အရှေ့အလယ်ပိုင်း | established_title = ပြည်နယ်အဆင့် မသတ်မှတ်ခင် | established_date = [[ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်စု]] | established_title1 = ပြည်နယ်အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း | established_date1 = ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ | established_title2 = အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်း | established_date2 = ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၉ | seat_type = မြို့တော် | seat = [[တောင်ကြီးမြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ​ဦး​အောင်​ဇော်​အေး | leader_title1 = အစိုးရ | leader_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name=cp>{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2008-12-25 | publisher=City Population}}</ref> | area_total_km2 = 155801.3 | area_rank = ၁၃ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၅,၈၂၄,၄၃၂ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=Census Report|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Naypyitaw|date=May 2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|volume=2|page=17|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၄ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = | website = {{url|www.shanstate.gov.mm}} | footnotes = | unemployment_rate = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ တရုတ်၊ [[ဝလူမျိုး|ဝ]]၊ [[လီဆူလူမျိုး|လီဆူ]]၊ [[ဓနုလူမျိုး|ဓနု]]၊ [[အင်းသားလူမျိုး|အင်းသား]]၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ [[လားဟူလူမျိုး|လားဟူ]]၊ [[ပလောင်လူမျိုး|ပလောင်]]၊ [[ပအိုဝ့်လူမျိုး|ပအိုဝ့်]]၊ [[တောင်ရိုးလူမျိုး|တောင်ရိုး]]၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၇၆.၇%၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၁၀.၈%၊ Animist ၆.၆%၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၁.၀%၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၁.၀၁%၊ ဘာသာမဲ့ ၃.၄%၊ နှင့် အခြား ၁.၅% }} '''ရှမ်းပြည်နယ်''' ({{lang-shn|မိူင်းတႆး}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များအနက် အကြီးဆုံး(ဧရိယာအကျယ်ဆုံး) ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်က ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်များအား လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ဟူ၍ ပေါက်ဖွားလာသောအခါ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် ၅ အရ အဆိုပါ နယ်များတွင် 'ဝ'နယ်များကို ပူးပေါင်း၍ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ပိုင်းခြားခဲ့သော နယ်များကို ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ၍ အကြီးဆုံးပြည်နယ်လည်း ဖြစ်၏။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာယာလှပသောပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ၆၀,၁၅၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် တြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ မှ ၂၂ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၆မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၄၇မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီးလျှင် အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်မ၏အရှေ့ဘက်၌ရှိသော ထိုပြည်နယ်သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပဉ္စဂံပုံ ရှိလေရာ အနောက်ဘက်ရှိ ပြည်မ၏ လွင်ပြင်ဒေသများကို ပဉ္စဂံ၏ အခြေပြုထားကာ အရှေ့ဘက်ရှိ မဲခေါင်မြစ် (လာအိုနိုင်ငံ) ပေါ်တွင် ပဉ္စဂံ၏ ထိပ်ဖျားကျရောက်နေလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ် (တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ)၊ အရှေ့ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ကယားပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ အနောက် မြောက်ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့ဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ်နှင့် ၂၄ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ် နှင့် ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်တို့၏ အကြား၌ တည်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၇၀ရာခိုင်နှုန်းကို မူဆယ်မြို့နယ် မှ ရရှိသည်။ == ပထဝီဝင် == ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း၊ တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာတောင့်သာယာ ရှိပေသည်။ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ရိုး တစ်ခုဆီမှ အရှေ့ဘက်သို့ လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှမ်းရိုးမတောင်ဟု အများခေါ်ဆိုကြသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများကို တောင်ခိုးတောင်ငွေ့ တစ်ဝေဝေဖြင့် တွေ့မြင်ကြရပေလိမ့်မည်။ [[ရှမ်းရိုးမ]]တောင်ဟု ခေါ်ဆိုနေကြသော်လည်း စင်စစ် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးသည် ကုန်းပြင်မြင့် ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် ပျှမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၃ဝဝဝ-၄ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ပြီးလျှင် နေရာ ဒေသများစွာတို့၌ မြေမျက်နှာပြင်သည် လှိုင်းအိထိုးနေဘိသကဲ့သို့ နိမ့်တုံမြင့်တုံ ဖြစ်နေလေသည်။ အရှေ့ဘက်ပိုင်း ကုန်းမြေမြင့်သည် အနောက်ဘက်ပိုင်းထက် ပို၍မြင့်သည်။ အမြင့်ဆုံးအပိုင်းသည် လားရှိုး၏ အနောက်တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြေမြင့်မျက်နှာပြင်သည် သိန္နီနယ်၏ အလယ်ပိုင်းခန့်မှ စ၍ မန္တလေးခရိုင် အထက်နားရှိ တောင်ကုန်းဒေသသို့တိုင်အောင် ကျယ်ပြန့်သွားသော်လည်း မိုးနဲနယ်နှင့် မောက်မယ်နယ်စပ်သို့ အရောက်တွင်မူ ကျဉ်းမြောင်းသွားလေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း အချို့ ဒေသများတွင် အရှေ့နှင့်အနောက်တန်းလျက် ရှိသည်မှ လွဲ၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ များသောအားဖြင့် တောင်နှင့်မြောက် တန်းလျက်ရှိကြလေသည်။ တောင်ထိပ်များသည် ပေ ၆ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ကြ၍ အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်သည် တောင်သိန္နီနယ် အတွင်းရှိ ပေပေါင်း ၈၇၇၇ မြင့်သော [[လွယ်လိန်းတောင်ထွတ်]]ဖြစ်သည်။ အခြားမြင့်မားသော တောင်ထွတ်များမှာ မြောက်သိန္နီနယ်အတွင်းရှိ လျန်ရှန်၊ ကျိုင်းတုံနယ်အရှေ့ပိုင်းရှိ လွယ်ပန်နောင်၊ မိုင်းကိုင်နယ်အတွင်း ရှိ လွယ်စန့်နှင့် လွယ်လမ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ ပေ ၈ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြပေသည်။ ပင်းတယနယ်အတွင်းမှ မဲနယ်တောင်တန်းရှိ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်ထွတ်သည် ၇၆၇၈ ပေ မြင့်သည်။ ထို့ပြင် နမ့်တမ်ဖတ် ချောင်းဝှမ်းနှင့် နမ့်ပွန်ချောင်းဝှမ်းကို ခြားလျက်ရှိသော လွယ်မောနှင့် လွယ်မောင်ဟု ခေါ်သည့် ပေ ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်ရှိသော တောင်မြင့်ကြီးများလည်း ရှိပေသေးသည်။ [[ကလောမြို့]]အနီးရှိ [[ဆင်တောင်]]နှင့် [[မြင်းမထိတောင်]]တို့သည် ပေ ၅ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြလေသည်။ ===မြစ်ချောင်း=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြစ်ချောင်းတို့သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းရသဖြင့် မြစ်ကမ်းပါးတို့သည် များသောအားဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းမတ်စောက်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းတို့အကြား၌ တောင်နှာမောင်းတို့သည် မြစ်ချောင်းများ ဆုံးသည့် တိုင်အောင် တည်ရှိကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[သံလွင်မြစ်]]သည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုမြစ်ကို ရှမ်းဘာသာဖြင့် နမ့်ခုန်းမြစ်ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို မြောက်မှ တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ အကြမ်းဖျဉ်းအားဖြင့် ပြည်နယ်ကို အရှေ့နှင့်အနောက် ပိုင်းခြားထားသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြစ်ရိုးတစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်ကဲ့သို့ မြေပြင် ပြန့်ဖြူးခြင်းမရှိဘဲ နက်ရှိုင်းမတ်စောက်သော ကမ်းပါးစောက်ကြီးများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက် အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းလေသည်။ သံလွင့်မြစ်အထက်ပိုင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော် ၇ဝဝဝ နီးပါးမြင့်သော တောင်တန်းကြီးများ ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးများသည် တံတိုင်းကြီးများသဖွယ် ကာဆီးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ဝင်ရောက်ရန် မလွယ်ကူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်နေလေရာ မြေပြန့် မြေကျယ်များစွာ မရှိချေ။ ထိုကြောင့် ထိုအပိုင်းတွင် လူနေအိမ်ခြေလည်း နည်းပါးလေသည်။ အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတစ်လျောက် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလာသောအခါ အနောက်ဘက်တွင် တောင်တန်းများသည် နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်ခြင်းမရှိဘဲ နီးတစ်လှည့် ဝေးတစ်ခါရှိနေကြလေရာ တောင်တန်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် မြေပြန့်မြေကျယ်များကို တွေ့ရသည်။ ထိုမြေပြန့်မြေကျယ်များတွင် မြို့ရွာများကို တည်ထားကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သံလွင်မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ဝဲဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သော နမ့်တင်(နမ့်တိန်း)၊ နမ့်မ၊ နမ့်ဆင် စသည်တို့လည်းကောင်း၊ လက်ယာဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သောနမ့်နင်း၊ နမ့်ပန်နှင့် နမ့်တန်စသည်တို့လည်းကောင်း ဖြစ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အခြားမြစ်ကြီးတစ်မြစ်သည် [[မဲခေါင်မြစ်]] ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်နိမိတ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် မိုင်ပေါင်း ၁၂ဝ ခန့်မျှသာ ထိုမြစ်ကြီးသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် သက်ဆိုင်လေသည်။ နမ္မတူ၊ မြစ်ငယ်၊ ဒုဋ္ဌဝတီဟူသော သုံးမည်ရ [[နမ္မတူမြစ်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်၏ ထင်ရှားသောမြစ်တစ်သွယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှသာ ဖြတ်သန်းသွားသော်လည်း မဖော်ပြဘဲ မနေအပ်သော မြစ်တစ်သွယ်မှာ နမ့်မင်းဟုလည်း ခေါ်သော [[ရွှေလီမြစ်]]ပေတည်း။ ထိုမြစ်၏ မြစ်ဖျား လက်ယာဘက်ကမ်းရှိ မိုင်းမောဒေသမှ စ၍ ရှမ်းပြည်ထောင် အများ ပေါ်ပေါက်ပြန့်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော မြစ်များအပြင် ရှမ်းပြည်နယ်အလယ်ပိုင်း မြေလပ်ဒေသ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် ရပ်စောက်နယ်၊ ဘော်နယ်တို့ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ပြည်မရှိ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]မှ တစ်ဆင့် ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[ဇော်ဂျီမြစ်]]၊ ဟိုပုန်းမြို့နယ် နမ့်ခုတ်မြို့ငယ်လေး၏အနောက်ဘက်တွင် မြစ်ဖျားခံသော နမ့်တမ်ဖတ်ချောင်း၊ မြေလပ်ဒေသတစ်ဝိုက် စီးဆင်းကာ [[အင်းလေး]]ထဲသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်၍ တောင်ဘက်မှတစ်ဖန် ပြန်ထွက်ပြီးလျှင် [[ကယားပြည်နယ်]]အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[နမ့်ဘီလူးချောင်း]]၊ လဲချားနယ်တောင်ကုန်းများ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် တောင်ဘက်ကယား ပြည်နယ်အတွင်းသို့ စီးဝင်ပြီးနောက် သံလွင်မြစ်အတွင်းသို့ [[နမ့်ပွန်ချောင်း]] စသည်တို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြစ်ရိုးချောင်းရိုး မြေပြန့် လွင်ပြင်များတွင် မြို့ရွာများကို များသောအားဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးတို့က တည်ထောင်ထားကြရာ မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြစ်ရိုး မြေပြန့်တွင် သိန္နီနယ်၊ သီပေါနယ်တို့ကို တွေ့ရသည်။ [[ရပ်စောက်]]၊ [[ရေဦး]]၊ [[ရွာငံမြို့|ရွာငံ]]၊ [[ပင်းတယမြို့|ပင်းတယ]]၊ [[ပွေးလှမြို့|ပွေးလှ]]နယ်တို့သည် ဇော်ဂျီမြစ်ရိုး မြေပြန့်တစ်လျောက် တည်ထားသော မြို့ရွာများဖြစ်ကြသည်။ နမ့်ပွန်ချောင်းရိုးမြေပြန့်တွင် မိုင်းပွန်နယ်ကိုလည်းကောင်း နမ့်တမ်ဘက်ချောင်းရိုး မြေပြန့်တွင် ဟိုပုန်း၊ [[နမ့်ခုတ်]] [[ဘန်းယဉ်]]၊ [[ဆီဆိုင်]](သထုံ) နယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ မြစ်ချောင်းများသည် တောင်စဉ် တောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းကြသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်းများအနှံ့အပြား ရှိသည်။ သီပေါနှင့် လာရှိုးအကြားရှိ [[မန့်ဆမ်ရေတံခွန်|မန့်ဆမ်ရေတံခွန်ကြီး]]သည် အမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ကျော် ၂ဝဝဝ ခန့်မှ တောင်ခန့်မှ တောင်ခါးပန်းအဆင့်ဆင့်ကို စီးဆင်းလာခဲ့ရာ ကြည့်၍ မငြီးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုရေတံခွန်ကြီးမှ ရေအားကို အသုံးပြု၍ [[နမ္မတူမြို့]]ရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်၏ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အခြားရေတံခွန်များလည်း အများအပြားရှိရာ ယင်းတို့မှ ရေအားကိုလည်း အသုံးချနိုင်ရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက လေ့လာ စမ်းသပ်စေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဓာတ်အားပေးရေးအတွက် အလားအလာရှိသော ရေတံခွန်တို့မှာ မိုင်းပွန်မြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်သုံးခု၊ ရပ်စောက်မြို့မှ ၁ဝ မိုင်ခန့်ကွာ အင်းတော်သွားလမ်းရှိ ဇော်ဂျီရေတံခွန်(မိုးဟင်းရေတံခွန်)၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်ငယ်နှစ်ခုနှင့် လဲချားနယ်မှ နမ့်တွပ်ရေတံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကျိုင်းတောင်း စီရင်စုအတွင်းရှိ နမ့်တိန်းရေတံခွန်မှ ရေအားကို ယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးသော ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်မည်ဟုလည်း ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ မြစ်ချောင်း ရေတံခွန်များအပြင် အင်းအိုင်များလည်း ရှိသေးရာ ယင်းတို့အနက် ညောင်ရွှေနယ်ရှိ အင်းလေးသည် အကြီးဆုံး အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ===ရေထွက်=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ပြည်နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဦးဆောင်ကောက်ယူခဲ့သော စာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ် (အထူးဒေသများမပါ) တွင် ရေထွက်ပေါင်း '''၃,၇၀၀ ကျော်''' ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဆိုင်ရာမြို့နယ်လူထုအတွက်ဆယ့်နှစ်ရာသီ မပြတ်သုံးစွဲရန် ရေရနိုင်သော ရေထွက်ခေါ် စမ်းရေပေါက်များလည်း ရှိသေးသည်။ ဟိုပုန်းရေထွက်၊ ဘော်ဆိုင်းရေထွက်၊ ရပ်စောက်ရေထွက် (ဗထူးစမ်း)၊ ကရင်မရေထွက် (တောင်ကြီး)တို့သည် လူသိ များသော စမ်းရေပေါက်များပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အောက်ခံကျောက်မြေသည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်များဖြစ်လေရာ ရွာချသော မိုးရေသည် မြေကြီးထဲသို့ စိမ့်ဝင်သွားသည်။ ထိုစိမ့်ဝင်သွားသော ရေများသည် အချို့နေရာများတွင် စမ်းရေပေါက်များဖြစ်ကာ မြေပြင်သို့ ပြန်ထွက်လာကြရာ ယင်းတို့ကို ရေ ထွက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့်လည်း မနီး၊ ရေထွက်များလည်း မရှိသော ဒေသများလည်း ရှိသေးရာ ထိုဒေသများတွင် ရေရှားပါးသဖြင့် မြေတွင်း သယံဇာတ ပစ္စည်းများဖြင့် ပေါများသည့်တိုင်အောင် စက်မှုလုပ်ငန်းများ မဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး ခက်ခဲခြင်းများ ရှိလေသည်။ ရေထွက် သို့မဟုတ် စမ်းရေပေါက်များအပြင် ရေပူစမ်းများလည်း ပေါများသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် မြေကြောအံလွှဲခြင်းများ ရှိပေရာ ထိုနေရာများတွင် ရေပူစမ်းများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သီပေါ၊ လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ လင်းခေး၊ ကျိုင်းတုံ၊ အင်းလေးဒေသရှိ ခေါင်တိုင်ရွာ စသည်တို့တွင် ထိုကဲ့သို့သော ရေပူစမ်းများရှိလေသည်။ ===အောက်ခံမြေနှင့် ကျောက်အမျိုးမျိုး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ [[ဘူမိဗေဒ]]ကို သေချာစွာ စေ့ငုလေ့လာ၍ သုတေသန မပြုရသေးချေ။ အောက်ခံကျောက်မြေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို ချုံ၍ဆိုရလျှင် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေ အောက်ခံဖြစ်သည်။ သို့သော် အာစီယန်ခေတ် (ရှေးအကျဆုံးခေတ်) ကျောက်များ၊ ပထမကပ်ကျောက်များ၊ ဒုတိယ ကပ်ကျောက်များနှင့် တတိယကပ် ကျောက်များ စသော ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ ကျောက်များကိုလည်း ကြိုကြား ကြိုကြား တွေ့ရပေသည်။ ဘူမိဗေဒ ထုံးကျောက်ခေတ်ကာလက ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာပြည်မနည်းတူ ပင်လယ်ရေတိမ်အောက်တွင် ကျရောက်နေခဲ့ရာ မြစ်များမှ သဲများ၊ ပင်လယ်ပိုးကောင်သေများ၊ ရေညှိရေမှော်ပုပ်များ စသည်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာပြီးလျှင် ပင်လယ်အောက် မြေသားသည် တဖြည်းဖြည်း ပို့တက်လာသည်။ ထိုကြောင့် ထိုခေတ်က ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို ထုံးကျောက်မြေများအကြား၌ ညှပ်လျက်တွေ့ကြရသည်။ ထုံးကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးလုနီးကာလ၊ သို့မဟုတ် တတိယကပ် အစလောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အပေါ်ယံ မြေလွှာပုံပြောင်းစေသော မြေလှုပ်ရှားမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်နှင့်ဆက်လျက်တောင်ဘက်သို့ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းအထိ တောင်ရိုးတောင်တန်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြောများပြတ်၍ အချို့နေရာများတွင် အက်ကြောင်းကြီးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် အံလွှဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ သီပေါနယ် ဂုတ်ထိပ်ချိုင့်ဝှမ်းမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့နှင့်အနောက် ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီးတစ်ခုကို တွေ့ရ၍ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် ထူးခြားပေါ်လွင်သော ဘူမိဗေဒလက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ညောင်ရွှေနှင့် ရွှေညောင်မြောက်ဘက်မှ အင်းလေး တောင်ဘက်အထိလည်း ကြီးမား၍ တောင်နှင့်မြောက်ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီး တစ်ခုရှိလေသည်။ အထက်တွင်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ သက်ရင့်ကျောက်များကို ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ တွေ့ကြရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မိုးကုတ်နယ် ပတ္တမြားမြေ၏ လိပ်သည်းကျောက်မြေနှင့် ဆက်စပ်လျက် ဝေဘူကျောက်မြေမျိုးကိုတွေ့ကြရသည်။ ထိုမှ တောင်ဘက်သို့ ရွေ့လာခဲ့သော် ကမ်ဗရီယမ်ခေတ် ကျောက်မျိုးဖြစ်သော သလင်းကျောက်၊ သင်ပုန်းကျောက် စသည်တို့ကို တွေ့ရသည်။ သီပေါမြို့၏ အရှေ့ဘက်မှ ကျောက်မြေများသည် ထုံးကျောက်များတွင် သဲကျောက်နီများ ညှပ်လျက်ပါသောမြေမျိုးဖြစ်လေသည်။ လားရှိုးမှ မြောက်ဘက်ငါးမိုင်ကွာသော နမ့်ယော်မြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်နမ့်မမြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း ကျောက်မီးသွေးကြောများ ပါရှိသော တတိယကျောက်ခေတ်မှ မြေစေးနှင့် သံကျောက်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ဆိုင်ယင်နိုက်နှင့် [[နှမ်းဖတ် ကျောက်|နှမ်းဖတ်ကျောက်]]မျိုးတို့ ပါဝင်သော [[လိပ်သည်းကျောက်]]မြေမျိုးသည် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အနောက်ဘက် နှုတ်ခမ်းသားအစွန်းများအဖြစ်ဖြင့် ပေါ်နေကြသည်။ သီပေါနှင့် လားရှိုးအကြား၌ တွေ့ရသော ဒုတိယကျောက်ခေတ်၏ ခရမ်းပြာသဲကျောက် တို့သည် [[ထုံးကျောက်]]များအကြား၌ ညပ်လျက်ရှိသည်။ ထုံးကျောက်တောင်တန်းများအကြား၌ သက်တမ်းမရင့်သေးသော စရစ်ဖြုန်း သဲကျောက်နှင့် နုံးမြေများသည် အလျားလိုက် အမြှောင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေကြသည်။ ယင်းတို့မှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌လည်း များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေများသာလျှင်ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းများ၌ တတိယကပ်ကျောက်များ ချထားစုပုံ၍ ယင်းတို့အတွင်း၌ ကျောက်မီးသွေးနုများလည်းရှိရာ ထိုချိုင့်ဝှမ်း မြစ်ဝှမ်းချောင်း ဝှမ်းတို့၌ နုံးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်လျက် ရှိလေသည်။ ===တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} [[နမ္မတူ သတ္တုတွင်း]]မှ [[ဘော်]]၊ [[ခဲ]]၊ [[ရွှေ]] နှင့် အခြားဓာတ်သတ္တုအနည်းငယ်တို့ထွက်ရှိသည်။ [[တီကျစ် ကျောက်မီးသွေးတွင်း]]မှ ကျောက်မီးသွေးများထုတ်လုပ်ပြီး တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို လောင်စာကုန်ကြမ်း ထောက်ပံ့လျက်ရှိသည်။ အထူးထင်ရှားသည့် မြန်မာ့[[ပတ္တမြား]]၊ [[နီလာ]]နှင့် [[ကျောက်မျက် ရတနာ]]များကို မိုင်းရှူး နှင့် နမ့်ယားဆိမ့် ဒေသများမှ တူးဖော်ထုတ်ယူနိုင်သည်။ [[ဘူမိဗေဒ]]အရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအားဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် [[ရေနံ]]မှတပါး သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏ သတ္တုတွင်း လုပ်ငန်းသာလျှင် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက် နေသော လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်သည်။ အခြားသတ္တုလုပ်ငန်းများကို တိုင်းရင်း သားများက တတ်အားသမျှ ငွေအင်အား လူအင်အားတို့ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်နေကြခြင်း ဖြစ်၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မရှိလှချေ။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ ခဲတန်ချိန် ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်ချိန် ၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန် ၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ် ငွေ ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ ကျပ် ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။ နမ္မတူသတ္တုတွင်း၊ သို့မဟုတ် ဘော်တွင်းသည် ခဲ၊ သွပ်၊ ဘော် အများဆုံးထွက်သော ကမ္ဘာကျော် သတ္တုတွင်းပေတည်း။ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမှလွဲလျှင် ဘော်ဆိုင်းသတ္တုတွင်းသည် အကျိုးအခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည် မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ ရပ်စောက်နယ် အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ တူးဖော်ရရှိလေသည်။ သွပ်ထွက်စံချိန်တွင် ဘော်တွင်းကို ချိုးနိုင်မည့် သွပ်သတ္တု တွင်းသည် [[မိုင်းပွန်မြို့]]၏ တောင်ဘက်မိုင် ၃ဝ ခန့်တွင် ရှိသော လုံချိန်သတ္တုတွင်း ဖြစ်သည်။ နမ့်တင်းရေတံခွန်နှင့်လည်း မဝေးလှသော်လည်း လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် မဖြစ်သေးပေ။ ခနောက်စိမ်း သတ္တုများကို ရှမ်းပြည်နယ် နေရာအနှံ့ အပြား၌ တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် ဈေးကောင်းမရ၍ လုပ်ကိုင်သူ နည်းသည်။ ရွှေအနည်းငယ် ရောနှောပါသော [[ကြေးနီ]]တူးဖော်ခြင်းကို ဟဲဟိုးနယ်အတွင်း၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ သို့သော် ရေအခက်အခဲရှိ၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မလုပ်နိုင်ကြချေ။ စံကားနှင့် လင်းခေးစီရင်စုတို့၌လည်း ကြေးနီများ တွေ့ရှိရသည်ဟု သိရလေသည်။ ဝင်ငွေဖြောင့်သော သတ္တုတစ်မျိုးသည် မန်းဂနီးဖြစ်၍ ဟိုပုန်းနယ်၌ တူးဖော်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဘော်တွင်းနှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်များအပြင် ဝနယ်အချို့ဒေသများ၌လည်း ငွေသတ္တုကို တူးဖော်ရရှိလေသည်။ ကျောက်မီးသွေးကို လားရှိုး၊ သီပေါ၊ တောင်ကြီးနယ်များအနီး၌ တွေ့ရသော်လည်း အမျိုးအစား မကောင်းချေ။ သာစည် ကလော မီးရထားလမ်းအနီး မင်းပလောင်တောင်တန်းမှ တွေ့ရှိရသော ကျောက်မီးသွေးသည် အမျိုးအစားမညံ့လှသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တူးဖော်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရှေးက မောက်မယ်နယ်မှ အလွန်ကောင်းသော သံများ တူးဖော်ရရှိ၍ မောက်မယ်နယ်ထွက် ဓားများသည် ကျော်ကြားလှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝနယ်များမှလည်းကောင်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်းတစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း မခက်ခဲသဖြင့် အလားအလာရှိသော သံရိုင်းတွင်းပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း၌ မလေ့လာ မတူးဖော်ရသေးသော သတ္တုရိုင်းအမျိုးမျိုးကို နေရာအနှံ့အပြား၌ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ==ရာသီဥတု== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းအေးသော ရာသီဥတုရှိသည်။ မိုးဥတုတွင် မိုးရေချိန်များလေ့လည်းရှိသည်။ အပူချိန်မှာ အအေးဆုံးလများဖြစ်သည့် ဇန်နဝါရီ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် ၇၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နှင့် ၈၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ကြားတွင်သာရှိသည်။ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၀ဝ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ဝန်းကျင်ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကြောင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တခါတရံဝင်ရောက်လာတတ်သည့် မိုးသက်မုန်တိုင်းများ၊ လေကြောင်းများကြောင့် လည်းကောင်း မိုးများသည့် ဒေသအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၄၀လက်မ ဝန်းကျင်ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ကုန်းပြင်မြင့်ဖြစ်၍ ယေဘူယျအားဖြင့် ဥတုသပ္ပါယ အေးချမ်းမျှတသည်။ နေရာ ဒေသ များစွာတို့တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ကဲ့သို့ ဥရောပတိုက် ရေမြေအနေအထား ရာသီဥတုမျိုးဆန်ဆန် ရှိလေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ တောရိပ်တောင်ရိပ်နည်းပါးလာ၍ အပူရှိန် အနည်းငယ်တက်လာသည်။ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့် ပထဝီသဘာဝကိုလိုက်၍ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ရာသီဥတုအေးမြ၍ ထင်းရှူးပင်တို့ဖြင့် ဝေဆာနေ သော်လည်း ယင်းတို့နှင့် နီးကပ်ပါလျက် မြေနိမ့်ပိုင်းတွင်ရှိကြသော ညောင်ရွှေ၊ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မောက်မယ်စသော ဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်ကာ မန်ကျည်းပင်၊ အုန်းပင်၊ သရက်ပင်တို့ ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် သီပေါနယ် ချိုင့်ဝှမ်းသည် အပူချိန်အများဆုံးတက်သော ဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီ လအတွင်း နေ့အခါ ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီထက်ပင် ကျော်လွန်သော်လည်း ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့် တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၅၈.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန် တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။ တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော် လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း) ၅၇.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့် နှစ်များအတွင်း) ၄၆.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရလျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိသည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်တောင်ရိပ်ရှိသဖြင့် မိုးရာသီအခါတွင်စိုစွတ် ထိုင်းမှိုင်းပြီးလျှင် အေးစိမ့်နေတတ်လေသည်။ ===သစ်တော ဝါးတောများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်းများပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်တောများကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ကြ ခြင်းကြောင့်၎င်း သစ်တော ဝါးတောများ ယခုအခါ နည်းပါးနေချေပြီ။ မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် ကျွန်း၊ အင်၊ ပျဉ်းမ စသော အပူပိုင်း သစ်တောများ၊ ပေ ၄ဝဝဝ မှ ၆ဝဝဝ ကျော်သော အမြင့်ပိုင်းတွင် ဝါးတောများ၊ ထင်းရှုးတောများ ပေါက်ရောက်သည်။ ပင်ရင်းပေါက်သော အပင်များကို ခုတ်ထွင် ရှင်းလင်းခဲ့သော နေရာများ၌ မြက်ခင်းပြင်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောခရိုင်များကို မိုးမိတ်သစ် တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၁၁၄ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌ ၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်၊ အင်ကြင်း စသည့် သစ်တောများ မများလှချေ။ ထင်းရှူးပင်နှင့် အခြား သစ်ရိုင်းများက ပို၍ များပြားသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများသည် ထင်းရှူးသားကို အသုံးများကြသည်။ ကြီးကျယ်သော ကျွန်းတောကြီးများ ရှိသည့်ဒေသများမှာ မိုးမိတ်၊ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်၊ မိုးနဲ၊ ကျိုင်းတောင်းအကြားရှိ ကျွန်းတောကြီးများသည် အပင်များ နုသေးသော်လည်း မိုင်ပေါင်း ၂ဝ ကျော်ခန့် ရှည်လျားသဖြင့် အနာဂတ်ကာလအတွက် အဖိုးတန်သစ်တောကြီးပေတည်း။ မိုင်းကိုင်နယ်ရှိ တုံလောဒေသတွင်လည်း ကျွန်းနှင့် အခြား သစ်ရိုင်းတောများကို တွေ့ရလေသည်။ ကျွန်းစသော သစ်များကို ခုတ်ယူပြီးနောက် သံလွင်မြစ်နှင့် ယင်း၏လက်တက်များ ဖြစ်ကြသည့် သစ်မျှောချောင်းများအားဖြင့် မော်လမြိုင် ဆိပ်ကမ်းအရောက် မျှောချရသည်။ သာမိုင်း ခမ်းနယ်မှ၎င်း၊ မြန်မာပြည်မရှိ ကြိုးဝိုင်းများနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော ကလောအနောက်ဘက်ရှိ မကွေးကြိုးဝိုင်းမှ၎င်း ခုတ်ယူ သော သစ်များကိုမူ မီးရထားဖြင့် ပြည်မသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောများမှ သစ်စေး၊ ရှားစေး၊ ချိပ်၊ အင်တွဲ စသည့် သစ်တောထွက်ပစ္စည်း များလည်း ရရှိသည်။ ထင်းရှူးသားမှ စက္ကူထုတ်လုပ်၍ ဖြစ်မဖြစ်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ရာ ကုန်ထုတ်စက္ကူညိုများ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ထို့ပြင် ထီးရှူးဆီကို စံနစ်တကျ ထုတ်ယူရန်လည်း စမ်းသပ်လေ့လာလျက် ရှိသည်။ စမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ပါက သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ် အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။ ==အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောတောင် လျှိုမြောင် စိမ့်စမ်းတို့ဖြင့် သာမောဖွယ် ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။ ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည် ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင် ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။ ပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် လူဦးရေ နည်းပါးလှသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား တောင်ပေါ်သား လူမျိုးစုအစုံအလင်ဆုံး တွေ့ရပေသည်။ လူမျိုး ပေါင်းစုံ ရောနှောနေထိုင်ရာ လူမျိုးစုံ ဟင်းလေးအိုးဒေသဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ တွေ့ရှိရသော လူမျိုးစုများကို မူလဆင်းသက် ဆက်နွယ်လာသော လူမျိုးကြီးများနှင့် ယင်းတို့မှ ခွဲထွက်လာသော လူမျိုးအုပ်စုအလိုက် ဖော်ပြရမည်ဆိုသော်- ၁။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ဗမာအုပ်စုဝင် ဖြစ်ကြသော #[[ဓနု]]၊ # [[အင်းသား]]၊ #[[တောင်ရိုး]]၊ # [[အဇီး]]၊ # [[လရှီ]]၊ # [[မရူ]]၊ # [[မိုင်းသာ]]လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း ၂။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ လိုလိုအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # လီဆူ၊ # လားဟူ၊ # အာခါ (ကော်)၊ #နုံ (ဒရူး) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကချင်အုပ်စုဝင် ကချင် သို့မဟုတ် ဂျိန်းဖော့ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ၄။ တိုင်အနွယ် ၊ တိုင်အုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # ရှမ်း၊ #ရှမ်းတရုတ်၊ #ဒရယ်၊ # ဂုံ၊ သို့မဟုတ်ခွန်၊ # လူး (လု)၊ # လဝ်၊ သို့မဟုတ် ယွန်း၊ # တိုင်းလင် လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၅။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကရင်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ သော ပအိုဝ်း (တောင်သူ) လူမျိုးစုသည်လည်းကောင်း၊ ၆။ တရုတ်-တိဗက်အနွယ်၊ တရုတ်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော ကိုးကန့်လူမျိုးနှင့် ယူနန်လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၇။ မွန်-ခမာအနွယ်၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြသော # လွယ်လ၊ ဝ၊ # ထနော့၊ # ခမွတ်၊ #တိုင်းလွီ၊ # ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော ယင်းသုံးမျိုး၊ # ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိကြပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစုတို့၏ အုပ်စုအလိုက် လူဦးရေနှင့် နေထိုင်ရာဒေသတို့မှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! လူမျိုးအစု !!မြောက်ပိုင်း !! တောင်ပိုင်း !! နှစ်ရပ်ပေါင်း |- |ဗမာ အစု | ၄၇,၄၇၄|| ၁၄၃,၉၂၆|| ၁၉၁,၄ဝဝ |- |လိုလိုအစု|| ၉,၅၄၅|| ၇၄,၇၈၁|| ၈၄,၃၂၆ |- |ကချင်အစု|| ၆၃,၆၈၅|| ၆၆၇|| ၆၄,၃၅၂ |- |တိုင် အစု | ၂၈၉,၁၃၂|| ၄ဝ၈,၇ဝ၆|| ၆၉၇,၈၃၈ |- |ပလောင်ဝအစု|| ၁၂၂,၉၃၁|| ၄၇,၈ဝ၆|| ၁၇ဝ,၇၃၇ |- |ကရင်အစု|| ၅၄၄|| ၁၇၇,၉၃၅|| ၁၇၈,၄၇၉ |- |တရုတ်|| ၆ဝ,၂၈၃|| ၃,၉၈၅|| ၆၄,၂၆၈ |- |အိန္ဒိယ|| ၂၁,၂၂၁|| ၁၁,၆၃၈|| ၃၂,၈၅၉ |- |စုစုပေါင်း|| ၆၁၆,၄၅၈|| ၈၇ဝ,၂၃ဝ|| ၁,၄၈၆,၆၈၈ |} အထက်ဖော်ပြရာတို့အပြင် အရေအတွက်အားဖြင့် မများပြား လတ္တံသော လူမျိုးစုငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ အချို့မှာမျိုးပျောက်လုမတတ်ပင် ရှိနေသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများကို မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ အများဆုံး တွေ့ကြရ၍ အင်းလေးဒေသမှ အင်းသားလူမျိုးများကလွဲလျှင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတို့သည် များသောအားဖြင့် တောင်ပေါ်သားများ ဖြစ်ကြသည်။ ဗမာလူမျိုးများနှင့် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စသော လူမျိုးတို့ကို မြို့များ၌သာ အနှံ့အပြား တွေ့ရလေသည်။ ==စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားလုပ်ငန်းများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည် စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။ လူဦးရေကျဲသော ဒေသများဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိစိုက်ပျိုး ရေးစံနစ်များကြောင့်တစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဆောင်ရွက်နိုင်သဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဦးစီးအဖွဲ့သည် စက်ယန္တရားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် စီမံကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေးတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလက ရှမ်းပြည်နယ်မှပင် ပြည်မသို့ ဆန်တင် ပို့နိုင်လောက်အောင် ဆန်စပါး ပိုပိုလျှံလျှံထွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ပြည်မမှပင် ရှမ်းပြည်သို့ ဆန်တင် သွင်းခဲ့ရလေသည်။ ယခင်က အင်းလေး ဒေသသည် ဆန်စပါးအထွက် များခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ လယ်များ အပျက်အစီးများသဖြင့် စပါးထွက် ယုတ်လျော့ခဲ့ လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စပါးကို နည်းသုံးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် မြေနိမ့်ဒေသများ၌ စိုက်ပျိုးကြရာ၊ ကန်သင်းဖို့၍ လယ်ကွက်အတွင်း ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန္နီ၊ လဲချား၊ မောက်မယ်နှင့် ကျိုင်းတုံနယ်များ၏ မြစ်ဝှမ်း ချောင်းဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ ထိုနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုဒေသများမှ စပါးအထွက်များ၍ လူနေအိမ်ခြေလည်း များပြားလေသည်။ ဒုတိယနည်းသည် တောင်ယာစပါး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်၍ ထိုနည်းကို ပအိုဝ်း (တောင်သူ)လူမျိုးများနှင့် အခြားယင်းနက်၊ လွယ်လ၊ ပလောင်၊ ပလေး၊ ပဒေါင်၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ဓနော့၊ လီဆူ စသော တောင်ပေါ်သားတို့ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးမည့် တောင်ကုန်းဆင်ခြေလျှောရှိ သစ်တော ဝါးတောများကို ခုတ်ထွင် မီးရှို့၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ရာ ပထမသုံးနှစ်တွင် စပါးအထွက်ကောင်းသော်လည်း နောင်အခါ မြေဩဇာ ခန်း ခြောက်လာသဖြင့် နေရာပြောင်း၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြပြန်သည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကောနေသော မြေဧကများတွင် ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ခဲ့သော တောင်ယာများလည်း ပါဝင်လေသည်။ တတိယနည်းသည် လှေကားထစ် စိုက်ပျိုးနည်း ဖြစ်၍တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော ချောင်းရေကို အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကိုတောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့် ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ် ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ် စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကြီးကျယ်သော စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တစ်ရပ်မှာ [[လက်ဖက်]]ဖြစ်၍ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တောင်ပိုင်းနယ်မှ အများဆုံး ထွက်သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်နယ်၊ မိုင်းရှူး၊ မိုင်းနောင်၊ ကျေးသီး မန်စံ၊ ပင်လောင်နှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်တို့မှလည်း ထွက်သည်။ စင်စစ် လက်ဖက်ပင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖြစ်ထွန်းလွယ်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် များသော အားဖြင့် ပလောင်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း လက်ဖက်အစိုအခြောက် အချိုအခါးမှ ရရှိသော ခန့်မှန်းခြေဝင်ငွေသည် သိန်း ၂ဝဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ အဓိကလုပ်ငန်းတစ်ရပ်သည် သနပ်ဖက်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ပင်လုံအနောက်ဘက် တောင်တန်း၊ မိုင်းကိုင်၊ လဲချား၊ ရွာငံ၊ ရေဦး၊ ပင်လောင်းနယ်များနှင့် မဲနယ်တောင်တန်းတို့တွင် [[သနပ်ဖက်]]ခြံများ ရှိသည်။ ၁၉၅၉- ၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း သနပ်ဖက်လုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ ခန့်မှန်းခြေ ဝင်ငွေသည် သိန်း ၁၄ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကျော်ကြားသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တစ်ရပ်မှာ အာလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေလပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ် စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄,၈၂၈ ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍ ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော် ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍ ဝင်ငွေရရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]] အများအပြားထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း လိမ္မော်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက သီပေါသည် ရပ်စောက်ထက် လိမ္မော်ထွက် ပိုသည်။ ယခု ရှမ်းပြည်နယ်မှထွက်သော လိမ္မော်သည် တန်ချိန် ၉ဝဝဝ ကျော်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် သစ်သော့ခြံများကို တောင်ကြီး၊ [[အောင်ပန်း]]၊ ရပ်စောက် စသော နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိရာ ယခုအခါ ပြည်မသို့ အများအပြား တင်ပို့လျက်ရှိပေပြီ။ သံလွင်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားဒေသတစ်လျောက် ဘိန်းပင်များကို အကြီးအကျယ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော် လည်း [[ဘိန်း]]သည် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာရိတ္တနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသဖြင့် ဘိန်းပင်စိုက်ပျိုးမှု ပပျောက်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ အင်းလေးရှိ [[ကျွန်းမျော]]များတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ကျွန်းမျောများပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးသည် သက်သာလွယ်ကူသည် မဟုတ်ပေ။ အင်းသားတို့၏ ချီးကျူးဖွယ်ကောင်းသော ဇွဲသတ္တိနှင့် လုံ့လဝီရိယတို့ကြောင့် ဖြစ်ထွန်းခြင်းပင်တည်း။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအပြင် အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြသေးသည်။ အင်းလေးဒေသမှ ပိုးထည်လုပ်ငန်းသည် ကြီးကျယ်ကျော်ကြားလှပေသည်။ ပိုးထည် အများဆုံးလုပ်ကိုင်သော ရွာမှာ အင်းပေါခုံဖြစ်၍ နန်းပန်၊ သာလေးရွာများသည် ဒုတိယအများဆုံး လုပ်ကိုင်သည်။ ဟဲလုံး၊ ရွာကန့်လန့်၊ ပြားပင်၊ ကျွန်းကြီးရွာများတွင် ဖျင်ဖြူ၊ ဖျင်နီများ ရက်လုပ်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ပေါ်တွင်လည်း ပိုးထည်များကို ရက်လုပ်ကြလေသည်။ အထည်ရက်လုပ်သော လုပ်ငန်းများအပြင် လဲချားနယ်မှ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းကိုင်နယ်မှ ရှမ်းစက္ကူ (မိုင်းကိုင်စက္ကူ) လုပ်ငန်းနှင့် အိုးခွက်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းနောင်နယ်ထွက် ဝါးရက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းတို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ ငွေထည်ပစ္စည်းများကိုလည်း ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဖော်ပြပါ လုပ်ငန်းများကို ရှေးသမားရိုးကျအတိုင်းပင် လုပ်ကိုင်နေကြ၍ အချို့သည် တွင်ကျယ်သင့်သလောက် မတွင်ကျယ်နိုင်ခြေ။ ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ခရီးလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့် မြို့ကြီးများအတွက် အဆင်ပြေလွယ်ကူ သကဲ့သို့ အတန်ငယ်ခက်ခဲသည့် အစွန်အဖျားဒေသများလည်းရှိသည်။ လေကြောင်းဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၂၄ မိုင်အကွာရှိ [[ဟဲဟိုးလေဆိပ်]]နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းဒေသရှိ [[တာချီလိတ်လေဆိပ်]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရထားဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၁၂ မိုင်အကွာရှိ [[ရွှေညောင်မြို့]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများ ပေါများသော်လည်း ရေစီးမြန်ခြင်း၊ ရေတံခွန်များ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးနည်းသည်။ အင်းလေးတွင်မူ လှေများ၊ စက်တပ်လှေများဖြင့် တစ်နေရာမှတစ်နေရာ၊ တစ်ရွာမှ တစ်ရွာသို့ သွားလာကူးသန်းကြသည်။ အင်းလေးမှ အင်းသားတို့ ခြေဖြင့် လှေလှော်နည်းသည် ကမ္ဘာကျော် ဓလေ့ဆန်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တောင်ကတုံးများ၊ ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ တောင်ကြားလွင်ပြင်များသည် မြေမျက်နှာပြင်ကို နိမ့်တုံ မြင့်တုံ ဖြစ်စေလျက် ကျယ်လွင့်များပြားစွာ ရှိသဖြင့် မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းများကို ဖောက်လုပ်ပြီးလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးကို အသုံးများကြလေသည်။ ပြည်မနှင့်လည်းကောင်း၊ အခြားပြည်နယ်များ နှင့်လည်းကောင်း လေကြောင်းမှ လွဲလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်သာ ဆက်သွယ်ကြရလေသည်။ မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီးသီးရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်းသည်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင် (၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်လည်းကောင်း များသောအားဖြင့် မော်တော်ကားလမ်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသည်။ [[မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်း|မန္တလေး - လားရှိုး မီးရထားလမ်း]]ကို ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သာစည် -ရွှေညောင် မီးရထားလမ်းကိုမူ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ သာစည်-ကလောလမ်းကို ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ကလော-ဟဲဟိုးလမ်းကို ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဟဲဟိုး- ရွှေညောင်လမ်းကို ၁၉၂၈ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသီးအသီး ဖွင့်လှစ် ခဲ့သည်။ မန္တလေး-လားရှိုးလမ်းသည် နမ့်ယော်တွင် နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့ လမ်းခွဲရှိသည်။ ထိုလမ်းခွဲကို ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်က ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုမ္ပဏီပိုင်ဖြစ်ပြီးလျှင် လမ်းကျဉ်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မီးရထားလမ်းများကို တောအထပ်ထပ်၊ တောင်အလျှိုလျှိုကို ကျော်လွှား၍လည်းကောင်း၊ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများကို ဖောက်ထွင်း၍လည်းကောင်း၊ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်၍လည်းကောင်း၊ လျှိုမြောင်များကို ဖြတ်သန်း၍လည်းကောင်း ခဲရာခဲဆစ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် အချို့နေရာများတွင် သည်းထိတ်ရင်ဖိုဖွယ်ရာ သွားလာကြရသည်။ သို့သော် ဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ တောစခန်း၊ တောင်စခန်း ရှုခင်း ရှုကွက်များကလည်း သာယာရှုမောဖွယ် ရာ ဖြစ်၍ နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကိုလည်း ခံစားကြရပေသည်။ မန္တလေး-လားရှိုးရထားလမ်းရှိ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]သည် လှပထင်ရှားသော ကမ္ဘာကျော် တံတားပေတည်း။ မီးရထားလမ်းများဖြင့် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်မထားပေ။ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့်မူ အဆက် အသွယ်ရှိပေသည်။ မော်တော်ကားလမ်း အများအပြားရှိရာ အချို့နေရာများတွင် ထိုလမ်းတို့သည် မီးရထားလမ်းနည်းတူ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်ကွေ့ဝိုက်လျက် ဖောက်လုပ်ထား လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးမှသည် မြန်မာ- တရုတ်နယ်ခြား မြို့ကလေးဖြစ်သော ကြူကုတ်အရောက် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သော မော်တော်ကားလမ်း ရှိသည်။ ထိုလမ်းသည် ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ လာရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကွတ်ခိုင်၊ မိုင်းယုတို့ကို ဖြတ်သန်းသွား၍ မန္တလေးမှ မိုင်းယုအထိ ၂၇၇ မိုင် ရှိလေသည်။ မိုင်းယုမှ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မူဆယ် သို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်မှတစ်ဖန် အနောက်တောင်ယွန်းယွန်းရှိ နမ်းခမ်းမြို့သို့လည်ကောင်း လမ်းခွဲရှိသည်။ နမ်းခမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား၊ ပူတာအိုအထိ သွားနိုင်လေသည်။ မန္တလေးမှ တရုတ်နယ်စပ်အရောက် ထိုမော်တော်ကားလမ်း တစ်လျှောက်တွင် လမ်းခွဲများရှိသေးရာ ကျောက်မဲမှ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ် သို့လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား သို့လည်းကောင်း၊ မိုးကုတ်မှတစ်ဆင့် သပိတ်ကျင်းသို့လည်းကောင်း သွားရောက်နိုင်သည်။ သီပေါမှ နမ့်ဆန်သို့၎င်း၊ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်း သို့လည်းကောင်း၊ လားရှိုးမှ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့လည်းကောင်း လမ်းခွဲများ ရှိပေသေးသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော် ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့များမှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ဟိုပုံး/ လွိုင်လင်၊ ကွန်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ တာကော်တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော် ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့် လှစ်ခဲ့၏။ ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ (၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင် ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]] ရှိလေသည်။ ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့ လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းများမှာ လွိုင်လင်-သီပေါ-လားရှိုး ၁၈၅ မိုင် တစ်လမ်းနှင့် လွိုင်လင်-ကျေးသီးမန်စံ-လားရှိုး ၂ဝ၂ မိုင် တစ်လမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းရှည်ကြီးများမှ လမ်းခွဲတိုများလည်း ရှိသေးသည်။ လွိုင်လင်အနီးရှိ နမ့်စန်မှ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မိုင်းပန်တို့သို့ ရောက်ရှိနိုင်သော လမ်းခွဲတစ်ခု ရှိသေးသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သော မော်တော်ကားလမ်းနှစ်လမ်းမှာ (၁) ဟိုပုံး မှ ကယားမြို့တော် လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၈၅ မိုင် ရှည်လျားသောလမ်း၊ (၂) အောင်ပန်းမှ လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၁ဝ၅ မိုင်ရှည်လျားသော လမ်းတို့ဖြစ်၍ အောင်ပန်း လွိုင်ကော်လမ်းသည် ပို၍ ကောင်းလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီး မြန်မာပြည်သို့မကူးမီ တရုတ်-မြန်မာ လမ်းမကြီးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား 'နောက်ဖေးပေါက်'မှ လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ တင်ပို့ရေးအတွက် အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းမ ကြီးသည် မြန်မာဘက်မှ လားရှိုးနှင့် တရုတ်ဘက်မှ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ ကူမင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထား၍ မိုင်ပေါင်း ၆၉ဝ ရှည်လျားသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်မှ ကြူကုတ်သည် နယ်ခြားစခန်း ဖြစ်၍ တရုတ် တို့ဘက်မှ နယ်ခြားစခန်းသည် ဝမ်တိန် ဖြစ်လေသည်။ ထိုတရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီးကို ချန်ကေရှိတ်အစိုးရသည် ခေတ်မီစက်ကရိယာပစ္စည်း မသုံးဘဲ ရာထောင်မကသော တရုတ်-မြန်မာ အလုပ်သမားတို့၏ အသက်ကို စတေးကာ တောင်အထပ်ထပ်၊ လျှိုမြောင်အသွယ်သွယ်ကို ကျော်ဖြတ်ဝိုက် ပတ်လျက် ခဲယဉ်းပင်ပန်းလှစွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ရာ ၁၆ လအတွင်း ပြီးစီး၍ ကမ္ဘာ့ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ရသော လမ်းမကြီး ဖြစ်ပေသည်။ လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်မှ လားရှိုးအထိ မီးရထားဖြင့် သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင် အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။ စစ်မီးသည် မြန်မာပြည်သို့ ကူးစက်လာ၍ ၁၉၄၂ ခုနှစ် တွင် ဂျပန်တပ်များက လားရှိုးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ် အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ထိုနိုင်ငံများသို့ ပေါက်ရောက်သည့် တောင်ကြားလမ်းပေါက်များရှိသည်။ သို့သော် အသွားအလာလွယ်ကူသော လမ်းပေါက်များ မဟုတ်ချေ။ မြောက်ပိုင်း၌ ရွှေလီမြစ်ကြောင်းကို လိုက်၍ တရုတ်နယ် နိမိတ်တွင်းသို့ ရောက်နိုင်သော တောင်ကြားလမ်းရှိ၍ ရွှေလီလမ်းဟု ခေါ်သည်။ သံလွင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း ကွမ်းလုံ ကူးတို့ဆိပ်မြို့ကလေးမှလည်း တရုတ်နယ်နိမိတ်အတွင်း ရောက်နိုင်ရာ ကွမ်းလုံမှ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော် ဆောက်လုပ်ထား၍ ၈၉၈ ပေ ရှည်သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်တ ဒီဇင် ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ တောင်ပိုင်းတွင် တာချီလိပ်မှ မဲခေါင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူးလျှင် ယိုးဒယားနယ်နိမိတ်အတွင်းသို့ ရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းမှ တရုတ်၊ ယိုးဒယား၊ လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များအတွင်းသို့ ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ပေါက်ရောက်နိုင်သော လမ်းပေါက်များ ရှိသော်လည်း ခဲခဲယဉ်းယဉ်း သွားရောက်ရ၍ အသုံးပြုခြင်း နည်းပါးလှလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်အသွယ်လည်း ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊ နမ့်ဆန်မြို့များတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်လည်းကောင်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။ ==စေတီပုထိုးများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြသည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့် စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။ များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄,ဝဝဝ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍လည်းကောင်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ကြသည်။ စေတီပုထိုးများကို ရှမ်းပြည်နယ်၌ မွေတော် ဟု များသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားသော စေတီသည် ဘော်ကြိုရွာကြီးအနီးရှိ [[ဘော်ကြိုဘုရား|ဘော်ကြိုစေတီ]]ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်နယ်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ပေါ်တွင် တည်ထားသော လွယ်ဆိုင်စေတီကို ပလောင်တို့ အထူးကြည်ညိုကြသည်။ ထိုစေတီအနီးတွင် တောင်ပိုင်နယ်အတွင်း ပထမဆုံး ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ပလောင်တို့ ယူဆခဲ့ကြသော လက်ဖက်ပင်ကြီး ရှိလေသည်။ မြေလပ်ပိုင်းတွင် [[ပင်းတယမြို့]]၏ ရွှေဥမင်ဘုရားသည် ကျော်ကြားလှပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ [[အင်းလေး]]ညောင်ရွှေနယ်ရှိ စေတီပုထိုးများအနက် ဖောင်တော်ဦးဘုရား ငါးဆူသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မ ဘက်၌ပါ ကျော်ကြားလှသော တန်ခိုးကြီးဘုရားများ ဖြစ်ပေသည်။ အချို့နယ်ရှင် စော်ဘွားများသည် မန္တလေးမြို့ရှိ မဟာမြတ်မုနိပုံတော်ပွားများကို သွန်းလုပ်စေ၍ ပူဇော်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ရှိ စော်ဘွားကြီး ဆာစဝ်မောင်၏ ကုသိုလ်တော်ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက် အတွင်း၌ ဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွားများသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်းပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့် ရစေရန် ဖန်တီးရသည်ဟု ဆိုသည်။ စင်စစ်သော် စော်ဘွားများသည် ထိုကစားဝိုင်းများမှ ကစားဝိုင်းခွန်များ အမြောက်အမြား ရရှိသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ ဘုရားပွဲများ၌ ကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် လူထု၏ စာရိတ္တရေး၊ စီးပွားရေးကို အလွန်တရာ ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် တော်လှန်ရေး အစိုးရ တက်လာသောအခါ ဘုရားပွဲများ၌ လောင်းကစားခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည် တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့် ကတ်ဝိန်းဟူ၏။ (၁) ရပ်စောက်၊ (၂) ပင်းတယ၊ (၃) ညောင်ရွှေ၊ (၄) ဟိုပုန်း၊ (၅) မိုးနဲ၊ (၆) လဲချား၊ (၇) မိုင်းကိုင်၊ (၈) မိုင်းယွန်း၊ (၉) ဆီဆိုင် (သထုံ)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဈေးများ ပြီးသည့်အခါ (၁) ဟဲဟိုး၊ (၂) တောင်ကြီး၊ (၃) နန်းပန်၊ (၄) နောင်မွန်၊ (၅) လွိုင်လင်၊ (၆) အောင်ပန်း၊ (၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။ အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးနေ့များတွင် ယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများတွေ့ဆုံ တိုင်ပင်သည့် နေရာတစ်ခုဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းကဲ့သို့ ပုံပြင်ဒဏ္ဍာရီဆန်ကာ နတ်၊ နဂါး၊ ကျားများပါ ပါဝင် ရောနှောနေသည်။ယင်းသို့ ဒဏ္ဍာရီဆန် သော အချက်အလက်များကို ချန်လှပ်၍ မြန်မာရာဇဝင်သမိုင်းများ ကုန်းဘောင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက'' ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ လေသည်။ ထိုရာဇဝင်အရ တကောင်းမင်း အဘိရာဇာ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇာမင်းလက်ထက်တွင် တကောင်းပြည်အား တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် ထိုမင်းသည် တကောင်းနန်းကို စွန့်ခွာလာပြီးလျှင် ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍ ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီမြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ ရှမ်းတစ်ဆဲ့ကိုးခရိုင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းပြည်ထောင်အစ၊ မိုင်းမောက'' ဟုလည်း ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြလေသည်။ သမိုင်းသုတေသီများ အထောက်အထား အခိုင်အလုံတွေ့ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများအရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီးမတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် အနော်ရထာမင်း လက်ထက်မတိုင်မီအထိ မိုင်းမောသည် နန်ချောင်အား ပဏ္ဏာဆက်သနေခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် နန်ချောင်၏မြို့တော် ယခု ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ တာလီဖူသို့အရောက် ရဲမက် စစ်သည် အလုံးအရင်းနှင့် ချီတက်လာသောအခါ နန်ချောင်ပြည့်ရှင်သည် မြန်မာမင်းအား ခန့်ညားခဲ့ရသည်။ ထိုကြောင့် အပြန်ခရီးတွင် မိုင်းမောပြည့်ရှင်သည်လည်း အနော်ရထာမင်းအား သမီးတော် စောမွန်လှကို ဆက်သပြီးလျှင် ခန့်ညားဝပ်စင်းခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊ နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်းညံ့သဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော ရှမ်းမင်းတို့သည် မြန်မာမင်းတို့အား မခန့်မညားတော့ချေ။ မြန်မာမင်းက မြို့စားရွာစား ခန့်ထားသော စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ မြင်စိုင်းစား ရှမ်းညီနောင်သုံးဦးတို့သည် ပုဂံပြည်၏ နိုင်ငံရေးအင်အားကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသည်။ ယင်းတို့နှင့် ယင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၌ လွှမ်းမိုးကြီး စိုးနေခဲ့ကြလေသည်။ တောင်ပိုင် ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ယခုခေါ်ဆိုကြသော ရှမ်းနယ် များသို့ [[ရှမ်းလူမျိုး]]များ မပျံ့နှံ့လာမီက ထိုဒေသများ၏ မူလ တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်အနွယ်များဟု ယူဆကြရ၍ ဝ၊ ပလောင်၊ ယင်းသုံးမျိုး (ယင်းနက်၊ ယင်းဆက်၊ ယင်းကျား)၊ တောင်သူနှင့် ပဒေါင်လူမျိုးစုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုနယ်များ ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းတွင် ပုဂံပြည့်ရှင် အလောင်းစည်သူမင်း ဖောင်စကြာဖြင့် တိုင်းခမ်းလှည့်လည်စဉ်က အကြောင်းများလည်း ပါရှိ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းနှင့် ဒွေးရောယှက်တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစိစစ်သည့်အခါ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး ကောင်း၊ မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု ယူဆရလေသည်။ မြေလပ်နယ်များရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသော အင်းသား၊ ဓနု၊ တောင်သူ၊ တောင်ရိုးတို့သည် ထိုဒေသ၏ မူလတိုင်းရင်းသား များ မဟုတ်ချေ။ ယင်းတို့သည် မြန်မာအစုဝင် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် အခြားဒေသမှ ကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ထိုဒေသများသို့ ရောက်ရှိလာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် မြေလပ်နယ်များသည် ပထဝီဝင်အရ ရှမ်းနယ်များနှင့် ပို၍နီးစပ်သဖြင့် မြန်မာတို့သည် ယင်းနယ်များအား ရှမ်းနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့လေသည်။ မြေလပ်နယ်များမှ မြန်မာများကို ငွေပဏ္ဏာ ဆက်သွင်းရသဖြင့် ထိုနယ်ရှင်များအား ငွေခွန်မှူးများဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယတို့၌ မင်းပြုစိုးမိုးနေခဲ့ကြသော ရှမ်းညီနောင် သုံးဦးတို့၏အဆက်အနွယ်များသည် နောင်အခါ အချင်းချင်း မညီညွတ်သဖြင့် ပင်းယမင်းသည် စစ်ကိုင်းကို တိုက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ မြောက်ဖျားတွင် အင်အားကြီးမားလျက် ရှိသော မောရှမ်းတို့ကို ဖိတ်ခေါ်သည်။ မောရှမ်းတို့သည် စစ်ကိုင်းကို သာမက ပင်းယကိုပါ တိုက်သဖြင့် နှစ်မြို့လုံးပျက်ရလေသည်။ ၁၃၆၄ ခုနှစ်တွင် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယပျက်ပြီးနောက်၌ စစ်ကိုင်းမင်း အသင်္ခယာစောယွန်း၏ မြေးတော်သတိုးမင်းဖျားသည် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယကို သိမ်းယူ၍ အင်းဝကို တည်ကာ မင်းပြုသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်နှင့် ထိုမင်းအားဆက်ခံသော မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏လက်ထက်တွင် မောရှမ်းတို့နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သော်လည်းနောက် ဆက်ခံသော မင်းများလက်ထက်တွင်မူ ရှမ်းမင်းတို့ သည် အင်းဝကို ရံဖန်ရံခါ တိုက်လာသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကိုလည်း သွားရောက်ထိပါးသည်။ အချင်းချင်းလည်း တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်) စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့် သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးညှင်း စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့် နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့ရာ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊ သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏ သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ် အစိုးရက မိမိတို့လက်အောက်ခံနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ ဘုရင့်နောင်က တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းသော အခါ တရုတ်အစိုးရနှင့် အရေးပေါ်ခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဘုရင့်နောင်၏တပ်များသည် ယူနန်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ တိုင်အောင် ချဉ်းနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်၏ တပ်တို့သည် သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက် စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင် ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ အတွင်း ဘုရင့်နောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ဖြစ်သော ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နယ်များ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနယ်များကို မြန်မာနိုင်ငံ တော်အတွင်းသို့ ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့လေသည်။ ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် မင်းတရားကြီး၏လက်နက်နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်ထောင်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကျရောက်၍ ရှမ်း တရုတ် နယ်များဖြစ်သော ကိုင်းမား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်ဟူသော မြောက်ရှမ်းရှစ် ပြည်ထောင်၊ ထိုနယ်များတွင် ဘုရင့်နောင်၏ မြန်မာရဲမက်များ တည်ထားခဲ့သော စေတီပုထိုးများ အထင်အရှားရှိခဲ့သည်ဟု ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊ ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား များကို စော်ဘွားကြီးများ၏ အစီးအနင်း အဆောင်အရွက်ပေးသည်။ မြန်မာမင်းအဆက်ဆက်တို့ကလည်း ထီးရံ နန်းရံ လက်နက်နိုင်ငံ များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလေသည်။ ယင်းတို့အပြင် မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်း၏ လက်နက်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်သော ပြည်များအဖြစ် အောက်ပါ ရှမ်းနယ်နှင့် ရှမ်းအနွယ် နယ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ (၁) ဗန်းမော်၊ (၂) မိုင်းလျဉ်း၊ (၃) မိုင်းကိုင်၊ (၄) မိုင်းပတ်၊ (၅) ရပ်စောက်၊ (၆) နောင်မွန်၊ (၇) ကျိုင်းတုံ၊ (၈) ကျိုင်းရုံး၊ (၉) ကျိုင်းသေဉ်၊ (၁ဝ) မိုင်းလုံခပင်း၊ (၁၁) ဇင်းမယ်၊ (၁၂) လင်းဇင်း၊ (၁၃) မိုင်းစံ၊ (၁၄) အကျော်၊ သို့ မဟုတ် ကျော်ပုဂံ၊ (၁၅) လဝိုက်၊ (၁၆) မျက်နှာမည်း၊ (၁၇) သောက္ကတဲ၊ (၁၈) ပိဿလောက်တို့အပြင် ကလေးနှင့်ကသည်း ဟုန်း ရှမ်းစော်ဘွားတို့၏ မဏိပူရကသည်းပြည်လည်း ပါဝင်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်၏ သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် လက်နက်နိုင်ငံတော် ပြိုအက်၍လာရာ ရှမ်းပြည် နယ်တို့လည်း သီးခြားခွဲထွက်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရင့်နောင်၏ သားတော်တစ်ပါးဖြစ်သော ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းနယ်များကို ပြန်လည် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ညောင်ရမ်းမင်း၏သားတော် အနောက်ဘက်လွန်မင်းနှင့် ထိုမင်း၏ညီတော် သာလွန်မင်းတို့၏ လက်ထက်လွန်ပြီးနောက်တွင် မြန်မာမင်းတို့ အရည်အချင်း ပျော့ညံ့လာသဖြင့် နိုင်ငံတော် ယိမ်းယိုင်လာသည်။ အင်းဝမြို့တွင် မင်းပြုသော ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုလည်း ခေါ်သည့် မဟာဓမ္မရာဇာမင်း လက်ထက်တွင် မွန်တို့အင်အား တောင့်လာ၍ အင်းဝကို တိုက်လာသဖြင့် အင်းဝပျက်သည်။ ထိုအခါ ရှမ်းပြည်နယ်များသည် အင်းဝ၏ဩဇာကို မခံတော့ပေ။ ဇင်းမယ်နယ်သည်လည်း သီးခြားခွဲထွက်လေသည်။ ယိုးဒယားနှင့် မဏိပူရတို့ လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ပင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် လုယက်ခြင်း ပြုလေသည်။ ယင်းသို့သော အပြိုပြိုအကွဲကွဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီးအမည်ခံ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ယင်းသည်မှစ၍ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် နည်းပါးသွားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်က အင်းဝ ဆင်ဖြူရှင် ထိုးမှတ်သော ရွှေဘိုဘုံစံတုလွတ်ကျောင်း ကျောက်စာတွင် လက်နက်နိုင်ငံတော်ကို တိုင်း ၁၆ တိုင်း ခွဲ၍ ပြထားရာ၌ ရှမ်းနယ်နှင့်ရှမ်းအနွယ်နယ်များကို ဤသို့ ပိုင်းခြား ဖော်ပြထားလေသည်။ ၁။ တနင်္သာရီ၊ ပိဿလောက်၊ ကမန်ပိုက်၊ သောက္ကတဲ စသော ၇၉ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂျွမ်း ယိုးဒယားတို့နေရာ ဒွာရဝတီဟူသော အရုဇ္ဈပုရတိုင်း၊ (ယိုးဒယား) ၂။ ဗြဲ၊ အနန်း၊ ပရော၊ ကျိုင်းသေည်၊ လပုန်း စသော ၅၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ယွန်း လူမျိုးတို့နေရာ ဇင်းမယ်ဟူသော ဟရီဘုဉ္စတိုင်း၊ (ဇင်းမယ်) ၃။ မိုင်းမည်း၊ မိုင်းသတ်၊ မိုင်းချိုင်၊ မိုင်းပိုင်စသော ၃၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂုံလူမျိုးတို့ နေရာ ကျိုင်းတုံ ဟူသော ခေမာဝရတိုင်း၊ ၄။ မိုင်းစဲ့ (မိုင်းစံ)၊ ကျိုင်းဟွန်၊ မိုင်းယတ် စသော ၁၂ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လူးလူမျိုးတို့နေရာ ကျိုင်းရုံး ဟူသော မဟာနဂရတိုင်း၊ ၅။ မိုင်းလုံး၊ မိုင်းကွန်း၊ လောသွတ်၊ တိုက်ခံ၊ တေသန်၊ တေသိန်၊ မိုင်းဆံကြီး၊ မိုင်းဆံငယ် စသော ၁ဝဝ သော မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လင်းဇင်းလူမျိုးတို့နေရာ စန္ဒပူရိ ဟူသော လဝရဋ္ဌတိုင်း၊ (လော နိုင်ငံ) ၆။ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက်၊ မိုးဗြဲ၊ သိန္နီ၊ ကိုင်းမား၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ သုံးဆယ်ဟူသော မြို့ကြီး အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စော်ဘွားအပေါင်းတို့နေရာ ဖြစ်သည့် ကမ္ဗောဇတိုင်း၊ ၇။ မိုးတာ၊ မိုးစစ်၊ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ခန္တီ၊ တက် ခေါင်၊ မိုင်းလုံဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ် သည့် ၃ဝ သော ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော အာဠဝီတိုင်း၊ ၈။ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း စသောမြို့ကြီး ကိုးမြို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရှမ်း တရုတ်လူမျိုးတို့နေရာ၊ မောကိုးခွင်ဟူသော မောရိယတိုင်း၊ ၉။ ကတို၊ ဝိုးငံ၊ ဆေးသစ်၊ ကောင်းစင်၊ ငရင်း၊ ငရုန်း၊ ယင်းကပ်ဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဗန်းမော် ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော စိန့်တိုင်း၊ ၁ဝ။ မိုးကုတ်၊ ကျတ်ပြင်၊ ရေလျှံ စသော မြို့လတ်ရွာငယ်အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စို့သူကြီးတို့နေရာ ဖြစ်သော မဟိံသကတိုင်း၊ ၁၁။ မွေးရည်၊ မည်ကယ်၊ ငစင်ကျယ်စသော မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကသည်းကုလားဟုန်း စော်ဘွားတို့နေရာ ဖြစ်သော မဏိပူရတိုင်း၊ ၁၂။ ကလေး၊ သောင်သွပ်၊ ထီးလင်း၊ ယော၊ ဆော၊ စကု၊ စလင်း၊ မဖဲ၊ မင်းတုန်းစသော ၂၇ မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သုနာပရန္တတိုင်းဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မင်းတုန်းမင်းတရား နတ်ရွာစံပြီးနောက်တွင် ယခု တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ချေလီခေါ် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်၏ စော်ဘွားခန့် အပ်သည့်အရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျိုင်းတုံစော်ဘွားသည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းအား ထောင်ထားခြားနားသည်။ ထိုအရေးတွင် မိုးနဲ၊ မိုင်းနောင်နှင့် ရပ်စောက်စော်ဘွားတို့သည် ကျိုင်းတုံစော်ဘွားနှင့် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းပြု၍ ပါဝင်ကူညီကြသည်။ ထိုစော်ဘွားစုတို့သည် မင်းတုန်းမင်း၏ တူတော်တစ်ပါးဖြစ်သော လင်းပင်းမင်းသားအား နန်းတင်ရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နောင်အခါ မြေလတ် နယ်အချို့ကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်သည်။ လင်းပင်အဖွဲ့သည် မိမိတို့နှင့် စိတ်ဝမ်း မညီသော ညောင်ရွှေကျေးသီး မန်စံ၊ မိုင်းလွန်းနှင့် လဲချားနယ်များကို တိုက်ကြသည်။ မြန်မာတပ်များကလည်း ထောင်ထား ခြားနားမှုကို လိုက်လံနှိပ်ကွပ်သော်လည်း များစွာ အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအစိုးရက သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည်။ နောင်အခါ လင်းပင်းအဖွဲ့သည်လည်း အားနည်းလာ၍ လင်းပင်မင်းသားကိုယ်တိုင် အညံ့ခံရသည်။ ခရစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ စော်ဘွားနယ်များသည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်ကြရသည်။ သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ရှိ နယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကျိုင်းတုံသည် ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင်မှ လက်နက်ချလေသည်။ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်နှင့် ကရင်နီနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယိုးဒယားအစိုးရနှင့် ပြဿနာများ ပေါ်သည်။ ၁၈၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် ယိုးဒယား နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အဖွဲ့ဝင်များ ပါဝင်သော ကော်မီရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်း၍ ထိုနယ်များ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ယိုးဒယားမပိုင်တော့သော အပိုင်းမှ ယိုးဒယား တပ်များကို ရုပ်သိမ်းစေသည်။ ၁၈၉၄-၄၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနားပြည်နှင့် နယ်နိမိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ကျိုင်းချိုင်းနယ်အား မဲခေါင်မြစ်ကို နယ်ခြားအဖြစ် ထားပြီးလျှင် မဲခေါင်မြစ်အနောက် ဘက်ကမ်းအပိုင်းကို ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း၍ အရှေ့ဘက် ကမ်းအပိုင်းကို အင်ဒိုချိုင်းနားအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များကို ၁၈၈၉-၉ဝ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-တရုတ် နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မီရှင်က ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်များသည် မြန်မာမင်းတို့၏ သစ္စာတော်ခံနယ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အစောပိုင်းတွင် စံနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ခြင်းကိုမူ မခံခဲ့ရပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များက မြန်မာမင်းတို့အား အခွန်ပဏ္ဏာများကိုမူ ဆက်သခဲ့ရရာ ဆက်သမြဲအခွန်ပဏ္ဏာ များကို [[ရွှေ]]၊ [[ငွေ]]၊ အသန့်[[သစ်စေး]]၊[[မြင်း]]၊ [[သိုး]]၊ [[ကတိုး]]၊[[အောင်း]]၊ [[ဖဲ]]၊ [[ဇာပယင်း]]၊ [[မော်ယော]]၊ [[ကတ္တီပါ]] မှိုင်းလုံး၊ ခဲမ၊ [[ဖယောင်း]]၊ [[ဆင်စွယ်]]၊ [[ကြေး]]၊ [[သံ]]၊ ကျောက်မျိုး၊ ထည်မျိုး၊ အုပ်မျိုးတို့အပြင်၊ သစ်သီး၊ ပန်းကံ့ကော်၊ သဇင်ပန်းမျိုးတို့ကိုလည်း အချို့နယ်များက ဆက်သကြရလေသည်။ သာလွန်မင်းတရားလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၆၃၇ ခုတွင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်သီးနှံ၊ ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှတ်တမ်းတင်ရာ ရှမ်းနယ်များကလည်း စစ်တမ်းများ ပေးရသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မင်းများတွင် အလောင်းမင်း တရားလက်ထက်မှတစ်ပါး အခြားမင်းများလက်ထက်တွင်လည်း စစ်တမ်းများကို အရေးယူဆောင်ရွက်ကြလေသည်။ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များကို အုပ်ချုပ်ပုံမှာ ရှမ်းနယ်ကြီးများတွင် စော်ဘွားထားသည်။ နယ်လတ်များတွင် မြို့စား၊ နယ်ငယ်များတွင် ငွေခွန်မှူးများထားသည်။ မြန်မာနယ်ကြီးများကို အုပ်ချုပ်ရသော ဘုရင်ခံများနှင့် စော်ဘွားအလား တူသည်။ ရှမ်းမြို့စားနှင့် မြန်မာမြို့စား အလားတူလေသည်။ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များအတွက် တပ်ရုံး သုံးရုံးထား၍ ခွဲခြားသတ်မှတ် အုပ်ချုပ်ရာ ထိုတပ်ရုံးများမှာ သိန္နီတပ်ရုံး၊ မိုးနဲတပ်ရုံး မိုးဗြဲတပ်ရုံးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုတပ်ရုံး သုံးရုံးပိုင်နယ်များတွင် စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ မြို့ဝန်၊ မြို့အုပ်တို့အပေါ် မြန်မာအရာရှိကြီး သုံးဦးထား၍ အုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအရာရှိကြီးများသည် စစ်ဗိုလ်များဖြစ်စေ၊ ဝန်ကြီး၊ ဝန်မှူး၊ ဝန်ထောက်ဖြစ်စေ၊ ယင်းတို့နှင့် အဆင့်အတန်းတူ အရာရှိများ ဖြစ်စေ ခန့်ထား၍ ခန့်ထားခံရသူသည် ဆိုင်ရာတပ်ရုံးသို့ သွားရောက်နေထိုင်ရသည်။ မြန်မာ လက်အောက်ခံ ရှမ်းနယ်များ အတော်ကလေးကျယ်သေးစဉ်က ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းသည်ကြီး၊ မိုင်းလျဉ်းကြီးများတွင် တပ်ရုံး၊ တပ်ဦးချုပ် သီးခြားထား၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကို လက်လွတ်ရုံမက သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက် ရှမ်းနယ်များတွင် တပ်ရုံးများ မထားတော့ချေ။ မန္တလေးမြို့တည် မင်းတုန်းမင်းတရားလက်ထက်တိုင်အောင် ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းချိုင်းနယ်တို့က သုံးနှစ် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်၊ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အခွန်ပဏ္ဏာများ ဆက်သမြဲဆက်သခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်း လက်ထက်တွင်မူ မဆက်သတော့ချေ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော တပ်ရုံးသုံးရုံးသည် မြန်မာမင်းဩဇာခံ ရှမ်းနယ်အားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရသည်မဟုတ်ပေ။ တောင်ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွားထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍ အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။ တပ်ရုံးများတွင် သွားရောက်နေထိုင် အုပ်ချုပ်ရသောမြန်မာ အရာရှိကြီးများကို စစ်ကဲတော်ကြီးဟု ခေါ်သည်။ ထိုစစ်ကဲတော်ကြီးများကို ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးက တစ်ဖန် အုပ်ချုပ်ရသည်။ ထိုဗိုလ်မှူးများ အုပ်ချုပ်ရာတွင် မင်းညီမင်းသား ဝန်ထောက် များကို ခန့်ထားလေ့ရှိသဖြင့် ဗိုလ်မှူး မင်းသားဟု ခေါ်သည်။ ထိုဗိုလ်မှူး မင်းသားသည် အချက်အချာကျသော မိုးနဲမြို့တွင် ရုံးစိုက်လေသည်။ ဗိုလ်မှူးမင်းသားလက်အောက်တွင် တပ်သား ၁ဝဝဝ ခန့်ပါသော တပ်ရှိ၍ ထိုတပ်ကို စစ်ကဲတော်ကြီး၊ နားခံကြီး၊ ဗိုလ်ဓားရဲ စသော အရာရှိများက ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ အုပ်ချုပ်ရလေသည်။ စော်ဘွားများလည်း ဓားပိုင်သည်ဖြစ်၍ အမိန့်တော်မခံဘဲ လူသတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဗိုလ်မှူးမင်းသားသည် စော်ဘွားများအထက်က ဖြစ်လေသည်။ စော်ဘွားဟူသည်မှာ ရှမ်းဘာသာဖြင့် 'စဝ်'နှင့် 'ဖ' ဟူသော စကားနှစ်လုံးပေါင်းစပ်ထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။ 'စဝ်' သည် ''ပိုင်ဆိုင်သူ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ 'စပ်' နှင့် 'ဖ'ကို ပေါင်းစပ်သောအခါ ''မိုးကောင်းကင်တမျှ မြင့်မြတ်သော ပိုင်ဆိုင်ခြင်း (ပိုင်ရှင်)''ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပေသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် ''ကောင်းကင်တမျှ ပိုင်ဆိုင်သူ (အရှင်)''ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာမင်းများက စော်ဘွားများအား ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များ အနေနှင့် ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် စော်ဘွားတို့သည် ပဒေသရာဇ် မင်းငယ်များ၏ အဆောင်အယောင် အစီးအနင်းများကို အသုံးပြုနိုင်ကြပြီးလျှင် ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များကဲ့သို့ ပြုမူနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ စော်ဘွားတို့သည် မိမိတို့၏ရိုက်ရာကို ဆက်ခံရန် သားတော်၊ ညီတော်၊ တူတော်များအနက်မှ သင့်လျော်ရာတစ်ဦးဦးကို ထီးရံနန်းရံအဖြစ် ရွေးချယ်ထား၍ ယင်းကို ကျမိုင်းဟု ခေါ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်တွင်မူ ကျမိုင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ထားသူကို ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးနှင့် ဘုရင်ခံတို့ သဘောတူညီချက် ရပြီးမှသာလျှင် ခန့်ထားနိုင်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ် အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်ချုပ်သည်။ ၁။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း (ရှမ်းပြည် ဥတ္တရတိုင်းဝန်ရှင် တော်မင်းကြီး လက်အောက်ခံ) ၂။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်ဝန်နှင့် နိုင်ငံရေးအရာရှိ လက်အောက်ခံ) ၃။ မြေလပ်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေး အရာရှိ လက်အောက်ခံ)ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များကို ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်စေရန် ဘုရင်ခံချုပ်က ထုတ်ပြန်ကျေညာသည်။ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းနှင့် မြေလပ်ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များဟူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားပြီးလျှင် နယ်၏အကျယ်အဝန်းကို လိုက်၍ စော်ဘွားမြို့စား၊ နယ်စားများအား အသီးအသီး အုပ်ချုပ်စေသည်။ မြောက်ပိုင်း၌ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်သော နယ်များမှာ- (၁) သီပေါနယ် (၄) တောင်သိန္နီနယ် (၂) တောင်ပိုင်နယ် (၅) မိုးမိတ်နယ် (၃) မြောက်သိန္နီနယ် (၆) မိုင်းလွန်းနယ် တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ တောင်ပိုင်း၌ စော်ဘွားနယ်များမှာ (၁) ကျိုင်းတုံနယ် (၇) မောက်မယ်နယ် (၂) မိုးနဲနယ် (၈) မိုင်းပန်နယ် (၃) ညောင်ရွှေနယ် (၉) မိုင်းပွန်နယ် (၄) မိုးဗြဲနယ် (၁ဝ) စံကားနယ် (၅) ရပ်စောက်နယ် (၁၁) မိုင်းကိုင်နယ် (၆) လဲချားနယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားနယ်များမှာ နှစ်စားရှိသည်။ စော်ဘွားကြီးနှင့် စော်ဘွားဟု ခွဲထားခြားပြီးလျှင် မောက်မယ်နယ်၊ မိုင်းပန်နယ်၊ မိုင်းပွန်နယ်၊ စံကားနယ်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်များသည် ဟော်နန်းမပိုင် ရာဇပလ္လင်နှင့် စော်ဘွားရာထူး ရရှိကြသည်။ အောက်ပါမြို့စားနယ်များသည် တောင်ပိုင်း၌ ပါဝင်ကြလေသည်။ (၁) နန်းခုတ်နောင်မွန်ငယ် (၇) ဘန်းယဉ်နယ် (၂) မိုင်းနောင်နယ် (၈) ဟိုပုန်းနယ် (၃) ဘော်နယ် (၉) စကွယ်နယ် (၄) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၁ဝ) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၅) ပင်လောင်း (လွယ်လုံနယ်) (၁၁) မိုင်းရှူးနယ် (၆) သထုံ (ဆီဆိုင်နယ်) (၁၂) ပွေးလှနယ် မြေလပ်ပိုင်းတွင် ရှိကြသော ရွာငံ၊ ပင်းတယ၊ ပင်မှီ၊ ကျုံးနယ်တို့သည် ငွေခွန်မှူးများ အုပ်ချုပ်သောနယ်များ ဖြစ်ကြလေသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ကိုးကန့်နယ်သည် မြို့စားနယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က သိန္နီစော်ဘွား လက်အောက်ခံနယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလတွင် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ မြောက်သိန္နီ စော်ဘွားအား ထိုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့် မပြုတော့ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလတွင်မူ သီးခြားမြို့စား နယ်တစ်နယ်အဖြစ် ထားရှိခဲ့သည်။ နယ်သူနယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် တရုတ်လူမျိုးများသာလျှင် ဖြစ်ကြ၍ မြို့စားသည် ရှမ်းတရုတ်အနွယ် ဖြစ်လေသည်။ နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစားဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင် ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှသာ ရှိလေသည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ် သော လားရှိုး၊ တောင်ပိုင်း ဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သော တောင်ကြီး၊ နွေရာသီစခန်းမြို့များဖြစ်သော တောင်ပိုင်းမှ ကလောနှင့် လွိုင်လင်မြို့များသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များ အတွင်း တည်ရှိသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိကြီးငယ်များ နေထိုင်ရာမြို့များ ဖြစ်သဖြင့် စော်ဘွား၊ မြို့စားတို့ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ ပြည်မရှိ မြို့ကြီးများကဲ့သို့ မြို့၏ စည်ပင်သာယာရေးကို မြို့ပြကော်မီတီများက အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမြို့များ၏မျူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊တရားမဥပဒေများဖြင့် ဆိုင်ရာအရာရှိတို့က အုပ်ချုပ်သကဲ့သို့ ကျန်ပဒေသရာဇ်နယ်များတွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားနှင့် မြို့စားတို့က ဆိုင်ရာနယ်များ၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊ တရားမ ဥပဒေများအပြင် ရှမ်းပြည်ဓလေ့ ဥပဒေများဖြင့် အသီးအသီး စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။ မြို့စားနှင့် ငွေခွန်မှူးများသည် တရားမနှင့် ရာဇဝတ် တရားစီရင်ရေး အခွင့်အာဏာတွင် ဒုတိယတန်း တရားသူကြီး အဆင့်အတန်းမျှသာ ရှိသည်။ အချို့စော်ဘွားနယ်ကြီးများတွင် ဆိုင်ရာနယ်ရှင်ကို ကူညီရန် အမတ်ချုပ်ကြီး (ရာဇဝတ်မှု- တရားမအပါအဝင်)၊ တရားရေးရာဌာနအမတ်၊ အခွန်တော် ဌာနအမတ်၊ နယ်ဝန်၊ ငွေတိုက်ဝန် စသည်ဖြင့် လစာရိက္ခာစား အရာရှိများ ခန့်ထားသည်။ ထို့ပြင် ရိုးရာအစဉ်အဆက်အားဖြင့် ခန့် ထားရသည့် ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျယ် စသော သူကြီးအဆင့် အတန်းမျိုး ရှိသည့် ကျေးလက်ပိုင်းမှ အုပ်ချုပ်သူအကြီးအကဲ များလည်း ရှိပေသေးသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုကို ဖွဲ့စည်း ပြီးနောက် ပဒေသရာဇ်ကောင်စီအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌသည် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်၏ ဌာနချုပ်ဝန်ဖြစ်သော ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးဖြစ်၍ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သည် မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ဝန် ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ဗြိတိသျှအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော အကြီးမြင့်ဆုံး ဗြိတိသျှ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ ငွေခွန်မှူးများ သည် ထိုအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ကြလေသည်။ မြန်မာပြည်အား ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲအုပ်ချုပ်သောအခါ ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များအား မတိုးတက်သေးသော နယ်များအဖြစ် ဆက်လက်ထား ရှိကာ မြန်မာပြည်တွင်းသို့ မသွတ်သွင်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ပြည်မ၌ ၉၁ ဌာန အုပ်ချုပ်ရေး ရရှိလာသည်အထိ ပြည်မ၏ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ကို အမှီ ပြုခဲ့ရလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းသောအခါ ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည်လည်း မြန်မာပြည်ဘွား အခြားတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ သွေးစည်း ညီညွတ်စွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ လွတ်လပ်ရေး ရအံ့ဆဲဆဲတွင် မသမာသူတို့၏လက်ချက်ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အမှူးပြုသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီးများ ကျဆုံး ရာ၌ ရှမ်းအမျိုးသား မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့၌ ပဒေသရာဇ် ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်း၍ လူထုကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသောအချိန်ကာလ သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သော နေ့ထူး နေ့မြတ်ကြီးကို ရှမ်းအမျိုးသား နေ့ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ပေါက်ရန် စတင်ပန္နက်ချသော နေရာသည် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ လဲချားနယ်ရှိ ပင်လုံမြို့ကလေး ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်မခေါင်းဆောင်များနှင့် တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်များသည် တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် ညီလာခံကျင်းပပြီးလျှင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမှမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထူထောင်ရန် သဘောတူကြောင်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက် နေ့၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြရာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ထိုနေ့ထူးနေ့မြတ်ကို ပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ် ပြောင်းလဲခဲ့ရာ ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးလည်း ပုံစံပြောင်းခဲ့သည်။ ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်ဟု မခေါ်တွင်တော့ဘဲ ရှမ်းနယ်များတွင် ဝနယ်များကိုပါ ပူးပေါင်းထည့်သွင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်စေပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဖြင့် အခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၅ အရ သတ်မှတ်ပေးလိုက် လေသည်။ ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီးသည့်နောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ရေးအသွင်ပြောင်းလိုက်သည်။ ထိုကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ပါလီမန်ကလေး ဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို ကိုယ်စားပြုသော လူမျိုးစုလွှတ်တော် အမတ် ၂၅ ဦး နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေအလိုက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော်သို့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော အမတ် ၂၅ ဦး ပါဝင်သည်။ ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ သို့မဟုတ် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် တိုင်ပင်၍ ခန့်အပ်သည်။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လေသည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပြုစု၍ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။ နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး စသည်တို့ကိုမူ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဆောင်ရွက်လေသည်။ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲစဉ်က ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ် အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည် အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီကလေးတွင် စော်ဘွားကြီးများက ခေါင်းဆောင်၍ စော်ဘွားအသင်းဟူ၍ တည်ထောင်ပြီးလျှင် မြို့စားများ၊ ငွေခွန်မှူးများကိုပါ စော်ဘွားအဆင့်အတန်းသို့ သိမ်းသွင်းခြင်းအလို့ငှာ နယ်ရှင်အားလုံး 'စဝ်ဖလုံ' ဟု ခေါ်တွင်စေရန် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ပြည်မ၌ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိနေစဉ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ပဒေသရာဇ်စနစ် တည်တံ့နေခြင်းသည် ခေတ်နှင့်မလျော်ညီခဲ့ပေ။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဒီမိုကရေစီစံနစ်ကို သွတ်သွင်းရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရတို့ ဆွေးနွေးလာခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ခုနှစ် တွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားများက အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း အကြောင်းကြောင်းတို့ ကြောင့် အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးသည် အကောင်အထည် မပေါ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရ လက်ထက်၌ နယ်ရှင်စော်ဘွားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စွန့်လွှတ်ကြောင်းကို ထိုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီက အတည်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် ပြည်နယ်တွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သော ပဒေသရာဇ်စံနစ်ကို ဖြတ်တောက်၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပန္နက်ကို စိုက်ထူလိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ပြီးနောက်တွင် အောက်ပါအတိုင်း ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်များဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီးလျှင် ပြည်မကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်များ ထွင်လိုက်လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ ၁။ လားရှိုးခရိုင် (၁) မြောက်သိန္နီနယ် (ရုံးစိုက်-လားရှိုးမြို့) (၂) တောင်သိန္နီနယ် ၂။ ကျောက်မဲခရိုင် (၁) သီပေါနယ် (ရုံးစိုက်-ကျောက်မဲမြို့) (၂) တောင်ပိုင်းနယ် (၃) မိုးမိတ်နယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့မြောက် (၁) ကိုးကန့်နယ် အထူးခရိုင် (၂) မိုင်းလွန်းနယ် (၃) ဝနယ်များ၊ လားရှိုးခရိုင်နှင့် ကျောက်မဲခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်း ပြည်မြောက်ပိုင်းတိုင်းဟူ၍ သတ်မှတ်ကာ အထူးတိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာခရိုင်ဝန်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင် စသော အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိများဖြင့် ကြပ်မတ်အုပ်ချုပ်သည်။ လားရှိုးမြို့သည် အထူးတိုင်းမင်းကြီး၏ ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ ခရိုင်နှင့်နယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ၁။ တောင်ကြီးခရိုင် (၁) ညောင်ရွှေနယ် (ရုံးစိုက်-တော်ကြီးမြို့) (၂) ရပ်စောက်နယ် (၃) မိုင်းပွန်နယ် (၄) စံကားနယ် (၅) နန်းခုတ်နယ် (၆) နောင်မွန်နယ် (၇) လွယ်လုံနယ် (၈) သထုံနယ် (ဆီဆိုင်) (၉) ဘန်းယဉ်နယ် (၁ဝ) စကွယ်နယ် (၁၁) ဟိုပုန်းနယ် (၁၂) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၁၃) ပွေးလှနယ် (၁၄) ဘော်နယ် (၁၅) ရွာငံနယ် (၁၆) ပင်းတယနယ် (၁၇) ပင်မှီနယ် (၁၈) ကျုံးနယ် ၂။ လွိုင်လင်ခရိုင် (ရုံးစိုက်-လွိုင်လင်မြို့) (၁) မိုးနဲနယ် (၂) မိုင်းပန်နယ် (၃) မောက်မယ်နယ် (၄) မိုင်းကိုင်နယ် (၅) မိုင်းနောင်နယ် (၆) မိုင်းရှုနယ် (၇) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၈) လဲချူးနယ် (၉) ရေဦးနယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်းခရိုင် (၁) ကျိုင်းတုံနယ်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးခရိုင်နှင့် လွိုင်လင်ခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတိုင်းဟု သတ်မှတ်ကာ တိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာလက်အောက်ခံအရာရှိများနှင့် ကြပ်မတ် အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းမင်းကြီး၏ရုံးစိုက်မြို့သည် တောင်ကြီး မြို့ဖြစ်၍ တောင်ကြီးမြို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ မြို့တော်လည်း ဖြစ်လေသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် လူမှုရေးတွင် အနိမ့်ကျဆုံး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ဝနယ်များ၊ ကိုးကန့်နယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊ ပန်းဆန်းဒိုင် မြို့စားနယ်တို့ကို နယ်သူ နယ်သားများ၏ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်ခြားဒေသအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ရှမ်းစော်ဘွား အများစုနှင့် ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက် အရေးဆိုလာကြပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထကြွပုန်ကန်မှု၊ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း လှုံ့ဆော်အားပေးလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြည်ထောင်စုကြီး ယိမ်းယိုင်ပြိုကွဲမည့်အခြေအနေဆိုးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ တွင် ပြည်ထောင်စုအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူလိုက်သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့ တွင် ဖျက်သိမ်းပြီးလျှင် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးပါဝင်သော ရှမ်း ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း လိုက်သည်။ ထိုဦးစီးအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနည်းတူ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဝဝကို ဆောင်ရွက်ရ၍ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအား ယခင်က ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အခွင့်အာဏာများကို အပ်နှင်းလိုက်လေသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်အဖြစ်မှ ပြည်သူ့ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်လာရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ကျေးလက်များအထိ ပြည်မနည်းတူ တရားဥပဒေ စိုးမိုးနိုင်ရန် တရားရုံးများ၊တရားသူကြီးများ ခန့်ထားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေပိုင်းခြားမှု ပြန်လည် စိစစ်ရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ယခင်က နယ်ပိုင်နယ်၊ မြို့ပိုင်နယ် ဟူ၍ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့သော အချို့နယ်များသည် ကျေးရွာသာသာမျှ ရှိသဖြင့် စော်ဘွားတို့အလိုကျ မလိုအပ်ဘဲ ပိုင်းခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေရာ အုပ်ချုပ်ရေးလွယ်ကူစေရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး စရိတ်ကျဉ်းစေရန် အချို့နယ်များကို ပူးပေါင်းခြင်း၊ ပြန်လည်ပိုင်းခြား ခြင်းပြုရန် ပြန်လည် စိစစ်ဆောင်ရွက်နေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ==မြန်မာ-တရုတ်-နယ်နိမိတ်အပြောင်းအလဲ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း အများဆုံး ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ်ကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ သဘောတူ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ပြီးနောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်၌ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ရှိခဲ့လေသည်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်နိမိတ် သဘောတူစာချုပ်များအရ ခိုင်လုံသော သက်သေအထောက်အထားများရှိသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသများကို တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြုရသည်။ မိုင်းမောကြီး တြိဂံဒေသအတွက်မူ ထိုဒေသအား တရုတ်တို့က ပြန်၍ သိမ်းလိုက်ပါက ထိုနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသော ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် ကူးလူးဆက်ဆံမှု လမ်းမကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ထိုပြည်နယ်များအား ထိခိုက်ဖွယ်ရာ ရှိသဖြင့် ထိုတြိဂံဒေသကို တရုတ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရသို့ အပြီးအပိုင် လွှဲပြောင်းပေးသည်။ သို့သော် ထိုဒေသနှင့် လဲလှယ်သောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်ပါဝင်သော ဝနယ်အတွင်းရှိ ပန်းဟုံးနှင့် ပန်းလောင်းဒေသတို့အား မြန်မာအစိုးရက တရုတ်အစိုးရ သို့ လွှဲအပ်ရလေသည်။ နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ အပြန်အလှန် အလဲအလှယ်ပြုကြသော နယ်မြေများကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ရာ မြန်မာ အစိုးရက ရရှိလိုက်သော မိုင်းမောတြိဂံဒေသ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၈၅ စတုရန်းမိုင်၊ ထိုဒေသနှင့် အလဲအလှယ်ပြုကာ တရုတ်အစိုးရသို့ လွဲအပ်လိုက်ရသော ပန်းဟုံး၊ ပန်လောင်း ဒေသမျာ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၇၃ စတုရန်းမိုင် စသဖြင့် အသီးသီး ဖြစ်ကြလေသည်။ ပန်ဟုံးနှင့် ပန်လောင်းဒေသတို့ကို အလဲအလှယ် ပြုလိုက်ရသဖြင့် ထိုနေရာတွင် ရှမ်းပြည်နယ် နယ် နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းသည် အတန်ငယ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မိမိတို့၏ နယ်မြေကို တစ်လက်မမျှ အလျှော့မခံလိုသော်လည်း ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည် နှစ်ပြည်ထောင်ချစ်ကြည်မှုကို ရှေ့ရှုကာ လွှဲအပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ မိုင်းမောတြိဂံဒေသသည် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် နှစ်ခုလုံး၌ ပါဝင်နေရာ ဆိုင်ရာအစိတ်အပိုင်းကို ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အုပ်ချုပ်လျက် ရှိပေသည်။ တရုတ်အစိုးရသို့ လွှဲအပ်၍ အလဲအလှယ်ပြုကြသောဒေသများမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့က ထိုဒေသများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သာ နေလိုကြသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများနည်းတူ ပန်ဟုံးနှင့်ပန်လောင်းဒေသများမှ လူမျိုးစုများကိုလည်း ယင်းတို့၏ ဆန္ဒအတိုင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည် နယ်စပ်အနီး၌ ကျေးရွာအိုးအိမ်များကို သိုက်မြိုက်စွာ ထူထောင်ပေး ရပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အသက်မွေးမှု ဖူလုံရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရလေသည်။ ==ပညာရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှေးအခါက ရှမ်းပြည်နယ်၏ပညာရေးစံနစ်သည် စော်ဘွားများ၏ လက်ထဲတွင်သာ ရှိခဲ့သည်။ နယ်များတွင် စော်ဘွားများ သဘောအရ နယ်မှရရှိသော အခွန်တော်ငွေထဲမှ အကုန်အကျခံ၍ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူလတန်း မြန်မာစာသင်ကျောင်းများသာ ရှိသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းများကိုလည်း စော်ဘွားများက စာသင်ကျောင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဗြိတိသျှခေတ် တစ်ခေတ်လုံးတွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နှစ်ရပ်လုံး၌ အစိုးရအသိအမှတ်ပြုသော အထက်တန်းကျောင်းဟူ၍ တောင်ကြီး၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ရှမ်းစော်ဘွားသားများကျောင်းနှင့် အမေရိကန် သာသနာပြုကျောင်းဟူ၍ နှစ်ကျောင်းသာ ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းနှင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စာသင်ကျောင်းများ နည်းပါး၍ တောင်ကြီးမှလွဲလျှင် ကလော၊ လွိုင်လင်၊ လားရှိုး၊ နမ္မတူ၊ သီပေါနှင့် မိုးနဲတို့တွင်သာ အလယ်တန်းကျောင်းများ ရှိသည်။ ၁၉၂၃-၂၄ ခုနှစ်အထိ ဖော်ပြခဲ့သော ကျောင်းများမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြန်မာအလယ်တန်း ၁၉ ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ၁ဝ၈ ကျောင်းရှိသည်။ အထူးကျောင်းများမှာ တောင်ကြီးမြို့ရှိ တိရစ္ဆာန် အတတ်သင်ကျောင်း၊ လားရှိုး၊ ညောင်ရွှေမြို့တို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော အောက်တန်းဆရာဖြစ် သင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်း ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီ ကာလတွင် ကျောင်းပေါင်း ၁၉ဝ ကျော်အထိ တိုးတက်လာ၍ ကျောင်းသားဦးရေ တစ်သောင်းနီးပါးအထိ ရှိလာသော်လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းစာသော် စာတတ်သူများ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နိမ့်ကျနေခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုခေတ်တွင် ပညာရေးစံနစ်သစ်အရ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကျောင်းများကို တိုးတက် ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ စော်ဘွားမြို့တိုင်း၌ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်းရှိစေရန်နှင့် လူဦးရေ ၁ဝဝဝ လျှင် စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းရှိစေရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း ပြည်နယ်၏ငွေ အင်အား နည်းပါးသေးသဖြင့် ခပ်ဆိုင်းဆိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖွင့်လှစ်ပြီးသောကျောင်းများနှင့် ကျောင်းသားဦးရေစာရင်းမှာ-- ကျောင်းဦးရေ ကျောင်းသားဦးရေ ၁။ အထက်တန်းကျောင်း ၃၇ ၂၃၈၄၅ ၂။ အလယ်တန်းကျောင်း ၅၃ ၁၅၈၉၇ ၃။ မူလတန်းကျောင်း ၅၂၅ ၄၁၈၅၄ ---- -------------- ၆၁၅ ၈၁၅၉၆ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဥပစာကောလိပ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့၍ စော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းကိုလည်း စစ်ပြီးခေတ်တွင် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်များအတွက်သာ ကန့်သတ်ထားရှိခြင်းမှ ပြည်သူ့ကျောင်း တစ်ကျောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref> == အုပ်ချုပ်ရေး == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} === မြို့တော် === ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး လွယ်ကူအဆင်ပြေစေရန် အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း ဟု စစ်တိုင်းဌာနချုပ်များရှိသည့် အတိုင်း ခွဲခြားလိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]]၊ အရှေ့ပိုင်း၏မြို့တော်အဖြစ် [[ကျိုင်းတုံမြို့]] နှင့် တောင်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် လက်ရှိမြို့တော် တောင်ကြီးမြို့ အဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏မြို့တော်မှာ တောင်ကြီးမြို့သာဖြစ်သည်။ [[File:Shan State Map with 3 Parts.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ်အား အပိုင်း၃ပိုင်းဖြင့်ပြထားသော မြေပုံ]] ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် တောင်ကြီးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် နယ်မြေကျယ်ပြန့်သဖြင့် လားရှိုးမြို့နှင့် ကျိုင်းတုံမြို့များတွင် ဒုတိယအဆင့် ရုံးခွဲများစိုက်ကာ အုပ်ချုပ်သည်။ [[File:Shan State Government Office 1.jpg|thumb|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] === ဥပဒေပြုရေး === {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ [[File:Shan State Hluttaw.jpg|thumb|ပြည်နယ်လွှတ်တော်]] === တရားစီရင်ရေး === {{See also|ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}} ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ​ဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများရှိသည်။ ===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ=== ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ခရိုင် (၂၁)ခရိုင်၊ ခရိုင်အဆင့်နှင့်ညီသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု ရှိသည်။ ခရိုင်များအနက် ဟိုပန်နင့် မက်မန်းခရိုင်များကိုပေါင်းကာ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းသည်။ မြို့နယ်ပေါင်း (၅၅)မြို့နယ်ရှိသည်။<ref>နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)</ref><ref name=gad>{{cite web|url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843|title=ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ခရိုင်အမည်များ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း|access-date=19 November 2022|archive-date=5 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230305083858/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843}}</ref> === ခရိုင်များ === [[File:Shan state districts map 2022.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ် ခရိုင်များ (၂၁ ခရိုင်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု) {{legend|#E31A1C|တောင်ကြီးခရိုင်}} {{legend|#0000FF|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#33a02c|လားရှိုးခရိုင်}} {{legend|#1f78b4|နမ့်စန်ခရိုင်}} {{legend|#b2df8a|ကလောခရိုင်}} {{legend|#aca9aa|မိုင်းရှူးခရိုင်}} {{legend|#fofofo|လင်းခေးခရိုင်}} {{legend|#ffffff|လွိုင်လင်ခရိုင်}} {{legend|#de8787|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#ffd5df|မိုင်းယောင်းခရိုင်}} {{legend|#de51d0|မူဆယ်ခရိုင်}} {{legend|#a6cee3|ကွတ်ခိုင်ခရိုင်}}{{legend|#d35f5f|မိုင်းတုံခရိုင်}}{{legend|#426d44|မိုင်းဆတ်ခရိုင်}} {{legend|#fb9a99|မိုင်းလားခရိုင်}} {{legend|#c83737|မိုင်းယန်းခရိုင်}} {{legend|#cfff31|တန့်ယန်းခရိုင်}} {{legend|#2cacc5|ကျောက်မဲခရိုင်}} {{legend|#6b5deb|မိုးမိတ်ခရိုင်}} {{legend|#e655ed|ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab2d89|ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#b052a8|ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab1a76|ဟိုပန်ခရိုင် (ဝ SAD)}}{{legend|#be18aa|မက်မန်းခရိုင် (ဝ SAD)}}]] ====ခရိုင်ရှိ မြို့နယ်==== =====ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း===== {|class=wikitable ![[ကျိုင်းတုံခရိုင်]] |[[ကျိုင်းတုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယန်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းလားခရိုင်]] |[[မိုင်းလားမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းဆတ်ခရိုင်]] |[[မိုင်းဆတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းတုံခရိုင်]] |[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]] |- ![[တာချီလိတ်ခရိုင်]] |[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယောင်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[လားရှိုးခရိုင်]] |[[လားရှိုးမြို့နယ်]]{{•}}[[သိန္နီမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] |- ![[တန့်ယန်းခရိုင်]] |[[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းရယ်မြို့နယ်]] |- ![[လောက်ကိုင်ခရိုင်]] |[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မူဆယ်ခရိုင်]] |[[မူဆယ်မြို့နယ်]]{{•}}[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] |- ![[ကွတ်ခိုင်ခရိုင်]] |[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်မဲခရိုင်]] |[[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]{{•}}[[နောင်ချိုမြို့နယ်]]{{•}}[[သီပေါမြို့နယ်]]{{•}}[[နမ္မတူမြို့နယ်]] |- ![[မိုးမိတ်ခရိုင်]] |[[မိုးမိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မဘိမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မက်မန်းခရိုင်]] |[[မက်မန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဆန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[နားဖန်းမြို့နယ်]] |- ![[ဟိုပန်ခရိုင်]] |[[ဟိုပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းမောမြို့နယ်]] |- ![[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မန်တုံမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[တောင်ကြီးခရိုင်]] |[[တောင်ကြီးမြို့နယ်]]{{•}}[[ရပ်စောက်မြို့နယ်]] |- ![[ကလောခရိုင်]] |[[ကလောမြို့နယ်]]{{•}}[[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]{{•}}[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]] |- ![[လွိုင်လင်ခရိုင်]] |[[လွိုင်လင်မြို့နယ်]]{{•}}[[လဲချားမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]] |- ![[နမ့်စန်ခရိုင်]] |[[နမ့်စန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကွန်ဟိန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုးနဲမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းရှူးခရိုင်]] |[[မိုင်းရှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျေးသီးမြို့နယ်]] |- ![[လင်းခေးခရိုင်]] |[[လင်းခေးမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မောက်မယ်မြို့နယ်]] |- ![[ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆီဆိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပင်လောင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ပင်းတယမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွာငံမြို့နယ်]] |} == နေထိုင်သောလူမျိုးများ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} လီဆူ ၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ [[ပအိုဝ့်|ပအိုဝ့်]]၊ ပဒေါင်၊ ပလောင်၊ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ကချင်၊ မြန်မာ၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ကယန်း၊ ယင်း၊ ကယား == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[အင်းလေးကန်]] * [[အင်းလေး ဖောင်တော်ဦးဘုရား]] * [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]] * [[ဘော်ကြိုဘုရား|သီပေါ ဘော်ကြိုဘုရား]] * [[ပင်းတယဂူ]] * [[ဗဒလင်းဂူ]](ပြဒါးလင်းဂူ) * [[မွေတော်ကက္ကူ]]ဘုရားများ * [[ထမ်းဆမ်းလိုဏ်ဂူ|ထမ်ဆမ်းဂူ]]၊ ဟိုပုံးမြို့အနီး <ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရှမ်းလူမျိုးများသာမက အခြားတိုင်းရင်းသားများ၊တရုတ်၊ကုလား ပါရောနှောနေထိုင်သည့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများ များပြားသည်။ သို့သော် တိုင်းရင်းသားအများစု မှာရှမ်းစကားကိုအသုံးပြုကာ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ အောက်ပါဇယားမှာ ရှမ်းပြည်နယ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! စဉ် !! အကြောင်းအရာ !! ရေတွက်ပုံ !! အရေအတွက် |- | ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၆၂၀၄၂၂ |- | ၂|| ဆည်တမံ(အကြီး/အသေး)|| ခု|| ၈၁၇ |- | ၃|| မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း|| ခု|| ၆ |- | ၄|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၉၂၈၃ |- | ၅|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၀၂ |- | ၆|| ရထားလမ်း|| မိုင်|| ၄၉၆ |- | ၇|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၈၆၉၈ |- | ၈|| ပေ ၅၀⁠၀၀ အထက်လေယာဉ်ပြေးလမ်း|| လမ်း|| ၃ |- | ၉|| ပေ ၁၈၀ အထက် တံတား|| စင်း|| ၄၈ |- | ၁၀|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၁၆၅ |- | ၁၁|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၉၁ |- | ၁၂|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၁၆၃ |- | ၁၃|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၅၅ |- | ၁၄|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၅ |- | ၁၅|| နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၂ |- | ၁၆|| ပုဂ္ဂလိကစက်ရုံ|| ရုံ|| ၃၅⁠၅၀ |- | ၁၇|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၄၇၂၈ |- | ၁၈|| တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်|| ခု|| ၅ |- | ၁၉|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၀|| ကွန်ပျူတာက္ကသိုလ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၁|| ဆေးရုံများ|| ရုံ|| ၁၄၅ |} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အဓိကအားဖြင့် ကော်ဖီ၊ သစ်၊ လက်ဖက်နှင့် ရာဘာ အပါအဝင် သီးနှံများဖြစ်သော ပန်းသီး၊ စပျစ်သီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့် လူကြိုက်များသည့် အခြားသီးနှံများလည်း ထွက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == <References /> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.shanstate.gov.mm/ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုဒ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730142343/http://www.shanstate.gov.mm/ |date=30 July 2015 }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရှမ်းပြည်နယ် |North = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |Northeast = [[ယူနန်ပြည်နယ်]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |East = [[လွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘိုခဲယိုပြည်နယ်]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]] |Southeast = [[ချင်းရိုင်ခရိုင်]]၊ [[ချင်းမိုင်ခရိုင်]]၊ [[မယ်ဟောင်ဆောင်ခရိုင်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] |South = [[ကယားပြည်နယ်]] |Southwest = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |West = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] }} <br /> {{ရှမ်းပြည်နယ်}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]] [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်| ]] iwfbb4r44f5njcdoe26jpcv7mfbbdhw 880774 880772 2025-07-08T02:29:19Z EricOng77 132463 880774 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{ref improve}} {{Cleanup}} {{overly detailed}} }} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name = ရှမ်းပြည်နယ် | official_name = | native_name = {{nobold|{{shn|မိူင်းတႆး}}}} | native_name_lang = shn | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | translit_lang1 = Other | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of the Shan State.svg | flag_size = 150px | flag_alt = | nickname = | motto = | image_map = Shan State in Myanmar.svg | mapsize = 150px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | pushpin_map = <!-- Burma --> | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|21|30|N|98|0|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = {{flag|ရှမ်းပြည်နယ်}} | subdivision_type2 = ဒေသ | subdivision_name2 = အရှေ့အလယ်ပိုင်း | established_title = ပြည်နယ်အဆင့် မသတ်မှတ်ခင် | established_date = [[ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်စု]] | established_title1 = ပြည်နယ်အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း | established_date1 = ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ | established_title2 = အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်း | established_date2 = ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၉ | seat_type = မြို့တော် | seat = [[တောင်ကြီးမြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ​ဦး​အောင်​ဇော်​အေး | leader_title1 = အစိုးရ | leader_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name=cp>{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2008-12-25 | publisher=City Population}}</ref> | area_total_km2 = 155801.3 | area_rank = ၁၃ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၅,၈၂၄,၄၃၂ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=Census Report|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Naypyitaw|date=May 2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|volume=2|page=17|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၄ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = | website = {{url|www.shanstate.gov.mm}} | footnotes = | unemployment_rate = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ တရုတ်၊ [[ဝလူမျိုး|ဝ]]၊ [[လီဆူလူမျိုး|လီဆူ]]၊ [[ဓနုလူမျိုး|ဓနု]]၊ [[အင်းသားလူမျိုး|အင်းသား]]၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ [[လားဟူလူမျိုး|လားဟူ]]၊ [[ပလောင်လူမျိုး|ပလောင်]]၊ [[ပအိုဝ့်လူမျိုး|ပအိုဝ့်]]၊ [[တောင်ရိုးလူမျိုး|တောင်ရိုး]]၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၇၆.၇%၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၁၀.၈%၊ Animist ၆.၆%၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၁.၀%၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၁.၀၁%၊ ဘာသာမဲ့ ၃.၄%၊ နှင့် အခြား ၁.၅% }} '''ရှမ်းပြည်နယ်''' ({{lang-shn|မိူင်းတႆး}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များအနက် အကြီးဆုံး(ဧရိယာအကျယ်ဆုံး) ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်က ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်များအား လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ဟူ၍ ပေါက်ဖွားလာသောအခါ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် ၅ အရ အဆိုပါ နယ်များတွင် 'ဝ'နယ်များကို ပူးပေါင်း၍ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ပိုင်းခြားခဲ့သော နယ်များကို ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ၍ အကြီးဆုံးပြည်နယ်လည်း ဖြစ်၏။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာယာလှပသောပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ၆၀,၁၅၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် တြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ မှ ၂၂ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၆မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၄၇မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီးလျှင် အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်မ၏အရှေ့ဘက်၌ရှိသော ထိုပြည်နယ်သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပဉ္စဂံပုံ ရှိလေရာ အနောက်ဘက်ရှိ ပြည်မ၏ လွင်ပြင်ဒေသများကို ပဉ္စဂံ၏ အခြေပြုထားကာ အရှေ့ဘက်ရှိ မဲခေါင်မြစ် (လာအိုနိုင်ငံ) ပေါ်တွင် ပဉ္စဂံ၏ ထိပ်ဖျားကျရောက်နေလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ် (တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ)၊ အရှေ့ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ကယားပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ အနောက် မြောက်ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့ဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ်နှင့် ၂၄ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ် နှင့် ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်တို့၏ အကြား၌ တည်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၇၀ရာခိုင်နှုန်းကို မူဆယ်မြို့နယ် မှ ရရှိသည်။ == ပထဝီဝင် == ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း၊ တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာတောင့်သာယာ ရှိပေသည်။ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ရိုး တစ်ခုဆီမှ အရှေ့ဘက်သို့ လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှမ်းရိုးမတောင်ဟု အများခေါ်ဆိုကြသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများကို တောင်ခိုးတောင်ငွေ့ တစ်ဝေဝေဖြင့် တွေ့မြင်ကြရပေလိမ့်မည်။ [[ရှမ်းရိုးမ]]တောင်ဟု ခေါ်ဆိုနေကြသော်လည်း စင်စစ် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးသည် ကုန်းပြင်မြင့် ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် ပျှမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၃ဝဝဝ-၄ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ပြီးလျှင် နေရာ ဒေသများစွာတို့၌ မြေမျက်နှာပြင်သည် လှိုင်းအိထိုးနေဘိသကဲ့သို့ နိမ့်တုံမြင့်တုံ ဖြစ်နေလေသည်။ အရှေ့ဘက်ပိုင်း ကုန်းမြေမြင့်သည် အနောက်ဘက်ပိုင်းထက် ပို၍မြင့်သည်။ အမြင့်ဆုံးအပိုင်းသည် လားရှိုး၏ အနောက်တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြေမြင့်မျက်နှာပြင်သည် သိန္နီနယ်၏ အလယ်ပိုင်းခန့်မှ စ၍ မန္တလေးခရိုင် အထက်နားရှိ တောင်ကုန်းဒေသသို့တိုင်အောင် ကျယ်ပြန့်သွားသော်လည်း မိုးနဲနယ်နှင့် မောက်မယ်နယ်စပ်သို့ အရောက်တွင်မူ ကျဉ်းမြောင်းသွားလေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း အချို့ ဒေသများတွင် အရှေ့နှင့်အနောက်တန်းလျက် ရှိသည်မှ လွဲ၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ များသောအားဖြင့် တောင်နှင့်မြောက် တန်းလျက်ရှိကြလေသည်။ တောင်ထိပ်များသည် ပေ ၆ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ကြ၍ အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်သည် တောင်သိန္နီနယ် အတွင်းရှိ ပေပေါင်း ၈၇၇၇ မြင့်သော [[လွယ်လိန်းတောင်ထွတ်]]ဖြစ်သည်။ အခြားမြင့်မားသော တောင်ထွတ်များမှာ မြောက်သိန္နီနယ်အတွင်းရှိ လျန်ရှန်၊ ကျိုင်းတုံနယ်အရှေ့ပိုင်းရှိ လွယ်ပန်နောင်၊ မိုင်းကိုင်နယ်အတွင်း ရှိ လွယ်စန့်နှင့် လွယ်လမ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ ပေ ၈ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြပေသည်။ ပင်းတယနယ်အတွင်းမှ မဲနယ်တောင်တန်းရှိ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်ထွတ်သည် ၇၆၇၈ ပေ မြင့်သည်။ ထို့ပြင် နမ့်တမ်ဖတ် ချောင်းဝှမ်းနှင့် နမ့်ပွန်ချောင်းဝှမ်းကို ခြားလျက်ရှိသော လွယ်မောနှင့် လွယ်မောင်ဟု ခေါ်သည့် ပေ ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်ရှိသော တောင်မြင့်ကြီးများလည်း ရှိပေသေးသည်။ [[ကလောမြို့]]အနီးရှိ [[ဆင်တောင်]]နှင့် [[မြင်းမထိတောင်]]တို့သည် ပေ ၅ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြလေသည်။ ===မြစ်ချောင်း=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြစ်ချောင်းတို့သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းရသဖြင့် မြစ်ကမ်းပါးတို့သည် များသောအားဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းမတ်စောက်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းတို့အကြား၌ တောင်နှာမောင်းတို့သည် မြစ်ချောင်းများ ဆုံးသည့် တိုင်အောင် တည်ရှိကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[သံလွင်မြစ်]]သည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုမြစ်ကို ရှမ်းဘာသာဖြင့် နမ့်ခုန်းမြစ်ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို မြောက်မှ တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ အကြမ်းဖျဉ်းအားဖြင့် ပြည်နယ်ကို အရှေ့နှင့်အနောက် ပိုင်းခြားထားသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြစ်ရိုးတစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်ကဲ့သို့ မြေပြင် ပြန့်ဖြူးခြင်းမရှိဘဲ နက်ရှိုင်းမတ်စောက်သော ကမ်းပါးစောက်ကြီးများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက် အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းလေသည်။ သံလွင့်မြစ်အထက်ပိုင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော် ၇ဝဝဝ နီးပါးမြင့်သော တောင်တန်းကြီးများ ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးများသည် တံတိုင်းကြီးများသဖွယ် ကာဆီးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ဝင်ရောက်ရန် မလွယ်ကူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်နေလေရာ မြေပြန့် မြေကျယ်များစွာ မရှိချေ။ ထိုကြောင့် ထိုအပိုင်းတွင် လူနေအိမ်ခြေလည်း နည်းပါးလေသည်။ အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတစ်လျောက် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလာသောအခါ အနောက်ဘက်တွင် တောင်တန်းများသည် နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်ခြင်းမရှိဘဲ နီးတစ်လှည့် ဝေးတစ်ခါရှိနေကြလေရာ တောင်တန်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် မြေပြန့်မြေကျယ်များကို တွေ့ရသည်။ ထိုမြေပြန့်မြေကျယ်များတွင် မြို့ရွာများကို တည်ထားကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သံလွင်မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ဝဲဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သော နမ့်တင်(နမ့်တိန်း)၊ နမ့်မ၊ နမ့်ဆင် စသည်တို့လည်းကောင်း၊ လက်ယာဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သောနမ့်နင်း၊ နမ့်ပန်နှင့် နမ့်တန်စသည်တို့လည်းကောင်း ဖြစ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အခြားမြစ်ကြီးတစ်မြစ်သည် [[မဲခေါင်မြစ်]] ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်နိမိတ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် မိုင်ပေါင်း ၁၂ဝ ခန့်မျှသာ ထိုမြစ်ကြီးသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် သက်ဆိုင်လေသည်။ နမ္မတူ၊ မြစ်ငယ်၊ ဒုဋ္ဌဝတီဟူသော သုံးမည်ရ [[နမ္မတူမြစ်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်၏ ထင်ရှားသောမြစ်တစ်သွယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှသာ ဖြတ်သန်းသွားသော်လည်း မဖော်ပြဘဲ မနေအပ်သော မြစ်တစ်သွယ်မှာ နမ့်မင်းဟုလည်း ခေါ်သော [[ရွှေလီမြစ်]]ပေတည်း။ ထိုမြစ်၏ မြစ်ဖျား လက်ယာဘက်ကမ်းရှိ မိုင်းမောဒေသမှ စ၍ ရှမ်းပြည်ထောင် အများ ပေါ်ပေါက်ပြန့်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော မြစ်များအပြင် ရှမ်းပြည်နယ်အလယ်ပိုင်း မြေလပ်ဒေသ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် ရပ်စောက်နယ်၊ ဘော်နယ်တို့ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ပြည်မရှိ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]မှ တစ်ဆင့် ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[ဇော်ဂျီမြစ်]]၊ ဟိုပုန်းမြို့နယ် နမ့်ခုတ်မြို့ငယ်လေး၏အနောက်ဘက်တွင် မြစ်ဖျားခံသော နမ့်တမ်ဖတ်ချောင်း၊ မြေလပ်ဒေသတစ်ဝိုက် စီးဆင်းကာ [[အင်းလေး]]ထဲသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်၍ တောင်ဘက်မှတစ်ဖန် ပြန်ထွက်ပြီးလျှင် [[ကယားပြည်နယ်]]အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[နမ့်ဘီလူးချောင်း]]၊ လဲချားနယ်တောင်ကုန်းများ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် တောင်ဘက်ကယား ပြည်နယ်အတွင်းသို့ စီးဝင်ပြီးနောက် သံလွင်မြစ်အတွင်းသို့ [[နမ့်ပွန်ချောင်း]] စသည်တို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြစ်ရိုးချောင်းရိုး မြေပြန့် လွင်ပြင်များတွင် မြို့ရွာများကို များသောအားဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးတို့က တည်ထောင်ထားကြရာ မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြစ်ရိုး မြေပြန့်တွင် သိန္နီနယ်၊ သီပေါနယ်တို့ကို တွေ့ရသည်။ [[ရပ်စောက်]]၊ [[ရေဦး]]၊ [[ရွာငံမြို့|ရွာငံ]]၊ [[ပင်းတယမြို့|ပင်းတယ]]၊ [[ပွေးလှမြို့|ပွေးလှ]]နယ်တို့သည် ဇော်ဂျီမြစ်ရိုး မြေပြန့်တစ်လျောက် တည်ထားသော မြို့ရွာများဖြစ်ကြသည်။ နမ့်ပွန်ချောင်းရိုးမြေပြန့်တွင် မိုင်းပွန်နယ်ကိုလည်းကောင်း နမ့်တမ်ဘက်ချောင်းရိုး မြေပြန့်တွင် ဟိုပုန်း၊ [[နမ့်ခုတ်]] [[ဘန်းယဉ်]]၊ [[ဆီဆိုင်]](သထုံ) နယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ မြစ်ချောင်းများသည် တောင်စဉ် တောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းကြသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်းများအနှံ့အပြား ရှိသည်။ သီပေါနှင့် လာရှိုးအကြားရှိ [[မန့်ဆမ်ရေတံခွန်|မန့်ဆမ်ရေတံခွန်ကြီး]]သည် အမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ကျော် ၂ဝဝဝ ခန့်မှ တောင်ခန့်မှ တောင်ခါးပန်းအဆင့်ဆင့်ကို စီးဆင်းလာခဲ့ရာ ကြည့်၍ မငြီးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုရေတံခွန်ကြီးမှ ရေအားကို အသုံးပြု၍ [[နမ္မတူမြို့]]ရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်၏ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အခြားရေတံခွန်များလည်း အများအပြားရှိရာ ယင်းတို့မှ ရေအားကိုလည်း အသုံးချနိုင်ရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက လေ့လာ စမ်းသပ်စေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဓာတ်အားပေးရေးအတွက် အလားအလာရှိသော ရေတံခွန်တို့မှာ မိုင်းပွန်မြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်သုံးခု၊ ရပ်စောက်မြို့မှ ၁ဝ မိုင်ခန့်ကွာ အင်းတော်သွားလမ်းရှိ ဇော်ဂျီရေတံခွန်(မိုးဟင်းရေတံခွန်)၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်ငယ်နှစ်ခုနှင့် လဲချားနယ်မှ နမ့်တွပ်ရေတံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကျိုင်းတောင်း စီရင်စုအတွင်းရှိ နမ့်တိန်းရေတံခွန်မှ ရေအားကို ယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးသော ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်မည်ဟုလည်း ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ မြစ်ချောင်း ရေတံခွန်များအပြင် အင်းအိုင်များလည်း ရှိသေးရာ ယင်းတို့အနက် ညောင်ရွှေနယ်ရှိ အင်းလေးသည် အကြီးဆုံး အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ===ရေထွက်=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ပြည်နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဦးဆောင်ကောက်ယူခဲ့သော စာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ် (အထူးဒေသများမပါ) တွင် ရေထွက်ပေါင်း '''၃,၇၀၀ ကျော်''' ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဆိုင်ရာမြို့နယ်လူထုအတွက်ဆယ့်နှစ်ရာသီ မပြတ်သုံးစွဲရန် ရေရနိုင်သော ရေထွက်ခေါ် စမ်းရေပေါက်များလည်း ရှိသေးသည်။ ဟိုပုန်းရေထွက်၊ ဘော်ဆိုင်းရေထွက်၊ ရပ်စောက်ရေထွက် (ဗထူးစမ်း)၊ ကရင်မရေထွက် (တောင်ကြီး)တို့သည် လူသိ များသော စမ်းရေပေါက်များပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အောက်ခံကျောက်မြေသည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်များဖြစ်လေရာ ရွာချသော မိုးရေသည် မြေကြီးထဲသို့ စိမ့်ဝင်သွားသည်။ ထိုစိမ့်ဝင်သွားသော ရေများသည် အချို့နေရာများတွင် စမ်းရေပေါက်များဖြစ်ကာ မြေပြင်သို့ ပြန်ထွက်လာကြရာ ယင်းတို့ကို ရေ ထွက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့်လည်း မနီး၊ ရေထွက်များလည်း မရှိသော ဒေသများလည်း ရှိသေးရာ ထိုဒေသများတွင် ရေရှားပါးသဖြင့် မြေတွင်း သယံဇာတ ပစ္စည်းများဖြင့် ပေါများသည့်တိုင်အောင် စက်မှုလုပ်ငန်းများ မဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး ခက်ခဲခြင်းများ ရှိလေသည်။ ရေထွက် သို့မဟုတ် စမ်းရေပေါက်များအပြင် ရေပူစမ်းများလည်း ပေါများသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် မြေကြောအံလွှဲခြင်းများ ရှိပေရာ ထိုနေရာများတွင် ရေပူစမ်းများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သီပေါ၊ လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ လင်းခေး၊ ကျိုင်းတုံ၊ အင်းလေးဒေသရှိ ခေါင်တိုင်ရွာ စသည်တို့တွင် ထိုကဲ့သို့သော ရေပူစမ်းများရှိလေသည်။ ===အောက်ခံမြေနှင့် ကျောက်အမျိုးမျိုး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ [[ဘူမိဗေဒ]]ကို သေချာစွာ စေ့ငုလေ့လာ၍ သုတေသန မပြုရသေးချေ။ အောက်ခံကျောက်မြေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို ချုံ၍ဆိုရလျှင် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေ အောက်ခံဖြစ်သည်။ သို့သော် အာစီယန်ခေတ် (ရှေးအကျဆုံးခေတ်) ကျောက်များ၊ ပထမကပ်ကျောက်များ၊ ဒုတိယ ကပ်ကျောက်များနှင့် တတိယကပ် ကျောက်များ စသော ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ ကျောက်များကိုလည်း ကြိုကြား ကြိုကြား တွေ့ရပေသည်။ ဘူမိဗေဒ ထုံးကျောက်ခေတ်ကာလက ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာပြည်မနည်းတူ ပင်လယ်ရေတိမ်အောက်တွင် ကျရောက်နေခဲ့ရာ မြစ်များမှ သဲများ၊ ပင်လယ်ပိုးကောင်သေများ၊ ရေညှိရေမှော်ပုပ်များ စသည်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာပြီးလျှင် ပင်လယ်အောက် မြေသားသည် တဖြည်းဖြည်း ပို့တက်လာသည်။ ထိုကြောင့် ထိုခေတ်က ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို ထုံးကျောက်မြေများအကြား၌ ညှပ်လျက်တွေ့ကြရသည်။ ထုံးကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးလုနီးကာလ၊ သို့မဟုတ် တတိယကပ် အစလောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အပေါ်ယံ မြေလွှာပုံပြောင်းစေသော မြေလှုပ်ရှားမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်နှင့်ဆက်လျက်တောင်ဘက်သို့ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းအထိ တောင်ရိုးတောင်တန်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြောများပြတ်၍ အချို့နေရာများတွင် အက်ကြောင်းကြီးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် အံလွှဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ သီပေါနယ် ဂုတ်ထိပ်ချိုင့်ဝှမ်းမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့နှင့်အနောက် ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီးတစ်ခုကို တွေ့ရ၍ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် ထူးခြားပေါ်လွင်သော ဘူမိဗေဒလက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ညောင်ရွှေနှင့် ရွှေညောင်မြောက်ဘက်မှ အင်းလေး တောင်ဘက်အထိလည်း ကြီးမား၍ တောင်နှင့်မြောက်ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီး တစ်ခုရှိလေသည်။ အထက်တွင်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ သက်ရင့်ကျောက်များကို ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ တွေ့ကြရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မိုးကုတ်နယ် ပတ္တမြားမြေ၏ လိပ်သည်းကျောက်မြေနှင့် ဆက်စပ်လျက် ဝေဘူကျောက်မြေမျိုးကိုတွေ့ကြရသည်။ ထိုမှ တောင်ဘက်သို့ ရွေ့လာခဲ့သော် ကမ်ဗရီယမ်ခေတ် ကျောက်မျိုးဖြစ်သော သလင်းကျောက်၊ သင်ပုန်းကျောက် စသည်တို့ကို တွေ့ရသည်။ သီပေါမြို့၏ အရှေ့ဘက်မှ ကျောက်မြေများသည် ထုံးကျောက်များတွင် သဲကျောက်နီများ ညှပ်လျက်ပါသောမြေမျိုးဖြစ်လေသည်။ လားရှိုးမှ မြောက်ဘက်ငါးမိုင်ကွာသော နမ့်ယော်မြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်နမ့်မမြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း ကျောက်မီးသွေးကြောများ ပါရှိသော တတိယကျောက်ခေတ်မှ မြေစေးနှင့် သံကျောက်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ဆိုင်ယင်နိုက်နှင့် [[နှမ်းဖတ် ကျောက်|နှမ်းဖတ်ကျောက်]]မျိုးတို့ ပါဝင်သော [[လိပ်သည်းကျောက်]]မြေမျိုးသည် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အနောက်ဘက် နှုတ်ခမ်းသားအစွန်းများအဖြစ်ဖြင့် ပေါ်နေကြသည်။ သီပေါနှင့် လားရှိုးအကြား၌ တွေ့ရသော ဒုတိယကျောက်ခေတ်၏ ခရမ်းပြာသဲကျောက် တို့သည် [[ထုံးကျောက်]]များအကြား၌ ညပ်လျက်ရှိသည်။ ထုံးကျောက်တောင်တန်းများအကြား၌ သက်တမ်းမရင့်သေးသော စရစ်ဖြုန်း သဲကျောက်နှင့် နုံးမြေများသည် အလျားလိုက် အမြှောင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေကြသည်။ ယင်းတို့မှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌လည်း များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေများသာလျှင်ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းများ၌ တတိယကပ်ကျောက်များ ချထားစုပုံ၍ ယင်းတို့အတွင်း၌ ကျောက်မီးသွေးနုများလည်းရှိရာ ထိုချိုင့်ဝှမ်း မြစ်ဝှမ်းချောင်း ဝှမ်းတို့၌ နုံးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်လျက် ရှိလေသည်။ ===တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} [[နမ္မတူ သတ္တုတွင်း]]မှ [[ဘော်]]၊ [[ခဲ]]၊ [[ရွှေ]] နှင့် အခြားဓာတ်သတ္တုအနည်းငယ်တို့ထွက်ရှိသည်။ [[တီကျစ် ကျောက်မီးသွေးတွင်း]]မှ ကျောက်မီးသွေးများထုတ်လုပ်ပြီး တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို လောင်စာကုန်ကြမ်း ထောက်ပံ့လျက်ရှိသည်။ အထူးထင်ရှားသည့် မြန်မာ့[[ပတ္တမြား]]၊ [[နီလာ]]နှင့် [[ကျောက်မျက် ရတနာ]]များကို မိုင်းရှူး နှင့် နမ့်ယားဆိမ့် ဒေသများမှ တူးဖော်ထုတ်ယူနိုင်သည်။ [[ဘူမိဗေဒ]]အရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအားဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် [[ရေနံ]]မှတပါး သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏ သတ္တုတွင်း လုပ်ငန်းသာလျှင် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက် နေသော လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်သည်။ အခြားသတ္တုလုပ်ငန်းများကို တိုင်းရင်း သားများက တတ်အားသမျှ ငွေအင်အား လူအင်အားတို့ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်နေကြခြင်း ဖြစ်၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မရှိလှချေ။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ ခဲတန်ချိန် ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်ချိန် ၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန် ၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ် ငွေ ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ ကျပ် ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။ နမ္မတူသတ္တုတွင်း၊ သို့မဟုတ် ဘော်တွင်းသည် ခဲ၊ သွပ်၊ ဘော် အများဆုံးထွက်သော ကမ္ဘာကျော် သတ္တုတွင်းပေတည်း။ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမှလွဲလျှင် ဘော်ဆိုင်းသတ္တုတွင်းသည် အကျိုးအခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည် မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ ရပ်စောက်နယ် အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ တူးဖော်ရရှိလေသည်။ သွပ်ထွက်စံချိန်တွင် ဘော်တွင်းကို ချိုးနိုင်မည့် သွပ်သတ္တု တွင်းသည် [[မိုင်းပွန်မြို့]]၏ တောင်ဘက်မိုင် ၃ဝ ခန့်တွင် ရှိသော လုံချိန်သတ္တုတွင်း ဖြစ်သည်။ နမ့်တင်းရေတံခွန်နှင့်လည်း မဝေးလှသော်လည်း လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် မဖြစ်သေးပေ။ ခနောက်စိမ်း သတ္တုများကို ရှမ်းပြည်နယ် နေရာအနှံ့ အပြား၌ တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် ဈေးကောင်းမရ၍ လုပ်ကိုင်သူ နည်းသည်။ ရွှေအနည်းငယ် ရောနှောပါသော [[ကြေးနီ]]တူးဖော်ခြင်းကို ဟဲဟိုးနယ်အတွင်း၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ သို့သော် ရေအခက်အခဲရှိ၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မလုပ်နိုင်ကြချေ။ စံကားနှင့် လင်းခေးစီရင်စုတို့၌လည်း ကြေးနီများ တွေ့ရှိရသည်ဟု သိရလေသည်။ ဝင်ငွေဖြောင့်သော သတ္တုတစ်မျိုးသည် မန်းဂနီးဖြစ်၍ ဟိုပုန်းနယ်၌ တူးဖော်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဘော်တွင်းနှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်များအပြင် ဝနယ်အချို့ဒေသများ၌လည်း ငွေသတ္တုကို တူးဖော်ရရှိလေသည်။ ကျောက်မီးသွေးကို လားရှိုး၊ သီပေါ၊ တောင်ကြီးနယ်များအနီး၌ တွေ့ရသော်လည်း အမျိုးအစား မကောင်းချေ။ သာစည် ကလော မီးရထားလမ်းအနီး မင်းပလောင်တောင်တန်းမှ တွေ့ရှိရသော ကျောက်မီးသွေးသည် အမျိုးအစားမညံ့လှသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တူးဖော်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရှေးက မောက်မယ်နယ်မှ အလွန်ကောင်းသော သံများ တူးဖော်ရရှိ၍ မောက်မယ်နယ်ထွက် ဓားများသည် ကျော်ကြားလှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝနယ်များမှလည်းကောင်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်းတစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း မခက်ခဲသဖြင့် အလားအလာရှိသော သံရိုင်းတွင်းပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း၌ မလေ့လာ မတူးဖော်ရသေးသော သတ္တုရိုင်းအမျိုးမျိုးကို နေရာအနှံ့အပြား၌ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ==ရာသီဥတု== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းအေးသော ရာသီဥတုရှိသည်။ မိုးဥတုတွင် မိုးရေချိန်များလေ့လည်းရှိသည်။ အပူချိန်မှာ အအေးဆုံးလများဖြစ်သည့် ဇန်နဝါရီ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် ၇၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နှင့် ၈၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ကြားတွင်သာရှိသည်။ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၀ဝ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ဝန်းကျင်ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကြောင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တခါတရံဝင်ရောက်လာတတ်သည့် မိုးသက်မုန်တိုင်းများ၊ လေကြောင်းများကြောင့် လည်းကောင်း မိုးများသည့် ဒေသအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၄၀လက်မ ဝန်းကျင်ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ကုန်းပြင်မြင့်ဖြစ်၍ ယေဘူယျအားဖြင့် ဥတုသပ္ပါယ အေးချမ်းမျှတသည်။ နေရာ ဒေသ များစွာတို့တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ကဲ့သို့ ဥရောပတိုက် ရေမြေအနေအထား ရာသီဥတုမျိုးဆန်ဆန် ရှိလေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ တောရိပ်တောင်ရိပ်နည်းပါးလာ၍ အပူရှိန် အနည်းငယ်တက်လာသည်။ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့် ပထဝီသဘာဝကိုလိုက်၍ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ရာသီဥတုအေးမြ၍ ထင်းရှူးပင်တို့ဖြင့် ဝေဆာနေ သော်လည်း ယင်းတို့နှင့် နီးကပ်ပါလျက် မြေနိမ့်ပိုင်းတွင်ရှိကြသော ညောင်ရွှေ၊ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မောက်မယ်စသော ဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်ကာ မန်ကျည်းပင်၊ အုန်းပင်၊ သရက်ပင်တို့ ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် သီပေါနယ် ချိုင့်ဝှမ်းသည် အပူချိန်အများဆုံးတက်သော ဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီ လအတွင်း နေ့အခါ ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီထက်ပင် ကျော်လွန်သော်လည်း ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့် တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၅၈.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန် တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။ တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော် လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း) ၅၇.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့် နှစ်များအတွင်း) ၄၆.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရလျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိသည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်တောင်ရိပ်ရှိသဖြင့် မိုးရာသီအခါတွင်စိုစွတ် ထိုင်းမှိုင်းပြီးလျှင် အေးစိမ့်နေတတ်လေသည်။ ===သစ်တော ဝါးတောများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်းများပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်တောများကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ကြ ခြင်းကြောင့်၎င်း သစ်တော ဝါးတောများ ယခုအခါ နည်းပါးနေချေပြီ။ မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် ကျွန်း၊ အင်၊ ပျဉ်းမ စသော အပူပိုင်း သစ်တောများ၊ ပေ ၄ဝဝဝ မှ ၆ဝဝဝ ကျော်သော အမြင့်ပိုင်းတွင် ဝါးတောများ၊ ထင်းရှုးတောများ ပေါက်ရောက်သည်။ ပင်ရင်းပေါက်သော အပင်များကို ခုတ်ထွင် ရှင်းလင်းခဲ့သော နေရာများ၌ မြက်ခင်းပြင်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောခရိုင်များကို မိုးမိတ်သစ် တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၁၁၄ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌ ၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်၊ အင်ကြင်း စသည့် သစ်တောများ မများလှချေ။ ထင်းရှူးပင်နှင့် အခြား သစ်ရိုင်းများက ပို၍ များပြားသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများသည် ထင်းရှူးသားကို အသုံးများကြသည်။ ကြီးကျယ်သော ကျွန်းတောကြီးများ ရှိသည့်ဒေသများမှာ မိုးမိတ်၊ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်၊ မိုးနဲ၊ ကျိုင်းတောင်းအကြားရှိ ကျွန်းတောကြီးများသည် အပင်များ နုသေးသော်လည်း မိုင်ပေါင်း ၂ဝ ကျော်ခန့် ရှည်လျားသဖြင့် အနာဂတ်ကာလအတွက် အဖိုးတန်သစ်တောကြီးပေတည်း။ မိုင်းကိုင်နယ်ရှိ တုံလောဒေသတွင်လည်း ကျွန်းနှင့် အခြား သစ်ရိုင်းတောများကို တွေ့ရလေသည်။ ကျွန်းစသော သစ်များကို ခုတ်ယူပြီးနောက် သံလွင်မြစ်နှင့် ယင်း၏လက်တက်များ ဖြစ်ကြသည့် သစ်မျှောချောင်းများအားဖြင့် မော်လမြိုင် ဆိပ်ကမ်းအရောက် မျှောချရသည်။ သာမိုင်း ခမ်းနယ်မှ၎င်း၊ မြန်မာပြည်မရှိ ကြိုးဝိုင်းများနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော ကလောအနောက်ဘက်ရှိ မကွေးကြိုးဝိုင်းမှ၎င်း ခုတ်ယူ သော သစ်များကိုမူ မီးရထားဖြင့် ပြည်မသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောများမှ သစ်စေး၊ ရှားစေး၊ ချိပ်၊ အင်တွဲ စသည့် သစ်တောထွက်ပစ္စည်း များလည်း ရရှိသည်။ ထင်းရှူးသားမှ စက္ကူထုတ်လုပ်၍ ဖြစ်မဖြစ်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ရာ ကုန်ထုတ်စက္ကူညိုများ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ထို့ပြင် ထီးရှူးဆီကို စံနစ်တကျ ထုတ်ယူရန်လည်း စမ်းသပ်လေ့လာလျက် ရှိသည်။ စမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ပါက သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ် အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။ ==အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောတောင် လျှိုမြောင် စိမ့်စမ်းတို့ဖြင့် သာမောဖွယ် ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။ ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည် ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင် ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။ ပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် လူဦးရေ နည်းပါးလှသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား တောင်ပေါ်သား လူမျိုးစုအစုံအလင်ဆုံး တွေ့ရပေသည်။ လူမျိုး ပေါင်းစုံ ရောနှောနေထိုင်ရာ လူမျိုးစုံ ဟင်းလေးအိုးဒေသဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ တွေ့ရှိရသော လူမျိုးစုများကို မူလဆင်းသက် ဆက်နွယ်လာသော လူမျိုးကြီးများနှင့် ယင်းတို့မှ ခွဲထွက်လာသော လူမျိုးအုပ်စုအလိုက် ဖော်ပြရမည်ဆိုသော်- ၁။ [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအနွယ်]]၊ ဗမာအုပ်စုဝင် ဖြစ်ကြသော #[[ဓနု]]၊ # [[အင်းသား]]၊ #[[တောင်ရိုး]]၊ # [[အဇီးလူမျိုး|အဇီး]]၊ # [[လရှီ]]၊ # [[မရူ]]၊ # [[အာချန်လူမျိုး|မိုင်းသာ]]လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း ၂။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ လိုလိုအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # လီဆူ၊ # လားဟူ၊ # အာခါ (ကော်)၊ #နုံ (ဒရူး) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကချင်အုပ်စုဝင် ကချင် သို့မဟုတ် ဂျိန်းဖော့ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ၄။ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်အနွယ်]] ၊ တိုင်အုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # ရှမ်း၊ #[[တိုင်းလေ့လူမျိုး|ရှမ်းတရုတ်]]၊ #ဒရယ်၊ # [[ဂုံရှမ်းလူမျိုး|ဂုံ]]၊ သို့မဟုတ်ခွန်၊ # [[လူးလူမျိုး|လူး]] (လု)၊ # လဝ်၊ သို့မဟုတ် [[ယွန်းလူမျိုး|ယွန်း]]၊ # တိုင်းလင် လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၅။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကရင်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ သော ပအိုဝ်း (တောင်သူ) လူမျိုးစုသည်လည်းကောင်း၊ ၆။ [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်အနွယ်]]၊ တရုတ်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော [[ကိုးကန့်လူမျိုး]]နှင့် ယူနန်လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၇။ [[မွန်-ခမာ|မွန်-ခမာအနွယ်]]၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြသော # လွယ်လ၊ ဝ၊ # ထနော့၊ # ခမူ၊ #တိုင်းလွိုင်၊ # ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော ယင်းသုံးမျိုး၊ # ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိကြပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစုတို့၏ အုပ်စုအလိုက် လူဦးရေနှင့် နေထိုင်ရာဒေသတို့မှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! လူမျိုးအစု !!မြောက်ပိုင်း !! တောင်ပိုင်း !! နှစ်ရပ်ပေါင်း |- |ဗမာ အစု | ၄၇,၄၇၄|| ၁၄၃,၉၂၆|| ၁၉၁,၄ဝဝ |- |လိုလိုအစု|| ၉,၅၄၅|| ၇၄,၇၈၁|| ၈၄,၃၂၆ |- |ကချင်အစု|| ၆၃,၆၈၅|| ၆၆၇|| ၆၄,၃၅၂ |- |တိုင် အစု | ၂၈၉,၁၃၂|| ၄ဝ၈,၇ဝ၆|| ၆၉၇,၈၃၈ |- |ပလောင်ဝအစု|| ၁၂၂,၉၃၁|| ၄၇,၈ဝ၆|| ၁၇ဝ,၇၃၇ |- |ကရင်အစု|| ၅၄၄|| ၁၇၇,၉၃၅|| ၁၇၈,၄၇၉ |- |တရုတ်|| ၆ဝ,၂၈၃|| ၃,၉၈၅|| ၆၄,၂၆၈ |- |အိန္ဒိယ|| ၂၁,၂၂၁|| ၁၁,၆၃၈|| ၃၂,၈၅၉ |- |စုစုပေါင်း|| ၆၁၆,၄၅၈|| ၈၇ဝ,၂၃ဝ|| ၁,၄၈၆,၆၈၈ |} အထက်ဖော်ပြရာတို့အပြင် အရေအတွက်အားဖြင့် မများပြား လတ္တံသော လူမျိုးစုငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ အချို့မှာမျိုးပျောက်လုမတတ်ပင် ရှိနေသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများကို မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ အများဆုံး တွေ့ကြရ၍ အင်းလေးဒေသမှ အင်းသားလူမျိုးများကလွဲလျှင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတို့သည် များသောအားဖြင့် တောင်ပေါ်သားများ ဖြစ်ကြသည်။ ဗမာလူမျိုးများနှင့် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စသော လူမျိုးတို့ကို မြို့များ၌သာ အနှံ့အပြား တွေ့ရလေသည်။ ==စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားလုပ်ငန်းများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည် စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။ လူဦးရေကျဲသော ဒေသများဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိစိုက်ပျိုး ရေးစံနစ်များကြောင့်တစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဆောင်ရွက်နိုင်သဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဦးစီးအဖွဲ့သည် စက်ယန္တရားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် စီမံကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေးတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလက ရှမ်းပြည်နယ်မှပင် ပြည်မသို့ ဆန်တင် ပို့နိုင်လောက်အောင် ဆန်စပါး ပိုပိုလျှံလျှံထွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ပြည်မမှပင် ရှမ်းပြည်သို့ ဆန်တင် သွင်းခဲ့ရလေသည်။ ယခင်က အင်းလေး ဒေသသည် ဆန်စပါးအထွက် များခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ လယ်များ အပျက်အစီးများသဖြင့် စပါးထွက် ယုတ်လျော့ခဲ့ လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စပါးကို နည်းသုံးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် မြေနိမ့်ဒေသများ၌ စိုက်ပျိုးကြရာ၊ ကန်သင်းဖို့၍ လယ်ကွက်အတွင်း ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန္နီ၊ လဲချား၊ မောက်မယ်နှင့် ကျိုင်းတုံနယ်များ၏ မြစ်ဝှမ်း ချောင်းဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ ထိုနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုဒေသများမှ စပါးအထွက်များ၍ လူနေအိမ်ခြေလည်း များပြားလေသည်။ ဒုတိယနည်းသည် တောင်ယာစပါး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်၍ ထိုနည်းကို ပအိုဝ်း (တောင်သူ)လူမျိုးများနှင့် အခြားယင်းနက်၊ လွယ်လ၊ ပလောင်၊ ပလေး၊ ပဒေါင်၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ဓနော့၊ လီဆူ စသော တောင်ပေါ်သားတို့ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးမည့် တောင်ကုန်းဆင်ခြေလျှောရှိ သစ်တော ဝါးတောများကို ခုတ်ထွင် မီးရှို့၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ရာ ပထမသုံးနှစ်တွင် စပါးအထွက်ကောင်းသော်လည်း နောင်အခါ မြေဩဇာ ခန်း ခြောက်လာသဖြင့် နေရာပြောင်း၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြပြန်သည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကောနေသော မြေဧကများတွင် ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ခဲ့သော တောင်ယာများလည်း ပါဝင်လေသည်။ တတိယနည်းသည် လှေကားထစ် စိုက်ပျိုးနည်း ဖြစ်၍တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော ချောင်းရေကို အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကိုတောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့် ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ် ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ် စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကြီးကျယ်သော စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တစ်ရပ်မှာ [[လက်ဖက်]]ဖြစ်၍ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တောင်ပိုင်းနယ်မှ အများဆုံး ထွက်သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်နယ်၊ မိုင်းရှူး၊ မိုင်းနောင်၊ ကျေးသီး မန်စံ၊ ပင်လောင်နှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်တို့မှလည်း ထွက်သည်။ စင်စစ် လက်ဖက်ပင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖြစ်ထွန်းလွယ်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် များသော အားဖြင့် ပလောင်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း လက်ဖက်အစိုအခြောက် အချိုအခါးမှ ရရှိသော ခန့်မှန်းခြေဝင်ငွေသည် သိန်း ၂ဝဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ အဓိကလုပ်ငန်းတစ်ရပ်သည် သနပ်ဖက်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ပင်လုံအနောက်ဘက် တောင်တန်း၊ မိုင်းကိုင်၊ လဲချား၊ ရွာငံ၊ ရေဦး၊ ပင်လောင်းနယ်များနှင့် မဲနယ်တောင်တန်းတို့တွင် [[သနပ်ဖက်]]ခြံများ ရှိသည်။ ၁၉၅၉- ၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း သနပ်ဖက်လုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ ခန့်မှန်းခြေ ဝင်ငွေသည် သိန်း ၁၄ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကျော်ကြားသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တစ်ရပ်မှာ အာလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေလပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ် စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄,၈၂၈ ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍ ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော် ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍ ဝင်ငွေရရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]] အများအပြားထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း လိမ္မော်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက သီပေါသည် ရပ်စောက်ထက် လိမ္မော်ထွက် ပိုသည်။ ယခု ရှမ်းပြည်နယ်မှထွက်သော လိမ္မော်သည် တန်ချိန် ၉ဝဝဝ ကျော်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် သစ်သော့ခြံများကို တောင်ကြီး၊ [[အောင်ပန်း]]၊ ရပ်စောက် စသော နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိရာ ယခုအခါ ပြည်မသို့ အများအပြား တင်ပို့လျက်ရှိပေပြီ။ သံလွင်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားဒေသတစ်လျောက် ဘိန်းပင်များကို အကြီးအကျယ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော် လည်း [[ဘိန်း]]သည် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာရိတ္တနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသဖြင့် ဘိန်းပင်စိုက်ပျိုးမှု ပပျောက်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ အင်းလေးရှိ [[ကျွန်းမျော]]များတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ကျွန်းမျောများပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးသည် သက်သာလွယ်ကူသည် မဟုတ်ပေ။ အင်းသားတို့၏ ချီးကျူးဖွယ်ကောင်းသော ဇွဲသတ္တိနှင့် လုံ့လဝီရိယတို့ကြောင့် ဖြစ်ထွန်းခြင်းပင်တည်း။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအပြင် အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြသေးသည်။ အင်းလေးဒေသမှ ပိုးထည်လုပ်ငန်းသည် ကြီးကျယ်ကျော်ကြားလှပေသည်။ ပိုးထည် အများဆုံးလုပ်ကိုင်သော ရွာမှာ အင်းပေါခုံဖြစ်၍ နန်းပန်၊ သာလေးရွာများသည် ဒုတိယအများဆုံး လုပ်ကိုင်သည်။ ဟဲလုံး၊ ရွာကန့်လန့်၊ ပြားပင်၊ ကျွန်းကြီးရွာများတွင် ဖျင်ဖြူ၊ ဖျင်နီများ ရက်လုပ်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ပေါ်တွင်လည်း ပိုးထည်များကို ရက်လုပ်ကြလေသည်။ အထည်ရက်လုပ်သော လုပ်ငန်းများအပြင် လဲချားနယ်မှ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းကိုင်နယ်မှ ရှမ်းစက္ကူ (မိုင်းကိုင်စက္ကူ) လုပ်ငန်းနှင့် အိုးခွက်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းနောင်နယ်ထွက် ဝါးရက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းတို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ ငွေထည်ပစ္စည်းများကိုလည်း ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဖော်ပြပါ လုပ်ငန်းများကို ရှေးသမားရိုးကျအတိုင်းပင် လုပ်ကိုင်နေကြ၍ အချို့သည် တွင်ကျယ်သင့်သလောက် မတွင်ကျယ်နိုင်ခြေ။ ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ခရီးလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့် မြို့ကြီးများအတွက် အဆင်ပြေလွယ်ကူ သကဲ့သို့ အတန်ငယ်ခက်ခဲသည့် အစွန်အဖျားဒေသများလည်းရှိသည်။ လေကြောင်းဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၂၄ မိုင်အကွာရှိ [[ဟဲဟိုးလေဆိပ်]]နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းဒေသရှိ [[တာချီလိတ်လေဆိပ်]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရထားဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၁၂ မိုင်အကွာရှိ [[ရွှေညောင်မြို့]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများ ပေါများသော်လည်း ရေစီးမြန်ခြင်း၊ ရေတံခွန်များ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးနည်းသည်။ အင်းလေးတွင်မူ လှေများ၊ စက်တပ်လှေများဖြင့် တစ်နေရာမှတစ်နေရာ၊ တစ်ရွာမှ တစ်ရွာသို့ သွားလာကူးသန်းကြသည်။ အင်းလေးမှ အင်းသားတို့ ခြေဖြင့် လှေလှော်နည်းသည် ကမ္ဘာကျော် ဓလေ့ဆန်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တောင်ကတုံးများ၊ ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ တောင်ကြားလွင်ပြင်များသည် မြေမျက်နှာပြင်ကို နိမ့်တုံ မြင့်တုံ ဖြစ်စေလျက် ကျယ်လွင့်များပြားစွာ ရှိသဖြင့် မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းများကို ဖောက်လုပ်ပြီးလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးကို အသုံးများကြလေသည်။ ပြည်မနှင့်လည်းကောင်း၊ အခြားပြည်နယ်များ နှင့်လည်းကောင်း လေကြောင်းမှ လွဲလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်သာ ဆက်သွယ်ကြရလေသည်။ မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီးသီးရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်းသည်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင် (၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်လည်းကောင်း များသောအားဖြင့် မော်တော်ကားလမ်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသည်။ [[မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်း|မန္တလေး - လားရှိုး မီးရထားလမ်း]]ကို ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သာစည် -ရွှေညောင် မီးရထားလမ်းကိုမူ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ သာစည်-ကလောလမ်းကို ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ကလော-ဟဲဟိုးလမ်းကို ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဟဲဟိုး- ရွှေညောင်လမ်းကို ၁၉၂၈ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသီးအသီး ဖွင့်လှစ် ခဲ့သည်။ မန္တလေး-လားရှိုးလမ်းသည် နမ့်ယော်တွင် နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့ လမ်းခွဲရှိသည်။ ထိုလမ်းခွဲကို ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်က ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုမ္ပဏီပိုင်ဖြစ်ပြီးလျှင် လမ်းကျဉ်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မီးရထားလမ်းများကို တောအထပ်ထပ်၊ တောင်အလျှိုလျှိုကို ကျော်လွှား၍လည်းကောင်း၊ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများကို ဖောက်ထွင်း၍လည်းကောင်း၊ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်၍လည်းကောင်း၊ လျှိုမြောင်များကို ဖြတ်သန်း၍လည်းကောင်း ခဲရာခဲဆစ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် အချို့နေရာများတွင် သည်းထိတ်ရင်ဖိုဖွယ်ရာ သွားလာကြရသည်။ သို့သော် ဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ တောစခန်း၊ တောင်စခန်း ရှုခင်း ရှုကွက်များကလည်း သာယာရှုမောဖွယ် ရာ ဖြစ်၍ နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကိုလည်း ခံစားကြရပေသည်။ မန္တလေး-လားရှိုးရထားလမ်းရှိ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]သည် လှပထင်ရှားသော ကမ္ဘာကျော် တံတားပေတည်း။ မီးရထားလမ်းများဖြင့် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်မထားပေ။ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့်မူ အဆက် အသွယ်ရှိပေသည်။ မော်တော်ကားလမ်း အများအပြားရှိရာ အချို့နေရာများတွင် ထိုလမ်းတို့သည် မီးရထားလမ်းနည်းတူ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်ကွေ့ဝိုက်လျက် ဖောက်လုပ်ထား လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးမှသည် မြန်မာ- တရုတ်နယ်ခြား မြို့ကလေးဖြစ်သော ကြူကုတ်အရောက် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သော မော်တော်ကားလမ်း ရှိသည်။ ထိုလမ်းသည် ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ လာရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကွတ်ခိုင်၊ မိုင်းယုတို့ကို ဖြတ်သန်းသွား၍ မန္တလေးမှ မိုင်းယုအထိ ၂၇၇ မိုင် ရှိလေသည်။ မိုင်းယုမှ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မူဆယ် သို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်မှတစ်ဖန် အနောက်တောင်ယွန်းယွန်းရှိ နမ်းခမ်းမြို့သို့လည်ကောင်း လမ်းခွဲရှိသည်။ နမ်းခမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား၊ ပူတာအိုအထိ သွားနိုင်လေသည်။ မန္တလေးမှ တရုတ်နယ်စပ်အရောက် ထိုမော်တော်ကားလမ်း တစ်လျှောက်တွင် လမ်းခွဲများရှိသေးရာ ကျောက်မဲမှ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ် သို့လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား သို့လည်းကောင်း၊ မိုးကုတ်မှတစ်ဆင့် သပိတ်ကျင်းသို့လည်းကောင်း သွားရောက်နိုင်သည်။ သီပေါမှ နမ့်ဆန်သို့၎င်း၊ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်း သို့လည်းကောင်း၊ လားရှိုးမှ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့လည်းကောင်း လမ်းခွဲများ ရှိပေသေးသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော် ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့များမှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ဟိုပုံး/ လွိုင်လင်၊ ကွန်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ တာကော်တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော် ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့် လှစ်ခဲ့၏။ ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ (၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင် ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]] ရှိလေသည်။ ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့ လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းများမှာ လွိုင်လင်-သီပေါ-လားရှိုး ၁၈၅ မိုင် တစ်လမ်းနှင့် လွိုင်လင်-ကျေးသီးမန်စံ-လားရှိုး ၂ဝ၂ မိုင် တစ်လမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းရှည်ကြီးများမှ လမ်းခွဲတိုများလည်း ရှိသေးသည်။ လွိုင်လင်အနီးရှိ နမ့်စန်မှ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မိုင်းပန်တို့သို့ ရောက်ရှိနိုင်သော လမ်းခွဲတစ်ခု ရှိသေးသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သော မော်တော်ကားလမ်းနှစ်လမ်းမှာ (၁) ဟိုပုံး မှ ကယားမြို့တော် လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၈၅ မိုင် ရှည်လျားသောလမ်း၊ (၂) အောင်ပန်းမှ လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၁ဝ၅ မိုင်ရှည်လျားသော လမ်းတို့ဖြစ်၍ အောင်ပန်း လွိုင်ကော်လမ်းသည် ပို၍ ကောင်းလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီး မြန်မာပြည်သို့မကူးမီ တရုတ်-မြန်မာ လမ်းမကြီးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား 'နောက်ဖေးပေါက်'မှ လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ တင်ပို့ရေးအတွက် အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းမ ကြီးသည် မြန်မာဘက်မှ လားရှိုးနှင့် တရုတ်ဘက်မှ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ ကူမင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထား၍ မိုင်ပေါင်း ၆၉ဝ ရှည်လျားသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်မှ ကြူကုတ်သည် နယ်ခြားစခန်း ဖြစ်၍ တရုတ် တို့ဘက်မှ နယ်ခြားစခန်းသည် ဝမ်တိန် ဖြစ်လေသည်။ ထိုတရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီးကို ချန်ကေရှိတ်အစိုးရသည် ခေတ်မီစက်ကရိယာပစ္စည်း မသုံးဘဲ ရာထောင်မကသော တရုတ်-မြန်မာ အလုပ်သမားတို့၏ အသက်ကို စတေးကာ တောင်အထပ်ထပ်၊ လျှိုမြောင်အသွယ်သွယ်ကို ကျော်ဖြတ်ဝိုက် ပတ်လျက် ခဲယဉ်းပင်ပန်းလှစွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ရာ ၁၆ လအတွင်း ပြီးစီး၍ ကမ္ဘာ့ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ရသော လမ်းမကြီး ဖြစ်ပေသည်။ လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်မှ လားရှိုးအထိ မီးရထားဖြင့် သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင် အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။ စစ်မီးသည် မြန်မာပြည်သို့ ကူးစက်လာ၍ ၁၉၄၂ ခုနှစ် တွင် ဂျပန်တပ်များက လားရှိုးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ် အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ထိုနိုင်ငံများသို့ ပေါက်ရောက်သည့် တောင်ကြားလမ်းပေါက်များရှိသည်။ သို့သော် အသွားအလာလွယ်ကူသော လမ်းပေါက်များ မဟုတ်ချေ။ မြောက်ပိုင်း၌ ရွှေလီမြစ်ကြောင်းကို လိုက်၍ တရုတ်နယ် နိမိတ်တွင်းသို့ ရောက်နိုင်သော တောင်ကြားလမ်းရှိ၍ ရွှေလီလမ်းဟု ခေါ်သည်။ သံလွင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း ကွမ်းလုံ ကူးတို့ဆိပ်မြို့ကလေးမှလည်း တရုတ်နယ်နိမိတ်အတွင်း ရောက်နိုင်ရာ ကွမ်းလုံမှ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော် ဆောက်လုပ်ထား၍ ၈၉၈ ပေ ရှည်သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်တ ဒီဇင် ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ တောင်ပိုင်းတွင် တာချီလိပ်မှ မဲခေါင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူးလျှင် ယိုးဒယားနယ်နိမိတ်အတွင်းသို့ ရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းမှ တရုတ်၊ ယိုးဒယား၊ လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များအတွင်းသို့ ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ပေါက်ရောက်နိုင်သော လမ်းပေါက်များ ရှိသော်လည်း ခဲခဲယဉ်းယဉ်း သွားရောက်ရ၍ အသုံးပြုခြင်း နည်းပါးလှလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်အသွယ်လည်း ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊ နမ့်ဆန်မြို့များတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်လည်းကောင်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။ ==စေတီပုထိုးများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြသည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့် စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။ များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄,ဝဝဝ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍လည်းကောင်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ကြသည်။ စေတီပုထိုးများကို ရှမ်းပြည်နယ်၌ မွေတော် ဟု များသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားသော စေတီသည် ဘော်ကြိုရွာကြီးအနီးရှိ [[ဘော်ကြိုဘုရား|ဘော်ကြိုစေတီ]]ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်နယ်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ပေါ်တွင် တည်ထားသော လွယ်ဆိုင်စေတီကို ပလောင်တို့ အထူးကြည်ညိုကြသည်။ ထိုစေတီအနီးတွင် တောင်ပိုင်နယ်အတွင်း ပထမဆုံး ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ပလောင်တို့ ယူဆခဲ့ကြသော လက်ဖက်ပင်ကြီး ရှိလေသည်။ မြေလပ်ပိုင်းတွင် [[ပင်းတယမြို့]]၏ ရွှေဥမင်ဘုရားသည် ကျော်ကြားလှပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ [[အင်းလေး]]ညောင်ရွှေနယ်ရှိ စေတီပုထိုးများအနက် ဖောင်တော်ဦးဘုရား ငါးဆူသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မ ဘက်၌ပါ ကျော်ကြားလှသော တန်ခိုးကြီးဘုရားများ ဖြစ်ပေသည်။ အချို့နယ်ရှင် စော်ဘွားများသည် မန္တလေးမြို့ရှိ မဟာမြတ်မုနိပုံတော်ပွားများကို သွန်းလုပ်စေ၍ ပူဇော်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ရှိ စော်ဘွားကြီး ဆာစဝ်မောင်၏ ကုသိုလ်တော်ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက် အတွင်း၌ ဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွားများသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်းပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့် ရစေရန် ဖန်တီးရသည်ဟု ဆိုသည်။ စင်စစ်သော် စော်ဘွားများသည် ထိုကစားဝိုင်းများမှ ကစားဝိုင်းခွန်များ အမြောက်အမြား ရရှိသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ ဘုရားပွဲများ၌ ကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် လူထု၏ စာရိတ္တရေး၊ စီးပွားရေးကို အလွန်တရာ ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် တော်လှန်ရေး အစိုးရ တက်လာသောအခါ ဘုရားပွဲများ၌ လောင်းကစားခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည် တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့် ကတ်ဝိန်းဟူ၏။ (၁) ရပ်စောက်၊ (၂) ပင်းတယ၊ (၃) ညောင်ရွှေ၊ (၄) ဟိုပုန်း၊ (၅) မိုးနဲ၊ (၆) လဲချား၊ (၇) မိုင်းကိုင်၊ (၈) မိုင်းယွန်း၊ (၉) ဆီဆိုင် (သထုံ)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဈေးများ ပြီးသည့်အခါ (၁) ဟဲဟိုး၊ (၂) တောင်ကြီး၊ (၃) နန်းပန်၊ (၄) နောင်မွန်၊ (၅) လွိုင်လင်၊ (၆) အောင်ပန်း၊ (၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။ အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးနေ့များတွင် ယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများတွေ့ဆုံ တိုင်ပင်သည့် နေရာတစ်ခုဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းကဲ့သို့ ပုံပြင်ဒဏ္ဍာရီဆန်ကာ နတ်၊ နဂါး၊ ကျားများပါ ပါဝင် ရောနှောနေသည်။ယင်းသို့ ဒဏ္ဍာရီဆန် သော အချက်အလက်များကို ချန်လှပ်၍ မြန်မာရာဇဝင်သမိုင်းများ ကုန်းဘောင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက'' ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ လေသည်။ ထိုရာဇဝင်အရ တကောင်းမင်း အဘိရာဇာ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇာမင်းလက်ထက်တွင် တကောင်းပြည်အား တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် ထိုမင်းသည် တကောင်းနန်းကို စွန့်ခွာလာပြီးလျှင် ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍ ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီမြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ ရှမ်းတစ်ဆဲ့ကိုးခရိုင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းပြည်ထောင်အစ၊ မိုင်းမောက'' ဟုလည်း ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြလေသည်။ သမိုင်းသုတေသီများ အထောက်အထား အခိုင်အလုံတွေ့ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများအရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီးမတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် အနော်ရထာမင်း လက်ထက်မတိုင်မီအထိ မိုင်းမောသည် နန်ချောင်အား ပဏ္ဏာဆက်သနေခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် နန်ချောင်၏မြို့တော် ယခု ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ တာလီဖူသို့အရောက် ရဲမက် စစ်သည် အလုံးအရင်းနှင့် ချီတက်လာသောအခါ နန်ချောင်ပြည့်ရှင်သည် မြန်မာမင်းအား ခန့်ညားခဲ့ရသည်။ ထိုကြောင့် အပြန်ခရီးတွင် မိုင်းမောပြည့်ရှင်သည်လည်း အနော်ရထာမင်းအား သမီးတော် စောမွန်လှကို ဆက်သပြီးလျှင် ခန့်ညားဝပ်စင်းခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊ နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်းညံ့သဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော ရှမ်းမင်းတို့သည် မြန်မာမင်းတို့အား မခန့်မညားတော့ချေ။ မြန်မာမင်းက မြို့စားရွာစား ခန့်ထားသော စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ မြင်စိုင်းစား ရှမ်းညီနောင်သုံးဦးတို့သည် ပုဂံပြည်၏ နိုင်ငံရေးအင်အားကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသည်။ ယင်းတို့နှင့် ယင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၌ လွှမ်းမိုးကြီး စိုးနေခဲ့ကြလေသည်။ တောင်ပိုင် ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ယခုခေါ်ဆိုကြသော ရှမ်းနယ် များသို့ [[ရှမ်းလူမျိုး]]များ မပျံ့နှံ့လာမီက ထိုဒေသများ၏ မူလ တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်အနွယ်များဟု ယူဆကြရ၍ ဝ၊ ပလောင်၊ ယင်းသုံးမျိုး (ယင်းနက်၊ ယင်းဆက်၊ ယင်းကျား)၊ တောင်သူနှင့် ပဒေါင်လူမျိုးစုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုနယ်များ ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းတွင် ပုဂံပြည့်ရှင် အလောင်းစည်သူမင်း ဖောင်စကြာဖြင့် တိုင်းခမ်းလှည့်လည်စဉ်က အကြောင်းများလည်း ပါရှိ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းနှင့် ဒွေးရောယှက်တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစိစစ်သည့်အခါ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး ကောင်း၊ မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု ယူဆရလေသည်။ မြေလပ်နယ်များရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသော အင်းသား၊ ဓနု၊ တောင်သူ၊ တောင်ရိုးတို့သည် ထိုဒေသ၏ မူလတိုင်းရင်းသား များ မဟုတ်ချေ။ ယင်းတို့သည် မြန်မာအစုဝင် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် အခြားဒေသမှ ကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ထိုဒေသများသို့ ရောက်ရှိလာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် မြေလပ်နယ်များသည် ပထဝီဝင်အရ ရှမ်းနယ်များနှင့် ပို၍နီးစပ်သဖြင့် မြန်မာတို့သည် ယင်းနယ်များအား ရှမ်းနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့လေသည်။ မြေလပ်နယ်များမှ မြန်မာများကို ငွေပဏ္ဏာ ဆက်သွင်းရသဖြင့် ထိုနယ်ရှင်များအား ငွေခွန်မှူးများဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယတို့၌ မင်းပြုစိုးမိုးနေခဲ့ကြသော ရှမ်းညီနောင် သုံးဦးတို့၏အဆက်အနွယ်များသည် နောင်အခါ အချင်းချင်း မညီညွတ်သဖြင့် ပင်းယမင်းသည် စစ်ကိုင်းကို တိုက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ မြောက်ဖျားတွင် အင်အားကြီးမားလျက် ရှိသော မောရှမ်းတို့ကို ဖိတ်ခေါ်သည်။ မောရှမ်းတို့သည် စစ်ကိုင်းကို သာမက ပင်းယကိုပါ တိုက်သဖြင့် နှစ်မြို့လုံးပျက်ရလေသည်။ ၁၃၆၄ ခုနှစ်တွင် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယပျက်ပြီးနောက်၌ စစ်ကိုင်းမင်း အသင်္ခယာစောယွန်း၏ မြေးတော်သတိုးမင်းဖျားသည် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယကို သိမ်းယူ၍ အင်းဝကို တည်ကာ မင်းပြုသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်နှင့် ထိုမင်းအားဆက်ခံသော မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏လက်ထက်တွင် မောရှမ်းတို့နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သော်လည်းနောက် ဆက်ခံသော မင်းများလက်ထက်တွင်မူ ရှမ်းမင်းတို့ သည် အင်းဝကို ရံဖန်ရံခါ တိုက်လာသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကိုလည်း သွားရောက်ထိပါးသည်။ အချင်းချင်းလည်း တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်) စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့် သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးညှင်း စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့် နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့ရာ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊ သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏ သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ် အစိုးရက မိမိတို့လက်အောက်ခံနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ ဘုရင့်နောင်က တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းသော အခါ တရုတ်အစိုးရနှင့် အရေးပေါ်ခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဘုရင့်နောင်၏တပ်များသည် ယူနန်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ တိုင်အောင် ချဉ်းနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်၏ တပ်တို့သည် သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက် စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင် ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ အတွင်း ဘုရင့်နောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ဖြစ်သော ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နယ်များ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနယ်များကို မြန်မာနိုင်ငံ တော်အတွင်းသို့ ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့လေသည်။ ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် မင်းတရားကြီး၏လက်နက်နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်ထောင်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကျရောက်၍ ရှမ်း တရုတ် နယ်များဖြစ်သော ကိုင်းမား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်ဟူသော မြောက်ရှမ်းရှစ် ပြည်ထောင်၊ ထိုနယ်များတွင် ဘုရင့်နောင်၏ မြန်မာရဲမက်များ တည်ထားခဲ့သော စေတီပုထိုးများ အထင်အရှားရှိခဲ့သည်ဟု ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊ ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား များကို စော်ဘွားကြီးများ၏ အစီးအနင်း အဆောင်အရွက်ပေးသည်။ မြန်မာမင်းအဆက်ဆက်တို့ကလည်း ထီးရံ နန်းရံ လက်နက်နိုင်ငံ များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလေသည်။ ယင်းတို့အပြင် မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်း၏ လက်နက်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်သော ပြည်များအဖြစ် အောက်ပါ ရှမ်းနယ်နှင့် ရှမ်းအနွယ် နယ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ (၁) ဗန်းမော်၊ (၂) မိုင်းလျဉ်း၊ (၃) မိုင်းကိုင်၊ (၄) မိုင်းပတ်၊ (၅) ရပ်စောက်၊ (၆) နောင်မွန်၊ (၇) ကျိုင်းတုံ၊ (၈) ကျိုင်းရုံး၊ (၉) ကျိုင်းသေဉ်၊ (၁ဝ) မိုင်းလုံခပင်း၊ (၁၁) ဇင်းမယ်၊ (၁၂) လင်းဇင်း၊ (၁၃) မိုင်းစံ၊ (၁၄) အကျော်၊ သို့ မဟုတ် ကျော်ပုဂံ၊ (၁၅) လဝိုက်၊ (၁၆) မျက်နှာမည်း၊ (၁၇) သောက္ကတဲ၊ (၁၈) ပိဿလောက်တို့အပြင် ကလေးနှင့်ကသည်း ဟုန်း ရှမ်းစော်ဘွားတို့၏ မဏိပူရကသည်းပြည်လည်း ပါဝင်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်၏ သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် လက်နက်နိုင်ငံတော် ပြိုအက်၍လာရာ ရှမ်းပြည် နယ်တို့လည်း သီးခြားခွဲထွက်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရင့်နောင်၏ သားတော်တစ်ပါးဖြစ်သော ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းနယ်များကို ပြန်လည် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ညောင်ရမ်းမင်း၏သားတော် အနောက်ဘက်လွန်မင်းနှင့် ထိုမင်း၏ညီတော် သာလွန်မင်းတို့၏ လက်ထက်လွန်ပြီးနောက်တွင် မြန်မာမင်းတို့ အရည်အချင်း ပျော့ညံ့လာသဖြင့် နိုင်ငံတော် ယိမ်းယိုင်လာသည်။ အင်းဝမြို့တွင် မင်းပြုသော ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုလည်း ခေါ်သည့် မဟာဓမ္မရာဇာမင်း လက်ထက်တွင် မွန်တို့အင်အား တောင့်လာ၍ အင်းဝကို တိုက်လာသဖြင့် အင်းဝပျက်သည်။ ထိုအခါ ရှမ်းပြည်နယ်များသည် အင်းဝ၏ဩဇာကို မခံတော့ပေ။ ဇင်းမယ်နယ်သည်လည်း သီးခြားခွဲထွက်လေသည်။ ယိုးဒယားနှင့် မဏိပူရတို့ လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ပင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် လုယက်ခြင်း ပြုလေသည်။ ယင်းသို့သော အပြိုပြိုအကွဲကွဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီးအမည်ခံ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ယင်းသည်မှစ၍ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် နည်းပါးသွားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်က အင်းဝ ဆင်ဖြူရှင် ထိုးမှတ်သော ရွှေဘိုဘုံစံတုလွတ်ကျောင်း ကျောက်စာတွင် လက်နက်နိုင်ငံတော်ကို တိုင်း ၁၆ တိုင်း ခွဲ၍ ပြထားရာ၌ ရှမ်းနယ်နှင့်ရှမ်းအနွယ်နယ်များကို ဤသို့ ပိုင်းခြား ဖော်ပြထားလေသည်။ ၁။ တနင်္သာရီ၊ ပိဿလောက်၊ ကမန်ပိုက်၊ သောက္ကတဲ စသော ၇၉ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂျွမ်း ယိုးဒယားတို့နေရာ ဒွာရဝတီဟူသော အရုဇ္ဈပုရတိုင်း၊ (ယိုးဒယား) ၂။ ဗြဲ၊ အနန်း၊ ပရော၊ ကျိုင်းသေည်၊ လပုန်း စသော ၅၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ယွန်း လူမျိုးတို့နေရာ ဇင်းမယ်ဟူသော ဟရီဘုဉ္စတိုင်း၊ (ဇင်းမယ်) ၃။ မိုင်းမည်း၊ မိုင်းသတ်၊ မိုင်းချိုင်၊ မိုင်းပိုင်စသော ၃၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂုံလူမျိုးတို့ နေရာ ကျိုင်းတုံ ဟူသော ခေမာဝရတိုင်း၊ ၄။ မိုင်းစဲ့ (မိုင်းစံ)၊ ကျိုင်းဟွန်၊ မိုင်းယတ် စသော ၁၂ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လူးလူမျိုးတို့နေရာ ကျိုင်းရုံး ဟူသော မဟာနဂရတိုင်း၊ ၅။ မိုင်းလုံး၊ မိုင်းကွန်း၊ လောသွတ်၊ တိုက်ခံ၊ တေသန်၊ တေသိန်၊ မိုင်းဆံကြီး၊ မိုင်းဆံငယ် စသော ၁ဝဝ သော မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လင်းဇင်းလူမျိုးတို့နေရာ စန္ဒပူရိ ဟူသော လဝရဋ္ဌတိုင်း၊ (လော နိုင်ငံ) ၆။ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက်၊ မိုးဗြဲ၊ သိန္နီ၊ ကိုင်းမား၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ သုံးဆယ်ဟူသော မြို့ကြီး အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စော်ဘွားအပေါင်းတို့နေရာ ဖြစ်သည့် ကမ္ဗောဇတိုင်း၊ ၇။ မိုးတာ၊ မိုးစစ်၊ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ခန္တီ၊ တက် ခေါင်၊ မိုင်းလုံဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ် သည့် ၃ဝ သော ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော အာဠဝီတိုင်း၊ ၈။ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း စသောမြို့ကြီး ကိုးမြို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရှမ်း တရုတ်လူမျိုးတို့နေရာ၊ မောကိုးခွင်ဟူသော မောရိယတိုင်း၊ ၉။ ကတို၊ ဝိုးငံ၊ ဆေးသစ်၊ ကောင်းစင်၊ ငရင်း၊ ငရုန်း၊ ယင်းကပ်ဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဗန်းမော် ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော စိန့်တိုင်း၊ ၁ဝ။ မိုးကုတ်၊ ကျတ်ပြင်၊ ရေလျှံ စသော မြို့လတ်ရွာငယ်အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စို့သူကြီးတို့နေရာ ဖြစ်သော မဟိံသကတိုင်း၊ ၁၁။ မွေးရည်၊ မည်ကယ်၊ ငစင်ကျယ်စသော မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကသည်းကုလားဟုန်း စော်ဘွားတို့နေရာ ဖြစ်သော မဏိပူရတိုင်း၊ ၁၂။ ကလေး၊ သောင်သွပ်၊ ထီးလင်း၊ ယော၊ ဆော၊ စကု၊ စလင်း၊ မဖဲ၊ မင်းတုန်းစသော ၂၇ မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သုနာပရန္တတိုင်းဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မင်းတုန်းမင်းတရား နတ်ရွာစံပြီးနောက်တွင် ယခု တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ချေလီခေါ် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်၏ စော်ဘွားခန့် အပ်သည့်အရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျိုင်းတုံစော်ဘွားသည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းအား ထောင်ထားခြားနားသည်။ ထိုအရေးတွင် မိုးနဲ၊ မိုင်းနောင်နှင့် ရပ်စောက်စော်ဘွားတို့သည် ကျိုင်းတုံစော်ဘွားနှင့် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းပြု၍ ပါဝင်ကူညီကြသည်။ ထိုစော်ဘွားစုတို့သည် မင်းတုန်းမင်း၏ တူတော်တစ်ပါးဖြစ်သော လင်းပင်းမင်းသားအား နန်းတင်ရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နောင်အခါ မြေလတ် နယ်အချို့ကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်သည်။ လင်းပင်အဖွဲ့သည် မိမိတို့နှင့် စိတ်ဝမ်း မညီသော ညောင်ရွှေကျေးသီး မန်စံ၊ မိုင်းလွန်းနှင့် လဲချားနယ်များကို တိုက်ကြသည်။ မြန်မာတပ်များကလည်း ထောင်ထား ခြားနားမှုကို လိုက်လံနှိပ်ကွပ်သော်လည်း များစွာ အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအစိုးရက သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည်။ နောင်အခါ လင်းပင်းအဖွဲ့သည်လည်း အားနည်းလာ၍ လင်းပင်မင်းသားကိုယ်တိုင် အညံ့ခံရသည်။ ခရစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ စော်ဘွားနယ်များသည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်ကြရသည်။ သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ရှိ နယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကျိုင်းတုံသည် ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင်မှ လက်နက်ချလေသည်။ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်နှင့် ကရင်နီနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယိုးဒယားအစိုးရနှင့် ပြဿနာများ ပေါ်သည်။ ၁၈၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် ယိုးဒယား နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အဖွဲ့ဝင်များ ပါဝင်သော ကော်မီရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်း၍ ထိုနယ်များ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ယိုးဒယားမပိုင်တော့သော အပိုင်းမှ ယိုးဒယား တပ်များကို ရုပ်သိမ်းစေသည်။ ၁၈၉၄-၄၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနားပြည်နှင့် နယ်နိမိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ကျိုင်းချိုင်းနယ်အား မဲခေါင်မြစ်ကို နယ်ခြားအဖြစ် ထားပြီးလျှင် မဲခေါင်မြစ်အနောက် ဘက်ကမ်းအပိုင်းကို ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း၍ အရှေ့ဘက် ကမ်းအပိုင်းကို အင်ဒိုချိုင်းနားအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များကို ၁၈၈၉-၉ဝ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-တရုတ် နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မီရှင်က ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်များသည် မြန်မာမင်းတို့၏ သစ္စာတော်ခံနယ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အစောပိုင်းတွင် စံနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ခြင်းကိုမူ မခံခဲ့ရပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များက မြန်မာမင်းတို့အား အခွန်ပဏ္ဏာများကိုမူ ဆက်သခဲ့ရရာ ဆက်သမြဲအခွန်ပဏ္ဏာ များကို [[ရွှေ]]၊ [[ငွေ]]၊ အသန့်[[သစ်စေး]]၊[[မြင်း]]၊ [[သိုး]]၊ [[ကတိုး]]၊[[အောင်း]]၊ [[ဖဲ]]၊ [[ဇာပယင်း]]၊ [[မော်ယော]]၊ [[ကတ္တီပါ]] မှိုင်းလုံး၊ ခဲမ၊ [[ဖယောင်း]]၊ [[ဆင်စွယ်]]၊ [[ကြေး]]၊ [[သံ]]၊ ကျောက်မျိုး၊ ထည်မျိုး၊ အုပ်မျိုးတို့အပြင်၊ သစ်သီး၊ ပန်းကံ့ကော်၊ သဇင်ပန်းမျိုးတို့ကိုလည်း အချို့နယ်များက ဆက်သကြရလေသည်။ သာလွန်မင်းတရားလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၆၃၇ ခုတွင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်သီးနှံ၊ ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှတ်တမ်းတင်ရာ ရှမ်းနယ်များကလည်း စစ်တမ်းများ ပေးရသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မင်းများတွင် အလောင်းမင်း တရားလက်ထက်မှတစ်ပါး အခြားမင်းများလက်ထက်တွင်လည်း စစ်တမ်းများကို အရေးယူဆောင်ရွက်ကြလေသည်။ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များကို အုပ်ချုပ်ပုံမှာ ရှမ်းနယ်ကြီးများတွင် စော်ဘွားထားသည်။ နယ်လတ်များတွင် မြို့စား၊ နယ်ငယ်များတွင် ငွေခွန်မှူးများထားသည်။ မြန်မာနယ်ကြီးများကို အုပ်ချုပ်ရသော ဘုရင်ခံများနှင့် စော်ဘွားအလား တူသည်။ ရှမ်းမြို့စားနှင့် မြန်မာမြို့စား အလားတူလေသည်။ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များအတွက် တပ်ရုံး သုံးရုံးထား၍ ခွဲခြားသတ်မှတ် အုပ်ချုပ်ရာ ထိုတပ်ရုံးများမှာ သိန္နီတပ်ရုံး၊ မိုးနဲတပ်ရုံး မိုးဗြဲတပ်ရုံးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုတပ်ရုံး သုံးရုံးပိုင်နယ်များတွင် စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ မြို့ဝန်၊ မြို့အုပ်တို့အပေါ် မြန်မာအရာရှိကြီး သုံးဦးထား၍ အုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအရာရှိကြီးများသည် စစ်ဗိုလ်များဖြစ်စေ၊ ဝန်ကြီး၊ ဝန်မှူး၊ ဝန်ထောက်ဖြစ်စေ၊ ယင်းတို့နှင့် အဆင့်အတန်းတူ အရာရှိများ ဖြစ်စေ ခန့်ထား၍ ခန့်ထားခံရသူသည် ဆိုင်ရာတပ်ရုံးသို့ သွားရောက်နေထိုင်ရသည်။ မြန်မာ လက်အောက်ခံ ရှမ်းနယ်များ အတော်ကလေးကျယ်သေးစဉ်က ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းသည်ကြီး၊ မိုင်းလျဉ်းကြီးများတွင် တပ်ရုံး၊ တပ်ဦးချုပ် သီးခြားထား၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကို လက်လွတ်ရုံမက သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက် ရှမ်းနယ်များတွင် တပ်ရုံးများ မထားတော့ချေ။ မန္တလေးမြို့တည် မင်းတုန်းမင်းတရားလက်ထက်တိုင်အောင် ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းချိုင်းနယ်တို့က သုံးနှစ် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်၊ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အခွန်ပဏ္ဏာများ ဆက်သမြဲဆက်သခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်း လက်ထက်တွင်မူ မဆက်သတော့ချေ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော တပ်ရုံးသုံးရုံးသည် မြန်မာမင်းဩဇာခံ ရှမ်းနယ်အားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရသည်မဟုတ်ပေ။ တောင်ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွားထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍ အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။ တပ်ရုံးများတွင် သွားရောက်နေထိုင် အုပ်ချုပ်ရသောမြန်မာ အရာရှိကြီးများကို စစ်ကဲတော်ကြီးဟု ခေါ်သည်။ ထိုစစ်ကဲတော်ကြီးများကို ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးက တစ်ဖန် အုပ်ချုပ်ရသည်။ ထိုဗိုလ်မှူးများ အုပ်ချုပ်ရာတွင် မင်းညီမင်းသား ဝန်ထောက် များကို ခန့်ထားလေ့ရှိသဖြင့် ဗိုလ်မှူး မင်းသားဟု ခေါ်သည်။ ထိုဗိုလ်မှူး မင်းသားသည် အချက်အချာကျသော မိုးနဲမြို့တွင် ရုံးစိုက်လေသည်။ ဗိုလ်မှူးမင်းသားလက်အောက်တွင် တပ်သား ၁ဝဝဝ ခန့်ပါသော တပ်ရှိ၍ ထိုတပ်ကို စစ်ကဲတော်ကြီး၊ နားခံကြီး၊ ဗိုလ်ဓားရဲ စသော အရာရှိများက ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ အုပ်ချုပ်ရလေသည်။ စော်ဘွားများလည်း ဓားပိုင်သည်ဖြစ်၍ အမိန့်တော်မခံဘဲ လူသတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဗိုလ်မှူးမင်းသားသည် စော်ဘွားများအထက်က ဖြစ်လေသည်။ စော်ဘွားဟူသည်မှာ ရှမ်းဘာသာဖြင့် 'စဝ်'နှင့် 'ဖ' ဟူသော စကားနှစ်လုံးပေါင်းစပ်ထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။ 'စဝ်' သည် ''ပိုင်ဆိုင်သူ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ 'စပ်' နှင့် 'ဖ'ကို ပေါင်းစပ်သောအခါ ''မိုးကောင်းကင်တမျှ မြင့်မြတ်သော ပိုင်ဆိုင်ခြင်း (ပိုင်ရှင်)''ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပေသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် ''ကောင်းကင်တမျှ ပိုင်ဆိုင်သူ (အရှင်)''ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာမင်းများက စော်ဘွားများအား ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များ အနေနှင့် ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် စော်ဘွားတို့သည် ပဒေသရာဇ် မင်းငယ်များ၏ အဆောင်အယောင် အစီးအနင်းများကို အသုံးပြုနိုင်ကြပြီးလျှင် ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များကဲ့သို့ ပြုမူနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ စော်ဘွားတို့သည် မိမိတို့၏ရိုက်ရာကို ဆက်ခံရန် သားတော်၊ ညီတော်၊ တူတော်များအနက်မှ သင့်လျော်ရာတစ်ဦးဦးကို ထီးရံနန်းရံအဖြစ် ရွေးချယ်ထား၍ ယင်းကို ကျမိုင်းဟု ခေါ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်တွင်မူ ကျမိုင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ထားသူကို ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးနှင့် ဘုရင်ခံတို့ သဘောတူညီချက် ရပြီးမှသာလျှင် ခန့်ထားနိုင်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ် အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်ချုပ်သည်။ ၁။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း (ရှမ်းပြည် ဥတ္တရတိုင်းဝန်ရှင် တော်မင်းကြီး လက်အောက်ခံ) ၂။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်ဝန်နှင့် နိုင်ငံရေးအရာရှိ လက်အောက်ခံ) ၃။ မြေလပ်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေး အရာရှိ လက်အောက်ခံ)ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များကို ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်စေရန် ဘုရင်ခံချုပ်က ထုတ်ပြန်ကျေညာသည်။ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းနှင့် မြေလပ်ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များဟူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားပြီးလျှင် နယ်၏အကျယ်အဝန်းကို လိုက်၍ စော်ဘွားမြို့စား၊ နယ်စားများအား အသီးအသီး အုပ်ချုပ်စေသည်။ မြောက်ပိုင်း၌ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်သော နယ်များမှာ- (၁) သီပေါနယ် (၄) တောင်သိန္နီနယ် (၂) တောင်ပိုင်နယ် (၅) မိုးမိတ်နယ် (၃) မြောက်သိန္နီနယ် (၆) မိုင်းလွန်းနယ် တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ တောင်ပိုင်း၌ စော်ဘွားနယ်များမှာ (၁) ကျိုင်းတုံနယ် (၇) မောက်မယ်နယ် (၂) မိုးနဲနယ် (၈) မိုင်းပန်နယ် (၃) ညောင်ရွှေနယ် (၉) မိုင်းပွန်နယ် (၄) မိုးဗြဲနယ် (၁ဝ) စံကားနယ် (၅) ရပ်စောက်နယ် (၁၁) မိုင်းကိုင်နယ် (၆) လဲချားနယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားနယ်များမှာ နှစ်စားရှိသည်။ စော်ဘွားကြီးနှင့် စော်ဘွားဟု ခွဲထားခြားပြီးလျှင် မောက်မယ်နယ်၊ မိုင်းပန်နယ်၊ မိုင်းပွန်နယ်၊ စံကားနယ်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်များသည် ဟော်နန်းမပိုင် ရာဇပလ္လင်နှင့် စော်ဘွားရာထူး ရရှိကြသည်။ အောက်ပါမြို့စားနယ်များသည် တောင်ပိုင်း၌ ပါဝင်ကြလေသည်။ (၁) နန်းခုတ်နောင်မွန်ငယ် (၇) ဘန်းယဉ်နယ် (၂) မိုင်းနောင်နယ် (၈) ဟိုပုန်းနယ် (၃) ဘော်နယ် (၉) စကွယ်နယ် (၄) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၁ဝ) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၅) ပင်လောင်း (လွယ်လုံနယ်) (၁၁) မိုင်းရှူးနယ် (၆) သထုံ (ဆီဆိုင်နယ်) (၁၂) ပွေးလှနယ် မြေလပ်ပိုင်းတွင် ရှိကြသော ရွာငံ၊ ပင်းတယ၊ ပင်မှီ၊ ကျုံးနယ်တို့သည် ငွေခွန်မှူးများ အုပ်ချုပ်သောနယ်များ ဖြစ်ကြလေသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ကိုးကန့်နယ်သည် မြို့စားနယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က သိန္နီစော်ဘွား လက်အောက်ခံနယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလတွင် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ မြောက်သိန္နီ စော်ဘွားအား ထိုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့် မပြုတော့ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလတွင်မူ သီးခြားမြို့စား နယ်တစ်နယ်အဖြစ် ထားရှိခဲ့သည်။ နယ်သူနယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် တရုတ်လူမျိုးများသာလျှင် ဖြစ်ကြ၍ မြို့စားသည် ရှမ်းတရုတ်အနွယ် ဖြစ်လေသည်။ နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစားဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင် ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှသာ ရှိလေသည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ် သော လားရှိုး၊ တောင်ပိုင်း ဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သော တောင်ကြီး၊ နွေရာသီစခန်းမြို့များဖြစ်သော တောင်ပိုင်းမှ ကလောနှင့် လွိုင်လင်မြို့များသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များ အတွင်း တည်ရှိသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိကြီးငယ်များ နေထိုင်ရာမြို့များ ဖြစ်သဖြင့် စော်ဘွား၊ မြို့စားတို့ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ ပြည်မရှိ မြို့ကြီးများကဲ့သို့ မြို့၏ စည်ပင်သာယာရေးကို မြို့ပြကော်မီတီများက အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမြို့များ၏မျူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊တရားမဥပဒေများဖြင့် ဆိုင်ရာအရာရှိတို့က အုပ်ချုပ်သကဲ့သို့ ကျန်ပဒေသရာဇ်နယ်များတွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားနှင့် မြို့စားတို့က ဆိုင်ရာနယ်များ၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊ တရားမ ဥပဒေများအပြင် ရှမ်းပြည်ဓလေ့ ဥပဒေများဖြင့် အသီးအသီး စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။ မြို့စားနှင့် ငွေခွန်မှူးများသည် တရားမနှင့် ရာဇဝတ် တရားစီရင်ရေး အခွင့်အာဏာတွင် ဒုတိယတန်း တရားသူကြီး အဆင့်အတန်းမျှသာ ရှိသည်။ အချို့စော်ဘွားနယ်ကြီးများတွင် ဆိုင်ရာနယ်ရှင်ကို ကူညီရန် အမတ်ချုပ်ကြီး (ရာဇဝတ်မှု- တရားမအပါအဝင်)၊ တရားရေးရာဌာနအမတ်၊ အခွန်တော် ဌာနအမတ်၊ နယ်ဝန်၊ ငွေတိုက်ဝန် စသည်ဖြင့် လစာရိက္ခာစား အရာရှိများ ခန့်ထားသည်။ ထို့ပြင် ရိုးရာအစဉ်အဆက်အားဖြင့် ခန့် ထားရသည့် ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျယ် စသော သူကြီးအဆင့် အတန်းမျိုး ရှိသည့် ကျေးလက်ပိုင်းမှ အုပ်ချုပ်သူအကြီးအကဲ များလည်း ရှိပေသေးသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုကို ဖွဲ့စည်း ပြီးနောက် ပဒေသရာဇ်ကောင်စီအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌသည် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်၏ ဌာနချုပ်ဝန်ဖြစ်သော ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးဖြစ်၍ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သည် မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ဝန် ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ဗြိတိသျှအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော အကြီးမြင့်ဆုံး ဗြိတိသျှ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ ငွေခွန်မှူးများ သည် ထိုအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ကြလေသည်။ မြန်မာပြည်အား ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲအုပ်ချုပ်သောအခါ ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များအား မတိုးတက်သေးသော နယ်များအဖြစ် ဆက်လက်ထား ရှိကာ မြန်မာပြည်တွင်းသို့ မသွတ်သွင်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ပြည်မ၌ ၉၁ ဌာန အုပ်ချုပ်ရေး ရရှိလာသည်အထိ ပြည်မ၏ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ကို အမှီ ပြုခဲ့ရလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းသောအခါ ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည်လည်း မြန်မာပြည်ဘွား အခြားတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ သွေးစည်း ညီညွတ်စွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ လွတ်လပ်ရေး ရအံ့ဆဲဆဲတွင် မသမာသူတို့၏လက်ချက်ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အမှူးပြုသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီးများ ကျဆုံး ရာ၌ ရှမ်းအမျိုးသား မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့၌ ပဒေသရာဇ် ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်း၍ လူထုကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသောအချိန်ကာလ သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သော နေ့ထူး နေ့မြတ်ကြီးကို ရှမ်းအမျိုးသား နေ့ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ပေါက်ရန် စတင်ပန္နက်ချသော နေရာသည် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ လဲချားနယ်ရှိ ပင်လုံမြို့ကလေး ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်မခေါင်းဆောင်များနှင့် တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်များသည် တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် ညီလာခံကျင်းပပြီးလျှင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမှမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထူထောင်ရန် သဘောတူကြောင်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက် နေ့၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြရာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ထိုနေ့ထူးနေ့မြတ်ကို ပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ် ပြောင်းလဲခဲ့ရာ ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးလည်း ပုံစံပြောင်းခဲ့သည်။ ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်ဟု မခေါ်တွင်တော့ဘဲ ရှမ်းနယ်များတွင် ဝနယ်များကိုပါ ပူးပေါင်းထည့်သွင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်စေပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဖြင့် အခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၅ အရ သတ်မှတ်ပေးလိုက် လေသည်။ ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီးသည့်နောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ရေးအသွင်ပြောင်းလိုက်သည်။ ထိုကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ပါလီမန်ကလေး ဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို ကိုယ်စားပြုသော လူမျိုးစုလွှတ်တော် အမတ် ၂၅ ဦး နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေအလိုက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော်သို့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော အမတ် ၂၅ ဦး ပါဝင်သည်။ ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ သို့မဟုတ် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် တိုင်ပင်၍ ခန့်အပ်သည်။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လေသည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပြုစု၍ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။ နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး စသည်တို့ကိုမူ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဆောင်ရွက်လေသည်။ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲစဉ်က ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ် အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည် အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီကလေးတွင် စော်ဘွားကြီးများက ခေါင်းဆောင်၍ စော်ဘွားအသင်းဟူ၍ တည်ထောင်ပြီးလျှင် မြို့စားများ၊ ငွေခွန်မှူးများကိုပါ စော်ဘွားအဆင့်အတန်းသို့ သိမ်းသွင်းခြင်းအလို့ငှာ နယ်ရှင်အားလုံး 'စဝ်ဖလုံ' ဟု ခေါ်တွင်စေရန် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ပြည်မ၌ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိနေစဉ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ပဒေသရာဇ်စနစ် တည်တံ့နေခြင်းသည် ခေတ်နှင့်မလျော်ညီခဲ့ပေ။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဒီမိုကရေစီစံနစ်ကို သွတ်သွင်းရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရတို့ ဆွေးနွေးလာခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ခုနှစ် တွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားများက အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း အကြောင်းကြောင်းတို့ ကြောင့် အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးသည် အကောင်အထည် မပေါ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရ လက်ထက်၌ နယ်ရှင်စော်ဘွားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စွန့်လွှတ်ကြောင်းကို ထိုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီက အတည်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် ပြည်နယ်တွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သော ပဒေသရာဇ်စံနစ်ကို ဖြတ်တောက်၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပန္နက်ကို စိုက်ထူလိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ပြီးနောက်တွင် အောက်ပါအတိုင်း ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်များဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီးလျှင် ပြည်မကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်များ ထွင်လိုက်လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ ၁။ လားရှိုးခရိုင် (၁) မြောက်သိန္နီနယ် (ရုံးစိုက်-လားရှိုးမြို့) (၂) တောင်သိန္နီနယ် ၂။ ကျောက်မဲခရိုင် (၁) သီပေါနယ် (ရုံးစိုက်-ကျောက်မဲမြို့) (၂) တောင်ပိုင်းနယ် (၃) မိုးမိတ်နယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့မြောက် (၁) ကိုးကန့်နယ် အထူးခရိုင် (၂) မိုင်းလွန်းနယ် (၃) ဝနယ်များ၊ လားရှိုးခရိုင်နှင့် ကျောက်မဲခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်း ပြည်မြောက်ပိုင်းတိုင်းဟူ၍ သတ်မှတ်ကာ အထူးတိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာခရိုင်ဝန်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင် စသော အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိများဖြင့် ကြပ်မတ်အုပ်ချုပ်သည်။ လားရှိုးမြို့သည် အထူးတိုင်းမင်းကြီး၏ ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ ခရိုင်နှင့်နယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ၁။ တောင်ကြီးခရိုင် (၁) ညောင်ရွှေနယ် (ရုံးစိုက်-တော်ကြီးမြို့) (၂) ရပ်စောက်နယ် (၃) မိုင်းပွန်နယ် (၄) စံကားနယ် (၅) နန်းခုတ်နယ် (၆) နောင်မွန်နယ် (၇) လွယ်လုံနယ် (၈) သထုံနယ် (ဆီဆိုင်) (၉) ဘန်းယဉ်နယ် (၁ဝ) စကွယ်နယ် (၁၁) ဟိုပုန်းနယ် (၁၂) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၁၃) ပွေးလှနယ် (၁၄) ဘော်နယ် (၁၅) ရွာငံနယ် (၁၆) ပင်းတယနယ် (၁၇) ပင်မှီနယ် (၁၈) ကျုံးနယ် ၂။ လွိုင်လင်ခရိုင် (ရုံးစိုက်-လွိုင်လင်မြို့) (၁) မိုးနဲနယ် (၂) မိုင်းပန်နယ် (၃) မောက်မယ်နယ် (၄) မိုင်းကိုင်နယ် (၅) မိုင်းနောင်နယ် (၆) မိုင်းရှုနယ် (၇) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၈) လဲချူးနယ် (၉) ရေဦးနယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်းခရိုင် (၁) ကျိုင်းတုံနယ်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးခရိုင်နှင့် လွိုင်လင်ခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတိုင်းဟု သတ်မှတ်ကာ တိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာလက်အောက်ခံအရာရှိများနှင့် ကြပ်မတ် အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းမင်းကြီး၏ရုံးစိုက်မြို့သည် တောင်ကြီး မြို့ဖြစ်၍ တောင်ကြီးမြို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ မြို့တော်လည်း ဖြစ်လေသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် လူမှုရေးတွင် အနိမ့်ကျဆုံး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ဝနယ်များ၊ ကိုးကန့်နယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊ ပန်းဆန်းဒိုင် မြို့စားနယ်တို့ကို နယ်သူ နယ်သားများ၏ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်ခြားဒေသအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ရှမ်းစော်ဘွား အများစုနှင့် ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက် အရေးဆိုလာကြပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထကြွပုန်ကန်မှု၊ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း လှုံ့ဆော်အားပေးလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြည်ထောင်စုကြီး ယိမ်းယိုင်ပြိုကွဲမည့်အခြေအနေဆိုးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ တွင် ပြည်ထောင်စုအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူလိုက်သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့ တွင် ဖျက်သိမ်းပြီးလျှင် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးပါဝင်သော ရှမ်း ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း လိုက်သည်။ ထိုဦးစီးအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနည်းတူ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဝဝကို ဆောင်ရွက်ရ၍ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအား ယခင်က ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အခွင့်အာဏာများကို အပ်နှင်းလိုက်လေသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်အဖြစ်မှ ပြည်သူ့ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်လာရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ကျေးလက်များအထိ ပြည်မနည်းတူ တရားဥပဒေ စိုးမိုးနိုင်ရန် တရားရုံးများ၊တရားသူကြီးများ ခန့်ထားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေပိုင်းခြားမှု ပြန်လည် စိစစ်ရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ယခင်က နယ်ပိုင်နယ်၊ မြို့ပိုင်နယ် ဟူ၍ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့သော အချို့နယ်များသည် ကျေးရွာသာသာမျှ ရှိသဖြင့် စော်ဘွားတို့အလိုကျ မလိုအပ်ဘဲ ပိုင်းခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေရာ အုပ်ချုပ်ရေးလွယ်ကူစေရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး စရိတ်ကျဉ်းစေရန် အချို့နယ်များကို ပူးပေါင်းခြင်း၊ ပြန်လည်ပိုင်းခြား ခြင်းပြုရန် ပြန်လည် စိစစ်ဆောင်ရွက်နေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ==မြန်မာ-တရုတ်-နယ်နိမိတ်အပြောင်းအလဲ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း အများဆုံး ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ်ကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ သဘောတူ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ပြီးနောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်၌ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ရှိခဲ့လေသည်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်နိမိတ် သဘောတူစာချုပ်များအရ ခိုင်လုံသော သက်သေအထောက်အထားများရှိသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသများကို တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြုရသည်။ မိုင်းမောကြီး တြိဂံဒေသအတွက်မူ ထိုဒေသအား တရုတ်တို့က ပြန်၍ သိမ်းလိုက်ပါက ထိုနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသော ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် ကူးလူးဆက်ဆံမှု လမ်းမကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ထိုပြည်နယ်များအား ထိခိုက်ဖွယ်ရာ ရှိသဖြင့် ထိုတြိဂံဒေသကို တရုတ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရသို့ အပြီးအပိုင် လွှဲပြောင်းပေးသည်။ သို့သော် ထိုဒေသနှင့် လဲလှယ်သောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်ပါဝင်သော ဝနယ်အတွင်းရှိ ပန်းဟုံးနှင့် ပန်းလောင်းဒေသတို့အား မြန်မာအစိုးရက တရုတ်အစိုးရ သို့ လွှဲအပ်ရလေသည်။ နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ အပြန်အလှန် အလဲအလှယ်ပြုကြသော နယ်မြေများကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ရာ မြန်မာ အစိုးရက ရရှိလိုက်သော မိုင်းမောတြိဂံဒေသ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၈၅ စတုရန်းမိုင်၊ ထိုဒေသနှင့် အလဲအလှယ်ပြုကာ တရုတ်အစိုးရသို့ လွဲအပ်လိုက်ရသော ပန်းဟုံး၊ ပန်လောင်း ဒေသမျာ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၇၃ စတုရန်းမိုင် စသဖြင့် အသီးသီး ဖြစ်ကြလေသည်။ ပန်ဟုံးနှင့် ပန်လောင်းဒေသတို့ကို အလဲအလှယ် ပြုလိုက်ရသဖြင့် ထိုနေရာတွင် ရှမ်းပြည်နယ် နယ် နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းသည် အတန်ငယ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မိမိတို့၏ နယ်မြေကို တစ်လက်မမျှ အလျှော့မခံလိုသော်လည်း ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည် နှစ်ပြည်ထောင်ချစ်ကြည်မှုကို ရှေ့ရှုကာ လွှဲအပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ မိုင်းမောတြိဂံဒေသသည် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် နှစ်ခုလုံး၌ ပါဝင်နေရာ ဆိုင်ရာအစိတ်အပိုင်းကို ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အုပ်ချုပ်လျက် ရှိပေသည်။ တရုတ်အစိုးရသို့ လွှဲအပ်၍ အလဲအလှယ်ပြုကြသောဒေသများမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့က ထိုဒေသများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သာ နေလိုကြသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများနည်းတူ ပန်ဟုံးနှင့်ပန်လောင်းဒေသများမှ လူမျိုးစုများကိုလည်း ယင်းတို့၏ ဆန္ဒအတိုင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည် နယ်စပ်အနီး၌ ကျေးရွာအိုးအိမ်များကို သိုက်မြိုက်စွာ ထူထောင်ပေး ရပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အသက်မွေးမှု ဖူလုံရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရလေသည်။ ==ပညာရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှေးအခါက ရှမ်းပြည်နယ်၏ပညာရေးစံနစ်သည် စော်ဘွားများ၏ လက်ထဲတွင်သာ ရှိခဲ့သည်။ နယ်များတွင် စော်ဘွားများ သဘောအရ နယ်မှရရှိသော အခွန်တော်ငွေထဲမှ အကုန်အကျခံ၍ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူလတန်း မြန်မာစာသင်ကျောင်းများသာ ရှိသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းများကိုလည်း စော်ဘွားများက စာသင်ကျောင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဗြိတိသျှခေတ် တစ်ခေတ်လုံးတွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နှစ်ရပ်လုံး၌ အစိုးရအသိအမှတ်ပြုသော အထက်တန်းကျောင်းဟူ၍ တောင်ကြီး၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ရှမ်းစော်ဘွားသားများကျောင်းနှင့် အမေရိကန် သာသနာပြုကျောင်းဟူ၍ နှစ်ကျောင်းသာ ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းနှင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စာသင်ကျောင်းများ နည်းပါး၍ တောင်ကြီးမှလွဲလျှင် ကလော၊ လွိုင်လင်၊ လားရှိုး၊ နမ္မတူ၊ သီပေါနှင့် မိုးနဲတို့တွင်သာ အလယ်တန်းကျောင်းများ ရှိသည်။ ၁၉၂၃-၂၄ ခုနှစ်အထိ ဖော်ပြခဲ့သော ကျောင်းများမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြန်မာအလယ်တန်း ၁၉ ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ၁ဝ၈ ကျောင်းရှိသည်။ အထူးကျောင်းများမှာ တောင်ကြီးမြို့ရှိ တိရစ္ဆာန် အတတ်သင်ကျောင်း၊ လားရှိုး၊ ညောင်ရွှေမြို့တို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော အောက်တန်းဆရာဖြစ် သင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်း ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီ ကာလတွင် ကျောင်းပေါင်း ၁၉ဝ ကျော်အထိ တိုးတက်လာ၍ ကျောင်းသားဦးရေ တစ်သောင်းနီးပါးအထိ ရှိလာသော်လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းစာသော် စာတတ်သူများ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နိမ့်ကျနေခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုခေတ်တွင် ပညာရေးစံနစ်သစ်အရ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကျောင်းများကို တိုးတက် ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ စော်ဘွားမြို့တိုင်း၌ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်းရှိစေရန်နှင့် လူဦးရေ ၁ဝဝဝ လျှင် စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းရှိစေရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း ပြည်နယ်၏ငွေ အင်အား နည်းပါးသေးသဖြင့် ခပ်ဆိုင်းဆိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖွင့်လှစ်ပြီးသောကျောင်းများနှင့် ကျောင်းသားဦးရေစာရင်းမှာ-- ကျောင်းဦးရေ ကျောင်းသားဦးရေ ၁။ အထက်တန်းကျောင်း ၃၇ ၂၃၈၄၅ ၂။ အလယ်တန်းကျောင်း ၅၃ ၁၅၈၉၇ ၃။ မူလတန်းကျောင်း ၅၂၅ ၄၁၈၅၄ ---- -------------- ၆၁၅ ၈၁၅၉၆ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဥပစာကောလိပ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့၍ စော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းကိုလည်း စစ်ပြီးခေတ်တွင် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်များအတွက်သာ ကန့်သတ်ထားရှိခြင်းမှ ပြည်သူ့ကျောင်း တစ်ကျောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref> == အုပ်ချုပ်ရေး == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} === မြို့တော် === ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး လွယ်ကူအဆင်ပြေစေရန် အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း ဟု စစ်တိုင်းဌာနချုပ်များရှိသည့် အတိုင်း ခွဲခြားလိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]]၊ အရှေ့ပိုင်း၏မြို့တော်အဖြစ် [[ကျိုင်းတုံမြို့]] နှင့် တောင်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် လက်ရှိမြို့တော် တောင်ကြီးမြို့ အဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏မြို့တော်မှာ တောင်ကြီးမြို့သာဖြစ်သည်။ [[File:Shan State Map with 3 Parts.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ်အား အပိုင်း၃ပိုင်းဖြင့်ပြထားသော မြေပုံ]] ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် တောင်ကြီးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် နယ်မြေကျယ်ပြန့်သဖြင့် လားရှိုးမြို့နှင့် ကျိုင်းတုံမြို့များတွင် ဒုတိယအဆင့် ရုံးခွဲများစိုက်ကာ အုပ်ချုပ်သည်။ [[File:Shan State Government Office 1.jpg|thumb|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] === ဥပဒေပြုရေး === {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ [[File:Shan State Hluttaw.jpg|thumb|ပြည်နယ်လွှတ်တော်]] === တရားစီရင်ရေး === {{See also|ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}} ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ​ဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများရှိသည်။ ===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ=== ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ခရိုင် (၂၁)ခရိုင်၊ ခရိုင်အဆင့်နှင့်ညီသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု ရှိသည်။ ခရိုင်များအနက် ဟိုပန်နင့် မက်မန်းခရိုင်များကိုပေါင်းကာ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းသည်။ မြို့နယ်ပေါင်း (၅၅)မြို့နယ်ရှိသည်။<ref>နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)</ref><ref name=gad>{{cite web|url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843|title=ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ခရိုင်အမည်များ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း|access-date=19 November 2022|archive-date=5 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230305083858/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843}}</ref> === ခရိုင်များ === [[File:Shan state districts map 2022.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ် ခရိုင်များ (၂၁ ခရိုင်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု) {{legend|#E31A1C|တောင်ကြီးခရိုင်}} {{legend|#0000FF|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#33a02c|လားရှိုးခရိုင်}} {{legend|#1f78b4|နမ့်စန်ခရိုင်}} {{legend|#b2df8a|ကလောခရိုင်}} {{legend|#aca9aa|မိုင်းရှူးခရိုင်}} {{legend|#fofofo|လင်းခေးခရိုင်}} {{legend|#ffffff|လွိုင်လင်ခရိုင်}} {{legend|#de8787|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#ffd5df|မိုင်းယောင်းခရိုင်}} {{legend|#de51d0|မူဆယ်ခရိုင်}} {{legend|#a6cee3|ကွတ်ခိုင်ခရိုင်}}{{legend|#d35f5f|မိုင်းတုံခရိုင်}}{{legend|#426d44|မိုင်းဆတ်ခရိုင်}} {{legend|#fb9a99|မိုင်းလားခရိုင်}} {{legend|#c83737|မိုင်းယန်းခရိုင်}} {{legend|#cfff31|တန့်ယန်းခရိုင်}} {{legend|#2cacc5|ကျောက်မဲခရိုင်}} {{legend|#6b5deb|မိုးမိတ်ခရိုင်}} {{legend|#e655ed|ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab2d89|ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#b052a8|ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab1a76|ဟိုပန်ခရိုင် (ဝ SAD)}}{{legend|#be18aa|မက်မန်းခရိုင် (ဝ SAD)}}]] ====ခရိုင်ရှိ မြို့နယ်==== =====ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း===== {|class=wikitable ![[ကျိုင်းတုံခရိုင်]] |[[ကျိုင်းတုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယန်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းလားခရိုင်]] |[[မိုင်းလားမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းဆတ်ခရိုင်]] |[[မိုင်းဆတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းတုံခရိုင်]] |[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]] |- ![[တာချီလိတ်ခရိုင်]] |[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယောင်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[လားရှိုးခရိုင်]] |[[လားရှိုးမြို့နယ်]]{{•}}[[သိန္နီမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] |- ![[တန့်ယန်းခရိုင်]] |[[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းရယ်မြို့နယ်]] |- ![[လောက်ကိုင်ခရိုင်]] |[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မူဆယ်ခရိုင်]] |[[မူဆယ်မြို့နယ်]]{{•}}[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] |- ![[ကွတ်ခိုင်ခရိုင်]] |[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်မဲခရိုင်]] |[[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]{{•}}[[နောင်ချိုမြို့နယ်]]{{•}}[[သီပေါမြို့နယ်]]{{•}}[[နမ္မတူမြို့နယ်]] |- ![[မိုးမိတ်ခရိုင်]] |[[မိုးမိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မဘိမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မက်မန်းခရိုင်]] |[[မက်မန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဆန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[နားဖန်းမြို့နယ်]] |- ![[ဟိုပန်ခရိုင်]] |[[ဟိုပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းမောမြို့နယ်]] |- ![[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မန်တုံမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[တောင်ကြီးခရိုင်]] |[[တောင်ကြီးမြို့နယ်]]{{•}}[[ရပ်စောက်မြို့နယ်]] |- ![[ကလောခရိုင်]] |[[ကလောမြို့နယ်]]{{•}}[[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]{{•}}[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]] |- ![[လွိုင်လင်ခရိုင်]] |[[လွိုင်လင်မြို့နယ်]]{{•}}[[လဲချားမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]] |- ![[နမ့်စန်ခရိုင်]] |[[နမ့်စန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကွန်ဟိန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုးနဲမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းရှူးခရိုင်]] |[[မိုင်းရှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျေးသီးမြို့နယ်]] |- ![[လင်းခေးခရိုင်]] |[[လင်းခေးမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မောက်မယ်မြို့နယ်]] |- ![[ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆီဆိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပင်လောင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ပင်းတယမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွာငံမြို့နယ်]] |} == နေထိုင်သောလူမျိုးများ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} လီဆူ ၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ [[ပအိုဝ့်|ပအိုဝ့်]]၊ ပဒေါင်၊ ပလောင်၊ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ကချင်၊ မြန်မာ၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ကယန်း၊ ယင်း၊ ကယား == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[အင်းလေးကန်]] * [[အင်းလေး ဖောင်တော်ဦးဘုရား]] * [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]] * [[ဘော်ကြိုဘုရား|သီပေါ ဘော်ကြိုဘုရား]] * [[ပင်းတယဂူ]] * [[ဗဒလင်းဂူ]](ပြဒါးလင်းဂူ) * [[မွေတော်ကက္ကူ]]ဘုရားများ * [[ထမ်းဆမ်းလိုဏ်ဂူ|ထမ်ဆမ်းဂူ]]၊ ဟိုပုံးမြို့အနီး <ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရှမ်းလူမျိုးများသာမက အခြားတိုင်းရင်းသားများ၊တရုတ်၊ကုလား ပါရောနှောနေထိုင်သည့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများ များပြားသည်။ သို့သော် တိုင်းရင်းသားအများစု မှာရှမ်းစကားကိုအသုံးပြုကာ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ အောက်ပါဇယားမှာ ရှမ်းပြည်နယ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! စဉ် !! အကြောင်းအရာ !! ရေတွက်ပုံ !! အရေအတွက် |- | ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၆၂၀၄၂၂ |- | ၂|| ဆည်တမံ(အကြီး/အသေး)|| ခု|| ၈၁၇ |- | ၃|| မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း|| ခု|| ၆ |- | ၄|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၉၂၈၃ |- | ၅|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၀၂ |- | ၆|| ရထားလမ်း|| မိုင်|| ၄၉၆ |- | ၇|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၈၆၉၈ |- | ၈|| ပေ ၅၀⁠၀၀ အထက်လေယာဉ်ပြေးလမ်း|| လမ်း|| ၃ |- | ၉|| ပေ ၁၈၀ အထက် တံတား|| စင်း|| ၄၈ |- | ၁၀|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၁၆၅ |- | ၁၁|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၉၁ |- | ၁၂|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၁၆၃ |- | ၁၃|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၅၅ |- | ၁၄|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၅ |- | ၁၅|| နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၂ |- | ၁၆|| ပုဂ္ဂလိကစက်ရုံ|| ရုံ|| ၃၅⁠၅၀ |- | ၁၇|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၄၇၂၈ |- | ၁၈|| တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်|| ခု|| ၅ |- | ၁၉|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၀|| ကွန်ပျူတာက္ကသိုလ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၁|| ဆေးရုံများ|| ရုံ|| ၁၄၅ |} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အဓိကအားဖြင့် ကော်ဖီ၊ သစ်၊ လက်ဖက်နှင့် ရာဘာ အပါအဝင် သီးနှံများဖြစ်သော ပန်းသီး၊ စပျစ်သီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့် လူကြိုက်များသည့် အခြားသီးနှံများလည်း ထွက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == <References /> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.shanstate.gov.mm/ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုဒ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730142343/http://www.shanstate.gov.mm/ |date=30 July 2015 }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရှမ်းပြည်နယ် |North = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |Northeast = [[ယူနန်ပြည်နယ်]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |East = [[လွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘိုခဲယိုပြည်နယ်]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]] |Southeast = [[ချင်းရိုင်ခရိုင်]]၊ [[ချင်းမိုင်ခရိုင်]]၊ [[မယ်ဟောင်ဆောင်ခရိုင်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] |South = [[ကယားပြည်နယ်]] |Southwest = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |West = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] }} <br /> {{ရှမ်းပြည်နယ်}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]] [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်| ]] gtcq3s08s532u745zb8m9pi13kdtbi7 880775 880774 2025-07-08T02:34:56Z EricOng77 132463 880775 wikitext text/x-wiki {{multiple issues| {{ref improve}} {{Cleanup}} {{overly detailed}} }} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name = ရှမ်းပြည်နယ် | official_name = | native_name = {{nobold|{{shn|မိူင်းတႆး}}}} | native_name_lang = shn | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | translit_lang1 = Other | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of the Shan State.svg | flag_size = 150px | flag_alt = | nickname = | motto = | image_map = Shan State in Myanmar.svg | mapsize = 150px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | pushpin_map = <!-- Burma --> | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|21|30|N|98|0|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] | subdivision_name1 = {{flag|ရှမ်းပြည်နယ်}} | subdivision_type2 = ဒေသ | subdivision_name2 = အရှေ့အလယ်ပိုင်း | established_title = ပြည်နယ်အဆင့် မသတ်မှတ်ခင် | established_date = [[ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်စု]] | established_title1 = ပြည်နယ်အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း | established_date1 = ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ | established_title2 = အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်း | established_date2 = ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၉ | seat_type = မြို့တော် | seat = [[တောင်ကြီးမြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ​ဦး​အောင်​ဇော်​အေး | leader_title1 = အစိုးရ | leader_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name=cp>{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2008-12-25 | publisher=City Population}}</ref> | area_total_km2 = 155801.3 | area_rank = ၁၃ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၅,၈၂၄,၄၃၂ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=Census Report|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Naypyitaw|date=May 2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|volume=2|page=17|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၄ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = | website = {{url|www.shanstate.gov.mm}} | footnotes = | unemployment_rate = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ တရုတ်၊ [[ဝလူမျိုး|ဝ]]၊ [[လီဆူလူမျိုး|လီဆူ]]၊ [[ဓနုလူမျိုး|ဓနု]]၊ [[အင်းသားလူမျိုး|အင်းသား]]၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ [[လားဟူလူမျိုး|လားဟူ]]၊ [[ပလောင်လူမျိုး|ပလောင်]]၊ [[ပအိုဝ့်လူမျိုး|ပအိုဝ့်]]၊ [[တောင်ရိုးလူမျိုး|တောင်ရိုး]]၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၇၆.၇%၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၁၀.၈%၊ Animist ၆.၆%၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၁.၀%၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၁.၀၁%၊ ဘာသာမဲ့ ၃.၄%၊ နှင့် အခြား ၁.၅% }} '''ရှမ်းပြည်နယ်''' ({{lang-shn|မိူင်းတႆး}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များအနက် အကြီးဆုံး(ဧရိယာအကျယ်ဆုံး) ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်က ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်များအား လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ဟူ၍ ပေါက်ဖွားလာသောအခါ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် ၅ အရ အဆိုပါ နယ်များတွင် 'ဝ'နယ်များကို ပူးပေါင်း၍ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ပိုင်းခြားခဲ့သော နယ်များကို ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ၍ အကြီးဆုံးပြည်နယ်လည်း ဖြစ်၏။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာယာလှပသောပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ၆၀,၁၅၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် တြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ မှ ၂၂ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၆မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၄၇မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီးလျှင် အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်မ၏အရှေ့ဘက်၌ရှိသော ထိုပြည်နယ်သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပဉ္စဂံပုံ ရှိလေရာ အနောက်ဘက်ရှိ ပြည်မ၏ လွင်ပြင်ဒေသများကို ပဉ္စဂံ၏ အခြေပြုထားကာ အရှေ့ဘက်ရှိ မဲခေါင်မြစ် (လာအိုနိုင်ငံ) ပေါ်တွင် ပဉ္စဂံ၏ ထိပ်ဖျားကျရောက်နေလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ် (တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ)၊ အရှေ့ဘက်တွင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ကယားပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ အနောက် မြောက်ဘက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့ဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ ထိုပြည်နယ်သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၉ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ်နှင့် ၂၄ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ် နှင့် ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၉ မိနစ်တို့၏ အကြား၌ တည်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၇၀ရာခိုင်နှုန်းကို မူဆယ်မြို့နယ် မှ ရရှိသည်။ == ပထဝီဝင် == ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်း တောစခန်း၊ တောင်စခန်းတို့ဖြင့် သာတောင့်သာယာ ရှိပေသည်။ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ရိုး တစ်ခုဆီမှ အရှေ့ဘက်သို့ လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှမ်းရိုးမတောင်ဟု အများခေါ်ဆိုကြသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများကို တောင်ခိုးတောင်ငွေ့ တစ်ဝေဝေဖြင့် တွေ့မြင်ကြရပေလိမ့်မည်။ [[ရှမ်းရိုးမ]]တောင်ဟု ခေါ်ဆိုနေကြသော်လည်း စင်စစ် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးသည် ကုန်းပြင်မြင့် ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် ပျှမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၃ဝဝဝ-၄ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ပြီးလျှင် နေရာ ဒေသများစွာတို့၌ မြေမျက်နှာပြင်သည် လှိုင်းအိထိုးနေဘိသကဲ့သို့ နိမ့်တုံမြင့်တုံ ဖြစ်နေလေသည်။ အရှေ့ဘက်ပိုင်း ကုန်းမြေမြင့်သည် အနောက်ဘက်ပိုင်းထက် ပို၍မြင့်သည်။ အမြင့်ဆုံးအပိုင်းသည် လားရှိုး၏ အနောက်တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြေမြင့်မျက်နှာပြင်သည် သိန္နီနယ်၏ အလယ်ပိုင်းခန့်မှ စ၍ မန္တလေးခရိုင် အထက်နားရှိ တောင်ကုန်းဒေသသို့တိုင်အောင် ကျယ်ပြန့်သွားသော်လည်း မိုးနဲနယ်နှင့် မောက်မယ်နယ်စပ်သို့ အရောက်တွင်မူ ကျဉ်းမြောင်းသွားလေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း အချို့ ဒေသများတွင် အရှေ့နှင့်အနောက်တန်းလျက် ရှိသည်မှ လွဲ၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ များသောအားဖြင့် တောင်နှင့်မြောက် တန်းလျက်ရှိကြလေသည်။ တောင်ထိပ်များသည် ပေ ၆ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်အထိ မြင့်ကြ၍ အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်သည် တောင်သိန္နီနယ် အတွင်းရှိ ပေပေါင်း ၈၇၇၇ မြင့်သော [[လွယ်လိန်းတောင်ထွတ်]]ဖြစ်သည်။ အခြားမြင့်မားသော တောင်ထွတ်များမှာ မြောက်သိန္နီနယ်အတွင်းရှိ လျန်ရှန်၊ ကျိုင်းတုံနယ်အရှေ့ပိုင်းရှိ လွယ်ပန်နောင်၊ မိုင်းကိုင်နယ်အတွင်း ရှိ လွယ်စန့်နှင့် လွယ်လမ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ ပေ ၈ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြပေသည်။ ပင်းတယနယ်အတွင်းမှ မဲနယ်တောင်တန်းရှိ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်ထွတ်သည် ၇၆၇၈ ပေ မြင့်သည်။ ထို့ပြင် နမ့်တမ်ဖတ် ချောင်းဝှမ်းနှင့် နမ့်ပွန်ချောင်းဝှမ်းကို ခြားလျက်ရှိသော လွယ်မောနှင့် လွယ်မောင်ဟု ခေါ်သည့် ပေ ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ကျော်ရှိသော တောင်မြင့်ကြီးများလည်း ရှိပေသေးသည်။ [[ကလောမြို့]]အနီးရှိ [[ဆင်တောင်]]နှင့် [[မြင်းမထိတောင်]]တို့သည် ပေ ၅ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြလေသည်။ ===မြစ်ချောင်း=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြစ်ချောင်းတို့သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းရသဖြင့် မြစ်ကမ်းပါးတို့သည် များသောအားဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းမတ်စောက်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းတို့အကြား၌ တောင်နှာမောင်းတို့သည် မြစ်ချောင်းများ ဆုံးသည့် တိုင်အောင် တည်ရှိကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[သံလွင်မြစ်]]သည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုမြစ်ကို ရှမ်းဘာသာဖြင့် နမ့်ခုန်းမြစ်ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို မြောက်မှ တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ အကြမ်းဖျဉ်းအားဖြင့် ပြည်နယ်ကို အရှေ့နှင့်အနောက် ပိုင်းခြားထားသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြစ်ရိုးတစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်ကဲ့သို့ မြေပြင် ပြန့်ဖြူးခြင်းမရှိဘဲ နက်ရှိုင်းမတ်စောက်သော ကမ်းပါးစောက်ကြီးများကို ဖြစ်ပေါ်စေလျက် အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းလေသည်။ သံလွင့်မြစ်အထက်ပိုင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော် ၇ဝဝဝ နီးပါးမြင့်သော တောင်တန်းကြီးများ ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးများသည် တံတိုင်းကြီးများသဖွယ် ကာဆီးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ဝင်ရောက်ရန် မလွယ်ကူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ တောင်ရိုးတောင်တန်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်နေလေရာ မြေပြန့် မြေကျယ်များစွာ မရှိချေ။ ထိုကြောင့် ထိုအပိုင်းတွင် လူနေအိမ်ခြေလည်း နည်းပါးလေသည်။ အလယ်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတစ်လျောက် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်း စီးဆင်းလာသောအခါ အနောက်ဘက်တွင် တောင်တန်းများသည် နီးကပ်စွာ ထပ်ဆင့်ခြင်းမရှိဘဲ နီးတစ်လှည့် ဝေးတစ်ခါရှိနေကြလေရာ တောင်တန်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် မြေပြန့်မြေကျယ်များကို တွေ့ရသည်။ ထိုမြေပြန့်မြေကျယ်များတွင် မြို့ရွာများကို တည်ထားကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သံလွင်မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ဝဲဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သော နမ့်တင်(နမ့်တိန်း)၊ နမ့်မ၊ နမ့်ဆင် စသည်တို့လည်းကောင်း၊ လက်ယာဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သောနမ့်နင်း၊ နမ့်ပန်နှင့် နမ့်တန်စသည်တို့လည်းကောင်း ဖြစ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အခြားမြစ်ကြီးတစ်မြစ်သည် [[မဲခေါင်မြစ်]] ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်နိမိတ်နှင့် လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် မိုင်ပေါင်း ၁၂ဝ ခန့်မျှသာ ထိုမြစ်ကြီးသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် သက်ဆိုင်လေသည်။ နမ္မတူ၊ မြစ်ငယ်၊ ဒုဋ္ဌဝတီဟူသော သုံးမည်ရ [[နမ္မတူမြစ်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်၏ ထင်ရှားသောမြစ်တစ်သွယ် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှသာ ဖြတ်သန်းသွားသော်လည်း မဖော်ပြဘဲ မနေအပ်သော မြစ်တစ်သွယ်မှာ နမ့်မင်းဟုလည်း ခေါ်သော [[ရွှေလီမြစ်]]ပေတည်း။ ထိုမြစ်၏ မြစ်ဖျား လက်ယာဘက်ကမ်းရှိ မိုင်းမောဒေသမှ စ၍ ရှမ်းပြည်ထောင် အများ ပေါ်ပေါက်ပြန့်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော မြစ်များအပြင် ရှမ်းပြည်နယ်အလယ်ပိုင်း မြေလပ်ဒေသ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် ရပ်စောက်နယ်၊ ဘော်နယ်တို့ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ပြည်မရှိ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]မှ တစ်ဆင့် ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[ဇော်ဂျီမြစ်]]၊ ဟိုပုန်းမြို့နယ် နမ့်ခုတ်မြို့ငယ်လေး၏အနောက်ဘက်တွင် မြစ်ဖျားခံသော နမ့်တမ်ဖတ်ချောင်း၊ မြေလပ်ဒေသတစ်ဝိုက် စီးဆင်းကာ [[အင်းလေး]]ထဲသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်၍ တောင်ဘက်မှတစ်ဖန် ပြန်ထွက်ပြီးလျှင် [[ကယားပြည်နယ်]]အတွင်းသို့ စီးဝင်သော [[နမ့်ဘီလူးချောင်း]]၊ လဲချားနယ်တောင်ကုန်းများ၌ မြစ်ဖျားခံပြီးလျှင် တောင်ဘက်ကယား ပြည်နယ်အတွင်းသို့ စီးဝင်ပြီးနောက် သံလွင်မြစ်အတွင်းသို့ [[နမ့်ပွန်ချောင်း]] စသည်တို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ အထက်တွင် ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြစ်ရိုးချောင်းရိုး မြေပြန့် လွင်ပြင်များတွင် မြို့ရွာများကို များသောအားဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးတို့က တည်ထောင်ထားကြရာ မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြစ်ရိုး မြေပြန့်တွင် သိန္နီနယ်၊ သီပေါနယ်တို့ကို တွေ့ရသည်။ [[ရပ်စောက်]]၊ [[ရေဦး]]၊ [[ရွာငံမြို့|ရွာငံ]]၊ [[ပင်းတယမြို့|ပင်းတယ]]၊ [[ပွေးလှမြို့|ပွေးလှ]]နယ်တို့သည် ဇော်ဂျီမြစ်ရိုး မြေပြန့်တစ်လျောက် တည်ထားသော မြို့ရွာများဖြစ်ကြသည်။ နမ့်ပွန်ချောင်းရိုးမြေပြန့်တွင် မိုင်းပွန်နယ်ကိုလည်းကောင်း နမ့်တမ်ဘက်ချောင်းရိုး မြေပြန့်တွင် ဟိုပုန်း၊ [[နမ့်ခုတ်]] [[ဘန်းယဉ်]]၊ [[ဆီဆိုင်]](သထုံ) နယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ မြစ်ချောင်းများသည် တောင်စဉ် တောင်တန်းများကို ဖြတ်ကျော်စီးဆင်းကြသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေတံခွန်စိမ့်စမ်းများအနှံ့အပြား ရှိသည်။ သီပေါနှင့် လာရှိုးအကြားရှိ [[မန့်ဆမ်ရေတံခွန်|မန့်ဆမ်ရေတံခွန်ကြီး]]သည် အမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ကျော် ၂ဝဝဝ ခန့်မှ တောင်ခန့်မှ တောင်ခါးပန်းအဆင့်ဆင့်ကို စီးဆင်းလာခဲ့ရာ ကြည့်၍ မငြီးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုရေတံခွန်ကြီးမှ ရေအားကို အသုံးပြု၍ [[နမ္မတူမြို့]]ရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်၏ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အခြားရေတံခွန်များလည်း အများအပြားရှိရာ ယင်းတို့မှ ရေအားကိုလည်း အသုံးချနိုင်ရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက လေ့လာ စမ်းသပ်စေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဓာတ်အားပေးရေးအတွက် အလားအလာရှိသော ရေတံခွန်တို့မှာ မိုင်းပွန်မြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်သုံးခု၊ ရပ်စောက်မြို့မှ ၁ဝ မိုင်ခန့်ကွာ အင်းတော်သွားလမ်းရှိ ဇော်ဂျီရေတံခွန်(မိုးဟင်းရေတံခွန်)၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးရှိ ရေတံခွန်ငယ်နှစ်ခုနှင့် လဲချားနယ်မှ နမ့်တွပ်ရေတံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကျိုင်းတောင်း စီရင်စုအတွင်းရှိ နမ့်တိန်းရေတံခွန်မှ ရေအားကို ယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးသော ရေအားလျှပ်စစ်ရုံကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်မည်ဟုလည်း ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ မြစ်ချောင်း ရေတံခွန်များအပြင် အင်းအိုင်များလည်း ရှိသေးရာ ယင်းတို့အနက် ညောင်ရွှေနယ်ရှိ အင်းလေးသည် အကြီးဆုံး အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ===ရေထွက်=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ပြည်နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဦးဆောင်ကောက်ယူခဲ့သော စာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ် (အထူးဒေသများမပါ) တွင် ရေထွက်ပေါင်း '''၃,၇၀၀ ကျော်''' ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဆိုင်ရာမြို့နယ်လူထုအတွက်ဆယ့်နှစ်ရာသီ မပြတ်သုံးစွဲရန် ရေရနိုင်သော ရေထွက်ခေါ် စမ်းရေပေါက်များလည်း ရှိသေးသည်။ ဟိုပုန်းရေထွက်၊ ဘော်ဆိုင်းရေထွက်၊ ရပ်စောက်ရေထွက် (ဗထူးစမ်း)၊ ကရင်မရေထွက် (တောင်ကြီး)တို့သည် လူသိ များသော စမ်းရေပေါက်များပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အောက်ခံကျောက်မြေသည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်များဖြစ်လေရာ ရွာချသော မိုးရေသည် မြေကြီးထဲသို့ စိမ့်ဝင်သွားသည်။ ထိုစိမ့်ဝင်သွားသော ရေများသည် အချို့နေရာများတွင် စမ်းရေပေါက်များဖြစ်ကာ မြေပြင်သို့ ပြန်ထွက်လာကြရာ ယင်းတို့ကို ရေ ထွက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့်လည်း မနီး၊ ရေထွက်များလည်း မရှိသော ဒေသများလည်း ရှိသေးရာ ထိုဒေသများတွင် ရေရှားပါးသဖြင့် မြေတွင်း သယံဇာတ ပစ္စည်းများဖြင့် ပေါများသည့်တိုင်အောင် စက်မှုလုပ်ငန်းများ မဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး ခက်ခဲခြင်းများ ရှိလေသည်။ ရေထွက် သို့မဟုတ် စမ်းရေပေါက်များအပြင် ရေပူစမ်းများလည်း ပေါများသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် မြေကြောအံလွှဲခြင်းများ ရှိပေရာ ထိုနေရာများတွင် ရေပူစမ်းများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သီပေါ၊ လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ လင်းခေး၊ ကျိုင်းတုံ၊ အင်းလေးဒေသရှိ ခေါင်တိုင်ရွာ စသည်တို့တွင် ထိုကဲ့သို့သော ရေပူစမ်းများရှိလေသည်။ ===အောက်ခံမြေနှင့် ကျောက်အမျိုးမျိုး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ [[ဘူမိဗေဒ]]ကို သေချာစွာ စေ့ငုလေ့လာ၍ သုတေသန မပြုရသေးချေ။ အောက်ခံကျောက်မြေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို ချုံ၍ဆိုရလျှင် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်သည် များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေ အောက်ခံဖြစ်သည်။ သို့သော် အာစီယန်ခေတ် (ရှေးအကျဆုံးခေတ်) ကျောက်များ၊ ပထမကပ်ကျောက်များ၊ ဒုတိယ ကပ်ကျောက်များနှင့် တတိယကပ် ကျောက်များ စသော ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ ကျောက်များကိုလည်း ကြိုကြား ကြိုကြား တွေ့ရပေသည်။ ဘူမိဗေဒ ထုံးကျောက်ခေတ်ကာလက ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာပြည်မနည်းတူ ပင်လယ်ရေတိမ်အောက်တွင် ကျရောက်နေခဲ့ရာ မြစ်များမှ သဲများ၊ ပင်လယ်ပိုးကောင်သေများ၊ ရေညှိရေမှော်ပုပ်များ စသည်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာပြီးလျှင် ပင်လယ်အောက် မြေသားသည် တဖြည်းဖြည်း ပို့တက်လာသည်။ ထိုကြောင့် ထိုခေတ်က ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို ထုံးကျောက်မြေများအကြား၌ ညှပ်လျက်တွေ့ကြရသည်။ ထုံးကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးလုနီးကာလ၊ သို့မဟုတ် တတိယကပ် အစလောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အပေါ်ယံ မြေလွှာပုံပြောင်းစေသော မြေလှုပ်ရှားမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်နှင့်ဆက်လျက်တောင်ဘက်သို့ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းအထိ တောင်ရိုးတောင်တန်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြောများပြတ်၍ အချို့နေရာများတွင် အက်ကြောင်းကြီးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ မြေလွှာကျွံခြင်း၊ သို့မဟုတ် အံလွှဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ သီပေါနယ် ဂုတ်ထိပ်ချိုင့်ဝှမ်းမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့နှင့်အနောက် ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီးတစ်ခုကို တွေ့ရ၍ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်တွင် ထူးခြားပေါ်လွင်သော ဘူမိဗေဒလက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ညောင်ရွှေနှင့် ရွှေညောင်မြောက်ဘက်မှ အင်းလေး တောင်ဘက်အထိလည်း ကြီးမား၍ တောင်နှင့်မြောက်ရှည်လျားသော မြေလွှာကျွံချိုင့်ဝှမ်းကြီး တစ်ခုရှိလေသည်။ အထက်တွင်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း ခေတ်အမျိုးမျိုးမှ သက်ရင့်ကျောက်များကို ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ တွေ့ကြရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မိုးကုတ်နယ် ပတ္တမြားမြေ၏ လိပ်သည်းကျောက်မြေနှင့် ဆက်စပ်လျက် ဝေဘူကျောက်မြေမျိုးကိုတွေ့ကြရသည်။ ထိုမှ တောင်ဘက်သို့ ရွေ့လာခဲ့သော် ကမ်ဗရီယမ်ခေတ် ကျောက်မျိုးဖြစ်သော သလင်းကျောက်၊ သင်ပုန်းကျောက် စသည်တို့ကို တွေ့ရသည်။ သီပေါမြို့၏ အရှေ့ဘက်မှ ကျောက်မြေများသည် ထုံးကျောက်များတွင် သဲကျောက်နီများ ညှပ်လျက်ပါသောမြေမျိုးဖြစ်လေသည်။ လားရှိုးမှ မြောက်ဘက်ငါးမိုင်ကွာသော နမ့်ယော်မြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်နမ့်မမြစ်ဝှမ်းတွင်လည်းကောင်း ကျောက်မီးသွေးကြောများ ပါရှိသော တတိယကျောက်ခေတ်မှ မြေစေးနှင့် သံကျောက်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ဆိုင်ယင်နိုက်နှင့် [[နှမ်းဖတ် ကျောက်|နှမ်းဖတ်ကျောက်]]မျိုးတို့ ပါဝင်သော [[လိပ်သည်းကျောက်]]မြေမျိုးသည် ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အနောက်ဘက် နှုတ်ခမ်းသားအစွန်းများအဖြစ်ဖြင့် ပေါ်နေကြသည်။ သီပေါနှင့် လားရှိုးအကြား၌ တွေ့ရသော ဒုတိယကျောက်ခေတ်၏ ခရမ်းပြာသဲကျောက် တို့သည် [[ထုံးကျောက်]]များအကြား၌ ညပ်လျက်ရှိသည်။ ထုံးကျောက်တောင်တန်းများအကြား၌ သက်တမ်းမရင့်သေးသော စရစ်ဖြုန်း သဲကျောက်နှင့် နုံးမြေများသည် အလျားလိုက် အမြှောင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေကြသည်။ ယင်းတို့မှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌လည်း များသောအားဖြင့် ထုံးကျောက်မြေများသာလျှင်ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းများ၌ တတိယကပ်ကျောက်များ ချထားစုပုံ၍ ယင်းတို့အတွင်း၌ ကျောက်မီးသွေးနုများလည်းရှိရာ ထိုချိုင့်ဝှမ်း မြစ်ဝှမ်းချောင်း ဝှမ်းတို့၌ နုံးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်လျက် ရှိလေသည်။ ===တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} [[နမ္မတူ သတ္တုတွင်း]]မှ [[ဘော်]]၊ [[ခဲ]]၊ [[ရွှေ]] နှင့် အခြားဓာတ်သတ္တုအနည်းငယ်တို့ထွက်ရှိသည်။ [[တီကျစ် ကျောက်မီးသွေးတွင်း]]မှ ကျောက်မီးသွေးများထုတ်လုပ်ပြီး တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို လောင်စာကုန်ကြမ်း ထောက်ပံ့လျက်ရှိသည်။ အထူးထင်ရှားသည့် မြန်မာ့[[ပတ္တမြား]]၊ [[နီလာ]]နှင့် [[ကျောက်မျက် ရတနာ]]များကို မိုင်းရှူး နှင့် နမ့်ယားဆိမ့် ဒေသများမှ တူးဖော်ထုတ်ယူနိုင်သည်။ [[ဘူမိဗေဒ]]အရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအားဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် [[ရေနံ]]မှတပါး သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏ သတ္တုတွင်း လုပ်ငန်းသာလျှင် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက် နေသော လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်သည်။ အခြားသတ္တုလုပ်ငန်းများကို တိုင်းရင်း သားများက တတ်အားသမျှ ငွေအင်အား လူအင်အားတို့ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်နေကြခြင်း ဖြစ်၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မရှိလှချေ။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ ခဲတန်ချိန် ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်ချိန် ၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန် ၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ် ငွေ ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ ကျပ် ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။ နမ္မတူသတ္တုတွင်း၊ သို့မဟုတ် ဘော်တွင်းသည် ခဲ၊ သွပ်၊ ဘော် အများဆုံးထွက်သော ကမ္ဘာကျော် သတ္တုတွင်းပေတည်း။ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမှလွဲလျှင် ဘော်ဆိုင်းသတ္တုတွင်းသည် အကျိုးအခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည် မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ ရပ်စောက်နယ် အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ တူးဖော်ရရှိလေသည်။ သွပ်ထွက်စံချိန်တွင် ဘော်တွင်းကို ချိုးနိုင်မည့် သွပ်သတ္တု တွင်းသည် [[မိုင်းပွန်မြို့]]၏ တောင်ဘက်မိုင် ၃ဝ ခန့်တွင် ရှိသော လုံချိန်သတ္တုတွင်း ဖြစ်သည်။ နမ့်တင်းရေတံခွန်နှင့်လည်း မဝေးလှသော်လည်း လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် မဖြစ်သေးပေ။ ခနောက်စိမ်း သတ္တုများကို ရှမ်းပြည်နယ် နေရာအနှံ့ အပြား၌ တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် ဈေးကောင်းမရ၍ လုပ်ကိုင်သူ နည်းသည်။ ရွှေအနည်းငယ် ရောနှောပါသော [[ကြေးနီ]]တူးဖော်ခြင်းကို ဟဲဟိုးနယ်အတွင်း၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ သို့သော် ရေအခက်အခဲရှိ၍ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မလုပ်နိုင်ကြချေ။ စံကားနှင့် လင်းခေးစီရင်စုတို့၌လည်း ကြေးနီများ တွေ့ရှိရသည်ဟု သိရလေသည်။ ဝင်ငွေဖြောင့်သော သတ္တုတစ်မျိုးသည် မန်းဂနီးဖြစ်၍ ဟိုပုန်းနယ်၌ တူးဖော်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဘော်တွင်းနှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်များအပြင် ဝနယ်အချို့ဒေသများ၌လည်း ငွေသတ္တုကို တူးဖော်ရရှိလေသည်။ ကျောက်မီးသွေးကို လားရှိုး၊ သီပေါ၊ တောင်ကြီးနယ်များအနီး၌ တွေ့ရသော်လည်း အမျိုးအစား မကောင်းချေ။ သာစည် ကလော မီးရထားလမ်းအနီး မင်းပလောင်တောင်တန်းမှ တွေ့ရှိရသော ကျောက်မီးသွေးသည် အမျိုးအစားမညံ့လှသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တူးဖော်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရှေးက မောက်မယ်နယ်မှ အလွန်ကောင်းသော သံများ တူးဖော်ရရှိ၍ မောက်မယ်နယ်ထွက် ဓားများသည် ကျော်ကြားလှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝနယ်များမှလည်းကောင်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်းတစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း မခက်ခဲသဖြင့် အလားအလာရှိသော သံရိုင်းတွင်းပေတည်း။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း၌ မလေ့လာ မတူးဖော်ရသေးသော သတ္တုရိုင်းအမျိုးမျိုးကို နေရာအနှံ့အပြား၌ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ==ရာသီဥတု== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းအေးသော ရာသီဥတုရှိသည်။ မိုးဥတုတွင် မိုးရေချိန်များလေ့လည်းရှိသည်။ အပူချိန်မှာ အအေးဆုံးလများဖြစ်သည့် ဇန်နဝါရီ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလများတွင် ၇၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နှင့် ၈၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ကြားတွင်သာရှိသည်။ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၀ဝ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ဝန်းကျင်ရှိသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကြောင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တခါတရံဝင်ရောက်လာတတ်သည့် မိုးသက်မုန်တိုင်းများ၊ လေကြောင်းများကြောင့် လည်းကောင်း မိုးများသည့် ဒေသအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၄၀လက်မ ဝန်းကျင်ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ကုန်းပြင်မြင့်ဖြစ်၍ ယေဘူယျအားဖြင့် ဥတုသပ္ပါယ အေးချမ်းမျှတသည်။ နေရာ ဒေသ များစွာတို့တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ကဲ့သို့ ဥရောပတိုက် ရေမြေအနေအထား ရာသီဥတုမျိုးဆန်ဆန် ရှိလေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ တောရိပ်တောင်ရိပ်နည်းပါးလာ၍ အပူရှိန် အနည်းငယ်တက်လာသည်။ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့် ပထဝီသဘာဝကိုလိုက်၍ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ရာသီဥတုအေးမြ၍ ထင်းရှူးပင်တို့ဖြင့် ဝေဆာနေ သော်လည်း ယင်းတို့နှင့် နီးကပ်ပါလျက် မြေနိမ့်ပိုင်းတွင်ရှိကြသော ညောင်ရွှေ၊ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မောက်မယ်စသော ဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်ကာ မန်ကျည်းပင်၊ အုန်းပင်၊ သရက်ပင်တို့ ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် သီပေါနယ် ချိုင့်ဝှမ်းသည် အပူချိန်အများဆုံးတက်သော ဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီ လအတွင်း နေ့အခါ ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီထက်ပင် ကျော်လွန်သော်လည်း ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့် တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၅၈.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန် တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။ တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော် လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း) ၅၇.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့် နှစ်များအတွင်း) ၄၆.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရလျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိသည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်တောင်ရိပ်ရှိသဖြင့် မိုးရာသီအခါတွင်စိုစွတ် ထိုင်းမှိုင်းပြီးလျှင် အေးစိမ့်နေတတ်လေသည်။ ===သစ်တော ဝါးတောများ=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်းများပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်တောများကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ကြ ခြင်းကြောင့်၎င်း သစ်တော ဝါးတောများ ယခုအခါ နည်းပါးနေချေပြီ။ မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် ကျွန်း၊ အင်၊ ပျဉ်းမ စသော အပူပိုင်း သစ်တောများ၊ ပေ ၄ဝဝဝ မှ ၆ဝဝဝ ကျော်သော အမြင့်ပိုင်းတွင် ဝါးတောများ၊ ထင်းရှုးတောများ ပေါက်ရောက်သည်။ ပင်ရင်းပေါက်သော အပင်များကို ခုတ်ထွင် ရှင်းလင်းခဲ့သော နေရာများ၌ မြက်ခင်းပြင်များကို တွေ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောခရိုင်များကို မိုးမိတ်သစ် တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်၊ ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၁၁၄ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌ ၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်၊ အင်ကြင်း စသည့် သစ်တောများ မများလှချေ။ ထင်းရှူးပင်နှင့် အခြား သစ်ရိုင်းများက ပို၍ များပြားသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများသည် ထင်းရှူးသားကို အသုံးများကြသည်။ ကြီးကျယ်သော ကျွန်းတောကြီးများ ရှိသည့်ဒေသများမှာ မိုးမိတ်၊ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်၊ မိုးနဲ၊ ကျိုင်းတောင်းအကြားရှိ ကျွန်းတောကြီးများသည် အပင်များ နုသေးသော်လည်း မိုင်ပေါင်း ၂ဝ ကျော်ခန့် ရှည်လျားသဖြင့် အနာဂတ်ကာလအတွက် အဖိုးတန်သစ်တောကြီးပေတည်း။ မိုင်းကိုင်နယ်ရှိ တုံလောဒေသတွင်လည်း ကျွန်းနှင့် အခြား သစ်ရိုင်းတောများကို တွေ့ရလေသည်။ ကျွန်းစသော သစ်များကို ခုတ်ယူပြီးနောက် သံလွင်မြစ်နှင့် ယင်း၏လက်တက်များ ဖြစ်ကြသည့် သစ်မျှောချောင်းများအားဖြင့် မော်လမြိုင် ဆိပ်ကမ်းအရောက် မျှောချရသည်။ သာမိုင်း ခမ်းနယ်မှ၎င်း၊ မြန်မာပြည်မရှိ ကြိုးဝိုင်းများနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော ကလောအနောက်ဘက်ရှိ မကွေးကြိုးဝိုင်းမှ၎င်း ခုတ်ယူ သော သစ်များကိုမူ မီးရထားဖြင့် ပြည်မသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း သစ်တောများမှ သစ်စေး၊ ရှားစေး၊ ချိပ်၊ အင်တွဲ စသည့် သစ်တောထွက်ပစ္စည်း များလည်း ရရှိသည်။ ထင်းရှူးသားမှ စက္ကူထုတ်လုပ်၍ ဖြစ်မဖြစ်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ရာ ကုန်ထုတ်စက္ကူညိုများ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရသည်။ ထို့ပြင် ထီးရှူးဆီကို စံနစ်တကျ ထုတ်ယူရန်လည်း စမ်းသပ်လေ့လာလျက် ရှိသည်။ စမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ပါက သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ် အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။ ==အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} တောတောင် လျှိုမြောင် စိမ့်စမ်းတို့ဖြင့် သာမောဖွယ် ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။ ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည် ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင် ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။ ပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် လူဦးရေ နည်းပါးလှသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား တောင်ပေါ်သား လူမျိုးစုအစုံအလင်ဆုံး တွေ့ရပေသည်။ လူမျိုး ပေါင်းစုံ ရောနှောနေထိုင်ရာ လူမျိုးစုံ ဟင်းလေးအိုးဒေသဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ တွေ့ရှိရသော လူမျိုးစုများကို မူလဆင်းသက် ဆက်နွယ်လာသော လူမျိုးကြီးများနှင့် ယင်းတို့မှ ခွဲထွက်လာသော လူမျိုးအုပ်စုအလိုက် ဖော်ပြရမည်ဆိုသော်- ၁။ [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအနွယ်]]၊ ဗမာအုပ်စုဝင် ဖြစ်ကြသော #[[ဓနု]]၊ # [[အင်းသား]]၊ #[[တောင်ရိုး]]၊ # [[အဇီးလူမျိုး|အဇီး]]၊ # [[လရှီ]]၊ # [[မရူ]]၊ # [[အာချန်လူမျိုး|မိုင်းသာ]]လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း ၂။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ လိုလိုအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # လီဆူ၊ # လားဟူ၊ # အာခါ (ကော်)၊ #နုံ (ဒရူး) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကချင်အုပ်စုဝင် ကချင် သို့မဟုတ် ဂျိန်းဖော့ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ၄။ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်အနွယ်]] ၊ တိုင်အုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော # ရှမ်းကြီး (တိုင်လုံ)၊ #[[တိုင်းလေ့လူမျိုး|ရှမ်းတရုတ်]] (တိုင်လေ) #ဒရယ်၊ # [[ဂုံရှမ်းလူမျိုး|ဂုံ]] (တိုင်ခွန်) # [[လူးလူမျိုး|လူး]] (တိုင်းလိ)၊ # [[ယွန်းလူမျိုး|ယွန်း]] (မြောက်ပိုင်းထိုင်း) # [[မောရှမ်းလူမျိုး|မောရှမ်း]] (တိုင်းမောဝ်) လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၅။ တိဗက်-ဗမာအနွယ်၊ ကရင်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ သော ပအိုဝ်း (တောင်သူ) လူမျိုးစုသည်လည်းကောင်း၊ ၆။ [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်အနွယ်]]၊ တရုတ်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော [[ကိုးကန့်လူမျိုး]]နှင့် ယူနန်လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း၊ ၇။ [[မွန်-ခမာ|မွန်-ခမာအနွယ်]]၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြသော # လွယ်လ၊ ဝ၊ # ထနော့၊ # ခမူ၊ #တိုင်းလွိုင်၊ # ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော ယင်းသုံးမျိုး၊ # ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်လည်းကောင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိကြပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစုတို့၏ အုပ်စုအလိုက် လူဦးရေနှင့် နေထိုင်ရာဒေသတို့မှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! လူမျိုးအစု !!မြောက်ပိုင်း !! တောင်ပိုင်း !! နှစ်ရပ်ပေါင်း |- |ဗမာ အစု | ၄၇,၄၇၄|| ၁၄၃,၉၂၆|| ၁၉၁,၄ဝဝ |- |လိုလိုအစု|| ၉,၅၄၅|| ၇၄,၇၈၁|| ၈၄,၃၂၆ |- |ကချင်အစု|| ၆၃,၆၈၅|| ၆၆၇|| ၆၄,၃၅၂ |- |တိုင် အစု | ၂၈၉,၁၃၂|| ၄ဝ၈,၇ဝ၆|| ၆၉၇,၈၃၈ |- |ပလောင်ဝအစု|| ၁၂၂,၉၃၁|| ၄၇,၈ဝ၆|| ၁၇ဝ,၇၃၇ |- |ကရင်အစု|| ၅၄၄|| ၁၇၇,၉၃၅|| ၁၇၈,၄၇၉ |- |တရုတ်|| ၆ဝ,၂၈၃|| ၃,၉၈၅|| ၆၄,၂၆၈ |- |အိန္ဒိယ|| ၂၁,၂၂၁|| ၁၁,၆၃၈|| ၃၂,၈၅၉ |- |စုစုပေါင်း|| ၆၁၆,၄၅၈|| ၈၇ဝ,၂၃ဝ|| ၁,၄၈၆,၆၈၈ |} အထက်ဖော်ပြရာတို့အပြင် အရေအတွက်အားဖြင့် မများပြား လတ္တံသော လူမျိုးစုငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ အချို့မှာမျိုးပျောက်လုမတတ်ပင် ရှိနေသည်။ ရှမ်းလူမျိုးများကို မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ အများဆုံး တွေ့ကြရ၍ အင်းလေးဒေသမှ အင်းသားလူမျိုးများကလွဲလျှင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတို့သည် များသောအားဖြင့် တောင်ပေါ်သားများ ဖြစ်ကြသည်။ ဗမာလူမျိုးများနှင့် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စသော လူမျိုးတို့ကို မြို့များ၌သာ အနှံ့အပြား တွေ့ရလေသည်။ ==စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားလုပ်ငန်းများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည် စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။ လူဦးရေကျဲသော ဒေသများဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိစိုက်ပျိုး ရေးစံနစ်များကြောင့်တစ်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဆောင်ရွက်နိုင်သဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဦးစီးအဖွဲ့သည် စက်ယန္တရားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် စီမံကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေးတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလက ရှမ်းပြည်နယ်မှပင် ပြည်မသို့ ဆန်တင် ပို့နိုင်လောက်အောင် ဆန်စပါး ပိုပိုလျှံလျှံထွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ပြည်မမှပင် ရှမ်းပြည်သို့ ဆန်တင် သွင်းခဲ့ရလေသည်။ ယခင်က အင်းလေး ဒေသသည် ဆန်စပါးအထွက် များခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ လယ်များ အပျက်အစီးများသဖြင့် စပါးထွက် ယုတ်လျော့ခဲ့ လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စပါးကို နည်းသုံးမျိုးဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် မြေနိမ့်ဒေသများ၌ စိုက်ပျိုးကြရာ၊ ကန်သင်းဖို့၍ လယ်ကွက်အတွင်း ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန္နီ၊ လဲချား၊ မောက်မယ်နှင့် ကျိုင်းတုံနယ်များ၏ မြစ်ဝှမ်း ချောင်းဝှမ်း မြေနိမ့်ဒေသများ၌ ထိုနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုဒေသများမှ စပါးအထွက်များ၍ လူနေအိမ်ခြေလည်း များပြားလေသည်။ ဒုတိယနည်းသည် တောင်ယာစပါး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်၍ ထိုနည်းကို ပအိုဝ်း (တောင်သူ)လူမျိုးများနှင့် အခြားယင်းနက်၊ လွယ်လ၊ ပလောင်၊ ပလေး၊ ပဒေါင်၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ဓနော့၊ လီဆူ စသော တောင်ပေါ်သားတို့ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးမည့် တောင်ကုန်းဆင်ခြေလျှောရှိ သစ်တော ဝါးတောများကို ခုတ်ထွင် မီးရှို့၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ရာ ပထမသုံးနှစ်တွင် စပါးအထွက်ကောင်းသော်လည်း နောင်အခါ မြေဩဇာ ခန်း ခြောက်လာသဖြင့် နေရာပြောင်း၍ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြပြန်သည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကောနေသော မြေဧကများတွင် ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ခဲ့သော တောင်ယာများလည်း ပါဝင်လေသည်။ တတိယနည်းသည် လှေကားထစ် စိုက်ပျိုးနည်း ဖြစ်၍တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော ချောင်းရေကို အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကိုတောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့် ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ် ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ် စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကြီးကျယ်သော စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တစ်ရပ်မှာ [[လက်ဖက်]]ဖြစ်၍ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တောင်ပိုင်းနယ်မှ အများဆုံး ထွက်သည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်နယ်၊ မိုင်းရှူး၊ မိုင်းနောင်၊ ကျေးသီး မန်စံ၊ ပင်လောင်နှင့် ဘော်ဆိုင်းနယ်တို့မှလည်း ထွက်သည်။ စင်စစ် လက်ဖက်ပင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖြစ်ထွန်းလွယ်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် များသော အားဖြင့် ပလောင်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း လက်ဖက်အစိုအခြောက် အချိုအခါးမှ ရရှိသော ခန့်မှန်းခြေဝင်ငွေသည် သိန်း ၂ဝဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ အဓိကလုပ်ငန်းတစ်ရပ်သည် သနပ်ဖက်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ပင်လုံအနောက်ဘက် တောင်တန်း၊ မိုင်းကိုင်၊ လဲချား၊ ရွာငံ၊ ရေဦး၊ ပင်လောင်းနယ်များနှင့် မဲနယ်တောင်တန်းတို့တွင် [[သနပ်ဖက်]]ခြံများ ရှိသည်။ ၁၉၅၉- ၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း သနပ်ဖက်လုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ ခန့်မှန်းခြေ ဝင်ငွေသည် သိန်း ၁၄ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကျော်ကြားသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တစ်ရပ်မှာ အာလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေလပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ် စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄,၈၂၈ ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေသည်။ မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍ ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော် ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍ ဝင်ငွေရရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]] အများအပြားထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း လိမ္မော်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက သီပေါသည် ရပ်စောက်ထက် လိမ္မော်ထွက် ပိုသည်။ ယခု ရှမ်းပြည်နယ်မှထွက်သော လိမ္မော်သည် တန်ချိန် ၉ဝဝဝ ကျော်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် သစ်သော့ခြံများကို တောင်ကြီး၊ [[အောင်ပန်း]]၊ ရပ်စောက် စသော နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လျက်ရှိရာ ယခုအခါ ပြည်မသို့ အများအပြား တင်ပို့လျက်ရှိပေပြီ။ သံလွင်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားဒေသတစ်လျောက် ဘိန်းပင်များကို အကြီးအကျယ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော် လည်း [[ဘိန်း]]သည် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာရိတ္တနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသဖြင့် ဘိန်းပင်စိုက်ပျိုးမှု ပပျောက်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိလေသည်။ အင်းလေးရှိ [[ကျွန်းမျော]]များတွင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ကျွန်းမျောများပေါ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးသည် သက်သာလွယ်ကူသည် မဟုတ်ပေ။ အင်းသားတို့၏ ချီးကျူးဖွယ်ကောင်းသော ဇွဲသတ္တိနှင့် လုံ့လဝီရိယတို့ကြောင့် ဖြစ်ထွန်းခြင်းပင်တည်း။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများအပြင် အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြသေးသည်။ အင်းလေးဒေသမှ ပိုးထည်လုပ်ငန်းသည် ကြီးကျယ်ကျော်ကြားလှပေသည်။ ပိုးထည် အများဆုံးလုပ်ကိုင်သော ရွာမှာ အင်းပေါခုံဖြစ်၍ နန်းပန်၊ သာလေးရွာများသည် ဒုတိယအများဆုံး လုပ်ကိုင်သည်။ ဟဲလုံး၊ ရွာကန့်လန့်၊ ပြားပင်၊ ကျွန်းကြီးရွာများတွင် ဖျင်ဖြူ၊ ဖျင်နီများ ရက်လုပ်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ပေါ်တွင်လည်း ပိုးထည်များကို ရက်လုပ်ကြလေသည်။ အထည်ရက်လုပ်သော လုပ်ငန်းများအပြင် လဲချားနယ်မှ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းကိုင်နယ်မှ ရှမ်းစက္ကူ (မိုင်းကိုင်စက္ကူ) လုပ်ငန်းနှင့် အိုးခွက်လုပ်ငန်း၊ မိုင်းနောင်နယ်ထွက် ဝါးရက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းတို့လည်း ရှိပေသေးသည်။ ငွေထည်ပစ္စည်းများကိုလည်း ရှမ်းပြည်နယ် အနှံ့အပြား၌ လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဖော်ပြပါ လုပ်ငန်းများကို ရှေးသမားရိုးကျအတိုင်းပင် လုပ်ကိုင်နေကြ၍ အချို့သည် တွင်ကျယ်သင့်သလောက် မတွင်ကျယ်နိုင်ခြေ။ ==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ခရီးလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့် မြို့ကြီးများအတွက် အဆင်ပြေလွယ်ကူ သကဲ့သို့ အတန်ငယ်ခက်ခဲသည့် အစွန်အဖျားဒေသများလည်းရှိသည်။ လေကြောင်းဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၂၄ မိုင်အကွာရှိ [[ဟဲဟိုးလေဆိပ်]]နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းဒေသရှိ [[တာချီလိတ်လေဆိပ်]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရထားဖြင့် တောင်ကြီးမြို့နှင့် ၁၂ မိုင်အကွာရှိ [[ရွှေညောင်မြို့]]သို့ သွားရောက်နိုင်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများ ပေါများသော်လည်း ရေစီးမြန်ခြင်း၊ ရေတံခွန်များ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးနည်းသည်။ အင်းလေးတွင်မူ လှေများ၊ စက်တပ်လှေများဖြင့် တစ်နေရာမှတစ်နေရာ၊ တစ်ရွာမှ တစ်ရွာသို့ သွားလာကူးသန်းကြသည်။ အင်းလေးမှ အင်းသားတို့ ခြေဖြင့် လှေလှော်နည်းသည် ကမ္ဘာကျော် ဓလေ့ဆန်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တောင်ကတုံးများ၊ ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ တောင်ကြားလွင်ပြင်များသည် မြေမျက်နှာပြင်ကို နိမ့်တုံ မြင့်တုံ ဖြစ်စေလျက် ကျယ်လွင့်များပြားစွာ ရှိသဖြင့် မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းများကို ဖောက်လုပ်ပြီးလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးကို အသုံးများကြလေသည်။ ပြည်မနှင့်လည်းကောင်း၊ အခြားပြည်နယ်များ နှင့်လည်းကောင်း လေကြောင်းမှ လွဲလျှင် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်သာ ဆက်သွယ်ကြရလေသည်။ မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီးသီးရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်းသည်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင် (၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်လည်းကောင်း များသောအားဖြင့် မော်တော်ကားလမ်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသည်။ [[မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်း|မန္တလေး - လားရှိုး မီးရထားလမ်း]]ကို ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သာစည် -ရွှေညောင် မီးရထားလမ်းကိုမူ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ သာစည်-ကလောလမ်းကို ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ကလော-ဟဲဟိုးလမ်းကို ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဟဲဟိုး- ရွှေညောင်လမ်းကို ၁၉၂၈ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသီးအသီး ဖွင့်လှစ် ခဲ့သည်။ မန္တလေး-လားရှိုးလမ်းသည် နမ့်ယော်တွင် နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့ လမ်းခွဲရှိသည်။ ထိုလမ်းခွဲကို ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်း လီမီတက်က ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုမ္ပဏီပိုင်ဖြစ်ပြီးလျှင် လမ်းကျဉ်းလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မီးရထားလမ်းများကို တောအထပ်ထပ်၊ တောင်အလျှိုလျှိုကို ကျော်လွှား၍လည်းကောင်း၊ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများကို ဖောက်ထွင်း၍လည်းကောင်း၊ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်၍လည်းကောင်း၊ လျှိုမြောင်များကို ဖြတ်သန်း၍လည်းကောင်း ခဲရာခဲဆစ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် အချို့နေရာများတွင် သည်းထိတ်ရင်ဖိုဖွယ်ရာ သွားလာကြရသည်။ သို့သော် ဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ တောစခန်း၊ တောင်စခန်း ရှုခင်း ရှုကွက်များကလည်း သာယာရှုမောဖွယ် ရာ ဖြစ်၍ နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကိုလည်း ခံစားကြရပေသည်။ မန္တလေး-လားရှိုးရထားလမ်းရှိ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]သည် လှပထင်ရှားသော ကမ္ဘာကျော် တံတားပေတည်း။ မီးရထားလမ်းများဖြင့် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်မထားပေ။ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့်မူ အဆက် အသွယ်ရှိပေသည်။ မော်တော်ကားလမ်း အများအပြားရှိရာ အချို့နေရာများတွင် ထိုလမ်းတို့သည် မီးရထားလမ်းနည်းတူ တောင်ခါးပန်းများကို ရစ်ပတ်ကွေ့ဝိုက်လျက် ဖောက်လုပ်ထား လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးမှသည် မြန်မာ- တရုတ်နယ်ခြား မြို့ကလေးဖြစ်သော ကြူကုတ်အရောက် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သော မော်တော်ကားလမ်း ရှိသည်။ ထိုလမ်းသည် ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ လာရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကွတ်ခိုင်၊ မိုင်းယုတို့ကို ဖြတ်သန်းသွား၍ မန္တလေးမှ မိုင်းယုအထိ ၂၇၇ မိုင် ရှိလေသည်။ မိုင်းယုမှ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မူဆယ် သို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်မှတစ်ဖန် အနောက်တောင်ယွန်းယွန်းရှိ နမ်းခမ်းမြို့သို့လည်ကောင်း လမ်းခွဲရှိသည်။ နမ်းခမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား၊ ပူတာအိုအထိ သွားနိုင်လေသည်။ မန္တလေးမှ တရုတ်နယ်စပ်အရောက် ထိုမော်တော်ကားလမ်း တစ်လျှောက်တွင် လမ်းခွဲများရှိသေးရာ ကျောက်မဲမှ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ် သို့လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဗန်းမော်၊ မြစ်ကြီးနား သို့လည်းကောင်း၊ မိုးကုတ်မှတစ်ဆင့် သပိတ်ကျင်းသို့လည်းကောင်း သွားရောက်နိုင်သည်။ သီပေါမှ နမ့်ဆန်သို့၎င်း၊ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်း သို့လည်းကောင်း၊ လားရှိုးမှ နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းသို့လည်းကောင်း လမ်းခွဲများ ရှိပေသေးသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော် ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့များမှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ဟိုပုံး/ လွိုင်လင်၊ ကွန်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ တာကော်တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော် ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့် လှစ်ခဲ့၏။ ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ (၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင် ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်တွင် [[ဗထူးတပ်မြို့]] ရှိလေသည်။ ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့ လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းများမှာ လွိုင်လင်-သီပေါ-လားရှိုး ၁၈၅ မိုင် တစ်လမ်းနှင့် လွိုင်လင်-ကျေးသီးမန်စံ-လားရှိုး ၂ဝ၂ မိုင် တစ်လမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းရှည်ကြီးများမှ လမ်းခွဲတိုများလည်း ရှိသေးသည်။ လွိုင်လင်အနီးရှိ နမ့်စန်မှ မိုးနဲ၊ လင်းခေး၊ မိုင်းပန်တို့သို့ ရောက်ရှိနိုင်သော လမ်းခွဲတစ်ခု ရှိသေးသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သော မော်တော်ကားလမ်းနှစ်လမ်းမှာ (၁) ဟိုပုံး မှ ကယားမြို့တော် လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၈၅ မိုင် ရှည်လျားသောလမ်း၊ (၂) အောင်ပန်းမှ လွိုင်ကော်သို့ အရောက် ၁ဝ၅ မိုင်ရှည်လျားသော လမ်းတို့ဖြစ်၍ အောင်ပန်း လွိုင်ကော်လမ်းသည် ပို၍ ကောင်းလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီး မြန်မာပြည်သို့မကူးမီ တရုတ်-မြန်မာ လမ်းမကြီးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား 'နောက်ဖေးပေါက်'မှ လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ တင်ပို့ရေးအတွက် အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းမ ကြီးသည် မြန်မာဘက်မှ လားရှိုးနှင့် တရုတ်ဘက်မှ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ ကူမင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထား၍ မိုင်ပေါင်း ၆၉ဝ ရှည်လျားသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်မှ ကြူကုတ်သည် နယ်ခြားစခန်း ဖြစ်၍ တရုတ် တို့ဘက်မှ နယ်ခြားစခန်းသည် ဝမ်တိန် ဖြစ်လေသည်။ ထိုတရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီးကို ချန်ကေရှိတ်အစိုးရသည် ခေတ်မီစက်ကရိယာပစ္စည်း မသုံးဘဲ ရာထောင်မကသော တရုတ်-မြန်မာ အလုပ်သမားတို့၏ အသက်ကို စတေးကာ တောင်အထပ်ထပ်၊ လျှိုမြောင်အသွယ်သွယ်ကို ကျော်ဖြတ်ဝိုက် ပတ်လျက် ခဲယဉ်းပင်ပန်းလှစွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ရာ ၁၆ လအတွင်း ပြီးစီး၍ ကမ္ဘာ့ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ရသော လမ်းမကြီး ဖြစ်ပေသည်။ လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်မှ လားရှိုးအထိ မီးရထားဖြင့် သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင် အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။ စစ်မီးသည် မြန်မာပြည်သို့ ကူးစက်လာ၍ ၁၉၄၂ ခုနှစ် တွင် ဂျပန်တပ်များက လားရှိုးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ် အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ထိုနိုင်ငံများသို့ ပေါက်ရောက်သည့် တောင်ကြားလမ်းပေါက်များရှိသည်။ သို့သော် အသွားအလာလွယ်ကူသော လမ်းပေါက်များ မဟုတ်ချေ။ မြောက်ပိုင်း၌ ရွှေလီမြစ်ကြောင်းကို လိုက်၍ တရုတ်နယ် နိမိတ်တွင်းသို့ ရောက်နိုင်သော တောင်ကြားလမ်းရှိ၍ ရွှေလီလမ်းဟု ခေါ်သည်။ သံလွင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း ကွမ်းလုံ ကူးတို့ဆိပ်မြို့ကလေးမှလည်း တရုတ်နယ်နိမိတ်အတွင်း ရောက်နိုင်ရာ ကွမ်းလုံမှ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော် ဆောက်လုပ်ထား၍ ၈၉၈ ပေ ရှည်သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်တ ဒီဇင် ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့၏။ တောင်ပိုင်းတွင် တာချီလိပ်မှ မဲခေါင်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူးလျှင် ယိုးဒယားနယ်နိမိတ်အတွင်းသို့ ရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းမှ တရုတ်၊ ယိုးဒယား၊ လာအိုနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များအတွင်းသို့ ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ပေါက်ရောက်နိုင်သော လမ်းပေါက်များ ရှိသော်လည်း ခဲခဲယဉ်းယဉ်း သွားရောက်ရ၍ အသုံးပြုခြင်း နည်းပါးလှလေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်အသွယ်လည်း ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊ နမ့်ဆန်မြို့များတွင်လည်းကောင်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်လည်းကောင်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။ ==စေတီပုထိုးများ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြသည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့် စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။ များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄,ဝဝဝ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍လည်းကောင်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ကြသည်။ စေတီပုထိုးများကို ရှမ်းပြည်နယ်၌ မွေတော် ဟု များသောအားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားသော စေတီသည် ဘော်ကြိုရွာကြီးအနီးရှိ [[ဘော်ကြိုဘုရား|ဘော်ကြိုစေတီ]]ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်နယ်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ပေါ်တွင် တည်ထားသော လွယ်ဆိုင်စေတီကို ပလောင်တို့ အထူးကြည်ညိုကြသည်။ ထိုစေတီအနီးတွင် တောင်ပိုင်နယ်အတွင်း ပထမဆုံး ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ပလောင်တို့ ယူဆခဲ့ကြသော လက်ဖက်ပင်ကြီး ရှိလေသည်။ မြေလပ်ပိုင်းတွင် [[ပင်းတယမြို့]]၏ ရွှေဥမင်ဘုရားသည် ကျော်ကြားလှပေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ [[အင်းလေး]]ညောင်ရွှေနယ်ရှိ စေတီပုထိုးများအနက် ဖောင်တော်ဦးဘုရား ငါးဆူသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မ ဘက်၌ပါ ကျော်ကြားလှသော တန်ခိုးကြီးဘုရားများ ဖြစ်ပေသည်။ အချို့နယ်ရှင် စော်ဘွားများသည် မန္တလေးမြို့ရှိ မဟာမြတ်မုနိပုံတော်ပွားများကို သွန်းလုပ်စေ၍ ပူဇော်ကြသည်။ ညောင်ရွှေမြို့ရှိ စော်ဘွားကြီး ဆာစဝ်မောင်၏ ကုသိုလ်တော်ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက် အတွင်း၌ ဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွားများသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်းပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့် ရစေရန် ဖန်တီးရသည်ဟု ဆိုသည်။ စင်စစ်သော် စော်ဘွားများသည် ထိုကစားဝိုင်းများမှ ကစားဝိုင်းခွန်များ အမြောက်အမြား ရရှိသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ ဘုရားပွဲများ၌ ကစားဝိုင်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် လူထု၏ စာရိတ္တရေး၊ စီးပွားရေးကို အလွန်တရာ ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် တော်လှန်ရေး အစိုးရ တက်လာသောအခါ ဘုရားပွဲများ၌ လောင်းကစားခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့လေသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည် တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့် ကတ်ဝိန်းဟူ၏။ (၁) ရပ်စောက်၊ (၂) ပင်းတယ၊ (၃) ညောင်ရွှေ၊ (၄) ဟိုပုန်း၊ (၅) မိုးနဲ၊ (၆) လဲချား၊ (၇) မိုင်းကိုင်၊ (၈) မိုင်းယွန်း၊ (၉) ဆီဆိုင် (သထုံ)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဈေးများ ပြီးသည့်အခါ (၁) ဟဲဟိုး၊ (၂) တောင်ကြီး၊ (၃) နန်းပန်၊ (၄) နောင်မွန်၊ (၅) လွိုင်လင်၊ (၆) အောင်ပန်း၊ (၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။ အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးနေ့များတွင် ယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများတွေ့ဆုံ တိုင်ပင်သည့် နေရာတစ်ခုဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်၏ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းကဲ့သို့ ပုံပြင်ဒဏ္ဍာရီဆန်ကာ နတ်၊ နဂါး၊ ကျားများပါ ပါဝင် ရောနှောနေသည်။ယင်းသို့ ဒဏ္ဍာရီဆန် သော အချက်အလက်များကို ချန်လှပ်၍ မြန်မာရာဇဝင်သမိုင်းများ ကုန်းဘောင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက'' ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ လေသည်။ ထိုရာဇဝင်အရ တကောင်းမင်း အဘိရာဇာ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇာမင်းလက်ထက်တွင် တကောင်းပြည်အား တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် ထိုမင်းသည် တကောင်းနန်းကို စွန့်ခွာလာပြီးလျှင် ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍ ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီမြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ ရှမ်းတစ်ဆဲ့ကိုးခရိုင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းပြည်ထောင်အစ၊ မိုင်းမောက'' ဟုလည်း ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြလေသည်။ သမိုင်းသုတေသီများ အထောက်အထား အခိုင်အလုံတွေ့ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများအရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီးမတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် အနော်ရထာမင်း လက်ထက်မတိုင်မီအထိ မိုင်းမောသည် နန်ချောင်အား ပဏ္ဏာဆက်သနေခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် နန်ချောင်၏မြို့တော် ယခု ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ တာလီဖူသို့အရောက် ရဲမက် စစ်သည် အလုံးအရင်းနှင့် ချီတက်လာသောအခါ နန်ချောင်ပြည့်ရှင်သည် မြန်မာမင်းအား ခန့်ညားခဲ့ရသည်။ ထိုကြောင့် အပြန်ခရီးတွင် မိုင်းမောပြည့်ရှင်သည်လည်း အနော်ရထာမင်းအား သမီးတော် စောမွန်လှကို ဆက်သပြီးလျှင် ခန့်ညားဝပ်စင်းခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊ နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်းညံ့သဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော ရှမ်းမင်းတို့သည် မြန်မာမင်းတို့အား မခန့်မညားတော့ချေ။ မြန်မာမင်းက မြို့စားရွာစား ခန့်ထားသော စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယ၊ မြင်စိုင်းစား ရှမ်းညီနောင်သုံးဦးတို့သည် ပုဂံပြည်၏ နိုင်ငံရေးအင်အားကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြသည်။ ယင်းတို့နှင့် ယင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၌ လွှမ်းမိုးကြီး စိုးနေခဲ့ကြလေသည်။ တောင်ပိုင် ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ယခုခေါ်ဆိုကြသော ရှမ်းနယ် များသို့ [[ရှမ်းလူမျိုး]]များ မပျံ့နှံ့လာမီက ထိုဒေသများ၏ မူလ တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်အနွယ်များဟု ယူဆကြရ၍ ဝ၊ ပလောင်၊ ယင်းသုံးမျိုး (ယင်းနက်၊ ယင်းဆက်၊ ယင်းကျား)၊ တောင်သူနှင့် ပဒေါင်လူမျိုးစုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုနယ်များ ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းတွင် ပုဂံပြည့်ရှင် အလောင်းစည်သူမင်း ဖောင်စကြာဖြင့် တိုင်းခမ်းလှည့်လည်စဉ်က အကြောင်းများလည်း ပါရှိ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစောပိုင်း သမိုင်းနှင့် ဒွေးရောယှက်တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစိစစ်သည့်အခါ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး ကောင်း၊ မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု ယူဆရလေသည်။ မြေလပ်နယ်များရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသော အင်းသား၊ ဓနု၊ တောင်သူ၊ တောင်ရိုးတို့သည် ထိုဒေသ၏ မူလတိုင်းရင်းသား များ မဟုတ်ချေ။ ယင်းတို့သည် မြန်မာအစုဝင် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် အခြားဒေသမှ ကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ထိုဒေသများသို့ ရောက်ရှိလာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် မြေလပ်နယ်များသည် ပထဝီဝင်အရ ရှမ်းနယ်များနှင့် ပို၍နီးစပ်သဖြင့် မြန်မာတို့သည် ယင်းနယ်များအား ရှမ်းနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့လေသည်။ မြေလပ်နယ်များမှ မြန်မာများကို ငွေပဏ္ဏာ ဆက်သွင်းရသဖြင့် ထိုနယ်ရှင်များအား ငွေခွန်မှူးများဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ပင်းယတို့၌ မင်းပြုစိုးမိုးနေခဲ့ကြသော ရှမ်းညီနောင် သုံးဦးတို့၏အဆက်အနွယ်များသည် နောင်အခါ အချင်းချင်း မညီညွတ်သဖြင့် ပင်းယမင်းသည် စစ်ကိုင်းကို တိုက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ မြောက်ဖျားတွင် အင်အားကြီးမားလျက် ရှိသော မောရှမ်းတို့ကို ဖိတ်ခေါ်သည်။ မောရှမ်းတို့သည် စစ်ကိုင်းကို သာမက ပင်းယကိုပါ တိုက်သဖြင့် နှစ်မြို့လုံးပျက်ရလေသည်။ ၁၃၆၄ ခုနှစ်တွင် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယပျက်ပြီးနောက်၌ စစ်ကိုင်းမင်း အသင်္ခယာစောယွန်း၏ မြေးတော်သတိုးမင်းဖျားသည် စစ်ကိုင်းနှင့် ပင်းယကို သိမ်းယူ၍ အင်းဝကို တည်ကာ မင်းပြုသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်နှင့် ထိုမင်းအားဆက်ခံသော မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏လက်ထက်တွင် မောရှမ်းတို့နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သော်လည်းနောက် ဆက်ခံသော မင်းများလက်ထက်တွင်မူ ရှမ်းမင်းတို့ သည် အင်းဝကို ရံဖန်ရံခါ တိုက်လာသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကိုလည်း သွားရောက်ထိပါးသည်။ အချင်းချင်းလည်း တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်) စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့် သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးညှင်း စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့် နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့ရာ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊ သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏ သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ် အစိုးရက မိမိတို့လက်အောက်ခံနယ်များကဲ့သို့ ယူဆဆက်ဆံခဲ့သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ ဘုရင့်နောင်က တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းသော အခါ တရုတ်အစိုးရနှင့် အရေးပေါ်ခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဘုရင့်နောင်၏တပ်များသည် ယူနန်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ တိုင်အောင် ချဉ်းနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်၏ တပ်တို့သည် သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက် စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင် ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ အတွင်း ဘုရင့်နောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ဖြစ်သော ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နယ်များ၊ ယိုးဒယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနယ်များကို မြန်မာနိုင်ငံ တော်အတွင်းသို့ ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့လေသည်။ ဟံသာဝတီဆင်ဖြူများရှင် မင်းတရားကြီး၏လက်နက်နိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်ထောင်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကျရောက်၍ ရှမ်း တရုတ် နယ်များဖြစ်သော ကိုင်းမား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်ဟူသော မြောက်ရှမ်းရှစ် ပြည်ထောင်၊ ထိုနယ်များတွင် ဘုရင့်နောင်၏ မြန်မာရဲမက်များ တည်ထားခဲ့သော စေတီပုထိုးများ အထင်အရှားရှိခဲ့သည်ဟု ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊ ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား များကို စော်ဘွားကြီးများ၏ အစီးအနင်း အဆောင်အရွက်ပေးသည်။ မြန်မာမင်းအဆက်ဆက်တို့ကလည်း ထီးရံ နန်းရံ လက်နက်နိုင်ငံ များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလေသည်။ ယင်းတို့အပြင် မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်း၏ လက်နက်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်သော ပြည်များအဖြစ် အောက်ပါ ရှမ်းနယ်နှင့် ရှမ်းအနွယ် နယ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ (၁) ဗန်းမော်၊ (၂) မိုင်းလျဉ်း၊ (၃) မိုင်းကိုင်၊ (၄) မိုင်းပတ်၊ (၅) ရပ်စောက်၊ (၆) နောင်မွန်၊ (၇) ကျိုင်းတုံ၊ (၈) ကျိုင်းရုံး၊ (၉) ကျိုင်းသေဉ်၊ (၁ဝ) မိုင်းလုံခပင်း၊ (၁၁) ဇင်းမယ်၊ (၁၂) လင်းဇင်း၊ (၁၃) မိုင်းစံ၊ (၁၄) အကျော်၊ သို့ မဟုတ် ကျော်ပုဂံ၊ (၁၅) လဝိုက်၊ (၁၆) မျက်နှာမည်း၊ (၁၇) သောက္ကတဲ၊ (၁၈) ပိဿလောက်တို့အပြင် ကလေးနှင့်ကသည်း ဟုန်း ရှမ်းစော်ဘွားတို့၏ မဏိပူရကသည်းပြည်လည်း ပါဝင်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်၏ သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် လက်နက်နိုင်ငံတော် ပြိုအက်၍လာရာ ရှမ်းပြည် နယ်တို့လည်း သီးခြားခွဲထွက်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရင့်နောင်၏ သားတော်တစ်ပါးဖြစ်သော ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းနယ်များကို ပြန်လည် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ညောင်ရမ်းမင်း၏သားတော် အနောက်ဘက်လွန်မင်းနှင့် ထိုမင်း၏ညီတော် သာလွန်မင်းတို့၏ လက်ထက်လွန်ပြီးနောက်တွင် မြန်မာမင်းတို့ အရည်အချင်း ပျော့ညံ့လာသဖြင့် နိုင်ငံတော် ယိမ်းယိုင်လာသည်။ အင်းဝမြို့တွင် မင်းပြုသော ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုလည်း ခေါ်သည့် မဟာဓမ္မရာဇာမင်း လက်ထက်တွင် မွန်တို့အင်အား တောင့်လာ၍ အင်းဝကို တိုက်လာသဖြင့် အင်းဝပျက်သည်။ ထိုအခါ ရှမ်းပြည်နယ်များသည် အင်းဝ၏ဩဇာကို မခံတော့ပေ။ ဇင်းမယ်နယ်သည်လည်း သီးခြားခွဲထွက်လေသည်။ ယိုးဒယားနှင့် မဏိပူရတို့ လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ပင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် လုယက်ခြင်း ပြုလေသည်။ ယင်းသို့သော အပြိုပြိုအကွဲကွဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီးအမည်ခံ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းသွင်းခဲ့လေသည်။ ယင်းသည်မှစ၍ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် နည်းပါးသွားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်းမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၇ ခုနှစ်က အင်းဝ ဆင်ဖြူရှင် ထိုးမှတ်သော ရွှေဘိုဘုံစံတုလွတ်ကျောင်း ကျောက်စာတွင် လက်နက်နိုင်ငံတော်ကို တိုင်း ၁၆ တိုင်း ခွဲ၍ ပြထားရာ၌ ရှမ်းနယ်နှင့်ရှမ်းအနွယ်နယ်များကို ဤသို့ ပိုင်းခြား ဖော်ပြထားလေသည်။ ၁။ တနင်္သာရီ၊ ပိဿလောက်၊ ကမန်ပိုက်၊ သောက္ကတဲ စသော ၇၉ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂျွမ်း ယိုးဒယားတို့နေရာ ဒွာရဝတီဟူသော အရုဇ္ဈပုရတိုင်း၊ (ယိုးဒယား) ၂။ ဗြဲ၊ အနန်း၊ ပရော၊ ကျိုင်းသေည်၊ လပုန်း စသော ၅၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ယွန်း လူမျိုးတို့နေရာ ဇင်းမယ်ဟူသော ဟရီဘုဉ္စတိုင်း၊ (ဇင်းမယ်) ၃။ မိုင်းမည်း၊ မိုင်းသတ်၊ မိုင်းချိုင်၊ မိုင်းပိုင်စသော ၃၇ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဂုံလူမျိုးတို့ နေရာ ကျိုင်းတုံ ဟူသော ခေမာဝရတိုင်း၊ ၄။ မိုင်းစဲ့ (မိုင်းစံ)၊ ကျိုင်းဟွန်၊ မိုင်းယတ် စသော ၁၂ မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လူးလူမျိုးတို့နေရာ ကျိုင်းရုံး ဟူသော မဟာနဂရတိုင်း၊ ၅။ မိုင်းလုံး၊ မိုင်းကွန်း၊ လောသွတ်၊ တိုက်ခံ၊ တေသန်၊ တေသိန်၊ မိုင်းဆံကြီး၊ မိုင်းဆံငယ် စသော ၁ဝဝ သော မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော လင်းဇင်းလူမျိုးတို့နေရာ စန္ဒပူရိ ဟူသော လဝရဋ္ဌတိုင်း၊ (လော နိုင်ငံ) ၆။ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ်စောက်၊ မိုးဗြဲ၊ သိန္နီ၊ ကိုင်းမား၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ သုံးဆယ်ဟူသော မြို့ကြီး အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စော်ဘွားအပေါင်းတို့နေရာ ဖြစ်သည့် ကမ္ဗောဇတိုင်း၊ ၇။ မိုးတာ၊ မိုးစစ်၊ မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ခန္တီ၊ တက် ခေါင်၊ မိုင်းလုံဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ် သည့် ၃ဝ သော ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော အာဠဝီတိုင်း၊ ၈။ မိုင်းမော၊ စည်ခွင်၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စန္ဒား၊ မိုးဝန်း စသောမြို့ကြီး ကိုးမြို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရှမ်း တရုတ်လူမျိုးတို့နေရာ၊ မောကိုးခွင်ဟူသော မောရိယတိုင်း၊ ၉။ ကတို၊ ဝိုးငံ၊ ဆေးသစ်၊ ကောင်းစင်၊ ငရင်း၊ ငရုန်း၊ ယင်းကပ်ဟူသော မြို့ကြီးအပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဗန်းမော် ရှမ်းစော်ဘွားတို့နေရာဖြစ်သော စိန့်တိုင်း၊ ၁ဝ။ မိုးကုတ်၊ ကျတ်ပြင်၊ ရေလျှံ စသော မြို့လတ်ရွာငယ်အပေါင်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော စို့သူကြီးတို့နေရာ ဖြစ်သော မဟိံသကတိုင်း၊ ၁၁။ မွေးရည်၊ မည်ကယ်၊ ငစင်ကျယ်စသော မြို့တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကသည်းကုလားဟုန်း စော်ဘွားတို့နေရာ ဖြစ်သော မဏိပူရတိုင်း၊ ၁၂။ ကလေး၊ သောင်သွပ်၊ ထီးလင်း၊ ယော၊ ဆော၊ စကု၊ စလင်း၊ မဖဲ၊ မင်းတုန်းစသော ၂၇ မြို့တို့ ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သုနာပရန္တတိုင်းဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မင်းတုန်းမင်းတရား နတ်ရွာစံပြီးနောက်တွင် ယခု တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ချေလီခေါ် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်၏ စော်ဘွားခန့် အပ်သည့်အရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျိုင်းတုံစော်ဘွားသည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းအား ထောင်ထားခြားနားသည်။ ထိုအရေးတွင် မိုးနဲ၊ မိုင်းနောင်နှင့် ရပ်စောက်စော်ဘွားတို့သည် ကျိုင်းတုံစော်ဘွားနှင့် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းပြု၍ ပါဝင်ကူညီကြသည်။ ထိုစော်ဘွားစုတို့သည် မင်းတုန်းမင်း၏ တူတော်တစ်ပါးဖြစ်သော လင်းပင်းမင်းသားအား နန်းတင်ရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နောင်အခါ မြေလတ် နယ်အချို့ကလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်သည်။ လင်းပင်အဖွဲ့သည် မိမိတို့နှင့် စိတ်ဝမ်း မညီသော ညောင်ရွှေကျေးသီး မန်စံ၊ မိုင်းလွန်းနှင့် လဲချားနယ်များကို တိုက်ကြသည်။ မြန်မာတပ်များကလည်း ထောင်ထား ခြားနားမှုကို လိုက်လံနှိပ်ကွပ်သော်လည်း များစွာ အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအစိုးရက သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည်။ နောင်အခါ လင်းပင်းအဖွဲ့သည်လည်း အားနည်းလာ၍ လင်းပင်မင်းသားကိုယ်တိုင် အညံ့ခံရသည်။ ခရစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ စော်ဘွားနယ်များသည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်ကြရသည်။ သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ရှိ နယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကျိုင်းတုံသည် ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင်မှ လက်နက်ချလေသည်။ မောက်မယ်၊ မိုင်းပန်နှင့် ကရင်နီနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယိုးဒယားအစိုးရနှင့် ပြဿနာများ ပေါ်သည်။ ၁၈၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် ယိုးဒယား နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အဖွဲ့ဝင်များ ပါဝင်သော ကော်မီရှင်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်း၍ ထိုနယ်များ နယ်နိမိတ်ကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ယိုးဒယားမပိုင်တော့သော အပိုင်းမှ ယိုးဒယား တပ်များကို ရုပ်သိမ်းစေသည်။ ၁၈၉၄-၄၅ ခုနှစ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ပိုင် အင်ဒိုချိုင်းနားပြည်နှင့် နယ်နိမိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ကျိုင်းချိုင်းနယ်အား မဲခေါင်မြစ်ကို နယ်ခြားအဖြစ် ထားပြီးလျှင် မဲခေါင်မြစ်အနောက် ဘက်ကမ်းအပိုင်းကို ကျိုင်းတုံနယ်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း၍ အရှေ့ဘက် ကမ်းအပိုင်းကို အင်ဒိုချိုင်းနားအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်များကို ၁၈၈၉-၉ဝ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-တရုတ် နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မီရှင်က ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်များသည် မြန်မာမင်းတို့၏ သစ္စာတော်ခံနယ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အစောပိုင်းတွင် စံနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ခြင်းကိုမူ မခံခဲ့ရပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များက မြန်မာမင်းတို့အား အခွန်ပဏ္ဏာများကိုမူ ဆက်သခဲ့ရရာ ဆက်သမြဲအခွန်ပဏ္ဏာ များကို [[ရွှေ]]၊ [[ငွေ]]၊ အသန့်[[သစ်စေး]]၊[[မြင်း]]၊ [[သိုး]]၊ [[ကတိုး]]၊[[အောင်း]]၊ [[ဖဲ]]၊ [[ဇာပယင်း]]၊ [[မော်ယော]]၊ [[ကတ္တီပါ]] မှိုင်းလုံး၊ ခဲမ၊ [[ဖယောင်း]]၊ [[ဆင်စွယ်]]၊ [[ကြေး]]၊ [[သံ]]၊ ကျောက်မျိုး၊ ထည်မျိုး၊ အုပ်မျိုးတို့အပြင်၊ သစ်သီး၊ ပန်းကံ့ကော်၊ သဇင်ပန်းမျိုးတို့ကိုလည်း အချို့နယ်များက ဆက်သကြရလေသည်။ သာလွန်မင်းတရားလက်ထက် ခရစ်နှစ် ၁၆၃၇ ခုတွင် နိုင်ငံတော်၏ လူဦးရေ၊ အိမ်ခြေ၊ မြေအကျယ်အဝန်း၊ ထွက်သည့်သီးနှံ၊ ပေးဆောင်ရသည့် အခွန်အတုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှတ်တမ်းတင်ရာ ရှမ်းနယ်များကလည်း စစ်တမ်းများ ပေးရသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မင်းများတွင် အလောင်းမင်း တရားလက်ထက်မှတစ်ပါး အခြားမင်းများလက်ထက်တွင်လည်း စစ်တမ်းများကို အရေးယူဆောင်ရွက်ကြလေသည်။ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များကို အုပ်ချုပ်ပုံမှာ ရှမ်းနယ်ကြီးများတွင် စော်ဘွားထားသည်။ နယ်လတ်များတွင် မြို့စား၊ နယ်ငယ်များတွင် ငွေခွန်မှူးများထားသည်။ မြန်မာနယ်ကြီးများကို အုပ်ချုပ်ရသော ဘုရင်ခံများနှင့် စော်ဘွားအလား တူသည်။ ရှမ်းမြို့စားနှင့် မြန်မာမြို့စား အလားတူလေသည်။ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရှမ်းနယ်များအတွက် တပ်ရုံး သုံးရုံးထား၍ ခွဲခြားသတ်မှတ် အုပ်ချုပ်ရာ ထိုတပ်ရုံးများမှာ သိန္နီတပ်ရုံး၊ မိုးနဲတပ်ရုံး မိုးဗြဲတပ်ရုံးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုတပ်ရုံး သုံးရုံးပိုင်နယ်များတွင် စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ မြို့ဝန်၊ မြို့အုပ်တို့အပေါ် မြန်မာအရာရှိကြီး သုံးဦးထား၍ အုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအရာရှိကြီးများသည် စစ်ဗိုလ်များဖြစ်စေ၊ ဝန်ကြီး၊ ဝန်မှူး၊ ဝန်ထောက်ဖြစ်စေ၊ ယင်းတို့နှင့် အဆင့်အတန်းတူ အရာရှိများ ဖြစ်စေ ခန့်ထား၍ ခန့်ထားခံရသူသည် ဆိုင်ရာတပ်ရုံးသို့ သွားရောက်နေထိုင်ရသည်။ မြန်မာ လက်အောက်ခံ ရှမ်းနယ်များ အတော်ကလေးကျယ်သေးစဉ်က ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းသည်ကြီး၊ မိုင်းလျဉ်းကြီးများတွင် တပ်ရုံး၊ တပ်ဦးချုပ် သီးခြားထား၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် မဲခေါင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကို လက်လွတ်ရုံမက သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက် ရှမ်းနယ်များတွင် တပ်ရုံးများ မထားတော့ချေ။ မန္တလေးမြို့တည် မင်းတုန်းမင်းတရားလက်ထက်တိုင်အောင် ကျိုင်းရုံး၊ ကျိုင်းတုံ၊ ကျိုင်းချိုင်းနယ်တို့က သုံးနှစ် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်၊ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အခွန်ပဏ္ဏာများ ဆက်သမြဲဆက်သခဲ့သော်လည်း သီပေါမင်း လက်ထက်တွင်မူ မဆက်သတော့ချေ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော တပ်ရုံးသုံးရုံးသည် မြန်မာမင်းဩဇာခံ ရှမ်းနယ်အားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရသည်မဟုတ်ပေ။ တောင်ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွားထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍ အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။ တပ်ရုံးများတွင် သွားရောက်နေထိုင် အုပ်ချုပ်ရသောမြန်မာ အရာရှိကြီးများကို စစ်ကဲတော်ကြီးဟု ခေါ်သည်။ ထိုစစ်ကဲတော်ကြီးများကို ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးက တစ်ဖန် အုပ်ချုပ်ရသည်။ ထိုဗိုလ်မှူးများ အုပ်ချုပ်ရာတွင် မင်းညီမင်းသား ဝန်ထောက် များကို ခန့်ထားလေ့ရှိသဖြင့် ဗိုလ်မှူး မင်းသားဟု ခေါ်သည်။ ထိုဗိုလ်မှူး မင်းသားသည် အချက်အချာကျသော မိုးနဲမြို့တွင် ရုံးစိုက်လေသည်။ ဗိုလ်မှူးမင်းသားလက်အောက်တွင် တပ်သား ၁ဝဝဝ ခန့်ပါသော တပ်ရှိ၍ ထိုတပ်ကို စစ်ကဲတော်ကြီး၊ နားခံကြီး၊ ဗိုလ်ဓားရဲ စသော အရာရှိများက ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ အုပ်ချုပ်ရလေသည်။ စော်ဘွားများလည်း ဓားပိုင်သည်ဖြစ်၍ အမိန့်တော်မခံဘဲ လူသတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဗိုလ်မှူးမင်းသားသည် စော်ဘွားများအထက်က ဖြစ်လေသည်။ စော်ဘွားဟူသည်မှာ ရှမ်းဘာသာဖြင့် 'စဝ်'နှင့် 'ဖ' ဟူသော စကားနှစ်လုံးပေါင်းစပ်ထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။ 'စဝ်' သည် ''ပိုင်ဆိုင်သူ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ 'စပ်' နှင့် 'ဖ'ကို ပေါင်းစပ်သောအခါ ''မိုးကောင်းကင်တမျှ မြင့်မြတ်သော ပိုင်ဆိုင်ခြင်း (ပိုင်ရှင်)''ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပေသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် ''ကောင်းကင်တမျှ ပိုင်ဆိုင်သူ (အရှင်)''ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာမင်းများက စော်ဘွားများအား ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များ အနေနှင့် ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် စော်ဘွားတို့သည် ပဒေသရာဇ် မင်းငယ်များ၏ အဆောင်အယောင် အစီးအနင်းများကို အသုံးပြုနိုင်ကြပြီးလျှင် ပဒေသရာဇ်မင်းငယ်များကဲ့သို့ ပြုမူနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ စော်ဘွားတို့သည် မိမိတို့၏ရိုက်ရာကို ဆက်ခံရန် သားတော်၊ ညီတော်၊ တူတော်များအနက်မှ သင့်လျော်ရာတစ်ဦးဦးကို ထီးရံနန်းရံအဖြစ် ရွေးချယ်ထား၍ ယင်းကို ကျမိုင်းဟု ခေါ်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက်တွင်မူ ကျမိုင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ထားသူကို ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးနှင့် ဘုရင်ခံတို့ သဘောတူညီချက် ရပြီးမှသာလျှင် ခန့်ထားနိုင်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ် အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်ချုပ်သည်။ ၁။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း (ရှမ်းပြည် ဥတ္တရတိုင်းဝန်ရှင် တော်မင်းကြီး လက်အောက်ခံ) ၂။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်ဝန်နှင့် နိုင်ငံရေးအရာရှိ လက်အောက်ခံ) ၃။ မြေလပ်ပိုင်း (ဒက္ခိဏတိုင်း ဌာနချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေး အရာရှိ လက်အောက်ခံ)ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များကို ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဟု ခေါ်တွင်စေရန် ဘုရင်ခံချုပ်က ထုတ်ပြန်ကျေညာသည်။ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းနှင့် မြေလပ်ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များဟူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားပြီးလျှင် နယ်၏အကျယ်အဝန်းကို လိုက်၍ စော်ဘွားမြို့စား၊ နယ်စားများအား အသီးအသီး အုပ်ချုပ်စေသည်။ မြောက်ပိုင်း၌ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်သော နယ်များမှာ- (၁) သီပေါနယ် (၄) တောင်သိန္နီနယ် (၂) တောင်ပိုင်နယ် (၅) မိုးမိတ်နယ် (၃) မြောက်သိန္နီနယ် (၆) မိုင်းလွန်းနယ် တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ တောင်ပိုင်း၌ စော်ဘွားနယ်များမှာ (၁) ကျိုင်းတုံနယ် (၇) မောက်မယ်နယ် (၂) မိုးနဲနယ် (၈) မိုင်းပန်နယ် (၃) ညောင်ရွှေနယ် (၉) မိုင်းပွန်နယ် (၄) မိုးဗြဲနယ် (၁ဝ) စံကားနယ် (၅) ရပ်စောက်နယ် (၁၁) မိုင်းကိုင်နယ် (၆) လဲချားနယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားနယ်များမှာ နှစ်စားရှိသည်။ စော်ဘွားကြီးနှင့် စော်ဘွားဟု ခွဲထားခြားပြီးလျှင် မောက်မယ်နယ်၊ မိုင်းပန်နယ်၊ မိုင်းပွန်နယ်၊ စံကားနယ်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်များသည် ဟော်နန်းမပိုင် ရာဇပလ္လင်နှင့် စော်ဘွားရာထူး ရရှိကြသည်။ အောက်ပါမြို့စားနယ်များသည် တောင်ပိုင်း၌ ပါဝင်ကြလေသည်။ (၁) နန်းခုတ်နောင်မွန်ငယ် (၇) ဘန်းယဉ်နယ် (၂) မိုင်းနောင်နယ် (၈) ဟိုပုန်းနယ် (၃) ဘော်နယ် (၉) စကွယ်နယ် (၄) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၁ဝ) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၅) ပင်လောင်း (လွယ်လုံနယ်) (၁၁) မိုင်းရှူးနယ် (၆) သထုံ (ဆီဆိုင်နယ်) (၁၂) ပွေးလှနယ် မြေလပ်ပိုင်းတွင် ရှိကြသော ရွာငံ၊ ပင်းတယ၊ ပင်မှီ၊ ကျုံးနယ်တို့သည် ငွေခွန်မှူးများ အုပ်ချုပ်သောနယ်များ ဖြစ်ကြလေသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ကိုးကန့်နယ်သည် မြို့စားနယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က သိန္နီစော်ဘွား လက်အောက်ခံနယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလတွင် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ မြောက်သိန္နီ စော်ဘွားအား ထိုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့် မပြုတော့ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလတွင်မူ သီးခြားမြို့စား နယ်တစ်နယ်အဖြစ် ထားရှိခဲ့သည်။ နယ်သူနယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် တရုတ်လူမျိုးများသာလျှင် ဖြစ်ကြ၍ မြို့စားသည် ရှမ်းတရုတ်အနွယ် ဖြစ်လေသည်။ နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစားဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင် ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှသာ ရှိလေသည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ် သော လားရှိုး၊ တောင်ပိုင်း ဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သော တောင်ကြီး၊ နွေရာသီစခန်းမြို့များဖြစ်သော တောင်ပိုင်းမှ ကလောနှင့် လွိုင်လင်မြို့များသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များ အတွင်း တည်ရှိသော်လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိကြီးငယ်များ နေထိုင်ရာမြို့များ ဖြစ်သဖြင့် စော်ဘွား၊ မြို့စားတို့ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ ပြည်မရှိ မြို့ကြီးများကဲ့သို့ မြို့၏ စည်ပင်သာယာရေးကို မြို့ပြကော်မီတီများက အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမြို့များ၏မျူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ် ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊တရားမဥပဒေများဖြင့် ဆိုင်ရာအရာရှိတို့က အုပ်ချုပ်သကဲ့သို့ ကျန်ပဒေသရာဇ်နယ်များတွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားနှင့် မြို့စားတို့က ဆိုင်ရာနယ်များ၌ ပြည်မ၏ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေများ၊ တရားမ ဥပဒေများအပြင် ရှမ်းပြည်ဓလေ့ ဥပဒေများဖြင့် အသီးအသီး စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။ မြို့စားနှင့် ငွေခွန်မှူးများသည် တရားမနှင့် ရာဇဝတ် တရားစီရင်ရေး အခွင့်အာဏာတွင် ဒုတိယတန်း တရားသူကြီး အဆင့်အတန်းမျှသာ ရှိသည်။ အချို့စော်ဘွားနယ်ကြီးများတွင် ဆိုင်ရာနယ်ရှင်ကို ကူညီရန် အမတ်ချုပ်ကြီး (ရာဇဝတ်မှု- တရားမအပါအဝင်)၊ တရားရေးရာဌာနအမတ်၊ အခွန်တော် ဌာနအမတ်၊ နယ်ဝန်၊ ငွေတိုက်ဝန် စသည်ဖြင့် လစာရိက္ခာစား အရာရှိများ ခန့်ထားသည်။ ထို့ပြင် ရိုးရာအစဉ်အဆက်အားဖြင့် ခန့် ထားရသည့် ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျယ် စသော သူကြီးအဆင့် အတန်းမျိုး ရှိသည့် ကျေးလက်ပိုင်းမှ အုပ်ချုပ်သူအကြီးအကဲ များလည်း ရှိပေသေးသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုကို ဖွဲ့စည်း ပြီးနောက် ပဒေသရာဇ်ကောင်စီအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌသည် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်၏ ဌာနချုပ်ဝန်ဖြစ်သော ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီးဖြစ်၍ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သည် မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ဝန် ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ဗြိတိသျှအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော အကြီးမြင့်ဆုံး ဗြိတိသျှ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ စော်ဘွား၊ မြို့စား၊ ငွေခွန်မှူးများ သည် ထိုအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ကြလေသည်။ မြန်မာပြည်အား ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲအုပ်ချုပ်သောအခါ ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းနယ်များအား မတိုးတက်သေးသော နယ်များအဖြစ် ဆက်လက်ထား ရှိကာ မြန်မာပြည်တွင်းသို့ မသွတ်သွင်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ပြည်မ၌ ၉၁ ဌာန အုပ်ချုပ်ရေး ရရှိလာသည်အထိ ပြည်မ၏ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ကို အမှီ ပြုခဲ့ရလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းသောအခါ ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည်လည်း မြန်မာပြည်ဘွား အခြားတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ သွေးစည်း ညီညွတ်စွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ လွတ်လပ်ရေး ရအံ့ဆဲဆဲတွင် မသမာသူတို့၏လက်ချက်ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အမှူးပြုသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီးများ ကျဆုံး ရာ၌ ရှမ်းအမျိုးသား မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့၌ ပဒေသရာဇ် ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်း၍ လူထုကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသောအချိန်ကာလ သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သော နေ့ထူး နေ့မြတ်ကြီးကို ရှမ်းအမျိုးသား နေ့ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ပေါက်ရန် စတင်ပန္နက်ချသော နေရာသည် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ လဲချားနယ်ရှိ ပင်လုံမြို့ကလေး ဖြစ်ပေသည်။ ပြည်မခေါင်းဆောင်များနှင့် တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်များသည် တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် ညီလာခံကျင်းပပြီးလျှင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စုမှမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထူထောင်ရန် သဘောတူကြောင်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက် နေ့၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြရာ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဓာတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ထိုနေ့ထူးနေ့မြတ်ကို ပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ် ပြောင်းလဲခဲ့ရာ ရှမ်းနယ်များ အုပ်ချုပ်ရေးလည်း ပုံစံပြောင်းခဲ့သည်။ ပဒေသရာဇ်ရှမ်းပြည်နယ်ဟု မခေါ်တွင်တော့ဘဲ ရှမ်းနယ်များတွင် ဝနယ်များကိုပါ ပူးပေါင်းထည့်သွင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်ဟု ခေါ်တွင်စေပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဖြင့် အခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၅ အရ သတ်မှတ်ပေးလိုက် လေသည်။ ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီးသည့်နောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ရေးအသွင်ပြောင်းလိုက်သည်။ ထိုကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ပါလီမန်ကလေး ဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို ကိုယ်စားပြုသော လူမျိုးစုလွှတ်တော် အမတ် ၂၅ ဦး နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေအလိုက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော်သို့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော အမတ် ၂၅ ဦး ပါဝင်သည်။ ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ သို့မဟုတ် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် တိုင်ပင်၍ ခန့်အပ်သည်။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လေသည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပြုစု၍ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။ နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး စသည်တို့ကိုမူ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဆောင်ရွက်လေသည်။ ပြည်ထောင်စု အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲစဉ်က ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ် အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည် အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီကလေးတွင် စော်ဘွားကြီးများက ခေါင်းဆောင်၍ စော်ဘွားအသင်းဟူ၍ တည်ထောင်ပြီးလျှင် မြို့စားများ၊ ငွေခွန်မှူးများကိုပါ စော်ဘွားအဆင့်အတန်းသို့ သိမ်းသွင်းခြင်းအလို့ငှာ နယ်ရှင်အားလုံး 'စဝ်ဖလုံ' ဟု ခေါ်တွင်စေရန် သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ပြည်မ၌ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိနေစဉ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ပဒေသရာဇ်စနစ် တည်တံ့နေခြင်းသည် ခေတ်နှင့်မလျော်ညီခဲ့ပေ။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဒီမိုကရေစီစံနစ်ကို သွတ်သွင်းရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရတို့ ဆွေးနွေးလာခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ခုနှစ် တွင် နယ်ရှင်စော်ဘွားများက အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း အကြောင်းကြောင်းတို့ ကြောင့် အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးသည် အကောင်အထည် မပေါ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရ လက်ထက်၌ နယ်ရှင်စော်ဘွားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စွန့်လွှတ်ကြောင်းကို ထိုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး၍ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီက အတည်ပြုလိုက်ခြင်းကြောင့် ပြည်နယ်တွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သော ပဒေသရာဇ်စံနစ်ကို ဖြတ်တောက်၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပန္နက်ကို စိုက်ထူလိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ပြီးနောက်တွင် အောက်ပါအတိုင်း ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်များဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီးလျှင် ပြည်မကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်များ ထွင်လိုက်လေသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ ၁။ လားရှိုးခရိုင် (၁) မြောက်သိန္နီနယ် (ရုံးစိုက်-လားရှိုးမြို့) (၂) တောင်သိန္နီနယ် ၂။ ကျောက်မဲခရိုင် (၁) သီပေါနယ် (ရုံးစိုက်-ကျောက်မဲမြို့) (၂) တောင်ပိုင်းနယ် (၃) မိုးမိတ်နယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့မြောက် (၁) ကိုးကန့်နယ် အထူးခရိုင် (၂) မိုင်းလွန်းနယ် (၃) ဝနယ်များ၊ လားရှိုးခရိုင်နှင့် ကျောက်မဲခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်း ပြည်မြောက်ပိုင်းတိုင်းဟူ၍ သတ်မှတ်ကာ အထူးတိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာခရိုင်ဝန်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင် စသော အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိများဖြင့် ကြပ်မတ်အုပ်ချုပ်သည်။ လားရှိုးမြို့သည် အထူးတိုင်းမင်းကြီး၏ ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၏ ခရိုင်နှင့်နယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်လေသည်။ ၁။ တောင်ကြီးခရိုင် (၁) ညောင်ရွှေနယ် (ရုံးစိုက်-တော်ကြီးမြို့) (၂) ရပ်စောက်နယ် (၃) မိုင်းပွန်နယ် (၄) စံကားနယ် (၅) နန်းခုတ်နယ် (၆) နောင်မွန်နယ် (၇) လွယ်လုံနယ် (၈) သထုံနယ် (ဆီဆိုင်) (၉) ဘန်းယဉ်နယ် (၁ဝ) စကွယ်နယ် (၁၁) ဟိုပုန်းနယ် (၁၂) သာမိုင်းခမ်းနယ် (၁၃) ပွေးလှနယ် (၁၄) ဘော်နယ် (၁၅) ရွာငံနယ် (၁၆) ပင်းတယနယ် (၁၇) ပင်မှီနယ် (၁၈) ကျုံးနယ် ၂။ လွိုင်လင်ခရိုင် (ရုံးစိုက်-လွိုင်လင်မြို့) (၁) မိုးနဲနယ် (၂) မိုင်းပန်နယ် (၃) မောက်မယ်နယ် (၄) မိုင်းကိုင်နယ် (၅) မိုင်းနောင်နယ် (၆) မိုင်းရှုနယ် (၇) ကျေးသီးမန်စံနယ် (၈) လဲချူးနယ် (၉) ရေဦးနယ် ၃။ ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်းခရိုင် (၁) ကျိုင်းတုံနယ်ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးခရိုင်နှင့် လွိုင်လင်ခရိုင်တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတိုင်းဟု သတ်မှတ်ကာ တိုင်းမင်းကြီး တစ်ဦးက ဆိုင်ရာလက်အောက်ခံအရာရှိများနှင့် ကြပ်မတ် အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းမင်းကြီး၏ရုံးစိုက်မြို့သည် တောင်ကြီး မြို့ဖြစ်၍ တောင်ကြီးမြို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ မြို့တော်လည်း ဖြစ်လေသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲကြောင့် လူမှုရေးတွင် အနိမ့်ကျဆုံး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ ဝနယ်များ၊ ကိုးကန့်နယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊ ပန်းဆန်းဒိုင် မြို့စားနယ်တို့ကို နယ်သူ နယ်သားများ၏ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်ခြားဒေသအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရလက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ရှမ်းစော်ဘွား အများစုနှင့် ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက် အရေးဆိုလာကြပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထကြွပုန်ကန်မှု၊ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း လှုံ့ဆော်အားပေးလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြည်ထောင်စုကြီး ယိမ်းယိုင်ပြိုကွဲမည့်အခြေအနေဆိုးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ တွင် ပြည်ထောင်စုအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူလိုက်သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့ တွင် ဖျက်သိမ်းပြီးလျှင် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးပါဝင်သော ရှမ်း ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း လိုက်သည်။ ထိုဦးစီးအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနည်းတူ ရှမ်းပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဝဝကို ဆောင်ရွက်ရ၍ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအား ယခင်က ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အခွင့်အာဏာများကို အပ်နှင်းလိုက်လေသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရသည် ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်အဖြစ်မှ ပြည်သူ့ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်လာရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ကျေးလက်များအထိ ပြည်မနည်းတူ တရားဥပဒေ စိုးမိုးနိုင်ရန် တရားရုံးများ၊တရားသူကြီးများ ခန့်ထားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေပိုင်းခြားမှု ပြန်လည် စိစစ်ရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ယခင်က နယ်ပိုင်နယ်၊ မြို့ပိုင်နယ် ဟူ၍ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ခဲ့သော အချို့နယ်များသည် ကျေးရွာသာသာမျှ ရှိသဖြင့် စော်ဘွားတို့အလိုကျ မလိုအပ်ဘဲ ပိုင်းခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေရာ အုပ်ချုပ်ရေးလွယ်ကူစေရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး စရိတ်ကျဉ်းစေရန် အချို့နယ်များကို ပူးပေါင်းခြင်း၊ ပြန်လည်ပိုင်းခြား ခြင်းပြုရန် ပြန်လည် စိစစ်ဆောင်ရွက်နေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ==မြန်မာ-တရုတ်-နယ်နိမိတ်အပြောင်းအလဲ== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း အများဆုံး ဆက်စပ်လျက်ရှိရာ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ်ကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ သဘောတူ ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ပြီးနောက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်၌ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ရှိခဲ့လေသည်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်နိမိတ် သဘောတူစာချုပ်များအရ ခိုင်လုံသော သက်သေအထောက်အထားများရှိသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသများကို တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြုရသည်။ မိုင်းမောကြီး တြိဂံဒေသအတွက်မူ ထိုဒေသအား တရုတ်တို့က ပြန်၍ သိမ်းလိုက်ပါက ထိုနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသော ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် ကူးလူးဆက်ဆံမှု လမ်းမကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ထိုပြည်နယ်များအား ထိခိုက်ဖွယ်ရာ ရှိသဖြင့် ထိုတြိဂံဒေသကို တရုတ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရသို့ အပြီးအပိုင် လွှဲပြောင်းပေးသည်။ သို့သော် ထိုဒေသနှင့် လဲလှယ်သောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်ပါဝင်သော ဝနယ်အတွင်းရှိ ပန်းဟုံးနှင့် ပန်းလောင်းဒေသတို့အား မြန်မာအစိုးရက တရုတ်အစိုးရ သို့ လွှဲအပ်ရလေသည်။ နှစ်ပြည်ထောင်အစိုးရတို့ အပြန်အလှန် အလဲအလှယ်ပြုကြသော နယ်မြေများကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်လိုက်ရာ မြန်မာ အစိုးရက ရရှိလိုက်သော မိုင်းမောတြိဂံဒေသ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၈၅ စတုရန်းမိုင်၊ ထိုဒေသနှင့် အလဲအလှယ်ပြုကာ တရုတ်အစိုးရသို့ လွဲအပ်လိုက်ရသော ပန်းဟုံး၊ ပန်လောင်း ဒေသမျာ၏ အကျယ်အဝန်းသည် ၇၃ စတုရန်းမိုင် စသဖြင့် အသီးသီး ဖြစ်ကြလေသည်။ ပန်ဟုံးနှင့် ပန်လောင်းဒေသတို့ကို အလဲအလှယ် ပြုလိုက်ရသဖြင့် ထိုနေရာတွင် ရှမ်းပြည်နယ် နယ် နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းသည် အတန်ငယ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မိမိတို့၏ နယ်မြေကို တစ်လက်မမျှ အလျှော့မခံလိုသော်လည်း ရှမ်းအမျိုးသားတို့သည် နှစ်ပြည်ထောင်ချစ်ကြည်မှုကို ရှေ့ရှုကာ လွှဲအပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ မိုင်းမောတြိဂံဒေသသည် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် နှစ်ခုလုံး၌ ပါဝင်နေရာ ဆိုင်ရာအစိတ်အပိုင်းကို ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အုပ်ချုပ်လျက် ရှိပေသည်။ တရုတ်အစိုးရသို့ လွှဲအပ်၍ အလဲအလှယ်ပြုကြသောဒေသများမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့က ထိုဒေသများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သာ နေလိုကြသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်မှ ဖီမော်၊ ဂေါ်လန်၊ ကန်ဖန်ဒေသရှိ လူမျိုးစုများနည်းတူ ပန်ဟုံးနှင့်ပန်လောင်းဒေသများမှ လူမျိုးစုများကိုလည်း ယင်းတို့၏ ဆန္ဒအတိုင်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည် နယ်စပ်အနီး၌ ကျေးရွာအိုးအိမ်များကို သိုက်မြိုက်စွာ ထူထောင်ပေး ရပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အသက်မွေးမှု ဖူလုံရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရလေသည်။ ==ပညာရေး== {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှေးအခါက ရှမ်းပြည်နယ်၏ပညာရေးစံနစ်သည် စော်ဘွားများ၏ လက်ထဲတွင်သာ ရှိခဲ့သည်။ နယ်များတွင် စော်ဘွားများ သဘောအရ နယ်မှရရှိသော အခွန်တော်ငွေထဲမှ အကုန်အကျခံ၍ ဖွင့်လှစ်ထားသော မူလတန်း မြန်မာစာသင်ကျောင်းများသာ ရှိသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းများကိုလည်း စော်ဘွားများက စာသင်ကျောင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဗြိတိသျှခေတ် တစ်ခေတ်လုံးတွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း နှစ်ရပ်လုံး၌ အစိုးရအသိအမှတ်ပြုသော အထက်တန်းကျောင်းဟူ၍ တောင်ကြီး၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ရှမ်းစော်ဘွားသားများကျောင်းနှင့် အမေရိကန် သာသနာပြုကျောင်းဟူ၍ နှစ်ကျောင်းသာ ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကျောင်းနှင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စာသင်ကျောင်းများ နည်းပါး၍ တောင်ကြီးမှလွဲလျှင် ကလော၊ လွိုင်လင်၊ လားရှိုး၊ နမ္မတူ၊ သီပေါနှင့် မိုးနဲတို့တွင်သာ အလယ်တန်းကျောင်းများ ရှိသည်။ ၁၉၂၃-၂၄ ခုနှစ်အထိ ဖော်ပြခဲ့သော ကျောင်းများမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြန်မာအလယ်တန်း ၁၉ ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ၁ဝ၈ ကျောင်းရှိသည်။ အထူးကျောင်းများမှာ တောင်ကြီးမြို့ရှိ တိရစ္ဆာန် အတတ်သင်ကျောင်း၊ လားရှိုး၊ ညောင်ရွှေမြို့တို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော အောက်တန်းဆရာဖြစ် သင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်း ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီ ကာလတွင် ကျောင်းပေါင်း ၁၉ဝ ကျော်အထိ တိုးတက်လာ၍ ကျောင်းသားဦးရေ တစ်သောင်းနီးပါးအထိ ရှိလာသော်လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းစာသော် စာတတ်သူများ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နိမ့်ကျနေခဲ့လေသည်။ ပြည်ထောင်စုခေတ်တွင် ပညာရေးစံနစ်သစ်အရ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် ကျောင်းများကို တိုးတက် ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ စော်ဘွားမြို့တိုင်း၌ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်းရှိစေရန်နှင့် လူဦးရေ ၁ဝဝဝ လျှင် စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းရှိစေရန် ရည်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း ပြည်နယ်၏ငွေ အင်အား နည်းပါးသေးသဖြင့် ခပ်ဆိုင်းဆိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆ဝ-၆၁ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ ရှမ်းပြည်နယ်၌ ဖွင့်လှစ်ပြီးသောကျောင်းများနှင့် ကျောင်းသားဦးရေစာရင်းမှာ-- ကျောင်းဦးရေ ကျောင်းသားဦးရေ ၁။ အထက်တန်းကျောင်း ၃၇ ၂၃၈၄၅ ၂။ အလယ်တန်းကျောင်း ၅၃ ၁၅၈၉၇ ၃။ မူလတန်းကျောင်း ၅၂၅ ၄၁၈၅၄ ---- -------------- ၆၁၅ ၈၁၅၉၆ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဥပစာကောလိပ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့၍ စော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းကိုလည်း စစ်ပြီးခေတ်တွင် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်များအတွက်သာ ကန့်သတ်ထားရှိခြင်းမှ ပြည်သူ့ကျောင်း တစ်ကျောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref> == အုပ်ချုပ်ရေး == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} === မြို့တော် === ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး လွယ်ကူအဆင်ပြေစေရန် အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်း ဟု စစ်တိုင်းဌာနချုပ်များရှိသည့် အတိုင်း ခွဲခြားလိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]]၊ အရှေ့ပိုင်း၏မြို့တော်အဖြစ် [[ကျိုင်းတုံမြို့]] နှင့် တောင်ပိုင်း၏ မြို့တော်အဖြစ် လက်ရှိမြို့တော် တောင်ကြီးမြို့ အဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်၏မြို့တော်မှာ တောင်ကြီးမြို့သာဖြစ်သည်။ [[File:Shan State Map with 3 Parts.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ်အား အပိုင်း၃ပိုင်းဖြင့်ပြထားသော မြေပုံ]] ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်ကို ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် တောင်ကြီးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်သည် နယ်မြေကျယ်ပြန့်သဖြင့် လားရှိုးမြို့နှင့် ကျိုင်းတုံမြို့များတွင် ဒုတိယအဆင့် ရုံးခွဲများစိုက်ကာ အုပ်ချုပ်သည်။ [[File:Shan State Government Office 1.jpg|thumb|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး]] === ဥပဒေပြုရေး === {{see also|ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ [[File:Shan State Hluttaw.jpg|thumb|ပြည်နယ်လွှတ်တော်]] === တရားစီရင်ရေး === {{See also|ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}} ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ​ဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများရှိသည်။ ===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ=== ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ခရိုင် (၂၁)ခရိုင်၊ ခရိုင်အဆင့်နှင့်ညီသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု ရှိသည်။ ခရိုင်များအနက် ဟိုပန်နင့် မက်မန်းခရိုင်များကိုပေါင်းကာ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းသည်။ မြို့နယ်ပေါင်း (၅၅)မြို့နယ်ရှိသည်။<ref>နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)</ref><ref name=gad>{{cite web|url=https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843|title=ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ခရိုင်အမည်များ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်း|access-date=19 November 2022|archive-date=5 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230305083858/https://www.mlis.gov.mm/lsScPop.do?lawordSn=17843}}</ref> === ခရိုင်များ === [[File:Shan state districts map 2022.svg|thumb|ရှမ်းပြည်နယ် ခရိုင်များ (၂၁ ခရိုင်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၃)ခု) {{legend|#E31A1C|တောင်ကြီးခရိုင်}} {{legend|#0000FF|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#33a02c|လားရှိုးခရိုင်}} {{legend|#1f78b4|နမ့်စန်ခရိုင်}} {{legend|#b2df8a|ကလောခရိုင်}} {{legend|#aca9aa|မိုင်းရှူးခရိုင်}} {{legend|#fofofo|လင်းခေးခရိုင်}} {{legend|#ffffff|လွိုင်လင်ခရိုင်}} {{legend|#de8787|ကျိုင်းတုံခရိုင်}} {{legend|#ffd5df|မိုင်းယောင်းခရိုင်}} {{legend|#de51d0|မူဆယ်ခရိုင်}} {{legend|#a6cee3|ကွတ်ခိုင်ခရိုင်}}{{legend|#d35f5f|မိုင်းတုံခရိုင်}}{{legend|#426d44|မိုင်းဆတ်ခရိုင်}} {{legend|#fb9a99|မိုင်းလားခရိုင်}} {{legend|#c83737|မိုင်းယန်းခရိုင်}} {{legend|#cfff31|တန့်ယန်းခရိုင်}} {{legend|#2cacc5|ကျောက်မဲခရိုင်}} {{legend|#6b5deb|မိုးမိတ်ခရိုင်}} {{legend|#e655ed|ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab2d89|ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#b052a8|ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ}} {{legend|#ab1a76|ဟိုပန်ခရိုင် (ဝ SAD)}}{{legend|#be18aa|မက်မန်းခရိုင် (ဝ SAD)}}]] ====ခရိုင်ရှိ မြို့နယ်==== =====ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း===== {|class=wikitable ![[ကျိုင်းတုံခရိုင်]] |[[ကျိုင်းတုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယန်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းလားခရိုင်]] |[[မိုင်းလားမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းဆတ်ခရိုင်]] |[[မိုင်းဆတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းတုံခရိုင်]] |[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]] |- ![[တာချီလိတ်ခရိုင်]] |[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းယောင်းခရိုင်]] |[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[လားရှိုးခရိုင်]] |[[လားရှိုးမြို့နယ်]]{{•}}[[သိန္နီမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] |- ![[တန့်ယန်းခရိုင်]] |[[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းရယ်မြို့နယ်]] |- ![[လောက်ကိုင်ခရိုင်]] |[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မူဆယ်ခရိုင်]] |[[မူဆယ်မြို့နယ်]]{{•}}[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] |- ![[ကွတ်ခိုင်ခရိုင်]] |[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်မဲခရိုင်]] |[[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]{{•}}[[နောင်ချိုမြို့နယ်]]{{•}}[[သီပေါမြို့နယ်]]{{•}}[[နမ္မတူမြို့နယ်]] |- ![[မိုးမိတ်ခရိုင်]] |[[မိုးမိတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[မဘိမ်းမြို့နယ်]] |- ![[မက်မန်းခရိုင်]] |[[မက်မန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဆန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[နားဖန်းမြို့နယ်]] |- ![[ဟိုပန်ခရိုင်]] |[[ဟိုပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းမောမြို့နယ်]] |- ![[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မန်တုံမြို့နယ်]] |} =====ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း===== {|class=wikitable |- ![[တောင်ကြီးခရိုင်]] |[[တောင်ကြီးမြို့နယ်]]{{•}}[[ရပ်စောက်မြို့နယ်]] |- ![[ကလောခရိုင်]] |[[ကလောမြို့နယ်]]{{•}}[[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]{{•}}[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]] |- ![[လွိုင်လင်ခရိုင်]] |[[လွိုင်လင်မြို့နယ်]]{{•}}[[လဲချားမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]] |- ![[နမ့်စန်ခရိုင်]] |[[နမ့်စန်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကွန်ဟိန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုးနဲမြို့နယ်]] |- ![[မိုင်းရှူးခရိုင်]] |[[မိုင်းရှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျေးသီးမြို့နယ်]] |- ![[လင်းခေးခရိုင်]] |[[လင်းခေးမြို့နယ်]]{{•}}[[မိုင်းပန်မြို့နယ်]]{{•}}[[မောက်မယ်မြို့နယ်]] |- ![[ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆီဆိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပင်လောင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] |[[ပင်းတယမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွာငံမြို့နယ်]] |} == နေထိုင်သောလူမျိုးများ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} လီဆူ ၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ [[အာခါလူမျိုး|အာခါ]]၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ [[ပအိုဝ့်|ပအိုဝ့်]]၊ ပဒေါင်၊ ပလောင်၊ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ကချင်၊ မြန်မာ၊ [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ကယန်း၊ ယင်း၊ ကယား == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[အင်းလေးကန်]] * [[အင်းလေး ဖောင်တော်ဦးဘုရား]] * [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]] * [[ဘော်ကြိုဘုရား|သီပေါ ဘော်ကြိုဘုရား]] * [[ပင်းတယဂူ]] * [[ဗဒလင်းဂူ]](ပြဒါးလင်းဂူ) * [[မွေတော်ကက္ကူ]]ဘုရားများ * [[ထမ်းဆမ်းလိုဏ်ဂူ|ထမ်ဆမ်းဂူ]]၊ ဟိုပုံးမြို့အနီး <ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} ရှမ်းပြည်နယ်သည် ရှမ်းလူမျိုးများသာမက အခြားတိုင်းရင်းသားများ၊တရုတ်၊ကုလား ပါရောနှောနေထိုင်သည့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများ များပြားသည်။ သို့သော် တိုင်းရင်းသားအများစု မှာရှမ်းစကားကိုအသုံးပြုကာ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ အောက်ပါဇယားမှာ ရှမ်းပြည်နယ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |- ! စဉ် !! အကြောင်းအရာ !! ရေတွက်ပုံ !! အရေအတွက် |- | ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၆၂၀၄၂၂ |- | ၂|| ဆည်တမံ(အကြီး/အသေး)|| ခု|| ၈၁၇ |- | ၃|| မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း|| ခု|| ၆ |- | ၄|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၉၂၈၃ |- | ၅|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၀၂ |- | ၆|| ရထားလမ်း|| မိုင်|| ၄၉၆ |- | ၇|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၈၆၉၈ |- | ၈|| ပေ ၅၀⁠၀၀ အထက်လေယာဉ်ပြေးလမ်း|| လမ်း|| ၃ |- | ၉|| ပေ ၁၈၀ အထက် တံတား|| စင်း|| ၄၈ |- | ၁၀|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၁၆၅ |- | ၁၁|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၉၁ |- | ၁၂|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၁၆၃ |- | ၁၃|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၅၅ |- | ၁၄|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၅ |- | ၁၅|| နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၂ |- | ၁၆|| ပုဂ္ဂလိကစက်ရုံ|| ရုံ|| ၃၅⁠၅၀ |- | ၁၇|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၄၇၂၈ |- | ၁၈|| တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်|| ခု|| ၅ |- | ၁၉|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၀|| ကွန်ပျူတာက္ကသိုလ်|| ခု|| ၄ |- | ၂၁|| ဆေးရုံများ|| ရုံ|| ၁၄၅ |} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အဓိကအားဖြင့် ကော်ဖီ၊ သစ်၊ လက်ဖက်နှင့် ရာဘာ အပါအဝင် သီးနှံများဖြစ်သော ပန်းသီး၊ စပျစ်သီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့် လူကြိုက်များသည့် အခြားသီးနှံများလည်း ထွက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == <References /> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[http://www.shanstate.gov.mm/ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုဒ်] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730142343/http://www.shanstate.gov.mm/ |date=30 July 2015 }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရှမ်းပြည်နယ် |North = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |Northeast = [[ယူနန်ပြည်နယ်]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |East = [[လွမ်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘိုခဲယိုပြည်နယ်]]၊ [[လာအိုနိုင်ငံ]] |Southeast = [[ချင်းရိုင်ခရိုင်]]၊ [[ချင်းမိုင်ခရိုင်]]၊ [[မယ်ဟောင်ဆောင်ခရိုင်]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] |South = [[ကယားပြည်နယ်]] |Southwest = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |West = [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] }} <br /> {{ရှမ်းပြည်နယ်}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]] [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်| ]] 3hmch93q9a3e9v1eh8nez4uxzimoe6a 0 4472 880872 866734 2025-07-08T11:36:31Z 2400:AC40:620:30C8:CD0C:665:FC70:896E /* အမည်ငါးမျိုး */ 880872 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်ခေတ်}} {{lead missing}} ==ကုန်းဘောင်မင်းဆက်== ===ဖြစ်ပေါ်လာပုံ=== ခရစ် ၁၇၅၂ ခု၊ မတ်လ (၁၁) ရက်နေ့တွင် ညောင်ရမ်းမင်းဆက်၏နောက်ဆုံးမင်း မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိ ခရစ်(၁၇၃၃-၅၂) နှင့် မိဘုရားတို့ [[ဟံသာဝတီ]]သို့ပါတော်မူပြီးနောက် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးသည် အစုအစည်းမဲ့သော အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့တော့သည်။ သို့ကလို အဘက်ဘက်မှ ယိုယွင်းပျက်စီးပြိုလဲနေသော နိုင်ငံတော်ကြီးကို တတိယအကြိမ် တလုံးတစည်းတည်း စုစည်းတည်ထောင် စုရုံးနိုင်ခဲ့သူမှာ မုဆိုးဖို (ရွှေဘို)မှ ရွာသူကြီး ဦးအောင်ဇေယျ (ခေါ်) အလောင်းမင်းတရားကြီး ဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]တွင် အနော်ရထာမင်းမြတ်သည် ပထမဦးစွာ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည့်အပြင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကိုပါ သိမ်းသွင်းခဲ့၍ အရှေ့တောင်အာရှတွင် မြန်မာ့အာဏာဆက်သည် ကျယ်ပြန့်ခဲ့သည်။ အလားတူပင် ဒုတိယအကြိမ် ဘုရင့်နောင်မင်းတရားကြီးနှင့် တတိယအကြိမ် အလောင်းမင်းတရားတို့သည်လည်း ပထမအကြိမ် [[အနော်ရထာ]]မင်းမြတ်ကဲ့သို့ပင် နိုင်ငံတော်ကြီးကို စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည့်အပြင် မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ အာဏာဆက်ကိုလည်း ကျယ်ပြန့်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ အင်းဝနေပြည်တော် မပျက်မီကပင် မုဆိုးဖိုရွာတွင် ဦးအောင်ဇေယျသည် ရွာ၏ အကြီးအကဲပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဦးအောင်ဇေယျသည် ပုဂံမင်းမျိုး မိုးညင်းမင်းတရားအဆက် မုဆိုးဖိုရွာသားဖြစ်ပြီး သူ၏ ဆွေမျိုးစုတွင်အကြီးအကဲ ဩဇာအာဏာရှိသူ ဖြစ်သည်။ သတင်းထင်ပေါ်ခဲ့၍ အင်းဝပျက်ပြီးသောအခါ ၁၇၅၂ ခု၊ ဧပြီလ (၉)ရက်နေ့တွင် မုဆိုးဖိုမြို့သူကြီး ဦးအောင်းဇေယျထံသို့ မွန်အင်အားစု လာရောက် သစ္စာပေးသည်။ တစ်နေ့တည်းမှာပင် ကွေ့မင်းဂုဏ္ဏအိန်အဖွဲ့လည်း လာရောက် သစ္စာပေးသည်။ ယင်းသို့ သစ္စာပေးသည်ကို ဥပါယ်တံမျဉ်ဖြင့် ငြင်းပယ်၍ခရစ် ၁၇၅၂ ခု၊ ဧပြီလ (၁၇)ရက်နေ့ မြို့သူကြီး ဦးအောင်ဇေယျသည် အလောင်းမင်းတရားဘွဲ့ဖြင့် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏ ပထမဆုံးဘုရင်အဖြစ် ခံယူခဲ့လေသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ကုန်းဘောင်းမင်းဆက်ကို မြန်မာသက်ကရာဇ် ၁၁၁၅ ခုနှစ် တွင် တည်ထောင်သည်ကို အမှတ်ရလွယ်ကူစေရန် [[ဥဩအော်မြည် ကုန်းဘောင်တည်]] ဟူ၍ မှတ်သားထားခဲ့ကြလေသည်။ ===ဘာကြောင့်ခေါ်=== ကုန်းဘောင်မင်း ၁၁-ဆက် ရှိသည်။ ဒေဝဒဟ ကောလိယ ကပ္ပိလမှ ဆက်၍ အထက်အညာ တကောင်း သရေခေတ္တရာ, ပုဂံ, မြင်စိုင်း, ပင်းယ, အဝ(အင်းဝ), တိုင်အောင် သာကီနွယ်ရိုး သတိုးအဆက်ဆက်မှ ဆင်းသက်ကာ ညောင်ရမ်းဆယ်ဆက်မြောက်မင်းဖြစ်သော ဟံသာဝတီပါမင်းတရားကြီးလက်ထက် ရတနာပူရ အဝနေပြည်တော်ကြီး၌ သာကီနွယ်ရိုး သတိုးမင်းဆက်ပြတ်သွားပေရာ သင်္ဘော လှေဖေါင်ကြီးနှင့်ကမ်းပါး ကွာခြားပြတ်ကင်းနေရာတွင် တံတားကုန်းဘောင်သဖွယ် ဆက်သွယ်ပေးနိုင်သော အလောင်းမင်းတရားကြီးဖွားမြင်ရာ ဌာနကိုပင် ဗေဒင်ကျမ်းအရ ဓာတ်မြတ်ဓာတ်ထူးဖြစ်သော ''ဂဗ္ဘေ'' ဓာတ်ရိုက်၍ ''ကုန်းဘောင်'' မြို့တော်ဟု သမုတ်လေသည်။ ဦးမောင်မောင်တင် (K.S.M.A.T.M) ပြုစုသော 'ရွှေနန်းသုံး ဝေါဟာရအဘိဓာန်' တွင် 'ကုန်းဘောင်မြို့'ခေါ်ဝေါ်ခြင်းအကြောင်းကား မုဆိုးဖိုမြို့အရှေ့ အလောင်းစည်သူမင်းတည်ထားခဲ့သော ကုန်းဘောင်ရိုး၊ တောင်မြောက်တန်းလျက်ရှိသော ကုန်းဘောင်ရိုးကိုစွဲ၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။ ကုန်းဘောင်ပြည်ကြီးဟူ၍လည်း ကျော်စောထင်ရှားခဲ့သည်။ အလောင်မင်းတရားကြီးမှသည် သီပေါမင်းတိုင်အောင် ဤကုန်းဘောင်မင်း ဦးအောင်ဇေယျမှ စတင် ပေါက်ဖွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်၍ ' ကုန်းဘောင်ဆယ့်တစ်ဆက်' ဟူ၍ သုံးနှုန်းလေ့ရှိကြသည်။ ကုန်းဘောင်ဟုခေါ်ခြင်း အခြားအကြောင်းမှာ အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ဘိုးတော်ဘီတော်အနွယ်ကား မဟာသမ္မတမင်းမှစ၍ အာဒိစဝံသထိအနွယ်လာ သာကီဝင်မင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်တော်ဖြစ်ပေသည်။ ထိုမင်းဆက်ကို ဟံသာဝတီမင်းကို ဖျက်ပြန်လေသောကြောင့် သကျနန်းရိုး သတိုးအနွယ်တော် ပျက်လေသည်။ ဟံသာဝတီမွန်မင်းတို့ကား ရေနှင့်တူ၏။ ထိုရေကိုဖြတ်သန်းလွှမ်းမိုး၍ အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ရွှေဘုန်းတော်ဖြင့် အထက်က သကျနန်းရိုး သတိုးအနွယ်တော်ကို ဆက်ပြန်သည်ဖြစ်၍ အလောင်းမင်းတရားကြီးကား 'ကုန်းဘောင်' နှင့်တူသဖြင့် မင်းတရားကြီး၏ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက်ကို'ကုန်းဘောင်မင်းဆက်' ဟု နောင်အခါ ထင်ရှားလာသည်။ ===ကုန်းဘောင်မင်းဆက် လင်္ကာ=== ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မှာ အလောင်းမင်းတရားကြီး နန်းတက်သော သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅ခု (ခရစ် ၁၇၅၃ ခုနှစ်) မှ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် (၁၁)ဆက် မြောက်ဖြစ်သော သီပေါမင်းတရား အင်္ဂလိပ်လက်သို့ပါတော်မူသော သက္ကရာဇ် ၁၂၄၇ ခု(ခရစ် ၁၈၈၅ ခု) အထိ နှစ်ပေါင်း (၁၃၂) နှစ်ကာလကို '''[[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]''' ဟူ၍ ပိုင်ခြား သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တို့၏ နန်းတက်နှစ်နှင့် နန်းသက်ကို နောင်လာနောက်သားတို့ အလွယ်တကူမှတ်မိစေရန် ရည်ရွယ်၍ လင်္ကာဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားလေသည်။ <blockquote> # '''အ-အာ-အောင်လား၊လောင်းဘုရား၊ ရွှေဘိုရှစ်နှစ်ထား''' (၁၁၁၅ ခုနှစ်တွင် အလောင်းမင်းတရား ဦးအောင်ဇေယျသည် နန်းတက်၍ ရွှေဘိုတွင် ရှစ်နှစ်နန်းစံသည်) # '''အိမ်-အား- ကျားခေါ်၊ သားနောင်တော်၊သုံးနှစ်ရွှေဘိုပျော်''' (၁၁၂၂ ခုနှစ်တွင် သားဖြစ်သူနောင်တော်နန်းတက်၍ ရွှေဘိုတွင် ၃ နှစ် နန်းစံသည်) # '''ဦး-အောင်-ချီ-မူ၊ ညီဆင်ဖြူ၊ ဆယ့်သုံးရွှေဘိုအင်းဝယူ''' (၁၁၂၅ ခုတွင် ညီတော်ဆင်ဖြူရှင် ရွှေဘိုနှင့်အင်းဝတစ်လှည့်စီ ၁၃ နှစ်နန်းစံသည်) # '''အုံ-အူ-စား-ရူး၊ သားစဉ့်ကူး၊ ငါးနှစ် အင်းဝမြူး။''' (၁၁၃၈ ခုတွင် သားတော် စဉ့်ကူးမင်း အင်းဝတွင်၅ နှစ်နန်းစံ သည်) # '''အိမ်-ဦး၊ လှော်-ဆား၊ နောင်တော်သားရက်မောင်မောင် အင်းဝထား။'''(၁၁၄၃ ခုတွင် နောင်တော်ကြီးမင်း၏သား (ဖောင်းကားစားမောင်မောင် အင်းဝတွင် ၇ ရက် နန်းစံသည်) # '''လောင်းဘုရားသားဘိုးတော်ကား ထိုနှစ်တောင်မြို့သွား( သုံးဆယ့်ရှစ်နှစ်)ထား။'''(၁၁၄၃ ခု တွင်အလောင်းဘုရား၏သား ဘိုးတော်မင်းသည် တောင်မြို့ (အမရပူရ) တွင် ၃၈ နှစ် နန်းစံသည်) # '''အုံး-အား- ရေး- အီး၊မြေးဘကြီး၊ ဆယ့်ရှစ်အင်းဝမှီး။'''(၁၁၈၁ ခုနှစ် မြေးတော်ဘကြီးတော်မင်းသည် အင်းဝတွင် ၁၈ နှစ် နန်းစံသည်) # '''အောင့်-အီး-ဟီ-ဟောင် ညီကုန်းဘောင်၊ ကိုးနှစ်မြို့ရှောင်''' (၁၁၉၉ ခုတွင် ညီတော်သာယာဝတီမင်းသည် တောင်မြို့(အမရပူရ)တွင် ၉ နှစ် နန်းစံသည်) # '''အခေါင်နားရန်၊ သားပုဂံ၊ ခြောက်နှစ်တောင်မြို့ခံ။''' (၁၂၀၈ ခုတွင် သားတော် ပုဂံမင်းသည် တောင်မြို့(အမရပူရ)တွင် ၆ နှစ် နန်းစံသည်) # '''အင်း-ကံ-အားလုံး၊ ညီမင်းတုန်း (ဆ- ဝီ) မန်းမြို့ကုန်း''' (၁၂၁၄ ခုတွင် ညီတော် မင်းတုန်းမင်းသည် မန္တလေးတွင် ၂၆ နှစ် နန်းစံသည်) # '''အုတ်-ကုန်း-လူနှော၊ သားသီပေါ ခွန်နစ်မန်းမြို့ပျော်။''' (၁၂၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် သားတော်သီပေါမင်း မန္တလေးမြို့တွင် ၇ နှစ် နန်းစံသည်) '''အင်း-ကော-လိပ်-တက်၊ မန်းမြို့ပျက်၊ နန်းသက်ကုန်ခဲ့ပြီ။'''( ၁၂၄၇ ခုနှစ်တွင် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်ကုန်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။)</blockquote> ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တွင် မင်း (၁၁) ပါးရှိသည်။ ယင်းမင်းတို့၏ အမည်နှင့် အုပ်စိုးခဲ့သောကာလများကို အောက်တွင်ဖော်ပြထားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် နယ်ချဲ့၏လက်အောက်သို့ ထိုကုန်းဘောင်မင်းများမှ မင်းသုံးပါးလက်ထက်တွင်တစ်စတစ်စနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးကျရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ (၇) ဆက်မြောက် စစ်ကိုင်းမင်း(ဘကြီးတော်) လက်ထက်တွင် ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီတို့ကျရောက်ခဲ့ပြီး (၉) ဆက်မြောက် ပုဂံမင်းလက်ထက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝက် အောက်ပိုင်းကျရောက်ခဲ့ပြန်သည်။ (၁၁)ဆက်မြောက် သီပေါမင်းလက်ထက်တွင်မူ တစ်နိုင်ငံလုံးကျရောက်ခဲ့တော့သည်။ ပုဂံခေတ် မင်းခွေးချေးလက်ထက်တွင် တရုတ်က မြန်မာနိုင်ငံကို ဝင်ရောက် ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ပုသိမ်မြို့အထိဆုတ်ခွာပြေးခဲ့ရသဖြင့် မင်းခွေးချေးကို 'တရုတ်ပြေးမင်း'ဟု ခေါ်ခဲ့သည်။ အင်းဝခေတ် မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိမင်းလက်ထက်တွင် မွန်တို့၏လက်အောက်သို့ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် ထိုမင်းကို ဟံသာဝတီရောက်မင်းဟုခေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပုဂံခေတ် တရုတ်ပြေးမင်းလက်ထက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် အထက်ပိုင်းသာလျှင် တရုတ်နယ်ချဲ့လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။ အင်းဝခေတ် ဟံသာဝတီရောက်မင်း လက်ထက်တွင်မူ တိုင်းရင်သား အချင်းချင်းဖြစ်သော မွန်တို့၏လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့ခြင်းသာဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် အဂင်လိပ်နယ်ချဲ့လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့ခြင်းမှာ ယခင် ကုန်းဘောင်မင်းနှစ်ပါး (စစ်ကိုင်းမင်းနှင့်ပုဂံမင်း)၏ လက်ထက်တွင် ကျရောက်ခဲ့ပြီးဖြစ်သောမြန်မာနိုင်ငံ သုံးပုံနှစ်ပုံမှ လက်ကျန်တစ်ပုံပါသွားပြီး တစ်ပြည်လုံးအနေအထားနှင့် ကျရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ===အမည်ငါးမျိုး=== ကုန်းဘောင်မင်းဆက် စတင်ရာ ရွှေဘိုမြို့ကို 'ငါးမည်ရပြည်ရွှေဘို'ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ၎င်းငါးမည်မှာ(၁) ရန်ကြီးအောင်၊(၂) ကုန်းဘောင်၊ (၃) ရွှေဘို၊(၄) မုဆိုးဖို၊(၅) ရတနသိင်္ဃ ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ မုဆိုးဖိုတွင် အလောင်းမင်းတရား မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိပြီး ၁၁၁၅ ခုနှစ်တွင် မြို့နန်းတည်သောအခါတွင်မှရန်ကြီးအောင်၊ ကုန်းဘောင်၊ ရွှေဘို၊ မုဆိုးဖို၊ ရတနသိင်္ဃ ဟူသော ကျန်လေးမည်သည် 'မုဆိုးဘို' ဟူ သော ပင်စည်ပင်ရင်းမှ ဝေဆာ၍ဖြာထွက်ခဲ့သော အကိုင်းအခက်များသာ ဖြစ်ကြသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်ကို မုဆိုးဆက်ဟုလည်း ခေါ်သည်။ ပင်ရင်းမူလဖြစ်သော 'မုဆိုးဖို' အကြောင်းကို 'ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မဟာရာဇဝင်ကြီး' ပထမတွဲ စာမျက်နှာ (၆၇) တွင်- "ဘေးလောင်းတော် နရပတိစည်သူမင်းတရားကြီး တိုင်းခွင်လှည့်လည်တော်မူသောအခါ ဤအရပ်သို့ရောက်လျှင် ငပိုအမည်ရှိသော မုဆိုးအား ပိုမြေနယ်နိမိတ် အပိုင်းအခြား ပေးအပ်၍ ဗောင်းဝန်းတိုက်အရပ်တွင် ဗောင်းဝန်းတော်ကိုထားသည်" ဟုရှိသည်။ ထို့ကြောင့် မုဆိုးဖိုသည် ပုဂံနရပတိစည်သူမင်း (ဒုတိယစည်သူ) ၏ လက်ထက်မှစ၍ ပေါ်ထွန်းလာသည်ဟု ဆိုရမည်။ ဦးကုလား၏ 'မဟာရာဇဝင်တော်ကြီး' ပထမတွဲ စာမျက်နှာ (၂၆၉) တွင်မူ- "နန်းစဉ်စာရင်းချုပ်ကြီးတွင် စစ်မက်ရေးရာ ပေါ်ပေါက်လာပါက စစ်သားစုဆောင်းပေးရသော အင်အားသတ်မှတ်ချက်အလိုက် သုံးသိန်းပြုမြို့ မှသည် နှစ်ကျိပ်ပြုမြို့အထိ စာရင်းတွင် နှစ်ရာပြုမြို့ (၁၃)မြို့တွင် မုဆိုးဖိုမြို့ပါဝင်လျက်ရှိသည်" ကို တွေ့ရှိရလေသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ မုဆိုးဖိုအမည်သည် ရွှေဘိုမြို့၏ မူလအမည် ဖြစ်သည်။ ပုဂံခေတ်ကျောက်စာများတွင်မုဆိုးဖို ဟူ၍ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့ကျောက်စာများတွင် မုဆိုးပို ဟူ၍လည်း တွေ့ရသေးသည်။ မုဆိုးငပိုအား မြေနယ်နိမိတ် အပိုင်းအခြားပေးအပ်ရာမှ မုဆိုးငပိုကို အစွဲပြု၍ မုဆိုးပိုမှ မုဆိုးဖို ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ အဂင်လိပ်သံအမတ် ကပ်ပတိန် ဂျော့ဘေကာ၏ ရတနာသိဃင်ခရီးသွားမှတ်တမ်း၌ မုဆိုးဖိုကား အလောင်းမင်းတရားကြီးစိုးစံသော နေပြည်တော် ဖြစ်သည်။ အုတ်မြေသားတို့ဖြင့် လုပ်သော မြို့ရိုးဝိုင်းရံထားသည့် နန်းမြို့ဖြစ်သည်။ မြို့ရိုးသည် (၁၂) ပေထုရှိပြီး ပေ (၂၀)မြင့်၏။ မြေမြို့ရိုးတစ်ဖက်စီ ၌ အလျားသည် အလှမ်း တာတစ်ထောင်ရှိမည်ဟု ကျွန်ုပ် ခန့်မှန်းမိသည်။ စတုဂံတံတိုင်းခတ်နန်းမြို့ ဖြစ်သည်။ နန်းမြို့တွင်း ၌ အိမ်ထောင်စုလေးထောင်ခန့် ရှိသည်။ မြစ်ရိုးမှ အတွင်းဘက်(၁၂) မိုင်အကွာ ညီညာသောမြေပြင်တွင် တည်ထားသောနန်းမြို့ဖြစ်သည်။ သို့သော် သဲမြေ၊ ဆားမြေ အလွန်ပေါသည်။ နေရာအနှံ့အပြား ၌ မြေမည်းများကို တွေ့ရ၏။ ယင်းမြေမည်းကို ကျိုချက်လိုက်ပါက ဆားများစွာ ထွက်သည်။ အနီးအနားဒေသများမှ အနည်းငယ် လုပ်အားစုက်ထုတ်လိုက်ရုံမျှနှင့် ယမ်းစိမ်းအမျိုးကောင်းရသည်။ လူများများ၏ လုပ်အားကိုသုံးလျှင် ယမ်းစိမ်း အမြောက်အမြား ရနိုင်သည်" ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ "ရတနာသိင်္ဃ" ဟူ၍ မှည့်ခေါ်ရခြင်းအကြောင်း မှာ ရတနာများစုဝေးရာဆုံရာ ဖြစ်သောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ မဟာအတုလယသဓမ်မရာဇာဂုရုဆရာတော်ကြီး၏ နန်းစဉ်ပုစ်ဆာအဖြေတွင် " သိင်္ဃ ဆိုသည် ဆုံသည့်ရပ်" ဟုဖြေဆိုခဲ့၏။ မြို့တော်တည်ပြီး နှစ်ပေါင်း (၇၉) နှစ်အကြာ စစ်ကိုင်းမင်း(ဘကြီးတော်) လက်ထက် သီရီမဟာနန္ဒသင်္ကြန်မတ်ကြီး ရေးသားပြုစုသော 'သာသနာဝံသစာတမ်း' အရ 'သိင်္ဃ' ဟူသော ပါဠိဘာသာဖြင့် (လျင်သော) အနက်ကို ဟောသဖြင့် ထိုမင်း၏စည်းစိမ်သည် (မရှည်)စသည်ဖြင့် သိင်္ဃဟုမသင့်၊ သိခင်ဖြစ်သင့်ကြောင်း စောဒကတက်ခဲ့၏။ မည်သို့ဆိုစေ သိင်္ဃကို စတုတ်ထအက်ခရာ (ဃ) ဖြင့် ရေးသားခြင်းသာလျှင် သမိုင်းကြောင်းအရ အမှန်အကန်ဆုံးဖြစ်သည်။ 'ရန်ကြီးအောင်မြို့'ဟု ခေါ်ဝေါ်ခြင်းအကြောင်းမှာ အေဒီ ၁၇၅၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၁၇) ရက်နေ့မှစ၍ အလောင်းမင်းတရားကြီး မင်းဧကရာဇ်အဖြစ်ယူတော်မူကာ ရန်သူအပေါင်းအား အောင်မြင်ရာဖြစ်သောကြောင့် ဆိုသည်။ 'ရွှေဘိုမြို့'ဟု ခေါ်ဝေါ်ခြင်းမှာ မုဆိုးဖိုအမည်ကို ကဏ်ဏသုခဖြစ်စေရန် ရွှေဖို၊ ရွှေပို ဟူ၍ တင်စားခေါ်ဆိုရာမှ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ အထက်ဖော်ပြပါ မြို့အမည်ငါးမျိုးမှာ ထင်ရှားသော်လည်း လူသိနည်းသော အမည်တစ်မျိုးလည်း ရှိသေးသည်။ ယင်းမှာ ပါဠိဘာသာအားဖြင့် မှည့်ခေါ်ထားသော 'အယုဇ်ဈပူရ'ဖြစ်သည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အမိန့်တော်များတွင် 'အယုဇ်ဈပူရမည်သော ရတနာသိဃင်ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်ကြီး' ဟူ၍ အမြဲသုံးစွဲသည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် မဟာရာဇဝင်တော်ကြီးနှင့် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးရေးထိုးခဲ့သော ကျောက်စာများတွင် အယုဇ်ဈပူရ ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို တွေ့နိုင်သည်။ အယုဇ်ဈပူရ၏အဓိပ်ပာယ်မှာ "စစ်ထိုးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းသောပြည်" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်သည် မြန်မာသမိုင်း၌ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်၍ လည်းကောင်း၊ မင်းဆက်မများဘဲမှတ်သာရန်လွယ်ကူ၍ လည်းကောင်း ယခုတိုင် မြန်မာတိုင်းလိုပင် လက်ချိုးရေတွက် ပြသနိုင်သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်(၁၁) ဆက်ကို အလွယ်တကူရေတွက်ရန် အောက်ပါတေးတပ်ကို ရေးဖွဲ့ ထားလေသည်။ ===ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တေးထပ်=== # ဦးအောင်ဇေယျအမှူးမြောက်ထူးတစ်ယောက်တင်မူ၊ # (ဦးလောက်) ပ ဘုရင်တစ်ဆူ၊ # ဆင်ဖြူရှင်စခန်း # စဉ့်ကူးမင်းကောင်းစားမီ၊ # ဖောင်းကားညီလုတဲ့ ရွှေနန်း၊ # ဦးဝိုင်းပ ပထမခေါင်ပျော်၊ # မြနောင်တော်ရေဖျန်းအမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာလ၊ရွှေစာတမ်းဖွဲ့ပြန်၊ # ကုန်းဘောင်ပျော်နေလိုဝင်း၊ # ရွှေမင်းသားမြတ်ပုဂံချမ်းအေးဖို့ ပန်း မွှေးပန်၊ # မန္တလေးစံတောင်လက်ရုံးရယ်နှင့်မင်းတုန်းမင်း # သီပေါအရှင် ထီးနန်းနှင့်ပလ်လင် ဆယ့်တစ်ဆက်အုပ်စိုးတင့် မုဆိုးဘုရင်စခန်းမို့လေး။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တစ်ခုလုံးကို ခြုံ၍ကြည့်လိုက်လျှင် ဝမ်းသာစရာ၊ အားရစရာအချက်များ လည်းပါဝင်သည်။ ဝမ်းသာစရာအကြောင်းများလည်း ပါဝင်သည်။ ကုန်းဘောင်းမင်းဆက် ၌ မင်း (၁၁)ပါးရှိရာ ထိုမင်းများတွင် စွမ်းရည်သတ္တိ၊ ဉာဏ်အမြော်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော မင်းကောင်းမင်းမြတ်ပါဝင်သလို မင်းသာမန်၊ မင်းညံ့များလည်း ပါဝင်သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် ၌ ထင်ရှား၍ မြန်မာတို့ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားလောက်သော မင်းများမှာအလောင်းမင်းတရားကြီး၊ ဆင်ဖြူရှင်၊ ဗဒုံမင်း (ဘိုးတော်ဘုရား)နှင့်ပဉ္စမသင်္ဂါယနတင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံကို အကျယ်ဆုံးအထိ တိုးချဲ့စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်။ သာသနာရေးကို အထူးဂရုစိုက်၍ ပြုစုခဲ့ကြသည်။ ကုသိုလ်ကောင်းမှူများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည့်အပြင် သားကြီးငါးကြီးစားသောက်မှု၊ အရက်သေစာသောက်စားမှုတို့ကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းခေတ်တွင် ရဟန်းပညာရှိ၊ လူပညာရှိ နှင့်စာဆိုတော်များ အများအပြား ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ မဇ္ဈိမဒေသမှ ယူဆောင်လာသော ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်းများကို မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ မြင်ကွန်းတောင်ပေါ်ကျောင်းဆရာတော် ဓမ္မဝိလာသ၊ တွင်းသွင်းတိုက်ဝန် မဟာစည်သူဘွဲ့ခံ ဦးထွန်းညို၊ ရှင်တေဇောသာရ၊ အတွင်းဝန် ဝဏ္ဏဓမ္မကျော်ထင်၊ ခေမာစာရမထေရ်၊ အမတ်ရာဇဗလ၊ ကျုံးဝန်ဘုမ္မဇေယျသင်္ကြန်၊ အမတ်လက်ဝဲဘိနန္သူ၊ ကင်းဝန်မင်းကြီး၊ ယောအတွင်းဝန် အစရှိသော ဓမ္မသတ်ဆရာကြီးများ၊ ကျမ်းပြုပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ဦးတိုး၊ ကျည်းကန်ရှင်ကြီး၊ ဝက်မစွတ်၊ နဝဒေး၊ မင်းကြီးကတော် ခင်ဆုံ၊ စာဆိုတော်ဦးမင်း၊ ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၊ အနောက်နန်းမတော် မမြလေး၊ လှိုင်ထိပ်ခေါင်တင် အစရှိသော စာဆိုတော်များ၊ ဦးကြင်ဥ၊ ဦးပုည အစရှိသော ပြဇာတ်ရေးဆရာများ ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် တေးထပ်၊ လေးဆစ်သဖြန်၊ ဘောလယ်၊ ယိုးဒယား၊ ပတ်ပျိုး၊ သီချင်းကြီးများ စသည်တို့ မြန်မာစာပေတွင် သစ်ဆန်းပေါ်ထွက်လာသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် ဂီတစာဆိုတော်များအနက် မင်းလက်ဝဲနော်ရထာဘွဲ့ခံ ဦးနေ၊ ဦးလွန်းပြေ၊ စာဆိုတော် ဦးမြတ်လှ၊ အမတ်မင်းသိဂင်ရ၊ စာဆိုတော် မယ်လုပ်၊ဇေယျပတေ့အမတ်၊ ရွှေလိုက်စာရေးဦးမင်းအောင်၊ ငယ်တိုးအတွင်းဝန် ဦးကျီစိုး၊ မြဝတီမင်းကြီး ဦးစ၊ ပခန်းမင်းသားကြီး၊ သံတော်ဆင့် ဦးအောင်ပန်း၊ မင်းသားမောင်ကုတ်တေး၊ ဆိုင်းဆရာကြီး ဦးယား၊ စာဆိုဦးတရုတ်၊ မြင်စိုင်းမင်းသား၊ မြစ်ဝိုင်းမင်းသမီး၊ ပြင်စည်မင်းသား၊သာယာဝတီဦးဝိုင်း၊ ဦးကျောက်ခဲ၊ ဆောမြို့စား မင်းဦးစီး၊ စုံနံ့သာမြိုင်ဦးကြော့၊ စာရေးတော်ကြီး ဦးမောင်ကလေး၊ တဘက်ဆွဲရွစား ဦးမြတ်ရစ်၊ မောင်မောင်ဘ၊ မောင်မောင်ဘေ၊ ဆရာမွှန်းကြီး၊ တောင်သမန်လယ်စား ဦးဖေငယ်၊ ဒေဝဣန်ဒာ မောင်မောင်ကြီး၊ ဦးတေနောင်၊ ကန်နီစစ်ကဲ မင်းထင်ရာဇာ၊ မင်းကျော်ရာဇာ၊ နားခံတော်ဝေါကြီးမှူးဦးချုံ၊ စင်တော်ကြီးမင်းသား ဦးသာပြော စသည်တို့ မှာ ထင်ရှားလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်၏ ပညာရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာစာပေ သာမက ပြင်သစ်စာပေ၊ အဂင်လိပ်စာပေများကိုလည်း လေ့လာလိုက်စားကြသည်။ မန်တလေးမြို့တွင် အဂင်လိပစာသင်ကျောင်းပင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် စစ်မှုထမ်းများကို ဘောင်းဘီများဝတ်ဆင်၍ အီတလီလူမျိုး၊ ပြင်သစ်လူမျိုးဆရာများနှင့် ကြပ်မတ် သင်ကြားစေသည်။ ရှေးအခါက မင်းမှုထမ်းကိစ်စအတွက် ခြေလျင်တော်၊ လှေလျင်တော် များကိုသာ အသုံးပြုသော်လည်း ၁၂၃၅ ခု (၁၈၇၃ ခုနှစ်)မှစ၍ ကြေးနန်းရုံတော်များ ပေါ်လာသည်။ မင်းတုန်းမင်းလက် ထက် ၌ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို သင်ကြားရန် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ပညာတော်သင်များ စေလွှတ်သည်။ နေပြည်တော်တွင် ရက်ကန်းရုံတော်ကြီး၊ ဆန်ကြိတ်ရုံများ၊ လက်နက်လုပ်စက်ရုံ၊ လွှစက်ရုံ၊ သကြားစက်ရုံ၊ ဖန်ချက်ရုံ၊ မဲနယ်စက်ရုံ၊ ဒဂငါ်းစက်ရုံ စသည်ဖြင့် စက်မှုလက်မှုရုံပေါင်း (၅၀) ကျော်တို့ကို စတင်လုပ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင်မန်တလေး ရတနာပုံနန်းမြို့ အတွင်း ၌ စာပုံနှိပ်စက်မှ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေသော 'ရတနာပုံနေပြည်တော်သတင်းစာ 'အမည်ဖြင့် သတင်းစာပင် ပေါ်ပေါက်နေလေပြီ။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ယဉ်ကျေးမှုဘက် ၌လည်း တိုးတက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ယဉ်ကျေးမှုဟုဆိုရာ ၌ အလှအပကို ဖန်တီးသမျှ ပညာရပ်များသာမက လူတို့၏အတွင်းစိတ်ကို လှပစေရန် ပြုပြင်ဖန်တီးပေးသော ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများလည်း အကျုံးဝင်လေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် အရေးပါသော ဘာသာကြီးသုံးခုမှာ ဗုဒ်ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ အစ်စလာမ်ဘာသာတို့ ဖြစ်သည်။ ဗုဒ်ဓသာသနာသည် မင်းနှင့်ပြည်သူအများစု ကိုးကွယ်သောဘာသာဖြစ်ပြီး ထေရဝါဒဗုဒ်ဓဘာသာမှာ အင်အားအကောင်းဆုံး ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဂါထာမန်တရား၊ လက်ဖွဲ့၊ အင်းအိုင်၊ခါးလှည့်၊ယတြာ အစရှိသော မဟာယန ဗုဒ်ဓဘာသာအလေ့အထများကိုလည်း လက်ခံလျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရ၏။ ဗုဒ်ဓဘာသာတွင် အတင်ဂိုဏ်းနှင့် အရုံဂိုဏ်း ကွဲပြားမှုသည် ညောင်ရမ်းခေတ်မှစတင်ပြီး ကုန်းဘောင်ခေတ်အထိ ရှိနေခဲ့၏။ သကင်န်းကို ပခုံးတစ်ဖက်မှာ တင်သွင်းလိုသော ရဟန်းသံဃာများက အတင်ဂိုဏ်းတွင် ပါဝင်ပြီး သကင်န်းကို လုံလုံခြုံခြုံရုံပြီးသွားမှသာလျှင် ဝိနည်းတော်နှင့်ညီသည်ဟုယူဆသော ရဟန်းများက အရုံဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြ၏။ ညောင်ရမ်းခေတ်ဘုရင်များက ၎င်းင်းပြဿနာများကို ပြီးပြတ်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ နောင်တော်ကြီး (ဒီပဲယင်းမင်း) မင်းလက်ထက်တွင်လည်း အတင်ဂိုဏ်းကိုပင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့၏။ ဆင်ဖြူရှင် (မြေဒူးမင်း) မင်းမှာလည်း စစ်မက်များတိုက်ခိုက်နေရသဖြင့် ၎င်းင်းပြဿနာ မဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့ပေ။ စဉ့်ကူးမင်းလက်ထက်တွင် ဂိုဏ်းနှစ်ခုမှပုဂ်ဂိုလ်များကို အချေအတင်ပြောစေခဲ့သော်လည်း ဘုရင်က ပြတ်ပြတ်သားသား အဆုံးအဖြတ်မပေးနိုင်ခဲ့ပေ။ ဗဒုံမင်း (ဘိုးတော်ဘုရား)လက်ထက်တွင် နှစ်ဖက်ပုဂ်ဂိုလ်များ အချေအတင်ပြောစေသောအခါ အရုံဂိုဏ်းက ပိုင်နိုင်စွာ ပြောဆိုနိုင်သဖြင့် အရုံဂိုဏ်းကို မှန်ကန်သောဂိုဏ်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့၏။ ဗဒုံမင်းသည် ပြတ်သား၍ အတွေးအခေါ်အယူအဆကောင်းသူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းင်းလက်ထက်မှာပင် သာသနာပြုရာထူး ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ မင်းတုန်းမင်းသည် ၎င်းင်းလက်ထက်တွင် ဗုဒ်ဓသာသနာကို တည်တံ့ခိုင်မြဲသန့်ရှင်းစေရန် ရည်ရွယ်သောအားဖြင့် ပဉ်စမသဂငါ်ယနာ တင်ခဲ့၏။ ခရစ်ယာန်သာသနာသည် ပေါ်တူဂီများနှင့် အတူ (၁၅) ရာစုမှစ၍ ရောက်လာခဲ့သည်ဟု ယူဆရန်ရှိသည်။ ပေါ်တူဂီတို့သည် လက်နက်အသစ်များ ကိုင်တွယ်တတ်သဖြင့် ဘုရင်တို့က မြှောက်စားခဲ့ကြ၏။ တောင်ငူခေတ်တွင် ရိုမင်ကတ်သလစ် သာသနာဝင်ဂိုဏ်းမှ သာသနာပြုများ အောက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်လာခဲ့ကြ၏။ ၎င်းင်းတိုမှာ သိပ်ပံပညာ၊ ဆေးပညာကျွမ်းကျင်သူများ ဖြစ်သောကြောင့် သာသနာပြုရာတွင် အခွင့်သာကြလေသည်။ ညောင်ရမ်းခေတ်တွင် ငစင်ကာ အုပ်ချုပ်နေသော သန်လျင်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ခရစ်ဘာသာဝင်များကို စစ်ကိုင်းခရိုင်၊ ချောင်းဦး၊ ဒီပဲယင်းမြို့၊ မုံရွာ၊ အမြင့်၊ နဘက် စသည့် ရွာ(၁၆) ရွာတွင် နေရာချထားပေးခဲ့ကာ မိမိတို့အစုနှင့် နေထိုင်ကြပြီးသာသနာပြုပုဂ်ဂိုလ်များလည်း မကြာခဏရောက်ကြ၏။ လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ခွင့်၊ကျမ်းစာလေ့လာခွင့်များ ရရှိခဲ့ကြ၏။ ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦးပိုင်း ဟံသာဝတီကို အလောင်းမင်းတရား အောင်မြင်သောအချိန်တွင် မွန်တို့ဘက်မှဘက်မှ ပါဝင်ကူညီခဲ့သော ပြင်သစ်များကို အထက်မြန်မာနိုင်ငံ နဘက်၊ ချောင်းဦး စသောရွာများ အပါအဝင် (၁၂)ရွာ၌ နေရာချပေးခဲ့၏။ သာသနာပြုပုဂ်ဂိုလ်များက လက်တင်ဘာသာသင်ကြားပေးပြီး ပညာထူးချွန်သူများကို ရောမသို့ ပညာသင်ရန် စေလွှတ်ခဲ့လေသည်။ ၁၈၁၃ ခုတွင် နှစ်ခြင်းဂိုဏ်းမှ ဆရာယုဒသန် (ဒေါက်တာဂျပ်ဆင်) ရောက်လာပြီး သာသနာပြုလုပ်ငန်း စတင်ခဲ့၏။ ၎င်းင်းကိုယ်တိုင် မြန်မာစာပေကိုလေ့လာ၍ 'မြန်မာ- အဂင်လိပ်အဘိဓာန်'ကို ပြုစုခဲ့၏။ ၎င်းင်းဂိုဏ်းမှ သာသနာပြုပုဂ်ဂိုလ်များသည် အိမ်ထောင်ပြုခွင့်ရှိသဖြင့် ဇနီးပါလာသောကြောင့် သာသနာပြုလုပ်ငန်း ပိုမိုအောင်မြင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ဇနီးများက မပြည့်စုံသော ကလေးသူငယ်များကို ကျွေးမွေးပြုစု၍ ပညာပေးခြင်း စသော လူမှုရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်လေ့ရှိကြ၏။ အောက်မြန်မာနိုင်ငံတွင် သာသနာပြုကျောင်းများ စတင်ဖွင့်လှစ်လာခဲ့ပြီး မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်တွင် အဂင်လိကန်ဂိုဏ်းမှ သာသနာပြု ဒေါက်တာမတ် (ဆရာမှတ်ကြီး) ကို မန်တလေးသို့ ခေါ်ယူ၍ မြေနေရာနှင့် ငွေကြေး ထောက်ပံ့ခဲ့၏။ သာသနာပြုခွင့်၊ ကျောင်းဖွင့်ခွင့်ပေး၏။ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ သားတော်များကို အဂင်လိပ်စာသင်ကြားနိုင်ရေးပင် ဖြစ်သည်။ အစ်စလာမ်ဘာသာမှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာထက်စော၍ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ပုဂံကျောက်စာအချို့တွင် ' ပန်သိယ်'၊' ပသည်' ဟု ရေးသားထားသဖြင့် ပုဂံခေတ်ကပင် အစ်စလာမ်ဘာသာဝင်များ ရှိလိမ့်မည်ဟု ဆိုနိုင်လေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် ရောက်သောအခါ မွတ်စလင်အများအပြား ရှိနေလေပြီ။ မဏိပူရမှလာသော မွတ်စလင်များကို' အက်ကပတ် ' ဟု ခေါ်ပြီး မြန်မာမွတ်စလင်များကို ' ဇေတပါဒီ ' ဟု ခေါ်လေ့ ရှိသည်။ စစ်မှုရေးရာနှင့် ကုန်သွယ်မှုတွင် ထူးချွန်သူများ ဖြစ်၏။ အက်ကပတ်မြင်းအစုသည် လွန်စွာ ထင်ရှားသော မြင်းမှုထမ်းများ ဖြစ်လေသည်။ အလောင်းဘုရားလက်ထက်မှ စ၍ မွတ်စလင်များ တိုးတက်လာရာ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်တွင် မွတ်စလင်စစ်မှုထမ်းများကို ညောင်ရမ်း၊ မိတ်ထီလာ၊ ရမည်းသင်း၊ ပင်းတလဲ၊ တဘက်ဆွဲ၊ မြေဒူး၊ ဒီပဲရင်း စသော ဒေသများ၌ နေမြေ၊ စားမြေပေးသည့် အပြင် အခွန်လွတ်ခွင့်လည်း ပေးခဲ့၏။ မွတ်စလင်တို့၏ ကုလားပျိုသေနတ်အစုမှာ ထင်ရှား၍ ဘုရင်၏ ယုံကြည်မှုခံယူရသူများဖြစ်သောကြောင့် နန်းတော်စောင့်တပ်၊ ကိုယ်ရံတော်တပ်များအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ကြရ၏။ ၎င်းင်းတို့အတွက် ဗလီဆောက်လုပ်ရာတွင် ဘုရင်ကိုယ်တိုင် ရွှေပန်နက်စိုက်ပေးခဲ့ကြောင်း သိရပေသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်တွင် အိန်ဒိယသို့ သတင်းထောက်လှမ်းရန် စေလွှတ်ခံရသူများမှာလည်း မွတ်စလင်များပင် ဖြစ်ကြပြီးအထင်ရှားဆုံးမှာ ဦးရွှေတုတ် ဖြစ်၏။ မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်တွင် ကြွယ်ဝသော မွတ်စလင်များကို ဘုရင်က သူဌေးဘွဲ့ပေးအပ်ခဲ့၏။ ဘုရင်က သဘေငာ်ဝယ်ယူအသုံးပြုသောအခါတွင် ဘုရင့်သဘေငာ်ကပ်ပိန်အဖြစ် အမှုထမ်းသော ဦးမြနှင့် လက်နက်ရုံ ကြီးကြပ်သူဦးပွင့်တို့မှာ မွတ်စလင်များပင် ဖြစ်သည်။ အထက်ပါ ဘာသာကြီးသုံးခုအပြင် ရှေးအခါက စ၍ အမြစ်တွယ်လာခဲ့သော နတ်နဂါးကိုးကွယ်မှုနှင့် ဗြဟ်မဏအယူဝါဒများလည်း ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ဆက်လက် ရှင်သန်လျက်ပင် ရှိပေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ဘာသာယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုများ တိုးတက်ထွန်းကားခဲ့သလို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဗိသုကာ၊ပန်းချီ၊ပန်းပု အစရှိသည့် အနုပညာရပ်များ နယ်ပယ်၌ လည်း ထွန်းကားခဲ့သည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ဗိသုကာပညာရပ်နှင့် နှီးနွယ်နေသော ပန်းရန်၊ ပန်းတော့၊ ပန်းပွတ်၊ ပန်းပု၊ ပန်းချီ ပညာရပ်များ များစွာတိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်ပန်းချီပညာနှင့် ပတ်သက်၍ ရွှေရေးပန်းချီ၊ ယွန်းထိုးပန်းချီ၊ဆေးရေးပန်းချီ ဟူ၍ သုံးမျိုးသုံးစား ခွဲခြားနိုင်လေသည်။ ယွန်းထိုးပန်းချီမှာ ပုဂံခေတ်မှခတ်ခဲ့သော ပညာရပ် ဖြစ်သည်။ ယွန်းထည်ပေါ်တွင် ကညစ်ဖြင့်ရေးခြစ်ပြီး ဆေးရောင်သွင်းသော အတတ်ပညာ ဖြစ်၏။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လူသုံးပစ်စည်းအဖြစ် ယွန်းထည်များကို ကျယ်ပြန့်စွာ သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ အဆင့်အတန်းအမြင့်ဆုံး ပင်မပန်းချီပညာရပ်မှာ ဆေးရေးပန်းချီ ဖြစ်သည်။ ၎င်းင်းပညာသည် ကမ်ဘာသုံးပန်း ချီပညာဖြစ်ပြီး ပုဂံခေတ်မှစ၍ အဆင့်အတန်းမြင့်ခဲ့လေသည်။ မြန်မာ- ဆေးရေးပန်းချီသည် ကနုတ်(ကြာခွေ၊ ကြာလိပ်၊ ကြာရိုး၊ ကြာစွယ်၊ ကြာရွက်၊ကြာဖူး စသည်တို့ပုံကို အခွေအလိပ်များအဖြစ် ရေးဆွဲခြင်းပြီး ခြူးပန်းခြူးနွယ်ဟူ၍လည်း သိရှိကြ၏။ )' နရီ ' (မိန်းမရုပ်ရေးဆွဲခြင်းကို ဆိုလိုသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် လူရုပ်အမျိုးမျိုးရေးဆွဲခြင်း ပါဝင်လာ၏။)' ကပီ ' (မျောက်ရုပ် ဟု အဓိပ်ပာယ်ရှိသော်လည်း ဘီလူး၊ ဂဠုန်၊ နဂါး စသော အရုပ်များကို ကနုတ်ပန်းများနှင့် ရောနှောရေးဆွဲခြင်း ဖြစ်သည်။) ' ဂဇာ ' (ဆင်၊ မြင်းစသော တိရစ်ဆာန်များကို ကနုတ်ပန်း စသော အဆင်တန်ဆာမပါ ရိုးရိုးရေးဆွဲခြင်း ဖြစ်သည်။) ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦး ပန်းချီလက်ရာများတွင် အနီးအဝေး၊ အလင်းအမှောင် မှန်ကန်မှုမရှိ၊ ဆေးရောင်အမျိုးအစားလည်း နည်းပါးသော်လည်း ခေတ်နှောင်းပိုင်းတွင် အဆင့်အတန်းမြင့်မားလာပြီး အနီးအဝေး၊ အလင်းအမှောင်၊ ဆေးရောင်များ ကောင်းမွန်လာသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ဆေးရေးပန်းချီအမှုထမ်းများကို ပန်းချီတော်အဖြစ် ခန့်ထား၍ အဆောက်အအုံများအပြင် မိဘုရား၊သားတော်၊ သမီးတော်များ ဗဟုသုတပွားများစေရေးအတွက် လေ့လာကြည့်ရှုမှတ်သားရန် ငါးရာ့ငါးဆယ် နိပါတ်ရုပ်စုံများ၊ နန်းဓလေ့မှတ်တမ်းများကို ပုရပိုက်ဖြူများတွင် ဆေးရောင်စုံဖြင့် ရေးဆွဲစေခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာ့ပန်းချီ၏ ထူးခြားချက်မှာ အမြင်မှန်ရေးဆွဲနည်း ဖြစ်၏။ သက်ရှိ၊ သက်မဲ့အရာဝတ်ထုများ ရေးဆွဲးရာတွင် အိမ်နံရံစသည်တို့ကို ဖောက်ထွင်းမြင်ရပုံ ရေးဆွဲခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အသုံးပြုသောဆေးများမှာ အနီရောင်အတွက် ဟသင်ပြဒါး၊ အဝါအတွက် ဆေးဒန်း၊ အပြာအတွက် ဒုတ်ထာနှင့် မဲနယ်၊ အနက်အတွက်ကျပ်ခိုး၊ အဖြူအတွက် မြေဖြူနှင့်ထုံး တို့ဖြစ်သည်။ အစိမ်းရောင်ရရှိရန် ဆေးဒန်းနှင့် ဟသင်ပြဒါးရော၍သော်လည်းကောင်း၊ သစ်ရွက်ရည်ကိုသော်လည်းကောင်း သုံးလေ့ရှိ၏။ ၎င်းင်းပင်ရင်းဆေးရောင်များကို ရောစပ်ပြီး ပုစွန်ဆီ၊ဂဠုန်အန်ဖတ် (အညိုပုတ်) စသော အရောင်များရအောင် လုပ်ဆောင်လေ့ရှိကြ၏။ ဆီဆေးဖြင့်ရေးဆွဲရာတွင် ဆေးကို ပိုက်ဆံဆီနှင့် ရောနှောပြီး ရေးဆေးဖြင့် ရေးဆွဲသည့်အခါ တမာစေးနှင့် ရောလေ့ရှိ၏။ ပုံကြမ်းရေးဆွဲရန် မီးသွေး တောင့်ငယ်များရရှိရေးအတွက် သင့်လျော်သောအရွယ် ထင်းချောင်းငယ်များကို မီးဖုတ်ယူကြရ၏။ စုတ်တံကိုနွား၏နားအတွင်းမှ အမွေးနုများဖြင့် ပြုလုပ်ကြပေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ကြေးထည်ဖြင့် ပြုလုပ်သော ပန်းတဉ်းလုပ်ငန်း၊ ကျောက်ဆစ်ပညာဖြစ်သော ပန်းတမော့လုပ်ငန်း၊ မှန်စီရွှေချလုပ်ငန်း၊ ပန်းပုလုပ်ငန်း၊ ပန်းထိမ်လုပ်ငန်း၊ ပိုးထည်လုပ်ငန်း၊ ရွှေချည်ထိုးလုပ်ငန်း၊မျက်ပါးခတ်လုပ်ငန်းများလည်း ထွန်းကားခဲ့လေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အတွင်း အခွန်တော်များစွာ ရစေသောလုပ်ငန်းမှာ မျက်ပါးခတ်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ ရွှေကိုပါးလွှာအောင်ခတ်၍ရွှေဆိုင်းများ လုပ်သော လုပ်ငန်းဖြစ်လေသည်။ ဤအကြောင်းအရာများကား မြန်မာတို့ခေတ်ကို အမီလိုက်လာပုံ၊တိုးတက်လာပုံကို ပြသသဖြင့် ဂုဏ်ယူဖွယ်ရာများ ဖြစ်တော့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ဝမ်းနည်းစရာအဖြစ်အပျက်များကား နောင်တော်ကို ညီတော်များက ပုန်ကန်ခြင်း၊ ခမည်းတော်,ဘထွေးတော်များကို သားတော်၊တူတော်များက ပုန်ကန်ခြင်းများနှင့် နန်းတော်ထဲတွင် သူဘက်ငါ့ဘက် ဟူ၍ တကွဲကွဲအပြားပြား ဖြစ်နေကြခြင်းများ ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းများသည် မြို့တော်များ မကြာခဏ ရွေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ရန်ကုန်မြို့ကဲ့သို့ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းတွင် မြို့တော်မပြုလုပ်ခဲ့သဖြင့် ထွန်းကားနေသော စက်မှုလက်မှု တိုးတက်မှုများနှင့် အဆက်အသွယ်မရရှိခဲ့ပေ။ ထိုသို့မရရှိခဲ့ခြင်းပင်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံ ဆုံးရှုံးရခြင်း၏ အကြောင်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းဆရာတို့က ဆိုကြသည်။ မည်သို့ဆိုစေကာမူ ကုန်းဘောင်ခေတ်နောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာ့မြေပေါ်၌ အဂင်လိပ်နှင့်ပြင်သစ်တို့ အပြိုင်အဆိုင် ဖြစ်နေကြသည်။ မြန်မာဘုရင်က ပြင်သစ်တို့အား အထူးအခွင့်အရေးများပေးပြီးလျှင် မဟာမိတ်စာချုပ်များ၊စီးပွားရေးစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုသည်ကို အဂင်လိပ်တို့က အထူးမခံမရပ်ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်းကို ပြင်သစ်တို့ သိမ်းပိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဩဇာလွှမ်းမိုးခြင်းများ ပြုလုပ်မည်ကို စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ကြသဖြင့် အဂင်လိပ်တို့က မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းကို ပြင်သစ်တို့ထက် အလျင်အမြန် လက်ဦးမှုရရှိအောင် သိမ်းယူလိုက်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့ဖြင့် အနောက်လက်နက်နိုင်ငံကြီးများ စားခွက်လုမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ထီးသုဉ်း၊နန်းသုဉ်း၊မင်းသုဉ်းပြီးနောက် တစ်မျိုးသားလုံး ကျွန်ဘဝကရောက်ကာ မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်းတရားသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရတနာဂီရိသို့ ပါတော်မူခဲ့ရပေသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ မြန်မာ့သမိုင်း ၌ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်အောင် ထူထောင်ခဲ့သော အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်သည် (၁၁)ဆက်မြောက် သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် စုံးစုံးမြုပ်ကာ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် တိမ်မြုပ်ပျောက်ကွယ် သွားခဲ့ရပေသည်။ ===ကုန်းဘောင်မင်း ၁၁-ဆက် အကျဉ်း=== ==== အလောင်းမင်းတရား==== (၁)ရွှေချက်သိုစေတီဒါယကာ [[အလောင်းမင်းတရား]]ကြီးဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ် နာမံတော်နှင့် ၁၁၁၄-ခုနှစ်နန်းတက် နန်းစည်းစိမ်ရှစ်နှစ်စံ၊ အိမ်နိမ့် ၃၈-နှစ်စံ၊ နံတော် သောကြာသား၊ သက်တော် ၄၆-နှစ်၌ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (အချို့ကား အိမ်နိမ့် ၃၇-နှစ်) ==== နောင်တော်ကြီးမင်း ==== (၂) အလောင်းမင်းတရားကြီး၏သားတော် စစ်ကိုင်းမင်း ([[နောင်တော်ကြီးမင်း]]ဟုလည်းခေါ်) မဟာနန္ဒကန်တွင်းစည်ခုံစေတီ ဒါယကာ၊ ဒုတိယစစ်ကိုင်းမြို့တည် နောင်တော်မင်းတရားကြီး သိရီပဝရဓမ္မရာဇာဟူသောဘွဲ့တံဆိပ် နာမံတော်ဖြင့် ၁၁၂၃-ခုနှစ် နန်းတက်၍ နန်းစည်းစိမ် ၃-နှစ်စံ၊ အိမ်နိမ့် ၂၆-နှစ်စံ၊ နံတော်အင်္ဂါသား၊ သက်တော် ၂၉-နှစ်၌ နတ်ရွာစံသည်၊ ငယ်အမည်မှာ မောင်လောက် ဖြစ်သည်။ ၎င်းလက်ထက်တွင် အလောင်းမင်းတရား၏ရဲဘက်တော်ဟောင်း မင်းခေါင်နော်ရထာ၏ပုန်ကန်မှု နှင့် ဘထွေးတော် တောင်ငူဘုရင်ခံ မင်းရဲသိင်္ခသူတို့၏ ပုန်ကန်မှု ကဲ့သို့သော ပုန်ကန်မှုများကို အောင်မြင်စွာနှိမ်နင်းနိုင်သည်။ ထူးခြားမှုအနေဖြင့် ပုန်ကန်သူများအား သေဒဏ်မပေးဘဲ နေမြဲစားမြဲအတိုင်းသာ စားစေသဖြင့် စိတ်နှလုံးကြီးမြတ်သော မင်းအဖြစ် နှောင်းဆရာတို့သတ်မှတ်ထားသည်။ ==== ဆင်ဖြူရှင်မင်း==== (၃)ညီတော် ဆင်ဖြူရှင်ခေါ် နိဗ္ဗာန်ဆိပ်ဦးစေတီတော် ဒါယကာ၊ တတိယ အဝမြို့တည်၊ ဆင်ဖြူရှင်မင်းတရား၊ သီရိပဝရ သုဓမ္မ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇာဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံတော်ဖြင့် ၁၁၂၅-ခုနှစ်၌နန်းတက်၍ နန်းစည်းစိမ် ၁၃-နှစ်၊ အိမ်နိမ့် ၂၇-နှစ်၊ နံတော် တနင်္ဂနွေသား၊ သက်တော်၄၀-နှစ်၌ နတ်ရွာစံ၊ (အချို့ကား နန်းစည်းစိမ် ၁၂-နှစ် ဟူသေး၏၊) အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ဒုတိယသားတော်၊ငယ်မည် ဦးရွ။ အခြားလူသိများသည့် အမည်မှာ [[မြေဒူးမင်း]] ဖြစ်သည်။ ==== စဉ့်ကူးမင်း==== (၄)သားတော် [[စဉ့်ကူးမင်း]]၊ မိုးထိကျောင်းဒါယကာ ၁၁၃၈-ခုနှစ် နန်းတက်၍ နန်းစည်းစိမ် ၆-နှစ်စံ၊ အိမ်နိမ့် ၂၀-နှစ်စံ၊ နံတော် တနင်္လာသား၊ သက်တော် ၂၆-နှစ်၌ နတ်ရွာစံ၊ ဆင်ဖြူရှင်မင်းတရား၏ဒုတိယသားတော်၊ ငယ်မည် မောင်ရဲလှ။ ==== ဖောင်းကားစား မောင်မောင်==== (၅)ဖောင်းကားမင်း ၁၁၄၃-ခုနှစ် နန်းတက်၍ နန်းစည်းစိမ် ၇-ရက်စံရသည်၊ အိမ်နိမ့် ၁၈-နှစ်စံ၊ နံတော် ကြာသပတေးသား၊ သက်တော် ၁၈-နှစ်၌ ကံတော်ကုန်၊ ''နောင်တော်ကြီးဘုရား၏ သားတော်'' ငယ်မည် မောင်မောင်။[[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] ဟုအသိများသည်။ ==== ဗဒုံမင်း==== (၆)[[ဗဒုံမင်း]](ခေါ်) ဘိုးတော်ဦးဝိုင်း (ခေါ်) ဆင်ဖြူများရှင်မင်းတရားကြီး (ခေါ်) [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (ခေါ်) အောင်မြေလောကစေတီဒါယကာ အမရပူရ ပထမမြို့တည် နန်းတည် မင်းတရားကြီး သိရီပဝရဝိဇယာနန္တ ယသတြိ ဘဝနာဒိတျာဓိပတိ ပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇာဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံတော်ဖြင့်၁၁၄၃-ခုနှစ်နန်းတက်တော်မူ၍ နန်းစည်းစိမ် ၃၇-နှစ်၊ အိမ်နိမ့် ၃၈-နှစ်စံ၊ နံတော် တနင်းလာသား၊ သက်တော်၇၅-နှစ်၌ ကံတော်ကုန်၊ အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ဆဋ္ဌမမြောက်သားတော်၊ ငယ်မည် ဦးဝိုင်းဟူ၏။၎င်းလက်ထက်တွင် အောက်ပြည်အရပ်မှ မွန်တို့ သူပုန်ထသဖြင့် နှိမ်နှင်းရသေးသည်ဟုဆိုသည်။ ==== ဘကြီးတော်==== (၇)[[ဘကြီးတော်]]မင်း(ဖန်နန်းရှင်) မှန်နန်းရှင်ဘုရားခေါ် မဟာဝိဇယရံသီ စေတီဒါယကာ စတုတ္ထအင်းဝမြို့တည် နန်းတည်မင်းတရားကြီး သိရီ တြိဘဝနာဒိတျ ပဝရပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာဘွဲ့ တံဆိပ်တော်ဖြင့် ၁၁၈၁-ခုနှစ် နန်းတက်တော်မူ၍ နန်းစည်းစိမ် ၁၈-နှစ် (၁၉-နှစ်ဟုလည်း မူကွဲရှိသည်၊) အိမ်နိမ့်စံ ၃၄-နှစ်၊ နံတော် သောကြာသား၊ သက်တော် ၆၁-နှစ်၌ နတ်ရွာစံသည်ငယ်မည် မောင်စိန်။ မှတ်ချက်။ ။ နန်းကျပြီးနောက် ၈-နှစ်ကြာမှ နတ်ရွာစံသည် ဟူ၏။ ==== သာယာဝတီမင်း==== (၈)ညီတော် [[သာယာဝတီမင်း]]၊ ကုန်းဘောင်မင်းဟုလည်းကောင်း၊ရွှေဘိုမင်းဟုလည်းကောင်း ဟူ၏၊ လောကမဏိစူဠစေတီ ဒါယကာအမရပူရ ဒုတိယ မြို့တည် နန်းတည်မင်းတရားကြီး သိရီပဝရာဒိတျ လောကာဓိပတိ ဝိဇယမဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ-ဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံတော်ဖြင့် ၁၁၉၉-ခုနှစ် နန်းတက်တော်မူ၍ နန်းစည်းစိမ် ၉-နှစ်စံ၊ အိမ်နိမ့်၅၀-နှစ်စံ၊ နံတော် ဗုဒ္ဓဟူးသား၊ သက်တော် ၅၉-နှစ်၌ ကံတော်ကုန်သည်၊ ဘကြီးတော် (ဖန်နန်းရှင်) မှန်နန်းရှင်ဘုရား စစ်ကိုင်းမင်း ၏ ညီတော်၊ ငယ်မည် မောင်ခင်ဟူ၏။ ==== ပုဂံမင်း==== (၉)သားတော် [[ပုဂံမင်း]]ခေါ် မဟာလောကရံသီစေတီ ဒါယကာ၊ သိရီသုဓမ္မ တိလောကပဝရ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံတော်ဖြင့် ၁၂၀၈-ခုနှစ် နန်းတက်တော်မူ၍ နန်းစည်းစိမ် ၆-နှစ်စံ၊အိမ်နိမ့် ၃၅-နှစ်စံ၊ နံတော် သောကြာသား၊ သက်တော် ၄၁-နှစ်၌ နတ်ရွာစံသည်၊ ကုန်းဘောင်မင်းတရားကြီး၏သားတော်၊ ငယ်မည် မောင်ထောင်၊ ပုဂံမြို့စားဟူ၏။ ==== မင်းတုန်းမင်း==== (၁၀) ပုဂံမင်း၏ညီတော် [[မင်းတုန်းမင်း]]ခေါ် မဟာလောကမာရဇိန်စေတီဒါယကာ မန္တလေးရတနာပုံ မြို့တည် နန်းတည် ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင်ဘဝရှင်မင်းတရားကြီး သိရီပဝရ ဝိဇယာနန္တ ယသပဏ္ဍိတ တြိဘာဝနာဓိတျာဓိပတိ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇာ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်ဖြင့် ၁၂၁၄-ခုနှစ် နန်းတက်တော်မူ၍ နန်းစည်းစိမ်၂၆-နှစ်၊ အိမ်နိမ့်စံ ၃၈-နှစ်၊ နံတော် အင်္ဂါသား၊ သက်တော် ၆၄-နှစ်၌ နတ်ရွာစံသည်၊ ငယ်မည်မောင်လွင်ဟူ၏။ ==== သီပေါမင်း==== (၁၁) သားတော် [[သီပေါမင်း]] မာန်အောင်ရတနာစေတီ ဒါယိကာ မန္တလေး ရတနာပုံ ဒုတိယနန်းစံ၊ သိရီပဝရ ဝိဇယာနန္တ ယသတိလောကာ ဓိပတိ ပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံတော်ဖြင့်၁၂၄၀-ခုနှစ်၌ နန်းတက်စံမြန်း၍ နန်းစည်းစိမ် ၇-နှစ်၊ နံတော် စနေသား၊ ငယ်မည် မောင်ရေစက်ဖြစ်လေသည်၊ ၁၂၄၇-ခုနှစ်၌ ဗြိတိသျှကိုလိုနီကုလားဖြူတို့က မင်းနှစ်ပါးအားဖမ်းယူလျက် မိမိတို့တိုင်းပြည်ကြီး ကိုသိမ်းပိုက်ကြီးစိုးကာ မြန်မာလူမျိုးတို့အား ကျွန်သဘောက်ဘဝထား၍ အမျိုးဘာသာ သာသနာကို ဖျက်ကြလေတော့သည်။ === သုံးသပ်ချက် === ကုန်းဘောင်မင်းဆက်သည် မြန်မာနိုင်ငံကိုနောက်ဆုံးအုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် မြန်မာမင်းဆက်ဖြစ်သည်။ စတင်ထူထောင်သူ [[အလောင်းဘုရား|အလောင်းမင်းတရား]] မှသည်နောက်ဆုံး [[သီပေါမင်း]]အထိ မင်းဆက် ၁၁ ဆက်တိတိရှိသည်။ ထိုမင်းဆက်၏ အစောပိုင်းမင်းများ လက်ထက်တွင် ကာလရှည်ကြာရှိခဲ့သည့် မွန်-မြန်မာဆက်ဆံရေး ပြိုလဲကာ မွန်လူမျိုးတို့မှာလည်း လူမျိုးကြီးအဖြစ်မှ ကျဆင်းသွားသည်။ နောက်ပိုင်းမင်းဆက်များသည်လည်း တိုင်းပြည်တိုးတက်ရေးအတွက် များစွားအားထုပ်ဆောင်ရွက်သည်မရှိပဲ ထီးနန်းစည်းစိမ်တည်မြဲရေး၊ရယူပိုင်ဆိုင်ရေး အစရှိသည့် နန်းတွင်းအရေးတော်ပုံများ နှင့်သာလုံးပန်းနေရသည်။ သို့သော် ဘာသာရေးနှင့်ထင်ရှားသည့် မင်း၂ပါးရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ [[ဘိုးတော်ဘုရား]] နှင့်[[မင်းတုန်းမင်း]]တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် [[မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီး]] တည်ဆောင်ရန်ကြိုးပမ်းမှု နှင့် သာဿနာရေးဆိုင်ရာ အငြင်းအခုန်နှင့် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန်အားထုတ်မှုတို့ဖြင့် သမိုင်းတွင်သကဲ့သို့ မင်းတုန်းမင်းအနေဖြင့်လည်း ပဉ္စမသံဂါယနာတင်ခြင်းနှင့် ထိုမှတဆင့် ပိဋကပ်သုံးပုံကို ကျောက်ထက်[[အက္ခရာ]]တင်ပြီး ပူဇော်ခြင်းတို့ဖြင့် ကျော်ကြားရသည်။ ထိုမင်းဆက်သည် အခြားမြန်မာမင်းဆက်များ နီးတူ ကုန်းတွင်းပိတ်သဘာဝမှ ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ရသည့် အခွင့်အရေးကို အသုံးမချနိုင်သကဲ့သို့ [[ပဒေသရာဇ်]] ပီသစွာပင် ထီးနန်းတည်မြဲရေးကို သာအဓိကထားကာ ကျူးကျော်လာသည် အင်္ဂလိပ်တို့ရန်ကို တွန်းလှန်ကာကွယ်ရန်အတွက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ပြုလုပ်ရန် အချိန်နှောင်းခဲ့သဖြင့် နောက်ဆုံးမင်းဖြစ်သည့် သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် ရန်သူနယ်ချဲ့[[အင်္ဂလိပ်]]တို့၏ အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရလေသည်။ == ကုန်းဘောင်အိမ်တော်အကြီးအကဲများ == သီပေါ‌‌မင်းမြတ် နတ်ရွာစံပြီး၍ အသျှင်နန်းမတာ်စုဘုရားလတ် မြန်မာပြည်သို့ ကြွရောက်လာခဲ့ရာတွင် ကုန်း‌ေဘာင်အိမ်တော်အကြီးအကဲများသည် ဘုရင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းသည့်တိုင် ကျန်ရှိနသးရာ သမီးတော် အသျှင်ထိပ်စုမြတ်ဘုရားလတ်မှစပြီး ‌ေတွက်ထားသည်။ ==ကိုးကား== <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ မင်းဆက်များ}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင် မင်းဆက်]] [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] rstwip57qaxfkfdjf5bicr8uqyhd2gw 0 5880 880837 868506 2025-07-08T09:53:01Z 37.111.7.166 ္ 880837 wikitext text/x-wiki {{Ref improve|date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရကတ | image = Shoulder sleeve insignia of Yangon Region Command.svg | image_size = 216px | caption = ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = ဂျိုကာအနီ | commander1 = ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း | commander1_label = တိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-yangon-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် |commander2_label=ဒုတိယတိုင်းမှူး|commander2=ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းဝင်း|garrison=ကုန်းမြင့်သာ|garrison_label=တပ်နယ်}} '''ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''ရကတ)''' သည် [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] (ပြည်လမ်း၊ ရှစ်မိုင်လမ်းဆုံအနီး)တွင် အခြေစိုက်သော တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံ တပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်/''ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း'' ဖြစ်သည်။ တိုက်ရည်ခိုက်ရည် ကောင်းသော တပ်ဖြစ်သော်လည်း အထူးစစ်ဆင်ရေးများမှသာ ရှေ့ထုတ်သုံးလေ့ရှိသည်။ [[ရမည်းသင်းခရိုင်|ရမခ]] လပ်အောက်ခံနယ်မြေဖြစ်သော [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်]] တိုက်ပွဲတွင် [[နေပြည်တော်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] ၊ [[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] တို့နှင့်တူ စွမ်းရည်ပြခဲ့သည်။ ရလဒ်ကောင်းများရအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သော တပ်လည်းဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == {{Expand section}} == ဖွဲ့စည်းပုံ == {{Expand section}}'''''ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''''' လက်အောက်တွင် စစ်ဗျူဟာမှူး(၃)ဦး ဦးစီးသည့် စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (၃)ဖွဲ့နှင့် ၎င်း စဗဟများ ကွပ်ကဲအောက်ရှိ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၀)ရင်းရှိသည်။ === အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ / ခမရ - (၄)ရင်း === အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မ၊ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်နှင့် ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၄)ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၄)ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်}} == ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} ရန်ကုန်တိုင်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သူများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ # ဗိုလ်မှူးကြီး လှဘုန်း (ကြည်း - ၅၂၈၁) # ဗိုလ်မှူးကြီး သူရကျော်ထင် (ကြည်း - ၅၃၃၂) (နောင်-ဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်) (၂-၇-၁၉၆၉ မှ ၈-၃-၁၉၇၄) # ဗိုလ်မှူးကြီး ခင်အုန်း (ကြည်း - ၅၆၀၅) (၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၁၈-၃-၁၉၇၅) # ဗိုလ်မှူးကြီး အေးကို (ကြည်း - ၆၁၃၃) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ယာယီသမ္မတ) (၁၈-၃-၁၉၇၅ မှ ၂-၄-၁၉၇၆) # ဗိုလ်မှူးကြီး တင်စိန် (ကြည်း - ၆၁၈၁) (၂-၄-၁၉၇၆ မှ ၄-၃-၁၉၇၈) # ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးအောင် (ကြည်း - ၆၈၄၆) (၄-၃-၁၉၇၈ မှ ၁၅-၃-၁၉၈၃) # ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖေမြိုင် (ကြည်း - ၆၂၃၇) (၁၅-၃-၁၉၈၃ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) # ဗိုလ်ချုပ် မျိုးညွန့် (ကြည်း - ၇၅၅၇) (ဗသက - ၁၈) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး) (၄-၁၁-၁၉၈၅ မှ ) # ဗိုလ်ချုပ် ခင်မောင်သန်း (ကြည်း - ၁၀၃၂၀) (ဗသက - ၃၁) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ကစထမှူး) # ဗိုလ်ချုပ် [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|မြင့်ဆွေ]] (ကြည်း - ၁၂၆၂၉) (စတသ - ၁၅) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ယခင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း၊ လက်ရှိ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ယာယီ သမ္မတ) # ဗိုလ်ချုပ် [[လှဌေးဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|လှဌေးဝင်း]] (ကြည်း - ၁၄၇၉၉) (စတသ - ၂၀) (နောင်- ဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ညှိုနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူးဟောင်း) # ဗိုလ်ချုပ် ဝင်းမြင့် (ကြည်း - ၁၄၈၅၃) (စတသ - ၂၀) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး) # ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းသန်း # ဗိုလ်ချုပ် ဆန်းဦး (ကြည်း - ၁၇၅၀၂) (စတသ - ၂၄) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ စစ်ရေးချုပ်ဟောင်း) # ဗိုလ်ချုပ် [[ထွန်းထွန်းနောင် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ထွန်းထွန်းနောင်]] (ကြည်း - ၁၈၁၃၁) (စတသ - ၂၅) <ref>{{Cite news|title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ၆ ဦး တပ်မတော် အရန်အင်အားသို့ ပြောင်းရွှေ့ ခံရ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2020/12/20/235197.html}}</ref> (ယခင် ကစထ ၁ မှူး၊ ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး) # ဗိုလ်ချုပ် မျိုးဇော်သိန်း (ကြည်း - ၂၀၂၂၀) (စတသ - ၂၈) (နောင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ စစ်ရေးချုပ်ဟောင်း) #ဗိုလ်ချုပ် [[သက်ပုံ]] (ကြည်း - ၂၀၇၃၅) (စတသ - ၂၉) (ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ကစထ ၅ မှူး) #ဗိုလ်ချုပ် [[ညွန့်ဝင်းဆွေ]] (ကြည်း - ၂၅၉၈၂) (စတသ - ၃၆) (ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ကစထ ၄ မှူး) #ဗိုလ်ချုပ် ဇော်ဟိန်း (ကြည်း - ၂၈၀၈၉) (စတသ - ၃၈) (ယခု စစ်ထောက်ချုပ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း(လက်ရှိ) == ကိုးကား == == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] hozmpqpamj8g412xyaacg2rzevouh6k 880842 880837 2025-07-08T10:03:37Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/37.111.7.166|37.111.7.166]] ([[User talk:37.111.7.166|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/880837|880837]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 880842 wikitext text/x-wiki {{Ref improve|date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရကတ | image = Shoulder sleeve insignia of Yangon Region Command.svg | image_size = 216px | caption = ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = ဂျိုကာအနီ | commander1 = ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း | commander1_label = တိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-yangon-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် |commander2_label=ဒုတိယတိုင်းမှူး|commander2=ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းဝင်း|garrison=ကုန်းမြင့်သာ|garrison_label=တပ်နယ်}} '''ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''ရကတ)''' သည် [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] (ပြည်လမ်း၊ ရှစ်မိုင်လမ်းဆုံအနီး)တွင် အခြေစိုက်သော တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံ တပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်/''ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း'' ဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == {{Expand section}} == ဖွဲ့စည်းပုံ == {{Expand section}}'''''ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''''' လက်အောက်တွင် စစ်ဗျူဟာမှူး(၃)ဦး ဦးစီးသည့် စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (၃)ဖွဲ့နှင့် ၎င်း စဗဟများ ကွပ်ကဲအောက်ရှိ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၀)ရင်းရှိသည်။ === အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ / ခမရ - (၄)ရင်း === အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မ၊ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်နှင့် ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၄)ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၄)ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်}} == ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} ရန်ကုန်တိုင်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သူများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ # ဗိုလ်မှူးကြီး လှဘုန်း (ကြည်း - ၅၂၈၁) # ဗိုလ်မှူးကြီး သူရကျော်ထင် (ကြည်း - ၅၃၃၂) (နောင်-ဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်) (၂-၇-၁၉၆၉ မှ ၈-၃-၁၉၇၄) # ဗိုလ်မှူးကြီး ခင်အုန်း (ကြည်း - ၅၆၀၅) (၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၁၈-၃-၁၉၇၅) # ဗိုလ်မှူးကြီး အေးကို (ကြည်း - ၆၁၃၃) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ယာယီသမ္မတ) (၁၈-၃-၁၉၇၅ မှ ၂-၄-၁၉၇၆) # ဗိုလ်မှူးကြီး တင်စိန် (ကြည်း - ၆၁၈၁) (၂-၄-၁၉၇၆ မှ ၄-၃-၁၉၇၈) # ဗိုလ်မှူးချုပ် မျိုးအောင် (ကြည်း - ၆၈၄၆) (၄-၃-၁၉၇၈ မှ ၁၅-၃-၁၉၈၃) # ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖေမြိုင် (ကြည်း - ၆၂၃၇) (၁၅-၃-၁၉၈၃ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) # ဗိုလ်ချုပ် မျိုးညွန့် (ကြည်း - ၇၅၅၇) (ဗသက - ၁၈) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး) (၄-၁၁-၁၉၈၅ မှ ) # ဗိုလ်ချုပ် ခင်မောင်သန်း (ကြည်း - ၁၀၃၂၀) (ဗသက - ၃၁) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ကစထမှူး) # ဗိုလ်ချုပ် [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|မြင့်ဆွေ]] (ကြည်း - ၁၂၆၂၉) (စတသ - ၁၅) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ယခင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း၊ လက်ရှိ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ယာယီ သမ္မတ) # ဗိုလ်ချုပ် [[လှဌေးဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|လှဌေးဝင်း]] (ကြည်း - ၁၄၇၉၉) (စတသ - ၂၀) (နောင်- ဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ညှိုနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူးဟောင်း) # ဗိုလ်ချုပ် ဝင်းမြင့် (ကြည်း - ၁၄၈၅၃) (စတသ - ၂၀) (နောင်-ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး) # ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းသန်း # ဗိုလ်ချုပ် ဆန်းဦး (ကြည်း - ၁၇၅၀၂) (စတသ - ၂၄) (နောင်- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ စစ်ရေးချုပ်ဟောင်း) # ဗိုလ်ချုပ် [[ထွန်းထွန်းနောင် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ထွန်းထွန်းနောင်]] (ကြည်း - ၁၈၁၃၁) (စတသ - ၂၅) <ref>{{Cite news|title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ၆ ဦး တပ်မတော် အရန်အင်အားသို့ ပြောင်းရွှေ့ ခံရ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2020/12/20/235197.html}}</ref> (ယခင် ကစထ ၁ မှူး၊ ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး) # ဗိုလ်ချုပ် မျိုးဇော်သိန်း (ကြည်း - ၂၀၂၂၀) (စတသ - ၂၈) (နောင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ စစ်ရေးချုပ်ဟောင်း) #ဗိုလ်ချုပ် [[သက်ပုံ]] (ကြည်း - ၂၀၇၃၅) (စတသ - ၂၉) (ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ကစထ ၅ မှူး) #ဗိုလ်ချုပ် [[ညွန့်ဝင်းဆွေ]] (ကြည်း - ၂၅၉၈၂) (စတသ - ၃၆) (ယခု ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ကစထ ၄ မှူး) #ဗိုလ်ချုပ် ဇော်ဟိန်း (ကြည်း - ၂၈၀၈၉) (စတသ - ၃၈) (ယခု စစ်ထောက်ချုပ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ပြည့်စုံလင်း(လက်ရှိ) == ကိုးကား == == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] 4jnqxmwqbgmct382ixgj00iqq354iek 0 6520 880824 856219 2025-07-08T09:42:05Z 37.111.7.166 880824 wikitext text/x-wiki {{Ref improve|date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = နတခ | image = Shoulder Sleeve Insignia of Southern West Command of Myanmar Army.svg | image_size = 216px | caption = အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = ဒီရေလှိုင်း၊ တီကောင် | commander1 = ဗိုလ်ချုပ် စိုးကျော်ထက် | commander1_label = တိုင်းမှူး | commander2 =ဗိုလ်မှူးကြီး ရဲလင်းအောင် | commander2_label =ဒုတိယတိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-south-western-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် }} '''အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''နတခ''') သည် [[ပုသိမ်မြို့]]တွင် အခြေစိုက်သော [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တစ်ခုဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးကျော်ထက် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/01/17/236590.html|title=နေပြည်တော် စစ်တိုင်းမှူး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/12862|title=၂၀၂၁-၂၀၂၂ ပညာသင်နှစ်၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး ကျောင်းအပ်နှံရေးနေ့ အခမ်းအနားနှင့် ကျောင်းသုံးပုံနှိပ်စာအုပ်များ၊ ခဲတံ၊ ဘောပင်၊ COVID-19 အထောက်အကူပြုပစ္စည်းများ ပေးအပ်ပွဲပြုလုပ်|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref> == သမိုင်း == {{Expand section}} == ဖွဲ့စည်းပုံ == {{Expand section}}'''''အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''''' လက်အောက်တွင် စစ်ဗျူဟာမှူး(၃)ဦး ဦးစီးသည့် စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (၃)ဖွဲ့နှင့် ၎င်း စဗဟများ ကွပ်ကဲအောက်ရှိ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၀)ရင်းရှိသည်။ === အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ / ခမရ - (၄)ရင်း === အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === ''အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့'' အား အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာမှူးမှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၃)ရင်းရှိသည်။ # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း == အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} *ဗိုလ်မှူးကြီး ကြည်မောင် (ကြည်း - ၃၅၁၆) (၁၁-၁၀-၁၉၆၁ မှ ၁၄-၂-၁၉၆၃) *ဗိုလ်မှူးကြီး တင်ဦး (ကြည်း - ၃၆၅၁) (၁၄-၂-၁၉၆၃ မှ ၁၉-၉-၁၉၆၄) *ဗိုလ်မှူးကြီး စံကြည် (ကြည်း - ၃၆၂၇) (၁၉-၉-၁၉၆၄ မှ ) *ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းတင် (ကြည်း - ၅၆၀၃) (ဗသက - ၂) *ဗိုလ်မှူးကြီး မျိုးအောင် (ကြည်း - ၅၅၈၁) *ဗိုလ်မှူးကြီး ထွန်းကြည် (ကြည်း - ၆၂၇၈) (ဗသက - )(၂၄-၉-၁၉၇၆ မှ ၈-၇-၁၉၇၈) *ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းညွှန့် (ကြည်း - ၆၃၅၆) (၈-၇-၁၉၇၈ မှ ၄-၅-၁၉၇၉) *ဗိုလ်မှူးချုပ် စောမောင် (ကြည်း - ၆၁၈၇) (ဗသက - ၆) (၄-၅-၁၉၇၉ မှ ၂၄-၈-၁၉၈၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် မြင့်လွင် (ကြည်း - ၆၆၀၈) (၂၄-၈-၁၉၈၁ မှ ၇-၈-၁၉၈၃) *ဗိုလ်မှူးချုပ် သန်းရွှေ (ကြည်း - ၆၇၁၀) (ဗသက - ၉) (၇-၈-၁၉၈၃ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) *ဗိုလ်ချုပ် မြင့်အောင် (ကြည်း - ၆၉၁၇) (ဗသက - ၁၂) (၄-၁၁-၁၉၈၅ မှ ) *ဗိုလ်ချုပ် ညွှန့်တင် *ဗိုလ်ချုပ် ရွှေမန်း (ကြည်း - ၁၁၅၃၄) (စတသ - ၁၁) *ဗိုလ်ချုပ် ဌေးဦး (ကြည်း - ) (ဗသက - ၄၃) *ဗိုလ်ချုပ် ​[[ကျော်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ကျော်​ဆွေ]] (ကြည်း - ၁၆၄၉၃) (စတသ - ၂၂) *ဗိုလ်ချုပ် တင်​မောင်ဝင်း<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docsMA2011/MA2011-02-09.pdf|title=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ (၉.၂.၂၀၁၁)}}</ref> (ကြည်း - ၁၇၆၀၆) (ဗသက - ၆၄) (ယခု− ဧရာ၀တီတိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်) *ဗိုလ်ချုပ် စိုးသိန်း *ဗိုလ်ချုပ် လူအေး (ကြည်း - ၁၈၈၂၀) (စတသ - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် တေဇကျော် (ကြည်း - ၂၀၂၇၈) (စတသ - ၂၈) (ယခု- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ အမှတ်−၆ စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့မှူး) *ဗိုလ်ချုပ် ရဲဝင်းဦး (ကြည်း - ၂၁၄၄၀) (ဗသက - ၇၇) (ယခု- ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ နစကတွဲဖက်အတွင်းရေးမှူးနှင့် စစ်ဘက်ရေးရာလုံခြုံရေးအရာရှိချုပ်) *ဗိုလ်ချုပ်ညွှန့်ဝင်းဆွေ<ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/383465|title=အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်က COVID-19 ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းများ လှူဒါန်း|work=DVB|access-date=၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၀ }}</ref> (ကြည်း - ၂၅၉၈၂) (စတသ - ၃၆) (ယခု- ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး) *[[အောင်အောင်|ဗိုလ်ချုပ်အောင်အောင်]] (ကြည်း - ၂၅၉၆၀) (စတသ - ၃၆) (နောင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ယခု - ရှမ်းပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်) *ဗိုလ်မှူးချုပ်ကြည်ခိုင် (ကြည်း - ၂၇၁၄၀) (စတသ - ၃၇) (ယခင်− တပ်မတော်နည်းပညာတက္ကသိုလ်ကျောင်းအုပ်ကြီး) *ဗိုလ်ချုပ် ​ဝေလင်း <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/43478|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင် မန်းငြိမ်းမောင် မြောင်းမြမြို့၌ ကျင်းပသည့် ကရင်တိုင်းရင်းသားရိုးရာ ဝါခေါင်လချည်ဖြူဖွဲ့ မင်္ဂလာအခမ်းအနားတက်ရောက်|work=MOI Myanmar|access-date=၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}</ref> (ကြည်း - ၂၉၃၆၉) (စတသ - ၃၉) (ယခင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်၊ ယခင် အမှတ်(၆)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး) *ဗိုလ်ချုပ် စိုးကျော်ထက် စတသ(၄၁)(ယခင် တပ်ထိန်းချုပ်)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c89x0414ge0o|title=ညှိကွပ်အပါအဝင် စစ်ဗိုလ်ချုပ်တချို့ အပြောင်းအလဲဖြစ်|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄}}</ref> == ကိုးကား == <references /> == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] byu4dsdh640x7483zo5p3wgjyvxrt6j 0 6522 880827 875909 2025-07-08T09:44:57Z 37.111.7.166 880827 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = အရှေ့မြောက်တိုင်း‌စစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရမခ | image = Shoulder_sleeve_insignia_of_Northern_East_Command_of_Myanmar_Army.svg | image_size = 200px | caption = အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = နေဝန်းနီ၊ ခရမ်းချဉ်သီး၊ မာရသွန်(အရှေ့ပိုင်းတွင်ရှိသော [[ရပခ]] [[ရမခ]] [[ရတခ]]တို့သည် တိုက်ပွဲဖြစ်လျင် များသောအားဖြင့် ဆုတ်ပေးကြသည်ကများ၍ တပ်မတော်သားချင်း လှောင်ပြောင်၍ ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်) | commander1 = ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးလှိုင် | commander1_label = တိုင်းမှူး | commander2 = ဗိုလ်မှူးချုပ် တင်ထွန်းအောင် <ref>{{cite web|url=https://burmese.shannews.org/archives/43034|title=လားရှိုး ရမခ ဒုတိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်တင်ထွန်းအောင် ဒဏ်ရာပြင်းထန်|work=သျှမ်းသံတော်ဆင့်|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> | commander2_label = ဒုတိယတိုင်းမှူး | commander3 = ဗိုလ်မှူးကြီး/ဗိုလ်မှူးချုပ် သန့်ထင်စိုး | commander3_label = တိုင်းဦးစီးချုပ် | identification_symbol = [[Image:Mm-north-eastern-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် |start_date=၂၇ ဇူလိုင် ၁၉၇၂ |end_date= }} '''အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (<small>အတိုကောက်</small>: '''ရမခ''') သည် [[ရှမ်းပြည်နယ်]](မြောက်ပိုင်း)၊ [[လားရှိုးမြို့]]တွင်အခြေစိုက်သော [[တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရမခ၏ အဓိကတာဝန်မှာ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းနယ်မြေနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၇ရက်နေ့မှ လက်ရှိထိ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ''ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးလှိုင်'' ဖြစ်သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃ရက်နေ့ တွင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] MNDAA နှင့်တပ်ပေါင်းစုမဟာမိတ်များက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။၁၉၄၉  ခုနှစ် က [[ပြင်ဦးလွင်မြို့|မေမြို့]]အခြေစိုက် ယခင် [[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] အား [[ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့|ကရင်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်]] (KNDO) က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည့်ဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2024/08/04/388243.html|title=စစ်ခေါင်းဆောင် လက်ထက် ပထမဆုံး ကျရှုံးခဲ့သည့် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၄}}</ref>  ၇၅ နှစ်တာကာလအတွင်း [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]] ၏  ပထမဦးဆုံးကျရှုံးသည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တစ်ခု အဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-full-control-lashio-08032024052657.html|title=လားရှိုးက တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကို MNDAA ထိန်းချုပ်|work=RFA Burmese|access-date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> တရုတ်အစိုးရ၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမှုဖြင့် ဧပြီလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှတပ်ဖွဲ့ဝင်များ လားရှိုးမြို့ကို ပြန်လည်ဝင်ရောက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီး MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်များမှာ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် မြို့မှဆုတ်ခွာပေးခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/22/400132.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်လားရှိုးဝင်ပြီ|work=Burma Irrawaddy|access-date=၃ ဇွန် ၂၀၂၅|date=၂၂ ဧပြီ ၂၀၂၄ }}</ref> == သမိုင်း == ၁၉၆၁ခုနှစ်တွင် [[အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ကို [[တောင်ကြီးမြို့]]တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ၌ [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]မှ အပြင်းအထန်လှုပ်ရှားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇွန်လတွင် မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်ကို [[လားရှိုးမြို့]]တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)အတွင်းရှိ တပ်များ၊ တပ်မတော်စစ်ဆင်ရေးများကို မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲခဲ့သည်။ အင်အားကြီးထွားလာသော ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ပိုမိုထိရောက်စွာရင်ဆိုင်နိုင်ရန်အလို့ငှာ ၁၉၇၂ခုနှစ် ၊ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) အား [[အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|ရပခ]]ကွပ်ကဲမှုအောက်မှ ခွဲထုတ်၍ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကို လားရှိုးမြို့တွင် အခြေပြုကာ ထပ်မံဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/162164|title=အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တွင် (၅၁)နှစ်မြောက် တိုင်းနှစ်ပတ်လည်နေ့အခမ်းအနား ပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃}}</ref> ထိုစဉ်ကတိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးကြီး [[အေးကို (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|အေးကို]]ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book | title=အကွဲအပြဲနှင့် မသဲမကွဲမြန်မာပြည်| author=ကိုဝင်း(အမရပူရ)| work= | publisher= | year=| isbn=}}</ref><ref>{{cite book | title=တပ်မတော်ခေါင်းဆောင်များသမိုင်းအကျဉ်း (၁၉၄၁-၁၉၉၈) | author=မြဝင်း | work= | publisher= | year= | isbn=}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == '''''အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''''' ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (၁)ခု၊ အခြေချ စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (၃)ဖွဲ့၊ လှုပ်ရှား စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (၂)ဖွဲ့ နှင့် ၎င်း စဗဟများ ကွပ်ကဲအောက်ရှိ ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၆)ရင်းရှိသည်။ {{Expand section}} === အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ရုံး === # တိုင်းမှူးရုံး # ဒုတိုင်းမှူးရုံး # တိုင်းဦးစီးချုပ်ရုံး ## စစ်ဦးစီးမှူး(ဗိုလ်မှူးကြီး) ရုံး ### စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း) ရုံး #### စစ်ဆင်ရေးဌာနခွဲ #### တာဝန် နှင့် လေ့ကျင့်ရေးဌာနခွဲ ### စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း) (စစ်ဘက်ရေးရာလုံခြုံရေးဌာနခွဲ) ရုံး ### စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း) (ပြည်သူ့စစ်ဌာနခွဲ) ရုံး ## ဦးစီးအရာရှိ(ဗိုလ်မှူးကြီး) (စစ်ရေးဌာန) ရုံး ### ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (ငွေစာရင်းဌာနခွဲ) ရုံး ### ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (မှတ်တမ်းဌာနခွဲ) ရုံး ## ဦးစီးအရာရှိ(ဗိုလ်မှူးကြီး) (စစ်ထောက်ဌာန) ရုံး ### ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ထိန်းသိမ်းရေးဌာနခွဲ) ရုံး ### ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) (ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ပို့ဆောင်ရေးဌာနခွဲ) ရုံး # စခန်းရုံး === [[ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)]] === {{Main|ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)}} ''ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)'' အား ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်မှူး(လောက်ကိုင်)မှ ဦးစီးပြီး ၎င်း၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ရင်း (၉)ရင်းရှိသည်။ === အခြေချ စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (ကွတ်ခိုင်) === # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === အခြေချ စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (ကွမ်လုံ) === # ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === အခြေချ စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (တန့်ယန်း)<ref>{{cite web|url=https://burmese.shannews.org/archives/40617|title=တန့်ယန်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့မှ စစ်မှုထမ်း ဆင့်ခေါ်ရန် အစည်းအဝေးပြုလုပ်|work=သျှမ်းသံတော်ဆင့်|access-date=၁၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၁၅ မတ် ၂၀၂၄ }}</ref> === # ခမရ ၅၂၃ # ခမရ ၃၂၆ ခလရ/ ခမရ - (၃)ရင်း === လှုပ်ရှား အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === # ခလရ/ ခမရ (၄)ရင်း === လှုပ်ရှား အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === # ခလရ/ ခမရ (၃)ရင်း == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ == # [[အမှတ်(၁)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်များ == # [[အမှတ်(၁၆)ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်]] == အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} # ဗိုလ်မှူးကြီး အေးကို (ကြည်း - ၆၁၃၃) (၁၁-၇-၁၉၇၂ မှ ၈-၃-၁၉၇၄) # ဗိုလ်မှူးကြီး တင်စိန် (ကြည်း - ၆၁၈၁) (၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၅-၄-၁၉၇၆) # ဗိုလ်မှူးကြီး လှဦး (ကြည်း - ၆၂၁၄) (၅-၄-၁၉၇၆ မှ ၂၄-၁၁-၁၉၇၇) # ဗိုလ်မှူးကြီး မင်းနောင် (ကြည်း - ၆၁၂၉) (၂၄-၁၁-၁၉၇၇ မှ ၈-၄-၁၉၇၈) # ဗိုလ်မှူးကြီး အေးစန် (ကြည်း - ၆၁၄၄) (၈-၄-၁၉၇၈ မှ ၁-၉-၁၉၈၀) # ဗိုလ်မှူးကြီး မြင့်လွင် (ကြည်း - ၆၆၀၈) (၁-၉-၁၉၈၀ မှ ၁၉-၈-၁၉၈၁) # ဗိုလ်မှူးကြီး ချစ်ဆွေ (ကြည်း - ၆၄၆၃) (ဗသက - ၈) (၁၉-၈-၁၉၈၁ မှ ၂၈-၃-၁၉၈၃) # ဗိုလ်မှူးချုပ် စိန်အောင် (ကြည်း - ၆၇၄၀) (ဗသက - ၁၀) (၂၈-၃-၁၉၈၃ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) # ဗိုလ်မှူးကြီး ထွန်း‌ရွှေ (ကြည်း - ၇၅၀၅) # ဗိုလ်မှူးကြီး [[မောင်အေး (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|မောင်အေး]] (ကြည်း - ၇၈၇၅) (စတသ - ၁) # ဗိုလ်ချုပ် မောင်သင့် (ကြည်း - ၇၆၀၀) (ဗသက - ၁၈) # ဗိုလ်ချုပ် အေးကျော် # ဗိုလ်ချုပ် တင်ငွေ # ဗိုလ်ချုပ် [[တင်အောင်မြင့်ဦး၊ ဦး (သီဟသူရ)|သီဟသူရ တင်အောင်မြင့်ဦး]] (ကြည်း - ၁၁၇၁၅) (စတသ - ၁၂) # ဗိုလ်ချုပ် မြင့်လှိုင် (ကြည်း - ) (စတသ - ၁၇) # ဗိုလ်ချုပ် [[အောင်သန်းထွဋ် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|အောင်သန်းထွဋ်]] (ကြည်း - ၁၄၇၅၁) (စတသ - ၂၀) # ဗိုလ်ချုပ် အောင်ကျော်ဇော (ကြည်း - ၁၇၄၄၄) (စတသ - ၂၄) # ဗိုလ်ချုပ် အောင်စိုး (ကြည်း - ၁၈၈၈၆) (စတသ - ၂၃) # ဗိုလ်ချုပ် [[ဖုန်းမြတ်]] (ကြည်း - ၂၀၃၂၄) (ဗသက - ၇၃) # ဗိုလ်ချုပ် ခင်လှိုင် (ကြည်း - ၂၂၃၈၃) (​တေဇ - ၁၇) # ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဇော်အေး (ကြည်း - ၂၀၁၇၅) (စတသ - ၂၈) # ဗိုလ်ချုပ် လှမိုး (ကြည်း - ၂၉၃၅၃) (စတသ - ၃၉) # ဗိုလ်ချုပ် နိုင်နိုင်ဦး (ကြည်း - ၂၅၀၈၉) (စတသ - ၃၅) (ယခု - ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c80n62p87yxo|title=နယ်မြေ‌တွေဆုံးရှုံးခဲ့ပေမဲ့ ရှမ်းမြောက်က ဗိုလ်ချုပ်တွေ ရာထူးတိုး|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> # ဗိုလ်ချုပ် စိုးတင့် (ကြည်း - ၂၁၅၉၅) (​တေဇ - ၁၆) # ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးလှိုင် (ယခင် တပ်မ ၉၉ တပ်မမှူး) (ကြည်း - ၂၉၁၈၀) (တေဇ - ၂၄)<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/07/21/387439.html|title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေချိန် လားရှိုး စစ်တိုင်းမှူး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရ|work=The Irrawaddy|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> ==တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်း== * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] နှင့် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က အရှေ့မြောက်ပိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(ရမခ) တည်ရှိရာ [[လားရှိုးမြို့]] အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ တပ်စခန်းများကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဇူလိုင် ၁၄ ရက် နံနက်အစောပိုင်း [[တပ်မတော်]] မှ [[လောက်ကိုင်မြို့]] တွင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ယင်းနေ့၌ပင် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] က တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီအစည်းအဝေးကျင်းပမည့် လေးရက်တာကာလတွင် အစည်းအဝေးအား ဂုဏ်ပြုခြင်းနှင့် စိုးရိမ်မှုအပေါ်လေးစားခြင်းကြောင့် ဇူလိုင် ၁၄ ရက်မှ ဇူလိုင် ၁၈ ရက်အထိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/294322|title=လားရှိုးရှိ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်(ရမခ)ကို သိမ်းပိုက်ရရှိဟုဆိုကာ MNDAA အဖွဲ့က ဓာတ်ပုံများထုတ်ပြန်လာ|work=Eleven Media Group|access-date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> * အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားသော်လည်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် မှ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ အရေးပါသော ခမရ ၅၀၇ အားသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကြောင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/multimedia/36794|title=လားရှိုးမြို့ အထွက်ရှိ ခမရ ၅၀၇ တပ်စခန်း ကို MNDAA သိမ်းပိုက်သည့် ရုပ်သံထွက်ပေါ် |work=Tachileik News Agency|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> * [[တပ်မတော်]]မှလည်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် ထိန်းချုပ်ထားသည့် [[သိန္နီမြို့]]တွင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ခဲ့ရာ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] အဖွဲ့က တရုတ်နိုင်ငံ၏ချက်ချင်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနှင့် စစ်ပွဲများရပ်တန့်ရေးတောင်းဆိုချက်ကို တက်ကြွစွာတုံ့ပြန်ရန်ဟုဆိုကာ ဇူလိုင် ၁၉ ရက်မှ ဇူလိုင် ၃၁ ရက်အထိ ထပ်မံအပစ်အခတ်ရပ်စဲမည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bnionline.net/mm/news-105524|title=MNDAA အပစ်ရပ်ကာလ လားရှိုးတိုက်ပွဲ ပြင်းထန်၊ စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်|work=BNI|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> *၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်မှ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ လက်အောက်ခံ အမှတ် (၉) တပ်မတော် ကုတင်(၁၀၀) စစ်ဆေးရုံအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကလေးလူနာ၊ ဆရာဝန်၊ သူနာပြုနှင့် ဒဏ်ရာရသူများအပါအဝင် တစ်ရာကျော်ဝန်းကျင်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ကျန် ၂၀၀ ခန့်ကို စစ်သုံ့ပန်း အဖြစ်ဖမ်းဆီးသွားသည်ဟု သတင်းမီဒီယာအချို့က ဖော်ပြကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/294266|title=လားရှိုးရှိ အမှတ်(၉) တပ်မတော် ကုတင် ၁၀၀ ဆေးရုံကို MNDAA နှင့် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ပြီး သွေးအေးအေးဖြင့် ရက်ရက်စက်စက် ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံရမှုဖြစ်စဉ်၌ ကလေးလူနာ၊ ဆရာဝန်၊ သူနာပြုနှင့် ဒဏ်ရာရသူများအပါအဝင် တစ်ရာကျော် သေဆုံးဟု သိရ|work=Eleven Media Group|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/663269|title=လားရှိုး စစ်ဆေးရုံက ဆရာဝန်၊ သူနာပြုနှင့် လူနာ ၁၀၀ ကျော်သေ၊ ၂၀၀ ခန့် အလင်းဝင်|work=DVB|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/news-media/-/asset_publisher/Jb7SCMXVsWI1/content/%25E1%2580%259B%25E1%2580%25BE%25E1%2580%2599%25E1%2580%25BA%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2595%25E1%2580%25BC%25E1%2580%258A%25E1%2580%25BA%25E1%2580%2594%25E1%2580%259A%25E1%2580%25BA-%25E1%2580%2599%25E1%2580%25BC%25E1%2580%25B1%25E1%2580%25AC%25E-69?_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_Jb7SCMXVsWI1_redirect=https%3A%2F%2Fmyanmar.gov.mm%2Fnews-media%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_Jb7SCMXVsWI1%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_Jb7SCMXVsWI1_cur%3D0%26p_r_p_resetCur%3Dfalse%26_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_Jb7SCMXVsWI1_assetEntryId%3D355446660|title=ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း)၊ လားရှိုးမြို့ရှိ တပ်မတော်ဆေးရုံကို ရှော့တိုက်ဒုံးများ၊ လက်နက်ကြီးများနှင့် Drone များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် MNDAA အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူအဖွဲ့အား အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း သဘောထားများထုတ်ပြန်|work=MYANMAR NATIONAL PORTAL|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] မှ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကြောင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/294322|title=လားရှိုးရှိ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်(ရမခ)ကို သိမ်းပိုက်ရရှိဟုဆိုကာ MNDAA အဖွဲ့က ဓာတ်ပုံများထုတ်ပြန်လာ|work=Eleven Media Group|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ }}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၅ရက် မနက်ပိုင်းတွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် [[ဇော်မင်းထွန်း]] က အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ကျရှုံးသွားသည့်အကြောင်း အပါအဝင် အရာရှိကြီးအချို့ အဖမ်းခံရကြောင်း ပြောဆိုသည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/294342|title=လားရှိုးရှိ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှင့် ဆက်သွယ်မှုပြတ်တောက်နေပြီး အတည်ပြုဆဲသတင်းများအရ အရာရှိကြီးအချို့ဖမ်းဆီးခံထားရကြောင်း နစက ပြောကြား|work=Eleven Media Group|access-date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄|date=၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော် (လေ)]] မှ မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် ထိန်းချုပ်ရာ [[လားရှိုးမြို့]] သို့ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>https://www.rfa.org/burmese/news/larshio-city-junta-bomb-08302024141304.html/ampRFA</ref> * ၂၀၂၄ စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် အား မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် မှ ထိုသို့ဗုံးကြဲမှုများသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိခိုက်စေကြောင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-said-military-bomb-damage-peace-09232024050757.html</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် က နိုင်ငံမှ ခွဲထွက်မည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] (NUG) နှင့်လည်း ပူးပေါင်းမည် မဟုတ်ဟု ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ လက်ရှိ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] ၏ အခြေအနေများအား [[တရုတ်နိုင်ငံ]]က ကြားဝင်စေ့စပ်ဖြေရှင်းပေးရန် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] က တောင်းဆိုခဲ့သည်<ref>https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-china-mediate-09182024161157.html</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် [[လားရှိုးမြို့]] ကို စစ်ပြီးသွားပြီဟု [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] က ကြေညာပြီး ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ဆောင်နေချိန် ထိုနေ့နှင့် စက်တင်ဘာ ၉ ရက် နှစ်ရက်ဆက် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ခံခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်၊ ၁၃ ရက်နှင့် ၂၁ ရက်များတွင်လည်း တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရသည့်အပြင်၂၄ ရက်နှင့် ၂၅ ရက်နေ့များတွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ခံခဲ့ရပြီး ဗုံးကြဲခံခဲ့ရသည်။<ref>https://www.mtnewstoday.com/?p=75831</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == * [[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[နေပြည်တော်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] 0ru16aa7v07heppvlud1o5t1prjxwbq 0 6619 880829 877584 2025-07-08T09:45:46Z 37.111.7.166 880829 wikitext text/x-wiki {{Ref improve||date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရပခ | image = Shoulder sleeve insignia of Eastern Command.svg | image_size = 216px | caption = အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = နှစ်ဆယ့်လေးပစ္စည်း၊ မာရသွန်(အရှေ့ပိုင်းတွင်ရှိသော ရပခ ရမခ ရတခတို့သည် တိုက်ပွဲဖြစ်လျင် များသောအားဖြင့် ဆုတ်ပေးကြသည်ကများ၍ တပ်မတော်သားချင်း လှောင်ပြောင်၍ ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်) | commander1 = ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် | commander1_label = တိုင်းမှူး | commander2 =ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ကျော်ဆန်း | commander2_label =ဒုတိယတိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-eastern-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် }} '''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''ရပခ''')သည် [[တောင်ကြီးမြို့]]အခြေစိုက် [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းနယ်မြေနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း-၂၇၁၈၃) (စတသ-၃၇) ဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == '''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' အား ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ နှစ်ကုန်ပိုင်း၌ [[ရှမ်းပြည်နယ်]] (တောင်ပိုင်း)၊ [[တောင်ကြီးမြို့]]ရှိ အမှတ် (၄) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်၊ ရှမ်းပြည်နယ် (အရှေ့ပိုင်း)၊ [[ကျိုင်းတုံမြို့]]ရှိ အမှတ် (၉) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်၊  ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)၊ [[လားရှိုးမြို့]]ရှိ အမှတ် (၆) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်တို့ကို စုစည်းကာ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။  ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အရှေ့မြောက်ပိုင်းဒေသ၌ [[ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]မှ အပြင်းအထန်လှုပ်ရှားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇွန်လတွင် မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်ကို လားရှိုးမြို့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)အတွင်းရှိ တပ်များ၊ တပ်မတော်စစ်ဆင်ရေးများကို မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲခဲ့သည်။ အင်အားကြီးထွားလာသော ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ပိုမိုထိရောက်စွာရင်ဆိုင်နိုင်ရန်အလို့ငှာ ၁၉၇၂၊ ဇူလိုင်လတွင် ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) အား ရပခကွပ်ကဲမှုအောက်မှ ခွဲထုတ်၍ [[အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ကို လားရှိုးမြို့တွင် အခြေပြုကာ ထပ်မံဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တဖန် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်(အရှေ့ပိုင်း) ဒေသအား [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ကိုလည်းကောင်း ရပခ ကွပ်ကဲမှုနယ်မြေအတွင်းမှ ခွဲထုတ်၍ သီးခြားစစ်တိုင်းများအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်'' (''ရပခ'') ၏ ပထမဆုံးတိုင်းမှူးအဖြစ် ကြည်း-၃၅၆၉၊ ဗိုလ်မှူးချုပ်စန်းယုမှ ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့မှ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့ အထိ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်စန်းယုသည် အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသဖြင့်  ကြည်း ၃၅၈၅၊ ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ရွှေသည် အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ဒုတိယမြောက် တိုင်းမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံ == လက်ရှိ အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)၊ အခြေချစစ်ဗျူဟာများ၊ လှုပ်ရှားစစ်ဗျူဟာများနှင့် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၄) ရင်းရှိသည်။ === [[ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လွိုင်ကော်)]] === {{Main|ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)}} === စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့များ === {{Expand section}} အခြေချစစ်ဗျူဟာများ၊ လှုပ်ရှားစစ်ဗျူဟာများနှင့် ၎င်းတို့ကွပ်ကဲမှုအောက် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၄) ရင်းရှိသည်။ == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မနှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၇)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၇)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်}} == အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} *ဗိုလ်မှူးချုပ် စန်းယု (ကြည်း - ၃၅၆၉) (၁၆-၁၀-၁၉၆၁ မှ ၂၉-၁၁-၁၉၆၁) *ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ရွှေ (ကြည်း - ၃၅၇၅) (၂၉-၁၁-၁၉၆၁ မှ ၁၉-၉-၁၉၆၄) *ဗိုလ်မှူးကြီး စိန်မြ (ကြည်း - ၃၅၇၆) (၁၉-၉-၁၉၆၄ မှ ၂၁-၅-၁၉၆၅) *ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ကျော် (ကြည်း - ၃၆၂၆) (၂၁-၅-၁၉၆၅ မှ ) *ဗိုလ်မှူးကြီး သူရအောင်ဖေ (ကြည်း - ၃၅၉၂) *ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းတင် (ကြည်း - ၅၆၀၃) (ဗသက - ၂) *ဗိုလ်မှူးကြီး စံကြည် (ကြည်း - ၃၆၂၇) (၁၈-၅-၁၉၇၁ မှ ၂၈-၃-၁၉၇၄) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းရီ (ကြည်း - ၅၈၉၆) (၂၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၂၄-၁၁-၁၉၇၇) *ဗိုလ်မှူးချုပ် လှဦး (ကြည်း - ၆၂၁၄) (၂၄-၁၁-၁၉၇၇ မှ ၇-၈-၁၉၈၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် အေးစန် (ကြည်း - ၆၁၄၄) (၇-၈-၁၉၈၁ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) *ဗိုလ်မှူးကြီး လှမော် (ကြည်း - ၇၈၆၇) (စတသ - ၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းရွှေ (ကြည်း - ၇၅၀၅) *ဗိုလ်ချုပ် မောင်အေး (ကြည်း - ၇၈၇၅) (စတသ - ၁) *ဗိုလ်ချုပ် တင်ထွဋ် (ကြည်း - ၉၈၂၇) (ဗသက - ၂၉) *ဗိုလ်ချုပ် မောင်ဘို (ကြည်း - ၁၀၃၃၇) (ဗသက - ၃၁) *ဗိုလ်ချုပ် ခင်မောင်မြင့် (ကြည်း - ) (ဗသက - ၄၉) *ဗိုလ်ချုပ် သောင်းအေး (ကြည်း - ၁၄၇၈၈) (စတသ - ၂၀) *ဗိုလ်ချုပ် ရာပြည့် (ကြည်း - ၁၆၅၅၆) (စတသ - ၂၂) *ဗိုလ်ချုပ် စန်းဦး (ကြည်း - ၁၇၅၀၂) (စတသ - ၂၄) *ဗိုလ်ချုပ် စိုးထွဋ် (ကြည်း - ၁၇၅၄၀) (ဗသက - ၆၄) *ဗိုလ်ချုပ် လင်းအောင် (ကြည်း - ၁၈၈၂၀) (စတသ - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် အေးဝင်း (ကြည်း - ၁၈၉၈၅) (စတသ - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် [[နီလင်းအောင်|နီလင်း​အောင်]] (ကြည်း - ၂၇၁၆၀) (စတသ - ၃၇) <ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/12961|title=အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတံခွန်စိုက်ဒိုင်းအား ဟိုပုံးတပ်နယ်အသင်းရရှိ|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref> *ဗိုလ်ချုပ် မျိုးမင်းထွန်း (ကြည်း - ၂၇၈၉၄) (အလသ - ၂၃) <ref>{{cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/08/20/254009.html|title=စစ်တိုင်းမှူး ၅ ဦးကို နေရာပြောင်းရွှေ့}}</ref> *ဗိုလ်ချုပ် လှမိုး (ကြည်း - ၂၉၃၅၃) (စတသ - ၃၉) *ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း - ၂၇၁၈၃) (စတသ - ၃၇) <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c51zl7x0q0xo|title=ရေချုပ် အပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်တချို့ အပြောင်းအလဲဖြစ်|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> . == ကိုးကား == {{reflist}} {{တတ္မေတာ္ၾကည္းေရေလ၏လက္ေအာက္ခံတတ္အေနျဖင့္ယခုလက္႐ွိ႔တာဝန္ထန္းေဆာင္ေနသည္အမွတ္(၅၅)ျချမန္တတ္မဌာနဳပ္ျဖစ့္သည္))[{[[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC)}][([[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC))]([[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC))[[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC){{title}} == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == * [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] dt6dx4o5bn4uvduyn2wi9h1s63w8j3d 880830 880829 2025-07-08T09:46:26Z 37.111.7.166 880830 wikitext text/x-wiki {{Ref improve||date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရပခ | image = Shoulder sleeve insignia of Eastern Command.svg | image_size = 216px | caption = အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = နှစ်ဆယ့်လေးပစ္စည်း၊ မာရသွန်(အရှေ့ပိုင်းတွင်ရှိသော [[ရပခ]] [[ရမခ]] [[ရတခ]] တို့သည် တိုက်ပွဲဖြစ်လျင် များသောအားဖြင့် ဆုတ်ပေးကြသည်ကများ၍ တပ်မတော်သားချင်း လှောင်ပြောင်၍ ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်) | commander1 = ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် | commander1_label = တိုင်းမှူး | commander2 =ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ကျော်ဆန်း | commander2_label =ဒုတိယတိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-eastern-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် }} '''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''ရပခ''')သည် [[တောင်ကြီးမြို့]]အခြေစိုက် [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းနယ်မြေနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း-၂၇၁၈၃) (စတသ-၃၇) ဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == '''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' အား ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ နှစ်ကုန်ပိုင်း၌ [[ရှမ်းပြည်နယ်]] (တောင်ပိုင်း)၊ [[တောင်ကြီးမြို့]]ရှိ အမှတ် (၄) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်၊ ရှမ်းပြည်နယ် (အရှေ့ပိုင်း)၊ [[ကျိုင်းတုံမြို့]]ရှိ အမှတ် (၉) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်၊  ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)၊ [[လားရှိုးမြို့]]ရှိ အမှတ် (၆) ခြေလျင်တပ်မဟာဌာနချုပ်တို့ကို စုစည်းကာ တောင်ကြီးမြို့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။  ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အရှေ့မြောက်ပိုင်းဒေသ၌ [[ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ]]မှ အပြင်းအထန်လှုပ်ရှားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇွန်လတွင် မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်ကို လားရှိုးမြို့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)အတွင်းရှိ တပ်များ၊ တပ်မတော်စစ်ဆင်ရေးများကို မဟာဗျူဟာကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲခဲ့သည်။ အင်အားကြီးထွားလာသော ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ပိုမိုထိရောက်စွာရင်ဆိုင်နိုင်ရန်အလို့ငှာ ၁၉၇၂၊ ဇူလိုင်လတွင် ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) အား ရပခကွပ်ကဲမှုအောက်မှ ခွဲထုတ်၍ [[အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ကို လားရှိုးမြို့တွင် အခြေပြုကာ ထပ်မံဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တဖန် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်(အရှေ့ပိုင်း) ဒေသအား [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ကိုလည်းကောင်း ရပခ ကွပ်ကဲမှုနယ်မြေအတွင်းမှ ခွဲထုတ်၍ သီးခြားစစ်တိုင်းများအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ''အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်'' (''ရပခ'') ၏ ပထမဆုံးတိုင်းမှူးအဖြစ် ကြည်း-၃၅၆၉၊ ဗိုလ်မှူးချုပ်စန်းယုမှ ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့မှ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့ အထိ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်စန်းယုသည် အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသဖြင့်  ကြည်း ၃၅၈၅၊ ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ရွှေသည် အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ဒုတိယမြောက် တိုင်းမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံ == လက်ရှိ အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)၊ အခြေချစစ်ဗျူဟာများ၊ လှုပ်ရှားစစ်ဗျူဟာများနှင့် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၄) ရင်းရှိသည်။ === [[ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လွိုင်ကော်)]] === {{Main|ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (လွိုင်ကော်)}} === စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့များ === {{Expand section}} အခြေချစစ်ဗျူဟာများ၊ လှုပ်ရှားစစ်ဗျူဟာများနှင့် ၎င်းတို့ကွပ်ကဲမှုအောက် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၄) ရင်းရှိသည်။ == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မနှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၇)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၇)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်}} == အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} *ဗိုလ်မှူးချုပ် စန်းယု (ကြည်း - ၃၅၆၉) (၁၆-၁၀-၁၉၆၁ မှ ၂၉-၁၁-၁၉၆၁) *ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ရွှေ (ကြည်း - ၃၅၇၅) (၂၉-၁၁-၁၉၆၁ မှ ၁၉-၉-၁၉၆၄) *ဗိုလ်မှူးကြီး စိန်မြ (ကြည်း - ၃၅၇၆) (၁၉-၉-၁၉၆၄ မှ ၂၁-၅-၁၉၆၅) *ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်ကျော် (ကြည်း - ၃၆၂၆) (၂၁-၅-၁၉၆၅ မှ ) *ဗိုလ်မှူးကြီး သူရအောင်ဖေ (ကြည်း - ၃၅၉၂) *ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းတင် (ကြည်း - ၅၆၀၃) (ဗသက - ၂) *ဗိုလ်မှူးကြီး စံကြည် (ကြည်း - ၃၆၂၇) (၁၈-၅-၁၉၇၁ မှ ၂၈-၃-၁၉၇၄) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းရီ (ကြည်း - ၅၈၉၆) (၂၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၂၄-၁၁-၁၉၇၇) *ဗိုလ်မှူးချုပ် လှဦး (ကြည်း - ၆၂၁၄) (၂၄-၁၁-၁၉၇၇ မှ ၇-၈-၁၉၈၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် အေးစန် (ကြည်း - ၆၁၄၄) (၇-၈-၁၉၈၁ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) *ဗိုလ်မှူးကြီး လှမော် (ကြည်း - ၇၈၆၇) (စတသ - ၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းရွှေ (ကြည်း - ၇၅၀၅) *ဗိုလ်ချုပ် မောင်အေး (ကြည်း - ၇၈၇၅) (စတသ - ၁) *ဗိုလ်ချုပ် တင်ထွဋ် (ကြည်း - ၉၈၂၇) (ဗသက - ၂၉) *ဗိုလ်ချုပ် မောင်ဘို (ကြည်း - ၁၀၃၃၇) (ဗသက - ၃၁) *ဗိုလ်ချုပ် ခင်မောင်မြင့် (ကြည်း - ) (ဗသက - ၄၉) *ဗိုလ်ချုပ် သောင်းအေး (ကြည်း - ၁၄၇၈၈) (စတသ - ၂၀) *ဗိုလ်ချုပ် ရာပြည့် (ကြည်း - ၁၆၅၅၆) (စတသ - ၂၂) *ဗိုလ်ချုပ် စန်းဦး (ကြည်း - ၁၇၅၀၂) (စတသ - ၂၄) *ဗိုလ်ချုပ် စိုးထွဋ် (ကြည်း - ၁၇၅၄၀) (ဗသက - ၆၄) *ဗိုလ်ချုပ် လင်းအောင် (ကြည်း - ၁၈၈၂၀) (စတသ - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် အေးဝင်း (ကြည်း - ၁၈၉၈၅) (စတသ - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် [[နီလင်းအောင်|နီလင်း​အောင်]] (ကြည်း - ၂၇၁၆၀) (စတသ - ၃၇) <ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/12961|title=အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတံခွန်စိုက်ဒိုင်းအား ဟိုပုံးတပ်နယ်အသင်းရရှိ|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref> *ဗိုလ်ချုပ် မျိုးမင်းထွန်း (ကြည်း - ၂၇၈၉၄) (အလသ - ၂၃) <ref>{{cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/08/20/254009.html|title=စစ်တိုင်းမှူး ၅ ဦးကို နေရာပြောင်းရွှေ့}}</ref> *ဗိုလ်ချုပ် လှမိုး (ကြည်း - ၂၉၃၅၃) (စတသ - ၃၉) *ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းလတ် (ကြည်း - ၂၇၁၈၃) (စတသ - ၃၇) <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c51zl7x0q0xo|title=ရေချုပ် အပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်တချို့ အပြောင်းအလဲဖြစ်|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> . == ကိုးကား == {{reflist}} {{တတ္မေတာ္ၾကည္းေရေလ၏လက္ေအာက္ခံတတ္အေနျဖင့္ယခုလက္႐ွိ႔တာဝန္ထန္းေဆာင္ေနသည္အမွတ္(၅၅)ျချမန္တတ္မဌာနဳပ္ျဖစ့္သည္))[{[[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC)}][([[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC))]([[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC))[[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/37.111.13.171|37.111.13.171]] ၁၅:၁၁၊ ၁၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC){{title}} == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == * [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] kp4q96af0j2rqly05x6c2hy1slhfsx3 0 7931 880822 837638 2025-07-08T09:41:25Z 37.111.7.166 880822 wikitext text/x-wiki {{Ref improve|date=စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁}} {{Infobox military unit | unit_name = တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = တပခ | image = Shoulder sleeve insignia of Southern Command.svg | image_size = 216px | caption = တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = တောင်ငူသား၊ ကေတုမတီ၊ စောင်းလျားသီးဖက်ခြမ်း | commander1 = ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ကြည်သိုက် | commander1_label = တိုင်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-southern-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် |commander2=ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ခိုင်ချို|commander2_label=ဒုတိယတိုင်းမှူး}} '''တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''တပခ''') သည် [[ကေတုမတီမြို့]]အခြေစိုက် [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တပ်မတော်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ကရင်ပြည်နယ် မြောက်ဘက်ခြမ်းဒေသများနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ''ဗိုလ်မှူးချုပ်/ဗိုလ်ချုပ် ကြည်သိုက်'' (ကြည်း - ၂၉၄၀၇) (စတသ - ၃၉) ဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == ၁၉၄၈ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးချိန်တွင် [[တပ်မတော်]]၌ တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းဟူ၍ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ၂ခုသာရှိခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က တောင်ပိုင်းတိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် [[စောကြာဒိုး]]ဖြစ်သည်။၁၉၄၈ခုနှစ် ၄လပိုင်းတွင် စစ်ဦးစီးချုပ်ရုံး (စစ်ရုံး)ကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ထိုအချိန်တွင် တောင်ပိုင်းတိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သင်းဖြစ်သည်။၁၉၄၉ခုနှစ် ရောင်စုံသူပုန်ထကြွချိန်တွင် တောင်ပိုင်းတိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ကျော်ဇော၊ ဗိုလ်ချုပ်|ကျော်ဇော]]ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် ကူမင်တန်အရေးတွင် တောင်ပိုင်းမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇောအား မြောက်ပိုင်းသို့ရွှေ့ကာ မြောက်ပိုင်းမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် အေဒီဘလိတ်မှာ တောင်ပိုင်းရောက်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ် အိမ်စောင့်အစိုးရဖွဲ့စည်းချိန်တွင် တောင်ပိုင်းတိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်[[အောင်ရွှေ]]ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၀ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ရွှေကို ထုတ်ပယ်လိုက်ကာ ၎င်းနေရာတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် စိန်ဝင်းကို ခန့်ထားလိုက်သည်။ [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၁၉၆၀|၁၉၆၀ ရွေးကောက်ပွဲ]]အပြီး အာဏာပြန်လွှဲပြီးချိန်ဖြစ်သော ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်ကို အင်အားတိုးချဲ့သည့်အနေဖြင့် တောင်နှင့် မြောက် စစ်တိုင်း(၂)ခုအား [[အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|နမခ]]၊ [[အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|လပခ]]၊ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|ရတခ]]၊ [[အနောက်တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|နတခ]]နှင့် [[အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|ရပခ]] ဟူ၍ စစ်တိုင်း(၅)ခုသို့ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးအခြေစိုက် [[အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]အား ခွဲခြားကာ [[မုံရွာမြို့]]သို့ ပြောင်း၍ အခြေစိုက်သည်။ တောင်ငူအခြေစိုက် အလယ်ပိုင်းတိုင်းအား မန္တလေးသို့ ပြောင်း၍ အခြေစိုက်သည်။[[တောင်ငူမြို့|တောင်ငူ]]တွင် [[တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]ဟူ၍ အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://burmese-voanews-com.cdn.ampproject.org/v/s/burmese.voanews.com/amp/article-09-24-11-soldiers-talk079-130479973/1245668.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16228819305559&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fburmese.voanews.com%2Fa%2Farticle-09-24-11-soldiers-talk079-130479973%2F1245668.html|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစောမောင်ကို နဝတဥက္ကဋ္ဌရာထူးကနေ ဖယ်ရှားခဲ့စဉ်က|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref><ref>{{cite book | title=အကွဲအပြဲနှင့် မသဲမကွဲမြန်မာပြည်| author=ကိုဝင်း(အမရပူရ)| work= | publisher= | year=| isbn=}}</ref><ref>{{cite book | title=တပ်မတော်ခေါင်းဆောင်များသမိုင်းအကျဉ်း (၁၉၄၁-၁၉၉၈) | author=မြဝင်း | work= | publisher= | year= | isbn=}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == === [[ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (ပြည်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(ပြည်)]] === {{Main|ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (ပြည်)}} === အခြေချ စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့(ရွှေကျင်) === {{Expand section}} === အမှတ်(၁)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === {{Expand section}} === အမှတ်(၂)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ (လိပ်သို) === {{Expand section}} === အမှတ်(၃)စစ်ဗျူဟာအဖွဲ့ === {{Expand section}} == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} == တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} *ဗိုလ်မှူးချုပ် စောကြာဒိုး (ကြည်း - ၅၁၀၇) (၂၂-၁၂-၁၉၄၇ မှ ၁၃-၄-၁၉၄၈) *ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သင်း (ကြည်း - ၅၀၁၅) (၁၄-၄-၁၉၄၈ မှ ၅-၂-၁၉၄၉) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇော (ကြည်း - ၃၅၀၄) (၅-၂-၁၉၄၉ မှ ၇-၇-၁၉၅၃) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ဒီအေဘလိတ် (ကြည်း - ၅၁၀၉) (၇-၇-၁၉၅၃ မှ ၂၅-၂-၁၉၅၉) *ဗိုလ်မှူးကြီး အောင်ရွှေ (ကြည်း - ၃၅၀၅) (၂၅-၂-၁၉၅၉ မှ ၁၅-၂-၁၉၆၁) *ဗိုလ်မှူးချုပ် စိန်ဝင်း (ကြည်း - ၃၅၂၅) (၁၅-၂-၁၉၆၁ မှ ၁၁-၁၀-၁၉၆၁) *ဗိုလ်ချုပ် အေးသောင် (ကြည်း - ၇၀၃၄) (ဗသက - ၁၃) *ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြင့် (ကြည်း - ၈၆၄၂) (ဗသက - ၂၆) *ဗိုလ်ချုပ် တင်အေး (ကြည်း - ၁၁၂၃၆) (စတသ - ၉) *ဗိုလ်ချုပ် အောင်မင်း (ကြည်း - ၁၂၀၀၈) (စတသ - ၁၃) *ဗိုလ်ချုပ် ကိုကို (ကြည်း - ၁၄၂၃၅) (စတသ - ၁၉) *ဗိုလ်ချုပ် လှမင်း (ကြည်း - ၁၆၅၂၂) (စတသ - ၂၂) *ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးထွဋ်<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docsMA2011/MA2011-02-09.pdf|title=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ (၉.၂.၂၀၁၁)}}</ref> (ကြည်း - ၁၇၅၄၀) (ဗသက - ၆၄) *ဗိုလ်ချုပ် ညိုစော (ကြည်း - ၁၆၇၆၇) (စတသ - ၂၃) *ဗိုလ်ချုပ် အောင်ကျော်ဇော (ကြည်း - ၁၇၄၄၄) (စတသ - ၂၄) *ဗိုလ်ချုပ် မြတ်ကျော် (ကြည်း - ၁၈၉၅၉) *ဗိုလ်ချုပ် မျိုးဝင်း (ကြည်း - ၁၉၇၁၄) *ဗိုလ်ချုပ် ထိန်ဝင်း (ကြည်း - ၂၈၁၈၀) (စတသ - ၃၈) *ဗိုလ်မှူးချုပ် ကြည်သိုက်<ref>{{cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/01/17/236590.html|title=နေပြည်တော် စစ်တိုင်းမှူး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်|last=|date=|work=|language=|accessdate=}}</ref> (ကြည်း - ၂၉၄၀၇) (စတသ - ၃၉) == ကိုးကား == {{reflist}} == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] 0xl1fpy9lrgs0li6560tbohz0b4cxjd 0 8402 880740 830075 2025-07-07T16:12:05Z Pho Sai 45037 /* ရာထူးအဆင့်များ */ 880740 wikitext text/x-wiki {{distinguish|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့}} {{Infobox military unit | unit_name = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့<br>Border Guard Forces | image = Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg | image_size = 200px | caption = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ လက်မောင်းတံဆိပ် | start_date = {{start date|2009|4|df=yes}} | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = {{army|Myanmar}} | type = အရန်တပ်ဖွဲ့ | role = နယ်စပ်ဒေသလုံခြုံရေး | size = ၁၈,၉၉၈ (စုစုပေါင်း) {{bulleted list | ၈,၀၀၀ (ကရင် နယ်ခြားစောင့်) | ၄,၀၀၀ (ကယား နယ်ခြားစောင့်) | ၂,၀၀၀ (ကချင် KDA+NKA) | ၁,၀၀၀ (ကိုးကန့် နယ်ခြားစောင့်) }} | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ]] | garrison_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး | equipment = | equipment_label = | nickname = ဘီဂျီအက်ဖ် | motto = | colours = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး#ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|ဒု-တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]/<br />[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] | commander3 = [[ဗိုလ်ချုပ်]] အောင်ပိုင်ဦး | commander3_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ ညွှန်ကြားရေးမှူး | identification_symbol = [[File:Flag of Myanmar Border Guard Forces.png|150px|border]] | identification_symbol_label = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ အလံတော် }} '''နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' ({{lang-en|Border Guard Forces}}; အတိုကောက် '''BGF''') သည် [[တပ်မတော်]]၏ လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်ပြီး အပစ်ရပ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပါဝင်ပြီး [[တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]]၏ လက်အောက်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အစိုးရက [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]ကို ဦးတည်၍ အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအကြား စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး နယ်ခြားစောင့်တပ်များကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ == သမို်င်းကြောင်း == ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်ကြောင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် မဖြစ်မနေ အသွင်ကူးပြောင်းရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။<ref name="IRIN">{{cite web|title=Border guard plan could fuel ethnic conflict|url=http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|website=IRIN|access-date=8 May 2016|date=29 November 2010|archive-date=3 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303223358/http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|url-status=live}}</ref> နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့စည်းခြင်းအား အစိုးရက ကြေညာပြီးနောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားလုံးကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လနောက်ဆုံးထား၍ ကူးပြောင်းရန် အချိန်သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အချိန်သတ်မှတ်ချက်အား ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ငါးကြိမ်တိုင် ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရသည်။<ref name="MMbgf">{{cite web|title=Border Guard Force Scheme|url=http://www.mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|website=www.mmpeacemonitor.org|date=11 January 2013|publisher=Myanmar Peace Monitor|access-date=8 May 2016|archive-date=15 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160515111344/http://mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|url-status=dead|archive-date=1 May 2010|title=Myanmar ceasefires on a tripwire|last=McCartan|first=Brian|date=30 April 2010|work=Asia Times|access-date=21 March 2012|accessdate=3 May 2024|archivedate=1 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ရဲမြင့် (ဝန်ကြီးချုပ်)|ရဲမြင့်]]ဦးဆောင်ကာ [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]]၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]နှင့် [[ဝ လူမျိုး|ဝ]] လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တပ်မတော်၏ လက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်းရန် အစီအစဉ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။<ref name="Irrawaddy">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |title=Border Guard Force Plan Leads to End of Ceasefire |last=Wai Moe |date=31 August 2009 |work=The Irrawaddy |access-date=21 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110302212345/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |archive-date=2 March 2011 }}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့ဖြစ်သော [[ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]]၊ [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (ကေအိုင်အေ တပ်မဟာ-၄)၊ [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]နှင့် [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]/[[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်|တပ်မတော်]] တို့သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref name="BurmaPartners">{{cite web|url=http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|title=NDF Report on Ceasefire Groups Resisting SPDC's Pressure and Instability|date=7 March 2010|work=National Democratic Front (Burma)|access-date=21 March 2012|location=Mae Sot, Thailand|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304043543/http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|url-status=live}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်အသစ်များသည် ကိုးကန့်ဒေသ၊ လောက်ကိုင်တွင် စုစည်းကာ နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် ငြင်းဆိုသော [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (အမ်အန်ဒီအေအေ) ထံမှ မြို့အားပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Tension sparks people to flee into China |work=[[Shan Herald]] |date=24 August 2009 |access-date=29 August 2009 |url=http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692:tension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86:war&Itemid=284 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090902153738/http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692%3Atension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86%3Awar&Itemid=284 |archive-date=2 September 2009 }}</ref><ref>{{cite book|last=Dittmer|first=Lowell|title=Burma Or Myanmar? the Struggle for National Identity|publisher=World Scientific|date=30 September 2010|isbn=9789814313643}}</ref> === ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ === ၂၀၁၀ တွင် ဒီကေဘီအေ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော [[စောချစ်သူ]]သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin State BGF officers and others collectively resign |url=https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |work=Eleven Media Group |date=16 January 2021 |language=en |access-date=12 September 2023 |archive-date=29 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220929143629/https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |url-status=live }}</ref> === ကရင်ဘီဂျီအက်ဖ် ခွဲထွက်ခြင်း === ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်မှ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသော ဗိုလ်မှူးကြီး[[စောချစ်သူ]]နှင့် ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်၊ ဗိုလ်မှူးစောတင်ဝင်းတို့အား နုတ်ထွက်ရန် တပ်မတော်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်နယ် ၄ အမှတ် ၁၀၂၂ တပ်နယ်မှူး ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်သည် တပ်ရင်း ၁၃ ခု၊ အရာရှိ ၇၇ ဦးနှင့် တပ်မမှူး ၁၃ ဦးနှင့်အတူ နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=BGF ထိပ်သီးခေါင်း‌ဆောင်များ နုတ်ထွက်ခြင်းမပြုရန် တပ်မတော်တိုက်တွန်း |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479 |work=Myanmar NOW |date=15 January 2021 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20220929021507/https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479|archive-date=September 29, 2022}}</ref> အငြင်းပွားဖွယ်ရာများနှင့် ဖိအားပေးမှုများရှိသော်လည်း နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀၀၀ ကျော်တို့သည် နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဗိုလ်မှူးကြီး စောချစ်သူက နုတ်ထွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=12 January 2021 |title=ယူနီဖောင်းချွတ်ရန် အစီအစဉ် မရှိသေးဟု ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူပြော |language=my |work=Mizzima |url=https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417144852/https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-date=April 17, 2021}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စောချစ်သူက [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]နှင့် ဆွေးနွေးကာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်အနေဖြင့် တပ်မတော်ထံမှ လစာနှင့် အထောက်အပံ့များ မယူတော့ဘဲ သီးခြားရပ်တည်မည်ဟု မီဒီယာများအား ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် သီးခြားရပ်တည်ရေး ဒုတပ်ချုပ်နဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဆွေးနွေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html |work=Radio Free Asia |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240125034323/https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html|archive-date=January 25, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ကရင်ပြည်နယ်ကို နေ့ချင်းပြန်သွားရောက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o |work=BBC News မြန်မာ |date=23 January 2024 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240124221520/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o|archive-date=January 24, 2024}}</ref> မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ကရင်နယ်ြခားစောင့်တပ်သည် "[[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]]"အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=renitself>{{cite news |title=Karen BGF to rename itself 'Karen National Army' |url=https://myanmar-now.org/en/news/karen-bgf-to-rename-itself-karen-national-army/ |work=Myanmar Now |language=en |date=6 March 2024}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == နယ်ြခားစောင့်တပ်နှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရအနေဖြင့် တရားဝင်လမ်းညွှန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်ပေ။<ref> [https://www.burmalibrary.org/docs5/Myanmar_Constitution-2008-en.pdf 2008 Constitution of Myanmar] p. 5, 79, and 155 </ref> အောက်ပါတို့သည် တပ်မတော်က နယ်ခြားစောင့်တပ်များ လိုက်နာရမည်များကို သတ်မှတ်ထားသည်များ ဖြစ်သည်။<ref name="MMbgf"/><ref name="Irrawaddy"/> * နယ်ြခားစောင့်တပ်များသည် အစိုးရက တာဝန်ပေးအပ်ထားသော နေရာတွင်သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ * နယ်ြခားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအားလုံးကို တပ်မတော်ရှိ စစ်သားများတန်းတူ လစာပေးအပ်ထားသည်။ * အရာရှိ အဆင့် ၁၈ ဦး၊ အခြားအဆင့် ၃၀၈ ဦးပါဝင်သော နယ်ခြားစောင့်တပ်တွင် တပ်မှူးမှာ အပစ်ရပ်အဖွဲ့မှ ဖြစ်သော်လည်း မြန်မာ့တပ်မတော်မှ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ အရာရှိ တဦး၊ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ၂ ဦးနှင့် အခြားအဆင့်ရှိသူ ၂၇ ဦးတို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းရမည်။ * အရေးပါသော အုပ်ချုပ်ရေးရာထူးများကို တပ်မတော်မှသာ ရယူသည်။ == နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ စာရင်း == === လက်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ<ref name=Asia_Foundation/> === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]] | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | [[ပန်ဝါမြို့]] | {{bulleted list|[[ချီဖွေမြို့နယ်]]|[[ဆော့လော်မြို့နယ်]]|[[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၁-၁၀၀၃ | [[ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့|ကေအိုင်အို]]၏ ကွန်မြူနစ်ဂိုဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] | ၁၉၉၀-၂၀၁၀ | ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၀ | [[ကောင်းခါးရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကောင်းခါး]] | {{bulleted list|[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]}} | M12-M19 | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ တပ်မဟာ-၄ အဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | လားဟူဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး | ?-၂၀၁၀ | ၃၀ မတ် ၂၀၁၀/၁၈ မေ ၂၀၁၀ | [[မိုင်းတုံမြို့]] | {{bulleted list|[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]]|[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]|[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၇-၁၀၀၉ | ဘီဂျီအက်ဖ် တပ်ရင်း ၁၀၀၈ တွင် လားဟူတပ်အပြင် ဂျာကူနီပြည်သူ့စစ်လည်း ပါဝင်သည်။<ref name=Asia_Foundation>[https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf Militias in Myanmar]. John Buchanan. July 2016. [[The Asia Foundation]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240223230659/https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf|date=February 23, 2024}}</ref> |- | [[ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့]]<ref>{{cite news |title=DKBA CONTINUE TO FORCIBLY RECRUIT VILLAGERS WHILE THE KAREN PEACE FORCE JOINS THE BURMA ARMY BORDER GUARD FORCE |url=https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|work=Free Burma Rangers |language=en |date=28 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20240322043631/https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|archive-date=March 22, 2024}}</ref> | ၁၉၉၇-၂၀၁၀ | ၂၁-၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | [[ကော့ကရိတ်မြို့]] | {{bulleted list|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]|[[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]]}} | ၁၀၂၃ | [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၏ တပ်မဟာအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |} === ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! နုတ်ထွက်ရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | {{flagicon image|Karenni National People's Liberation Front flag.png}} [[ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] | ၁၉၇၈-၂၀၀၉၊ ၂၀၀၃-လက်ရှိ | ၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ | [[လွိုင်ကော်မြို့]] | {{bulleted list|[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]|[[ရှားတောမြို့နယ်]]|[[ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်]]|[[ဖရူဆိုမြို့နယ်]]|[[ဘော်လခဲမြို့နယ်]]|[[ဖားဆောင်းမြို့နယ်]]|[[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]|[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]<ref name=ACLED>https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard</ref>}} | ၁၀၀၄-၁၀၀၅ | {{bulleted list|ကရင်နီတပ်မတော်၏ ကွန်မြူနစ်ဂို်ဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ဇွန်တွင် စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။}} |- | {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (BGF-faction) | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[လောက်ကိုင်မြို့]] | {{bulleted list|[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]|[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၆ | {{bulleted list|Originated out of a [[mutiny]] against the MNDAA after the [[2009 Kokang incident]]|"Wiped out" and disarmed during the [[Battle of Laukkai]]<ref>{{cite news |title='Business is back': BGF adapts under pressure |url=https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/ |work=Frontier Myanmar |date=8 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240423094911/https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/|archive-date=April 23, 2024}}</ref>}} |- | {{flagicon image|Flag of DKBA.svg}} [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|ဒီကေဘီအေ]]) | ၁၉၉၄-၂၀၁၀၊ ၂၀၀၄-လက်ရှိ | ၁၈-၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | ၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[မြဝတီမြို့]] | {{bulleted list|[[ဖာပွန်မြို့နယ်]]|[[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]|[[မြဝတီမြို့နယ်]]|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၁၁-၁၀၂၂ | {{bulleted list|[[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]မှ ဗုဒ္ဓဘာသာတပ်သားများမှ စတင်ခဲ့သည်၊|၂၀၁၀ တွင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|တပ်မဟာ ၅]] ခွဲထွက်|၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီတွင် တပ်မတော်လက်အောက်ခံအဖြစ်မှ ခွဲထွက်ပြီး "ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်" အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin Border Guard Force cuts ties with Myanmar junta |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html |work=Radio Free Asia |date=25 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240408043707/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html|archive-date=April 8, 2024}}</ref><ref><ref name=renitself/>}} |} == ရာထူးအဆင့်များ == {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} |- style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Flag of Myanmar Border Guard Forces.png}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=10 rowspan=2| | colspan=2| [[File:12. Myanmar Army COL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:11. Myanmar Army LTCOL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:10. Myanmar Army MAJ.svg|50px]] | colspan=2| [[File:09. Myanmar Army CAPT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:08. Myanmar Army 1LT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:07. Myanmar Army 2LT.svg|50px]] | colspan=12| |- style="text-align:center;" | colspan=2| ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဗိုလ်မှူး | colspan=2| ဗိုလ်ကြီး | colspan=3| ဗိုလ် | colspan=3| ဒုတိယ ဗိုလ် | colspan=12| |} {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armies/OR/Blank}} |-style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Flag of Myanmar Border Guard Forces.png}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=6| [[File:Myanmar-Army-OR-9.svg|70px]] | colspan=2| [[File:Myanmar-Army-OR-8.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-6.svg|50px]] | colspan=12| [[File:Burma-army-OR-5.svg|50px]] | colspan=4| [[File:Burma-army-OR-4.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-3.svg|50px]] | colspan=8| '''No insignia''' |-style="text-align:center;" | colspan=6| အရာခံဗိုလ် | colspan=2| ဒုအရာခံဗိုလ် | colspan=2| တပ်ခွဲတပ်ကြပ်ကြီး | colspan=12| တပ်ကြပ်ကြီး | colspan=4| တပ်ကြပ် | colspan=2| ဒုတပ်ကြပ် | colspan=8| တပ်သား |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[Category:နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]] djy4t2kfsgglk1e5iwi5g4l1imi05oh 880741 880740 2025-07-07T16:15:07Z Pho Sai 45037 Remove unused false flag image. 880741 wikitext text/x-wiki {{distinguish|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့}} {{Infobox military unit | unit_name = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့<br>Border Guard Forces | image = Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg | image_size = 200px | caption = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ လက်မောင်းတံဆိပ် | start_date = {{start date|2009|4|df=yes}} | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = {{army|Myanmar}} | type = အရန်တပ်ဖွဲ့ | role = နယ်စပ်ဒေသလုံခြုံရေး | size = ၁၈,၉၉၈ (စုစုပေါင်း) {{bulleted list | ၈,၀၀၀ (ကရင် နယ်ခြားစောင့်) | ၄,၀၀၀ (ကယား နယ်ခြားစောင့်) | ၂,၀၀၀ (ကချင် KDA+NKA) | ၁,၀၀၀ (ကိုးကန့် နယ်ခြားစောင့်) }} | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ]] | garrison_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး | equipment = | equipment_label = | nickname = ဘီဂျီအက်ဖ် | motto = | colours = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး#ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|ဒု-တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]/<br />[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] | commander3 = [[ဗိုလ်ချုပ်]] အောင်ပိုင်ဦး | commander3_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ ညွှန်ကြားရေးမှူး | identification_symbol = | identification_symbol_label = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ အလံတော် }} '''နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' ({{lang-en|Border Guard Forces}}; အတိုကောက် '''BGF''') သည် [[တပ်မတော်]]၏ လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်ပြီး အပစ်ရပ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပါဝင်ပြီး [[တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]]၏ လက်အောက်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အစိုးရက [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]ကို ဦးတည်၍ အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအကြား စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး နယ်ခြားစောင့်တပ်များကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ == သမို်င်းကြောင်း == ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်ကြောင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် မဖြစ်မနေ အသွင်ကူးပြောင်းရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။<ref name="IRIN">{{cite web|title=Border guard plan could fuel ethnic conflict|url=http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|website=IRIN|access-date=8 May 2016|date=29 November 2010|archive-date=3 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303223358/http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|url-status=live}}</ref> နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့စည်းခြင်းအား အစိုးရက ကြေညာပြီးနောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားလုံးကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လနောက်ဆုံးထား၍ ကူးပြောင်းရန် အချိန်သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အချိန်သတ်မှတ်ချက်အား ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ငါးကြိမ်တိုင် ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရသည်။<ref name="MMbgf">{{cite web|title=Border Guard Force Scheme|url=http://www.mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|website=www.mmpeacemonitor.org|date=11 January 2013|publisher=Myanmar Peace Monitor|access-date=8 May 2016|archive-date=15 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160515111344/http://mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|url-status=dead|archive-date=1 May 2010|title=Myanmar ceasefires on a tripwire|last=McCartan|first=Brian|date=30 April 2010|work=Asia Times|access-date=21 March 2012|accessdate=3 May 2024|archivedate=1 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ရဲမြင့် (ဝန်ကြီးချုပ်)|ရဲမြင့်]]ဦးဆောင်ကာ [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]]၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]နှင့် [[ဝ လူမျိုး|ဝ]] လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တပ်မတော်၏ လက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်းရန် အစီအစဉ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။<ref name="Irrawaddy">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |title=Border Guard Force Plan Leads to End of Ceasefire |last=Wai Moe |date=31 August 2009 |work=The Irrawaddy |access-date=21 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110302212345/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |archive-date=2 March 2011 }}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့ဖြစ်သော [[ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]]၊ [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (ကေအိုင်အေ တပ်မဟာ-၄)၊ [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]နှင့် [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]/[[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်|တပ်မတော်]] တို့သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref name="BurmaPartners">{{cite web|url=http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|title=NDF Report on Ceasefire Groups Resisting SPDC's Pressure and Instability|date=7 March 2010|work=National Democratic Front (Burma)|access-date=21 March 2012|location=Mae Sot, Thailand|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304043543/http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|url-status=live}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်အသစ်များသည် ကိုးကန့်ဒေသ၊ လောက်ကိုင်တွင် စုစည်းကာ နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် ငြင်းဆိုသော [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (အမ်အန်ဒီအေအေ) ထံမှ မြို့အားပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Tension sparks people to flee into China |work=[[Shan Herald]] |date=24 August 2009 |access-date=29 August 2009 |url=http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692:tension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86:war&Itemid=284 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090902153738/http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692%3Atension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86%3Awar&Itemid=284 |archive-date=2 September 2009 }}</ref><ref>{{cite book|last=Dittmer|first=Lowell|title=Burma Or Myanmar? the Struggle for National Identity|publisher=World Scientific|date=30 September 2010|isbn=9789814313643}}</ref> === ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ === ၂၀၁၀ တွင် ဒီကေဘီအေ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော [[စောချစ်သူ]]သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin State BGF officers and others collectively resign |url=https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |work=Eleven Media Group |date=16 January 2021 |language=en |access-date=12 September 2023 |archive-date=29 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220929143629/https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |url-status=live }}</ref> === ကရင်ဘီဂျီအက်ဖ် ခွဲထွက်ခြင်း === ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်မှ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသော ဗိုလ်မှူးကြီး[[စောချစ်သူ]]နှင့် ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်၊ ဗိုလ်မှူးစောတင်ဝင်းတို့အား နုတ်ထွက်ရန် တပ်မတော်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်နယ် ၄ အမှတ် ၁၀၂၂ တပ်နယ်မှူး ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်သည် တပ်ရင်း ၁၃ ခု၊ အရာရှိ ၇၇ ဦးနှင့် တပ်မမှူး ၁၃ ဦးနှင့်အတူ နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=BGF ထိပ်သီးခေါင်း‌ဆောင်များ နုတ်ထွက်ခြင်းမပြုရန် တပ်မတော်တိုက်တွန်း |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479 |work=Myanmar NOW |date=15 January 2021 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20220929021507/https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479|archive-date=September 29, 2022}}</ref> အငြင်းပွားဖွယ်ရာများနှင့် ဖိအားပေးမှုများရှိသော်လည်း နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀၀၀ ကျော်တို့သည် နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဗိုလ်မှူးကြီး စောချစ်သူက နုတ်ထွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=12 January 2021 |title=ယူနီဖောင်းချွတ်ရန် အစီအစဉ် မရှိသေးဟု ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူပြော |language=my |work=Mizzima |url=https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417144852/https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-date=April 17, 2021}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စောချစ်သူက [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]နှင့် ဆွေးနွေးကာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်အနေဖြင့် တပ်မတော်ထံမှ လစာနှင့် အထောက်အပံ့များ မယူတော့ဘဲ သီးခြားရပ်တည်မည်ဟု မီဒီယာများအား ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် သီးခြားရပ်တည်ရေး ဒုတပ်ချုပ်နဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဆွေးနွေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html |work=Radio Free Asia |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240125034323/https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html|archive-date=January 25, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ကရင်ပြည်နယ်ကို နေ့ချင်းပြန်သွားရောက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o |work=BBC News မြန်မာ |date=23 January 2024 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240124221520/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o|archive-date=January 24, 2024}}</ref> မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ကရင်နယ်ြခားစောင့်တပ်သည် "[[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]]"အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=renitself>{{cite news |title=Karen BGF to rename itself 'Karen National Army' |url=https://myanmar-now.org/en/news/karen-bgf-to-rename-itself-karen-national-army/ |work=Myanmar Now |language=en |date=6 March 2024}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == နယ်ြခားစောင့်တပ်နှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရအနေဖြင့် တရားဝင်လမ်းညွှန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်ပေ။<ref> [https://www.burmalibrary.org/docs5/Myanmar_Constitution-2008-en.pdf 2008 Constitution of Myanmar] p. 5, 79, and 155 </ref> အောက်ပါတို့သည် တပ်မတော်က နယ်ခြားစောင့်တပ်များ လိုက်နာရမည်များကို သတ်မှတ်ထားသည်များ ဖြစ်သည်။<ref name="MMbgf"/><ref name="Irrawaddy"/> * နယ်ြခားစောင့်တပ်များသည် အစိုးရက တာဝန်ပေးအပ်ထားသော နေရာတွင်သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ * နယ်ြခားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအားလုံးကို တပ်မတော်ရှိ စစ်သားများတန်းတူ လစာပေးအပ်ထားသည်။ * အရာရှိ အဆင့် ၁၈ ဦး၊ အခြားအဆင့် ၃၀၈ ဦးပါဝင်သော နယ်ခြားစောင့်တပ်တွင် တပ်မှူးမှာ အပစ်ရပ်အဖွဲ့မှ ဖြစ်သော်လည်း မြန်မာ့တပ်မတော်မှ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ အရာရှိ တဦး၊ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ၂ ဦးနှင့် အခြားအဆင့်ရှိသူ ၂၇ ဦးတို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းရမည်။ * အရေးပါသော အုပ်ချုပ်ရေးရာထူးများကို တပ်မတော်မှသာ ရယူသည်။ == နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ စာရင်း == === လက်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ<ref name=Asia_Foundation/> === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]] | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | [[ပန်ဝါမြို့]] | {{bulleted list|[[ချီဖွေမြို့နယ်]]|[[ဆော့လော်မြို့နယ်]]|[[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၁-၁၀၀၃ | [[ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့|ကေအိုင်အို]]၏ ကွန်မြူနစ်ဂိုဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] | ၁၉၉၀-၂၀၁၀ | ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၀ | [[ကောင်းခါးရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကောင်းခါး]] | {{bulleted list|[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]}} | M12-M19 | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ တပ်မဟာ-၄ အဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | လားဟူဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး | ?-၂၀၁၀ | ၃၀ မတ် ၂၀၁၀/၁၈ မေ ၂၀၁၀ | [[မိုင်းတုံမြို့]] | {{bulleted list|[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]]|[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]|[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၇-၁၀၀၉ | ဘီဂျီအက်ဖ် တပ်ရင်း ၁၀၀၈ တွင် လားဟူတပ်အပြင် ဂျာကူနီပြည်သူ့စစ်လည်း ပါဝင်သည်။<ref name=Asia_Foundation>[https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf Militias in Myanmar]. John Buchanan. July 2016. [[The Asia Foundation]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240223230659/https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf|date=February 23, 2024}}</ref> |- | [[ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့]]<ref>{{cite news |title=DKBA CONTINUE TO FORCIBLY RECRUIT VILLAGERS WHILE THE KAREN PEACE FORCE JOINS THE BURMA ARMY BORDER GUARD FORCE |url=https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|work=Free Burma Rangers |language=en |date=28 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20240322043631/https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|archive-date=March 22, 2024}}</ref> | ၁၉၉၇-၂၀၁၀ | ၂၁-၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | [[ကော့ကရိတ်မြို့]] | {{bulleted list|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]|[[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]]}} | ၁၀၂၃ | [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၏ တပ်မဟာအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |} === ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! နုတ်ထွက်ရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | {{flagicon image|Karenni National People's Liberation Front flag.png}} [[ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] | ၁၉၇၈-၂၀၀၉၊ ၂၀၀၃-လက်ရှိ | ၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ | [[လွိုင်ကော်မြို့]] | {{bulleted list|[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]|[[ရှားတောမြို့နယ်]]|[[ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်]]|[[ဖရူဆိုမြို့နယ်]]|[[ဘော်လခဲမြို့နယ်]]|[[ဖားဆောင်းမြို့နယ်]]|[[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]|[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]<ref name=ACLED>https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard</ref>}} | ၁၀၀၄-၁၀၀၅ | {{bulleted list|ကရင်နီတပ်မတော်၏ ကွန်မြူနစ်ဂို်ဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ဇွန်တွင် စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။}} |- | {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (BGF-faction) | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[လောက်ကိုင်မြို့]] | {{bulleted list|[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]|[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၆ | {{bulleted list|Originated out of a [[mutiny]] against the MNDAA after the [[2009 Kokang incident]]|"Wiped out" and disarmed during the [[Battle of Laukkai]]<ref>{{cite news |title='Business is back': BGF adapts under pressure |url=https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/ |work=Frontier Myanmar |date=8 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240423094911/https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/|archive-date=April 23, 2024}}</ref>}} |- | {{flagicon image|Flag of DKBA.svg}} [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|ဒီကေဘီအေ]]) | ၁၉၉၄-၂၀၁၀၊ ၂၀၀၄-လက်ရှိ | ၁၈-၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | ၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[မြဝတီမြို့]] | {{bulleted list|[[ဖာပွန်မြို့နယ်]]|[[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]|[[မြဝတီမြို့နယ်]]|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၁၁-၁၀၂၂ | {{bulleted list|[[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]မှ ဗုဒ္ဓဘာသာတပ်သားများမှ စတင်ခဲ့သည်၊|၂၀၁၀ တွင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|တပ်မဟာ ၅]] ခွဲထွက်|၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီတွင် တပ်မတော်လက်အောက်ခံအဖြစ်မှ ခွဲထွက်ပြီး "ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်" အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin Border Guard Force cuts ties with Myanmar junta |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html |work=Radio Free Asia |date=25 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240408043707/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html|archive-date=April 8, 2024}}</ref><ref><ref name=renitself/>}} |} == ရာထူးအဆင့်များ == {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} |- style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Flag of Myanmar Border Guard Forces.png}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=10 rowspan=2| | colspan=2| [[File:12. Myanmar Army COL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:11. Myanmar Army LTCOL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:10. Myanmar Army MAJ.svg|50px]] | colspan=2| [[File:09. Myanmar Army CAPT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:08. Myanmar Army 1LT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:07. Myanmar Army 2LT.svg|50px]] | colspan=12| |- style="text-align:center;" | colspan=2| ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဗိုလ်မှူး | colspan=2| ဗိုလ်ကြီး | colspan=3| ဗိုလ် | colspan=3| ဒုတိယ ဗိုလ် | colspan=12| |} {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armies/OR/Blank}} |-style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Flag of Myanmar Border Guard Forces.png}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=6| [[File:Myanmar-Army-OR-9.svg|70px]] | colspan=2| [[File:Myanmar-Army-OR-8.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-6.svg|50px]] | colspan=12| [[File:Burma-army-OR-5.svg|50px]] | colspan=4| [[File:Burma-army-OR-4.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-3.svg|50px]] | colspan=8| '''No insignia''' |-style="text-align:center;" | colspan=6| အရာခံဗိုလ် | colspan=2| ဒုအရာခံဗိုလ် | colspan=2| တပ်ခွဲတပ်ကြပ်ကြီး | colspan=12| တပ်ကြပ်ကြီး | colspan=4| တပ်ကြပ် | colspan=2| ဒုတပ်ကြပ် | colspan=8| တပ်သား |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[Category:နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]] nymj9l6tjqy0ulm5b4gd0cl5hdnwx2w 880742 880741 2025-07-07T16:20:13Z Pho Sai 45037 880742 wikitext text/x-wiki {{distinguish|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့}} {{Infobox military unit | unit_name = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့<br>Border Guard Forces (BGF) | image = Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg | image_size = 200px | caption = တပ်ဖွဲ့လက်ရုံးတံဆိပ် | start_date = {{start date|2009|4|df=yes}} | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = {{army|Myanmar}} | type = အရန်တပ်ဖွဲ့ | role = နယ်စပ်ဒေသ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး | size = ၁၈,၉၉၈ (စုစုပေါင်း) {{bulleted list | ၈,၀၀၀ (ကရင် နယ်ခြားစောင့်) | ၄,၀၀၀ (ကယား နယ်ခြားစောင့်) | ၂,၀၀၀ (ကချင် KDA+NKA) | ၁,၀၀၀ (ကိုးကန့် နယ်ခြားစောင့်) }} | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ]] | garrison_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့်နယ်ခြားစောင့်တပ်များညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး | equipment = | equipment_label = | nickname = ဘီဂျီအက်ဖ် | motto = | colours = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး#ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|ဒု-တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]/<br />[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] | commander3 = [[ဗိုလ်ချုပ်]] အောင်ပိုင်ဦး | commander3_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့်နယ်ခြားစောင့်တပ်များညွှန်ကြားရေးမှူး | identification_symbol = | identification_symbol_label = }} '''နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' ({{lang-en|Border Guard Forces}}; အတိုကောက် '''BGF''') သည် [[တပ်မတော်]]၏ လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်ပြီး အပစ်ရပ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပါဝင်ပြီး [[တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]]၏ လက်အောက်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အစိုးရက [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]ကို ဦးတည်၍ အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအကြား စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး နယ်ခြားစောင့်တပ်များကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်ကြောင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် မဖြစ်မနေ အသွင်ကူးပြောင်းရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။<ref name="IRIN">{{cite web|title=Border guard plan could fuel ethnic conflict|url=http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|website=IRIN|access-date=8 May 2016|date=29 November 2010|archive-date=3 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303223358/http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|url-status=live}}</ref> နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့စည်းခြင်းအား အစိုးရက ကြေညာပြီးနောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားလုံးကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လနောက်ဆုံးထား၍ ကူးပြောင်းရန် အချိန်သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အချိန်သတ်မှတ်ချက်အား ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ငါးကြိမ်တိုင် ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရသည်။<ref name="MMbgf">{{cite web|title=Border Guard Force Scheme|url=http://www.mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|website=www.mmpeacemonitor.org|date=11 January 2013|publisher=Myanmar Peace Monitor|access-date=8 May 2016|archive-date=15 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160515111344/http://mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|url-status=dead|archive-date=1 May 2010|title=Myanmar ceasefires on a tripwire|last=McCartan|first=Brian|date=30 April 2010|work=Asia Times|access-date=21 March 2012|accessdate=3 May 2024|archivedate=1 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ရဲမြင့် (ဝန်ကြီးချုပ်)|ရဲမြင့်]]ဦးဆောင်ကာ [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]]၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]နှင့် [[ဝ လူမျိုး|ဝ]] လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တပ်မတော်၏ လက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်းရန် အစီအစဉ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။<ref name="Irrawaddy">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |title=Border Guard Force Plan Leads to End of Ceasefire |last=Wai Moe |date=31 August 2009 |work=The Irrawaddy |access-date=21 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110302212345/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |archive-date=2 March 2011 }}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့ဖြစ်သော [[ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]]၊ [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (ကေအိုင်အေ တပ်မဟာ-၄)၊ [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]နှင့် [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]/[[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်|တပ်မတော်]] တို့သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref name="BurmaPartners">{{cite web|url=http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|title=NDF Report on Ceasefire Groups Resisting SPDC's Pressure and Instability|date=7 March 2010|work=National Democratic Front (Burma)|access-date=21 March 2012|location=Mae Sot, Thailand|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304043543/http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|url-status=live}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်အသစ်များသည် ကိုးကန့်ဒေသ၊ လောက်ကိုင်တွင် စုစည်းကာ နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် ငြင်းဆိုသော [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (အမ်အန်ဒီအေအေ) ထံမှ မြို့အားပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Tension sparks people to flee into China |work=[[Shan Herald]] |date=24 August 2009 |access-date=29 August 2009 |url=http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692:tension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86:war&Itemid=284 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090902153738/http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692%3Atension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86%3Awar&Itemid=284 |archive-date=2 September 2009 }}</ref><ref>{{cite book|last=Dittmer|first=Lowell|title=Burma Or Myanmar? the Struggle for National Identity|publisher=World Scientific|date=30 September 2010|isbn=9789814313643}}</ref> === ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ === ၂၀၁၀ တွင် ဒီကေဘီအေ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော [[စောချစ်သူ]]သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin State BGF officers and others collectively resign |url=https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |work=Eleven Media Group |date=16 January 2021 |language=en |access-date=12 September 2023 |archive-date=29 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220929143629/https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |url-status=live }}</ref> === ကရင်ဘီဂျီအက်ဖ် ခွဲထွက်ခြင်း === ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်မှ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသော ဗိုလ်မှူးကြီး[[စောချစ်သူ]]နှင့် ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်၊ ဗိုလ်မှူးစောတင်ဝင်းတို့အား နုတ်ထွက်ရန် တပ်မတော်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်နယ် ၄ အမှတ် ၁၀၂၂ တပ်နယ်မှူး ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်သည် တပ်ရင်း ၁၃ ခု၊ အရာရှိ ၇၇ ဦးနှင့် တပ်မမှူး ၁၃ ဦးနှင့်အတူ နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=BGF ထိပ်သီးခေါင်း‌ဆောင်များ နုတ်ထွက်ခြင်းမပြုရန် တပ်မတော်တိုက်တွန်း |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479 |work=Myanmar NOW |date=15 January 2021 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20220929021507/https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479|archive-date=September 29, 2022}}</ref> အငြင်းပွားဖွယ်ရာများနှင့် ဖိအားပေးမှုများရှိသော်လည်း နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀၀၀ ကျော်တို့သည် နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဗိုလ်မှူးကြီး စောချစ်သူက နုတ်ထွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=12 January 2021 |title=ယူနီဖောင်းချွတ်ရန် အစီအစဉ် မရှိသေးဟု ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူပြော |language=my |work=Mizzima |url=https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417144852/https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-date=April 17, 2021}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စောချစ်သူက [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]နှင့် ဆွေးနွေးကာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်အနေဖြင့် တပ်မတော်ထံမှ လစာနှင့် အထောက်အပံ့များ မယူတော့ဘဲ သီးခြားရပ်တည်မည်ဟု မီဒီယာများအား ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် သီးခြားရပ်တည်ရေး ဒုတပ်ချုပ်နဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဆွေးနွေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html |work=Radio Free Asia |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240125034323/https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html|archive-date=January 25, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ကရင်ပြည်နယ်ကို နေ့ချင်းပြန်သွားရောက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o |work=BBC News မြန်မာ |date=23 January 2024 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240124221520/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o|archive-date=January 24, 2024}}</ref> မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ကရင်နယ်ြခားစောင့်တပ်သည် "[[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]]"အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=renitself>{{cite news |title=Karen BGF to rename itself 'Karen National Army' |url=https://myanmar-now.org/en/news/karen-bgf-to-rename-itself-karen-national-army/ |work=Myanmar Now |language=en |date=6 March 2024}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == နယ်ြခားစောင့်တပ်နှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရအနေဖြင့် တရားဝင်လမ်းညွှန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်ပေ။<ref> [https://www.burmalibrary.org/docs5/Myanmar_Constitution-2008-en.pdf 2008 Constitution of Myanmar] p. 5, 79, and 155 </ref> အောက်ပါတို့သည် တပ်မတော်က နယ်ခြားစောင့်တပ်များ လိုက်နာရမည်များကို သတ်မှတ်ထားသည်များ ဖြစ်သည်။<ref name="MMbgf"/><ref name="Irrawaddy"/> * နယ်ြခားစောင့်တပ်များသည် အစိုးရက တာဝန်ပေးအပ်ထားသော နေရာတွင်သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ * နယ်ြခားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအားလုံးကို တပ်မတော်ရှိ စစ်သားများတန်းတူ လစာပေးအပ်ထားသည်။ * အရာရှိ အဆင့် ၁၈ ဦး၊ အခြားအဆင့် ၃၀၈ ဦးပါဝင်သော နယ်ခြားစောင့်တပ်တွင် တပ်မှူးမှာ အပစ်ရပ်အဖွဲ့မှ ဖြစ်သော်လည်း မြန်မာ့တပ်မတော်မှ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ အရာရှိ တဦး၊ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ၂ ဦးနှင့် အခြားအဆင့်ရှိသူ ၂၇ ဦးတို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းရမည်။ * အရေးပါသော အုပ်ချုပ်ရေးရာထူးများကို တပ်မတော်မှသာ ရယူသည်။ == နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ စာရင်း == === လက်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ<ref name=Asia_Foundation/> === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]] | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | [[ပန်ဝါမြို့]] | {{bulleted list|[[ချီဖွေမြို့နယ်]]|[[ဆော့လော်မြို့နယ်]]|[[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၁-၁၀၀၃ | [[ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့|ကေအိုင်အို]]၏ ကွန်မြူနစ်ဂိုဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] | ၁၉၉၀-၂၀၁၀ | ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၀ | [[ကောင်းခါးရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကောင်းခါး]] | {{bulleted list|[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]}} | M12-M19 | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ တပ်မဟာ-၄ အဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | လားဟူဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး | ?-၂၀၁၀ | ၃၀ မတ် ၂၀၁၀/၁၈ မေ ၂၀၁၀ | [[မိုင်းတုံမြို့]] | {{bulleted list|[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]]|[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]|[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၇-၁၀၀၉ | ဘီဂျီအက်ဖ် တပ်ရင်း ၁၀၀၈ တွင် လားဟူတပ်အပြင် ဂျာကူနီပြည်သူ့စစ်လည်း ပါဝင်သည်။<ref name=Asia_Foundation>[https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf Militias in Myanmar]. John Buchanan. July 2016. [[The Asia Foundation]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240223230659/https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf|date=February 23, 2024}}</ref> |- | [[ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့]]<ref>{{cite news |title=DKBA CONTINUE TO FORCIBLY RECRUIT VILLAGERS WHILE THE KAREN PEACE FORCE JOINS THE BURMA ARMY BORDER GUARD FORCE |url=https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|work=Free Burma Rangers |language=en |date=28 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20240322043631/https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|archive-date=March 22, 2024}}</ref> | ၁၉၉၇-၂၀၁၀ | ၂၁-၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | [[ကော့ကရိတ်မြို့]] | {{bulleted list|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]|[[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]]}} | ၁၀၂၃ | [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၏ တပ်မဟာအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |} === ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! နုတ်ထွက်ရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | {{flagicon image|Karenni National People's Liberation Front flag.png}} [[ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] | ၁၉၇၈-၂၀၀၉၊ ၂၀၀၃-လက်ရှိ | ၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ | [[လွိုင်ကော်မြို့]] | {{bulleted list|[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]|[[ရှားတောမြို့နယ်]]|[[ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်]]|[[ဖရူဆိုမြို့နယ်]]|[[ဘော်လခဲမြို့နယ်]]|[[ဖားဆောင်းမြို့နယ်]]|[[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]|[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]<ref name=ACLED>https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard</ref>}} | ၁၀၀၄-၁၀၀၅ | {{bulleted list|ကရင်နီတပ်မတော်၏ ကွန်မြူနစ်ဂို်ဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ဇွန်တွင် စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။}} |- | {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (BGF-faction) | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[လောက်ကိုင်မြို့]] | {{bulleted list|[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]|[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၆ | {{bulleted list|Originated out of a [[mutiny]] against the MNDAA after the [[2009 Kokang incident]]|"Wiped out" and disarmed during the [[Battle of Laukkai]]<ref>{{cite news |title='Business is back': BGF adapts under pressure |url=https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/ |work=Frontier Myanmar |date=8 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240423094911/https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/|archive-date=April 23, 2024}}</ref>}} |- | {{flagicon image|Flag of DKBA.svg}} [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|ဒီကေဘီအေ]]) | ၁၉၉၄-၂၀၁၀၊ ၂၀၀၄-လက်ရှိ | ၁၈-၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | ၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[မြဝတီမြို့]] | {{bulleted list|[[ဖာပွန်မြို့နယ်]]|[[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]|[[မြဝတီမြို့နယ်]]|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၁၁-၁၀၂၂ | {{bulleted list|[[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]မှ ဗုဒ္ဓဘာသာတပ်သားများမှ စတင်ခဲ့သည်၊|၂၀၁၀ တွင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|တပ်မဟာ ၅]] ခွဲထွက်|၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီတွင် တပ်မတော်လက်အောက်ခံအဖြစ်မှ ခွဲထွက်ပြီး "ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်" အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin Border Guard Force cuts ties with Myanmar junta |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html |work=Radio Free Asia |date=25 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240408043707/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html|archive-date=April 8, 2024}}</ref><ref><ref name=renitself/>}} |} == ရာထူးအဆင့်များ == {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} |- style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=10 rowspan=2| | colspan=2| [[File:12. Myanmar Army COL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:11. Myanmar Army LTCOL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:10. Myanmar Army MAJ.svg|50px]] | colspan=2| [[File:09. Myanmar Army CAPT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:08. Myanmar Army 1LT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:07. Myanmar Army 2LT.svg|50px]] | colspan=12| |- style="text-align:center;" | colspan=2| ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဗိုလ်မှူး | colspan=2| ဗိုလ်ကြီး | colspan=3| ဗိုလ် | colspan=3| ဒုတိယဗိုလ် | colspan=12| |} {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armies/OR/Blank}} |-style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Flag of Myanmar Border Guard Forces.png}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=6| [[File:Myanmar-Army-OR-9.svg|70px]] | colspan=2| [[File:Myanmar-Army-OR-8.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-6.svg|50px]] | colspan=12| [[File:Burma-army-OR-5.svg|50px]] | colspan=4| [[File:Burma-army-OR-4.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-3.svg|50px]] | colspan=8| '''No insignia''' |-style="text-align:center;" | colspan=6| အရာခံဗိုလ် | colspan=2| ဒုအရာခံဗိုလ် | colspan=2| တပ်ခွဲတပ်ကြပ်ကြီး | colspan=12| တပ်ကြပ်ကြီး | colspan=4| တပ်ကြပ် | colspan=2| ဒုတပ်ကြပ် | colspan=8| တပ်သား |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]] dxrr7gann2mdtt5ue4tcgbfsmhjkinf 880743 880742 2025-07-07T16:21:58Z Pho Sai 45037 880743 wikitext text/x-wiki {{distinguish|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့}} {{Infobox military unit | unit_name = နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့<br>Border Guard Forces (BGF) | image = Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg | image_size = 200px | caption = တပ်ဖွဲ့လက်ရုံးတံဆိပ် | start_date = {{start date|2009|4|df=yes}} | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = {{army|Myanmar}} | type = အရန်တပ်ဖွဲ့ | role = နယ်စပ်ဒေသ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး | size = ၁၈,၉၉၈ (စုစုပေါင်း) {{bulleted list | ၈,၀၀၀ (ကရင် နယ်ခြားစောင့်) | ၄,၀၀၀ (ကယား နယ်ခြားစောင့်) | ၂,၀၀၀ (ကချင် KDA+NKA) | ၁,၀၀၀ (ကိုးကန့် နယ်ခြားစောင့်) }} | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ]] | garrison_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့်နယ်ခြားစောင့်တပ်များညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး | equipment = | equipment_label = | nickname = ဘီဂျီအက်ဖ် | motto = | colours = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး#ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|ဒု-တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]/<br />[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] | commander3 = [[ဗိုလ်ချုပ်]] အောင်ပိုင်ဦး | commander3_label = ပြည်သူ့စစ်နှင့်နယ်ခြားစောင့်တပ်များညွှန်ကြားရေးမှူး | identification_symbol = | identification_symbol_label = }} '''နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' ({{lang-en|Border Guard Forces}}; အတိုကောက် '''BGF''') သည် [[တပ်မတော်]]၏ လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်ပြီး အပစ်ရပ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပါဝင်ပြီး [[တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]]၏ လက်အောက်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အစိုးရက [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ]]ကို ဦးတည်၍ အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအကြား စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး နယ်ခြားစောင့်တပ်များကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်ကြောင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် မဖြစ်မနေ အသွင်ကူးပြောင်းရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။<ref name="IRIN">{{cite web|title=Border guard plan could fuel ethnic conflict|url=http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|website=IRIN|access-date=8 May 2016|date=29 November 2010|archive-date=3 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303223358/http://www.irinnews.org/report/91221/myanmar-border-guard-plan-could-fuel-ethnic-conflict|url-status=live}}</ref> နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့စည်းခြင်းအား အစိုးရက ကြေညာပြီးနောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားလုံးကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လနောက်ဆုံးထား၍ ကူးပြောင်းရန် အချိန်သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အချိန်သတ်မှတ်ချက်အား ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ငါးကြိမ်တိုင် ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရသည်။<ref name="MMbgf">{{cite web|title=Border Guard Force Scheme|url=http://www.mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|website=www.mmpeacemonitor.org|date=11 January 2013|publisher=Myanmar Peace Monitor|access-date=8 May 2016|archive-date=15 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160515111344/http://mmpeacemonitor.org/background/border-guard-force|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html|url-status=dead|archive-date=1 May 2010|title=Myanmar ceasefires on a tripwire|last=McCartan|first=Brian|date=30 April 2010|work=Asia Times|access-date=21 March 2012|accessdate=3 May 2024|archivedate=1 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100501225512/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/LD30Ae01.html}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ရဲမြင့် (ဝန်ကြီးချုပ်)|ရဲမြင့်]]ဦးဆောင်ကာ [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]]၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]နှင့် [[ဝ လူမျိုး|ဝ]] လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တပ်မတော်၏ လက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်းရန် အစီအစဉ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။<ref name="Irrawaddy">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |title=Border Guard Force Plan Leads to End of Ceasefire |last=Wai Moe |date=31 August 2009 |work=The Irrawaddy |access-date=21 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110302212345/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=16691 |archive-date=2 March 2011 }}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့ဖြစ်သော [[ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တပ်မတော်]]၊ [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (ကေအိုင်အေ တပ်မဟာ-၄)၊ [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]နှင့် [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]/[[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်|တပ်မတော်]] တို့သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref name="BurmaPartners">{{cite web|url=http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|title=NDF Report on Ceasefire Groups Resisting SPDC's Pressure and Instability|date=7 March 2010|work=National Democratic Front (Burma)|access-date=21 March 2012|location=Mae Sot, Thailand|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304043543/http://www.burmapartnership.org/wp-content/uploads/2010/03/NDF-on-CFG-Eng-March-2010.pdf|url-status=live}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်အသစ်များသည် ကိုးကန့်ဒေသ၊ လောက်ကိုင်တွင် စုစည်းကာ နယ်ခြားစောင့်တပ်များအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် ငြင်းဆိုသော [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (အမ်အန်ဒီအေအေ) ထံမှ မြို့အားပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Tension sparks people to flee into China |work=[[Shan Herald]] |date=24 August 2009 |access-date=29 August 2009 |url=http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692:tension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86:war&Itemid=284 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090902153738/http://www.shanland.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2692%3Atension-sparks-people-to-flee-into-china&catid=86%3Awar&Itemid=284 |archive-date=2 September 2009 }}</ref><ref>{{cite book|last=Dittmer|first=Lowell|title=Burma Or Myanmar? the Struggle for National Identity|publisher=World Scientific|date=30 September 2010|isbn=9789814313643}}</ref> === ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ === ၂၀၁၀ တွင် ဒီကေဘီအေ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော [[စောချစ်သူ]]သည် နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ် ကူးပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin State BGF officers and others collectively resign |url=https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |work=Eleven Media Group |date=16 January 2021 |language=en |access-date=12 September 2023 |archive-date=29 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220929143629/https://elevenmyanmar.com/news/kayin-state-bgf-officers-and-others-collectively-resign |url-status=live }}</ref> === ကရင်ဘီဂျီအက်ဖ် ခွဲထွက်ခြင်း === ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်မှ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသော ဗိုလ်မှူးကြီး[[စောချစ်သူ]]နှင့် ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်၊ ဗိုလ်မှူးစောတင်ဝင်းတို့အား နုတ်ထွက်ရန် တပ်မတော်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်နယ် ၄ အမှတ် ၁၀၂၂ တပ်နယ်မှူး ဗိုလ်မှူးစောမုတ်သုန်သည် တပ်ရင်း ၁၃ ခု၊ အရာရှိ ၇၇ ဦးနှင့် တပ်မမှူး ၁၃ ဦးနှင့်အတူ နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=BGF ထိပ်သီးခေါင်း‌ဆောင်များ နုတ်ထွက်ခြင်းမပြုရန် တပ်မတော်တိုက်တွန်း |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479 |work=Myanmar NOW |date=15 January 2021 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20220929021507/https://www.myanmar-now.org/mm/news/5479|archive-date=September 29, 2022}}</ref> အငြင်းပွားဖွယ်ရာများနှင့် ဖိအားပေးမှုများရှိသော်လည်း နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀၀၀ ကျော်တို့သည် နုတ်ထွက်စာတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဗိုလ်မှူးကြီး စောချစ်သူက နုတ်ထွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=12 January 2021 |title=ယူနီဖောင်းချွတ်ရန် အစီအစဉ် မရှိသေးဟု ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူပြော |language=my |work=Mizzima |url=https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417144852/https://www.mizzimaburmese.com/article/77374|archive-date=April 17, 2021}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စောချစ်သူက [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]နှင့် ဆွေးနွေးကာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်အနေဖြင့် တပ်မတော်ထံမှ လစာနှင့် အထောက်အပံ့များ မယူတော့ဘဲ သီးခြားရပ်တည်မည်ဟု မီဒီယာများအား ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် သီးခြားရပ်တည်ရေး ဒုတပ်ချုပ်နဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဆွေးနွေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html |work=Radio Free Asia |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240125034323/https://www.rfa.org/burmese/news/bgf-saw-chit-thu-01242024024421.html|archive-date=January 25, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ကရင်ပြည်နယ်ကို နေ့ချင်းပြန်သွားရောက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o |work=BBC News မြန်မာ |date=23 January 2024 |language=my|archive-url=https://web.archive.org/web/20240124221520/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy953kl3q95o|archive-date=January 24, 2024}}</ref> မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ကရင်နယ်ြခားစောင့်တပ်သည် "[[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]]"အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=renitself>{{cite news |title=Karen BGF to rename itself 'Karen National Army' |url=https://myanmar-now.org/en/news/karen-bgf-to-rename-itself-karen-national-army/ |work=Myanmar Now |language=en |date=6 March 2024}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == နယ်ြခားစောင့်တပ်နှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရအနေဖြင့် တရားဝင်လမ်းညွှန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်ပေ။<ref> [https://www.burmalibrary.org/docs5/Myanmar_Constitution-2008-en.pdf 2008 Constitution of Myanmar] p. 5, 79, and 155 </ref> အောက်ပါတို့သည် တပ်မတော်က နယ်ခြားစောင့်တပ်များ လိုက်နာရမည်များကို သတ်မှတ်ထားသည်များ ဖြစ်သည်။<ref name="MMbgf"/><ref name="Irrawaddy"/> * နယ်ြခားစောင့်တပ်များသည် အစိုးရက တာဝန်ပေးအပ်ထားသော နေရာတွင်သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ * နယ်ြခားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအားလုံးကို တပ်မတော်ရှိ စစ်သားများတန်းတူ လစာပေးအပ်ထားသည်။ * အရာရှိ အဆင့် ၁၈ ဦး၊ အခြားအဆင့် ၃၀၈ ဦးပါဝင်သော နယ်ခြားစောင့်တပ်တွင် တပ်မှူးမှာ အပစ်ရပ်အဖွဲ့မှ ဖြစ်သော်လည်း မြန်မာ့တပ်မတော်မှ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ရှိ အရာရှိ တဦး၊ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူ ၂ ဦးနှင့် အခြားအဆင့်ရှိသူ ၂၇ ဦးတို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းရမည်။ * အရေးပါသော အုပ်ချုပ်ရေးရာထူးများကို တပ်မတော်မှသာ ရယူသည်။ == နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ စာရင်း == === လက်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့များ<ref name=Asia_Foundation/> === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]] | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | [[ပန်ဝါမြို့]] | {{bulleted list|[[ချီဖွေမြို့နယ်]]|[[ဆော့လော်မြို့နယ်]]|[[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၁-၁၀၀၃ | [[ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့|ကေအိုင်အို]]၏ ကွန်မြူနစ်ဂိုဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] | ၁၉၉၀-၂၀၁၀ | ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၀ | [[ကောင်းခါးရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကောင်းခါး]] | {{bulleted list|[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]}} | M12-M19 | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ တပ်မဟာ-၄ အဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |- | လားဟူဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး | ?-၂၀၁၀ | ၃၀ မတ် ၂၀၁၀/၁၈ မေ ၂၀၁၀ | [[မိုင်းတုံမြို့]] | {{bulleted list|[[မိုင်းတုံမြို့နယ်]]|[[တာချီလိတ်မြို့နယ်]]|[[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၇-၁၀၀၉ | ဘီဂျီအက်ဖ် တပ်ရင်း ၁၀၀၈ တွင် လားဟူတပ်အပြင် ဂျာကူနီပြည်သူ့စစ်လည်း ပါဝင်သည်။<ref name=Asia_Foundation>[https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf Militias in Myanmar]. John Buchanan. July 2016. [[The Asia Foundation]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240223230659/https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf|date=February 23, 2024}}</ref> |- | [[ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့]]<ref>{{cite news |title=DKBA CONTINUE TO FORCIBLY RECRUIT VILLAGERS WHILE THE KAREN PEACE FORCE JOINS THE BURMA ARMY BORDER GUARD FORCE |url=https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|work=Free Burma Rangers |language=en |date=28 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20240322043631/https://www.freeburmarangers.org/2010/09/28/dkba-continue-to-forcibly-recruit-villagers-while-the-karen-peace-force-joins-the-burma-army-border-guard-force/|archive-date=March 22, 2024}}</ref> | ၁၉၉၇-၂၀၁၀ | ၂၁-၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | [[ကော့ကရိတ်မြို့]] | {{bulleted list|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]|[[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]]}} | ၁၀၂၃ | [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]၏ တပ်မဟာအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ |} === ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ်များ === {| class="wikitable sortable" ! အမည် ! သက်တမ်း ! ကူးပြောင်းရက်စွဲ ! နုတ်ထွက်ရက်စွဲ ! ဌာနချုပ် ! မြို့နယ် ! ယခင် နယ်ခြားစောင့်တပ် အမှတ်စဉ် ! မှတ်ချက် |- | {{flagicon image|Karenni National People's Liberation Front flag.png}} [[ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] | ၁၉၇၈-၂၀၀၉၊ ၂၀၀၃-လက်ရှိ | ၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ | [[လွိုင်ကော်မြို့]] | {{bulleted list|[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]|[[ရှားတောမြို့နယ်]]|[[ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်]]|[[ဖရူဆိုမြို့နယ်]]|[[ဘော်လခဲမြို့နယ်]]|[[ဖားဆောင်းမြို့နယ်]]|[[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]|[[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]<ref name=ACLED>https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard</ref>}} | ၁၀၀၄-၁၀၀၅ | {{bulleted list|ကရင်နီတပ်မတော်၏ ကွန်မြူနစ်ဂို်ဏ်းအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ဇွန်တွင် စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။}} |- | {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (BGF-faction) | ၁၉၈၉-၂၀၀၉ | ၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၉ | ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[လောက်ကိုင်မြို့]] | {{bulleted list|[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]]|[[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]]}} | ၁၀၀၆ | {{bulleted list|Originated out of a [[mutiny]] against the MNDAA after the [[2009 Kokang incident]]|"Wiped out" and disarmed during the [[Battle of Laukkai]]<ref>{{cite news |title='Business is back': BGF adapts under pressure |url=https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/ |work=Frontier Myanmar |date=8 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240423094911/https://www.frontiermyanmar.net/en/business-is-back-bgf-adapts-under-pressure/|archive-date=April 23, 2024}}</ref>}} |- | {{flagicon image|Flag of DKBA.svg}} [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|ဒီကေဘီအေ]]) | ၁၉၉၄-၂၀၁၀၊ ၂၀၀၄-လက်ရှိ | ၁၈-၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၀ | ၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ | [[မြဝတီမြို့]] | {{bulleted list|[[ဖာပွန်မြို့နယ်]]|[[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]|[[မြဝတီမြို့နယ်]]|[[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]}} | ၁၀၁၁-၁၀၂၂ | {{bulleted list|[[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]မှ ဗုဒ္ဓဘာသာတပ်သားများမှ စတင်ခဲ့သည်၊|၂၀၁၀ တွင် [[ဒီမိုကရက်တစ် ကရင်အကျိုးပြုတပ်မတော်|တပ်မဟာ ၅]] ခွဲထွက်|၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီတွင် တပ်မတော်လက်အောက်ခံအဖြစ်မှ ခွဲထွက်ပြီး "ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်" အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Kayin Border Guard Force cuts ties with Myanmar junta |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html |work=Radio Free Asia |date=25 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240408043707/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/border-guard-force-01252024154123.html|archive-date=April 8, 2024}}</ref><ref><ref name=renitself/>}} |} == ရာထူးအဆင့်များ == {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} |- style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=10 rowspan=2| | colspan=2| [[File:12. Myanmar Army COL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:11. Myanmar Army LTCOL.svg|50px]] | colspan=2| [[File:10. Myanmar Army MAJ.svg|50px]] | colspan=2| [[File:09. Myanmar Army CAPT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:08. Myanmar Army 1LT.svg|50px]] | colspan=3| [[File:07. Myanmar Army 2LT.svg|50px]] | colspan=12| |- style="text-align:center;" | colspan=2| ဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး | colspan=2| ဗိုလ်မှူး | colspan=2| ဗိုလ်ကြီး | colspan=3| ဗိုလ် | colspan=3| ဒုတိယဗိုလ် | colspan=12| |} {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armies/OR/Blank}} |-style="text-align:center;" | rowspan=2| '''{{flagicon image|Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg}} နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့''' | colspan=6| [[File:Myanmar-Army-OR-9.svg|70px]] | colspan=2| [[File:Myanmar-Army-OR-8.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-6.svg|50px]] | colspan=12| [[File:Burma-army-OR-5.svg|50px]] | colspan=4| [[File:Burma-army-OR-4.svg|50px]] | colspan=2| [[File:Burma-army-OR-3.svg|50px]] | colspan=8| '''No insignia''' |-style="text-align:center;" | colspan=6| အရာခံဗိုလ် | colspan=2| ဒုအရာခံဗိုလ် | colspan=2| တပ်ခွဲတပ်ကြပ်ကြီး | colspan=12| တပ်ကြပ်ကြီး | colspan=4| တပ်ကြပ် | colspan=2| ဒုတပ်ကြပ် | colspan=8| တပ်သား |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]] 5lylpznzcgplcyjk4c5fr4yhc4u1d7v 0 9366 880760 880364 2025-07-08T01:32:22Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880760 wikitext text/x-wiki {{Infobox ဗဟိုဘဏ် | bank_name = Central Bank of Myanmar | bank_name_in_local =မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် | image_1 = Central Bank of Myanmar seal.png | image_title_1 = တံဆိပ် | image_width_1 = 125px | image_2 = Naypyidaw -- Central Bank of Myanmar.JPG | image_title_2 = ဌာနချုပ် | image_width_2 = | headquarters = {{flagicon|Myanmar}}[[နေပြည်တော်]] | coordinates = | established = ၁၉၄၈ {{Start date and age|1948|4|3}} | president = ​[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်း​ဆွေ]] | leader_title = ဥက္ကဋ္ဌ | bank_of = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | currency = [[မြန်မာကျပ်ငွေ]] | currency_iso = MMK | reserves = | borrowing_rate = | deposit_rate = | website = {{url|www.cbm.gov.mm}} | preceded = ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်<br />ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် | succeeded = | footnotes = |heads_title=ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်များ|heads_name=ဦးအောင်အောင်၊ ဒေါ်တင်မိုးမိုး၊ ဦးမျိုးမင်း၊ ဒေါ်ခိုင်ရွှေဝါ၊ ဦးရဲအောင်}} '''မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်''' သည် အစိုးရပိုင်ဘဏ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာငွေစက္ကူများ ရိုက်ထုတ်ခွင့်ရှိသောဘဏ်ဖြစ်သည်။ ရုံးချုပ်သည် [[နေပြည်တော်]]တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်း မူဝါဒများကို ချမှတ်ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် (၁၉၄၈-၆၇) === မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို ၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ်မှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရီဇက်ဘဏ် (Reserve Bank of India) ၏ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ လုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းယူခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ထိုဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်ကို ထူထောင်သောအခါမှသာ ဗဟိုဘဏ်လုပ်ငန်းကို အပြည့်အဝ ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ၁၉၄၆ ခုနှစ် ငွေကြေးအက်ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံ ငွေကြေးဘုတ်အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုဘဏ်ကို ရန်ကုန်မြို့ ကုန်သည်လမ်းနှင့် ဆူးလေဘုရားလမ်းထောင့်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်၍ လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဘဏ် အက်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်းကို ကျပ်သန်း ၄၀ သတ်မှတ်ထားပြီး ငွေကျပ် ၁၀ သန်းကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် (၁၉၆၇-၇၅) === မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ် ကျင့်သုံးလာသည့် ၁၉၆၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဘဏ်များကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၇ ရက်နေ့၌ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ် အက်ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး ဘဏ်များအား စုပေါင်း၍ တစ်ခုတည်းသော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းဘဏ်ကို နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝထည့်ဝင်သော မူလမတည်ရင်းနှီးငွေ ကျပ် ၂၀၀ သန်းဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ် (၁၉၇၅-၁၉၉၀) === ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်က ဘဏ်ဥပဒေကို ထပ်မံပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ ပြည်သူ့ဘဏ်ကို ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]နှင့် [[မြန်မာ့လယ်ယာဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်|မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးဘဏ်]] ဟူသော နိုင်ငံပိုင်ဘဏ် လေးဘဏ်အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဘဏ်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်၏ မူလမတည်ငွေရင်းသည် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်က အပြည့်အဝ ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (၁၉၉၀-လက်ရှိ) === ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ မြန်မာ့စီးပွားရေးစနစ်ကို စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ်မှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဈေးကွက်စီးပွားရေးမူဝါဒများနှင့်အညီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံတော်က ချမှတ်ကျင့်သုံးနေသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးနှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးစနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်း စွမ်းဆောင်မှုအရည်အသွေး မြင့်မားလာစေရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ခွင့်ပြုမတည်ငွေရင်း ကျပ်သန်း ၅၀၀ အနက် ကျပ်သန်း ၂၀၀ ကို နိုင်ငံတော်က ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> == လုပ်ငန်းတာဝန်များ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး တည်တံ့ခိုင်မြဲစေရန် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဗဟိုဘဏ်သည် ထိရောက်သော ငွေပေးချေမှုစနစ်များ၊ ငွေကြေးလွယ်ကူမှုနှင့် ကြွေးမြီပေးဆပ်နိုင်မှုတို့ ကောင်းမွန်သည့် ခိုင်မာသော ငွေရေးကြေးရေးစနစ်တစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ၎င်းရည်မှန်းချက်များဖြင့် စနစ်တကျ၊ ဟန်ချက်ညီညီ၊ ရှင်သန်သော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ငွေကြေး၊ ချေးငွေနှင့် ငွေရေးကြေးရေးအခြေအနေများကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ အဓိကလုပ်ငန်းတာဝန်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref name="cbm"/> *ငွေကြေးမူဝါဒကို ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းမူဝါဒကို ဆုံးဖြတ်ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ *အစိုးရအား နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကြံပြုခြင်း၊ *နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ပြည်တွင်းသုံးစွဲငွေကို တစ်ဦးတည်းထုတ်ဝေသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ *ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကို ကြီးကြပ်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲခြင်း၊ *ဘဏ်များ၏ နောက်ဆုံးအားထားရာ ငွေချေးသူအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ *ဘဏ်လုပ်ငန်း ချေးငွေနှင့် ငွေကြေးနယ်ပယ်ရှိ အစိုးရအချင်းချင်းကြား ထူထောင်ထားသော အဖွဲ့အစည်းများတွင် နိုင်ငံတော်၏ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပေးအယူ ပြုလုပ်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားအားလုံးကို အစိုးရအမည်ဖြင့် တာဝန်ခံ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အစိုးရကိုယ်စား အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ == ဖွဲ့စည်းပုံ == === ဝန်ထမ်းအင်အားနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ === ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဘဏ်တွင် ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့၌ အရာထမ်း ၈၅ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၈၄၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၉၃၀ ဦး ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပေးခဲ့ရာ အရာထမ်း ၁၀၀ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၂၃၃ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၃၃၃ ဦးအထိ တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းများ ပိုမိုများပြားလာသည့်အတွက် နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့က ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် အရာထမ်း ၁၅၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၅၀၅ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၁၆၅၆ ဦးရှိ ဖွဲ့စည်းပုံကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို စီမံခန့်ခွဲရေးဌာန၊ ငွေကြေးဌာန၊ စာရင်းဌာန၊ ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းများ ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန၊ သုတေသနနှင့် အလုပ်သင်ကြားရေးဌာနနှင့် လုံခြုံရေးဌာနဟူသော ဌာနကြီးခြခုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်တွင် နိုင်ငံပိုင်ကဏ္ဍသာမက ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှ နိုင်ငံခြားသုံးငွေသုံးစွဲမှုများကိုပါ စီမံခန့်ခွဲရန် လိုအပ်လာသောကြောင့် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့ ခွင့်ပြုချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းဌာနသည် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်ထံမှ နိုင်ငံခြားငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ငန်းများကို လွှဲပြောင်းလက်ခံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရန်ကုန်မြို့၊ ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ စက်မှုလမ်းအမှတ် (၂၆) သို့ ပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံများရှိ ဗဟိုဘဏ်များကဲ့သို့ပင် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ မူဝါဒများ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို စိစစ်ချမှတ်သည့် လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၏ တာဝန်ပေးအပ်ချက်အရ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဘဏ်လုပ်ငန်းစိစစ်ရေးဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ === နေပြည်တော်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအသစ် === ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား နေပြည်တော်ရှိ ရုံးအမှတ် (၂၆) နေရာသို့ ယာယီပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို နေပြည်တော် ရုံးချုပ်၊ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲနှင့် မန္တလေးဘဏ်ခွဲအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် အရာထမ်း ၁၈၁ ဦး၊ အမှုထမ်း ၁၃၄၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်းအင်အား ၁၅၂၂ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ရုံးချုပ်အား ရုံးအမှတ် (၅၅) သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းလဲလာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဖွဲ့စည်းမှုနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန်၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်၏ သဘောတူညီမှုဖြင့် နိုင်ငံတော်အစိုးရက ချမှတ်ကျင့်သုံးမည့် စီးပွားရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒများကို အထောက်အကူပြုနိုင်သော ငွေကြေးမူဝါဒများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဖော်ဆောင်ကျင့်သုံးနိုင်ရန်၊ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်လျော်ညီစွာ လွတ်လပ်သော ဗဟိုဘဏ်အဖြစ် သီးခြားရပ်တည်နိုင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာဗဟိုဘဏ်များနည်းတူ ငွေရေးကြေးရေးတည်ငြိမ်မှုအား အဓိကတာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊ ဌာနများတိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းရန် လိုအပ်လာခြင်းတို့ကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုအရ အရာထမ်း ၄၉၄ ဦးနှင့် အမှုထမ်း ၂၀၃၁ ဦး၊ စုစုပေါင်း ဝန်ထမ်း ၂၅၂၅ ဦး ရှိသော ဌာနကြီး ၁၅ ခုဖြင့် ဗဟိုဘဏ်၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="cbm" /> {| | * ဥက္ကဋ္ဌရုံး * စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာန * ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာန * စာရင်းဌာန * ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်ဌာန * ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုစနစ်ဌာန | * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းဌာန * ငွေရေးငွေကြေး အဖွဲ့အစည်းများ ကြပ်မတ်ကွပ်ကဲရေးနှင့် ငွေကြေးခဝါချမှု တိုက်ဖျက်ရေးဌာန * မူဝါဒရေးရာသုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာန * ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာဌာန * ငွေကြေးလုပ်ငန်းစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန | * နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန * ဘဏ်တွင်းစာရင်းစစ်ဌာန * ဒါရိုက်တာအဖွဲ့အတွင်းရေးမှူး * ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ * မန္တလေးဘဏ်ခွဲ |} === လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ === ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းမှုအရ မူလဖွဲ့စည်းပုံအင်အား ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ အရာထမ်းရာထူး ၈၁၉ နေရာနှင့် အမှုထမ်းရာထူး ၂၈၀၃ နေရာ၊ စုစုပေါင်း ရာထူး ၃၆၂၂ နေရာတို့ဖြင့် ဌာနများ တိုးချဲ့၍ ဌာနကြီး ၇ ခုဖြင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။[၁] ဌာနကြီးတိုင်းအား ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့်ရှိသူက ကြီးကြပ်တာဝန်ခံသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/book/2471|title=၂၀၂၄ခုနှစ်၊ဧပြီလ၂၆ရက်နေ့ထုတ်၊မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းပါ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် အမိန့်ကြော်ငြာစာ(၁၁/၂၀၂၄) ဌာနများပြောင်းလဲ၍ အမည်ပြင်ဆင်သတ်မှတ်ခြင်း|work=မြန်မာနိုင်ငံတော်ပြန်တမ်းစာစောင်|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၅ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ဌာနကြီးများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/55343|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးများပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၂၇ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/54874|title=ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး ခန့်ထားခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဧပြီ ၂၀၂၄}}</ref> # ဥက္ကဋ္ဌရုံး # စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဌာနကြီး # ငွေကြေးမူဝါဒရေးရာ၊ သုတေသန၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် သင်တန်းဌာနကြီး # ဘဏ်လုပ်ငန်းစည်းမျဉ်းနှင့် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရေးဌာနကြီး # ငွေရေးကြေးရေးဈေးကွက်၊ ငွေပေးချေမှုနှင့် စာရင်းရှင်းလင်းမှုဌာနကြီး # နိုင်ငံခြားသုံးငွေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး # ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုဌာနကြီး == ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့သူများ == {| class="wikitable mw-collapsible" ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |အမည် ! rowspan="2" |ရာထူး ! colspan="3" |တာဝန်သက်တမ်း |- !စတင် !ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- |၁ |ဦးကျော်ငြိမ်း | rowspan="13"|ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ |၁ ဇူလိုင် ၁၉၅၄ |၂၅ မတ် ၁၉၆၈ |{{age in days|1954|7|1|1968|3|25}} |- |၂ |ဦးကျော်ညွှန့် |၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၁ |၃၁ ဇူလိုင် ၁၉၇၅ |{{age in days|1971|12|18|1975|7|31}} |- |၃ |ဒေါက်တာဦးအေးလှိုင် |၈ ဩဂုတ် ၁၉၇၅ |၁၂ ဩဂုတ် ၁၉၈၁ |{{age in days|1975|8|8|1981|8|12}} |- |၄ |ဦးအောင်ဆင့် |၅ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၁ |၂၂ မတ် ၁၉၈၅ |{{age in days|1981|9|5|1985|3|22}} |- |၅ |ဦးကျော်မြင့် |၁၅ ဇူလိုင် ၁၉၈၅ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |{{age in days|1985|7|15|1986|4|11}} |- |၆ |ဦးမောင်မောင်လှ |၁၁ ဧပြီ ၁၉၈၆ |၁၅ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၇ |{{age in days|1986|4|11|1987|10|15}} |- |၇ |ဦးမောင်မောင်ဟန် |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၈၈ |၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |{{age in days|1988|1|11|1992|12|27}} |- |၈ |ဦးကြည်အေး |၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၂ |၂ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |{{age in days|1992|12|31|1997|11|2}} |- |၉ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၂၀ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ |၁၁ ဧပြီ ၂၀၀၇ |{{age in days|1997|11|20|2007|4|11}} |- |၁၀ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁၂ ဧပြီ ၂၀၀၇ |၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၃ |{{age in days|2007|4|12|2013|7|31}} |- |၁၁ |[[ကျော်ကျော်မောင်|ဦးကျော်ကျော်မောင်]] |၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၃ |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2013|8|1|2021|2|1}} |- |၁၂ |[[သန်းညိန်း|ဦးသန်းညိန်း]] |၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|1|2022|8|19}} |- |၁၃ |[[သန်းသန်းဆွေ|ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ]] <ref>{{cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/my/content/40|title=မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဥက္ကဋ္ဌကြီးများ|work=CBM Myanmar|access-date=၁ မေ ၂၀၂၄}}</ref> |၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|8|19}} |} == ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ == === မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ === * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၁၉ အရ အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ ဖြင့် ဒေါက်တာရီအေး၊ ဦးတင်မြင့်နှင့် ဒေါက်တာလှညွန့်တို့ကို မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ {| class="wikitable" |+ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များ !စဉ် !အမည် !ရာထူး !တာဝန်ယူသည့်ရက် !ကိုးကား |- |၁။ |ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ |ဥက္ကဋ္ဌ |{{Start date and age|2022|8|19}} | |- |၂။ |ဦးဇောမြင့်နိုင် |ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | | |- |၃။ |ဒေါက်တာလင်းအောင် | rowspan="7" |ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင် | | |- |၄။ |ဒေါက်တာခင်နိုင်ဦး | rowspan="2" |{{Start date and age|2021|2|10}} | rowspan="2" |နစက အမိန့်အမှတ် (၄၆/၂၀၂၁) |- |၅။ |ဦးအောင်ကျော်သန်း |- |၆။ |ဒေါက်တာရီအေး | rowspan="3" |{{Start date and age|2023|8|26}} | rowspan="3" |နစက အမိန့်အမှတ် ၇၈/၂၀၂၃ |- |၇။ |ဦးတင်မြင့် |- |၈။ |ဒေါက်တာလှညွန့် |- |၉။ |ဒေါက်တာ[[ဇော်ဦး (ဒေါက်တာ)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|5|4}} |နစက အမိန့်အမှတ် ၃၆/၂၀၂၅ |} == ငွေစက္ကူထုတ်ဝေမှု == {{See also|မြန်မာကျပ်ငွေ}} ငွေအကြွေနှင့် ငွေစက္ကူကိုင်တွယ်သုံးစွဲရာတွင် အဆင်ပြေလွယ်ကူစေရန် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟို ဘဏ်သည် ၁၉၉ဝ ခုနှစ် မှ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်အထိ ၁ဝပြား၊ ၂၅ပြား၊ ၅ဝပြား၊ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/- တန် ငွေအကြွေများ၊ ၅ဝိ/-တန်နှင့် ၁ဝဝိ/-တန်ငွေဒင်္ဂါးများကိုလည်းကောင်း၊ ငွေစက္ကူများနှင့် ပတ်သက်၍ [[အောင်ဆန်း|ဗိုလ်ချုပ်]]ပုံပါ ၁ဝိ/-တန်ကိုလည်းကောင်း၊ မြန်မာ့တူရိယာစောင်းရုပ်ပုံပါ ၅ဝ ပြားတန်ငွေစက္ကူနှင့် ကေသရာဇာခြင်္သေ့မင်းရုပ်ပုံပါ ၁ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝိ/-၊ ၂ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝဝိ/-၊ ၂ဝဝိ/-၊ ၅ဝဝိ/- နှင့် ၁ဝဝဝိ/-တန် တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်ဖြူတော်ရုပ်ပုံပါ ၅ဝဝဝိ/-တန် ငွေစက္ကူသစ်ကို ၁-၁ဝ-၂ဝဝ၉ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း၊မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ၊ ၎င်းကို ဝန်းရံထားသော သပြေခက် နှစ်ခက်၊ မျက်နှာချင်းဆိုင် တည်ရှိနေသည့် ဆင်ဖြူတော် နှစ်စီးနှင့် ထိပ်တွင် ကြာဖြူတစ်ပွင့် ပုံပါ [[တစ်သောင်းကျပ်တန် ငွေစက္ကူ|၁ဝဝဝဝိ/-တန်]] ငွေစက္ကူအသစ်အား (၁၅-၆-၂၀၁၂) ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ပြည်တွင်း၌လှည့်လှည်သုံးစွဲရန် မသင့်တော်သော ဟောင်းနွမ်း၊ စုတ်ပြဲ၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများကို မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်မှ ပြန်လည်သိမ်းဆည်းပြီး၊ ချို့ယွင်းငွေစက္ကူများအား ကုန်ကြမ်းအဖြစ် အသုံးပြု၍ စက္ကူထုတ်လုပ်ရန်အတွက် စက္ကူစက်ရုံကို ပလိပ်မြို့၌ ၂၄-၃-၂ဝဝ၂ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေပြည်သာစက်မှုဇုန်၌ ၂၅-၁၂-၂ဝဝ၃ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်တွင်း၌ နိုင်ငံခြားငွေကိုင်တွယ်သုံးစွဲမှု အဆင်ပြေစေရန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက် လည်ပတ်သော ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များ အလွယ်တကူ သုံးစွဲနိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ၄-၂-၁၉၉၃ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ် (Foreign Exchange Certificate) ၁ ယူနစ်၊ ၅ ယူနစ်၊ ၁ဝ ယူနစ်နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ၂ဝ ယူနစ် နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်များ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားငွေ လက်မှတ်ကို မည်သူမဆို ကိုင်တွယ် အသုံးပြုနိုင်ပြီး နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိသည့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များတွင်လည်း နိုင်ငံခြားငွေလက်မှတ်ဖြင့် နိုင်ငံခြား သုံးငွေစာရင်း ဖွင့်ခွင့် ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ၁၅-၁-၁၉၉၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ ရွှေဒင်္ဂါးများအား တစ်ကျပ် သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သားတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၂၁-၉-၂ဝဝ၅ ရက်နေ့မှ စတင်၍ တစ်ကျပ်သား၊ ငါးမူးသား၊ တစ်မတ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ၈-၁၁-၂ဝ၁ဝ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ငါးကျပ်သား၊ တစ်ဆယ် ကျပ်သား၊ နှစ်ဆယ် ကျပ်သား တို့ဖြင့် လည်းကောင်း ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး နေ့စဉ် ရွှေဈေးနှုန်းအပေါ် မူတည်၍ မြန်မာကျပ်ငွေဖြင့် သတ်မှတ် ရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်ထုတ်ပေးမှု == (၁၉၉၂) ခုနှစ်မှ စ၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေအရ ဘဏ်လုပ်ငန်းလိုင်စင်များကို စိစစ်ထုတ်ပေးခဲ့ရာ (၂ဝဝ၄) ခုနှစ်တွင် ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၂၃)ဘဏ်ရှိလာခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ (၃၀)ရက်နေ့အထိ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်(၁၉)ဘဏ်သို့ လိုင်စင်ထုတ်ပေးထားပြီး ၎င်းဘဏ်များအနေဖြင့် ပြည်တွင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဘဏ်လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။ ဘဏ်ခွဲစုစုပေါင်း(၄၃၃)ဘဏ်ကို ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၃၀) ရက်နေ့ စာရင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီ (၁)ခုရှိသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က ခွင့်ပြုခဲ့သော နိုင်ငံခြားဘဏ်များ၏ ကိုယ်စားလှယ်ရုံးပေါင်း ၅ဝ ရုံးရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် '''အာရှ ငွေရေးကြေးရေး အကျပ်အတည်း''' ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံခြားဘဏ် ၃၈ ဘဏ်သည် ကိုယ်စားလှယ်ရုံးများ ပိတ်သိမ်းခဲ့သည်။ (၂၀၁၂) ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကုန်အထိ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]မှ (၄)ဘဏ်စီ၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]မှ (၃)ဘဏ်၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]] များမှ (၂)ဘဏ်စီ၊ [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ (၁)ဘဏ်စီဖြင့် စုစုပေါင်းနိုင်ငံခြားဘဏ် ကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၂၃)ရုံး လာရောက် ဖွင့်လှစ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ငွေရေးကြေးရေးကုမ္ပဏီကိုယ်စားလှယ်ရုံး (၁)ရုံးလည်း ဖွင့်လှစ်ထားရှိပြီးဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ ငွေရေးကြေးရေး ခိုင်မာမှုရှိစေရန် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး တည်ဆဲဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ညွှန်ကြားချက်များနှင့်အညီ လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း ကိုလည်း စိစစ်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ပြည်တွင်း ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်များ ၏ နေ့စဉ် စာရင်းဇယားများ ကို ပေးပို့စေ၍ ဘဏ်များ၏ နေ့စဉ် ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေနှင့် အပတ်စဉ်၊ လစဉ် ဘဏ္ဍာရေး အခြေအနေများ ကို ဘဏ္ဍာရေးနှင့်အခွန် ဝန်ကြီးဌာနသို့ တင်ပြလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် သည် ၂ဝဝ၂ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည် တရားမဝင်သော နည်းလမ်းဖြင့် ရရှိသည့် ငွေကြေးနှင့် ပစ္စည်းများ ထိန်းချုပ်ရေး ဥပဒေကို ဘဏ်များက ထိရောက်စွာ လိုက်နာ ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် စည်းမျဉ်းများ၊ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့် ညွှန်ကြားချက်များကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ငွေကြေးခဝါချမှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုအား ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှု တိုက်ဖျက်ရေး ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများတွင် ဘဏ်ဖောက်သည်၏ သတင်း အချက်အလက်များအား ဝီရိယပြု ရယူ စိစစ်ခြင်း၊ မှတ်တမ်းပြုစု ထိန်းသိမ်းခြင်း နှင့် သံသယဖြစ်ဖွယ်ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုများ နှင့် သတ်မှတ် ပမာဏ နှင့် အထက် ကျော်လွန်သည့် ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှု သတင်းပေးပို့ခြင်း လိုအပ်ချက်တို့ အကျုံးဝင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် အကြမ်းဖက်သမားများ အား ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဆောင်ရွက်ချက်များ ကာကွယ် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီ ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၁၂၆၇ နှင့် ၁၃၇၃ အား အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ကုလသမဂ္ဂ မှ ထုတ်ပြန်သည့် စာရင်းဝင်များနှင့် ရရန်ပိုင်ခွင့်များကို ထိန်းချုပ်ထားရန်နှင့် သံသယရှိသော အကြမ်းဖက်သမားများနှင့် အကြမ်းဖက် အဖွဲ့အစည်း၏ စာရင်းလွှဲပြောင်းမှုများကို တားမြစ်ရန်၊ ဘဏ်နှင့် ငွေရေးကြေးရေး အဖွဲ့အစည်းများသို့ ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ပြန်လျက်ရှိသည်။ == အတိုးနှုန်း == ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်အထိ ဗဟိုဘဏ်အတိုးနှုန်းကို ၄ရာခိုင်နှုန်းသတ်မှတ်ခဲ့ရာမှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးလာသည့်အခါ အတိုးနှုန်းများကို နိုင်ငံတော် ၏ စီးပွားရေး အခြေ အနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိစေရန် ၁၉၈၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ လက်ရှိအတိုးနှုန်းမှ တစ်နှစ်လျှင် (၁၀%) ဖြစ်ပြီး၊ အပ်ငွေအဖြစ် အနည်းဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၈%) နှင့် ချေးငွေအပေါ် အများဆုံးအတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် (၁၃ %) သတ်မှတ်ထားရှိသည်။<ref name="cbm"/> == အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်များ ထုတ်ဝေမှု == မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်သူများ ငွေကြေး စုဆောင်းမှု အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိလာပြီး အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ပေါ်ထွန်းလာရေး အတွက် အစိုးရ ကိုယ်စား ၃ နှစ်နှင့် ၅ နှစ်သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သောင်းတန်နှင့် ကျပ်တစ်သိန်းတန် အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များကို ရန်ကုန်မြို့တွင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ လည်းကောင်း၊ မန္တလေးမြို့တွင် ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှစ၍ လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၃ နှစ် သက်တမ်းရှိ ကျပ်တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ်များကို ၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှ စ၍ လည်းကောင်း၊ ၅ နှစ် သက်တမ်း ရှိ ကျပ် တစ်သန်းတန် အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်ကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ ၂ နှစ် သက်တမ်းရှိ အစိုးရ ငွေတိုက်စာချုပ်များ နှင့် ကျပ် ၁ဝသန်းတန် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို တိုးချဲ့ထုတ်ဝေ ရောင်းချခဲ့သည်။ ၂ နှစ်ငွေတိုက် စာချုပ်၊ ၃ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်၊ ၅ နှစ်ငွေတိုက်စာချုပ်တို့အပေါ်ပေးသည့် အတိုးနှုန်းများမှာ ၁ နှစ်လျှင် ၁ဝ.၅%၊ ၁၁%နှင့် ၁၁.၅% အသီးသီးဖြစ်သည်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ် စုစုပေါင်း ကျပ်သန်းပေါင်း ၁,၄၈၃,၅၃၃.၄၈သန်း ထုတ်ဝေရောင်းချခဲ့သည်။<ref name="cbm"/> == ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ == မြန်မာနိုင်ငံ သည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့မှစ၍ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာ ခဲ့ပြီးနောက် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ နှင့် အတူ အာဆီယံ အဖွဲ့၏ ညီညွတ်မှု၊ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုအတွက် လည်းကောင်း၊ ငွေရေးကြေးရေး ကဏ္ဍတွင်လည်းကောင်း ပူးပေါင်း ပါဝင် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် သည် [[အာဆီယံ]]ဗဟိုဘဏ်များ ဆွေးနွေးမှုဖိုရမ် အဖွဲ့ (ASEAN Central Bank Forum) တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ရာတွင် အဓိကကျသောလယ်ယာကဏ္ဍ၊ စက်မှုကဏ္ဍနှင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတို့ကို ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေရေးအတွက် နိုင်ငံတော်က ချမှတ် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည့် မူဝါဒ လမ်းညွှန်ချက်များကို အထောက်အကူ ပြုနိုင်ရန် ပြည်တွင်းပြည်ပတွင် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ပိုမို တည်တံ့ ခိုင်မာရေး အတွက် ချမှတ်ထားသော မူဝါဒဘောင် အတွင်းမှ ဘဏ်များအချင်းချင်း ပူးပေါင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဘဏ်တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကူညီ ရိုင်းပင်းရန်၊ ဘဏ်များ၏ အကျိုးကို ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ပေးရေးကို ဦးဆောင်မှုပေးရန်နှင့် ပြည်သူများက ဘဏ်များနှင့် ဘဏ်ဝန်ဆောင်မှုများကို အားကိုး သည့် အလေ့အထများ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ၁ရက်နေ့တွင် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒကောင်စီ အစည်းအဝေး အမှတ်စဉ် ၄/၉၉ ဆုံးဖြတ်ချက် အရ မြန်မာနိုင်ငံ ဘဏ်များအသင်းကို စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံဘဏ်များ အသင်းသည် လစဉ် ပုံမှန်အစည်းအဝေးများကျင်းပရန် ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး လိုအပ်ပါက အရေးပေါ်အစည်းအဝေးများ ကျင်းပ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် နှင့် နိုင်ငံခြား ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရသော [[မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်|မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်ရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်]]၊ [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်|မြန်မာ့ စီးပွားရေးဘဏ်]] တို့နှင့် ပြည်ပရှိ နိုင်ငံခြားဘဏ်များအကြား နိုင်ငံခြားငွေစာရင်းများ လွှဲပြောင်းပေးပို့ရာတွင် ၂ဝဝ၄ခုနှစ် မတ်လ မှ စတင်၍ Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) စနစ်သုံး၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်နှင့် နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်များ၊ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ၏ ရုံးချုပ်များအကြား ဘဏ်လုပ်ငန်း ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လ မှ စ၍ အဆင့်ဆင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဘဏ်ဆက်သွယ်ရေးကွန်ယက်ဖြင့် Banking Network အဖွဲ့ဘဏ်များအကြား ရုံးစာ နှင့် စာရင်းများကို On-line ဖြင့်အပြန်အလှန် ပေးပို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါကွန်ယက်ကို အသုံးပြု၍ ဘဏ်များ၏ ငွေရေး ကြေးရေး တည်ငြိမ်မှု ကို ဗဟိုဘဏ်မှ စောင့်ကြည့်ပြီး ကြိုတင်သတိပေးစနစ် (Early Warning System) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ အီလက်ထရောနစ် နည်းပညာ ဖြင့် ဘဏ်အချင်းချင်း ငွေလွှဲများကို ပြောင်းခြင်း (Electronic Fund Transfer) လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း၊ ဗဟိုဘဏ်နှင့် ဘဏ်များ အကြား အလိုအလျောက်ချက်လက်မှတ်များ စာရင်းရှင်းလင်းခြင်း လုပ်ငန်းကိုလည်းကောင်း တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော် ငွေပေးချေမှု စနစ် တွင် လုံခြုံစိတ်ချ မြန်ဆန်မြင့်မားစေရန် Certified Cheque ကို ၂ဝဝ၈ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလမှ စတင် အသုံးပြုစေခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာရေး နှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန၊ ဝန်ကြီးဦးဆောင်သော အရင်းအနှီး ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကော်မတီကို ၁-၇-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ ပြည်တွင်း ငွေချေးစာချုပ် ဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ အများနှင့် သက်ဆိုင်သောကုမ္ပဏီများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြုစုရေးဆပ်ကော်မတီ၊ ငွေချေး သက်သေခံ လက်မှတ် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ လေ့ကျင့် ပညာပေးရေး နှင့် ပြန်ကြားရေး ဆပ်ကော်မတီ၊ စာရင်းကိုင် နှင့် စာရင်းစစ်များဆိုင်ရာ ဆပ်ကော်မတီဟူသော ဆပ်ကော်မတီ ၆ခု ကို ၁၉-၈-၂ဝဝ၈ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အရင်းအနှီး ဈေးကွက်ဖွံ့ဖြိုးရေး အတွက် လမ်းပြမြေပုံ ချမှတ်ပြီး အဆင့်၃ဆင့်ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ထို့ပြင် ငွေတိုက် စာချုပ်များကို ဗဟိုဘဏ်ကိုယ်စား မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ် နှင့် မြန်မာ့ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးကုမ္ပဏီတို့အား ရောင်းချစေခဲ့သည်။ ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်ရန်အတွက် မူကြမ်းရေးဆွဲကာ အဆင့်ဆင့်တင်ပြခဲ့ပြီး [[အမျိုးသားလွှတ်တော်]]မှ အတည်ပြုချက်ရရှိပြီးဖြစ်၍ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]သို့ တင်ပြထားဆဲဖြစ်သည်။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းများ ပေါင်းစည်းခြင်း (Exchange Rate Unification-ERU) အဖြစ် (၁.၄.၂၀၁၂) ရက်နေ့မှ စတင်၍ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်အား SDR နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည့်စနစ်မှ ထိန်းကျောင်းမှုရှိသည့် နှုန်းရှင်ငွေလဲလှယ်နှုန်းစနစ်သစ် (Managed Floating Exchange Rate Regime) သို့ ပြောင်းလဲကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် စီးပွားရေးနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်မှုနှုန်းများကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် ငွေကြေးမူဝါဒကိုချမှတ်ပြီး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ယခုလက်ရှိ ကာလတွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထိန်းသိမ်းရန် ရည်ရွယ်၍ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် အဓိကငွေကြေးမူဝါဒများအဖြစ် သီးသန့်ငွေလိုအပ်ချက်၊ အတိုးနှုန်းမူဝါဒနှင့် ငွေကြေးဈေးကွက်တွင် ငွေချေးစာချုပ်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းအတွက် Exchange Rate တွက်ချက် သတ်မှတ်ပေးခြင်းနှင့် ပြည်တွင်းဘဏ်များ၏ နိုင်ငံခြားငွေ ရောင်းဝယ်လိုခြင်းများအတွက် နေ့စဉ် Auction ဆောင်ရွက်၍ ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံခြားသုံးသီးသန့်ငွေ (Foreign Exchange Reserve) အား စီမံခန့်ခွဲခြင်း စသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုကာ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြောင်းလဲလာသော ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့် ကိုက်ညီသည့် ငွေရေးကြေးရေးကဏ္ဍကို တည်ငြိမ်စေလျက် ဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ခိုင်ခံ့တည်မြဲစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် လျက်ရှိသည်။<ref name="cbm">{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 |title= မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် ၏ နောက်ခံသမိုင်း |accessdate= ၂၇ |accessdaymonth= အောက်တိုဘာ |accessyear= ၂၀၁၄ |archivedate= 2 October 2014 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20141002001612/http://www.cbm.gov.mm/my/content/%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%98%E1%80%8F%E1%80%B9 }}</ref> == တည်နေရာများ == မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်အား အောက်ဖော်ပြပါ လိပ်စာများအတိုင်း ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.cbm.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=5&lang=my |title= ဆက်သွယ်ရန်လိပ်စာ |accessdate= ၂၁ |accessdaymonth= ဖေဖော်ဝါရီ |accessyear= ၂၀၁၂ }}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(နေပြည်တော်) သည် ရုံးအမှတ် (၅၅)၊ နေပြည်တော်တွင် တည်ရှိသည်။ * မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်(ရန်ကုန်) သည် ရန်ကင်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် တည်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ် (မန္တလေး) သည် ၂၆ လမ်း နှင့် ၈၂ လမ်းထောင့် အောင်မြေသာစံမြို့နယ် မန္တလေးမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ == ကြေညာချက်များ == === [[၂၀၂၅]] === * ၁၂ ဇွန် - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၂၄ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cbm.gov.mm/content/9749|title=၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိသည့် ကုမ္ပဏီ(၁၉၇)ခု အား အမည်မည်းစာရင်း ကြေညာခြင်း|publisher=Central Bank of Myanmar|accessdate=2025-7-1|date=2025-6-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701060356/https://www.cbm.gov.mm/content/9749|archivedate=2025-7-1}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်များ}} [[ကဏ္ဍ:ဗဟိုဘဏ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘဏ်များ]] e0a5jmsk7mu0msu3hydm3o094ey8lxh 4 9992 880757 879760 2025-07-08T00:04:16Z MediaWiki message delivery 21591 /* Tech News: 2025-28 */ အပိုင်းသစ် 880757 wikitext text/x-wiki <noinclude> {{လက်ဖက်ရည်ဆိုင် ခေါင်းစီး|နည်းပညာ|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်၏ '''နည်းပညာ''' အခန်းသည် '''ဝီကီပီးဒီးယား''' ''အကြောင်း'' နည်းပညာဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးရန် ဖြစ်သည်။ ဝီကီဆော့ဖ်ဝဲလ်အမှားများ သတင်းပို့ရန်နှင့် အင်္ဂါရပ်အသစ်များ တောင်းဆိုရန်များကို [[mw:Phabricator|Phabricator]] တွင် ပြုလုပ်ပါ ( [[mw:How to report a bug|ဆော့ဖ်ဝဲလ်အမှားများ သတင်းပို့နည်း]] ကို ကြည့်ပါ)။ <!-- All of the text for this top section is found at template:Villagepumppages --> မီဒီယာဝီကီ (MediaWiki) ဆိုင်ရာ အထွေထွေ မေးခွန်းများအတွက် [[mw:Project:Support desk|မီဒီယာဝီကီ အကူအညီ စားပွဲ]] သို့ သွားပါ။ |center=<div id="villagepumpfaq" style="padding-right: 30px; text-align: center; margin: 0 auto;">{{FAQ|see also=[[Wikipedia:FAQ/Technical]]|style=margin: 0 auto; width: 85%;|collapsed=yes}}</div> |3=WP:VPT|4=WP:VP/T|5=WP:TECHPUMP|6=WP:PUMPTECH}}<!-- -->__NEWSECTIONLINK__<!-- --> __TOC__ {{anchor|below_toc}} {{clear}}<!-- ကဏ္ဍကို စာမျက်နှာ အောက်ဆုံးသို့ ကျေးဇူးပြု၍ မရွှေ့ပါနှင့်။ စာမျက်နှာ မော်ကွန်းထိန်းသိမ်းရာတွင် ပါဝင်သွားနိုင်၍ ဖြစ်သည်။ -->[[<!-- OK -->Category:ဝီကီပီးဒီးယား လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]] </noinclude><!-- မေးခွန်းအသစ်များကို ကျေးဇူးပြု၍ စာမျက်နှာ အောက်ဆုံးတွင် ရေးသားပါ။ မေးခွန်းမေးမြန်းရန် အလွယ်ကူဆုံးနည်းလမ်းမှာ စာမျက်နှာအပေါ်ဖက်နားရှိ "ဆွေးနွေးချက်အသစ်" ကိုနှိပ်နိုင်ပါသည်။ --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-03</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Single User Login system is being updated over the next few months. This is the system which allows users to fill out the login form on one Wikimedia site and get logged in on all others at the same time. It needs to be updated because of the ways that browsers are increasingly restricting cross-domain cookies. To accommodate these restrictions, login and account creation pages will move to a central domain, but it will still appear to the user as if they are on the originating wiki. The updated code will be enabled this week for users on test wikis. This change is planned to roll out to all users during February and March. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and a timeline. '''Updates for editors''' * On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] installed, you can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filter search results]] to pages in a given WikiProject by using the <code dir=ltr>inproject:</code> keyword. (These wikis: {{int:project-localized-name-arwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwikivoyage/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-huwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zhwiki/en}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|<code>w:tig:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with updating a user's edit-count after making a rollback edit, which is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia REST API users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. Starting the week of January 13, we will begin rerouting [[phab:T374683|some page content endpoints]] from RESTbase to the newer MediaWiki REST API endpoints for all wiki projects. This change was previously available on testwiki and should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints may raise issues directly to the [[phab:project/view/6931/|MediaWiki Interfaces Team]] in Phabricator if they arise. * Toolforge tool maintainers can now share their feedback on Toolforge UI, an initiative to provide a web platform that allows creating and managing Toolforge tools through a graphic interface, in addition to existing command-line workflows. This project aims to streamline active maintainers’ tasks, as well as make registration and deployment processes more accessible for new tool creators. The initiative is still at a very early stage, and the Cloud Services team is in the process of collecting feedback from the Toolforge community to help shape the solution to their needs. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Read more and share your thoughts about Toolforge UI]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] For tool and library developers who use the OAuth system: The identity endpoint used for [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] returned a JSON object with an integer in its <code>sub</code> field, which was incorrect (the field must always be a string). This has been fixed; the fix will be deployed to Wikimedia wikis on the week of January 13. [https://phabricator.wikimedia.org/T382139] * Many wikis currently use [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] to render custom footnote markers in Parsoid output. Starting January 20 these rules will be disabled, but the developers ask you to ''not'' clean up your <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi> until February 20 to avoid issues during the migration. Your wikis might experience some small changes to footnote markers in Visual Editor and when using experimental Parsoid read mode, but if there are changes these are expected to bring the rendering in line with the legacy parser output. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027] '''Meetings and events''' * The next meeting in the series of [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation Community Conversations with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|January 15 at 8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is defining the priorities in tool investment for Commons. Contributors from all wikis, especially users who are maintaining tools for Commons, are welcome to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၁:၄၂၊ ၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28048614 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-04</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can mass-delete multiple pages created by a user or IP address using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extension:Nuke]]. It previously only allowed deletion of pages created in the last 30 days. It can now delete pages from the last 90 days, provided it is targeting a specific user or IP address. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846] * On [[phab:P72148|wikis that use]] the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Patrolled edits]] feature, when the rollback feature is used to revert an unpatrolled page revision, that revision will now be marked as "manually patrolled" instead of "autopatrolled", which is more accurate. Some editors that use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filters]] on Recent Changes may need to update their filter settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Visual Editor's "Insert link" feature did not always suggest existing pages properly when an editor started typing, which has now been [[phab:T383497|fixed]]. '''Updates for technical contributors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is being progressively removed from the wikis. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|The last group of wikis]] ({{int:project-localized-name-cawikiquote/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwikimedia/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwikibooks/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewikimedia/en}}) will soon be contacted. If you have questions about this process, please ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] at your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912] * The latest quarterly [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: updates about services from the Data Platform Engineering teams, information about Codex from the Design System team, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၁:၃၆၊ ၂၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28129769 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-05</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Patrollers and admins - what information or context about edits or users could help you to make patroller or admin decisions more quickly or easily? The Wikimedia Foundation wants to hear from you to help guide its upcoming annual plan. Please consider sharing your thoughts on this and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|13 other questions]] to shape the technical direction for next year. '''Updates for editors''' * iOS Wikipedia App users worldwide can now access a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|personalized Year in Review]] feature, which provides insights based on their reading and editing history on Wikipedia. This project is part of a broader effort to help welcome new readers as they discover and interact with encyclopedic content. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Edit patrollers now have a new feature available that can highlight potentially problematic new pages. When a page is created with the same title as a page which was previously deleted, a tag ('Recreated') will now be added, which users can filter for in [[{{#special:RecentChanges}}]] and [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145] * Later this week, there will be a new warning for editors if they attempt to create a redirect that links to another redirect (a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|double redirect]]). The feature will recommend that they link directly to the second redirect's target page. Thanks to the user SomeRandomDeveloper for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia wikis allow [[w:en:WebAuthn|WebAuthn]]-based second factor checks (such as hardware tokens) during login, but the feature is [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|fragile]] and has very few users. The MediaWiki Platform team is temporarily disabling adding new WebAuthn keys, to avoid interfering with the rollout of [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (single user login version 3). Existing keys are unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * For developers that use the [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|MediaWiki History dumps]]: The Data Platform Engineering team has added a couple of new fields to these dumps, to support the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] initiative. If you maintain software that reads those dumps, please review your code and the updated documentation, since the order of the fields in the row will change. There will also be one field rename: in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki_user_history</code></bdi> dump, the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>anonymous</code></bdi> field will be renamed to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>is_anonymous</code></bdi>. The changes will take effect with the next release of the dumps in February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၂:၁၄၊ ၂၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28149374 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-06</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Editors who use the "Special characters" editing-toolbar menu can now see the 32 special characters you have used most recently, across editing sessions on that wiki. This change should help make it easier to find the characters you use most often. The feature is in both the 2010 wikitext editor and VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722] * Editors using the 2010 wikitext editor can now create sublists with correct indentation by selecting the line(s) you want to indent and then clicking the toolbar buttons.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] You can now also insert <code><nowiki><code></nowiki></code> tags using a new toolbar button.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Thanks to user stjn for these improvements. * Help is needed to ensure the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]] works properly on each wiki. ** (1) Administrators should update the local versions of the page <code dir=ltr>MediaWiki:Citoid-template-type-map.json</code> to include entries for <code dir=ltr>preprint</code>, <code dir=ltr>standard</code>, and <code dir=ltr>dataset</code>; Here are example diffs to replicate [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1189164774&oldid=1165783565 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1270832208&oldid=1270828390 for 'standard' and 'dataset']. ** (2.1) If the citoid map in the citation template used for these types of references is missing, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one will need to be added]]. (2.2) If the citoid map does exist, the TemplateData will need to be updated to include new field names. Here are example updates [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270829051&oldid=1262470053 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270831369&oldid=1270829480 for 'standard' and 'dataset']. The new fields that may need to be supported are <code dir=ltr>archiveID</code>, <code dir=ltr>identifier</code>, <code dir=ltr>repository</code>, <code dir=ltr>organization</code>, <code dir=ltr>repositoryLocation</code>, <code dir=ltr>committee</code>, and <code dir=ltr>versionNumber</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q15637215|Central Kanuri]] ([[w:knc:|<code>w:knc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|OCR (optical character recognition) tool]] used for Wikisource now supports a new language, Church Slavonic. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၀၈၊ ၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28203495 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-07</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Product and Technology Advisory Council (PTAC) has published [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|a draft of their recommendations]] for the Wikimedia Foundation's Product and Technology department. They have recommended focusing on [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|mobile experiences]], particularly contributions. They request community [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|feedback at the talk page]] by 21 February. '''Updates for editors''' * The "Special pages" portlet link will be moved from the "Toolbox" into the "Navigation" section of the main menu's sidebar by default. This change is because the Toolbox is intended for tools relating to the current page, not tools relating to the site, so the link will be more logically and consistently located. To modify this behavior and update CSS styling, administrators can follow the instructions at [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211] * As part of this year's work around improving the ways readers discover content on the wikis, the Web team will be running an experiment with a small number of readers that displays some suggestions for related or interesting articles within the search bar. Please check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|the project page]] for more information. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Template editors who use TemplateStyles can now customize output for users with specific accessibility needs by using accessibility related media queries (<code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]</code>, and <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]</code>). Thanks to user Bawolff for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the global blocks log will now be shown directly on the {{#special:CentralAuth}} page, similarly to global locks, to simplify the workflows for stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024] '''Updates for technical contributors''' * Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|now supports a special language as a "default for all languages"]] for labels and aliases. This is to avoid excessive duplication of the same information across many languages. If your Wikidata queries use labels, you may need to update them as some existing labels are getting removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511] * The function <code dir="ltr">getDescription</code> was invoked on every Wiki page read and accounts for ~2.5% of a page's total load time. The calculated value will now be cached, reducing load on Wikimedia servers. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660] * As part of the RESTBase deprecation [[mw:RESTBase/deprecation|effort]], the <code dir="ltr">/page/related</code> endpoint has been blocked as of February 6, 2025, and will be removed soon. This timeline was chosen to align with the deprecation schedules for older Android and iOS versions. The stable alternative is the "<code dir="ltr">morelike</code>" action API in MediaWiki, and [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|a migration example]] is available. The MediaWiki Interfaces team [[phab:T376297|can be contacted]] for any questions. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: Updates about the "Contribute" menu; details on some of the newest language editions of Wikipedia; details on new languages supported by the MediaWiki interface; updates on the Community-defined lists feature; and more. * The latest [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on the progress towards bringing better visibility into global charts usage and support for categorizing pages in the Data namespace on Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၁၁၊ ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28231022 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-08</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities using growth tools can now showcase one event on the <code>{{#special:Homepage}}</code> for newcomers. This feature will help newcomers to be informed about editing activities they can participate in. Administrators can create a new event to showcase at <code>{{#special:CommunityConfiguration}}</code>. To learn more about this feature, please read [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|the Diff post]], have a look [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|at the documentation]], or contact [[mw:Talk:Growth|the Growth team]]. '''Updates for editors''' [[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Highlighted talk pages improvements]] * Starting next week, talk pages at these wikis – {{int:project-localized-name-eswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}} – will get [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|a new design]]. This change was extensively tested as a Beta feature and is the last step of [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|talk pages improvements]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102] * You can now navigate to view a redirect page directly from its action pages, such as the history page. Previously, you were forced to first go to the redirect target. This change should help editors who work with redirects a lot. Thanks to user stjn for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324] * When a Cite reference is reused many times, wikis currently show either numbers like "1.23" or localized alphabetic markers like "a b c" in the reference list. Previously, if there were so many reuses that the alphabetic markers were all used, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|an error message]] was displayed. As part of the work to [[phab:T383036|modernize Cite customization]], these errors will no longer be shown and instead the backlinks will fall back to showing numeric markers like "1.23" once the alphabetic markers are all used. * The log entries for each change to an editor's user-groups are now clearer by specifying exactly what has changed, instead of the plain before and after listings. Translators can [[phab:T369466|help to update the localized versions]]. Thanks to user Msz2001 for these improvements. * A new filter has been added to the [[{{#special:Nuke}}]] tool, which allows administrators to mass delete pages, to enable users to filter for pages in a range of page sizes (in bytes). This allows, for example, deleting pages only of a certain size or below. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488] * Non-administrators can now check which pages are able to be deleted using the [[{{#special:Nuke}}]] tool. Thanks to user MolecularPilot for this and the previous improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed in the configuration for the AV1 video file format, which enables these files to play again. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193] '''Updates for technical contributors''' * Parsoid Read Views is going to be rolling out to most Wiktionaries over the next few weeks, following the successful transition of Wikivoyage to Parsoid Read Views last year. For more information, see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] project page. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640] * Developers of tools that run on-wiki should note that <code dir=ltr>mw.Uri</code> is deprecated. Tools requiring <code dir=ltr>mw.Uri</code> must explicitly declare <code dir=ltr>mediawiki.Uri</code> as a ResourceLoader dependency, and should migrate to the browser native <code dir=ltr>URL</code> API soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၁:၁၆၊ ၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28275610 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-09</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348] * The <bdi lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]</bdi> portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as <bdi lang="en" dir="ltr">[https://wikibooks.org wikibooks.org]</bdi>, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|<code>wikt:sat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289] '''Meetings and events''' * The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၄၁၊ ၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28296129 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-10</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" link is accessible from the "{{int:minerva-page-actions-overflow}}" menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180] * Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching "<code dir="ltr">mw-ref</code>" from their local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi>. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&regex=1&namespaces=8&title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers ("<code dir="ltr">[1]</code>") are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks ("<code dir="ltr">mw:referencedBy</code>") should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you. * When editors embed a file (e.g. <code><nowiki>[[File:MediaWiki.png]]</nowiki></code>) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. <code><nowiki>{{:File:MediaWiki.png}}</nowiki></code>) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109] * When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010] * When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797] * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline. * Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|<code>w:syl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၂:၃၀၊ ၄ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28334563 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-11</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Editors who use password managers at multiple wikis may notice changes in the future. The way that our wikis provide information to password managers about reusing passwords across domains has recently been updated, so some password managers might now offer you login credentials that you saved for a different Wikimedia site. Some password managers already did this, and are now doing it for more Wikimedia domains. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3 project]] which aims to improve how our unified login works, and to keep it compatible with ongoing changes to the web-browsers we use. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844] * The Wikipedia Apps Team is inviting interested users to help improve Wikipedia’s offline and limited internet use. After discussions in [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] and the last [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|ESEAP call]], key challenges like search, editing, and offline access are being explored, with upcoming focus groups to dive deeper into these topics. All languages are welcome, and interpretation will be available. Want to share your thoughts? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline & Limited Internet Use|Join the discussion]] or email <bdi lang="en" dir="ltr">aramadan@wikimedia.org</bdi>! * All wikis will be read-only for a few minutes on March 19. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Growth newsletter]] is available. It includes: the launch of the Community Updates module, the most recent changes in Community Configuration, and the upcoming test of in-article suggestions for first-time editors. * An old API that was previously used in the Android Wikipedia app is being removed at the end of March. There are no current software uses, but users of the app with a version that is older than 6 months by the time of removal (2025-03-31), will no longer have access to the Suggested Edits feature, until they update their app. You can [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|read more details about this change]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၀၉၊ ၁၀ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28372257 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-12</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Twice a year, around the equinoxes, the Wikimedia Foundation's Site Reliability Engineering (SRE) team performs [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|a datacenter server switchover]], redirecting all traffic from one primary server to its backup. This provides reliability in case of a crisis, as we can always fall back on the other datacenter. [http://listen.hatnote.com/ Thanks to the Listen to Wikipedia] tool, you can hear the switchover take place: Before it begins, you'll hear the steady stream of edits; Then, as the system enters a brief read-only phase, the sound stops for a couple of minutes, before resuming after the switchover. You can [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|read more about the background and details of this process on the Diff blog]]. If you want to keep an ear out for the next server switchover, listen to the wikis on [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 March 19 at 14:00 UTC]. '''Updates for editors''' * The [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es improved Content Translation tool dashboard] is now available in [[phab:T387820|10 Wikipedias]] and will be available for all Wikipedias [[phab:T387821|soon]]. With [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|the unified dashboard]], desktop users can now: Translate new sections of an article; Discover and access topic-based [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions&from=en&to=ig&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits article suggestion filters] (initially available only for mobile device users); Discover and access the [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists|Community-defined lists]] filter, also known as "Collections", from wiki-projects and campaigns. * On Wikimedia Commons, a [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|new system to select the appropriate file categories]] has been introduced: if a category has one or more subcategories, users will be able to click on an arrow that will open the subcategories directly within the form, and choose the correct one. The parent category name will always be shown on top, and it will always be possible to come back to it. This should decrease the amount of work for volunteers in fixing/creating new categories. The change is also available on mobile. These changes are part of planned improvements to the UploadWizard. * The Community Tech team is seeking wikis to join a pilot for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] feature and a refreshed Special:Block page in late March. Multiblocks enables administrators to impose multiple different types of blocks on the same user at the same time. If you are an admin or steward and would like us to discuss joining the pilot with your community, please leave a message on the [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|project talk page]]. * Starting March 25, the Editing team will test a new feature for Edit Check at [[phab:T384372|12 Wikipedias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Check]]. Half of the newcomers on these wikis will see all [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Checks]] during their edit session, while the other half will continue seeing only one. The goal of this test is to see if users are confused or discouraged when shown multiple Reference Checks (when relevant) within a single editing session. At these wikis, the tags used on edits that show References Check will be simplified, as multiple tags could be shown within a single edit. Changes to the tags are documented [[phab:T373949|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131] * The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], which is a service for notifying users that their temporary user-rights are about to expire, now supports using the localized name of the user-rights group in the message heading. Translators can see the [[m:Global reminder bot/Translation|listing of existing translations and documentation]] to check if their language needs updating or creation. * The [[Special:GlobalPreferences|GlobalPreferences]] gender setting, which is used for how the software should refer to you in interface messages, now works as expected by overriding the local defaults. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:26}} community-submitted {{PLURAL:26|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Wikipedia App for Android had a bug fixed for when a user is browsing and searching in multiple languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777] '''Updates for technical contributors''' * Later this week, the way that Codex styles are loaded will be changing. There is a small risk that this may result in unstyled interface message boxes on certain pages. User generated content (e.g. templates) is not impacted. Gadgets may be impacted. If you see any issues [[phab:T388847|please report them]]. See the linked task for details, screenshots, and documentation on how to fix any affected gadgets. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၄၇၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28412594 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-13</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation is seeking your feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|drafts of the objectives and key results that will shape the Foundation's Product and Technology priorities]] for the next fiscal year (starting in July). The objectives are broad high-level areas, and the key-results are measurable ways to track the success of their objectives. Please share your feedback on the talkpage, in any language, ideally before the end of April. '''Updates for editors''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] will be released to multiple wikis (see [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|deployment plan]] for details) in April 2025, and the team has begun the process of engaging communities on the identified wikis. The extension provides tools to organize, manage, and promote collaborative activities (like events, edit-a-thons, and WikiProjects) on the wikis. The extension has three tools: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation Lists]]. It is currently on 13 Wikipedias, including English Wikipedia, French Wikipedia, and Spanish Wikipedia, as well as Wikidata. Questions or requests can be directed to the [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|extension talk page]] or in Phabricator (with <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi> tag). * Starting the week of March 31st, wikis will be able to set which user groups can view private registrants in [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], as part of the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extension. By default, event organizers and the local wiki admins will be able to see private registrants. This is a change from the current behavior, in which only event organizers can see private registrants. Wikis can change the default setup by [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requesting a configuration change]] in Phabricator (and adding the <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi> tag). Participants of past events can cancel their registration at any time. * Administrators at wikis that have a customized <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Sidebar]]</bdi> should check that it contains an entry for the {{int:specialpages}} listing. If it does not, they should add it using <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">* specialpages-url|specialpages</code>. Wikis with a default sidebar will see the link moved from the page toolbox into the sidebar menu in April. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927] * The Minerva skin (mobile web) combines both Notice and Alert notifications within the bell icon ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). There was a long-standing bug where an indication for new notifications was only shown if you had unseen Alerts. This bug is now fixed. In the future, Minerva users will notice a counter atop the bell icon when you have 1 or more unseen Notices and/or Alerts. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * VisualEditor has introduced a [[mw:VisualEditor/Hooks|new client-side hook]] for developers to use when integrating with the VisualEditor target lifecycle. This hook should replace the existing lifecycle-related hooks, and be more consistent between different platforms. In addition, the new hook will apply to uses of VisualEditor outside of just full article editing, allowing gadgets to interact with the editor in DiscussionTools as well. The Editing Team intends to deprecate and eventually remove the old lifecycle hooks, so any use cases that this new hook does not cover would be of interest to them and can be [[phab:T355555|shared in the task]]. * Developers who use the <code dir=ltr>mw.Api</code> JavaScript library, can now identify the tool using it with the <code dir=ltr>userAgent</code> parameter: <code dir=ltr>var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );</code>. If you maintain a gadget or user script, please set a user agent, because it helps with library and server maintenance and with differentiating between legitimate and illegitimate traffic. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၂:၄၁၊ ၂၄ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28443127 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-14</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Editing team is working on a new [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Edit check]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Peacock check]]. This check's goal is to identify non-neutral terms while a user is editing a wikipage, so that they can be informed that their edit should perhaps be changed before they publish it. This project is at the early stages, and the team is looking for communities' input: [[phab:T389445|in this Phabricator task]], they are gathering on-wiki policies, templates used to tag non-neutral articles, and the terms (jargon and keywords) used in edit summaries for the languages they are currently researching. You can participate by editing the table on Phabricator, commenting on the task, or directly messaging [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] has now been updated on all wikis to move login and account creation to a central domain. This makes user login compatible with browser restrictions on cross-domain cookies, which have prevented users of some browsers from staying logged in. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting on March 31st, the MediaWiki Interfaces team will begin a limited release of generated OpenAPI specs and a SwaggerUI-based sandbox experience for [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST APIs]]. They invite developers from a limited group of non-English Wikipedia communities (Arabic, German, French, Hebrew, Interlingua, Dutch, Chinese) to review the documentation and experiment with the sandbox in their preferred language. In addition to these specific Wikipedia projects, the sandbox and OpenAPI spec will be available on the [[testwiki:Special:RestSandbox|on the test wiki REST Sandbox special page]] for developers with English as their preferred language. During the preview period, the MediaWiki Interfaces Team also invites developers to [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|share feedback about your experience]]. The preview will last for approximately 2 weeks, after which the sandbox and OpenAPI specs will be made available across all wiki projects. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]] '''In depth''' * Sometimes a small, [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|one line code change]] can have great significance: in this case, it means that for the first time in years we're able to run all of the stack serving <bdi lang="en" dir="ltr">[http://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]</bdi> - a host dedicated to serving our wikis and their multi-lingual maps needs - from a single core datacenter, something we test every time we perform a [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|datacenter switchover]]. This is important because it means that in case one of our datacenters is affected by a catastrophe, we'll still be able to serve the site. This change is the result of [[phab:T216826|extensive work]] by two developers on porting the last component of the maps stack over to [[w:en:Kubernetes|kubernetes]], where we can allocate resources more efficiently than before, thus we're able to withstand more traffic in a single datacenter. This work involved a lot of complicated steps because this software, and the software libraries it uses, required many long overdue upgrades. This type of work makes the Wikimedia infrastructure more sustainable. '''Meetings and events''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025]] is happening in Sandusky, USA, and online, from 14–16 May 2025. The workshop will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. Registration and presentation signup is now available at the workshop's website. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၀၄၊ ၁ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28473566 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-15</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * From now on, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admins]] and [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|centralnotice admins]] are technically required to enable [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|two-factor authentication]] before they can use their privileges. In the future this might be expanded to more groups with advanced user-rights. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The Design System Team is preparing to release the next major version of Codex (v2.0.0) on April 29. Editors and developers who use CSS from Codex should see the [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|2.0 overview documentation]], which includes guidance related to a few of the breaking changes such as <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">font-size</code>, <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">line-height</code>, and <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">size-icon</code>. * The results of the [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Developer Satisfaction Survey (2025)]]  are now available. Thank you to all participants. These results help the Foundation decide what to work on next and to review what they recently worked on. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] will take place in Istanbul, Turkey, between 2–4 May. Registration for attending the in-person event will close on 13 April. Before registering, please note the potential need for a [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visa] or [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa e-visa] to enter the country. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၁၈:၅၁၊ ၇ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28507470 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-16</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Later this week, the default thumbnail size will be increased from 220px to 250px. This changes how pages are shown in all wikis and has been requested by some communities for many years, but wasn't previously possible due to technical limitations. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914] * File thumbnails are now stored in discrete sizes. If a page specifies a thumbnail size that's not among the standard sizes (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), then MediaWiki will pick the closest larger thumbnail size but will tell the browser to downscale it to the requested size. In these cases, nothing will change visually but users might load slightly larger images. If it doesn't matter which thumbnail size is used in a page, please pick one of the standard sizes to avoid the extra in-browser down-scaling step. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914] '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation are working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] which will enable [[:w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[:w:en:Denial-of-service attack|Distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is so that they can more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. * To improve security for users, a small percentage of logins will now require that the account owner input a one-time password [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|emailed to their account]]. It is recommended that you [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|check]] that the email address on your account is set correctly, and that it has been confirmed, and that you have an email set for this purpose. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662] * "Are you interested in taking a short survey to improve tools used for reviewing or reverting edits on your Wiki?" This question will be [[phab:T389401|asked at 7 wikis starting next week]], on Recent Changes and Watchlist pages. The [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Moderator Tools team]] wants to know more about activities that involve looking at new edits made to your Wikimedia project, and determining whether they adhere to your project's policies. * On April 15, the full Wikidata graph will no longer be supported on <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. After this date, scholarly articles will be available through <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space:nowrap;">[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]</bdi>, while the rest of the data hosted on Wikidata will be available through the <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi> endpoint. This is part of the scheduled split of the Wikidata Graph, which was [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|announced in September 2024]]. More information is [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|available on Wikidata]]. * The latest quarterly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Wikimedia Apps Newsletter]] is now available. It covers updates, experiments, and improvements made to the Wikipedia mobile apps. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: an invitation for tool maintainers to attend the Toolforge UI Community Feedback Session on April 15th; recent community metrics; and recent technical blog posts. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၂၃၊ ၁၅ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28540654 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၀:၅၉၊ ၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> ၁၅:၀၃၊ ၂၈ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၁၉:၃၀၊ ၂၈ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၁၃၊ ၆ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 --> == We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! == ''(Apologies for posting in English)'' Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them. As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]]. After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki. The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org. If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) ၁၅:၀၇၊ ၆ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28663781 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၂:၃၆၊ ၁၂ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 --> == Join the 6th Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign – 2025 Edition == Dear Wikipedia community, (''Please help translate to your language'') We invite your community to participate in the 6th edition of the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2025|Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign]], a global campaign taking place from July 1 to August 31, 2025. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable photo from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests ([[:m:Wiki Loves Africa|Wiki Loves Africa]], [[:m:Wiki Loves Earth|Wiki Loves Earth]], [[:m:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]], [[:m:Wiki Loves Monuments|Wiki Loves Monuments]], etc.) over the years. More than 80 Wikimedia affiliates have participated since the campaign was launched in 2020 and have added images to more than 400,000 Wikipedia articles in over 245 Wikipedia languages. Thanks to the volunteer contributors! We now invite your community to organize and lead the campaign within your community. As a local organizer, you may: *Encourage individual members to take part by adding images to Wikipedia articles. *Host edit-a-thons focused on improving visual content. *Organize training workshops to teach contributors how to correctly integrate images into Wikipedia. These activities will help build local capacity and increase visual content across Wikipedia. Please note that for participants to be eligible to participate in the campaign, they need to have registered an account for at least a year before the official start date of the contest. That is, for the 2025 edition, they must have registered an account on or before July 1, 2025. The account can be from any Wikimedia project wikis. The organizing team is looking for a contact person to coordinate WPWP participation at the Wikimedia user group or chapter level (geographically or thematically) or for a language Wikipedia. We would be glad for you to [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2025/Participating Communities|sign up directly]] at [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2025/Participating Communities|WPWP Participating Communities]]. With kind regards, [[User:Reading Beans]] On behalf of the Wikipedia Pages Wanting Photos campaign 2025. [[အသုံးပြုသူ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:MediaWiki message delivery|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၅၃၊ ၁၈ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:T Cells@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos_2025/Call_for_participation_letter/Village_pump&oldid=28751075 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၁၁၊ ၁၉ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၀:၀၃၊ ၂၆ မေ ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၅၃၊ ၂ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၁:၁၅၊ ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၃၇၊ ၁၆ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-26</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to the third and last batch of Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] '''Updates for editors''' * Last week, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] were rolled out on Czech, Korean, and Turkish Wikipedias. This and next week, deployments on larger Wikipedias will follow. [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Share your thoughts]] about the project. [https://phabricator.wikimedia.org/T340001] * Later this week, the Editing team will release [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi check|Multi Check]] to all Wikipedias (except English Wikipedia). This feature shows multiple [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Reference checks]] within the editing experience. This encourages users to add citations when they add multiple new paragraphs to a Wikipedia article. This feature was previously available as an A/B test. [https://analytics.wikimedia.org/published/reports/editing/multi_check_ab_test_report_final.html#summary-of-results The test shows] that users who are shown multiple checks are 1.3 times more likely to add a reference to their edit, and their edit is less likely to be reverted (-34.7%). [https://phabricator.wikimedia.org/T395519] * A few pages need to be renamed due to software updates and to match more recent Unicode standards. All of these changes are related to title-casing changes. Approximately 71 pages and 3 files will be renamed, across 15 wikis; the complete list is in [[phab:T396903|the task]]. The developers will rename these pages next week, and they will fix redirects and embedded file links a few minutes later via a system settings update. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:24}} community-submitted {{PLURAL:24|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused pages to scroll upwards when text near the top was selected. [https://phabricator.wikimedia.org/T364023] '''Updates for technical contributors''' * Editors can now use Lua modules to filter and transform tabular data for use with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Extension:Chart]]. This can be used for things like selecting a subset of rows or columns from the source data, converting between units, statistical processing, and many other useful transformations. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Transforms|Information on how to use transforms is available]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates] * The <code dir=ltr>all_links</code> variable in [[Special:AbuseFilter|AbuseFilter]] is now renamed to <code dir=ltr>new_links</code> for consistency with other variables. Old usages will still continue to work. [https://phabricator.wikimedia.org/T391811] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.7|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/34|Growth newsletter]] is available. It includes: the recent updates for the "Add a Link" Task, two new Newcomer Engagement Features, and updates to Community Configuration. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၁၉၊ ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-27</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/27|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] has been enabled on all Wikipedias. The extension makes it easier to organize and participate in collaborative activities, like edit-a-thons and WikiProjects, on the wikis. The extension has three features: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation List]]. To request the extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|Deployment information page]]. '''Updates for editors''' * AbuseFilter maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:IPReputation/AbuseFilter variables|match against IP reputation data]] in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilters]]. IP reputation data is information about the proxies and VPNs associated with the user's IP address. This data is not shown publicly and is not generated for actions performed by registered accounts. [https://phabricator.wikimedia.org/T354599] * Hidden content that is within [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Collapsible elements|collapsible parts of wikipages]] will now be revealed when someone searches the page using the web browser's "Find in page" function (Ctrl+F or ⌘F) in supporting browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T327893][https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/HTML/Reference/Global_attributes/hidden#browser_compatibility] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new feature, called [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData/Template discovery|Favourite Templates]], will be deployed later this week on all projects (except English Wikipedia, which will receive the feature next week), following a piloting phase on Polish and Arabic Wikipedia, and Italian and English Wikisource. The feature will provide a better way for new and experienced contributors to recall and discover templates via the template dialog, by allowing users to put templates on a special "favourite list". The feature works with both the visual editor and the wikitext editor. The feature is a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|community wishlist focus area]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused some Notifications to be sent multiple times. [https://phabricator.wikimedia.org/T397103] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.8|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၂၃:၃၉၊ ၃၀ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28917415 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-28</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/28|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Temporary accounts|Temporary accounts]] have been rolled out on 18 large and medium-sized Wikipedias, including German, Japanese, French, and Chinese. Now, about 1/3 of all logged-out activity across wikis is coming from temporary accounts. Users involved in patrolling may be interested in two new documentation pages: [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Access to IP|Access to IP]], explaining everything related to access to temporary account IP addresses, and [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Repository|Repository]] with a list of new gadgets and user scripts. '''Updates for editors''' * Anyone can play an experimental new game, [[mw:Special:MyLanguage/New Engagement Experiments/WikiRun|WikiRun]], that lets you race through Wikipedia by clicking from one article to another, aiming to reach a target page in as few steps and in as little time as possible. The project's goal is to explore new ways of engaging readers. [https://wikirun-game.toolforge.org/ Try playing the game] and let the team know what you think [[mw:Talk:New Engagement Experiments/WikiRun|on the talk page]]. * Users of the Wikipedia Android app in some languages can now play the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|trivia game]]. ''Which came first?'' is a simple history game where you guess which of two events happened earlier on today's date. It was previously available as an A/B test. It is now available to all users in English, German, French, Spanish, Portuguese, Russian, Arabic, Turkish, and Chinese. The goal of the feature is to help engage with new generations of readers. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22] * Users of the iOS Wikipedia App in some languages may see a new tabbed browsing feature that enables you to open multiple tabs while reading. This feature makes it easier to explore related topics and switch between articles. The A/B test is currently running in Arabic, English, and Japanese in selected regions. More details are available on the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Tabbed Browsing (Tabs)|Tabbed Browsing project page]]. * Bureaucrats on Wikimedia wikis can now use [[{{#special:VerifyOATHForUser}}]] to check if users have enabled [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|two-factor authentication]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T265726] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new feature related to [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Template Recall and Discovery]] will be deployed later this week to all Wikimedia projects: a [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData/Template discovery#Template categories|template category browser]] will be introduced to assist users in finding templates to put in their “favourite” list. The browser will allow users to browse a list of templates which have been organised into a given category tree. The feature has been requested by the community [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Wishes/Select templates by categories|through the Community Wishlist]]. * It is now possible to access watchlist preferences from the watchlist page. Also the redundant button to edit the watchlist has been removed. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Watchlist] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * As part of [[mw:MediaWiki_1.44|MediaWiki 1.44]] there is now a unified built-in Notifications system that makes it easier for developers to send, manage, and customize notifications. Check out the updated documentation at [[mw:Manual:Notifications|Manual:Notifications]], information about migration in [[phab:T388663|T388663]] and details on deprecated hooks in [[phab:T389624|T389624]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.9|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:WikidataCon 2025|WikidataCon 2025]], the conference dedicated to Wikidata is now open for [https://pretalx.com/wikidatacon-2025/cfp session proposals] and for [[d:Special:RegisterForEvent/1340|registration]]. This year's event will be held online from October 31 – November 02 and will explore on the theme of "Connecting People through Linked Open Data". '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ၀၀:၀၄၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28930584 --> c35vivneg3yqgvpl7wzyxk127iroshj 0 12798 880834 857996 2025-07-08T09:52:11Z EricOng77 132463 /* ဂုံရှမ်းလူမျိုး */ 880834 wikitext text/x-wiki {{Infobox Ethnic group | group = ဂုံရှမ်း | image = | population = ၁၃၈,၀၀၀<ref name="Joshua">{{cite web |url= http://joshuaproject.net/people_groups/12111 |title= Tai Khun |author= |date= |work= Joshua Project |publisher= |accessdate= ၃၀ ဧပြီ ၂၀၁၅}}</ref> | region1 = {{flagicon|Myanmar}} [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | pop1 = ၁၃၀,၀၀၀ ခန့် | region2 = {{flagicon|China}} [[တရုတ်နိုင်ငံ]] | pop2 = ၁၀,၀၀၀ ခန့် | region3 = {{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] | pop3 = ၆,၈၀၀ ခန့် | region4 = {{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ]] | pop4 = ၈၀၀ ခန့် | languages = [[ဂုံဘာသာစကား|ဂုံရှမ်း]]၊ [[မြောက်ပိုင်းထိုင်းဘာသာစကား|တိုင်ယွမ်]]၊ [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religions = [[ထေရဝါဒ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] }} '''ဂုံလူမျိုး''' (သို့မဟုတ်) '''ဂုံရှမ်းလူမျိုး''' (ဂုံရှမ်း: '''{{Script|Lana|ᨴᩱ᩠ᨿᨡᩨ᩠ᨶ}}''', {{IPA|lang=kkh|/taj˧˧.kʰɯːn˧˨˥/}}; {{lang-shn|တႆးၶိုၼ်}} {{lang-th|ไทเขิน}}; {{lang-en|Tai khun}})သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဂုံလူမျိုးကို ခွန်ဟုလည်း ရေးကြ၏။ ထို့ပြင် တိုင်းခင် လူမျိုးများဟုလည်း ခေါ်သည်။ ဂုံလူမျိုးတို့မှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]မျိုးနွယ်ဝင်များ ဖြစ်သည်။ [[File:Tai khun tribe from a Burmese handpainted color manuscript.jpg|thumb|ဂုံရှမ်းလူမျိုး]] == ဂုံရှမ်းလူမျိုး == [[တိုင်းလူမျိုး|တိုင်လူမျိုး]]များသည် ဗုဒ္ဓမပွင့်မှီ ဘီစီ-၂၁၆ ခန့်တွင် တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းမှ [[အရှေ့တောင်အာရှ ကျွန်းဆွယ်ဒေသ|အရှေ့တောင်အာရှဒေသ]] သို့ လမ်းကြောင်း ၃ ကြောင်းခွဲ၍ ဆင်းသက်လာကြရာ ဂုံရှမ်းလူမျိုးများသည် [[မဲခေါင်မြစ်]]ကြောင်းအတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ဝင်ရောက်လာခဲ့၏။ ထိုလူမျိုးများတွင် ထိုင်းနှင့်ရှမ်းဟူ၍ လူမျိုး ၂ စု ကွဲလေသည်။ ထို့ပြင် တဖန်ဒေသကို လိုက်၍ ရှမ်းတို့ကို သုံးမျိုးခွဲနိုင်သေးသည်။ ယင်းတို့မှာ မြောက်ပိုင်းရှမ်း၊ အလယ်ပိုင်းရှမ်းနှင့် တောင်ပိုင်းရှမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ရှေးမြန်မာမင်းတို့ အခေါ်အရ အနောက်ရှမ်း၊ မြောက်ရှမ်းနှင့် အရှေ့ပိုင်းရှမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုရှမ်း ၃ မျိုးတွင် အလယ်ရှမ်း သို့မဟုတ် အရှေ့ရှမ်းလူမျိုးတွင် [[ဂုံရှမ်း|ဂုံ]]၊[[ယွမ်လူမျိုး|ယွန်း]]နှင့်[[လူးလူမျိုး|လူး]] လူမျိုးတို့ ပါဝင်လေသည်။ မဲခေါင်မြစ်အတိုင်း စုန်ဆင်းလာခဲ့သော ယွန်းရှမ်းများသည် ၁၂ ရာစုအတွင်း ကျိုင်းဆဲင်း၊ ကျိုင်းရိုင်း၊ ကျိုင်းမိုင် တို့ကို ဗဟိုပြုပြီး [[လန်န (နိုင်ငံတော်)|လန်နာနိုင်ငံတော်]]ကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။အေဒီ ၁၂၄၃ တွင် ယွန်းရှမ်းတို့သည် ကျိုင်းတုံလွင်ပြင်ကို သိမ်းပိုက်ပြီး ခေမာရဋ္ဌခေါ် ကျိုင်းတုံမြို့ ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။[[ကျိုင်းတုံ]]ဒေသ နမ့်ခင်ချောင်းဘေးတွင် နေထိုင်ကြသော သျှမ်းများဖြစ်သည်နှင့်အညီ နမ့်ခင်ချောင်းကို အစွဲပြု၍ တိုင်းခင် (ခ) ဂုံသျှမ်း ဟုခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ ဂုံသျှမ်းလူမျိုးများသည် ရှမ်းကိုးပြည်ဝင် ကျိုင်းတုံမြို့တွင် နေထိုင်လျက် ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် လူးလူမျိုးတို့ အနေများလေသည်။ ရှေးအခါက ဂုံလူမျိုးတို့နေထိုင်ရာ ကျိုင်းတုံမြို့နယ်ကို စန္ဒာရကွမ်း၊ ခေမာရဋ္ဌ၊တုံဂပူရိ စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ခေါ်ဝေါ်ကြပြီး ခေမာရဋ္ဌတိုင်း၊ ဂုံပြည်ဟုလည်း ရေးသားလေသည်။ ကဝိလက္ခဏာသတ်ပုံကျမ်းတွင် "''ကျိုင်းတောင်းကျိုင်းတုံ၊ မြို့မိုင်းလုံ၊ မော်တုံသျှမ်းတို့ကျေး' ဟူ၍လည်းကောင်း 'ကချင်နှင့် ဂုံ၊ ပြူနှင့်မြုံ၊ သထုံသည်ကဝေး"'' ဟူ၍ ၎င်းကျိုင်းတုံနှင့် ဂုံတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ခေမာရဋ္ဌ ဟူ၍လည်း အမည်ရသော ကျိုင်းတုံမြို့သည် ဂုံရှမ်းစော်ဘွား အဆက်ဆက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ဂုံရှမ်းတို့၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။ == ဂုံစာပေ == ကောဇာသက္ကရာဇ် ၆၀၅ အေဒီ-၁၂၄၃ မှစ၍ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၄ ခုနှစ် အေဒီ-၁၉၆၂ အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော စော်ဘွားဦးရေမှာ စုစုပေါင်း (၄၉)ပါးရှိသည်။ ဂုံသျှမ်း စာပေ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ရှေးယခင်ကပင် ရှိခဲ့သည်။ ဂုံသျှမ်း စာပေများသည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယပြည်]]သုံး [[ဗြဟ္မီ အရေးအသား|ဗြဟ္မီ]]နှင့် [[သင်္သကရိုက်ဘာသာစကား|သင်္သကရိုက်]] အက္ခရာတို့မှ တဆင့် ပလ္လဝအက္ခရာအဖြစ်အသုံးပြုပြီး [[ခမာလူမျိုး]]များမှ တဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၊လာအိုနိုင်ငံ၊[[ဇင်းမယ်]]([[ချင်းမိုင်မြို့|ချင်းမိုင်]])၊ကျိုင်းတုံနယ် များအထိအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုမှတဆင့် [[စစ်ဆောင်ပန္နား|ဆစ်ဆောင်ပန်နား]] ([[လူးတဆယ့်နှစ်ပန္နား|လူးတစ်ဆယ့်နှစ်ပန္နား]])ဒေသများ အထိ အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ဂုံလူမျိုးတို့၏ ဘာသာစကားမှာ တောင်ပိုင်း ထိုင်းဘာသာ စကားတွင် ပါဝင်သည်ဟု ဆို၏။ ရှမ်းစာပေအက္ခရာ အရေးအသား ၆ မျိုးရှိ၏။ ယင်းတို့တွင် လူးနှင့်ဂုံ တို့၏ စာပေအရေးအသားကို ခွဲခြား ထားလေသည်။ ထို့ကြောင့် စာပေအရေးအသားတွင် လူးနှင့် ဂုံကို မတူဟု ဆိုနိုင်သော်လည်း မျိုးရိုးနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများမှာ များစွာခြားနားခြင်း မရှိလှဟု သိရသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဝနယ် [[ဟိုပန်]]၊[[ကွမ်းလုံမြို့|ကွမ်းလုံ]]၊[[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]] နှင့် [[နမ့်ဆန်မြို့|နမ့်ဆန်]] တို့တွင် လည်း ထိုစာပေ သုံးစွဲမှုကို တွေ့ရသည်။ == ဂုံယဉ်ကျေးမှု == ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူးနှင့် ဂုံလူမျိုး စုစုပေါင်း ၁၆၂၂၇ ရှိသည်။ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်း၌မူ ၂၂၅၈၉၄ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ဂုံရှမ်းလူမျိုးများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြ၏။ ဝတ်စား ပုံမှာရှမ်းလူမျိုးများ၏ အဆင်တန်ဆာများဖြစ်သော ရှမ်းအင်္ကျီ၊ ဘောင်းဘီနှင့် ခေါင်းပေါင်းကြီးများကို ယောက်ျား များက ဝတ်ဆင်ကြ၏။ မိန်းမများကမူ လက်ကောက်ဝတ် ကျပ်သော ရင်သိုင်းအင်္ကျီလက်ရှည်ကိုဝတ်၍ ပိုးစခေါင်းပေါင်းများကို ပေါင်းတတ်သည်။ ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီးဆံထုံးများကို အဓိကအနေဖြင့် ဦးထိပ်တွင် ထုံးလေ့ရှိသလို နောက်တွဲလည်းထုံးလေ့ရှိသည်။ ဆံထုံးကို ရွှေငွေဆံထိုးများဖြင့် အလှဆင်ကြသလို မူပိုင်ဟန်နှင့် ကိုယ်တိုင်တီထွင်ကြသော ပန်းကနုတ် ပုံစံဆံထိုးကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။ ကျောက်အနေဖြင့် အဖြူ အနီကို အဓိက အသုံးပြုကြပြီး ပုလဲမှာ ဒေသထွက်မဟုတ်သဖြင့် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသည်။ ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီး ခေါင်းပေါင်းအုပ်ပေါင်းပုံစံနှင့် ပေါင်းကြသည့် ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီးခေါင်းပေါင်းမှာ ပိုးစကို အထပ်ထပ်ရစ်ပြီး ခပ်ပြားပြားအလွှာအထပ်ပုံစံဖော်သည်။ ညာဖက်မှ ဘယ်ဖက်သို့ရစ်ပြီးအဆုံးသတ်အနေဖြင့် အရှေ့နဖူးဘက်တွင် ခပ်စောင်းစောင်းပတ်သည်။ ယင်းနောက် ဘယ်ဖက်ထိပ်အပေါ်မှအနားစကို အဆုံးသတ်သည်။ အထည်စနှင့် အရောင်မှာ ရှေးခေတ်က ပိုးစစ်စစ်ကို အသုံးပြုကြသသည်။ ရှေးယခင်က ပိုးအစစ်များသည် အရောင်နုများ ဖြစ်သဖြင့် ပန်းဝါနု လိမ္မော်ရောင်နုများကို သုံးလေ့ရှိသည်။ အရောင်ရင့်ရင့်လုံးဝမသုံးသလို အနီရောင်ကိုလည်း လုံးဝရှောင်သည်။ အနီရောင်မှာ ရှေးယခင်က အာဏာရပါးကွက် သူသတ်များသာ အသုံးပြုခဲ့သည် ။ကျေးလက်နေ အမျိုးသမီးများသည် [[ရှမ်းလူမျိုး|တိုင်းလုံ (ရှမ်းကြီး)]]ပုံစံ ပေါင်းလေ့ရှိကြသည်။ ဂုံလူမျိုးတို့၏ နေအိမ်မှာ အထူးသဖြင့် အုတ်ကြွပ်မိုးနှင့် အုတ်အင်္ဂတေအကာအရံဖြင့် ဆောက်လုပ် သောအိမ်များ ဖြစ်သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၃)</ref> ==ရိုးရာဓလေ့== [[File:Hkun.jpg|thumb|နန္ဒဘေရီမင်္ဂလာစည်တော်ပို့ခြင်း]] သင်္ကြန်အခါကျိုင်းတုံမြို့တွင် နန္ဒဘေရီ မင်္ဂလာစည်တော်ပို့ခြင်းသည်ထင်ရှားသောဂုံယဉ်ကျေးမှုဖြစ်သည်။ ပြည်သူလူထုက တပျော်တပါး လိုက်ပါပို့ဆောင် ပြီး လမ်းခရီးတွင်လည်း ရေပက်ကစားသူများနှင့် စည်ကားလှပါသည်။ နမ့်ခင်ချောင်း လောင့်ကုတ်သို့ ရောက်သောအခါ မင်္ဂလာသုတ် ရွတ်ဆိုပြီး ရွံ့ ဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖားရုပ်သင်္ကြန်မင်း ရုပ်တုတို့ကို ချောင်းထဲသို့ မျှောချလိုက်ပါသည်။ မင်္ဂလာစည်တော်တီး အဖွဲ့သည် လာလမ်းအတိုင်း မြို့ထဲသို့ ဝင်ကာ မြို့လယ်ရှိ ဗောဓိပင်ကြီး၌ ခေတ္တ ရပ်နားပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဆွမ်တောင်း ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှ ရဟန်းတော် ၄ ပါး က အသင့်ပြင်ဆင်ထား သောပရိတ်ရေများဖြင့် ပက်ဖျန်းပြီး အခမ်းအနားကို ရုပ်သိမ်းလိုက်သည်။ သို့ဖြင့် ကျိုင်းတုံမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကို ယနေ့အထိကျင်းပဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာပြည် လူမျိုးများ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံလူမျိုးများ]] 8gt2qdrv38xuy2swr4xahufohvr9bnt 0 21452 880723 682933 2025-07-07T14:24:35Z Salai Rungtoi 22844 /* မွေးဖွားသူများ */ 880723 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၆)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၈၇)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၈၈)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၇၈) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == * * * == မွေးဖွားသူများ == * [[၁၉၂၈]] &ndash; [[ခင်လတ်]]၊ အမျိုးသမီးစာရေးဆရာ (၁၉၈၇ ကွယ်လွန်) * [[၁၉၃၅]] - ၁၄ ပါးမြောက် [[ဒလိုင်းလားမား|ဒလိုင်းလားမာ]] [[တင်းဇင်းဂျရတ်စို]] == ကွယ်လွန်သူများ == * * * == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] fglygpbzo0fjufzo1jbwft2q13fzcpm 0 21453 880725 867130 2025-07-07T14:32:25Z Salai Rungtoi 22844 /* ပွဲတော်ရက်များ */ 880725 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၇)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၈၈)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၈၉)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၇၇) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၁၉၆၂]] - [[ဆဲဗင်းဂျူလိုင် ကျောင်းသား အရေးတော်ပုံ|ဆဲဗင်းဂျူလိုင်အရေးတော်ပုံ]]: [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]စစ်အစိုးရသည် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]၌ ကျောင်းသား ၅,၀၀၀ ခန့် တက်ရောက်သည့် ကျောင်းသားဆန္ဒပြပွဲကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ * * == မွေးဖွားသူများ == * [[၁၉၄၁]] &ndash; [[မဟာဗောဓိမြိုင်ဆရာတော်]] ဘဒ္ဒန္တရှင်ဉေ ယျဓမ္မသာမိမဟာထေရ် (၂၀၂၄ ကွယ်လွန်) * [[၁၉၉၄]] &ndash; [[စိုင်းမင်းထွန်း (ဘောလုံးသမား)|စိုင်းမင်းထွန်း]]၊ မြန်မာလူမျိုး ဘောလုံးသမား == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၀၂၁]]၊ ရောဘတ်ဒေါင်းနီစီနီယာ (၈၅ နှစ်)၊ Iron Man သရုပ်ဆောင် ရောဘတ်ဒေါင်းနီဂျူနီယာ၏ ဖခင်။ [[ပါကင်ဆန်]]ရောဂါကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ခံစားနေရပြီး ထိုရောဂါဖြင့်ပင် [[နယူးယောက်]]နေအိမ်၌ ကွယ်လွန်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.mdn.gov.mm/my/reaabhttdengneciiniiyaa-kyln |access-date=15 July 2021 |archive-date=15 July 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210715172931/https://www.mdn.gov.mm/my/reaabhttdengneciiniiyaa-kyln }}</ref> * * == ပွဲတော်ရက်များ == * [[ဆဲဗင်းဂျူလိုင် ကျောင်းသား အရေးတော်ပုံ|ဆဲဗင်းဂျူလိုင်း ကျောင်းသား အရေးအခင်း]] အောက်မေ့ခြင်းနေ့ * ကမ္ဘာ့[[ချောကလက်]]နေ့ (တစ်ကမ္ဘာလုံး) * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]] [[Category:ဇူလိုင်]] iyp6vgqw3xyktvcxekbbdrp86ztffzj 0 23292 880813 872870 2025-07-08T08:18:11Z EricOng77 132463 880813 wikitext text/x-wiki တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စုဆိုသည်မှာ တရုတ်စကား မဟုတ်သော [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်]] မိသားစုဝင် ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီး အမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဘက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထိုတိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ File:Lenguas tibeto-birmanas.png တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|*]] 9ct9ruic48gmjg7miljdx5wdjhau4h1 880814 880813 2025-07-08T08:19:57Z EricOng77 132463 880814 wikitext text/x-wiki တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စုဆိုသည်မှာ တရုတ်စကား မဟုတ်သော [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်]] မိသားစုဝင် ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီး အမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဘက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထိုတိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ [[File:Lenguas tibeto-birmanas.png|တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားများ]] တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|*]] ats0845tjyy1l34lcyw6g31a2vae642 880815 880814 2025-07-08T08:22:37Z EricOng77 132463 880815 wikitext text/x-wiki တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စုဆိုသည်မှာ တရုတ်စကား မဟုတ်သော [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်]] မိသားစုဝင် ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီး အမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဘက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထိုတိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) [[File:Lenguas tibeto-birmanas.png|တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားများ]] တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|*]] dnmosc8stu5otgksgcrr21jzqfzxg2s 880816 880815 2025-07-08T08:32:21Z EricOng77 132463 880816 wikitext text/x-wiki တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စု(Tibeto-Burman) ဆိုသည်မှာ တရုတ်စကား မဟုတ်သော [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်]] မိသားစုဝင် ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီး အမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည် ( <small>ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့</small><small>တရုတ်အုပ်စုနှင့်ခွဲခြားဖော်ပြခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။</small>) ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဘက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထိုတိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) [[File:Lenguas tibeto-birmanas.png|တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားများ]] တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|*]] 6vdivg4ipcspw9ddk2ikc0x92y6jl1w 880817 880816 2025-07-08T08:38:44Z EricOng77 132463 880817 wikitext text/x-wiki တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စု(Tibeto-Burman) ဆိုသည်မှာ တရုတ်စကား မဟုတ်သော [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်]] မိသားစုဝင် ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီး အမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည် ( ''ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့တရုတ်အုပ်စုနှင့်ခွဲခြားဖော်ပြခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။'') ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဘက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထိုတိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) [[File:Lenguas tibeto-birmanas.png|တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားများ]] တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။ [[ကဏ္ဍ:တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|*]] gf9flh4pl9zje5ldcrhj55wqyverraz 0 23549 880750 875858 2025-07-07T20:01:33Z Norm 97shindig 129251 880750 wikitext text/x-wiki {{Infobox government agency | agency_name = နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ | type = ကောင်စီ | seal = State Sangha Maha Nayaka Committee seal.PNG | logo = | formed = {{Start date and years ago|df=yes|1980|5|24}} | preceding1 = [[သာသနာပိုင်]] | dissolved = | superseding = | jurisdiction = မြန်မာနိုင်ငံရှိ သံဃာများ | headquarters = [[ကမ္ဘာအေးစေတီ|ကမ္ဘာအေးကုန်းမြေ]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] | region_code = MM | coordinates = {{coord|16.85798|96.15422|type:landmark_region:MM|display=inline,title}} | employees = | budget = <!-- (etc.) --> | chief1_name = [[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]] | chief1_position = ဥက္ကဋ္ဌ | chief2_name = | chief2_position = ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | chief3_name = | chief3_position = အတွင်းရေးမှူး <!-- (etc.) -->| chief4_name = | chief4_position = | chief5_name = | chief5_position = | chief6_name = | chief6_position = | agency_type = ကော်မတီ | chief7_name = | chief7_position = | chief8_name = | chief8_position = | chief9_name = | chief9_position = | parent_department = [[သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန]] | child1_agency = | child2_agency = <!-- (etc.) --> | keydocument1 = <!-- (etc.) --> | website = {{URL|www.mahana.org.mm}} | footnotes = | map = | map_width = | map_caption = }} '''နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့''' (အတိုကောက် '''မဟန''') သည် သာသနာတော် သန့်ရှင်းတည်တံ့ပြန့်ပွားရေးအတွက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး|နိုင်ငံတော်အစိုးရ]]က ခန့်အပ်ထားသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး သံဃအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ တနည်း "သာသနာပိုင်အဖွဲ့"ဖြစ်သည်။<ref>ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းတော်ကြီးများတွင် သာသနာတော်တည်မြဲစေရန် ထေကြီးဝါကြီးဆရာတော်များကို ကိုးကွယ်ကြစမြဲဖြစ်၍ အဆိုပါထေကြီးဝါကြီးများတွင် ဝါဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရသော်လည်းကောင်း သာသနာတော်၏ မဏ္ဍိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် အာဏာ ခန့်အပ်ခြင်းခံရသောသူတို့ကို သာသနာပိုင်အဖွဲ့ ဝါ သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ဝင်များဟုခေါ်သည်။ </ref> ==သမိုင်းကြောင်း== နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ကို [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] ဥက္ကဋ္ဌ [[ဦးနေဝင်း]]၏ စီစဉ်ဆောင်ရွက်မှုဖြင့် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၂ ခု၊ နယုန်လ (ခရစ်နှစ် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် မေလ) တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ သံဃဂိုဏ်းပေါင်းစုံမှ သံဃာတော် အပါး ၁၂၀၀ကို ပင့်ဖိတ်ပြီး ရန်ကုန်မြို့ ကမ္ဘာအေးကုန်းမြေရှိ [[မဟာပါသဏလိုဏ်ဂူတော်]]အတွင်း၌ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သံဃာ့ကိုယ်စားလှယ် အပါး ၁၂၀၀ အနက်မှ နိုင်ငံတော် ဗဟိုသံဃာ့ဝန်ဆောင် ဆရာတော် အပါး ၃၀၀ ကို ကနဦး ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ သံဃမဟာနာယက ဆရာတော် ၃၃ ပါး (နောက်ပိုင်းတွင် ၄၇ ပါး) ကို ထပ်မံရွေးချယ်ကာ ရန်ကုန်မြို့၌ ရုံးထိုင်စေခဲ့သည်။ ==အဖွဲ့ဝင်များ== နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ကို [[သာသနာရေး ဝန်ကြီးဌာန|သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန]]က ခန့်အပ်သည့် ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော် တစ်ပါး၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌဆရာတော် ခြောက်ပါး၊ အကျိုးတော်ဆောင်ချုပ် တစ်ပါး၊ တွဲဖက်အကျိုးတော်ဆောင် ခြောက်ပါး၊ အဖွဲ့ဝင် ၃၃ ပါး၊ စုစုပေါင်း သံဃာတော် ၄၇ ပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။ အဖွဲ့ဝင်သက်တမ်းမှာ ၁၉၉၅ မတိုင်ခင်ထိ ငါးနှစ်ဖြစ်သော်လည်း၊ ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှစ၍ သုံးနှစ်ဖြစ်သည်။ စတုတ္ထမြောက်ဥက္ကဋ္ဌမှာ နဝမမြောက်[[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဗန်းမော်ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တကုမာရာဘိဝံသ]] ဖြစ်ပြီး လက်ရှိ ပဉ္စမမြောက်ဥက္ကဋ္ဌမှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၈ ရက်နေ့မှစ၍ [[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]]သည်။ ==မဟနဥက္ကဋ္ဌစာရင်း== {| class="wikitable" |+ !စဉ် !အဆောင်အယောင် !ပုံတော် !ဘွဲ့တော် !အကြိမ် !တာဝန်စတင် !တာဝန်ပြီးဆုံး |- |၁ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[ပဲခူးမြို့မ ဆရာတော်|ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒာစာရ (ပဲခူးမြို့မ ဆရာတော်)]] |ပထမ |၁၉၈၀ |၁၉၉၃ |- |၂ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[မြင်းခြံ ကိုးဆောင်တိုက်ဆရာတော်|ဘဒ္ဒန္တသောဘိတ (မြင်းခြံဆရာတော်)]] |ဒုတိယ |၁၉၉၄ |၂၀၀၄ |- |၃ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[မကွေးဆရာတော် | ဘဒ္ဒန္တကုမာရ (မကွေးဆရာတော်)]] |တတိယ |၂၀၀၄ |၂၀၁၀ |- |၄ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka Ukkatha Bamaw Sayadaw.png|150px]] | |[[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်) |ဘဒ္ဒန္တကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်) ]] |စတုတ္ထ |၂၀၁၀ |၂၀၂၄ |- |၅ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka Ukkatha Thanlyin Mingyaung Sayadaw.png|150px]] | |[[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]] |ပဉ္စမ |၂၀၂၄ မတ်လ ၈ရက် | |} ==ဆောင်ရွက်ချက်များ== ===ဓမ္မဝါဒ အဓမ္မဝါဒဆိုင်ရာအဓိကရုဏ်းများ=== ဗုဒ္ဓသာသာသနာတော်အတွင်း ဓမ္မ အဓမ္မ ငြင်းခုံနေသော အဓိကရုဏ်း (၇) မျိုးကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ # ကျောက်သင်္ဘောဝါဒ၊ # လူသေလူဖြစ်ဝါဒ၊ # ကျောက်ပုံတောရဝါဒ၊ # ကြောင်ပန်းတောရဝါဒ၊ # ဓမ္မနီတိဝါဒ၊ # မိုးညိုဆရာတော်ဝါဒ (မြောက်ဥက္ကလာ)၊ # ဦးမာလာဝါဒ (ရေတာရှည်) စသည့် မတူကွဲပြားသော ဝါဒများကို ဓမ္မ၊ အဓမ္မ စိစစ်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သာသနာတော်တွင်း သို့လော သို့လော ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဝါဒများကို မှန်ကန်စွာ ဖြေရှင်းပေးသည့်အတွက် အဓမ္မဝါဒများ အထိုက်အလျောက် ငြိမ်သွားကာ သာသနာတော်အတွက် အကျိုးရှိခဲ့သည်။ ===ဝိနည်းဆိုင်ရာအဓိကရုဏ်းများ=== ရဟန်းတော်များနှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝိနည်းဆိုင်ရာ အဓိကရုဏ်း၊ ကျောင်းပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အဓိကရုဏ်းများကို ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ဗဟို သံဃမဟာနာယက အဖွဲ့အဆင့်ဆင့်က စီမံဆုံးဖြတ်ရသည်။ သို့သော် ထိုသို့ စီမံဆုံးဖြတ်ရာ၌ ပြည်ကျောင်းအမှု၊ ကောလင်းကျောင်းအမှုကဲ့သို့ လာဘ်စားမှုများတွင် လက်မှတ်အတုများသုံးကာ မမှန်မကန် ဘက်လိုက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့မှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|မင်းကွန်း တိပိဋကဓရဆရာတော်]] က “ ဒါလား သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ” ဟု ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ဖူးသည်။ {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] l7paadnk6j7yty16mtld5nz3sbj6h4f 880751 880750 2025-07-07T20:08:21Z Norm 97shindig 129251 880751 wikitext text/x-wiki {{Infobox government agency | agency_name = နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ | type = ကောင်စီ | seal = State Sangha Maha Nayaka Committee seal.PNG | logo = | formed = {{Start date and years ago|df=yes|1980|5|24}} | preceding1 = [[သာသနာပိုင်]] | dissolved = | superseding = | jurisdiction = မြန်မာနိုင်ငံရှိ သံဃာများ | headquarters = [[ကမ္ဘာအေးစေတီ|ကမ္ဘာအေးကုန်းမြေ]]၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] | region_code = MM | coordinates = {{coord|16.85798|96.15422|type:landmark_region:MM|display=inline,title}} | employees = | budget = <!-- (etc.) --> | chief1_name = [[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]] | chief1_position = ဥက္ကဋ္ဌ | chief2_name = | chief2_position = ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | chief3_name = | chief3_position = အတွင်းရေးမှူး <!-- (etc.) -->| chief4_name = | chief4_position = | chief5_name = | chief5_position = | chief6_name = | chief6_position = | agency_type = ကော်မတီ | chief7_name = | chief7_position = | chief8_name = | chief8_position = | chief9_name = | chief9_position = | parent_department = [[သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန]] | child1_agency = | child2_agency = <!-- (etc.) --> | keydocument1 = <!-- (etc.) --> | website = {{URL|www.mahana.org.mm}} | footnotes = | map = | map_width = | map_caption = }} '''နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့''' (အတိုကောက် '''မဟန''') သည် သာသနာတော် သန့်ရှင်းတည်တံ့ပြန့်ပွားရေးအတွက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး|နိုင်ငံတော်အစိုးရ]]က ခန့်အပ်ထားသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး သံဃအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ တနည်း "သာသနာပိုင်အဖွဲ့"ဖြစ်သည်။<ref>ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းတော်ကြီးများတွင် သာသနာတော်တည်မြဲစေရန် ထေကြီးဝါကြီးဆရာတော်များကို ကိုးကွယ်ကြစမြဲဖြစ်၍ အဆိုပါထေကြီးဝါကြီးများတွင် ဝါဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရသော်လည်းကောင်း သာသနာတော်၏ မဏ္ဍိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် အာဏာ ခန့်အပ်ခြင်းခံရသောသူတို့ကို သာသနာပိုင်အဖွဲ့ ဝါ သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ဝင်များဟုခေါ်သည်။ </ref> ရတနာပုံခေတ်တွင် မင်းဧကရာဇ်ခန့်အပ်သည့် သာသနာပိုင်ဆရာတော်က ဦးဆောင်သည့် သုဓမ္မခေါ်ဆရာတော်များက ဝိနယကိစ္စများ ဖြေရှင်းခဲ့သည့် မူရှိသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ကို [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] ဥက္ကဋ္ဌ [[ဦးနေဝင်း]]၏ စီစဉ်ဆောင်ရွက်မှုဖြင့် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၂ ခု၊ နယုန်လ (ခရစ်နှစ် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် မေလ) တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ သံဃဂိုဏ်းပေါင်းစုံမှ သံဃာတော် အပါး ၁၂၀၀ကို ပင့်ဖိတ်ပြီး ရန်ကုန်မြို့ ကမ္ဘာအေးကုန်းမြေရှိ [[မဟာပါသဏလိုဏ်ဂူတော်]]အတွင်း၌ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သံဃာ့ကိုယ်စားလှယ် အပါး ၁၂၀၀ အနက်မှ နိုင်ငံတော် ဗဟိုသံဃာ့ဝန်ဆောင် ဆရာတော် အပါး ၃၀၀ ကို ကနဦး ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ သံဃမဟာနာယက ဆရာတော် ၃၃ ပါး (နောက်ပိုင်းတွင် ၄၇ ပါး) ကို ထပ်မံရွေးချယ်ကာ ရန်ကုန်မြို့၌ ရုံးထိုင်စေခဲ့သည်။ ==အဖွဲ့ဝင်များ== နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ကို [[သာသနာရေး ဝန်ကြီးဌာန|သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန]]က ခန့်အပ်သည့် ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော် တစ်ပါး၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌဆရာတော် ခြောက်ပါး၊ အကျိုးတော်ဆောင်ချုပ် တစ်ပါး၊ တွဲဖက်အကျိုးတော်ဆောင် ခြောက်ပါး၊ အဖွဲ့ဝင် ၃၃ ပါး၊ စုစုပေါင်း သံဃာတော် ၄၇ ပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။ အဖွဲ့ဝင်သက်တမ်းမှာ ၁၉၉၅ မတိုင်ခင်ထိ ငါးနှစ်ဖြစ်သော်လည်း၊ ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှစ၍ သုံးနှစ်ဖြစ်သည်။ စတုတ္ထမြောက်ဥက္ကဋ္ဌမှာ နဝမမြောက်[[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဗန်းမော်ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တကုမာရာဘိဝံသ]] ဖြစ်ပြီး လက်ရှိ ပဉ္စမမြောက်ဥက္ကဋ္ဌမှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၈ ရက်နေ့မှစ၍ [[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]]သည်။ ==မဟနဥက္ကဋ္ဌစာရင်း== {| class="wikitable" |+ !စဉ် !အဆောင်အယောင် !ပုံတော် !ဘွဲ့တော် !အကြိမ် !တာဝန်စတင် !တာဝန်ပြီးဆုံး |- |၁ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[ပဲခူးမြို့မ ဆရာတော်|ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒာစာရ (ပဲခူးမြို့မ ဆရာတော်)]] |ပထမ |၁၉၈၀ |၁၉၉၃ |- |၂ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[မြင်းခြံ ကိုးဆောင်တိုက်ဆရာတော်|ဘဒ္ဒန္တသောဘိတ (မြင်းခြံဆရာတော်)]] |ဒုတိယ |၁၉၉၄ |၂၀၀၄ |- |၃ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka.png|150px]] | |[[မကွေးဆရာတော် | ဘဒ္ဒန္တကုမာရ (မကွေးဆရာတော်)]] |တတိယ |၂၀၀၄ |၂၀၁၀ |- |၄ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka Ukkatha Bamaw Sayadaw.png|150px]] | |[[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်) |ဘဒ္ဒန္တကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်) ]] |စတုတ္ထ |၂၀၁၀ |၂၀၂၄ |- |၅ |[[File:Insignia of Myanmar Buddhist Mahā Nāyaka Ukkatha Thanlyin Mingyaung Sayadaw.png|150px]] | |[[စန္ဒိမာဘိဝံသ (သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်)]] |ပဉ္စမ |၂၀၂၄ မတ်လ ၈ရက် | |} ==ဆောင်ရွက်ချက်များ== ===ဓမ္မဝါဒ အဓမ္မဝါဒဆိုင်ရာအဓိကရုဏ်းများ=== ဗုဒ္ဓသာသာသနာတော်အတွင်း ဓမ္မ အဓမ္မ ငြင်းခုံနေသော အဓိကရုဏ်း (၇) မျိုးကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ # ကျောက်သင်္ဘောဝါဒ၊ # လူသေလူဖြစ်ဝါဒ၊ # ကျောက်ပုံတောရဝါဒ၊ # ကြောင်ပန်းတောရဝါဒ၊ # ဓမ္မနီတိဝါဒ၊ # မိုးညိုဆရာတော်ဝါဒ (မြောက်ဥက္ကလာ)၊ # ဦးမာလာဝါဒ (ရေတာရှည်) စသည့် မတူကွဲပြားသော ဝါဒများကို ဓမ္မ၊ အဓမ္မ စိစစ်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သာသနာတော်တွင်း သို့လော သို့လော ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဝါဒများကို မှန်ကန်စွာ ဖြေရှင်းပေးသည့်အတွက် အဓမ္မဝါဒများ အထိုက်အလျောက် ငြိမ်သွားကာ သာသနာတော်အတွက် အကျိုးရှိခဲ့သည်။ ===ဝိနည်းဆိုင်ရာအဓိကရုဏ်းများ=== ရဟန်းတော်များနှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝိနည်းဆိုင်ရာ အဓိကရုဏ်း၊ ကျောင်းပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အဓိကရုဏ်းများကို ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ဗဟို သံဃမဟာနာယက အဖွဲ့အဆင့်ဆင့်က စီမံဆုံးဖြတ်ရသည်။ သို့သော် ထိုသို့ စီမံဆုံးဖြတ်ရာ၌ ပြည်ကျောင်းအမှု၊ ကောလင်းကျောင်းအမှုကဲ့သို့ လာဘ်စားမှုများတွင် လက်မှတ်အတုများသုံးကာ မမှန်မကန် ဘက်လိုက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့မှုများ ရှိခဲ့သည်။ [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|မင်းကွန်း တိပိဋကဓရဆရာတော်]] က “ ဒါလား သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ” ဟု ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ဖူးသည်။ {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 5kcfqwuty52fidx4hacqnptrcnh56sb 0 23948 880847 876838 2025-07-08T10:18:11Z Salai Rungtoi 22844 /* နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီခေတ် */ 880847 wikitext text/x-wiki {{Infobox bilateral relations|မြန်မာ–အမေရိကန်|Myanmar|United States |map=Burma USA Locator.png |mission1=[[မြန်မာသံရုံး (ဝါရှင်တန်ဒီစီ)]] |mission2=[[အမေရိကန်သံရုံး (ရန်ကုန်)]] }} [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]နှင့် အမေရိကန်နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးမှာ မြန်မာပြည်တွင်းရှိ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကြောင့် တင်းမာလျက်ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစ၍ နှစ်ဖက်လုံးမှ ပြေပြေလည်လည်ဆက်ဆံနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသည်။<ref name="NYTimes.com">{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2011/12/02/world/asia/us-will-relax-curbs-on-aid-to-myanmar.html |work=The New York Times|first=Steven Lee|last=Myers | title=Clinton Says U.S. Will Relax Some Curbs on Aid to Myanmar | date=December 1, 2011}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == *၁၈၅၆ ခုနှစ် ။ ။ [[မင်းတုန်းမင်း]]သည် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် နီးနီးကပ်ကပ်ဆက်ဆံချင်ကြောင်း အမေရိကန်သမ္မတ [[ဂျိမ်းစ် ဘွတ်ခ်နန်]]ထံသို့ စာရေးသည်။ *၁၈၅၇ ခုနှစ် ။ ။ ဘွတ်ခ်နန်က အမေရိကန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံအကြား ချစ်ကြည်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားကြောင်းနှင့် မြန်မာ့ အချုပ်ချာအာဏာကို ထိပါးစေမည့်ဖြစ်ရပ်များကို သူ မမြင်တွေ့လိုကြောင်း ထပ်လောင်းကတိပြုရင်း မင်းတုန်းမင်းထံသို့ ပြန် စာပို့သည်။ အမေရိကန်သမ္မတက မြန်မာဘုရင်မင်းမြတ်ထံသို့ စာအုပ်နှင့် ရေနွေးငွေ့သုံး မီးရထားပုံစံငယ်ကို လက်ဆောင်အဖြစ် ဆက်သသည်။ *၁၉၄၈ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန်က မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုသည်။ ရန်ကုန်တွင် သံရုံးဖွင့်ပြီး အောက်တိုဘာလတွင် ပထမဆုံး မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ် ခန့်အပ်သည်။ *၁၉၄၈-၅၃ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန်သည် မြန်မာနိုင်ငံကို စီးပွားရေးအထောက်အပံ့ပေးသည့်အပြင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းခိုလှုံနေသော တရုပ်ကူမင်တန်(KMT) တပ်များကိုလည်း လျှို့ဝှက်ထောက်ပံ့ပေးသည်။ ထို အကူအညီသည် ၁၉၅၃-၅၄ ခုနှစ်တွင် ရပ်တန့်ခဲ့ပြီး ကူမင်တန်အများစု ထိုင်ဝမ်သို့ ပြန်ပို့ခံရသည်။ [[File:0134.jpg|thumb|left|၁၉၅၃ ခုနှစ်က မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိ လာသည့် အမေရိကန် ဒု သမ္မတ ရစ်ချတ် နစ်ဆင်ကို ရွှေတိဂုံ ဘုရားတွင်တွေ့ရစဉ်]] *၁၉၅၀ ပြည့်နှစ် ။ ။ ဇွန်လတွင် [[တောင်ကိုရီးယား]]နိုင်ငံအား [[မြောက်ကိုးရီးယား]]က ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်မှုကို မြန်မာနိုင်ငံက ရှုတ်ချသည်။ ဇူလိုင်လတွင် [[ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ]] တုံ့ပြန်ချက်ကို ထောက်ခံသည့် မဲ ထည့်သည်။ ဇွန်လတွင်ပင် ဗြိတိသျှ ဓနသဟာယနိုင်ငံများ အဖွဲ့က မြန်မာကို ဗြိတိသျှ စတာလင်ပေါင် ၆ သန်းချေးရန် သဘောတူသော်လည်း စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံ က အမေရိကန်အစိုးရ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့(TCA) ထံမှ အကူအညီရယူသည်။ [[File:Johnfeel408.jpg|thumb|၁၉၅၅ ခုနှစ်က ရန်ကုန်မြို့သို့ ရောက်ရှိလာသည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မစ္စတာ ဂျွန် ဖော်စတာ ဒါးလက်စ်(အလယ်ရှိ ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့ဝင် အနောက်ဘက်) နှင့် မြန်မာ သမ္မတ ဦးဘဦး(ဓာတ်ပုံ - Life Magazine)]] *၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ ဝန်ကြီးချုပ် [[ဦးနု]] နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မစ္စတာ ဂျွန် ဖော်စတာ ဒါးလက်စ် တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၅၃ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန် ဒု သမ္မတ ရစ်ချတ် နစ်ဆင်သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နှစ်ရက်ကြာအလည်အပတ်ခရီး ရောက်ရှိသည်။ ရန်ကုန်တွင် အမေရိကန်ဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ကြုံရသည်။ နယူးယောက် တိုင်းမ် သတင်းစာအဆိုအရ ပဲခူးတွင်“မြန်မာ နိုင်ငံသည် အမေရိကန်စစ်ဘီလူးများအတွက် နေရာမဟုတ်”ဟု ဖော်ပြသောစာတန်းနှင့်ဆန္ဒပြသူများက နစ်ဆစ်ကိုကြိုဆိုခဲ့ကြ သည်။ *၁၉၅၅ ခုနှစ် ။ ။ ဖေဖော်ဝါရီတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျွန် ဖော်စတာ ဒါးလက်စ် သည် ရန်ကုန်ကို အလည်ရောက်ရှိလာပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု အပါအဝင် မြန်မာ ထိပ်တန်းအရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၅၅ ခုနှစ် ။ ။ ဇွန်လတွင် ဦးနုသည် ဝါရှင်တန်သို့ တရားဝင် သွားရောက်လည်ပတ်ပြီး အမေရိကန် လွှတ်တော်တွင် မိန့်ခွန်းပြောသည်။ အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒွိုက် ဒေးဗစ် အိုင်ဆင်ဟောင်ဝါ]] နှင့် မြန်မာဝန်ကြီးချုပ် ပူးတွဲထုတ်ပြန်သောကြောညာချက်၌“ရန်ကုန်မြို့တော်တွင် လတ်တလော ကျင်းပနေသော ဆဋ္ဌမ သံဃာရတနာ တင်ပွဲသည် ဒေသတခုလုံးအတွက် အကျိုးကျေးဇူးဖြစ်ထွန်း စေ သည်”ဟု မှတ်ချက်ချခဲ့ပြီး ကွန်မြူနစ်တရုတ်နိုင်ငံတွင် အဖမ်းခံထားရသော အမေရိကန် လေယာဉ်မှူးများအရေးကိုလည်း ပြန် လည် သုံးသပ်ခဲ့သည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် အမေရိကန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့၌ နိုင်ငံခြားတင်ပို့ရောင်းချမည့် ဆန်စပါးများ အဆမတန် ပိုလျှံခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် “ရှုပ်ထွေးခက်ခဲသော စီးပွားရေးပြဿနာများ”များကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ *၁၉၅၇ ခုနှစ် ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတ [[မန်းဝင်းမောင်]]သည် ဆေးကုသမှုခံယူရန်အတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်သည်။ ဒီဇင်ဘာ၂၃ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒွိုက် ဒေးဗစ် အိုင်ဆင်ဟောင်ဝါနှင့် တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၅၅ ခုနှစ် က ဝါရှင်တန်တွင် အမေရိကန် ဒု သမ္မတ ရစ်ချတ် နစ်ဆင် နှင့် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၅၆-၆၄ ခုနှစ် ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ အမေရိကန်က စားနပ်ရိက္ခာအထောက်အပံ့များ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် စတင်ပေးခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် [[ဦးနေဝင်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်း]]က ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်း အာဏာသိမ်းချိန်၌ အမေရိကန်တွင် စစ်ပညာ သင်ကြားနေသော မြန်မာ့တပ်မတော် အရာရှိပေါင်း ၁၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ [[File:04-150x150.jpg|thumb|၁၉၆၆ ခုနှစ်က အာဏာရှင် ဦးနေဝင်း နှင့် အမေရိကန် သမ္မတ [[လန်ဒန် ဘန်းနက်စ် ဂျွန်ဆင်]] တို့ လက်ဆွဲ နှုတ်ဆက်]] *၁၉၆၆ ခုနှစ် ။ ။ စက်တင်ဘာလတွင် ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းသည် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံတော်ခရီးစဉ်အဖြစ် သွားရောက်လည် ပတ် ပြီး သမ္မတ လန်ဒန် ဘန်းနက်စ် ဂျွန်ဆင်နှင့် တွေ့ဆုံသည်။ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်တွင် အမေရိကန်သမ္မတက မြန်မာနိုင်ငံ ၏ ဘက်မလိုက်မူဝါဒကို နားလည်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပြီး“နှစ်ပြည်ထောင် နိုင်ငံသားများ၏ အပြန်အလှန် အကျိုးစီးပွားနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် နိုင်ငံတကာနားလည်မှုအကျိုး ထမ်းရွက်ရာတွင်”ရင်းနှီးသောဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုခိုင်မာအောင်လုပ် ဆောင်သွားမည်ဟု နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးက ထပ်လောင်းပြောဆိုခဲ့သည်။ *၁၉၇၄ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန်နှင့် မြန်မာအစိုးရသည် တရားမဝင် မူးယစ်ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်ရောင်းဝယ်မှု တိုက်ဖျက်ရေး ဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးသည်။ အမေရိကန်က Bell 205 ရဟတ်ယဉ်များ မြန်မာနိုင်ငံအား ထောက်ပံ့ရန်လည်း သဘောတူသည်။ *၁၉၈၂ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန်နိုင်ငံ အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ရေးရာ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ရန်ကုန်သို့ လာရောက် လည် ပတ် သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေး အစီအစဉ်များကို ဆက်လက်ထောက်ပံ့ပေးမည်ဟု ပြောကြားသည်။ *၁၉၈၈ ခုနှစ် ။ ။ နိုင်ငံတဝန်း ဒီမိုကရေစီလူထုအုံကြွမှုကြီး ဖြစ်ပေါ်နေသော စက်တင်ဘာလတွင် အာရှနှင့်ပစိဖိတ်ရေးရာ ကော် မတီ ဥက္ကဋ္ဌ အောက်လွှတ်တော်အမတ် စတီဖင် ဂျေ ဆိုလာ့ဇ် ရန်ကုန်သို့ လာရောက်လည်ပတ်ပြီး သမ္မတသစ် [[ဒေါက်တာမောင်မောင်]]နှင့် တွေ့ဆုံသည်။ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]] အပါအဝင် အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်များနှင့်လည်း တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၈၈ ခုနှစ် ။ ။ နိုဝင်ဘာလတွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဒန်နာ ရိုရာဘာချာသည် ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်အနီးရှိ သေဘောဘိုး ကျောင်းသားစခန်းသို့လာရောက်လည်ပတ်ပြီး ကျောင်းသားများဦးဆောင်သော ဆန္ဒပြပွဲများကို စစ်တပ်ကဖြိုခွင်း ခဲ့သဖြင့် ပြည်ပသို့ရောက်ရှိလာသူများအတွက် နိုင်ငံရေးထောက်ခံမှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်သွားမည်ဟု ကတိပေး ပြောကြား သည်။ *၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် ။ ။ အမေရိကန်က မြန်မာကိုပေးနေသော စီးပွားရေးနှင့် စစ်ရေးအကူအညီများ ဖြတ်တောက်လိုက်သည်။ နှစ် ပေါင်း၃၀အတွင်း ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ကျင်းပသော ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD)က အပြတ်အသတ်အနိုင်ရလိုက်သော်လည်း စစ်အစိုးရက ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အား အသိအမှတ်မပြုသောကြောင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးအဆင့်ကို သံအမတ်အဆင့်မှ သံရုံးယာယီ တာဝန်ခံ အဆင့်သို့ ယနေ့အထိ လျှော့ချလိုက်သည်။ *၁၉၉၅ ခုနှစ် က ကုလသမဂ္ဂ ဆိုင်ရာ အမေရိကန် သံတမန် မက်ဒလင်း အောလ်ဘရိုက်နှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၉၄ ခုနှစ် ။ ။ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဘီလ် ရစ်ချတ်ဆန် သည် နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ကျခံနေရသော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို နေအိမ်တွင် တွေ့ဆုံခွင့်ရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတ ဘီလ်ကလင်တန်က ဒေါ်အောင် ဆန်းစုကြည်အတွက် ပေးပို့သော စာတစောင်အား အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဘီလ် ရစ်ချတ်ဆန် က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ထံသို့ ပေးအပ်သည်။ အောက်လွှတ်တော်အမတ်သည် စစ်ထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲ [[ခင်ညွန့်၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး‎|ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးခင်ညွှန့်]]နှင့်လည်း တွေ့ဆုံသည်။ ဘန်ကောက်မြို့တွင်ကျင်းပသော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏အနာဂတ်အား ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် ဒု ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်ညွှန့် နှစ်ဦးတည်းကသာ အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်ဟု သူက ပြောဆိုသည်။ *၁၉၉၅ ခုနှစ် ။ ။ စက်တင်ဘာလတွင် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ ဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နောက်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ် လာသူ မက်ဒ်လင်း အောလ်ဘရိုက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ပြီး ဒု ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်ညွှန့် နှင့်တွေ့ဆုံသည်။ ဒု ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်ညွှန့် က ၎င်းတို့ အစိုးရသည် လူထုထောက်ခံမှုအများအပြားရရှိနေသည်ဟု အောလ်ဘရိုက်ကို ပြောဆိုသည်။ နောက်တနေ့တွင် မစ္စ အောလ်ဘရိုက်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့်တွေ့ဆုံသည်။ *၁၉၉၇ ခုနှစ် ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံကို အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများ အသင်းတွင် ဝင်ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းအပေါ် အမေရိကန်အစိုးရက ပြင်းပြင်း ထန်ထန် ကန့်ကွက်သည်။ *၁၉၉၇ ခုနှစ် ။ ။ အမေရိကန် နိုင်ငံသားများ အနေဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့်သော်လည်းကောင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုအသစ်များ ပြုလုပ်ခြင်းကို သမ္မတ ကလင်တန်က တားမြစ်ပိတ်ပင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငွေခဝါချခြင်း အား ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းမရှိသောကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တားမြစ်ပိတ်ပင်မှုချမှတ် လိုက်သည့်အပြင် တချို့သော မြန်မာစစ်တပ်အရာရှိများနှင့် မိသားစုဝင်များကိုလည်း ပြည်ဝင်ခွင့်ဗီဇာ ကန့်သတ်ပိတ်ပင်သည်။ *၂၀၀၃ ခုနှစ် ။ ။ မေလ ၃၀ ရက် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒီပဲယင်းအရပ်တွင် NLD ယာဉ်တန်းအား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုအပြီး ဇူလိုင်လတွင် သမ္မတ [[ဂျော့ချ် ဝေါလ်ကာ ဘုရှ်]]အစိုးရက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုအသစ် ချမှတ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်မြောက်မှုနှင့် ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေ နှင့် အမိန့်စာ အမှတ် ၁၃၃၁၀ အရ မြန်မာနိုင်ငံမှ ထုတ်ကုန် တင်သွင်းခြင်းကို တားမြစ်ခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို တားမြစ်ခြင်း၊ စစ်အစိုးရနှင့် မြန်မာနိုင်ငံခြား ကူး သန်းရောင်းဝယ်မှု အဖွဲ့သုံးဖွဲ့၏ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းဆည်းသည်။ ထိုဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများအရ အမေရိ ကန် အစိုးရက နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာထောက်ပံ့ကူညီမှုတိုင်းကို ကန့်ကွက်သွားမည် ဖြစ်သည်။ *၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာကို အရေးယူပိတ်ဆို့သည့် JADE Act ကို အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ ဘုရှ် လက်မှတ်ထိုး အတည်ပြု။ *၂၀၀၅ ခုနှစ် ။ ။ သမ္မတ ဘုရှ်က နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် လျာထားသော ကွန်ဒိုလီဇာ ရိုက်စ်က မြန်မာနိုင်ငံကို“ကမ္ဘာတဝန်း အာဏာရှင်များ၏ ခံကတုတ် ခြောက်ခုအနက်”တခုဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုသည်။ *၂၀၀၇ ခုနှစ် ။ ။ အစိုးရက လောင်စာဆီဈေး ရုတ်တရက်မြှင့်တင်လိုက်သဖြင့် ရန်ကုန်နှင့် နေရာ အနှံ့အပြားတွင် လူထုဆန္ဒပြပွဲများဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဆန္ဒပြပွဲများကို စစ်အစိုးရက အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းလိုက်သည့်အတွက် သမ္မတ ဘုရှ်က လူ့ အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာများကို အလွဲသုံးစားလုပ်မှုအတွက် တာဝန်ရှိသူဟု သတ်မှတ်ခံရသူ တဦးချင်းစီ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းဆည်းသည့် အမိန့် ကြေညာချက် အမှတ် ၁၃၃၄၈ ကို ထုတ်ပြန်သည်။ ထို့အပြင် ၎င်းတာဝန်ရှိသူများအား ဘဏ္ဍာ ရေးနှင့် ရုပ်၀ထ္ထုပစ္စည်း အထောက်အပံ့ပေးသော လူပုဂ္ဂိုလ် တဦးချင်းနှင့် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုကိုလည်း သိမ်းဆည်း ရန် ယင်း အမိန့်တွင်ပါဝင်သည်။ ယခင်ပြစ်ဒဏ်ခတ်မှုအား တိုးချဲ့ထားသော အမိန့်စာဖြစ်သည်။ *၂၀၀၈ ခုနှစ် က အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ ဘုရှ်နှင့် ပြည်ပရောက် မြန်မာ အတိုက်အခံများ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် တွေ့ဆုံ။ *၂၀၀၈ ခုနှစ် ။ ။ သမ္မတ ဘုရှ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှထွက်သော ကျောက်မျက် ရတနာများ တင်သွင်းခြင်းကို ကန့်သတ်ခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ချမှတ်ထားသောလက်ရှိ သွင်းကုန်ကန့်သတ်မှုအား တိုးချဲ့သော Burma Jade Act ကို လက်မှတ်ရေး ထိုး ထုတ်ပြန်သည်။ မြန်မာကုမ္ပဏီ ၁၀ ခုထက်မနည်း အဆိုပါ ပြစ်ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခံရသည်။ *၂၀၀၈ ခုနှစ် ။ ။ မေလတွင် ရဟတ်ယဉ်များ၊ ရေ နှင့်အစားအစာ တန်ပေါင်းများစွာ တင်ဆောင်လာသော အမေရိကန် လေ ယာဉ်တင် သင်္ဘော(US Aircraft Carrier Essex)သည် ဧရာ၀တီတိုင်းတွင် နာဂစ်မုန်တိုင်းသင့်ပြည်သူများကို ကူညီရန် မြန်မာ အစိုးရထံမှ ခွင့်ပြုချက်ကို ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်တွင် ရက်သတ္တပတ် ၃ ပတ်ကြာစောင့်ဆိုင်းသည်။ မြန်မာအစိုးရက ကယ် ဆယ်ရေး အစီအစဉ်ကို ပယ်ချလိုက်သည်။ သို့သော် အမေရိကန်အစိုးရကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒဿမ၂ သန်းတန်ဖိုးနီးပါးရှိအစားအစာနှင့်နေထိုင်စရာအကူအညီများ 185 DOD C-130 ကုန်တင်လေယာဉ်များဖြင့် ရန်ကုန်သို့ သယ်ဆောင်ခွင့်ပြုသည်။ *၂၀၀၈ ခုနှစ် ။ ။ ဩဂုတ်လတွင် အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ ဘုရှ်နှင့် ပြည်ပရောက် မြန်မာ အတိုက်အခံများ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် တွေ့ဆုံသည်။ သမ္မတ ကတော် လော်ရာ ဘုရှ် က ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်ရှိ မယ်တော်ဆေးခန်းနှင့် ဒုက္ခသည် စခန်းများကို သွားရောက်သည်။ *၂၀၀၉ ခုနှစ် တွင် အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျင်မ် ဝက်ဘ်နှင့် [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ]] တွေ့ဆုံသည်။ *၂၀၀၉ ခုနှစ် ။ ။ ဩဂုတ်လတွင် အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျင်မ် ဝက်ဘ်သည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေနှင့် တွေ့ဆုံခွင့်ရသဖြင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း မြန်မာ စစ်ခေါင်းဆောင်နှင့်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခွင့်ရခဲ့သော အဆင့်မြင့်ဆုံးအရာရှိဖြစ် သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း တရုတ်ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ကြီးထွားလာနေခြင်းကို ထောက်ပြပြီး အမေရိကန်အစိုးရအား မြန်မာအစိုးရနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် ဂျင်မ် ဝက်ဘ်က အပြင်းအထန် စည်းရုံးသည်။ *၂၀၀၉ ခုနှစ် ။ ။ စက်တင်ဘာလတွင် အမေရိကန် သမ္မတ [[ဘာရတ်အိုဘားမား]] အစိုးရက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်ချမှတ်ထားသော ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများကို ရုပ်သိမ်းခြင်းမရှိဘဲ မြန်မာအစိုးရ စစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့မှုလုပ်ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်း သွားမည်ဟု ဆိုသည်။ *၂၀၀၉ ခုနှစ် ။ ။ နိုဝင်ဘာလက စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသော အမေရိကန်-အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် သမ္မတ အိုဘားမား က မြန်မာဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[သိန်းစိန်၊ ဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]]အား လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်သည်။ မြန်မာအစိုးရသည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများကို လွှတ်ပေးခြင်းနှင့် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများလုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပိုမိုကောင်းမွန်မည်ဟု သမ္မတ အိုဘားမားက ပြောဆိုသည်။ ၁၄ နှစ် အတွင်း အဆင့်မြင့်ဆုံး အမေရိကန်အရာရှိအဖြစ် အမေရိကန်အစိုးရ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ကာ့တ် ကမ်းဘဲလ် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်သည်။ ထိုခရီးစဉ်သည် အိုဘားမားအစိုးရ၏ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်ချမှတ်သော မူဝါဒအသစ် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ဆက်ဆံရေး၏ တစိတ်တဒေသဖြစ်သည်။ *၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ။ ။ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့က အနှစ်၂၀အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် ကျင်းပသော မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲအား “လွတ်လပ်မှု နှင့် တရားမျှတမှုမရှိသော ရွေးကောက်ပွဲ”ဟု သမ္မတ အိုဘားမားက ရှုတ်ချသည်။ ရွေးကောက်ပွဲမှတဆင့် စစ်အရာရှိဟောင်းများ ဦးဆောင်သော အမည်ခံအရပ်သားအစိုးရထံသို့ စစ်အစိုးရက အာဏာလွှဲပြောင်းပေးသည်။ *၂၀၁၁ ခုနှစ် ။ ။ ဧပြီလတွင် အမေရိကန်အစိုးရနှင့် မြန်မာအစိုးရ ခေါင်းဆောင်များအကြား ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်သူအဖြစ် ဒဲရစ် မစ်ချယ်ကို မြန်မာနိုင်ငံ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် သမ္မတ အိုဘားမားက ခန့်အပ်သည်။ *၂၀၁၁ ခုနှစ် ။ ။ စက်တင်ဘာ၂၉ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်သည် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ထိပ်တန်းအရာရှိများနှင့် ဝါရှင်တန်မြို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် သွားရောက်တွေ့ဆုံသည်။ နောက်တနေ့တွင် သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ဘက်ခြမ်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ဆောက်နေသော မြစ်ဆုံ ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းအား ယာယီရပ်ဆိုင်းလိုက်သည်ဟု ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။ ဝါရှင်တန်က အရေးပါပြီး အပြုသဘောဆောင်သော လုပ်ရပ်တခုအဖြစ် ကြိုဆိုလိုက်သည်။ *၂၀၁၁ ခုနှစ် ။ ။ နိုဝင်ဘာတွင် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ်ချယ်သည် သက်တမ်းနှစ်လ မပြည့်သေးသည့် အချိန်တွင် တတိယအကြိမ်မြောက်ခရီးစဉ်အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံသို့သွားရောက်ပြီး မြန်မာအစိုးရခေါင်းဆောင်များအပါအဝင် ဒေါ်အောင် ဆန်းစုကြည်နှင့်ပါ တွေ့ဆုံသည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှ နောက်ထပ်ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အပြုသဘောဆောင်သော အပြောင်း အလဲ များနှင့်အတူ အမေရိကန်အစိုးရကလည်း အပြန်အလှန်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု အမေရိကန်အစိုးရက ထုတ်ပြန်ကြေညာ သည်။ *၂၀၁၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်း အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ ဘာလီကျွန်းတွင် ကျင်းပသော အာဆီယံ ထိပ်သီး ညီလာခံ၌ အမေရိကန်သမ္မတ အိုဘားမား ၏ နောက်တွင် ရပ်နေသော သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်ကိုတွေ့ရစဉ် *၂၀၁၁ ခုနှစ် ။ ။ နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် သမ္မတ အိုဘားမားက မြန်မာနိုင်ငံတွင် “တိုးတက်ပြောင်းလဲမှု အရိပ်အယောင်များ” ဖြစ် ပေါ်နေသည်ဟု ပြောဆိုလိုက်ပြီး “နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ၊ တဦးချင်းအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး လုပ် ငန်း များ ပိုမိုတိုးတက်လာစေရန် အမေရိကန်အနေဖြင့် ကူညီပေးနိုင်မှုများ” ရှာဖွေလေ့လာရန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စ ဟီလာရီ ကလင်တန်ကို ဒီဇင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့စေလွှတ်မည်ဟု ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။ မြန်မာအစိုးရက အမေရိကန်သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော အပြုသဘောဆောင်သည့် အပြောင်းအလဲများကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုလိုက်ပြီး သမ္မတ အိုဘားမား၏ ကြေညာချက်ကို ကြိုဆိုလိုက်သည်။ *၂၀၁၁ ခုနှစ် ။ ။ ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်တွင် သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စ ဟီလာရီ ကလင်တန် နေပြည်တော်၌ တွေ့ဆုံသည်။ အမေရိကန်-မြန်မာ ဆက်ဆံရေး အခန်းကဏ္ဍသစ် တခုကို ရောက်ရှိပြီ ဖြစ်ကြောင်း ဦးသိန်းစိန်က ပြော သည်။<ref>[http://burma.irrawaddy.org/archives/3111 မင်းတုန်းမင်းမှ ဟီလာရီ ကလင်တန်အထိ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120103194401/http://burma.irrawaddy.org/archives/3111 |date=3 January 2012 }} (ဧရာဝတီ မဂ္ဂဇင်း၊ December 1, 2011)</ref> [[File:Secretary Clinton with Burmese First Lady in Nay Pyi Taw (6464632633).jpg|thumb|ဦးသိန်းစိန်၊ [[ခင်ခင်ဝင်း၊ ဒေါ်|​ဒေါ်ခင်ခင်ဝင်း]]နှင့် ဟီလာရီကလင်တန်]] [[File:Secretary Tillerson and Burmese State Counsellor Aung San Suu Kyi Hold a Bilateral Meeting in Burma (37723633574).jpg|thumb|[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး|အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]] ​တေလာဆန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံခြား​ရေးဝန်ကြီး [[အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဒေါ်|​ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]ကို နိုင်ငံခြား​ရေးဝန်ကြီးဌာနဧည့်ခန်းမ၌ ​တွေ့ရစဉ်]] == နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီခေတ် == ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေကို ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း အခွန်ကောက်ခံမည်ဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]] မင်းအောင်လှိုင်ကို စာရေးသားပေးပို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://yangonmediagroup.com/index.php/myanmar/2025-07-08-01-22-11|title=အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ထံ မြန်မာ၏ပို့ကုန်များအပေါ် အခွန်နှုန်းထားသစ်ကောက်ခံမည့်အကြောင်းစာပို့|accessdate=2025-7-8|publisher=Yangon Media Group|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708063242/https://yangonmediagroup.com/index.php/myanmar/2025-07-08-01-22-11|archivedate=2025-7-8}}</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 0sf1mquv37k9xqbq8t265zqtl7j4o0t 0 46732 880783 880350 2025-07-08T04:43:38Z Zawzawaungthwin 100038 အချက်အလက်များ ဖြည့်စွက်ခြင်း 880783 wikitext text/x-wiki မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံနှင့် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ထားရှိသည်။လက်ရှိတွင် မြန်မာသံရုံး ၃၇ ရုံး၊ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ရုံး ၃ ရုံးနှင့် မြန်မာကောင်စစ်ဝန်ချုပ်ရုံး ၁၁ ရုံး စုစုပေါင်း ၅၁ ရုံး ဖွင့်လှစ်ထားသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ၄၆ နိုင်ငံမှ သံရုံး၊ အဖွဲ့ရုံးနှင့် ကောင်စစ်ဝန်ချုပ်ရုံး ၅၀ ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်ခံဖွင့်လှစ်ထားရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/article/68394|title=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ (၇၈) နှစ် သမိုင်းမှတ်တိုင်မော်ကွန်း|work=MOI Myanmar|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|date=၁၇ မတ် ၂၀၂၅ }}</ref> [[File:Diplomatic missions of Myanmar.PNG|thumbnail|right|500px|မြန်မာနိုင်ငံသံတမန်မစ်ရှင်ရှိ နိုင်ငံများ {{legend|#ed1c24|မြန်မာ}} {{legend|#3f48cc|သံရုံး နှင့် ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#417e8d|သံရုံး}} {{legend|#9cc916|ကောင်စစ်ဝန်}} {{legend|#ab58ac|ကုန်သွယ်ရေးရုံး}} {{legend|#c8bfe7|ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်}}]] {| class="wikitable sortable" sortable ! စဉ် !! နိုင်ငံ !! သံဆက်သွယ်မှု စတင်သောနေ့ !လက်ရှိ မြန်မာသံအမတ်ကြီး !တာဝန်စတင်ခြင်း |- | ၁|| {{flagicon|United Kingdom}} [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]||၇ ဇူလိုင် ၁၉၄၇ | | |- | ၂||{{flagicon|Pakistan}} [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]||၁ ဩဂုတ် ၁၉၄၇ |ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]] |{{Start date and age|2020|5|30}} |- | ၃||{{flagicon|United States}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]||၁၉ စက်တင်ဘာ ၁၉၄၇ | | |- | ၄ ||{{flagicon|Netherlands}} [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]||၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၇ | | |- | ၅ ||{{flagicon|India}} [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]||၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2024|9|14}} |- | ၆||{{flagicon|Russia}} [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]||၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၄၈ |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2023|12|17}} |- | ၇||{{flagicon|France}} [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]||၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၄၈ | | |- | ၈||{{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]||၂၄ ဩဂုတ် ၁၉၄၈ | | |- | ၉||{{flagicon|Sri Lanka}} [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]||၇ ဇွန် ၁၉၄၉ |ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၁၀||{{flagicon|Indonesia}} [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]||၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၉ | | |- | ၁၁||{{flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်(ပီအာစီ)]]||၈ ဇွန် ၁၉၅၀ |ဦး[[တင်မောင်ဆွေ]] |{{Start date and age|2022|11|11}} |- | ၁၂||{{flagicon|Italy}} [[အီတလီ]]||၂၄ နိုဝင်ဘာ ၁၉၅၀ | | |- | ၁၃||{{flagicon|Serbia}} [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆာဘီးယား]]||၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၀ | | |- | ၁၄||{{flagicon|Austria}} [[ဩစတြီးယား]]||၉ ဇူလိုင် ၁၉၅၃ | | |- | ၁၅||{{flagicon|Israel}} [[အစ္စရေး]]||၁၃ ဇူလိုင် ၁၉၅၃ | | |- | ၁၆||{{flagicon|Australia}} [[ဩစတြေးလျ]]||၁ ဩဂုတ် ၁၉၅၃ | | |- | ၁၇||{{flagicon|Egypt}} [[အီဂျစ်]]||၈ ဩဂုတ် ၁၉၅၃ | | |- | ၁၈||{{flagicon|Belgium}} [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]||၁၉၅၃ | | |- | ၁၉||{{flagicon|Germany}} [[ဂျာမနီ]]||၉ ဧပြီ ၁၉၅၄ | | |- | ၂၀||{{flagicon|Finland}} [[ဖင်လန်]]||၂၂ ဇူလိုင် ၁၉၅၄ | | |- | ၂၁||{{flagicon|Japan}} [[ဂျပန်]]||၁ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၄ | | |- | ၂၂||{{flagicon|Denmark}} [[ဒိန်းမတ်]]||၂၂ ဧပြီ ၁၉၅၅ | | |- | ၂၃||{{flagicon|Cambodia}} [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|က​မ္ဘောဒီးယား]]||၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၅၅ |ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]] |{{Start date and age|2024|1|13}} |- | ၂၄||{{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို ဒီပီအာ]]||၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၅၆ |ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]] |{{Start date and age|2024|1|18}} |- | ၂၅||{{flagicon|Poland}} [[ပိုလန်]]||၁၁ နိုဝင်ဘာ ၁၉၅၅ | | |- | ၂၆||{{flagicon|Bulgaria}} [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ​ဂေးရီးယား]]||၁၆ မေ ၁၉၅၆ | | |- | ၂၇||{{flagicon|Czech Republic}} [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||၃ ဇန်နဝါရီ ၁၉၅၆ | | |- | ၂၈||{{flagicon|Slovakia}} [[ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ|စလိုဗက်သမ္မတနိုင်ငံ]]||၃ ဇန်နဝါရီ ၁၉၅၆ | | |- | ၂၉||{{flagicon|Hungary}} [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ|ဟန်ဂရီ]]||၅ မတ် ၁၉၅၆ | | |- | ၃၀||{{flagicon|Romania}} [[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေနီးယား]]||၁၅ မတ် ၁၉၅၆ | | |- | ၃၁||{{flagicon|Norway}} [[နော်ဝေနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]||၁၈ မေ ၁၉၅၆ | | |- | ၃၂||{{flagicon|Iraq}} [[အီရတ်]]||၂၃ ဇူလိုင် ၁၉၅၆ | | |- | ၃၃||{{flagicon|Philippines}} [[ဖိလစ်ပိုင်]]||၃၀ ဇူလိုင် ၁၉၅၆ | | |- | ၃၄||{{flagicon|Mongolia}} [[မွန်ဂိုလီးယား]]||၂၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၆ | | |- | ၃၅||{{flagicon|Afghanistan}} [[အာဖဂန်နစ္စတန်]]||၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၅၆ | | |- | ၃၆||{{flagicon|Sweden}} [[ဆွီဒင်]]||၁၉၅၆ | | |- | ၃၇||{{flagicon|Switzerland}} [[ဆွစ်ဇာလန်]]||၁၉၅၇ | | |- | ၃၈||{{flagicon|Malaysia}} [[မလေးရှား]]||၁ မတ် ၁၉၅၈ | | |- | ၃၉||{{flagicon|Greece}} [[ဂရိ]]||၂၀ မတ် ၁၉၅၈ | | |- | ၄၀||{{flagicon|Canada}} [[ကနေဒါ]]||၉ ဩဂုတ် ၁၉၅၈ | | |- | ၄၁||{{flagicon|Turkey}} [[တူရကီ]]||၂ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၈ | | |- | ၄၂||{{flagicon|New Zealand}} [[နယူးဇီလန်]]||၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၅၈ | | |- | ၄၃||{{flagicon|Nepal}} [[နီပေါ]]||၃ မတ် ၁၉၆၀ |[[မျိုးမြင့်မောင်|ဦးမျိုးမြင့်အောင်]] |{{Start date and age|2024|7|24}} |- | ၄၄||{{flagicon|Singapore}} [[စင်ကာပူ]]||၁၂ ဩဂုတ် ၁၉၆၆ | | |- | ၄၅||{{flagicon|Spain}} [[စပိန်]]||၁၁ မတ် ၁၉၆၇ | | |- | ၄၆||{{flagicon|Iran}} [[အီရန်]]||၈ ဩဂုတ် ၁၉၆၈ |ဦး[[ဇော်ဦး (သံအမတ်ကြီး)|ဇော်ဦး]] |{{Start date and age|2025|2|19}} |- | ၄၇||{{flagicon|Algeria}} [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဂျီရီးယား]]||၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၆၈ | | |- | ၄၈||{{flagicon|Maldives}} [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်ဒိုက်]]||၁၅ ဇန်နဝါရီ ၁၉၇၀ | | |- | ၄၉||{{flagicon|Nigeria}} [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ|နိုင်ဂျီးရီးယား]]||၂၄ ဇန်ဝါရီ ၁၉၇၀ | | |- | ၅၀||{{flagicon|Bangladesh}} [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]||၂၁ မတ် ၁၉၇၂ |ဦး[[ကျော်စိုးမိုး]] |{{Start date and age|2024|5|7}} |- | ၅၁||{{flagicon|Syria}} [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]||၁၅ ဇွန် ၁၉၇၂ | | |- | ၅၂||{{flagicon|Argentina}} [[အာဂျင်တီးနား]]||၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၇၅ | | |- | ၅၃||{{flagicon|South Korea}} [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ အာအိုကေ]]||၁၉ မေ ၁၉၇၅ | | |- | ၅၄||{{flagicon|Vietnam}} [[ဗီယက်နမ်]]||၂၈ မေ ၁၉၇၅ | | |- | ၅၅||{{flagicon|Mexico}} [[မက္ကဆီကို]]||၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၇၆ | | |- | ၅၆||{{flagicon|Mauritania}} [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ|မော်ရီးတေးနီးယား]]||၅ အောက်တိုဘာ ၁၉၇၆ | | |- | ၅၇||{{flagicon|Cuba}} [[ကျူးဘား]]||၁၂ အောက်တိုဘာ ၁၉၇၆ | | |- | ၅၈||{{flagicon|Portugal}} [[ပေါ်တူဂီ]]||၁၄ နိုဝင်ဘာ ၁၉၇၆ | | |- | ၅၉||{{flagicon|Albania}} [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်ဘေးနီးယား]]||၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၆ | | |- | ၆၀||{{flagicon|Costa Rica}} [[ကော်စတာရီကာ]]||၈ မတ် ၁၉၇၇ | | |- | ၆၁||{{flagicon|Morocco}} [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ|မော်ရိုကို]]||၃၁ ဇူလိုင် ၁၉၇၈ | | |- | ၆၂||{{flagicon|Mauritius}} [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မော်ရီတီးယပ်]]||၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၈ | | |- | ၆၃||{{flagicon|Chile}} [[ချီလီ]]||၂၂ ဧပြီ ၁၉၈၂ | | |- | ၆၄||{{flagicon|Panama}} [[ပနားမား]]||၁၅ ဇူလိုင် ၁၉၈၂ | | |- | ၆၅||{{flagicon|Brazil}} [[ဘရာဇီး]]||၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၂ | | |- | ၆၆||{{flagicon|Cyprus}} [[ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ|ဆိုက်ပရပ်]]||၁၅ ဇူလိုင် ၁၉၈၅ | | |- | ၆၇||{{flagicon|Vanuatu}} [[ဗနွားတူနိုင်ငံ|ဗာနူအာတူ]]||၂၈ ဇန်နဝါရီ ၁၉၈၇ | | |- | ၆၈||{{flagicon|Colombia}} [[ကိုလံဘီယာ]]||၂၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၈ | | |- | ၆၉||{{flagicon|Peru}} [[ပီရူး]]||၂၈ ဩဂုတ် ၁၉၈၉ | | |- | ၇၀||{{flagicon|Venezuela}} [[ဗင်နီဇွဲလား]]||၂၀ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၀ | | |- | ၇၁||{{flagicon|Papua New Guinea}} [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ|ပါပူအာ နယူးဂီနိ]]||၂၄ ဇူလိုင် ၁၉၉၁ | | |- | ၇၂||{{flagicon|Brunei}} [[ဘရူနိုင်း]]||၂၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၃ | | |- | ၇၃||{{flagicon|Ghana}} [[ဂါနာ]]||၁၃ ဇန်နဝါရီ ၁၉၉၅ | | |- | ၇၄||{{flagicon|South Africa}} [[တောင်အာဖရိက]]||၂၀ ဧပြီ ၁၉၉၅ | | |- | ၇၅||{{flagicon|Kenya}} [[ကင်ညာ]]||၂၆ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၇ | | |- | ၇၆||{{flagicon|Kuwait}} [[ကူဝိတ်]]||၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၈ |ဦးချမ်းအေး |{{Start date and age|2023|10|24}} |- | ၇၇||{{flagicon|Ukraine}} [[ယူကရိန်း]]||၁၉ ဇန်နဝါရီ ၁၉၉၉ | | |- | ၇၈||{{flagicon|Azerbaijan}} [[အဇာဘိုင်ဂျန်]]||၃ ဩဂုတ် ၁၉၉၉ | | |- | ၇၉||{{flagicon|Georgia}} ​[[ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ|ဂျော်ဂျီယာ]]||၁၆ ဩဂုတ် ၁၉၉၉ | | |- | ၈၀||{{flagicon|Turkmenistan}} [[တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ|တာခ်မင့်နစ္စတန်]]||၂၆ ဩဂုတ် ၁၉၉၉ | | |- | ၈၁||{{flagicon|Croatia}} [[ခရိုအေးရှား]]||၃ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၉ | | |- | ၈၂||{{flagicon|Belarus}} [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘီလာရုစ်]]||၂၂ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၉ | | |- | ၈၃||{{flagicon|Kazakhstan}} ​[[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇတ်စတန်]]||၂၃ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၉ |ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] |{{Start date and age|2025|2|22}} |- | ၈၄||{{flagicon|Tajikistan}} [[တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|တာဂျစ်ကစ္စတန်]]||၂၉ စက်တင်ဘာ ၁၉၉၉ | | |- | ၈၅||{{flagicon|Jamaica}} [[ဂျမေကာနိုင်ငံ|ဂျမေကား]]||၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၉ | | |- | ၈၆||{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[ကာဂျစ္စတန်နိုင်ငံ|ကာဂျစ်စတန်]]||၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၀ | | |- | ၈၇||{{flagicon|Uzbekistan}} [[ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံ|ဥဇဘက်ကစ္စတန်]]||၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၁ | | |- | ၈၈||{{flagicon|Uruguay}} [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ|ဥရုဂွေး]]||၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၁ | | |- | ၈၉||{{flagicon|North Macedonia}} [[မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ]]||၉ ဇူလိုင် ၂၀၀၃ | | |- | ၉၀||{{flagicon|Ireland}} [[အိုင်ယာလန်]]||၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၄ | | |- | ၉၁||{{flagicon|Sudan}} [[ဆူဒန်]]||၂၀ မေ ၂၀၀၄ | | |- | ၉၂||{{flagicon|Saudi Arabia}} [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယား]]||၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၀၄ |ဦးတင်ယု | |- | ၉၃||{{flagicon|Qatar}} [[ကာတာနိုင်ငံ|ကာတာ]]||၂၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၀၅ | | |- | ၉၄||{{flagicon|East Timor}} [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့ တီမော]]||၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၀၆ | | |- | ၉၅||{{flagicon|Montenegro}} [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ|မွန်တီနီဂရိုး]]||၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၆ | | |- | ၉၆||{{flagicon|Slovenia}} [[ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ|ဆလိုဗေးနီးယား]]||၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၆ | | |- | ၉၇||{{flagicon|North Korea}} [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|ကိုရီးယား၊ ဒီပီအာကေ]]||၂၆ ဧပြီ ၂၀၀၇ |ဦးတင်မောင်ဆွေ |{{Start date and age|2023|9|11}} |- | ၉၈||{{flagicon|Andorra}} [[အင်ဒိုရာ]]||၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၉ | | |- | ၉၉||{{flagicon|Zimbabwe}} [[ဇင်ဘာဘွေ]]||၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၀၉ | | |- | ၁၀၀||{{flagicon|Bahrain}} [[ဘာရိန်း]]||၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၉ |ဦးတင်ယု |{{Start date and age|2023|7|26}} |- | ၁၀၁||{{flagicon|Fiji}} [[ဖီဂျီနိုင်ငံ|ဖီဂျီ]]||၁၀ မေ ၂၀၁၀ | | |- | ၁၀၂||{{flagicon|Oman}} [[အိုမန်နိုင်ငံ]]||၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၀ |ဦးတင်ယု |{{Start date and age|2023|12|19}} |- | ၁၀၃||{{flagicon|Gambia}} [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]||၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၁ | | |- | ၁၀၄||{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ|ဘော့စ်နီးယား]]နှင့် ဟာဇီးဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ||၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၁၁ | | |- | ၁၀၅||{{flagicon|Malawi}} [[မာလဝီနိုင်ငံ|မာလာဝီနိုင်ငံ]]||၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၂ | | |- | ၁၀၆||{{flagicon|Bhutan}} [[ဘူတန်နိုင်ငံ]]||၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ | | |- | ၁၀၇||{{flagicon|Luxembourg}} [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]||၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၂ | | |- | ၁၀၈||{{flagicon|Latvia}} [[လတ်ဗီယာနိုင်ငံ|လတ်ဗီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]||၂၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၂ | | |- | ၁၀၉||{{flagicon|Estonia}} [[အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံ|အက်စတိုးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||၂၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၂ | | |- | ၁၁၀||{{flagicon|Iceland}} [[အိုက်စလန်နိုင်ငံ|အိုက်စလန်သ]]မ္မတနိုင်ငံ||၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၂ | | |- | ၁၁၁||{{flagicon|Armenia}} [[အာမေးနီးယားနိုင်ငံ|အာမေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၃ | | |- | ၁၁၂||{{flagicon|Angola}} [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အင်ဂိုလာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||၁၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၃ | | |- | ၁၁၃||{{flagicon|Lithuania}} [[လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ|လစ်သူယေးနီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၃ | | |- | ၁၁၄||{{flagicon|Ethiopia}} [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုပီးယား]] ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ||၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၅ | | |- | ၁၁၅||{{flagicon|Malta}} [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လ်တာ]]သမ္မတနိုင်ငံ||၅ ဧပြီ ၂၀၁၇ | | |- | ၁၁၆||{{flagicon|Ecuador}} [[အီကွေဒေါနိုင်ငံ|အီကွေဒေါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||၆ ဧပြီ ၂၀၁၇ | | |- | ၁၁၇||{{flagicon|Marshall Islands}} မာရှယ်ကျွန်းစုသမ္မတနိုင်ငံ||၂၁ ဧပြီ ၂၀၁၇ | | |- | ၁၁၈||{{flagicon|Vatican City}} [[ဟောလီစီ]]([[ဗာတီကန်စီးတီး|ဗာတီကန်န]]န်းတော်)||၄ မေ ၂၀၁၇ | | |- | ၁၁၉||{{flagicon|Liberia}} [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ|လိုက်ဘေးရီးယား]]သမ္မတနိုင်ငံ||၅ မေ ၂၀၁၇ | | |- | ၁၂၀||{{flagicon|Guinea}} [[ဂီနီနိုင်ငံ|ဂီနီ]]သမ္မတနိုင်ငံ||၆ ဇွန် ၂၀၁၇ | | |- | ၁၂၁||{{flagicon|Seychelles}} ဆေးရှဲလ်သမ္မတနိုင်ငံ||၁၂ ဇူလိုင် ၂၀၁၇ | | |- | ၁၂၂||{{flagicon|Benin}} [[ဘီနင်နိုင်ငံ|ဘီနင်သမ္မတနိုင်ငံ]]||၂ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ | | |- | ၁၂၃||{{flagicon|Togo}} [[တိုဂိုနိုင်ငံ|တိုဂို]]သမ္မတနိုင်ငံ||၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ | | |- | ၁၂၄||{{flagicon|Nicaragua}} [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ|နီကာရာဂွါ]]သမ္မတနိုင်ငံ||၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၀ | | |- | ၁၂၅||{{flagicon|United Arab Emirates}} [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ|အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု]]||၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ <ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/423212 |title=ယူအေအီး-မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်မှုဆိုင်ရာ သဘောတူလက်မှတ်ထိုး|work=DVB|access-date=၁၃မေ ၂၀၂၃ |date=၁၀နိုဝင်ဘာ၂၀၂၀  }}</ref> | | |- | ၁၂၆||{{flagicon|Guinea-Bissau}} [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]||၆ မတ် ၂၀၂၃<ref>{{cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/deplomatic-relations-with-myanmar/ |title=Diplomatic Relations with Myanmar|work=Ministry of Foreign Affairs Republic of The Union of Myanmar|access-date=13May2023 }}</ref><nowiki> </nowiki><ref>{{cite web |url= http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html |title= List of Countries having Diplomatic Relations with the Union of Myanmar (As of 31 May 2010) |accessdate= 02 |accessdaymonth= Oct |accessyear= 2012 |archivedate= 23 July 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130723062200/http://www.mofa.gov.mm/foreignpolicy/Lists%20of%20Countries%20Having%20Diplomatic%20Relations.html }}</ref> | | |} == အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်ရုံး == {| class="wikitable" |+ !စဉ် !နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ !ကိုယ်စားလှယ်ရုံး !အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် !တာဝန်စတင်ခြင်း |- |၁ |{{အလံ|United Nations}} |[[နယူးယောက်မြို့]] |ဦး[[မြင့်သူ|မြင့်သူ]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၂ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာမြို့]] |ဦး[[ကျော်မိုးထွန်း]] |{{Start date and age|2020|10|20}} |- |၃ |{{အလံ|United Nations}} |[[ဗီယင်နာမြို့]] |[[မင်းသိမ်း|ဦးမင်းသိမ်း]] |{{Start date and age|2020|10|15}} |- |၄ |{{အလံ|ASEAN}} |[[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာမြို့]] |ဦး[[အောင်မျိုးမြင့်|အောင်မျိုးမြင့်]] |{{Start date and age|2020|3|20}} |} == နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများတွင် ပါဝင်မှု == {| class="wikitable" |+ !စဉ် !အဖွဲ့အစည်းအမည် !ပါဝင်မှု !ရက်စွဲ |- |၁။ |[[ကုလသမဂ္ဂ]] |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|1948|4|19}} | |- |၂။ |[[မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ]] |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|1992|4}} | |- |၃။ |[[ဘင်းမ်စတက်]] |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|1997|6|6}} | |- |၄။ |[[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]] |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|1997|7|23}} | |- |၅။ |ဧရာဝတီ - ကျောက်ဖယား - မဲခေါင်စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မဟာဗျူဟာ (အက်မက်စ်) |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|2003|4|30}} | |- |၆။ |ကမ္ဘောဒီးယား-လာအို-မြန်မာ-ဗီယက်နမ် (၄) နိုင်ငံစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု(CLMV) |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|2003}} | |- |၇။ |[[မြန်မာ့မိတ်ဆွေများအဖွဲ့]]<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/amp/myanmar-representatives-joined-to-meeting-of-members-of-myanmar-friends-in-ny-/1758360.html|title=မြန်မာ့မိတ်ဆွေနိုင်ငံများအဖွဲ့ အစည်းအဝေး မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တက်ရောက်|work=VOA|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|date=၂၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၃ }}</ref> |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|2007|12|19}} | |- |၈။ |အာရှပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲအဖွဲ့ (အေစီဒီ)<ref>{{cite web|url=https://me-hanoi.org/index.php/en/announcement/395-2024-06-27-04-46-04|title=အီရန်နိုင်ငံ၊ တီဟီရန်မြို့၌ကျင်းပသည့် (၁၉) ကြိမ်မြောက် အာရှပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲအဖွဲ့ (အေစီဒီ) ၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအစည်းအဝေးသို့ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးသန်းဆွေ ပါဝင်တက်ရောက်|work=Embassy of The Republic of The Union of Myanmar Hanoi, Socialist Republic of Vietnam|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၆|date=၂၄ ဇွန် ၂၀၂၄ }}</ref> |အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ |{{Start date and age|2002|6}} | |- |၉။ | [[ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့]] |ဆွေးနွေးဖက်နိုင်ငံ (dialogue partner) |{{Start date and age|2023|5|5}} |} == အဓိကဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၁၄ === * [[၁ စက်တင်ဘာ]] - ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်းဒါရုဆလမ်နိုင်ငံ]]တို့သည် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးနှင့် ချစ်ကြည်ရေးတိုးမြှင့်စေရန် ဆန္ဒရှိကြသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံပြည်သူများ အကြား အပြန်အလှန်ခရီးသွားရာတွင် လွယ်ကူစေရန်လည်းကောင်း နှစ်နိုင်ငံအစိုးရတို့အကြား သာမန်နိုင်ငံကူး လက်မှတ်ကိုင်ဆောင်သူများအား (၁၄) ရက် ပြည်ဝင်ဗီဇာ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုရေး ဆိုင်ရာ နားလည်မှု စာချွန်လွှာကို သံတမန်လမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် လဲလှယ်ပြီးခဲ့ပြီး ၎င်းနားလည်မှု စာချွန်လွှာသည် (၁-၉-၂၀၁၄) ရက်နေ့တွင် အတည်ပြု အသက်ဝင်ခဲ့ပါသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/press-release-2/|title=Press Release for the Mutual Exemption of Visa for Ordinary Passports Holders between Myanmar and Brunei Darussalam|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၂ === * [[၁၁ နိုဝင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/32183|title=ဦးတင်မောင်ဆွေအား တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === ၂၀၂၃ === * [[၅ မေ]] - ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့ (Shianghai Cooperation Organisation, SCO) သည် မြန်မာနိုင်ငံအား ဆွေးနွေးဖက်နိုင်ငံအဖြစ် ခွင့်ပြုခဲ့ပြီး၊ နားလည်မှု စာချွန်လွှာကို အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးမိုးကျော်အောင်နှင့် ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့ (SCO) ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် Mr. Zhang Ming တို့မှ ၅-၅-၂၀၂၃ ရက်တွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%af%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%80%e1%80%ba%e1%81%85-%e1%81%85-%e1%81%82%e1%81%80/|title=သတင်းထုတ်ပြန်ချက်(၅-၅-၂၀၂၃ ရက်)|accessdate=2025-7-5|publisher=MOFA}}</ref> * [[၁၇ ဇွန်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မြတ်သက်ဦး]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a/|title=ဦးမြတ်သက်ဦးအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၇-၆-၂၀၂၃ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၆ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ သည် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးဦးတင်ယု အား ၎င်း၏လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘာရိန်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော  ပြည်ထောင်စုသမ္မတ  မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။  <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/42002|title=သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယု အား ဘာရိန်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၂၅ ဩဂုတ်]] - [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]သည် [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|တီမောလက်စ်တေ]] သံရုံးယာယီတာဝန်ခံအား ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်မတိုင်မီ မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရန် သံတမန်စာဖြင့် အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ တီမောလက်စ်တေအစိုးရသည် မြန်မာအစိုးရ၏ သတိပေးပြောကြားမှုများကြားမှပင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|NUG]] နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့ရာ၊ ဤလုပ်ရပ်သည် နှစ်နိုင်ငံချစ်ကြည်ရေးကို ထိခိုက်စေပြီး အကြမ်းဖက်လုပ်ဆောင်မှုများကို အားပေးရာရောက်သောကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%90%e1%80%ae%e1%80%99%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%90%e1%80%b1%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%b6%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%be-%e1%80%9e%e1%80%b6/|title=တီမောလက်စ်တေသံရုံးမှ သံရုံးယာယီတာဝန်ခံအား မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရန် အကြောင်းကြားခဲ့ခြင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * [[၁၁ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော မြန်မာသံအမတ်ကြီးဦးတင်မောင်ဆွေအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ|ကိုရီးယားဒီမိုကရက်တစ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%86%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%ae%e1%80%b8/|title=ဦးတင်မောင်ဆွေအား ကိုရီးယားဒီမိုကရက်တစ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၄ အောက်တိုဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ဦးချမ်းအေးအား [[ကူဝိတ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%80%e1%80%b0%e1%80%9d%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af/|title=ဦးချမ်းအေးအား ကူဝိတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၁၇ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် ကမ္ဘာဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]] အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9b%e1%80%af%e1%80%9b%e1%80%be%e1%80%ac/|title=ဦးသစ်လင်းအုန်း အား ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> * [[၁၉ ဒီဇင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် [[ဆော်ဒီအာရေးဘီးယားနိုင်ငံ|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား ၎င်း၏လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အိုမန်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%90%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%9a%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ad/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးတင်ယုအား အိုမန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၄ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ကျော်စိုးမင်း]]အား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> * ၂၄ ဇူလိုင် - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၁၂၆) နိုင်ငံမြောက် သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် ဆက်ဆံရေး]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြား သံရုံးများ]] ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး|သံတမန် အဆက်အသွယ်ရှိသော နိုင်ငံများ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} 2e46nxpjfnv6sua99ipo1wwcup2e3rf 0 49699 880709 880654 2025-07-07T12:42:08Z 103.217.156.172 880709 wikitext text/x-wiki မန္တလေးမြို့ ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်းက စာသင်တန်း၊ ဓမ္မာစရိယတန်းတို့ကို နှစ်မခြားဘဲ အောင်မြင်သော စာအောင် သံဃာတော်များကို "ဝဋံသကာ" ဘွဲ့ပေးပါသည်။ ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်း၏ ပထမဦးဆုံး ဝဋံသကာ ပိုင်ရှင်မှာ မင်းကွန်းတိပိဋကဓရ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်း၏ ဝဋံသကာဘွဲ့ရ ၃ ပါး တပြိုင်နက်ပေါ်ထွက်လာသည်။ [[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဦးကုမာရာဘိဝံသ]] (ယခု နဝမဗန်းမော်ဆရာတော်၊ နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ) ဦးသုနန္ဒာဘိဝံသ ([[ဦးရွှေအောင်]]) နှင့် ဦးနာရဒါဘိဝံသ (ဓမ္မာစရိယ ဦးထွန်းလှိုင်) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဝဋံသကာဘွဲ့ကို မန္တလေး၊ [[ပရိယတ္တိသာသနဟိတ အသင်း]]က ပေးသည်။ (ရန်ကုန်၊ ရွှေတိဂုံစေတီတော်၊ [[စေတိယင်္ဂယ စာမေးပွဲ]]ကလည်း ပေးပါသည်။) <ref>အမရဒီပ</ref> ==သကျသီဟ ဓမ္မာစရိယ ဝဋံသကာဘွဲ့ရများ== (၁) [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|အရှင် ဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသ ဓမ္မနာဒ ကျောင်းတိုက် မင်းကွန်]]း။ ၁၂၉၆ ခုနှစ် (၂) အရှင် ဥတ္တမာဘိဝံသ မိုးကောင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၂၉၉ ခုနှစ် (၃) အရှင် လက္ခဏာဘိဝံသ မိုးကောင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၃ဝ၉ ခုနှစ် (နောင် ဆရာကြီးဦးကျော်ရှိန်) (၄) အရှင် သုမနာဘိဝံသ ထီးလင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၄ ခုနှစ် (နောင် နည်းသစ်ဆရာကြီး ဦးသောင်းလွင်BA) (၅) အရှင် ကုမာရာဘိဝံသ ဘုရားကြီးတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အမှတ်(၅) ဆရာတော်ကြီးသည် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့|နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယက]] ဥက္ကဋ္ဌ [[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဗန်းမော်ဆရာတော်ကြီး]] (၂၀၁၀ - ၂၀၂၄) ဖြစ်သည်။ (၆) အရှင် သုနန္ဒာဘိဝံသ [[ဘုရားကြီးတိုက်]] မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အရှင် သုနန္ဒာဘိဝံသမှာ နောင်တွင် ဆရာကြီး [[ဦးရွှေအောင်]] အဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားပါသည်။ (၇) အရှင် နာရဒါဘိဝံသ [[မြင်းဝန်တိုက်]] မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အရှင် နာရဒါဘိဝံသမှာ နောင်အခါ [[ဓမ္မာစရိယ ဦးထွန်းလှိုင်]] အဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားပါသည်။ (၈) အရှင် ကစ္စာယနာလင်္ကာရာဘိဝံသ ဘုရားကြီးတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၇ ခုနှစ် (နောင် ဗိုလ်ကြီးကျော်နိုင်) (၉) အရှင် ကေသရာလင်္ကာရာဘိဝံသ [[မဟာဂန္ဓာရုံကျောင်း|မဟာဂန္ဓာရုံကျောင်းတိုက်]] အမရပူရ။ ၁၃၄၈ ခုနှစ် အမှတ်(၉)ဆရာတော်သည် မန္တလေးမြို့ အောင်ချမ်းသာ ပရိယတ္တိစာသင်တိုက်၏ ပဓာနနာယက ဆရာတော် ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://buddhismworld.ning.com/profiles/blogs/6371237:BlogPost:421445 |accessdate=1 July 2014 |archivedate=5 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305140258/http://buddhismworld.ning.com/profiles/blogs/6371237:BlogPost:421445 }}</ref> (၁၀) အရှင်ဃောသိတာလင်္ကာရ ဓမ္မဝိနယရံသီကျောင်း၊ မစိုးရိမ်တိုက်သစ်၊ မန္တလေးမြို့။ ၁၃၈၇ ခုနှစ် ==ကိုးကား== <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု}} [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်များ]] 4w1xzkugjjg8swhn3vqbmlfusb8xvct 880752 880709 2025-07-07T20:17:44Z Norm 97shindig 129251 880752 wikitext text/x-wiki မန္တလေးမြို့ ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်းက စာသင်တန်း၊ ဓမ္မာစရိယတန်းတို့ကို နှစ်မခြားဘဲ အောင်မြင်သော စာအောင် သံဃာတော်များကို "ဝဋံသကာ" ဘွဲ့ဆပ်ကပ်အပ်နှင်းသည်။ ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်း၏ ပထမဦးဆုံး ဝဋံသကာဘွဲ့ခံ ကိုယ်တော်မှာ မင်းကွန်းတိပိဋကဓရ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်း၏ ဝဋံသကာဘွဲ့ရ ၃ ပါး တပြိုင်နက်ပေါ်ထွက်လာသည်။ [[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဦးကုမာရာဘိဝံသ]] (ယခု နဝမဗန်းမော်ဆရာတော်၊ နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ) ဦးသုနန္ဒာဘိဝံသ ([[ဦးရွှေအောင်]]) နှင့် ဦးနာရဒါဘိဝံသ (ဓမ္မာစရိယ ဦးထွန်းလှိုင်) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဝဋံသကာဘွဲ့ကို မန္တလေး၊ [[ပရိယတ္တိသာသနဟိတ အသင်း]]က ဆက်ကပ်သည်။ (ရန်ကုန်၊ ရွှေတိဂုံစေတီတော်၊ [[စေတိယင်္ဂယ စာမေးပွဲ]]ကလည်း ဆပ်ကပ်ပါသည်။) <ref>အမရဒီပ</ref> ==သကျသီဟ ဓမ္မာစရိယ ဝဋံသကာဘွဲ့ရများ== (၁) [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|အရှင် ဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသ ဓမ္မနာဒ ကျောင်းတိုက် မင်းကွန်]]း။ ၁၂၉၆ ခုနှစ် (၂) အရှင် ဥတ္တမာဘိဝံသ မိုးကောင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၂၉၉ ခုနှစ် (၃) အရှင် လက္ခဏာဘိဝံသ မိုးကောင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၃ဝ၉ ခုနှစ် (နောင် ဆရာကြီးဦးကျော်ရှိန်) (၄) အရှင် သုမနာဘိဝံသ ထီးလင်းတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၄ ခုနှစ် (နောင် နည်းသစ်ဆရာကြီး ဦးသောင်းလွင်BA) (၅) အရှင် ကုမာရာဘိဝံသ ဘုရားကြီးတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အမှတ်(၅) ဆရာတော်ကြီးသည် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့|နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယက]] ဥက္ကဋ္ဌ [[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)|ဗန်းမော်ဆရာတော်ကြီး]] (၂၀၁၀ - ၂၀၂၄) ဖြစ်သည်။ (၆) အရှင် သုနန္ဒာဘိဝံသ [[ဘုရားကြီးတိုက်]] မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အရှင် သုနန္ဒာဘိဝံသမှာ နောင်တွင် ဆရာကြီး [[ဦးရွှေအောင်]] အဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားပါသည်။ (၇) အရှင် နာရဒါဘိဝံသ [[မြင်းဝန်တိုက်]] မန္တလေး။ ၁၃၁၅ ခုနှစ် အရှင် နာရဒါဘိဝံသမှာ နောင်အခါ [[ဓမ္မာစရိယ ဦးထွန်းလှိုင်]] အဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားပါသည်။ (၈) အရှင် ကစ္စာယနာလင်္ကာရာဘိဝံသ ဘုရားကြီးတိုက် မန္တလေး။ ၁၃၁၇ ခုနှစ် (နောင် ဗိုလ်ကြီးကျော်နိုင်) (၉) အရှင် ကေသရာလင်္ကာရာဘိဝံသ [[မဟာဂန္ဓာရုံကျောင်း|မဟာဂန္ဓာရုံကျောင်းတိုက်]] အမရပူရ။ ၁၃၄၈ ခုနှစ် အမှတ်(၉)ဆရာတော်သည် မန္တလေးမြို့ အောင်ချမ်းသာ ပရိယတ္တိစာသင်တိုက်၏ ပဓာနနာယက ဆရာတော် ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://buddhismworld.ning.com/profiles/blogs/6371237:BlogPost:421445 |accessdate=1 July 2014 |archivedate=5 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305140258/http://buddhismworld.ning.com/profiles/blogs/6371237:BlogPost:421445 }}</ref> (၁၀) အရှင်ဃောသိတာလင်္ကာရ ဓမ္မဝိနယရံသီကျောင်း၊ မစိုးရိမ်တိုက်သစ်၊ မန္တလေးမြို့။ ၁၃၈၇ ခုနှစ် ==ကိုးကား== <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု}} [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်များ]] majuv8f6qu95v36radyet1zpk06qu8u 0 61976 880801 856008 2025-07-08T07:18:45Z Salai Rungtoi 22844 /* အခြားနေ့ထူးများ */ 880801 wikitext text/x-wiki {{မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု}} ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့က နှစ်စဉ်အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့်ကြေညာ၍ အများပြည်သူတို့၏ အလုပ်ပိတ်ရက်များ ကိုသတ်မှတ်ပါသည်။ == အများပြည်သူတို့၏ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {| class="wikitable" |+ ! နေ့အမည် ! ရက်စွဲ ! ကြာချိန် ! အကြောင်းအရာ |- | နိုင်ငံတကာနှစ်သစ်ကူးနေ့ | ဇန်နဝါရီ ၁ | ၁ ရက် | နိုင်ငံတကာမိသားစုဝင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်၍ နိုင်ငံအများစုအတိုင်း အများပြည်သူအလုပ်ပိတ်ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း |- | [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] | ဇန်နဝါရီ ၄ | ၁ ရက် | [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ]]မှလွတ်လပ်ရေးရရှိခြင်း |- | [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] | ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ | ၁ ရက် | [[ပင်လုံညီလာခံ]]ကိုဂုဏ်ပြုခြင်း |- | [[တောင်သူလယ်သမားနေ့]] | မတ် ၂ | ၁ ရက် |တောင်သူလယ်သမားများအား ဂုဏ်ပြုခြင်း |- | [[တပေါင်းလပြည့်နေ့]] | တပေါင်းလပြည့် | ၁ ရက် | တပေါင်းပွဲတော် |- | [[တော်လှန်ရေးနေ့]] | မတ် ၂၇ | ၁ ရက် | ဂျပန်တို့ကိုစတင်တော်လှန်ခဲ့ခြင်း |- | မြန်မာနှစ်သစ်ကူး ([[သင်္ကြန်]]) ရုံးပိတ်ရက်များ | | ၄ သို့မဟုတ် ၅ ရက် | အကြို၊ အကျ၊ အကြတ်၊ အတက် လေးရက်နှင့် နှစ်ဆန်းတစ်ရက်နေ့ |- | [[မေဒေးနေ့]] | မေ ၁ | ၁ ရက် | [[ကမ္ဘာ့အလုပ်သမားနေ့|အလုပ်သမားနေ့]] |- | [[ကဆုန်လပြည့်နေ့]] | ကဆုန်လပြည့် | ၁ ရက် | [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]] ဗျာဒိတ်ရခြင်း၊ ဖွားတော်မူခြင်း၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ရောက်ခြင်း၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းတို့ဖြစ်ရာနေ့ |- | [[အာဇာနည်နေ့]] | ဇူလိုင် ၁၉ | ၁ ရက် | [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]အပါအဝင် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များ လုပ်ကြံခံရမှုကို အောက်မေ့ခြင်း |- | [[ဝါ (ဘာသာရေး)|ဝါတွင်း]]သုံးလ စတင်ခြင်း | [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့|ဝါဆိုလပြည့်]] | ၁ ရက် | [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]] ပဋိသန္ဓေတည်ခြင်း၊ တောထွတ်တော်မူခြင်း၊ တရားဦးဓမ္မစကြာကို ဟောကြားတော်မူသည့်နေ့ဖြစ်ခြင်း |- | [[သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့]] | သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့ | ၅ ရက် | မီးထွန်းပွဲတော်ကျင်းပသည်။ |- | တန်ဆောင်တိုင်ပိတ်ရက်များ | [[တန်ဆောင်မုန်းလ]]ပြည့်နေ့ အထိ | ၄ ရက် | |- | [[အမျိုးသားနေ့]] | တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်ကျော် ၁၀ ရက် | ၁ ရက် | တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ ယူနီဗာစတီအက်ဥပဒေကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြခြင်း |- | [[ခရစ္စမတ်နေ့]] | ဒီဇင်ဘာ ၂၅ | ၁ ရက် | [[ယေရှုခရစ်တော်]]၏မွေးနေ့ |- | [[ဘကရီအစ်|အီဒုလ်အဿွဟာ]][[ဘကရီအစ်|နေ့]] | ''ကြေညာချက်အလိုက်ပြောင်းလဲနိုင်'' | ၁ ရက် | |- | [[ဒီပါဝလီ|ဒီပါဝလီနေ့]] | ''ကြေညာချက်အလိုက်ပြောင်းလဲနိုင်'' | ၁ ရက် |[[ဟိန္ဒူဘာသာ]]ဝင်တို့၏ မီးထွန်းပွဲတော် |- | [[ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့]] | [[ပြာသိုလ]]ဆန်း ၁ ရက် | ၁ ရက် | |- | [[တရုတ်နှစ်သစ်ကူး]]နေ့ | ''ကြေညာချက်အလိုက်ပြောင်းလဲနိုင်'' | ၁ ရက် | [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] နှင့် ဆွေမျိုးပေါက်ဖော်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုအား ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ပြက္ခဒိန်နှစ် ကစပြီး သတ်မှတ်ခြင်း<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/58594|title=၂၀၂၅ ခုနှစ် ပြက္ခဒိန်နှစ်တွင် နိုင်ငံတကာနှစ်သစ်ကူးနေ့နှင့်တရုတ်နှစ်သစ်ကူးနေ့တို့ အများပြည်သူအလုပ်ပိတ်ရက်အဖြစ်ပါဝင်လာ|work=MOI Myanmar|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> |} == အခြားနေ့ထူးနေ့မြတ်များ == အောက်ဖော်ပြပါနေ့များသည် ရုံးပိတ်အားလပ်ရက်ကဲ့သို့မဟုတ်သော်လည်း နေ့ထူးဖြစ်အသိအမှတ်ပြုခံရသော သို့မဟုတ် ‌ဒေသခံအသိုင်းအဝိုင်းများ၌သာ ကျင်းပကြသော နေ့ရက်များဖြစ်ကြသည်။ * [[ကချင်ပြည်နယ်နေ့]] – ဇန်နဝါရီ ၁၀ * မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[အနာကြီးရောဂါ ကင်းဝေးရေးအထိမ်းအမှတ်နေ့]] – ဖေဖော်ဝါရီ ၆ * [[ကမ္ဘာ့ကလေးများနေ့]] ([[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]မွေးနေ့) – ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ * [[ချင်းပြည်နယ်နေ့|ချင်းအမျိုးသားနေ့]] – ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀ * [[မြန်မာ့ဂီတနေ့]] – ဇွန် ၂၇ * [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]] – ဇူလိုင် ၃ * [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]]နေ့ – အောက်တိုဘာ ၁ * [[ကရင်ပြည်နယ်နေ့]] – နိုဝင်ဘာ ၇ * [[အမေနေ့|အမေများနေ့]] – ပြာသိုလပြည့် * [[မွန်အမျိုးသားနေ့]] တပို့တွဲလပြည့်ကျော် ၁ ရက် * မြန်မာနိုင်ငံမီးသတ်တပ်ဖွဲ့နေ့ - မေလ ၅ ရက် * ကမ္ဘာ့ကြက်ခြေနီနေ့ - မေလ ၈ ရက် == ကိုးကား == <references /> {{မြန်မာလများ}} {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{DEFAULTSORT:မ}} [[Category:နေ့ထူးနေ့မြတ်များ]] [[Category:ကမ္ဘာ့အထိမ်းအမှတ်နေ့များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ|*]] 7kbvkivl09kf56q2amogbs45iyg75rp 4 62291 880706 292321 2025-07-07T12:02:46Z EmausBot 5629 [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဖျက်ပစ်ခြင်း မူဝါဒ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880706 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဖျက်ပစ်ခြင်း မူဝါဒ#BIODEL]] {{r from shortcut}} es19c1umhd3ihb4vcoj0tq2gvvkhcij 4 62292 880705 292322 2025-07-07T12:02:36Z EmausBot 5629 [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဖျက်ပစ်ခြင်း မူဝါဒ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880705 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဖျက်ပစ်ခြင်း မူဝါဒ#BIODEL]] {{r from shortcut}} es19c1umhd3ihb4vcoj0tq2gvvkhcij 0 63943 880777 852715 2025-07-08T02:57:00Z EricOng77 132463 880777 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] 41e15kkm9eypsqh0zq1x25l4k3472il 880778 880777 2025-07-08T02:58:56Z EricOng77 132463 880778 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စု (Sino-Tibetan language family) သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာဖြင့်သုံ ပြုကြသည်။ ဒီအုပ်စုမှာ ပါဝင်သောဘာသာစကားများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] jyngmuuncb0941ndh4codbndbh0r2pk 880779 880778 2025-07-08T03:01:22Z EricOng77 132463 880779 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စု (Sino-Tibetan language family) သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဒီအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားပြောဆိုသူများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြတတ်သည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] aiw7fh0bfg63d82fqi9lnauqz1t4q1n 880780 880779 2025-07-08T03:02:19Z EricOng77 132463 880780 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စု (Sino-Tibetan language family) သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဒီအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြတတ်သည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] nb8rxjydn0lq2iyud78zb0hmoi532f1 880798 880780 2025-07-08T07:00:02Z EricOng77 132463 880798 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] 0wck2pkxx1i6hyimyrm0pbrtugo2htp 880799 880798 2025-07-08T07:02:06Z EricOng77 132463 880799 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)''' '''1.''' '''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)''' * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' '''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)''' * တိဗက်ဘာသာစကားများ – e.g., Tibetan, Dzongkha (Bhutan) * လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic) – e.g., ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * ကရင်ဘာသာစကားများ – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * Qiangic (ချိအန်ဂျစ်) – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * နာဂ, ကူကီး-ချင်း – အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဘက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] 496c09e558z7dd5znfpd5l906iflzlk 880802 880799 2025-07-08T07:33:58Z EricOng77 132463 ထည့်သွင်း 880802 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''1.''' <big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ (ယွီ) * ဟက်ကာ * ဝူ * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''2.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်ဘာသာစကားများ''' – e.g., Tibetan, Dzongkha (ဘူတန်) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာ(မြန်မာ) , လီဆူ, ယီ * '''ကရင်ဘာသာစကားများ''' – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * '''Qiangic (ချိအန်ဂျစ်)''' – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – မီဇို,နာဂ,ကူကီး,ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ-ရဝမ်''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * Bodic အုပ်စု – Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] kb213dboqttf0ehrcbt41y6no31srdq 880805 880802 2025-07-08T07:40:00Z EricOng77 132463 880805 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်ပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်ပြည်နယ်၊ ဖူကျန့်ပြည််) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်ဘာသာစကားများ''' – e.g., Tibetan, Dzongkha (ဘူတန်) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်ဘာသာစကားများ , လီဆူ, ယီ * '''ကရင်ဘာသာစကားများ''' – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * '''Qiangic (ချိအန်ဂျစ်)''' – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – မီဇို, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] qgaotjsq9hlbfw4o6pnq79no4cjgfpk 880806 880805 2025-07-08T07:42:31Z EricOng77 132463 880806 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်ဘာသာစကားများ''' – e.g., Tibetan, Dzongkha (ဘူတန်) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်ဘာသာစကားများ , လီဆူ, ယီ * '''ကရင်ဘာသာစကားများ''' – ကရင်စကားများ (found in Myanmar/Thailand) * '''Qiangic (ချိအန်ဂျစ်)''' – စီချွမ်အနောက်ပိုင်းဒေသ * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – မီဇို, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] a6xyng5w8lgeadhxh7km1tnyyv5xqw5 880810 880806 2025-07-08T08:12:14Z EricOng77 132463 880810 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်ဘာသာစကားများ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., မီဇို, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] birnsxxvp3yp2cpe5fkmruh670ecvfr 880811 880810 2025-07-08T08:13:21Z EricOng77 132463 880811 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., မီဇို, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] o0p4w8ivna34ddbtcjrb9wpp6e2rway 880812 880811 2025-07-08T08:14:15Z EricOng77 132463 880812 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဘက်နွယ်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] 6qlwuilu508dvthmfmli0tod7neln13 880818 880812 2025-07-08T09:30:53Z EricOng77 132463 880818 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်]] က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင် ဘာသာစကားများ|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် [[မလေး-ပိုလီနီးရှားနွယ် ဘာသာစကားများ|မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း]] ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် [[ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ်]] က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] bxogs4g76hv0ei952vt604ymeyc43mg 880820 880818 2025-07-08T09:38:00Z EricOng77 132463 880820 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[မနုဿဗေဒပညာရှင်]] [[အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ]]က တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဝေါဟာရဗေဒ]] ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး [[ဘာကလေ]]ရှိ [[ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်]]တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို [[ရောဘတ် ရှာဖာ]]က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် [[ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်]] က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် [[ဘာသာဗေဒပညာရှင်]]မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်တို့ ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဘန်နီဒစ်သည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] nscz23r96j52i33e4f2hz2813ocg4d8 880823 880820 2025-07-08T09:41:31Z EricOng77 132463 880823 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် မနုဿဗေဒပညာရှင် ''အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ''က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဝေါဟာရဗေဒ ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး ''ဘာကလေ''ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို ''ရောဘတ် ရှာဖာ''က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ''ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်'' က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဘာသာဗေဒပညာရှင်မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ နှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ''ရှာဖာ''နှင့် ''ဘန်နီဒစ်တို့'' ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ''ဘန်နီဒစ်သ''ည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== [[ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား]]သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] pfo68r6vvsuvgtx9d5id7kd5jvmf9bp 880825 880823 2025-07-08T09:42:36Z EricOng77 132463 880825 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် မနုဿဗေဒပညာရှင် ''အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ''က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဝေါဟာရဗေဒ ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး ''ဘာကလေ''ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို ''ရောဘတ် ရှာဖာ''က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ''ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်'' က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဘာသာဗေဒပညာရှင်မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ နှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ''ရှာဖာ''နှင့် ''ဘန်နီဒစ်တို့'' ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ''ဘန်နီဒစ်သ''ည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== ''ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား'' သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ [[တိဗက်ဘာသာစကား]]မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း [[တိဗက်အင်ပါယာ]] ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ [[တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား]]တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] as4p076jynp62ezvdbkz4auqdv36v2u 880828 880825 2025-07-08T09:45:24Z EricOng77 132463 880828 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် မနုဿဗေဒပညာရှင် ''အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ''က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဝေါဟာရဗေဒ ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး ''ဘာကလေ''ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို ''ရောဘတ် ရှာဖာ''က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ''ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်'' က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဘာသာဗေဒပညာရှင်မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ နှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ''ရှာဖာ''နှင့် ''ဘန်နီဒစ်တို့'' ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ''ဘန်နီဒစ်သ''ည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== <big>ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား</big> သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ <big>တိဗက်ဘာသာစကား</big>မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း တိဗက်အင်ပါယာ ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး [[မြန်မာစာ]] အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ <big>တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား</big>တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] 5ifsecn965qa7rj3o9ma0cj6tlu6ht4 880831 880828 2025-07-08T09:46:36Z EricOng77 132463 880831 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် မနုဿဗေဒပညာရှင် ''အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ''က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဝေါဟာရဗေဒ ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး ''ဘာကလေ''ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို ''ရောဘတ် ရှာဖာ''က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ''ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်'' က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဘာသာဗေဒပညာရှင်မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ နှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ''ရှာဖာ''နှင့် ''ဘန်နီဒစ်တို့'' ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ''ဘန်နီဒစ်သ''ည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== <big>ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား</big> သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ <big>တိဗက်ဘာသာစကား</big>မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း တိဗက်အင်ပါယာ ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး <big>မြန်မာစာ</big> အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ <big>တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား</big>တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် [[ကတ္တား-ကံ-ကြိယာ|ကံ-ကြိယာ]] အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် [[ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ]] ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] nu8ctys6orlomiyt77w826f7qqvpduo 880833 880831 2025-07-08T09:48:48Z EricOng77 132463 880833 wikitext text/x-wiki {{Infobox language family |name=Sino-Tibetan |region=[[အရှေ့အာရှ]], [[အရှေ့တောင်အာရှ]], [[တောင်အာရှ]] |familycolor=Sino-Tibetan |family = ဘာသာစကား မိသားစုများ၏ ပင်မဘာသာစကားတစ်ခု |child1=Some 40 well-established low-level groups (see [[#Van Driem (2011)|Van Driem (2011)]], some of which may not belong to Sino-Tibetan at all |child2=Many proposed higher-level groupings |child3=Traditional division: |child4=[[Sinitic languages|Sinitic]] vs. the rest ([[Tibeto-Burman languages|Tibeto-Burman]]) |iso2=sit |iso5=sit |glotto=sino1245 |glottofoot=no |glottorefname=Sino-Tibetan |map=SinoTibetanLanguagesInBranches.png |mapcaption=The extension of various branches of Sino-Tibetan }} '''တရုတ်-တိဗက်'''(Sino-Tibetan) ဟူ၍လည်းကောင်း '''ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၊ တိဗက်ဒေသနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ များစွာအသုံးပြုကြသည်။ ဤအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော ဘာသာစကားအုပ်စုများသည် မျိုးရိုးဗီဇ (genetic) အရ ဆက်စပ်မှုများရှိကြသည်။ '''Proto-Sino-Tibetan (မူလတရုတ်-တိဗက်ဘာသာ)'''သည် နှစ် ၄၀၀၀ - ၆၀၀၀ မျှအကြာက တောင်ပိုင်းတရုတ်ဒေသ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာ စသည်တို့သည် ဤ မူလဘာသာမှ ကွဲထွက်လာသည်။ Sino-Tibetan ဘာသာစကားများသည် ယခင်က တူညီသော မူလဘာသာစကား (proto-language)ပြောဆိုသူ လူမျိုးအုပ်စုကြီး တစ်ခုမှ ကွဲထွက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။အသံပြောင်းလဲမှုများ၊ သဒ္ဒါတူညီမှုများ၊ မူလစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ တွေ့နိုင်သည်။ '''<big>ဘာသာစကားအုပ်စုခွဲခြားခြင်း (Subgroupings)</big>''' '''<big>1</big>.'''<big>'''Sinitic Subgroup''' '''(တရုတ်နွယ်အုပ်စု)'''</big> * မန်ဒရင်း/ဖုထုံးဟွာ (စံတရုတ်ဘာသာစကား) * ကွမ်တုံ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်၊ ဟောင်ကောင်) * ဟက်ကာ ( ကွမ်တုန်းပြည်နယ်နှင့်ဖူကျန့်ပြည််နယ်) * ဝူ ( ရှန့်ဟိုင်ဒေသ) * မင် (ဖူကျန့်) * ရှန်း, ဂျင်, ပင်ဟွာ, ဟွေ့ကျိုး '''<big>2</big>.''' <big>'''Tibeto-Burman Subgroup''' '''(တိဗက်-ဗမာ အုပ်စု)'''</big> * '''တိဗက်အုပ်စု''' – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha) * '''လိုလို-ဗမာ (Burmo-Qiangic)''' – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်) * '''ကရင်အုပ်စု''' – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ) * '''Qiangic အုပ်စု''' – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ) * '''နာဂ, ကူကီး-ချင်း''' – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ) * '''နုံ အုပ်စု''' – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Sal''' '''အုပ်စု''' – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ) * '''Tami အုပ်စု''' – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ) * '''Bodic အုပ်စု''' – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း) တရုတ်-တိဗက်နွယ် [[ဘာသာစကား]]များတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး [[အရှေ့အာရှ]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]နှင့် [[တောင်အာရှ]]ဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ [[တရုတ်ဘာသာစကား]] အမျိုးမျိုး(သုံးစွဲသူ ၁.၂ ဘီလီယံ)၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|ဗမာ ဘာသာစကား]](သုံးစွဲသူ ၃၅ သန်းကျော်) နှင့် [[တိဗက်|တိဗက်ဘာသာစကား]] (သုံးစွဲသူ ၈ သန်း) တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။ ဘာသာစကားများကို အုပ်စုခွဲရာတွင် အနိမ့်ပိုင်းအဆင့် အုပ်စုများကို ကောင်းစွာသတ်မှတ်ခွဲခြားထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ပိုင်း အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရှင်းလင်းမှု မရှိသေးပါ။ ဤ[[ဘာသာစကား မိသားစု]]ကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့ခွဲခြားခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== တရုတ်၊ တိဗက်၊ ဗမာနှင့် အခြား ဘာသာစကားများအကြား ဆက်စပ်မှုကို ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်၍ အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားပြီး ဖြစ်သည်။ ကနဦးတွင် စာပေယဉ်ကျေးမှု ရှည်ကြာခိုင်မာသော ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဘာသာစကားများကိုသာ ဦးတည်ခဲ့ရာ နောက်တွင် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသော၊ အချို့ဆိုလျှင် စာပေအရေးအသား မကြာသေးမီကမှ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော၊ စာပေအရေးအသား မရှိသော ဘာသာစကားများကိုပါ ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ [[အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများ|အင်ဒို-ယူရိုပီယန်]](အိန္ဒိယ-ဥရောပနွယ်) နှင့် [[ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားများ|ဩစထြိုအေးရှားတစ်]] လေ့လာမှုများနှင့် ယှဉ်လျှင် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုသည် အုပ်စုဖွဲ့စည်းပုံ တည်ဆောက်မှုပိုင်းတွင် များစွာအားနည်းသည်။ အခက်ခဲများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးအစား လွန်စွာများပြားစုံလင်မှု၊ အများစုတွင် စကားလုံးပုံပြောင်းမှု မရှိခြင်းနှင့် ဘာသာစကားခြင်း ထိတွေ့ရောယှက်မှု များပြားခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လူပြောနည်းသော ဘာသာစကား အများအပြားမှာ သွားရောက်ရန် ခက်ခဲသော တောင်ထူထပ်သည့် ဒေသများတွင် ရှိကြသည့်အပြင် ၎င်းဒေသများသည် ပြဿနာရှိသော နယ်ခြားဒေသများလည်း ဖြစ်နေတတ်သည်။ ===ကနဦးလေ့လာမှု=== ၁၈ ရာစုအတွင်း ပညာရှင်အတော်များများသည် ရှည်လျားသည့် စာပေရေးသားမှု သမိုင်းကြောင်းများ ရှိကြသည့် တိဗက်ဘာသာစကားနှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများကြား ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ တောင်ပေါ်ဒေသများရှိ အခြားသော စာပေအရေးအသား မရှိသေးသည့် ဘာသာစကား အတော်များများသည် အဆိုပါ တိဗက်နှင့် ဗမာ ဘာသာစကားများနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သိရှိလာသည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ''ဂျိမ်းစ် ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန်'' က အဆိုပါ ဘာသာစကားများကို [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ]]အုပ်စု (Tibeto-Burman)ဟု စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကပင် [[ကရင်ဘာသာစကား]]ကို ဤအုပ်စုအတွင်းသို့ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် လိုဂန်နှင့် အခြားပညာရှင်များက အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒို-ချိုင်းနိစ် ဘာသာစကားများကို လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ဘာသာစကား မိသားစု]] လေးစုကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ တိဗက်တို-ဘားမန်း၊ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]၊ [[မွန်-ခမာ ဘာသာစကားများ|မွန်-ခမာ]] နှင့် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလိယက် ကလာပရိုသ် က ဗမာ၊ တိဗက်နှင့် တရုတ် ဘာသာစကားများ အားလုံးသည် အခြေခံ အသုံးအနှုန်းစကားလုံးများတွင် တူညီမှုများ ရှိသော်လည်း [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မွန်ဘာသာစကား|မွန်]] နှင့် [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]] ဘာသာစကားများမှာ လုံးဝကွဲပြားခြားနားမှုရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ===ရှာဖာနှင့် ဘန်နီဒစ်=== ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် မနုဿဗေဒပညာရှင် ''အဲလ်ဖရက် ကရိုးဘာ''က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဝေါဟာရဗေဒ ပရောဂျက်တစ်ခုကိုစတင်ခဲ့ပြီး ''ဘာကလေ''ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်တွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ နှောင်းပိုင်းအထိ ပရောဂျက်ကို ''ရောဘတ် ရှာဖာ''က ဦးစီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ''ပေါလ် ကေ ဘန်နီဒစ်'' က ဆက်လက်ဦးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဘာသာဗေဒပညာရှင်မဟုတ်သော ဝန်ထမ်း ၃၀ က တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ နှင့် ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ ရနိုင်သမျှအားလုံးကို စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပရောဂျက်၏ ရလဒ်မှာ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာဗေဒ ဟု အမည်ပေးထားသည့် အတွဲ ၁၅ တွဲပါဝင်သည့် မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းကြီးကို မည်သည့်အခါမှ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းစာတမ်းမှ အချက်အလက်များကို ''ရှာဖာ''နှင့် ''ဘန်နီဒစ်တို့'' ရေးသားသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ စာတမ်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ''ဘန်နီဒစ်သ''ည် သူ၏ သုတေသနလုပ်ငန်း၏ လက်ရေးစာမူများကို ၁၉၄၁ တွင် အပြီးသတ်ရေးသားခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် [[ဘာသာစကား မိသားစု]] ဖြန့်ဝေပုံဇယားကြီး တစ်ခုလုံးကို တည်ဆောက်မည့်အစား အဓိက ဘာသာစကားကြီး ငါးခုကိုနှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်း၊ တခါတရံ အခြား ဘာသာစကားများဖြင့် နှိုင်းယှဉ် လေ့လာခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှေးဦး-တိဗက်တို-ဘားမန်း ဘာသာစကား လေ့လာချက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ===အရေးစနစ်ရှိသော ဘာသာစကားများကို လေ့လာခြင်း=== <big>ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား</big> သည် ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းရှိသည့် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၁၂၀၀ ခန့်မှ စတင်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်မစတင်ကာ အရေးမှတ်တမ်းများ များပြားစွာ ရှိသည်။ သို့သော် တရုတ်စာသည် အက္ခရာစနစ် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား အသံထွက်စနစ်ကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလယ်ခေတ် တရုတ်အဘိဓာန်များမှ တရုတ်စာအတွက် ဖိုနက်တစ် ဖော်ပြချက်များနှင့် ရှေးခေတ် ကဗျာများမှ ကာရံစနစ်များကို လေ့လာပြီး ပြန်လည် တည်ဆောက်ဖော်ထုတ်ခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြီးပြည့်စုံသည့် ပြန်လည်ဆောက်မှုမှာ ဘားနက် ကားဂရန်၏ Grammata Serica Recensa အမည်ရသည့် စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ဘန်နီဒစ်နှင့် ရှာဖာတို့က အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတွင် အသံများစွာသည် အစီအစဉ်မကျသည့်အတွက် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပညာရှင်များသည် ကားဂရန်၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို အခြားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ပေါင်းစပ်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခဲ့ကြသည်။ အချို့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ အရင်းအမြစ်တူတဲ့ အခြား တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားတွေကနေ ရယူခဲ့တာ ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ်ဘာသာစကား စစ်စစ်ဖြစ်တဲ့ အထောက်အထားတွေကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကားဂရန်က သရသံ ၁၅ ခု သတ်မှတ်ခဲ့ရာမှာ နီကိုလတ် ဘော့မန်က တိဗက်ဘာသာစကားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး သရသံ ၆ ခုထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားအမည်တွေကို တရုတ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့်လည်း ရှေးခေတ် အသံတွေကို မှန်းဆဖို့ အထောက်အကူ ပြုသည်။ ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကားသည် နိမ့်မြင့်သံမခွဲခြားသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ် တရုတ်ဘာသာစကားမှ နိမ့်မြင့်သံများသည် နောက်ဆုံးရှိ ဗျည်းသံများမှ ဖွံ့ဖြိုးလာသည်ဟု ပညာရှင် အတော်များများက ယုံကြည်လာကြသည်။ <big>တိဗက်ဘာသာစကား</big>မှာတော့ ၇ ရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်း တိဗက်အင်ပါယာ ခေတ်ကနေစပြီး များပြားတဲ့ အရေးအသား မှတ်တမ်းတွေ ရှိသည်။ အစောဆုံး <big>မြန်မာစာ</big> အရေးအသားမှာ ၁၂ ရာစုနှစ် [[မြစေတီကျောက်စာ]]တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ သို့သော် ၎င်းနောက်တွင် စာပေအရေးအသား အထောက်အထားများ များစွာတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းဘာသာစကား နှစ်ခုလုံးသည် [[အိန္ဒိယ]] ရှေးဟောင်း [[ဗြာဟ္မီအရေးအသား]]ကို အခြေခံသည့် အက္ခရာစနစ်ဖြင့် ရေးသားသည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်မှ ၁၃ ရာစုနှစ် အထိ ထွန်းကားခဲ့သော [[တောင်ဂွတ်အင်ပါယာ]]မှ <big>တောင်ဂွတ်ဘာသာစကား</big>တွင်လည်း များပြားသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားကို တရုတ်စာ အရေးအသားမှ ဖန်တီးယူထားသော ပုံစာအရေးစနစ်ဖြင့် မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် အခက်အခဲများစွာ ရှိနေသည်။ Gong Hwang Cherng သည် ရှေးဟောင်း တရုတ်ဘာသာစကား၊ တိဗက်ဘာသာစကား၊ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ တောင်ဂွတ်ဘာသာစကားများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာပြီး ၎င်းဘာသာစကားများကြား အသံ ဆက်စပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ==အတန်းအစားခွဲခြားခြင်း== တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကြီး၏ အနိမ့်ပိုင်း ကိုင်းခွဲများ၊ အဓိကအားဖြင့် [[လိုလို-ဗမာ]] ကိုင်းခွဲအား ခိုင်မာစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[ရှေးဦး-တရုတ်-တိဗက်နွယ်]] အပိုင်းတွင် ခိုင်မာမှု မရှိသေးဘဲ အမြင့်ပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာလည်း မရှင်းလင်းသေးပါ။ ===လီ (၁၉၃၇)=== ===ဘန်နီဒစ် (၁၉၄၂)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ကရင် :** ကရင် :** တိဗက်တို-ဘာမန်း ===ရှာဖာ(၁၉၅၅)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* စီနီတစ် :* ဒိုင်ရစ် :* ဘိုဒစ် :*ဘားမစ် :*ဘာရစ် :*ကရန်နစ် ===မာတီဆော့ဖ်(၁၉၇၈)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ် :* တရုတ် :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===စတာရိုစတင်း(၁၉၉၆)=== :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၁) :* စီနို-ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း :တရုတ်-တိဗက်နွယ်(အဆို-၂) :* တရုတ် :* ကီရန်တီ :* တိဗက်တို-ဘားမန်း ===ဘလန့်ချ် နှင့် ပို့စ်=== ==အမျိုးအစားဗေဒ== ===စကားလုံးအစီအစဉ်=== တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှအပ အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ သည် ပုံမှန်အားဖြင့် '''ကံ-ကြိယာ''' အစီအစဉ်ပုံစံ ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်အများစုက ၎င်းပုံစံသည် မူလအစ အစီအစဉ်ပုံစံပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်၊ ကရင်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများမှာ နီးစပ်သော အခြား ပတ်ဝန်းကျင်ဘာသာစကားများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် '''ကတ္တား-ကြိယာ-ကံ''' ပုံစံအစီအစဉ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ပညာရှင် အများစုက ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နှင့် ပိုင် ဘာသာစကားများတွင် [[နာမ်]]ကို အထူးပြုလိုသည့် စာပိုဒ်အား နာမ်၏ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းသည့် ပုံစံမှာ ကြိယာ-ကံ အစီအစဉ်ပုံစံရှိသည့် အခြားသော ကမ္ဘာ့ ဘာသာစကားများ အားလုံးနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားနေသည်။ ===ပုံပြောင်းခြင်းဗေဒ=== ==စကားလုံးအသုံးအနှုန်း== ==လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ== [[ကဏ္ဍ:ဘာသာစကား မိသားစုများ]] ib02n5rwonp5e23cpbpozjr9axpbwoj 0 64348 880702 300676 2025-07-07T12:02:06Z EmausBot 5629 [[သတ္တဝါ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880702 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[သတ္တဝါ]] 2fwmsf5ibbwwkt4qhtx8ydhhjqnafu7 0 65161 880764 865287 2025-07-08T01:51:06Z 129.224.202.163 /* မိသားစုဝင်များ ဖမ်းဆီးခံရခြင်း */ 880764 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person |name = ထွန်းမြတ်နိုင် |image = General Tun Myat Naing VOA interview.jpg | caption = ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဓာတ်ပုံ (၂၀၂၄) |birth_date = {{birth date and age|df=yes|1978|11|7}} |birth_place = [[စစ်တွေမြို့]][[ရခိုင်ပြည်နယ်]] |death_date = |death_place = |commands = စစ်ဦးစီးချုပ်၊ [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |alma_mater = |allegiance = [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |branch = [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |serviceyears = ၂၀၀၉–လက်ရှိ |rank = [[ဗိုလ်ချုပ်]] |spouse = နှင်းဇာဖြူ |children = စောပြည့်ချွန် မြတ်လင်းဇန် |battles= [[ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုသမိုင်း|မြန်မာပြည်တွင်း ပဋိပက္ခ]] }} '''ထွန်းမြတ်နိုင်''' (Twan Mrat Naing) သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]ရှိ [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ|လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့]]တစ်ခုဖြစ်သော [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အာရက္ခတပ်တော်]]၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://thearakanarmy.com/?page_id=4|title=About AA|work=Arakan Army|accessdate=၂၄ ဇွန် ၂၀၁၅|archive-date=3 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103125451/http://thearakanarmy.com/?page_id=4}}</ref><ref>{{cite web|url=http://thearakanarmy.com/?page_id=18|title=Arakan Army Leaders|work=Arakan Army|accessdate=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၆|archive-date=3 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103164724/http://thearakanarmy.com/?page_id=18}}</ref> ထွန်းမြတ်နိုင်သည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ဦးဆောင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ရာထူး ရယူထားသူဖြစ်သည်။ သူသည် [[ရခိုင်လူမျိုး]] တစ်ဦးဖြစ်ကာ '''အာရက္ခတပ်တော်''' ၏ ယာယီဌာနချုပ်ဖြစ်သော [[ကချင်ပြည်နယ်]] [[လိုင်ဇာမြို့]]တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ==အစောပိုင်းဘဝ== ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်ကို ၁၉၇၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၇) ရက်တွင် အဖ ဦးရွှေမြအောင် နှင့် အမိ ဒေါ်မမြသန်း တို့မှ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[စစ်တွေမြို့]]၊ ဘောင်းဒွတ်သားစု ရပ်ကွက်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဒဿမတန်းကို စစ်တွေမြို့ အထက (၂) ကျောင်းမှ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး ဥပဒေမေဂျာကို [[စစ်တွေတက္ကသိုလ်]]တွင် လေ့လာသင်ယူပြီ ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် အချိန်ပိုင်း အင်္ဂလိပ်စာဆရာ၊ ဧည့်လမ်းညွှန် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်ခြင်း == လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတည်ထောင်နိုင်ရန်အတွက် နယ်စပ်ဒေသများသို့ ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်မတော်]] နှင့် [[ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] ကို လူ ၂၆ ဦးနှင့် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုထွန်းမြတ်နိုင်သည် [[ဗမာ]]အစိုးရကို သူပုန်လုပ်ပြီး လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ဖို့ အိပ်မက်ကြီးတစ်ခုရှိခဲ့သည်။ သူသည် ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]မှ [[ရခိုင်ပြည်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးပါတီ|ရခိုင်ပြည်တပ်မတော်]] ဗိုလ်ချုပ်ခိုင်ရာဇာနှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ [[အိန္ဒိယ]]အစိုးရက ခိုင်ရာဇာတို့ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ပြီးနောက် ထွန်းမြတ်နိုင် [[ရခိုင်]]ကိုပြန်လာပြီး စစ်တွေတက္ကသိုလ်မှ ဘာသာစကားများကို သင်တန်းတက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ် မှ ရခိုင်လူငယ်များစုသည် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း ကို ထည်ထောင်နရန် ဆွေးနွေးကြခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=2019-01-15|title=Explainer: The insurgents plunging Myanmar's Rakhine back into chaos|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-explainer-idUSKCN1P90KZ|access-date=2020-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20221207233312/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-explainer-idUSKCN1P90KZ|archive-date=December 7, 2022}}</ref> ၂၀၀၈ မှ [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ဗိုလ်ချုပ်နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]ကို အောင်မြင်စွာ စတည်ထောင်ခဲ့သည်။ [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်များ မထုတ်ပေးသေးစဉ်ကာလအတွင်း ထွန်းမြတ်နိုင်နှင့် ဇော်မျိုးသက် (ခေါ်) [[ညိုထွန်းအောင်]] တို့သည် ဒုက္ခမြောက်မြားစွာနှင့် ကြုံခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်သည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ကွန်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို သဘောကျသည်။ == မိသားစုဝင်များ ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ညီ ဦးအောင်မြတ်ကျော် အပါအဝင် ရခိုင်လူမျိုး ငါးဦးကို စင်ကာပူအစိုးရက ဖမ်းဆီးကာ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar citizens deported from Singapore over alleged insurgent ties remanded in custody |url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-singapore/myanmar-citizens-deported-from-singapore-over-alleged-insurgent-ties-remanded-in-custody-idUSKCN1UL0XY |work=Reuters |date=26 July 2019 |language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518191117/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-singapore/myanmar-citizens-deported-from-singapore-over-alleged-insurgent-ties-remanded-in-custody-idUSKCN1UL0XY|archive-date=May 18, 2021}}</ref><ref>{{cite news |title=AA Chief's Brother, Several Arakanese Arrested in Singapore |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-chiefs-cousin-several-arakanese-arrested-singapore.html |work=The Irrawaddy |date=10 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203131416/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-chiefs-cousin-several-arakanese-arrested-singapore.html|archive-date=December 3, 2022}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ညီမဖြစ်သူ ဒေါ်မိုးနှင်းဖြူနှင့် အမျိုးသားဖြစ်သူ ဦးကျော်နိုင် တို့အား ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့မှ အပြန် ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၌ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ရုံး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦး[[ဇော်ဌေး]]က သူတို့သည် မန္တလေးမြို့တွင် တွေ့ရှိဖမ်းဆီးခဲ့သော ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများနှင့် ဆက်စပ်၍ ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဇနီး ဒေါ်နှင်းဇာဖြူနှင့် ကလေးနှစ်ဦးတို့အား ထိုင်းလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမှ ချင်းမိုင်မြို့တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|title=Spouse and children of AA chief arrested in Chiang Mai|url=https://www.bnionline.net/en/news/spouse-and-children-aa-chief-arrested-chiang-mai|website=Burma News International|language=en|access-date=2020-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228050608/https://www.bnionline.net/en/news/spouse-and-children-aa-chief-arrested-chiang-mai|archive-date=February 28, 2024}}</ref> မြန်မာအစိုးရက ပေးပို့ထားသော ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဆက်စပ်နေသူများစာရင်းတွင် သူမ၏ အမည်ပါရှိသည့်အတွက် ချင်းမိုင်မြို့ရှိ ထိုင်းလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအရာရှိများက ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးခံမိသားစုသည် UNHCR ၏ အစီအစဉ်ဖြင့် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံရေးခိုလှုံရန် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Wife, Children of Leader of Myanmar's Arakan Army Detained in Thailand |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/wife-children-leader-myanmars-arakan-army-detained-thailand.html |work=The Irrawaddy |date=6 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228065103/https://www.irrawaddy.com/news/burma/wife-children-leader-myanmars-arakan-army-detained-thailand.html|archive-date=February 28, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=AA chief's wife, children left for Switzerland |url=https://www.narinjara.com/news/detail/5e56a732245c0d37010b4220 |work=Narinjara|date=26 February 2020|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228050611/https://www.narinjara.com/news/detail/5e56a732245c0d37010b4220|archive-date=February 28, 2024}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ဦးအောင်ြမတ်ကျော်၊ ဒေါ်မိုးနှင်းဖြူနှင့် အမျိုးသားတို့အား ဖမ်းဆီးခံထားရာမှ အမှုများအားလုံး ပယ်ဖျက်ကာ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ နိုင်ငံတော်အာဏာအား သိမ်းယူပြီးနှစ်တွင် လွှတ်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-drops-charges-against-arakan-army-chiefs-relatives.html|title = Myanmar Junta Drops Charges Against Arakan Army Chief's Relatives|date = 10 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20231130213428/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-drops-charges-against-arakan-army-chiefs-relatives.html|archive-date=November 30, 2023}}</ref> ==မိသားစု== ထွန်းမြတ်နိုင်တွင် ညီအစ်ကိုမောင်နှမ စုစုပေါင်း ၇ ဦး ရှိသည်။ မွေးချင်းမောင်နှမ ၇ ဦးအနက် ဒုတိယမြောက်သားဖြစ်သည်။ ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဇနီးမှာ မနှင်းဇာဖြူ ဖြစ်ပြီး သားတစ်ဦး၊ သမီးတစ်ဦး ရှိသည်။ မနှင်းဇာဖြူ၏ ဖခင်မှာ [[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]]ဝင်နှင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ် လွှတ်တော်]]၊ ဒုတိယအကြိမ် ဥက္ကဋ္ဌ၏ သမီးတော်စပ်သည်။ ==လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအပေါ် စွပ်စွဲခံရမှုများ== ထွန်းမြတ်နိုင်သည် [[ရိုဟင်ဂျာ]] အသိုင်းအဝိုင်းပေါ် အိတ်စ် (ယခင် တွစ်တာ)လူမှုကွန်ယက်မှတဆင့် လှောင်ပြောင်ခဲ့သဖြင့် အမုန်းစကားများ ဖြန့်ဝေသည်ဟုဆိုကာ စွပ်စွဲခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၅-၆ ရက်တို့တွင် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်တိုက်ပွဲတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အာရက္ခတပ်တော်ကို]] မောင်တောမြို့နယ်နေ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ် မြန်မာ စစ်တပ်မှ Drone များ၊ အဝေးပစ်အမြောက်မြားဖြင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ခဲ့မှုကို ရက္ခိုင့်တပ်တေ်ကိုစွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Fortifyrights |date=27 August 2024 |title=International Criminal Court: Investigate Arakan Army Massacre of Rohingya Civilians, Hold Perpetrators Accountable |url=https://www.fortifyrights.org/mya-inv-2024-08-27/ |access-date=8 September 2024 |website=Fortify Rights |language=en}}</ref> ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးက စုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ <ref name="aa rohingya">{{Cite news |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/rohingya-muslims-face-new-threat-from-arakan-army-after-being-persecuted-by-myanmar-military/3412335 |title=Rohingya Muslims face new threat from Arakan Army after being persecuted by Myanmar military |date=December 4, 2024 |publisher=Anadolu Agency}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[ရခိုင်ပြည်တပ်မတော်]] == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *{{Twitter|TwanMrat}} {{Lifetime|၁၉၇၈| }} [[Category:ရခိုင် တိုင်းရင်းသားများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] {{Myanmar-bio-stub}} t1616i1ggyn38rfv74pczxjtip2ruq7 880765 880764 2025-07-08T01:53:54Z 129.224.202.163 /* လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအပေါ် စွပ်စွဲခံရမှုများ */ 880765 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person |name = ထွန်းမြတ်နိုင် |image = General Tun Myat Naing VOA interview.jpg | caption = ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဓာတ်ပုံ (၂၀၂၄) |birth_date = {{birth date and age|df=yes|1978|11|7}} |birth_place = [[စစ်တွေမြို့]][[ရခိုင်ပြည်နယ်]] |death_date = |death_place = |commands = စစ်ဦးစီးချုပ်၊ [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |alma_mater = |allegiance = [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |branch = [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] |serviceyears = ၂၀၀၉–လက်ရှိ |rank = [[ဗိုလ်ချုပ်]] |spouse = နှင်းဇာဖြူ |children = စောပြည့်ချွန် မြတ်လင်းဇန် |battles= [[ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုသမိုင်း|မြန်မာပြည်တွင်း ပဋိပက္ခ]] }} '''ထွန်းမြတ်နိုင်''' (Twan Mrat Naing) သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]ရှိ [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ|လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့]]တစ်ခုဖြစ်သော [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အာရက္ခတပ်တော်]]၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://thearakanarmy.com/?page_id=4|title=About AA|work=Arakan Army|accessdate=၂၄ ဇွန် ၂၀၁၅|archive-date=3 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103125451/http://thearakanarmy.com/?page_id=4}}</ref><ref>{{cite web|url=http://thearakanarmy.com/?page_id=18|title=Arakan Army Leaders|work=Arakan Army|accessdate=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၆|archive-date=3 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103164724/http://thearakanarmy.com/?page_id=18}}</ref> ထွန်းမြတ်နိုင်သည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ဦးဆောင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ရာထူး ရယူထားသူဖြစ်သည်။ သူသည် [[ရခိုင်လူမျိုး]] တစ်ဦးဖြစ်ကာ '''အာရက္ခတပ်တော်''' ၏ ယာယီဌာနချုပ်ဖြစ်သော [[ကချင်ပြည်နယ်]] [[လိုင်ဇာမြို့]]တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ==အစောပိုင်းဘဝ== ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်ကို ၁၉၇၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၇) ရက်တွင် အဖ ဦးရွှေမြအောင် နှင့် အမိ ဒေါ်မမြသန်း တို့မှ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[စစ်တွေမြို့]]၊ ဘောင်းဒွတ်သားစု ရပ်ကွက်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဒဿမတန်းကို စစ်တွေမြို့ အထက (၂) ကျောင်းမှ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး ဥပဒေမေဂျာကို [[စစ်တွေတက္ကသိုလ်]]တွင် လေ့လာသင်ယူပြီ ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် အချိန်ပိုင်း အင်္ဂလိပ်စာဆရာ၊ ဧည့်လမ်းညွှန် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ == လက်နက်ကိုင်ခြင်း == လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတည်ထောင်နိုင်ရန်အတွက် နယ်စပ်ဒေသများသို့ ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်မတော်]] နှင့် [[ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] ကို လူ ၂၆ ဦးနှင့် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုထွန်းမြတ်နိုင်သည် [[ဗမာ]]အစိုးရကို သူပုန်လုပ်ပြီး လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ဖို့ အိပ်မက်ကြီးတစ်ခုရှိခဲ့သည်။ သူသည် ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]မှ [[ရခိုင်ပြည်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးပါတီ|ရခိုင်ပြည်တပ်မတော်]] ဗိုလ်ချုပ်ခိုင်ရာဇာနှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ [[အိန္ဒိယ]]အစိုးရက ခိုင်ရာဇာတို့ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ပြီးနောက် ထွန်းမြတ်နိုင် [[ရခိုင်]]ကိုပြန်လာပြီး စစ်တွေတက္ကသိုလ်မှ ဘာသာစကားများကို သင်တန်းတက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ် မှ ရခိုင်လူငယ်များစုသည် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း ကို ထည်ထောင်နရန် ဆွေးနွေးကြခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=2019-01-15|title=Explainer: The insurgents plunging Myanmar's Rakhine back into chaos|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-explainer-idUSKCN1P90KZ|access-date=2020-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20221207233312/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-explainer-idUSKCN1P90KZ|archive-date=December 7, 2022}}</ref> ၂၀၀၈ မှ [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ဗိုလ်ချုပ်နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]ကို အောင်မြင်စွာ စတည်ထောင်ခဲ့သည်။ [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်များ မထုတ်ပေးသေးစဉ်ကာလအတွင်း ထွန်းမြတ်နိုင်နှင့် ဇော်မျိုးသက် (ခေါ်) ဒေါက်တာ [[ညိုထွန်းအောင်]] တို့သည် ဒုက္ခမြောက်မြားစွာနှင့် ကြုံခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်သည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ကွန်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို သဘောကျသည်။ == မိသားစုဝင်များ ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ညီ ဦးအောင်မြတ်ကျော် အပါအဝင် ရခိုင်လူမျိုး ငါးဦးကို စင်ကာပူအစိုးရက ဖမ်းဆီးကာ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar citizens deported from Singapore over alleged insurgent ties remanded in custody |url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-singapore/myanmar-citizens-deported-from-singapore-over-alleged-insurgent-ties-remanded-in-custody-idUSKCN1UL0XY |work=Reuters |date=26 July 2019 |language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518191117/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rakhine-singapore/myanmar-citizens-deported-from-singapore-over-alleged-insurgent-ties-remanded-in-custody-idUSKCN1UL0XY|archive-date=May 18, 2021}}</ref><ref>{{cite news |title=AA Chief's Brother, Several Arakanese Arrested in Singapore |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-chiefs-cousin-several-arakanese-arrested-singapore.html |work=The Irrawaddy |date=10 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203131416/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-chiefs-cousin-several-arakanese-arrested-singapore.html|archive-date=December 3, 2022}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ညီမဖြစ်သူ ဒေါ်မိုးနှင်းဖြူနှင့် အမျိုးသားဖြစ်သူ ဦးကျော်နိုင် တို့အား ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့မှ အပြန် ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၌ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ရုံး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦး[[ဇော်ဌေး]]က သူတို့သည် မန္တလေးမြို့တွင် တွေ့ရှိဖမ်းဆီးခဲ့သော ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများနှင့် ဆက်စပ်၍ ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဇနီး ဒေါ်နှင်းဇာဖြူနှင့် ကလေးနှစ်ဦးတို့အား ထိုင်းလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမှ ချင်းမိုင်မြို့တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|title=Spouse and children of AA chief arrested in Chiang Mai|url=https://www.bnionline.net/en/news/spouse-and-children-aa-chief-arrested-chiang-mai|website=Burma News International|language=en|access-date=2020-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228050608/https://www.bnionline.net/en/news/spouse-and-children-aa-chief-arrested-chiang-mai|archive-date=February 28, 2024}}</ref> မြန်မာအစိုးရက ပေးပို့ထားသော ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဆက်စပ်နေသူများစာရင်းတွင် သူမ၏ အမည်ပါရှိသည့်အတွက် ချင်းမိုင်မြို့ရှိ ထိုင်းလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအရာရှိများက ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးခံမိသားစုသည် UNHCR ၏ အစီအစဉ်ဖြင့် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံရေးခိုလှုံရန် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Wife, Children of Leader of Myanmar's Arakan Army Detained in Thailand |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/wife-children-leader-myanmars-arakan-army-detained-thailand.html |work=The Irrawaddy |date=6 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228065103/https://www.irrawaddy.com/news/burma/wife-children-leader-myanmars-arakan-army-detained-thailand.html|archive-date=February 28, 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=AA chief's wife, children left for Switzerland |url=https://www.narinjara.com/news/detail/5e56a732245c0d37010b4220 |work=Narinjara|date=26 February 2020|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240228050611/https://www.narinjara.com/news/detail/5e56a732245c0d37010b4220|archive-date=February 28, 2024}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ဦးအောင်ြမတ်ကျော်၊ ဒေါ်မိုးနှင်းဖြူနှင့် အမျိုးသားတို့အား ဖမ်းဆီးခံထားရာမှ အမှုများအားလုံး ပယ်ဖျက်ကာ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ နိုင်ငံတော်အာဏာအား သိမ်းယူပြီးနှစ်တွင် လွှတ်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-drops-charges-against-arakan-army-chiefs-relatives.html|title = Myanmar Junta Drops Charges Against Arakan Army Chief's Relatives|date = 10 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20231130213428/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-drops-charges-against-arakan-army-chiefs-relatives.html|archive-date=November 30, 2023}}</ref> ==မိသားစု== ထွန်းမြတ်နိုင်တွင် ညီအစ်ကိုမောင်နှမ စုစုပေါင်း ၇ ဦး ရှိသည်။ မွေးချင်းမောင်နှမ ၇ ဦးအနက် ဒုတိယမြောက်သားဖြစ်သည်။ ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဇနီးမှာ မနှင်းဇာဖြူ ဖြစ်ပြီး သားတစ်ဦး၊ သမီးတစ်ဦး ရှိသည်။ မနှင်းဇာဖြူ၏ ဖခင်မှာ [[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]]ဝင်နှင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ် လွှတ်တော်]]၊ ဒုတိယအကြိမ် ဥက္ကဋ္ဌ၏ သမီးတော်စပ်သည်။ ==လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအပေါ် စွပ်စွဲခံရမှုများ== ထွန်းမြတ်နိုင်သည် [[ရိုဟင်ဂျာ]] အသိုင်းအဝိုင်းပေါ် အိတ်စ် (ယခင် တွစ်တာ)လူမှုကွန်ယက်မှတဆင့် လှောင်ပြောင်ခဲ့သဖြင့် အမုန်းစကားများ ဖြန့်ဝေသည်ဟုဆိုကာ စွပ်စွဲခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၅-၆ ရက်တို့တွင် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်တိုက်ပွဲတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အာရက္ခတပ်တော်ကို]] မောင်တောမြို့နယ်နေ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ် မြန်မာ စစ်တပ်မှ Drone များ၊ အဝေးပစ်အမြောက်မြားဖြင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ခဲ့မှုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်ကိုစွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Fortifyrights |date=27 August 2024 |title=International Criminal Court: Investigate Arakan Army Massacre of Rohingya Civilians, Hold Perpetrators Accountable |url=https://www.fortifyrights.org/mya-inv-2024-08-27/ |access-date=8 September 2024 |website=Fortify Rights |language=en}}</ref> ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးက စုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ <ref name="aa rohingya">{{Cite news |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/rohingya-muslims-face-new-threat-from-arakan-army-after-being-persecuted-by-myanmar-military/3412335 |title=Rohingya Muslims face new threat from Arakan Army after being persecuted by Myanmar military |date=December 4, 2024 |publisher=Anadolu Agency}}</ref> == အခြားကြည့်ရန် == *[[ရခိုင်ပြည်တပ်မတော်]] == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *{{Twitter|TwanMrat}} {{Lifetime|၁၉၇၈| }} [[Category:ရခိုင် တိုင်းရင်းသားများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] {{Myanmar-bio-stub}} lm4yf2x4915otw7svimlji5tb2bmehh 4 69495 880707 879160 2025-07-07T12:12:20Z ခင်မောင်စန်း 123892 /* ပီမိုးနင်း အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) */ အပိုင်းသစ် 880707 wikitext text/x-wiki {{/nomkခေါင်းစီး}} [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အကူအညီ ဖိုရမ်]] <div style="width:50%">__TOC__</div> <!-- ဤစာမျက်နှာသည် ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုပုံနှင့် ပတ်သက်၍ သင်သိလိုသော မေးခွန်းများ မေးရန် ဖြစ်သည်! --> <!-- အထွေထွေ ဗဟုသုတဆိုင်ရာ မေးခွန်းများအတွက် [[WP:RD]] သို့ သွားပါ! --> <!-- --> <!-- သင့်မေးခွန်းကို ဤစာမျက်နှာ အောက်ဆုံးတွင် မေးပါ။ မကြာမီ ဖြေကြားပေးပါလိမ့်မည်။ --> <!-- --> == ငွေထည်လုပ်ငန်း == ငွေထည်လုပ်ငန်းလို့ ရိုက်ရှာလိုက်တာ တွေ့တော့တွေ့တယ် စာထဲမှာ ပြောထားတဲ့ ပုံတွေ မပါလို့ ဘယ်လိုရှာရမလဲ ကူညီကြပါဦး။kjdmmrmjrjujjjk တွေ့လိုရင် လင့်လေးဖြစ်ဖြစ် ပေးကြပါဦး အဆွေတော်တို့ {{|ထည့္မည္္}} {{unsignedIP2|05:21, 5 October 2019|2400:AC40:820:CBB4:2123:A798:75E7:746E}} == ပုံတင်မရခြင်း == biography ေရးသားပြီး လူပုံထည့်ချင်တာ ဖိုင်တင်လို့မရလို့ပါ ဘယ်လိုတင်ရသလဲခင်ဗျာ == MoVIDO == မဃဒေဝလင်္ကာသစ် က အ တလုံးပို ပါ သွားသည် ဘယ်လိုလုပ်ရမည်ဆိုတာ ဖြေပေးပါ {{unsigned|‎Smalpic1}} ၁၆:၃၇၊ ၂၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ (UTC) :{{Ping|‎Smalpic1}} စာမျက်နှာ အပေါ်ဆုံးမှာ "ရွှေ့ရန်" (move) ဆိုတာရှိပါတယ်။ အဲဒါကို နှိပ်ပြီး ဆောင်းပါး နာမည်ပြောင်းလို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၉၊ ၂၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ (UTC) == ပုံတင်ခြင်း == ဓာတ်ပုံမည်သို့တင်ရမည်နည်း။ {{unsigned2|11:51, 3 May 2020|Ahkarkyaw9}} Main page ရဲ့ ဘယ်ဘက်ဘေးမှာ [[အထူး:ဖိုင်တင်ရန်|ဖိုင်တင်ရန်]] ရှိပါတယ်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] ကိုကြည့်၍ လေ့လာနိုင်ပါသည်။[[အသုံးပြုသူ:Aungookingofcelestials|Aungookingofcelestials]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aungookingofcelestials|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၃ မေ ၂၀၂၀ (UTC) == Help panel question on [[:လ|လ]] ( ၁၈:၂၄၊ ၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂) == ဟုတ်ကဲ့ မင်္ဂလာပါ လ ဆိုတဲ့ ဂြိုလ်အကြောင်းလေးသိချင်လို့ပါ --[[အသုံးပြုသူ:Zayeroo1990|Zayeroo1990]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zayeroo1990|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၄၊ ၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Zayeroo1990|Zayeroo1990]]။ [[လ (ကမ္ဘာရံဂြိုဟ်)]] ဆောင်းပါးမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၂၄၊ ၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi|အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi]] ( ၁၅:၂၆၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂) == Facebook နှင့်ပတ်သက်ပြီး အခက်အခဲဖြစ်နေပါလျှင် ကူညီပါရစေ။ --[[အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi|Mg Lay Gyi]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Lay Gyi|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၂၆၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :ဒီနေရာက ''ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုခြင်း သို့ ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်ခြင်း'' နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အကူအညီတွေ ပေးဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၁၇၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:မိုးဟေကို|မိုးဟေကို]] ( ၁၃:၅၆၊ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မင်္ဂလာပါ ဇယာဘယ်လိုဆွဲရတာပါလဲခဗျာ --[[အသုံးပြုသူ:David San Lyan|David San Lyan]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:David San Lyan|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၆၊ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:David San Lyan|David San Lyan]] ဇယားဆွဲတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခြေခံ အချက်အလက်တွေကို [[Help:Wikitable]], [[H:TABLE]] နဲ့ [[အကူအညီ:မျက်မြင်တည်းဖြတ်ဖြင့် ဇယားများထည့်ခြင်း မိတ်ဆက်/၁]] တို့မှာ လေ့လာနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၂၃၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:အောင်ချိမ့်|အောင်ချိမ့်]] ( ၀၆:၅၇၊ ၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မင်္ဂလာပါ။ကျွန်မက အိမ်မက်ချိမ့်ချိမ့်ပါ။ ဆရာအောင်ချိမ့်ရဲ့ သမီးပါ။ အဖေအကြောင်းအရာလေးတွေပြင်ပေးချင်လို့ပါ။ လက်မှတ်ပုံက မှားနေလို့ပါ။ အဲ့တာကိုဘယ်လိုပြန်ပြင်လို့ရမလဲသိချင်လို့ပါ --[[အသုံးပြုသူ:Aein Mek Cheimt Cheimt|Aein Mek Cheimt Cheimt]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aein Mek Cheimt Cheimt|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၅၇၊ ၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :ပြင်ဆင်ထားပါတယ်ဗျ။ [[အသုံးပြုသူ:Shin Khant Maung|Shin Khant Maung]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Shin Khant Maung|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၃၊ ၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ဆွေးနွေးချက်:သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|ဆွေးနွေးချက်:သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ]] ( ၀၂:၀၇၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မြန်မာနိုင်ငံ ၏ အလယ်ဗဟိုနေရာက ဘယ်နေရာလဲ? --[[အသုံးပြုသူ:Shin Uttara|Shin Uttara]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Shin Uttara|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၀၇၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Shin Uttara|Shin Uttara]] [[မြန်မာနိုင်ငံ၏အလယ်ဗဟိုချက်မ]] ဆောင်းပါးမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ ဒီနေရာက ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုခြင်းနဲ့ တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ခြင်းတို့နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းဖို့ နေရာဖြစ်တဲ့အတွက် အခြားအထွေထွေမေးခွန်းတွေကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]] မှာ မေးမြန်းပေးစေလိုပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၁၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ချန်အာ|ချန်အာ]] ( ၁၄:၄၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၂) == ဟိုင်း၊ စာမျက်နှာနာမည်ကို ဘယ်လိုပြင်ရပါသလဲဗျ၊ ပြီးတော့ သူများတွေ ပြင်ဆင်တာကို ဘယ်လိုပြင်ရပါသလဲဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Kim Doggy|Kim Doggy]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Kim Doggy|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ကောလူမျိုး|ကောလူမျိုး]] ( ၁၅:၂၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂) == ကောလူမျိုးဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အား ပြင်ဆင်ပေးလိုပါသည်။ မိမိတို့ အာခါလူမျိုးများသည် မိမိကိုယ်ကို အာခါ ဟုသာ ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြပြီး ကော အီကော ဆိုသည့် အမည်များမှာ တခြားလူမျိုးများက နှိမ်သည့်သဘောနှင့် ခေါ်ဝေါ်သည့် အခေါ်အဝေါ် သက်သက်ဖြစ်ပါသည်။ အာခါလူမျိုးများသည် ကော အီကော ဟူသော အမည်နာမများအား မနှစ်သက်သည့်အတွက် ခေါင်းစဉ်အား အာခါ လူမျိုးဟုသာ ပြင်ဆင်ပါက ပိုသင့်လျော်မည်မြင်မိပါသည်။ --[[အသုံးပြုသူ:Noraroo|Noraroo]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Noraroo|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၂၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :{{Done}}. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၆:၂၂၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၄:၂၈၊ ၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂) == ဝီကီပီးဒီးယာကိုမျှဝေရန်အတွက်ဝီကီပီးဒီးယာ၏Linkကိုဘယ်လိုယူရမလည်း --[[အသုံးပြုသူ:Mg Kyaw Tun|Mg Kyaw Tun]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၂၈၊ ၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Mg Kyaw Tun|Mg Kyaw Tun]] ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာရဲ့ ဘယ်ဖက်မှာရှိတဲ့ ကိရိယာများ အပိုင်းအောက်က '''ပုံသေလိပ်စာ''' ကို နှိပ်၍သော်လည်းကောင်း၊ ညာကလစ်နှိပ်ပြီး ကော်ပီလုပ်၍သော်လည်းကောင်း လင့်ခ်ကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၄၉၊ ၃ ဧပြီ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:Questions|ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:Questions]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၄၅၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃) == နှင်းဆီဖြူ ဖြစ်ပါတယ်။ ပင်ကိုရေး ဆောင်းပါးများကို ဝီကီပေါ် တင်ချင်တဲ့အခါ ဖုန်း/ တက်ဘလက်နှင့် လက်ပ်တော့ ထဲက Note မှာ အရင်ရေးပြီး စိတ်တိုင်းကျတည်းဖြတ်ပြီးမှ ဝီကီမှာ တင်လို့ရပါသလား။ နည်းလမ်းရှိရင် သိလိုပါတယ်။ ဝီကီပေါ်မှ တည်းဖြတ်သူများနှင့် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုသူအားလုံးကို လေးစားလျက်ပါ🙏 --[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၄၅၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|နှင်းဆီဖြူ]] - ဝီကီမဟုတ်တဲ့ တစ်နေရာရာမှာ ရေးတာထက် မိမိရဲ့ ကိုယ်ပိုင် [[Special:MyPage/sandbox|sandbox အစမ်းစာမျက်နှာ]] မှာ စိတ်ကြိုက်ပြင်ဆင်ပြီး စာမျက်နှာကို ရွှေ့ပြောင်းလိုက်တာ/စာတွေကို ကူးယူတင်လိုက်တဲ့ နည်းလမ်းက ပိုပြီး အဆင်ပြေပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီရဲ့ sandbox မှာဆိုရင် ကိုယ်ရေးလိုက်တဲ့ စာ ဘယ်လိုပုံပေါ်မယ်ဆိုတာကို preview/publish ကြည့်လို့ရတာကြောင့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၀၂၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) ::ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ::‌ [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၁၁၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) == ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာ == ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာပေါ်မှာရေးတဲ့ဆောင်းပါးကို ပုဒ်ရေ ကန့်သတ်ထားပါသလား။အဲဒီကနေ ဝီကီစာမျက်နှာ ပေါ်ကို တင်လို့ ရနိုင်ပါသလား။ါ် [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၁၆၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|နှင်းဆီဖြူ]] အဲလိုကန့်သတ်ထားတာမျိုး မရှိပါဘူး။ ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာကနေ ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်းဆီကို copy/paste လုပ်ပြီး ကူးတင်လို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၅၁၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) ::"ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း က ဘယ်စာမျက်နှာလဲ သိပါရစေ။ [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :::ပင်မအမည်ညွှန်း ဆိုတာက လက်ရှိ ဆောင်းပါးစာမျက်နှာတွေကို ဆိုလိုတာပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခုရဲ့ ရှေ့မှာ "ဝီကီပီးဒီးယား:", "တမ်းပလိတ်:", "အကူအညီ:" စတဲ့ ရှေ့ဆက်စာလုံးတွေ မပါတဲ့ စာမျက်နှာတွေကို ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၅:၁၇၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) == [[:လီယိုတော်စတွိုင်း|လီယိုတော်စတွိုင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၂၅၊ ၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃) == မဂ်လာပါ.ကမ္ဘာပေါ်မာ ဂြိုလ် ပေါင်း မည်မျှရှိပါသနည်း --[[အသုံးပြုသူ:Khun R.kar|Khun R.kar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Khun R.kar|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၂၅၊ ၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:ကွန်ပျူတာ|ကွန်ပျူတာ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၂၁:၄၇၊ ၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == Hello everyone --[[အသုံးပြုသူ:Yoonga narkay|Yoonga narkay]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yoonga narkay|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၄၇၊ ၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:တရုတ်နိုင်ငံရှိ အချိန်ဇုန်များ|တရုတ်နိုင်ငံရှိ အချိန်ဇုန်များ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၀:၀၉၊ ၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == Hi မင်္ဂလာပါ ကျွန်တော်ကတော့ 左航 ဖြစ်ပါတယ်။ အခုလက်ရှိတရုတ်စံတော်ကိုသိချင်လို့ပါ။ မြန်မာစံတော်ချိန်နှင့်ဘယ်နှနာရီကွာသလဲသိချင်လို့ပါခင်ဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Zuo Hang Left|Zuo Hang Left]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zuo Hang Left|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၉၊ ၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၀:၄၁၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == မြန်မာပြည်ရအောင်လွှင့်ပေပါ --[[အသုံးပြုသူ:Zawlinlin|Zawlinlin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၁၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == အကူအညီစားပွဲ မေးခွန်း ( ၀၈:၃၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄) == မင်္ဂလာပါ။ ဒီမှာက ၁၉၄၇ မှ ECSC နဲ့ဆွေးနွေးပြီး OEEC ကိုဖွဲ့တာမလား။ ၄၈ မှာမှ ဒီအဖွဲ့က ဖွဲ့တာဆိုတော့လေ။ ၅၇ ဖြစ်နေတော့ တစ်ခုခုလွဲနေတယ်။ မှန်မမှန်သိချင်မိတယ်။ --[[အသုံးပြုသူ:Glorious Future|Glorious Future]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Glorious Future|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၃၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Glorious Future|Glorious Future]] ဆောင်းပါးထဲက အချက်အလက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးချင်တာဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာဆောင်းပါးရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာမှာ မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၀၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:ဝင်းဖောင့်|ဝင်းဖောင့်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၉:၂၈၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၄) == How can I upload images from mobile phone editor? --[[အသုံးပြုသူ:ZZeya|ZZeya]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ZZeya|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၂၈၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၇:၅၆၊ ၁၅ မေ ၂၀၂၄) == လူသုး၈ှိငါငံကျားနိုင်မလွှင့ငါတိုငါ့နိုင်သည် --[[အသုံးပြုသူ:Soesanhtike|Soesanhtike]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၅၆၊ ၁၅ မေ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:အင်းတကော်ရွာ၊ ပဲခူးမြို့နယ်|အင်းတကော်ရွာ၊ ပဲခူးမြို့နယ်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၀:၂၉၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄) == မင်္ဂလာပါ ပဲခူးတိုင်းပဲခူးခရိုင်ပဲခူးမြို့နယ် ရှိအင်းတကော်သည်ရွာသို့မဟုတ်ကျေးရွားအုပ်စုမဟုတ်တော့ပါ အင်တကော်သည်မြို့ အဆင့်သို့ပြောင်းလဲပြီးပါပြီ အင်တကော်သည်မတိမ်ကောပါစည်ကားနေပါပြီ ထန်းပင်ချောင်အုပ်စုသဲဖြူချောင်းကျေးရွားအနီးတွင်တည်ရှိသည် --[[အသုံးပြုသူ:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ကိုဥက္ကာထက်အောင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၂၉၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ကိုဥက္ကာထက်အောင်]] ဆွေးနွေးပေးတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ရွာဆောင်းပါးကို [[အင်းတကော်မြို့]] ဆောင်းပါးဆီ ပြန်ညွှန်းလိုက်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၅၆၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) == [[:မြို့ကွက်ရိုက်ခြင်း|မြို့ကွက်ရိုက်ခြင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၈:၁၉၊ ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄) == Urban planning ကို မြို့ပြစီမံကိန်း ဟုဘာသာပြန်ခြင်းသာလျှင် အသင့်တော်ဆုံး ဖြစ်မည်။ --[[အသုံးပြုသူ:Louis Yel|Louis Yel]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Louis Yel|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၁၉၊ ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ (UTC) :Thank you. Your suggestion was accepted. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၅၈၊ ၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ (UTC) == [[:Neo-psychedelia|Neo-psychedelia]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၄၄၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅) == မင်္ဂလာပါရှင့် ဆောင်းပါးတစ်ခုရေးနိုင်ရန်ဘာတွေလိုအပ်သလဲ၊ ဘာတွေလေ့လာထားသင့်ပါသလဲ မြန်မာစာပေအရေးအသားကိုလွန်စွာနှစ်သက်သဘောကျသည်မို့ နှံ့နှံ့စပ်စပ်လေ့လာလိုပါသည်။ --[[အသုံးပြုသူ:မိုင်း|မိုင်း]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:မိုင်း|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၄၄၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) :[[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]နဲ့ [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]] တို့ကို ဖတ်ရှုလေ့လာကြည့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၅၅၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:တနင်္သာရီမြို့|တနင်္သာရီမြို့]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၇:၃၂၊ ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅) == လူသိရှင်ကြားလွှင့်တင်သွားမည် --[[အသုံးပြုသူ:ကိုနေပိုင်|ကိုနေပိုင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကိုနေပိုင်|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၃၂၊ ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:အစိန္တေယျ ဘုရားရှိခိုးကြီး|အစိန္တေယျ ဘုရားရှိခိုးကြီး]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၅:၁၇၊ ၇ မတ် ၂၀၂၅) == စာလုံးရေကျဲနေလို့ ဘယ်လိုလုပ်ရင်အဆင်ပြေမလဲဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Attsay|Attsay]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Attsay|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၁၇၊ ၇ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:လီဆန်းမိခင်|လီဆန်းမိခင်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၃:၀၃၊ ၂၅ ဧပြီ ၂၀၂၅) == Hi ကျွန်​တော်က မြတ်ကိုကိုပါ။တစ်ခုလောက်မေးပါရစေ ပုံတင်ဖို့အခက်အခဲတွေ့နေလို့ပါ။တည်းဖြတ်တဲ့အခါမှာ ပုံတင်ရန်ဆိုပြီးတွေ့မယ်လို့ပြောပေမဲ့ ကျွန်တော့်ဆီမှာပေါ်မနေလို့ပါ။နောက်ပြီး ပုံတွေမှာ Fileဆိုတဲ့ဟာအပြင် အချို့ပုံတွေက Pic(picture)ဆိုပြီးပါပေါ်နေတယ်ဗျ။သူတို့၂ခုကကော ဘယ်လိုကွာခြားချက်လဲဗျ။တင်ပုံတင်နည်းကကော သူတို့၂ခုလုံးကအတူတူပဲလားဗျ။ --[[အသုံးပြုသူ:Myat Htoo Kywel|Myat Htoo Kywel]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Myat Htoo Kywel|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၃၊ ၂၅ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ပေါင်းတလည်ရွာ၊ ပြည်မြို့နယ်|ပေါင်းတလည်ရွာ၊ ပြည်မြို့နယ်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၃:၅၉၊ ၂၀ မေ ၂၀၂၅) == ပေါင်းတလည်ရွာကတိမ်ကောတာမဟုတ်ပါဘူး ရွာကနေ မြို့လေးဖြစ်သွားတာပါ --[[အသုံးပြုသူ:Phyu Sin Zaw|Phyu Sin Zaw]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Phyu Sin Zaw|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၅၉၊ ၂၀ မေ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ဩစတြေးလျနိုင်ငံ|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၉:၄၃၊ ၂၃ မေ ၂၀၂၅) == ဩစတျေးလျမညာရေး --[[အသုံးပြုသူ:ထုဆိုင်|ထုဆိုင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ထုဆိုင်|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၄၃၊ ၂၃ မေ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၄:၄၁၊ ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၅) == သပ်က၏ကခပသ င့့သခ့သ်ကဟ်၏ရ်ခသ့ခ့ဩလ --[[အသုံးပြုသူ:Nan May Hnin|Nan May Hnin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Nan May Hnin|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၁၊ ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:အထက(သုဝဏ္ဏ)|အထက(သုဝဏ္ဏ)]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၄:၂၂၊ ၂၁ ဇွန် ၂၀၂၅) == How to makly categories in my own article --[[အသုံးပြုသူ:Zeuuzu|Zeuuzu]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zeuuzu|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၂၂၊ ၂၁ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ကျောင်းထိုင်မလိုက်နိုင်ကြောင်း|ကျောင်းထိုင်မလိုက်နိုင်ကြောင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၁၁၊ ၂၅ ဇွန် ၂၀၂၅) == မင်္ဂလာပါ --[[အသုံးပြုသူ:Paing zin phyo|Paing zin phyo]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Paing zin phyo|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၁၁၊ ၂၅ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ပီမိုးနင်း|ပီမိုးနင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) == မဂ်လာပါခင်ဗျာ စာရေးဆရာပီမိုးနှင်းမွေးနေ့သည်မြန်မာသက္ကရာဇ်၊၁၂၄၅ခုနှစ်တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း(၆)ရက်နေ့သည်အဂ်နေ့အမှန်ဖြစ်ပါသည်။ခရစ်သက္ကရာဇ်၅.၁၁.၁၈၈၃ခုနှစ်သည်တနလ်ာနေ့ဖြစ်နေပါသည်။ဘယ်ဟာအမှန်လဲသိချင်ပါတယ်။ --[[အသုံးပြုသူ:ခင်မောင်စန်း|ခင်မောင်စန်း]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ခင်မောင်စန်း|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) lfico0xzaq7hudwzbzdmtznylihwc20 880710 880707 2025-07-07T12:46:29Z Ninjastrikers 22896 /* ပီမိုးနင်း အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 880710 wikitext text/x-wiki {{/nomkခေါင်းစီး}} [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အကူအညီ ဖိုရမ်]] <div style="width:50%">__TOC__</div> <!-- ဤစာမျက်နှာသည် ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုပုံနှင့် ပတ်သက်၍ သင်သိလိုသော မေးခွန်းများ မေးရန် ဖြစ်သည်! --> <!-- အထွေထွေ ဗဟုသုတဆိုင်ရာ မေးခွန်းများအတွက် [[WP:RD]] သို့ သွားပါ! --> <!-- --> <!-- သင့်မေးခွန်းကို ဤစာမျက်နှာ အောက်ဆုံးတွင် မေးပါ။ မကြာမီ ဖြေကြားပေးပါလိမ့်မည်။ --> <!-- --> == ငွေထည်လုပ်ငန်း == ငွေထည်လုပ်ငန်းလို့ ရိုက်ရှာလိုက်တာ တွေ့တော့တွေ့တယ် စာထဲမှာ ပြောထားတဲ့ ပုံတွေ မပါလို့ ဘယ်လိုရှာရမလဲ ကူညီကြပါဦး။kjdmmrmjrjujjjk တွေ့လိုရင် လင့်လေးဖြစ်ဖြစ် ပေးကြပါဦး အဆွေတော်တို့ {{|ထည့္မည္္}} {{unsignedIP2|05:21, 5 October 2019|2400:AC40:820:CBB4:2123:A798:75E7:746E}} == ပုံတင်မရခြင်း == biography ေရးသားပြီး လူပုံထည့်ချင်တာ ဖိုင်တင်လို့မရလို့ပါ ဘယ်လိုတင်ရသလဲခင်ဗျာ == MoVIDO == မဃဒေဝလင်္ကာသစ် က အ တလုံးပို ပါ သွားသည် ဘယ်လိုလုပ်ရမည်ဆိုတာ ဖြေပေးပါ {{unsigned|‎Smalpic1}} ၁၆:၃၇၊ ၂၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ (UTC) :{{Ping|‎Smalpic1}} စာမျက်နှာ အပေါ်ဆုံးမှာ "ရွှေ့ရန်" (move) ဆိုတာရှိပါတယ်။ အဲဒါကို နှိပ်ပြီး ဆောင်းပါး နာမည်ပြောင်းလို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၉၊ ၂၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ (UTC) == ပုံတင်ခြင်း == ဓာတ်ပုံမည်သို့တင်ရမည်နည်း။ {{unsigned2|11:51, 3 May 2020|Ahkarkyaw9}} Main page ရဲ့ ဘယ်ဘက်ဘေးမှာ [[အထူး:ဖိုင်တင်ရန်|ဖိုင်တင်ရန်]] ရှိပါတယ်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] ကိုကြည့်၍ လေ့လာနိုင်ပါသည်။[[အသုံးပြုသူ:Aungookingofcelestials|Aungookingofcelestials]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aungookingofcelestials|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၃ မေ ၂၀၂၀ (UTC) == Help panel question on [[:လ|လ]] ( ၁၈:၂၄၊ ၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂) == ဟုတ်ကဲ့ မင်္ဂလာပါ လ ဆိုတဲ့ ဂြိုလ်အကြောင်းလေးသိချင်လို့ပါ --[[အသုံးပြုသူ:Zayeroo1990|Zayeroo1990]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zayeroo1990|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၄၊ ၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Zayeroo1990|Zayeroo1990]]။ [[လ (ကမ္ဘာရံဂြိုဟ်)]] ဆောင်းပါးမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၂၄၊ ၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi|အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi]] ( ၁၅:၂၆၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂) == Facebook နှင့်ပတ်သက်ပြီး အခက်အခဲဖြစ်နေပါလျှင် ကူညီပါရစေ။ --[[အသုံးပြုသူ:Mg Lay Gyi|Mg Lay Gyi]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Lay Gyi|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၂၆၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :ဒီနေရာက ''ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုခြင်း သို့ ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်ခြင်း'' နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အကူအညီတွေ ပေးဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၁၇၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:မိုးဟေကို|မိုးဟေကို]] ( ၁၃:၅၆၊ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မင်္ဂလာပါ ဇယာဘယ်လိုဆွဲရတာပါလဲခဗျာ --[[အသုံးပြုသူ:David San Lyan|David San Lyan]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:David San Lyan|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၆၊ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:David San Lyan|David San Lyan]] ဇယားဆွဲတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခြေခံ အချက်အလက်တွေကို [[Help:Wikitable]], [[H:TABLE]] နဲ့ [[အကူအညီ:မျက်မြင်တည်းဖြတ်ဖြင့် ဇယားများထည့်ခြင်း မိတ်ဆက်/၁]] တို့မှာ လေ့လာနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၂၃၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:အောင်ချိမ့်|အောင်ချိမ့်]] ( ၀၆:၅၇၊ ၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မင်္ဂလာပါ။ကျွန်မက အိမ်မက်ချိမ့်ချိမ့်ပါ။ ဆရာအောင်ချိမ့်ရဲ့ သမီးပါ။ အဖေအကြောင်းအရာလေးတွေပြင်ပေးချင်လို့ပါ။ လက်မှတ်ပုံက မှားနေလို့ပါ။ အဲ့တာကိုဘယ်လိုပြန်ပြင်လို့ရမလဲသိချင်လို့ပါ --[[အသုံးပြုသူ:Aein Mek Cheimt Cheimt|Aein Mek Cheimt Cheimt]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aein Mek Cheimt Cheimt|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၅၇၊ ၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :ပြင်ဆင်ထားပါတယ်ဗျ။ [[အသုံးပြုသူ:Shin Khant Maung|Shin Khant Maung]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Shin Khant Maung|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၃၊ ၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ဆွေးနွေးချက်:သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|ဆွေးနွေးချက်:သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ]] ( ၀၂:၀၇၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂) == မြန်မာနိုင်ငံ ၏ အလယ်ဗဟိုနေရာက ဘယ်နေရာလဲ? --[[အသုံးပြုသူ:Shin Uttara|Shin Uttara]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Shin Uttara|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၀၇၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Shin Uttara|Shin Uttara]] [[မြန်မာနိုင်ငံ၏အလယ်ဗဟိုချက်မ]] ဆောင်းပါးမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ ဒီနေရာက ဝီကီပီးဒီးယား အသုံးပြုခြင်းနဲ့ တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ခြင်းတို့နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းဖို့ နေရာဖြစ်တဲ့အတွက် အခြားအထွေထွေမေးခွန်းတွေကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]] မှာ မေးမြန်းပေးစေလိုပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၁၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ချန်အာ|ချန်အာ]] ( ၁၄:၄၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၂) == ဟိုင်း၊ စာမျက်နှာနာမည်ကို ဘယ်လိုပြင်ရပါသလဲဗျ၊ ပြီးတော့ သူများတွေ ပြင်ဆင်တာကို ဘယ်လိုပြင်ရပါသလဲဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Kim Doggy|Kim Doggy]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Kim Doggy|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == Help panel question on [[:ကောလူမျိုး|ကောလူမျိုး]] ( ၁၅:၂၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂) == ကောလူမျိုးဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အား ပြင်ဆင်ပေးလိုပါသည်။ မိမိတို့ အာခါလူမျိုးများသည် မိမိကိုယ်ကို အာခါ ဟုသာ ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြပြီး ကော အီကော ဆိုသည့် အမည်များမှာ တခြားလူမျိုးများက နှိမ်သည့်သဘောနှင့် ခေါ်ဝေါ်သည့် အခေါ်အဝေါ် သက်သက်ဖြစ်ပါသည်။ အာခါလူမျိုးများသည် ကော အီကော ဟူသော အမည်နာမများအား မနှစ်သက်သည့်အတွက် ခေါင်းစဉ်အား အာခါ လူမျိုးဟုသာ ပြင်ဆင်ပါက ပိုသင့်လျော်မည်မြင်မိပါသည်။ --[[အသုံးပြုသူ:Noraroo|Noraroo]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Noraroo|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၂၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :{{Done}}. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၆:၂၂၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၄:၂၈၊ ၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂) == ဝီကီပီးဒီးယာကိုမျှဝေရန်အတွက်ဝီကီပီးဒီးယာ၏Linkကိုဘယ်လိုယူရမလည်း --[[အသုံးပြုသူ:Mg Kyaw Tun|Mg Kyaw Tun]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mg Kyaw Tun|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၂၈၊ ၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Mg Kyaw Tun|Mg Kyaw Tun]] ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာရဲ့ ဘယ်ဖက်မှာရှိတဲ့ ကိရိယာများ အပိုင်းအောက်က '''ပုံသေလိပ်စာ''' ကို နှိပ်၍သော်လည်းကောင်း၊ ညာကလစ်နှိပ်ပြီး ကော်ပီလုပ်၍သော်လည်းကောင်း လင့်ခ်ကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၄၉၊ ၃ ဧပြီ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:Questions|ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:Questions]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၄၅၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃) == နှင်းဆီဖြူ ဖြစ်ပါတယ်။ ပင်ကိုရေး ဆောင်းပါးများကို ဝီကီပေါ် တင်ချင်တဲ့အခါ ဖုန်း/ တက်ဘလက်နှင့် လက်ပ်တော့ ထဲက Note မှာ အရင်ရေးပြီး စိတ်တိုင်းကျတည်းဖြတ်ပြီးမှ ဝီကီမှာ တင်လို့ရပါသလား။ နည်းလမ်းရှိရင် သိလိုပါတယ်။ ဝီကီပေါ်မှ တည်းဖြတ်သူများနှင့် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုသူအားလုံးကို လေးစားလျက်ပါ🙏 --[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၄၅၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|နှင်းဆီဖြူ]] - ဝီကီမဟုတ်တဲ့ တစ်နေရာရာမှာ ရေးတာထက် မိမိရဲ့ ကိုယ်ပိုင် [[Special:MyPage/sandbox|sandbox အစမ်းစာမျက်နှာ]] မှာ စိတ်ကြိုက်ပြင်ဆင်ပြီး စာမျက်နှာကို ရွှေ့ပြောင်းလိုက်တာ/စာတွေကို ကူးယူတင်လိုက်တဲ့ နည်းလမ်းက ပိုပြီး အဆင်ပြေပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီရဲ့ sandbox မှာဆိုရင် ကိုယ်ရေးလိုက်တဲ့ စာ ဘယ်လိုပုံပေါ်မယ်ဆိုတာကို preview/publish ကြည့်လို့ရတာကြောင့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၀၂၊ ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) ::ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ::‌ [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၁၁၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) == ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာ == ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာပေါ်မှာရေးတဲ့ဆောင်းပါးကို ပုဒ်ရေ ကန့်သတ်ထားပါသလား။အဲဒီကနေ ဝီကီစာမျက်နှာ ပေါ်ကို တင်လို့ ရနိုင်ပါသလား။ါ် [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၁၆၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|နှင်းဆီဖြူ]] အဲလိုကန့်သတ်ထားတာမျိုး မရှိပါဘူး။ ကိုယ်ပိုင်စာမျက်နှာကနေ ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်းဆီကို copy/paste လုပ်ပြီး ကူးတင်လို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၅၁၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) ::"ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း က ဘယ်စာမျက်နှာလဲ သိပါရစေ။ [[အသုံးပြုသူ:နှင်းဆီဖြူ|&#34; W rose &#34;]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နှင်းဆီဖြူ|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) :::ပင်မအမည်ညွှန်း ဆိုတာက လက်ရှိ ဆောင်းပါးစာမျက်နှာတွေကို ဆိုလိုတာပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခုရဲ့ ရှေ့မှာ "ဝီကီပီးဒီးယား:", "တမ်းပလိတ်:", "အကူအညီ:" စတဲ့ ရှေ့ဆက်စာလုံးတွေ မပါတဲ့ စာမျက်နှာတွေကို ပင်မဆောင်းပါးအမည်ညွှန်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၅:၁၇၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) == [[:လီယိုတော်စတွိုင်း|လီယိုတော်စတွိုင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၂၅၊ ၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃) == မဂ်လာပါ.ကမ္ဘာပေါ်မာ ဂြိုလ် ပေါင်း မည်မျှရှိပါသနည်း --[[အသုံးပြုသူ:Khun R.kar|Khun R.kar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Khun R.kar|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၂၅၊ ၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:ကွန်ပျူတာ|ကွန်ပျူတာ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၂၁:၄၇၊ ၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == Hello everyone --[[အသုံးပြုသူ:Yoonga narkay|Yoonga narkay]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yoonga narkay|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၄၇၊ ၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:တရုတ်နိုင်ငံရှိ အချိန်ဇုန်များ|တရုတ်နိုင်ငံရှိ အချိန်ဇုန်များ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၀:၀၉၊ ၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == Hi မင်္ဂလာပါ ကျွန်တော်ကတော့ 左航 ဖြစ်ပါတယ်။ အခုလက်ရှိတရုတ်စံတော်ကိုသိချင်လို့ပါ။ မြန်မာစံတော်ချိန်နှင့်ဘယ်နှနာရီကွာသလဲသိချင်လို့ပါခင်ဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Zuo Hang Left|Zuo Hang Left]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zuo Hang Left|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၉၊ ၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၀:၄၁၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃) == မြန်မာပြည်ရအောင်လွှင့်ပေပါ --[[အသုံးပြုသူ:Zawlinlin|Zawlinlin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawlinlin|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၁၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) == အကူအညီစားပွဲ မေးခွန်း ( ၀၈:၃၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄) == မင်္ဂလာပါ။ ဒီမှာက ၁၉၄၇ မှ ECSC နဲ့ဆွေးနွေးပြီး OEEC ကိုဖွဲ့တာမလား။ ၄၈ မှာမှ ဒီအဖွဲ့က ဖွဲ့တာဆိုတော့လေ။ ၅၇ ဖြစ်နေတော့ တစ်ခုခုလွဲနေတယ်။ မှန်မမှန်သိချင်မိတယ်။ --[[အသုံးပြုသူ:Glorious Future|Glorious Future]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Glorious Future|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၃၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Glorious Future|Glorious Future]] ဆောင်းပါးထဲက အချက်အလက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးချင်တာဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာဆောင်းပါးရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာမှာ မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၀၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:ဝင်းဖောင့်|ဝင်းဖောင့်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၉:၂၈၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၄) == How can I upload images from mobile phone editor? --[[အသုံးပြုသူ:ZZeya|ZZeya]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ZZeya|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၂၈၊ ၅ ဧပြီ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၇:၅၆၊ ၁၅ မေ ၂၀၂၄) == လူသုး၈ှိငါငံကျားနိုင်မလွှင့ငါတိုငါ့နိုင်သည် --[[အသုံးပြုသူ:Soesanhtike|Soesanhtike]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soesanhtike|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၅၆၊ ၁၅ မေ ၂၀၂၄ (UTC) == [[:အင်းတကော်ရွာ၊ ပဲခူးမြို့နယ်|အင်းတကော်ရွာ၊ ပဲခူးမြို့နယ်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၀:၂၉၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄) == မင်္ဂလာပါ ပဲခူးတိုင်းပဲခူးခရိုင်ပဲခူးမြို့နယ် ရှိအင်းတကော်သည်ရွာသို့မဟုတ်ကျေးရွားအုပ်စုမဟုတ်တော့ပါ အင်တကော်သည်မြို့ အဆင့်သို့ပြောင်းလဲပြီးပါပြီ အင်တကော်သည်မတိမ်ကောပါစည်ကားနေပါပြီ ထန်းပင်ချောင်အုပ်စုသဲဖြူချောင်းကျေးရွားအနီးတွင်တည်ရှိသည် --[[အသုံးပြုသူ:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ကိုဥက္ကာထက်အောင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၂၉၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:ကိုဥက္ကာထက်အောင်|ကိုဥက္ကာထက်အောင်]] ဆွေးနွေးပေးတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ရွာဆောင်းပါးကို [[အင်းတကော်မြို့]] ဆောင်းပါးဆီ ပြန်ညွှန်းလိုက်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၅၆၊ ၂၀ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) == [[:မြို့ကွက်ရိုက်ခြင်း|မြို့ကွက်ရိုက်ခြင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၈:၁၉၊ ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄) == Urban planning ကို မြို့ပြစီမံကိန်း ဟုဘာသာပြန်ခြင်းသာလျှင် အသင့်တော်ဆုံး ဖြစ်မည်။ --[[အသုံးပြုသူ:Louis Yel|Louis Yel]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Louis Yel|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၁၉၊ ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ (UTC) :Thank you. Your suggestion was accepted. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၅၈၊ ၁၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ (UTC) == [[:Neo-psychedelia|Neo-psychedelia]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၄၄၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅) == မင်္ဂလာပါရှင့် ဆောင်းပါးတစ်ခုရေးနိုင်ရန်ဘာတွေလိုအပ်သလဲ၊ ဘာတွေလေ့လာထားသင့်ပါသလဲ မြန်မာစာပေအရေးအသားကိုလွန်စွာနှစ်သက်သဘောကျသည်မို့ နှံ့နှံ့စပ်စပ်လေ့လာလိုပါသည်။ --[[အသုံးပြုသူ:မိုင်း|မိုင်း]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:မိုင်း|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၄၄၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) :[[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]နဲ့ [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]] တို့ကို ဖတ်ရှုလေ့လာကြည့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၅၅၊ ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:တနင်္သာရီမြို့|တနင်္သာရီမြို့]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၇:၃၂၊ ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅) == လူသိရှင်ကြားလွှင့်တင်သွားမည် --[[အသုံးပြုသူ:ကိုနေပိုင်|ကိုနေပိုင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကိုနေပိုင်|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၃၂၊ ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:အစိန္တေယျ ဘုရားရှိခိုးကြီး|အစိန္တေယျ ဘုရားရှိခိုးကြီး]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၅:၁၇၊ ၇ မတ် ၂၀၂၅) == စာလုံးရေကျဲနေလို့ ဘယ်လိုလုပ်ရင်အဆင်ပြေမလဲဗျ --[[အသုံးပြုသူ:Attsay|Attsay]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Attsay|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၁၇၊ ၇ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:လီဆန်းမိခင်|လီဆန်းမိခင်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၃:၀၃၊ ၂၅ ဧပြီ ၂၀၂၅) == Hi ကျွန်​တော်က မြတ်ကိုကိုပါ။တစ်ခုလောက်မေးပါရစေ ပုံတင်ဖို့အခက်အခဲတွေ့နေလို့ပါ။တည်းဖြတ်တဲ့အခါမှာ ပုံတင်ရန်ဆိုပြီးတွေ့မယ်လို့ပြောပေမဲ့ ကျွန်တော့်ဆီမှာပေါ်မနေလို့ပါ။နောက်ပြီး ပုံတွေမှာ Fileဆိုတဲ့ဟာအပြင် အချို့ပုံတွေက Pic(picture)ဆိုပြီးပါပေါ်နေတယ်ဗျ။သူတို့၂ခုကကော ဘယ်လိုကွာခြားချက်လဲဗျ။တင်ပုံတင်နည်းကကော သူတို့၂ခုလုံးကအတူတူပဲလားဗျ။ --[[အသုံးပြုသူ:Myat Htoo Kywel|Myat Htoo Kywel]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Myat Htoo Kywel|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၃၊ ၂၅ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ပေါင်းတလည်ရွာ၊ ပြည်မြို့နယ်|ပေါင်းတလည်ရွာ၊ ပြည်မြို့နယ်]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၃:၅၉၊ ၂၀ မေ ၂၀၂၅) == ပေါင်းတလည်ရွာကတိမ်ကောတာမဟုတ်ပါဘူး ရွာကနေ မြို့လေးဖြစ်သွားတာပါ --[[အသုံးပြုသူ:Phyu Sin Zaw|Phyu Sin Zaw]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Phyu Sin Zaw|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၅၉၊ ၂၀ မေ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ဩစတြေးလျနိုင်ငံ|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၉:၄၃၊ ၂၃ မေ ၂၀၂၅) == ဩစတျေးလျမညာရေး --[[အသုံးပြုသူ:ထုဆိုင်|ထုဆိုင်]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ထုဆိုင်|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၄၃၊ ၂၃ မေ ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၄:၄၁၊ ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၅) == သပ်က၏ကခပသ င့့သခ့သ်ကဟ်၏ရ်ခသ့ခ့ဩလ --[[အသုံးပြုသူ:Nan May Hnin|Nan May Hnin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Nan May Hnin|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၁၊ ၁၃ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:အထက(သုဝဏ္ဏ)|အထက(သုဝဏ္ဏ)]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၄:၂၂၊ ၂၁ ဇွန် ၂၀၂၅) == How to makly categories in my own article --[[အသုံးပြုသူ:Zeuuzu|Zeuuzu]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zeuuzu|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၂၂၊ ၂၁ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ကျောင်းထိုင်မလိုက်နိုင်ကြောင်း|ကျောင်းထိုင်မလိုက်နိုင်ကြောင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၀၆:၁၁၊ ၂၅ ဇွန် ၂၀၂၅) == မင်္ဂလာပါ --[[အသုံးပြုသူ:Paing zin phyo|Paing zin phyo]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Paing zin phyo|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၁၁၊ ၂၅ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) == [[:ပီမိုးနင်း|ပီမိုးနင်း]] အတွက် အကူအညီ မေးခွန်း ( ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) == မဂ်လာပါခင်ဗျာ စာရေးဆရာပီမိုးနှင်းမွေးနေ့သည်မြန်မာသက္ကရာဇ်၊၁၂၄၅ခုနှစ်တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း(၆)ရက်နေ့သည်အဂ်နေ့အမှန်ဖြစ်ပါသည်။ခရစ်သက္ကရာဇ်၅.၁၁.၁၈၈၃ခုနှစ်သည်တနလ်ာနေ့ဖြစ်နေပါသည်။ဘယ်ဟာအမှန်လဲသိချင်ပါတယ်။ --[[အသုံးပြုသူ:ခင်မောင်စန်း|ခင်မောင်စန်း]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ခင်မောင်စန်း|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၂၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:ခင်မောင်စန်း|ခင်မောင်စန်း]]၊ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်နဲ့ဆိုရင် နှစ်ခုစလုံးက (တစ်ရက်တည်း) တနင်္လာနေ့ကျပါတယ်။ [https://yan9a.github.io/mmcal/ ဒီမှာ] စစ်ကြည့်လို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၂:၄၆၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 6ihy91lvst9bpcfu8lsuzo2rgjdfb9z 0 72127 880762 775080 2025-07-08T01:44:09Z 203.170.142.236 /* ကိုးကား */ 880762 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = လင်းခေးမြို့ |native_name = {{nobold|{{shn|ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း}}<br/>{{blk|ဝေင်ꩻလင်ꩻခွိုꩻ}}}} |official_name = |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = File:Langhko.jpg |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[လင်းခေးခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[လင်းခေးမြို့နယ်]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{coord|20|20|52|N|98|0|6|E|region:MM|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''လင်းခေးမြို့''' သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[လင်းခေးခရိုင်]]ရှိ မြို့ဖြစ်သည်။ [[လင်းခေးမြို့နယ်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့လည်းဖြစ်သည်။ ဆရာကြီးများလဲအလွန်ပေါသည် ။ ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{ရှမ်းပြည်နယ်}} [[Category:ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ မြို့များ]] {{Shan-geo-stub}} cw07wc4ue5b0yw77a3ebqo2km8nwj7f 4 76419 880714 834557 2025-07-07T12:53:49Z Ninjastrikers 22896 /* စီမံခန့်ခွဲသူများအတွက် လမ်းညွှန် */ 880714 wikitext text/x-wiki {{procedural policy|WP:IPBE|WP:IPBLOCK|WP:EXEMPT}} {{nutshell|title=ဤမူဝါဒ|ရပ်တည်ချက်ကောင်းမွန်သော တည်းဖြတ်သူများအနေဖြင့် ပိတ်ပင်တားဆီးမှုအပိုင်း၌ ဆက်နွယ်ခြင်းမရှိဘဲ ပါဝင်မိပါက အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများအဖြစ် ရပိုင်ခွင့်အား တောင်းဆိုနိုင်သည်။ ဤရပိုင်ခွင့်ကို ကောင်းမွန်သော အကြောင်းပြချက်အတွက်သာလျင် ခွင့်ပြုပြီး မလိုလားအပ်တော့ပါက ပြန်လည်ရုတ်သိမ်းနိုင်သည်။ ဤရပိုင်ခွင့်အတွက် သင်၏ ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာတွင် အောက်ပါတိမ်းပလိတ်ကို အသုံးချပါ။<code><nowiki>{{unblock| reason=Requesting an IP address block exemption, because (your reason here). ~~~~}}</nowiki></code>}} ပုံမှန်အားဖြင့် အိုင်ပီလိပ်စာများ သို့မဟုတ် အိုင်ပီလိပ်စာအုပ်စုများကို ကာလရှည် [[Wikipedia:Blocking policy|ပိတ်ပင်ခြင်း]]သည် [[Wikipedia:Why create an account?|အကောင့်ဝင်ထားသော တည်းဖြတ်သူ]]ကို သက်ရောက်မှု မရှိပါ။ သို့သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် နှောက်ယှက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်အတွက် အမည်မသိအသုံးပြုသူများနှင့် အကောင့်ဝင်ထားသော တည်းဖြတ်သူများကို [[WP:HARDBLOCK|hard block]] နည်းလမ်းဖြင့် ပိတ်ပင်ရန် လိုအပ်လာလေ့ရှိသည်။ [[Wikipedia:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူများ]] နှင့် [[Wikipedia:Bots|ဘော့များ]]သည် အဆိုပါပိတ်ပင်မှုများမှ ([[:en:Tor (anonymity network)|Tor]] ပိတ်ပင်မှုများ<ref>Editing from Tor exit nodes require the <tt>torunblocked</tt> right, which is included only in the IP block exemption group. It is not included with the Administrator or Bot user groups. All users, including those with IP block exemption, are still affected by any [[Wikipedia:Autoblock#Cookie block|cookie blocks]] that are imposed upon them; IP block exemption does not affect this block option.</ref> မှ လွဲ၍) အစဉ်ကင်းလွတ်ခွင့် ရှိသည်။ အခြားသော တည်းဖြတ်သူများအနေဖြင့် '''အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်''' ကို အသုံးပြုသူ တစ်ဦးခြင်းစီအလိုက် လုပ်ဆောင်ချက်များအပေါ် မူတည်၍ တောင်းဆိုနိုင်သည်။ အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ဖြင့် တည်းဖြတ်သူများသည် တည်းဖြတ်ခြင်းကို အနှောက်အယှက်မရှိ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ အသုံးပြုသူတစ်ဦးသည် ဤအခွင့်အရေးအား အလွဲသုံးစားမပြုနိုင်ဟု ယုံကြည်ထိုက်သော အခြေအနေတွင် [[WP:PROXY|proxy အသုံးပြု၍]] တည်းဖြတ်ခြင်းကိုလဲ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။ အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရရှိထားသော တည်းဖြတ်သူများအနေဖြင့် [[WP:PROXY|proxy]]များမှတဆင့် ခွင့်မပြုထားသော တည်းဖြတ်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် [[WP:SOCK|အကောင့် အလွဲသုံးစားပြုခြင်း]]၊ သို့မဟုတ် အခြားသော အပြုအမူများကြောင့် ဤမူဝါဒကို ကျိုးပေါက်စေနိုင်ကြောင်း သတိမူရန် လိုအပ်ကာ ဤအခွင့်အရေးအား ပြန်လည်ရုတ်သိမ်းသွားစေနိုင်သည်။ ဤခွင့်ပြုချက်ကို ယေဘုယျအားဖြင့် အတွေ့အကြုံရှိသော အသုံးပြုသူများအတွက် ၁၂ လသက်တမ်းဖြင့် ခွင့်ပြုလေ့ရှိပြီး လိုအပ်ပါက သက်တမ်းကုန်ဆုံးချိန်တွင် နောက်တစ်ဖန် ပြန်လည် တောင်းဆိုနိုင်သည်။ အတွေ့အကြုံနည်းသော အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် ဤမူဝါဒရှိ သတ်မှတ်ချက်များနှင့် အကျုံးဝင်နေပါက အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို သက်တမ်းတိုဖြင့်သာ ရနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ လတ်တလောတွင် အသုံးပြုသူ [[Special:ListUsers/ipblock-exempt|{{NUMBERINGROUP:ipblock-exempt}}]] ဦးသည် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိထားသည်။ == ကင်းလွတ်ခွင့် တောင်းဆိုခြင်းနှင့် ခွင့်ပြုခြင်း == အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို အဓိကနှစ်ချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။ * အနှောက်အယှက်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် လက်သရမ်းခြင်းအား ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်၍ ပိတ်ပင်ထားသော ပိတ်ပင်မှုတွင် တည်းဖြတ်သူတစ်ဦးသည် ကံမကောင်းစွာဖြင့် သက်ရောက်မှုရှိနေလျှင် ဤအခွင့်အရေး ပေးအပ်နိုင်သည်။ သူတို့သည် မည်သည့် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုများမှမဆို ကင်းလွတ်နေမည်ဖြစ်ကာ တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ * ဖြောင့်မှန်သော တည်းဖြတ်သူတစ်ဦးသည် လိုအပ်ချက်ကို ကောင်းမွန်စွာ ဖော်ပြနိုင်လျှင် အမည်မသိသူအဖြစ် တည်းဖြတ်နိုင်ရန် ခွင့်ပြုပေးသည်။ open proxy အသုံးပြုမှုများ ပါဝင်နေခြင်းကြောင့် ယင်းတို့ကို ကိစ္စရပ်တစ်ခုစီအလိုက် ကိုင်တွယ်ဆုံးဖြတ်သည်။ === <span id="CONDITIONS"></span>အိုင်ပီလိပ်စာ အုပ်စုအား ပိတ်ပင်မှုကို ဖြတ်ကျော်ရန် အသုံးပြုခြင်း === {{shortcut|WP:IPEXEMPTCONDITIONS|WP:IPEC}} အိုင်ပီလိပ်စာ အုပ်စုအတွင်းရှိ ယာယီအကောင့်များနှင့် [[WP:SOCK|sock-puppets]] များ၏ ရေရှည်နှောက်ယှက်ခြင်းများမှ ကာကွယ်ရန်အတွက် [[WP:HARDBLOCK|အိုင်ပီလိပ်စာအုပ်စုအား အထူးပိတ်ပင်ခြင်း]] ကို အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။ ယုံကြည်စိတ်ချရသော တည်းဖြတ်သူတစ်ဦးအနေဖြင့် အဆိုပါ ပိတ်ပင်မှုများအတွင်း ကျရောက်နေလျှင် စီမံခန့်ခွဲမှုအရ ဆုံးဖြတ်ခွင့်ဖြင့် ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိနိုင်ပြီး အိုင်ပီလိပ်စာအုပ်စု ပိတ်ပင်ခြင်းမှ အနှောက်အယှက်မရှိ တည်းဖြတ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဤခွင့်ပြချက်အား ပေးအပ်နိုင်သည့် '''အခြေအနေများ'''မှာ * တည်းဖြတ်သူ၏ ပုံမှန် (non-proxy) အိုင်ပီလိပ်စာသည် အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုတွင် ပါဝင်နေပြီး ယင်းအသုံးပြုသူ၏ လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် ပိတ်ပင်ထားခြင်း မဟုတ်ခြင်း။ (ဤအချက်အား အလိုအလျောက်ပိတ်ပင်မှု သို့မဟုတ် [[Wikipedia:CheckUser|CheckUser]] မှတဆင့် အတည်ပြုနိုင်သည်။) * တည်းဖြတ်သူသည် ဤအခွင့်အရေးအား အလွဲသုံးစားပြုကာ ပိတ်ပင်ထားသော အမည်မဖော်သော proxy အသုံးပြု၍ တည်းဖြတ်ခြင်းကို <u>မည်သည့်အခါတွင်မှ</u> ပြုလုပ်မည်မဟုတ်ကြောင်း သဘောတူညီရမည်။ * ပိတ်ပင်မှု ပြီးဆုံးချိန် သို့မဟုတ် တည်းဖြတ်သူအတွက် ကိစ္စတစ်ခုခုကြောင့် ရပ်နားချိန်တွင် ဤအခွင့်အရေးအား မည်သည့် စီမံခန့်ခွဲသူမဆိုမှ ပြန်လည်ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ ထို့အပြင် အိုင်ပီလိပ်စာအုပ်စုဖြင့် အထူးပိတ်ပင်ခြင်းကြောင့် သက်ရောက်မှုရှိနေသော ယုံကြည်ရသော တည်းဖြတ်သူများအတွက် ''စီမံခန့်ခွဲသူတစ်ဦးသည် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်အား တောင်းဆိုခြင်း မရှိဘဲ ပေးအပ်နိုင်သည်''။ လက်သရမ်းမှုများမှ ကာကွယ်ရန် အိုင်ပီလိပ်စာအုပ်စုအလိုက် ပိတ်ပင်ထားပြီး တည်းဖြတ်သူအား အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးထားကြောင်းကို တည်းဖြတ်သူအား အကြောင်းကြားသင့်သည်။ အဆိုပါ တည်းဖြတ်သူများသည် ဤအပိုင်းအား ရှင်းလင်းစွာ သိရှိရန် ဖတ်ရှုထားသင့်ပြီး ပိတ်ပင်ထားသော proxy များမှ တည်းဖြတ်ခဲ့ပါက ဤအခွင့်အရေးအား ပြန်လည် ဖယ်ရှားနိုင်ကြောင်း သိရှိထားရမည်။ (အောက်တွင်ရှိသော '''[[#စာတွဲများနှင့် တမ်းပလိတ်များ|စာတွဲများနှင့် တမ်းပလိတ်များ]]''' ကို ကြည့်ပါ။) ;<span style="background-color:#d5fdf4">''မည်သူတွေ တောင်းဆိုနိုင်သနည်း''</span>။ အသုံးပြုသူ၏ တည်းဖြတ်မှုနှင့် မသက်ဆိုင်သော အိုင်ပီလိပ်စာပိတ်ပင်မှုတွင် ထိုအသုံးပြုသူသည် သက်ရောက်မှုရှိနေပြီး အကောင့်ဝင်ရောက်ထားသော်လည်း ပြင်ဆင်၍ မရခြင်း။ ;<span style="background-color:#d5fdf4">''မည်သို့ တောင်းဆိုမည်နည်း''</span>။ မြန်မာဝီကီမီဒီယာ၏ အီးမေးလ်တွဲ ဖြစ်သော wikimedia-mm{{@}}lists.wikimedia.org သို့လိပ်မူ၍ သင့် အသုံးပြုသူ အကောင့်အမည်နှင့်တကွ တောင်းဆိုနိုင်သည်။ သတိပြုရန်မှာ '''သင့်ထံတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော အကောင့်ရှိရမည် ဖြစ်သည်။''' အိုင်ပီလိပ်စာ၏ အသုံးပြုသူဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာပေါ်ရှိ တောင်းဆိုမှုများသည် အလိုအလျောက် ငြင်းပယ်ခြင်း ခံရမည် ဖြစ်သည်။ ;<span style="background-color:#d5fdf4">''သတိပြုရန်''</span>။ မြန်မာဝီကီမီဒီယာ၏ အီးမေးလ်တွဲ wikimedia-mm{{@}}lists.wikimedia.org သည် အများပြည်သူဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်သော public mailing list ဖြစ်သဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာအချက်အလက်များ မပါဝင်စေရန် သတိပြုပါ။ === <span id="PROXY"></span> အမည်မသိနိုင်သော proxy သုံး၍ တည်းဖြတ်ရာတွင် အသုံးပြုခြင်း === {{shortcut|WP:IPECPROXY}} open proxy နှင့် [[VPN]] ဝန်ဆောင်မှုကဲ့သို့သော အမည်မသိနိုင်သော proxy များမှ တည်းဖြတ်ခြင်းသည် လွယ်ကူစွာ အလွဲသုံးစားပြုလုပ်နိုင်သည်။ ဤအခြေအနေတွင် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို ယုံကြည်ရသော အသုံးပြုသူများကိုသာလျှင် ပေးအပ်သည်။ တည်းဖြတ်သူများ၏ စွယ်စုံကျမ်းအပေါ် ကောင်းမွန်သည့် ဆောင်ရွက်ချက်များ ပြသနိုင်သော အသုံးပြုသူများနှင့် ယခင်က နှောက်ယှက်သော တည်းဖြတ်မှုများ မပြုလုပ်ခဲ့သည့် ရှိနှင့်ပြီး အသုံးပြုသူများသည် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သော တောင်းဆိုမှုကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ သို့သော် အသုံးပြုသူအများစုသည် သူတို့၏ [[ဝဘ်ဘရောက်ဆာ|ဘရောက်ဆာ]]တွင် open proxy များ ထည့်သွင်းအသုံးပြုထားခြင်းကို မသိမမူမိဘဲ ဝင်ရောက်လေ့ရှိသည်။ အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို မတောင်းဆိုမီ သင့် ဝဘ်ဘရောက်ဆာနှင့် အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွင် proxy ထည့်သွင်းထားခြင်း ရှိမရှိကို ဦးစွာ စစ်ဆေးပါ။ ;<span style="background-color:#d5fdf4">''မည်သူတွေ တောင်းဆိုနိုင်သနည်း''</span>။ လိုအပ်ချက်ကို ပြသနိုင်ပြီး ဤအခွင့်အရေးအပေါ် အလွဲသုံးစား မပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ယုံကြည်ရသော တည်းဖြတ်သူများ။ ;<span style="background-color:#d5fdf4">''မည်သို့ တောင်းဆိုမည်နည်း''</span>။ မြန်မာဝီကီမီဒီယာ၏ အီးမေးလ်တွဲ ဖြစ်သော wikimedia-mm{{@}}list.wikimedia.org သို့ သင့် အသုံးပြုသူ အကောင့်အမည် နှင့်တကွ အမည်မသိနိုင်သော proxy သုံး၍ တည်းဖြတ်ရခြင်း အကြောင်းကို ရှင်းလင်းပြောဆို၍ တောင်းဆိုနိုင်သည်။ ;<span style="background-color:#d5fdf4">''သတိပြုရန်''</span>။ မြန်မာဝီကီမီဒီယာ၏ အီးမေးလ်တွဲ wikimedia-mm{{@}}lists.wikimedia.org သည် အများပြည်သူဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်သော public mailing list ဖြစ်သဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာအချက်အလက်များ မပါဝင်စေရန် သတိပြုပါ။ ===ဂလိုဘယ် အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင်နှင့် ဆက်စပ်မှု === {{shortcut|WP:GIPBE}} မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားရှိ ဒေသတွင်း အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်သည် အသုံးပြုသူများအား ဂလိုဘယ် ပိတ်ပင်မှုတွင် ပါဝင်နိုင်သော မည်သည့် အိုင်ပီလိပ်စာမှ မဆို တည်းဖြတ်နိုင်ရန် ခွင့်ပြုထားသည်။ အကယ်၍ ဒေသတွင်း အထူးပိတ်ပင်မှုရှိနှင့်ပြီး ဖြစ်ပါက ဂလိုဘယ် အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ဖြင့် အသုံးပြုသူတစ်ဦးသည် တည်းဖြတ်နိုင်ခြင်း ''ပြုလုပ်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ''။ မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားတွင်သာ တည်းဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး အခြားပရောဂျက်များတွင် တည်းဖြတ်ရန် ဆန္ဒမရှိသည့် အသုံးပြုသူများအား ဂလိုဘယ် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် အစား ဒေသတွင်း အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို ပေးအပ်ခြင်းက ပိုမိုသင့်လျော်သည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့် ဤမူဝါဒအရ ကျေနပ်ဖွယ်မရှိသော အသုံးပြုသူများကို ဂလိုဘယ် အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်အား အမြဲတစေ ပေးအပ်လိမ့်မည် မဟုတ်ပါ။ == အခွင့်အရေး ပြန်လည်ဖယ်ရှားခြင်း == အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်သည် လိုအပ်သော တည်းဖြတ်သူများနှင့် အလွဲသုံးစား မပြုဟု ယုံကြည်ရသော တည်းဖြတ်သူများကို ပေးအပ်သည့် အခွင့်အရေးတစ်ခု ဖြစ်သည်။ အကောင့်တစ်ခုမှ အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်မှ ဖယ်ရှားနိုင်သော ယေဘုယျ အကြောင်းပြချက်များမှာ * အခွင့်အရေး မလိုအပ်တော့ခြင်း သို့မဟုတ် အခွင့်အရေးပေးအပ်ထားခြင်းအတွက် မလုံလောက်သော အကြောင်းပြချက် – အိုင်ပီလိပ်စာအား အထူးပိတ်ပင်ထားမှု ပြီးဆုံးသွားပြီးနောက် ပြန်လည်ပိတ်ပင်ရန် မရှိတော့ခြင်း၊ တည်းဖြတ်သူသည် firewall မခံထားသည့် အိုင်ပီလိပ်စာမှ ဝီကီပီးဒီးယားသို့ ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်း၊ အသုံးပြုသူသည် စီမံခန့်ခွဲသူအဆင့်သို့ ရောက်ရှိခြင်း စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ * မကောင်းသော ရည်ရွယ်ချက် သို့မဟုတ် လှည့်စားထားသော တောင်းဆိုမှု * အလွဲသုံးစားပြုလုပ်သော ထင်ရှားသည့် သက်သေ သို့မဟုတ် ထိုသို့ပြုလုပ်သည်ဟု ယုံကြည်ရခြင်း (ပေးအပ်သော စီမံခန့်ခွဲသူ၏ အကျိုးစီးပွား ပဋိပက္ခဖြစ်မှု အပါအဝင်) – မရှင်းလင်းသော ကိစ္စရပ်များတွင် ထင်မြင်ယူဆချက်အား မပြုလုပ်မီ မေးခွန်းများ မေးမြန်းသင့်သည်။ မည်သည့် ပိတ်ပင်မှုမျိုးဖြင့် မဆို (ကင်းလွတ်ခွင့်အား ဖယ်ရှားခြင်းလည်း ပါဝင်) ကြားနေစီမံခန့်ခွဲသူတစ်ဦးသည် အခွင့်အရေးကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် အများဖြင့် ဆွေးနွေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ စီမံခန့်ခွဲသူများအနေဖြင့် အသုံးပြုသူအား သူတို့၏ အိုင်ပီပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်အား ဖယ်ရှားတော့မည့်အကြောင်းကို ကြိုတင်အသိပေးခြင်းဖြင့် အသုံးပြုသူအား ဆွေးနွေးရန် အခွင့်အရေးပေးသင့်သည်။ သက်တမ်းတိုးခြင်းအား တောင်းဆိုမှုအပေါ်မူတည်၍ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ == စီမံခန့်ခွဲသူများအတွက် လမ်းညွှန် == <!--- * If the relevant user's IP address is blocked by a checkuser, verify with the checkuser in advance of granting IP address block exemption that doing so will not adversely affect a block made based on private information available only to checkusers. ---> * အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်များ အားလုံးကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ပယ်ဖျက်နိုင်သည်။ စီမံခန့်ခွဲသူများအနေဖြင့် သံသယရှိပါက ဦးစွာ ဆွေးနွေးပါ။ * အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်အား ပေးအပ်ရန် စဉ်းစားရာတွင် တည်းဖြတ်သူ၏ တည်းဖြတ်မှု ရာဇဝင်မှတ်တမ်းနှင့် အလွဲသုံးစားပြုနိုင်မှုကို သေချာစွာ စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ရန် လိုအပ်သည်။ * အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို [[Special:UserRights]] မှတဆင့် ပေးအပ်ခြင်း၊ ဖယ်ရှားခြင်း ပြုလုပ်သည်။ <tt>အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်</tt> ရရှိထားသော တည်းဖြတ်သူများ၏ အခွင့်အရေးများကို [[Special:ListUsers]] တွင် ကြည့်ရှုနိုင်ပြီး ပြန်လည်သုံးသပ်နိုင်သည်။ (တည်းဖြတ်သူသည် စီမံခန့်ခွဲသူဖြစ်ပါက အဆိုပါစာရင်းတွင် ပါဝင်နေမည် မဟုတ်ပါ။) ပေးအပ်ခြင်းနှင့် ဖယ်ရှားခြင်းအတွက် အကြောင်းပြချက်ကို သက်ဆိုင်ရာ အသုံးပြုသူ၏ [[Special:Logs/rights|အခွင့်အရေး မှတ်တမ်း]]တွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည်။ * စီမံခန့်ခွဲသူများသည် အခွင့်အရေးပေးအပ်မှု မှတ်တမ်းကို [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ_ပိတ်ပင်မှုမှ_ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]]တွင် ထည့်သွင်းထားနိုင်သည်။ === စာတွဲများနှင့် တမ်းပလိတ်များ === * '''{{tls|Ipexemptgranted}}''' (သို့မဟုတ် "{{tls|IPBE}}") တွင် အိုင်ပီလိပ်စာ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိသော တည်းဖြတ်သူတစ်ဦးအတွက် အကြံပြုထားသည့် မှတ်ချက်များ ပါဝင်သည်။ == အခြားကြည့်ရန် == * [[Special:ListUsers/ipblock-exempt|အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရသော အသုံးပြုသူများ စာရင်း]] * [[:en:Wikipedia:Open proxies|Wikipedia:Open proxies]] * [[meta:Global IP block exemptions]] * [[Wikipedia:ပိတ်ပင်ခြင်း မူဝါဒ]] ==မှတ်စု== {{reflist}} [[Category:ဝီကီပီးဒီးယား မူဝါဒများ]] 4q4mtg9gjqmlktf1t5qhpm8yb72a9qp 0 76699 880832 859925 2025-07-08T09:47:18Z 37.111.7.166 880832 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် | native_name = ရတခ | image = Shoulder sleeve insignia of South East Command (right side).svg | image_size = 218px | caption = အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တံဆိပ် | country = {{Flag|Myanmar}} | branch = {{Army|Myanmar}} | type = [[တပ်မတော် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ|တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | specialization = နယ်မြေဒေသ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ဆင်ရေး၊ နယ်မြေအတွင်းရှိ တပ်အားလုံး၏ ဦး/ရေး/ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ စီမံပေးခြင်း၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲခြင်း | nickname = မျဉ်းစောင်း၊ မာရသွန် (အရှေ့ပိုင်းတွင်ရှိသော [[ရပခ]] [[ရမခ]] [[ရတခ]] တို့သည် တိုက်ပွဲဖြစ်လျင် များသောအားဖြင့် ဆုတ်ပေးကြသည်ကများ၍ တပ်မတော်သားချင်း လှောင်ပြောင်၍ ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်) | commander1 = ဗိုလ်ချုပ်ကျော်လင်းမောင် | commander1_label = တိုင်းမှူး | commander2 = ဗိုလ်မှူးကြီးဗညားဝင်း | commander2_label =ဒုတိယတိုင်းမှူး | commander3 =ဗိုလ်မှူးကြီးဌေးလွင်ဦး | commander3_label =ဦးစီးချုပ် | commander4 =ဗိုလ်မှူးကြီးတိုးလင်း | commander4_label =စခန်းမှူး | identification_symbol = [[Image:Mm-south-eastern-rmc.svg|border|200px]] | identification_symbol_label = အလံတော် }} '''အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်''' (အတိုကောက် '''ရတခ''') သည် [[မော်လမြိုင်မြို့]] အခြေစိုက် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ အဓိက တာဝန်မှာ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[မွန်ပြည်နယ်]] ဒေသများနှင့် ၎င်းနှင့်ထိစပ်နေသော နေရာဒေသများ၏ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် နယ်မြေအတွင်းရှိ ၎င်း၏လက်အောက်ခံတပ်များနှင့် အခြားလက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတပ်များ၏ စစ်ဦးစီး/ စစ်ရေး/ စစ်ထောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကိုပါ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အထက်ဌာနများမှ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်များအား ထပ်ဆင့် ညွှန်ကြားပေးခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်းတို့ကိုပါ ဆောင်ရွက်ရသည်။ လက်ရှိ အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ် ကျော်လင်းမောင် (ကြည်း - ၂၇၂၀၀) (စတသ - ၃၇) ဖြစ်သည်။ == သမိုင်း == အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ကို [[မွန်ပြည်နယ်]]၊ [[မော်လမြိုင်မြို့]]၌ ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံးတိုင်းမှူးအဖြစ် ကြည်း ၃၅၂၃၊ ဗိုလ်မှူးကြီး သောင်းကြည်မှ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံ == === စစ်ဗျူဟာများ === အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် အခြေချ စစ်ဗျူဟာ (၄) ခု၊ လှုပ်ရှား စစ်ဗျူဟာ (၃)ခုနှင့် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၆) ရင်းရှိသည်။{{Expand section}} == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ခြေမြန်တပ်မနှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာနချုပ်များ == === [[အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်}} === [[အမှတ်(၁၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] === {{Main|အမှတ်(၁၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်}} == အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {{Expand list}} * ဗိုလ်မှူးကြီး သောင်းကြည် (ကြည်း - ၃၅၂၃) * ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်လွင် (ကြည်း - ၃၆၁၆) (၁-၁၀-၁၉၆၄ မှ ၁၂-၇-၁၉၆၉) * ဗိုလ်မှူးကြီး တင့်ဆွေ (ကြည်း - ၅၃၆၇) (၁၂-၇-၁၉၆၉ မှ ၂၉-၃-၁၉၇၄) * ဗိုလ်မှူးကြီး မျိုးအောင် (ကြည်း - ၅၆၀၈) (၂၉-၃-၁၉၇၄ မှ ၁၂-၄-၁၉၇၅) * ဗိုလ်မှူးကြီး ထွန်းကြည် (ကြည်း - ၆၂၇၈) (၁၂-၄-၁၉၇၅ မှ ၄-၁၀-၁၉၇၆) * ဗိုလ်မှူးချုပ် ခင်မောင်ကျော် (ကြည်း - ၆၃၃၃) (၄-၁၀-၁၉၇၆ မှ ၁၇-၈-၁၉၈၁) * ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖေမြိုင် (ကြည်း - ၆၂၃၇) (၁၇-၈-၁၉၈၁ မှ ၃-၄-၁၉၈၃) * ဗိုလ်မှူးချုပ် ချစ်ဆွေ (ကြည်း - ၆၄၆၃) (၃-၄-၁၉၈၃ မှ ၄-၁၁-၁၉၈၅) * ဗိုလ်ချုပ် ဉာဏ်လင်း (ကြည်း - ၇၈၆၃) (စတသ - ၁) (၄-၁၁-၁၉၈၅ မှ ) * ဗိုလ်ချုပ် စိုးမြင့် (ကြည်း - ၈၆၄၂) * ဗိုလ်ချုပ် ကက်စိန် * ဗိုလ်ချုပ် သူရမြင့်အောင် (ကြည်း - ) (စတသ - ၁၈) * ဗိုလ်ချုပ် သက်နိင်ဝင်း (ကြည်း - ၁၅၁၁၂) (ဗသက - ၅၆) * ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းနေလင်း (ကြည်း - ၁၆၃၅၄) (ဗသက - ၆၁) * ဗိုလ်ချုပ် တင်မောင်ဝင်း (ကြည်း - ၁၇၆၀၆) (ဗသက - ၆၄) * ဗိုလ်ချုပ် မျိုးဝင်း (ကြည်း - ၁၉၇၁၄) * ဗိုလ်ချုပ် မျိုးမိုးအောင် (ကြည်း - ၂၂၅၇၂) (စတသ - ၃၂) * ဗိုလ်ချုပ် ကိုကို​မောင်<ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/12952|title=အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ပညာသင်နှစ်အတွက် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများအား ပထမအကြိမ် စာရေးကိရိယာနှင့် ကျောင်းဝတ်စုံများ ထောက်ပံ့ ပေးအပ်ပွဲပြုလုပ်|last=|date=|work=|language=|accessdate=|archivedate=9 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210609053343/https://www.cincds.gov.mm/node/12952}}</ref> (ကြည်း - ၂၈၁၃၃) (စတသ - ၃၈) * ဗိုလ်ချုပ် မြတ်သက်ဦး(ဩဂုတ်၂၀၂၂ - မတ်၂၀၂၃) <ref>{{cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/08/20/254009.html|title=စစ်တိုင်းမှူး ၅ ဦးကို နေရာပြောင်းရွှေ့|accessdate=21 August 2022|archivedate=21 August 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220821075714/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/08/20/254009.html}}</ref> (ကြည်း - ၂၈၂၃၉) (စတသ - ၃၈) * ဗိုလ်မှူးချုပ်စိုးမင်း (မတ်၂၀၂၃ -မတ်၂၀၂၄ ) <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cx9xnyxglqgo|title=KNU နယ်မြေကို ကိုင်တွယ်တဲ့ ကစထမှူး အလဲခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၁ဧပြီ ၂၀၂၃|date=၃၁မတ်၂၀၂၃|archive-date=1 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230401062320/https://www.bbc.com/burmese/articles/cx9xnyxglqgo}}</ref> (ကြည်း - ၂၉၄၃၀) (စတသ - ၃၉) * ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်လင်းမောင် (ကြည်း - ၂၇၂၀၀) (စတသ - ၃၇) (ယခင် စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ် ကျောင်းအုပ်) (မတ် ၂၀၂၄ - လက်ရှိ) <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2024/03/23/381355.html|title=စစ်တိုင်းမှူးအချို့ အပြောင်းအလဲလုပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၂၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=24 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240324170432/https://burma.irrawaddy.com/news/2024/03/23/381355.html}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.shannews.org/%E1%80%80%E1%80%9C%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%90%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%80%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%80%80/|title=ကလောစစ်ဦးစီး တက္ကသိုလ်ကျောင်းအုပ် ရတခ တိုင်းမှူးဖြစ်လာ၊ ရခိုင်စစ်တိုင်းမှူး ဖြုတ်ချခံရ|work=သျှမ်းသံတော်ဆင့်|access-date=၂၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၉ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=24 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240324170443/https://burmese.shannews.org/%E1%80%80%E1%80%9C%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%90%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%80%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%80%80/}}</ref> == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ]] <references /> == နောက်ထပ်ကြည့်ရန် == {{တပ်မတော် (ကြည်း)}} jx2wqlkyjb1696gkecvey2dz4bndq0t 0 94354 880839 865476 2025-07-08T10:00:05Z Zawzawaungthwin 100038 [[တရားသူကြီးချုပ်]] စာမျက်နှာကို [[ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်]] သို့ Zawzawaungthwinက ရွှေ့ခဲ့သည် 865476 wikitext text/x-wiki '''တရားသူကြီးချုပ်'''မှာ တရားရေးကို စီရင်ရသော တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ သဘာပတိ ဖြစ်သည်။ တရားသူကြီးချုပ်များကို နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ရွေးချယ်ကြသည်။ နိုင်ငံအများစုတွင် ဝါရင့်တရားသူကြီးများကို တရားသူကြီးချုပ်နေရာ ပေးလေ့ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိ[[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]]မှာ ဦး[[သာဌေး]] ဖြစ်ပြီး အသက်(၇၀)အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ == တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရသော ၁၉၄၈ မှ ယနေ့ခေတ်ကာလ ၂၀၂၃ အထိ တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့ကြသူများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/16177651612018_annual_report_myan_0.pdf|title=၂၀၁၈ တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ၊စာမျက်နှာ၁၀ပေါ်ရှိ ခေတ်အဆက်ဆက်တရားသူကြီးချုပ်များစာရင်း|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်|access-date=၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=18 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240518021747/https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/16177651612018_annual_report_myan_0.pdf}}</ref> {| class="wikitable" ! အမှတ်စဉ် ! အမည် ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! |- | ၁ || ဆာ[[ဘဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဘဦး]] || ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ || ၁၂ မတ် ၁၉၅၂|| rowspan="2" |တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးချုပ် |- | ၂ || ဦး[[သိမ်းမောင် (တရားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း)|သိန်းမောင်]] || ၂၂ မတ် ၁၉၅၂ || ၁၇ ဇူလိုင် ၁၉၅၇ |- |၃|| ဦး[[မြင့်သိန်း]] || ၁၇ ဇူလိုင် ၁၉၅၇|| ၁ မတ် ၁၉၆၂|| rowspan=“1” |နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ် |- | ၄ || ဦးဘိုကြီး || ၃၀ မတ် ၁၉၆၂ || ၁ မတ် ၁၉၆၅||rowspan="2" | တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၅ || [[မောင်မောင် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဒေါက်တာမောင်မောင်]] || ၇ ဇူလိုင် ၁၉၆၅ || ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၇၂ |- | ၆ || ဦးလှသင်း || ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၇၂ || ၂ မတ် ၁၉၇၄|| rowspan=“1”|နိုင်ငံတော်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၇ || သူရဦးအောင်ဖေ || ၃ မတ် ၁၉၇၄ || ၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁ || rowspan="3"|ပြည်သူ့တရားသူကြီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ |- | ၈ || ဦးမောင်မောင်ကျော်ဝင်း || ၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁|| ၁၉ ဇူလိုင်၁၉၈၂ |- | ၉ || ဦးတင်အောင်ဟိန်း || ၁၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၂ || ၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |- | ၁၀ || ဦး[[အောင်တိုး]] || ၂၇ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ || ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ || rowspan=“1” |တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၁၁ || ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီးချုပ်)|ထွန်းထွန်းဦး]] || ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ || ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|| rowspan="2" |ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ် ၊[[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] |- |၁၂ ||ဦး[[သာဌေး]] || ၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ ||လက်ရှိ |} == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် == တရားလွှတ်တော် (၁၄)ရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် - # [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[အေးအေးမော်|ဒေါ် အေးအေးမော်]] # [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ထွန်းထွန်းဦး]] # [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ​ဦး[[ညွန့်လင်း|ညွန့်လင်း]] # [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[နေစိုး]] # [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ဇော်ထူး]] # [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[ပိုက်ပိုက်အေး]] # [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[လွင်လွင်အေးကျော်]] # [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] # [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[ခင်သင်းဝေ]] # [[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ညီညီစိုး]] # [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ် မြအေး]] # [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]]ဒေါ်[[စန္ဒာသွယ်]] # [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[သန်းဦးလွင်]] # [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဝင်းမြင့်]] <ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/judges#|title=တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်များ|work=The Supreme Court of The Union of Myanmar|access-date=7 August 2023}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားသူကြီးများ]] nx3uh3dsindgngz9h4rohyzgopn6as7 880844 880839 2025-07-08T10:08:28Z Zawzawaungthwin 100038 add link 880844 wikitext text/x-wiki '''ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်'''မှာ တရားရေးကို စီရင်ရသော [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]၏ သဘာပတိ ဖြစ်သည်။ တရားသူကြီးချုပ်များကို နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ရွေးချယ်ကြသည်။ နိုင်ငံအများစုတွင် ဝါရင့်တရားသူကြီးများကို တရားသူကြီးချုပ်နေရာ ပေးလေ့ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိ[[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]]မှာ ဦး[[သာဌေး]] ဖြစ်ပြီး အသက်(၇၀)အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ == တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရသော ၁၉၄၈ မှ ယနေ့ခေတ်ကာလ ၂၀၂၃ အထိ တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့ကြသူများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/16177651612018_annual_report_myan_0.pdf|title=၂၀၁၈ တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ၊စာမျက်နှာ၁၀ပေါ်ရှိ ခေတ်အဆက်ဆက်တရားသူကြီးချုပ်များစာရင်း|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်|access-date=၁၀ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=18 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240518021747/https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/16177651612018_annual_report_myan_0.pdf}}</ref> {| class="wikitable" ! အမှတ်စဉ် ! အမည် ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! |- | ၁ || ဆာ[[ဘဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဘဦး]] || ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ || ၁၂ မတ် ၁၉၅၂|| rowspan="2" |တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးချုပ် |- | ၂ || ဦး[[သိမ်းမောင် (တရားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း)|သိန်းမောင်]] || ၂၂ မတ် ၁၉၅၂ || ၁၇ ဇူလိုင် ၁၉၅၇ |- |၃|| ဦး[[မြင့်သိန်း]] || ၁၇ ဇူလိုင် ၁၉၅၇|| ၁ မတ် ၁၉၆၂|| rowspan=“1” |နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ် |- | ၄ || ဦးဘိုကြီး || ၃၀ မတ် ၁၉၆၂ || ၁ မတ် ၁၉၆၅||rowspan="2" | တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၅ || [[မောင်မောင် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဒေါက်တာမောင်မောင်]] || ၇ ဇူလိုင် ၁၉၆၅ || ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၇၂ |- | ၆ || ဦးလှသင်း || ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၇၂ || ၂ မတ် ၁၉၇၄|| rowspan=“1”|နိုင်ငံတော်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၇ || သူရဦးအောင်ဖေ || ၃ မတ် ၁၉၇၄ || ၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁ || rowspan="3"|ပြည်သူ့တရားသူကြီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ |- | ၈ || ဦးမောင်မောင်ကျော်ဝင်း || ၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁|| ၁၉ ဇူလိုင်၁၉၈၂ |- | ၉ || ဦးတင်အောင်ဟိန်း || ၁၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၂ || ၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |- | ၁၀ || ဦး[[အောင်တိုး]] || ၂၇ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ || ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ || rowspan=“1” |တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးချုပ် |- | ၁၁ || ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီးချုပ်)|ထွန်းထွန်းဦး]] || ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ || ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|| rowspan="2" |ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ် ၊[[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] |- |၁၂ ||ဦး[[သာဌေး]] || ၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ ||လက်ရှိ |} == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် == တရားလွှတ်တော် (၁၄)ရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် - # [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[အေးအေးမော်|ဒေါ် အေးအေးမော်]] # [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ထွန်းထွန်းဦး]] # [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ​ဦး[[ညွန့်လင်း|ညွန့်လင်း]] # [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[နေစိုး]] # [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ဇော်ထူး]] # [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[ပိုက်ပိုက်အေး]] # [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[လွင်လွင်အေးကျော်]] # [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] # [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဒေါ်[[ခင်သင်းဝေ]] # [[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ညီညီစိုး]] # [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] [[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ် မြအေး]] # [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]]ဒေါ်[[စန္ဒာသွယ်]] # [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[သန်းဦးလွင်]] # [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၏ [[တရားသူကြီးချုပ်]] ဦး[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဝင်းမြင့်]] <ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/judges#|title=တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်များ|work=The Supreme Court of The Union of Myanmar|access-date=7 August 2023}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားသူကြီးများ]] 33rypm18z4mt2ricjb4bhwcqvlbz27l 0 117519 880731 874748 2025-07-07T14:58:54Z 121.46.71.58 880731 wikitext text/x-wiki {{retaining title}} {{Infobox software |name = Viber |logo = Rakuten Viber logo 2020.svg |logo size = 300px |screenshot = |caption = |author = Talmon Marco, Igor Magazinnik |developer = Rakuten Viber (Rakuten Inc. ၏ အစိတ်အပိုင်း) |released = {{start date and age|2010|12|2}} |ver layout = stacked |programming language = [[C (programming language)|C]]/[[C++]]/[[Python (programming language)|Python]] (desktop, using [[SIP (software)|SIP]] နှင့် [[Qt (software)|Qt]] frameworks), [[Objective-C]] (iOS), [[Java (programming language)|Java]] (အန်းဒရွိုက်) |operating system = Cross-platform |genre = Instant messaging client, VoIP |license = [[:en:Proprietary software|Proprietary]] |website = {{URL|viber.com}} }} '''[[Viber]]''' သည် cross-platform voice over IP (VoIP) နှင့် မက်ဆေ့ပို့သည့် ဆော့ဝဲအက်ပလီကေးရှင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ဂျပန်နိုင်ငံရှိ [[ရခုတန်း]] (Rakuten) ကုမ္ပဏီက ထုတ်လုပ်သည်။ ဆော့ဝဲအား [[ဖရီးဝဲလ်]]အနေဖြင့် [[အန်းဒရွိုက်]]၊ iOS, Linux, macOS နှင့် [[ဝင်းဒိုး]]တို့တွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ Viber ကို အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် မိုဘိုင်းဖုန်းနံပါတ်ဖြင့် မှတ်ပုံတင်ခြင်း ပြုလုပ်ရသည်။ သို့သော်လည်း Desktop ပလက်ဖောင်းတွင်မူ မိုဘိုင်းဆက်သွယ်မှုမလိုအပ်ဘဲ ဝန်ဆောင်မှုကို ရယူအသုံးပြုနိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.lifewire.com/viber-app-review-3426625|title=Viber App Review - Free Voice and Video Calls and Messaging|first1=Nadeem Unuth Specializes in|last1=information|first2=communication technology with a focus on|last2=VoIP|website=Lifewire}}</ref> ထို့အပြင် Viber သည် နိုင်ငံတကာသို့ အခပေး ကြိုးဖုန်းလိုင်း နှင့် မိုဘိုင်းဖုန်းခေါ်ဆိုခြင်း ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည့် Viber Out ဝန်ဆောင်မှုကိုလည်း အထောက်အပံ့ ပေးထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.lifewire.com/viber-out-review-3426597|title=Viber Out Review - How Good Is Viber for Paid Calling?|first1=Nadeem Unuth Specializes in|last1=information|first2=communication technology with a focus on|last2=VoIP|website=Lifewire}}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် Viber ကို ကွန်ရက်တွင် မှတ်ပုံတင်အသုံးပြုသည့် အသုံးပြုသူ အရေအတွက်သည် သန်းတစ်ထောင်ကျော်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/316414/viber-messenger-registered-users/|title=Viber: number of registered users 2018 - Statistic|website=Statista}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.viber.com/about/|title=About Viber|website=Viber}}</ref> ဆော့ဝဲကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးအခြေစိုက် Viber Media သည် တီထွင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် Rakuten က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက ၎င်း၏ အမည်သည်လည်း Rakuten Viber ဖြစ်လာခဲ့သည်။ Viber သည် [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]တွင် အခြေစိုက်သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.viber.com/terms/dmca/ |title=Viber DMCA POLICY |publisher=Viber |access-date=18 February 2018 |accessdate=1 October 2019 |archivedate=23 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823070453/https://www.viber.com/terms/dmca/ }}</ref> Viber ၏ ရုံးများမှာ အမ်စတာဒမ်၊ ဘာစီလိုနာ၊ ဘရက်စ်၊ လန်ဒန်၊ မနီလာ၊ မင့်ဆ်၊ မော်စကို၊ ပါရီ၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကို၊ စင်ကာပူ၊ ဆိုဖီယာ၊ တဲအဗစ် နှင့် တိုကျိုမြို့တို့တွင် တည်ရှိသည်။<ref name="Official">{{cite web |title=Think Global: Cultivating a Global Team Culture |url=https://www.viber.com/blog/2017-05-29/think-global-cultivating-global-team-culture/ |website=Viber |accessdate=22 May 2019 |date=29 May 2017}}</ref> ==ကုမ္ပဏီ၏ သမိုင်း== Viber Media ကို အစ္စရေးနိုင်ငံ၊ Tel Aviv တွင် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် Talmon Marco, Igor Magazinnik တို့သည် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>Henry Cavill. [https://www.ft.com/content/6bc24706-9555-11e3-8371-00144feab7de Six things to know about Viber]. ''Financial Times''. February 14, 2014.</ref> ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် အစ္စရေးကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တွင် မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး အချက်အလက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများလည်း ဖြစ်ကြသည်။<ref name="The Skype Killers of Belarus">{{cite web |url=http://www.businessweek.com/articles/2012-08-23/the-skype-killers-of-belarus |title=The Skype Killers of Belarus |author=Brett Forrest |date=August 23, 2012 |website=Bloomberg}}</ref> ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် P2P Media နှင့် iMesh ဟု ခေါ်ဆိုသည့် ဖိုင်မျှဝေသည့် Clinet တစ်ခုကို တည်ထောင်သူများလည်း ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.linkedin.com/in/talmonmarco |title=Talmon Marco's profile on LinkedIn |publisher= |accessdate=18 February 2018}}</ref> ကုမ္ပဏီသည် အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် လည်ပတ်လျက် ရှိသည်။ လုပ်သားအခ နည်းပါးသည့်အတွက် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ]]တွင်လည်း အခြေစိုက်ထားလျက် ရှိသည်။<ref name="The Skype Killers of Belarus"/> Cyprus တွင် မှတ်ပုံတင်ထားသည်။ Marco သည် ခေါ်ဆိုခြင်း၊ ဖုန်းအဆက်သွယ် (Contacts) များအား Synchronization လုပ်ခြင်းများကို Viber တွင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author=Jessica Geller |url=http://www.betaboston.com/news/2015/10/16/messaging-app-viber-names-boston-its-us-headquarters/ |title=Messaging app Viber names Boston its US headquarters |work=The Boston Globe |date=October 16, 2015 |accessdate=1 October 2019 |archivedate=8 November 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108112307/http://www.betaboston.com/news/2015/10/16/messaging-app-viber-names-boston-its-us-headquarters/ }}</ref><ref name="calcalist.co.il">{{cite web |url=http://www.calcalist.co.il/internet/articles/0,7340,L-3624299,00.html|title=אקזיט ענק: רקוטן היפנית רוכשת את וייבר תמורת כ-900 מיליון דולר |language=Hebrew |trans-title=A huge exit: Japanese Rakot buys Weaver for $ 900 million |author=Assaf Gilad |date=14 February 2014 |work=כלכליסט - www.calcalist.co.il |accessdate=16 May 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globes.co.il/en/article-viber-sold-for-900m-1000917259 |title=Viber sold for $900m |author=Hillel Koren |date=14 February 2014 |work=Globes |access-date=1 October 2019 |archive-date=21 February 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221221250/http://www.globes.co.il/en/article-viber-sold-for-900m-1000917259 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://viber.com/dmca.html |title=Viber DMCA Policy |work=Rakuten Viber |publisher=Viber Media |accessdate=16 May 2015 |archivedate=1 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301141710/http://www.viber.com/dmca.html }}</ref><ref>{{cite web |url=https://foursquare.com/v/viber/4fd5cd0be4b0352ac5282b1f |title=Viber Media |work=Foursquare |accessdate=16 May 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://israel21c.org/technology/top-10-iphone-apps-from-israel/ |title=Top 10 iPhone apps from Israel |author=Brian Blum |date=March 24, 2011 |work=ISRAEL21c |accessdate=16 May 2015}}</ref> Viber ကို အသုံးပြုမည့်သူသည် ဆဲဖုန်းနံပါတ်ကို အိုင်ဒီ (ID) အဖြစ် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://social.techcrunch.com/2010/12/02/viber-iphone/ |title=Viber For iPhone Aims To Rival Skype's App, Is Amazingly Amazing |website=TechCrunch }}{{Dead link|date=September 2023 }}</ref> ===ငွေကြေးဆိုင်ရာများ=== ပထမနှစ်နှစ်ကာလတွင် Viber သည် ဝင်ငွေများကို အမြတ်ဝင်ငွေများကို ရယူနိုင်မှု မရှိသေးပေ။ ၎င်းသည် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် အသုံးပြသူများမှ ပေးဆောင်ရသည့် Viber Out အသံခေါ်ဆိုခြင်းနှင့် စတစ်ကာစတိုးကို စတင်ခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီသည် မူလအစတွင် များစွာသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Marco က ထိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို “မိသားစုနှင့် သူငယ်ချင်းများ” အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူတို့သည် ဒေါ်လာ ၂၀ မီလီယံ ကုမ္ပဏီတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် မေလတွင် ၎င်းကုမ္ပဏီ၌ ဝန်ထမ်းအရေအတွက်သည် ၁၂၀ ဦး ရှိသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် Viber ၏ စနစ်အား ဆီးရီးယားလျှပ်စစ်တပ်မတော် (Syrian Electronic Army) သည် ဖျက်ဆီးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ Viber ၏ ပြောကြားချက်များအအရ အသုံးပြုသူများ၏ ထိခိုက်လွယ်သည့် အချက်အလက်များကို ရယူနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဟု ဆိုခဲ့သည်။ ===ဝင်ငွေရရှိမှုများ=== ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် Viber Media သည် ဒေါ်လာ ၉၀၀ မီလီယံရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် Viber ၏ ကုန်ပစ္စည်းအမည်ကို Viber Media မှ Rakuten Viber ဟု ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး စကားလုံးအမှတ်သားပါဝင်သည့် လိုဂိုအသစ်ကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ Viber သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဘောလုံးကလပ်အသင်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ဘာစီလိုနာအသင်းနှင့် တရားဝင်မိတ်ဖက် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ===ဈေးကွက်ဝေစု=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် Viber သည် မှတ်ပုံတင်အသုံးပြုသူအရေအတွက် ၈၀၀ မီလီယံ ရှိခဲ့သည်။ Statista အရ Viberအား အသက်ဝင်စွာအသုံးပြုလျက် ရှိသည့် အသုံးပြုသူသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် ၂၆၀ မီလီယံရှိခဲ့သည်။ Viber သည် အရှေ့ဥရောပ၊ ရုရှား၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် အာဆီယံအချို့ဈေးကွက်များတွင် အဓိက ကျော်ကြားလူသိများသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံး ဈေးကွက်တည်ရှိသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် Viber ကို မှတ်ပုံတင်ကာ အသုံးပြုသူသည် ၃၃ မီလီယံရှိခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ငါးခုမြောက် လူသုံးအများဆုံး စာပို့သည့် ဆော့ဝဲတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုတစ်ချိန်တည်းတွင်ပင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၌ Viber အသုံးပြုသူအရေအတွက်သည် ၃၀ မီလီယံရှိခဲ့သည်။ ရုရှားနိုင်ငံတွင်မူ ၂၈ မီလီယံ၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံတွင် ၁၈ မီလီယံ အသီးသီးရှိခဲ့သည်။ Viber သည် အထူးသဖြင့် အရှေ့ဥရောပတွင် ကျော်ကြားသည်။ Belarus, Moldovaand Ukraine တို့တွင် ၂၀၁၆ ခုနှစ်၌ အန်းဒရွိုက်တွင် ဒေါင်းလုတ်ပြုလုပ်မှုအများဆုံး ဆော့ဝဲတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အီရတ်၊ လစ်ဗျားနှင့် နီပေါတွင်လည်း ထင်ရှားသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင်မူ Viber သည် CIS နှင့် CIEE ဒေသများတွင် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့ပြီး မြောက်အမေရိကတွင်မူ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိခဲ့သည်။ ===ရုရှားနိုင်ငံရှိ ဈေးကွက်=== ရုရှားနိုင်ငံတွင် Viber သည် အထင်ရှားဆုံးသော လူမှုကွန်ယက်အပ်ပလီကေးရှင်း ငါးခုတွင် ပါဝင်သည့် အပ်ပလီကေးရှင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် Viber သည် ရုရှားတွင် အသုံးပြုသူ ၅၀ မီလီယံရှိခဲ့ပြီး Whatsapp ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့သည်။ မော်စကိုနှင့် စိန့်ပီတာဘက်ကဲ့သို့သော မြို့ပြများတွင် Viber သည် လျင်မြန်စွာပင် အသုံးပြုမှု ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွက် ရုရှားနိုင်ငံ၏ Viber အသုံးပြုမှုသည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကထက် နှစ်ဆမြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၆၆ မီလီယံအထိပင် အသုံးပြုသူအရေအတွက်မှာ ရှိလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံ၌ Viber အသုံးပြုသူ အရေအတွက်မှာ ၁၀၀ မီလီယံ ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ရှိ အခြားသော ဖော်ပြချက်တစ်ခုတွင် ရုရှားရှိ စာပို့သည့် စနစ်ကို အသုံးပြုသူများသည် Viber သို့မဟုတ် Whatsapp ကို အသုံးပြုရသည်ကို အခြားဝန်ဆောင်မှုများထက် ပိုမိုနှစ်သက်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ရှရှားနိုင်ငံရှိ Viber သည် ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဝယ်ယူရာတွင် ပေးချေမှုစနစ်အတွက် အသုံးပြုနိုင်ရန် အစီအစဉ်ရှိသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:ဆော့ဖ်ဝဲလ်]] [[Category:လူမှုရေး မီဒီယာ]] qn14j71bhnurvqfttxdjqwem5727anr 880781 880731 2025-07-08T03:14:26Z Salai Rungtoi 22844 880781 wikitext text/x-wiki {{retaining title}} {{Infobox software |name = Viber |logo = Rakuten Viber logo 2020.svg |logo size = 300px |screenshot = |caption = |author = Talmon Marco, Igor Magazinnik |developer = Rakuten Viber (Rakuten Inc. ၏ အစိတ်အပိုင်း) |released = {{start date and age|2010|12|2}} |ver layout = stacked |programming language = [[C (programming language)|C]]/[[C++]]/[[Python (programming language)|Python]] (desktop, using [[SIP (software)|SIP]] နှင့် [[Qt (software)|Qt]] frameworks), [[Objective-C]] (iOS), [[Java (programming language)|Java]] (အန်းဒရွိုက်) |operating system = Cross-platform |genre = Instant messaging client, VoIP |license = [[:en:Proprietary software|Proprietary]] |website = {{URL|viber.com}} }} '''Viber''' (အသံထွက်: ဗိုင်ဘာ, တရားဝင်အမည် - Rakuten Viber) သည် cross-platform voice over IP (VoIP) နှင့် မက်ဆေ့ပို့သည့် ဆော့ဝဲအက်ပလီကေးရှင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ရှိ [[ရခုတန်း]] (Rakuten) ကုမ္ပဏီက ထုတ်လုပ်သည်။ ဆော့ဝဲအား [[ဖရီးဝဲလ်]]အနေဖြင့် [[အန်းဒရွိုက်]]၊ [[iOS]], [[လင်းနပ်စ်|Linux]], [[Mac OS X Lion|macOS]] နှင့် [[ဝင်းဒိုး]]တို့တွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ Viber ကို အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် မိုဘိုင်းဖုန်းနံပါတ်ဖြင့် မှတ်ပုံတင်ခြင်း ပြုလုပ်ရသည်။ သို့သော်လည်း Desktop ပလက်ဖောင်းတွင်မူ မိုဘိုင်းဆက်သွယ်မှုမလိုအပ်ဘဲ ဝန်ဆောင်မှုကို ရယူအသုံးပြုနိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.lifewire.com/viber-app-review-3426625|title=Viber App Review - Free Voice and Video Calls and Messaging|first1=Nadeem Unuth Specializes in|last1=information|first2=communication technology with a focus on|last2=VoIP|website=Lifewire}}</ref> ထို့အပြင် Viber သည် နိုင်ငံတကာသို့ အခပေး ကြိုးဖုန်းလိုင်း နှင့် မိုဘိုင်းဖုန်းခေါ်ဆိုခြင်း ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည့် Viber Out ဝန်ဆောင်မှုကိုလည်း အထောက်အပံ့ ပေးထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.lifewire.com/viber-out-review-3426597|title=Viber Out Review - How Good Is Viber for Paid Calling?|first1=Nadeem Unuth Specializes in|last1=information|first2=communication technology with a focus on|last2=VoIP|website=Lifewire}}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် Viber ကို ကွန်ရက်တွင် မှတ်ပုံတင်အသုံးပြုသည့် အသုံးပြုသူ အရေအတွက်သည် သန်းတစ်ထောင်ကျော်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/316414/viber-messenger-registered-users/|title=Viber: number of registered users 2018 - Statistic|website=Statista}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.viber.com/about/|title=About Viber|website=Viber}}</ref> ဆော့ဝဲကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးအခြေစိုက် Viber Media သည် တီထွင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် Rakuten က ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက ၎င်း၏ အမည်သည်လည်း Rakuten Viber ဖြစ်လာခဲ့သည်။ Viber သည် [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]တွင် အခြေစိုက်သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.viber.com/terms/dmca/ |title=Viber DMCA POLICY |publisher=Viber |access-date=18 February 2018 |accessdate=1 October 2019 |archivedate=23 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823070453/https://www.viber.com/terms/dmca/ }}</ref> Viber ၏ ရုံးများမှာ အမ်စတာဒမ်၊ ဘာစီလိုနာ၊ ဘရက်စ်၊ လန်ဒန်၊ မနီလာ၊ မင့်ဆ်၊ မော်စကို၊ ပါရီ၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကို၊ စင်ကာပူ၊ ဆိုဖီယာ၊ တဲအဗစ် နှင့် တိုကျိုမြို့တို့တွင် တည်ရှိသည်။<ref name="Official">{{cite web |title=Think Global: Cultivating a Global Team Culture |url=https://www.viber.com/blog/2017-05-29/think-global-cultivating-global-team-culture/ |website=Viber |accessdate=22 May 2019 |date=29 May 2017}}</ref> ==ကုမ္ပဏီ၏ သမိုင်း== Viber Media ကို အစ္စရေးနိုင်ငံ၊ Tel Aviv တွင် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် Talmon Marco, Igor Magazinnik တို့သည် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>Henry Cavill. [https://www.ft.com/content/6bc24706-9555-11e3-8371-00144feab7de Six things to know about Viber]. ''Financial Times''. February 14, 2014.</ref> ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် အစ္စရေးကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တွင် မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး အချက်အလက်ဆိုင်ရာ အရာရှိများလည်း ဖြစ်ကြသည်။<ref name="The Skype Killers of Belarus">{{cite web |url=http://www.businessweek.com/articles/2012-08-23/the-skype-killers-of-belarus |title=The Skype Killers of Belarus |author=Brett Forrest |date=August 23, 2012 |website=Bloomberg}}</ref> ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် P2P Media နှင့် iMesh ဟု ခေါ်ဆိုသည့် ဖိုင်မျှဝေသည့် Clinet တစ်ခုကို တည်ထောင်သူများလည်း ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.linkedin.com/in/talmonmarco |title=Talmon Marco's profile on LinkedIn |publisher= |accessdate=18 February 2018}}</ref> ကုမ္ပဏီသည် အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် လည်ပတ်လျက် ရှိသည်။ လုပ်သားအခ နည်းပါးသည့်အတွက် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ]]တွင်လည်း အခြေစိုက်ထားလျက် ရှိသည်။<ref name="The Skype Killers of Belarus"/> Cyprus တွင် မှတ်ပုံတင်ထားသည်။ Marco သည် ခေါ်ဆိုခြင်း၊ ဖုန်းအဆက်သွယ် (Contacts) များအား Synchronization လုပ်ခြင်းများကို Viber တွင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author=Jessica Geller |url=http://www.betaboston.com/news/2015/10/16/messaging-app-viber-names-boston-its-us-headquarters/ |title=Messaging app Viber names Boston its US headquarters |work=The Boston Globe |date=October 16, 2015 |accessdate=1 October 2019 |archivedate=8 November 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108112307/http://www.betaboston.com/news/2015/10/16/messaging-app-viber-names-boston-its-us-headquarters/ }}</ref><ref name="calcalist.co.il">{{cite web |url=http://www.calcalist.co.il/internet/articles/0,7340,L-3624299,00.html|title=אקזיט ענק: רקוטן היפנית רוכשת את וייבר תמורת כ-900 מיליון דולר |language=Hebrew |trans-title=A huge exit: Japanese Rakot buys Weaver for $ 900 million |author=Assaf Gilad |date=14 February 2014 |work=כלכליסט - www.calcalist.co.il |accessdate=16 May 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globes.co.il/en/article-viber-sold-for-900m-1000917259 |title=Viber sold for $900m |author=Hillel Koren |date=14 February 2014 |work=Globes |access-date=1 October 2019 |archive-date=21 February 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221221250/http://www.globes.co.il/en/article-viber-sold-for-900m-1000917259 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://viber.com/dmca.html |title=Viber DMCA Policy |work=Rakuten Viber |publisher=Viber Media |accessdate=16 May 2015 |archivedate=1 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301141710/http://www.viber.com/dmca.html }}</ref><ref>{{cite web |url=https://foursquare.com/v/viber/4fd5cd0be4b0352ac5282b1f |title=Viber Media |work=Foursquare |accessdate=16 May 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://israel21c.org/technology/top-10-iphone-apps-from-israel/ |title=Top 10 iPhone apps from Israel |author=Brian Blum |date=March 24, 2011 |work=ISRAEL21c |accessdate=16 May 2015}}</ref> Viber ကို အသုံးပြုမည့်သူသည် ဆဲဖုန်းနံပါတ်ကို အိုင်ဒီ (ID) အဖြစ် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://social.techcrunch.com/2010/12/02/viber-iphone/ |title=Viber For iPhone Aims To Rival Skype's App, Is Amazingly Amazing |website=TechCrunch }}{{Dead link|date=September 2023 }}</ref> ===ငွေကြေးဆိုင်ရာများ=== ပထမနှစ်နှစ်ကာလတွင် Viber သည် ဝင်ငွေများကို အမြတ်ဝင်ငွေများကို ရယူနိုင်မှု မရှိသေးပေ။ ၎င်းသည် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် အသုံးပြသူများမှ ပေးဆောင်ရသည့် Viber Out အသံခေါ်ဆိုခြင်းနှင့် စတစ်ကာစတိုးကို စတင်ခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီသည် မူလအစတွင် များစွာသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Marco က ထိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို “မိသားစုနှင့် သူငယ်ချင်းများ” အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူတို့သည် ဒေါ်လာ ၂၀ မီလီယံ ကုမ္ပဏီတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် မေလတွင် ၎င်းကုမ္ပဏီ၌ ဝန်ထမ်းအရေအတွက်သည် ၁၂၀ ဦး ရှိသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် Viber ၏ စနစ်အား ဆီးရီးယားလျှပ်စစ်တပ်မတော် (Syrian Electronic Army) သည် ဖျက်ဆီးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ Viber ၏ ပြောကြားချက်များအအရ အသုံးပြုသူများ၏ ထိခိုက်လွယ်သည့် အချက်အလက်များကို ရယူနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဟု ဆိုခဲ့သည်။ ===ဝင်ငွေရရှိမှုများ=== ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် Viber Media သည် ဒေါ်လာ ၉၀၀ မီလီယံရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် Viber ၏ ကုန်ပစ္စည်းအမည်ကို Viber Media မှ Rakuten Viber ဟု ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး စကားလုံးအမှတ်သားပါဝင်သည့် လိုဂိုအသစ်ကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ Viber သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဘောလုံးကလပ်အသင်းတစ်ခုဖြစ်သည့် [[ဘာစီလိုနာ ဘောလုံးအသင်း|ဘာစီလိုနာအသင်း]]နှင့် တရားဝင်မိတ်ဖက် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ===ဈေးကွက်ဝေစု=== ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် Viber သည် မှတ်ပုံတင်အသုံးပြုသူအရေအတွက် ၈၀၀ မီလီယံ ရှိခဲ့သည်။ Statista အရ Viberအား အသက်ဝင်စွာအသုံးပြုလျက် ရှိသည့် အသုံးပြုသူသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် ၂၆၀ မီလီယံရှိခဲ့သည်။ Viber သည် အရှေ့ဥရောပ၊ ရုရှား၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် အာဆီယံအချို့ဈေးကွက်များတွင် အဓိက ကျော်ကြားလူသိများသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံး ဈေးကွက်တည်ရှိသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် Viber ကို မှတ်ပုံတင်ကာ အသုံးပြုသူသည် ၃၃ မီလီယံရှိခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ငါးခုမြောက် လူသုံးအများဆုံး စာပို့သည့် ဆော့ဝဲတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုတစ်ချိန်တည်းတွင်ပင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၌ Viber အသုံးပြုသူအရေအတွက်သည် ၃၀ မီလီယံရှိခဲ့သည်။ ရုရှားနိုင်ငံတွင်မူ ၂၈ မီလီယံ၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံတွင် ၁၈ မီလီယံ အသီးသီးရှိခဲ့သည်။ Viber သည် အထူးသဖြင့် အရှေ့ဥရောပတွင် ကျော်ကြားသည်။ Belarus, Moldovaand Ukraine တို့တွင် ၂၀၁၆ ခုနှစ်၌ အန်းဒရွိုက်တွင် ဒေါင်းလုတ်ပြုလုပ်မှုအများဆုံး ဆော့ဝဲတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အီရတ်၊ လစ်ဗျားနှင့် နီပေါတွင်လည်း ထင်ရှားသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင်မူ Viber သည် CIS နှင့် CIEE ဒေသများတွင် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့ပြီး မြောက်အမေရိကတွင်မူ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိခဲ့သည်။ ===ရုရှားနိုင်ငံရှိ ဈေးကွက်=== ရုရှားနိုင်ငံတွင် Viber သည် အထင်ရှားဆုံးသော လူမှုကွန်ယက်အပ်ပလီကေးရှင်း ငါးခုတွင် ပါဝင်သည့် အပ်ပလီကေးရှင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် Viber သည် ရုရှားတွင် အသုံးပြုသူ ၅၀ မီလီယံရှိခဲ့ပြီး Whatsapp ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့သည်။ မော်စကိုနှင့် စိန့်ပီတာဘက်ကဲ့သို့သော မြို့ပြများတွင် Viber သည် လျင်မြန်စွာပင် အသုံးပြုမှု ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွက် ရုရှားနိုင်ငံ၏ Viber အသုံးပြုမှုသည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကထက် နှစ်ဆမြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၆၆ မီလီယံအထိပင် အသုံးပြုသူအရေအတွက်မှာ ရှိလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံ၌ Viber အသုံးပြုသူ အရေအတွက်မှာ ၁၀၀ မီလီယံ ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ရှိ အခြားသော ဖော်ပြချက်တစ်ခုတွင် ရုရှားရှိ စာပို့သည့် စနစ်ကို အသုံးပြုသူများသည် Viber သို့မဟုတ် Whatsapp ကို အသုံးပြုရသည်ကို အခြားဝန်ဆောင်မှုများထက် ပိုမိုနှစ်သက်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ရှရှားနိုင်ငံရှိ Viber သည် ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဝယ်ယူရာတွင် ပေးချေမှုစနစ်အတွက် အသုံးပြုနိုင်ရန် အစီအစဉ်ရှိသည်။ ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:ဆော့ဖ်ဝဲလ်]] [[Category:လူမှုရေး မီဒီယာ]] 8sxsxnl4za2afyh5gjubrj6mfzlf95f 3 122191 880835 859456 2025-07-08T09:52:44Z J ansari 46786 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ali Muaffaq Saeed]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ali Muafaq Said]] သို့ J ansariက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Ali Muaffaq Saeed|Ali Muaffaq Saeed]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Ali Muafaq Said|Ali Muafaq Said]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း 859456 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ali Muaffaq Saeed ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[User:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[User talk:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၁၈၊ ၂၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ (UTC) == တိရိစ္ဆာန်စမ်းသပ်ခြင်းကိုတားမြစ်သင့်ပါသလားဆိုတော့ပိတ်ပင်သင့်တယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းအရာကိုပြောပြသွားပါမယ် ၁။ကမ္ဘာပေါ်ရှိအရာအားလူံးသည်သက်ရှိများဖြစ်သည်သသတ္တဝါများသည်အသွေးနှင့်အသားနဲ့ဆဲလ်များစွာဖြင့်တည်ဆောက်ထားသောသက်ရှိများဖြစ်သည်လူများသည်တိရိစ္ဆာန်ထက်ပိုအသိရှိသည်။ထိုကြောင့်လူများသည်သတ္တဝါများကိုညှာတာတတ်သနားတတ်ရမည်။သတ္တဝါများသည်လည်းသဘာ၀ပတ်၀န်းကျင်တွင်အကျိုးများစွာပြုသည်။ ၂။ရမ်ဖန်ရမ်ခါမှာစမ်းသပ်သင့်သည်ဆိုပေသည့်တစ်ခါတစ်ရံမာမဖြစ်နိုင်မှန်းသိရက်နဲ့စမ်းသတ်နေခြင်းသည်အမှားဖြစ်သည်။ဉပမာcovid 19 (ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်)ကိုတရုတ်လူမျိုးတို့သည်‌ေတးတစ်ခုထုတ်ရန်အတွက်ကြွက်က‌ေလးများကိုအသံုးပြု၍စမ်းသက်သည်ကိုသိရှိရပါသည်။၎င်းစမ်းသက်ချင်း၏‌ေဘးထွက်ဆိူးကျိူးများသည်လူသားတို့အ‌ေပါ်တွင်သာမကစဘာဏပတ်၀န်းကျင်ကိုပါထိခိူက်‌ေစသည်။တိရိစ္ဆာန်များသည်လည်း‌လူလောက်မှတ်ဉာဏ်အသိဉာဏ်မရှိပေသည့်ခံစားချက်ရှိသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်လူတွေကြီးနေထိုင်သည်မဟုတ်သတ္တဝါပေါင်းများစွာနေထိုင်ကြသည်။သတ္တဝါတွေကိုစမ်းသတ်မည်ဆိုသော်ကျွန်ုပ်တို့လူသားတွေကိုပါစမ်းသက်သင့်သည်။ ဤအချက်တွေနဲ့တင်တိရိစ္ဆာန်များကိုမစမ်းသက်သင့်စောအထောက်အထားကိုရရှိပtpကိုအဆုံးသတ်လိုက်ပါတယ်။ == Political debate topic Should animal testing be banned? တိရိစ္ဆာန်စမ်းသပ်ခြင်းကိုတားမြစ်သင့်ပါသလားဆိုတော့ပိတ်ပင်သင့်တယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းအရာကိုပြောပြသွားပါမယ် ၁။ကမ္ဘာပေါ်ရှိအရာအားလူံးသည်သက်ရှိများဖြစ်သည်သသတ္တဝါများသည်အသွေးနှင့်အသားနဲ့ဆဲလ်များစွာဖြင့်တည်ဆောက်ထားသောသက်ရှိများဖြစ်သည်လူများသည်တိရိစ္ဆာန်ထက်ပိုအသိရှိသည်။ထိုကြောင့်လူများသည်သတ္တဝါများကိုညှာတာတတ်သနားတတ်ရမည်။သတ္တဝါများသည်လည်းသဘာ၀ပတ်၀န်းကျင်တွင်အကျိုးများစွာပြုသည်။ ၂။ရမ်ဖန်ရမ်ခါမှာစမ်းသပ်သင့်သည်ဆိုပေသည့်တစ်ခါတစ်ရံမာမဖြစ်နိုင်မှန်းသိရက်နဲ့စမ်းသတ်နေခြင်းသည်အမှားဖြစ်သည်။ဉပမာcovid 19 (ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်)ကိုတရုတ်လူမျိုးတို့သည်‌ေတးတစ်ခုထုတ်ရန်အတွက်ကြွက်က‌ေလးများကိုအသံုးပြု၍စမ်းသက်သည်ကိုသိရှိရပါသည်။၎င်းစမ်းသက်ချင်း၏‌ေဘးထွက်ဆိူးကျိူးများသည်လူသားတို့အ‌ေပါ်တွင်သာမကစဘာဏပတ်၀န်းကျင်ကိုပါထိခိူက်‌ေစသည်။တိရိစ္ဆာန်များသည်လည်း‌လူလောက်မှတ်ဉာဏ်အသိဉာဏ်မရှိပေသည့်ခံစားချက်ရှိသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်လူတွေကြီးနေထိုင်သည်မဟုတ်သတ္တဝါပေါင်းများစွာနေထိုင်ကြသည်။သတ္တဝါတွေကိုစမ်းသတ်မည်ဆိုသော်ကျွန်ုပ်တို့လူသားတွေကိုပါစမ်းသက်သင့်သည်။ ဤအချက်တွေနဲ့တင်တိရိစ္ဆာန်များကိုမစမ်းသက်သင့်စောအထောက်အထားကိုရရှိပtpကိုအဆုံးသတ်လိုက်ပါတယ်။ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/103.81.115.46|103.81.115.46]] ၁၇:၅၂၊ ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) 4tmvb0nk3k2yszufqczufabyoymn2kb 2 133877 880753 861557 2025-07-07T21:16:11Z Pho Sai 45037 880753 wikitext text/x-wiki {{User info | full name = {{Purple|'''Pho Sai'''}} [[ဖိုင်:Wikipedia Autopatrolled.svg|frameless|100x100px]] | image = Wikimedia logo family complete-2023.svg | image_width = 300px | work = | about = | short quote = {{Green|''''' “ ပဒုမ္မာရွှေကြာပန်းလို အစဉ်ထာဝရလန်းဆန်းကြပါစေ ” '''''}} | c1 = #FF5F1F | c2 = #1589FF | c3 = #52595D }} {{Infobox user | title = | gender = Male | name = | nationality = {{User Myanmar}} | languages = {{Babel|my-N|en-3}} | occupation = {{User EcE}} | education = {{User degree/BEng}} | religion = {{User Buddhist}} | timezone = {{User UTC|+06:30}} | custom_header = Barnstar ဆုတံဆိပ်များ | joined_date = {{Start date and age|2017|09|06|df=yes|p=yes|br=yes}}<br>{{User Wikipedian For|month=09|day=06|year=2017|link=https://my.wikipedia.org/wiki/အထူး:မှတ်တမ်း?type=newusers&user=Pho_Sai&page=&wpdate=&tagfilter=&wpfilters%5B%5D=newusers}} | location = {{User Country|ရန်ကုန်မြို့|Yangon Division|live}} | autopatrolled = {{အသုံးပြုသူ ဝီကီပီးဒီးယား/Autopatrolled}} | custom_data = }} == Awards == {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Original Barnstar.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Original Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | In recognition of all the meaningful work you do here. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၁၊ ၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {| class="barnstar" style="border:1px solid gray; background:#fdffe7;" |- |rowspan="2" style="padding-right:5px;" | {{#ifeq:{{{3}}}|alt|[[file:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]|[[Image:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]}} |style="font-size:1.65em; padding:0; height: 1.1em;" | '''The Working Man's Barnstar''' |- |style="border-top: 1px solid gray;" | Thanks for outstanding edits you have made for Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၃၁၊ ၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {{The Fauna Barnstar|For your significant contributions! ~ [[အသုံးပြုသူ:Htanaungg|ထနောင်း]] ([[User talk:Htanaungg|🔔]] • [[Special:Contributions/Htanaungg|📝]]) ၀၄:၄၁၊ ၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC)}} {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7; padding: 0.2em;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" |<!-- spacer cell --> |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Categorisation Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Thanks for categorizing in Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၅၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) |} {{clear}} {{Userpage bar}} n4ayw2rtbyoi4fpla51b3y663s5nt0o 880754 880753 2025-07-07T22:17:56Z Pho Sai 45037 880754 wikitext text/x-wiki {{User info | full name = {{Purple|'''Pho Sai'''}} [[ဖိုင်:Wikipedia Autopatrolled.svg|frameless|100x100px]] | image = Wikimedia logo family complete-2023.svg | image_width = 300px | work = | about = | short quote = {{Green|''''' “ ပဒုမ္မာရွှေကြာပန်းလို အစဉ်ထာဝရလန်းဆန်းကြပါစေ ” '''''}} | c1 = #FF5F1F | c2 = #1589FF | c3 = #52595D }} {{Infobox user | title = | gender = Male | name = | nationality = {{User Myanmar}} | languages = {{Babel|my-N|en-3}} | occupation = {{User EcE}} | education = {{User degree/BEng}} | religion = {{User Buddhist}} | timezone = {{User UTC|+06:30}} | joined_date = {{Start date and age|2017|09|06|df=yes|p=yes|br=yes}}<br>{{User Wikipedian For|month=09|day=06|year=2017|link=https://my.wikipedia.org/wiki/အထူး:မှတ်တမ်း?type=newusers&user=Pho_Sai&page=&wpdate=&tagfilter=&wpfilters%5B%5D=newusers}} | location = {{User Country|ရန်ကုန်မြို့|Yangon Division|live}} | autopatrolled = {{အသုံးပြုသူ ဝီကီပီးဒီးယား/Autopatrolled}} |userboxes = {{userbox | border-c = #0cc | id = [[File:Inkscape Logo.svg|40px]] | id-c = #0cc | info = ဤအသုံးပြုသူသည် [[အင့်စကိပ်|အင့်စကိပ် (Inkscape)]] အသုံးပြု၍ ပံ့ပိုးမှုပေးနေသူဖြစ်သည်။ | info-c = #cff | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|8}}} | usercategory = Inkscape အသုံးပြုသူ ဝီကီပီးဒီးယန်းများ | usercategory2 = ဝီကီပီးဒီးယန်း Vector Graphic တည်းဖြတ်သူများ | nocat = {{{nocat|}}} }} {{userbox | border-c = #000000 | id = [[Image:Converted to SVG.svg|32px]] | id-c = #ffffff | info = ဤအသုံးပြုသူသည် Raster ပုံများအား SVG ပုံအဖြစ် ပြောင်းလဲပေးနိုင်သည်။ | info-c = #000000 | info-fc = #CCCCCC | usercategory = Raster ပုံများအား SVG ပုံအဖြစ် ပြောင်းပေးသော ဝီကီပီးဒီးယန်းများ | nocat = {{{nocat|}}} }} }} == Awards == {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Original Barnstar.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Original Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | In recognition of all the meaningful work you do here. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၁၊ ၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {| class="barnstar" style="border:1px solid gray; background:#fdffe7;" |- |rowspan="2" style="padding-right:5px;" | {{#ifeq:{{{3}}}|alt|[[file:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]|[[Image:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]}} |style="font-size:1.65em; padding:0; height: 1.1em;" | '''The Working Man's Barnstar''' |- |style="border-top: 1px solid gray;" | Thanks for outstanding edits you have made for Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၃၁၊ ၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {{The Fauna Barnstar|For your significant contributions! ~ [[အသုံးပြုသူ:Htanaungg|ထနောင်း]] ([[User talk:Htanaungg|🔔]] • [[Special:Contributions/Htanaungg|📝]]) ၀၄:၄၁၊ ၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC)}} {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7; padding: 0.2em;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" |<!-- spacer cell --> |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Categorisation Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Thanks for categorizing in Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၅၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) |} {{clear}} {{Userpage bar}} 4kglv5srvpk5yfurv4hosh4wbcq4zud 880795 880754 2025-07-08T06:31:41Z Pho Sai 45037 880795 wikitext text/x-wiki {{User info | full name = {{Purple|'''Pho Sai'''}} [[ဖိုင်:Wikipedia Autopatrolled.svg|frameless|100x100px]] | image = Wikimedia logo family complete-2023.svg | image_width = 300px | work = | about = | short quote = {{Green|''''' “ ပဒုမ္မာရွှေကြာပန်းလို အစဉ်ထာဝရလန်းဆန်းကြပါစေ ” '''''}} | c1 = #FF5F1F | c2 = #1589FF | c3 = #52595D }} {{Infobox user | title = | gender = Male | name = | nationality = {{User Myanmar}} | languages = {{Babel|my-N|en-3}} | occupation = {{User EcE}} | education = {{User degree/BEng}} | religion = {{User Buddhist}} | timezone = {{User UTC|+06:30}} | joined_date = {{Start date and age|2017|09|06|df=yes|p=yes|br=yes}}<br>{{User Wikipedian For|month=09|day=06|year=2017|link=https://my.wikipedia.org/wiki/အထူး:မှတ်တမ်း?type=newusers&user=Pho_Sai&page=&wpdate=&tagfilter=&wpfilters%5B%5D=newusers}} | location = {{User Country|ရန်ကုန်မြို့|Yangon Division|live}} | autopatrolled = {{အသုံးပြုသူ ဝီကီပီးဒီးယား/Autopatrolled}} |userboxes = {{User Inkscape}} {{User SVG}} }} == Awards == {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Original Barnstar.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Original Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | In recognition of all the meaningful work you do here. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၁၊ ၁၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {| class="barnstar" style="border:1px solid gray; background:#fdffe7;" |- |rowspan="2" style="padding-right:5px;" | {{#ifeq:{{{3}}}|alt|[[file:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]|[[Image:Working Wikimedian's Barnstar Hires.png|100px]]}} |style="font-size:1.65em; padding:0; height: 1.1em;" | '''The Working Man's Barnstar''' |- |style="border-top: 1px solid gray;" | Thanks for outstanding edits you have made for Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၃၁၊ ၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ (UTC) |} {{The Fauna Barnstar|For your significant contributions! ~ [[အသုံးပြုသူ:Htanaungg|ထနောင်း]] ([[User talk:Htanaungg|🔔]] • [[Special:Contributions/Htanaungg|📝]]) ၀၄:၄၁၊ ၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC)}} {| class="barnstar" style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7; padding: 0.2em;" |- |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" |<!-- spacer cell --> |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Categorisation Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Thanks for categorizing in Myanmar Wikipedia. [[အသုံးပြုသူ:Dr Lotus Black|Dr Lotus Black]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Dr Lotus Black|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၅၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ (UTC) |} {{clear}} {{Userpage bar}} mitx277usr2kixezdfz2ccwoc6yectr 0 141874 880803 880658 2025-07-08T07:34:48Z 116.206.193.40 /* အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း */ လင့်ခ်များပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880803 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = အောင်ရေချမ်း | image = Aung Yay Chan Image.jpg | caption = | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1991|7|7}} | birth_place = [[ရန်ကုန်]], [[မြန်မာ]] | nationality = မြန်မာ | height = {{height|ft=5|in=9}} | occupation = သရုပ်ဆောင်၊ မော်ဒယ် | awards = | alma_mater = [[အဝေးသင်တက္ကသိုလ်(ရန်ကုန်)]] | years_active = ၂၀၁၀–လက်ရှိ | spouse = {{marriage|ခိုင်မာဝင်း|2024}} | parents = ဦးနေထွန်း + ဒေါ်လှစိန်သာ | relatives = | website = | }} '''အောင်ရေချမ်း''' ({{Lang-en|Aung Yay Chan}}; ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်) သည် မြန်မာ့ရုပ်ရှင်နှင့် ရုပ်မြင်သံကြား သရုပ်ဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ''ပျားရည်အိုင်'' (၂၀၁၈), ''ကျွန်မကမဟေသီ'' (၂၀၁၉), ''ဆူးပန်းခွေသွယ်ဘယက်နှင့် ပေရွက်လိပ်နားတောင်းဆင်'' (၂၀၂၀), ''တစစ်တမက် ကိုယ်နှင့်သက်ကို'' (၂၀၂၀), ''မဟူရာပုလဲ'' (၂၀၂၃) စသော ရုပ်မြင်သံကြားဇာတ်လမ်းတွဲများတွင် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ထင်ရှားလာသည်။<ref>{{cite news |title=အောင်ရေချမ်း၏ဘဝဖြတ်သန်းမှု |url=https://news-eleven.com/article/98831|work=Eleven Media Group |date=11 April 2019 |language=my}}</ref><ref>{{Cite news|url= https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/entertainment/2020/02/26/216521.html|title=ပရိသတ်တွေမှန်းပေးကြပေမယ့်ကိုယ်တိုင်အကယ်ဒမီမမှန်းအောင်ရေချမ်း|work=[[The Irrawaddy]]|date=26 February 2020|language=my}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://7day.news/%E1%80%97%E1%80%AE%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%87%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9A%E1%80%B0%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA-----171189|title=ဗီလိန်ဇာတ်ကောင်အတွက်အောင်ရေချမ်းရဲ့ခံယူချက်|work=[[7Day News]]|date=16 November 2019|language=my|access-date=26 June 2020|archive-date=29 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200629031319/https://7day.news/%E1%80%97%E1%80%AE%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%87%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9A%E1%80%B0%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA-----171189|url-status=dead|accessdate=19 September 2020|archivedate=29 June 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200629031319/https://7day.news/%E1%80%97%E1%80%AE%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%87%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9A%E1%80%B0%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA-----171189}}</ref> == ငယ်စဉ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == အောင်ရေချမ်းကို ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ၎င်း၏ မိဘများမှာ သံတွဲမြို့မှ ဇာတိဖြစ်ပြီး ညီအကိုသုံးယောက်အနက် အငယ်ဆုံး ဖြစ်သည်။ အောင်ရေချမ်းသည် ရန်ကုန်အင်းစိန်မြို့နယ်ရှိ အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်း အမှတ် (၁) (BEHS 1 Insein) တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ == အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း == ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အောင်ရေချမ်းသည် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ဇာတ်ရုပ်သရုပ်ဆောင်မှုအလုပ်တွင် ပါဝင်ကာ အနုပညာလောကသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် Forever Group မှ စီစဉ်သည့် ဓာတ်ပုံပြိုင်ပွဲတစ်ခုတွင်ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ပြိုင်ပွဲတွင် MRTV-4 Talent သရုပ်ဆောင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် MRTV-4 ရုပ်သံလိုင်းမှ ထုတ်လွှင့်သည့် ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲ ''ထာဝရမန္တလေး'' တွင် အောင်မင်းခန့်၊ ခြူးလေးနှင့် မြတ်သူသူ တို့နှင့်အတူ သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် သည်းထိတ်ရင်ဖို ဇာတ်လမ်းတွဲ ''ဝင်္ကပါစံအိမ်'' တွင် အောင်မင်းခန့်၊ ပိုးကြာဖြူခင်၊ ဆောင်းဝတ်ရည်မေ နှင့် မြတ်သူသူ တို့နှင့်အတူ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ တခြားသည်းထိတ်ရင်ဖို ဇာတ်လမ်းတွဲဖြစ်သော ''ဆုံစည်းခြင်းမိုးတိမ်များ'' တွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ''ပို၍လှသောမနက်ဖြန်'' ဇာတ်လမ်းတွဲတွင် အောင်မင်းခန့်၊ နတ်ခတ်နှင့် ခြူးလေးတို့နှင့်အတူ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ပျားရည်အိုင် ဇာတ်လမ်းတွဲတွင် မေမီကိုကို၊ မြတ်သူသူ တို့နှင့်အတူ ကိုတင်ဖေ ဇာတ်ကောင်အဖြစ် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ''ရသမော်ကွန်းအလင်္ကာ'' ဇာတ်လမ်းတွဲတွင် ရသ ဇာတ်ကောင်အဖြစ် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ မင်းမျိုးနွယ် ဇာတ်ကောင်ဖြင့် ဝင့်ယမုံနိုင်နှင့် သံသာမိုးသိမ့် တို့နှင့်အတူ ''ကျွန်မကမဟေသီ'' ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍဖြင့် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ''ဆူးပန်းခွေသွယ်ဘယက်နှင့်ပေရွက်လိပ်နားတောင်းဆင်'' ဇာတ်လမ်းတွဲတွင် ခန့်စည်သူနှင့် ခိုင်သင်းကြည်တို့နှင့်အတူ မျိုးသွင်ဇာတ်ကောင်အဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကျော်ဆုနှင့် မေမြင့်မိုရ် တို့နှင့်အတူ ''တစစ်တမက် ကိုယ်နှင့်သက်ကို'' ဇာတ်လမ်းတွဲတွင်ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ မေမီကိုကိုနှင့်အတူ ''မဟူရာပုလဲ'' ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲတွင် သက်ဦးမောင် ဇာတ်ကောင်အဖြစ် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ မင်းတော်ဝင်းနှင့် နန်းစုဦးတို့နှင့်အတူ ''Lightless Night ''နှင့် ''Brightest Day'' ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲများတွင် ခွန်းဝင်းဇာတ်ကောင်အဖြစ် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ''Blue Sea and Blue Sky'' ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲတွင် ငြိမ်းဦး ဇာတ်ကောင်ဖြင့် မေမီကိုကိုနှင့် အင်ကြင်းထူး တို့နှင့်အတူ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ညီလင်းညို ဇာတ်ကောင်ဖြင့် မင်းဦးနှင့် ခင်ဝင့်ဝါ တို့နှင့်အတူ နင့် ဒရာမာဇာတ်လမ်းတွဲများတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ==ရုပ်ကူးခဲ့သောရုပ်ရှင်များ== ===ရုပ်သံ=== {| class="wikitable sortable" |- ! ခုနှစ် !! ဇာတ်လမ်းအမည် !! မြန်မာအမည် !! မှတ်ချက် |- | ၂၀၁၄ || Forever Mandalay || ထာဝရမန္တလေး || rowspan="10" | MRTV-4 |- | ၂၀၁၅ || Winkabar San Eain || ဝင်္ကပါစံအိမ် |- | ၂၀၁၆ || Better Tomorrow || ပို၍လှသောမနက်ဖြန် |- | ၂၀၁၇ || Sone See Chin Moe Tain Myar || ဆုံစည်းခြင်းမိုးတိမ်များ |- | rowspan="2" |၂၀၁၈ || Pyar Yay Aine || ပျားရည်အိုင် |- | Yatha Mawkun Alinkar || ရသမော်ကွန်းအလင်္ကာ |- | ၂၀၁၉ || I'm Mahaythi || ကျွန်မကမဟေသီ |- | rowspan="2" |၂၀၂၀ || Sue Pann Khwai Thwe Bayet Hnint Pay Ywat Leik Nahtaung Sin || ဆူးပန်းခွေသွယ်ဘယက်နှင့်ပေရွက်လိပ်နားတောင်းဆင် |- | Legends of Warriors || တစစ်တမက်ကိုယ်နှင့်သက်ကို |- | rowspan="4" | ၂၀၂၃ || Mahuyar Pearl || မဟူရာပုလဲ |- | Lightless Night and Brightest Day || အလင်းမဲ့ည အတောက်ပဆုံးနေ့ || rowspan="1" | Mahar |- | Blue Sky and Blue Sea || ပင်လယ်ပြာပြာ မိုးပြာပြာ || rowspan="1" | Fortune TV |- | Nint || နင့် || rowspan="1" | CANAL + |- | ၂၀၂၄ || Yin Phwint Pya Chin Thi || ရင်ဖွင့်ပြချင်သည် || rowspan="1" | Mahar |- | rowspan="2" | ၂၀၂၅ || Atta Sue || အတ္တဆူး || rowspan="1" | M Entertainment Chanal |- | The Loom || လွန်း || rowspan="1" | CANAL + |} ===ရုပ်ရှင်=== {| class="wikitable" !ထုတ်လုပ်နှစ် !ဇာတ်ကား !အမည် (မြန်မာ) |- |၂၀၁၉ |Yoma Paw Kya Tae Myet Yay |ရိုးမပေါ်ကျတဲ့မျက်ရည် |- |၂၀၂၀ |8 Seconds Silence |- |} ===ရုပ်ရှင် (Film)=== {| class="wikitable" !ထုတ်လုပ်နှစ် !ဇာတ်ကား !အမည် (မြန်မာ) |- |rowspan="2" | ၂၀၁၄ |Mhone |မှုံ |- |A Phyu Yaung Thet Tant |အဖြူရောင်သက်တန့် |} ==ကိုးကား== {{reflist}} ==ပြင်ပလင့်ခ်များ== {{Facebook|1219673054734493}} {{Lifetime|၁၉၉၁| |}} [[Category:မြန်မာ အမျိုးသား ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]] [[Category:ရခိုင် တိုင်းရင်းသားများ]] 6ahq0uzrpx34nfsbhvfqs1ge2nhwpxn 0 149153 880763 877483 2025-07-08T01:46:14Z 203.170.142.236 880763 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များကျက်စားရာ‌ေရာလဲဖြစ်သည် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} 1e84y7yjt2amjbk38fykhofm1pagib0 880766 880763 2025-07-08T02:12:31Z 203.170.142.236 880766 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များစွာ တည်ရှိသော‌ေရာလဲဖြစ်သည် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} 6bw1w5mo4h9f5rcvucfgaacx0tj04gf 880767 880766 2025-07-08T02:13:35Z 203.170.142.236 880767 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ် များစွာ တည်ရှိသော‌ေရာလဲဖြစ်သည် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} 0xqpy8so3v90ninwa929rt6xdtdgay2 880768 880767 2025-07-08T02:14:46Z 203.170.142.236 880768 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များစွာရှိ‌‌ော‌ေရာဖြစ်ပီး တရုတ်များက ဉီး‌ောင်နေကြောင်းသိရသည် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} eef8esb19b9qkkae9vkibkar5qp43q5 880770 880768 2025-07-08T02:17:56Z 203.170.142.236 880770 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များစွာရှိ‌‌ော‌ေရာဖြစ်ပီး တရုတ်များက ဉီး‌ောင်နေကြောင်းသိရသည်။ ဝူခုန်းဆိုတဲ့ ရိုင်းဆိုင်း‌ော သူတစ်ဉီးဟာလဲ လူလိမ်အကြီးစားဖြစ်ပါသည် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} junqlrg39wpm9mmuo6oucfy5mu2ypf8 880773 880770 2025-07-08T02:24:34Z 203.170.142.236 880773 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များစွာရှိ‌‌ော‌ေရာဖြစ်ပီး တရုတ်များက ဉီး‌ောင်နေကြောင်းသိရသည်။ ဝူခုန်းဆိုတဲ့ ရိုင်းဆိုင်း‌ော သူတစ်ဉီးဟာလဲ လူလိမ်အကြီးစားဖြစ်ပါသည်. ဝူခုန်းချစ်နေတာကတော့ ဝတုတ်လေးဖြစ်ပါတယ် . အခန်းထဲမှာလဲ ဝတုပ်လေးကိုခေါ်ပီး ချစ်ကြပါတယ် . ကုတင်ပါကြိုးပါတယ် . ဝူခုန်းဆိုတဲ့ လူလိမ် ကိုသတိထားကြပါရန် {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} 0qxgakg1ep2xvbmiokg5grzfxpy9dss 880782 880773 2025-07-08T04:26:07Z 202.165.83.71 880782 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ လူလိမ်များစွာရှိသည့်အနက် ဝူခုန်းဆိုသောဆံဝါကောင်လေးမှာလူပေါင်းများစွာ၏အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်များကိုဖျက်ဆီးခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဝူခုန်းတွင်အရမ်းချစ်ရသောပါကျဲဆိုသောဝတုပ်တုပ်ချစ်သူလေးတစ်ယောက်ရှိပါသည်။ သူတို့နှစ်ယောက်သည်အခန်းဖော်မျက်နာများမှမထောက်ကြမ်းတမ်းစွာလိင်ဆက်ဆံကြသည်။ ဝူခုန်းဆိုသောသူကိုတွေ့တဲ့နေရာမှာဖမ်းဆည်းရန်လဲဝရန်းထုပ်ထားပါသည်။ {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} jfcf500vdy7bk01nyrhl3n9sx5o4uez 880819 880782 2025-07-08T09:36:14Z Salai Rungtoi 22844 880819 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |official_name = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ကရင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြဝတီခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြဝတီမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ပူလွဲပု |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |coordinates = {{Coord|16.82045|98.530906|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင်ရွာ''' သို့မဟုတ် '''ရွှေကုက္ကို''' သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ မြဝတီမြိုနယ်၊ ပူလွဲပုကျေးရွာအုပ်စု၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၂၂၁၀၃၅ ဖြစ်သည်။ {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရွှေကုက္ကိုလ်မြိုင် |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} [[ကဏ္ဍ:မြဝတီမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kayin-geo-stub}} fmt6xyjjumr72qq4rnht49g68t5ckwg 0 202086 880870 867677 2025-07-08T10:37:57Z Zawzawaungthwin 100038 880870 wikitext text/x-wiki '''ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များ''' သည် ပြည်နယ်(သို့မဟုတ်) တိုင်းဒေသကြီးများတွင် အဆင့်မြင့်ဆုံး တရားရုံးများဖြစ်သည်။[[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]]ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အဆင့်မြင့်ဆုံး တရားရုံးများဖြစ်ကြသည်။ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်တရားလွှတ်​တော် (၇)ခု တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် (၇)ခုရှိသည်။<ref>{{cite book | title=၂၀၂၀ပြည့်နှစ် တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ | author=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|နိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]] အရ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] သည် တိုင်းပြည်၏ အမြင့်ဆုံးတရားရုံးဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်(သို့မဟုတ်)တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များသည် ဒုတိယအမြင့်ဆုံး တရားရုံးများဖြစ်ကြသည်။ ပြည်နယ်(သို့မဟုတ်)တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များ၏ လက်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံးများ၊ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများ၊ အထူးတရားရုံးများ တည်ရှိသည်။ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုနယ်မြေရှိ တရားရုံးများသည် ထိုနယ်မြေတည်ရှိရာ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးများ၏ တရားလွှတ်တော် လက်အောက်တွင် တည်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၃၀၇(က)အရ [[နေပြည်တော် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ|နေပြည်တော်]]အတွင်းရှိ တရားရုံးများသည် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] လက်အောက်တွင် တည်ရှိသည်။ တရားလွှတ်တော်များ လက်အောက်ရှိ အဆင့်ဆင့်သောတရားရုံးများမှာ # ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံး ## [[မြို့နယ်တရားရုံး]] ## အခြားတရားရုံး # ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတရားရုံး ## မြို့နယ်တရားရုံး ## အခြားတရားရုံး # ခရိုင်တရားရုံး ## မြို့နယ်တရားရုံး ## အခြားတရားရုံး # အခြားတရားရုံး ပြည်နယ်(သို့မဟုတ်)တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များတွင် တရားသူးကြီးချုပ်များ အပါအဝင် တရားသူကြီး ၃ဦးမှ ၇ဦးအထိ ပါဝင်​လေ့ရှိကြသည်။ == အခွင့်အာဏာ == ပြည်နယ် (သို့မဟုတ်) တိုင်း​ဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များတွင် ဥပဒေနှင့်အညီ အောက်ပါတရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာများရှိသည် – :(က) မူလမှုကိုစီရင်ခြင်း၊ :(ခ) အယူခံမှုကိုစီရင်ခြင်း၊ :(ဂ) ပြင်ဆင်မှုကိုစီရင်ခြင်း၊ :(ဃ) ဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်အရ သတ်မှတ်ထားသော ကိစ္စရပ်များကိုစီရင်ခြင်း။ == တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ == ၂၀၂၁ခုနှစ် မတ်လ၃၁ရက်​နေ့အထိ တရားသူကြီးချုပ်များမှာ ​အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;" |'''အမှတ်စဉ်''' |'''အမည်''' |'''တရားလွှတ်တော်''' |- |၁||ဦး[[တူးဂျာ]] ||ကချင် |- |၂||ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ထွန်းထွန်းဦး]]||ကယား |- |၃||​ဒေါ်[[ခင်​ဆွေထွန်း]] ||ကရင် |- |၄|| ဦး[[နေစိုး]] ||ချင်း |- |၅|| ဦး[[ဇော်ထူး]] ||စစ်ကိုင်း |- |၆||ဒေါ်[[ပိုက်ပိုက်အေး]] ||တနင်္သာရီ |- |၇||ဒေါ်[[လွင်လွင်အေးကျော်]] ||ပဲခူး |- |၈||ဦး[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|မြင့်သိန်း]] ||မကွေး |- |၉||ဒေါ်[[ခင်သင်းဝေ]] ||မန္တလေး |- |၁၀||ဦး[[ညီညီစိုး]] ||မွန် |- |၁၁||[[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ် မြအေး]] ||ရခိုင် |- |၁၂||ဒေါ်[[စန္ဒာသွယ်]] ||ရန်ကုန် |- |၁၃||ဦး[[သန်းဦးလွင်]] ||ရှမ်း |- |၁၄||ဦး[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဝင်းမြင့်]]||ဧရာဝတီ |} ==တရားလွှတ်တော်များ == # [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] # [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] # [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တို့ဖြစ်ကြသည်။ ===[[ကချင်ပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော်=== ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့၊ ဧရာရပ်ကွက် တွင် တည်ရှိသည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီက စက်ရှင်တရားရုံးအဖြစ် တည်ရှိခဲ့ပြီးပထမဦးဆုံး စက်ရှင် တရားသူကြီးအမည်မှာ ဦးလှကျော်ဖြစ်သည်။ ယင်းစက်ရှင်ရုံးအဆောက်အဦကို ပြည်နယ်တရားရုံး အဖြစ် ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဆောက်လုပ်ရေးအင်ဂျင်နီယာတပ်မှ ယခင် အဆောက်အဦဟောင်းကို အနည်းငယ်ပြုပြင်၍ ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်အဖြစ် ဆက်လက်အသုံးပြု လျက်ရှိသည်။ ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တွင် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး (၂)ဦး ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဦးတူးဂျာနှင့် တရားလွှတ်တော် ဦးဇော်ဝင်း၊ ဒေါ်ပြုံးပြုံးအေးတို့က ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့မှစ၍ တာဝန်ထမ်းဆောင်ကြသည်။ ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် တရားမနှင့်ရာဇဝတ်မှုနှစ်မျိုးလုံး၏ မူလမှုများ ကို ကြားနာခွင့်ရှိပြီး လက်အောက်ခံတရားရုံးများက ချမှတ်သည့် စီရင်ချက် ဒီကရီနှင့် အမိန့်များအပေါ် အယူခံမှုနှင့် ပြင်ဆင်မှုစီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာများရှိသည်။ တရားလွှတ်တော်ရှိအမှုများကို တရားသူကြီးတစ်ဦး သို့မဟုတ် လိုအပ်ပါက တစ်ဦး ထက်ပိုသော တရားသူကြီးများဖြင့် စစ်ဆေးစီရင်နိုင်သည်။ === [[ကယားပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော် === ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် ကယားပြည်နယ်၏မြို့တော်၊ လွိုင်ကော်မြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ကယားပြည်နယ်တရားရုံးအဆောက်အဦကို ၂၀၀၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ယင်းအဆောက်အဦ၌ပင် ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့မှစ၍ ဖွင့်လှစ် ရုံးထိုင်လျက်ရှိသည်။ ကယားပြည်နယ်အတွင်းတွင် ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်၊ ခရိုင်တရားရုံး ၂ ရုံး၊ မြို့နယ်တရားရုံး ၇ ရုံးတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ လွိုင်ကော်ခရိုင်တရားရုံး လက်အောက်တွင် လွိုင်ကော်၊ ဒီးမော့ဆို၊ ဖရူဆို၊ ရှားတော မြို့နယ်တရားရုံးဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး ဘောလခဲခရိုင်တရားရုံးလက်အောက်တွင် ဘောလခဲ၊ ဖားဆောင်းနှင့် မယ်စဲ့မြို့နယ်တရားရုံးများ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။ ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တွင် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဦးတင်ဝင်းသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ထိလည်းကောင်း၊ တရားသူကြီးချုပ် ဦးကျော်လင်းမောင်သည် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ မှ ယနေ့ထိလည်းကောင်း၊ တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး ဒေါ်သန်းသန်းအေးသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ မှ ယနေ့ထိ လည်းကောင်း၊ တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး ဦးတင်ဌေးသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၈ ထိလည်းကောင်း၊ တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး ဒေါ်စဝ်ဥမ္မာကြည်သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၅ မှ ယနေ့ထိ လည်းကောင်း၊ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ === [[ကရင်ပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော် === ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေပုဒ်မ ၃၀၅၊ ပြည်ထောင်စုတရားစီရင်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၃၄ တို့အရ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် ကရင်ပြည်နယ်၏မြို့တော် ဘားအံမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် အဆောက်အဦကို ၂၀၁၁ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်၊ ဘားအံခရိုင်တရားရုံး နှင့် ဘားအံမြို့နယ်တရားရုံး အဆောက်အဦသစ်ကို ကရင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး အဆောက်အဦ၏ အနောက်ဘက်ခြမ်း မြောက်ဘက်ရှိ မြေကွက်လပ်တွင် တည်ဆောက် ထားသည်။ === [[ချင်းပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော် === ချင်းပြည်နယ်တွင် ၁၉၇၄ ခုနှစ်အထိ တရားရုံးအဖြစ်သီးသန့် ဖွင့်လှစ်ထား နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ပါ။ တရားစီရင်ရေးကိစ္စများကို နယ်ဘက်ဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးများက ပူးတွဲဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ် အနေအထားအရ မြောက်ပိုင်းကို ကလေးမြို့တွင် ရုံးစိုက် ခဲ့သည်။ တောင်ပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ခရိုင်တရားမတရားသူကြီးရုံးကို ၁၉၆၁ ခုနှစ် ကုန်ပိုင်း၌ ဖွင့်လှစ်ပြီး တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်-၂နှင့် အဆင့်တူညီသော ခရိုင်ဝန် ဦးအောင်တိုးက တရားစီရင်ရေးကိုပါ ပူးတွဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဦးအောင်တိုး ပြောင်းပြီး နောက် ဦးမြက ဝင်ရောက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်း ဖလမ်းခရိုင်တွင်မူ သီးခြား ဖွင့်လှစ်ထားခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ကောင်စီ(မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ) ဖွဲ့စည်းသောအခါ ခရိုင်များကို ဖျက်သိမ်းပြီး ပြည်နယ်၊ မြို့နယ်၊ ရပ်ကွက်/ကျေးရွာ တရားရုံး များကို သီးခြားဖွဲ့စည်း၍ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အဆင့် ချင်းပြည်နယ်တရားရုံးတွင် ပြည်နယ် အဆင့်တရားသူကြီး (၃)ဦးဖြင့်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်၏ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲမှုအခြေအနေအရ ချင်းပြည် နယ်တရားရုံးမင်းတပ်ရုံးခွဲကို မင်းတပ်မြို့၌ ဖွင့်လှစ်ထားပြီး အမှုများကို ချင်းပြည်နယ် တရားရုံး တရားသူကြီးတစ်ဦးဦးက အလှည့်ကျသွားရောက်၍ နယ်မြေခံ ပြည်နယ်ပြည်သူ့ ကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ် (ပြည်နယ်အဆင့်)များက အချိန်ပိုင်း ပြည်နယ်တရားသူကြီး အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပူးပေါင်း၍ ရုံးထိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် ချင်းပြည်နယ်တရားရုံး ''မင်းတပ်ရုံးခွဲ"ကိုဖျက်သိမ်းပြီး ဟားခါးမြို့ပြည်နယ်တရားရုံးတွင်သာ စုစည်းဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ === [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော် === မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်(စနစ်ဟောင်း)အချိန်ကာလတွင် ဗြိတိသျှတို့၏ စနစ်အတိုင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းကို စစ်ကိုင်းခရိုင်၊ ရွှေဘိုခရိုင်၊ ကသာခရိုင် အထက်ချင်းတွင်းခရိုင်၊ အောက်ချင်းတွင်းခရိုင်နှင့် နာဂတောင်တန်းခရိုင်ဟူ၍ ခွဲခြားသတ်မှတ်ပြီး ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီး၊ ရာဘက်ခရိုင်တရားမနှင့် ရာဘက်စက်ရှင်တရားသူကြီး၊ နယ်ပိုင်တရားမနှင့် ရာဘက်ရာဇဝတ်တရားသူကြီး၊ မြို့နယ်တရားမနှင့် ရာဘက်ရာဇဝတ်တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်၍ တရားမမှုများနှင့် ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးကြားနာခဲ့သည်။ နာဂတောင်တန်းခရိုင်အတွက် ခရိုင်ဝန်အား စက်ရှင်တရားသူကြီးအာဏာပေးအပ်ပြီး လူသတ်မှုကဲ့သို့သော ရာဇဝတ်မှုကြီးများကို ကြားနာစစ်ဆေးစေခဲ့သည်။ ယခင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတရားရုံးသည် စစ်ကိုင်းမြို့၊ ပိုးတန်းရပ်ကွက်တွင်တည်ရှိသည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းအေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီလက်ထက် ၂၀၀၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားရုံးအား မုံရွာမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ===[[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော် === တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်သည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၏မြို့တော် ထားဝယ်မြို့တွင် တည်ရှိသည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်အဆောက်အဦကို ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ဦးခင်ဇော်က ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်နှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်တရားရုံး အဆောက်အဦသစ်ကို ထားဝယ်ခရိုင်တရားရုံးနှင့် မြေကွက်ချင်းထိစပ်နေသော (၃) ဧက အကျယ်အဝန်းရှိ မြေကွက်ပေါ်တွင်တည်ဆောက်ထားသည်။ === [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော် === ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အဆောက်အဦကို ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ယခင်က ပဲခူးတိုင်းတရားရုံးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၁ခုနှစ်၊ မတ်လမှစ၍ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အဖြစ် ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့သည်။ ===[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော်=== မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်သည် ၁၉၄၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၅ ရက်နေ့၌ မြို့မြေကွက်စာရင်းတွင် စက်ရှင်ရုံးမြေနေရာအဖြစ် သတ်မှတ်ရရှိခဲ့ပြီး တိုင်းမင်းကြီးရုံးအဖြစ် ဖွင့်လှစ်အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၈ ခုနှစ်ထိ မကွေးတိုင်းတရားရုံးအဖြစ်ဖွဲ့စည်း၍ တိုင်းတရားသူကြီးအဖွဲ့မှ ရုံးထိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိ မကွေးတိုင်းတရားရုံး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားရုံးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့မှ ယနေ့အထိ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အဖြစ် ဖွင့်လှစ်၍ တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ ရုံးထိုင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ === [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော် === မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်သည် မန္တလေးမြို့၊ ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ အဆိုပါအဆောက်အဦကို ၁၉၃၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ လက်ရှိဖွင့်လှစ်အသုံးပြုလျက်ရှိသော မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် အဆောက်အဦမှာ မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရရှိသည့်ကာလမှ ၁၉၆၂ခုနှစ် တော်လှန်ရေးအစိုးရမတိုင်မီကာလအထိ ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီးရုံး၊ မန္တလေးတိုင်းတရားရုံးအဖြစ် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော အဆောက်အအုံ ဖြစ်သည်။ === [[မွန်ပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော် === မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်အဆောက်အဦကို မော်လမြိုင်မြို့၊ ပန်းဘဲတန်းရပ်တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသည်။ မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်အဖြစ် အသုံးပြုနေသည့် အဆောက်အဦကို ၁၈၇၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ခဲ့ကြောင်း ဆောက်လုပ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း၏ မှတ်တမ်းများအရ သိရှိရသည်။ နယ်ချဲ့လက်အောက်ရောက် အောက်မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၈၆၄ ခုနှစ်၌ မှတ်တမ်းရုံး Recorder’s Court အဖြစ် မော်လမြိုင်မြို့၌ စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မှတ်တမ်းရုံးသည် မော်လမြိုင်မြို့ တရားသူကြီးရုံးဖြစ်လာသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် မတိုင်မီအချိန်မှစပြီး မော်လမြိုင်မြို့ တရားသူကြီးရုံးအဖြစ်မှ အောက်မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်မြို့ တရားရုံးချုပ် လက်အောက်ခံ အယူခံမှုများကို ကြားနာစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသော တနင်္သာရီတိုင်း၏ တိုင်းနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီးရုံး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ရရှိပြီးနောက် ၁၉၇၂ ခုနှစ်မတိုင်မီအထိ ကျိုက္ခမီ၊ သံလွင်ခရိုင် ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီးရုံးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ မော်လမြိုင်၊ ကော်သူးလေခရိုင်- ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီးရုံးအဖြစ်လည်းကောင်း တည်ရှိခဲ့ပြီး အထူးတရားသူကြီး အဖြစ် စစ်ဆေးစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသည့် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ငွေကျပ် ၅၀၀၀/-အထက် တန်ဘိုးရှိသည့် တရားမမှုများကို ကြားနာစစ်ဆေးရသော ရုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လမှစ၍ ၁၉၇၃ ခုနှစ် ကုန်အထိ တိုင်းပြည်သူ့တရားရုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီးသည့် ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ (၂)ရက်နေ့မှစ၍ မြို့နယ်ပေါင်း (၁၀)မြို့နယ်ကို စုစည်းထားသည့် မွန်ပြည်နယ် တရားရုံးအဖြစ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ===[[ရခိုင်ပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော်=== ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ စစ်တွေမြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံအရ ဖွဲ့စည်းထားသည့် တရားရုံးများတွင် ဒုတိယအမြင့်ဆုံးတရားရုံးဖြစ်ပြီး တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်အဆင့်တွင် အမြင့်ဆုံးတရားရုံး ဖြစ်သည်။ ကိုလိုနီခေတ်နှင့် လွတ်လပ်ရေးပြီး ၁၉၇၄ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမတိုင်မီ အချိန်ထိ စစ်တွေမြို့တွင် ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီး (District and Sessions Judge)ကလည်းကောင်း၊ ခရိုင်မြို့များဖြစ်ကြသည့် ကျောက်ဖြူနှင့် သံတွဲမြို့များ၌ ရာဇဝတ် ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရားသူကြီး (Additional District and Sessions Judge)များက လည်းကောင်း၊ မြို့နယ်များတွင် မြို့နယ်တရားမတရားသူကြီး (Township Judge)၊ မြို့နယ် ရာဇဝတ်တရားသူကြီး (Township Magistrate)များက တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်တရားရုံးကို စစ်တွေမြို့တွင် လည်းကောင်း၊ ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်(၁၇)ခုတွင် မြို့နယ်တရားရုံးများကိုလည်းကောင်း တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်တရားရုံးတွင် ပြည်နယ်ပြည်သူ့တရားသူကြီးအဖွဲ့ကို လည်းကောင်း၊ မြို့နယ်တရားရုံးများတွင် မြို့နယ်ပြည်သူ့တရားသူကြီးအဖွဲ့ကိုလည်းကောင်း ဖွဲ့စည်း၍ တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ နောက်ပိုင်း တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြည်နယ်အဆင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တရားရုံးကိုလည်းကောင်း၊ ခရိုင်အဆင့်တွင် ခရိုင်တရားရုံး(၄)ရုံးကို လည်း ကောင်း၊ မြို့နယ်အဆင့်တွင် မြို့နယ်တရားရုံး(၁၇)ရုံးကိုလည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပြည်နယ်တရားရုံးတွင် ပြည်နယ်တရားသူကြီး၊ တွဲဖက်ပြည်နယ်တရားသူကြီး၊ ခရိုင်တရားရုံး များတွင် ခရိုင်တရားသူကြီး၊ ဒုတိယခရိုင်တရားသူကြီး၊ မြို့နယ်တရားရုံးများတွင် မြို့နယ် တရားသူကြီး၊ တွဲဖက်မြို့နယ်တရားသူကြီး၊ ဒုတိယမြို့နယ်တရားသူကြီးအဖြစ် ရာထူးအဆင့် အလိုက် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးပြီး တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ===[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော်=== ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်သည် ရန်ကုန်မြို့၊ ကျောက်တံတားမြို့နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ ဤအဆောက်အအုံကို ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ဆောက်ခဲ့ရာ ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီး စုစုပေါင်းကုန်ကျငွေရူပီး နှစ်ဆယ့်လေးသိန်းခွဲ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်မြို့တော်ရှိ အမွေအနှစ်အဆောက်အအုံဖြစ်သည့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တွင် အထိမ်းအမှတ် အပြာရောင်ကမ္ဗည်းပြား (Blue Plaque) တပ်ဆင်ခြင်းအခမ်းအနားကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၄ က်နေ့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်၏ ပင်မအဆောက်အအုံမှာ စတုဂံပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်ပြီး အဆောင်ကြီး (၄)ဆောင်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားကာ အလယ်ဗဟိုတွင် မြက်ခင်းပါရှိသည့် ပန်းခြံတစ်ခုရှိသည်။ အဆောက်အအုံအမြင့်မှာ ၇၀ ပေရှိပြီး သုံးထပ်အဆောက်အအုံ ဖြစ်သည်။ မဟာဗန္ဓုလပန်းခြံလမ်းဘက်ရှိ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် အဆောက်အအုံ အတွင်းသို့ဝင်သည် ပင်မဝင်ပေါက် (Main Entrance) ၏ အပေါ်တည့်တည့်တွင် ၁၃၃ ပေ၊ ၆ လက်မ အမြင့်ရှိသော နာရီစင်ကို ဆောက်လုပ် ထားရှိသည်။ ဤအဆောက်အအုံကို လွတ်လပ်ရေးမရခင်ကိုလိုနီခေတ်တွင် တရားလွှတ်တော် (High Court) အဖြစ်လည်းကောင်း၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်တွင် တရားလွှတ်တော်ချုပ် (Supreme Court) နှင့် တရားလွှတ်တော် (High Court) အဖြစ်လည်းကောင်း၊ တော်လှန်ရေးကောင်စီခေတ်တွင် တရားရုံးချုပ် (Chief Court)အဖြစ်လည်းကောင်း၊ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်တွင် ဗဟိုတရားရုံး( Central Court) အဖြစ်လည်းကောင်း၊ မျက်မှောက်ခေတ်ကာလတွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် (Yangon Region High Court) အဖြစ်လည်းကောင်း ခေတ်အဆက်ဆက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ ===[[ရှမ်းပြည်နယ်]] တရားလွှတ်တော်=== ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ တောင်ကြီးမြို့၊ သစ်တောရပ်ကွက်တွင် တည်ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး အဆောက်အဦသည် နှစ်ထပ်တိုက်၊ ပျဉ်ခင်း၊ သွပ်မိုးအဆောက်အဦ ( အလျား ၁၀၀ ပေ _ အနံ ၄၈ ပေ ) ဖြစ်ပြီး ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တရားရုံး (တောင်ပိုင်း)အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ရာမှ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပြီးနောက်မှ ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်အဖြစ် အသုံးပြုနိုင်ရန် အတွက် အမှတ်(၉၅၆) စစ်မြေပြင်အင်ဂျင်နီယာတပ်ခွဲမှ အကြီးစားပြုပြင်မွမ်းမံမှုများ ပြုလုပ်ပေးခဲ့သည်။ ===[[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] တရားလွှတ်တော်=== ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်သည် ပုသိမ်မြို့တွင် တည်ရှိပြီး မြေအမျိုးအစားမှာ မြူနီစီပါယ်မြေဖြစ်၍ ဧရာဝတီတိုင်းမင်းကြီးရုံး နှင့် စက်ရှင်မင်းကြီးရုံး အမည်ပေါက်ပြီး မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းမှာ (၃.၅၄၀) ဧက ရှိသည်။ ဧရာဝတီတိုင်း‌ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် အဆောက်အအုံမှာ (၂) ထပ် အဆောက်အအုံ ဖြစ်ပြီး အလျား ၂၀၀ ပေ၊ အနံ ၉၅ ပေ၊ အမြင့် ၄၀ ပေ ရှိသည်။ ဤအဆောက်အအုံမှာ ယခင် အင်္ဂလိပ်ခေတ်က တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်တွင် ဧရာဝတီတိုင်းပြည်သူ့ကောင်စီအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ နှင့် ဧရာဝတီတိုင်းပြည်သူ့ကောင်စီတရားသူကြီးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌတို့ ရုံးထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် အဆောက်အအုံအပေါ်ထပ်၌ ဧရာဝတီတိုင်းတရားရုံးအဖြစ် လည်းကောင်း၊ အဆောက်အအုံအောက်ထပ်တွင် ပုသိမ်ခရိုင်တရားရုံးအဖြစ်လည်းကောင်း ရုံးဖွင့်လှစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ မှစတင်၍ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အဖြစ် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ== * http://kachin.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122190050/https://kachin.hc.gov.mm/ |date=22 January 2021 }} * http://kayah.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210116080253/https://kayah.hc.gov.mm/ |date=16 January 2021 }} * http://kayin.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122051611/https://kayin.hc.gov.mm/ |date=22 January 2021 }} * http://chin.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122164527/https://chin.hc.gov.mm/ |date=22 January 2021 }} * http://sagaing.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122211845/https://sagaing.hc.gov.mm/ |date=22 January 2021 }} * http://tanintharyi.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210120171042/https://tanintharyi.hc.gov.mm/ |date=20 January 2021 }} * http://bago.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210117030459/https://bago.hc.gov.mm/ |date=17 January 2021 }} * http://magway.hc.gov.mm * http://mandalay.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122095019/https://mandalay.hc.gov.mm/ |date=22 January 2021 }} * http://Mon.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210124191849/https://mon.hc.gov.mm/ |date=24 January 2021 }} * http://rakhine.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210118193651/https://rakhine.hc.gov.mm/ |date=18 January 2021 }} * http://yangon.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210120002106/https://yangon.hc.gov.mm/ |date=20 January 2021 }} * http://shan.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210124122256/https://shan.hc.gov.mm/ |date=24 January 2021 }} * http://ayeyarwady.hc.gov.mm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210115141835/https://ayeyarwady.hc.gov.mm/ |date=15 January 2021 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး}} epj6lfng8j4pq53a3iuosjb8ynafgaj 0 215189 880703 687083 2025-07-07T12:02:16Z EmausBot 5629 [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ စာရင်း]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880703 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ စာရင်း]] tt01yq0wjkw32o51r8cnrov0tha0c73 3 223880 880727 877001 2025-07-07T14:38:46Z Ninjastrikers 22896 /* Discussion of current problem with VPN. */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 880727 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Zawzawaungthwin ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၆၊ ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == ဧပြီ ၂၀၂၂ == [[File:Information.svg|25px|alt=Information icon]] မင်္ဂလာပါ၊ ကျွန်ုပ်ကတော့ [[User:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ဖြစ်ပါတယ်။ မကြာသေးမီက သင်ဟာ [[:ဖုန်ကြားရှင်]]&nbsp;မှ&nbsp; အကြောင်းအရာများကို လုံလောက်စွာ ရှင်းပြခြင်း မရှိဘဲ ဖယ်ရှားလိုက်တယ်ဆိုတာကို သတိပြုမိလိုက်ပါတယ်။ နောင်အခါ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ သင်ပြုလုပ်တဲ့ ပြင်ဆင်မှုများမှာ လုံလောက်တဲ့ [[H:ES|တည်းဖြတ်ခြင်း အတိုချုပ်]]ကို ဖော်ပြပေးနိုင်ရင် အခြားသူတွေအတွက် အကူအညီဖြစ်မှာပါ။ ဒါဟာ မှားယွင်းပြုလုပ်မှုတစ်ခု ဖြစ်တယ်ဆိုရင် မစိုးရိမ်ပါနဲ့။ ဖယ်ရှားလိုက်တဲ့ အကြောင်းအရာများကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းပြီးပါပြီ။ စမ်းသပ်မှုတွေ ပြုလုပ်ချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:Sandbox|sandbox]] ကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်ုပ် အမှားပြုလုပ်မိတယ်လို့ သင်ယူဆခဲ့ရင်၊ ဒါမှမဟုတ် မေးမြန်းစရာရှိတယ်ဆိုရင် [[User_talk:Ninjastrikers|ကျွန်ုပ်ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]]မှာ စာတိုချန်ခဲ့နိုင်ပါတယ်။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။<!-- Template:uw-delete1 --> [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၅၂၊ ၂၀ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :ကျနော့်ကို တည်းဖြတ်ခွင့်ပိတ်ပင်ထားတာတွေ့လို့ ဘယ်လိုပြန်လည်ဆောင်ရွက်ရမလဲ သိချင်ပါတယ်။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၂၃၊ ၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] Do you use any VPN while editing Wikipedia? [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၂၇၊ ၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) :::ကိုနင်ဂျာရေ “[[သန်းသန်းဆွေ]]” ကိစ္စ ဆွေးနွေးကြရအောင်။သူက ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ ပါ။သူ့ကို အမျိုးသမီးဝန်ကြီး ကဏ္ဍထဲ ထည့်သွင်းသင့်တယ်လို့မြင်တယ်။နိုင်ငံဝန်ထမ်းက ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ပြဌာန်းထားတဲ့ ဗဟိုဘဏ်ဥပဒေအရ ဆို သူက ပြည်ထောင်စုအဆင့်ပါ။ဝန်ကြီး လို့ မသုံးစေချင်ရင် ပြည်ထောင်စုအဆင့်ပုဂ္ဂိုလ် များ ဆိုတာက ပိုသင့်တော် မလား။နိုင်ငံ ဝန်ထမ်းက မဖြစ်သင့်ဘူးလို့ မြင်လို့ပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၄၉၊ ၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ (UTC) ::::ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌက [[ပြည်ထောင်စုအင်္ဂါစဉ်]]မှာ ၂၀ ဦးမြောက်မှာတော့ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့နေရာကို ဝန်ကြီးဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲတာမျိုး မတွေ့မိတဲ့အတွက် ဝန်ကြီး ကဏ္ဍကနေ ဖယ်လိုက်တာပါ။ ဘယ်ကဏ္ဍနဲ့ သင့်လျော်မလဲ ကြည့်တော့ အင်္ဂလိပ်ဆောင်းပါးမှာ ထည့်ထားတဲ့ civil servants ကိုပဲ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းအနေနဲ့ ထည့်လိုက်တာပါ။ သီးခြားကဏ္ဍအနေနဲ့ "မြန်မာနိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ်၏ ဥက္ကဋ္ဌများ" ဆိုပြီး လုပ်မယ်ဆိုရင်လည်း ရပါတယ်။ "မြန်မာနိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ်၏ ဥက္ကဋ္ဌများ" ဆောင်းပါးရယ်၊ တခြားသော ဥက္ကဋ္ဌအကြောင်း ဆောင်းပါးတွေ ဖန်တီးပြီး ထည့်ထားသင့်တဲ့ ကဏ္ဍပါ။ ဒါကလည်း [[:en:Category:Governors_of_the_Central_Bank_of_Malaysia]] ကို နမူနာကြည့်ပြီး ပြောတာပါ။ ဝန်ကြီးလို့ ဘယ်နေရာမှာမှ ရည်ညွှန်းထားတာ (ကျွန်တော့အနေနဲ့) မတွေ့မိတဲ့အတွက် ဝန်ကြီးကဏ္ဍထဲမှာတော့ မထည့်သင့်ဘူးလားလို့ပါဗျ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၀၉၊ ၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ (UTC) :::::ဟုတ်ကဲ့။ဝန်ကြီးကဏ္ဍ ကနေ ဖယ်ရှားလိုက်တာ သဘောတူလက်ခံပါတယ်။ဖြစ်လည်းဖြစ်သင့်ပါတယ်။ ဗဟိုဘဏ် အပါအဝင် ရုံးနဲ့ကောင်စီ၊ကော်မရှင် ၉ ခုကို   “ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရုံး၊ အဖွဲ့အစည်းများ” များလို့ ရည်ညွှန်းသတ်မှတ်ဖော်ပြထားတာရှိတော့ ပြည်ထောင်စုအဆင့် အဖွဲ့အစည်း ပုဂ္ဂိုလ်များ ဆိုရင်ရော။သင့်တော်မလား။နိုင်ငံဝန်ထမ်း နဲ့ စာရင်။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၅၊ ၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ (UTC) ::::::Agree and please proceed. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၅:၂၅၊ ၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ (UTC) :::::::အောင်ကို နှင့် ပတ်သတ်ပြီး သံတူကြောင်းကွဲ စာမျက်နှာ ဖန်တီးမှု အဆင်မပြေ၍ ပြုလုပ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းမျှဝေပေးစေလိုပါတယ်. ခင်ဗျာ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၈၊ ၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::အဆင်ပြေသလို လုပ်ကြည့်ထားပါတယ်။အမှားအယွင်းလုပ်ဆောင်မိတယ်ဆိုရင် ပြင်ဆင် ပေးပါခင်ဗျာ @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၂၉၊ ၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) :::::::::အဆင်ပြေပါတယ်ဗျ။ စကားမစပ် [[ဝီကီပီးဒီးယား:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်_(အဆိုပြုချက်များ)#Portal_နှင့်_Draft_အမည်ညွှန်း_ထည့်သွင်းရန်|ဒီနေရာက Portal နဲ့ Draft အမည်ညွှန်းအတွက်]] အဆိုပြုထားတာကို ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးပေးပါဦးဗျ။ ကျေးဇူးပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၄၅၊ ၂၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::::ကိုနင်ဂျာရေ ကျနော်  [[ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေး ဗဟိုအဖွဲ့]] စာမျက်နှာ မှာ ဇယားဆွဲတာ လိုအပ်ချက်ရှိနေလို့ အဆင်ပြေရင် ကျေးဇူးပြု၍ ပြင်ဆင်ပေးစေလိုပါတယ် ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၁၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) :::::::::::နည်းနည်းပြင်လိုက်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၁၆၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကိုနင်ဂျာ ခင်ဗျာ...[[မြန်မာ့ အစားအစာ]]  ဆောင်းပါး ရဲ့ အမျိုးအမည်များ အက္ခရာစဉ် က သွင်ပြင်ပိုင်းမှာ မညီမညာဖြစ်နေပုံပဲ။အဆင်ပြေရင် ညှိပေးစေချင်ပါတယ် ခင်ဗျာ။နောက်ပြီး ဆောင်းပါးအပေါ် ကျနော့်ရဲ့ နောက်ပြန်ပြင်မှုမှာ လိုအပ်ချက်ရှိခဲ့ရင်လည်း ပြင်ဆင်ပေးပါအုံးခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၃၂၊ ၁၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ (UTC) :::::::::::::အင်္ဂလိပ်ဝီကီဖက်က [[:en:Burmese cuisine]] ကို ပြန်ပြီး ရေးနိုင်ရင်တော့ ပိုကောင်းမယ်။ ခုတော့ columns-list ပုံစံပဲ ပြင်ပေးလိုက်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၃၀၊ ၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] Thanks..I will try. [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၁၉၊ ၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ (UTC) == Autopatrolled granted == [[File:Wikipedia Autopatrolled.svg|right|80px]] Hi Zawzawaungthwin, I just wanted to let you know that I have added the [[WP:AUTOPAT|autopatrolled user right]] to your account. This means that pages you create will automatically be marked as 'reviewed'. Autopatrolled is assigned to prolific creators of articles, where those articles do not require further review, and may have been [[WP:RFP|requested]] on your behalf by someone else. It doesn't affect how you edit; it is used only to manage the workload of new page patrollers. Since the articles you create will no longer be systematically reviewed by other editors, it is important that you maintain the high standard you have achieved so far in all your future creations. Please also try to remember to add relevant [[Wikipedia:Stub|stub tags]], [[Wikipedia:Categorization|categories]], and [[:en:Wikipedia:Orphan|incoming links]] to them. Feel free to leave me a message if you have any questions. Happy editing! [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၂၇၊ ၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ (UTC) :ကိုနင်ဂျာရေ...ဝီကီရဲ့ အကြောင်းအရာတစ်ခုမှာ အတိုချုပ်ဖော်ပြလို့ရတဲ့ ဥပမာသူက ဘယ်သူဘယ်ဝါဆိုတာကို ဘယ်လို ထည့်သွင်းရတာလဲဗျာ။ကျနော် မသိလို့ လမ်းညွှန့်ပေးပါအုံး။ဥပမာ ဦးထွန်းထွန်းဦး ဆို သူက ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ် အဲ့လိုမျိုးပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၁၂၊ ၅ မေ ၂၀၂၄ (UTC) ::[[En:Wikipedia:Short description|short description]] လိုမျိုးကို ပြောတာထင်တယ်။ <nowiki>{{short description}}</nowiki> သုံးပြီး ရေးတာကတော့ enwiki တစ်ခုတည်းမှာပဲ ရသေးတာလို့ ကျနော်သိထားတယ်။ ပုံမှန်အနေနဲ့ မိုဘိုင်းလ်မှာ မြင်ရတဲ့ အတိုချုပ်ကိုတော့ wikidata ရဲ့ description အောက်က သက်ဆိုင်ရာ ဘာသာစကားနေရာမှာ ထည့်ထားလို့ရပါတယ်။ ဥပမာ [[အောင်ဆန်း]]ရဲ့ [https://my.m.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8 မိုဘိုင်းဗားရှင်း]မှာ မြင်ရတဲ့ "မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်" ဆိုတာကို သူ့ရဲ့ [[D:Q194161|ဝီကီဒေတာ]]က Description > Burmese မှာ ရေးထားပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၂၂၊ ၅ မေ ၂၀၂၄ (UTC) :::ဟုတ်ကဲ့ အောင်ဆန်း “ မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်” အဲ့လိုမျိုးပါခင်ဗျ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၂၉၊ ၅ မေ ၂၀၂၄ (UTC) :ကိုနင်ဂျာ ရေ အဆင်ပြေရင်  မြန်မာ–ချက်သမ္မတနိုင်ငံ ဆက်ဆံရေး ကို လိုအပ်တာတွေ တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးပါအုံး။နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအကြောင်း ရေးသားနေတာတွေ့လို့ တတ်သလောက်မှတ်သလောက်လေး ကူညီပေးထားပါတယ်ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၄၉၊ ၁၆ မေ ၂၀၂၄ (UTC) ::ကူညီဖြည့်စွက်ရေးသားပေးတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၁၀၊ ၁၇ မေ ၂၀၂၄ (UTC) :::ချက်-မြန်မာ Map မှာ နည်းနည်းလိုအပ်ချက်ရှိနေသေးတယ် ထင်တယ်။ကူညီပေးပါအုံး။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၀၊ ၁၇ မေ ၂၀၂၄ (UTC) ::::မြေပုံက ဆွဲထားပြီးသား မရှိလို့ မပေါ်တာပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၃:၂၁၊ ၁၈ မေ ၂၀၂၄ (UTC) :::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရုံးဝန်ကြီးဌာန က ဝန်ကြီးအပြောင်းအလဲတွေကို ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်ထားထာမှာ လိုအပ်ချက်တွေရှိလို့ ပြင်ဆင်ပေးပါအုံးဗျာ.. [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၀၊ ၂၈ မေ ၂၀၂၄ (UTC) ::::::Done and thanks for updating. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၄၁၊ ၂၉ မေ ၂၀၂၄ (UTC) :::::::မေလ ၂၄ရက်နေ့က ဘဏ်ပုံတစ်ပုံကို ကိုယ်ပိုင်ဖန်တီးမှုမဟုတ် ဖေ့ဘုတ်က ဖြစ်ဖွယ်ရှိတယ်ဆိုပြီး မှတ်ချက်ပေးထားတာတွေ့ရပါတယ်။ဒီပုံက ကျနော် ဖုန်းနဲ့ လျှပ်တပြတ် ရိုက်ထားတဲ့ပုံ ဖြစ်ပါတယ်။စံနှုန်းအရ ပယ်ဖျက်ပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် ဘာမှမပြောလိုပေမယ့် နောက်ပိုင်းတွေကျရင် ကိုယ်ပိုင်ဖန်တီးမှုတွေကို စိစစ်ပြီးမှ ပယ်ဖျက်စေချင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၂၄၊ ၁ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] စိစစ်ပေးဖို့ပဲ အကြံပြုတာပါခင်ဗျာ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၂၂၊ ၁ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) :::::::::ဟုတ်ကဲ့။ အကြံပြုတာကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ များသောအားဖြင့် ကိုယ်တိုင်ရိုက်ကူးထားတဲ့ ပုံအများစုရဲ့ metadata မှာ ရိုက်ကူးမှု အချက်အလက်တွေ (ကင်မရာအမျိုးအစား၊ ရိုက်ကူးရက်စွဲ၊ အချိန်) စတာတွေ ပါဝင်လေ့ရှိပါတယ်။ metadata ကို အတုလုပ်လို့ရတယ်ဆိုပေမယ့် အဲလိုမျိုး အချက်အလက်စုံလင်တာရယ်၊ ပုံအချိုးအစား မြင့်မားမှု၊ ဖိုင်အရွယ်အစား ကြီးမှုစတာတွေအပေါ်မူတည်ပြီး ကိုယ်တိုင်ရိုက်တဲ့ ဓာတ်ပုံဟုတ်မဟုတ် ယေဘုယျ ဆုံးဖြတ်လေ့ရှိပါတယ်။ အစ်ကို့တင်လိုက်တဲ့ပုံရဲ့ metadata မှာ ကင်မရာအချက်အလက်တွေ မပါဝင်ဘဲ FBMD နဲ့ စတဲ့ စာသားပဲပါနေတာရယ် ဖိုင်အရွယ်အစားငယ်တာကြောင့်ရယ်မို့ ကိုယ်ပိုင်ဖန်တီးမှု မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ယူဆလိုက်တာပါ။ (FB ရဲ့ ကင်မရာနဲ့ ရိုက်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် FB ကနေ ဒေါင်းလုပ် လုပ်ထားတဲ့ပုံတွေမှာ ကင်မရာအချက်လက်မပါဘဲ FBMD ကုဒ်တွေသာ ပါဝင်လေ့ရှိပါတယ်)။ Commons မှာလည်း အဲဒီလို FBMD ပုံမျိုးတွေဟာ ဖျက်ချခံရလေ့ရှိပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၁၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) ::::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] Thank you for this explanation, I will definitely keep it in mind [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၅၈၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) == Discussion of current problem with VPN. == @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] Due to the current situation in our country, We are facing very complicated problems with VPN. I'm fine with using VPN. If I don't use it, there is a problem of not being able to new post also new editorials .Please suggest me the best. How should I do it? [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၁၊ ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) :Please wait, I will create the information pages about how to. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၈:၂၉၊ ၁၁ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) ::Please see [[ဝီကီပီးဒီးယား:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ]]. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၈:၄၅၊ ၁၁ ဇွန် ၂၀၂၄ (UTC) :::IPBE သက်တမ်းမကုန်ခင် နိုဝင်ဘာလကုန်လောက်ကျ တစ်ခေါက်ပြောပေးပါ။ အဲကျရင် IPBE သက်တမ်းထပ်တိုးပေးပါမယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၃၈၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == မျောက်ကျောက်ရောဂါ စာမျက်နှာအသစ် == @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကျနော်ဖန်တီးလိုက်တဲ့ မျောက်ကျောက်စာမျက်နှာမှာ မြေပုံညွှန်းကို မြန်မာမှု ပြုလိုက်မိတာရှိပါတယ်။မှားတာရှိသွားရင် ပြင်ဆင်ပေးပါခင်ဗျာ။စာမျက်နှာရဲ့ လိုအပ်ချက်များကို လည်း ထောက်ပြပေးစေလိုပါတယ်ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၁၁၊ ၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ (UTC) == Join the Myanmar Wikimedia Community User Group (MWCUG)! == We are a community of passionate volunteers working to promote free knowledge in Myanmar through Wikimedia projects like Wikipedia, Wiktionary, and more. Our goal is to support minority language projects and increase Burmese-language contributions. Whether you're an experienced editor or just starting out, we'd love for you to join us and make an impact! Visit us here: [[metawiki:Myanmar_Wikimedia_Community_User_Group|Myanmar Wikimedia Community User Group]]. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၀၃၊ ၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == မြေပုံအညွှန်းထည့်ခြင်း == @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကိုနင်ဂျာ ခင်ဗျာ.. ကျနော် မြေပုံအညွှန်းမထည့်တတ်လို့ပါ။ဥပမာဗျာ မြို့တစ်ခု၊ကျေးရွာတစ်ခု အဲ့နေရာကို ဖော်ပြချင်ရင် ဘယ်လိုပြရသလဲ..လမ်းညွန်ပေးစေလိုပါတယ်... [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၀၊ ၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) :[[:တမ်းပလိတ်:Coord]] ကို သုံးပါတယ်။ Lat:Long သိဖို့တော့လိုပါတယ်။ Infobox မှာ ထည့်သုံးမယ်ဆိုရင် <code> |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ </code> နဲ့ <code> |coordinates = '''&#123;{coord|'''''latitude'''''|'''''longitude'''''|'''''coordinate parameters'''''|'''''template parameters'''''}&#125;''' </code> လိုပါတယ်။ ဥပမာ <code> &#123;{coord|19|45|N|96|6|E|type:city_region:MM-18|display=it}} </code> infobox မှာ မဟုတ်ဘဲ [[:တမ်းပလိတ်:Coord]] ချည်းသပ်သပ်လည်း သုံးလို့ရပါတယ်။ အသေးစိတ်ကို [[:တမ်းပလိတ်:Coord]] ရဲ့ documentation မှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၈:၅၃၊ ၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) VPN သုံးပြီး ပြင်ဆင်မှုတွေလုပ်နေတာကြာပြီ ခုတစ်လောလက်တော့ နဲ့ဆို VPN ဖွင့်ပြင်လည်းမရ ပိတ်ပြင်လည်းမရ ဖြစ်နေပါတယ်။တည်းဖြတ်မှုမလုပ်ရတာ ရက်အတော်ကြာပြီ။ဖုန်းနဲ့ဆိုရပြီး ဖုန်းနဲ့ပြင်ဆင်ရတာ လက်တော့လောက်မလွယ်တော့ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ ကိုနင်ဂျာ Please @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၅၊ ၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) :ဗီပီအန်သုံးပြီး ပြင်နိုင်ဖို့ [[ဝီကီပီးဒီးယား:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ|အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်]] တစ်နှစ်သက်တမ်း သတ်မှတ်ပေးလိုက်ပါတယ်။ သက်တမ်းပြည့်ခါနီး ဆက်လက်အသုံးပြုဖို့လိုအပ်တယ်ဆိုရင် ပြန်ပြောပေးပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၁:၅၆၊ ၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) ::Thanks [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၄၉၊ ၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) ::ကိုနင်ဂျာခင်ဗျာ..@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကျနော် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ စာရင်း မှာ ပြင်ဆင်မှုအချို့ ဆောင်ရွက်လိုက်တာရှိပါတယ်ခင်ဗျာ. အဆင်မပြေဖြစ်နေတဲ့အတွက် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးစေလိုပါတယ်။ကျေးဇူးတင်စွာဖြင့်.. [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၃၅၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကိုနင်ဂျာ ခင်ဗျာ.နိုင်မြန်မာ စာမျက်နှာမှာ ကျနော် ဘောက်ထည့်လိုက်တာ..လိုအပ်ချက်ရှိသွားလို့ ကူညီပေးစေချင်ပါတယ်ခင်ဗျာ. [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၀၇၊ ၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) :::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကျော်စိုးဦး ကျော်မျိုးမင်း တို့ကို မြန်မာဂျာနယ်လစ် များ လို့ သုံးနှုန်းရန် သင့်၊မသင့်။ကူကီးပြည်သွေးစည်းညီညွှတ်ရေးကောင်စီ ရဲ့ ဆွေးနွေးချက်ကို ဖျက်ပစ်မှု မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားရဲ့ စံနှုန်းတွေ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာပါတယ်။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၁၉၊ ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) ::::ငါးမင်းဆွေ တို့ ဇော်မိုးဟိန်း တို့ အောင်မင်း တို့ကို ရေးတင်ရင်လဲ လက်ခံဖို့ ရှိ၊မရှိ သိလိုပါတယ် ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၂၄၊ ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) :::::(တရားဝင်)သတင်းမီဒီယာဌာနရဲ့ သတင်းသမားတွေဖြစ်တာကြောင့် နှစ်ယောက်စလုံးက Notable ဖြစ်တယ်လို့တော့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘက်မလိုက်တဲ့ ဆောင်းပါးဖြစ်ဖို့တော့ လိုပြီး third party sources တွေ လိုပါတယ်။ enwiki ကဆောင်းပါးလို NPNew ကိုပဲ ပြန်ကိုးကားထားတာတွေဖြစ်နေတာကတော့ အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ ပထမတစ်ကြိမ်ရေးလာတုန်းက အမွှမ်းတင်ပြီး ကြေညာတစ်ခုလို ရေးထားတာကြောင့် ဖျက်လိုက်ပါသေးတယ်။ ကူကီးပြည်သွေးစည်းညီညွှတ်ရေးကောင်စီ ကတော့ လောလောဆယ် ရေးထားတဲ့အတိုင်းဆိုရင်တော့ ဖျက်လိုက်ရမယ့် သဘောမှာရှိတယ်။ အကုန်လုံးက Propaganda/Advert ပုံစံဖြစ်နေတယ်။ ကျန်တဲ့သူတွေထဲမှာ ငါးမင်းဆွေ အကြောင်းကတော့ third party ကိုးကားတွေရှိတာမို့ ရေးလို့ရနိုင်မယ်။ ကျန်နှစ်ယောက်ကတော့ မဖြစ်နိုင်သေးဘူးလို့ထင်ပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၇:၁၁၊ ၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) ::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] @[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|Pho Sai]] အခုလို ရှုပ်ထွေးပွေလီနေတဲ့ ကာလကြီးထဲမှာ သမိုင်းဖြစ်ရပ်တွေ၊လူပုဂ္ဂိုလ်အကြောင်းအရာတွေကို စနစ်တကျနဲ့ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် မေးမြန်းရတာမို့လို့ အမှားအယွင်းရှိခဲ့ရင် စိတ်မရှိကြပါနဲ့ဗျာ... [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၉၊ ၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ (UTC) ::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကိုနင်ဂျာ ခင်ဗျာ...ကျော်စိုးဦး သံတူကြောင်းကွဲ စာမျက်နှာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး လိုအပ်ချက်ရှိခဲ့ရင် ပြင်ဆင်ပေးပါအုံးခင်ဗျာ... [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၃၀၊ ၉ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) :::::::အဆင်ပြေပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၂၉၊ ၁၃ ဧပြီ ၂၀၂၅ (UTC) ::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ကိုနင်ဂျာ ခင်ဗျာ။ ကျနော် [[အယ်လ်ဘာစင်မြို့]] စာမျက်နှာကို စာလုံးပေါင်းလွဲမှားပြီး Done လုပ်လိုက်မိတဲ့အတွက် ပြန်ညွန်းမထားဘဲ အမည်မှန် အယ်လ်ဘာဆန်မြို့ သို့ ပြောင်းရွှေ့ ပေးစေလိုပါတယ်ခင်ဗျာ. [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၄၉၊ ၂၅ မေ ၂၀၂၅ (UTC) :::::::::ဆောင်းပါးနာမည်ပြောင်းတာက confirmed user တွေလုပ်လို့ရပါတယ်။ စာမျက်နှာညာဖက်အပေါ်က Move (ရွှေ့ရန်) ကို နှိပ်ပြီး နာမည်ပြောင်းလို့ရပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၁:၅၈၊ ၂၆ မေ ၂၀၂၅ (UTC) ::::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] @[[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ပြင်ဆင်ပြီး ရေးထားကြရင် ကောင်းမလား ။စကစက အခု ၂၆၇ မြို့နယ်မှာရွေးကောက်ပွဲလုပ်မယ်လို့ ပြောနေပါတယ်။လက်ရှိရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က တည်ဆဲလို့ ကြေညာထားတာက ၅၆ပါတီ ရှိနေပါတယ်။ဒါကို ဥပမာ ၂၀၂၁ နောက်ပိုင်း တည်ဆဲနိုင်ငံရေးပါတီများစာရင်း၊၂၀၂၁ ပြန်လည်မှတ်ပုံတင်သည့် နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း စသည်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရင်ကောင်းမလား ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၅၆၊ ၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) :::::::::::good idea. Love it. How about we start with a sandbox and edit from there and discuss accordingly?? [[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Salai Rungtoi|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၅၆၊ ၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) ::::::::::::@[[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] Welcome [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၃၈၊ ၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) :::::::::::::အစ်ကိုပဲ sandbox ကနေ စလိုက်ပါနော်။ ကျနော် ပါဝင်လိုက်ပါမယ်ခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Salai Rungtoi|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၅၈၊ ၈ ဇွန် ၂၀၂၅ (UTC) 5b3qqnxsjw1ivt37otxfxgyfsz607lz 0 229900 880758 877681 2025-07-08T00:18:05Z CommonsDelinker 115 Replacing Emblem_of_East_Pakistan_(1955-1970).svg with [[File:Emblem_of_East_Pakistan_(1956-1970).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Unlike West Pakist 880758 wikitext text/x-wiki {{short description|ပါကစ္စတန်၏ ပြည်နယ်ဟောင်း (၁၉၅၅–၁၉၇၁)}} {{Distinguish|အနောက် ပါကစ္စတန်}} {{Infobox country | conventional_long_name = အရှေ့ပါကစ္စတန် | native_name = {{native name|bn|পূর্ব পাকিস্তান}}<br>{{native name|ur|{{nq|مشرقی پاکستان}}}} | common_name = အရှေ့ပါကစ္စတန် | status = [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ]]၏ ပြည်နယ် | p1 = အရှေ့ ဘင်္ဂလား | s1 = ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ယာယီအစိုးရ | image_map = East Pakistan (orthographic projection).svg | flag_type_article = Flag of Pakistan | image_flag = Flag of Pakistan.svg | image_coat = Emblem of East Pakistan (1956-1970).svg | symbol = Emblem of East Pakistan | symbol_type = Emblem | capital = ဒက္ကာမြို့ (ယခု [[ဒါကာမြို့]]) | common_languages = [[ဘင်္ဂါလီဘာသာစကား|ဘင်္ဂါလီ]] | religion = | demonym = အရှေ့ပါကစ္စတန်နီ | government_type = [[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ်]] (၁၉၅၅–၁၉၅၆)<br />[[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[အစ္စလာမ် သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၅၆ –၁၉၅၈)<br />[[အိမ်စောင့်အစိုးရ|ယာယီ]] [[စစ်အာဏာရှင်စနစ်|စစ်အစိုးရ]] (၁၉၅၈–၁၉၆၂)<br />[[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သက်ဦးဆံပိုင်စနစ်|သက်ဦးဆံပင်မင်းဖြစ်သော]] [[သမ္မတစနစ်]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] (၁၉၆၂ –၁၉၆၉)<br />[[အာဏာရှင်စနစ်|အာဏာရှင်ဆန်သော]] [[စစ်အစိုးရ]]လက်အောက်ခံ' [[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]](၁၉၆၉–၁၉၇၁) | legislature = [[အရှေ့ ဘင်္ဂလား ဥပဒေပြုလွှတ်တော်|ဥပဒေပြုလွှတ်တော်]] | title_leader = [[Chief Minister (Pakistan)|Chief Ministers]] | leader1 = [[Abu Hussain Sarkar]] | year_leader1 = 1955–1956, Twice in 1958 | leader2 = [[Ataur Rahman Khan]] | year_leader2 = 1956–1958, Twice again in 1958 | title_representative = [[List of Governors of Pakistan|Governors]] | representative1 = [[Amiruddin Ahmad]] | year_representative1 = 1955–1956 | representative2 = [[A. K. Fazlul Huq]] | year_representative2 = 1956–1958 | representative3 = [[Zakir Husain (governor)|Zakir Husain]] | year_representative3 = 1958–1960 | representative4 = [[Ghulam Faruque Khan]] | year_representative4 = 1962 | representative5 = [[Abdul Motaleb Malik]] | year_representative5 = 1971 | title_deputy = Administrator^a | deputy1 = Zakir Husain | year_deputy1 = 1960–1962 | deputy2 = [[Abdul Monem Khan]] | year_deputy2 = 1962–1969 | deputy3 = [[Mirza Nurul Huda]] | year_deputy3 = 1969 | deputy4 = [[Lieutenant-General|Lt Gen]], [[Sahabzada Yaqub Khan]] | year_deputy4 = 1969, 1971 | deputy5 = [[Vice admiral (Pakistan)|V/ADMPN]] [[Syed Mohammad Ahsan]] | year_deputy5 = 1969–1971 | deputy6 = [[Tikka Khan]], [[Pakistan Army|PA]] | year_deputy6 = 1971 | deputy7 = Lt Gen, [[A. A. K. Niazi]], PA | year_deputy7 = 1971 | date_start = 14 October | year_start = 1955 | event_start = [[One Unit]] | date_end = 16 December | year_end = 1971 | event_end = [[ပါကစ္စတန်၏ လက်နက်ချခြင်း]] | currency = [[ပါကစ္စတန်နီ ရူပီး]] | today = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] }} '''အရှေ့ ပါကစ္စတန်'''သည် ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် [[တစ်ယူနစ်မူဝါဒ]]ဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ယခုအခါ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]နှင့် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]အကြား ကွဲသွားသော အရှေ့ဘင်္ဂလားပြည်နယ်ဟု အမည်ပြောင်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ကုန်းမြေနယ်နိမိတ်သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေပြီး [[ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်]]တွင် ကမ်းရိုးတန်းတစ်ခုရှိသည်။ အရှေ့ပါကစ္စတန်လူမျိုးများကို "ပါကစ္စတန်ဘင်္ဂလီများ" ဟု လူသိများသည်။ ဤဒေသကို အိန္ဒိယ၏ [[အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ်]]နှင့် မရှုပ်ထွေးစေရန် အရှေ့ပါကစ္စတန်ကို “ပါကစ္စတန်နီ ဘင်္ဂလား” ဟုခေါ်သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်သည် ဘင်္ဂလီဘာသာဖြင့် "ဘင်္ဂလားပြည်နယ်" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော လွတ်လပ်သော [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] ဖြစ်လာခဲ့သည်။ pnxbmx2ze5fyh41mymj3v0k60qu25ga 0 240081 880704 780591 2025-07-07T12:02:26Z EmausBot 5629 [[တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် 880704 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[တပ်မတော် (ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]] r3q6jyd5x1sodhgdzyavvc50dwat6v6 0 243995 880719 880620 2025-07-07T14:09:34Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880719 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} အောက်ပါသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြပွဲများ]] ပြီးနောက် '''[[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]]၏ ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်များ မှတ်တမ်း''' ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှိနှင့်ပြီးသော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] ပြန်လည်အစပြုခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ == ၂၀၂၁ == === မတ်လ === * မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် လူငယ်ပေါင်းများစွာ သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအနက်မှ တစ်ခုအောက်တွင် စာရင်းသွင်းရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် <ref name="fishbeinetal2021">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/|title='The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war|date=3 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210403142738/https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/}}</ref> နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်တွင်းစစ်အန္တရာယ်ကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite news|title=UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'|url=https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war|date=1 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=23 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210523052132/https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war}}</ref> CRPH သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းရန်လည်း အဆိုပြုခဲ့သည်။ <ref name="MMN30321">{{Cite news|title=As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms|date=30 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330105416/https://myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms}}</ref> [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] (KIA) <ref name="KIAbizasusual2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement|title=KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210402113940/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement}}</ref> သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်တပ်ကို ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]မှ မှ အရပ်သားများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မရပ်တန့်ပါက စစ်ပွဲ ထပ်မံ ဖြစ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ <ref name="brotherhoodthreat2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire|title=Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330145217/https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire}}</ref> * မတ်လနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ပြည်သူများသည် စစ်တပ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် တူမီးကဲ့သို့သော လက်လုပ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်လာကြသည်။ ပြည်သူများနှင့် စစ်တပ် ကြား လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသလို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] မှလည်း စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဆောက်အအုံများနှင့် ရဲစခန်းများကို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲခြင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410165357/https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html}}</ref> * မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာ အနီးရှိ အလောဘွမ် စစ်စခန်းအား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များကို အသုံးပြုကာ အခြေစိုက်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက်အများအပြာနှင့်အတူ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia|title=Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603024127/https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia}}</ref> * [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]သည် မတ်လ ၂၆ ရက်က စစ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားသူများကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195|date=27 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410122729/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195}}</ref> * အာဏာသိမ်းမှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းဆန့်ကျင်သော ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ပစ်ခတ်မှုမှာ မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကလေး မြို့၌ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းတစ်ခုအား စစ်သားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များတိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည်ခုခံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ကလေးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင်လည်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410172353/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html}}</ref> === ဧပြီလ === * ဧပြီ ၈ ရက်က ပြည်သူများသည် အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်သားများကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ခုခံသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး စစ်တပ်မှလည်း အများအပြား ဒါဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် တန့်ဆည်မြို့သည် မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှစ၍ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း သေဆုံးသူ မှာ ဧပြီ ၈ ရက်နေ့အထိ ၆၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH|work=Reuters|date=8 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210408082100/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH}}</ref> * [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး]] စာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသား ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] နှင့် [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး]] တို့ အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၇ ဖွဲ့သည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?|url=https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game|work=BNI|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603040243/https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game}}</ref> * ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့က [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ၊ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] နှင့် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] တို့ ပါဝင်သော [[မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့]] က ရှမ်းပြည်နယ် [[နောင်မွန်ရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|နောင်မွန်]]ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056|work=Reuters|date=10 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410075547/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056}}</ref> * ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား [[မင်းကိုနိုင်]]က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]]ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] တို့မှာ ၎င်းတို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ စင်ပြိုင်အစိုးရသစ်တွင် ကချင်နှင့် ကရင်လူနည်းစုများက ထိပ်တန်းဦးစားပေးနေရာများတွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါကြေညာချက်တွင် မင်းကိုနိုင်သည် စင်ပြိုင်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'|url=https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece|work=[[Financial Times]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=16 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416161137/https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government|work=[[France24]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509175927/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government}}</ref> * ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့သည် [[မင်းတပ်မြို့|မင်းတပ်]] တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081|title=Archived copy|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081}}</ref> မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် ဆန့်ကျင်မှုကို နှိမ်နင်းရန် အင်အားသုံးပြီး မြို့တွင်သို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === မေလ === * မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေးတပ်က ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ရာ စစ်သား ၆ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref name="Jazeera42721">{{Cite news|title=Fighting erupts in eastern Myanmar near Thai border|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border|work=www.aljazeera.com|accessdate=14 February 2022|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512120546/https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border}}</ref>ထိုနေ့တွင်ပင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ စစ်တပ် အခြေစိုက် စခန်းတခုအား သိမ်းယူခြင်းအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်မှ ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ * စစ်တပ် ၏ တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တပ်မတော်ဆီသို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းအဖြစ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?|url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/|date=26 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509135933/https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/}}</ref> * မူဆယ်မြို့တွင် မေလ ၂၃ ရက်က စစ်တပ်ာ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force|work=The Guardian|date=24 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525013456/https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029|work=ANI News|date=24 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526074425/https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029/}}</ref> * ကယားပြည်နယ် ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော် အနီးရှိ စစ်တပ် စခန်းအချို့ကိုလည်း ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက် ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Karenni resistance fighters open new front against junta|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta|work=Myanmar Now|date=26 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526202734/https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၂၉ ရက်နေ့ နှင့် ၃၀ ရက်နေ့တို့တွင် စစ်တပ် သည် အမြောက်နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ လွိုင်ကော်နှင့် ဒီမောဆိုးရှိ PDF နှင့် KPDF စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31 |accessdate=14 February 2022 |archivedate=1 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210601034353/https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31/ }}</ref> * မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စစ်သား ၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html|title=Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar|date=31 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602234925/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html}}</ref> === ဇွန်လ === * ဇွန် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ စစ်တပ်နှင့် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (BGF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ဖြင့် [[မြဝတီခရိုင်]] အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီ၍ ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="Irr6321">{{Cite news|title=Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting|url=https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=5 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210605233950/https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html}}</ref> * ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ ပီဒီအက်ဖ်၏ လုံခြုံစိတ်ချရသော အဆောက်အအုံကို စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များ အပါအဝင် အသုံးပြု၍ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html|date=22 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214075443/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html}}</ref> === ဇူလိုင်လ === * ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ က [[ဒီပဲယင်းမြို့]]လယ်တွင် တော်လှန်ရေးတပ် များနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း လူ ၂၅ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town|title=Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220203013141/https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town}}</ref> * === ဩဂုတ်လ === * ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]တွင် တော်လှန်ရေးသမားများက မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြင့် ဆက်တိုက် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တပ်သား ၅၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220214061731/https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html |date=14 February 2022 }}</ref> === စက်တင်ဘာလ === * စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် NUG သည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]] အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ့ ခုခံတော်လှန်စစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း - NUG က နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ - ဘီဘီစီ မြန်မာ|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02%3A34%3A28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share|accessdate=14 February 2022|archivedate=19 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220119131047/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02:34:28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta|title=Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta|date=7 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202134355/https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta}}</ref> * [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ [[မြင်သားရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|မြင်သားကျေးရွာ]]တွင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်က စစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ အနည်းဆုံး လူ ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war' https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118194903/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10/ |date=18 January 2022 }}</ref> * လွန်ခဲ့သည့် သုံးလတာကာလအတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် ကျဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html|title=Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says|date=14 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213184102/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကယားပြည်နယ်နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သား တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html|title=Scores of Myanmar Regime Troops Killed in Clashes With Civilian/Ethnic Groups|date=21 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214055356/https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှ ဒေသခံ ၈,၀၀၀ နီးပါးသည် စစ်တပ်မှ နေအိမ်များ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း မီးရှို့ခြင်း တို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211126130250/https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်အချို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်သား ၁၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html|title=Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting|date=27 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်တပ်မှ စစ်သား ၂၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သလို လက်နက်မဲ့ အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးလည်း စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html|title=Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State|date=28 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005113/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html}}</ref> === အောက်တိုဘာလ === * အောက်တိုဘာလ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်း ဂန့်ဂေါမြို့နယ်တွင် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html|title=Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush|publisher=The Irrawaddy|date=6 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=6 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211006085942/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html}}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး စစ်တပ်သတင်းပေးသူ/ဒလန် ၄၀၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်အစိုးရထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများက အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html|title=Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007103445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html}}</ref> ထိုနေ့တွင်ပင် [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်အား ဘက်ပြောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကာ ယခုအချိန်အထိ ရာထူးမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html|title=Myanmar Military Detains North Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007102131/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်အစိုးရ စစ်သည် ၉၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html|title=Some 90 Junta Soldiers Killed During Intense Weekend Fighting|date=11 October 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214003054/https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html}}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === * နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး [[ကလေးမြို့]] ပီဒီအက်ဖ် အခြေစိုက် စခန်းအား စစ်အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကလေးပီဒီအက်ဖ်မှ ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းမိခဲ့ကာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers capture PDF medics during raid on resistance base camp in Kalay|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay|accessdate=14 February 2022|archivedate=28 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220128121442/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ မိုးဗြဲပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) ၏ ကင်းစခန်းအား ဒါဇင်နှင့်ချီသော အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကင်းစခန်းအား စောင့်ကြပ်နေသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၂၂ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရတပ်များက ဝိုင်းရံထားသောကြောင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ကင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost|accessdate=14 February 2022|archivedate=20 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120192337/https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်း မုံရွာခရိုင် [[ပလ္လင်ရွာ၊ ကနီမြို့နယ်|ပလ္လင်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ ပီဒီအက်ဖ် နယ်မြေခံတပ်ရင်း ၂၀၅ အား ဘူဒိုဇာမြေထိုးစက်များအပါအဝင် စစ်ကား ၁၀ စီး၊ စစ်သား ၃၀ ခန့်က ချောင်းမြောင်းဖျက်ဆီးခဲ့သဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ အခြေစိုက်စခန်းသည် PDF မှ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများပြုလုပ်သည့် အလုပ်ရုံနေရာလည်းဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း စစ်အစိုးရတပ်များက လက်နက်များ သိုလှောင်ထားသည့် အဆောက်အအုံနှစ်ခုကို မီးရှို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127221223/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ် ဒီမောဆိုးမြို့နယ် [[ဟိုဖိတ်ရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဟိုဖိတ်ကျေးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ၄ ဦးမှာ နံနက် ၅ နာရီ ၃၀ ခန့်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၄၂၇ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရသော ကင်းထောက်အဖွဲ့မှ တပ်သား ၆ ဦးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military kills four KNDF members in Demoso|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102554/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso}}</ref> * ထို့အပြင်[[ရွှေကူမြို့]]အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ကချင်အေးကျေးရွာအနီးတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် စစ်တပ်မှ စစ်သား ၁၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟူသော ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြောင့် KIA ၏ ကျဆုံးသူစာရင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မကြာသေးမီက ရရှိထားသော [[ဆူခွိုင်း ၃၀|Su-30]] ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းက စမ်းသပ်ပစ်လွှတ်ခဲ့သည့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206010220/https://myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် မတူပီ CDF သည် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[မတူပီမြို့]]နှင့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပေါ်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၀၄ ကင်းစခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆုတ်ခွာသွားခြင်းမပြုမီတွင် ခုခံရေးတပ်ဖွဲ့များက အစောင့်တပ်သား ၂ ဦးကိုသာ သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name="auto" /> * နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်က ချင်းပြည်နယ် [[မတူပီမြို့]]အနီးတွင် တပ်စွဲထားသည့် ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="auto">{{Cite news|title=Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi|accessdate=14 February 2022|archivedate=1 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220201001003/https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi}}</ref> * [[မတ္တရာမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် တောတောင်ကုန်းများတွင် ယခင်က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ရဲသူနိုင်အား နိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းမိခဲ့ပြီး စစ်သားများက စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် PDF အခြေစိုက်စခန်းသို့ အတင်းအဓမ္မ ပို့ဆောင်ခိုင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=PDF member in Mandalay Region killed in junta custody|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102555/https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody}}</ref> === ဒီဇင်ဘာလ === * မိုးညှင်းတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂) မှ စစ်သား ၅၀ ခန့်က [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]] ညောင်ထောက်ရွာအနီး KIA နယ်မြေကို နံနက် ၈ နာရီ ဝန်းကျင်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ KIA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိခိုက်ကျဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်း မရှိပေ။ ဖားကန့်မြို့လယ် ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ၊ [[ဖားကန့်မြို့]]နှင့် [[မိုးညှင်းမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် ကားလမ်းတစ်လျှောက်ရှိ ဝေလုံကျေးရွာအနီး၌လည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခြေလျင်တပ်ရှေ့တိုးနိုင်ရေးအတွက် ညနေ ၃ နာရီမှ ၈ နာရီအထိ လက်နက်ကြီး အမြောက်အချက်ရေ ၃၀ ခန့်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206011605/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin}}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ညလုံးပေါက် စစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ခဲ့ရာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိန်းမင်း PDF (TM-PDF) စခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး TM-PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး သေဆုံးကာ အခြားအများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>Awaiting for official news report to be used as citation</ref> * ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်က [[ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်]] [[ဒုံးတောရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ဒုံးတောရွာ]]အတွင်း၌ စစ်တပ်မှ အရပ်သား ၁၁ ဦးအား ဖမ်းဆီး၍ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မီးလောင်ကျွမ်းဆဲဖြစ်သော အလောင်းများကို ဒေသခံများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနီးနားတွင် သွားလာနေသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများဖြင့် ဖောက်ခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအပြီးတွင် စစ်အစိုးရစစ်သား ၁၀၀ ခန့်က ရွာကို ဝင်ရောက်မွှေနှောက်သွားခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုတွင် နောက်ထပ်လူတစ်ဦးမှာ အရပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို မသိရပေ။<ref>{{Cite news|title=လူအစုလိုက် မီးရှို့သတ်ခံရသည့် ဆားလင်းကြီးတွင် ရုပ်အလောင်းထပ်တွေ့|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596|author=မောင်ရွှေဝါ|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214152914/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် စစ်တပ် နှင့် CDF တပ်ဖွဲ့တို့ မိနစ် ၉၀ ကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDF မှ မြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်စေရန် ဦးတည်သည့် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ကို ထပ်မံထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက်၊ တိုက်ပွဲအတွင်း CDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါသီတင်းပတ်အတွင်း စစ်တပ်သိမ်းပိုက်ထားသည့် ထန်တလန်မြို့တွင် နေအိမ် ၁၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ် မြို့တွင်း အဆောက်အအုံ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့ကာ ၂ဘက်လုံးမှ အကာအကွယ်ယူ ပစ်ခတ်ရန် ခက်ခဲသွားသည်။ <ref>{{Cite news|title=Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210154834/https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta}}</ref> * မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မြိုင်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက် နံနက်အစောပိုင်းက လက်လုပ်ဗုံး ၃ လုံးဖြင့် စစ်ကားနှစ်စီးအား ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အနည်းဆုံး စစ်သား ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း PDF တွင်က ဆိုသည်။ မွန်းတည့်အချိန်၌ PDF သည် [[မင်းသားကျ (တောင်)ရွာ၊ မြိုင်မြို့နယ်|မင်းသားကျကျေးရွာ]]သို့ ခြေလျင်ထွက်ခွာလာသော စစ်သားများအား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတိုက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အသေအပျောက် သတင်းများ မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=17 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220117130024/https://myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf}}</ref> * KNDF နှင့် ကရင်နီတပ်မတော် (ကေအေ) တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၈) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲများ ၄ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်သား (၄)ဦး ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း KNDF ကဆိုသည်။ "သေသွားတာလားတော့ မသိဘူး။ အနည်းဆုံးခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးယောက်နဲ့ လေးယောက်ကြားမှာ စစ်တပ်ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတယ်လို့ ယူဆထားတယ်" ဟု KNDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=ကယားပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 |website=Myanmar NOW |language=my |accessdate=14 February 2022 |archivedate=14 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214144642/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 }}</ref> <ref>{{Cite news|title=Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211225174335/https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf}}</ref> နှစ်ရက်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး [[ခေါင်းကွဲရွာ၊ မြောင်မြို့နယ်|ခေါင်းကွဲကျေးရွာ]]၌ တပ်မတော်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ထို့နောက် တပ်မတော်မှ လက်နက်ကြီးများနှင့် စနိုက်ပါများဖြင့် အင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီးနောက် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ရွာမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers kill and burn five people in Sagaing Region village after clashes with PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220208210310/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် ခုခံ ခိုအောင်းရာ နေရာ နှစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းမှု ကြောင့် မန္တလေး အရပ်ဘက် ပြောက်ကျားတပ်သား ၈ ဦးကို သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ တပ်မတော်တပ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးမှ ဝန်ခံပြီးနောက် အဆိုပါစီးနင်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာအောင်မြေစခန်း၌ ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် PDF အဖွဲ့ဝင် ၇ ဦး ကျဆုံးကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတစ်ဦး ဝမ်းဗိုက်တွင် ကျည်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ပြည်ကြီးတံခွန်စခန်း၌ စစ်အစိုးရတပ်များအား လက်လုပ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ပေါက်ကာ ထွက်ပြေးကြစဉ် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids|work=Myanmar NOW|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213180339/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်ကူညီနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း အရာတော်မြို့နယ် [[ကဲဘာရွာ၊ အရာတော်မြို့နယ်|ကဲဘာကျေးရွာ]]တွင် ဇေယျာ ၇ ဟု ခေါ်သည့် အခြား ဒေသခံ တော်လှန်ရေးသမားများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် စစ်တပ်၏ လက်နက်အင်အား သာလွန်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064637/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village}}</ref> * ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်]]တွင် ဗုံးအများအပြား ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃ ဦး အပါအဝင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးကို တပ်မတော်မှ PDF ဟုစွပ်စွဲပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားသည့် နောက်ထပ် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကိုလည်း ကျည်ကာအင်္ကျီများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အရပ်ဝတ် လက်နက်ကိုင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ လက်လုပ်ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အခြားပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ သေဆုံးမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064635/https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon}}</ref>ဒီပဲယင်း PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ နေရာယူထားသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ကို တပ်မတော်မှ ဝိုင်းရံထားသည်ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ “တော်တော်အခြေအနေဆိုးနေပြီ။ မနားတော့ဘူးဗျ။ စစ်ကြောင်းက တစ်ကြောင်းပြီးတစ်ကြောင်း လာနေတာ။ တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဖြတ်သွားရင် နောက်ထပ်တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဦးတည်နေပြီ။ အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်နေတာ” ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်မှ Myanmar NOW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်လမှစတင်၍ တပ်မတော်သည် လေကြောင်း ချေမှုန်းရေး မစ်ရှင်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဒီပဲယင်းမြို့ အနောက်ဘက်သို့ ရဟတ်ယာဉ် ခြောက်စီးဖြင့် လေကြောင်းချီတပ်မှ စစ်သား ၁၅၀ ခန့် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Junta soldiers murder three more villagers in Depayin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210222452/https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin}}</ref> * ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၆ လက်အောက်ရှိ ထိုင်းနယ်စပ်အနီး [[လေးကေ့ကော်|လေးကကော်မြို့သစ်]]တွင် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်က တပ်မတော်မှ စစ်သား ၂၀၀ ခန့်ဖြင့် ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ NLD အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆရသော လူအများအပြားကို စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၆၀ မှ ယာဉ်တန်းလေးစီးဖြင့် ရောက်ရှိလာသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လေးကေကော်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရပ်ကွက်တွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီးနင်းမှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းရန် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုများကို KNU တပ်မဟာ (၆) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။ * ယောဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YDF) အစည်းဝေးကျင်းပနေသည့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဂန့်ဂေါမြို့နယ် [[နှမ်းခါးရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|နှမ်းခါးကျေးရွာ]]ကို တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ယောကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀ ကျဆုံးခဲ့သည်။ ရွာကို လေကြောင်းထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် ရဟတ်ယာဉ်သုံးစင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ နှမ်းခါးရွာကို စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ခန့်က သိမ်းပိုက်ထားသည်ဟု ရွာခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ <ref>{{Cite news|title=At least 20 killed in air raid on Magway village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227131155/https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[သန်လျင်မြို့နယ်]]တွင် တပ်မတော်က ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုအတွင်း ဒေသခံ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ ဝင်တစ်ဦး ပစ်သတ်ခံရပြီး အခြား သုံးဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ နံနက် ၉ နာရီခန့်တွင် [[လဟာယက်|လဟာရပ်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ နေအိမ်တစ်လုံးအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့မှ အသက် ၃၀ အရွယ် အမျိုးသားတစ်ဦး ရင်ဘတ်နှင့် ပေါင်တို့တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ သေဆုံးနေသည့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား၏ ရုပ်အလောင်းကို စစ်သားများက သိမ်းယူသွားကာ သေဆုံးသူမှာ ဖြိုးမောင်မောင်ဦးဖြစ်ကြောင်း သန်လျင်အခြေစိုက် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာတစ်ခုက ဆိုသည်။ <ref>{{Cite news|title=One resistance fighter killed, three arrested in Thanlyin raid|work=Myanmar NOW|url=https://myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid|accessdate=14 February 2022|archivedate=21 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221031550/https://www.myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) မှ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ကယား(ကရင်နီ)ပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ် [[ကွန်နားရွာ၊ လွိုင်ကော်မြို့နယ်|ကွန်နားကျေးရွာ]]မှ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ KNDF အဖွဲ့ဝင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ခွန်းနား တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃၀ ခန့် တပ်စွဲထားကြောင်း သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က တနင်္လာနေ့နှင့် ကြာသပတေးနေ့များတွင် တိုက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများ ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။<ref>{{cite web |author1=အက်စတာဂျေ |title=လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာတွင် နေအိမ်အများအပြား မီးထပ်ရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/9737 |website=Myanmar NOW |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081334/https://myanmar-now.org/mm/news/9737 }}</ref> ==== ခရစ္စမတ်အကြို လူသတ်ပွဲ ==== {{main|မိုဆို လူသတ်ပွဲ}} * ကယားပြည်နယ် ဖရူဆိုမြို့နယ် [[မိုဆိုရွာ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ်|မိုဆိုရွာ]]အနီးတွင် စစ်ဘေးရှောင်ယာဉ်တန်းကို [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၃၅ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါသေဆုံးမှုများတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော Save the Children အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar|work=Myanmar NOW|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians|date=December 26, 2021|accessdate=February 1, 2022|archivedate=26 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211226231042/https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians}}</ref> အဆိုပါဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ 'စေ့စေ့စပ်စပ် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု' ပြုလုပ်ရန် ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားသည်။ == ၂၀၂၂ == === ဇန်နဝါရီလ === * ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်ကြာ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၃ ဒါဇင်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html|title=Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes|publisher=The Irrawaddy|date=January 31, 2022|accessdate=February 1, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140918/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ကနီမြို့နယ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်ပျူစောထီးပြည်သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် အယောက် ၃၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများနှင့် စစ်သည်များ သယ်ဆောင်သည့် သင်္ဘောများကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အနည်းဆုံး သင်္ဘောတစ်စီး မီးလောင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html|title=Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193946/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> * ၂ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်အစိုးရလိုလားသော လူထုစုဝေးပွဲတွင် ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html|title=Two Killed, 38 Injured at Rally Attack on Myanmar Coup Anniversary|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 2, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140526/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html}}</ref> * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုမှ စတင်ကာ ပစ်မှတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်ထားသော အရာရှိ ၃၆၇ ဦး လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html|title=Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 3, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214194001/https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်း နယ်မြေခံ PDF များ၏ လျပ်တပြတ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဒရုန်းများ အသုံးပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html|title=38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140304/https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ တိုက်ပွဲများအတွင်း တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီ စစ်သည် ၂၀၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]က ပြောဆိုထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html|title=Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193909/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[မောင်တောမြို့နယ်]]တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ [[မီးတိုက်ရွာ|မီးတိုက်ကျေးရွာ]] အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီးရှိ AA ကင်းစခန်းအား ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်က ခိုးဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ AA ကင်းသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း AA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ [[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့အထိ ၃ နာရီကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် AA နှင့်စစ်တပ်တို့ကြား ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သော အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားသွားမည့်အရေးကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html|title=Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140146/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html}}</ref> မောင်တောမြို့နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် ညက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=စစ်တပ်နှင့် AA တို့ တိုက်ပွဲကြား အရပ်သား ၂ ဦး သေဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215124905/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html|title=Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213142004/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html}}</ref> *၉ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေခံ PDF များ ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html|title=Resistance Groups Claim to Kill 35 Myanmar Junta Troops|publisher=The Irrawaddy|date=February 9, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140059/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html}}</ref> အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော် (လေ)|လေတပ်]] လေယာဉ်မှူးများ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=လေတပ်အရာရှိ နေအိမ်များကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဟု PDF ဆို |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081530/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html }}</ref> * ၁၀ ဖေဖေော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး မြို့နယ် ၃ ခုတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက် စီးနင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html|title=Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel|publisher=The Irrawaddy|date=February 10, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213130332/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html}}</ref> *၁၁ ဖေဖော်ဝါရီလ - ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ AA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် အများအပြား ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တကျော့ပြန် ရခိုင်တိုက်ပွဲ ဗိုလ်မှူးအဆင့် အပါအဝင် စစ်တပ်အကျအဆုံးများ |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081245/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၈ ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၅ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html|title=Dozens of Junta Soldiers Killed in Sagaing, Kayah, Myanmar Resistance Groups Say|publisher=The Irrawaddy|date=February 11, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213122752/https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html}}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - နေပြည်တော်၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် PDF တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ နှင့် ၁၃ ရက်များတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html|title=Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader’s Parade|publisher=The Irrawaddy|date=14 February 2022|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214143540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html}}</ref> *၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်၊ [[မြို့သစ်ရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မြို့သစ်ရွာ]]အနီး၌ စစ်သားနှင့် ပျူစောထီးအင်အား ၈၀ ခန့်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ခင်ဦးမြို့ တိုက်ပွဲတွင် လူငယ် ၁၄ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093932/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲ ဝါရီဆူးပလိုင်ရွာအနီးတွင် ထိုးစစ်ဆင်လာသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့သည့် မိုးဗြဲနှင့် ခင်ဦးတွင် PDF ၃၀ ဝန်းကျင် ကျဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093950/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပေါက်မြို့နယ် ရေပြာရွာ ရဲစခန်းကို ပေါက်၊ မြိုင်၊ ရေစကြိုမြို့နယ်တို့မှ PDF အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စခန်းမှူးအပါဝင် ရဲ ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မောင်ရွှေဝါ |title=ပေါက်မြို့ ရေပြာရဲစခန်းကို PDF ၃ ဖွဲ့ ဝင်တိုက်၊ စခန်းမှူးအပါအဝင် ၅ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225041955/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် ကာမိုင်းမြို့အနီးရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တစ်ခုကို KIA တပ်မဟာ ၉ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း ၄၄ နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၂ ဦးနှင့် အရပ်သား ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ကချင် ကာမိုင်းစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို KIA နှင့် PDF ဝင်တိုက် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10569 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> * ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]၊ [[ငါးပိအိုးရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ငါးပိအိုးကျေးရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ အိမ်ခြေ ၄၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=ရွှေဘိုမြို့ ငပိအိုးရွာကို စစ်တပ်ဝင်၊ အိမ် ၄၀ မီးလောင်ပြီး လူငယ် ၁ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10575 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[နှမစားရစ်ရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|နှမစားရစ်ရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ပျူစောထီးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ လေးကြိမ်မြောက် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒေသခံ ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၄၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=စစ်တပ်ဝင်သည့် ရွှေဘိုမြို့ နှမစားရစ်ရွာတွင် ၃ ဦးသေ၊ အိမ် ၄၀၀ မီးလောင် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10585 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ===မတ်=== လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၅ ဦး သေဆုံးပြီး နှစ်ဦး ဖမ်းဆီးရမိကြောင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html|title=Myanmar Junta Suffers Heavy Losses in Kayah State: Resistance|publisher=The Irrawaddy|date=March 7, 2022|accessdate=March 7, 2022|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html}}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၂ စက်တင်ဘာ - ** ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုတွင် အပြစ်ရှိသည်ဟုဆိုကာ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် သူမသည် အမှုမျိုးစုံမှ ပြစ်ဒဏ်စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၂၀ နှစ် ကျခံနေရသည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud |access-date=2022-09-21 |website=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=19 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019052656/https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud }}</ref> ** [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်]]နှင့် [[ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်]]စခန်းများအား ကေအိုင်အေနှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta ally attacked in northern Sagaing |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing |date=2 September 2022 |author=Nyein Swe |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=10 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230810051933/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing/ }}</ref> * ၁၆ စက်တင်ဘာလ ၁၆ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]၊ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|လက်ယက်ကုန်းရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]]မှ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု|လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ]] ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေးငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports |access-date=2022-09-22 |website=Nikkei Asia |language=en-GB |archive-date=19 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220919182346/https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports }}</ref> လက်ယက်ကုန်းရွာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]တို့ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြန်မာစစ်တပ်က ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2022-09-20 |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ |access-date=2022-09-22 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 September 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220922030633/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ }}</ref> [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလသမဂ္ဂနှင့်]] [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပါအဝင်]] နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-09-20 |title=Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead |url=https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 |access-date=2022-09-22 |website=UN News |language=en |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030644/https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin {{!}} EEAS Website |url=https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en |access-date=2022-09-22 |website=www.eeas.europa.eu |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030635/https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en }}</ref> * ၂၃ စက်တင်ဘာ - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်[[အုန်းသွင်]] အား ရန်ကုန်မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့တစ်ခုက လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ကြံမှုသည် သတ်ဖြတ်ခံရသော တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးရာထူးဖြစ်သောကြောင့် ရာထူးကြီးစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် လုံခြုံရေးအား တိုးမြှင့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=27 September 2022 |title=Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html |work=The Irrawaddy |location=Yangon |access-date=19 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=19 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221019102837/https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{See also|ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၈ အောက်တိုဘာ - စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အားနည်းစေရန်ရည်ရွယ်သော "[[ဖြတ်လေးဖြတ်]]"ဗျူဟာအား အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ အနည်းဆုံး ရွာ ၂၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသဖြင့် အားလုံးဆုံးရှုံးသွားခဲ့သူများမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author=Nay Thit |title=Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html |work=The Irrawaddy |date=22 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174503/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html }}</ref> * အောက်တိုဘာလ အလယ်ပိုင်း - ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်ပွဲရမည်ဟု [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက် မြို့ပြနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။<ref name="at20221104">{{cite news |first=Anthony |last=Davis |title=Myanmar's NUG going for broke before its time |url=https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 |date=4 November 2022 |work=Asia Times |accessdate=23 May 2023 |archivedate=5 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221105215701/https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 }}</ref> * ၁၆ အောက်တိုဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[တောင်မြင့်ရွာ၊ ပေါက်မြို့နယ်|တောင်မြင့်ရွာ]]အား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီနင်းခဲ့ကာ ကျောင်းဆရာ ဦးစောထွန်းမိုးအား ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ကာ ဦးခေါင်းအား [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ|NUG]]၏ စာသင်ကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar villagers say army beheaded high school teacher |last=Peck |first=Grant |url=https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 |work=AP News |date=21 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174502/https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 }}</ref> * ၂၁ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များက ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ မြို့အနီး အာရှလမ်းမကြီးနှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရအဆောက်အဦများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html |work=The Irrawaddy |date=21 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=20 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220212821/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html }}</ref> * ၂၂ အောက်တိုဘာ - ညနေပိုင်းတွင် ကော့ကရိတ်မြို့မှ [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။ အနီးတဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="at20221104"/> * ၂၃ အောက်တိုဘာ - ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ ၆၂ နှစ်မြောက်အခမ်းအနားကျင်းပနေစဉ် [[ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် လူအနည်းဆုံး ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဤပြည်တွင်းစစ် ပြန်လည်စတင်ချိန်မှစ၍ အရပ်သားအများဆုံး သေဆုံးခဲ့သော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂက တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အရပ်သားသေဆုံးမှုအား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 |last=Peck |first=Grant |work=ABCNews |date=23 October 2022 |access-date=2022-10-24 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=24 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221024125159/https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 }}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များက ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html |work=The Irrawaddy |date=27 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=27 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221027144636/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * ၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[Mil Mi-24|Mi-34]] ရဟတ်ယာဉ်က စစ်ကောင်စီတပ်အပေါ် မှားယွင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် တပ်သား ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Regime Helicopter Kills At Least 60 Junta Troops in Sagaing Region: Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html |work=The Irrawaddy |author=Hein Htoo Zan |date=14 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html }}</ref> * ၁၄ နိုဝင်ဘာ - [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရမည်စိုးသဖြင့် ထွက်ပြေးခဲ့သော မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပေါက်မြို့နယ်]]ရှိ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား စစ်ကောင်စီက ဒဏ်ငွေတပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military punishes families of administrators who fled militia training |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training |author=Maung Shwe Wah |date=15 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=14 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230114112736/https://myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training }}</ref> * ၁၅ နိုဝင်ဘာ - စစ်ကောင်စီကားတစ်စီးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ထောင်ထားသော မြေမြှပ်မိုင်းထိခဲ့သဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ် ရန်ကုန်-စစ်တွေကားလမ်းပေါ်ရှိ ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဒေသခံများမှာ ပုဏ္ဏားကျွန်း သို့မဟုတ် စစ်တွေမြို့ပေါ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Thousands of Rakhine Villagers Flee Myanmar Junta's Deadly Wrath |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html |date=15 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=4 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204230917/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html }}</ref> * ၁၆–၂၂ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ ရှေ့တန်းစစ်စခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အခြေစိုက်စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄ % ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] အနေဖြင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege |date=22 November 2022 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133119/https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege }}</ref> * ၁၉ နိုဝင်ဘာ - [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းအား ဝင်ရောက်စီးနင်းရာတွင် နေအိမ်များနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=IN PICTURES : Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133109/https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign }}</ref> * ၂၁–၂၅ နိုဝင်ဘာ - [[မိုးညှင်းမြို့နယ်|မိုးညှင်း]]၊ [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်|ဗန်းမောက်]]နှင့် [[ကသာမြို့နယ်]]ရှိ [[ကေအိုင်အေ]]စခန်းများအား [[တပ်မတော် (လေ)]]က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html |title=Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces |date=25 November 2022 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126125028/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html }}</ref> * ၂၂ နိုဝင်ဘာ ** [[မြိုင်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သောကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military torches own police station in Magway |author=Maung Shwe Wah |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133111/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway }}</ref> ** [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိုးညိုမြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်း အဆောက်အဦတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်က ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=24 November 2022 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၄ နိုဝင်ဘာ - ကာဒီနယ် [[ချားလ်မောင်ဘို]]၏ နေအိမ်အပါအဝင် [[မုံလှရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မုံလှရွာ]]ရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html |title=Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126131302/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html }}</ref> * ၂၆ နိုဝင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေတာရှည်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html |title=Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks |work=The Irrawaddy |language=en |date=28 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183850/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၇ နိုဝင်ဘာ - [ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html |date=28 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html }}</ref> * ၃၀ နိုဝင်ဘာ - [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]အနီးရှိ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border |url=https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border |work=Myanmar NOW |date=2 December 2022 |language=en |author=Nyein Swe |accessdate=23 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140615/https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၆ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဆို လူသတ်ပွဲ]]အတွက် တာဝန်ရှိသူ စစ်ကောင်စီအရာရှိ သုံးဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni forces capture soldiers linked to last year's Christmas Eve massacre |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre |author=Esther J |date=6 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=4 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230104141538/https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre }}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် တပ်မတော် (ကြည်း)တို့ မြေပြင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan |work=BNI |date=14 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=9 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230109143631/https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်တိုက်ပွဲတွင် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says |date=13 December 2022 |author=Nyein Swe |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140613/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says }}</ref> * ၁၆ ဒီဇင်ဘာ - [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမည့် BURMA Act အား ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act |title=Meeks Issues Statement on House Passage of BURMA Act |date=6 April 2022 |website=House Foreign Affairs Committee |access-date=24 May 2023 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231150112/https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act }}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Senate Passes Burma Act Bill |url=https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ |website=American Baptist Churches USA |date=16 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=2 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202184408/https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ }}</ref> * ၁၇ ဒီဇင်ဘာ - တပ်သား ၉၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များက နန့်ဆန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ TNLA နှင့် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TNLA က ယင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding' |date=19 December 2022 |work=Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109143629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက အလစ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အရပ်သုံးထရပ်ကားတွင် အလုပ်သမားများအဖြစ် ပုန်းခိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint |url=https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint |author=Thura Maung |date=31 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140611/https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦး[[လှမိုးအောင်]]အပါအဝင် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများအား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html |title=Ayeyarwady Region's NLD Ministers Released |date=30 December 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=24 May 2023 |archivedate=22 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230922151244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html }}</ref> * ၃၀ ဒီဇင်ဘာ - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar court extends Aung San Suu Kyi's prison sentence to 33 years |url=https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html |last=Mogul |first=Rhea |work=CNN |date=30 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=19 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230519081122/https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html }}</ref> ==၂၀၂၃== === ဇန်နဝါရီ === * ၅ ဇန်နဝါရီ - [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]က ကျေးရွာများအား စပိဘုတ်ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ဖိအားပေးမှုများကြောင့် [[အင်းလေး]]ဒေသ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State |author=Hein Htoo Zan |date=5 January 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html |work=The Irrawady |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109200852/https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html }}</ref> * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - "နိုင်ငံတော်အား သစ္စာစောင့်သိသော" နိုင်ငံသားများအား လိုင်စင်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Tin Htet Paing |date=2023-02-13 |title=Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316191848/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta }}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]က နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအား နောက်ထပ် ခြောက်လ သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar regime extends military rule for another six months |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months |access-date=2023-03-12 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811023532/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ နောက်ထပ် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-23 |title=Myanmar Junta Extends Martial Law in Resistance Stronghold Sagaing Region |url=https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html |access-date=2023-03-11 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406111742/https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html }}</ref> တပ်မတော် (ကြည်း)၏ [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2023-03-06 |title=Myanmar army killed 17 people in 2 villages, residents say |url=https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 |access-date=2023-03-11 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=13 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230913161001/https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကန်တော်ကျေးရွာတွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူငယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ခုခံရေးသမား လေးဦး ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":3">{{Cite web |date=2023-03-03 |title=Child fighters beheaded as Myanmar killings rise after martial law |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html |access-date=2023-03-11 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=3 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203184532/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html }}</ref> === မတ် === {{See also|တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၂ မတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]တပ်သားများက [[တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]အတွင်း ရွာသူရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးမှာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံခဲ့ရပြီး အမျိုးသမီးသုံးဦးမှာ အသတ်မခံရမီ မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Shwe Wah |date=2023-03-11 |title=In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control |url=https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control |access-date=2023-03-11 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311150651/https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control }}</ref> * ၁၁ မတ် - [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး သုံးပါးအပါအဝင် ရွာသူရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Esther J |date=2023-03-16 |title=Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture |url=https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316175602/https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture }}</ref> === ဧပြီ === {{see also | ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၁၁ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကန့်ဘလူမြို့နယ်]]၊ [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးဖွင့်ပွဲ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[တပ်မတော် (လေ)]]က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100 |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html |work=The New York Times |date=11 April 2023 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=12 April 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230412112258/https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html }}</ref> === မေ === * ၇ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မုံရွာမြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက် [[ရေကန်စုရွာ၊ မုံရွာမြို့နယ်|ရေကန်စုရွာ]]အနီးရှိ မုံရွာခရိုင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရင်း အမှတ် (၂၇) လက်အောက်ခံတပ်ခွဲ (၂) စခန်းကို စစ်ကောင်စီတပ် အင်အား ၈၀ ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ကို ပစ်သတ်ကာ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာ PDF စခန်း စစ်တပ်ဝင်စီး၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦးကို သတ်ဖြတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142156/https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ }}</ref> * ၂၅ မေ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့မှ ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦးသည် လက်နက်၊ ငွေကြေးတွေများ ယူဆောင်ကာ စစ်ကောင်စီထံ လက်နက်ချအညံ့ခံ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပခုက္ကူ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်နဲ့ အဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦး စစ်ကောင်စီထံထွက်ပြေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080519/https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html }}</ref> * ၂၆ မေ ** [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံရာ ရေလယ်ကျွန်းဒေသအား စစ်တပ်က သုံးရက်ကြာ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ဒေသခံ ၅ ဦးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး ကျေးရွာ ၂၇ ရွာ မီးရှို့ခံခဲ့ရကာ နေအိမ် ၆၀၀ ကျော်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=သူရမောင် |title=ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံ၌ လူ ၅ ဦး အသတ်ခံရကာ ရွာ ၃၀ နီးပါး မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37413/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=1 ဇွန် 2023}}</ref> ** အမျိုးသားရေးအမည်ခံသည့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံပွဲများကို ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးအစည်းအရုံး (MNO) ဥက္ကဋ္ဌ<ref>{{cite news |first1=RFA Burmese |title=စစ်တပ်ထောက်ခံသူ သေနတ်ပစ်ခတ်ခံရပြီး အရေးပေါ်ဆေးကုသနေ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/army-supporter-shoot-05312023164924.html |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |agency=RFA Burmese |language=my}}</ref> ဦးတင့်လွင်အား သေနတ်သမားတစ်ဦးမှ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဟန်သစ် |first2=မြတ်သွယ် |title=ရန်ကုန်တွင် နာမည်ကြီးစစ်တပ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦး ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် ပစ်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37395/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023}}</ref> * ၂၇ မေ ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]၊ [[မိုးဗြဲရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|မိုးဗြဲမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား သုံးရက်ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကလေးငယ်နှစ်ဦး အပါအဝင် လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည့် မိုးဗြဲတွင် ကလေး ၂ ဦးအပါအဝင် ၄ ဦးသေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37317/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> ** ကရင်နီတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) မှ ဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လူငယ်လေးဦးသည် ကယားပြည်နယ် ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်တွင် ဒဏ်ရာရသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ဆောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=တိုက်ပွဲကြား ကရင်နီဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080532/https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html }}</ref> * ၂၉ မေ - ချင်းပြည်နယ် [[ဟားခါးမြို့]]နှင့် [[ထန်တလန်မြို့]]ကြား သီးမစ်လွင်ပြင်တွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] (CNA) နှင့် [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားနေရာ တော်လှန်ရေးသမား ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါး၊ ထန်တလန်ကြားတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37330/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> * ၃၀ မေ ** [[ဝက်လက်မြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[စခမ်းသာရွာ၊ ရေဦးမြို့နယ်|စခန်းသာ (ရှပ်ပြဲ) ရွာ]]အနီး ရောက်လာသော စစ်ကြောင်းကို [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် Black Wolf Army နှင့် WHO AM I – ARMY တို့က ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးသီး ၇ ခုချ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ဝက်လက်မြို့ဘက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=ဝက်လက်တွင် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းနှစ်ခု ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023 |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601075511/https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ }}</ref> ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[အဝန်းကြီးရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အဝန်းကြီးကျေးရွာ]]ကို တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိဘဲ ဘီးလင်းမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၃၁၄) အမြောက်တပ်ရင်းက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ သံဃာတော် ၃ ပါးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |first2=ငြိမ်းဆွေ |title=ဘီးလင်းတွင် စစ်တပ်လက်နက်ကြီးကြောင့် သံဃာနှင့် သာမဏေများ ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37322/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** တပ်မတော် ထောက်ခံသူနှင့် အမျိုးသားရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ အဆိုတော် လီလီနိုင်ကျော်အား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူနေရသည်။<ref>{{cite web |title=အဆိုတော် ဒေါ်လီလီနိုင်ကျော် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရ |url=https://news-eleven.com/article/248964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ် ၂၈ မြို့နယ်မှ စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၇၃ ဖွဲ့နှင့် လေ့လာသူ ၃၁ ဦးတို့ပါဝင်သော ပထမအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ကို နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်ကိုင်းတိုင်း အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည် |url=https://www.rfa.org/burmese/news/sagaing-counsalor-council-05312023171137.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** ကရင်ပြည်နယ်၊ [[ကျုံဒိုးမြို့|ကျုံဒိုးရဲစခန်း]]ကို [[KNLA]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက ဒရုန်းနှင့် ဗုံးချတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ခလရ (၅၄၆) စစ်တပ်က လက်နက်ကြီး ပြန်လည်ပစ်ခတ်ရာတွင် ဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံးပြီး တစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်တပ် လက်နက်ကြီးကြောင့် ကျုံဒိုးဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံး၊ တစ်ဦးဒဏ်ရာရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080531/https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html }}</ref> * ၃၁ မေ ** ကန့်ဘလူမြို့နယ် [[ဖုတ်ကုန်းရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ဖုတ်ကုန်းရွာ]] ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းကို စစ်သား ၆၀ ဝန်းကျင်က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တော်လှန်ရေးသမားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8"/> ** ချောင်းဦးမြို့မြောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာ ခင်မွန်ရွာအနီးရှိ Area 71 People Defense Force Monywa စခန်းကို စစ်ကောင်စီ အင်အား ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းရာ တော်လှန်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8">{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |first2=သူရမောင် |title=စစ်ကိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ စခန်းနှစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ငါးဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=18 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230618025229/https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ }}</ref> === ဇွန် === * ၂ ဇွန် - ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကြာအင်းဆိပ်ကြီးကို KNU ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181743/https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ }}</ref> * ၃ ဇွန် - ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံတပ်ကို မြို့အနောက်ဘက် ၅ မိုင်ခန့်အကွာရှိ [[ခေါင်းအီရွာမရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|ခေါင်းအိရွာ]]နှင့် [[စက်တော်ရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|စက်တော်ရွာ]]အကြားတွင် ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ဖယ်ခုံအခြေစိုက် အမှတ်(၁၀၀၂) တပ်ရင်း၊ ဒီးမော့ဆိုအခြေစိုက် အမှတ် (၁၁၀၁)၊ (၁၁၀၂)၊ (၁၁၀၇) တပ်ရင်းများ၊ မိုးမြို့ဗြဲအခြေစိုက် အမှတ် (၁၀၀၅)၊ (၁၀၀၇)၊ (၁၀၀၈)၊ (၁၀၀၉)၊ လွိုင်ကော်အခြေစိုက် PDF တပ်ရင်း (LKPDF) များနှင့် ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)၊ ကယား(ကရင်နီ)တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) တို့ ပူးပေါင်း ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ရာမှ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိတိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်ဖက် အထိအခိုက်ရှိ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617150534/https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ }}</ref> * ၅ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးမြို့၊ အမှတ် (၁၂) ရပ်ကွက် ရဲစခန်း၊ အမှတ် (၅) ရပ်ကွက်ရှိ (၅၀၇) စစ်တပ်စခန်း၊ [[ပန်ဟုန်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|ပန်ဟုန်းရွာ]]ရှိ စစ်တပ်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်ပန်း |title=လားရှိုးမြို့ပေါ် ရဲစခန်းနှင့် စစ်တပ်စခန်းများ တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37605/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၆ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကလေးမြို့နယ်၊ လက်ပံချောင်း-ရာဇဂြိုဟ်လမ်းမကြီးဘေးရှိ [[ရှုခင်းသာရွာ၊ ကလေးမြို့နယ်|ရှုခင်းသာကျေးရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းကို စစ်တပ်က MI 35 အမျိုးအစား တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်သွယ် |title=ကလေးမြို့နယ်တွင် စာသင်ကျောင်း တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37534/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၅ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၆ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မိုးဗြဲမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ် ပစ်ခတ်သဖြင့် အရပ်သား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မိုးဗြဲမြို့တွင် တစ်ရက်အတွင်း အရပ်သား သုံးဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145205/https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ }}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ [[နတ်သံကွင်းမြို့]] ရဲစခန်း၊ တံတားရဲကင်း နှစ်ခု၊ ရေတွင်းကုန်းရွာနှင့် ဘုံသတောရွာအနီးရှိ အခြားစစ်ရေးပစ်မှတ် နှစ်ခုတို့ကို KNU တပ်မဟာ ၃ လက်အောက်ခံတပ်များ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များက ဝင်တိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နတ်သံကွင်းတံတားကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ KNU,PDF ပူးပေါင်းတပ်ဘက်မှ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=စစ်တောင်းမြစ်ကူး နတ်သံကွင်းတံတား ဖျက်ဆီးခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619182335/https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ }}</ref> * ၇ ဇွန် ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်]] စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်မှူးနေလင်းဦးနှင့် [[ဗောဓိကွင်းရွာ၊ ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ဗောဓိကွင်းရွာ]]အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသူရတို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အောင်နိုင် |title=ကျောက်တံခါးတွင် ဗိုလ်မှူးနှင့် ရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=17 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230617115133/https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ }}</ref> ** ပဇီကြီးရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြာင်း တိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် သေဆုံးခဲ့သူများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း လူမှုကွန်ရက်ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာ ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်တွင်း စစ်ခုံရုံးက ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို စစ်ခုံရုံးက ထောင်သုံးနှစ်ချ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620153215/https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html }}</ref> * ၉ ဇွန် - ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ [[ညောင်ပင်ကြီးရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ညောင်ပင်ကြီးရွာ]] ရဲစခန်းကို ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="mmnow9">{{cite web |title=ဆားလင်းကြီးတွင် စစ်တပ်က နေ့စဉ် ရွာမီးရှို့၊ ရွာသား ၁ ဦးကို ပစ်သတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142159/https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ }}</ref> * ၁၂ ဇွန် - ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ် မိုးဗြဲမြို့ ရပ်ကွက်များအတွင်း စစ်တပ် ဝင်ရောက်တပ်စွဲထားစဉ် မေ ၂၇ မှ ဇွန် ၉ အတွင်း အရပ်သား ၁၃ ဦးထက်မနည်း ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=စစ်တပ် တပ်စွဲထားသည့် မိုးဗြဲတွင် ပစ်သတ်ခံရသူ ၁၃ ဦးထက်မနည်း ရှိလာ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617182106/https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ }}</ref> * ၁၃ ဇွန် ** ကယားပြည်နယ်၊ မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ သံလွင်မြစ်အရှေ့ဘက်ကမ်း [[တောင်လှရွာ၊ မယ်စဲမြို့နယ်|တောင်လှကျေးရွာ]]အနီးရှိ တောင်လှစခန်း၊ မယ်လနွယ်စခန်းနှင့် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံနယ်ခြားမှတ်တိုင်အမှတ် ၁၄ ရှိ BP 14 စခန်းကုန်းနှင့် မြို့မရဲစခန်းတို့ကို ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက တစ်ပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မြို့နယ်ရဲမှူး သေဆုံးပြီး၊ စခန်း ၃ ခုမှ မောင်းပြန်သေနတ် ၄၀ ခန့် ရရှိခဲ့ကြောင်း KMIC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခူးညေးရယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းလေးခု တစ်ပြိုင်တည်း တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617152040/https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ }}</ref> ** ဇာမဏီအမည်ရှိ မြင်းမူနှင့် မြောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ကိုဇော်မိုးနှင့် အခြား ၃ ဦးကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ မြောင်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ အဖွဲ့က လူသတ်မှုသံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေစဉ် သေဆုံးသွားကြောင်း မြန်မာနောင်း မီဒီယာ က ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မိုးဦး |author2=သူရမောင် |title=မြောင်ပလဖ ဖမ်းဆီးထားသော တော်လှန်ရေးသမား ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145032/https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ }}</ref> * ၁၅ ဇွန် - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ [[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]၊ [[တပွင်ရွာ၊ စေတုတ္ထရာမြို့နယ်|တပွင်ရွာ]]ရဲစခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မင်းဘူးခရိုင် တပ်ရင်း-၃ က တိုက်ခိုက် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]] ၂ ယောက်ကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စေတုတ္တရာ တပွင်ရွာရဲစခန်းကို PDF မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီး ပျူစောထီး ၂ ဦး ဖမ်းမိ (ရုပ်သံ) |url=https://burmese.dvb.no/archives/600035 |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=DVB |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> * ၁၇ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[ကင်းပြားရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ကင်းဗျားကျေးရွာ]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားသည့် အမျိုးသားများအနက် ၅ ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများကို ဒေသခံများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=ရွှေဘိုတွင် စစ်တပ်ဖမ်းသွားသော ရွာသား ၅ ဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620154719/https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ }}</ref> * ၁၉ ဇွန် ** ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ဟန်သစ် |title=ရန်ကုန်လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181745/https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ }}</ref> ** ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ မွေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ပန်းကိုင်ဆောင် သွားလာခြင်း၊ ပန်းပန်ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သူများကို စစ်ကောင်စီ တပ်သားများက ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မွေးနေ့ ပန်းသပိတ်လှုပ်ရှားမှု လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/dassk-birthday-activists-arrested-06202023070640.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - မြင်းခြံမြို့နယ်၊ [[ယုန်ထိုးရွာ၊ မြင်းခြံမြို့နယ်|ယုန်ထိုးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီ ကင်းပုန်းအဖွဲ့၏ ကြားဖြတ်ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် PDF တပ်ရင်း (၁) နှင့် (၈) ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁၀ ဦး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |first2=သူရမောင် |title=မြင်းခြံတွင် PDF များ ချုံခိုတိုက်ခံရ၊ ၅ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040849/https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ }}</ref> * ၂၁ ဇွန် - [[မြောင်မြို့]]ပေါ်ရှိ မြို့မရဲစခန်း၊ မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရုံးနှင့် ရဲဝန်ထမ်းအိမ်ရာတို့ကို PDF မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၈) တပ်ရင်းအပါအဝင် မြောင်မြို့နယ်အတွင်း အခြေစိုက်သည့် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ ၉ ဖွဲ့က တစ်နာရီနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မြောင်မြို့ စစ်ကောင်စီပစ်မှတ် ၃ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040848/https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ }}</ref> * ၂၄ ဇွန် - မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်း ၆ ခုကို ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဇွန် ၁၃ မှ ၂၄ အတွင်း သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအားလုံး ကရင်နီတပ်ပေါင်းစု သိမ်းယူ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703042353/https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ }}</ref> * ၂၅ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးနှင့် အရပ်သား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကင်းတော်ရွာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးစခန်း စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁ ဒါဇင်ခန့်သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/about-1-dozen-pdfs-were-killed-in-the-attack-on-kintaw-village/7153236.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၇ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုလဲမြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်းရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ညောင်ကုန်းရွာ]]နှင့် [[ချင်ပြစ်ရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ချင်ပြစ်ရွာ]]ကို စစ်တပ်က လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် သံဃာတော်တစ်ပါးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html }}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်မြို့နယ်အနောက်ခြမ်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ခရိုင်တပ်ရင်းခေါင်းဆောင် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး လိုက်လံကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် သားဖြစ်သူအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=မြောင်တွင် PDF ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040901/https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ }}</ref> * ၂၈ ဇွန် ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့]]နှင့် [[သထုံမြို့]]အကြားက ရွှေရောင်ပြတံတားကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ် KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်များက မိုင်းခွဲ ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အိမ်စီးကား ၃ စီး တံတားအောက် ထိုးကျကာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သထုံ၊ ဘီးလင်းလမ်း KNU တိုက်ခိုက်မှု ထိခိုက်သေဆုံးသူတချို့ရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032053/https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html }}</ref> တံတားပေါက်ကွဲမှုအပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသွားရောက်လုပ်ကိုင်နေစဉ်အတွင်း ထပ်မံပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့် လူ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ခရိုင်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဇွန် ၂၉ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ-ဘီးလင်းကျုံအိတ်တံတား ဖောက်ခွဲခံရမှု အနည်းဆုံး နှစ်ဦး သေ၊ ၂၀ ကျော်ဒဏ်ရာရ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo }}</ref> ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[စဉ့်ကိုင်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စဉ့်ကိုင်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်း စဉ့်ကိုင်ရွာအနီးတိုက်ပွဲ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ဦးသေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032051/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html }}</ref> * ၂၉ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ် [[စမွန်းရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စမွန်းရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းမြို့နယ် စမွန်းရွာ စီးနင်းခံရပြီး အရပ်သားလေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032046/https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html }}</ref> ** ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[မူဆယ်မြို့နယ်]] ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) အနီး မုံးပေါ်ရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် MNDAA ကိုးကန့်တပ်အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကောင်စီ နဲ့ ကိုးကန့်တပ် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန် |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032049/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html }}</ref> * ၃၀ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မော်လိုက်မြို့နယ်]]၊ [[တောင်းအင်ရွာ၊ မော်လိုက်မြို့နယ်|တောင်းအင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁ စစ်ဒေသ၊ မော်လိုက်ခရိုင် တပ်ရင်း ၂ က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်ဟု NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မော်လိုက်မြို့နယ် တောင်းအင်ရွာ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း စီးနင်းခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/occupied-military-camp-07022023043408.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကောလင်းမြို့]]ပေါ်တွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ အသက် ရှစ်နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦး အပါအဝင် မြို့ခံလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကောလင်းမြို့ပေါ်လက်နက်ကြီးကျပြီး ကလေးအပါ လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/kawlin-weapon-died-07012023074419.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** [[ရန်ကုန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကိုထက်ပိုင်စိုးကို စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၀ (ည)ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ဆယ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဖမ်းဆီးခံ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ထောင် ဆယ်နှစ်ချမှတ်ခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/student-prison-06302023123037.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၁၅ ဇူလိုင် - မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်အရှေ့ခြမ်း အမှတ် (၁၀၁၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ် အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ကင်းစခန်းတို့ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မတ္တရာမြို့နယ်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းကို PDF တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145935/https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ }}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းတစ်ခုသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးခရိုင်၊ ထန်တလန်မြို့အနီး တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (CDF) စခန်းငယ်တစ်ခုကို လေတပ်အကူအညီဖြင့် စီးနင်းသိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် CDF စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ် သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145933/https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ }}</ref> * ၂၁ ဇူလိုင် ** ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့အနီးရှိ လက်ခတ်တောင်ကြောပေါ်တွင် အခြေစိုက်ထားသည့် စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ဇူလိုင် ၂၁ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် KNU လက်အောက်ရှိ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်း၊ ကျားသစ်နက်စစ်ကြောင်း၊ Federal Wings စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=မြဝတီမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လက်ခတ်တောင်စခန်းကုန်း အသိမ်းခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39883/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** စစ်ကောင်စီတပ်မှ အင်အား ၈၀ ခန့်ပါသည့် စစ်ကြောင်းသည် ယင်းမာပင်မြို့နယ်၊ စုန်းချောင်းရွာအား နံနက် ၂ နာရီခန့်တွင် ရုတ်တရက် ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရခဲ့ကာ ရွာခံ ၁၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပြီး ရွာမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာစဉ် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ယင်းမာပင်၊ စုန်းချောင်းရွာ စစ်တပ်ဝင်စီးပြီး အသက်မပြည့်သေးသူ ၃ ဦးအပါအဝင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39903/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === ဩဂုတ် === * ၄ ဩဂုတ် - [[ကနောင်စစ်ဆင်ရေး]]အရ နောင်ချိုမြို့အနီးတွင် အရာရှိတစ်ဦးအပါအဝင် အင်အား ၁၅ ဦးပါ စစ်ကားတစ်စီးကို PDF က ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကားပေါ်ပါ အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများ ရခဲ့သည်။<ref name="kanaung">{{cite news |last1=သူရမောင် |first1=မိုးဦး, မြတ်ပန်း |title=တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ် အထိနာဟု မန္တလေး PDF ပြော |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=29 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230929234718/https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ }}</ref> * ၇ ဩဂုတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့]]လယ်ရှိ မီးသတ်စခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးမှူးအပါအဝင် စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူ ၂၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ဘုတလင်မြို့ မီးသတ်စခန်းကို PDF စီးနင်းပြီး မီးသတ်သမားများကို ဖမ်းဆီး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165302/https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ }}</ref> * ၁၁ ဩဂုတ် - အင်အား ၅၀ ပါ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် မိုင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကြောင်းမှူး အပါအဝင် ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၂ ဩဂုတ် - ဘုတလင်မြို့နယ် [[သခွတ္တနယ်ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|သခွတ္တနယ်ကျေးရွာ]] ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဝင်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခမဲ့ဆေးခန်းနှင့် ထိုရွာရှိ နေအိမ် ၄၀ ဝန်းကျင်ကို အင်အား ၇၀ နီးပါးပါသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဘုတလင်တွင် ပရဟိတဆေးခန်းနှင့် အိမ်များ မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40691/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၄ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီ တပ်စွဲထားသည့် တောင်ကုန်းကို [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များ]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လက်နက် ၆ လက် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကာ ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို တော်လှန်ရေးတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်း |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165252/https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ }}</ref> * ၃၁ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] ယာယီစခန်းတစ်ခု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းထားသည့် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] (ZRA) က စီးနင်းခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး သေဆုံးပြီး ဒရုန်းများ၊ လက်နက်ကြီးများ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။<ref name="cdf">{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် တော်လှန်ရေးစခန်းနှစ်ခုကို ဇိုမီးနယ်ခြားစောင့်တပ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41872/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၃ စက်တင်ဘာ - [[မြဝတီမြို့]]ရှိ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးကို ဗုံးတပ်ဒရုန်းလေယာဉ်ငယ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ယာယီတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး အပါအဝင် ၅ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သူ ၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ကိုချို |title=မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံး ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် လုံခြုံရေးတင်းကျပ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=6 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230906152506/https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ }}</ref> * ၆ စက်တင်ဘာ - မုံရွာမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာတောင်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ၄ ဦး သေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=8 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230908100342/https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ }}</ref> * ၈ စက်တင်ဘာ - ပြင်ဦးလွင်-မိုးကုတ်ကားလမ်းဘေး၊ တောင်နီကျေးရွာအနီးရှိ တာဝါတိုင်ကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား ကနောင်စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၁၃ ဦး နှင့် PDF တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၀ စက်တင်ဘာ ** တွန်းဇံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ယာယီစခန်းတစ်ခုကို ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သေဆုံးပြီး မောင်းပြန်သေနတ် ၁ လက် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု CDF (တွန်းဇံ) က ဆိုသည်။<ref name="cdf"/> ** မကွေးတိုင်း ရေစကြိုမြို့ဘက်မှ လာသည့် စစ်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းကျေးရွာများကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ဖောင်းကတာကျေးရွာရှိ နေအိမ်နှစ်လုံးပေါ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=စစ်သင်္ဘောပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဆားလင်းကြီးဒေသခံ တစ်ဦးသေ၊ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=12 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230912053546/https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ }}</ref> * ၁၁ စက်တင်ဘာ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်]]ရှိ [[ပြည်တွင်းအခွန်များ ဦးစီးဌာန|ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန]]ရုံးကို လက်ပစ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရသော်လည်း အထိအခိုက်မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |first1=နေမင်းနီ |title=မန္တလေးတွင် အခွန်ဦးစီးဌာနရုံး ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=13 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230913090008/https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ }}</ref> * ၁၄ စက်တင်ဘာ **စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ကျေးရွာ]]၊ [[တံတားဦးရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|တံတားဦးကျေးရွာ]]တို့အနီးတွင် ရှိသည့် ကျေးရွာပကဖအဖွဲ့တို့၏ စခန်းများကို အင်အား ၁၀၀ ခန့်ပါ စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ [[မြင်းဆည်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|မြင်းဆည်ရွာ]]မှ အရပ်သား ၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=စစ်ကိုင်းတွင် အမျိုးသား ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ် သတ်ဖြတ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=11 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231011065251/https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ }}</ref> ** [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် မိုင် ၃၀ ကျော်ခန့်အကွာ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်းအနီးတွင် တည်ရှိသည့် စစ်ကောင်စီ၏ ရေတံလျှောက်စခန်းကုန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=ထိုင်းနယ်စပ် စခန်းကုန်းတစ်ခုကို KNU တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=15 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230915104351/https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{main article |လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} *၉ အောက်တိုဘာ - စစ်ကောင်စီ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]က [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ မြို့ဖြစ်သော [[လိုင်ဇာမြို့]]ပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် မုန်လိုင်ခတ်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအား ထိမှန်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး သေဆုံးကာ အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Dozens killed and injured in military attack on Myanmar refugee camp |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp |agency=Al Jazeera |date=October 10, 2023 |accessdate=22 October 2023 |archivedate=7 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207001508/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp }}</ref> {{main article|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး}} *၂၇ အောက်တိုဘာ **[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့ပါဝင်သော [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite news |title=Alliance of 3 ethnic rebel groups carries out coordinated attacks in northeastern Myanmar |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 |access-date=October 27, 2023 |agency=ABC News |accessdate=22 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104221713/https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 }}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Myanmar: Escalation of clashes in northern Shan and the Southeast Flash Update #1 (As of 30 October 2023) |url=https://www.unocha.org/publications/report/myanmar/myanmar-escalation-clashes-northern-shan-and-southeast-flash-update-1-30-october-2023 |website=UNOCHA |access-date=October 30, 2023}}</ref> ** KNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကော့ကရိတ်မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-29 |title=ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲအတွင်း လက်နက်ကြီးကျလို့ ဒေသခံ ၆ ဦးသေဆုံး |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=30 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231030042923/https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo }}</ref> *၃၀ အောက်တိုဘာ ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နောင်ချိုမြို့]]နှင့် ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်များ စီးနင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီမှ ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းက လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-01 |title=ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ထုတ်ပြန် |language=Burmese |work=VOA |url=https://burmese.voanews.com/a/7336659.html |access-date=2023-11-01 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=1 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101103323/https://burmese.voanews.com/a/7336659.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === [[File:Operation 1027.svg|thumb|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အခြေအနေ (၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၉ အထိ)]] *၁ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကောင်စ်ီက နောင်ချိုမြို့သို့ စစ်ကူယာဉ်တန်းပို့ဆောင်ခဲ့ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြာ သံချပ်ကာကားတစ်စင်း ပေါက်ကွဲပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=နောင်ချိုမြို့အနီး စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို TNLAနှင့် MDY PDFတို့စစ်ဆင် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231102152449/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့]] နှင့် [[သိန္နီမြို့]]များကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=မြို့သုံးမြို့ကျသွားပြီဟု စစ်ကောင်စီဝန်ခံ |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623052 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107103759/https://burmese.dvb.no/post/623052 }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=ညီနောင်မဟာမိတ်များ၏ စစ်ဆင်ရေး၇ရက်မြောက်နေ့တွင် မြို့လေးမြို့ကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ |language=Burmese |work=Ayeyarwaddy Times |url=https://ayartimes.com/?p=27362 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103150134/https://ayartimes.com/?p=27362 }}</ref> *၃ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: နမ့်ခမ်းမြို့အနီး ရွှေလီကြိုးတံတားကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=နမ့်ခမ်းမြို့မှာ TNLA နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၊စစ်တပ်ကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ် |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo |access-date=2023-11-03 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103102012/https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo }}</ref> *၆ နိုဝင်ဘာ - ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော [[ကောလင်းမြို့]]ကို အေအေ၊ ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ခမ်းမြို့]]တစ်မြို့လုံးနီးပါးကို တီအန်လယ်အေက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ }}</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး}} ** [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] ကို ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက စတင်ခဲ့ကာ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=2023-11-10 |website=BBC News မြန်မာ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-11-08 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး စတင် |url=https://burmese.voanews.com/a/7346374.html |access-date=2023-11-10 |website=ဗွီအိုအေ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110130401/https://burmese.voanews.com/a/7346374.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်း [[တမူးမြို့နယ်]]ရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ ၉၉ ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးအောင်ကျော်လွင် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131804/https://burmese.dvb.no/post/623785 }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: MNDAA က ကွမ်းလုံနှင့် [[မုံးကိုးမြို့]]များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=မုံးကိုးမြို့ကို အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAAပြော |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131848/https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကွမ်းလုံနဲ့ နမ့်ခမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်ထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108135526/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html }}</ref> *၈ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA နှင့် MDY-PDF တို့ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး စစ်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=ဂုတ်ထိပ်တံတားအနီးရှိ စစ်တပ်စခန်းကို TNLA/PDFပူးပေါင်းအဖွဲ့တိုက်ခိုက်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131918/https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ }}</ref> *၁၁ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး}} ** ကယားပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော်မြို့အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]] ကို KNDF, KA နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-14 |title=Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114143014/https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |url-status=live}}</ref> ** ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်တစ်စင်း ကယားပြည်နယ်တွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ KNDF က ပစ်ချခဲ့သည်ဟုဆိုသော်လည်း စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျသည်ဟု တပ်မတော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down |url=https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 |last=Peck |first=Grant |date=11 November 2023 |language=en |accessdate=23 November 2023 |archivedate=11 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231111174038/https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 }}</ref> *၁၂ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA က [[သီပေါမြို့]]အနီးရှိ ကျင်သီတံတားဂိတ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-12 |title=သီပေါ ကျင်တီတံတားတပ်စခန်းကို TNLAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |access-date=2023-11-12 |archive-date=12 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |url-status=live |accessdate=23 November 2023 |archivedate=12 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html }}</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို |trans-title=Two Rathedaung Township Border Guard Military Posts attacked by Arakan Army with Dong Paik camp being captured |date=13 November 2023 |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 |language=my |work=Narinjara News |accessdate=23 November 2023 |archivedate=13 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231113013729/https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 }}</ref> *၁၅ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိသားစုဝင်များအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး အလင်းဝင်လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en |archive-date=30 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130093234/https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 }}</ref> **၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး: KNDF က [[လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်]]ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၁၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-15 |title=Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html |access-date=2023-11-15 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=16 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231116062451/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html }}</ref> *၁၆ နိုဝင်ဘာ - **စစ်တွေမြို့နှင့် မဝေးသော [[ပေါက်တောမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေတပ်နှင့် လေတပ်အသုံးပြု၍ ပစ်ခတ်မှုမျာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သားနေအိမ်များ ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military |date=16 November 2023 |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html |work=The Irrawaddy |accessdate=23 November 2023 |archivedate=17 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231117203523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: အွန်လိုင်းရာဇဝတ်မှုခေါင်းဆောင် မြီရှောက်ချန်းနှင့် မိသားစုအာ စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html|title=最新消息！缅北电诈头目明学昌，已自杀身亡|work=National Business Daily|date=2023-11-17|language=zh-cn|access-date=23 November 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204173627/https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=Former lawmaker dies in police custody after arrest for Myanmar scams |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html |access-date=2023-11-17 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118082258/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html }}</ref> * ၂၁ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်မြို့၊ [[ကနေဒီတောင်]]ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ PDF – Zoland က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကနေဒီတောင် စစ်ကောင်စီစခန်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html |access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=23 November 2023 |archivedate=28 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240228064921/https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html }}</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ရန်ကုန်မြို့တွင် ညအချိန် သံချပ်ကာကားများ လှည့်လည်နေခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ညဉ့်မနက်မီ စောစီးစွာပိတ်သိမ်းကြသည်။<ref>{{cite news |title=Reports of Forced Conscription by Myanmar's Military Spark Panic in Yangon |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html |date=24 November 2023 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133020/https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html }}</ref><ref>{{cite news |date=24 November 2023 |title=Parents Pull Children From Schools in Yangon as Myanmar Junta Troops Move In |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html |work=The Irrawaddy |access-date=25 November 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133018/https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html }}</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2023-11-25 |title=Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127132400/https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ }}</ref> *၂၈ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်သည် ၁၈၆ ဦးပါဝင်သော အမှတ် ၁၂၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းသည် MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်အား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-29 |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref><ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-30 |title=After Over 30 Years of Control, Myanmar Junta Loses Grip on Township Near China Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023257/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မူဆယ်မြို့သို့ ဦးတည်သော ကုန်းလမ်းများအား ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Regan |first1=Helen |title=Opponents vow 'beginning of the end' for Myanmar's junta as resistance launches nationwide offensive |url=https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |access-date=28 November 2023 |agency=CNN |date=28 November 2023 |archive-date=28 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=28 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html }}</ref> *၂၉ နိုဝင်ဘာ - ** CDF နှင့် CNA တို့က မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html |access-date=2023-12-01 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202043350/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html }}</ref> ** [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း|ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ]]တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Cho |first=Ko |date=2023-11-30 |title=Rival Shan armies declare truce as other ethnic armed groups gain ground |url=https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240327180609/https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === {{see also|လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ}} * ၁ ဒီဇင်ဘာ - [[လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ]]: လောက်ကိုင်မြို့အရှေ့တောင်ပိုင်းကို MNDAA က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ အရပ်သားများစွာ မြို့အတွင်း ပိတ်မိနေကာ ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးက တရုတ်နိုင်ငံသားများ မြို့အတွင်းမှ ထွက်ခွာကြရန် ဆော်ဩသည်။<ref>{{cite news |title=After weeks of preparation, MNDAA says it has entered Laukkai |url=https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |date=1 December 2023 |language=en |work=Myanmar Now |access-date=6 January 2024 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ }}</ref> * ၃ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို MNDAA က တိုက်ခိုက်သည်။ တိုက်ပွဲမှာ ရှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |access-date=2023-12-07 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231206134554/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |url-status=live}}</ref> * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ** ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး: KNLA နှင့် ဒေသခံ PDF များက ကျောက်ကြီးမြို့နယ်ရှိ မုန်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်နိုင်သော မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Myanmar Resistance Seizes First Town in Bago Region: KNU |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=15 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240415180748/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html }}</ref> ** လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh/> * ၅ ဒီဇင်ဘာ - ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ တရွန်အိုင် ဗျူဟာစခန်းကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-06 |title=Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207024830/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html }}</ref> * ၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: ဘုရားလေးဆူကုန်းအား MNDAA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လောက်ကိုင်မြို့ တောင်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |title=MNDAA seizes key outpost south of Laukkai |date=6 December 2023 |access-date=6 December 2023 |archive-date=8 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208173510/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |url-status=live}}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] ဌာနချုပ်မှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်းကို အသေရမိခဲ့သည်ဟု ကိုးကန့်မီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း သေဆုံးမှုအား အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။<ref>{{Cite web |title=敏昂萊武裝第12野戰旅旅長在果敢戰場被擊斃 |url=https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html |access-date=2023-12-08 |website=果敢资讯网 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231209231216/https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html|archive-date=December 9, 2023|trans-title=Tatmadaw's 12th Military Operations Brigadier General Shot Dead in Kokang Battlefield|lang=zh}}</ref>{{Better source needed|date=December 2023}} * ၁၁ ဒီဇင်ဘာ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပခဲ့ရာ 'အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်များ' ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=China brokers talks in Myanmar between military junta and rebel groups that yield 'positive results' |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results |access-date=11 December 2023 |date=December 11, 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231211145421/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - တရုတ်ဦးဆောင်သော ဆွေးနွေးပွဲမှာ "၁၀ မိနစ်ခန့်သာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်" ဟု ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဆိုခဲ့ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Brotherhood Alliance Denies Myanmar Junta Peace Deal Rumors |work=The Irrawaddy |date=13 December 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240101211111/https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html }}</ref> * ၁၅ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-18 |website=France 24 |language=en |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231223164727/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire }}</ref> * ၁၈ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်ဝင်ပေါက်အနီးရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထန်ပါကျိုင်းရွာ]]ရှိ MNDAA အပေါ် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 November 2023 |author=Kyaw Oo |url=https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |title=Fighting restarts near Laukkai as MNDAA seizes border gate and trade zone |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=26 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=26 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ }}</ref> * ၁၉ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဝင်ပေါက် ရန်လုံးကြိုင်နယ်စပ်ဂိတ်ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |title=Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say |url=https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ |access-date=2024-01-05 |website=ABC News |date=20 December 2023 |language=en |archive-date=31 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240131114238/https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ }}</ref> * ၂၂ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: မန်တုံမြို့ကို TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]သည် TNLA ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web |author=Hein Htoo Zan |date=23 December 2023 |title=Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=25 December 2023 |website=The Irrawaddy |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://archive.today/20231223205345/https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref> * ၂၅ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ပေါ်သို့ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အရပ်သား ၈ ဦးသေဆုံးကာ ၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိသည်။<ref name=most>{{cite news |title=Most of Laukkai now under MNDAA control |url=https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |date=28 December 2023 |author=Kyaw Oo |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=30 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=30 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ }}</ref> * ၂၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀ ပါဝင်သော တပ်မတော်၏ အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် ဒေသခံ နယ်ခြားစောင့်တပ်မှူး ပယ်ဆောက်ချိန်တို့အပါဝင် နယ်ခြားစောင့်တပ် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချသည်။ လက်နက်ချပြီးနောက် MNDAA က မြို့အား ကင်းလှည့်လည်သည်။<ref name=cas>{{cite news |title=Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports |author=Saw Reh |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |language=en |date=26 December 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=27 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=27 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ နတ်သံကွင်းမြို့အား KNLA ဦးဆောင်သောအဖွဲ့မှ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html |access-date=12 January 2024 |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅၁ ဦး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇီုရမ်ပြည်နယ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ |access-date=12 January 2024 |archive-date=14 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114105949/https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ }}</ref> == ၂၀၂၄ == === ဇန်နဝါရီ === * ၄ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ရှိ ဒေသကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်သည် လက်နက်ချခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် မိသားစုဝင်များ လားရှိုးမြို့သို့ ထွက်ခွာသည်။<ref name=end>{{cite news |title=Myanmar Regime Raises the White Flag in Kokang Zone on China Border in Shan State |date=5 January 2024 |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=12 January 2024 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118021858/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html }}</ref> * ၅ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲပြီးဆုံးကာ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ |date=5 January 2024 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240111142130/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ }}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၃၈၉ ဦးနှင့် မိသားစုဝင် ၁၆၀၀ ဦး လက်နက်ချသည်ဟု MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ မိသားစုဝင်များ၏ အသက်အန္တရာယ်လုံခြုံရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဆိုသည်။<ref name=surr2>{{cite news |title=Myanmar ethnic minority armed groups: Over 2,300 military personnel surrendered |date=6 January 2024 |url=https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ |work=NHK World- Japan |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=7 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240107114044/https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ }}</ref> * ၈ ဇန်နဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်တောင်စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းယူသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့် လက်နက်ချသည်။<ref name=aakt>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html |date=10 January 2024 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=20 January 2024 |archivedate=15 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240115022517/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၉ ဇန်နဝါရီ - အင်ဒို-မြန်မာ [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း]]တွင် ဗျူဟာကျသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင်း တိုက်ပွဲများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name=aakt/> * ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတွင် ကြားဝင်စေ့စပ်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire |access-date=20 January 2024 |archive-date=28 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240228144830/https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire }}</ref> * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - [[လားရှိုးမြို့နယ်]]နှင့် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]များအပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု TNLA က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html |date=13 January 2024 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=20 January 2024 |archivedate=13 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113144010/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html }}</ref> * ၁၅ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html |access-date=20 January 2024 |archive-date=27 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240227180712/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html }}</ref> * ၁၈ ဇန်နဝါရီ - ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၇၆ ဦးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးကာ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 |access-date=20 January 2024 |archive-date=19 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119102953/https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 }}</ref> * ၂၀ ဇန်နဝါရီ - ** စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၀၀ ကျော်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်က အိန္ဒိယစစ်တပ်ထံ ခိုလှုံမှုများနှင့် စစ်ဘေးရှောင်များ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် ၁,၆၄၃ ကီလိုမီတာအား ခြံစည်းရိုးကာရန် အိန္ဒိယအစိုးရက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah |url=https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece |date=20 January 2024 |work=The Hindu |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126182417/https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece }}</ref> ** တပ်မတော်နှင့် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]တို့သည် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]တွင် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html Firefight Erupts as Myanmar Junta Troops Halt PNLO Arms Convoy in Shan State]. Brian Wei. January 23, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240124045933/https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html|date=January 24, 2024}}</ref> * ၂၄ ဇန်နဝါရီ - ** [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့သည် ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် တပ်မတော်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဆီဆိုင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html Myanmar Military Now at War With Ethnic Pa-O Army And Allies in Southern Shan State]. Brian Wei. January 26, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240126163421/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html|date=January 26, 2024}}</ref> ** ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် နီးစပ်သော မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ပိုင် ကားတစ်စီးကို ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်သုံးဦးသေဆုံးပြီး လက်နက်နှင့် ဗုံးပစ်လောင်ချာတို့ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရ|trans-title=Three members of the Mon Peace Defense Force were shot dead|lang=my|url=https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|date=January 24, 2024|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20240126160153/https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|archive-date=|access-date=6 February 2024|archivedate=26 January 2024}}</ref> * ၂၅ ဇန်နဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပေါက်တောမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ မြို့ပေါ်ရှိ အဆောက်အုံအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=January 25, 2024 |title=Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html |website=The Irrawaddy |access-date=6 February 2024 |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126031058/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html }}</ref> * ၂၆ ဇန်နဝါရီ - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဆီဆိုင်မြို့]]အား ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Pa-O, Karenni forces seize control of town in southern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ |author=Aung Naing |date=26 January 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126121405/https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ }}</ref> * ၂၉ ဇန်နဝါရီ - ** KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက တပ်မတော်၏ [[:en:Eurocopter AS365|ရဟတ်ယာဉ်]]တစ်စင်းအား စက်သေနတ်များ၊ စနိုက်ပါနှင့် ဒုံးပစ်လက်နက်တို့ဖြင့် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html In Karen State, Another Myanmar Junta Chopper Shot Down]. January 29, 2024. [[The Irrawaddy]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129142812/https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html|date=January 29, 2024}}</ref><ref> [https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146 Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter]. January 29, 2024. [[Agence France-Presse|AFP]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129194457/https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146|archive-date=January 29, 2024}}</ref> ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် ၃၈၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Junta's infantry base seized by Arakan Army|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html|access-date=2024-01-29|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204054158/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ အမှတ် ၅၄၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Another myanmar battalion base captured|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html|access-date=2024-02-01|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240504195023/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html}}</ref> * ၅ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ [[ဒေါဆီအီရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဒေါဆီအီရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အတွက် ကလေးငယ် အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Warplanes Bomb School in Karenni State, Killing 4 Children|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=8 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240508031855/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် [[ဖားကန့်မြို့နယ်|ဖားကန့်]]နှင့် [[မံစီမြို့နယ်]]များရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းနှစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawaddy|accessdate=11 February 2024|archivedate=13 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213160055/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ရင်းဌာနချုပ် လက်ကျန်နှစ်ခုအား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html |access-date=11 February 2024 |archive-date=7 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207113816/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html }}</ref> ** မြောက်ဦးနှင့် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]]များတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကာ ကျောက်တော်မြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253|title=AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control|access-date=8 February 2024|website=Narinjara News|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208171938/https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253}}</ref> * ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အကြား အမျိုးသားနှင့် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်ကြား အမျိုးသမီး အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ|ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ]]ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar junta enforces compulsory military service law: Report|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html|access-date=2024-02-10|website=[[Hindustan Times]]|accessdate=11 February 2024|archivedate=11 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240211051317/https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html}}</ref> ** ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြောက်ဦးမြို့အား သိမ်းပိုက်လို်က်ကာ တပ်မတော်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ်သုံးစင်းကို နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည်။ * ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့သုံးမြို့ သိမ်းပိုက်ခံရခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] [[ကုလားတန်မြစ်]]ကူးတံတားဖြစ်သော ကစ္ဆပနဒီတံတားကို စစ်ကောင်စီက ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့အစောပိုင်းတွင်လည်း စစ်တွေမြို့အဝင်ရှိ မီးချောင်းတံတားကိုလည်း ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=13 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213161248/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html }}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားသော [[ကောလင်းမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region]. [[The Irrawaddy]]. February 13, 2024 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240213160046/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html|date=February 13, 2024}}</ref> * ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးထားသော [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ယင်း၏ နိုင်ငံရေးပါတီ [[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] မှ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)" အမည်ဖြင့် ခွဲထွက်ကာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ နိုင်ငံရေးစစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://burmese.dvb.no/post/638482 |work=Democratic Voice of Burma |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=29 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240229120629/https://burmese.dvb.no/post/638482 }}</ref><ref>{{cite news |title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှအတွင်းရေးမှူး၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်တို့မှ ပါတီတွင်းမှ ယုံကြည်ချက်တူသူများနှင့် လက်တွဲ၍ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်ထုတ် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 |work=Narinjara |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=22 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322032425/https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 }}</ref> ** [[ကရင်နီ တပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]သည် [[ရှားတောမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ်အတွင်း ကရင်နီအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်နိုင်သော ဒုတိယမြောက်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html Karenni Resistance Forces Capture Shadaw as Hilltop Junta Base Falls]. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 14, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240214152425/https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html|date=February 14, 2024}}</ref> * ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များ စွန့်ခွာသွားပြီးနောက် [[မြေပုံမြို့]]အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ |work=Myannmar Now |language=en |date=16 February 2024 |accessdate=17 February 2024 |archivedate=17 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240217073534/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ }}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈-၁၉ : ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာလေးရွာမှ [[ရိုဟင်ဂျာ]] ၁၀၀ ခန့်ကို နိုင်ငံသားအဖြစ် လျှောက်ထားသော်လည်း စစ်အစိုးရက စစ်မှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား မှတ်ပုံတင်ကတ်များ၊ ဆန်တစ်အိတ်နှင့် လစဉ် လစာ ၄၁ ဒေါ်လာ ပေးမည်ဟု စစ်အစိုးရက ကတိပြုထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ၁၄ ရက်ကြာ အခြေခံသင်တန်းကို တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ရှောင်တိမ်းနေသော ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားသည် [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်|ARSA]] သို့မဟုတ် RSO ကို ကျော်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းကြသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html Rohingya Men in Myanmar Are Being Forcibly Recruited by The Junta’s Military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240507140422/https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html |date=7 May 2024 }}. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 23, 2024.</ref> <ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 Junta forces abduct 100 young Muslims from Buthidaung to enroll in conscription] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240404225520/https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 |date=4 April 2024 }}. Narinjara News. February 22, 2024.</ref> တချိန်တည်းတွင် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၅၅ နှစ်ကြား အမျိုးသားများကို ပြည်သူ့စစ်များအဖြစ် မဝင်ရောက်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရုပ်သိမ်းမည်ဟု စစ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ကျောက်ဖြူမြို့ရှိ [[ကမန်လူမျိုး|ကမန်]]စစ်ဘေးရှောင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/|title=Kaman IDPs in Rakhine State told to form pro-junta militia|date=February 21, 2024|publisher=[[Myanmar Now]]|url-access=subscription|author=Jessy Wolf|access-date=29 February 2024|archive-date=24 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224175618/https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/}}</ref> * ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ: ** KIA တပ်ဖွဲ့များသည် ၄ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် Jehkam စစ်အခြေစိုက်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ|ရှမ်းပြည် တိုးတက်ရေးပါတီ]] (SSPP) နှင့် ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်း လာရေး တိုက်ပွဲဝင်နေဟု SSPP/SSA ကြေညာ၊ တော်လှန်လိုသော ပြည်သူများကို ကြိုဆိုလက်ခံမည်ဟု ဖိတ်ခေါ် |url=https://yktnews.com/2024/02/147102/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160442/https://yktnews.com/2024/02/147102/ }}</ref> * ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ: ** ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် KIA နှင့် ABSDF မှ သိမ်းပိုက်ခံထားရသော မော်လူးမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စစ်အစိုးရတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ |work=Myanmar Now |date=22 February 2024 |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222203614/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ }}</ref> ** အစိုးရ/PNA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|PNLA]] တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဟိုပန်မြို့အရှေ့ဘက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နာရီများစွာကြာပြီးနောက် စစ်အစိုးရတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army soldiers killed as fighting continues near Shan State capital |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ |date=22 February 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222145811/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ: SSPP နှင့် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဟိုပန်နှင့် မိုင်းပွန်ကြားရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=ဟိုပုံးမြိုနှင့် မိုင်းပွန်မြို အကြားရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လွယ်ဝိုးတုတ်စခန်းကို SSPP နှင့်မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက် |url=https://yktnews.com/2024/02/147203/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160513/https://yktnews.com/2024/02/147203/ }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ: ရမ်းဗြဲမြို့နယ်တွင် AA နှင့် တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး သုံးရက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=27 February 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=24 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240424115557/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html }}</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ: ကောလင်းမြို့၏ နေရာအတော်များများကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html |work=The Irrawaddy |date=27 February 2024 |language=en |accessdate=6 March 2024 |archivedate=7 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240307115156/https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html }}</ref> * ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ: မင်းပြားမြို့နယ်တွင် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်းကို အေအေက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/aa-seizes-last-junta-base-in-minbya-township-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=28 February 2024}}</ref> * ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ: [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း|ကုလားတန်လမ်းဖောက်လုပ်ရေး]]အတွက် အေအေ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် [[:en:K. Vanlalvena|K. Vanlalvena]] တို့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army meets with Indian officials to discuss resumption of Kaladan road |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ |work=Myanmar Now |language=en |date=4 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=4 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240304171458/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ }}</ref> === မတ် === * ၂ မတ်: မုဒုံမြို့နယ်ရှိ [[ကမာဝက်မြို့|ကမာဝက်]]နှင့် [[ကော့ပီထော်ရွာ၊ မုဒုံမြို့နယ်|ကော့ပိထော]]ရှိ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်သုံးဦးအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီ-စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (NMSP-AMD) မှ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military Junta Forces Extends Presence Across Mudon Township |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township |work=Independent Mon News Agency |language=en |date=7 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509114158/https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township }}</ref> * ၄-၅ မတ်: NMSP-AMD ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် မုဒုံနှင့် ကမာဝက်မြို့များတွင် စစ်အင်အား ၁၆၀ ကို တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။ * ၅ မတ်: TNLA သိမ်းပိုက်ထားသော မြို့နယ်များဖြစ်သည့် [[မန်တုံမြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်]]များကို တပ်မတော်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=5 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=11 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311051705/https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html }}</ref> * ၇ မတ်: [[လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]]၏ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးရွှေမင်းသည် အောင်မြေသစ်ရွာအနီးတွင် KIA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/ Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces]. [[Myanmar Now]]. March 8, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240308151624/https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/|date=March 8, 2024}}</ref> * ၈ မတ်: [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင် အရပ်သားအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-to-launch-public-administration-in-paletwa-township-chin-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=8 March 2024}}</ref> * ၁၁ မတ်: ယခင်အပတ်မှ စတင်သော စစ်ဆင်ရေးတွင် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ရှေ့တန်းစခန်း ၂၀ ကျော်ကို သိမ်းပို်က်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကေအိုင်အေက ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Loses Major Bases as KIA Continues Offensive in Kachin State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=11 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=21 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240321012725/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html }}</ref> * ၁၂ မတ်: ** ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Seizes Rakhine Town Near Key Chinese Port Project |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406123333/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html }}</ref> ** [[မောင်တောမြို့နယ်]]ရှိ အောင်သပြေနယ်စပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦး ထွက်ပြေးခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=13 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=13 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240313152401/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html }}</ref> * ၁၄ မတ်: ** ချင်းရွှေဟော်နှင့် ကြူကုတ်နယ်စပ်စခန်းများကို MNDAAA က ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA reopens two Myanmar-China border trading points |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-reopens-two-myanmar-china-border-trading-points/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကရင်နီတပ်များက [[ဖားဆောင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni resistance fighters occupy Thailand-Myanmar border town of Hpasawng |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-occupy-thailand-myanmar-border-town-of-hpasawng/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> **ကလေးမြို့ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ထိုးစစ်ဆင်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက စခန်းနှင့် ကမ်းပါးနီရွာများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ကမ်းပါးနီရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance’s ‘Final Warning’ to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=14 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=15 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240315030445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html }}</ref> * ၁၅ မတ်: [[ဗန်းမော်ခရိုင်]]ရှိ အမှတ် ၂၃၇ ခြေလျင်တပ်ရင်း ဌာနချုပ်ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Myanmar Junta Battalion Headquarters Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=15 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509072930/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html }}</ref> * ၁၇ မတ်: ရသေ့တောင်မြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ စစ်တွေမြို့အား ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် ဖြတ်တောက်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army takes Rathedaung, its eighth town seizure in Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-takes-rathedaung-its-eighth-town-seizure-in-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=18 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၉ မတ်: ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူစုဆောင်းရခြင်းအတွက် သံတွဲမြို့နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ၂၁ ဦး နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html|title=Village heads quit in anger over military recruitment in Myanmar's Rakhine state|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407002128/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html}}</ref> * ၂၂ မတ် ** လိုင်ဇာမြို့ဝန်းကျင်ရှိ ရှေ့တန်းစခန်းများအားလုံး၊ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်ရှိ တပ်ရင်းဌာနချုပ်များနှင့် [[ပါဂျောင်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်|ပါဂျောင်]]အနီးရှိ စခန်းများအပါအဝင် မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်စခန်း ၅၀ ကျော်နှင့် ဗျူဟာကုန်း ၁၃ ခုအား ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Nine Myanmar Junta Strongholds Seized in Two Days |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html |work=The Irrawaddy |date=23 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111740/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> ** မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်သည် အခြားသော မွန်ပြည်နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မလွှဲတောင်နှင့် [[ကလိန်အောင်မြို့|ကလိန်အောင်]]အကြား လမ်းတလျောက်တွင် စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MSRF Vows to Cut Off Junta's Logistic Routes |url=https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes |work=Karen Information Center |date=22 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406070646/https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes|archive-date=April 6, 2024}}</ref> * ၂၄ မတ်: [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တည်ရှိရာ [[အမ်းမြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် မကွေးတိုင်း၊ [[ငဖဲမြို့နယ်]]တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Attacks Myanmar Junta's Rakhine Power Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111814/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html }}</ref> * ၂၅ မတ် : မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) သည် မွန်အမျိုးသားတပ်မတော်အပါအဝင် မဟာမိတ်များဖြင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]ရှိ [[ကော့ဘိန်းရွာ၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်|ကော့ဘိန်း]]ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Revolutionary Group Captures Kawt Bein Police Station, Seizes Weapons and Ammunition |url=https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition |work=Independent Mon News Agency |date=27 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509094009/https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition }}</ref> စစ်ကောင်စီက ကော့ဘိန်းနှင့် အနီးတဝိုက်အား လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပြန်လည် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Warships Unleash Firestorm on Mon Village After Police Station Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=29 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240429155525/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html }}</ref> * ၂၇ မတ်: အမ်းမြို့နယ်ရှိ ဂဲလောင်နှင့် လုံးကောက်ရွာအနီးရှိ စစ်စခန်းများကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|date=2024-03-28|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html|title=Myanmar ethnic army sets eyes on ninth township in Rakhine state|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=3 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240403204637/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html}}</ref> * ၂၈ မတ်: ** မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် [[ဖာပွန်မြို့]]အား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html|title=knla claims seizure of karen town while myanmar junta celebrates|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=2 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240402112349/https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html}}</ref> ** [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]ရှိ တရုတ်နယ်စပ်ပေါ်ရှိ [[လွယ်ဂျယ်မြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း နှစ်ခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Another Town, More Bases in Four Days of Resistance Attacks|date=2024-03-29|work=The Irrawaddy|access-date=2 May 2024|archive-date=24 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424112802/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html}}</ref> ** နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း၍ နွားထိုးကြီးမြို့ အရှေ့ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၂၉ မတ် : [[နွားထိုးကြီးမြို့]] ရဲစခန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးရုံးတွင် အခြေချထားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၃၁ မတ် : [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူများအား KNLA နှင့် ဘထူးတပ်ဖွဲ့တို့က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ဗန်းမော်-လွယ်ဂျယ်လမ်းအား ကေအိုင်အေက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၄ ဧပြီ - [[နေပြည်တော်မြို့|နေပြည်တော်]] အေလာလေတပ်စခန်း၊ တပ်မတော်စစ်ရုံးနှင့် မင်းအောင်လှိုင်၏နေအိမ်များသို့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က အသေခံဒရုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒရုံး ၃၀ ခန့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက ၇ စင်းအား ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military-ruled capital attacked by drones|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-68730993|work=[[British Broadcasting Corporation|BBC]]|date=4 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance Drones Target Junta Chief's Residence, Military HQ and Airbase in Naypyitaw|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-drones-target-junta-chiefs-residence-military-hq-and-airbase-in-naypyitaw.html|work=The Irrawaddy |date=4 April 2024}}</ref> * ၅ ဧပြီ - မြဝတီရှိ စစ်ကောင်စီမြို့စောင့်တပ်သည် KNLA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528 Myanmar military loses border town in another big defeat]. April 6, 2024. [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. Jonathan Head. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240406171044/https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528|date=April 6, 2024}}</ref> * ၇ ဧပြီ - မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း မြို့ပေါ်ရှိအစိုးရဝန်ထမ်းအချို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားစစ်ပွဲရှောင်များအား သယ်ဆောင်ရန် [[မဲဆောက်မြို့]]သို့ လေယာဉ်ဆင်းသက်ရန် စစ်ကောင်စီက ထိုင်းအစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.khaosodenglish.com/news/2024/04/08/myanmar-army-in-myawaddy-asks-thailand-to-shelter-its-officials/ |title=Myanmar Army in Myawaddy Asks Thailand to Shelter its Officials |date=8 April 2024 |work=[[Khaosod]] |language=en}}</ref> * ၈ ဧပြီ - [[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]သို့ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] ရောက်ရှိနေစဉ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒရုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |date=10 April 2024 |author=Ei Thinzar Myint |work=The Irrawaddy|title= Resistance Drones Strike Myanmar Military’s SE Command During Junta No. 2’s Visit|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240413025342/https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |archive-date=April 13, 2024|language=en}}</ref> * ၉ ဧပြီ - ** နံနက်ပိုင်းတွင် မြဝတီမြို့ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအား KNLA တပ်များက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Ethnic Army Launches Final Push to Capture Myawaddy on Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-ethnic-army-launches-final-push-to-capture-myawaddy-on-thai-border.html |date=9 April 2024 |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ယင်းနောက် ခလရ ၂၇၅ ခြေလျင်တပ်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် ကရင်ပြည်နယ် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]])က မြို့တွင်းတွင် လှည့်လည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Battling to Prevent Complete Defeat in Town Near Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-battling-to-prevent-complete-defeat-in-town-near-thai-border.html |work=The Irrawaddy |date=10 April 2024}}</ref> ** [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ၁၉၈၂ ခုနှစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဥပဒေ|မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ]]ကို ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=BHRN welcomes pledge by People’s Assembly to revoke 1982 Myanmar Citizenship Law |url=https://eng.mizzima.com/2024/04/18/9102 |work=Mizzima |date=18 April 2024}}</ref> * ၁၀ ဧပြီ - ည ၁၀ နာရီခန့်တွင် ခလရ ၂၇၅ အား KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် လုံခြုံရေးများ တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Troops Withdraw From Myawaddy Following Clashes |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-withdraw-from-myawaddy-following-clashes.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref> မြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မြဝတီအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ကောင်စီက အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စစ်ကူများ ပို့ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ကျုံဒိုးမြို့အနီးတွင် ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Spotlight on Thailand as Cornered Myanmar Junta Threatens Disaster on Border |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/spotlight-on-thailand-as-cornered-myanmar-junta-threatens-disaster-on-border.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=KNLA and Allied Forces Complete Epic Victory over all Junta |url=https://www.bnionline.net/en/news/knla-and-allied-forces-complete-epic-victory-over-all-junta |work=Than Lwin Times |date=11 April 2024}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - **မန္တလေးမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကျင်းပနေစဉ် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူ ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref> [https://news-eleven.com/article/290879 မန္တလေးမြို့ လမ်းလျှောက်သင်္ကြန် ပွဲတော် ဆိုင်ကယ်အပ်နှံရာ နေရာများတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု၌ ကလေးငါးဦး အပါအဝင် ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ၂၇ လမ်းနှင့် ၇၁ လမ်းထောင့်အား ယာဉ်ဝင်ခွင့် မပြုဘဲ လုံခြုံရေးတင်းကျပ်]. April 14, 2024. Eleven News {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240414153706/https://news-eleven.com/article/290879|date=April 14, 2024}}</ref> ** တချိန်တည်းမှာပင် ၁၀၇ မီလီမီတာ ရှော့တိုက်ဒုံးများကို [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]အတွင်းသို့ ပီဒီအက်ဖ်များက မင်းအောင်လှိုင်အား ထိခိုက်စေရန် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဒုံးအချို့မှာ ပြင်ဦးလွင်ပြည်သူ့ဆေးရုံအား ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/burmese/articles/cn03r8kg7p0o How did the missile attack on Pyin Oo Lwin's DSA happen?] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. April 15, 2024. {{Webarchive|url=https://ghostarchive.org/archive/3Ezkg|date=April 16, 2024}}</ref> *၁၅ ဧပြီ - ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]]တို့ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html ဘူးသီးတောင်တိုက်ပွဲ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦးသေဆုံး၊ ၃၀၀၀ နီးပါး ထွက်ပြေးနေရ]. April 15, 2024. [[Radio Free Asia]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240415131654/https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html|date=April 15, 2024}}</ref> *၂၄ ဧပြီ - KNLA တပ်များ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မြဝတီမြို့အား စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar’s Junta Recaptures Town That Was a Significant Gain for Rebels|url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/world/asia/myanmar-junta-rebels-myawaddy.html|access-date=2024-04-26|website=[[NY Times]]}}</ref> *၂၇ ဧပြီ - ဖာပွန်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ထောက်ပို့စခန်းအား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Karen Troops Capture Another Myanmar Junta Base Near Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-troops-capture-another-myanmar-junta-base-near-thai-border.html|access-date=2024-04-28|website=[[Irrawaddy]]}}</ref> === မေ === * ၂ မေ – စစ်မှုထမ်းသက်အတွင်းရှိသော အမျိုးသားများကို နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-03 |title=Myanmar bans citizens leaving for work amid conscription drive |url=https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o |access-date=2024-05-13 |website=BBC News |language=en-GB|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510063056/https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o|archive-date=May 10, 2024}}</ref> * ၇ မေ – ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ခေါင်းဆောင်းများ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-07 |title=Former Thai PM Thaksin seeks mediation role in Myanmar conflict |url=https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html |access-date=2024-05-13 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240513103532/https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html|archive-date=May 13, 2024}}</ref> * ၉ မေ – မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဆောမြို့နယ်ရှိ [[အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ၊ ဆောမြို့နယ်|အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ]]အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ ခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=At least 15 killed in junta airstrike on Magway Region monastery |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-15-killed-in-junta-airstrike-magway-region-monastery/ |access-date=11 May 2024 |work=Myanmar Now |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဆောမြို့နယ် အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု သေဆုံးသူထပ်တိုးနိုင် |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510105003/https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html|archive-date=May 10, 2024|access-date=11 May 2024 |agency=Radio Free Asia |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=မကွေးတိုင်း၊ ကျောက်ထုမှာ စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၁၅ ဦးထက်အနည်း သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html |access-date=11 May 2024 |work=VOA Burmese |date=10 May 2024 |language=my|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511033822/https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html|archive-date=May 11, 2024}}</ref> * ၁၁ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[လက်ထုတ္တောရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|လက်ထုတ္တောရွာ]]တွင် ရွာသား ၃၂ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်သားများက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Zan |first1=Hein Htoo |title=Myanmar NUG Condemns Junta Forces’ Massacre of 32 Civilians in Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |access-date=14 May 2024 |publisher=The Irrawaddy|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240515185531/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |date=13 May 2024|archive-date=May 15, 2024}}</ref><ref name="dvb">{{cite news |title=Jailed anti-coup protest leader given another 20 years; Military kills 30 in raid against People's Defense Force |url=https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/ |access-date=14 May 2024|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240514212416/https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/|archive-date=May 14, 2024 |work=DVB |date=13 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Blazevic |first1=Igor |title=Who carries responsibility for the atrocities in Myanmar? |url=https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844 |access-date=14 May 2024 |publisher=Mizzima |date=13 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240526144626/https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844|archive-date=May 26, 2024}}</ref> * ၁၈ မေ - [[ဘူးသီးတောင်မြို့]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=18 May 2024 |title=AA Claims Seizure of Buthidaung Near Bangladesh Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240518132145/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |archive-date=18 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၂၀ မေ - ** [[ကျီခါးမြို့]]နှင့် [[တွန်းဇံမြို့]]များကို ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=20 May 2024 |title=Two towns Near India Border in Myanmar Captured by Chin Resistance Groups |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520104736/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |archive-date=20 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်နှင့် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်တို့ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 May 2024 |title=Two Mon Armies Unite to Defeat Anti Junta Forces in Mon State |url=https://www.bnionline.net/en/news/two-mon-armies-unite-defeat-anti-junta-forces-mon-state |work=Than Lwin Times}}</ref> ===ဇွန်=== * ၂ ဇွန် - [[သံတွဲမြို့နယ်]]၊ [[ငပလီကမ်းခြေ]]အနီး သံတွဲ-တောင်ကုတ်လမ်းတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အေအေ က [[ဂေါ့ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army 'Less Than 2 KM' From Myanmar's Thandwe Airport |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-less-than-2-km-from-myanmars-thandwe-airport.html |date=4 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[သံတွဲမြို့နယ်]] [[ဆင်ခေါင်းရွာ၊ ဆင်ခေါင်း|ဆင်ခေါင်းရွာ]]တွင် အာရက္ခတပ်တော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ရွာသား ၆၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Attacks Kill Over 60 Rakhine Villagers|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-attacks-kill-over-60-rakhine-villagers.html|access-date=2024-06-11|website=[[The Irrawaddy|Irrawady]]}}</ref> * ၈ ဇွန် - မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအား ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-launches-fierce-offensive-to-retake-only-highway-in-southern-myanmar.html Junta Launches Fierce Offensive to Retake Only Highway in Southern Myanmar]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၉ ဇွန် - ပြည်နယ်တွင်းမှ စစ်ကောင်စီအား တွန်းထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး အား စတင်ကြောင်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ကြေညာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် [[မတူပီမြို့]]ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=15 June 2024 |title=Operation Chin Brotherhood Sees Swift Success Against Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/operation-chin-brotherhood-sees-swift-success-against-myanmar-junta-troops.html |access-date=16 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - [[ဆဒုံးမြို့]]အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများအားလုံးအား စစ်ကောင်စီက လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-myanmar-juntas-last-remaining-china-trade-route-in-kachin-state.html KIA Seizes Myanmar Junta’s Last Remaining China Trade Route in Kachin State]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တစ်မိုင်အကွာတွင်ရှိသော စစ်စခန်းအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/resistance-forces-capture-outpost-prisoners-near-myanmar-armys-northwestern-regional-headquarters/ Resistance forces capture outpost, prisoners near Myanmar army’s northwestern regional headquarters]. [[Myanmar Now]]. June 14, 2024</ref> * ၁၅ ဇွန် - အာရက္ခတပ်တော်သည် [[တောင်ကုတ်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Launches Offensive to Capture Tanungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-launches-offensive-capture-tanungup |date=17 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> *၁၇ ဇွန် - [[သိုင်းချောင်းရွာ]]အနီးရှိ ဒွါရဝတီရေတပ်စခန်းကို စစ်ကောင်စီက စွန့်ခွာခဲ့ရာ [[ကျောက်ဖြူမြို့]]ပြင်ပတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fierce fighting breaks out near Myanmar naval base in Rakhine |url=https://myanmar-now.org/en/news/fierce-fighting-breaks-out-near-myanmar-naval-base-in-rakhine/ |date=18 June 2024 |work=Myanmar Now}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်းလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အေအေတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Ambushes Junta Troops en route to Taungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-ambushes-junta-troops-en-route-taungup |date=22 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၃ ဇွန် - [[သံတွဲလေဆိပ်]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-thandwe-airport-near-rakhines-ngapali-beach-local-sources-say.html AA Seizes Thandwe Airport Near Rakhine’s Ngapali Beach, Local Sources Say] [[The Irrawaddy]]. Roe Kyaw. June 24, 2024</ref> * ၂၄ ဇွန် - [[အမ်းမြို့နယ်]]ရှိ တောဟိန်းတောင် စခန်းအား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/66797e0c452b71b584792349 AA fully captures Taw Hein Taung tactical operation command in Ann]. Thinzar New. June 24, 2024. Narinjara News.</ref> * ၂၆ ဇွန် ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်ရေးအတွက် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ကြေညာပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် [[နောင်ချိုမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=26 June 2024 |title=TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-seizes-town-and-myanmar-regime-positions-in-northern-shan-state.html |url-status=live |access-date=27 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** သံတွဲမြို့ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုနှင့် ငပလီကမ်းခြေတို့အား အေအေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting on Famous Ngapali Beach -AA Army tries to Knock Out 2 last Junta bases in Thandwe |url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-famous-ngapali-beach-aa-army-tries-knock-out-2-last-junta-bases-thandwe |date=27 June 2024 |work=Development Media Group}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၃ ဇူလိုင် - [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က [[ကျောက်မဲမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=3 July 2024 |title=Myanmar's MNDAA Launches Offensive to Seize Northern Shan Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-mndaa-launches-offensive-to-seize-northern-shan-capital.html |access-date=15 July 2024 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇူလိုင် - [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သံတွဲလေဆိပ်အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA captures Thandao Airport; More than 400 members of the military council were killed and the remaining battalion continued to attack |url=https://bur.mizzima.com/2024/07/07/26608 |date=7 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> * ၉ ဇူလိုင် - ငပလီကမ်းခြေအား အာရက္ခတပ်တော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army: Final Myanmar Junta Base Seized in Ngapali |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-final-myanmar-junta-base-seized-in-ngapali.html |date=13 July 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စီနှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တန့်ယန်းမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Maung |first=Myat Pan, Min |date=2024-07-12 |title=Wa army takes control of town in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ |access-date=2024-07-15 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240727145339/https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ }}</ref> * ၁၃ ဇူလိုင် - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[မိုင်းရယ်မြို့]]အား [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Wansai |first=Sai |date=2024-07-15 |title=CHANGING CONFLICT PATTERN IN NORTHERN SHAN STATE: Tangyan, Mongyai and ethnic rivalry |url=https://english.shannews.org/archives/27234 |access-date=2024-07-15 |website=Shan Herald Agency for News |language=en-US}}</ref> * ၁၅ ဇူလိုင် - သံတွဲထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * ၁၇ ဇူလိုင် - **[[နေပြည်တော်လေဆိပ်]]အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက် မရှိခဲ့ပေ။<ref>[https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/myanmar-junta-opponents-launch-rocket-attack-on-capital-airport Myanmar junta opponents launch rocket attack on capital airport]. [[Agence-France Presse]]. July 17, 2024.</ref> ** [[စဉ့်ကူးမြို့]]အား မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Mandalay PDF Seizes Singu Township From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/mandalay-pdf-seizes-singu-township-from-myanmar-junta.html|work=The Irrawaddy |date=20 July 2024}}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - ** "Operation Rung" စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် CDF-ဟားခါး သည် ဟားခါးမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးခံ ၆၂ ဦးအား ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Resistance Forces Raid Police Station in Hakha, Chin State, Freeing Over 60 Detainees |url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-raid-police-station-hakha-chin-state-freeing-over-60-detainees |date=22 July 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> ** ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဇူလိုင် ၃၁ အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့ရာ တရုတ်၏ ဖိအားများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Alliance Agrees to Extend Ceasefire With Junta in Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/myanmar-alliance-agrees-to-extend-ceasefire-with-junta-in-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=22 July 2024}}</ref> On the same day, despite the ceasefire, junta reinforcements launched renewed attacks on Kyaukme.<ref>{{cite news |title=At least eight civilians killed in Myanmar junta attacks near Shan State town |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ |work=Myanmar Now |date=22 July 2024 |accessdate=7 October 2024 |archivedate=7 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007104228/https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ }}</ref> * ၂၂ ဇူလိုင် - ထန်တလန်မြို့ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးနှင့် မဟာမိတ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထန်တလန်-ဟားခါးလမ်းပေါ်ရှိ စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=thantlang2024>{{cite news |title=CNA Warns Myanmar Junta Troops to Surrender in Thantlang After Last Base Falls |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/cna-warns-myanmar-junta-troops-to-surrender-in-thantlang-after-last-base-falls.html |work=The Irrawaddy |date=7 August 2024}}</ref> * ၂၅ ဇူလိုင် - [[မိုးကုတ်မြို့]]အား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=TNLA, PDF Seize Myanmar's Ruby Hub Mogoke From Junta |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-pdf-seize-myanmars-ruby-hub-mogoke-from-junta.html |work=The Irrawaddy |date=25 July 2024}}</ref> * ၂၇ ဇူလိုင် - ** ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် [[အိုက်ဇောမြို့]]တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title= Chin National Front and Zomi Revolutionary Group meeting agreed on 3 points |url= https://bur.mizzima.com/2024/07/28/28515 |date=28 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> ** ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဝ တပ်ဖွဲ့များသည် MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ထံမှ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= Myanmar's Wa Army Moves Forces Into Lashio |url= https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/myanmars-wa-army-moves-forces-into-lashio.html |work=The Irrawaddy |date=29 July 2024}}</ref> * ၃၀ ဇူလိုင် - လားရှိုးမြို့သို့ စစ်ကူလာရောက်သော စစ်ကောင်စီတပ်အား MNDAA တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အများအပြားထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA Ambushes Junta Reinforcement Convoy Heading to Lashio, Inflicts Heavy Casualties |url= https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-ambushes-junta-reinforcement-convoy-heading-lashio-inflicts-heavy-casualties |work=Shan Herald Agency for News |date=31 July 2024}}</ref> * ၃၁ ဇူလိုင် - **[[အင်းလေးကန်]]အနီး စစ်ကောင်စီစခန်းအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]နှင့် မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** မြို့တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်ကျန်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် TNLA တပ်ဖွဲ့များသည် [[မိုးမိတ်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Surrenders Third Town to TNLA in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-surrenders-third-town-to-tnla-in-northern-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=1 August 2024}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * ၄ စက်တင်ဘာ - [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]ရောက်ရှိနေစဉ်အတွင်း [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် လုပ်ကြံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=Myanmar Junta Boss Targeted in Artillery Attack While Visiting Karenni Capital|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-boss-targeted-in-artillery-attack-while-visiting-karenni-capital.html|access-date=2024-09-06 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ နှင့် ၉ စက်တင်ဘာ - ပေါက်တောမြို့နှင့် မောင်တောမြို့ရှိ ဆေးခန်းတစ်လုံး၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးတစ်ခုနှင့် အကျဉ်းစခန်းနှစ်ခုတို့အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-airstrikes-kill-regime-detainees-arakan-army.html Myanmar Junta Airstrikes Kill Regime Detainees: Arakan Army]. [[The Irrawaddy]]. September 10, 2024</ref> * ၁၀ စက်တင်ဘာ - ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရည်ရွယ်သူ ၂၇ ဦးအပါအဝင် စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူ ၂၉ ဦးသည် စစ်ကောင်စီတပ်သားနှစ်ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အများစုသည် ကေအန်ယူထိန်းချုပ်နယ်မြေသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၂၂ ဦးမှာ ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/knu-myanmar-junta-conscripts-kill-guards-and-escape.html KNU: Myanmar Junta Conscripts Kill Guards and Escape]. Brian Wei. September 12, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၂ စက်တင်ဘာ- [[ဖားကန့်မြို့]]ပြင် [[ဆိုင်းတောင် (ရွာဟောင်း)ရွာ၊ ဖားကန့်မြို့နယ်|ဆိုင်းတောင်]]ရှိ ရဲစခန်းအား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-seize-police-station-near-myanmars-ruby-hub-hpakant.html KIA Seize Police Station Near Myanmar’s Ruby Hub Hpakant] Brian Wei. September 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ စက်တင်ဘာ - သင်တန်းလေ့ကျင့်ခန်းဆင်းနေစဉ်အတွင်း ယာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် ရေကြီးမှုအတွင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/18-myanmar-resistance-medics-die-in-karenni-floods.html 18 Myanmar Resistance Medics Die in Karenni Floods] September 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၈ စက်တင်ဘာ- [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] သို့မဟုတ် တရုတ်နှင့် မြန်မာအစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ကြေညာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန်မှလွဲ၍ စစ်ကောင်စီအစိုးရအား တိုက်ခိုက်မည့် စစ်ရေးများအားလုံးကိုလည်း ရပ်တန့်ကြောင်း ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-declares-no-military-or-political-alliance-nug-will-not-launch-offensives-mandalay-and MNDAA Declares No Military or Political Alliance with NUG, Will Not Launch Offensives in Mandalay and Taunggyi Cities] September 19, 2024. [[Mizzima]]</ref> *၂၀ စက်တင်ဘာ - [[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုအား လားဟူပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/junta-and-militia-launch-joint-attack-rcss-base-mongping-shan-state Junta and militia launch joint attack on RCSS base in Mongping, Shan State] [[Burma News International|Shan State Herald for News]]. September 20, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c78dw7v9jjeo September 21st Nationwide News Summary: What RCSS Says About the Military Council Resuming Battle] [[British Broadcasting Corporation]]. September 21, 2024</ref> *၂၆ စက်တင်ဘာ- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF များအား လက်နက်စွန့်ကာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ကြရန် စစ်ကောင်စီက ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.france24.com/en/live-news/20240926-myanmar-junta-invites-armed-groups-to-stop-fighting-start-talks Myanmar junta invites armed groups to stop fighting, start talks]. September 26, 2024. [[Agence-France Presse]]</ref><ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-junta-urges-armed-opposition-join-political-fold-elections-2024-09-26/ Myanmar junta urges armed opposition to join political fold in elections] September 26, 2024. [[Reuters]].</ref> *၂၉ စက်တင်ဘာ - [[ချီဖွေမြို့]]အား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-says-it-controls-rare-earth-mining-hub-chipwi-in-myanmars-kachin.html KIA Says It Controls Rare-Earth Mining Hub Chipwi in Myanmar’s Kachin] Brian Wei. October 1, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> === အောက်တိုဘာ === *၁ အောက်တိုဘာ – MNDAA ထိန်းချုပ်ထားသော [[လားရှိုးမြို့]]ကို [[တပ်မတော် (လေ)]] က ဗုံးကြဲခဲ့သဖြင့် ၈၃ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/residents-flee-lashio-amid-indiscriminate-air-raids-by-myanmar-junta.html Residents Flee Lashio Amid Indiscriminate Air Raids by Myanmar Junta] [[The Irrawaddy]]. October 4, 2024</ref> * ၃ အောက်တိုဘာ - အာဆီယံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် NUG တို့သည် ဂျကာတာတွင်ပြုလုပ်မည့် ဒေသတွင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် တွေ့ဆုံကြလိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီအစိုးရသည် ယင်းဆွေးနွေးပွဲအား တက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။<ref> [https://www.reuters.com/world/asia-pacific/indonesia-hosts-international-meeting-myanmar-with-un-junta-rivals-sources-say-2024-10-04/ Indonesia hosts international meeting on Myanmar with UN, junta rivals, sources say] Shoon Naing and Poppy Mcpherson. October 4, 2024. [[Reuters]]</ref> <ref>[https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/ Indonesia to host discussions on Myanmar conflict: diplomat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241007092040/https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/|date=7 October 2024}}. October 4, 2024. [[Agence France-Presse]]</ref> *၈ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပင်လည်ဘူးကို စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ရက် ၅၀ ကျော်အကြာတွင် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/resistance-hails-huge-blow-for-myanmar-junta-in-pinlebu.html Resistance Hails Huge Blow for Myanmar Junta in Pinlebu]</ref> *၉ အောက်တိုဘာ – သီပေါမြို့နယ်ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/tnla-targets-final-myanmar-junta-stronghold-in-hsipaw-township.html TNLA Targets Final Myanmar Junta Stronghold in Hsipaw Township] [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၀ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းရှိ [[ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၁၅ အောက်တိုဘာ – ** သီပေါမြို့နယ်ရှိ ခမရ ၅၀၃ နှင့် ၅၀၄ တို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်ကောင်စီမိသားစုဝင် ၁၉၁ ဦးအား လွှတ်ပေးခဲ့သည်ဟု တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။ ** [[ပန်ဝါမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီ[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်းကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ <ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-allied-border-battalion-falls-in-kachin-rare-earth-hub.html Myanmar Junta-Allied Border Battalion Falls in Kachin Rare Earth Hub]</ref> *၁၆ အောက်တိုဘာ – သုံးလအကြာတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သီပေါမြို့ရှိ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်း အမှတ် ၂၃ ခြေမြန်တပ်ရင်းကို တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** ချင်းပြည်နယ်တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးမည့် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/11/13/why-i-left-us-deep-south-to-fight-in-myanmar-civil-war/ Why I left the US Deep South to fight in Myanmar’s brutal civil war]. [[The Daily Telegraph|The Telegraph]]. Sarah Newey. November 13, 2024</ref><ref>[https://illwill.com/the-revolution-in-myanmar The Revolution in Myanmar]. Ill Will. September 13, 2024</ref><ref>[https://libcom.org/article/statement-anti-fascist-internationalist-front-myanmar-15th-october-2024 Statement from "Anti-Fascist Internationalist Front" Myanmar]. [[Libcom.org]]. October 15, 2024</ref> * ၁၇ အောက်တိုဘာ – မူဆယ်မြို့မှ မိနစ်သုံးဆယ်အကွာရှိ ကျေးရွာတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် MNDAA တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၂၁ အောက်တိုဘာ – တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် [[ကန်ပိုက်တီမြို့]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်း ၁၀၀၃ ကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်အောက်တွင် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ * ၂၅ အောက်တိုဘာ – ** တပ်မတော် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ အမ်းမြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Encircle Myanmar Junta Western Command in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-encircle-myanmar-junta-western-command-in-rakhine-state.html |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ** ဖလမ်းမြို့အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တို်က်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=About 90 Per Cent of Falam Town Residents Flee Fighting |url= https://www.bnionline.net/en/news/about-90-cent-falam-town-residents-flee-fighting |work=Khonumthung News |date=8 November 2024}}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ – ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်နှစ်ပြည့်ကာလတွင် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က [[အညာ]]ဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ BPLA troops to relocate to Myanmar’s dry zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241201101652/https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ |date=1 December 2024 }} Maung Shwe Wah. [[Myanmar Now]]. October 28, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c7896ej9qv5o အညာဒေသမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မယ်လို့ BPLA ပြော] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. October 28, 2024</ref> * ၂၈ အောက်တိုဘာ - လားရှိုးမြို့ရှိ အကျဉ်းထောင်မှ ဖမ်းဆီးခံ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=80 Junta Soldiers Break Out of Jail in Lashio|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/80-junta-soldiers-break-out-of-jail-in-lashio.html|date=November 11, 2024|work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> * ၂၉ အောက်တိုဘာ – ကရင်နီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်များ စုပေါင်းကာ [[ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/news/kayan-national-army-10292024140039.html ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော် ဖွဲ့စည်း]. [[Radio Free Asia]]. October 29, 2024</ref><ref>[https://moemaka.net/eng/2024/10/formation-of-the-kayan-national-army-kna/ Formation of the Kayan National Army (KNA)]. MoemaKa: Burmese Community News. October 31, 2024</ref><ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/new-ethnic-army-hopes-to-represent-all-kayan-people.html/ New Ethnic Army Hopes to Represent All Kayan People]. Saw Lwin. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၃၁ အောက်တိုဘာ- ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့များသည် မြစ်ကြီးနားခရိုင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တရုတ်နယ်စပ်ဖက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-final-border-force-hq-despite-chinese-pressure.html KIA Seizes Final Border Force HQ Despite Chinese Pressure] [[The Irrawaddy]]. November 1, 2024</ref> === နိုဝင်ဘာ === *၁ နိုဝင်ဘာ - မန္တလေးလားရှိုးလမ်းမကြီးပေါ်ရှိ ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] နှင့် အခြားအဖွဲ့များက ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-fights-myanmar-junta-for-key-road-junction.html TNLA Fights Myanmar Junta for Key Road Junction] [[The Irrawaddy]]</ref> *၂ နိုဝင်ဘာ - ချီဖွေမြို့နယ်ရှိ ဖီမောမြို့ကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-town-on-chinese-border.html "KIA Seizes Town on Chinese Border" by The Irrawaddy, November 4, 2024]</ref> * ၅ နိုဝင်ဘာ - နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လုပ်ကြံရန် ရည်ရွယ်ပျံသန်းလာသည့် ဒရုန်းသုံးစင်းကို တပ်မတော်က လယ်ဝေးမြို့နယ်တွင် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-foils-drone-attack-on-min-aung-hlaing.html Myanmar Junta Foils Drone Attack on Min Aung Hlaing]. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြိုင်မြို့ရှိ ရဲစခန်းကို ဂျိုကာပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ရဲအရာရှိနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://eng.mizzima.com/2024/11/10/16085 Two police officers killed in resistance attack in Myanmar’s Myaing township] [[Mizzima]]. November 10, 2024</ref> *၉ နိုဝင်ဘာ - တပ်မတော်၏ ကျူဆိပ် အခြေစိုက်စခန်းကို KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖာပွန်မြို့သို့ ရိက္ခာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-rebels-seize-key-junta-base-near-papun.html Karen Rebels Seize Key Junta Base Near Papun] November 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - တောင်သာမြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web | url=https://www.instagram.com/reel/DCTKGPvsMxB/?igsh=MWxoeXg0bGxoZG00eQ== | title=Instagram }}</ref> *၁၄ နိုဝင်ဘာ - သရုပ်ဆောင် ရန်အောင်၏ နေအိမ်အား မိုင်းဖြင့် ဖောက်ခွဲခဲ့ရာ အနည်းငယ် ပျက်စီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ဖျော်ဖြေရေးသမားများအား သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု Dark Shadow အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/67376cd58ba19a5164db656e Residence of Renowned Actor Yan Aung, Host to Junta Leader Min Aung Hlaing at Airport, Targeted with Minor Explosive Incident]. Narinjara News. November 14, 2024. Lu Htet Naing</ref> *၂၁ နိုဝင်ဘာ - တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ ကန်ပိုက်တီမြို့ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မိသားစုများ တရုတ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-chinese-border-town-from-myanmar-junta.html KIA Seizes Chinese Border Town From Myanmar Junta]</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ၁၇ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-rakhines-taungup-but-battle-continues.html AA Seizes Rakhine’s Taungup, but Battle Continues]</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - နိုဝင်ဘာ ၂၅ နှင့် ၂၆ ရက်များအတွင်း လွိုင်ကော်မြို့၏ ကျေးရွာဒေသများတွင် ကရင်နီတပ်မတော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-prevents-myanmar-junta-army-unit-from-reaching-loikaw.html Karenni Resistance Prevents Myanmar Junta Army Unit from Reaching Loikaw]</ref> *၂၆ နိုဝင်ဘာ - [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ လုမ်သဲ (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===ဒီဇင်ဘာ=== *၄ ဒီဇင်ဘာ - ဗန်းမော်နှင့် မန်စီမြို့များရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၄၇ ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=Hein Htoo Zan |date=4 December 2024 |title=KIA Advances in Kachin State, Captures Junta outposts |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-advances-in-kachin-state-captures-junta-outposts.html |language=en}}</ref> * ၈ ဒီဇင်ဘာ - **မောင်တောမြို့ပြင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ရင်း ၅ ၏ စခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မောင်တောမြို့နယ်ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-takes-complete-control-of-myanmar-bangladesh-border-after-seizing-maungdaw.html AA Takes Complete Control of Myanmar-Bangladesh Border After Seizing Maungdaw]</ref> **ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဟားခါးနှင့် ထန်တလန်မြို့အကြား သီးမစ်လွင်ပြင်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/chin-forces-capture-strategic-myanmar-plain-between-hakha-and-thantlang.html Chin Forces Capture Strategic Myanmar Plain Between Hakha and Thantlang]</ref> **တပ်မတော်၏ လက်နက်ကြီးကြောင့် [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]မှ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/two-nmsp-soldiers-injured-explosion-caused-military-junta-shelling Two NMSP Soldiers Injured in Explosion Caused by Military Junta Shelling] [[Burma News International|Independent Mon News Agency]]. December 23, 2024</ref> *၁၀ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> *၂၁ ဒီဇင်ဘာ - [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့သည် [[ကန်ပက်လက်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/chin-resistance-forces-take-kanpetlet-town Chin Resistance Forces Take Kanpetlet Town] [[Burma News International|Khonumthung News]] December 23, 2024</ref> *၂၉ ဒီဇင်ဘာ - [[ဂွမြို့]]ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Myanmar's Army takes a major town, says ready for talks|url=https://www.rfa.org/english/myanmar/2024/12/30/rakhine-arakan-army-gwa/|website=Radio Free Asia|access-date=2 Jan 2025|date=30 December 2024}}</ref> == ၂၀၂၅ == ===ဇန်နဝါရီ=== === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]ရှိ မယ်ပလဲ့ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကေအန်အယ်လ်အေ]]ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Irrawady |first=The |date=3 February 2025 |title=Karen-Led Rebels Seize Myanmar Junta Base in Mon State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-led-rebels-seize-myanmar-junta-base-in-mon-state.html |work=The Irrawady}}</ref> * ၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ [[ဗန်းမော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawady |title=Myanmar Junta Headquarters Falls in Key Kachin Town |url=https://www.irrawaddy.com/category/news/war-against-the-junta |work=The Irrwaddy}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ [[လွိုင်ကော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး အချို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |author=War Noir |date=6 February 2025 |title=#Myanmar (#Burma): Karenni Forces (#KNDF) raided Military Junta Base in #Loikaw, #Kayah State. Several soldiers were killed and captured.|url=https://x.com/war_noir/status/1887461602376487327|website=Twitter}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]] အစပ်ရှိ [[မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Htoo Zan |first=Hein |date=7 February 2025 |title=Karenni Rebels Advance on Key Shan Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karenni-rebels-advance-on-key-shan-town.html |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[စလင်းမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရေယာဉ်ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title= #Myanmar (#Burma) 🇲🇲: People's Defense Forces (#PDF) conducted an ambush on a Military Council Boat in Salin Township, #Magway Region. Fighters were armed with 7.62mm K-09 assault rifle (Kachin-made Type 81 clone) and 5.56mm MA-3 MK 2 assault rifle.|url=https://x.com/war_noir/status/1888232506526249306}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ [[ပုဂံ]] [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]ရှိ [[အလိုတော်ပြည့်ဂူဘုရား]]အနီးတွင် ဆိုင်ကယ်စီးလာသော ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawaddy |date=18 February 2025 |title=Junta police killed in ambush at Myanmar's Bagan world heritage site |url=https://www.instagram.com/p/DGNjYXLt0cU/?igsh=MWN2cmVmaThoaWpkcA==}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းညီနောင်|ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် တွေ့ဆုံကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီအဖြစ် ပူးပေါင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>[https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/26/113134/ ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုနှစ်ခုကို ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ အဖြစ် ပေါင်းစည်းရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ နှင့် ICNCC /ချင်းညီနောင် သဘောတူ] People's Spring. February 26, 2025</ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/61392/ Rival Chin Groups agree to form unified ‘Chin National Council’ after years of tension] February 27, 2025. [[Myanmar Now]].</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]] ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ စစ်ကောင်စီရှေ့တန်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.instagram.com/p/DGw2pooTdHV/?igsh=MXU2aGxzMHVyYW82OA== KNLA seizes regime outpost near Thai border] </ref> === မတ် === * ၁ မတ် - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ ဓညဝတီရေတပ်စခန်းတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2025-03-01 |title=Arakan Army Renews Attacks on Kyaukphyu Naval Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-renews-attacks-on-kyaukphyu-naval-base.html |access-date=2025-03-01 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၉ မတ် - နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ နီးပါးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ၁၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးသမား သုံးဦး သေဆုံးပြီး ခုနစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-11 |title=PDF: Almost 50 Myanmar Junta Troops Killed in Mandalay |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/pdf-almost-50-myanmar-junta-troops-killed-in-mandalay.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၁၁ မတ် - TNLA, PDF တပ်ဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]]ကို တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Y0uPemDAN1Y တောင်ခမ်းဒေသက စစ်ကြောင်းတွေ နောက်တန်းပြန်ပို့၊ အောင်ပွဲရပုံစံ ကြိုဆို]. [[Democratic Voice of Burma]]. March 12, 2025</ref> *၁၇ မတ် - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး [[ညောင်ကျိုးရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ညောင်ကျိုး]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်နှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-17 |title=Rakhine Rebels Attack Myanmar Junta Base in Bago |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/rakhine-rebels-attack-myanmar-junta-base-in-bago.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> *၂၆ မတ် - လေးမျက်နှာမြို့နယ်သို့ အေအေက ဝင်ရောက်ကာ ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းပိုင်းအဝေးပြေးလမ်းအနီး ကျေးရွာများတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွာအချို့ကို အေအေက ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လေးမျက်နှာမြို့နယ်မှ ရွာတချို့ AA တို့ ထိန်းချုပ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/03/26/399012.html |work=The Irrawaddy |date=26 March 2025}}</ref> * ၂၈ မတ် - ** ပြင်းအား ၇.၇ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မန္တလေးမြို့အပါအဝင် နေရာများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးကာ အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=March 28, 2025 |title=Thailand, Myanmar Earthquake highlights: 144 dead in Myanmar, 732 injured; Trump says US to offer help |url=https://www.firstpost.com/world/bangkok-thailand-earthquake-live-updates-7-7-magnitude-earthquake-hits-myanmar-tremors-rescue-operation-liveblog-13875286.html |access-date=March 28, 2025 |publisher=[[Firstpost]] |language=en}}</ref> ** ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံ၏ အဆောင်အချို့ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံကို စစ်ကောင်စီက အတွဲလိုက်ဒုံးဖြင့် ပစ်ခတ်၍ အဆောင်အချို့ ပျက်စီး |trans-title=Ponnakyun Hospital bombed by cluster missiles, destroyed |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67e64193b2eb6403451ac0a3 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၉ မတ် - ** ငလျင်လှုပ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် KNU ဌာနချုပ်အနီးအပါအဝင် ရှမ်းမြောက်၊ ပဲခူးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာပြည်သူများအားလုံး အတိဒုက္ခရောက်နေသည့် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက KNU ဌာနချုပ်အနီး ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရှမ်းမြောက်နှင့်ပဲခူးတိုင်းတို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင် |url=https://yktnews.com/2025/03/209348/ |trans-title=During troubling times for all Myanmar people, junta conducts aerial attacks on KNU HQ, Sagaing Region, North Shan and Bago Regions |date=29 March 2025}}</ref> ** ကုလသမဂ္ဂနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ထိုးစစ်များ နှစ်ပတ်ကြာ ရပ်နားထားမည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=quakecf>{{cite news |title=Myanmar resistance movement announces partial ceasefire to aid quake relief as death toll tops 1,600 |url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2025-03-29/myanmars-earthquake-death-toll-jumps-to-1-644-as-more-bodies-are-recovered-from-the-rubble |last1=Rising |first1=David |last2=Saksornchai |first2=Jintamas |work=LA Times |date=29 March 2025}}</ref> * ၃၀ မတ် - ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ပေါက်မြို့နယ်အတွင်း စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://yktnews.com/2025/03/209498/ |title=NUG က ငလျင်ဒဏ်ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် နှစ်ပတ် အပစ်ရပ်ထားသော်လည်း ပေါက်မြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်တပ်က စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် |trans-title=Despite NUG 2-week ceasefire to aid with earthquake relief, military uses helicopters to continue bombings in Pauk Township |date=30 March 2025}}</ref> ** ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား အေအေ က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အရပ်သားကျေးရွာများကို စစ်ကောင်စီက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ၍ ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို AA ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက် |trans-title=Local villages continue being bombed by SAC, AA sieges SAC military outpost |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67eb6cb2b2eb64034577f9d6 |work=Narinjara}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ** [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က တစ်လကြာ တဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့တစ်လတဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာ |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67ebec29b2eb64034584742b?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR0LLfZRyD2kTOfBcDtyoFhelNoJ14e1BTb4ZCWszYcsKyA8TNx-U1ZnFHI_aem_B-yhV4Muw6ws6yjynRRhpg |access-date=2025-04-01 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေကြသည့် ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးအရ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က [[မြဝတီရုပ်မြင်သံကြား]]မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အပစ်ရပ် ထားသည့်အဖွဲ့များကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မည်ဟု စစ် ခေါင်း ဆောင် တုံ့ပြန် |trans-title=Junta leader announces he will continue to attack groups that paused operations |url=https://bur.mizzima.com/2025/04/01/51842 |work=[[Mizzima]]|lang=my}}</ref> * ၂ ဧပြီ - ** တရုတ်နိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ အကူအညီယာဉ်တန်းကို စစ်ကောင်စီက သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta admits to firing on Chinese Red Cross aid convoy |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ |access-date=2 April 2025 |work=Myanmar Now |date=2 April 2025 |accessdate=6 April 2025 |archivedate=3 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250403132652/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ }}</ref> ** ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်နားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=‌Myanmar holds minute's silence for more than 2,700 dead in devastating earthquake |url=https://www.france24.com/en/live-news/20250402-myanmar-quake-victim-rescued-after-5-days-as-aid-calls-grow |publisher=France 24 |date=2 April 2025}}</ref> ** မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည်မှလွဲ၍ အပစ်အခတ် ရပ်တန့်သည်ဟု ကေအိုင်အေ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Myanmar earthquake death toll rises to 3,085 as more bodies found |url=https://apnews.com/article/myanmar-thailand-earthquake-71d51dfc7339e017b1d116c105effab4 |access-date=3 April 2025|work=AP News |date=3 April 2025|language=en}}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ရှိ တောင်ငူ-ပန်းတနော်ကားလမ်းပေါ်ရှိ ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ပဲခူးတိုင်း ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း AA သတင်းထုတ်ပြန် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67f1683797881a25824d6467 |access-date=2025-04-06 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၃ ဧပြီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းတော်မြို့နယ်တွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= စစ်ကောင်စီက ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်ရပ်မည်ဟု ကြေညာပြီး နောက် ဝိုင်းမော်တွင်စ စ်ရေးလှုပ်ရှားသဖြင့်တို က်ပွဲဖြစ်ပွား၊ အင်းတော်မြို့ကိုလည်း စစ်တပ်က လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံး ကျဲ |trans-title=Military junta announces 20 day ceasefire and then takes military action in Bhamo battle, military also aerial bombs Intaw |date=3 April 2025 |url=https://yktnews.com/2025/04/210005/ |work=Khit Thit Media}}</ref> * ၄ ဧပြီ - **တရုတ်နိုင်ငံ၏ စေ့စပ်မှုဖြင့် လားရှိုးခရိုင်အား MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref> [https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/04/399520.html တရုတ်ဖိအားကြောင့် လားရှိုးမှ ကိုးကန့်တို့ ဆုတ်ခွာတော့မည်]. [[The Irrawaddy]]. April 4, 2025.</ref> ** ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အနီး မောင်တောမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]] အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအား အေအေက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ကျည်အချို့ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ARSA စစ်သွေးကြွများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=ARSA member killed, AA seizes 2 guns, some ammunition during an operation in Maungdaw North|url=https://www.narinjara.com/news/detail/67f170ca97881a25824e16e6|date= April 5, 2025|work= Narinjara News |language=english}}</ref> * ၇ ဧပြီ - ** နောက်ဆုံးလက်ကျန်စစ်စခန်းဖြစ်သော [[ခလရ(၂၆၈)|ခလရ ၂၆၈]]ကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့အား ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ထိန်းချုပ်ရရှိခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] အပါအဝင်အဖွဲ့များစွာက ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2025-04-08 |title=Chin Rebels Rout Myanmar Junta From Falam After Five-Month Battle |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-rebels-rout-myanmar-junta-from-falam-after-five-month-battle.html?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5FR4WRjQmAXmht0CIaEt6X1PAZxdbxkWo5iutGTT_XXOqT-qY-haSch3XmFA_aem_f9_lgAOpeKrp0MmLORXH4w |access-date=2025-04-09 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အင်းတော်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67f4239a97881a25827b5623 အင်းတော်မြို့ကိုတော်လှန်ရေးတပ်များသိမ်းပိုက်]. Narinjara News (in Burmese). Khiang Lu Hla.</ref> [[ပဲခူး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref> [https://yktnews.com/2025/04/210781/ ပဲခူးမြို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၄ နှစ်ပြည့်နေ့တွင် ဦးဆောင်နှိမ်နင်းခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးနှင့် စစ်သား ၁၅၀ ကျော်ကို အရှင်ဖမ်းမိပြီး တပ်မ ၇၇ တစ်တပ်လုံးကို PDF က ချေမှုန်း] (in Burmese). April 10, 2025. [[Khit Thit Media]].</ref> * ၁၀ ဧပြီ - အမှတ် ၂၄ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံ မှ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦး လိုက်ပါလာသော ကားအား ပခုက္ကူမြို့တွင် Earthquake People’s Defense Force က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦးနှင့် ယာဉ်ပေါ်ပါ နောက်ထပ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta vehicle attacked in Magway’s Pakokku, killing two individuals, including a major|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/13/21317 |date= April 13, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကျုံဒုံးမြို့နှင့် ကော့ကရိတ်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Headquarters and Bases in Kyone Doe, Kawkareik Township, Targeted in Recent Coordinated Attacks|url=https://www.bnionline.net/en/news/military-headquarters-and-bases-kyone-doe-kawkareik-township-targeted-recent-coordinated|date= April 24, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၁၇ ဧပြီ - ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စတင်ခဲ့သော CDF-KKG စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကလေးနှင့် ဂန့်ဂေါမြို့အကြားရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့-ကလေး၊ ကဘော်၊ ဂန့်ဂေါ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=CDF-KKG claims control of 4 junta bases between Kale and Ganga in 2 months|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/cdf-kkg-claims-control-of-4-junta-bases-between-kale-and-ganga-in-2-months/|date= April 17, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၁၈ ဧပြီ - အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့စာတန်းနှင့် တရုတ်အလံပါ ကားတန်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name=lashio/> * ၂၀ ဧပြီ - နောင်ချိုမြို့နယ်၊ တောင်ခမ်းရွာဒေသရှိ တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီက ဓာတုလက်နက်များ သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု [[ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က စွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Uses Chemical Weapons in Southern Shan State|url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-uses-chemical-weapons-southern-shan-state|date= April 22, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၂၁ ဧပြီ - လားရှိုးမြို့ပေါ်ရှိ MNDAA အလံများအား ရုပ်သိမ်းပြီး မြို့၏ မြောက်ဘက် ငါးမိုင်အကွာနှင့် တောင်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ စစ်ဆေးရေးစခန်းများသို့ MNDAA က ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။<ref name=lashio>{{cite news |author=Nora Pyae |title=Chinese monitors deployed to strategic Lashio as junta slowly retakes town |url=https://myanmar-now.org/en/news/chinese-monitors-deployed-to-strategic-lashio-as-junta-slowly-retakes-town/ |date=21 April 2025 |work=Myanmar Now }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၂၂ ဧပြီ - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုမှ ရှမ်းပြည်‌ (တောင်ပိုင်း) ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (SSLRU)၊ Special Operation Drone Force (SODF) တို့သည် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]လက်အောက်တွင် ဗျူဟာအမှတ် (၉) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNDF TOC-9 focuses on military operations in southern Shan State|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/kndf-toc-9-focuses-on-military-operations-in-southern-shan-state/|date= April 22, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၂၆ ဧပြီ - တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်၊ [[မောင်မယ်ရှောင်ရွာ၊ ထားဝယ်မြို့နယ်|မောင်မယ်ရှောင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအား ထားဝယ်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Dawei’s Hali Gui camp falls: captain commits suicide, 16 troops surrender|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/29/21806|date= April 28, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၂၈ ဧပြီ - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်၊ လိပ်ခမော်ရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအလောင်းအချို့နှင့် လက်နက်များကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ကျောက်ဖြူ လိပ်ခမော်ကျေးရွာအနီးတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီအလောင်းတချို့နှင့် လက်နက်တချို့ကို အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းဆည်းရမိ |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/6810c834d08f26ee8369b7ea?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR6mr8mo4BlHNn92aV9JljpWvKZAzfS86gsv8rWorjSJ1yIFx8W1FAacyljHsA_aem_T4d7dLCKF7cn0rWxlePD6Q |access-date=2025-04-29 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၂၉ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာများအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် ပျံသန်းလာသော စစ်ကောင်စီ၏ [[Mi-35]] တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်အား ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite web |title=Resistance Forces Down Junta Helicopter|url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-down-junta-helicopter|date= April 29, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> === မေ === * ၁ မေ - ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ တိုက်တာအဆောက်အအုံများရှင်းလင်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့အတွက် အပစ်ရပ်ကာလအား မေလ ၁ ရက်နေ့မှ မေလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ သက်တမ်းထပ်တိုးကြောင်း မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မေလ ၁ ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/02/54864|title=မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ အပစ်ရပ်ကာလ မေလကုန်ထိ ထပ်တိုး|author=Mizzima|publisher=Mizzima Media|access-date=3 may 2025}}</ref> * ၂ မေ - ပဲခူးတိုင်း [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားသော နေရာ ၆ ခုနှင့် နတ်တလင်းမြို့နယ်ရှိ ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ အမှတ် -၂ စစ်ဒေသခွဲက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4g214jzypqo|title=ပဲခူးတိုင်း ကျောက်ကြီးနဲ့ နတ်တလင်းက တပ်စခန်း ၇ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|date=3|year=2025|month=May|author=BBC Burmese|publisher=BBC}}</ref> * ၈ မေ - [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေကျင်မြို့နယ်၊ ညောင်ခြေထောက်ရွာရှိ စစ်ကောင်စီ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၉၈ ဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Resistance Briefly Captures Junta Battalion HQ in Bago|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-briefly-captures-junta-battalion-hq-in-bago.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၆ မေ - တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး က  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|title=တပ်မတော်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်|url=https://www.mmnationalpost.com/2025/05/blog-post_138.html|author=Myanmar National Post}}</ref> * ၉ မေ - ** ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ ထိုင်းမြန်မာ နယ်စပ် [[ထီးခီး]] အခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2025-04-09 |title=KNU Hails Seizure of Myanmar Junta Base on Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/knu-hails-seizure-of-myanmar-junta-base-on-thai-border.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** နောင်ချိုမြို့နယ်၊ [[သရက်ချိုရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|သရက်ချိုရွာ]]အနီးရှိ TNLA ၏ ရှေ့တန်းစခန်းရှစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-09 |title=Myanmar Junta 'Seizes Eight TNLA Positions'|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-seizes-eight-tnla-positions.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၁ မေ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ လိပ်ခမော်နှင့် မလိကျွန်းရွာများသို့ ချီတက်လာသည့် စစ်ကြောင်းအား အာရက္ခတပ်တော်က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Kyaukphyu Conflict Escalates Daily|url=https://www.bnionline.net/en/news/kyaukphyu-conflict-escalates-daily|website=Burma News International|language=en-US}}</ref> * ၁၂ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[အိုးထိမ်းကွင်း (တောင်)ရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|အိုးထိန်းတွင်းကျေးရွာ]]မှ စာသင်ကျောင်းကို ဗုံးကျဲသဖြင့် မေလ ၁၃ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ သေဆုံးသူဦးရေ ၂၂ ဦးရှိခဲ့ပြီး၊ အထဲမှ ၂၀ ဦးမှာ ကျောင်းသားကလေးငယ်များဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သော ၂ ဦးမှာ ဆရာမများဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=အိုးထိန်းတွင်းရွာ ဗုံးကြဲခံရမှု - သေဆုံးခဲ့တဲ့ကျောင်းသူတွေက ဘယ်အတန်းတွေမှာ ပညာသင်‌နေကြတာလဲ|author=BBC Burmese|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cy8n7lljdngt|accessdate=13 May 2025}}</ref> စစ်ကောင်စီကမူ သတင်းမှားဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းဆိုထားသည်။<ref>{{cite web |title=ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ အိုးထိမ်းကွင်းကျေးရွာ စာသင်ကျောင်းအား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း တရားမဝင်ပြည်ဖျက်မီဒီယာများက မဟုတ်မမှန် ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ {{!}} Ministry Of Information |url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/69761 |website=www.moi.gov.mm |access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅ |language=en |date=၁၂ မေ ၂၀၂၅}}</ref> * ၁၄ မေ- တမူး ပကဖ အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံရိုင်ဖယ်တပ်ရင်းက ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.reuters.com/world/india/indian-army-operation-myanmar-border-kills-10-insurgents-2025-05-15/ Indian army operation on Myanmar border kills 10 insurgents] [[Reuters]]. May 14, 2025. </ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ အိန္ဒိယတွင် ရဲဘော် ၁၀ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း တမူးခရိုင်ပအဖ အတည်ပြု] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250520034805/https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ |date=20 May 2025 }}. [[Myanmar Now]]. May 20, 2025.</ref> * ၁၅ မေ - ** စစ်ကောင်စီ၏ ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ မယ်လစခန်းကို [[KNLA]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNLA seizes junta's Mae La camp near Myanmar-Thai border in day-long assault|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/17/22443|date= May 17, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> ** စစ်ကောင်စီက ၃၉ နှစ်ကြာ တပ်စွဲခဲ့သည့် [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]ရှိ တညာကျိုး ဗျူဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၃၉ နှစ်ကြာ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲခဲ့သည့် ဖားအံခရိုင် တညာကျိုး(ခ)တာလယ် ဗျုဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များသိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/68258f02c8875ede024c0db5 |access-date=2025-05-15 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကူများနှင့် စစ်ပစ္စည်းများတင်ဆောင်လာသော တပ်မတော် (ရေ)၏ ရေယာဉ်တစ်စီး ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းသို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta reinforces Kyaukphyu to protect Chinese-backed deep-sea port amid AA offensive|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/16/22419|date= May 16, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၆ မေ - နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် [[နွားထိုးကြီးမြို့]]၏ အရှေ့ဖက်ရှိ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Junta Abandons Chinese Pipeline Amid Resistance Attacks|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-abandons-chinese-pipeline-amid-resistance-attacks.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၈ မေ - ချင်းပြည်မြောက်ပိုင်း တီးတိန်မြို့နယ်သို့တက်လာသည့် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းကို ကလေး- သိုင်းငင်းလမ်းမပေါ် တီးတိန်မြို့အဝင် မွှာလ်ပီးကျေးရွာနှင့် ‌ဟဲန်ဇိန်ရွာကြားတွင် ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များ ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ တိုက်ခိုက်နေသဖြင့် မေ ၂၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည်။<ref>{{Cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/05/27/401392.html|publisher=The Irrawaddy|accessdate=28 May 2025|title=ချင်းပြည်တက်သည့်စစ်ကြောင်း တီးတိန်အဝင်၌ ပိတ်ဆို့ ခံထားရ|author=မေရီခိုင်း}}</ref> * ၁၉ မေ ** - [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title="AA ကျရှုံးပါစေ"ဟု စစ်ကောင်စီက ယတြာချေပြီးနောက် ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/682c39d9c8875ede02ad3dd5|access-date=2025-05-20 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> **မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် (PDF) ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယအာသံရိုင်ဖယ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရက်ပိုင်းအတွင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း တမူး PDF အဖွဲ့နှင့် နီးစပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|title=အိန္ဒိယ မြန်မာ နယ်စပ်မှာ တမူး PDF ၁၀ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံရ|accessdate=20 May 2025|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521130503/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|archivedate=21 May 2025}}</ref> * ၂၀ မေ - [[ရွှေကူမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ကေအိုင်အေက ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA က ပစ်ချလိုက်သည့် ရဟတ်ယာဉ် ၁ စီးကို ရွှေကူမြို့နယ်၊ စည်ငန်းရွာ အနောက်ဘက်ရှိ တောထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူး မိုးထက်အောင်၏ ရုပ်အ‌လောင်းကို ရှာတွေ့ |url=https://yktnews.com/2025/05/215192/ |trans-title=KIA shoots down 1 helicopter, finds body of pilot Moe Htet Aung on west side of Shwegu Township Sinngan village |language=my |work=Khit Thit Media}}</ref> *၃၁ မေ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးက ငလျင်ဒဏ်သင့်ဒေသများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Citenews|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602074400/https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-2553019/|archivedate=2025-6-2|title=မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ဇွန် ၃၀ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးမြှင့်|publisher=Xinhua Myanmar|accessdate=2025-6-2|date=2025-6-1|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/mm-256104/}}</ref> === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ကရင်ပြည်နယ်က သေ့ဘောဘိုး မဆုတ်တမ်းခံစစ်စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၂ ဦး ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်‌ရေးတပ်(KNLA) နဲ့ PDF ပူးပေါင်းတပ်ဆီ လက်နက်ချခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.dvb.no/post/708417|title=သေ့ဘောဘိုးစခန်းကို KNLA နှင့် တပ်ပေါင်းစုများ သိမ်းပိုက်|date=2025-6-3|accessdate=2025-6-6|publisher=DVB Burmese}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်၊ ထားဝယ်မြို့နယ်ထဲက အမိုနယ်စပ် (ခေါ်) ပွိုင့် ၂၆၅၅ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကရင်တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေက ဇွန် ၁၀ ရက်မှာ သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ဘက်က ပြောသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=စစ်တပ်လက်ထဲ နှစ် ၃၀ နီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်က အမိုစခန်းကို သိမ်း - KNU|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေစဉ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ယနေ့ (ဇွန်လ ၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက ပစ်ချခဲ့ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (PLA) က ဘီဘီစီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ PLA က တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြီး နာရီပိုင်းအကြာတွင် စစ်ကောင်စီကမူ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ပျက်ကျခဲ့သည့် တိုက်လေယာဉ်သည် လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်နေစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်း သိမ်းပိုက်ရေးတိုက်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=ပုလဲတိုက်ပွဲမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ PLA ပြော|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေကြည်မြို့နယ်]]၊ [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]]နှင့် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာရှိ အမြောက်တပ်ရင်း (၃၄၄) ကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ ညပိုင်းမှစ၍ [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်နေပြီး တပ်ရင်းအတွင်းအထိ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြောင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ငသိုင်းချောင်းမြို့ခံများနှင့် ရခိုင်စစ်ရှောင်အများစုမှာ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အဆိုပါတပ်ရင်းအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ တစ်ပတ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် AA က [[ကျားကိုက်ရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ကျားကိုက်ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိတွင် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၄၄ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်နေပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|title=ဧရာဝတီ ငသိုင်းချောင်းအမြောက်တပ် (၃၄၄)ကို AA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေပြီဟုဆို|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613141829/https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|archivedate=2025-6-13|publisher=နိရဉ္စရာ|accessdate=2025-6-13}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များဖြင့် စစ်ကြောင်းထိုးလျက်ရှိရာ ဇွန် ၂၀ ရက်၊ နံနက်ပိုင်းတွင် [[ကျော်ဇေယျာရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကျော်ဇေယျာရွာ]]အနီး၌ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ယင်းကြောင့် မန္တလေးနှင့် ရွှေဘိုမြို့များသို့ ပြေးဆွဲနေသော ခရီးသည်တင်ယာဉ်များကို [[ဆားတောင်မြို့]]အဝင်နှင့် [[ရုံးပင်ကန်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ရုံးပင်ကန်ရွာ]]တို့မှ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော [[ဝက်လက်မြို့နယ်]]နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းကို စစ်တပ်က ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ကတည်းက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မူ အင်အားထပ်မံဖြည့်တင်း၍ [[အုန်းတော (မြောက်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောရွာမြောက်]]ဘက် ရုံးပင်ကန်ရွာမှစတင်ကာ လက်နက်ကြီးပစ်ကူဖြင့် စစ်ကြောင်းထပ်မံထိုးစစ်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|title=စစ်ကိုင်း- ရွှေဘိုလမ်း တိုက်ပွဲ သံချပ်ကာကားများပါ သုံးလာ|accessdate=2025-6-22|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622130614/https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> * ၂၂ ဇွန် - တနင်္သာရီတိုင်းရှိ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]နှင့် [[တနင်္သာရီမြို့နယ်]]တို့ကို စစ်ကောင်စီက စစ်ကြောင်းထိုး၍ ထိုးစစ်ဆင်နေကြောင်း ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) တပ်မဟာ (၄) ၏ ခရိုင်အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောအယ်နာက စစ်ကောင်စီသည် ထီးခီးနယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် တပ်စခန်းများကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် ထားဝယ်-ထီးခီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို အပြည့်အဝ ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ရန်အတွက် စစ်ကြောင်းထိုးလာခြင်းဖြစ်သည် ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|title=တနင်္သာရီနှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ ထိုးစစ်ဆင်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114830/https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|archivedate=2025-6-22|publisher=Mizzima|accessdate=2025-6-22}}</ref> * ၂၅ ဇွန် - [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း|ရန်ကုန် – မန္တလေး အမြန်လမ်း]]ဟောင်းပေါ်ရှိ [[ညောင်လေးပင်မြို့နယ်|ညောင်လေးပင်]]၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ကျောက်တံခါး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]များမှ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်စခန်း ကိုး ခု ကိုဇွန် ၂၅ ရက်နေ့၊ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက တပြိုင်နက် ဝင်ရောက်တိုခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးသေဆုံးကာ ရဲအုပ်တစ်ဦးအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း သုံး ဦးအရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများကို အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေ၊ တိုင်းစစ်ဌာန(ပဲခူး)၊ ဗျူဟာ-၂၄ အာဠာဝကတပ်ရင်း၊ အမှတ်-၃၅၀၃ တပ်ရင်း၊ ဖြူး(ပကဖ)၊ ဗျူဟာ-၂၅ အမှတ်-၃၇၀၂ တပ်ရင်း၊ Spring Warriors Column၊ KNLA တပ်ရင်း-၉၊ ဗျူဟာ-၂၆ တော်ဝင်ဒေါင်းတပ်ရင်း၊ တောကျီးကန်းတပ်ရင်း တို့မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်းဟောင်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၉ ခု တပြိုင်တည်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး တပ်သား ၁၉ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|url=https://ayartimes.com/?p=55885|publisher=Ayeyarwaddy Times|accessdate=2025-6-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042754/https://ayartimes.com/?p=55885|archivedate=2025-6-26}}</ref> စစ်ဆင်ရေးကို ဗျူဟာ (၂၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကျော်စွာအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် “ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=55877|title=ညောင်လေးပင်-ကျောက်တံခါးကြား တော်ဝိကျေးရွာရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၃ ဦးသေဆုံးကာ ၃ ဦး ဖမ်းဆီးရမိ၊ ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကို ဂုဏ်ပြု၍ ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး အဖြစ်သတ်မှတ်|accessdate=2025-6-26|publisher=Ayeyarwaddy Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042401/https://ayartimes.com/?p=55877|archivedate=2025-6-26}}</ref> * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ စတွာမ်၊ လျန်နှာ၊ သီးကျီရ် ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB) ဝင် CNDF နှင့် ချင်းလဲန်းကောင်စီ (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist|3}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] gi0uhnvew6m724m16rqma5eksrbk9b2 880721 880719 2025-07-07T14:20:22Z Salai Rungtoi 22844 880721 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} အောက်ပါသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြပွဲများ]] ပြီးနောက် '''[[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]]၏ ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်များ မှတ်တမ်း''' ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှိနှင့်ပြီးသော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] ပြန်လည်အစပြုခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ == ၂၀၂၁ == === မတ်လ === * မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် လူငယ်ပေါင်းများစွာ သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအနက်မှ တစ်ခုအောက်တွင် စာရင်းသွင်းရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် <ref name="fishbeinetal2021">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/|title='The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war|date=3 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210403142738/https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/}}</ref> နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်တွင်းစစ်အန္တရာယ်ကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite news|title=UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'|url=https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war|date=1 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=23 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210523052132/https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war}}</ref> CRPH သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းရန်လည်း အဆိုပြုခဲ့သည်။ <ref name="MMN30321">{{Cite news|title=As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms|date=30 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330105416/https://myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms}}</ref> [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] (KIA) <ref name="KIAbizasusual2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement|title=KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210402113940/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement}}</ref> သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်တပ်ကို ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]မှ မှ အရပ်သားများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မရပ်တန့်ပါက စစ်ပွဲ ထပ်မံ ဖြစ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ <ref name="brotherhoodthreat2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire|title=Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330145217/https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire}}</ref> * မတ်လနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ပြည်သူများသည် စစ်တပ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် တူမီးကဲ့သို့သော လက်လုပ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်လာကြသည်။ ပြည်သူများနှင့် စစ်တပ် ကြား လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသလို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] မှလည်း စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဆောက်အအုံများနှင့် ရဲစခန်းများကို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲခြင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410165357/https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html}}</ref> * မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာ အနီးရှိ အလောဘွမ် စစ်စခန်းအား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များကို အသုံးပြုကာ အခြေစိုက်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက်အများအပြာနှင့်အတူ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia|title=Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603024127/https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia}}</ref> * [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]သည် မတ်လ ၂၆ ရက်က စစ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားသူများကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195|date=27 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410122729/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195}}</ref> * အာဏာသိမ်းမှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းဆန့်ကျင်သော ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ပစ်ခတ်မှုမှာ မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကလေး မြို့၌ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းတစ်ခုအား စစ်သားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များတိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည်ခုခံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ကလေးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင်လည်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410172353/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html}}</ref> === ဧပြီလ === * ဧပြီ ၈ ရက်က ပြည်သူများသည် အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်သားများကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ခုခံသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး စစ်တပ်မှလည်း အများအပြား ဒါဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် တန့်ဆည်မြို့သည် မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှစ၍ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း သေဆုံးသူ မှာ ဧပြီ ၈ ရက်နေ့အထိ ၆၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH|work=Reuters|date=8 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210408082100/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH}}</ref> * [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး]] စာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသား ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] နှင့် [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး]] တို့ အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၇ ဖွဲ့သည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?|url=https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game|work=BNI|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603040243/https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game}}</ref> * ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့က [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ၊ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] နှင့် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] တို့ ပါဝင်သော [[မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့]] က ရှမ်းပြည်နယ် [[နောင်မွန်ရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|နောင်မွန်]]ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056|work=Reuters|date=10 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410075547/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056}}</ref> * ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား [[မင်းကိုနိုင်]]က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]]ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] တို့မှာ ၎င်းတို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ စင်ပြိုင်အစိုးရသစ်တွင် ကချင်နှင့် ကရင်လူနည်းစုများက ထိပ်တန်းဦးစားပေးနေရာများတွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါကြေညာချက်တွင် မင်းကိုနိုင်သည် စင်ပြိုင်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'|url=https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece|work=[[Financial Times]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=16 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416161137/https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government|work=[[France24]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509175927/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government}}</ref> * ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့သည် [[မင်းတပ်မြို့|မင်းတပ်]] တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081|title=Archived copy|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081}}</ref> မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် ဆန့်ကျင်မှုကို နှိမ်နင်းရန် အင်အားသုံးပြီး မြို့တွင်သို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === မေလ === * မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေးတပ်က ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ရာ စစ်သား ၆ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref name="Jazeera42721">{{Cite news|title=Fighting erupts in eastern Myanmar near Thai border|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border|work=www.aljazeera.com|accessdate=14 February 2022|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512120546/https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border}}</ref>ထိုနေ့တွင်ပင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ စစ်တပ် အခြေစိုက် စခန်းတခုအား သိမ်းယူခြင်းအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်မှ ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ * စစ်တပ် ၏ တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တပ်မတော်ဆီသို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းအဖြစ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?|url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/|date=26 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509135933/https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/}}</ref> * မူဆယ်မြို့တွင် မေလ ၂၃ ရက်က စစ်တပ်ာ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force|work=The Guardian|date=24 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525013456/https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029|work=ANI News|date=24 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526074425/https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029/}}</ref> * ကယားပြည်နယ် ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော် အနီးရှိ စစ်တပ် စခန်းအချို့ကိုလည်း ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက် ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Karenni resistance fighters open new front against junta|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta|work=Myanmar Now|date=26 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526202734/https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၂၉ ရက်နေ့ နှင့် ၃၀ ရက်နေ့တို့တွင် စစ်တပ် သည် အမြောက်နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ လွိုင်ကော်နှင့် ဒီမောဆိုးရှိ PDF နှင့် KPDF စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31 |accessdate=14 February 2022 |archivedate=1 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210601034353/https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31/ }}</ref> * မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စစ်သား ၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html|title=Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar|date=31 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602234925/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html}}</ref> === ဇွန်လ === * ဇွန် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ စစ်တပ်နှင့် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (BGF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ဖြင့် [[မြဝတီခရိုင်]] အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီ၍ ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="Irr6321">{{Cite news|title=Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting|url=https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=5 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210605233950/https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html}}</ref> * ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ ပီဒီအက်ဖ်၏ လုံခြုံစိတ်ချရသော အဆောက်အအုံကို စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များ အပါအဝင် အသုံးပြု၍ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html|date=22 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214075443/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html}}</ref> === ဇူလိုင်လ === * ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ က [[ဒီပဲယင်းမြို့]]လယ်တွင် တော်လှန်ရေးတပ် များနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း လူ ၂၅ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town|title=Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220203013141/https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town}}</ref> * === ဩဂုတ်လ === * ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]တွင် တော်လှန်ရေးသမားများက မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြင့် ဆက်တိုက် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တပ်သား ၅၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220214061731/https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html |date=14 February 2022 }}</ref> === စက်တင်ဘာလ === * စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် NUG သည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]] အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ့ ခုခံတော်လှန်စစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း - NUG က နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ - ဘီဘီစီ မြန်မာ|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02%3A34%3A28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share|accessdate=14 February 2022|archivedate=19 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220119131047/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02:34:28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta|title=Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta|date=7 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202134355/https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta}}</ref> * [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ [[မြင်သားရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|မြင်သားကျေးရွာ]]တွင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်က စစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ အနည်းဆုံး လူ ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war' https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118194903/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10/ |date=18 January 2022 }}</ref> * လွန်ခဲ့သည့် သုံးလတာကာလအတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် ကျဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html|title=Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says|date=14 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213184102/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကယားပြည်နယ်နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သား တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html|title=Scores of Myanmar Regime Troops Killed in Clashes With Civilian/Ethnic Groups|date=21 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214055356/https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှ ဒေသခံ ၈,၀၀၀ နီးပါးသည် စစ်တပ်မှ နေအိမ်များ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း မီးရှို့ခြင်း တို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211126130250/https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်အချို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်သား ၁၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html|title=Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting|date=27 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်တပ်မှ စစ်သား ၂၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သလို လက်နက်မဲ့ အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးလည်း စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html|title=Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State|date=28 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005113/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html}}</ref> === အောက်တိုဘာလ === * အောက်တိုဘာလ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်း ဂန့်ဂေါမြို့နယ်တွင် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html|title=Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush|publisher=The Irrawaddy|date=6 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=6 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211006085942/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html}}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး စစ်တပ်သတင်းပေးသူ/ဒလန် ၄၀၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်အစိုးရထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများက အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html|title=Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007103445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html}}</ref> ထိုနေ့တွင်ပင် [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်အား ဘက်ပြောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကာ ယခုအချိန်အထိ ရာထူးမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html|title=Myanmar Military Detains North Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007102131/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်အစိုးရ စစ်သည် ၉၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html|title=Some 90 Junta Soldiers Killed During Intense Weekend Fighting|date=11 October 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214003054/https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html}}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === * နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး [[ကလေးမြို့]] ပီဒီအက်ဖ် အခြေစိုက် စခန်းအား စစ်အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကလေးပီဒီအက်ဖ်မှ ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းမိခဲ့ကာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers capture PDF medics during raid on resistance base camp in Kalay|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay|accessdate=14 February 2022|archivedate=28 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220128121442/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ မိုးဗြဲပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) ၏ ကင်းစခန်းအား ဒါဇင်နှင့်ချီသော အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကင်းစခန်းအား စောင့်ကြပ်နေသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၂၂ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရတပ်များက ဝိုင်းရံထားသောကြောင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ကင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost|accessdate=14 February 2022|archivedate=20 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120192337/https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်း မုံရွာခရိုင် [[ပလ္လင်ရွာ၊ ကနီမြို့နယ်|ပလ္လင်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ ပီဒီအက်ဖ် နယ်မြေခံတပ်ရင်း ၂၀၅ အား ဘူဒိုဇာမြေထိုးစက်များအပါအဝင် စစ်ကား ၁၀ စီး၊ စစ်သား ၃၀ ခန့်က ချောင်းမြောင်းဖျက်ဆီးခဲ့သဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ အခြေစိုက်စခန်းသည် PDF မှ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများပြုလုပ်သည့် အလုပ်ရုံနေရာလည်းဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း စစ်အစိုးရတပ်များက လက်နက်များ သိုလှောင်ထားသည့် အဆောက်အအုံနှစ်ခုကို မီးရှို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127221223/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ် ဒီမောဆိုးမြို့နယ် [[ဟိုဖိတ်ရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဟိုဖိတ်ကျေးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ၄ ဦးမှာ နံနက် ၅ နာရီ ၃၀ ခန့်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၄၂၇ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရသော ကင်းထောက်အဖွဲ့မှ တပ်သား ၆ ဦးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military kills four KNDF members in Demoso|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102554/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso}}</ref> * ထို့အပြင်[[ရွှေကူမြို့]]အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ကချင်အေးကျေးရွာအနီးတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် စစ်တပ်မှ စစ်သား ၁၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟူသော ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြောင့် KIA ၏ ကျဆုံးသူစာရင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မကြာသေးမီက ရရှိထားသော [[ဆူခွိုင်း ၃၀|Su-30]] ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းက စမ်းသပ်ပစ်လွှတ်ခဲ့သည့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206010220/https://myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် မတူပီ CDF သည် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[မတူပီမြို့]]နှင့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပေါ်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၀၄ ကင်းစခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆုတ်ခွာသွားခြင်းမပြုမီတွင် ခုခံရေးတပ်ဖွဲ့များက အစောင့်တပ်သား ၂ ဦးကိုသာ သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name="auto" /> * နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်က ချင်းပြည်နယ် [[မတူပီမြို့]]အနီးတွင် တပ်စွဲထားသည့် ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="auto">{{Cite news|title=Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi|accessdate=14 February 2022|archivedate=1 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220201001003/https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi}}</ref> * [[မတ္တရာမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် တောတောင်ကုန်းများတွင် ယခင်က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ရဲသူနိုင်အား နိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းမိခဲ့ပြီး စစ်သားများက စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် PDF အခြေစိုက်စခန်းသို့ အတင်းအဓမ္မ ပို့ဆောင်ခိုင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=PDF member in Mandalay Region killed in junta custody|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102555/https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody}}</ref> === ဒီဇင်ဘာလ === * မိုးညှင်းတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂) မှ စစ်သား ၅၀ ခန့်က [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]] ညောင်ထောက်ရွာအနီး KIA နယ်မြေကို နံနက် ၈ နာရီ ဝန်းကျင်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ KIA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိခိုက်ကျဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်း မရှိပေ။ ဖားကန့်မြို့လယ် ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ၊ [[ဖားကန့်မြို့]]နှင့် [[မိုးညှင်းမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် ကားလမ်းတစ်လျှောက်ရှိ ဝေလုံကျေးရွာအနီး၌လည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခြေလျင်တပ်ရှေ့တိုးနိုင်ရေးအတွက် ညနေ ၃ နာရီမှ ၈ နာရီအထိ လက်နက်ကြီး အမြောက်အချက်ရေ ၃၀ ခန့်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206011605/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin}}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ညလုံးပေါက် စစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ခဲ့ရာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိန်းမင်း PDF (TM-PDF) စခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး TM-PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး သေဆုံးကာ အခြားအများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>Awaiting for official news report to be used as citation</ref> * ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်က [[ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်]] [[ဒုံးတောရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ဒုံးတောရွာ]]အတွင်း၌ စစ်တပ်မှ အရပ်သား ၁၁ ဦးအား ဖမ်းဆီး၍ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မီးလောင်ကျွမ်းဆဲဖြစ်သော အလောင်းများကို ဒေသခံများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနီးနားတွင် သွားလာနေသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများဖြင့် ဖောက်ခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအပြီးတွင် စစ်အစိုးရစစ်သား ၁၀၀ ခန့်က ရွာကို ဝင်ရောက်မွှေနှောက်သွားခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုတွင် နောက်ထပ်လူတစ်ဦးမှာ အရပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို မသိရပေ။<ref>{{Cite news|title=လူအစုလိုက် မီးရှို့သတ်ခံရသည့် ဆားလင်းကြီးတွင် ရုပ်အလောင်းထပ်တွေ့|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596|author=မောင်ရွှေဝါ|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214152914/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် စစ်တပ် နှင့် CDF တပ်ဖွဲ့တို့ မိနစ် ၉၀ ကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDF မှ မြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်စေရန် ဦးတည်သည့် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ကို ထပ်မံထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက်၊ တိုက်ပွဲအတွင်း CDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါသီတင်းပတ်အတွင်း စစ်တပ်သိမ်းပိုက်ထားသည့် ထန်တလန်မြို့တွင် နေအိမ် ၁၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ် မြို့တွင်း အဆောက်အအုံ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့ကာ ၂ဘက်လုံးမှ အကာအကွယ်ယူ ပစ်ခတ်ရန် ခက်ခဲသွားသည်။ <ref>{{Cite news|title=Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210154834/https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta}}</ref> * မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မြိုင်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက် နံနက်အစောပိုင်းက လက်လုပ်ဗုံး ၃ လုံးဖြင့် စစ်ကားနှစ်စီးအား ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အနည်းဆုံး စစ်သား ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း PDF တွင်က ဆိုသည်။ မွန်းတည့်အချိန်၌ PDF သည် [[မင်းသားကျ (တောင်)ရွာ၊ မြိုင်မြို့နယ်|မင်းသားကျကျေးရွာ]]သို့ ခြေလျင်ထွက်ခွာလာသော စစ်သားများအား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတိုက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အသေအပျောက် သတင်းများ မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=17 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220117130024/https://myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf}}</ref> * KNDF နှင့် ကရင်နီတပ်မတော် (ကေအေ) တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၈) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲများ ၄ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်သား (၄)ဦး ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း KNDF ကဆိုသည်။ "သေသွားတာလားတော့ မသိဘူး။ အနည်းဆုံးခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးယောက်နဲ့ လေးယောက်ကြားမှာ စစ်တပ်ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတယ်လို့ ယူဆထားတယ်" ဟု KNDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=ကယားပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 |website=Myanmar NOW |language=my |accessdate=14 February 2022 |archivedate=14 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214144642/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 }}</ref> <ref>{{Cite news|title=Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211225174335/https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf}}</ref> နှစ်ရက်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး [[ခေါင်းကွဲရွာ၊ မြောင်မြို့နယ်|ခေါင်းကွဲကျေးရွာ]]၌ တပ်မတော်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ထို့နောက် တပ်မတော်မှ လက်နက်ကြီးများနှင့် စနိုက်ပါများဖြင့် အင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီးနောက် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ရွာမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers kill and burn five people in Sagaing Region village after clashes with PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220208210310/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် ခုခံ ခိုအောင်းရာ နေရာ နှစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းမှု ကြောင့် မန္တလေး အရပ်ဘက် ပြောက်ကျားတပ်သား ၈ ဦးကို သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ တပ်မတော်တပ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးမှ ဝန်ခံပြီးနောက် အဆိုပါစီးနင်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာအောင်မြေစခန်း၌ ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် PDF အဖွဲ့ဝင် ၇ ဦး ကျဆုံးကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတစ်ဦး ဝမ်းဗိုက်တွင် ကျည်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ပြည်ကြီးတံခွန်စခန်း၌ စစ်အစိုးရတပ်များအား လက်လုပ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ပေါက်ကာ ထွက်ပြေးကြစဉ် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids|work=Myanmar NOW|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213180339/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်ကူညီနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း အရာတော်မြို့နယ် [[ကဲဘာရွာ၊ အရာတော်မြို့နယ်|ကဲဘာကျေးရွာ]]တွင် ဇေယျာ ၇ ဟု ခေါ်သည့် အခြား ဒေသခံ တော်လှန်ရေးသမားများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် စစ်တပ်၏ လက်နက်အင်အား သာလွန်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064637/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village}}</ref> * ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်]]တွင် ဗုံးအများအပြား ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃ ဦး အပါအဝင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးကို တပ်မတော်မှ PDF ဟုစွပ်စွဲပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားသည့် နောက်ထပ် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကိုလည်း ကျည်ကာအင်္ကျီများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အရပ်ဝတ် လက်နက်ကိုင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ လက်လုပ်ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အခြားပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ သေဆုံးမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064635/https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon}}</ref>ဒီပဲယင်း PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ နေရာယူထားသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ကို တပ်မတော်မှ ဝိုင်းရံထားသည်ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ “တော်တော်အခြေအနေဆိုးနေပြီ။ မနားတော့ဘူးဗျ။ စစ်ကြောင်းက တစ်ကြောင်းပြီးတစ်ကြောင်း လာနေတာ။ တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဖြတ်သွားရင် နောက်ထပ်တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဦးတည်နေပြီ။ အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်နေတာ” ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်မှ Myanmar NOW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်လမှစတင်၍ တပ်မတော်သည် လေကြောင်း ချေမှုန်းရေး မစ်ရှင်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဒီပဲယင်းမြို့ အနောက်ဘက်သို့ ရဟတ်ယာဉ် ခြောက်စီးဖြင့် လေကြောင်းချီတပ်မှ စစ်သား ၁၅၀ ခန့် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Junta soldiers murder three more villagers in Depayin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210222452/https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin}}</ref> * ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၆ လက်အောက်ရှိ ထိုင်းနယ်စပ်အနီး [[လေးကေ့ကော်|လေးကကော်မြို့သစ်]]တွင် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်က တပ်မတော်မှ စစ်သား ၂၀၀ ခန့်ဖြင့် ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ NLD အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆရသော လူအများအပြားကို စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၆၀ မှ ယာဉ်တန်းလေးစီးဖြင့် ရောက်ရှိလာသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လေးကေကော်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရပ်ကွက်တွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီးနင်းမှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းရန် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုများကို KNU တပ်မဟာ (၆) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။ * ယောဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YDF) အစည်းဝေးကျင်းပနေသည့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဂန့်ဂေါမြို့နယ် [[နှမ်းခါးရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|နှမ်းခါးကျေးရွာ]]ကို တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ယောကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀ ကျဆုံးခဲ့သည်။ ရွာကို လေကြောင်းထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် ရဟတ်ယာဉ်သုံးစင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ နှမ်းခါးရွာကို စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ခန့်က သိမ်းပိုက်ထားသည်ဟု ရွာခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ <ref>{{Cite news|title=At least 20 killed in air raid on Magway village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227131155/https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[သန်လျင်မြို့နယ်]]တွင် တပ်မတော်က ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုအတွင်း ဒေသခံ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ ဝင်တစ်ဦး ပစ်သတ်ခံရပြီး အခြား သုံးဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ နံနက် ၉ နာရီခန့်တွင် [[လဟာယက်|လဟာရပ်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ နေအိမ်တစ်လုံးအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့မှ အသက် ၃၀ အရွယ် အမျိုးသားတစ်ဦး ရင်ဘတ်နှင့် ပေါင်တို့တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ သေဆုံးနေသည့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား၏ ရုပ်အလောင်းကို စစ်သားများက သိမ်းယူသွားကာ သေဆုံးသူမှာ ဖြိုးမောင်မောင်ဦးဖြစ်ကြောင်း သန်လျင်အခြေစိုက် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာတစ်ခုက ဆိုသည်။ <ref>{{Cite news|title=One resistance fighter killed, three arrested in Thanlyin raid|work=Myanmar NOW|url=https://myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid|accessdate=14 February 2022|archivedate=21 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221031550/https://www.myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) မှ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ကယား(ကရင်နီ)ပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ် [[ကွန်နားရွာ၊ လွိုင်ကော်မြို့နယ်|ကွန်နားကျေးရွာ]]မှ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ KNDF အဖွဲ့ဝင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ခွန်းနား တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃၀ ခန့် တပ်စွဲထားကြောင်း သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က တနင်္လာနေ့နှင့် ကြာသပတေးနေ့များတွင် တိုက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများ ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။<ref>{{cite web |author1=အက်စတာဂျေ |title=လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာတွင် နေအိမ်အများအပြား မီးထပ်ရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/9737 |website=Myanmar NOW |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081334/https://myanmar-now.org/mm/news/9737 }}</ref> ==== ခရစ္စမတ်အကြို လူသတ်ပွဲ ==== {{main|မိုဆို လူသတ်ပွဲ}} * ကယားပြည်နယ် ဖရူဆိုမြို့နယ် [[မိုဆိုရွာ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ်|မိုဆိုရွာ]]အနီးတွင် စစ်ဘေးရှောင်ယာဉ်တန်းကို [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၃၅ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါသေဆုံးမှုများတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော Save the Children အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar|work=Myanmar NOW|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians|date=December 26, 2021|accessdate=February 1, 2022|archivedate=26 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211226231042/https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians}}</ref> အဆိုပါဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ 'စေ့စေ့စပ်စပ် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု' ပြုလုပ်ရန် ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားသည်။ == ၂၀၂၂ == === ဇန်နဝါရီလ === * ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်ကြာ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၃ ဒါဇင်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html|title=Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes|publisher=The Irrawaddy|date=January 31, 2022|accessdate=February 1, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140918/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ကနီမြို့နယ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်ပျူစောထီးပြည်သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် အယောက် ၃၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများနှင့် စစ်သည်များ သယ်ဆောင်သည့် သင်္ဘောများကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အနည်းဆုံး သင်္ဘောတစ်စီး မီးလောင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html|title=Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193946/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> * ၂ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်အစိုးရလိုလားသော လူထုစုဝေးပွဲတွင် ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html|title=Two Killed, 38 Injured at Rally Attack on Myanmar Coup Anniversary|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 2, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140526/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html}}</ref> * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုမှ စတင်ကာ ပစ်မှတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်ထားသော အရာရှိ ၃၆၇ ဦး လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html|title=Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 3, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214194001/https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်း နယ်မြေခံ PDF များ၏ လျပ်တပြတ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဒရုန်းများ အသုံးပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html|title=38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140304/https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ တိုက်ပွဲများအတွင်း တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီ စစ်သည် ၂၀၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]က ပြောဆိုထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html|title=Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193909/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[မောင်တောမြို့နယ်]]တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ [[မီးတိုက်ရွာ|မီးတိုက်ကျေးရွာ]] အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီးရှိ AA ကင်းစခန်းအား ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်က ခိုးဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ AA ကင်းသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း AA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ [[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့အထိ ၃ နာရီကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် AA နှင့်စစ်တပ်တို့ကြား ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သော အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားသွားမည့်အရေးကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html|title=Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140146/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html}}</ref> မောင်တောမြို့နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် ညက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=စစ်တပ်နှင့် AA တို့ တိုက်ပွဲကြား အရပ်သား ၂ ဦး သေဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215124905/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html|title=Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213142004/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html}}</ref> *၉ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေခံ PDF များ ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html|title=Resistance Groups Claim to Kill 35 Myanmar Junta Troops|publisher=The Irrawaddy|date=February 9, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140059/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html}}</ref> အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော် (လေ)|လေတပ်]] လေယာဉ်မှူးများ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=လေတပ်အရာရှိ နေအိမ်များကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဟု PDF ဆို |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081530/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html }}</ref> * ၁၀ ဖေဖေော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး မြို့နယ် ၃ ခုတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက် စီးနင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html|title=Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel|publisher=The Irrawaddy|date=February 10, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213130332/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html}}</ref> *၁၁ ဖေဖော်ဝါရီလ - ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ AA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် အများအပြား ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တကျော့ပြန် ရခိုင်တိုက်ပွဲ ဗိုလ်မှူးအဆင့် အပါအဝင် စစ်တပ်အကျအဆုံးများ |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081245/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၈ ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၅ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html|title=Dozens of Junta Soldiers Killed in Sagaing, Kayah, Myanmar Resistance Groups Say|publisher=The Irrawaddy|date=February 11, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213122752/https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html}}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - နေပြည်တော်၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် PDF တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ နှင့် ၁၃ ရက်များတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html|title=Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader’s Parade|publisher=The Irrawaddy|date=14 February 2022|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214143540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html}}</ref> *၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်၊ [[မြို့သစ်ရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မြို့သစ်ရွာ]]အနီး၌ စစ်သားနှင့် ပျူစောထီးအင်အား ၈၀ ခန့်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ခင်ဦးမြို့ တိုက်ပွဲတွင် လူငယ် ၁၄ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093932/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲ ဝါရီဆူးပလိုင်ရွာအနီးတွင် ထိုးစစ်ဆင်လာသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့သည့် မိုးဗြဲနှင့် ခင်ဦးတွင် PDF ၃၀ ဝန်းကျင် ကျဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093950/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပေါက်မြို့နယ် ရေပြာရွာ ရဲစခန်းကို ပေါက်၊ မြိုင်၊ ရေစကြိုမြို့နယ်တို့မှ PDF အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စခန်းမှူးအပါဝင် ရဲ ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မောင်ရွှေဝါ |title=ပေါက်မြို့ ရေပြာရဲစခန်းကို PDF ၃ ဖွဲ့ ဝင်တိုက်၊ စခန်းမှူးအပါအဝင် ၅ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225041955/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် ကာမိုင်းမြို့အနီးရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တစ်ခုကို KIA တပ်မဟာ ၉ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း ၄၄ နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၂ ဦးနှင့် အရပ်သား ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ကချင် ကာမိုင်းစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို KIA နှင့် PDF ဝင်တိုက် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10569 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> * ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]၊ [[ငါးပိအိုးရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ငါးပိအိုးကျေးရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ အိမ်ခြေ ၄၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=ရွှေဘိုမြို့ ငပိအိုးရွာကို စစ်တပ်ဝင်၊ အိမ် ၄၀ မီးလောင်ပြီး လူငယ် ၁ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10575 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[နှမစားရစ်ရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|နှမစားရစ်ရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ပျူစောထီးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ လေးကြိမ်မြောက် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒေသခံ ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၄၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=စစ်တပ်ဝင်သည့် ရွှေဘိုမြို့ နှမစားရစ်ရွာတွင် ၃ ဦးသေ၊ အိမ် ၄၀၀ မီးလောင် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10585 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ===မတ်=== လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၅ ဦး သေဆုံးပြီး နှစ်ဦး ဖမ်းဆီးရမိကြောင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html|title=Myanmar Junta Suffers Heavy Losses in Kayah State: Resistance|publisher=The Irrawaddy|date=March 7, 2022|accessdate=March 7, 2022|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html}}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၂ စက်တင်ဘာ - ** ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုတွင် အပြစ်ရှိသည်ဟုဆိုကာ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် သူမသည် အမှုမျိုးစုံမှ ပြစ်ဒဏ်စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၂၀ နှစ် ကျခံနေရသည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud |access-date=2022-09-21 |website=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=19 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019052656/https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud }}</ref> ** [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်]]နှင့် [[ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်]]စခန်းများအား ကေအိုင်အေနှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta ally attacked in northern Sagaing |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing |date=2 September 2022 |author=Nyein Swe |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=10 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230810051933/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing/ }}</ref> * ၁၆ စက်တင်ဘာလ ၁၆ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]၊ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|လက်ယက်ကုန်းရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]]မှ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု|လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ]] ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေးငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports |access-date=2022-09-22 |website=Nikkei Asia |language=en-GB |archive-date=19 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220919182346/https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports }}</ref> လက်ယက်ကုန်းရွာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]တို့ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြန်မာစစ်တပ်က ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2022-09-20 |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ |access-date=2022-09-22 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 September 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220922030633/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ }}</ref> [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလသမဂ္ဂနှင့်]] [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပါအဝင်]] နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-09-20 |title=Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead |url=https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 |access-date=2022-09-22 |website=UN News |language=en |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030644/https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin {{!}} EEAS Website |url=https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en |access-date=2022-09-22 |website=www.eeas.europa.eu |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030635/https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en }}</ref> * ၂၃ စက်တင်ဘာ - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်[[အုန်းသွင်]] အား ရန်ကုန်မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့တစ်ခုက လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ကြံမှုသည် သတ်ဖြတ်ခံရသော တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးရာထူးဖြစ်သောကြောင့် ရာထူးကြီးစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် လုံခြုံရေးအား တိုးမြှင့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=27 September 2022 |title=Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html |work=The Irrawaddy |location=Yangon |access-date=19 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=19 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221019102837/https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{See also|ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၈ အောက်တိုဘာ - စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အားနည်းစေရန်ရည်ရွယ်သော "[[ဖြတ်လေးဖြတ်]]"ဗျူဟာအား အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ အနည်းဆုံး ရွာ ၂၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသဖြင့် အားလုံးဆုံးရှုံးသွားခဲ့သူများမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author=Nay Thit |title=Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html |work=The Irrawaddy |date=22 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174503/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html }}</ref> * အောက်တိုဘာလ အလယ်ပိုင်း - ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်ပွဲရမည်ဟု [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက် မြို့ပြနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။<ref name="at20221104">{{cite news |first=Anthony |last=Davis |title=Myanmar's NUG going for broke before its time |url=https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 |date=4 November 2022 |work=Asia Times |accessdate=23 May 2023 |archivedate=5 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221105215701/https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 }}</ref> * ၁၆ အောက်တိုဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[တောင်မြင့်ရွာ၊ ပေါက်မြို့နယ်|တောင်မြင့်ရွာ]]အား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီနင်းခဲ့ကာ ကျောင်းဆရာ ဦးစောထွန်းမိုးအား ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ကာ ဦးခေါင်းအား [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ|NUG]]၏ စာသင်ကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar villagers say army beheaded high school teacher |last=Peck |first=Grant |url=https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 |work=AP News |date=21 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174502/https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 }}</ref> * ၂၁ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များက ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ မြို့အနီး အာရှလမ်းမကြီးနှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရအဆောက်အဦများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html |work=The Irrawaddy |date=21 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=20 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220212821/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html }}</ref> * ၂၂ အောက်တိုဘာ - ညနေပိုင်းတွင် ကော့ကရိတ်မြို့မှ [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။ အနီးတဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="at20221104"/> * ၂၃ အောက်တိုဘာ - ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ ၆၂ နှစ်မြောက်အခမ်းအနားကျင်းပနေစဉ် [[ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် လူအနည်းဆုံး ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဤပြည်တွင်းစစ် ပြန်လည်စတင်ချိန်မှစ၍ အရပ်သားအများဆုံး သေဆုံးခဲ့သော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂက တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အရပ်သားသေဆုံးမှုအား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 |last=Peck |first=Grant |work=ABCNews |date=23 October 2022 |access-date=2022-10-24 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=24 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221024125159/https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 }}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များက ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html |work=The Irrawaddy |date=27 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=27 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221027144636/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * ၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[Mil Mi-24|Mi-34]] ရဟတ်ယာဉ်က စစ်ကောင်စီတပ်အပေါ် မှားယွင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် တပ်သား ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Regime Helicopter Kills At Least 60 Junta Troops in Sagaing Region: Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html |work=The Irrawaddy |author=Hein Htoo Zan |date=14 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html }}</ref> * ၁၄ နိုဝင်ဘာ - [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရမည်စိုးသဖြင့် ထွက်ပြေးခဲ့သော မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပေါက်မြို့နယ်]]ရှိ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား စစ်ကောင်စီက ဒဏ်ငွေတပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military punishes families of administrators who fled militia training |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training |author=Maung Shwe Wah |date=15 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=14 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230114112736/https://myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training }}</ref> * ၁၅ နိုဝင်ဘာ - စစ်ကောင်စီကားတစ်စီးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ထောင်ထားသော မြေမြှပ်မိုင်းထိခဲ့သဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ် ရန်ကုန်-စစ်တွေကားလမ်းပေါ်ရှိ ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဒေသခံများမှာ ပုဏ္ဏားကျွန်း သို့မဟုတ် စစ်တွေမြို့ပေါ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Thousands of Rakhine Villagers Flee Myanmar Junta's Deadly Wrath |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html |date=15 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=4 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204230917/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html }}</ref> * ၁၆–၂၂ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ ရှေ့တန်းစစ်စခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အခြေစိုက်စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄ % ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] အနေဖြင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege |date=22 November 2022 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133119/https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege }}</ref> * ၁၉ နိုဝင်ဘာ - [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းအား ဝင်ရောက်စီးနင်းရာတွင် နေအိမ်များနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=IN PICTURES : Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133109/https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign }}</ref> * ၂၁–၂၅ နိုဝင်ဘာ - [[မိုးညှင်းမြို့နယ်|မိုးညှင်း]]၊ [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်|ဗန်းမောက်]]နှင့် [[ကသာမြို့နယ်]]ရှိ [[ကေအိုင်အေ]]စခန်းများအား [[တပ်မတော် (လေ)]]က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html |title=Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces |date=25 November 2022 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126125028/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html }}</ref> * ၂၂ နိုဝင်ဘာ ** [[မြိုင်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သောကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military torches own police station in Magway |author=Maung Shwe Wah |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133111/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway }}</ref> ** [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိုးညိုမြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်း အဆောက်အဦတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်က ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=24 November 2022 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၄ နိုဝင်ဘာ - ကာဒီနယ် [[ချားလ်မောင်ဘို]]၏ နေအိမ်အပါအဝင် [[မုံလှရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မုံလှရွာ]]ရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html |title=Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126131302/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html }}</ref> * ၂၆ နိုဝင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေတာရှည်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html |title=Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks |work=The Irrawaddy |language=en |date=28 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183850/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၇ နိုဝင်ဘာ - [ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html |date=28 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html }}</ref> * ၃၀ နိုဝင်ဘာ - [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]အနီးရှိ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border |url=https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border |work=Myanmar NOW |date=2 December 2022 |language=en |author=Nyein Swe |accessdate=23 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140615/https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၆ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဆို လူသတ်ပွဲ]]အတွက် တာဝန်ရှိသူ စစ်ကောင်စီအရာရှိ သုံးဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni forces capture soldiers linked to last year's Christmas Eve massacre |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre |author=Esther J |date=6 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=4 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230104141538/https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre }}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် တပ်မတော် (ကြည်း)တို့ မြေပြင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan |work=BNI |date=14 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=9 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230109143631/https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်တိုက်ပွဲတွင် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says |date=13 December 2022 |author=Nyein Swe |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140613/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says }}</ref> * ၁၆ ဒီဇင်ဘာ - [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမည့် BURMA Act အား ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act |title=Meeks Issues Statement on House Passage of BURMA Act |date=6 April 2022 |website=House Foreign Affairs Committee |access-date=24 May 2023 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231150112/https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act }}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Senate Passes Burma Act Bill |url=https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ |website=American Baptist Churches USA |date=16 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=2 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202184408/https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ }}</ref> * ၁၇ ဒီဇင်ဘာ - တပ်သား ၉၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များက နန့်ဆန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ TNLA နှင့် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TNLA က ယင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding' |date=19 December 2022 |work=Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109143629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက အလစ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အရပ်သုံးထရပ်ကားတွင် အလုပ်သမားများအဖြစ် ပုန်းခိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint |url=https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint |author=Thura Maung |date=31 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140611/https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦး[[လှမိုးအောင်]]အပါအဝင် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများအား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html |title=Ayeyarwady Region's NLD Ministers Released |date=30 December 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=24 May 2023 |archivedate=22 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230922151244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html }}</ref> * ၃၀ ဒီဇင်ဘာ - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar court extends Aung San Suu Kyi's prison sentence to 33 years |url=https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html |last=Mogul |first=Rhea |work=CNN |date=30 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=19 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230519081122/https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html }}</ref> ==၂၀၂၃== === ဇန်နဝါရီ === * ၅ ဇန်နဝါရီ - [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]က ကျေးရွာများအား စပိဘုတ်ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ဖိအားပေးမှုများကြောင့် [[အင်းလေး]]ဒေသ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State |author=Hein Htoo Zan |date=5 January 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html |work=The Irrawady |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109200852/https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html }}</ref> * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - "နိုင်ငံတော်အား သစ္စာစောင့်သိသော" နိုင်ငံသားများအား လိုင်စင်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Tin Htet Paing |date=2023-02-13 |title=Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316191848/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta }}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]က နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအား နောက်ထပ် ခြောက်လ သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar regime extends military rule for another six months |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months |access-date=2023-03-12 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811023532/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ နောက်ထပ် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-23 |title=Myanmar Junta Extends Martial Law in Resistance Stronghold Sagaing Region |url=https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html |access-date=2023-03-11 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406111742/https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html }}</ref> တပ်မတော် (ကြည်း)၏ [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2023-03-06 |title=Myanmar army killed 17 people in 2 villages, residents say |url=https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 |access-date=2023-03-11 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=13 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230913161001/https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကန်တော်ကျေးရွာတွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူငယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ခုခံရေးသမား လေးဦး ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":3">{{Cite web |date=2023-03-03 |title=Child fighters beheaded as Myanmar killings rise after martial law |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html |access-date=2023-03-11 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=3 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203184532/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html }}</ref> === မတ် === {{See also|တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၂ မတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]တပ်သားများက [[တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]အတွင်း ရွာသူရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးမှာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံခဲ့ရပြီး အမျိုးသမီးသုံးဦးမှာ အသတ်မခံရမီ မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Shwe Wah |date=2023-03-11 |title=In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control |url=https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control |access-date=2023-03-11 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311150651/https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control }}</ref> * ၁၁ မတ် - [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး သုံးပါးအပါအဝင် ရွာသူရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Esther J |date=2023-03-16 |title=Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture |url=https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316175602/https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture }}</ref> === ဧပြီ === {{see also | ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၁၁ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကန့်ဘလူမြို့နယ်]]၊ [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးဖွင့်ပွဲ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[တပ်မတော် (လေ)]]က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100 |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html |work=The New York Times |date=11 April 2023 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=12 April 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230412112258/https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html }}</ref> === မေ === * ၇ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မုံရွာမြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက် [[ရေကန်စုရွာ၊ မုံရွာမြို့နယ်|ရေကန်စုရွာ]]အနီးရှိ မုံရွာခရိုင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရင်း အမှတ် (၂၇) လက်အောက်ခံတပ်ခွဲ (၂) စခန်းကို စစ်ကောင်စီတပ် အင်အား ၈၀ ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ကို ပစ်သတ်ကာ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာ PDF စခန်း စစ်တပ်ဝင်စီး၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦးကို သတ်ဖြတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142156/https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ }}</ref> * ၂၅ မေ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့မှ ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦးသည် လက်နက်၊ ငွေကြေးတွေများ ယူဆောင်ကာ စစ်ကောင်စီထံ လက်နက်ချအညံ့ခံ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပခုက္ကူ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်နဲ့ အဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦး စစ်ကောင်စီထံထွက်ပြေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080519/https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html }}</ref> * ၂၆ မေ ** [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံရာ ရေလယ်ကျွန်းဒေသအား စစ်တပ်က သုံးရက်ကြာ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ဒေသခံ ၅ ဦးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး ကျေးရွာ ၂၇ ရွာ မီးရှို့ခံခဲ့ရကာ နေအိမ် ၆၀၀ ကျော်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=သူရမောင် |title=ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံ၌ လူ ၅ ဦး အသတ်ခံရကာ ရွာ ၃၀ နီးပါး မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37413/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=1 ဇွန် 2023}}</ref> ** အမျိုးသားရေးအမည်ခံသည့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံပွဲများကို ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးအစည်းအရုံး (MNO) ဥက္ကဋ္ဌ<ref>{{cite news |first1=RFA Burmese |title=စစ်တပ်ထောက်ခံသူ သေနတ်ပစ်ခတ်ခံရပြီး အရေးပေါ်ဆေးကုသနေ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/army-supporter-shoot-05312023164924.html |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |agency=RFA Burmese |language=my}}</ref> ဦးတင့်လွင်အား သေနတ်သမားတစ်ဦးမှ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဟန်သစ် |first2=မြတ်သွယ် |title=ရန်ကုန်တွင် နာမည်ကြီးစစ်တပ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦး ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် ပစ်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37395/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023}}</ref> * ၂၇ မေ ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]၊ [[မိုးဗြဲရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|မိုးဗြဲမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား သုံးရက်ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကလေးငယ်နှစ်ဦး အပါအဝင် လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည့် မိုးဗြဲတွင် ကလေး ၂ ဦးအပါအဝင် ၄ ဦးသေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37317/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> ** ကရင်နီတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) မှ ဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လူငယ်လေးဦးသည် ကယားပြည်နယ် ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်တွင် ဒဏ်ရာရသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ဆောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=တိုက်ပွဲကြား ကရင်နီဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080532/https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html }}</ref> * ၂၉ မေ - ချင်းပြည်နယ် [[ဟားခါးမြို့]]နှင့် [[ထန်တလန်မြို့]]ကြား သီးမစ်လွင်ပြင်တွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] (CNA) နှင့် [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားနေရာ တော်လှန်ရေးသမား ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါး၊ ထန်တလန်ကြားတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37330/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> * ၃၀ မေ ** [[ဝက်လက်မြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[စခမ်းသာရွာ၊ ရေဦးမြို့နယ်|စခန်းသာ (ရှပ်ပြဲ) ရွာ]]အနီး ရောက်လာသော စစ်ကြောင်းကို [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် Black Wolf Army နှင့် WHO AM I – ARMY တို့က ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးသီး ၇ ခုချ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ဝက်လက်မြို့ဘက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=ဝက်လက်တွင် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းနှစ်ခု ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023 |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601075511/https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ }}</ref> ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[အဝန်းကြီးရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အဝန်းကြီးကျေးရွာ]]ကို တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိဘဲ ဘီးလင်းမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၃၁၄) အမြောက်တပ်ရင်းက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ သံဃာတော် ၃ ပါးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |first2=ငြိမ်းဆွေ |title=ဘီးလင်းတွင် စစ်တပ်လက်နက်ကြီးကြောင့် သံဃာနှင့် သာမဏေများ ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37322/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** တပ်မတော် ထောက်ခံသူနှင့် အမျိုးသားရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ အဆိုတော် လီလီနိုင်ကျော်အား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူနေရသည်။<ref>{{cite web |title=အဆိုတော် ဒေါ်လီလီနိုင်ကျော် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရ |url=https://news-eleven.com/article/248964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ် ၂၈ မြို့နယ်မှ စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၇၃ ဖွဲ့နှင့် လေ့လာသူ ၃၁ ဦးတို့ပါဝင်သော ပထမအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ကို နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်ကိုင်းတိုင်း အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည် |url=https://www.rfa.org/burmese/news/sagaing-counsalor-council-05312023171137.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** ကရင်ပြည်နယ်၊ [[ကျုံဒိုးမြို့|ကျုံဒိုးရဲစခန်း]]ကို [[KNLA]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက ဒရုန်းနှင့် ဗုံးချတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ခလရ (၅၄၆) စစ်တပ်က လက်နက်ကြီး ပြန်လည်ပစ်ခတ်ရာတွင် ဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံးပြီး တစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်တပ် လက်နက်ကြီးကြောင့် ကျုံဒိုးဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံး၊ တစ်ဦးဒဏ်ရာရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080531/https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html }}</ref> * ၃၁ မေ ** ကန့်ဘလူမြို့နယ် [[ဖုတ်ကုန်းရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ဖုတ်ကုန်းရွာ]] ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းကို စစ်သား ၆၀ ဝန်းကျင်က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တော်လှန်ရေးသမားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8"/> ** ချောင်းဦးမြို့မြောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာ ခင်မွန်ရွာအနီးရှိ Area 71 People Defense Force Monywa စခန်းကို စစ်ကောင်စီ အင်အား ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းရာ တော်လှန်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8">{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |first2=သူရမောင် |title=စစ်ကိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ စခန်းနှစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ငါးဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=18 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230618025229/https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ }}</ref> === ဇွန် === * ၂ ဇွန် - ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကြာအင်းဆိပ်ကြီးကို KNU ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181743/https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ }}</ref> * ၃ ဇွန် - ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံတပ်ကို မြို့အနောက်ဘက် ၅ မိုင်ခန့်အကွာရှိ [[ခေါင်းအီရွာမရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|ခေါင်းအိရွာ]]နှင့် [[စက်တော်ရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|စက်တော်ရွာ]]အကြားတွင် ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ဖယ်ခုံအခြေစိုက် အမှတ်(၁၀၀၂) တပ်ရင်း၊ ဒီးမော့ဆိုအခြေစိုက် အမှတ် (၁၁၀၁)၊ (၁၁၀၂)၊ (၁၁၀၇) တပ်ရင်းများ၊ မိုးမြို့ဗြဲအခြေစိုက် အမှတ် (၁၀၀၅)၊ (၁၀၀၇)၊ (၁၀၀၈)၊ (၁၀၀၉)၊ လွိုင်ကော်အခြေစိုက် PDF တပ်ရင်း (LKPDF) များနှင့် ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)၊ ကယား(ကရင်နီ)တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) တို့ ပူးပေါင်း ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ရာမှ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိတိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်ဖက် အထိအခိုက်ရှိ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617150534/https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ }}</ref> * ၅ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးမြို့၊ အမှတ် (၁၂) ရပ်ကွက် ရဲစခန်း၊ အမှတ် (၅) ရပ်ကွက်ရှိ (၅၀၇) စစ်တပ်စခန်း၊ [[ပန်ဟုန်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|ပန်ဟုန်းရွာ]]ရှိ စစ်တပ်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်ပန်း |title=လားရှိုးမြို့ပေါ် ရဲစခန်းနှင့် စစ်တပ်စခန်းများ တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37605/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၆ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကလေးမြို့နယ်၊ လက်ပံချောင်း-ရာဇဂြိုဟ်လမ်းမကြီးဘေးရှိ [[ရှုခင်းသာရွာ၊ ကလေးမြို့နယ်|ရှုခင်းသာကျေးရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းကို စစ်တပ်က MI 35 အမျိုးအစား တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်သွယ် |title=ကလေးမြို့နယ်တွင် စာသင်ကျောင်း တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37534/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၅ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၆ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မိုးဗြဲမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ် ပစ်ခတ်သဖြင့် အရပ်သား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မိုးဗြဲမြို့တွင် တစ်ရက်အတွင်း အရပ်သား သုံးဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145205/https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ }}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ [[နတ်သံကွင်းမြို့]] ရဲစခန်း၊ တံတားရဲကင်း နှစ်ခု၊ ရေတွင်းကုန်းရွာနှင့် ဘုံသတောရွာအနီးရှိ အခြားစစ်ရေးပစ်မှတ် နှစ်ခုတို့ကို KNU တပ်မဟာ ၃ လက်အောက်ခံတပ်များ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များက ဝင်တိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နတ်သံကွင်းတံတားကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ KNU,PDF ပူးပေါင်းတပ်ဘက်မှ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=စစ်တောင်းမြစ်ကူး နတ်သံကွင်းတံတား ဖျက်ဆီးခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619182335/https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ }}</ref> * ၇ ဇွန် ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်]] စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်မှူးနေလင်းဦးနှင့် [[ဗောဓိကွင်းရွာ၊ ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ဗောဓိကွင်းရွာ]]အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသူရတို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အောင်နိုင် |title=ကျောက်တံခါးတွင် ဗိုလ်မှူးနှင့် ရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=17 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230617115133/https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ }}</ref> ** ပဇီကြီးရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြာင်း တိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် သေဆုံးခဲ့သူများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း လူမှုကွန်ရက်ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာ ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်တွင်း စစ်ခုံရုံးက ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို စစ်ခုံရုံးက ထောင်သုံးနှစ်ချ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620153215/https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html }}</ref> * ၉ ဇွန် - ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ [[ညောင်ပင်ကြီးရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ညောင်ပင်ကြီးရွာ]] ရဲစခန်းကို ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="mmnow9">{{cite web |title=ဆားလင်းကြီးတွင် စစ်တပ်က နေ့စဉ် ရွာမီးရှို့၊ ရွာသား ၁ ဦးကို ပစ်သတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142159/https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ }}</ref> * ၁၂ ဇွန် - ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ် မိုးဗြဲမြို့ ရပ်ကွက်များအတွင်း စစ်တပ် ဝင်ရောက်တပ်စွဲထားစဉ် မေ ၂၇ မှ ဇွန် ၉ အတွင်း အရပ်သား ၁၃ ဦးထက်မနည်း ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=စစ်တပ် တပ်စွဲထားသည့် မိုးဗြဲတွင် ပစ်သတ်ခံရသူ ၁၃ ဦးထက်မနည်း ရှိလာ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617182106/https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ }}</ref> * ၁၃ ဇွန် ** ကယားပြည်နယ်၊ မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ သံလွင်မြစ်အရှေ့ဘက်ကမ်း [[တောင်လှရွာ၊ မယ်စဲမြို့နယ်|တောင်လှကျေးရွာ]]အနီးရှိ တောင်လှစခန်း၊ မယ်လနွယ်စခန်းနှင့် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံနယ်ခြားမှတ်တိုင်အမှတ် ၁၄ ရှိ BP 14 စခန်းကုန်းနှင့် မြို့မရဲစခန်းတို့ကို ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက တစ်ပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မြို့နယ်ရဲမှူး သေဆုံးပြီး၊ စခန်း ၃ ခုမှ မောင်းပြန်သေနတ် ၄၀ ခန့် ရရှိခဲ့ကြောင်း KMIC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခူးညေးရယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းလေးခု တစ်ပြိုင်တည်း တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617152040/https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ }}</ref> ** ဇာမဏီအမည်ရှိ မြင်းမူနှင့် မြောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ကိုဇော်မိုးနှင့် အခြား ၃ ဦးကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ မြောင်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ အဖွဲ့က လူသတ်မှုသံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေစဉ် သေဆုံးသွားကြောင်း မြန်မာနောင်း မီဒီယာ က ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မိုးဦး |author2=သူရမောင် |title=မြောင်ပလဖ ဖမ်းဆီးထားသော တော်လှန်ရေးသမား ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145032/https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ }}</ref> * ၁၅ ဇွန် - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ [[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]၊ [[တပွင်ရွာ၊ စေတုတ္ထရာမြို့နယ်|တပွင်ရွာ]]ရဲစခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မင်းဘူးခရိုင် တပ်ရင်း-၃ က တိုက်ခိုက် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]] ၂ ယောက်ကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စေတုတ္တရာ တပွင်ရွာရဲစခန်းကို PDF မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီး ပျူစောထီး ၂ ဦး ဖမ်းမိ (ရုပ်သံ) |url=https://burmese.dvb.no/archives/600035 |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=DVB |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> * ၁၇ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[ကင်းပြားရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ကင်းဗျားကျေးရွာ]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားသည့် အမျိုးသားများအနက် ၅ ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများကို ဒေသခံများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=ရွှေဘိုတွင် စစ်တပ်ဖမ်းသွားသော ရွာသား ၅ ဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620154719/https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ }}</ref> * ၁၉ ဇွန် ** ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ဟန်သစ် |title=ရန်ကုန်လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181745/https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ }}</ref> ** ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ မွေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ပန်းကိုင်ဆောင် သွားလာခြင်း၊ ပန်းပန်ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သူများကို စစ်ကောင်စီ တပ်သားများက ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မွေးနေ့ ပန်းသပိတ်လှုပ်ရှားမှု လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/dassk-birthday-activists-arrested-06202023070640.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - မြင်းခြံမြို့နယ်၊ [[ယုန်ထိုးရွာ၊ မြင်းခြံမြို့နယ်|ယုန်ထိုးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီ ကင်းပုန်းအဖွဲ့၏ ကြားဖြတ်ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် PDF တပ်ရင်း (၁) နှင့် (၈) ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁၀ ဦး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |first2=သူရမောင် |title=မြင်းခြံတွင် PDF များ ချုံခိုတိုက်ခံရ၊ ၅ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040849/https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ }}</ref> * ၂၁ ဇွန် - [[မြောင်မြို့]]ပေါ်ရှိ မြို့မရဲစခန်း၊ မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရုံးနှင့် ရဲဝန်ထမ်းအိမ်ရာတို့ကို PDF မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၈) တပ်ရင်းအပါအဝင် မြောင်မြို့နယ်အတွင်း အခြေစိုက်သည့် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ ၉ ဖွဲ့က တစ်နာရီနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မြောင်မြို့ စစ်ကောင်စီပစ်မှတ် ၃ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040848/https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ }}</ref> * ၂၄ ဇွန် - မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်း ၆ ခုကို ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဇွန် ၁၃ မှ ၂၄ အတွင်း သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအားလုံး ကရင်နီတပ်ပေါင်းစု သိမ်းယူ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703042353/https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ }}</ref> * ၂၅ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးနှင့် အရပ်သား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကင်းတော်ရွာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးစခန်း စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁ ဒါဇင်ခန့်သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/about-1-dozen-pdfs-were-killed-in-the-attack-on-kintaw-village/7153236.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၇ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုလဲမြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်းရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ညောင်ကုန်းရွာ]]နှင့် [[ချင်ပြစ်ရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ချင်ပြစ်ရွာ]]ကို စစ်တပ်က လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် သံဃာတော်တစ်ပါးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html }}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်မြို့နယ်အနောက်ခြမ်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ခရိုင်တပ်ရင်းခေါင်းဆောင် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး လိုက်လံကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် သားဖြစ်သူအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=မြောင်တွင် PDF ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040901/https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ }}</ref> * ၂၈ ဇွန် ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့]]နှင့် [[သထုံမြို့]]အကြားက ရွှေရောင်ပြတံတားကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ် KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်များက မိုင်းခွဲ ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အိမ်စီးကား ၃ စီး တံတားအောက် ထိုးကျကာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သထုံ၊ ဘီးလင်းလမ်း KNU တိုက်ခိုက်မှု ထိခိုက်သေဆုံးသူတချို့ရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032053/https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html }}</ref> တံတားပေါက်ကွဲမှုအပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသွားရောက်လုပ်ကိုင်နေစဉ်အတွင်း ထပ်မံပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့် လူ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ခရိုင်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဇွန် ၂၉ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ-ဘီးလင်းကျုံအိတ်တံတား ဖောက်ခွဲခံရမှု အနည်းဆုံး နှစ်ဦး သေ၊ ၂၀ ကျော်ဒဏ်ရာရ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo }}</ref> ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[စဉ့်ကိုင်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စဉ့်ကိုင်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်း စဉ့်ကိုင်ရွာအနီးတိုက်ပွဲ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ဦးသေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032051/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html }}</ref> * ၂၉ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ် [[စမွန်းရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စမွန်းရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းမြို့နယ် စမွန်းရွာ စီးနင်းခံရပြီး အရပ်သားလေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032046/https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html }}</ref> ** ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[မူဆယ်မြို့နယ်]] ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) အနီး မုံးပေါ်ရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် MNDAA ကိုးကန့်တပ်အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကောင်စီ နဲ့ ကိုးကန့်တပ် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန် |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032049/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html }}</ref> * ၃၀ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မော်လိုက်မြို့နယ်]]၊ [[တောင်းအင်ရွာ၊ မော်လိုက်မြို့နယ်|တောင်းအင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁ စစ်ဒေသ၊ မော်လိုက်ခရိုင် တပ်ရင်း ၂ က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်ဟု NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မော်လိုက်မြို့နယ် တောင်းအင်ရွာ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း စီးနင်းခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/occupied-military-camp-07022023043408.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကောလင်းမြို့]]ပေါ်တွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ အသက် ရှစ်နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦး အပါအဝင် မြို့ခံလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကောလင်းမြို့ပေါ်လက်နက်ကြီးကျပြီး ကလေးအပါ လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/kawlin-weapon-died-07012023074419.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** [[ရန်ကုန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကိုထက်ပိုင်စိုးကို စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၀ (ည)ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ဆယ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဖမ်းဆီးခံ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ထောင် ဆယ်နှစ်ချမှတ်ခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/student-prison-06302023123037.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၁၅ ဇူလိုင် - မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်အရှေ့ခြမ်း အမှတ် (၁၀၁၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ် အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ကင်းစခန်းတို့ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မတ္တရာမြို့နယ်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းကို PDF တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145935/https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ }}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းတစ်ခုသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးခရိုင်၊ ထန်တလန်မြို့အနီး တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (CDF) စခန်းငယ်တစ်ခုကို လေတပ်အကူအညီဖြင့် စီးနင်းသိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် CDF စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ် သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145933/https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ }}</ref> * ၂၁ ဇူလိုင် ** ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့အနီးရှိ လက်ခတ်တောင်ကြောပေါ်တွင် အခြေစိုက်ထားသည့် စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ဇူလိုင် ၂၁ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် KNU လက်အောက်ရှိ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်း၊ ကျားသစ်နက်စစ်ကြောင်း၊ Federal Wings စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=မြဝတီမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လက်ခတ်တောင်စခန်းကုန်း အသိမ်းခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39883/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** စစ်ကောင်စီတပ်မှ အင်အား ၈၀ ခန့်ပါသည့် စစ်ကြောင်းသည် ယင်းမာပင်မြို့နယ်၊ စုန်းချောင်းရွာအား နံနက် ၂ နာရီခန့်တွင် ရုတ်တရက် ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရခဲ့ကာ ရွာခံ ၁၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပြီး ရွာမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာစဉ် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ယင်းမာပင်၊ စုန်းချောင်းရွာ စစ်တပ်ဝင်စီးပြီး အသက်မပြည့်သေးသူ ၃ ဦးအပါအဝင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39903/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === ဩဂုတ် === * ၄ ဩဂုတ် - [[ကနောင်စစ်ဆင်ရေး]]အရ နောင်ချိုမြို့အနီးတွင် အရာရှိတစ်ဦးအပါအဝင် အင်အား ၁၅ ဦးပါ စစ်ကားတစ်စီးကို PDF က ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကားပေါ်ပါ အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများ ရခဲ့သည်။<ref name="kanaung">{{cite news |last1=သူရမောင် |first1=မိုးဦး, မြတ်ပန်း |title=တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ် အထိနာဟု မန္တလေး PDF ပြော |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=29 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230929234718/https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ }}</ref> * ၇ ဩဂုတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့]]လယ်ရှိ မီးသတ်စခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးမှူးအပါအဝင် စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူ ၂၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ဘုတလင်မြို့ မီးသတ်စခန်းကို PDF စီးနင်းပြီး မီးသတ်သမားများကို ဖမ်းဆီး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165302/https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ }}</ref> * ၁၁ ဩဂုတ် - အင်အား ၅၀ ပါ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် မိုင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကြောင်းမှူး အပါအဝင် ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၂ ဩဂုတ် - ဘုတလင်မြို့နယ် [[သခွတ္တနယ်ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|သခွတ္တနယ်ကျေးရွာ]] ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဝင်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခမဲ့ဆေးခန်းနှင့် ထိုရွာရှိ နေအိမ် ၄၀ ဝန်းကျင်ကို အင်အား ၇၀ နီးပါးပါသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဘုတလင်တွင် ပရဟိတဆေးခန်းနှင့် အိမ်များ မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40691/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၄ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီ တပ်စွဲထားသည့် တောင်ကုန်းကို [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များ]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လက်နက် ၆ လက် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကာ ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို တော်လှန်ရေးတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်း |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165252/https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ }}</ref> * ၃၁ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] ယာယီစခန်းတစ်ခု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းထားသည့် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] (ZRA) က စီးနင်းခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး သေဆုံးပြီး ဒရုန်းများ၊ လက်နက်ကြီးများ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။<ref name="cdf">{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် တော်လှန်ရေးစခန်းနှစ်ခုကို ဇိုမီးနယ်ခြားစောင့်တပ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41872/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၃ စက်တင်ဘာ - [[မြဝတီမြို့]]ရှိ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးကို ဗုံးတပ်ဒရုန်းလေယာဉ်ငယ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ယာယီတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး အပါအဝင် ၅ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သူ ၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ကိုချို |title=မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံး ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် လုံခြုံရေးတင်းကျပ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=6 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230906152506/https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ }}</ref> * ၆ စက်တင်ဘာ - မုံရွာမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာတောင်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ၄ ဦး သေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=8 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230908100342/https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ }}</ref> * ၈ စက်တင်ဘာ - ပြင်ဦးလွင်-မိုးကုတ်ကားလမ်းဘေး၊ တောင်နီကျေးရွာအနီးရှိ တာဝါတိုင်ကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား ကနောင်စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၁၃ ဦး နှင့် PDF တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၀ စက်တင်ဘာ ** တွန်းဇံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ယာယီစခန်းတစ်ခုကို ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သေဆုံးပြီး မောင်းပြန်သေနတ် ၁ လက် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု CDF (တွန်းဇံ) က ဆိုသည်။<ref name="cdf"/> ** မကွေးတိုင်း ရေစကြိုမြို့ဘက်မှ လာသည့် စစ်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းကျေးရွာများကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ဖောင်းကတာကျေးရွာရှိ နေအိမ်နှစ်လုံးပေါ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=စစ်သင်္ဘောပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဆားလင်းကြီးဒေသခံ တစ်ဦးသေ၊ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=12 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230912053546/https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ }}</ref> * ၁၁ စက်တင်ဘာ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်]]ရှိ [[ပြည်တွင်းအခွန်များ ဦးစီးဌာန|ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန]]ရုံးကို လက်ပစ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရသော်လည်း အထိအခိုက်မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |first1=နေမင်းနီ |title=မန္တလေးတွင် အခွန်ဦးစီးဌာနရုံး ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=13 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230913090008/https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ }}</ref> * ၁၄ စက်တင်ဘာ **စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ကျေးရွာ]]၊ [[တံတားဦးရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|တံတားဦးကျေးရွာ]]တို့အနီးတွင် ရှိသည့် ကျေးရွာပကဖအဖွဲ့တို့၏ စခန်းများကို အင်အား ၁၀၀ ခန့်ပါ စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ [[မြင်းဆည်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|မြင်းဆည်ရွာ]]မှ အရပ်သား ၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=စစ်ကိုင်းတွင် အမျိုးသား ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ် သတ်ဖြတ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=11 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231011065251/https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ }}</ref> ** [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် မိုင် ၃၀ ကျော်ခန့်အကွာ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်းအနီးတွင် တည်ရှိသည့် စစ်ကောင်စီ၏ ရေတံလျှောက်စခန်းကုန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=ထိုင်းနယ်စပ် စခန်းကုန်းတစ်ခုကို KNU တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=15 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230915104351/https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{main article |လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} *၉ အောက်တိုဘာ - စစ်ကောင်စီ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]က [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ မြို့ဖြစ်သော [[လိုင်ဇာမြို့]]ပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် မုန်လိုင်ခတ်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအား ထိမှန်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး သေဆုံးကာ အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Dozens killed and injured in military attack on Myanmar refugee camp |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp |agency=Al Jazeera |date=October 10, 2023 |accessdate=22 October 2023 |archivedate=7 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207001508/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp }}</ref> {{main article|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး}} *၂၇ အောက်တိုဘာ **[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့ပါဝင်သော [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite news |title=Alliance of 3 ethnic rebel groups carries out coordinated attacks in northeastern Myanmar |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 |access-date=October 27, 2023 |agency=ABC News |accessdate=22 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104221713/https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 }}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Myanmar: Escalation of clashes in northern Shan and the Southeast Flash Update #1 (As of 30 October 2023) |url=https://www.unocha.org/publications/report/myanmar/myanmar-escalation-clashes-northern-shan-and-southeast-flash-update-1-30-october-2023 |website=UNOCHA |access-date=October 30, 2023}}</ref> ** KNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကော့ကရိတ်မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-29 |title=ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲအတွင်း လက်နက်ကြီးကျလို့ ဒေသခံ ၆ ဦးသေဆုံး |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=30 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231030042923/https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo }}</ref> *၃၀ အောက်တိုဘာ ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နောင်ချိုမြို့]]နှင့် ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်များ စီးနင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီမှ ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းက လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-01 |title=ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ထုတ်ပြန် |language=Burmese |work=VOA |url=https://burmese.voanews.com/a/7336659.html |access-date=2023-11-01 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=1 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101103323/https://burmese.voanews.com/a/7336659.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === [[File:Operation 1027.svg|thumb|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အခြေအနေ (၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၉ အထိ)]] *၁ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကောင်စ်ီက နောင်ချိုမြို့သို့ စစ်ကူယာဉ်တန်းပို့ဆောင်ခဲ့ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြာ သံချပ်ကာကားတစ်စင်း ပေါက်ကွဲပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=နောင်ချိုမြို့အနီး စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို TNLAနှင့် MDY PDFတို့စစ်ဆင် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231102152449/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့]] နှင့် [[သိန္နီမြို့]]များကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=မြို့သုံးမြို့ကျသွားပြီဟု စစ်ကောင်စီဝန်ခံ |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623052 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107103759/https://burmese.dvb.no/post/623052 }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=ညီနောင်မဟာမိတ်များ၏ စစ်ဆင်ရေး၇ရက်မြောက်နေ့တွင် မြို့လေးမြို့ကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ |language=Burmese |work=Ayeyarwaddy Times |url=https://ayartimes.com/?p=27362 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103150134/https://ayartimes.com/?p=27362 }}</ref> *၃ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: နမ့်ခမ်းမြို့အနီး ရွှေလီကြိုးတံတားကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=နမ့်ခမ်းမြို့မှာ TNLA နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၊စစ်တပ်ကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ် |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo |access-date=2023-11-03 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103102012/https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo }}</ref> *၆ နိုဝင်ဘာ - ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော [[ကောလင်းမြို့]]ကို အေအေ၊ ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ခမ်းမြို့]]တစ်မြို့လုံးနီးပါးကို တီအန်လယ်အေက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ }}</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး}} ** [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] ကို ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက စတင်ခဲ့ကာ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=2023-11-10 |website=BBC News မြန်မာ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-11-08 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး စတင် |url=https://burmese.voanews.com/a/7346374.html |access-date=2023-11-10 |website=ဗွီအိုအေ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110130401/https://burmese.voanews.com/a/7346374.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်း [[တမူးမြို့နယ်]]ရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ ၉၉ ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးအောင်ကျော်လွင် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131804/https://burmese.dvb.no/post/623785 }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: MNDAA က ကွမ်းလုံနှင့် [[မုံးကိုးမြို့]]များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=မုံးကိုးမြို့ကို အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAAပြော |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131848/https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကွမ်းလုံနဲ့ နမ့်ခမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်ထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108135526/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html }}</ref> *၈ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA နှင့် MDY-PDF တို့ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး စစ်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=ဂုတ်ထိပ်တံတားအနီးရှိ စစ်တပ်စခန်းကို TNLA/PDFပူးပေါင်းအဖွဲ့တိုက်ခိုက်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131918/https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ }}</ref> *၁၁ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး}} ** ကယားပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော်မြို့အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]] ကို KNDF, KA နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-14 |title=Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114143014/https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |url-status=live}}</ref> ** ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်တစ်စင်း ကယားပြည်နယ်တွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ KNDF က ပစ်ချခဲ့သည်ဟုဆိုသော်လည်း စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျသည်ဟု တပ်မတော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down |url=https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 |last=Peck |first=Grant |date=11 November 2023 |language=en |accessdate=23 November 2023 |archivedate=11 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231111174038/https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 }}</ref> *၁၂ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA က [[သီပေါမြို့]]အနီးရှိ ကျင်သီတံတားဂိတ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-12 |title=သီပေါ ကျင်တီတံတားတပ်စခန်းကို TNLAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |access-date=2023-11-12 |archive-date=12 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |url-status=live |accessdate=23 November 2023 |archivedate=12 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html }}</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို |trans-title=Two Rathedaung Township Border Guard Military Posts attacked by Arakan Army with Dong Paik camp being captured |date=13 November 2023 |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 |language=my |work=Narinjara News |accessdate=23 November 2023 |archivedate=13 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231113013729/https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 }}</ref> *၁၅ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိသားစုဝင်များအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး အလင်းဝင်လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en |archive-date=30 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130093234/https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 }}</ref> **၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး: KNDF က [[လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်]]ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၁၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-15 |title=Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html |access-date=2023-11-15 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=16 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231116062451/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html }}</ref> *၁၆ နိုဝင်ဘာ - **စစ်တွေမြို့နှင့် မဝေးသော [[ပေါက်တောမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေတပ်နှင့် လေတပ်အသုံးပြု၍ ပစ်ခတ်မှုမျာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သားနေအိမ်များ ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military |date=16 November 2023 |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html |work=The Irrawaddy |accessdate=23 November 2023 |archivedate=17 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231117203523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: အွန်လိုင်းရာဇဝတ်မှုခေါင်းဆောင် မြီရှောက်ချန်းနှင့် မိသားစုအာ စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html|title=最新消息！缅北电诈头目明学昌，已自杀身亡|work=National Business Daily|date=2023-11-17|language=zh-cn|access-date=23 November 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204173627/https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=Former lawmaker dies in police custody after arrest for Myanmar scams |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html |access-date=2023-11-17 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118082258/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html }}</ref> * ၂၁ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်မြို့၊ [[ကနေဒီတောင်]]ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ PDF – Zoland က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကနေဒီတောင် စစ်ကောင်စီစခန်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html |access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=23 November 2023 |archivedate=28 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240228064921/https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html }}</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ရန်ကုန်မြို့တွင် ညအချိန် သံချပ်ကာကားများ လှည့်လည်နေခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ညဉ့်မနက်မီ စောစီးစွာပိတ်သိမ်းကြသည်။<ref>{{cite news |title=Reports of Forced Conscription by Myanmar's Military Spark Panic in Yangon |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html |date=24 November 2023 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133020/https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html }}</ref><ref>{{cite news |date=24 November 2023 |title=Parents Pull Children From Schools in Yangon as Myanmar Junta Troops Move In |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html |work=The Irrawaddy |access-date=25 November 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133018/https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html }}</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2023-11-25 |title=Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127132400/https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ }}</ref> *၂၈ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်သည် ၁၈၆ ဦးပါဝင်သော အမှတ် ၁၂၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းသည် MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်အား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-29 |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref><ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-30 |title=After Over 30 Years of Control, Myanmar Junta Loses Grip on Township Near China Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023257/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မူဆယ်မြို့သို့ ဦးတည်သော ကုန်းလမ်းများအား ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Regan |first1=Helen |title=Opponents vow 'beginning of the end' for Myanmar's junta as resistance launches nationwide offensive |url=https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |access-date=28 November 2023 |agency=CNN |date=28 November 2023 |archive-date=28 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=28 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html }}</ref> *၂၉ နိုဝင်ဘာ - ** CDF နှင့် CNA တို့က မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html |access-date=2023-12-01 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202043350/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html }}</ref> ** [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း|ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ]]တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Cho |first=Ko |date=2023-11-30 |title=Rival Shan armies declare truce as other ethnic armed groups gain ground |url=https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240327180609/https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === {{see also|လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ}} * ၁ ဒီဇင်ဘာ - [[လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ]]: လောက်ကိုင်မြို့အရှေ့တောင်ပိုင်းကို MNDAA က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ အရပ်သားများစွာ မြို့အတွင်း ပိတ်မိနေကာ ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးက တရုတ်နိုင်ငံသားများ မြို့အတွင်းမှ ထွက်ခွာကြရန် ဆော်ဩသည်။<ref>{{cite news |title=After weeks of preparation, MNDAA says it has entered Laukkai |url=https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |date=1 December 2023 |language=en |work=Myanmar Now |access-date=6 January 2024 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ }}</ref> * ၃ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို MNDAA က တိုက်ခိုက်သည်။ တိုက်ပွဲမှာ ရှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |access-date=2023-12-07 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231206134554/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |url-status=live}}</ref> * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ** ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး: KNLA နှင့် ဒေသခံ PDF များက ကျောက်ကြီးမြို့နယ်ရှိ မုန်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်နိုင်သော မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Myanmar Resistance Seizes First Town in Bago Region: KNU |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=15 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240415180748/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html }}</ref> ** လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh/> * ၅ ဒီဇင်ဘာ - ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ တရွန်အိုင် ဗျူဟာစခန်းကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-06 |title=Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207024830/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html }}</ref> * ၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: ဘုရားလေးဆူကုန်းအား MNDAA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လောက်ကိုင်မြို့ တောင်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |title=MNDAA seizes key outpost south of Laukkai |date=6 December 2023 |access-date=6 December 2023 |archive-date=8 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208173510/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |url-status=live}}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] ဌာနချုပ်မှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်းကို အသေရမိခဲ့သည်ဟု ကိုးကန့်မီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း သေဆုံးမှုအား အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။<ref>{{Cite web |title=敏昂萊武裝第12野戰旅旅長在果敢戰場被擊斃 |url=https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html |access-date=2023-12-08 |website=果敢资讯网 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231209231216/https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html|archive-date=December 9, 2023|trans-title=Tatmadaw's 12th Military Operations Brigadier General Shot Dead in Kokang Battlefield|lang=zh}}</ref>{{Better source needed|date=December 2023}} * ၁၁ ဒီဇင်ဘာ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပခဲ့ရာ 'အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်များ' ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=China brokers talks in Myanmar between military junta and rebel groups that yield 'positive results' |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results |access-date=11 December 2023 |date=December 11, 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231211145421/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - တရုတ်ဦးဆောင်သော ဆွေးနွေးပွဲမှာ "၁၀ မိနစ်ခန့်သာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်" ဟု ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဆိုခဲ့ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Brotherhood Alliance Denies Myanmar Junta Peace Deal Rumors |work=The Irrawaddy |date=13 December 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240101211111/https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html }}</ref> * ၁၅ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-18 |website=France 24 |language=en |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231223164727/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire }}</ref> * ၁၈ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်ဝင်ပေါက်အနီးရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထန်ပါကျိုင်းရွာ]]ရှိ MNDAA အပေါ် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 November 2023 |author=Kyaw Oo |url=https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |title=Fighting restarts near Laukkai as MNDAA seizes border gate and trade zone |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=26 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=26 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ }}</ref> * ၁၉ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဝင်ပေါက် ရန်လုံးကြိုင်နယ်စပ်ဂိတ်ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |title=Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say |url=https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ |access-date=2024-01-05 |website=ABC News |date=20 December 2023 |language=en |archive-date=31 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240131114238/https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ }}</ref> * ၂၂ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: မန်တုံမြို့ကို TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]သည် TNLA ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web |author=Hein Htoo Zan |date=23 December 2023 |title=Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=25 December 2023 |website=The Irrawaddy |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://archive.today/20231223205345/https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref> * ၂၅ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ပေါ်သို့ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အရပ်သား ၈ ဦးသေဆုံးကာ ၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိသည်။<ref name=most>{{cite news |title=Most of Laukkai now under MNDAA control |url=https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |date=28 December 2023 |author=Kyaw Oo |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=30 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=30 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ }}</ref> * ၂၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀ ပါဝင်သော တပ်မတော်၏ အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် ဒေသခံ နယ်ခြားစောင့်တပ်မှူး ပယ်ဆောက်ချိန်တို့အပါဝင် နယ်ခြားစောင့်တပ် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချသည်။ လက်နက်ချပြီးနောက် MNDAA က မြို့အား ကင်းလှည့်လည်သည်။<ref name=cas>{{cite news |title=Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports |author=Saw Reh |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |language=en |date=26 December 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=27 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=27 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ နတ်သံကွင်းမြို့အား KNLA ဦးဆောင်သောအဖွဲ့မှ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html |access-date=12 January 2024 |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅၁ ဦး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇီုရမ်ပြည်နယ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ |access-date=12 January 2024 |archive-date=14 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114105949/https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ }}</ref> == ၂၀၂၄ == === ဇန်နဝါရီ === * ၄ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ရှိ ဒေသကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်သည် လက်နက်ချခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် မိသားစုဝင်များ လားရှိုးမြို့သို့ ထွက်ခွာသည်။<ref name=end>{{cite news |title=Myanmar Regime Raises the White Flag in Kokang Zone on China Border in Shan State |date=5 January 2024 |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=12 January 2024 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118021858/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html }}</ref> * ၅ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲပြီးဆုံးကာ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ |date=5 January 2024 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240111142130/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ }}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၃၈၉ ဦးနှင့် မိသားစုဝင် ၁၆၀၀ ဦး လက်နက်ချသည်ဟု MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ မိသားစုဝင်များ၏ အသက်အန္တရာယ်လုံခြုံရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဆိုသည်။<ref name=surr2>{{cite news |title=Myanmar ethnic minority armed groups: Over 2,300 military personnel surrendered |date=6 January 2024 |url=https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ |work=NHK World- Japan |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=7 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240107114044/https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ }}</ref> * ၈ ဇန်နဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်တောင်စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းယူသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့် လက်နက်ချသည်။<ref name=aakt>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html |date=10 January 2024 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=20 January 2024 |archivedate=15 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240115022517/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၉ ဇန်နဝါရီ - အင်ဒို-မြန်မာ [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း]]တွင် ဗျူဟာကျသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင်း တိုက်ပွဲများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name=aakt/> * ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတွင် ကြားဝင်စေ့စပ်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire |access-date=20 January 2024 |archive-date=28 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240228144830/https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire }}</ref> * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - [[လားရှိုးမြို့နယ်]]နှင့် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]များအပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု TNLA က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html |date=13 January 2024 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=20 January 2024 |archivedate=13 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113144010/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html }}</ref> * ၁၅ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html |access-date=20 January 2024 |archive-date=27 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240227180712/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html }}</ref> * ၁၈ ဇန်နဝါရီ - ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၇၆ ဦးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးကာ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 |access-date=20 January 2024 |archive-date=19 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119102953/https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 }}</ref> * ၂၀ ဇန်နဝါရီ - ** စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၀၀ ကျော်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်က အိန္ဒိယစစ်တပ်ထံ ခိုလှုံမှုများနှင့် စစ်ဘေးရှောင်များ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် ၁,၆၄၃ ကီလိုမီတာအား ခြံစည်းရိုးကာရန် အိန္ဒိယအစိုးရက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah |url=https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece |date=20 January 2024 |work=The Hindu |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126182417/https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece }}</ref> ** တပ်မတော်နှင့် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]တို့သည် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]တွင် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html Firefight Erupts as Myanmar Junta Troops Halt PNLO Arms Convoy in Shan State]. Brian Wei. January 23, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240124045933/https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html|date=January 24, 2024}}</ref> * ၂၄ ဇန်နဝါရီ - ** [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့သည် ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် တပ်မတော်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဆီဆိုင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html Myanmar Military Now at War With Ethnic Pa-O Army And Allies in Southern Shan State]. Brian Wei. January 26, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240126163421/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html|date=January 26, 2024}}</ref> ** ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် နီးစပ်သော မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ပိုင် ကားတစ်စီးကို ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်သုံးဦးသေဆုံးပြီး လက်နက်နှင့် ဗုံးပစ်လောင်ချာတို့ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရ|trans-title=Three members of the Mon Peace Defense Force were shot dead|lang=my|url=https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|date=January 24, 2024|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20240126160153/https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|archive-date=|access-date=6 February 2024|archivedate=26 January 2024}}</ref> * ၂၅ ဇန်နဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပေါက်တောမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ မြို့ပေါ်ရှိ အဆောက်အုံအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=January 25, 2024 |title=Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html |website=The Irrawaddy |access-date=6 February 2024 |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126031058/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html }}</ref> * ၂၆ ဇန်နဝါရီ - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဆီဆိုင်မြို့]]အား ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Pa-O, Karenni forces seize control of town in southern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ |author=Aung Naing |date=26 January 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126121405/https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ }}</ref> * ၂၉ ဇန်နဝါရီ - ** KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက တပ်မတော်၏ [[:en:Eurocopter AS365|ရဟတ်ယာဉ်]]တစ်စင်းအား စက်သေနတ်များ၊ စနိုက်ပါနှင့် ဒုံးပစ်လက်နက်တို့ဖြင့် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html In Karen State, Another Myanmar Junta Chopper Shot Down]. January 29, 2024. [[The Irrawaddy]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129142812/https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html|date=January 29, 2024}}</ref><ref> [https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146 Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter]. January 29, 2024. [[Agence France-Presse|AFP]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129194457/https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146|archive-date=January 29, 2024}}</ref> ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် ၃၈၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Junta's infantry base seized by Arakan Army|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html|access-date=2024-01-29|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204054158/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ အမှတ် ၅၄၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Another myanmar battalion base captured|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html|access-date=2024-02-01|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240504195023/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html}}</ref> * ၅ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ [[ဒေါဆီအီရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဒေါဆီအီရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အတွက် ကလေးငယ် အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Warplanes Bomb School in Karenni State, Killing 4 Children|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=8 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240508031855/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် [[ဖားကန့်မြို့နယ်|ဖားကန့်]]နှင့် [[မံစီမြို့နယ်]]များရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းနှစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawaddy|accessdate=11 February 2024|archivedate=13 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213160055/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ရင်းဌာနချုပ် လက်ကျန်နှစ်ခုအား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html |access-date=11 February 2024 |archive-date=7 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207113816/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html }}</ref> ** မြောက်ဦးနှင့် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]]များတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကာ ကျောက်တော်မြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253|title=AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control|access-date=8 February 2024|website=Narinjara News|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208171938/https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253}}</ref> * ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အကြား အမျိုးသားနှင့် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်ကြား အမျိုးသမီး အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ|ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ]]ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar junta enforces compulsory military service law: Report|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html|access-date=2024-02-10|website=[[Hindustan Times]]|accessdate=11 February 2024|archivedate=11 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240211051317/https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html}}</ref> ** ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြောက်ဦးမြို့အား သိမ်းပိုက်လို်က်ကာ တပ်မတော်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ်သုံးစင်းကို နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည်။ * ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့သုံးမြို့ သိမ်းပိုက်ခံရခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] [[ကုလားတန်မြစ်]]ကူးတံတားဖြစ်သော ကစ္ဆပနဒီတံတားကို စစ်ကောင်စီက ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့အစောပိုင်းတွင်လည်း စစ်တွေမြို့အဝင်ရှိ မီးချောင်းတံတားကိုလည်း ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=13 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213161248/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html }}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားသော [[ကောလင်းမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region]. [[The Irrawaddy]]. February 13, 2024 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240213160046/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html|date=February 13, 2024}}</ref> * ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးထားသော [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ယင်း၏ နိုင်ငံရေးပါတီ [[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] မှ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)" အမည်ဖြင့် ခွဲထွက်ကာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ နိုင်ငံရေးစစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://burmese.dvb.no/post/638482 |work=Democratic Voice of Burma |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=29 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240229120629/https://burmese.dvb.no/post/638482 }}</ref><ref>{{cite news |title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှအတွင်းရေးမှူး၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်တို့မှ ပါတီတွင်းမှ ယုံကြည်ချက်တူသူများနှင့် လက်တွဲ၍ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်ထုတ် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 |work=Narinjara |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=22 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322032425/https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 }}</ref> ** [[ကရင်နီ တပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]သည် [[ရှားတောမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ်အတွင်း ကရင်နီအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်နိုင်သော ဒုတိယမြောက်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html Karenni Resistance Forces Capture Shadaw as Hilltop Junta Base Falls]. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 14, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240214152425/https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html|date=February 14, 2024}}</ref> * ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များ စွန့်ခွာသွားပြီးနောက် [[မြေပုံမြို့]]အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ |work=Myannmar Now |language=en |date=16 February 2024 |accessdate=17 February 2024 |archivedate=17 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240217073534/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ }}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈-၁၉ : ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာလေးရွာမှ [[ရိုဟင်ဂျာ]] ၁၀၀ ခန့်ကို နိုင်ငံသားအဖြစ် လျှောက်ထားသော်လည်း စစ်အစိုးရက စစ်မှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား မှတ်ပုံတင်ကတ်များ၊ ဆန်တစ်အိတ်နှင့် လစဉ် လစာ ၄၁ ဒေါ်လာ ပေးမည်ဟု စစ်အစိုးရက ကတိပြုထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ၁၄ ရက်ကြာ အခြေခံသင်တန်းကို တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ရှောင်တိမ်းနေသော ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားသည် [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်|ARSA]] သို့မဟုတ် RSO ကို ကျော်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းကြသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html Rohingya Men in Myanmar Are Being Forcibly Recruited by The Junta’s Military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240507140422/https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html |date=7 May 2024 }}. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 23, 2024.</ref> <ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 Junta forces abduct 100 young Muslims from Buthidaung to enroll in conscription] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240404225520/https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 |date=4 April 2024 }}. Narinjara News. February 22, 2024.</ref> တချိန်တည်းတွင် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၅၅ နှစ်ကြား အမျိုးသားများကို ပြည်သူ့စစ်များအဖြစ် မဝင်ရောက်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရုပ်သိမ်းမည်ဟု စစ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ကျောက်ဖြူမြို့ရှိ [[ကမန်လူမျိုး|ကမန်]]စစ်ဘေးရှောင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/|title=Kaman IDPs in Rakhine State told to form pro-junta militia|date=February 21, 2024|publisher=[[Myanmar Now]]|url-access=subscription|author=Jessy Wolf|access-date=29 February 2024|archive-date=24 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224175618/https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/}}</ref> * ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ: ** KIA တပ်ဖွဲ့များသည် ၄ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် Jehkam စစ်အခြေစိုက်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ|ရှမ်းပြည် တိုးတက်ရေးပါတီ]] (SSPP) နှင့် ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်း လာရေး တိုက်ပွဲဝင်နေဟု SSPP/SSA ကြေညာ၊ တော်လှန်လိုသော ပြည်သူများကို ကြိုဆိုလက်ခံမည်ဟု ဖိတ်ခေါ် |url=https://yktnews.com/2024/02/147102/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160442/https://yktnews.com/2024/02/147102/ }}</ref> * ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ: ** ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် KIA နှင့် ABSDF မှ သိမ်းပိုက်ခံထားရသော မော်လူးမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စစ်အစိုးရတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ |work=Myanmar Now |date=22 February 2024 |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222203614/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ }}</ref> ** အစိုးရ/PNA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|PNLA]] တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဟိုပန်မြို့အရှေ့ဘက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နာရီများစွာကြာပြီးနောက် စစ်အစိုးရတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army soldiers killed as fighting continues near Shan State capital |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ |date=22 February 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222145811/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ: SSPP နှင့် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဟိုပန်နှင့် မိုင်းပွန်ကြားရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=ဟိုပုံးမြိုနှင့် မိုင်းပွန်မြို အကြားရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လွယ်ဝိုးတုတ်စခန်းကို SSPP နှင့်မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက် |url=https://yktnews.com/2024/02/147203/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160513/https://yktnews.com/2024/02/147203/ }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ: ရမ်းဗြဲမြို့နယ်တွင် AA နှင့် တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး သုံးရက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=27 February 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=24 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240424115557/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html }}</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ: ကောလင်းမြို့၏ နေရာအတော်များများကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html |work=The Irrawaddy |date=27 February 2024 |language=en |accessdate=6 March 2024 |archivedate=7 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240307115156/https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html }}</ref> * ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ: မင်းပြားမြို့နယ်တွင် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်းကို အေအေက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/aa-seizes-last-junta-base-in-minbya-township-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=28 February 2024}}</ref> * ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ: [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း|ကုလားတန်လမ်းဖောက်လုပ်ရေး]]အတွက် အေအေ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် [[:en:K. Vanlalvena|K. Vanlalvena]] တို့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army meets with Indian officials to discuss resumption of Kaladan road |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ |work=Myanmar Now |language=en |date=4 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=4 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240304171458/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ }}</ref> === မတ် === * ၂ မတ်: မုဒုံမြို့နယ်ရှိ [[ကမာဝက်မြို့|ကမာဝက်]]နှင့် [[ကော့ပီထော်ရွာ၊ မုဒုံမြို့နယ်|ကော့ပိထော]]ရှိ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်သုံးဦးအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီ-စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (NMSP-AMD) မှ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military Junta Forces Extends Presence Across Mudon Township |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township |work=Independent Mon News Agency |language=en |date=7 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509114158/https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township }}</ref> * ၄-၅ မတ်: NMSP-AMD ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် မုဒုံနှင့် ကမာဝက်မြို့များတွင် စစ်အင်အား ၁၆၀ ကို တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။ * ၅ မတ်: TNLA သိမ်းပိုက်ထားသော မြို့နယ်များဖြစ်သည့် [[မန်တုံမြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်]]များကို တပ်မတော်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=5 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=11 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311051705/https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html }}</ref> * ၇ မတ်: [[လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]]၏ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးရွှေမင်းသည် အောင်မြေသစ်ရွာအနီးတွင် KIA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/ Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces]. [[Myanmar Now]]. March 8, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240308151624/https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/|date=March 8, 2024}}</ref> * ၈ မတ်: [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင် အရပ်သားအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-to-launch-public-administration-in-paletwa-township-chin-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=8 March 2024}}</ref> * ၁၁ မတ်: ယခင်အပတ်မှ စတင်သော စစ်ဆင်ရေးတွင် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ရှေ့တန်းစခန်း ၂၀ ကျော်ကို သိမ်းပို်က်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကေအိုင်အေက ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Loses Major Bases as KIA Continues Offensive in Kachin State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=11 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=21 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240321012725/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html }}</ref> * ၁၂ မတ်: ** ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Seizes Rakhine Town Near Key Chinese Port Project |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406123333/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html }}</ref> ** [[မောင်တောမြို့နယ်]]ရှိ အောင်သပြေနယ်စပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦး ထွက်ပြေးခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=13 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=13 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240313152401/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html }}</ref> * ၁၄ မတ်: ** ချင်းရွှေဟော်နှင့် ကြူကုတ်နယ်စပ်စခန်းများကို MNDAAA က ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA reopens two Myanmar-China border trading points |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-reopens-two-myanmar-china-border-trading-points/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကရင်နီတပ်များက [[ဖားဆောင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni resistance fighters occupy Thailand-Myanmar border town of Hpasawng |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-occupy-thailand-myanmar-border-town-of-hpasawng/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> **ကလေးမြို့ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ထိုးစစ်ဆင်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက စခန်းနှင့် ကမ်းပါးနီရွာများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ကမ်းပါးနီရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance’s ‘Final Warning’ to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=14 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=15 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240315030445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html }}</ref> * ၁၅ မတ်: [[ဗန်းမော်ခရိုင်]]ရှိ အမှတ် ၂၃၇ ခြေလျင်တပ်ရင်း ဌာနချုပ်ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Myanmar Junta Battalion Headquarters Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=15 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509072930/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html }}</ref> * ၁၇ မတ်: ရသေ့တောင်မြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ စစ်တွေမြို့အား ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် ဖြတ်တောက်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army takes Rathedaung, its eighth town seizure in Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-takes-rathedaung-its-eighth-town-seizure-in-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=18 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၉ မတ်: ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူစုဆောင်းရခြင်းအတွက် သံတွဲမြို့နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ၂၁ ဦး နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html|title=Village heads quit in anger over military recruitment in Myanmar's Rakhine state|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407002128/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html}}</ref> * ၂၂ မတ် ** လိုင်ဇာမြို့ဝန်းကျင်ရှိ ရှေ့တန်းစခန်းများအားလုံး၊ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်ရှိ တပ်ရင်းဌာနချုပ်များနှင့် [[ပါဂျောင်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်|ပါဂျောင်]]အနီးရှိ စခန်းများအပါအဝင် မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်စခန်း ၅၀ ကျော်နှင့် ဗျူဟာကုန်း ၁၃ ခုအား ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Nine Myanmar Junta Strongholds Seized in Two Days |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html |work=The Irrawaddy |date=23 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111740/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> ** မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်သည် အခြားသော မွန်ပြည်နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မလွှဲတောင်နှင့် [[ကလိန်အောင်မြို့|ကလိန်အောင်]]အကြား လမ်းတလျောက်တွင် စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MSRF Vows to Cut Off Junta's Logistic Routes |url=https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes |work=Karen Information Center |date=22 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406070646/https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes|archive-date=April 6, 2024}}</ref> * ၂၄ မတ်: [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တည်ရှိရာ [[အမ်းမြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် မကွေးတိုင်း၊ [[ငဖဲမြို့နယ်]]တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Attacks Myanmar Junta's Rakhine Power Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111814/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html }}</ref> * ၂၅ မတ် : မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) သည် မွန်အမျိုးသားတပ်မတော်အပါအဝင် မဟာမိတ်များဖြင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]ရှိ [[ကော့ဘိန်းရွာ၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်|ကော့ဘိန်း]]ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Revolutionary Group Captures Kawt Bein Police Station, Seizes Weapons and Ammunition |url=https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition |work=Independent Mon News Agency |date=27 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509094009/https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition }}</ref> စစ်ကောင်စီက ကော့ဘိန်းနှင့် အနီးတဝိုက်အား လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပြန်လည် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Warships Unleash Firestorm on Mon Village After Police Station Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=29 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240429155525/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html }}</ref> * ၂၇ မတ်: အမ်းမြို့နယ်ရှိ ဂဲလောင်နှင့် လုံးကောက်ရွာအနီးရှိ စစ်စခန်းများကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|date=2024-03-28|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html|title=Myanmar ethnic army sets eyes on ninth township in Rakhine state|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=3 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240403204637/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html}}</ref> * ၂၈ မတ်: ** မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် [[ဖာပွန်မြို့]]အား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html|title=knla claims seizure of karen town while myanmar junta celebrates|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=2 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240402112349/https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html}}</ref> ** [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]ရှိ တရုတ်နယ်စပ်ပေါ်ရှိ [[လွယ်ဂျယ်မြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း နှစ်ခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Another Town, More Bases in Four Days of Resistance Attacks|date=2024-03-29|work=The Irrawaddy|access-date=2 May 2024|archive-date=24 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424112802/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html}}</ref> ** နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း၍ နွားထိုးကြီးမြို့ အရှေ့ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၂၉ မတ် : [[နွားထိုးကြီးမြို့]] ရဲစခန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးရုံးတွင် အခြေချထားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၃၁ မတ် : [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူများအား KNLA နှင့် ဘထူးတပ်ဖွဲ့တို့က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ဗန်းမော်-လွယ်ဂျယ်လမ်းအား ကေအိုင်အေက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၄ ဧပြီ - [[နေပြည်တော်မြို့|နေပြည်တော်]] အေလာလေတပ်စခန်း၊ တပ်မတော်စစ်ရုံးနှင့် မင်းအောင်လှိုင်၏နေအိမ်များသို့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က အသေခံဒရုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒရုံး ၃၀ ခန့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက ၇ စင်းအား ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military-ruled capital attacked by drones|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-68730993|work=[[British Broadcasting Corporation|BBC]]|date=4 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance Drones Target Junta Chief's Residence, Military HQ and Airbase in Naypyitaw|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-drones-target-junta-chiefs-residence-military-hq-and-airbase-in-naypyitaw.html|work=The Irrawaddy |date=4 April 2024}}</ref> * ၅ ဧပြီ - မြဝတီရှိ စစ်ကောင်စီမြို့စောင့်တပ်သည် KNLA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528 Myanmar military loses border town in another big defeat]. April 6, 2024. [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. Jonathan Head. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240406171044/https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528|date=April 6, 2024}}</ref> * ၇ ဧပြီ - မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း မြို့ပေါ်ရှိအစိုးရဝန်ထမ်းအချို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားစစ်ပွဲရှောင်များအား သယ်ဆောင်ရန် [[မဲဆောက်မြို့]]သို့ လေယာဉ်ဆင်းသက်ရန် စစ်ကောင်စီက ထိုင်းအစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.khaosodenglish.com/news/2024/04/08/myanmar-army-in-myawaddy-asks-thailand-to-shelter-its-officials/ |title=Myanmar Army in Myawaddy Asks Thailand to Shelter its Officials |date=8 April 2024 |work=[[Khaosod]] |language=en}}</ref> * ၈ ဧပြီ - [[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]သို့ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] ရောက်ရှိနေစဉ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒရုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |date=10 April 2024 |author=Ei Thinzar Myint |work=The Irrawaddy|title= Resistance Drones Strike Myanmar Military’s SE Command During Junta No. 2’s Visit|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240413025342/https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |archive-date=April 13, 2024|language=en}}</ref> * ၉ ဧပြီ - ** နံနက်ပိုင်းတွင် မြဝတီမြို့ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအား KNLA တပ်များက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Ethnic Army Launches Final Push to Capture Myawaddy on Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-ethnic-army-launches-final-push-to-capture-myawaddy-on-thai-border.html |date=9 April 2024 |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ယင်းနောက် ခလရ ၂၇၅ ခြေလျင်တပ်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် ကရင်ပြည်နယ် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]])က မြို့တွင်းတွင် လှည့်လည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Battling to Prevent Complete Defeat in Town Near Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-battling-to-prevent-complete-defeat-in-town-near-thai-border.html |work=The Irrawaddy |date=10 April 2024}}</ref> ** [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ၁၉၈၂ ခုနှစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဥပဒေ|မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ]]ကို ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=BHRN welcomes pledge by People’s Assembly to revoke 1982 Myanmar Citizenship Law |url=https://eng.mizzima.com/2024/04/18/9102 |work=Mizzima |date=18 April 2024}}</ref> * ၁၀ ဧပြီ - ည ၁၀ နာရီခန့်တွင် ခလရ ၂၇၅ အား KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် လုံခြုံရေးများ တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Troops Withdraw From Myawaddy Following Clashes |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-withdraw-from-myawaddy-following-clashes.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref> မြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မြဝတီအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ကောင်စီက အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စစ်ကူများ ပို့ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ကျုံဒိုးမြို့အနီးတွင် ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Spotlight on Thailand as Cornered Myanmar Junta Threatens Disaster on Border |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/spotlight-on-thailand-as-cornered-myanmar-junta-threatens-disaster-on-border.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=KNLA and Allied Forces Complete Epic Victory over all Junta |url=https://www.bnionline.net/en/news/knla-and-allied-forces-complete-epic-victory-over-all-junta |work=Than Lwin Times |date=11 April 2024}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - **မန္တလေးမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကျင်းပနေစဉ် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူ ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref> [https://news-eleven.com/article/290879 မန္တလေးမြို့ လမ်းလျှောက်သင်္ကြန် ပွဲတော် ဆိုင်ကယ်အပ်နှံရာ နေရာများတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု၌ ကလေးငါးဦး အပါအဝင် ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ၂၇ လမ်းနှင့် ၇၁ လမ်းထောင့်အား ယာဉ်ဝင်ခွင့် မပြုဘဲ လုံခြုံရေးတင်းကျပ်]. April 14, 2024. Eleven News {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240414153706/https://news-eleven.com/article/290879|date=April 14, 2024}}</ref> ** တချိန်တည်းမှာပင် ၁၀၇ မီလီမီတာ ရှော့တိုက်ဒုံးများကို [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]အတွင်းသို့ ပီဒီအက်ဖ်များက မင်းအောင်လှိုင်အား ထိခိုက်စေရန် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဒုံးအချို့မှာ ပြင်ဦးလွင်ပြည်သူ့ဆေးရုံအား ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/burmese/articles/cn03r8kg7p0o How did the missile attack on Pyin Oo Lwin's DSA happen?] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. April 15, 2024. {{Webarchive|url=https://ghostarchive.org/archive/3Ezkg|date=April 16, 2024}}</ref> *၁၅ ဧပြီ - ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]]တို့ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html ဘူးသီးတောင်တိုက်ပွဲ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦးသေဆုံး၊ ၃၀၀၀ နီးပါး ထွက်ပြေးနေရ]. April 15, 2024. [[Radio Free Asia]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240415131654/https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html|date=April 15, 2024}}</ref> *၂၄ ဧပြီ - KNLA တပ်များ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မြဝတီမြို့အား စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar’s Junta Recaptures Town That Was a Significant Gain for Rebels|url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/world/asia/myanmar-junta-rebels-myawaddy.html|access-date=2024-04-26|website=[[NY Times]]}}</ref> *၂၇ ဧပြီ - ဖာပွန်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ထောက်ပို့စခန်းအား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Karen Troops Capture Another Myanmar Junta Base Near Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-troops-capture-another-myanmar-junta-base-near-thai-border.html|access-date=2024-04-28|website=[[Irrawaddy]]}}</ref> === မေ === * ၂ မေ – စစ်မှုထမ်းသက်အတွင်းရှိသော အမျိုးသားများကို နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-03 |title=Myanmar bans citizens leaving for work amid conscription drive |url=https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o |access-date=2024-05-13 |website=BBC News |language=en-GB|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510063056/https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o|archive-date=May 10, 2024}}</ref> * ၇ မေ – ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ခေါင်းဆောင်းများ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-07 |title=Former Thai PM Thaksin seeks mediation role in Myanmar conflict |url=https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html |access-date=2024-05-13 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240513103532/https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html|archive-date=May 13, 2024}}</ref> * ၉ မေ – မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဆောမြို့နယ်ရှိ [[အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ၊ ဆောမြို့နယ်|အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ]]အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ ခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=At least 15 killed in junta airstrike on Magway Region monastery |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-15-killed-in-junta-airstrike-magway-region-monastery/ |access-date=11 May 2024 |work=Myanmar Now |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဆောမြို့နယ် အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု သေဆုံးသူထပ်တိုးနိုင် |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510105003/https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html|archive-date=May 10, 2024|access-date=11 May 2024 |agency=Radio Free Asia |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=မကွေးတိုင်း၊ ကျောက်ထုမှာ စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၁၅ ဦးထက်အနည်း သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html |access-date=11 May 2024 |work=VOA Burmese |date=10 May 2024 |language=my|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511033822/https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html|archive-date=May 11, 2024}}</ref> * ၁၁ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[လက်ထုတ္တောရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|လက်ထုတ္တောရွာ]]တွင် ရွာသား ၃၂ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်သားများက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Zan |first1=Hein Htoo |title=Myanmar NUG Condemns Junta Forces’ Massacre of 32 Civilians in Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |access-date=14 May 2024 |publisher=The Irrawaddy|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240515185531/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |date=13 May 2024|archive-date=May 15, 2024}}</ref><ref name="dvb">{{cite news |title=Jailed anti-coup protest leader given another 20 years; Military kills 30 in raid against People's Defense Force |url=https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/ |access-date=14 May 2024|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240514212416/https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/|archive-date=May 14, 2024 |work=DVB |date=13 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Blazevic |first1=Igor |title=Who carries responsibility for the atrocities in Myanmar? |url=https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844 |access-date=14 May 2024 |publisher=Mizzima |date=13 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240526144626/https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844|archive-date=May 26, 2024}}</ref> * ၁၈ မေ - [[ဘူးသီးတောင်မြို့]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=18 May 2024 |title=AA Claims Seizure of Buthidaung Near Bangladesh Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240518132145/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |archive-date=18 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၂၀ မေ - ** [[ကျီခါးမြို့]]နှင့် [[တွန်းဇံမြို့]]များကို ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=20 May 2024 |title=Two towns Near India Border in Myanmar Captured by Chin Resistance Groups |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520104736/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |archive-date=20 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်နှင့် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်တို့ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 May 2024 |title=Two Mon Armies Unite to Defeat Anti Junta Forces in Mon State |url=https://www.bnionline.net/en/news/two-mon-armies-unite-defeat-anti-junta-forces-mon-state |work=Than Lwin Times}}</ref> ===ဇွန်=== * ၂ ဇွန် - [[သံတွဲမြို့နယ်]]၊ [[ငပလီကမ်းခြေ]]အနီး သံတွဲ-တောင်ကုတ်လမ်းတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အေအေ က [[ဂေါ့ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army 'Less Than 2 KM' From Myanmar's Thandwe Airport |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-less-than-2-km-from-myanmars-thandwe-airport.html |date=4 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[သံတွဲမြို့နယ်]] [[ဆင်ခေါင်းရွာ၊ ဆင်ခေါင်း|ဆင်ခေါင်းရွာ]]တွင် အာရက္ခတပ်တော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ရွာသား ၆၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Attacks Kill Over 60 Rakhine Villagers|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-attacks-kill-over-60-rakhine-villagers.html|access-date=2024-06-11|website=[[The Irrawaddy|Irrawady]]}}</ref> * ၈ ဇွန် - မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအား ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-launches-fierce-offensive-to-retake-only-highway-in-southern-myanmar.html Junta Launches Fierce Offensive to Retake Only Highway in Southern Myanmar]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၉ ဇွန် - ပြည်နယ်တွင်းမှ စစ်ကောင်စီအား တွန်းထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး အား စတင်ကြောင်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ကြေညာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် [[မတူပီမြို့]]ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=15 June 2024 |title=Operation Chin Brotherhood Sees Swift Success Against Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/operation-chin-brotherhood-sees-swift-success-against-myanmar-junta-troops.html |access-date=16 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - [[ဆဒုံးမြို့]]အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများအားလုံးအား စစ်ကောင်စီက လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-myanmar-juntas-last-remaining-china-trade-route-in-kachin-state.html KIA Seizes Myanmar Junta’s Last Remaining China Trade Route in Kachin State]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တစ်မိုင်အကွာတွင်ရှိသော စစ်စခန်းအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/resistance-forces-capture-outpost-prisoners-near-myanmar-armys-northwestern-regional-headquarters/ Resistance forces capture outpost, prisoners near Myanmar army’s northwestern regional headquarters]. [[Myanmar Now]]. June 14, 2024</ref> * ၁၅ ဇွန် - အာရက္ခတပ်တော်သည် [[တောင်ကုတ်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Launches Offensive to Capture Tanungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-launches-offensive-capture-tanungup |date=17 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> *၁၇ ဇွန် - [[သိုင်းချောင်းရွာ]]အနီးရှိ ဒွါရဝတီရေတပ်စခန်းကို စစ်ကောင်စီက စွန့်ခွာခဲ့ရာ [[ကျောက်ဖြူမြို့]]ပြင်ပတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fierce fighting breaks out near Myanmar naval base in Rakhine |url=https://myanmar-now.org/en/news/fierce-fighting-breaks-out-near-myanmar-naval-base-in-rakhine/ |date=18 June 2024 |work=Myanmar Now}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်းလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အေအေတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Ambushes Junta Troops en route to Taungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-ambushes-junta-troops-en-route-taungup |date=22 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၃ ဇွန် - [[သံတွဲလေဆိပ်]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-thandwe-airport-near-rakhines-ngapali-beach-local-sources-say.html AA Seizes Thandwe Airport Near Rakhine’s Ngapali Beach, Local Sources Say] [[The Irrawaddy]]. Roe Kyaw. June 24, 2024</ref> * ၂၄ ဇွန် - [[အမ်းမြို့နယ်]]ရှိ တောဟိန်းတောင် စခန်းအား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/66797e0c452b71b584792349 AA fully captures Taw Hein Taung tactical operation command in Ann]. Thinzar New. June 24, 2024. Narinjara News.</ref> * ၂၆ ဇွန် ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်ရေးအတွက် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ကြေညာပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် [[နောင်ချိုမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=26 June 2024 |title=TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-seizes-town-and-myanmar-regime-positions-in-northern-shan-state.html |url-status=live |access-date=27 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** သံတွဲမြို့ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုနှင့် ငပလီကမ်းခြေတို့အား အေအေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting on Famous Ngapali Beach -AA Army tries to Knock Out 2 last Junta bases in Thandwe |url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-famous-ngapali-beach-aa-army-tries-knock-out-2-last-junta-bases-thandwe |date=27 June 2024 |work=Development Media Group}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၃ ဇူလိုင် - [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က [[ကျောက်မဲမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=3 July 2024 |title=Myanmar's MNDAA Launches Offensive to Seize Northern Shan Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-mndaa-launches-offensive-to-seize-northern-shan-capital.html |access-date=15 July 2024 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇူလိုင် - [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သံတွဲလေဆိပ်အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA captures Thandao Airport; More than 400 members of the military council were killed and the remaining battalion continued to attack |url=https://bur.mizzima.com/2024/07/07/26608 |date=7 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> * ၉ ဇူလိုင် - ငပလီကမ်းခြေအား အာရက္ခတပ်တော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army: Final Myanmar Junta Base Seized in Ngapali |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-final-myanmar-junta-base-seized-in-ngapali.html |date=13 July 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စီနှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တန့်ယန်းမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Maung |first=Myat Pan, Min |date=2024-07-12 |title=Wa army takes control of town in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ |access-date=2024-07-15 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240727145339/https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ }}</ref> * ၁၃ ဇူလိုင် - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[မိုင်းရယ်မြို့]]အား [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Wansai |first=Sai |date=2024-07-15 |title=CHANGING CONFLICT PATTERN IN NORTHERN SHAN STATE: Tangyan, Mongyai and ethnic rivalry |url=https://english.shannews.org/archives/27234 |access-date=2024-07-15 |website=Shan Herald Agency for News |language=en-US}}</ref> * ၁၅ ဇူလိုင် - သံတွဲထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * ၁၇ ဇူလိုင် - **[[နေပြည်တော်လေဆိပ်]]အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက် မရှိခဲ့ပေ။<ref>[https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/myanmar-junta-opponents-launch-rocket-attack-on-capital-airport Myanmar junta opponents launch rocket attack on capital airport]. [[Agence-France Presse]]. July 17, 2024.</ref> ** [[စဉ့်ကူးမြို့]]အား မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Mandalay PDF Seizes Singu Township From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/mandalay-pdf-seizes-singu-township-from-myanmar-junta.html|work=The Irrawaddy |date=20 July 2024}}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - ** "Operation Rung" စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် CDF-ဟားခါး သည် ဟားခါးမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးခံ ၆၂ ဦးအား ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Resistance Forces Raid Police Station in Hakha, Chin State, Freeing Over 60 Detainees |url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-raid-police-station-hakha-chin-state-freeing-over-60-detainees |date=22 July 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> ** ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဇူလိုင် ၃၁ အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့ရာ တရုတ်၏ ဖိအားများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Alliance Agrees to Extend Ceasefire With Junta in Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/myanmar-alliance-agrees-to-extend-ceasefire-with-junta-in-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=22 July 2024}}</ref> On the same day, despite the ceasefire, junta reinforcements launched renewed attacks on Kyaukme.<ref>{{cite news |title=At least eight civilians killed in Myanmar junta attacks near Shan State town |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ |work=Myanmar Now |date=22 July 2024 |accessdate=7 October 2024 |archivedate=7 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007104228/https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ }}</ref> * ၂၂ ဇူလိုင် - ထန်တလန်မြို့ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးနှင့် မဟာမိတ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထန်တလန်-ဟားခါးလမ်းပေါ်ရှိ စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=thantlang2024>{{cite news |title=CNA Warns Myanmar Junta Troops to Surrender in Thantlang After Last Base Falls |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/cna-warns-myanmar-junta-troops-to-surrender-in-thantlang-after-last-base-falls.html |work=The Irrawaddy |date=7 August 2024}}</ref> * ၂၅ ဇူလိုင် - [[မိုးကုတ်မြို့]]အား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=TNLA, PDF Seize Myanmar's Ruby Hub Mogoke From Junta |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-pdf-seize-myanmars-ruby-hub-mogoke-from-junta.html |work=The Irrawaddy |date=25 July 2024}}</ref> * ၂၇ ဇူလိုင် - ** ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် [[အိုက်ဇောမြို့]]တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title= Chin National Front and Zomi Revolutionary Group meeting agreed on 3 points |url= https://bur.mizzima.com/2024/07/28/28515 |date=28 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> ** ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဝ တပ်ဖွဲ့များသည် MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ထံမှ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= Myanmar's Wa Army Moves Forces Into Lashio |url= https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/myanmars-wa-army-moves-forces-into-lashio.html |work=The Irrawaddy |date=29 July 2024}}</ref> * ၃၀ ဇူလိုင် - လားရှိုးမြို့သို့ စစ်ကူလာရောက်သော စစ်ကောင်စီတပ်အား MNDAA တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အများအပြားထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA Ambushes Junta Reinforcement Convoy Heading to Lashio, Inflicts Heavy Casualties |url= https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-ambushes-junta-reinforcement-convoy-heading-lashio-inflicts-heavy-casualties |work=Shan Herald Agency for News |date=31 July 2024}}</ref> * ၃၁ ဇူလိုင် - **[[အင်းလေးကန်]]အနီး စစ်ကောင်စီစခန်းအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]နှင့် မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** မြို့တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်ကျန်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် TNLA တပ်ဖွဲ့များသည် [[မိုးမိတ်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Surrenders Third Town to TNLA in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-surrenders-third-town-to-tnla-in-northern-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=1 August 2024}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * ၄ စက်တင်ဘာ - [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]ရောက်ရှိနေစဉ်အတွင်း [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် လုပ်ကြံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=Myanmar Junta Boss Targeted in Artillery Attack While Visiting Karenni Capital|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-boss-targeted-in-artillery-attack-while-visiting-karenni-capital.html|access-date=2024-09-06 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ နှင့် ၉ စက်တင်ဘာ - ပေါက်တောမြို့နှင့် မောင်တောမြို့ရှိ ဆေးခန်းတစ်လုံး၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးတစ်ခုနှင့် အကျဉ်းစခန်းနှစ်ခုတို့အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-airstrikes-kill-regime-detainees-arakan-army.html Myanmar Junta Airstrikes Kill Regime Detainees: Arakan Army]. [[The Irrawaddy]]. September 10, 2024</ref> * ၁၀ စက်တင်ဘာ - ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရည်ရွယ်သူ ၂၇ ဦးအပါအဝင် စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူ ၂၉ ဦးသည် စစ်ကောင်စီတပ်သားနှစ်ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အများစုသည် ကေအန်ယူထိန်းချုပ်နယ်မြေသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၂၂ ဦးမှာ ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/knu-myanmar-junta-conscripts-kill-guards-and-escape.html KNU: Myanmar Junta Conscripts Kill Guards and Escape]. Brian Wei. September 12, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၂ စက်တင်ဘာ- [[ဖားကန့်မြို့]]ပြင် [[ဆိုင်းတောင် (ရွာဟောင်း)ရွာ၊ ဖားကန့်မြို့နယ်|ဆိုင်းတောင်]]ရှိ ရဲစခန်းအား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-seize-police-station-near-myanmars-ruby-hub-hpakant.html KIA Seize Police Station Near Myanmar’s Ruby Hub Hpakant] Brian Wei. September 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ စက်တင်ဘာ - သင်တန်းလေ့ကျင့်ခန်းဆင်းနေစဉ်အတွင်း ယာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် ရေကြီးမှုအတွင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/18-myanmar-resistance-medics-die-in-karenni-floods.html 18 Myanmar Resistance Medics Die in Karenni Floods] September 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၈ စက်တင်ဘာ- [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] သို့မဟုတ် တရုတ်နှင့် မြန်မာအစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ကြေညာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန်မှလွဲ၍ စစ်ကောင်စီအစိုးရအား တိုက်ခိုက်မည့် စစ်ရေးများအားလုံးကိုလည်း ရပ်တန့်ကြောင်း ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-declares-no-military-or-political-alliance-nug-will-not-launch-offensives-mandalay-and MNDAA Declares No Military or Political Alliance with NUG, Will Not Launch Offensives in Mandalay and Taunggyi Cities] September 19, 2024. [[Mizzima]]</ref> *၂၀ စက်တင်ဘာ - [[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုအား လားဟူပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/junta-and-militia-launch-joint-attack-rcss-base-mongping-shan-state Junta and militia launch joint attack on RCSS base in Mongping, Shan State] [[Burma News International|Shan State Herald for News]]. September 20, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c78dw7v9jjeo September 21st Nationwide News Summary: What RCSS Says About the Military Council Resuming Battle] [[British Broadcasting Corporation]]. September 21, 2024</ref> *၂၆ စက်တင်ဘာ- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF များအား လက်နက်စွန့်ကာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ကြရန် စစ်ကောင်စီက ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.france24.com/en/live-news/20240926-myanmar-junta-invites-armed-groups-to-stop-fighting-start-talks Myanmar junta invites armed groups to stop fighting, start talks]. September 26, 2024. [[Agence-France Presse]]</ref><ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-junta-urges-armed-opposition-join-political-fold-elections-2024-09-26/ Myanmar junta urges armed opposition to join political fold in elections] September 26, 2024. [[Reuters]].</ref> *၂၉ စက်တင်ဘာ - [[ချီဖွေမြို့]]အား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-says-it-controls-rare-earth-mining-hub-chipwi-in-myanmars-kachin.html KIA Says It Controls Rare-Earth Mining Hub Chipwi in Myanmar’s Kachin] Brian Wei. October 1, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> === အောက်တိုဘာ === *၁ အောက်တိုဘာ – MNDAA ထိန်းချုပ်ထားသော [[လားရှိုးမြို့]]ကို [[တပ်မတော် (လေ)]] က ဗုံးကြဲခဲ့သဖြင့် ၈၃ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/residents-flee-lashio-amid-indiscriminate-air-raids-by-myanmar-junta.html Residents Flee Lashio Amid Indiscriminate Air Raids by Myanmar Junta] [[The Irrawaddy]]. October 4, 2024</ref> * ၃ အောက်တိုဘာ - အာဆီယံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် NUG တို့သည် ဂျကာတာတွင်ပြုလုပ်မည့် ဒေသတွင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် တွေ့ဆုံကြလိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီအစိုးရသည် ယင်းဆွေးနွေးပွဲအား တက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။<ref> [https://www.reuters.com/world/asia-pacific/indonesia-hosts-international-meeting-myanmar-with-un-junta-rivals-sources-say-2024-10-04/ Indonesia hosts international meeting on Myanmar with UN, junta rivals, sources say] Shoon Naing and Poppy Mcpherson. October 4, 2024. [[Reuters]]</ref> <ref>[https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/ Indonesia to host discussions on Myanmar conflict: diplomat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241007092040/https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/|date=7 October 2024}}. October 4, 2024. [[Agence France-Presse]]</ref> *၈ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပင်လည်ဘူးကို စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ရက် ၅၀ ကျော်အကြာတွင် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/resistance-hails-huge-blow-for-myanmar-junta-in-pinlebu.html Resistance Hails Huge Blow for Myanmar Junta in Pinlebu]</ref> *၉ အောက်တိုဘာ – သီပေါမြို့နယ်ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/tnla-targets-final-myanmar-junta-stronghold-in-hsipaw-township.html TNLA Targets Final Myanmar Junta Stronghold in Hsipaw Township] [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၀ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းရှိ [[ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၁၅ အောက်တိုဘာ – ** သီပေါမြို့နယ်ရှိ ခမရ ၅၀၃ နှင့် ၅၀၄ တို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်ကောင်စီမိသားစုဝင် ၁၉၁ ဦးအား လွှတ်ပေးခဲ့သည်ဟု တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။ ** [[ပန်ဝါမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီ[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်းကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ <ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-allied-border-battalion-falls-in-kachin-rare-earth-hub.html Myanmar Junta-Allied Border Battalion Falls in Kachin Rare Earth Hub]</ref> *၁၆ အောက်တိုဘာ – သုံးလအကြာတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သီပေါမြို့ရှိ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်း အမှတ် ၂၃ ခြေမြန်တပ်ရင်းကို တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** ချင်းပြည်နယ်တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးမည့် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/11/13/why-i-left-us-deep-south-to-fight-in-myanmar-civil-war/ Why I left the US Deep South to fight in Myanmar’s brutal civil war]. [[The Daily Telegraph|The Telegraph]]. Sarah Newey. November 13, 2024</ref><ref>[https://illwill.com/the-revolution-in-myanmar The Revolution in Myanmar]. Ill Will. September 13, 2024</ref><ref>[https://libcom.org/article/statement-anti-fascist-internationalist-front-myanmar-15th-october-2024 Statement from "Anti-Fascist Internationalist Front" Myanmar]. [[Libcom.org]]. October 15, 2024</ref> * ၁၇ အောက်တိုဘာ – မူဆယ်မြို့မှ မိနစ်သုံးဆယ်အကွာရှိ ကျေးရွာတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် MNDAA တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၂၁ အောက်တိုဘာ – တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် [[ကန်ပိုက်တီမြို့]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်း ၁၀၀၃ ကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်အောက်တွင် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ * ၂၅ အောက်တိုဘာ – ** တပ်မတော် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ အမ်းမြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Encircle Myanmar Junta Western Command in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-encircle-myanmar-junta-western-command-in-rakhine-state.html |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ** ဖလမ်းမြို့အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တို်က်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=About 90 Per Cent of Falam Town Residents Flee Fighting |url= https://www.bnionline.net/en/news/about-90-cent-falam-town-residents-flee-fighting |work=Khonumthung News |date=8 November 2024}}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ – ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်နှစ်ပြည့်ကာလတွင် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က [[အညာ]]ဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ BPLA troops to relocate to Myanmar’s dry zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241201101652/https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ |date=1 December 2024 }} Maung Shwe Wah. [[Myanmar Now]]. October 28, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c7896ej9qv5o အညာဒေသမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မယ်လို့ BPLA ပြော] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. October 28, 2024</ref> * ၂၈ အောက်တိုဘာ - လားရှိုးမြို့ရှိ အကျဉ်းထောင်မှ ဖမ်းဆီးခံ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=80 Junta Soldiers Break Out of Jail in Lashio|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/80-junta-soldiers-break-out-of-jail-in-lashio.html|date=November 11, 2024|work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> * ၂၉ အောက်တိုဘာ – ကရင်နီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်များ စုပေါင်းကာ [[ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/news/kayan-national-army-10292024140039.html ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော် ဖွဲ့စည်း]. [[Radio Free Asia]]. October 29, 2024</ref><ref>[https://moemaka.net/eng/2024/10/formation-of-the-kayan-national-army-kna/ Formation of the Kayan National Army (KNA)]. MoemaKa: Burmese Community News. October 31, 2024</ref><ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/new-ethnic-army-hopes-to-represent-all-kayan-people.html/ New Ethnic Army Hopes to Represent All Kayan People]. Saw Lwin. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၃၁ အောက်တိုဘာ- ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့များသည် မြစ်ကြီးနားခရိုင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တရုတ်နယ်စပ်ဖက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-final-border-force-hq-despite-chinese-pressure.html KIA Seizes Final Border Force HQ Despite Chinese Pressure] [[The Irrawaddy]]. November 1, 2024</ref> === နိုဝင်ဘာ === *၁ နိုဝင်ဘာ - မန္တလေးလားရှိုးလမ်းမကြီးပေါ်ရှိ ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] နှင့် အခြားအဖွဲ့များက ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-fights-myanmar-junta-for-key-road-junction.html TNLA Fights Myanmar Junta for Key Road Junction] [[The Irrawaddy]]</ref> *၂ နိုဝင်ဘာ - ချီဖွေမြို့နယ်ရှိ ဖီမောမြို့ကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-town-on-chinese-border.html "KIA Seizes Town on Chinese Border" by The Irrawaddy, November 4, 2024]</ref> * ၅ နိုဝင်ဘာ - နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လုပ်ကြံရန် ရည်ရွယ်ပျံသန်းလာသည့် ဒရုန်းသုံးစင်းကို တပ်မတော်က လယ်ဝေးမြို့နယ်တွင် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-foils-drone-attack-on-min-aung-hlaing.html Myanmar Junta Foils Drone Attack on Min Aung Hlaing]. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြိုင်မြို့ရှိ ရဲစခန်းကို ဂျိုကာပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ရဲအရာရှိနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://eng.mizzima.com/2024/11/10/16085 Two police officers killed in resistance attack in Myanmar’s Myaing township] [[Mizzima]]. November 10, 2024</ref> *၉ နိုဝင်ဘာ - တပ်မတော်၏ ကျူဆိပ် အခြေစိုက်စခန်းကို KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖာပွန်မြို့သို့ ရိက္ခာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-rebels-seize-key-junta-base-near-papun.html Karen Rebels Seize Key Junta Base Near Papun] November 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - တောင်သာမြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web | url=https://www.instagram.com/reel/DCTKGPvsMxB/?igsh=MWxoeXg0bGxoZG00eQ== | title=Instagram }}</ref> *၁၄ နိုဝင်ဘာ - သရုပ်ဆောင် ရန်အောင်၏ နေအိမ်အား မိုင်းဖြင့် ဖောက်ခွဲခဲ့ရာ အနည်းငယ် ပျက်စီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ဖျော်ဖြေရေးသမားများအား သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု Dark Shadow အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/67376cd58ba19a5164db656e Residence of Renowned Actor Yan Aung, Host to Junta Leader Min Aung Hlaing at Airport, Targeted with Minor Explosive Incident]. Narinjara News. November 14, 2024. Lu Htet Naing</ref> *၂၁ နိုဝင်ဘာ - တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ ကန်ပိုက်တီမြို့ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မိသားစုများ တရုတ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-chinese-border-town-from-myanmar-junta.html KIA Seizes Chinese Border Town From Myanmar Junta]</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ၁၇ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-rakhines-taungup-but-battle-continues.html AA Seizes Rakhine’s Taungup, but Battle Continues]</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - နိုဝင်ဘာ ၂၅ နှင့် ၂၆ ရက်များအတွင်း လွိုင်ကော်မြို့၏ ကျေးရွာဒေသများတွင် ကရင်နီတပ်မတော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-prevents-myanmar-junta-army-unit-from-reaching-loikaw.html Karenni Resistance Prevents Myanmar Junta Army Unit from Reaching Loikaw]</ref> *၂၆ နိုဝင်ဘာ - [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ လုမ်သဲ (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===ဒီဇင်ဘာ=== *၄ ဒီဇင်ဘာ - ဗန်းမော်နှင့် မန်စီမြို့များရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၄၇ ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=Hein Htoo Zan |date=4 December 2024 |title=KIA Advances in Kachin State, Captures Junta outposts |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-advances-in-kachin-state-captures-junta-outposts.html |language=en}}</ref> * ၈ ဒီဇင်ဘာ - **မောင်တောမြို့ပြင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ရင်း ၅ ၏ စခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မောင်တောမြို့နယ်ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-takes-complete-control-of-myanmar-bangladesh-border-after-seizing-maungdaw.html AA Takes Complete Control of Myanmar-Bangladesh Border After Seizing Maungdaw]</ref> **ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဟားခါးနှင့် ထန်တလန်မြို့အကြား သီးမစ်လွင်ပြင်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/chin-forces-capture-strategic-myanmar-plain-between-hakha-and-thantlang.html Chin Forces Capture Strategic Myanmar Plain Between Hakha and Thantlang]</ref> **တပ်မတော်၏ လက်နက်ကြီးကြောင့် [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]မှ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/two-nmsp-soldiers-injured-explosion-caused-military-junta-shelling Two NMSP Soldiers Injured in Explosion Caused by Military Junta Shelling] [[Burma News International|Independent Mon News Agency]]. December 23, 2024</ref> *၁၀ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> *၂၁ ဒီဇင်ဘာ - [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့သည် [[ကန်ပက်လက်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/chin-resistance-forces-take-kanpetlet-town Chin Resistance Forces Take Kanpetlet Town] [[Burma News International|Khonumthung News]] December 23, 2024</ref> *၂၉ ဒီဇင်ဘာ - [[ဂွမြို့]]ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Myanmar's Army takes a major town, says ready for talks|url=https://www.rfa.org/english/myanmar/2024/12/30/rakhine-arakan-army-gwa/|website=Radio Free Asia|access-date=2 Jan 2025|date=30 December 2024}}</ref> == ၂၀၂၅ == ===ဇန်နဝါရီ=== === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]ရှိ မယ်ပလဲ့ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကေအန်အယ်လ်အေ]]ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Irrawady |first=The |date=3 February 2025 |title=Karen-Led Rebels Seize Myanmar Junta Base in Mon State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-led-rebels-seize-myanmar-junta-base-in-mon-state.html |work=The Irrawady}}</ref> * ၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ [[ဗန်းမော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawady |title=Myanmar Junta Headquarters Falls in Key Kachin Town |url=https://www.irrawaddy.com/category/news/war-against-the-junta |work=The Irrwaddy}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ [[လွိုင်ကော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး အချို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |author=War Noir |date=6 February 2025 |title=#Myanmar (#Burma): Karenni Forces (#KNDF) raided Military Junta Base in #Loikaw, #Kayah State. Several soldiers were killed and captured.|url=https://x.com/war_noir/status/1887461602376487327|website=Twitter}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]] အစပ်ရှိ [[မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Htoo Zan |first=Hein |date=7 February 2025 |title=Karenni Rebels Advance on Key Shan Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karenni-rebels-advance-on-key-shan-town.html |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[စလင်းမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရေယာဉ်ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title= #Myanmar (#Burma) 🇲🇲: People's Defense Forces (#PDF) conducted an ambush on a Military Council Boat in Salin Township, #Magway Region. Fighters were armed with 7.62mm K-09 assault rifle (Kachin-made Type 81 clone) and 5.56mm MA-3 MK 2 assault rifle.|url=https://x.com/war_noir/status/1888232506526249306}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ [[ပုဂံ]] [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]ရှိ [[အလိုတော်ပြည့်ဂူဘုရား]]အနီးတွင် ဆိုင်ကယ်စီးလာသော ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawaddy |date=18 February 2025 |title=Junta police killed in ambush at Myanmar's Bagan world heritage site |url=https://www.instagram.com/p/DGNjYXLt0cU/?igsh=MWN2cmVmaThoaWpkcA==}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းညီနောင်|ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် တွေ့ဆုံကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီအဖြစ် ပူးပေါင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>[https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/26/113134/ ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုနှစ်ခုကို ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ အဖြစ် ပေါင်းစည်းရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ နှင့် ICNCC /ချင်းညီနောင် သဘောတူ] People's Spring. February 26, 2025</ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/61392/ Rival Chin Groups agree to form unified ‘Chin National Council’ after years of tension] February 27, 2025. [[Myanmar Now]].</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]] ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ စစ်ကောင်စီရှေ့တန်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.instagram.com/p/DGw2pooTdHV/?igsh=MXU2aGxzMHVyYW82OA== KNLA seizes regime outpost near Thai border] </ref> === မတ် === * ၁ မတ် - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ ဓညဝတီရေတပ်စခန်းတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2025-03-01 |title=Arakan Army Renews Attacks on Kyaukphyu Naval Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-renews-attacks-on-kyaukphyu-naval-base.html |access-date=2025-03-01 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၉ မတ် - နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ နီးပါးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ၁၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးသမား သုံးဦး သေဆုံးပြီး ခုနစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-11 |title=PDF: Almost 50 Myanmar Junta Troops Killed in Mandalay |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/pdf-almost-50-myanmar-junta-troops-killed-in-mandalay.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၁၁ မတ် - TNLA, PDF တပ်ဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]]ကို တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Y0uPemDAN1Y တောင်ခမ်းဒေသက စစ်ကြောင်းတွေ နောက်တန်းပြန်ပို့၊ အောင်ပွဲရပုံစံ ကြိုဆို]. [[Democratic Voice of Burma]]. March 12, 2025</ref> *၁၇ မတ် - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး [[ညောင်ကျိုးရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ညောင်ကျိုး]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်နှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-17 |title=Rakhine Rebels Attack Myanmar Junta Base in Bago |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/rakhine-rebels-attack-myanmar-junta-base-in-bago.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> *၂၆ မတ် - လေးမျက်နှာမြို့နယ်သို့ အေအေက ဝင်ရောက်ကာ ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းပိုင်းအဝေးပြေးလမ်းအနီး ကျေးရွာများတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွာအချို့ကို အေအေက ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လေးမျက်နှာမြို့နယ်မှ ရွာတချို့ AA တို့ ထိန်းချုပ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/03/26/399012.html |work=The Irrawaddy |date=26 March 2025}}</ref> * ၂၈ မတ် - ** ပြင်းအား ၇.၇ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မန္တလေးမြို့အပါအဝင် နေရာများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးကာ အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=March 28, 2025 |title=Thailand, Myanmar Earthquake highlights: 144 dead in Myanmar, 732 injured; Trump says US to offer help |url=https://www.firstpost.com/world/bangkok-thailand-earthquake-live-updates-7-7-magnitude-earthquake-hits-myanmar-tremors-rescue-operation-liveblog-13875286.html |access-date=March 28, 2025 |publisher=[[Firstpost]] |language=en}}</ref> ** ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံ၏ အဆောင်အချို့ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံကို စစ်ကောင်စီက အတွဲလိုက်ဒုံးဖြင့် ပစ်ခတ်၍ အဆောင်အချို့ ပျက်စီး |trans-title=Ponnakyun Hospital bombed by cluster missiles, destroyed |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67e64193b2eb6403451ac0a3 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၉ မတ် - ** ငလျင်လှုပ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် KNU ဌာနချုပ်အနီးအပါအဝင် ရှမ်းမြောက်၊ ပဲခူးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာပြည်သူများအားလုံး အတိဒုက္ခရောက်နေသည့် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက KNU ဌာနချုပ်အနီး ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရှမ်းမြောက်နှင့်ပဲခူးတိုင်းတို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင် |url=https://yktnews.com/2025/03/209348/ |trans-title=During troubling times for all Myanmar people, junta conducts aerial attacks on KNU HQ, Sagaing Region, North Shan and Bago Regions |date=29 March 2025}}</ref> ** ကုလသမဂ္ဂနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ထိုးစစ်များ နှစ်ပတ်ကြာ ရပ်နားထားမည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=quakecf>{{cite news |title=Myanmar resistance movement announces partial ceasefire to aid quake relief as death toll tops 1,600 |url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2025-03-29/myanmars-earthquake-death-toll-jumps-to-1-644-as-more-bodies-are-recovered-from-the-rubble |last1=Rising |first1=David |last2=Saksornchai |first2=Jintamas |work=LA Times |date=29 March 2025}}</ref> * ၃၀ မတ် - ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ပေါက်မြို့နယ်အတွင်း စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://yktnews.com/2025/03/209498/ |title=NUG က ငလျင်ဒဏ်ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် နှစ်ပတ် အပစ်ရပ်ထားသော်လည်း ပေါက်မြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်တပ်က စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် |trans-title=Despite NUG 2-week ceasefire to aid with earthquake relief, military uses helicopters to continue bombings in Pauk Township |date=30 March 2025}}</ref> ** ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား အေအေ က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အရပ်သားကျေးရွာများကို စစ်ကောင်စီက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ၍ ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို AA ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက် |trans-title=Local villages continue being bombed by SAC, AA sieges SAC military outpost |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67eb6cb2b2eb64034577f9d6 |work=Narinjara}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ** [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က တစ်လကြာ တဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့တစ်လတဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာ |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67ebec29b2eb64034584742b?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR0LLfZRyD2kTOfBcDtyoFhelNoJ14e1BTb4ZCWszYcsKyA8TNx-U1ZnFHI_aem_B-yhV4Muw6ws6yjynRRhpg |access-date=2025-04-01 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေကြသည့် ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးအရ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က [[မြဝတီရုပ်မြင်သံကြား]]မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အပစ်ရပ် ထားသည့်အဖွဲ့များကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မည်ဟု စစ် ခေါင်း ဆောင် တုံ့ပြန် |trans-title=Junta leader announces he will continue to attack groups that paused operations |url=https://bur.mizzima.com/2025/04/01/51842 |work=[[Mizzima]]|lang=my}}</ref> * ၂ ဧပြီ - ** တရုတ်နိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ အကူအညီယာဉ်တန်းကို စစ်ကောင်စီက သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta admits to firing on Chinese Red Cross aid convoy |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ |access-date=2 April 2025 |work=Myanmar Now |date=2 April 2025 |accessdate=6 April 2025 |archivedate=3 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250403132652/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ }}</ref> ** ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်နားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=‌Myanmar holds minute's silence for more than 2,700 dead in devastating earthquake |url=https://www.france24.com/en/live-news/20250402-myanmar-quake-victim-rescued-after-5-days-as-aid-calls-grow |publisher=France 24 |date=2 April 2025}}</ref> ** မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည်မှလွဲ၍ အပစ်အခတ် ရပ်တန့်သည်ဟု ကေအိုင်အေ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Myanmar earthquake death toll rises to 3,085 as more bodies found |url=https://apnews.com/article/myanmar-thailand-earthquake-71d51dfc7339e017b1d116c105effab4 |access-date=3 April 2025|work=AP News |date=3 April 2025|language=en}}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ရှိ တောင်ငူ-ပန်းတနော်ကားလမ်းပေါ်ရှိ ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ပဲခူးတိုင်း ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း AA သတင်းထုတ်ပြန် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67f1683797881a25824d6467 |access-date=2025-04-06 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၃ ဧပြီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းတော်မြို့နယ်တွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= စစ်ကောင်စီက ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်ရပ်မည်ဟု ကြေညာပြီး နောက် ဝိုင်းမော်တွင်စ စ်ရေးလှုပ်ရှားသဖြင့်တို က်ပွဲဖြစ်ပွား၊ အင်းတော်မြို့ကိုလည်း စစ်တပ်က လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံး ကျဲ |trans-title=Military junta announces 20 day ceasefire and then takes military action in Bhamo battle, military also aerial bombs Intaw |date=3 April 2025 |url=https://yktnews.com/2025/04/210005/ |work=Khit Thit Media}}</ref> * ၄ ဧပြီ - **တရုတ်နိုင်ငံ၏ စေ့စပ်မှုဖြင့် လားရှိုးခရိုင်အား MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref> [https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/04/399520.html တရုတ်ဖိအားကြောင့် လားရှိုးမှ ကိုးကန့်တို့ ဆုတ်ခွာတော့မည်]. [[The Irrawaddy]]. April 4, 2025.</ref> ** ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အနီး မောင်တောမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]] အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအား အေအေက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ကျည်အချို့ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ARSA စစ်သွေးကြွများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=ARSA member killed, AA seizes 2 guns, some ammunition during an operation in Maungdaw North|url=https://www.narinjara.com/news/detail/67f170ca97881a25824e16e6|date= April 5, 2025|work= Narinjara News |language=english}}</ref> * ၇ ဧပြီ - ** နောက်ဆုံးလက်ကျန်စစ်စခန်းဖြစ်သော [[ခလရ(၂၆၈)|ခလရ ၂၆၈]]ကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့အား ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ထိန်းချုပ်ရရှိခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] အပါအဝင်အဖွဲ့များစွာက ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2025-04-08 |title=Chin Rebels Rout Myanmar Junta From Falam After Five-Month Battle |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-rebels-rout-myanmar-junta-from-falam-after-five-month-battle.html?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5FR4WRjQmAXmht0CIaEt6X1PAZxdbxkWo5iutGTT_XXOqT-qY-haSch3XmFA_aem_f9_lgAOpeKrp0MmLORXH4w |access-date=2025-04-09 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အင်းတော်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67f4239a97881a25827b5623 အင်းတော်မြို့ကိုတော်လှန်ရေးတပ်များသိမ်းပိုက်]. Narinjara News (in Burmese). Khiang Lu Hla.</ref> [[ပဲခူး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref> [https://yktnews.com/2025/04/210781/ ပဲခူးမြို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၄ နှစ်ပြည့်နေ့တွင် ဦးဆောင်နှိမ်နင်းခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးနှင့် စစ်သား ၁၅၀ ကျော်ကို အရှင်ဖမ်းမိပြီး တပ်မ ၇၇ တစ်တပ်လုံးကို PDF က ချေမှုန်း] (in Burmese). April 10, 2025. [[Khit Thit Media]].</ref> * ၁၀ ဧပြီ - အမှတ် ၂၄ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံ မှ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦး လိုက်ပါလာသော ကားအား ပခုက္ကူမြို့တွင် Earthquake People’s Defense Force က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦးနှင့် ယာဉ်ပေါ်ပါ နောက်ထပ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta vehicle attacked in Magway’s Pakokku, killing two individuals, including a major|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/13/21317 |date= April 13, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကျုံဒုံးမြို့နှင့် ကော့ကရိတ်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Headquarters and Bases in Kyone Doe, Kawkareik Township, Targeted in Recent Coordinated Attacks|url=https://www.bnionline.net/en/news/military-headquarters-and-bases-kyone-doe-kawkareik-township-targeted-recent-coordinated|date= April 24, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၁၇ ဧပြီ - ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စတင်ခဲ့သော CDF-KKG စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကလေးနှင့် ဂန့်ဂေါမြို့အကြားရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့-ကလေး၊ ကဘော်၊ ဂန့်ဂေါ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=CDF-KKG claims control of 4 junta bases between Kale and Ganga in 2 months|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/cdf-kkg-claims-control-of-4-junta-bases-between-kale-and-ganga-in-2-months/|date= April 17, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၁၈ ဧပြီ - အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့စာတန်းနှင့် တရုတ်အလံပါ ကားတန်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name=lashio/> * ၂၀ ဧပြီ - နောင်ချိုမြို့နယ်၊ တောင်ခမ်းရွာဒေသရှိ တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီက ဓာတုလက်နက်များ သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု [[ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က စွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Uses Chemical Weapons in Southern Shan State|url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-uses-chemical-weapons-southern-shan-state|date= April 22, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၂၁ ဧပြီ - လားရှိုးမြို့ပေါ်ရှိ MNDAA အလံများအား ရုပ်သိမ်းပြီး မြို့၏ မြောက်ဘက် ငါးမိုင်အကွာနှင့် တောင်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ စစ်ဆေးရေးစခန်းများသို့ MNDAA က ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။<ref name=lashio>{{cite news |author=Nora Pyae |title=Chinese monitors deployed to strategic Lashio as junta slowly retakes town |url=https://myanmar-now.org/en/news/chinese-monitors-deployed-to-strategic-lashio-as-junta-slowly-retakes-town/ |date=21 April 2025 |work=Myanmar Now }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၂၂ ဧပြီ - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုမှ ရှမ်းပြည်‌ (တောင်ပိုင်း) ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (SSLRU)၊ Special Operation Drone Force (SODF) တို့သည် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]လက်အောက်တွင် ဗျူဟာအမှတ် (၉) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNDF TOC-9 focuses on military operations in southern Shan State|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/kndf-toc-9-focuses-on-military-operations-in-southern-shan-state/|date= April 22, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၂၆ ဧပြီ - တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်၊ [[မောင်မယ်ရှောင်ရွာ၊ ထားဝယ်မြို့နယ်|မောင်မယ်ရှောင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအား ထားဝယ်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Dawei’s Hali Gui camp falls: captain commits suicide, 16 troops surrender|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/29/21806|date= April 28, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၂၈ ဧပြီ - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်၊ လိပ်ခမော်ရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအလောင်းအချို့နှင့် လက်နက်များကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ကျောက်ဖြူ လိပ်ခမော်ကျေးရွာအနီးတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီအလောင်းတချို့နှင့် လက်နက်တချို့ကို အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းဆည်းရမိ |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/6810c834d08f26ee8369b7ea?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR6mr8mo4BlHNn92aV9JljpWvKZAzfS86gsv8rWorjSJ1yIFx8W1FAacyljHsA_aem_T4d7dLCKF7cn0rWxlePD6Q |access-date=2025-04-29 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၂၉ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာများအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် ပျံသန်းလာသော စစ်ကောင်စီ၏ [[Mi-35]] တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်အား ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite web |title=Resistance Forces Down Junta Helicopter|url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-down-junta-helicopter|date= April 29, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> === မေ === * ၁ မေ - ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ တိုက်တာအဆောက်အအုံများရှင်းလင်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့အတွက် အပစ်ရပ်ကာလအား မေလ ၁ ရက်နေ့မှ မေလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ သက်တမ်းထပ်တိုးကြောင်း မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မေလ ၁ ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/02/54864|title=မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ အပစ်ရပ်ကာလ မေလကုန်ထိ ထပ်တိုး|author=Mizzima|publisher=Mizzima Media|access-date=3 may 2025}}</ref> * ၂ မေ - ပဲခူးတိုင်း [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားသော နေရာ ၆ ခုနှင့် နတ်တလင်းမြို့နယ်ရှိ ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ အမှတ် -၂ စစ်ဒေသခွဲက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4g214jzypqo|title=ပဲခူးတိုင်း ကျောက်ကြီးနဲ့ နတ်တလင်းက တပ်စခန်း ၇ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|date=3|year=2025|month=May|author=BBC Burmese|publisher=BBC}}</ref> * ၈ မေ - [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေကျင်မြို့နယ်၊ ညောင်ခြေထောက်ရွာရှိ စစ်ကောင်စီ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၉၈ ဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Resistance Briefly Captures Junta Battalion HQ in Bago|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-briefly-captures-junta-battalion-hq-in-bago.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၆ မေ - တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး က  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|title=တပ်မတော်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်|url=https://www.mmnationalpost.com/2025/05/blog-post_138.html|author=Myanmar National Post}}</ref> * ၉ မေ - ** ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ ထိုင်းမြန်မာ နယ်စပ် [[ထီးခီး]] အခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2025-04-09 |title=KNU Hails Seizure of Myanmar Junta Base on Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/knu-hails-seizure-of-myanmar-junta-base-on-thai-border.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** နောင်ချိုမြို့နယ်၊ [[သရက်ချိုရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|သရက်ချိုရွာ]]အနီးရှိ TNLA ၏ ရှေ့တန်းစခန်းရှစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-09 |title=Myanmar Junta 'Seizes Eight TNLA Positions'|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-seizes-eight-tnla-positions.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၁ မေ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ လိပ်ခမော်နှင့် မလိကျွန်းရွာများသို့ ချီတက်လာသည့် စစ်ကြောင်းအား အာရက္ခတပ်တော်က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Kyaukphyu Conflict Escalates Daily|url=https://www.bnionline.net/en/news/kyaukphyu-conflict-escalates-daily|website=Burma News International|language=en-US}}</ref> * ၁၂ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[အိုးထိမ်းကွင်း (တောင်)ရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|အိုးထိန်းတွင်းကျေးရွာ]]မှ စာသင်ကျောင်းကို ဗုံးကျဲသဖြင့် မေလ ၁၃ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ သေဆုံးသူဦးရေ ၂၂ ဦးရှိခဲ့ပြီး၊ အထဲမှ ၂၀ ဦးမှာ ကျောင်းသားကလေးငယ်များဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သော ၂ ဦးမှာ ဆရာမများဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=အိုးထိန်းတွင်းရွာ ဗုံးကြဲခံရမှု - သေဆုံးခဲ့တဲ့ကျောင်းသူတွေက ဘယ်အတန်းတွေမှာ ပညာသင်‌နေကြတာလဲ|author=BBC Burmese|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cy8n7lljdngt|accessdate=13 May 2025}}</ref> စစ်ကောင်စီကမူ သတင်းမှားဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းဆိုထားသည်။<ref>{{cite web |title=ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ အိုးထိမ်းကွင်းကျေးရွာ စာသင်ကျောင်းအား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း တရားမဝင်ပြည်ဖျက်မီဒီယာများက မဟုတ်မမှန် ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ {{!}} Ministry Of Information |url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/69761 |website=www.moi.gov.mm |access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅ |language=en |date=၁၂ မေ ၂၀၂၅}}</ref> * ၁၄ မေ- တမူး ပကဖ အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံရိုင်ဖယ်တပ်ရင်းက ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.reuters.com/world/india/indian-army-operation-myanmar-border-kills-10-insurgents-2025-05-15/ Indian army operation on Myanmar border kills 10 insurgents] [[Reuters]]. May 14, 2025. </ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ အိန္ဒိယတွင် ရဲဘော် ၁၀ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း တမူးခရိုင်ပအဖ အတည်ပြု] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250520034805/https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ |date=20 May 2025 }}. [[Myanmar Now]]. May 20, 2025.</ref> * ၁၅ မေ - ** စစ်ကောင်စီ၏ ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ မယ်လစခန်းကို [[KNLA]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNLA seizes junta's Mae La camp near Myanmar-Thai border in day-long assault|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/17/22443|date= May 17, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> ** စစ်ကောင်စီက ၃၉ နှစ်ကြာ တပ်စွဲခဲ့သည့် [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]ရှိ တညာကျိုး ဗျူဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၃၉ နှစ်ကြာ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲခဲ့သည့် ဖားအံခရိုင် တညာကျိုး(ခ)တာလယ် ဗျုဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များသိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/68258f02c8875ede024c0db5 |access-date=2025-05-15 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကူများနှင့် စစ်ပစ္စည်းများတင်ဆောင်လာသော တပ်မတော် (ရေ)၏ ရေယာဉ်တစ်စီး ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းသို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta reinforces Kyaukphyu to protect Chinese-backed deep-sea port amid AA offensive|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/16/22419|date= May 16, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၆ မေ - နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် [[နွားထိုးကြီးမြို့]]၏ အရှေ့ဖက်ရှိ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Junta Abandons Chinese Pipeline Amid Resistance Attacks|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-abandons-chinese-pipeline-amid-resistance-attacks.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၈ မေ - ချင်းပြည်မြောက်ပိုင်း တီးတိန်မြို့နယ်သို့တက်လာသည့် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းကို ကလေး- သိုင်းငင်းလမ်းမပေါ် တီးတိန်မြို့အဝင် မွှာလ်ပီးကျေးရွာနှင့် ‌ဟဲန်ဇိန်ရွာကြားတွင် ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များ ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ တိုက်ခိုက်နေသဖြင့် မေ ၂၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည်။<ref>{{Cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/05/27/401392.html|publisher=The Irrawaddy|accessdate=28 May 2025|title=ချင်းပြည်တက်သည့်စစ်ကြောင်း တီးတိန်အဝင်၌ ပိတ်ဆို့ ခံထားရ|author=မေရီခိုင်း}}</ref> * ၁၉ မေ ** - [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title="AA ကျရှုံးပါစေ"ဟု စစ်ကောင်စီက ယတြာချေပြီးနောက် ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/682c39d9c8875ede02ad3dd5|access-date=2025-05-20 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> **မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် (PDF) ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယအာသံရိုင်ဖယ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရက်ပိုင်းအတွင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း တမူး PDF အဖွဲ့နှင့် နီးစပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|title=အိန္ဒိယ မြန်မာ နယ်စပ်မှာ တမူး PDF ၁၀ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံရ|accessdate=20 May 2025|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521130503/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|archivedate=21 May 2025}}</ref> * ၂၀ မေ - [[ရွှေကူမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ကေအိုင်အေက ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA က ပစ်ချလိုက်သည့် ရဟတ်ယာဉ် ၁ စီးကို ရွှေကူမြို့နယ်၊ စည်ငန်းရွာ အနောက်ဘက်ရှိ တောထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူး မိုးထက်အောင်၏ ရုပ်အ‌လောင်းကို ရှာတွေ့ |url=https://yktnews.com/2025/05/215192/ |trans-title=KIA shoots down 1 helicopter, finds body of pilot Moe Htet Aung on west side of Shwegu Township Sinngan village |language=my |work=Khit Thit Media}}</ref> *၃၁ မေ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးက ငလျင်ဒဏ်သင့်ဒေသများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Citenews|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602074400/https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-2553019/|archivedate=2025-6-2|title=မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ဇွန် ၃၀ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးမြှင့်|publisher=Xinhua Myanmar|accessdate=2025-6-2|date=2025-6-1|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/mm-256104/}}</ref> === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ကရင်ပြည်နယ်က သေ့ဘောဘိုး မဆုတ်တမ်းခံစစ်စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၂ ဦး ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်‌ရေးတပ်(KNLA) နဲ့ PDF ပူးပေါင်းတပ်ဆီ လက်နက်ချခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.dvb.no/post/708417|title=သေ့ဘောဘိုးစခန်းကို KNLA နှင့် တပ်ပေါင်းစုများ သိမ်းပိုက်|date=2025-6-3|accessdate=2025-6-6|publisher=DVB Burmese}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်၊ ထားဝယ်မြို့နယ်ထဲက အမိုနယ်စပ် (ခေါ်) ပွိုင့် ၂၆၅၅ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကရင်တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေက ဇွန် ၁၀ ရက်မှာ သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ဘက်က ပြောသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=စစ်တပ်လက်ထဲ နှစ် ၃၀ နီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်က အမိုစခန်းကို သိမ်း - KNU|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေစဉ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ယနေ့ (ဇွန်လ ၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက ပစ်ချခဲ့ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (PLA) က ဘီဘီစီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ PLA က တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြီး နာရီပိုင်းအကြာတွင် စစ်ကောင်စီကမူ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ပျက်ကျခဲ့သည့် တိုက်လေယာဉ်သည် လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်နေစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်း သိမ်းပိုက်ရေးတိုက်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=ပုလဲတိုက်ပွဲမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ PLA ပြော|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေကြည်မြို့နယ်]]၊ [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]]နှင့် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာရှိ အမြောက်တပ်ရင်း (၃၄၄) ကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ ညပိုင်းမှစ၍ [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်နေပြီး တပ်ရင်းအတွင်းအထိ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြောင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ငသိုင်းချောင်းမြို့ခံများနှင့် ရခိုင်စစ်ရှောင်အများစုမှာ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အဆိုပါတပ်ရင်းအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ တစ်ပတ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် AA က [[ကျားကိုက်ရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ကျားကိုက်ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိတွင် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၄၄ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်နေပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|title=ဧရာဝတီ ငသိုင်းချောင်းအမြောက်တပ် (၃၄၄)ကို AA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေပြီဟုဆို|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613141829/https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|archivedate=2025-6-13|publisher=နိရဉ္စရာ|accessdate=2025-6-13}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များဖြင့် စစ်ကြောင်းထိုးလျက်ရှိရာ ဇွန် ၂၀ ရက်၊ နံနက်ပိုင်းတွင် [[ကျော်ဇေယျာရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကျော်ဇေယျာရွာ]]အနီး၌ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ယင်းကြောင့် မန္တလေးနှင့် ရွှေဘိုမြို့များသို့ ပြေးဆွဲနေသော ခရီးသည်တင်ယာဉ်များကို [[ဆားတောင်မြို့]]အဝင်နှင့် [[ရုံးပင်ကန်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ရုံးပင်ကန်ရွာ]]တို့မှ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော [[ဝက်လက်မြို့နယ်]]နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းကို စစ်တပ်က ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ကတည်းက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မူ အင်အားထပ်မံဖြည့်တင်း၍ [[အုန်းတော (မြောက်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောရွာမြောက်]]ဘက် ရုံးပင်ကန်ရွာမှစတင်ကာ လက်နက်ကြီးပစ်ကူဖြင့် စစ်ကြောင်းထပ်မံထိုးစစ်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|title=စစ်ကိုင်း- ရွှေဘိုလမ်း တိုက်ပွဲ သံချပ်ကာကားများပါ သုံးလာ|accessdate=2025-6-22|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622130614/https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> * ၂၂ ဇွန် - တနင်္သာရီတိုင်းရှိ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]နှင့် [[တနင်္သာရီမြို့နယ်]]တို့ကို စစ်ကောင်စီက စစ်ကြောင်းထိုး၍ ထိုးစစ်ဆင်နေကြောင်း ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) တပ်မဟာ (၄) ၏ ခရိုင်အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောအယ်နာက စစ်ကောင်စီသည် ထီးခီးနယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် တပ်စခန်းများကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် ထားဝယ်-ထီးခီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို အပြည့်အဝ ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ရန်အတွက် စစ်ကြောင်းထိုးလာခြင်းဖြစ်သည် ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|title=တနင်္သာရီနှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ ထိုးစစ်ဆင်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114830/https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|archivedate=2025-6-22|publisher=Mizzima|accessdate=2025-6-22}}</ref> * ၂၅ ဇွန် - [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း|ရန်ကုန် – မန္တလေး အမြန်လမ်း]]ဟောင်းပေါ်ရှိ [[ညောင်လေးပင်မြို့နယ်|ညောင်လေးပင်]]၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ကျောက်တံခါး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]များမှ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်စခန်း ကိုး ခု ကိုဇွန် ၂၅ ရက်နေ့၊ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက တပြိုင်နက် ဝင်ရောက်တိုခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးသေဆုံးကာ ရဲအုပ်တစ်ဦးအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း သုံး ဦးအရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများကို အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေ၊ တိုင်းစစ်ဌာန(ပဲခူး)၊ ဗျူဟာ-၂၄ အာဠာဝကတပ်ရင်း၊ အမှတ်-၃၅၀၃ တပ်ရင်း၊ ဖြူး(ပကဖ)၊ ဗျူဟာ-၂၅ အမှတ်-၃၇၀၂ တပ်ရင်း၊ Spring Warriors Column၊ KNLA တပ်ရင်း-၉၊ ဗျူဟာ-၂၆ တော်ဝင်ဒေါင်းတပ်ရင်း၊ တောကျီးကန်းတပ်ရင်း တို့မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်းဟောင်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၉ ခု တပြိုင်တည်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး တပ်သား ၁၉ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|url=https://ayartimes.com/?p=55885|publisher=Ayeyarwaddy Times|accessdate=2025-6-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042754/https://ayartimes.com/?p=55885|archivedate=2025-6-26}}</ref> စစ်ဆင်ရေးကို ဗျူဟာ (၂၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကျော်စွာအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် “ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=55877|title=ညောင်လေးပင်-ကျောက်တံခါးကြား တော်ဝိကျေးရွာရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၃ ဦးသေဆုံးကာ ၃ ဦး ဖမ်းဆီးရမိ၊ ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကို ဂုဏ်ပြု၍ ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး အဖြစ်သတ်မှတ်|accessdate=2025-6-26|publisher=Ayeyarwaddy Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042401/https://ayartimes.com/?p=55877|archivedate=2025-6-26}}</ref> * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ စတွာမ်၊ လျန်နှာ၊ သီးကျီရ် ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB) ဝင် CNDF နှင့် ချင်းလဲန်းကောင်စီ (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၃ ဇူလိုင်]] - CDF-Hakha Central Council က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist|3}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] lbd6bg7s4wetxim1s4j5tl161ijanzc 0 244862 880809 880625 2025-07-08T07:55:11Z Pho Sai 45037 880809 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:Construction sheet for emblems of the Myanmar Armed Forces units.png|thumb|ဒိုင်းပုံ အချိုးအစားနှင့် အတိုင်းအတာ ဖော်ပြချက်]] [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]တွင် အသုံးပြုသည့် တပ်ဖွဲ့ခွဲခြားမှု သင်္ကေတဆိုင်ရာ လက်မောင်းတံဆိပ်များဖြစ်သည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်မှ ၂၀၀၂ ခုနှစ်အထိ အနီရောင် စတုရန်းပုံနောက်ခံဖြင့် တံဆိပ်များအား တပ်ဆင်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ခေတ် အသုံးပြုလျှက်ရှိသည့် အနီရောင် ဒိုင်းပုံနောက်ခံဖြင့် လက်မောင်းတံဆိပ်များအား ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစတင်၍ အသုံးပြုခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://dsmuseum.gov.mm/wp-content/uploads/2024/03/လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ-ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံးပြကွက်-၁-scaled.jpg|title=တပ်မတော်စစ်သမိုင်းပြတိုက် ဝဘ်ဆိုက်|accessdate=18-03-2025|publisher=စစ်သမိုင်းပြတိုက်နှင့် တပ်မတော်မော်ကွန်းတိုက်မှူးရုံး}}</ref> == ပင်မတပ်ဖွဲ့ အမျိုးအစားခွဲခြားမှုသင်္ကေတ တံဆိပ်များ == {| class="wikitable" width="100%" |- !style="width:149px;"|တံဆိပ်ပုံ!!style="width:75px;"|ခုနှစ်!!style="width:200px;"|အသုံးပြုခြင်း!!style="min-width:200px"|ဖော်ပြချက် |- |[[File:Shoulder Sleeve of Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[တပ်မတော် (ကြည်း)]]၊ <br> စစ်ရုံးအခြေစိုက် {{Bulleted list|ကြည်း၊ ရေ၊ လေ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးများ|အရာရှိချုပ်ရုံးများ|ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံးများ|အခြားဌာနများ}}|| |- |[[File:Arm Badge or Shoulder Sleeve of Myanmar Navy.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[တပ်မတော် (ရေ)]]|| |- |[[File:Emblem or Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Air Force.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[တပ်မတော် (လေ)]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၂၁||[[ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့]]|| |} == တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ == {| class="wikitable" width="100%" |- !style="width:149px;"|တံဆိပ်ပုံ!!style="width:75px;"|ခုနှစ်!!style="width:200px;"|အသုံးပြုခြင်း!!style="min-width:200px"|ဖော်ပြချက် |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Northern Command of Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Northern East Command of Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Central East Command.svg|frameless|162x162px]]|| ||[[အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Eastern Command.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of South East Command (right side).svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Southern Command.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of Southern West Command of Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:MM Western RMC Badge.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of North West Command.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Central Command.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Nay Pyi Daw Command.svg|frameless|162x162px]] | |[[နေပြည်တော်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Yangon Region Command.svg|frameless|162x162px]] |၂၀၀၃ |[[ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Triangle Region Command.svg|frameless|162x162px]] | |[[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Coastal Region Command.svg|frameless|162x162px]] | |[[ကမ်းရိုးတန်းဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | |} == ခြေမြန်တပ်မများ == {| class="wikitable" width="100%" |- !style="width:149px;"|တံဆိပ်ပုံ!!style="width:75px;"|ခုနှစ်!!style="width:200px;"|အသုံးပြုခြင်း!!style="min-width:200px"|ဖော်ပြချက် |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(11) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]|| ၂၀၀၃||[[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(22) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]|| ၂၀၀၃||[[အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(33) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]|| ၂၀၀၃||[[အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(44) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]|| ၂၀၀၃||[[အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(55) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(66) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(77) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(88) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၈၈)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၈၈)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(99) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of No.(101) Light Infantry Division of the Myanmar Army.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[အမှတ်(၁၀၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၁၀၁)ခြေမြန်တပ်မ]]|| |} == လက်ရုံးတပ်ဖွဲ့များ == {| class="wikitable" width="100%" |- !style="width:149px;"|တံဆိပ်ပုံ!!style="width:75px;"|ခုနှစ်!!style="width:200px;"|အသုံးပြုခြင်း!!style="min-width:200px"|ဖော်ပြချက် |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Myanmar Infantry Corps with shape.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||{{Bulleted list|[[ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့|ခြေလျင်/ ခြေမြန်တပ်ဖွဲ့]]|[[စစ်သားစုဆောင်းရေးတပ်ဖွဲ့]]}}|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Special Operations Task Force.svg|frameless|162x162px]]||||[[အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းရေးတပ်ဖွဲ့|အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းရေး အထူးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Myanmar Artillery Corps.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||{{Bulleted list|[[အမြောက်တပ်ဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး|အမြောက်တပ်ဖွဲ့]]|[[ဒုံးတပ်ဖွဲ့]]|[[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]|[[တပ်မတော်ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့|ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့]]}}|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Army Corps of Military Engineers.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[စစ်အင်ဂျင်နီယာတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Myanmar Army Signals Corps.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[ဆက်သွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of Myanmar Armour Corps.svg|frameless|162x162px]]|| rowspan="2" |၂၀၀၃|| rowspan="2" |[[သံချပ်ကာယန္တရားတပ်ဖွဲ့]]|| rowspan="2" | |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of Myanmar Armour Corps Training School.svg|frameless|162x162px]] |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Medical Corps.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃|| rowspan="2" |[[တပ်မတော် ဆေးတပ်ဖွဲ့|ဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[ဖိုင်:Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Army Medical Corps (Nursing).svg|frameless|161x161px]]|| || |- |[[File:Myanmar Army Defense Industrial Corps SSI (right).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေး အရာရှိချုပ်ရုံး|ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Ordnance Corps.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး|စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Supply and Transport Corps.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[ထောက်ပံ့နှင့် ပို့ဆောင်ရေးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Corps of Myanmar Electrical and Mechanical Engineers (right).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှု အင်ဂျင်နီယာ ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး|လျှပ်စစ်နှင့်စက်မှုအင်ဂျင်နီယာတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of Myanmar Army Security Printing Work Corps (right).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[လုံခြုံရေးနှင့်ဆိုင်သော ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း ညွှန်ကြားရေးမှူး|လုံခြုံရေးနှင့်ဆိုင်သော ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:SSI of the Corps of Public Relation and Psychological Warfare (Myanmar).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးနှင့် စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေး ညွှန်ကြားရေးမှူး|ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးနှင့် စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[ဖိုင်:Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Armed Forces Military Police Corps.svg|frameless|161x161px]] |၂၀၀၃||တပ်မတော်တပ်ထိန်းတပ်ဖွဲ့ ([[တပ်ထိန်းချုပ်ရုံး]])|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Resettlement Corps.svg|frameless|162x162px]]|| ||[[ပြန်လည်နေရာချထားရေး ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး|ပြန်လည်နေရာချထားရေးတပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg|frameless|162x162px]]|| ||[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]]|| |- |[[File:Shoulder sleeve insignia of Military Rail Transport.svg|frameless|162x162px]]|| ||{{Bulleted list|စစ်ကြောရေးနှင့် တည်းခိုရေးစခန်း|စစ်ဘက်ရထားပို့ဆောင်ရေး}}|| |} == စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အကယ်ဒမီများ၊ လေ့ကျင့်ရေးဌာနများ၊ သင်တန်းကျောင်းများ == {| class="wikitable" width="100%" |- !style="width:149px;"|တံဆိပ်ပုံ!!style="width:75px;"|ခုနှစ်!!style="width:200px;"|အသုံးပြုခြင်း!!style="min-width:200px"|ဖော်ပြချက် |- |[[File:SSI of National Defence College (Myanmar).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:SSI of the Myanmar Command and General Staff College (right).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSA.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSTA.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[တပ်မတော်နည်းပညာတက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSMA.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||[[တပ်မတော်ဆေးတက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of DSNPA.svg|frameless|162x162px]]|| ||[[တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာတက္ကသိုလ်]]|| |- |[[File:SSI of the Myanmar Army Cadet Academy (Ba Htoo).svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||{{Bulleted list|[[တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၊ (ဗထူး)|တပ်မတော်(ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)]]|[[တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း၊ (မှော်ဘီ)|တပ်မတော်(ကြည်း) ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (မှော်ဘီ)]]}}|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Military Administrative School.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||{{Bulleted list|[[တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်း (ပြင်ဦးလွင်)]]|[[တပ်မတော်အုပ်ချုပ်မှုကျောင်း (မှော်ဘီ)]]}}|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Combat Schools.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||{{Bulleted list|[[တပ်မတော်(ကြည်း)တိုက်ခိုက်ရေးကျောင်း၊ ဗထူး]]|[[တပ်မတော်(ကြည်း)တိုက်ခိုက်ရေးကျောင်း၊ ဘုရင့်နောင်]]}}|| |- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Army Military Advanced Training Depots.svg|frameless|162x162px]]||၂၀၀၃||တပ်မတော်တန်းမြင့်လေ့ကျင့်ရေးကျောင်းများ|| |- |} == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်၏ ရာထူးအဆင့်နှင့် အဆောင်အယောင်တံဆိပ်များ]] 81zn58e5e1d7b90y58qj9ihz15e5bnj 0 248143 880866 866842 2025-07-08T10:33:51Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880866 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ပိုက်ပိုက်အေး |image =Chief Justice Pike Pike Aye.png | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၈ မေ ၂၀၂၀ |term_end= | predecessor=ဦးတင်အောင် (၂၀၁၆-၂၀၂၀) |appointer=[[ဦးဝင်းမြင့်]] |president= *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2= [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီး |term_start2=၂၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈ |term_end2= ၁၇ မေ ၂၀၂၀ |appointer2=[[ဦးဝင်းမြင့်]] |president2= *[[ဦးဝင်းမြင့်]] |birth_date=၁၉၆၁ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်ပိုက်ပိုက်အေး'''(၁၉၆၁ ဖွား) သည် မြန်မာအမျိုးသမီး တရားသူကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/ttnngsaariittiungdeskiittraaltttteaa-ttraasuukiikhup-khnapttaawnpe|title=တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၉ မေ ၂၀၂၀|archive-date=2 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230902015631/https://www.mdn.gov.mm/my/ttnngsaariittiungdeskiittraaltttteaa-ttraasuukiikhup-khnapttaawnpe}}</ref>တရားလွှတ်တော်များထဲ ဒုတိယမြောက် အမျိုးသမီးတရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူလည်းဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == သူမသည် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှနေ၍ ဥပဒေပညာအထူးပြု LL.B ဘွဲ့ ကို ၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၈၄ ခုနှစ်က စပြီး မြန်မာ့တရားစီရင်ရေးတွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ အဆင့်(၄) တရားရေးအရာရှိ အဖြစ် ဝန်ထမ်းဘ၀ စတင်ခဲ့ကာ တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်အဆင့်အသီးသီးတွင် [[တရားသူကြီး]]အဖြစ် ၃၆ နှစ်ကြာ အမှုထမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://tanintharyi.hc.gov.mm/judges/1|title=တရားသူကြီးချုပ် ဒေါ်ပိုက်ပိုက်အေး|work=တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=2 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230902015632/https://tanintharyi.hc.gov.mm/judges/1}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးတာဝန် == နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်က]] သူမကို ၂၀၁၈ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် တနင်္သာရီတိုင်းတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/250955|title=တိုင်းအစိုးရ ဝန်ကြီးသစ် ၃ ဦးသမ္မတအတည်ပြုခန့်အပ်|work=DVB|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈}}</ref>၂၀၂၀ မေလ ၁၈ရက်တွင် ယင်းတရားလွှတ်တော်၏ တရားသူကြီးချုပ်တာဝန် ကို တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%9D%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%BE/|title=တိုင်းဒေသဝန်ကြီးများနှင့် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးခန့်အပ်|work=ဆင်ဟွာသတင်း|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈}}</ref> == မိသားစုဘဝ == သူမသည် အိမ်ထောင်သည်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၁ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 2aa3d8jr1nvssmni27vxpt8jyl3wi5a 0 248149 880859 867031 2025-07-08T10:28:44Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880859 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ဝါဝါထွန်း |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |term_end= ၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ | predecessor=ဦးကျောက် |successor = [[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ် မြအေး]] <ref>{{cite web|url=https://mrtv.gov.mm/mm/news-199499?language=en|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် အမိန့်အမှတ်၊ ၃၇/၂၀၂၃ ကို ယနေ့ ရက်စွဲဖြင့်ထုတ်ပြန် (ဒေါ်မြအေးအား ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း)|work=MRTV News|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/648ea27f9d6c16563a9dee80|title=ဒေါ်မြအေးကို ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် စစ်ကောင်စီက ရာထူးတိုးမြှင့် ခန့်အပ်|work=narinjara|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၈ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> |appointer=[[ဦးဝင်းမြင့်]] |president= *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2=[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ |term_end2= ၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |appointer2=[[ဦးဝင်းမြင့်]] |president2= *[[ဦးဝင်းမြင့်]] |birth_date=၁၉၅၈ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့်သိပ္ပံတက္ကသိုလ် |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်ဝါဝါထွန်း'''(၁၉၅၈ဖွား) သည် <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/5de0bbaf7138e7041e261d2d|title=ဒေါ်ဝါဝါထွန်းကို ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် အတည်ပြု|work=narinjara|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉}}</ref>တရားလွှတ်တော်များထဲ ပထမဦးဆုံး အမျိုးသမီးတရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူဖြစ်သည်။ သူမသည် [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး အသက်၆၅နှစ်ပြည့်သည့် ၂၀၂၃ တွင် သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူသည်။ == ငယ်ဘဝ == သူမသည် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[သံတွဲမြို့]] တွင် မွေးဖွားသည်။ ၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့်သိပ္ပံတက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ ရရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/147470|title=ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး ဒေါ်ဝါဝါထွန်းအား ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးအပ်ရန် ရခိုင်ပြည်နယ်လွှတ်တော်သဘောတူအတည်ပြု|work=Eleven Media Group|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == တရားရေးအရာရှိအဆင့်(၄)ဖြင့် တရားရေးဌာနတွင် ၁၉၈၅ ခုနှစ်ကစ၍ တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ စစ်တွေခရိုင်တရားသူကြီးအဆင့်အထိ တရားရေးဌာနတွင် စုစုပေါင်းလုပ်သက်(၃၂)နှစ်ကျော်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးတာဝန် == ဒေါ်ဝါဝါထွန်း သည် [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၁၈ နိုဝင်ဘာ၂၉ တွင် ခန့်အပ်ခံရသည်။ထိုတာဝန်ကို စစ်တွေခရိုင်တရားသူကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီးသည့်နောက် ၅လအကြာတွင် သမ္မတဦးဝင်းမြင့်က သူမအား ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး အဖြစ် ရွေးချယ် ခန့်အပ်ခြင်းဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.myanmaplatform.com/a/35436.html|title=သမ္မတရုံးမှအမည်စာရင်းတင်သွင်းသည့် ဒေါ်ဝါဝါထွန်းအား ပြည်နယ်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်|work=myanmaplatform|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref>ယင်းနောက် ၂၀၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၈ တွင် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmardigitalnewspaper.com/en/node/54533|title=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref>အမျိုးသမီးတစ်ဦးအနေဖြင့် ပထမဦးဆုံး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ထိုတာဝန်ကို အသက်၆၅ နှစ် ပြည့်မြောက်သည်အထိ တစ်ဆက်တည်း ထမ်းဆောင်ကာ ၂၀၂၃ တွင်အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/rkhiungpnnynyttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-dewwthn-bhuusiitteaang-aknytheaangaaa|title=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဒေါ်ဝါဝါထွန်း ဘူးသီးတောင် အကျဉ်းထောင်အား လှည့်လည်ကြည့်ရှုစစ်ဆေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == မိသားစုဘဝ == သူမသည် အိမ်ထောင်မရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 1khfsy8lnzkyhoeh73ntfuj5vn9e99t 0 248157 880854 867027 2025-07-08T10:25:12Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880854 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ဝင်းမြင့်(တရားသူကြီး) |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office= [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |term_end= | predecessor=ဦးမျိုးညွှန့် (၂၀၂၀-၂၀၂၂)<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/5111/|title=ဧရာဝတီတိုင်းလွှတ်တော်က တိုင်းတရားသူကြီးချုပ်သစ် အတည်ပြု|work=Myanmar Now|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀}}</ref> |appointer= [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president=[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2= [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီး |term_start2= ဩဂုတ် ၂၀၁၂ |term_end2= ၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |appointer2=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president2= *[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *[[ဦးထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၆၁ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့် သိပ္ပံတက္ကသိုလ် |occupation=​တရားသူကြီး |allegiance=[[မြန်မာ]] |branch=[[တပ်မတော်]] | rank = ဗိုလ်ကြီး |commands=၁၉၈၁-၁၉၉၉ }} ဦးဝင်းမြင့်(တရားသူကြီး) သည် လက်ရှိ   [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ (၁၁) ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ခန့်အပ်ခဲ့သည်။သူသည် အငြိမ်းစား [[တပ်မတော်]]သားဘဝမှ တရားသူကြီး ဖြစ်လာသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://ayeyarwady.hc.gov.mm/judges/1|title=ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဦးဝင်းမြင့်|work=ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ပညာရေးနှင့်တပ်မတော်သားဘဝ == ဦးဝင်းမြင့်သည် တပ်မတော်တွင်  ၁၉၈၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၉ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ သူသည် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့် သိပ္ပံတက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ကို  ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင်ရရှိသည်။  ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ဖြင့် အငြိမ်းစားယူကာ တရားရေးအရာရှိအဆင့်(၂)အဖြစ် တရားရေးဌာနသို့ ကူးပြောင်းလာသည်။၂၀၁၂ခုနှစ် အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။သူသည် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]၊ နေပြည်တော်တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးအဖြစ် နောက်ဆုံး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == သူ့ကို သမ္မတဦး [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] က ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးအဖြစ် အဆိုပြုခဲ့ပြီး [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|ဧရာဝတီတိုင်းလွှတ်တော်]] ကလက်ခံသည့်အတွက် ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ဧရာဝတီတိုင်းတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး တစ်ဦး ဖြစ်လာသည်။ တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးအဖြစ် ၁၀နှစ်ကျော် ထမ်းဆောင်ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ (၁၁) ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ က ၎င်းအား ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတရာလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://yangonmediagroup.com/index.php/myanmar/4915-2022-05-21-15-25-58|title=မော်လမြိုင်ကျွန်းမြို့၌ မြို့နယ်တရားရုံးအဆောက်အဦးသစ် စတင်ဖွင့်လှစ်|work=Yangon Media Group|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၁ မေ ၂၀၂၂|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824015245/https://yangonmediagroup.com/index.php/myanmar/4915-2022-05-21-15-25-58}}</ref> == မိသားစုဘဝ == သူသည် အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၁ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] m72621cwovfis8s15ymg8t515vd7kpp 0 248158 880855 867041 2025-07-08T10:25:52Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880855 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=သန်းဦးလွင် |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ |term_end= | predecessor=ဦးကြွယ်ကြွယ် <ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/rmpnnynyttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-uukyky-ttaakhiilittmiumraickhnaaa-ccche|title=ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဦးကြွယ်ကြွယ် တာချီလိတ်မြို့မရဲစခန်းအား စစ်ဆေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> |appointer= [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president=[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2= [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=မတ် ၂၀၂၂ |term_end2= ၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ |appointer= [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president=[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] |occupation=​တရားသူကြီး |allegiance=[[မြန်မာ]] |branch=[[တပ်မတော်]] | rank = လက်ထောက်စစ်ဥပဒေချုပ် |commands= }} '''ဦးသန်းဦးလွင်'''(၁၉၆၂ဖွား) သည် လက်ရှိ [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/33110|title=ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=MOI Myanmar|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref>၎င်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ဒီဇင်ဘာ(၅) ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ခန့်အပ်ခဲ့သည်။သူသည် လက်ထောက်စစ်ဥပဒေချုပ် အဖြစ်မှ တရားသူကြီး ဖြစ်လာသူဖြစ်သည်။ == ပညာရေးနှင့်တပ်မတော်သားဘဝ == သူသည် စစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်းတစ်ဦးဖြစ်သည်။ယင်းအပြင် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့်သိပ္ပံတက္ကသိုလ်(စာပေးစာယူသင်တန်း)ကိုလည်းတက်ရောက်သည်။ဦးသန်းဦးလွင်သည် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေဘွဲ့(LL.B)ကို ရရှိသည်။သူသည် စစ်ဥပဒေချုပ်ရုံးတွင် လက်ထောက်စစ်ဥပဒေချုပ်ရာထူးအထိ (၃၁)နှစ်ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://shan.hc.gov.mm/judges/1|title=တရားသူကြီးချုပ် ဦးသန်းဦးလွင်|work=ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824022837/https://shan.hc.gov.mm/judges/1}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == သူ့ကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ၌ ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ယင်းနောက် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလမှစ၍ ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ဆက်လက်ခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/147861|title=ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်၊ ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်၊ ရဲတပ်ဖွဲ့ အချုပ်စခန်းများ ကြည့်ရှုစစ်ဆေး|work=လင်းခေးခရိုင်(ပြန်ဆက်)|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၂ မေ ၂၀၂၃}}</ref> == မိသားစုဘဝ == သူသည် အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 5xik28su786x4tgsm7k6ruerwcabzr6 0 248170 880790 866147 2025-07-08T06:02:23Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:ကချင်ပြည်နယ်မှ ပုဂ္ဂိုလ်များ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 880790 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=တူးဂျာ |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end= ၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | predecessor= ကိုယ်တိုင် |successor = ဒေါ် [[အေးအေးမော်]] |appointer=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2= ကချင်ပြည်နယ်တရားရုံး၊ ပြည်နယ်တရားသူကြီး |term_start2=၂၀၀၇ |term_end2=၂၀၁၁ |birth_date=၁၉၅၉ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=ရန်ကုန်အဝေးသင်တက္ကသိုလ် |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးတူးဂျာ'''(၁၉၅၉ ဖွား) သည် ကချင်တိုင်းရင်းသားတရားသူကြီး နှင့် [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kachin.hc.gov.mm/|title=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်|work=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824104255/https://kachin.hc.gov.mm/}}</ref> သူသည် အငြိမ်းစားပြည်နယ်တရားသူကြီးလည်း ဖြစ်သည်။ == ပညာရေးနှင့်ဝန်ထမ်းဘဝ == ရန်ကုန်အဝေးသင်တက္ကသိုလ် မှနေ၍ ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၁ခုနှစ် တွင်ရရှိခဲ့သည်။၁၉၈၃ ခုနှစ်ကစပြီး တရားရေးဌာနသို့ တရားရေးအရာရှိအဆင့်(၄) ဖြင့် ဝင်ရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ထိုမှတဆင့် ရာထူးအဆင့်ဆင့် တိုးပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ကချင်ပြည်နယ်တရားရုံး ပြည်နယ်တရားသူကြီးအဖြစ် တိုးမြှင့်ခြင်းခံရသည်။ထိုတာဝန်ကို သမ္မတဦးသိန်းစိန်လက်ထက် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်အထိ နောက်ဆုံးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပေဒေအရ တိုင်ဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်အလိုက် တရားလွှတ်တော်များပေါ်ပေါက်လာချိန်တွင် ၎င်းသည် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် သမ္မတ၏အဆိုပြုမှုကို ခံရသည်။ကချင်ပြည်နယ်လွှတ်တော် ကလည်း သဘောတူမကန့်ကွက်သည့်အတွက် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်တာဝန်ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ရက်က စပြီး ထမ်းဆောင်သည်။သူသည် သမ္မတဦး သိန်းစိန်လက်ထက်၊သမ္မတ ဦးထင်ကျော် လက်ထက်၊သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် လက်ထက် အပါအဝင် လက်ရှိ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ လက်ထက် အထိ ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/146455|title=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် ဦးတူးဂျာ ပူတာအိုခရိုင်အတွင်းရှိ ခရိုင်/မြို့နယ် တရားရုံးများမှ တရားသူကြီးများ၊ ဥပ‌ဒေအရာရှိများ၊ ရုံးဝန်ထမ်းများနှင့်တွေ့ဆုံပြီး ရုံးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား လမ်းညွှန်မှာကြားကာ ထောက်ပံ့ငွေများပေးအပ်|work=ကချင်ပြည်နယ် ခရိုင်ပြန်ဆက်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၆ မေ ၂၀၂၃}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://mdn.gov.mm/my/kkhngpnnyny-khriung-miuny-ttraarunwnthmsaasmiimaaaaa-pnnyaasngtheaakpnkenng-keaangsunpccnnymaa|title=ကချင်ပြည်နယ်၊ ခရိုင်၊ မြို့နယ် တရားရုံးဝန်ထမ်းသားသမီးများအား ပညာသင်ထောက်ပံ့ကြေးနှင့် ကျောင်းသုံးပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၄ ဇွန် ၂၀၂၂|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824104246/https://mdn.gov.mm/my/kkhngpnnyny-khriung-miuny-ttraarunwnthmsaasmiimaaaaa-pnnyaasngtheaakpnkenng-keaangsunpccnnymaa}}</ref>၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ တွင် အသက် ၆၅နှစ်ပြည့်၍ သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူသည်။ == မိသားစုဘဝ == အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်ကာ သား ၃ဦး၊သမီး ၁ဦးရှိသည်။ == ကိုးကား == [[Category:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:ကချင်ပြည်နယ်မှ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] 4q447bzorjrjqjqcz81m40mew8rg3o2 880846 880790 2025-07-08T10:16:54Z Zawzawaungthwin 100038 add link 880846 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=တူးဂျာ |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end= ၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | predecessor= ကိုယ်တိုင် |successor = ဒေါ် [[အေးအေးမော်]] |appointer=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2= ကချင်ပြည်နယ်တရားရုံး၊ ပြည်နယ်တရားသူကြီး |term_start2=၂၀၀၇ |term_end2=၂၀၁၁ |birth_date=၁၉၅၉ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=ရန်ကုန်အဝေးသင်တက္ကသိုလ် |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးတူးဂျာ'''(၁၉၅၉ ဖွား) သည် ကချင်တိုင်းရင်းသားတရားသူကြီး နှင့် [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kachin.hc.gov.mm/|title=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်|work=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824104255/https://kachin.hc.gov.mm/}}</ref> သူသည် အငြိမ်းစားပြည်နယ်တရားသူကြီးလည်း ဖြစ်သည်။ == ပညာရေးနှင့်ဝန်ထမ်းဘဝ == ရန်ကုန်အဝေးသင်တက္ကသိုလ် မှနေ၍ ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၁ခုနှစ် တွင်ရရှိခဲ့သည်။၁၉၈၃ ခုနှစ်ကစပြီး တရားရေးဌာနသို့ တရားရေးအရာရှိအဆင့်(၄) ဖြင့် ဝင်ရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ထိုမှတဆင့် ရာထူးအဆင့်ဆင့် တိုးပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ကချင်ပြည်နယ်တရားရုံး ပြည်နယ်တရားသူကြီးအဖြစ် တိုးမြှင့်ခြင်းခံရသည်။ထိုတာဝန်ကို သမ္မတဦးသိန်းစိန်လက်ထက် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်အထိ နောက်ဆုံးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပေဒေအရ တိုင်ဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်အလိုက် တရားလွှတ်တော်များပေါ်ပေါက်လာချိန်တွင် ၎င်းသည် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် သမ္မတ၏အဆိုပြုမှုကို ခံရသည်။ကချင်ပြည်နယ်လွှတ်တော် ကလည်း သဘောတူမကန့်ကွက်သည့်အတွက် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်တာဝန်ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ရက်က စပြီး ထမ်းဆောင်သည်။သူသည် သမ္မတဦး သိန်းစိန်လက်ထက်၊သမ္မတ ဦးထင်ကျော် လက်ထက်၊သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် လက်ထက် အပါအဝင် လက်ရှိ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ လက်ထက် အထိ ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/146455|title=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် ဦးတူးဂျာ ပူတာအိုခရိုင်အတွင်းရှိ ခရိုင်/မြို့နယ် တရားရုံးများမှ တရားသူကြီးများ၊ ဥပ‌ဒေအရာရှိများ၊ ရုံးဝန်ထမ်းများနှင့်တွေ့ဆုံပြီး ရုံးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား လမ်းညွှန်မှာကြားကာ ထောက်ပံ့ငွေများပေးအပ်|work=ကချင်ပြည်နယ် ခရိုင်ပြန်ဆက်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၆ မေ ၂၀၂၃}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://mdn.gov.mm/my/kkhngpnnyny-khriung-miuny-ttraarunwnthmsaasmiimaaaaa-pnnyaasngtheaakpnkenng-keaangsunpccnnymaa|title=ကချင်ပြည်နယ်၊ ခရိုင်၊ မြို့နယ် တရားရုံးဝန်ထမ်းသားသမီးများအား ပညာသင်ထောက်ပံ့ကြေးနှင့် ကျောင်းသုံးပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၄ ဇွန် ၂၀၂၂|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824104246/https://mdn.gov.mm/my/kkhngpnnyny-khriung-miuny-ttraarunwnthmsaasmiimaaaaa-pnnyaasngtheaakpnkenng-keaangsunpccnnymaa}}</ref>၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ တွင် အသက် ၆၅နှစ်ပြည့်၍ သက်ပြည့်အငြိမ်းစားယူသည်။ == မိသားစုဘဝ == အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်ကာ သား ၃ဦး၊သမီး ၁ဦးရှိသည်။ == ကိုးကား == [[Category:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] [[ကဏ္ဍ:ကချင်ပြည်နယ်မှ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] lmla08ae2i8cke6q61kupegjal04qie 0 248175 880849 867040 2025-07-08T10:19:44Z Zawzawaungthwin 100038 added links 880849 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=သန်းသန်းအေး |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |term_end= ၁၂ မတ် ၂၀၂၃ | predecessor=ဦးကျော်လင်းမောင်(၂၉.၂.၂၀၁၂-၁၄.၇.၂၀၂၁)<ref>{{cite web|url=https://kayah.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1657784346year%20plan%202021%20(Repaired)%202.pdf|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများ|work=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး ၂၀၂၁ တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824151432/https://kayah.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1657784346year%20plan%202021%20(Repaired)%202.pdf}}</ref> |successor =ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ထွန်းထွန်းဦး]](၁၃.၃.၂၀၂၃-လက်ရှိ) <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/36522|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၃ မတ် ၂၀၂၃}}</ref> |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office2= [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end2= ၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |appointer2=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president2= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၅၈ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်သန်းသန်းအေး''' (၁၉၅၈ ဖွား) သည် အငြိမ်းစားတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူမသည် [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://kayah.hc.gov.mm/judges|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ|work=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824151431/https://kayah.hc.gov.mm/judges}}</ref> == ပညာရေး == [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှနေ၍ ဥပဒေ(LL.B)ဘွဲ့ကို ၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၄)ရာထူးမှရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတွဲဖက်တိုင်းတရားသူကြီးရာထူးထိ တရားရေးဌာနတွင် (၂၆)နှစ်ကျော်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://kayah.hc.gov.mm/news/post/31|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်မှကြီးမှူးဖွင့်လှစ်သောတရားရုံးဝန်ထမ်းများအရည်သွေး မြှင့်သင်တန်းအမှတ်စဉ်၂/၂၀၂၂သင်တန်းဆင်းပွဲအခမ်းအနား|work=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824151432/https://kayah.hc.gov.mm/news/post/31}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == သူမကို သမ္မတဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] က ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ် ၂၀၁၁ မတ်လ ၃၀ တွင် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ထိုတာဝန်ကို ၁၀နှစ်ကျော်အထိ ဆက်တိုက်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ တွင် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ တွင် အသက် ၆၅ နှစ်ပြည့်၍ အငြိမ်းစားယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/135877|title=လွိုင်ကော်မြို့၌ (၂၄)ကြိမ်မြောက် လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေး ထပ်ဆင့်ရှင်းလင်းပွဲကျင်းပ |work=ကယားပြည်နယ်ခရိုင်ပြန်ဆက်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃ မတ် ၂၀၂၃}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.kayahstate.gov.mm/mm/2022-07-28t1152130630|title=လွိုင်ကော်မြို့၌ တရားမမှုများတွင် တရားရုံးက ဦးဆောင်သည့် စေ့စပ်ဖြေရှင်းရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မိတ်ဆက်ရှင်းလင်း |work=ကယားပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ရုံး|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၂}}</ref> == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်မရှိပါ။ == ကိုးကား == [[Category:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] sspzpqojvsdcna6ubhuornz4ppoy3l8 0 248180 880850 866820 2025-07-08T10:20:58Z Zawzawaungthwin 100038 added links 880850 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ထွန်းထွန်းဦး |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |term_end= | predecessor=ဒေါ်[[သန်းသန်းအေး]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1= [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start1=၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |term_end1= ၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |appointer1=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president1= [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |birth_date=၁၉၆၃ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education= |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)''' (၁၉၆၃ ဖွား) သည် လက်ရှိ [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/36522|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၃ မတ် ၂၀၂၃}}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၈၄ ခုနှစ် တွင် LL.B ဥပဒေဘွဲ့ရပြီးနောက် ၃နှစ်အကြာ ဦးထွန်းထွန်းဦး သည် တရားရေးဌာန သို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။စတင်ဝင်ရောက်ချိန်သူသည် တရားရေးအရာရှိ အဆင့်(၄) ဖြင့် ဝင်ရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍအသီးသီးတွင် တရားသူကြီးအဖြစ် ၃၄ နှစ်ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။နောက်ဆုံးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ရာထူးမှာ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] ညွှန်ကြားရေးမှူး ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://kayah.hc.gov.mm/judges|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ|work=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824151431/https://kayah.hc.gov.mm/judges}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဦးထွန်းထွန်းဦးကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ တွင်ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kayah.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1657784346year%20plan%202021%20(Repaired)%202.pdf|title=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများ|work=ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး ၂၀၂၁ တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=24 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230824151432/https://kayah.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1657784346year%20plan%202021%20(Repaired)%202.pdf}}</ref> ပြည်နယ်တရားသူကြီးချုပ် ဒေါ် [[သန်းသန်းအေး]] ပင်စင် ယူသွား၍ ထိုနေရာသို့ အစားထိုးဝင်ရောက်သည်။ ၂၀၂၃ မတ်လ ၁၃ရက်တွင် [[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကယားပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် တရားဝင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ == မိသားစုဘဝ == သူသည် အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၃ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] f5zasds6yobb38lyk4fovpjpd2eska8 0 248194 880856 865430 2025-07-08T10:26:31Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880856 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=စန္ဒာသွယ် |image = | honorific prefix = [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] |native_name_lang=my |office=[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |term_end= | predecessor=ဒေါ်[[သင်းသင်းနွဲ့]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office2= [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end2= ၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |appointer2=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president2= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်စန္ဒာသွယ်''' (၁၉၆၂ဖွား) သည် မြန်မာအမျိုးသမီးတရားသူကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://yangon.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1686103080Annual%20(2022)%20Final.pdf|title=ရန်ကုန်တိုင်းတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ|work=ရန်ကုန်တိုင်းတရားလွှတ်တော် ၂၀၂၂ခုနှစ် တရားရုံး နှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825030951/https://yangon.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1686103080Annual%20%282022%29%20Final.pdf}}</ref>၎င်းသည် လက်ရှိတွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmardigitalnewspaper.com/my/ruraaphkdrerngniungngn-ttraasuukiikhup-uucheaangseaa-kiuycaalyaphainng-rnkunttiungdeskii|title=ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ တရားသူကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်တို့ တွေ့ဆုံ၍ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များဆွေးနွေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825030950/https://www.myanmardigitalnewspaper.com/my/ruraaphkdrerngniungngn-ttraasuukiikhup-uucheaangseaa-kiuycaalyaphainng-rnkunttiungdeskii}}</ref>ထိုတာဝန်ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၃ ရက် တွင် ပေးအပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/23383|title=တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၂}}</ref> == ပညာရေး == ရန်ကုန်က္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝနှင့်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၁၉၈၄ ခုနှစ်ကစပြီး တရားရေးဌာနသို့ ဝင်ရောက်သည်။စတင်ဝင်ရောက်ချိန်တွင် တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့် (၄) ဖြစ်သည်။သူမသည် ၂၀၁၁ မတ်လ ၃၀ရက်တွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး တာဝန်ပေးအပ်ခံရသည်။ယင်းတာဝန်ကို ၁၀နှစ်ကျော် တစ်ဆက်တည်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက သူမကို ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်၏ ၄ဦးမြောက် တရားသူကြီးချုပ်တာဝန် အပ်နှင်းသည်။ သူမ၏ တရားရေးလုပ်သက်မှာ (၃၈) နှစ်ကျော်သည်။<ref>{{cite web|url=https://yangon.hc.gov.mm/judges|title=တရားသူကြီးများ|work=ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == မိသားစုဘဝ == ဒေါ်စန္ဒာသွယ်သည် အိမ်ထောင်ရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး သမီးတစ်ဦးရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] pbrx4fbo1y9ggn5mu8m4me2erbhiv9v 0 248197 880857 867036 2025-07-08T10:27:19Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880857 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=သင်းသင်းနွဲ့ |image = | honorific prefix = [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] |native_name_lang= |office= [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီး |term_start= ၁၅ မတ် ၂၀၂၂ |term_end= |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1=[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start1=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |term_end1= ၁၅ မတ် ၂၀၂၂ | predecessor1=ဦးလှအေး(၂၀၁၈-၂၀၂၀) |successor1 =ဒေါ်[[စန္ဒာသွယ်]] |appointer1=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president1= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata1 = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office3=[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start3=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end3=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |appointer3=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president3= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၅၉ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့'''(၁၉၅၉ ဖွား) သည် လက်ရှိ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/judges|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားသူကြီးများ|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံး|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/227495|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးသုံးဦးနှင့် နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး ဥက္ကဋ္ဌ ခန့်အပ်|work=Eleven Media Group|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၅ မတ် ၂၀၂၂}}</ref> သူမသည် ထိုတာဝန် မယူမီ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] ဘွဲ့ အပ်နှင်း ခံရသော အမျိုးသမီးတရားသူကြီးလည်းဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် ဝိဇ္ဇာနှင့် သိပ္ပံ တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ (LL.B) ကို ရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ]] မဟာဥပဒေဘွဲ့ (LL.M) ကို ရရှိသည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် တရားရေးဌာနသို့ တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့် (၄) အဖြစ် စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး တရားရုံးချုပ် (ရန်ကုန်) ၌ တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး ရာထူးအထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ တရားရုံး အဆင့်ဆင့်တွင် တရားရေးလုပ်သက် (၂၈) နှစ်ကျော် ရှိခဲ့သည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀ တွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်၌ တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး တစ်ပတ်အကြာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ (၇) ရက်နေ့တွင် သူမကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] ၌ တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://yangon.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1686103080Annual%20(2022)%20Final.pdf|title=ရန်ကုန်တိုင်းတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ|work=ရန်ကုန်တိုင်းတရားလွှတ်တော် ၂၀၂၂ခုနှစ် တရားရုံး နှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825030951/https://yangon.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1686103080Annual%20%282022%29%20Final.pdf}}</ref>ယင်းနောက်ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့သည် တိုင်းလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ်မှ ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ (၁၄) ရက်နေ့မှစ၍ ထပ်မံ ခန့်အပ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/23210|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=MWD Webportal|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၄ မတ် ၂၀၂၂}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/raajwttathuu-ayuukhnmu-1munng-ttraamathuuayuukhnmu-7muttiukiu-ciirngkhkkhmtt-ttraamathuuayuukhnmu|title=ရာဇဝတ်အထူး အယူခံမှု (၁)မှုနှင့် တရားမအထူးအယူခံမှု (၇)မှုတို့ကို စီရင်ချက်ချမှတ် တရားမအထူးအယူခံမှု (၂)မှု ရုံးထိုင်ကြားနာ|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825033440/https://www.mdn.gov.mm/my/raajwttathuu-ayuukhnmu-1munng-ttraamathuuayuukhnmu-7muttiukiu-ciirngkhkkhmtt-ttraamathuuayuukhnmu}}</ref> == မိသားစုဘဝ == ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့သည် အိမ်ထောင်မရှိသူတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] glhm3fqavn3qo339a0a4em027qk6lrt 0 248200 880865 867703 2025-07-08T10:33:07Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880865 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=လွင်လွင်အေးကျော် |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |term_end= | predecessor=ဦးမောင်မောင်အေး |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office2=[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၂၆ မေ ၂၀၁၆ |term_end2= ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |appointer2=ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] |president2= *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်လွင်လွင်အေးကျော်''' (၁၉၆၂ ဖွား) သည် မြန်မာအမျိုးသမီးတရားသူကြီးဖြစ်သည်။သူမသည် လက်ရှိတွင် [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/14124|title=ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=MOI Myanmar|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁}}</ref> == ပညာရေး == [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ရရှိသည်။၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေဒီပလိုမာ အပြင် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်မှ ဖွံ့ဖြိုးရေးပညာမဟာဘွဲ့ ရရှိသည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် တရားရေးဌာနသို့ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၄)အဖြစ် စတင်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ သူမသည် ကလေးသူငယ်တရားသူကြီး ရာထူး အပါအဝင် တရားရုံးများတွင် အဆင့်ဆင့် ရာထူးတိုးမြှင့် ခန့်ထားခြင်းခံရသည်။ ထို့နောက် တရားရုံးချုပ်(ရန်ကုန်)တွင် တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး ၊ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်း ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]၊ တိုင်းဒေသကြီး တရားရေးဦးစီးမှူး၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]၊ တိုင်းဒေသကြီး တရားရေးဦးစီးမှူး ၊ [[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရှမ်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]]၊ ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ် လည်းကောင်း အသီးသီး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://bago.hc.gov.mm/judges|title=ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825060425/https://bago.hc.gov.mm/judges}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ဒေါ်လွင်လွင်အေးကျော်သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် စတင်တာဝန်ပေးအပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://bago.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1625114949Bago%20Annual%20Report%202020.pdf|title=၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တရားရုံးနှစ်စသ်အစီရင်ခံစာ|work=ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://mdn.gov.mm/my/pntteaangmiunyttraarun-acheaakaaunsc-phngpaikngp|title=ပန်းတောင်းမြို့နယ်တရားရုံး အဆောက်အအုံသစ် ဖွင့်ပွဲကျင်းပ|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၈ ဇွန် ၂၀၂၂}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 9ksrlznojnzkuu10v6hudief39bzp9m 0 248209 880852 865398 2025-07-08T10:22:17Z Zawzawaungthwin 100038 added links 880852 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ခင်ဆွေထွန်း |image = | honorific prefix = [[ဝဏ္ဏကျော်ထင်ဘွဲ့|ဝဏ္ဏကျော်ထင်]] |native_name_lang=my |office= [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၂၃ မတ်၂၀၂၂ |term_end= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | predecessor=ဦးသိန်းကိုကို |successor =ဦး[[ညွန့်လင်း|ညွန့်လင်း]] |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office2= [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end2= ၂၂ မတ်၂၀၂၂ |appointer2=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president2= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date= ၁၉၅၉ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်ခင်ဆွေထွန်း '''သည် အမျိုးသမီးတရားသူကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] ၏ တရားသူ ကြီးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kayin.hc.gov.mm/uploads/annualreports/16818868512022%20Annual_Report(Kayin%20State).pdf|title=ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများ|work=ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် ၂၀၂၂နှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ပညာရေး == ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံတက္ကသိုလ်မှ (၁၉၈၁ ) ခုနှစ်တွင် LL.Bဘွဲ့ ရရှိသည်။[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] ဥပဒေဌာနမှ Business Law Course (DBL) ကို (၂၀၀၄) ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ဗဟိုတရားရုံးတွင် တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့် (၄)အဖြစ် ၁၉၈၃ ခုနှစ်မှ စတင်ပြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ လုပ်ငန်းဝင်သင်တန်းများ တက်ရောက်ပြီးနောက် တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့် (၄) ဝန်ထမ်းဘဝ မှတဆင့် တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၁)အဖြစ် အဆင့်ဆင့်ရာထူးတိုးခံရသည်။ သူမသည် တရားရုံးချုပ် (ရန်ကုန်)၊ မော်လမြိုင်ခရိုင် တရားရုံး၊ မြောင်းမြခရိုင်တရားရုံး၊ တွဲဖက်ပြည်နယ်တရားသူကြီးအဖြစ် ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း) တရားရုံး၊ တွဲဖက်တိုင်းတရားသူကြီးအဖြစ် ရန်ကုန်တိုင်းတရားရုံးတို့တွင် (၂၀၁၁) ခုနှစ်၊ မတ်လအထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။နောက်ဆုံးအနေဖြင့် တရားရုံးချုပ် (ရန်ကုန်) တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၃၀၈(ခ)(၄) အရ ပေါ်ပေါက်လာသော [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တွင် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ရက်တွင် တာဝန်ပေးခံရသည်။ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး တာဝန်ကို ၁၂နှစ် နီးပါး တစ်ဆက်တည်း ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် သူမကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၃ရက်တွင် ခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/23383|title=တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] bj5v6b9jilv2qwb1fwxh88brvmx4fjm 0 248210 880868 876805 2025-07-08T10:35:20Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880868 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=နေစိုး |image = | honorific prefix =တရားသူကြီးချုပ် |native_name_lang=my |office= [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၁ |term_end= | predecessor=ဦးဝင်းမြင့်ကျော် |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[သာဝတ္တိရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးနေစိုး'''(၁၉၆၂ဖွား)သည် မြန်မာတရားသူကြီး ဖြစ်သည်။၎င်းသည် လက်ရှိတွင် [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။ထိုတာဝန်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁) ရက်နေ့တွင် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://chin.hc.gov.mm/uploads/annualreports/16503501612021%20Annual%20Report.pdf|title=အစဉ်အဆက်ပြည်နယ်တတရားသူကြီးချုပ်များ|work=၂၀၂၁ တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=14 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220614122603/https://chin.hc.gov.mm/uploads/annualreports/16503501612021%20Annual%20Report.pdf}}</ref> == ငယ်ဘဝနှင့်ပညာရေး == ဦးနေစိုးကို ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ရွှေဘိုခရိုင်၊ [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]၊ သာဝတ္ထိကျေးရွာတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင် တက္ကသိုလ်စာပေးစာယူသင်တန်း(ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်)မှရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == တရားရေး ဝန်ထမ်းအဆင့် (၄)အဖြစ် ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် စတင်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ရင်း နောက်ဆုံး ချင်းပြည်နယ်တရားရေး ဦးစီးမှူးအဆင့်ထိ ရာထူးအဆင့်ဆင့်တိုးခံရသည်။သူ၏ တရားရေးဝန်ထမ်း လုပ်သက်မှာ ၃၃ နှစ် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://chin.hc.gov.mm/judges|title=ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=25 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230825113200/https://chin.hc.gov.mm/judges}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၎င်းသည် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းမခံရမီက<ref>{{cite web|url=https://www.mmnationalpost.com/2022/07/blog-post_7560.html|title=ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တာ်၌ တရားရုံးကဦးဆောင်သည့် စေ့စပ်ဖြေရှင်းရေးစနစ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ မိတ်ဆက်ရှင်းလင်းပွဲ ကျင်းပ|work=Myanmar National Post|access-date=၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂}}</ref> ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ်လည်းကောင်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်ရှိသူဖြစ်ပြီး သား (၁) ဦးနှင့် သမီး (၁) ဦးရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 0ku3c8rt2zd065hweio5bbxzy6g0bgy 0 248274 880867 865448 2025-07-08T10:34:28Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880867 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ဇော်ထူး |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office=[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |term_end= | predecessor=ဦးဖြိုးဖြိုး |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1= [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start1=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |term_end1=၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |appointer1=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president1= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata1 = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |birth_date=၁၉၆၄ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးဇော်ထူး'''(၁၉၆၄ဖွား) သည် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://sagaing.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1675844797Annual%20Report%20(2011-2021).pdf|title=စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်များ|work=စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်၊၂၀၁၁မှ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အထိ ဆယ်နှစ်စာသမိုင်းမှတ်တမ်း|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ပညာရေး == ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] ဥပဒေဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၉၁ ခုနှစ်က စပြီး တရားရေးဌာနတွင်  တရားရေးအရာရှိ အဆင့်(၄) တာဝန် ဖြင့် စတင်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် တိုင်းဒေသကြီး/ ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားရေးဦးစီးမှူးရာထူး အဆင့်တိုးမြင့်ခံရသည်။ တိုင်းဒေသကြီးတရားသူကြီးလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://sagaing.hc.gov.mm/judges|title=တရားသူကြီးများ|work=စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=27 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230827060516/https://sagaing.hc.gov.mm/judges}}</ref> == တိုင်းလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ယင်းနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/141259|title=ကန့်ဘလူခရိုင် တရားရုံးနှင့် ကန့်ဘလူမြို့နယ် တရားရုံး အဆောက်အဦသစ်ဖွင့်ပွဲကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၁ မတ် ၂၀၂၃}}</ref> == ထင်ရှားမှု == သူသည် NLD ပါတီ ဥပဒေအကြံပေး အဖွဲ့ဝင် ရှေ့နေ ဦး[[ကိုနီ (ရှေ့နေ)|ကိုနီ]] လုပ်ကြံသတ်ဖြတ် ခံရမှုအပေါ် ခုံရုံးဖွဲ့ စစ်ဆေးရာတွင်  ခရိုင်တရားသူကြီး တစ်ဦး အနေဖြင့် ပါဝင်ခဲ့ဖူးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-42598679|title=ဦးကိုနီအမှုကိုစစ်တဲ့ တရားသူကြီးတဦး ရုတ်တရက် ပြောင်းရွှေ့ခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၄ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 6oo904yhkyafg8m13qsksp755k9ax3o 0 248277 880864 865432 2025-07-08T10:32:25Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880864 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=စိန်ထွန်း |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]]တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end= ၁၅ ဇွန်၂၀၂၃ | predecessor=ကိုယ်တိုင် |successor =ဦး[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)]] |appointer=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၅၈ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးစိန်ထွန်း''' (၁၉၅၈ ဖွား) သည် မြန်မာတရားသူကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf|title=တိုင်းဒေသကြီးသို့မဟုတ်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်များခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ(၂၀၁၁၊မတ်လ၃၁ရက်နေ့ထုတ်)စာမျက်နှာ ၁၀ပေါ်ပါ ဖော်ပြချက်|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၁ မတ် ၂၀၂၃|archive-date=12 August 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240812071720/http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf}}</ref>သူသည် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၁၁ မတ်လ ၃၀ရက်ကစပြီး ၁၂နှစ်ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/435220|title=မကွေးတိုင်းတွင် ၅ နှစ်အတွင်း ရာဇဝတ်မှု ၁၅၉၀၀၀ ကျော်နှင့် တရားမမှု ၁၇၀၀၀ ကျော်ဖြစ်ပွား|work=DVB Burmese|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယခင်က သူသည် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး|မကွေးတိုင်း]]တွင် တိုင်းတရားသူကြီးဖြစ်ခဲ့သည်။ == ပညာရေးနှင့်ဝန်ထမ်းဘဝ == ၎င်းသည် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့် သိပ္ပံတက္ကသိုလ် မှနေ၍ ဝိဇ္ဇာ(ဥပဒေ) ဘွဲ့ကို ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဥပဒေ ဘွဲ့ကို ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် လည်းကောင်း အသီးသီးရရှိခဲ့သည်။တရားသူကြီးချုပ် ဦးစိန်ထွန်းသည် တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့်-၄ အဖြစ် ၁၉၈၃ ခုနှစ်မှ စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး အဆင့်ဆင့် ရာထူးတိုးမြှင့်ခံရပြီးနောက် [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]] တိုင်းတရားသူကြီး၊ [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] တိုင်းတရားသူကြီးအထိ တရားရေးဝန်ထမ်းလုပ်သက် (၃၃) နှစ်ကြာသည်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://magway.hc.gov.mm/judges|title=မကွေးတိုင်းတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}</ref> == တိုင်းလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် ဦးစိန်ထွန်းကို မကွေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် တရားသူကြီး ချုပ်အဖြစ် ၂၀၀၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦး [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်က]] အဆိုပြု ခန့်အပ်တာဝန်ပေးသည်။သူသည် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များထဲ ၁၂နှစ်ကျော် တစ်ဆက်တည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခံရသည့် အနည်းငယ်သောတရားသူကြီးချုပ်များထဲ တစ်ဦးအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သည်။ထိုတာဝန်ကို စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ၂နှစ်ကျော်ကြာသည်အထိ ထမ်းဆောင်ကာ အငြိမ်းစားယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/pnnytheaangcuttraaltttteaakhup-ttraasuukiim-pkhukkuuaknytheaangri-aknysuuaknysaamaae-updenngannyii|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးမှ ပခုက္ကူအကျဉ်းထောင်ရှိ အကျဉ်းသူ/အကျဉ်းသားများ၏ ဥပဒေနှင့်အညီ ရသင့်ရထိုက်သော အခွင့်အရေးများ ရရှိခြင်းရှိ/မရှိ လာရောက်စစ်ဆေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉|archive-date=27 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230827083145/https://www.mdn.gov.mm/my/pnnytheaangcuttraaltttteaakhup-ttraasuukiim-pkhukkuuaknytheaangri-aknysuuaknysaamaae-updenngannyii}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 8c5ddfdg8sv1fqtew6hta4hru4erisu 0 248278 880863 853055 2025-07-08T10:31:45Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880863 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=မြင့်သိန်း |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office= [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |term_end=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |predecessor=ဦး[[စိန်ထွန်း (တရားသူကြီး)|စိန်ထွန်း]] |successor =[[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1=[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start1=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end1=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |appointer1=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president1= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၅၈ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} တရားသူကြီး '''ဦးမြင့်သိန်း''' (၁၉၅၈ ဖွား) သည် ဒုတိယမြောက် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/41970|title=မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=MWD Webportal|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref>သူသည် ယခင်က တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ တိုင်းလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၂၃ ဇွန်လ ၁၆ ရက်တွင် ခန့်အပ်ခံရပြီး ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာ ၁၀ရက်တွင် သက်ပြည့် အငြိမ်းစားယူသည်။ == ပညာရေး == ၎င်းသည် ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်း၊ စီးပွားရေးဥပဒေပညာ ဒီပလိုမာဘွဲ့ကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် လည်းကောင်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ရရှိခဲ့သည်။ တရားသူကြီး ဦးမြင့်သိန်းသည် တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့် (၄) အဖြစ် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး အဆင့်ဆင့် ရာထူးတိုးမြှင့်ခံ ရပြီးနောက် တရားရုံးချုပ် (နေပြည်တော်) တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးအဆင့်အထိ တရားရေးဝန်ထမ်းလုပ်သက် (၃၄) နှစ်ကျော် ကြာသည်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://magway.hc.gov.mm/judges|title=မကွေးတိုင်းတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == သူ့ကို ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀တွင် မကွေးတိုင်းတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ် နိုင်ငံတော်သမ္မတက အဆိုပြု ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf|title=တိုင်းဒေသကြီးသို့မဟုတ်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်များခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ(၂၀၁၁၊မတ်လ၃၁ရက်နေ့ထုတ်)စာမျက်နှာ ၁၀ပေါ်ပါ ဖော်ပြချက်|access-date=၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၁ မတ် ၂၀၂၃|archive-date=12 August 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240812071720/http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf}}</ref>ထိုတာဝန်ကို ၂၀၂၃ ဇွန်လ ၁၆ ရက် တိုင်းလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် တာဝန်မထမ်းဆောင်မီအထိ တစ်ဆက်တည်း တာဝန်ယူခဲ့သည်။ == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] opoditgjdwdy9l4cl2ycd4ydwsu9vov 0 248406 880860 865453 2025-07-08T10:29:25Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880860 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ညီညီစိုး |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office=[[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၃ မတ် ၂၀၂၁ |term_end= |predecessor=ဦးခင်မောင်ကြီး |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1=[[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start1=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end1=၃ မတ် ၂၀၂၁ |appointer1=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president1= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၆၀ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးညီညီစိုး'''(၁၉၆၀ ဖွား) သည် လက်ရှိ [[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://mon.hc.gov.mm/uploads/annualreports/16491425812022%20Annual%20Report%20(Mon).pdf|title=မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများ|work=မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် ၂၀၂၁ခုနှစ် တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}</ref>သူ့အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လမှစ၍ ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ထိုရာထူးမတိုင်မီ ဦးညီညီစိုးသည် မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf|title=တိုင်းဒေသကြီးသို့မဟုတ်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ(၂၀၁၁ခုနှစ်မတ်လ၃၁ရက်နေ့ထုတ်သတင်းစာ၊စာမျက်နှာ၁၁)|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၁ မတ် ၂၀၁၁|archive-date=12 August 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240812071720/http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf}}</ref> == ပညာရေး == [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ]] ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင် ရရှိသည်။ ဦးညီညီစိုးသည် တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ကို ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် တရားရေးအရာရှိ အဆင့် - ၄ အဖြစ် တရားရေးဌာနတွင် စတင်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ တရားရေးရာထူး အဆင့်ဆင့်ကို ၂၆ နှစ်ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ခရိုင်တရားသူကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ယင်းနောက် မန္တလေးခရိုင်တရားရုံး၏ခရိုင်တရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://mon.hc.gov.mm/judges|title=မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်က]] ခန့်အပ်သည်။ထိုတာဝန်ကို ၂၀၂၁ မတ်လ ၃ရက်နေ့အထိ ထမ်းဆောင်သည်။ ၂၀၂၁ မတ်လ ၃ရက်နေ့တွင် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ခန့်အပ်ခဲ့၍ ဒုတိယမြောက် မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/mnpnnyny-ttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-pnnynyupdechiungraa-atheaakakuupereaphai|title=မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ပြည်နယ်ဥပဒေဆိုင်ရာ အထောက်အကူပေးရေးအဖွဲ့ ကော်မတီဝင်များနှင့်တွေ့ဆုံ|work=Myanmar Digital News|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၂၄ မတ် ၂၀၂၃|archive-date=30 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230830171753/https://www.mdn.gov.mm/my/mnpnnyny-ttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-pnnynyupdechiungraa-atheaakakuupereaphai}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၀ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] dt14hbsyp9y6cltfk01uig5qudmgfdu 0 248407 880861 866114 2025-07-08T10:30:28Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880861 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=ခင်သင်းဝေ |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office=[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |term_end= |predecessor=ဦးကြည်သိန်း |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1=[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီး |term_start1=၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |term_end1=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |appointer1=ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] |president1= *ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]] *ဦး[[ထင်ကျော် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ထင်ကျော်]] *[[ဦးဝင်းမြင့်]] *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date=၁၉၆၀ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်ခင်သင်းဝေ'''(၁၉၆၀ ဖွား)သည် မြန်မာအမျိုးသမီးတရားသူကြီးဖြစ်သည်။ [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၈)ရက်နေ့တွင် ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=http://mandalay.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1649055972Rea1%20AP.pdf|title=မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများ|work=မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် ၂၀၂၁ခုနှစ်၊တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> သူသည် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် ၏ တတိယမြောက်တရားသူကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။ == ပညာရေး == ၁၉၈၂ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံတက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == ဒေါ်ခင်သင်းဝေသည် ၁၉၈၄ခုနှစ်တွင် တရားရေးအရာရှိအဆင့် (၄)အဖြစ် တရားရေးဌာနတွင် စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ညွှန်ကြားရေးမှူးအဆင့်နှင့် ညီမျှသော ‌တွဲဖက်တိုင်းတရားသူကြီးအဆင့်အထိ စုစုပေါင်း လုပ်သက် (၂၇)နှစ်ကျော် တရားရုံးအဆင့်ဆင့်တွင် တရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။တွဲဖက်တိုင်းတရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၀၇ခုနှစ်တွင် ခန့်အပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=http://mandalay.hc.gov.mm/judges|title=မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|archive-date=30 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230830173019/http://mandalay.hc.gov.mm/judges}}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၁၁ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရကာ<ref>{{cite web|url=http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf|title=တိုင်းဒေသကြီးသို့မဟုတ်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ(၂၀၁၁ခုနှစ်မတ်လ၃၁ရက်နေ့ထုတ်သတင်းစာ၊စာမျက်နှာ၁၁)|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၃၁ မတ် ၂၀၁၁|archive-date=12 August 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240812071720/http://www.myanmar-embassy-tokyo.net/news/2011-03-31-PR.pdf}}</ref> ထိုတာဝန်ကို ၁၀နှစ်နီးပါး ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/mnttlettiungdeskii-ttraaltttteaattraasuukiikhup-amrpuurmiunyttraarunsiu-reaangttkhngknnyruccche|title=မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် အမရပူရမြို့နယ်တရားရုံးသို့ ရှောင်တခင်ကြည့်ရှုစစ်ဆေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃|date=၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁|archive-date=30 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230830173014/https://www.mdn.gov.mm/my/mnttlettiungdeskii-ttraaltttteaattraasuukiikhup-amrpuurmiunyttraarunsiu-reaangttkhngknnyruccche}}</ref>၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၈)ရက်နေ့တွင် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ == မိသားစုဘဝ == ဒေါ်ခင်သင်းဝေသည် အိမ်ထောင်မရှိသူ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၀ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] q14wqcww1vndar4kik3g2gcfrk3xaf8 0 248699 880858 866970 2025-07-08T10:27:56Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880858 wikitext text/x-wiki {{other people|မြအေး}} {{Infobox officeholder |name= ဒေါ်မြအေး |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office=[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |term_end= | predecessor=ဒေါ်[[ဝါဝါထွန်း]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |office2=[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၇ မေ ၂၀၂၃ |term_end2= ၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |appointer2=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president2= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname2 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata2 = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် |birth_date= |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education= |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်မြအေး''' သည် တရားသူကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။လက်ရှိတွင် [[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] ၏ တတိယမြောက်တရားသူကြီးချုပ်တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်နေသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/648ea27f9d6c16563a9dee80|title=ဒေါ်မြအေးကို ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် စစ်ကောင်စီက ရာထူးတိုးမြှင့် ခန့်အပ်|work=narinjara|access-date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၈ ဇွန် ၂၀၂၃ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://rakhine.hc.gov.mm/annualreport|title=တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာများ|work=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်|access-date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=8 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230908042429/https://rakhine.hc.gov.mm/annualreport}}</ref> ထိုတာဝန်မတိုင်ခင်က တရားရေးဌာနတွင် ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ် နောက်ဆုံးတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/rkhiungpnnynyttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-dewwthn-bhuusiitteaang-aknytheaangaaa|title=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဒေါ်ဝါဝါထွန်း ဘူးသီးတောင် အကျဉ်းထောင်အား လှည့်လည်ကြည့်ရှုစစ်ဆေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == သူမသည် တရားရေးဌာနတွင် နှစ်ပေါင်း၃၀ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/40210|title=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MWD|access-date=၈ သက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၇ မေ ၂၀၂၃ }}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == သူမကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ရခိုင်ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ်မှ အငြိမ်းစားပေးပြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၂၃ မေလ ၇ရက်တွင် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/64589d401269f05575340e8a|title=ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် ဒေါ်မြအေးကို စစ်ကောင်စီခန့်အပ်|work=narinjara|access-date=၈ မေ ၂၀၂၃|date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုတာဝန်ကို ၁လကျော်သာ ထမ်းဆောင်ရပြီးနောက် သူမကို ရခိုင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် ရာထူးတိုးမြှင့်လိုက်၍ ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်၏ တတိယမြောက်တရားသူကြီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] qom0yop3wlifu22ovpyiyzbqb4bafp5 0 249849 880862 809990 2025-07-08T10:31:05Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880862 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=မိမိမော် |image = | honorific prefix = |native_name_lang= |office= [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]]တရားသူကြီးချုပ် |term_start=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |term_end= |predecessor=[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|ဦးမြင့်သိန်း]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office1=[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start1=၈ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၁ |term_end1= ၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |appointer1=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president1= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata1 = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဒေါ်မိမိမော် ''' (၁၉၆၂ ဖွား)သည် မြန်မာတရားသူကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။သူသည် လက်ရှိတွင် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်|မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] ၏ တရားသူကြီးချုပ် တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်နေကာ ထိုတာဝန်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၀ရက်တွင် ပေးအပ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://magway.hc.gov.mm/uploads/annualreports/1684311880၂၀၂၂%20ခုနှစ်%20တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ.pdf|title=မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ|work=မကွေးတိုင်းတရားလွှတ်တော် ၂၀၂၂ခုနှစ်တရားရုံးနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ|access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃|date= ၂၀၂၂ }}</ref> ယင်းမတိုင်မီ ခရိုင်တရားသူကြီးတာဝန်၊မွန်ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူး တာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ပညာရေး == ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့ကို ၁၉၈၄ ခုနှစ် တွင် ရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://magway.hc.gov.mm/judges|title=တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးများ၏ကိုယ်ရေးအကျဉ်း|work=မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်ရုံး|access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> == ဝန်ထမ်းဘဝ == တရားသူကြီး ဒေါ်မိမိမော် သည် ၁၉၈၅ ခုနှစ် ကစပြီး တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၄)အဖြစ် တရားရေးဌာန သို့ ရောက်ရှိလာပြီး အဆင့်ဆင့်ရာထူးတိုးမြှင့်ခံရကာ မွန်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်တွင် ပြည်နယ်တရားရေး ဦးစီးမှူး အဆင့်အထိ တရားရေးဝန်ထမ်းလုပ်သက် (၃၆) နှစ်တိတိတာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ထိုကာလများအတွင်း သူသည် ရွှေဘိုခရိုင်တရားရုံး၊ ဖျာပုံခရိုင်တရားရုံး၊ မော်လမြိုင်ခရိုင်တရားရုံးတို့တွင် ခရိုင်တရားသူကြီး အဖြစ်ပါ တာဝန်ထမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/post/404039|title=အကျဉ်းထောင်တွင်း ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု ရှိ မရှိ ဧရာဝတီတိုင်းတရားသူကြီး စစ်ဆေး|work=DVB|access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၀ }}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်၊ တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးအဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၈ရက်တွင် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရကာ<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/iprd/news/167270|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံးနှင့် တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးများ၏ (၂၅) ကြိမ်မြောက် လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေး ထပ်ဆင့်ရှင်းလင်းပွဲအခမ်းအနားကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃|date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်တွင် တိုင်းတရားလွှတ်တော်၏ တတိယမြောက် တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/46867|title=ကွေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း ၊ အမိန့်အမှတ် ၉၇ / ၂၀၂၃|work=MWD Webportal|access-date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃|date=၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> == မိသားစုဘဝ == ၎င်းသည် အိမ်ထောင်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 7hfatw2edw4mb42xsvzndfc9t3x9ym3 0 251218 880791 878424 2025-07-08T06:04:11Z 202.191.105.245 ေျချမန္တတ္မ 880791 wikitext text/x-wiki '''ခြေမြန်တပ်မ''' (သို့) '''ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်''' (အတိုကောက်: '''တမခ''', အင်္ဂလိပ်: Light Infandry Division - LID) သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော် (ကြည်း)]] ၏ အဓိကတိုက်ခိုက်ရေးနှင့် ခြေလျင်တပ်များဖြစ်သည်။ ခြေမြန်တပ်မများကို ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာချိန်မှစ၍ ဒေသအသီးသီးသို့ လွယ်ကူလျင်မြန်စွာ ရွှေ့ပြောင်းစစ်ဆင်နိုင်ရန်အတွက် ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ကွပ်ကဲမှု == ခြေမြန်တပ်မများသည် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ (စကခ) နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအသွင်တူညီကြသည်။ သို့ရာတွင် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များသည် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ၏ အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်ပြီး၊ ခြေမြန်တပ်မများမှာမူ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များတွင် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]] (ကြည်း)၊ စစ်ဆင်ရေးဌာနခွဲ (တစ်နည်းအားဖြင့် စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့များ) က တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲသည်။ ဦးစီး၊ ရေးရာ၊ ထောက်ပို့နှင့် စစ်ဘက်တရားစီရင်ရေးကိစ္စရပ်များကိုသာ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်က လွှမ်းမိုးသည်။ လက်ရှိတွင် ခြေမြန်တပ်မ ၁၀ ခုရှိပြီး အများစုမှာ အလယ်ပိုင်းအညာဒေသတွင် အခြေစိုက်သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/06/22/335712.html|title=မြန်မာစစ်တပ်ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း အပိုင်း (၁)|accessdate=2025-6-18|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250618063319/https://burma.irrawaddy.com/article/2023/06/22/335712.html|archivedate=2025-6-18|date=22 June 2023|author=အေးချမ်းဆု}}</ref> ခြေမြန်တပ်မတစ်ခုလျှင် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁၀ ရင်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း သုံးရင်းကို နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ (နဗဟ) တစ်ခုစီဖြင့် နည်းဗျူဟာမှူးတစ်ဦးက ကွပ်ကဲသည်။ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁၀ ရင်းအနက် ၉ ရင်းမှာ နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့များ၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင်ရှိပြီး၊ ကျန်တစ်ရင်းသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်၏ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ရှိသည်။ ဥပမာ။ အမှတ် (၁၁) ခြေမြန်တပ်မဌာချုပ်လက်အောက်ခံ ဖွဲ့စည်းပုံ- * အမှတ် (၁၁၁) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * အမှတ် (၁၁၂) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * အမှတ် (၁၁၃) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲမှုအောက်ရှိ တပ်ရင်း ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁ ရင်း သို့ရာတွင် လက်ရှိတပ်မတော်၏ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းများမှာ ယခင်ဖွဲ့စည်းပုံအင်အားနှင့် ကွာခြားမှုများရှိရာ စစ်ဆင်ရေးများတွင် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၂ ရင်း သို့မဟုတ် ၃ ရင်းခန့်မှ အင်အားများကို ထုတ်နုတ်စုပေါင်း၍ စစ်ကြောင်းများအဖြစ် ကွပ်ကဲသည်။ မြေပြင်စစ်ဆင်ရေးတွင် အမြင့်ဆုံး အနီးကပ်ကွပ်ကဲသည့်အရာရှိမှာ တပ်မမှူးဖြစ်ပြီး၊ နည်းဗျူဟာမှူး၊ တပ်ရင်းမှူး၊ စစ်ကြောင်းမှူးများအား ဆက်သွယ်ရေးဖြင့် တိုက်ရိုက်အမိန့်ပေး ကွပ်ကဲလေ့ရှိသည်။ == ဂုဏ်သတ္တိနှင့် အမှတ်အသားများ == ခြေမြန်တပ်မများကို တပ်မတော် (ကြည်း) တွင် အခြားတိုက်ခိုက်ရေးတပ်များထက် ပိုမိုကြမ်းတမ်းခြင်း၊ တိုက်ရည်ခိုက်ရည်မြင့်မားခြင်း၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ခြင်းနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ စိတ်နေစိတ်ထားတို့ကြောင့် အကြမ်းဆုံးခြေလျင်တပ်များအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ သို့သော် ခြေမြန်တပ်မများမှာ စစ်ဆင်ရေးအပြည့်အဝထွက်ရသည့် တပ်များဖြစ်သဖြင့် အင်အားလျော့နည်းမှုများရှိရာ ခြေမြန်တပ်မတစ်ခုလျှင် ပျမ်းမျှအင်အား ၂,၀၀၀ အောက်သာ ရှိသည်။ ခြေမြန်တပ်မရှိ တပ်ဖွဲ့ဝင်အားလုံးသည် ဘယ်ဘက်လက်မောင်းတွင် သက်ဆိုင်ရာ ခြေမြန်တပ်မ၏ တံဆိပ်ကို တပ်ဆင်ရသည်။ ညာဘက်လက်မောင်းတွင်မူ သက်ဆိုင်ရာ လက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတံဆိပ်များဖြစ်သည့် ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့၊ ဆက်သွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ အမြောက်တပ်ဖွဲ့၊ အင်ဂျင်နီယာတပ်ဖွဲ့၊ ဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့ စသည်တို့ကို တပ်ဆင်ကြရသည်။ == တံဆိပ်တပ်ဆင်ပုံ ထူးခြားချက် == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်လက်အောက်ရှိ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သော လက်ရုံး/ဝန်ထမ်းမဟုတ်သည့် တိုက်ခိုက်ရေးနှင့် ရုံးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် တပ်သားအဆင့်မှ တပ်ရင်းမှူးအဆင့်အထိ ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်ကို တပ်ဆင်ရသည်။<ref name=":0" /> ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သော ရုံးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များမှာမူ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တံဆိပ်အား လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံးတွင် တပ်ဆင်ကြရသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဘယ်ဘက်တွင် တပ်မတံဆိပ်၊ ညာဘက်တွင် ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဗိုလ်မှူးအဆင့် အရာရှိတစ်ဦးသည် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ ယာယီတပ်ရင်းမှူး၊ ဒုတိယတပ်ရင်းမှူး သို့မဟုတ် ဌာနချုပ်တပ်ခွဲမှူး ဖြစ်သည်ကို သိရှိနိုင်သည်။ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး တပ်မတံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်မှ စစ်ဦးစီးမှူး (ဒုတိယတန်း) တစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း သိရှိနိုင်သည်။ အလားတူ ဘယ်ဘက်တွင် တပ်မတံဆိပ်၊ ညာဘက်တွင် ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးသည် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူးဖြစ်ကြောင်း သိရှိနိုင်ပြီး၊ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး တပ်မတံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်မှ စစ်ဦးစီးမှူး (ပထမတန်း) သို့မဟုတ် ယာယီနည်းဗျူဟာမှူးတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ခွဲခြားသိရှိနိုင်သည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်နှင့်အထက် အရာရှိများသည် ဌာနချုပ်၏ တံဆိပ်ကိုသာ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး၌ တပ်ဆင်ကြသည်။ == ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ရာထူးတိုးမြှင့်မှု == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်တစ်ဦးက တပ်မမှူးအဖြစ် ကွပ်ကဲပြီး ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးက ဒုတိယတပ်မမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူသည်။ တပ်မမှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးခံရသော ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်အရာရှိသည် ယာယီတပ်မမှူးအဖြစ် တစ်နှစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးမှသာ တပ်မမှူး (ဗိုလ်မှူးချုပ်) အဆင့်သို့ အတည်ပြုတိုးမြှင့်ခန့်ထားခြင်းခံရသည်။ ခြေမြန်တပ်မမှူးများနှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူးများသည် ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး၊ တိုင်းမှူးကဲ့သို့သော အထက်ရာထူးများသို့ တိုးမြှင့်ခံရရန် အလားအလာ ပိုများသည်။ ၎င်းတို့သည် တပ်မတော်ကျောင်း/တက္ကသိုလ်များမှ ကျောင်းအုပ်များ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးများ၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ ဒုတိယတိုင်းမှူးများ စသည့် အခြားအဆင့်တူရာထူးများထက်ပင် အခွင့်အလမ်း ပိုမိုရရှိလေ့ရှိသည်။ နည်းဗျူဟာမှူးကိုမူ အနည်းဆုံး စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ်တက်ရောက်ပြီးသည့် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးဦးကိုသာ ယာယီနည်းဗျူဟာမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ပြီးမှ နည်းဗျူဟာမှူး (ဗိုလ်မှူးကြီး) အဆင့်သို့ အတည်ပြုတိုးမြှင့်ခန့်ထားသည်။ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ၏ အမှတ်စဉ်များကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]က အစီအရင်ယတြာများအရ ပူးဂဏန်းများ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟုလည်း ဆိုကြသည်။<ref name=":0" /> ==ဖွဲ့စည်းပုံ== ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တစ်ခုကို အောက်ပါအတိုင်းဖွဲ့စည်းထားသည်။ # '''ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်ရုံး''' ## တပ်မမှူးရုံး ## ဒုတိယတပ်မမှူးရုံး ### နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ရုံး ### စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ရုံး #### စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း)(စစ်ဆင်ရေး၊ တာဝန်နှင့် လေ့ကျင့်ရေး) ##### စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)(စစ်ဆင်ရေး) ##### စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)(တာဝန်နှင့် လေ့ကျင့်ရေး) #### စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း)(စစ်ဘက်ရေးရာလုံခြုံရေး) #### ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)(စစ်ရေး) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)(စစ်ရေး) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)(စစ်ရေး) #### ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)(စစ်ထောက်) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)စစ်ထောက်) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)စစ်ထောက်) ### ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူးရုံး #### ဌာနချုပ်တပ်ခွဲ #### ပစ်ကူပေးတပ်ခွဲ #### အမြှောက်တပ်စု #### လုံခြုံရေးတပ်စု == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ နှင့် တည်နေရာများ == ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ကြည်း) လက်အောက်ရှိ ခြေမြန်တပ်မများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref name=":0" /> {| class="wikitable mw-collapsible" |+ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ နှင့် တည်နေရာများ !စဉ် !အလံ !တမခ !တပ်မဌာနချုပ် တည်ရှိရာ နေရာ !စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့ |- |၁။ |[[File:Mm-lid-11.svg|100px]] |[[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၁၁) |[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းတိုင်|အင်းတိုင်မြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၅) |- |၂။ |[[File:Mm-lid-22.svg|100px]] |[[အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၂၂) |[[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘားအံမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၄) |- |၃။ |[[File:Mm-lid-33.svg|100px]] |[[အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၃၃) |[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[စစ်ကိုင်းမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၄။ |[[File:Mm-lid-44.svg|100px]] |[[အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၄၄) |[[မွန်ပြည်နယ်]]၊ [[ကျိုက်ထိုမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၄) |- |၅။ |[[File:Mm-lid-55.svg|100px]] |[[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၅၅) |[[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ [[ကလောမြို့]] | {{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၂) |- |၆။ |[[File:Mm-lid-66.svg|100px]] |[[အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၆၆) |[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းမမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၃) |- |၇။ |[[File:Mm-lid-77.svg|100px]] |[[အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၇၇) |[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပဲခူးမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}}ကစထ(၃) |- |၈။ |[[File:Mm-lid-88.svg|100px]] |[[အမှတ်(၈၈)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၈၈) |[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးမြို့]] | {{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၉။ |[[File:Mm-lid-99.svg|100px]] |[[အမှတ် (၉၉) ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၉၉) |[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၁၀။ |[[File:Mm-lid-101.svg|100px]] |[[အမှတ်(၁ဝ၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၁၀၁) |[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပခုက္ကူမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ကြည်း)]] <references /><nowiki>ေျချမန္တတ္မမွစစ္သားတိုင္းၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္စစ္ဆင္ေရးတာဝန္႐ွိ႔ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားဦးေဆာင္၍ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးပါတီေခါင္းေဆာက္မ်ား၏မိသားစုတိုင္းအားသုတ္သင္႐ွင္းလင္ျပစ့္ရန္ႏိုင္ငံေတာ္သစ္စာေဖာက္အျဖင့္ယခုတတ္မ်ားအားလံုးတစ္လက္မမၾကံကာကြယ္သူတိုင္းေသရမည္။[{~~~~}][(~~~~)](~~~~)~~~~</nowiki> 4p6ibojldxrgkwjckgkcx5ogudeupc1 880793 880791 2025-07-08T06:23:28Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/202.191.105.245|202.191.105.245]] ([[User talk:202.191.105.245|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/880791|880791]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 880793 wikitext text/x-wiki '''ခြေမြန်တပ်မ''' (သို့) '''ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်''' (အတိုကောက်: '''တမခ''', အင်္ဂလိပ်: Light Infandry Division - LID) သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော် (ကြည်း)]] ၏ အဓိကတိုက်ခိုက်ရေးနှင့် ခြေလျင်တပ်များဖြစ်သည်။ ခြေမြန်တပ်မများကို ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှုများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာချိန်မှစ၍ ဒေသအသီးသီးသို့ လွယ်ကူလျင်မြန်စွာ ရွှေ့ပြောင်းစစ်ဆင်နိုင်ရန်အတွက် ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ == ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ကွပ်ကဲမှု == ခြေမြန်တပ်မများသည် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ (စကခ) နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအသွင်တူညီကြသည်။ သို့ရာတွင် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များသည် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ၏ အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်ပြီး၊ ခြေမြန်တပ်မများမှာမူ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များတွင် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]] (ကြည်း)၊ စစ်ဆင်ရေးဌာနခွဲ (တစ်နည်းအားဖြင့် စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့များ) က တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲသည်။ ဦးစီး၊ ရေးရာ၊ ထောက်ပို့နှင့် စစ်ဘက်တရားစီရင်ရေးကိစ္စရပ်များကိုသာ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်က လွှမ်းမိုးသည်။ လက်ရှိတွင် ခြေမြန်တပ်မ ၁၀ ခုရှိပြီး အများစုမှာ အလယ်ပိုင်းအညာဒေသတွင် အခြေစိုက်သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2023/06/22/335712.html|title=မြန်မာစစ်တပ်ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း အပိုင်း (၁)|accessdate=2025-6-18|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250618063319/https://burma.irrawaddy.com/article/2023/06/22/335712.html|archivedate=2025-6-18|date=22 June 2023|author=အေးချမ်းဆု}}</ref> ခြေမြန်တပ်မတစ်ခုလျှင် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁၀ ရင်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း သုံးရင်းကို နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ (နဗဟ) တစ်ခုစီဖြင့် နည်းဗျူဟာမှူးတစ်ဦးက ကွပ်ကဲသည်။ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁၀ ရင်းအနက် ၉ ရင်းမှာ နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့များ၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင်ရှိပြီး၊ ကျန်တစ်ရင်းသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်၏ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ရှိသည်။ ဥပမာ။ အမှတ် (၁၁) ခြေမြန်တပ်မဌာချုပ်လက်အောက်ခံ ဖွဲ့စည်းပုံ- * အမှတ် (၁၁၁) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * အမှတ် (၁၁၂) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * အမှတ် (၁၁၃) နည်းဗျူဟာအဖွဲ့: ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး ကွပ်ကဲသည်။ ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃ ရင်း (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ၃ ဦးစီ ကွပ်ကဲသည်။) * ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲမှုအောက်ရှိ တပ်ရင်း ** ခြေမြန်တပ်ရင်း ၁ ရင်း သို့ရာတွင် လက်ရှိတပ်မတော်၏ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းများမှာ ယခင်ဖွဲ့စည်းပုံအင်အားနှင့် ကွာခြားမှုများရှိရာ စစ်ဆင်ရေးများတွင် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်း ၂ ရင်း သို့မဟုတ် ၃ ရင်းခန့်မှ အင်အားများကို ထုတ်နုတ်စုပေါင်း၍ စစ်ကြောင်းများအဖြစ် ကွပ်ကဲသည်။ မြေပြင်စစ်ဆင်ရေးတွင် အမြင့်ဆုံး အနီးကပ်ကွပ်ကဲသည့်အရာရှိမှာ တပ်မမှူးဖြစ်ပြီး၊ နည်းဗျူဟာမှူး၊ တပ်ရင်းမှူး၊ စစ်ကြောင်းမှူးများအား ဆက်သွယ်ရေးဖြင့် တိုက်ရိုက်အမိန့်ပေး ကွပ်ကဲလေ့ရှိသည်။ == ဂုဏ်သတ္တိနှင့် အမှတ်အသားများ == ခြေမြန်တပ်မများကို တပ်မတော် (ကြည်း) တွင် အခြားတိုက်ခိုက်ရေးတပ်များထက် ပိုမိုကြမ်းတမ်းခြင်း၊ တိုက်ရည်ခိုက်ရည်မြင့်မားခြင်း၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ခြင်းနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ စိတ်နေစိတ်ထားတို့ကြောင့် အကြမ်းဆုံးခြေလျင်တပ်များအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ သို့သော် ခြေမြန်တပ်မများမှာ စစ်ဆင်ရေးအပြည့်အဝထွက်ရသည့် တပ်များဖြစ်သဖြင့် အင်အားလျော့နည်းမှုများရှိရာ ခြေမြန်တပ်မတစ်ခုလျှင် ပျမ်းမျှအင်အား ၂,၀၀၀ အောက်သာ ရှိသည်။ ခြေမြန်တပ်မရှိ တပ်ဖွဲ့ဝင်အားလုံးသည် ဘယ်ဘက်လက်မောင်းတွင် သက်ဆိုင်ရာ ခြေမြန်တပ်မ၏ တံဆိပ်ကို တပ်ဆင်ရသည်။ ညာဘက်လက်မောင်းတွင်မူ သက်ဆိုင်ရာ လက်ရုံး/ဝန်ထမ်းတံဆိပ်များဖြစ်သည့် ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့၊ ဆက်သွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ အမြောက်တပ်ဖွဲ့၊ အင်ဂျင်နီယာတပ်ဖွဲ့၊ ဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့ စသည်တို့ကို တပ်ဆင်ကြရသည်။ == တံဆိပ်တပ်ဆင်ပုံ ထူးခြားချက် == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်လက်အောက်ရှိ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သော လက်ရုံး/ဝန်ထမ်းမဟုတ်သည့် တိုက်ခိုက်ရေးနှင့် ရုံးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် တပ်သားအဆင့်မှ တပ်ရင်းမှူးအဆင့်အထိ ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်ကို တပ်ဆင်ရသည်။<ref name=":0" /> ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သော ရုံးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များမှာမူ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တံဆိပ်အား လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံးတွင် တပ်ဆင်ကြရသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဘယ်ဘက်တွင် တပ်မတံဆိပ်၊ ညာဘက်တွင် ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဗိုလ်မှူးအဆင့် အရာရှိတစ်ဦးသည် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ ယာယီတပ်ရင်းမှူး၊ ဒုတိယတပ်ရင်းမှူး သို့မဟုတ် ဌာနချုပ်တပ်ခွဲမှူး ဖြစ်သည်ကို သိရှိနိုင်သည်။ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး တပ်မတံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်မှ စစ်ဦးစီးမှူး (ဒုတိယတန်း) တစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း သိရှိနိုင်သည်။ အလားတူ ဘယ်ဘက်တွင် တပ်မတံဆိပ်၊ ညာဘက်တွင် ခြေလျင်တပ်တံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးသည် ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူးဖြစ်ကြောင်း သိရှိနိုင်ပြီး၊ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး တပ်မတံဆိပ်တပ်ဆင်ထားသော ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးသည် ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်မှ စစ်ဦးစီးမှူး (ပထမတန်း) သို့မဟုတ် ယာယီနည်းဗျူဟာမှူးတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ခွဲခြားသိရှိနိုင်သည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်နှင့်အထက် အရာရှိများသည် ဌာနချုပ်၏ တံဆိပ်ကိုသာ လက်မောင်းနှစ်ဖက်လုံး၌ တပ်ဆင်ကြသည်။ == ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ရာထူးတိုးမြှင့်မှု == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်တစ်ဦးက တပ်မမှူးအဖြစ် ကွပ်ကဲပြီး ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးက ဒုတိယတပ်မမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူသည်။ တပ်မမှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးခံရသော ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်အရာရှိသည် ယာယီတပ်မမှူးအဖြစ် တစ်နှစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးမှသာ တပ်မမှူး (ဗိုလ်မှူးချုပ်) အဆင့်သို့ အတည်ပြုတိုးမြှင့်ခန့်ထားခြင်းခံရသည်။ ခြေမြန်တပ်မမှူးများနှင့် စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူးများသည် ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး၊ တိုင်းမှူးကဲ့သို့သော အထက်ရာထူးများသို့ တိုးမြှင့်ခံရရန် အလားအလာ ပိုများသည်။ ၎င်းတို့သည် တပ်မတော်ကျောင်း/တက္ကသိုလ်များမှ ကျောင်းအုပ်များ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးများ၊ တိုင်းဦးစီးချုပ်၊ ဒုတိယတိုင်းမှူးများ စသည့် အခြားအဆင့်တူရာထူးများထက်ပင် အခွင့်အလမ်း ပိုမိုရရှိလေ့ရှိသည်။ နည်းဗျူဟာမှူးကိုမူ အနည်းဆုံး စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ်တက်ရောက်ပြီးသည့် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးဦးကိုသာ ယာယီနည်းဗျူဟာမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ပြီးမှ နည်းဗျူဟာမှူး (ဗိုလ်မှူးကြီး) အဆင့်သို့ အတည်ပြုတိုးမြှင့်ခန့်ထားသည်။ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ၏ အမှတ်စဉ်များကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး[[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]]က အစီအရင်ယတြာများအရ ပူးဂဏန်းများ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟုလည်း ဆိုကြသည်။<ref name=":0" /> ==ဖွဲ့စည်းပုံ== ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တစ်ခုကို အောက်ပါအတိုင်းဖွဲ့စည်းထားသည်။ # '''ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်ရုံး''' ## တပ်မမှူးရုံး ## ဒုတိယတပ်မမှူးရုံး ### နည်းဗျူဟာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ရုံး ### စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)ရုံး #### စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း)(စစ်ဆင်ရေး၊ တာဝန်နှင့် လေ့ကျင့်ရေး) ##### စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)(စစ်ဆင်ရေး) ##### စစ်ဦးစီးမှူး(တတိယတန်း)(တာဝန်နှင့် လေ့ကျင့်ရေး) #### စစ်ဦးစီးမှူး(ဒုတိယတန်း)(စစ်ဘက်ရေးရာလုံခြုံရေး) #### ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)(စစ်ရေး) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)(စစ်ရေး) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)(စစ်ရေး) #### ဦးစီးအရာရှိ(ဒုတိယတန်း)(စစ်ထောက်) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)စစ်ထောက်) ##### ဦးစီးအရာရှိ(တတိယတန်း)စစ်ထောက်) ### ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူးရုံး #### ဌာနချုပ်တပ်ခွဲ #### ပစ်ကူပေးတပ်ခွဲ #### အမြှောက်တပ်စု #### လုံခြုံရေးတပ်စု == ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ နှင့် တည်နေရာများ == ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ကြည်း) လက်အောက်ရှိ ခြေမြန်တပ်မများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။<ref name=":0" /> {| class="wikitable mw-collapsible" |+ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ နှင့် တည်နေရာများ !စဉ် !အလံ !တမခ !တပ်မဌာနချုပ် တည်ရှိရာ နေရာ !စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့ |- |၁။ |[[File:Mm-lid-11.svg|100px]] |[[အမှတ်(၁၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၁၁) |[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းတိုင်|အင်းတိုင်မြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၅) |- |၂။ |[[File:Mm-lid-22.svg|100px]] |[[အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၂၂) |[[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ဘားအံမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၄) |- |၃။ |[[File:Mm-lid-33.svg|100px]] |[[အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၃၃) |[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[စစ်ကိုင်းမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၄။ |[[File:Mm-lid-44.svg|100px]] |[[အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၄၄) |[[မွန်ပြည်နယ်]]၊ [[ကျိုက်ထိုမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၄) |- |၅။ |[[File:Mm-lid-55.svg|100px]] |[[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၅၅) |[[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ [[ကလောမြို့]] | {{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၂) |- |၆။ |[[File:Mm-lid-66.svg|100px]] |[[အမှတ်(၆၆)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၆၆) |[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းမမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၃) |- |၇။ |[[File:Mm-lid-77.svg|100px]] |[[အမှတ်(၇၇)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၇၇) |[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပဲခူးမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}}ကစထ(၃) |- |၈။ |[[File:Mm-lid-88.svg|100px]] |[[အမှတ်(၈၈)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၈၈) |[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးမြို့]] | {{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၉။ |[[File:Mm-lid-99.svg|100px]] |[[အမှတ် (၉၉) ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်|အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၉၉) |[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |- |၁၀။ |[[File:Mm-lid-101.svg|100px]] |[[အမှတ်(၁ဝ၁)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] တမခ(၁၀၁) |[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပခုက္ကူမြို့]] |{{flagicon image|Shoulder_Sleeve_of_Myanmar_Army.svg}} ကစထ(၁) |} == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ကြည်း)]] 175pz1vrknudkqeio0we3i2r6ru5gtb 0 255613 880749 865566 2025-07-07T19:58:34Z Norm 97shindig 129251 880749 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ဘဒ္ဒန္တစန္ဒိမာဘိဝံသမဟာထေရ် | image = File:အရှင်သူမြတ်ဘုရား စန္ဒိမာဘိဝံသ (68).jpg | caption = | birth name = | alias = သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော် | pali name = | temple = သန်လျင်မင်းကျောင်း၊ [[သန်လျင်မြို့]] | order = {{plainlist| *[[အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ]] *[[အဂ္ဂမဟာဂန္ထဝါစကပဏ္ဍိတ]] *[[အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရု]] *[[အဘိဓဇအဂ္ဂမဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိက]] }} | location = [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]] | title = ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော်, မဟာသံဃရာဇာဓိပတိ |predecessor =[[ကုမာရာဘိဝံသ (ဗန်းမော်ဆရာတော်)]] | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birthname = မောင်စိုးသိန်း | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1947|02|23}} | birth_place = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး|ရန်ကုန်တိုင်း]]၊ [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]၊ ဘော်ဂလွတ်ရွာ | death_date = | parents = ဦးထွေး+ဒေါ်ကြင် }} [[ကဏ္ဍ:၁၉၄၇ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းတော်များ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] '''ဘဒ္ဒန္တစန္ဒိမာဘိဝံသ'''(၁၉၄၇ ဖွား) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်တစ်ဦးဖြစ်ကာ လက်ရှိ [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]၏  ပဉ္စမမြောက် ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/35335|title=နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော်အဖြစ် သန်လျင်မင်းကျောင်းဆရာတော်ကို ရွေးချယ်တင်မြှောက်|work=tachileik new agency|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၀ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်အဖြစ် သိရှိကြသည်။ယင်းမတိုင်မီ က  နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ အကျိုးတော်ဆောင် အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.mora.gov.mm/post/3929|title=နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဘိဓဇမဟာရဌဂုရု၊ အဘိဓဇအဂ္ဂမဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိက ဒေါက်တာ ဘဒ္ဒန္တကုမာရာဘိဝံသ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးအား ထပ်ဆင့်ချီးကျူးဂုဏ်ပြုပူဇော်သည့် မဟာဂုဏဝိသိဌပူဇာမင်္ဂလာ အခမ်းအနားကျင်းပ|work=သာသနာရေးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန(သာသနာရေး)|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၆}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.mahana.org.mm/?page_id=3259|title=ခေတ်အဆက်ဆက် နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ အကျိုးတော်ဆောင်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သောဆရာတော်ကြီးများ၏ ထေရုပတ္တိအကျဉ်းချုပ်|work=နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314062909/http://www.mahana.org.mm/?page_id=3259}}</ref> == ငယ်ဘဝ == [[မြန်မာ သက္ကရာဇ်|မြန်မာသက္ကရာဇ်]]  ၁၃၀၈ ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆန်း ၁၄ ရက်၊ အင်္ဂါနေ့၊ ည ၉ နာရီတိတိအချိန် တွင် ရန်ကုန်၊ [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]၊ ဘော်ဂလွတ်ရွာ တွင် ခမည်းတော် ဦးထွေး၊ မယ်တော် ဒေါ်ကြင် တို့က မွေးဖွားခဲ့သည်။ တစ်ဦးတည်းသော သားရတနာဖြစ်ကာ ငယ်နာမည်မှာ မောင်စိုးသိန်းဖြစ်သည်။ == ရှင်သာမဏေဘဝ == အသက်  ၁၂ နှစ်သားအရွယ် တွင် အဘိုး၊ အဘွား နှင့် မိဘနှစ်ပါးတို့က ပစ္စယာနုဂ္ဂဟ အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာတော် ဦးဇနိန္ဒ က ဓမ္မာနုဂ္ဂဟ ဖြင့် လည်းကောင်း ချီးမြှောက်ခဲ့မှုဖြင့် သာမဏေအဖြစ် သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဘွဲ့တော် မှာ ရှင်စန္ဒိမာ ဖြစ်သည်။ == စာသင်သားဘဝ == ရှင်စန္ဒိမာ သည်  ၁၃၂၄ ခုနှစ်၊ နယုန်လ တွင် အရှင်ကုသလ (သာသနဓဇ ဓမ္မာစရိယ) ၏ အဆက်အသွယ်ဖြင့်  ဘော်ဂလွတ် ဆရာတော် ၏ ပို့ဆောင်မှုကြောင့် သန်လျင်မြို့၊ မင်းကျောင်း ပထမပြန်စာသင်တိုက် သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထို စာသင်တိုက် တွင် ပထမပြန် စာပေများ သင်ကြားအားထုတ်ခဲ့ပြီး ၁၇ နှစ်အရွယ် တွင် ၁၃၂၅ ခုနှစ်၊ တော်လှန်ရေးအစိုးရ ပါဠိပထမပြန်စာမေးပွဲ ပထမငယ်တန်း  တစ်ပြည်လုံး ဒုတိယ ဂုဏ်ထူး၊ ၁၃၂၆ ခုနှစ်မှာ ပထမလတ်တန်း တစ်ပြည်လုံး တတိယ ဂုဏ်ထူး နှင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://voiceofmyanmarnews.com/news/2024/03/10/နိုင်ငံတော်သံဃ-မဟာနာယက-ဥ/|title=နိုင်ငံတော်သံဃ မဟာနာယက ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်ကြီးကို ရွေးချယ်တင်မြှောက်|work=Voice of Myanmar|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၀ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> == ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပုံ == ရှင်စန္ဒိမာ သည် ၁၃၂၈ ခုနှစ်၊ နယုန်လဆုတ် ၂ ရက် တွင် သန်လျင်မြို့၊ မင်းကျောင်း၊ ပထမပြန် စာသင်တိုက် ခဏ္ဍသိမ်တော် တွင် ဆရာရင်းဖြစ်သူ ဘော်ဂလွတ် ဆရာတော် အား ဥပဇ္ဈာယ်ပြုပြီး ပစ္စယာနုဂ္ဂဟ ဖြင့် ပထမအကြိမ် ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူသည်။ ၁၃၂၉ ခုနှစ်၊ တန်ခူးလ တွင် ဒုတိယအကြိမ် သိက္ခာတင်ခဲ့ပြီး  ၁၃၄၂-ခုနှစ် တပေါင်းလတွင် တတိယအကြိမ် ထပ်မံ သိက္ခာတင်သည်။ == အောင်မြင်ခဲ့သည့် စာမေးပွဲများ == * ၁၃၂၈ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပသည့် ပါဠိပထမပြန်စာမေးပွဲ ပထမကြီးတန်းတွင်  “ပထမကျော်” ဘွဲ့ထူး။ * ၁၃၃၂ ခုနှစ် တွင် ကျင်းပသည့်  ရန်ကုန်မြို့၊ စေတိယင်္ဂဏစာသင်တန်း။ * ၁၃၃၃ ခုနှစ် တွင် ကျင်းပသည့်  မန္တလေးမြို့ သကျသီဟစာသင်တန်း (ဒုတိယဂုဏ်ထူး) ။ * ၁၃၃၄ ခုနှစ်တွင် အစိုးရဓမ္မာစရိယတန်း ကျမ်းရင်းသုံးကျမ်း အား အောင်မြင်ခဲ့၍ “သာသနဓဇ ဓမ္မာစရိယ” ဘွဲ့။ * ၁၃၃၈ ခုနှစ် တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ စေတိယင်္ဂဏစာချတန်းကို တပါးတည်း အောင်မြင်ခဲ့၍ “စေတိယင်္ဂဏ ပရိယတ္တိ ဓမ္မာစရိယ ဂဏဝါစက” ဘွဲ့။ * ၁၃၃၉ ခုနှစ် တွင် မန္တလေးမြို့၊ သကျသီဟစာချတန်းကို အပြီးအစီး အောင်မြင်ခဲ့၍ “အရှင်စန္ဒိမာဘိဝံသ ပရိယတ္တိသာသနဟိတ ဓမ္မာစရိယ” ဘွဲ့။ == နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကဆရာတော် ဖြစ်လာပုံ == လစ်လပ်နေသည့် နိုင်ငံတော်ဗဟိုသံဃာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့၏ ပဉ္စမမြောက် ဥက္ကဋ္ဌ ဆရာတော်အဖြစ် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ(၉)ရက်က ကျင်းပခဲ့သည့် အဋ္ဌမအကြိမ် နိုင်ငံတော်ဗဟိုသံဃာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ ဆဋ္ဌမအစည်းအဝေး ဒုတိယနေ့တွင် ရွေးချယ် တင်မြှောက်ခံရခြင်း ဖြစ်သည်။ ==မဟာနာယကဥက္ကဋ္ဌ== လက်ရှိ ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော်ဘုရားမှာ သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်ဖြစ်ပါသည်။ {{Short description|Head of the order of Buddhist monks in Myanmar}} __NOTOC__ {{Use dmy dates|date=January 2020}} {{Infobox official post | post = သံဃမဟာနာယကဥက္ကဋ္ဌ | body = မြန်မာပြည်ထောင်စု | native_name = {{small|အရှင်သူမြတ် စန္ဒိမာဘိဝံသ}} | flag = | flagsize = | flagborder = | flagcaption = | insignia = Umbrella of the Supreme Patriarch of Myanmar.png | insigniasize = 80px | insigniacaption = ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော်ဘုရား၏ အဆောင်အယောင် | image = အရှင်သူမြတ် စန္ဒိမာဘိဝံသ(68).jpg | imagesize = 160px | alt = | incumbent = [[သန်လျင် မင်းကျောင်းဆရာတော်]] | incumbentsince = ၉ မတ် ၂၀၂၄ | type = | status = | department = | style = ဆရာတော်အရှင်သူမြတ် | member_of = [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]] | reports_to = | residence = | seat = | nominator = | appointer = [[ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်]] | appointer_qualified = သာသနာရေးဝန်ကြီး | termlength = သက်တမ်းတလျှောက်။ | termlength_qualified = | constituting_instrument = | precursor = | formation = | first =[[ပဲခူးမြို့မ ဆရာတော်| ပဲခူးမြို့မဆရာတော်]] | abolished = | succession = | abbreviation = | unofficial_names = | deputy = | salary = | website = }} == ကိုးကား == 046x7mz04wz1fmvvu6od5a7hu7390eh 0 264017 880730 880538 2025-07-07T14:41:47Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880730 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 92fxsqp2df51gmrx87nrta4wa5thlkf 880732 880730 2025-07-07T15:09:43Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880732 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - ရွေးကောက်ပွဲအောင်မြင်စွာကျင်းပပြီးစီးပြီး လွှတ်တော်နှင့်အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 09ua5byyjb9e1nbvf4zmjvou91s8ek9 880733 880732 2025-07-07T15:12:15Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880733 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 2kgnaxzc7573m4bca6esy46tqsfgplj 880734 880733 2025-07-07T15:32:32Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880734 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 9ho9snz6dkenezfth67332nqxg9m7yl 880738 880734 2025-07-07T15:58:58Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 880738 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] cpkysu9u8imerc6a1kdrsvvkm47hbw1 880739 880738 2025-07-07T16:05:44Z Salai Rungtoi 22844 ရင်းမြစ် 5 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 880739 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 8u37ys1sdavbkr8mh35t4sgj0oah7qn 880784 880739 2025-07-08T04:47:19Z Salai Rungtoi 22844 880784 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့|ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 6t87gm6b056e752er8wlp2p1s3dd26i 880785 880784 2025-07-08T05:00:43Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်သူများ */ 880785 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့|ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] p2nhtyrdp5k62xu1rfaj3h1087bcnw7 880788 880785 2025-07-08T05:53:33Z Salai Rungtoi 22844 /* အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ */ 880788 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> * [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]][[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့|ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 3yc2c0ys1uwnmcmhuk5suz7o3vvdrwy 880797 880788 2025-07-08T06:48:04Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880797 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့|ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 0gk4tb2jwdvjb1rruepcldtokhvz82c 880800 880797 2025-07-08T07:13:55Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇန်နဝါရီ */ 880800 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 74kcxxa4uefecgo3zms99rsuevt4brh 5 264628 880712 853791 2025-07-07T12:53:06Z Ninjastrikers 22896 [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:ဝီကီပီးဒီးယား:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: namespace fix 853791 wikitext text/x-wiki {{NOINDEX}} __NOTOC__ {{shortcut|WT:IPBELOG}} {{notice|Please just leave a short message here as to what you did, what happened, what you think could be done better, and sign it, so we have a date. Thanks!}} == ၂၀၂၄ == ===ဒီဇင်ဘာ=== *{{UserIPBE|Zawzawaungthwin}} - ၁ နှစ် (၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ အထိ)၊ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၂၆၊ ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) *{{UserIPBE|Pho Sai}} - ၁ နှစ် (၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ အထိ)၊ အီးမေးလ်မှ တောင်းဆိုမှု၊ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၁၅၊ ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) 8x2nib7sx0dj0kvblbmw8g6fuwpr6sr 880720 880712 2025-07-07T14:13:15Z Zawzawaungthwin 100038 /* ဒီဇင်ဘာ */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 880720 wikitext text/x-wiki {{NOINDEX}} __NOTOC__ {{shortcut|WT:IPBELOG}} {{notice|Please just leave a short message here as to what you did, what happened, what you think could be done better, and sign it, so we have a date. Thanks!}} == ၂၀၂၄ == ===ဒီဇင်ဘာ=== *{{UserIPBE|Zawzawaungthwin}} - ၁ နှစ် (၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ အထိ)၊ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၂၆၊ ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) *:@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] သက်တမ်းက ပြည့်ရင်တိုးပေးပါအုံး ကိုနင်ဂျာ ခုက တင်မရ ပြုမရ အင်တာနက်တွေက၊ ဝီကီဝင်မရဖြစ်နေတယ်။VPN ခံမသုံးရင် အဆင်မပြေ တစ်ချက်တစ်ချက် edit က လုပ်မရဖြစ်ဖြစ်နေပါတယ် ။စိတ်သွားတိုင်း ကိုယ်မပါဖြစ်နေတော့ အလုပ်လုပ်ရတာ အဆင်မပြေလို့ပါခင်ဗျာ [[အသုံးပြုသူ:Zawzawaungthwin|Zawzawaungthwin]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Zawzawaungthwin|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၁၃၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) *{{UserIPBE|Pho Sai}} - ၁ နှစ် (၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၅ အထိ)၊ အီးမေးလ်မှ တောင်းဆိုမှု၊ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၁၅၊ ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) r5dd3hx8s559fi4kgkuhqlwnu2xj80b 0 264661 880848 855553 2025-07-08T10:18:55Z Zawzawaungthwin 100038 add link 880848 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name= အေးအေးမော် |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office=[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |term_end= |predecessor= [[တူးဂျာ|ဦးတူးဂျာ]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |office2= [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2= ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ |term_end2= ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |appointer2=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president2= |birth_date=၁၉၆၂ |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education= |occupation= တရားသူကြီး }}'''ဒေါ်အေးအေးမော်''' (၁၉၆၂ ဖွား)သည် [[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] ၏ တရားသူကြီးချုပ် ဖြစ်သည်။ယင်းမတိုင်မီက သူသည် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု == သူသည် ဝန်ထမ်းဘဝကို [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားမတရားစီရင်ရေးဌာန ၏ ညွန်ကြားရေးမှူးရာထူးတာဝန် ဖြင့် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။ဝန်ထမ်းဘဝမှ အငြိမ်းစားယူပြီး များမကြာမီ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၃၁ရက်တွင် ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် ၏ တရားသူကြီးအဖြစ် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ခန့်အပ်တာဝန်ပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://myawady.net.mm/node/53142|title=တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=MWD Webportal|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၄ }}</ref> ၎င်းရှေ့ ပြည်နယ်တရားသူကြီးချုပ် ဦးတူးဂျာ အနားယူလိုက်သောအခါ သူသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၀ရက်တွင် ပြည်နယ်တရားသူကြီးချုပ် အဖြစ် ဆက်ခံတာဝန်ပေးခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/27686?d=1|title=ကချင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=CINCDS Myanmar|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄|date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> == ကိုးကား == [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] l5tsf72oixssn5jnj7hi6kgfbpvi7xl 0 264952 880853 865457 2025-07-08T10:22:50Z Zawzawaungthwin 100038 Category added 880853 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name= ညွန့်လင်း |image = | honorific prefix = |native_name_lang=my |office= [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီးချုပ် |term_start= ၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |term_end= | predecessor= [[ခင်​ဆွေထွန်း|ခင်ဆွေထွန်း]] |successor = |appointer=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president= *[[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] {{small|(ယာယီ)}} | 1blankname = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | 1namedata = [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] |office2= [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး |term_start2=၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |term_end2= ၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |appointer2=[[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] |president2= *[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} *[[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] {{small|(ယာယီ)}} |birth_date= {{birth date and age|1962|3|23|df=y}} |birth_place=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> |nationality=မြန်မာ |spouse= |education=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] |occupation=တရားသူကြီး }} '''ဦးညွန့်လင်း''' (၂၃ မတ် ၁၉၆၂ ဖွား)သည် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး ဖြစ်သည်။လက်ရှိတွင် [[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်|ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်]] တရားသူကြီး ချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။ == ပညာရေး == [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] (စာပေးစာယူသင်တန်း)မှ နေ၍ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် LL.B ဘွဲ့ရရှိသည်။တရားရေးဝန်ထမ်းအဖြစ် လျှောက်ထားဖြေဆို အောင် မြင်ပြီးနောက် ၁၉၈၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၁ရက်ကစပြီး ဗဟိုတရားရုံးတွင် တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၄) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းဖြင့် တ ရားရေးလောကထဲ ဝင်ရောက်လာသည်။ == ဝန်ထမ်းဘဝ == တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့်(၄)အဖြစ် ဆားလင်းကြီးမြို့နယ် တရားရုံး၊ ဖရူဆိုမြို့နယ် တရားရုံး၊ ရေဦးမြို့နယ် တရားရုံး၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်တရားရုံး၊ တရားရေးဝန်ထမ်း အဆင့်(၃)အဖြစ် လင်းခေးမြို့နယ်တရားရုံး၊ ဒဂုံမြို့နယ်တရားရုံး၊ ကျောက်တန်းမြို့နယ်တရားရုံး၊ပေါက်တောမြို့နယ်တရားရုံး၊ ရေတာရှည်မြို့နယ် တရားရုံး၊ ပန်းပဲတန်းမြို့နယ်တရားရုံး၊ တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၂)အဖြစ် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်၊ မြောင်းမြခရိုင်တရားရုံး၊ ရန်ကုန်အနောက်ပိုင်းခရိုင်တရားရုံး၊ တရားရေးဝန်ထမ်းအဆင့်(၁)အဖြစ် မင်းတပ်ခရိုင်တရားရုံး၊ ခန္တီးခရိုင်တရားရုံး၊ မြစ်ကြီးနားခရိုင်တရားရုံး နှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်တရားရုံးတို့တွင် တာဝန်များအသီးသီးထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ယင်းနောက် ပြည်နယ်တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးသည်။ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တို့တွင် တရားရေးဦးစီးမှူးအဖြစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၃ရက်နေ့အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး သက်ပြည့်ပင်စင်ယူသည်။ === ထင်ရှားဖြစ်ရပ် === သူ မြစ်ကြီးနားခရိုင်တရားရုံးတွင် ခရိုင်တရားသူကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်က ကချင်ပြည်နယ်၊မြစ်ဆုံကျေးရွာများဖြစ်သော အောင်မြင်၊ မလိယန် နှင့် ကျိန်ခရန် ဒေသခံ စုစုပေါင်း ၃၀၂ ဦးတို့ စုပေါင်းလျှောက်ထားသည့် စီမံကိန်းကို ထာဝရတားဝရမ်းထုတ်ပေးရန် အမှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့ရသည်။ဒေသခံတို့၏ ထိုတိုင်ကြားလျှောက်ထားမှုကို မပေါ်ပေါက်၍ဆိုပြီး သူက ပယ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.kachinnews.com/2019/11/09/%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%85%E1%80%AE%E1%80%99%E1%80%B6%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8-%E1%80%91%E1%80%AC%E1%80%9D%E1%80%9B-%E1%80%90%E1%80%AC/|title=မြစ်ဆုံစီမံကိန်း ထာဝရ တားဝရမ်းလျှောက်ထားမှု မြစ်ကြီးနားခရိုင်တရားရုံးပယ်ချ|work=Kachin News Group|access-date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref> == တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးဘဝ == ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၃ရက်နေ့တွင်  ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးအဖြစ် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ ခန့်အပ်ထားခြင်းခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.gov.mm/news-media/announcements/-/asset_publisher/idasset291/content/%25E1%2580%2590%25E1%2580%25AD%25E1%2580%25AF%25E1%2580%2584%25E1%2580%25BA%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2592%25E1%2580%25B1%25E1%2580%259E%25E1%2580%2580%25E1%2580%25BC%25E1%2580%25AE%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2590%25E1%2580%259B%25E1%2580%25AC%25E1%25-3|title=တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|work=Myanmar National Portal|access-date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၂|archive-date=1 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250101085139/https://myanmar.gov.mm/news-media/announcements/-/asset_publisher/idasset291/content/%25E1%2580%2590%25E1%2580%25AD%25E1%2580%25AF%25E1%2580%2584%25E1%2580%25BA%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2592%25E1%2580%25B1%25E1%2580%259E%25E1%2580%2580%25E1%2580%25BC%25E1%2580%25AE%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2590%25E1%2580%259B%25E1%2580%25AC%25E1%25-3}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၉ရက်နေ့တွင် ထိုတာဝန်မှနေ၍ ပြည်နယ်တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် တိုးမြှင့်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmardigitalnewspaper.com/my/krngpnnynyttraaltttteaa-ttraasuukiikhup-khnapttaawnpe|title=ကရင်ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေး|work=Myanmar Digital News|access-date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄}}{{Dead link|date=April 2025 }}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:၁၉၆၂ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] 65pdpji5s5ir9hxhd6c5b4lvfbm2rtj 0 267333 880821 865295 2025-07-08T09:38:51Z 37.111.7.166 880821 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = ဗိုလ်မှူးချူပ် <br /> [[ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့|ဇေယျကျော်ထင်]]<ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂ }}</ref> | name = အယ်လ်ကွန်ဖန် | honorific_suffix = | native_name = | native_name_lang = | image = | image_size = | alt = | caption = | office = တိုင်းမှူး <br /> [[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] | status = <!--If this is specified, overrides Incumbent.--> | term_start = ၁၈ ဩဂုတ် ၁၉၈၁ | term_end = ၁၆ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၅ | predecessor = ဗိုလ်မှူးကြီး အေးစိန် |successor = ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်ဘ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/05/21/383965.html|title=နဝတအဖွဲ့ဝင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ကျော်ဘ ကွယ်လွန်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၂၁ မေ ၂၀၂၄ }}</ref> | birth_name = | birth_date = {{birth date |1928|1|6|df=y}} | birth_place = [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]၊[[စိန်လုံကဘာရွာ၊ မိုးမောက်မြို့နယ်|စိန်လုံကဘာရွာ]] | death_date = {{Death date and age|1985|10|16|1928|1|6}} | death_place = [[မြစ်ကြီးနားမြို့]] | death_cause = လုပ်ကြံခံရခြင်းကြောင့် | residence = | nationality = | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater =[[စစ်တက္ကသိုလ်]] | occupation = စစ်မှုထမ်း | religion = | spouse = ဒေါ်ညွန့်ညွန့်မာ | partner = | children = ၆ဦး | parents = လဇွန်တန်နောင် + မရန်အလိန် | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[တပ်မတော်]] | serviceyears = ၁၉၅၀-၁၉၈၅ | rank = ဗိုလ်မှူးချုပ် | unit = | commands = | battles = | mawards = [[ဇေယျကျော်ထင်ဘွဲ့|ဇေယျကျော်ထင်]] }} '''အယ်လ်ကွန်ဖန်''' (၆ ဇန်နဝါရီ ၁၉၂၈ - ၁၆ အောက်တိုဘာ ၁၉၈၅) သည် [[ကချင်လူမျိုး]] တပ်မတော်သားဖြစ်ပြီး ဗိုလ်မှူးချုပ်အဆင့်အထိ တာဝန်ထမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။တပ်မတော်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ကချင်တိုင်းရင်းသားများထဲ ပထမဦးဆုံးရာထူးအမြင့်ဆုံးရခဲ့သူဖြစ်ခဲ့ပြီး စစ်တိုင်းမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ် လုပ်ကြံခံရမှုကြောင့် ကွယ်လွန်ခဲ့ရသူလည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moemaka.com/2022/08/blog-post_32.html|title=ကိုအောင်မှိုင်း - မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် သမိုင်းထဲက တိုင်းမှူး၊ တပ်မမှူးနဲ့ ဗျူဟာမှူးတွေ ကျဆုံးအောင် တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ဗျူဟာမြောက် ချုံခိုတိုက်ပွဲများ (အပိုင်း ၁)|work=မိုးမခ|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၂၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ }}</ref> == ငယ်ဘဝ == ၁၉၂၈ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၆ ရက်တွင် တိရိစ္ဆာန်ဆေးကုအင်စပတ်တော် လဇွန်တန်နောင် (Lazum Tang Nau) နှင့် မရန်အလိန် (Maran Aling) တို့က ဗန်းမော်-မိုးမောက်-လွယ်လှယ်လမ်းဘေး [[စိန်လုံကဘာရွာ၊ မိုးမောက်မြို့နယ်|စိန်လုံကဘာရွာ]]၌ မွေးသည်။ မွေးချင်း ၁၃ ယောက်အနက် ၆ ယောက်မြောက် ဖြစ်၏။ အမည်ရင်းမှာ အယ်လ်ကွန်ဖန် (L. Kum Hpang) ဖြစ်သည်။ မွေးချင်းများမှာ အယ်လ်ခေါန်လွမ်း (ဒူဝါ လဖိုင်ဇော်ဂွန်း ဇနီး)၊ အယ်လ်ဘုလု (ဦးငွေ ဇနီး)၊ အယ်လ်ခေါင်ဒွဲ (ပြည်နယ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဖေါ်ယူခါး ဇနီး)၊ အယ်လ်ထန်းကိုင်း (ဗိုလ်ကြီး မလန်ထူး ဇနီး)၊ အယ်လ်လီလီယန်ခါးနောင် (ဦးတင် မိန်းမ)၊ အယ်လ်ဘောက်နော် (ဆေးကျောင်းတက်စဉ် ကားတိုက်ခံရ၍ လွန်)၊ အယ်လ်ပရီလွန်း (လဖိုင် ဇော်ဘ ဇနီး)၊ အယ်လ်ထန်ယန်း၊ အယ်လ်ဂျာရုံ၊ အယ်လ်နိမ်ထွယ်၊ အယ်လ်ဖူးကြီး၊ အယ်လ်ဒွဲလိန် (ကျော်လှိုင်လေး ဇနီး) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ရွာရှိ မူလတန်းကျောင်း၌ မူလတန်းပညာကုန်သည်နောက် ဗန်းမော်အလကကို ဦးလေး ဆူဗေဒါဗေဂျာ ဂျိမ်းဖေါဂန်၏အိမ်၌ နေ၍ တက်သည်။ ယင်းနောက် ရန်ကုန်ကူရှင်ကျောင်း (ယခု အထက(၄)အလုံ) တက်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အစတွင် ရွာပြန်နေသည်။ ဘီအိုင်အေမှ ဗိုလ်တာရာ၊ ဗိုလ်ဗလတို့ ဗန်းမော်ရောက်လာသော် ဒေသလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွင် ဝင်ပါသည်။ မိဘများက သဘောမတူကြ။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးအတွက် ဗမခ အယ်လ်တန် ခေါင်းဆောင်သော ကချင်ရိန်းဂျားများတပ် ဖွဲ့သည့်အခါ ၁၉၄၅ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ၌ တပ်ရင်း(၅) သို့ ဝင်သည်။ စစ်ပြီးသည်နောက် အာသံနယ်ရှိ စိန့်အတ္တမွန်ကောလိပ် (St. Edmond College) တက်သည်။ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇန်နဝါရီလတွင် ကာလကတ္တားမှ ရန်ကုန်ပြန်ကူးကာ ကူရှင်ကျောင်း၌ ပြန်နေသည်။ ၁၉၄၈ ခု၌ အထက်တန်းအောင်သည်။ ဥပစာသိပ္ပံ ဆက်တက်စဉ် ညကလပ်များ၌ ဂစ်တာတီးကာ ငွေရှာသည်။ ညီမအား ‌ဆေးကျောင်းတက်နိုင်ရန် ထောက်ပံ့ခဲ့၏။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကချင်ပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၌ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲဖြစ်သော် တပ်ဘက်မှ ဗော်လံတီယာအဖြစ် ပါဝင်၏။ စာရေးများသပိတ်မှောက်စဉ် အတွင်းဝန်ရုံးရှိ ကချင်ပြည်နယ်ကိုယ်စားပြု အစိုးရအဖွဲ့ရုံးတွင် ၃ လခန့် စာရေးဝင်လုပ်၏။ == စစ်သားဘဝ == ၁၉၄၉ ခု၌ ကျောင်းများပြန်ဖွင့်သော် ဗိုလ်ရွေးအောင်သည့်အတွက် ဗိုလ်သင်တန်း အပတ်စဉ် (၄) ကို မေမြို့ (ယခု ပြင်ဦးလွင်) ၌ တက်သည်။ ၁၉၅၀ အောက်တိုဘာ ၁ - ၁၉၅၁ မတ် ၁ ကာလအား ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ဒုဗိုလ်ဖြစ်လာသည်။ ပြန်တမ်းဝင်အမှတ်မှာ ၅၉၉၇ ဖြစ်၏။ ထူးချွန်သဖြင့် နိုဝင်ဘာလ ၃၀ ရက်အထိ နည်းပြအဖြစ် ကျောင်း၌ ဆက်နေရသည်။ နောက် ညောင်လေးပင်ရှိ အမှတ်(၂)ကချင်လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (ကချင်(၂)) သို့ တပ်စုမှူးအဖြစ် သွားရသည်။ ၁၉၅၂ ခု၊ ဇွန်လတွင် တပ်က ပြည်ကို ရွှေ့သည်။ ၁၉၅၃ ခု၊ မတ်လ ၁ ရက်တွင် ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိ၊ ၁၉၅၄ ခု၊ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၃ ရက်တွင် တပ်ရေးဗိုလ်ကြီးအဖြစ် အဆင့်ဆင့် တာဝန်တိုးယူရသည်။ ၁၉၅၈ ခု၊ မေလ ၅ ရက်တွင် တပ်မဟာ(၄) စစ်ဌာနချုပ်သို့ ပြောင်းရသည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ် စိန်ဝင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး အေးမောင်၊ ဗိုလ်မှူးကြီး သိန်းတုပ်၊ ဗိုလ်မှူးကြီး ဂွမ်ရှိန်၊ ဗိုလ်မှူးကြီး မင်းသိန်းတို့နှင့် လက်တွဲဖူးသည်။ ၁၉၆၂ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်တွင် ပျဉ်းမနားရှိ အမှတ်(၁၇)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ ပြောင်းရ၏။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဖိတ်ခေါ်သည့် တပ်စုမှူးသင်တန်းကို မတ်လ ၂၀ ရက်မှ မေလ ၁၅ ရက်အထိ တက်ရသည်။ ထူးချွန်သဖြင့် ဖို့တ်ဝိန်း (Fort Wayne) ရှိ နိုင်ငံတကာကြည်းတပ်ရိန်းဂျားများသင်တန်းကို ဆက်တက်ခွင့်ရသည်။ မေလ ၂၅ ရက်မှ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်အထိ ကြာသည်။ လက်ဖြောင့်ထူးချွန်ဆု ရသည့်အတွင် ထူးချွန်သင်တန်းသားအဖြစ် ကြေးပြားပေါ်တွက် ကမ္ဗည်းတင်ခံရသည်။ ကြည်းတပ်အကြီးတန်းအရာရှိသင်တန်းကို ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်မှ ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက်အထိ တက်သည်။ အ‌မေရိကန်မှ ပြန်လာပြီးနောက် သာယာဝတီရှိ အမှတ်(၂၅)ခြေလျင်တပ်ရင်းတွင် ယာယီတပ်ခွဲမှူးအဖြစ် ခေတ္တတာဝန်ယူရသည်။ ဖါပွန်သို့ စစ်ဆင်ရေးဝင်သော် စစ်ကြောင်းမှူးအဖြစ် ထားသည်။ ၁၉၆၆ ခုတွင် တပ်က ထားဝယ်သို့ ပြောင်း၏။ ကေအန်ယူမှ ဗိုလ်မြ၊ ဗိုလ်ထွန်းမြင့်တို့နှင့် ရင်ဆိုင်သည်။ ၁၉၆၈ ခု၊ ဇူလိုင်လ ၉ ရက်တွင် ကျောက်မဲရှိ အမှတ်(၂၂)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ ယာယီတပ်ရင်းမှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးသည်။ ကျောက်မဲမြို့ လုံခြုံရေးနှင့်အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပူးတွဲတာဝန်ယူရသည်။ ၁၉၆၉ ခု၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်တွင် ဒုတပ်ရင်းမှူး ဗိုလ်မှူး အယ်လ်ဇော်ဘွန်းနှင့် ခရီးတခုသွားစဉ် ကားမှောက်သဖြင့် မင်္ဂလာဒုံစစ်ဆေးရုံ၌ ၅ လခန့် ကုသခံသည်။ ‌ဆေးရုံမှဆင်းသော် မေမြို့ရှိ စစ်ခွေးလေ့ကျင့်ရေးတပ်မှူးအဖြစ် ၁၉၆၉ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်မှ ၁၉၇၁ ခု၊ ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်အထိ တာဝန်ယူရသည်။ ဒဏ်ရာအရှင်းပျောက်သော် ကလောရှိ အမှတ်(၆၄)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ ပြောင်းသည်။ ၁၉၇၂ ခု၊ ဩဂုတ်လ ၁၃ ရက်တွင် နမ့်စန်၌ အသစ်ဖွင့်သော အမှတ်(၆၆)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ ရွှေ့သည်။ တရုပ်ဖြူ၊ ပအို့ဝ်၊ ရှမ်း၊ ကချင် လက်နက်ကိုင်များနှင့် ထိတွေ့ရသည်။ စစ်ဦးစီးတက္ကသိုလ် အပတ်စဉ်(၁၇) တက်ပြီးနောက် ၁၉၇၄ ခု၊ မတ်လ ၂၉ ရက်တွင် အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ စစ်ဦးစီးအရာရှိ(ပထမတန်း) ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၇၅ ခု၊ ဧပြီလ ၅ ရက်တွင် မကွေးရှိ အမှတ်(၈၈)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်သို့ ဒုတပ်မမှူးရာထူးဖြင့် သွားသည်။ ၁၉၇၇ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် မိတ္ထီလာရှိ အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် တပ်မမှူးဖြစ်လာသည်။ ၁၉၇၈ ခုတွင် ဗကပတို့ ရှမ်းပြည်သို့ ဝင်သော် ဗိုလ်မှူးကြီး အုန်းမြင့်၏ တပ်မ(၅၅) နှင့်အတူ စစ်ဆင်ရေးဝင်သည်။ ၁၉၈၁ ခု၊ ဩဂုတ်လ ၁၈ ရက်တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်အဆင့်ဖြင့် မပခတိုင်းမှူးဖြစ်လာသည်။ ကချင်ဒေသပါတီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပူးတွဲတာဝန်ယူရသည်။ == မိသားစုဘဝ == မြူနီစပယ်အင်ဂျင်နီယာ (ငြိမ်း) စကော့ဝဲလ်ဖဲ (Scott Welfare) နှင့် (မင်းတရားသီပေါ လက်ထက်တော်၌ အပျိုတော်) သိန်းမျှင်တို့ သမီး ကျောင်းဆရာမ ညွန့်ညွန့်မာနှင့် ဖူးစာဆုံသည်။ သားသမီးများမှာ အယ်လ်ခွန်းရီ (အဆိုတော်)၊ အယ်လ်မလတ်၊ အယ်လ်ဒွဲရာ၊ အယ်လ်ထွဲဝါ၊ အယ်လ်ဘောက်ဝါ (ဇနီး ကြည်ကြည်စိန်၏ ဖခင်မှာ ဂျပန်စစ်သံမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးဝင်းစိန်)၊ အယ်လ်ဒွဲဝါ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ == လုပ်ကြံခံရခြင်း == ၁၉၈၅ အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်၌ ကြည်းစစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့မှူး ဗိုလ်ချုပ်လှဦးက ကွန်ဖန်အား စစ်ထောက်ချုပ်ခန့်မည်ဟု သတင်းရကြောင်း ဖုန်းဖြင့် ပြောသည်နောက် ဝမ်းသာကာ ဂေါက်ကွင်းသို့ သွားသည်။ ညနေ ၆ နာရီခန့် အကွေ့တခုသို့ရောက်စဉ် ကေအိုင်အေမှ လက်ဖြောင့်တပ်သား ဇော်ထူးနှင့် ဇော်ဆိုင်း(ပုံရွှေ) တို့ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံ၏။ ရှေ့ပြေးကားပေါ်မှ ဗိုလ်ကြီးရန်အောင်နှင့် စစ်သည် ၂ ဦး သေသည်။ ဒုတိုင်းမှူးကားပေါ်မှ ဒုတိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးကျော်သန်း (နောက် လပခတိုင်းမှူး) မျက်စိထိသည်။ တိုင်းမှူးကားပေါ်မှ ယာဉ်မောင်း တပ်ကြပ်ကျော်မြင့် ဘယ်ဒူးထိ၊ ကိုယ်ရေးအရာရှိ ဗိုလ်ကြီးကျော်အုန်း သေ၊ တိုင်းမှူး ကွန်ဖန်မှာ ၁၄ ချက်ထိကာ သွေးထွက်လွန်သည်။ နောက်မှလိုက်သည့်ကားတွင် ပါသော အမှတ်(၇)ထောက်လှမ်းရေးတပ်မှူး ဗိုလ်မှူးသန်းညွန့်က တိုင်းမှူးအား ဆေးရုံပို့‌သော်လည်း မရောက်ခင် လွန်လေသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmarbookshop.com/MyanmarBooks/BookDetails/43067|title= ဗိုလ်မှူးချုပ် အယ်လ်ကွန်ဖန်အား လုပ်ကြံခြင်း |work=Myanmar Book Shop|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date= }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{lifetime|၁၉၂၈|၁၉၈၅}} [[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] auqreh855sah6hmqgaxaq9ntgcg72ez 0 269340 880787 874436 2025-07-08T05:50:00Z Salai Rungtoi 22844 880787 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |honorific-prefix = |name = ဦးလှစော |honorific-suffix = |native_name = |native_name_lang = |image = |alt = |caption = |office= [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ် |order= |incumbent= |constituency= မြောက်ဦးမြို့နယ် |predecessor= ဦးအောင်ထွန်းသာ |termstart= ၂ မေ ၂၀၁၅ |termend= ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | party = -[[ရခိုင် ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်|ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]](ALD)(၁၉၉၀)<br/> - [[ရခိုင်တိုင်းရင်းသားများ တိုးတက်ရေး ပါတီ|ရခိုင်တိုင်းရင်းသားများတိုးတက်ရေးပါတီ]] (RNDP)(၂၀၁၀-၂၀၁၃) <br/> -[[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]] (ANP) (၂၀၁၃ – ၂၀၂၁) | birth_date = {{birth date|၁၉၅၃|၅|၂၇}} | birth_place = [[မြောက်ဦးမြို့နယ်]] ၊[[ရခိုင်ပြည်နယ်]] | death_date = {{Death date and age|၂၀၂၅|၅|၅|၁၉၅၃|၅|၂၇}} | death_place = [[အိုက်ဇောမြို့|အိုင်ဇောလ်မြို့]] ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] | residence = | nationality = [[ရခိုင်လူမျိုး]] | ethnicity = [[ရခိုင်လူမျိုး]] | occupation = နိုင်ငံရေးသမား | religion = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | parents = ဦးအောင်လှဇံ၊ ဒေါ်စံသာဖြူ | spouse = ဒေါ်အနွဲ့ချေ | children = သမီး ၂ဦး | relations = | alma_mater = [[ရန်ကုန်စက်မှုတက္ကသိုလ်]] | website = |honorific prefix=ဦး}}'''ဦးဦးလှစော''' (၂၇ မေ ၁၉၅၃ - ၅ မေ ၂၀၂၅) သည် [[ရခိုင်လူမျိုး]] ထင်ရှားသည့် နိုင်ငံရေးသမားတစ်ဦး ဖြစ် သည်။မြန်မာ့နိုင်ငံရေးဖြစ်စဥ်တွင် သူသည် နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသားတစ်ဦး အဖြစ်လည်းကောင်း၊ပါတီနိုင်ငံရေးဖြင့်လည်းကောင်း၊လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် ၏ ဗီတာ ၁ စစ်ဒေသ နိုင်ငံရေးမှူးအဖြစ်လည်းကောင်းပါဝင်ခဲ့သည်။သူသည် မောင်ခိုင်အောင် ကလောင်အမည်ဖြင့် ကဗျာရေးခြင်း၊စာပေရေးသားခြင်းဖြင့်လည်း ဘဝကို ဖြတ်သန်းခဲ့သူဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ဦးဦးလှစော ကို ၁၉၅၃ ခုနှစ် မေလ ၂၇ ရက် ([[မြန်မာ သက္ကရာဇ်|ကောဇာသက္ကရာဇ်]] ၁၃၁၅ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့)တွင် ဖခင် ဦးအောင်လှဇံ၊ မိခင်ဒေါ်စံသာဖြူတို့ က ရခိုင်ပြည်နယ်၊မြောက်ဦးမြို့နယ် တွင်မွေးဖွားခဲ့သည်။ငယ်စဥ်ဘဝ စာပေသင်ကြားမှုကို [[စစ်တွေမြို့နယ်|စစ်တွေမြို့]] ၊ရူပရွာ မူလတန်းကျောင်း၌ ပညာသင်ကြားသည်။စာပေထူးချွန်သူဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ သူသည် စစ်တွေခရိုင် ကိုယ်စားပြုသူအဖြစ်ဖြင့် စတုတ္ထတန်း စကောလားရှစ် ပထမဆုကို ရရှိခဲ့သည်။တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းကို ဂုဏ်ထူး ၃ဘာသာဖြင့် အောင်မြင်ပြီး၊ သင်္ချာဘာသာရပ်ကို အမှတ် ၁၀၀ အပြည့် ရရှိခဲ့သည်။ယင်းနောက် ရန်ကုန်မြို့ ရှိ စက်မှုတက္ကသိုလ် သို့ တက်ခွင့်ရ၍ တက်ရောက်သည်။ == နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ == ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|နေဝင်း]] လက်ထက် ၁၉၆၂ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၇ ရက် [[ဆဲဗင်းဂျူလိုင် ကျောင်းသား အရေးတော်ပုံ|ကျောင်းသားလှုပ်ရှားမှု]]အပြီး ၇ နှစ်အကြာ ဒုတိယအကြီမ်ဖြစ်ပွားသော ၁၉၆၉ ခုနှစ် ကျွန်းဆွယ်အရေးအခင်း တွင် သူလည်းပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2017/07/29/139416.html|title=ကျောင်းသားလှုပ်ရှားမှုထဲက သမိုင်းတခု (သို့) ၆၉ ကျွန်းဆွယ်အရေးအခင်း|work=The Irrawaddy|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date=၂၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၇ }}</ref> ထင်ရှားသူများထဲ ပါဝင်ခဲ့မှုကြောင့် သူ့အသက် ၁၆နှစ် ရန်ကုန်စက်မှုတက္ကသိုလ် တက်စမှာပင် ကျောင်း ၂နှစ် အထုတ်ခဲ့ရသည်။ကျောင်းထုတ်ခံရပြီး ပြန်တက်ခွင့်ရသည့်အတွက် ကျောင်းပြန်တက်နေဆဲမှာပင် ၁၉၇၅ ခုနှစ် ရွှေတိဂုံအထွေထွေသပိတ် ထဲ ပါဝင်ခဲ့မှုဖြင့် ဖမ်းခံရသည်။စစ်ခုံရုံးဖြင့် ထောင် ၉နှစ် ချမှတ်ပြီး ကျောင်းအပြီးတိုင် ထုတ်ပယ်ခံရသည်။ထောင်မှ ပြန်လွှတ်လာပြီး နိုင်ငံရေးစိတ်မကုန်သေးဘဲ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ်အရေးတော်ပုံ]] တွင် ပါဝင်လှုပ်ရှားပြန်သည်။ဖမ်းခံရပြီး ထောင်ဒဏ် ၁၄ နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။နှစ်အနည်းငယ်သာ ထောင်ထဲနေခဲ့ရပြီး ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် တွင် ပြန်လွတ်လာသည်။ယင်းနောက် ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲ ပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်မည့် ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် သို့ ဝင်ရောက်သည်။စစ်အစိုးရက ပါတီကို ဖျက်သိမ်းလိုက်၍ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ယာယီရပ်ကာ ကျူရှင်ဆရာအဖြစ် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုသည်။နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ တရား ဝင်စတင် ပြန်လည်ရရှိသည့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အရောက်တွင် [[အေးမောင် (လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်)|ဒေါက်တာအေးမောင်]] ဦးစီးသည့် ရခိုင်ပြည်နယ် အခြေစိုက် [[ရခိုင်တိုင်းရင်းသားများ တိုးတက်ရေး ပါတီ]] ကို ဖွဲ့စည်းကြစဥ် သူသည် ထိုပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ရွေးကောက်ပွဲ မဝင်ဘဲ ပါတီကို သူက အဓိကထား ထိန်း ကျောင်းပေးခဲ့သည်။၂၀၁၃ ခုနှစ် တွင် ရခိုင်ပါတီ ၂ခု ပူးပေါင်းပြီး [[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]] ဖြစ်လာစေရေး သူက အားစိုက်လုပ်ဆောင်သည်။အထွေထွေရွေးကာက်ပွဲ၂၀၁၅ ၌ သူသည် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ကိုယ်စားပြုပြီး မြောက်ဦးမြို့နယ် မှနေ၍ ရွေးကောက်ပွဲဝင်သည်။ခိုင်လုံမဲရလဒ် ၆၇၀၃၀ မဲ ဖြင့် အနိုင်ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.uec.gov.mm/show_data_content.php?name=01PyithuHluttaw1.pdf&type=page_multiple_photo&code=17&sno=3799&token=1bbff23522a45e97467bdd86f736fcb7e0617f1dc16a0ec49141f582277afc55f030c36948f4f631f4a207b59a7e301f60ec0574502dde4d2e02f7012ea3a7ad|title=၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွထွေရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်များ|work=[[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]|access-date= ၆ မေ ၂၀၂၅|date= ၂၀၁၅ }}</ref> ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။လွှတ်တော်တွင်း သူ၏ ပြောကြားချက်များနှင့် စပ်လျဥ်းပြီး လူသိပိုများလာသူ ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/kofi-annan-commission-reaction-/3769059.html|title=အာနန်ကော်မရှင်အကြံပြုချက်အပေါ် ဦးဦးလှစောအမြင်|work=VOA Burmese|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date=၁၆ မတ် ၂၀၁၇ }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၇ရက် မှ မေလ ၁ရက်နေ့အထိ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ကျောက်ဖြူမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ရခိုင်အမျိုးသားညီလာခံ ကို အဓိက ဦးဆောင်သူအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/rakhine-seminar-04272014105547.html|title=ရခိုင်အမျိုးသား ညီလာခံ ကျောက်ဖြူမြို့မှာ ဖွင့်လှစ်|work=RFA Burmese|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date=၂၇ ဧပြီ ၂၀၁၄ }}</ref> [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်း]] ပြီးနောက် သူသည် ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/[[အာရက္ခတပ်တော်]] ၏ ဗီတာ ၁ စစ်ဒေသ နိုင်ငံ ရေးမှူး တာဝန်ဖြင့် နိုင်ငံရေးလမ်းကို ဆက်လျှောက်ခဲ့သည်။တပ်မတော် နှင့် အာရက္ခတပ် တို့ ဆက်ဆံရေးမတင်းမာချိန်ကာလ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်က နေပြည်တော် တွင် ကျင်းပသည့် စိန်ရတုပြည်ထောင်စုနေ့အခမ်းအနားသို့ ULA (ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်) ၏ နိုင်ငံရေးမှူးအဖြစ် ကိုယ်စားပြု၍ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/225770|title=ULA ကိုယ်စားပြု၍ ဦးဦးလှစော ပြည်ထောင်စုနေ့အခမ်းအနားတက်ရောက်မှု ပါတီကို အသိပေးဆောင်ရွက်ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ANP ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ပြောကြား|work=Eleven Media Group|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ }}</ref> == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဘဝ == ဒေါ်အနွဲ့ချေ နှင့် အိမ်ထောင်ကျပြီး ချိုဉာဏ်ဝေ၊ ဆောင်းနှင်းဝေ စသည့် သမီးနှစ်ဦး ထွန်းကားသည်။ == စာပေဖြတ်သန်းမှု == သူ့အသက် ၂၀ ဝန်းကျင် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းကာလများမှစပြီး တက္ကသိုလ်၏ မြေအောက်ကျောင်းသားလှုပ်ရှားမှုများ၊ ခေတ်ပေါ်ကဗျာလှုပ်ရှားမှုတို့တွင် မောင်ခိုင်အောင်(စစ်တွေ)၊မောင်ခိုင်အောင် စသည့် ကလောင်အမည်များအသုံးပြုပြီး ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ခေတ်ပေါ်ကဗျာနှင့် ဝတ္ထုတို၊ရသစာတမ်းငယ်များလည်း ရေးသားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myanmarbookshop.com/All/BooksOfAuthor/3359|title=မောင်ခိုင်အောင် နှင့် မောင်ခိုင်အောင် ပါဝင်သည့် စာအုပ်များ|work=myanmarbookshop|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date= }}</ref> သူသည် ရခိုင်တန်ဆောင် ရခိုင်ရိုးမ နှင့် လခြမ်းမြီမဂ္ဂဇင်းတို့တွင် အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သေးသည်။ ဖယ်ဒရယ်ဂျာနယ်တွင်လည်း အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ === '''ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်များ''' === {{columns-list| #အမင် (၂၀၀၈)<ref>{{cite web|url=http://www.arakanart.com/2011/12/blog-post_13.html|title=အမင် (မောင်ခိုင်အောင်)|work=Arakan Art|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date= }}</ref> #အန်းဖရန့်ဒိုင်ယာရီ #မြောက်ဦးနှင့် မြောက်ဦးဗေဒ ရသစာတမ်းများ #ကျောင်း #ကင်ဗာရာစာတမ်း (၂၀၁၃) #ဒိုင်ယာစပိုရာ #စံသာဖြူ အောင်လှဇံ (မြောက်ဦးဗေဒ ရသစာတမ်းများ) #အိုင်ရင်းနှင့်အိဗ် ကျူရီ #အင်ဒိုနီးရှား သက်တံရောင်စဉ်ကောင်းကင်သစ် (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #အမေရိကန် - တရုတ် ဆက်ဆံရေး (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #မျက်မှောက် ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းအရေး (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #နှစ် ၁၀၀ ပြည့်အကြို မြန်မာဝတ္ထုတိုများ (အတွဲ ၂) (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #၂၀၂၀ ကနေ ကျွန်ုပ်တို့ ဘယ်ကိုသွားကြမလဲ(အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #ရောင်စုံကျေးလက် ဝတ္ထု ၁၂ ပုဒ် (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ) #The Waves မဂ္ဂဇင်းအတွဲများ (အခြားစာရေးဆရာများနှင့် ပူးတွဲ)}} == ဘဝနိဂုံး == သူသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်နေ့ ည ၁၁ နာရီ ၂၀ မိနစ်အချိန်တွင် လည်ချောင်းကင်ဆာဖြင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊[[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊[[အိုက်ဇောမြို့|အိုင်ဇောလ်မြို့]] ရှိ ဆေးရုံ၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/06/55120|title=ဝါရင့်ရခိုင်နိုင်ငံရေးသမား ဦးဦးလှစော လည်ချောင်းကင်ဆာဖြင့် ကွယ်လွန်|work=Mizzima Burmese|access-date=၆ မေ ၂၀၂၅|date=၆ မေ ၂၀၂၅ }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{lifetime|၁၉၅၇|၂၀၂၅ }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ကဗျာဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:ရခိုင် တိုင်းရင်းသားများ]] euuhj567i17kz7u0odwlob80dbfqyc7 0 269642 880776 880368 2025-07-08T02:43:47Z Zawzawaungthwin 100038 သဒ္ဒါပြင် 880776 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မေသဉ္ဇာဦး | image = | birth_name = သူဇာထွေး | birth_date = {{birth date and age|၁၉၇၂|၂|၁၇}} | birth_place = | parents = ဦးထွန်းရီ (ဗိုလ်ကြီး) +ဒေါ်နွယ်နွယ်မြင့် | nationality =မြန်မာ | religion =ဗုဒ္ဓဘာသာ | education = | occupation =ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် | spouse = ဦးစံလင်းသိန်း | children = မင်းသန့်ကျော် ၊ မင်းသုခိုင် <ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mH7xSdSQ7WE|title=သားနှစ်ယောက် အကြောင်းပြောပြလာတဲ့ မေမေ မေသဉ္ဇာဦး|work=Myanmar Celebrity|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၁၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၇ }}</ref> | notable_works = | awards =[[အကယ်ဒမီ]] သုံးထပ်ကွမ်း }} '''မေသဉ္ဇာဦး''' (၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၇၂ ဖွား) သည် မြန်မာလူမျိုး ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။နှလုံးလှလူမိုက် (၂၀၀၁)၊ပန်းပျိုးသူတို့ အင်္လကာ(၂၀၀၆)၊ရွှေမင်းသမီး(၂၀၂၀)<ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/591951|title=မြန်မာ့ရုပ်ရှင် အကယ်ဒမီထူးချွန် ၃ နှစ်စာပေါင်းပေး၊ “ပိတောက်ကတဲ့ဂီတ”ရုပ်ရှင် ဆုအများဆုံးရရှိ|work=DVB|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၇ မေ ၂၀၂၃ }}</ref> ဇာတ်ကားတို့ဖြင့် ဇာတ်ပို့ဆု အကယ်ဒမီ ၃ ဆု ရရှိခဲ့သူ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ == အနုပညာခြေလှမ်းအစ == နာမည်အရင်း မှာ သူဇာထွေး ဖြစ်သည်။၁၉၈၆ ခုနှစ်ကစပြီး သူဇာ အမည်ဖြင့် တေးသီချင်းများ စတင်ဆိုသည်။ကျောင်းပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ မှတဆင့် ဘုံကျောင်း တရုတ်တီးဝိုင်း ဖြင့် ထိမ်းမြားမင်္ဂလာပွဲများ၊ Music Power တီးဝိုင်းဖြင့် စတိတ်ရှိုးပွဲများအထိ တက်လှမ်းသီဆိုသည်။ထို့နောက် [[မြန်မာ့အသံနှင့်ရုပ်မြင်သံကြား|မြန်မာ့ရုပ်မြင်သံကြား]] ၌ တောင်ပေါ်မြေမှ အလှများ၊ချစ်နေမယ်၊ငြိမ်းချမ်းပါစေ နှင့် လွမ်းမျက်ရည် အစရှိသည့် ကိုယ်ပိုင်သီချင်း ၄ပုဒ် ထုတ်လွှင့်ခွင့် ရသည်အထိ တေးသီချင်းသီဆိုမှု၌ နာမည်တစ်ခုရလာသည်။သူသည် တေးသီချင်းသီဆိုမှု အပြင် ဖက်ရှင်မဂ္ဂဇင်းအချို့တို့တွင်လည်း အဝတ်အစားဖက်ရှင်ပြ ဓာတ်ပုံများ ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ ဒါရိုက်တာ [[မောင်တင်ဦး (ဒါရိုက်တာ)|မောင်တင်ဦး]] က ၎င်း၏ ဖက်ရှင်ဓာတ်ပုံများကိုမြင်တွေ့ပြီးနောက် ဗွီဒီယိုရိုက်ကူးပေးလိုကြောင်း ကမ်းလှမ်းခဲ့ပြီး၊လက်ခံခဲ့ရာမှတဆင့် အနုပညာလောက ထဲသို့ မေသဉ္ဇာဦး အမည်ဖြင့် ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စတင် ဝင်ရောက်လာသည်။သူ၏ ပထမဦးဆုံး ဗီဒီယိုကားမှာ လေညှင်းကလေး ဇာတ်ကားဖြစ်သည်။ဘိုမ ကလေးဆိုသည့် ဇာတ်ရုပ်ဖြင့် ဇာတ်ပို့နေရာမှ သရုပ်ဆောင်သည်။ယင်းနောက် ဒုတိယမြောက်ကားဖြစ်သည့် အရိပ်တစ်ထောင် ဇာတ်ကားတွင်လည်း ဇာတ်ပို့နေရာမှ သရုပ်ဆောင်သည်။နောက်ပိုင်းဇာတ်ကားများများကျမှ သူ့ကို လူသတိထားမိလာကြသည်။၁၉၉၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ရုပ်ရှင်ဗီဒီယိုလောက၌ ခိုင်မာသည့်နေရာတစ်ခုရလာပြီး ပရိသတ်၏ အားပေးမှုကို လက်ခံရရှိလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/entertainment/2020/03/05/217122.html|title=သင်္ကြန်ကားနည်းနေတဲ့အချိန်မှာ “ပိတောက်ကတဲ့ ဂီတ” ကိုကြိုက်ကြမှာပါလို့ မေသဉ္ဇာဦးပြော|work=The Irrawaddy|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၅ မတ် ၂၀၂၀ }}</ref> သူသည် တပ်မတော် အကျိုးပြုဇာတ်ကားများ၌လည်း အထူးပါဝင်သရုပ်ဆေင်မှုဖြင့် လူသိများသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=db8uF_-BufY|title=စစ်တပ် ဘ၀ အ ကြောင်းတွေ ကို ပြောပြလာတဲ့ မေသဉ္ဇာဦး|work=Duwun|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ }}</ref> == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဘဝ == သူသည် အိမ်ထောင်သည် တစ်ဦးဖြစ်သည်။၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ဦးစံလင်းသိန်းနှင့် အိမ်ထောင်ကျသည် ။သား ၂ဦးရှိပြီး<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/entertainment/2018/03/08/153616.html|title=“အကယ်ဒမီ အကူမောင်မယ်များ”အဖြစ် အနုပညာရှင်များ၏ သားသမီးများ ပါဝင်မည်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၈ မတ် ၂၀၁၈ }}</ref> သားအကြီးဆုံးမှာ ယာဉ်မတော်တဆမှုဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၅ ရက်က ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2023/12/26/10358|title=သရုပ်ဆောင် မေသဉ္ဇာဦး၏သား၊ ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးညိုစော၏ တူ ယာဉ်မတော်တဆမှုဖြင့်သေဆုံး|work=Mizzima|access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> အမ ဖြစ်သူမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ညိုစော]] ၏ ဇနီး ကျွန်းဆွယ် စန်းစန်းအေး ဖြစ်သည်။နောက်ထပ် အမဖြစ်သူမှာ စိုးရီလွင် အမည်ဖြင့် ရုပ်မြင်သံကြားတွင် သီချင်းဆိုသည်။ == ရရှိခဲ့သော ဆုတံဆိပ်များ == မေသဉ္ဇာဦးသည် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် နှလုံးလှလူမိုက် ဇာတ်ကားဖြင့် [[မြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု နှစ်အလိုက် ဆုရရှိသူများစာရင်း|မြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု]](အကောင်းဆုံးအမျိုးသမီးဇာတ်ပို့ဆု) ကို ပထမဦးစွာဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပန်းပျိုးသူတို့ အလင်္ကာ ဇာတ်ကားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရွှေမင်းသမီးဇာတ်ကားဖြင့်လည်းကောင်း မြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု(အကောင်းဆုံးအမျိုးသမီးဇာတ်ပို့ဆု)ကို သုံးကြိမ်တိုင်တိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ယင်းအပြင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]] က အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၉၅/၂၀၂၅) ဖြင့် စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်ဖြစ်သော လူမှုထူးချွန်တံဆိပ် (ပထမအဆင့်)ကို ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71777|title=စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=2025-7-3|publisher=Ministry of Information|date=2025-7-3}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{Lifetime|၁၉၇၂| |}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသမီး ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ ရုပ်ရှင် ထူးချွန်ဆုရှင်များ]] la3ri30c1gi0je3hx86xi4cz82x94zn 0 270482 880718 880354 2025-07-07T14:09:27Z Salai Rungtoi 22844 880718 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းပြည်နယ် ပူးပေါင်းကွပ်ကဲရေးကောင်စီ === ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ CDFs များ၊ CNA အပါအဝင် အခြားသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် စစ်ရေး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> * ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * CDF-Hakha Central Council က ဟားခါးမြို့နယ်အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် အသိပေးချက် ထုတ်ပြန်သည်။ * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> ** == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] apospbydamv3vxcbre1qlm3u377cq1b 880722 880718 2025-07-07T14:20:24Z Salai Rungtoi 22844 880722 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - CDF-Hakha Central Council က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] esco7ujkxgmani93nvojr9nvfc8yo8a 880726 880722 2025-07-07T14:34:25Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880726 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - CDF-Hakha Central Council က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] 05m1zlpeqavmq6y0ymm7zp47blrvkqs 880735 880726 2025-07-07T15:34:14Z Salai Rungtoi 22844 /* ၂၀၂၅ */ 880735 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] byzyyzmmsqws183tfdtiysf7wnjw9b5 0 270498 880838 874796 2025-07-08T09:54:46Z 37.111.7.166 880838 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = မဲပလီစခန်းတိုက်ပွဲ | place = [[မဲပလီရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်]] | partof = [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] | date = ၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅ - ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၅ | result = တော်လှန်ရေးတပ်များ အနိုင်ရ | combatant1 = {{flagdeco|Myanmar}} [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] | combatant2 = {{flagicon image|Flag of the Karen National Union.svg}} [[ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး]]<br>{{flagdeco|Myanmar}} [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]<br>{{flagicon image|Flag of the Bamar People's Liberation Army.svg}} [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]<br>Force for Federal Democracy | units1 = [[တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] * အမှတ် ၄၀၅ ခြေမြန်တပ်ရင်း | units2 = {{flagicon image|Flag of the KNLA.svg}} [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]: * KNLA တပ်မဟာ ၁ {{flagicon image|Flag of PDF Myanmar.svg}} [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]: * တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဒေသ **အမှတ် ၂၇ စစ်ဗျူဟာ {{flagicon image|Flag of the Bamar People's Liberation Army.svg}} [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]<br>Force for Federal Democracy | strength2 = ၁၀၀၀+ | strength1 = ၁၀၀ ခန့် | casualties1 = ၄၀ ဦးသေဆုံး၊ ၅၂ ဦး ဖမ်းမိ သည်ဟုပြောသော်လည်း တိကျသော အထောက်အထားမရှိ | casualties2 = ၂ ဦးသေဆုံးသည်ဟု တရားဝက်ထုတ်ပြန်သော်လည်း လက်တွေ့မှာမူ ရာဂဏန်းထိ ရောက်ရှိနိုင် | campaignbox = {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} }} '''မဲပလီစခန်းတိုက်ပွဲ'''သည် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] (KNLA)၊ [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] (PDF)၊ [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]] (BPLA) နှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု (Force for Federal Democracy) အပါအဝင် ခုခံရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[မဲပလီရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|မဲပလီရွာ]]ရှိ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ မဟာဗျူဟာမြောက်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |last=ludunwayoo |date=2025-02-02 |title=မဲ့ပရိဗျူဟာစခန်းသိမ်းပိုက်မှု စစ်ကောင်စီတပ်မှအရာရှိအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း ၃၀ခန့် ဖမ်းမိ |url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/03/110758/ |access-date=2025-02-11 |website=LuduNwayOo |language=my-MM}}</ref> == နောက်ခံအခြေအနေ == မဲပလီမဟာဗျူဟာစခန်းတွင် တပ်စွဲထားသော အရာရှိနှင့် စစ်သည်အချို့သည် ဒေသခံအရပ်သားများကို အလွဲသုံးစားပြုမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် အမှတ် (၄၀၅) တပ်ရင်းမှူး (ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး) အပါအဝင် ဗိုလ်ကြီးတစ်ဦး၊ တပ်ကြပ်ကြီးတစ်ဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးတို့သည် မဲပလီကျေးရွာ၌ အရက်သေစာသောက်စားမူးယစ်ကာ ရွာသား ၈ ဦးကို အကြောင်းမဲ့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရိုက်နှက်ပြီး ရွာဆေးရုံတွင် ပစ်ထားခဲ့သည်။ ရွာသားတစ်ဦးမှာ နောက်တစ်နေ့တွင် ဒဏ်ရာများဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးသည် အမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား အဓမ္မပြုကျင့်မည်ဟုလည်း ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> == တိုက်ပွဲ == ဇန်နဝါရီလ ပထမပတ်မှစတင်၍ ခုခံရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် မဲပလီမဟာဗျူဟာစခန်းကို ဝိုင်းရံပြီး မော်တာများနှင့် ခြေလျင်တပ်၏ ထိုးစစ်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကျိုက်ထိုမြို့နယ်]]တွင် တပ်စွဲထားသော SAC တပ်ဖွဲ့များသည် လက်နက်ကြီးများ ပစ်ခတ်ခြင်းနှင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များကို မောင်းထုတ်ရန် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ သို့သော် လက်နက်ကြီးများ အသုံးပြုမှုကြောင့် မဲပလီနှင့် [[အစူးချောင်းရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အစူးချောင်းကျေးရွာအုပ်စု]]တို့မှ အရပ်သား ၃,၀၀၀ ခန့် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2025-02-04 |title=29 Junta Troops Captured in Bilin's Mepali Strategic Camp |url=https://monnews.org/2025/02/04/29-junta-troops-captured-in-bilins-mepali-strategic-camp/ |access-date=2025-02-11 |website=IMNA |language=en-US}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့၊ နံနက် ၁၁ နာရီတွင် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် အသီးသီးသည် စခန်းအတွင်းသို့ ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2025-02-02 |title=ဘီးလင်းမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ မဲပလီစခန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရရှိပြီး တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် ၂၉ ဦး အရှင်ဖမ်းဆီးရရှိ၊ ၁၂၀ မမ ဟောင်ဝစ်ဇာလက်နက်ကြီး အပါအဝင် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိ |url=https://yktnews.com/2025/02/201997/ |access-date=2025-02-11 |website=Khit Thit Media |language=en-US}}</ref> စခန်း၏ ပတ်ပတ်လည် ခြံစည်းရိုးကို ဖောက်ထွင်းဝင်ရောက်ပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် စခန်း၏ ကျင်းများအတွင်းသို့ အလျင်အမြန်ပြေးဝင်ကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားများနှင့် အနီးကပ်တိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် စခန်းနှင့် ကျင်းအားလုံးကို ထိန်းချုပ်လိုက်သည်နှင့် စခန်းပတ်ဝန်းကျင်ရှိ သစ်ပင်တန်းများအတွင်းသို့ ဆက်လက်ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ကျန်ရှိသောတပ်ဖွဲ့ဝင်များ လက်နက်ချပြီး ခုခံရေးအဖွဲ့များက ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီမှ ၄၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name=":2">{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2025-02-09 |title=ဘီးလင်းမြို့နယ်၊ မဲပလီ စခန်းမှ ထွက်ပြေးနေသော စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၅ ဦး ထပ်မံ ဖမ်းဆီးရရှိ၊ လွတ်မြောက်နေသော စစ်တပ်၏ ဗျူဟာမှူးနှင့်တပ်ရင်းမှူး ဖမ်းမမိသေး |url=https://yktnews.com/2025/02/203049/ |access-date=2025-02-11 |website=Khit Thit Media |language=en-US}}</ref> တိုက်ပွဲအပြီးတွင် စစ်သုံ့ပန်း ၂၉ ဦးကို ချက်ချင်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref name=":1" /> ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့တွင် ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDO) ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သော ဘီးလင်းမြို့နယ်ရှိ မယ်ပရေခီး (မဲပလီ) စခန်းကို ပြန်လည်ရယူရန် စစ်ကောင်စီက ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။ မေ ၂၈ ရက်နေ့တွင် KNU-တပ်မဟာ (၁) တပ်မဟာမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် စောစိုးမြင့်ထွေး၏ ပြောကြားချက်အရ စစ်ကောင်စီသည် မယ်ပရေခီးစခန်းကို ပြန်တိုက်ရန်အတွက် နတ်ကြီးရွာနှင့် ဘီးလင်းမြို့နယ်တို့တွင် စစ်အင်အား ၄၀၀ ဝန်းကျင်အထိ ဖြည့်တင်းနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့အပြင် KNU-ဒူးသထူခရိုင်၊ တပ်မဟာ (၁) နယ်မြေအတွင်းရှိ ဝင်းတာပန်နှင့် လေးကေစခန်းများကိုလည်း ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် စစ်ကောင်စီက အင်အား ၂၀၀ ဝန်းကျင် ဖြည့်တင်းလျက်ရှိသည်။ ဧပြီ ၂၃ ရက်နေ့နောက်ဆုံးထား၍ ဆုတ်ခွာရန် KNDO တပ်ရင်း (၁) က ကြေညာခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီတပ်များ ဆုတ်ခွာခြင်းမရှိ၍ အဆိုပါဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။<ref>{{Cite news|accessdate=29 May 2025|date=28 May 2025|url=https://kicnews.org/2025/05/%E1%80%80%E1%80%9B%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA-%E1%80%98%E1%80%AE/|publisher=Karen Information Center|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529064433/https://kicnews.org/2025/05/%E1%80%80%E1%80%9B%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA-%E1%80%98%E1%80%AE/|archivedate=29 May 2025|title=ကရင်တို့ သိမ်းထားသည့် ဘီးလင်း မဲပလီစခန်းကို ပြန်တိုက်ရန် စစ်ကောင်စီ အင်အားဖြည့်နေ}}</ref> == နောက်ဆက်တွဲနှင့် အရေးပါမှု == တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် မဲပလီမဟာဗျူဟာစခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၂၂ မီလီမီတာ ဟောင်ဝစ်ဇာအမြောက်တစ်လက်၊ မော်တာအမျိုးမျိုး၊ ရိုင်ဖယ်များနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက်များကို သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်သုံ့ပန်းများတွင် ရာထူးအဆင့်အမျိုးမျိုးရှိသော အရာရှိများ ပါဝင်ခဲ့သည်။ မဲပလီစခန်းတွင် တပ်စွဲထားသော စစ်သည်များနှင့် အရာရှိအချို့မှာ တိုက်ပွဲအတွင်း ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် တပ်ရင်းမှူးတစ်ဦးလည်း ပါဝင်သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် တောင်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှ အရာရှိတစ်ဦးက တိုက်ပွဲမှ ထွက်ပြေးလာသော စစ်သည် ၂၅ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး စစ်သုံ့ပန်းစုစုပေါင်း ၅၂ ဦးအထိ တိုးလာကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=":2" /> အဆိုပါအောင်ပွဲသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှု နှစ်ပတ်လည်နေ့နှင့် တိုက်ဆိုင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ ပါဝင်သော တိုက်ပွဲများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] g1oh7ofzfjssnjkkt8jbza6i2q1lzwj 0 271608 880748 879618 2025-07-07T18:55:20Z InternetArchiveBot 61272 Adding 2 books for [[ဝီကီပီးဒီးယား:စိစစ်အတည်ပြုခံနိုင်မှု]] (20250707sim)) #IABot (v2.0.9.5) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] 880748 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday | holiday_name = ဂိအွန်းပွဲတော် (Gion Matsuri) | type = local | image = Yoiyama - The Gion Festival - July 14, 2008.jpg | imagesize = 250px | caption = ''Yoiyama'' during the Gion Festival | official_name = | nickname = | observedby = Kyoto | litcolor = | longtype = Religious | significance = | begins = 1 July | ends = 31 July | date = Month of July | celebrations = | observances = | relatedto = }} '''ဂိအွန်းပွဲတော်''' (祇園祭, Gion Matsuri, ဂိအွန်းမဆွတ်ရိ) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ [[ကျိုတိုမြို့]]တွင် ကျင်းပသည့် နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးနှင့် အထင်ရှားဆုံးပွဲတော်များထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref name=":2">{{Cite journal|last=Brumann|first=Christoph|date=2009|title=Outside the Glass Case: The Social Life of Urban Heritage in Kyoto|journal=American Ethnologist|volume=36|issue=2 |pages=276–299|doi=10.1111/j.1548-1425.2009.01135.x }}</ref><ref name=":2" /> ဂိအွန်းပွဲတော်ကာလတွင် ကျိုတိုမြို့လယ်နှင့် [[ယဆကနတ်ကျောင်း]]တွင် အမျိုးမျိုးသောပွဲတော်၏ အစီအစဉ်များကို ကျင်းပကြသည်။ ယဆကနတ်ကျောင်းသည် ပွဲတော်၏ အဓိကကျသည့် နတ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး ကျိုတိုမြို့တွင် ထင်ရှားသည့် ဂိအွန်းအရပ်တွင် တည်ရှိသည်။ ပွဲတော်၏ အမည်သည်လည်း "ဂိအွန်း" ဟူသည့် အမည်ကို အစွဲပြုကာ ခေါ်ဝေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤပွဲတော်သည် မူလက ရှင်းတိုဘာသာရေးပွဲတော်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပွဲတော်ကာလတွင် များစွာသော အခမ်းအနားများကို ကျင်းပပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုအခမ်းအနားများတွင် "ယမဘိုခိုဂျွန်းခိုး" (山鉾巡行) သည် အထူးထင်ရှားပြီး ဇူလိုင်လ ၁၇ ရက်နေ့မှ ၂၄ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပသည်။<ref>{{Cite journal|last=Como|first=Michael|date=2007|title=Horses, Dragons, and Disease in Nara Japan|url=https://archive.org/details/sim_japanese-journal-of-religious-studies_2007_34_2/page/n162|journal=Japanese Journal of Religious Studies|volume=34|pages=407}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|last=Chapin|first=Helen B|date=1934|title=The Gion Shrine and the Gion Festival|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-the-american-oriental-society_1934-09_54_3/page/n52|journal=Journal of the American Oriental Society|volume=54|issue=3 |pages=282–289|doi=10.2307/594168 |jstor=594168 }}</ref> စီတန်းလှည့်လည်ခြင်းကို သုံးညဆက်ပြုလုပ်ကြပြီး ၎င်းညများကို အစီအစဉ်အလိုက် "ယောအိယောအိယောအိယာမ" (宵々々山), "ယောအိယောအိယာမ"(宵々山), "ယောအိယာမ" (宵山) ဟူ၍ အသီးသီးခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုယောအိယာမ ညအချိန်များတွင် ကျိုတိုမြို့လည်ခေါင်ဧရိယာကို လမ်းလျှောက်သူများအတွက် သီးသန့်နေရာအဖြစ် သတ်မှတ်ထားရှိသည်။ ထို့အပြင် လမ်းများကိုလည်း မီးရောင်စုံများဖြင့် အလှဆင်ထားပြီး ယခိတိုရိ၊ တအိယခိ၊ တခိုယခိ၊ အိုခိုနိုမိယခိ, ဂျပန်သကြားလုံးများ စသည်တို့ကို ရောင်းချကြသည်။ ==ရုပ်ပုံများ== <gallery> File:Crafts and food2.jpg|Festival street with food and craft vendors File:Ayagasaboko.jpg|''Ayagasaboko'' float marchers File:Yamaboko Gion.jpg|A {{Transliteration|ja|yamaboko}} float (2013) File:Crowd controlfestival.jpg|Police standing ready File:Gion Matsuri-01.jpg File:Gion Matsuri-02.jpg File:Gion Matsuri-03.jpg File:Gion Matsuri-04.jpg File:Gion Matsuri-05.jpg File:Gion Matsuri-06.jpg File:Gion Matsuri-07.jpg </gallery> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ ပွဲတော်များ]] suidianinnm1oqm1a73pobe3201tbcl 0 271831 880804 880321 2025-07-08T07:39:15Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 /* ပထဝီသွင်ပြင် */ 880804 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ကျိုတိုစီရင်စု | official_name = | native_name = 京都府 | native_name_lang = ja | other_name = | settlement_type = [[Prefectures of Japan|Prefecture]] <!-- transliteration(s) --> | translit_lang1 = Japanese | translit_lang1_type = [[Romaji]] | translit_lang1_info = Kyōto-fu <!-- images, nickname, motto --> | image_skyline = | imagesize = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Kyoto Prefecture.svg | image_seal = Emblem of Kyoto Prefecture.svg | seal_type = Symbol <!-- maps and coordinates --> | image_map = Map of Japan with highlight on 26 Kyoto prefecture.svg | map_caption = Location of Kyoto in Japan | coordinates = {{Coord|35|1|15.7|N|135|45|20.1|E|display=inline,title}} <!-- location --> | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|Japan}} | subdivision_type1 = [[Regions of Japan|Region]] | subdivision_name1 = [[Kansai region|Kansai]] | subdivision_type2 = Island | subdivision_name2 = [[Honshu]] <!-- seat, smaller parts --> | seat_type = Capital | seat = [[Kyoto]] <!-- government type, leaders --> | leader_title = Governor | leader_name = [[Takatoshi Nishiwaki]] <!-- area --> | area_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | area_total_km2 = 4,612.20 | area_total_sq_mi = <!-- see table @ Template:Infobox settlement for details --> | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_rank = 31st | area_note = <!-- population --> | population_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | population_as_of = October 1, 2020 | population_total = 2,579,921 | population_rank = 13th | population_density_km2 = auto | population_note = | iso_code = JP-26 <!-- prefectural symbols --> | blank_name_sec1 = Prefectural flower | blank_info_sec1 = Weeping&nbsp;[[cherry]]&nbsp;[[blossom]] (''Prunus spachiana'') | blank1_name_sec1 = Prefectural tree | blank1_info_sec1 = Kitayama&nbsp;[[Sugi]] (''Cryptomeria japonica'') | blank2_name_sec1 = Prefectural bird | blank2_info_sec1 = [[Streaked Shearwater]] (''Calonectris leucomelas'') | blank3_name_sec1 = Prefectural bird | blank3_info_sec1 = <!-- number of districts/municipalities --> | blank_name_sec2 = Number of districts | blank_info_sec2 = 6 | blank1_name_sec2 = Number of municipalities | blank1_info_sec2 = 26 <!-- website, footnotes --> | website = [http://www.pref.kyoto.jp/en/index.html www.pref.kyoto.jp/<br/>index_e.html] }} '''ကျိုတိုစီရင်စု''' (京都府, Kyōto-fu) သည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ [[ခန်ဆိုင်းဒေသ]]ရှိ စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ [[ဟွန်ရှူးကျွန်း]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[ကျိုတိုမြို့]] ဖြစ်သည်။<ref>Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA587&dq= "''Kyoto-fu''"] in ''Japan Encyclopedia'', p. 587; [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA477&dq= "Kansai" at p. 477].</ref><ref>Nussbaum, [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA565&dq= "Kyoto"] at pp. 565-587.</ref> ==သမိုင်းကြောင်း== မဲဂျိခေတ်တွင် ယခင်ယာမရှိရိုစီရင်ကို ကျိုတိုစီရင်စုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၇ ရာစုမှ ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းအထိ ကျိုတိုမြို့သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>Nussbaum, [https://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA780&dq= "Provinces and prefectures" at p. 780].</ref> ==ပထဝီသွင်ပြင်== ကျိုတိုစီရင်စုသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဟွန်းရှူးကျွန်း၏ အလယ်ဗဟိုတွင် တည်ရှိသည့် စီရင်စုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဂျပန်ပင်လယ်ပြင်နှင့် ဖုခုအိစီရင်စု တည်ရှိသည်။ တောင်ဘက်တွင် အိုဆာကာစီရင်စု၊ နာရစီရင်စုတို့ တည်ရှိသည်။ အရှေ့ဘက်တွင် မိအဲစီရင်စုနှင့် ရှိဂစီရင်စုတို့ တည်ရှိသည်။ အနောက်ဘက်တွင် ဟယောဂေါ့စီရင်စု တည်ရှိသည်။ ===မြို့များ=== ကျိုတိုစီရင်စုတွင် မြို့ (၁၅) မြို့ တည်ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ - {| |valign="top"| *[[Ayabe, Kyoto|Ayabe]] *[[Fukuchiyama, Kyoto|Fukuchiyama]] *[[Jōyō, Kyoto|Jōyō]] *[[Kameoka, Kyoto|Kameoka]] *[[Kizugawa, Kyoto|Kizugawa]] |valign="top"| *[[Kyōtanabe, Kyoto|Kyōtanabe]] *[[Kyōtango, Kyoto|Kyōtango]] *[[Kyoto, Kyoto|Kyoto]] (capital) *[[Maizuru, Kyoto|Maizuru]] *[[Miyazu, Kyoto|Miyazu]] |valign="top"| *[[Mukō, Kyoto|Mukō]] *[[Nagaokakyō, Kyoto|Nagaokakyō]] *[[Nantan, Kyoto|Nantan]] *[[Uji, Kyoto|Uji]] *[[Yawata, Kyoto|Yawata]] |} ===ရွာများ=== ==ပညာရေး== ==ကျောင်းတော်နှင့် နတ်ကျောင်းများ== ==ပြင်ပလင့်များ== {{commons category-inline|Kyoto prefecture}} *[http://www.pref.kyoto.jp/en/index.html Official Kyoto Prefecture website] (in English) *[https://www.kpic.or.jp/english.html Kyoto Prefectural International Center] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204142535/http://www.kpic.or.jp/english/index.html |date=2012-02-04 }} *[https://www.kpic.or.jp/seikatsujoho.html Kyoto Prefecture Daily Living Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090312052651/http://kpic.or.jp/seikatu/index.html |date=2009-03-12 }} *[https://www.kyototourism.org/en/ Kyoto Tourism Federation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101112185225/http://www.kyoto-kankou.or.jp/ssd_kyoto/frame_english.html |date=2010-11-12 }} *[http://www.kyotoguide.com/ Kyoto Visitors Guide] ==ကိုးကား== {{reflist}} n9n3a6xz86ie7ilyf43w13vq9jb33pl 3 271906 880708 2025-07-07T12:38:38Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880708 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ခွန်ခမ်းရောင်ႏ ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၃၈၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) k1i8pah7ddmi5k8hq39z9nqmsrtmxit 5 271908 880713 2025-07-07T12:53:06Z Ninjastrikers 22896 [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:ဝီကီပီးဒီးယား:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: namespace fix 880713 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] t2m88p4bxnbaupzkiahy6lxhhjk6rdj 4 271909 880715 2025-07-07T12:54:05Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် 880715 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:အိုင်ပီ ပိတ်ပင်မှုမှ ကင်းလွတ်ထားသူများ/မှတ်တမ်း]] t2m88p4bxnbaupzkiahy6lxhhjk6rdj 3 271910 880716 2025-07-07T13:38:51Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880716 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Massrgkjf ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၈၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) jqwb980owfk0jcerobecl243owdcl9m 3 271911 880717 2025-07-07T13:39:01Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880717 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Moeminn ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) g1d8echfk7fq1izma2qk7j0908ehg5d 3 271912 880728 2025-07-07T14:39:12Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880728 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Tibet Unal ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 6lumym79mnzgv2rbzkxfbbafne2vtpm 3 271913 880729 2025-07-07T14:39:22Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880729 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် EricOng77 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3h7yzjsf17d4276rncvcsuo99bezmvt 3 271914 880736 2025-07-07T15:39:34Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880736 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Wiraphat Raksat ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) mvd7jrggtpcbvmjmq3ja32cx8ak0lh1 3 271915 880737 2025-07-07T15:39:44Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880737 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mike KiDo ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) k0i9b3178mqoyu9wsn1cy6kt5s0dc5n 3 271916 880744 2025-07-07T16:39:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880744 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Web-julio ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၃၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) h34c9lrod5grn7ch71kc5alf91d5hsl 3 271917 880745 2025-07-07T16:40:06Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880745 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Guato123456 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၄၀၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 0swxlhliaxb3ouzf971xm05p70nmn1b 3 271919 880755 2025-07-07T23:41:15Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880755 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Muhealll ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၃:၄၁၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) l48a2oe2xwthgyr94zfj01l7feuva1p 3 271920 880756 2025-07-07T23:41:25Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880756 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Absolutiva ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၃:၄၁၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) psefaexbck6z45kz4zdtskpq1hd30o2 3 271921 880759 2025-07-08T00:41:35Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880759 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် KPOfficial26 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၁၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) dwpxgozoav0bqz22ltzdmvnoyw40r1l 3 271922 880761 2025-07-08T01:41:45Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880761 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Greguil011 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၄၁၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 4oqy9kf5vdk1oguvrfszp6jaca3utea 3 271923 880786 2025-07-08T05:42:24Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880786 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် AJtheRabbit ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၄၂၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 25kh8c0iqnh7w0426t7ngi51r31gxy6 10 271924 880792 2025-07-08T06:18:34Z Pho Sai 45037 "{{userbox | border-c = #000000 | id = [[Image:Converted to SVG.svg|32px]] | id-c = #ffffff | info = :ကဏ္ဍ:Raster ပုံများကို SVG ပုံသို့ ပြောင်းလဲသူ ဝီကီပီးဒီးယန်းများ|<span style="color: #FF4500">'''ဤအသုံးပြု..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880792 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #000000 | id = [[Image:Converted to SVG.svg|32px]] | id-c = #ffffff | info = [[:ကဏ္ဍ:Raster ပုံများကို SVG ပုံသို့ ပြောင်းလဲသူ ဝီကီပီးဒီးယန်းများ|<span style="color: #FF4500">'''ဤအသုံးပြုသူ'''</span>]]သည်&nbsp;[[Bit map|<span style="color: #FF4500">Raster ဂရပ်ဖစ်</span>]]များကို '''[[SVG|<span style="color: #FF4500">SVG ဂရပ်ဖစ်</span>]]'''အဖြစ် ပြောင်းလဲရေးဆွဲသူဖြစ်သည်။ | info-c = #d3d3d3 | info-fc = #1E90FF | usercategory = Raster ပုံများကို SVG ပုံသို့ ပြောင်းလဲသူ ဝီကီပီးဒီးယန်းများ | nocat = {{{nocat|}}} }}<noinclude>[[ကဏ္ဍ:ဂရပ်ဖစ် အယ်ဒီတာ အသုံးပြုသူ တမ်းပလိတ်များ|SVG]]</noinclude> q1tm6mlaqar1jl40b7tkc4c5ow9f0d3 10 271925 880794 2025-07-08T06:29:39Z Pho Sai 45037 "{{userbox | border-c = #0cc | id = [[File:Inkscape Logo.svg|40px]] | id-c = #0cc | info = ဤအသုံးပြုသူသည် [[အင့်စကိပ်|Inkscape]] အသုံးပြု၍ ပူးပေါင်းပါဝင်ပံ့ပိုးနေသူဖြစ်သည်။ | info-c = #cff | info-f..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880794 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #0cc | id = [[File:Inkscape Logo.svg|40px]] | id-c = #0cc | info = ဤအသုံးပြုသူသည် [[အင့်စကိပ်|Inkscape]] အသုံးပြု၍ ပူးပေါင်းပါဝင်ပံ့ပိုးနေသူဖြစ်သည်။ | info-c = #cff | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|8}}} | usercategory = Inkscape အသုံးပြုသူ ဝီကီပီးဒီးယန်းများ | usercategory2 = ဝီကီပီးဒီးယန်း Vector Graphic တည်းဖြတ်သူများ | usercategory3 = | nocat = {{{nocat|}}} }}<noinclude>[[ကဏ္ဍ:ဂရပ်ဖစ် အယ်ဒီတာ အသုံးပြုသူ တမ်းပလိတ်များ|Inkscape]]</noinclude> srlm8v42gr7nhqo92y74v1371bnc7fy 3 271926 880796 2025-07-08T06:42:34Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880796 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Williama2210 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၄၂၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) fb657dfogt89pjkm2cj8q6c0jqfqoa0 3 271927 880807 2025-07-08T07:42:45Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880807 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် KyawMyatTunKTA ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၄၂၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) lq5q3harw6nhp2uk8n9raukrxc11lhi 0 271928 880808 2025-07-08T07:49:03Z ခင်မောင်မောင်လွင် 40414 "{{Infobox UNESCO World Heritage Site | image = Amalfi Coast (Italy, October 2020) - 75 (50558355441).jpg | image_upright = 1.2 | caption = Coastline from [[Ravello]] | official_name = Costiera Amalfitana | location = [[Campania]], Italy | criteria = {{UNESCO WHS type|(ii), (iv), (v)}}(ii), (iv), (v) | ID = 830 | coordinates = {{coord|40|39|..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 880808 wikitext text/x-wiki {{Infobox UNESCO World Heritage Site | image = Amalfi Coast (Italy, October 2020) - 75 (50558355441).jpg | image_upright = 1.2 | caption = Coastline from [[Ravello]] | official_name = Costiera Amalfitana | location = [[Campania]], Italy | criteria = {{UNESCO WHS type|(ii), (iv), (v)}}(ii), (iv), (v) | ID = 830 | coordinates = {{coord|40|39|N|14|36|E|source:svwiki|format=dms|display=inline,title}} | year = 1997 | area = {{convert|11231|ha|sqmi|abbr=on}} | locmapin = Italy | map_caption = }} '''အမယ်ဖီကမ်းခြေ''' သည် အီတလီနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည့် ကမ်းခြေတစ်ခု ဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်နိုင်ငံတကာခရီးသွားများကို စွဲဆောက်လျက်ရှိသည့်နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။<ref name="uniq">{{cite web |title=Bay of Naples & Amalfi Coast History |url=http://www.uniquecostiera.com/naplesAmalfiCoastHistory.html |work=Unique Costiera |access-date=28 June 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111031120459/http://www.uniquecostiera.com/naplesAmalfiCoastHistory.html |archive-date=31 October 2011 }}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ယူနက်စကိုကမ္ဘာအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref name="unesco">{{cite web |title=Costiera Amalfitana |url=https://whc.unesco.org/en/list/830 |publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]] |access-date=14 September 2015}}</ref> အထရာနီရွာ (Atrani) နှင့် ဗီထရီဆူမာရီရွာ (Vietri sul Mare) တို့သည် အီတလီနိုင်ငံ၏ အလှအပဆုံးရွာများအဖြစ် ဖော်ပြခြင်းခံရသည်။<ref>{{cite web |url=https://borghipiubelliditalia.it/campania/ |title=Campania |access-date=1 August 2023 |language=it }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} gx9jodv40316gvkscjg0s7chbyht9ga 3 271929 880826 2025-07-08T09:43:05Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880826 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yazar Lwin Oo ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၄၃၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 17m9ph6ypzts76fx4eqct5rhboiqpxn 3 271930 880836 2025-07-08T09:52:44Z J ansari 46786 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ali Muaffaq Saeed]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ali Muafaq Said]] သို့ J ansariက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Ali Muaffaq Saeed|Ali Muaffaq Saeed]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Ali Muafaq Said|Ali Muafaq Said]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း 880836 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ali Muafaq Said]] 5pl4e14sez1kmzsb4eg3ro6htvf7anu 0 271931 880840 2025-07-08T10:00:05Z Zawzawaungthwin 100038 [[တရားသူကြီးချုပ်]] စာမျက်နှာကို [[ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်]] သို့ Zawzawaungthwinက ရွှေ့ခဲ့သည် 880840 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်]] g9z13qlcex35tda8qkc1eq2sg53ykw1 0 271932 880841 2025-07-08T10:02:03Z Zawzawaungthwin 100038 တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် (၁၄)ခု တွင် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးစီ ထားရှိသည် အစချီပြီး စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးလိုက်သည်... 880841 wikitext text/x-wiki {{About|တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် ဆောင်းပါး|အခြား [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]|ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်}} '''တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်''' သည် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်များတွင် အကြီးအမှူး တာဝန်အရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။[[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)]] ပုဒ်မ ၃၀၈ (က)(၂) အရ ပေါ်ပေါက်လာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ၏ ဒုတိယအမြင့်ဆုံးတရားရုံးများဖြစ်သော တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် (၁၄)ခု တွင် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးစီ ထားရှိသည်။၂၀၀၈ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေအရ တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် တစ်ခုစီတွင် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အပါအဝင် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး အနည်းဆုံး (၃)ဦးမှ အများဆုံး (၇)ဦး အထိ ခန့်အပ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/1746420959Myanmar%20Correct.pdf|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် ၂၀၂၄ ခုနှစ် တရားရုံးနှစ်စဥ်အစီရင်ခံစာ|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံး|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|date= ၂၀၂၅}}</ref> == တရားလွှတ်တော်များ နှင့် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ စာရင်း == {| class="wikitable" ! rowspan="2" | တရားလွှတ်တော်များ ! rowspan="2" | အမည် ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! ရက်ပေါင်း |- |rowspan="2"|[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |[[တူးဂျာ|ဦးတူးဂျာ]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | {{age in days|2011|3|30|2024|12|19}} |- |[[အေးအေးမော်|ဒေါ်အေးအေးမော်]] |၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|20}} |- |rowspan="4"|[[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးတင်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|2|28}} |- |ဦးကျော််လင်းမောင် |၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2012|2|29|2021|7|14}} |- |[[သန်းသန်းအေး|ဒေါ်သန်းသန်းအေး]] |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |{{age in days|2021|7|14|2023|3|12}} |- |[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ဦးထွန်းထွန်းဦး]] |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|3|12}} |- |rowspan="4"|[[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစောစံလင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|28}} |- |ဦးသိန်းကိုကို |၁ မတ် ၂၀၂၁ |၁၄ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|3|1|2022|3|14}} |- |[[ခင်​ဆွေထွန်း|ဒေါ်ခင်​ဆွေထွန်း]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |{{age in days|2022|3|23|2024|12|28}} |- |[[ညွန့်လင်း|ဦးညွန့်လင်း]] |၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|29}} |- |rowspan="2"|[[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းမြင့်ကျော် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|10|31}} |- |[[နေစိုး|ဦးနေစိုး]] |၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|11|1}} |- |rowspan="5"|[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစန်းကို |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၄ | {{age in days|2011|3|30|2014|11|14}} |- |ဦးဝင်းမြင့် |၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၄ |၄ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |{{age in days|2014|12|9|2019|7|4}} |- |ဦးမျိုးမောင် |၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|7|23|2021|2|5}} |- |ဦးဖြိုးဖြိုး |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2021|2|8|2021|7|6}} |- |[[ဇော်ထူး|ဦးဇော်ထူး]] |၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|7|15}} |- |rowspan="3"|[[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ | {{age in days|2011|3|30|2016|7|21}} |- |ဦးတင်အောင် |၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ |၁၅ မေ ၂၀၂၀ |{{age in days|2016|7|22|2020|5|15}} |- |[[ပိုက်ပိုက်အေး|ဒေါ်ပိုက်ပိုက်အေး]] |၁၈ မေ ၂၀၂၀ |လက်ရှိ |{{age in days|2020|5|18}} |- |rowspan="3"|[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမောင်မောင်ရွှေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ | {{age in days|2011|3|30|2019|10|13}} |- |ဦးမောင်မောင်အေး |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|10|31|2021|6|10}} |- |[[လွင်လွင်အေးကျော်|ဒေါ်လွင်လွင်အေးကျော်]] |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |rowspan="3"|[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |[[စိန်ထွန်း (တရားသူကြီး)|ဦးစိန်ထွန်း]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ | {{age in days|2011|3|30|2023|6|15}} |- |[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|ဦးမြင့်သိန်း]] |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |{{age in days|2023|6|16|2023|10|10}} |- |[[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|10|10}} |- |rowspan="3"|[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစိုးသိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ | {{age in days|2011|3|30|2020|11|21}} |- |ဦးကြည်သိန်း |၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2020|12|2|2021|2|5}} |- |[[ခင်သင်းဝေ|ဒေါ်ခင်သင်းဝေ]] |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|2|8}} |- |rowspan="2"|[[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးခင်မောင်ကြီး |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|8}} |- |[[ညီညီစိုး|ဦးညီညီစိုး]] |၃ မတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|3|3}} |- |rowspan="3"|[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကျောက် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |{{age in days|2011|3|30|2020|11|10}} |- |[[ဝါဝါထွန်း|ဒေါ်ဝါဝါထွန်း]] |၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |{{age in days|2019|11|28|2023|6|16}} |- |[[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ်မြအေး]] |၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|6|17}} |- |rowspan="4"|[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းဆွေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ | {{age in days|2011|3|30|2018|11|27}} |- |ဦးလှအေး |၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၈ |၁၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2018|12|12|2020|10|16}} |- |[[သင်းသင်းနွဲ့|ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့]] |၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၅ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|7|2022|3|15}} |- |[[စန္ဒာသွယ်|ဒေါ်စန္ဒာသွယ်]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|3|23}} |- |rowspan="2"|[[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကြွယ်ကြွယ် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ | {{age in days|2011|3|30|2022|12|5}} |- |[[သန်းဦးလွင်|ဦးသန်းဦးလွင်]] |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|12|5}} |- |rowspan="4"|[[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်သိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|8|16}} |- |ဦးသိန်းထွန်း |၁၇ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ |၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2012|8|17|2020|11|3}} |- |ဦးမျိုးညွန့် |၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |{{age in days|2020|12|3|2022|1|12}} |- |[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဦးဝင်းမြင့်]] |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|1|11}} |} == အခြားလေ့လာရန် == * [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] * [[တရားသူကြီးချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]] == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] lo0r68d4ebwjmbpgory0bl05tph71bb 880843 880841 2025-07-08T10:06:42Z Zawzawaungthwin 100038 880843 wikitext text/x-wiki {{About|[[တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်]] ဆောင်းပါး|အခြား [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]|ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်}} '''တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်''' သည် [[ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များ]]တွင် အကြီးအမှူး တာဝန်အရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။[[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)]] ပုဒ်မ ၃၀၈ (က)(၂) အရ ပေါ်ပေါက်လာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ၏ ဒုတိယအမြင့်ဆုံးတရားရုံးများဖြစ်သော ပြည်နယ် သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် (၁၄)ခု တွင် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးစီ ထားရှိသည်။၂၀၀၈ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေအရ တရားလွှတ်တော် တစ်ခုစီတွင် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အပါအဝင် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး အနည်းဆုံး (၃)ဦးမှ အများဆုံး (၇)ဦး အထိ ခန့်အပ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/1746420959Myanmar%20Correct.pdf|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် ၂၀၂၄ ခုနှစ် တရားရုံးနှစ်စဥ်အစီရင်ခံစာ|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံး|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|date= ၂၀၂၅}}</ref> == တရားလွှတ်တော်များ နှင့် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ စာရင်း == {| class="wikitable" ! rowspan="2" | တရားလွှတ်တော်များ ! rowspan="2" | အမည် ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! ရက်ပေါင်း |- |rowspan="2"|[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |[[တူးဂျာ|ဦးတူးဂျာ]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | {{age in days|2011|3|30|2024|12|19}} |- |[[အေးအေးမော်|ဒေါ်အေးအေးမော်]] |၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|20}} |- |rowspan="4"|[[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးတင်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|2|28}} |- |ဦးကျော််လင်းမောင် |၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2012|2|29|2021|7|14}} |- |[[သန်းသန်းအေး|ဒေါ်သန်းသန်းအေး]] |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |{{age in days|2021|7|14|2023|3|12}} |- |[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ဦးထွန်းထွန်းဦး]] |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|3|12}} |- |rowspan="4"|[[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစောစံလင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|28}} |- |ဦးသိန်းကိုကို |၁ မတ် ၂၀၂၁ |၁၄ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|3|1|2022|3|14}} |- |[[ခင်​ဆွေထွန်း|ဒေါ်ခင်​ဆွေထွန်း]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |{{age in days|2022|3|23|2024|12|28}} |- |[[ညွန့်လင်း|ဦးညွန့်လင်း]] |၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|29}} |- |rowspan="2"|[[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းမြင့်ကျော် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|10|31}} |- |[[နေစိုး|ဦးနေစိုး]] |၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|11|1}} |- |rowspan="5"|[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစန်းကို |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၄ | {{age in days|2011|3|30|2014|11|14}} |- |ဦးဝင်းမြင့် |၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၄ |၄ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |{{age in days|2014|12|9|2019|7|4}} |- |ဦးမျိုးမောင် |၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|7|23|2021|2|5}} |- |ဦးဖြိုးဖြိုး |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2021|2|8|2021|7|6}} |- |[[ဇော်ထူး|ဦးဇော်ထူး]] |၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|7|15}} |- |rowspan="3"|[[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ | {{age in days|2011|3|30|2016|7|21}} |- |ဦးတင်အောင် |၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ |၁၅ မေ ၂၀၂၀ |{{age in days|2016|7|22|2020|5|15}} |- |[[ပိုက်ပိုက်အေး|ဒေါ်ပိုက်ပိုက်အေး]] |၁၈ မေ ၂၀၂၀ |လက်ရှိ |{{age in days|2020|5|18}} |- |rowspan="3"|[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမောင်မောင်ရွှေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ | {{age in days|2011|3|30|2019|10|13}} |- |ဦးမောင်မောင်အေး |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|10|31|2021|6|10}} |- |[[လွင်လွင်အေးကျော်|ဒေါ်လွင်လွင်အေးကျော်]] |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |rowspan="3"|[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |[[စိန်ထွန်း (တရားသူကြီး)|ဦးစိန်ထွန်း]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ | {{age in days|2011|3|30|2023|6|15}} |- |[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|ဦးမြင့်သိန်း]] |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |{{age in days|2023|6|16|2023|10|10}} |- |[[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|10|10}} |- |rowspan="3"|[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစိုးသိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ | {{age in days|2011|3|30|2020|11|21}} |- |ဦးကြည်သိန်း |၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2020|12|2|2021|2|5}} |- |[[ခင်သင်းဝေ|ဒေါ်ခင်သင်းဝေ]] |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|2|8}} |- |rowspan="2"|[[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးခင်မောင်ကြီး |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|8}} |- |[[ညီညီစိုး|ဦးညီညီစိုး]] |၃ မတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|3|3}} |- |rowspan="3"|[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကျောက် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |{{age in days|2011|3|30|2020|11|10}} |- |[[ဝါဝါထွန်း|ဒေါ်ဝါဝါထွန်း]] |၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |{{age in days|2019|11|28|2023|6|16}} |- |[[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ်မြအေး]] |၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|6|17}} |- |rowspan="4"|[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းဆွေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ | {{age in days|2011|3|30|2018|11|27}} |- |ဦးလှအေး |၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၈ |၁၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2018|12|12|2020|10|16}} |- |[[သင်းသင်းနွဲ့|ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့]] |၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၅ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|7|2022|3|15}} |- |[[စန္ဒာသွယ်|ဒေါ်စန္ဒာသွယ်]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|3|23}} |- |rowspan="2"|[[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကြွယ်ကြွယ် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ | {{age in days|2011|3|30|2022|12|5}} |- |[[သန်းဦးလွင်|ဦးသန်းဦးလွင်]] |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|12|5}} |- |rowspan="4"|[[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်သိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|8|16}} |- |ဦးသိန်းထွန်း |၁၇ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ |၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2012|8|17|2020|11|3}} |- |ဦးမျိုးညွန့် |၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |{{age in days|2020|12|3|2022|1|12}} |- |[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဦးဝင်းမြင့်]] |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|1|11}} |} == အခြားလေ့လာရန် == * [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] * [[တရားသူကြီးချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]] == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] d2vjgc69s4embud8s8alnud90wgbd56 880869 880843 2025-07-08T10:37:48Z Zawzawaungthwin 100038 880869 wikitext text/x-wiki {{About|[[တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်]] ဆောင်းပါး|အခြား [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]|ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးချုပ်}} '''တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်''' သည် [[ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်များ]]တွင် အကြီးအမှူး တာဝန်အရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။[[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)]] ပုဒ်မ ၃၀၈ (က)(၂) အရ ပေါ်ပေါက်လာသည့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ၏ ဒုတိယအမြင့်ဆုံးတရားရုံးများဖြစ်သော ပြည်နယ် သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် (၁၄)ခု တွင် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးစီ ထားရှိသည်။၂၀၀၈ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေအရ တရားလွှတ်တော် တစ်ခုစီတွင် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ် အပါအဝင် တရားလွှတ်တော်တရားသူကြီး အနည်းဆုံး (၃)ဦးမှ အများဆုံး (၇)ဦး အထိ ခန့်အပ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.unionsupremecourt.gov.mm/uploads/projects/1746420959Myanmar%20Correct.pdf|title=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် ၂၀၂၄ ခုနှစ် တရားရုံးနှစ်စဥ်အစီရင်ခံစာ|work=ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံး|access-date=၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|date= ၂၀၂၅}}</ref> == တရားလွှတ်တော်များ နှင့် တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ စာရင်း == {| class="wikitable" ! rowspan="2" | တရားလွှတ်တော်များ ! rowspan="2" | အမည် ! colspan="3" | တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း |- ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! ရက်ပေါင်း |- |rowspan="2"|[[ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |[[တူးဂျာ|ဦးတူးဂျာ]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ | {{age in days|2011|3|30|2024|12|19}} |- |[[အေးအေးမော်|ဒေါ်အေးအေးမော်]] |၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|20}} |- |rowspan="4"|[[ကယားပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးတင်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|2|28}} |- |ဦးကျော််လင်းမောင် |၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၂ |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2012|2|29|2021|7|14}} |- |[[သန်းသန်းအေး|ဒေါ်သန်းသန်းအေး]] |၁၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |{{age in days|2021|7|14|2023|3|12}} |- |[[ထွန်းထွန်းဦး (တရားသူကြီး)|ဦးထွန်းထွန်းဦး]] |၁၂ မတ် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|3|12}} |- |rowspan="4"|[[ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစောစံလင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|28}} |- |ဦးသိန်းကိုကို |၁ မတ် ၂၀၂၁ |၁၄ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|3|1|2022|3|14}} |- |[[ခင်​ဆွေထွန်း|ဒေါ်ခင်​ဆွေထွန်း]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |{{age in days|2022|3|23|2024|12|28}} |- |[[ညွန့်လင်း|ဦးညွန့်လင်း]] |၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|12|29}} |- |rowspan="2"|[[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းမြင့်ကျော် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|10|31}} |- |[[နေစိုး|ဦးနေစိုး]] |၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|11|1}} |- |rowspan="5"|[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစန်းကို |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၄ | {{age in days|2011|3|30|2014|11|14}} |- |ဦးဝင်းမြင့် |၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၄ |၄ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |{{age in days|2014|12|9|2019|7|4}} |- |ဦးမျိုးမောင် |၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|7|23|2021|2|5}} |- |ဦးဖြိုးဖြိုး |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |{{age in days|2021|2|8|2021|7|6}} |- |[[ဇော်ထူး|ဦးဇော်ထူး]] |၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|7|15}} |- |rowspan="3"|[[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်ဝင်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ | {{age in days|2011|3|30|2016|7|21}} |- |ဦးတင်အောင် |၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၁၆ |၁၅ မေ ၂၀၂၀ |{{age in days|2016|7|22|2020|5|15}} |- |[[ပိုက်ပိုက်အေး|ဒေါ်ပိုက်ပိုက်အေး]] |၁၈ မေ ၂၀၂၀ |လက်ရှိ |{{age in days|2020|5|18}} |- |rowspan="3"|[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမောင်မောင်ရွှေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ | {{age in days|2011|3|30|2019|10|13}} |- |ဦးမောင်မောင်အေး |၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၉ |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |{{age in days|2019|10|31|2021|6|10}} |- |[[လွင်လွင်အေးကျော်|ဒေါ်လွင်လွင်အေးကျော်]] |၁၀ ဇွန် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|2|1}} |- |rowspan="3"|[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |[[စိန်ထွန်း (တရားသူကြီး)|ဦးစိန်ထွန်း]] |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ | {{age in days|2011|3|30|2023|6|15}} |- |[[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|ဦးမြင့်သိန်း]] |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |{{age in days|2023|6|16|2023|10|10}} |- |[[မိမိမော်|ဒေါ်မိမိမော်]] |၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|10|10}} |- |rowspan="3"|[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးစိုးသိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ | {{age in days|2011|3|30|2020|11|21}} |- |ဦးကြည်သိန်း |၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |{{age in days|2020|12|2|2021|2|5}} |- |[[ခင်သင်းဝေ|ဒေါ်ခင်သင်းဝေ]] |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|2|8}} |- |rowspan="2"|[[မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးခင်မောင်ကြီး |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ | {{age in days|2011|3|30|2021|2|8}} |- |[[ညီညီစိုး|ဦးညီညီစိုး]] |၃ မတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ |{{age in days|2021|3|3}} |- |rowspan="3"|[[ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကျောက် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |{{age in days|2011|3|30|2020|11|10}} |- |[[ဝါဝါထွန်း|ဒေါ်ဝါဝါထွန်း]] |၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ |၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |{{age in days|2019|11|28|2023|6|16}} |- |[[မြအေး (တရားသူကြီး)|ဒေါ်မြအေး]] |၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{age in days|2023|6|17}} |- |rowspan="4"|[[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးဝင်းဆွေ |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ | {{age in days|2011|3|30|2018|11|27}} |- |ဦးလှအေး |၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၈ |၁၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2018|12|12|2020|10|16}} |- |[[သင်းသင်းနွဲ့|ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့]] |၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |၁၅ မတ် ၂၀၂၂ |{{age in days|2021|2|7|2022|3|15}} |- |[[စန္ဒာသွယ်|ဒေါ်စန္ဒာသွယ်]] |၂၃ မတ် ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2024|3|23}} |- |rowspan="2"|[[ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]] |ဦးကြွယ်ကြွယ် |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ | {{age in days|2011|3|30|2022|12|5}} |- |[[သန်းဦးလွင်|ဦးသန်းဦးလွင်]] |၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|12|5}} |- |rowspan="4"|[[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] |ဦးမြင့်သိန်း |၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ | {{age in days|2011|3|30|2012|8|16}} |- |ဦးသိန်းထွန်း |၁၇ ဩဂုတ် ၂၀၁၂ |၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ |{{age in days|2012|8|17|2020|11|3}} |- |ဦးမျိုးညွန့် |၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ |၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |{{age in days|2020|12|3|2022|1|12}} |- |[[ဝင်းမြင့် (တရားသူကြီး)|ဦးဝင်းမြင့်]] |၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ |လက်ရှိ |{{age in days|2022|1|11}} |} == အခြားလေ့လာရန် == * [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] * [[တရားသူကြီးချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]] == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ]] lj0420skvrs7dssbkk52g1756ja32gv 14 271933 880845 2025-07-08T10:15:13Z Zawzawaungthwin 100038 တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးချုပ်များ စာရင်း 880845 wikitext text/x-wiki [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] 67x9mu3jskr1zq1gp3i0z6rxod9z6ng 3 271934 880871 2025-07-08T10:43:15Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 880871 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Wathanthaka (FFSS Myeik) ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၄၃၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) q0p0bpa2jkdz14e0es55cgxh3wzltj3