ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာမူကြမ်း စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် Event Event talk 0 1636 881124 871809 2025-07-09T19:33:07Z Norm 97shindig 129251 881124 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်သည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းမင်းများ၏ အရည်အချင်းညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]မြို့တွင်းရှိ နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] qu32jyb7raa46nx2teze2oc9ltzwrjh 881125 881124 2025-07-09T19:37:00Z Norm 97shindig 129251 စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည် 881125 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်အင်ပါယာသည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းမင်းများ၏ အရည်အချင်းညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]မြို့တွင်းရှိ နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] ciqscemcl3epef6lc0e25m4j0g85eu2 881126 881125 2025-07-09T19:39:19Z Norm 97shindig 129251 881126 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်အင်ပါယာသည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းမင်းများ၏ အရည်အချင်းညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] d1f9if87afqny8v5fzi4mv1lzrd5ins 881147 881126 2025-07-09T23:47:40Z Norm 97shindig 129251 881147 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်အင်ပါယာသည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အောင်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကိုလိုနီအင်ပါယာများ၏ ရေရှည် ရည်မှန်းချက်နှင့် ဗျူဟာများကို ကောင်းစွာအကဲမဖြတ်နိုင်ခဲ့မှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] ttr9t3fulmdyietdftx8b0ipua7yl6d 881148 881147 2025-07-09T23:50:05Z Norm 97shindig 129251 881148 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်အင်ပါယာသည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အောင်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကိုလိုနီအင်ပါယာများ၏ ရေရှည် ရည်မှန်းချက်နှင့် ဗျူဟာများကို ကောင်းစွာအကဲမဖြတ်နိုင်ခဲ့မှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ တိုင်းပြည်သမိုင်းတလျှောက်လုံးတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] i4kkdp3p2ed4s0lp49bldatjdm4f965 881149 881148 2025-07-09T23:51:04Z Norm 97shindig 129251 သဒ္ဒါပြင်ခဲ့သည် 881149 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country | native_name = (၁၇၅၂-၁၈၈၅) | conventional_long_name = ကုန်းဘောင်မင်းဆက် | common_name = ကုန်းဘောင် | continent = အာရှ | region = အရှေ့တောင်အာရှ | country = မြန်မာ | era = [[Early modern period]] | status = အင်ပါယာ | event_start = မင်းဆက်စတင်ခြင်း | year_start = ၁၇၅၂ | date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ | event_end = | year_end = ၁၈၈၅ | date_end = | event1 = နိုင်ငံစုစည်းခြင်း | date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ | event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ | date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ | event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ | date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ | event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ | date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ | p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] | flag_p1 = | p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် | flag_p2 = | p3 = မြောက်ဦးပြည် | flag_p3 = | s1 = British Raj | flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg | s2 = British rule in Burma | flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg | image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg | flag = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏အလံ | flag_type = အလံ | image_coat = | image_map = Konbaung dynasty.png | symbol = | symbol_type = | national_anthem = | image_map_caption = ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မြေပုံ (၁၈၂၄) | capital = [[ရွှေဘိုမြို့|ရတနာသိင်္ခနေပြည်တော်]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့|စစ်ကိုင်းနေပြည်တော်]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့|အင်းဝနေပြည်တော်]](၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့|အမရပူရနေပြည်တော်]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့|ရတနာပုံနေပြည်တော်]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) | common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religion = [[ထေရဝါဒ]] | government_type = ဘုရင်စနစ် | leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) | year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ | leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) | year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ | currency = [[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> | legislature = မရှိ | stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} | stat_pop1 = 3000000 | stat_area1 = 794000 | stat_year2 = 1826 | stat_area2 = 584000 | stat_year3 = 1852 | stat_area3 = 470000 | stat_year4 = 1875 | stat_area4 = 460000 | today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} | ARMY = တော်ဝင်တပ်မတော် }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက်'''သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက်ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]နယ်နမိတ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများကို နှစ်ပေါင်း၁၃၀ကျော် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော မင်းဆက်ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်အင်ပါယာသည် အစောပိုင်းကာလတွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ရှင်းတိုင်းပြည်|ချင်အင်ပါယာ]]တို့နှင့် ဖြစ်ပွားသောစစ်ပွဲများတွင် အောင်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကိုလိုနီအင်ပါယာများ၏ ရေရှည် ရည်မှန်းချက်နှင့် ဗျူဟာများကို ကောင်းစွာအကဲမဖြတ်နိုင်ခဲ့မှုကြောင့် [[ဗြိတိသျှ|ဗြိတိန်]]တို့နှင့်စစ်သုံးကြိမ်ထိဖြစ်ပွားကာ နောက်ဆုံးတွင် [[ဗြိတိသျှရာဇ]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]အတွင်းသို့ တိုင်းပြည်သမိုင်းတလျှောက်လုံးတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်သွတ်သွင်းခံခဲ့ရလေသည်။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar's last royal laments a crumbling nation {{!}} Reuters<!-- Bot generated title --> |url=http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 |access-date=13 September 2010 |archive-date=15 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120715170640/http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 }}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] 4r7mk6va74rt0ezsw47x3ywat2g281w 0 1637 881113 875437 2025-07-09T17:55:38Z 1.46.78.45 881113 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Infobox royalty | type = monarch. | name = အလောင်းမင်းတရား | title = ကုန်းဘောင်ဘုရင် | image = Alaungpaya.JPG | caption = အမျိုးသားပြတိုက် (ရန်ကုန်)ရှိ အလောင်းမင်းတရား၏ ရုပ်တု | reign = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၅၂{{snd}}၁၁ မေ ၁၇၆၀<ref name=mmt-1-52>Maung Maung Tin Vol. 1 1905: 52</ref><ref name=cb-1>Buyers, Alaungpaya</ref> | coronation = ၁၇ ဧပြီ ၁၇၅၂ | succession = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘုရင်များ စာရင်း|မြန်မာ ဘုရင်]] | predecessor = [[မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိ]] | successor = [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] | suc-type = ဆက်ခံသူ | reg-type = | regent = | spouse = [[စန္ဒာဒေဝီ မိဖုရားခေါင်ကြီး]] | issue = [[နောင်တော်ကြီး]] <br/> [[ဆင်ဖြူရှင်]] <br/> [[ဘိုးတော်ဘုရား]] | issue-link = #မိသားစု | issue-pipe = အခြား... | full name = သီရိ ပဝရ ဝိဇယ နန္ဒ ဇဌ မဟာ ဓမ္မရာဇ | house = [[ကုန်းဘောင်မင်းဆက်|ကုန်းဘောင်]] | father = [[မင်းညိုစံ]] | mother = [[စောငြိမ်းဦး]] | birth_date = ၂၄ ဩဂုတ် ၁၇၁၄<br> မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၀၇၆၊ တော်သလင်းလဆုတ် ၁၊ သောကြာ<ref name=mmt-1-246>Maung Maung Tin Vol. 1 1905: 246</ref> | birth_place = [[ရွှေဘို|မုဆိုးဘို]] | death_date = {{death date and age|1760|5|11|1714|9|24|df=y}} <br> မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၂၊ ကဆုန်လဆုတ် ၁၂ ၊ တနင်္ဂနွေ<ref name=mmt-1-246/> | death_place = ကင်းရွာ၊ [[မုတ္တမမြို့|မုတ္တမ]] | date of burial = မေ ၁၇၆၀ | place of burial = [[ရွှေဘို]] | religion = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | signature = }} '''အလောင်းမင်းတရား''' (ဝါ) '''အလောင်းဘုရား'''; (ခရစ်နှစ် ၂၄ ဩဂုတ် ၁၇၁၄ - ၁၁ မေ ၁၇၆၀) ၏ အမည်ရင်းမှာ '''ဦးအောင်ဇေယျ''' ဖြစ်သည်။ ထီးနန်းမစိုးစံခင်အချိန်က မုဆိုးဖိုရွာ၏ ရွာသူကြီးဖြစ်ပြီး ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တတိယမြန်မာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော် ကို စည်းရုံးထူထောင်သောမင်း ဖြစ်သည်။ အလောင်းမင်းတရားသည် [[ရွှေဘိုမြို့]]မှအစပြုပြီး မြန်မာတနိုင်ငံလုံး သိမ်းပိုက်မင်းပြုခဲ့သည်။ ယခင်က [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[အယုဒ္ဓယ]]ကို သိမ်းယူရန်ချီတက်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ဘဲ ရဟန်းထွက် အယုဓယရဲ့ဘုရင်ညီတော် ဥပရာဇာနာမည် ရှင်ဥထန်ပေါ လို့ခေါ်သည် အယုဒ္ဓယတိုက်ပို့ကြိုးစားနေဒါ ကံမကောင်းလို့ ဗုံးပေါက်ကွဲသွား ထိမှန်ကဲ့လို့ အလောင်းမင်းတရား နတ်ရွာစံခဲ့သည် မြန်မာသမိုင်းမှာ ရေးထားမမှန်ပါ (တုပ်ကွေး)ဖြစ်လို့ မုတ္တမမြို့ ရွာကလေးမှာ နတ်ရွာစံခဲ့တယ် သမိုင်းလိမ်ပါ" အလောင်းမင်းတရား ကွယ်လွန်ချိန်တွင် သားတော်ကြီး [[နောင်တော်ကြီးမင်း]]က ထီးနန်းအရိုက်အရာ ဆက်ခံခဲ့သည်။ ဦးအောင်ဇေယျကို [[အင်းဝမြို့]] ၏ အနောက်-မြောက်ဘက် မိုင် ၅၀ ခန့်ကွာဝေးသော မုဆိုးဖိုရွာငယ်လေးတွင် ခရစ်နှစ်၂၄ ဩဂုတ် ၁၇၁၄ တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ သူ၏ ဘဝသည် ပထမတွင် ရိုးရိုးသာမန်အရပ်သားဘဝမှ ဇာတိရွာ၏ အကြီးအကဲဖြစ်လာပြီး ခရစ်နှစ်၁၇၅၂ ခုနှစ် [[ပဲခူးမြို့|ပဲခူး]]၊ နေပြည်တော်မှ [[မွန်လူမျိုး|မွန်]] များ [[ဗမာလူမျိုး|ဗမာ]]တို့ကို ချီတက်တိုက်ခိုက်သောအခါ သူ၏ ကျော်ကြားမှုကို အမြင့်ဆုံးသို့ရောက်စေရန် အခွင့်အရေးပေးရာ ရောက်ခဲ့သည်။ တစ်နိုင်ငံလုံး မွန်တို့ လက်အောက် ကျရောက်ပြီးနောက် ခေါင်းဆောင်များသည် သစ္စာတော်ခံ (သစ္စာရေသောက်) ခဲ့ကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ အလောင်းဘုရားသည် ပိုမို၍ လွတ်လပ်သော စိတ်ဓာတ်ဖြင့် သူ၏ရွာအား ပြန်လည် ရယူနိုင်ခဲ့သည့်အပြင် စစ်ဆင်ရေးအတွက် ဖွဲ့စည်းစေလွှတ်လိုက်သော ပဲခူးတပ်များကို အောင်မြင်စွာ တိုက်ထုတ်ချေမှုန်းခဲ့သည်။ ဤအပေါ်တွင်မူတည်၍ ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဗမာတို့သည် သူ၏ အောင်လံတော်အောက်တွင် စုဝေးပြီး သူနှင့်အတူ အင်းဝသို့ ချီတက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုနောက် အင်းဝအား ကျူးကျော်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သော လူများလက်မှ ၃ ဇန်နဝါရီ ၁၇၅၄ ခုနှစ် အချိန်တွင် ပြန်လည်ရယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင် သူသည် ထိုစစ်ပွဲအား တူညီသော အောင်မြင်မှုဖြင့် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီးဦးအောင်ဇေယျကို ခမည်းတော် မင်းညိုစံနှင့် မယ်တော်မဟာဒေဝီ စောညိမ်းဦးတို့မှ သက္ကရာဇ် ၁၀၇၆-ခုနှစ်တော်သလင်းလပြည့်ကျော်(၁)ရက် သောကြာနေ့ ညဉ့် တစ်ချက်တီးကျော် ဓနသိဒ္ဓိနက္ခတ် မွန်းတည့်မတ်ချိန်တွင် ဖွားမြင်သည်။ ပျိုရွယ်စဉ်က သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် လက်ရုံးတော်မှ မီးတောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၃-ခုနှစ် မွန်တို့လက်ချက်ဖြင့် အင်းဝပြည်ကြီး ပျက်စီးသောအခါ ဇာတိ မုဆိုးဘိုရွာမှနေပြီး မွန်တို့ရန်ကို တွန်းလှန်ကာ မြို့တည်၍ ၁၁၁၄-ခုနှစ်တွင် မင်းပြုသည်။ ဘုန်းကြီးသောမင်းယောက်ျားဖြစ်သည့်အပြင် ကြံရည်ဖန်ရည်လည်း ကောင်းလှသဖြင့် အင်အားအဆမတန်များပြားသော ရန်သူ့စစ်တပ်ကြီးများကိုပင် အံ့ဩလောက်အောင် ချေဖျက်သုတ်သင် ပစ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်ကဲ့သို့ပင် အလောင်းမင်းတရားက လည်း …”..စစ်တို့၏ သဘောမှာ အင်အားကြီးသည် ငယ်သည် ပဓာနမဟုတ်၊ သူရသတ္တိနှင့် စစ်ပရိယာယ် ကြွယ်၀မှုသာ ပဓာနဖြစ်သည်..” ဟူသော သဘောမျိုးကိုပင် မိန့်ကြားတော်မူခဲ့သည်။ ရန်သူအများအပြားကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းပြီးနောက် မုဆိုးဘိုကို “ရွှေဘို”ဟု သမုတ်ကာ ထီးနန်းစိုက် တော်မူသည်။ “…. အမယ်ကြီးနှင့် ဘကြီးတား၍ လားလားမနိုင် သောကြာသားက စကားခိုင်၊ သံတိုင်ကျောက်ခဲ လူပျိုချင်းတွင် ပိုလို့ကဲ။ ပဲ နှင့် ပျောင်းကို ဟောင်းလျှင် ပစ်၍ အသစ်ရှာ အောင်ပါစေ သား သောကြာသား….” ဟူသော တဘောင်ဆန်ဆန် သီချင်းကို ပြည်သူတို့ ထပ်မနား ရွတ်ဆိုနေချိန်မှာပင် အလောင်းမင်းတရားကလည်း အောင်ပွဲများ တစ်ခုပြီးတစ်ခု ရရှိခဲ့သည်။ ရွှေဘိုမြို့တော်ကြီးမှာ အလောင်းမင်းတရား၏ ဘုန်းရိပ် ကံရိပ်အောက်တွင် သာယာစည်ကားပြီး ဘေးရန်အန္တရာယ်လည်း လုံခြံစိတ်ချရသဖြင့် ”..ဒို့မေလေး မကြေဖျက်၊ မြောက်ဘက်ကယ်တဲ့ ဟိုတခို၊ ပြေးစို့ နှစ်ကိုယ်၊ ဆိုင်းစိုစို ရန်လုံးပြိုပါတဲ့၊ ပြည့်ရွှေဘို ထိုမြို့မှာ မိုးခိုစို့လေး..” ဟူသောသီချင်းများ ပေါ်လာသည်။ အလောင်းမင်းတရားသည် မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၇-ခုနှစ်တွင် ဒဂုံကို အောင်မြင်ပြီးနောက် ” ရန်အပေါင်းကို ကုန်စင်အောင် လုပ်ကြံတော်မူမည်”ဟု အမိန့်ရှိ၍ “ရန်ကုန်”ဟု သမုတ်တော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရန်သူ သူပုန်များ ကုန်စင်သလောက်ရှိသွားသောအခါ ထိုခေတ်စစ်ဘုရင်ကြီးများ၏ ထုံးစံအတိုင်း ယိုးဒယားသို့ပါ ချီတက်တိုက်ခိုက်ပြန်ရာ အောင်မြင်မှုအလီလီ ရရှိတော်မူခဲ့သည်။ မြန်မာ သက္ကရာဇ်၁၁၂၁-ခု၊ ဝါဆိုလဆုတ် (၁၀)ရက် ကြာသပတေးနေ့တွင် ယိုးဒယားသို့ ချီတက်တိုက်ခိုက်ရန် အလောင်းမင်းတရားသည် ကျောက်မြောင်းဆိပ်တော်မှ အောက်ပြည်သို့ စုန်တော်မူသည်။ ဝါခေါင်လဆန်း(၁၁)ရက်နေ့၌ နေပြည်တော် ရွှေဘိုမြို့ပေါ်သို့ မိုးကြိုး (၁၃)ချက် ကျသည်။ မိုးကြိုးကျရာ ဌာနများကား……….ဆင်ချည်တိုင်.မြင်း.လွှစင်.ကျုံးနင်းကြမ်း.နဘဲပင်.တမာပင်.လက်ခုပ်ပင်.ပေါက်ပန်းဖြူပင်. ညောင်ပင်.ကျောင်း.မင်းကျော်သီရိအိမ်.တပယင်းမြို့တံခါးနှင့် မြ၀တီပြအိုးတို့ဖြစ်သည်။ အလောင်းမင်းတရား ကြားသိ၍ ပညာရှိများအား ဖတ်ကြားတင်လျှောက်စေရာ စာဆိုတော်ပညာရှိ စိန္တကျော်သူက မိုးကြိုးကျခြင်းမှာ ဣဋ္ဌမင်္ဂလာများဖြစ်ကြောင်း ရတု ၆-ပုဒ်ဖြင့် မင်းတရားကြီး သဘောတော် မျှစေရန် မမှန်မကန် လျှောက်တင် လိုက်လေသည်။ စိန္တကျော်သူ၏ လျှောက်တင်ချက်ကို အဟုတ်မှတ်၍ သဘောတော်ကျကာ (ပြုသင့်သောယတြာများ မပြုဘဲ)အောက်ပြည်သို့ ဆက်လက်စုံဆင်းပြီး ယိုးဒယားကို ချီတက်တိုက်ခိုက်ရာ မအောင်မမြင်ဖြစ်ပြီးလျှင် မြန်မာ သက္ကရာဇ်၁၁၂၂-ခုနှစ် ကဆုန်လဆုတ် (၁၀)ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် မုတ္တမမြို့နယ် ကင်းရွာ၌ ရုတ်တရက်ဖျားနာ၍ နတ်ရွာစံတော်မူခဲ့ရလေသည်။ (ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော် ပျက်စီးနေချိန်သည် နှစ်ပေါင်း ၁၈၀-ကျော်ကြာခဲ့သော်လည်း ဒုတိယမြန်မာ နိုင်ငံတော် ပျက်စီးချိန်ကမူ ၁-နှစ်သာကြာပြီး တတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်ခေတ်သို့ ကူးပြောင်းရောက်ရှိခဲ့လေသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ စိတ်ဓာတ် ငါ၏ ရင်နှစ်သည်းချာ ချစ်လှစွာသော သားတော်ပင်ဖြစ်လင့်ကစား တိုင်းသူပြည်သားအကျိုး နိုင်ငံတော်အကျိုး သာသနာအကျိုးမဆောင်ရွက်လျှင် ငါ၏ အမျိုးနွယ်မဟုတ်၊၊ ငါ၏ ရင်နှစ်သည်းချာ သားသမီးလည်းမဟုတ်၊၊ မြန်မာနိုင်ငံ၌ပင် မွေးဖွားနေထိုင် ကြီးပြင်းလင့်ကစား ပြည်သူပြည်သားတို့၏ အကျိုးနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျိုးအားမဆောင်ရွက်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံသားမဟုတ်ပါ၊၊ ==အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျ၏ အမူအရာ== # စကားနည်း၍ ပြောသောအခါ ပီပြင်လေးနက်ပြီးလျှင် မှတ်သားဖွယ်ဖြစ်သည်။ # ခန့်ငြားသောဣန္ဒြေရှိ၍၊ မျက်နှာထားမဆိုးသော်လည်း ဟက်ဟက်ပက်ပက် ရယ်ရွှင်ခြင်းမရှိ။ # အလုပ်တစ်ခုကို မလုပ်မီ စဉ်းစား၍၊ လုပ်သောအခါ မအောင်မြင်သော အလုပ်မရှိခဲ့လေ။ # မောဟနည်း၍ အအိပ်အနေ နည်းပြီးလျှင် အိပ်တော့မည်ဆိုသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အိပ်ပျော်၍ မှန်းထားသည်ထက် ပိုပြီးလျှင် အိပ်ပျော်လေ့မရှိတတ်။ # ကြောက်ရွံ့တုန်လှုပ်ခြင်း၊ ဝမ်းနည်းခြင်း၊ ညည်းညူခြင်းမရှိ၊ ဝေဒနာအကြီးအကျယ်ကပ်ရောက်လာသောအခါ ထွက်သက်ဝင်သက်ကို သုံးသပ်လျက် ငြိမ်းချမ်းစေပြီးလျှင် ဘဝကူးတော်မူလေ၏။ #အသုံးအစွဲ အလွန်ကျစ်လျစ်၏။ တစ်နေ့သ၌ မိဖုရားခေါင်ကြီးသည် ပိုးထဘီနှင့် နိုင်ငံခြားအထည်ကို ဆင်၍ အဆောင်တော်တွင် ရံရွေတော်များနှင့် နေသည်ကို တွေ့လေရာ၊ “ဩော်…ရှင်မိဖုရားအတုကို ပြည်သူပြည်သားများ တုလေလျှင် ငါ့တိုင်းပြည်သည် မကြာမီ မွဲတော့မှာပဲ”ဟု မိန့်တော်မူဖူး၏။ # အပျော်အပါးနည်း၍ အလုပ်နှင့် မွေ့လျော်ခြင်းကို အလွန်နှစ်သက်၏ တစ်နေ့သ၌ မိဖုရားခေါင်းကြီးသည် အဆောင်တော်တွင် ငြိမ်းချမ်းသက်သာ ပျော်ရွှင်စွာ အဆိုတော်များနှင့် ရယ်မော် ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့လေရာ “ဩော်…ရှင်မင်းပုံလည်း မိဖုရားခေါင်ကြီးဖြစ်လို့၊ ဗိုင်းဝါတို့ကိုမေ့ပြီး အဆိုအကနှင့် အညီးပြေရှာရပေပေါ့၊ ဗိုင်းဝါကိုမုန်းတဲ့ မိန်းမဟာ လင်ကို မုန်းခြင်းအစစ်ပဲ ရှင်မင်းပုံရေ့၊ သည်အတုတွေကိုများ မှူးမတ်ကတော်တို့နှင့် ဆင်းရဲသူတွေ တုကြယင် ငါ့တိုင်းပြည်ဟာ နိုင်ငံခြားကို အလွန်ဆက်သရတော့မှာပေပဲ၊ အလုပ်မရှိတော့ လူတွေဟာ ပျင်းလာတတ်တယ်၊ ပျင်းလာတဲ့အခါ အကျိုးမရှိဘဲ အညောင်းကိုသာ ဖြစ်စေတတ်တဲ့ ကြွေအံပုဆစ်တို့ကို လေ့လာကစားတတ်ခြင်း၊ အပျော်အပါးလိုက်စားတတ်ခြင်းတို့ ပြုလာကြလို့ လူများဟာ ပေါ့ပျက်လာတတ်ကြတယ်။ အဲသည်လို လူပေါ့လူပျက်များ များလာလျှင် တိုင်းပြည်နိမ့်ကျတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူများဟာ အလုပ်နှင့် လက်မပြတ်ရှိသင့်ပါတယ်” ဟု မိန့်တော်မူဖူးလေ၏။ # မျက်နှာတံစိုးလိုက်လေ့မရှိ။ တစ်နေ့သ၌ မိဖုရားခေါင်ကြီးက သူ့မောင်မှာ ဘာမျှအရာအထူးမရှိပါဟု ပူဆာလေရာ အလောင်းမင်းတရားကြီးလည်း ကောင်းပြီဆို၍ မယ်မင်းမောင်ကို ခေါ်ပါဆိုပြီးလျှင် နန်းတော်အောက်၌ ခွေးမွေးနေသည်၊ ခွေးဘယ်နှစ်ကောင်မွေးသလဲ ကြည့်ချေဆို၍ မိဖုရား၏မောင်လည်းသွားရောက်ကြည့်ပြီးလျှင် ခွေး ငါးကောင်မွေးကြောင်းကို လျှောက်ထား၍၊ အထီးဘယ်နှစ်ကောင် အမဘယ်နှစ်ကောင်လဲ မေးပြန်ရာ တစ်ဖန်သွားရောက်ကြည့်ပြန်၍ အထီးနှစ်ကောင်၊ အမသုံးကောင်ပါဟု လျှောက်တင်ကာ၊ ကြံဘယ်နှစ်ကောင် စုံသလဲ မေးပြန်သဖြင့် တစ်ဖန်သွားရောက် ကြည့်ဦးမည်ပြုသောအခါ နေပါစေတော့ဟု ဆိုလျက်၊ ရွှေတိုက်စိုးကို ခေါ်တော်မူပြီးလျှင် နန်းတော်အောက်မှာ ခွေးမွေးနေတယ် သွားကြည့်ချေပါဟု ခိုင်းလိုက်ပြန်ရာ ရွှေတိုက်စိုးလည်း ပုရပိုက်နှင့်သွားရောက် မှတ်သားပြီးသော် အထီးမည်မျှ၊ အမမည်မျှ၊ မည်မျှကြံစုံသည်၊ မည်မျှကြံမစုံ၊ အမွေးမည်သို့ စသည်ဖြင့် တင်လျှောက်လေ၏။ ထိုအခါမှ ရှင်မရဲ့မောင်က ခွေးငါးကောင်ကို ငါးခါသွားကြည့်နေမည့်သူဖြစ်သောကြောင့် သူနှင့်တန်ရာ နန်းတော်ထက်တွင် အေးအေးချမ်းချမ်းပဲ စားသောက်နေထိုင်ပါစေတော့ဟု အမိန့်တော်ရှိလေ၏။ ထို့ပြင် အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ နောက်ဆုံးမှာတမ်းတွင်….“ စကားသာများနေ၍ ငါကဲ့သို့ အလုပ်မလုပ်လျှင် ငါသားတော်များပင် ဖြစ်သော်လည်း ငါ့အဆက်အနွယ်မဟုတ်။” “တန်ခိုးကြီးသော တိုင်းပြည် အမျိုးသားဖြစ်နိုင်ရန် နိုင်ငံခြားသို့ ဆက်သွယ်ကူးလူးလမ်းပေါက်၍ တိုင်းပြည်ထွက် ကုန်စည်တို့ကို တန်ဖိုးမြှင့်စေပြီးလျှင် အမျိုးသားမျး ကြွယ်ဝကုံလုံလျက် သူဌေးသကြွယ်တို့ ပေါများစေရမည်” ဟု မိန့်တော်မူခဲ့လေသည်။ ==အလောင်းမင်းတရားကြီး== [[File:King Alaungpaya photo.JPG|thumb|180px|]] [[File:King Alaungpaya painting.JPG|thumb|]] [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|[[ကုန်းဘောင်ခေတ်]] မြန်မာပြည်မြေပုံ]] မြန်မာနိုင်ငံကြီး ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပျက်စီးပြိုကွဲခဲ့ရသည်ကို တတိယအကြိမ် ပြန်လည် စည်းရုံးထူထောင်ခဲ့သူမှာ အလောင်းမင်းတရားကြီး ဖြစ်သည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် ပျူစောထီးမှသည် ၄၇ယောက်သော မင်းတို့ နောက် ဖောင်စကြာရှင်နပရတိစည်သူ၏ သမီး ကျောင်းတော်သည် နှင့် နရသိင်္ဃမင်း၏ သားတော် အနန္တသူရိယတို့ စုံဖက်ရာတွင် ဖွားမြင်သည့်သား သိဒ္ဓိကာ၊ သားဘဲကြီးရတနာ၊ သားဘဲငယ်ရတနာ၊ သားလံဘူးအန္တရသူ၊ သားပေါက် မြိုင်မင်းပုလဲ၊ သားမြေနဲ စောသိင်္ဃာ၊ သား[[မိုးညှင်းသတိုး|မိုးညှင်းမင်းတရားကြီး]] ညီ ဝါပနော်ရထား၊ သားမြောက်ဘက် နော်ရထာ၊ သားသင်္ခယာ သားမင်း နေဝန်း၊ သားမင်းရဲထွေး၊ သားမင်းကြီးရွှေ၊ သားတုရင်ကျော်သူ ခံမင်းဖိုးခင်၊ သားမင်းစစ်နိုင်၊ သား သီရိမဟာ ဓမ္မရာဇာ၊ သား အလောင်းမင်းတရားကို ဖွားသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီး ကား သက္ကရာဇ် ၁ဝ၇၆ ခုနှစ် တော်သလင်းလပြည့်ကျော် တစ်ရက်သောကြာနေ့ ညဉ့်တစ်ချက်တီးကျော်တွင် မုဆိုးဘို မြို့စား သီရိမဟာဓမ္မ ရာဇာဘွဲ့ခံ မင်းညိုစံနှင့် မဟာဒေဝီ စောငြိမ်းဦးတို့၌မြင်သည့် ဒုတိယသားတော် ဖြစ်သည်။ ငယ်မည် အောင်ဇေယျတည်း။ မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၃ ခုနှစ်တွင် ဟံသာဝတီက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူသဖြင့် အင်းဝမပျက်မီကပင် ဦးအောင်ဇေယျသည် မုဆိုးဘိုရွာ၌ ဩဇာအာဏာရှိပြီး ဖြစ်သည်။ တန်ခိုးသတင်းထွက်ပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ အင်းဝပျက်လျှင် မုဆိုးဘိုကို ထန်းလုံးတပ် ပတ်ဝိုက် တည်၍ အခိုင်အလုံ နေသည်။ မြင်းရည်တတ် ခြောက်ကျိပ် ရှစ်ယောက်ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းခဲ့လေသည်။ ထိုအခါ အင်းဝမှ မွန်စစ်သူကြီး ဒလပန်းက လူစေလွှတ်၍ သစ္စာပေးလာသည်။ [[ကွေ့လူမျိုး|ကွေ့]]ဂုဏ္ဏအိမ်ကလည်း သစ္စာပေးလာသည်။ မည်သည့်သစ္စာကိုမျှ မခံချေ။ အမှုထမ်းတို့က အင်အား မရှိသေးသည့်အတွင်း ကွေ့တို့၏သစ္စာခံပြီးလျှင် မွန်လူမျိုးတို့ပြန်သောအခါမှ ကြုံကြိုက်ရာကြံမည်ဟုလျှောက်သည်ကိုလည်း ဤသို့ပြုလျှင် သားတော်မြေးတော်အစဉ်အဆက် သစ္စာမစောင့်သောအမျိုးဟု ပြောထုံးမကြေဖြစ်လေရာသည်ဟု မိန့်တော်မူလေသည်။ မွန်လူမျိုးတို့အပြန်တွင် ဟန်လင်းမြို့တောင်က ဆီး၍ တိုက်လိုက်ရာ မွန်အမြောက်အမြား သေလေသည်။ မုဆိုးဘိုကို မွန်လူမျိုးတို့ အကြိမ်ကြိမ် ချီတက် တိုက်ခိုက်လာသည်ကိုလည်း နိုင်သည်ချည်း ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီးသည် မြန်မာ သက္ကရာဇ်၁၁၁၅ ခုနှစ်တွင် မုဆိုးဘိုကို ရွှေဘိုသမုတ်၍ မြို့နန်း တည်တော်မူသည်။ ထိုနှစ်တွင်ပင် ကွေ့လူမျိုးတို့ကို တိုက်ခိုက်အောင်နိုင်သည့်အပြင် အင်းဝကို သားတော်အလတ် သတိုးမင်းစော ([[ဆင်ဖြူရှင်မင်း]]) လုပ်ကြံ၍ အလွယ်တကူရသည်။ ဗန်းမော်၊ မိုးမိတ်၊ မိုးကောင်း၊ မိုးညှင်းတို့ကိုလည်း တိုက်၍ ရသည်။မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၆ ခုနှစ်တွင် မွန်မင်းညီတော် ဥပရာဇာ၊ စစ်သူကြီး ဒလပန်းတို့ကွပ်ကဲ၍ ကြည်းရေနှစ်ဘက် စစ်ကြီး ချီလာကာ တရုတ်မြို့တွင် မင်းတရားကြီး၏ သားတော်နှစ်ပါး တပ်ကို တိုက်၏။ တပ်တော်တို့ အပျက်နာ၍ ဆုတ်ရ၏။ ထိုနောက် မွန်တို့ အင်းဝကိုဝန်းရံလုပ်ကြံသည်။ ဒလပန်းသည် လှေတပ်ကို ကွပ်ကဲ၍ ကျောက်မြောင်းအရောက် ချီတက်သည်။ ကျောက်မြောင်းတွင် မင်းတရားကြီးနှင့် မင်းတရားကြီး၏ ညီတော်တို့ ဒလပန်း၏ လှေတပ်ပျက်၍ အပြင်းအထန် စုန်ပြေးရသည်။ ဟံသာဝတီ ဥပရာဇာလည်း အင်းဝကို ရံထားရာ အောက်သို့စုန်ဆင်းပြီးလျှင် ပြည်မြို့၌ ဒလပန်းကို အစောင့်အနေ ထားခဲ့သည်။ မွန်တို့ပျက်လျှင် ပုဂံ၊ ပုပ္ပား၊ ငသရောက်စသော တောင်ဘက်တစ်ခွင်မြို့များတွင် ခေါင်းအကြီးပြုသူတို့ သစ္စာတော်ခံကြသည်။ အောက်ပြည်တစ်လွှားတွင်လည်း အင်းဝဘုရင်ဟောင်း ([[ဟံသာဝတီရောက် မင်းတရားကြီး]]) ကို မွန်တို့ရေ၌ ဖျောက်ဖျက်ရုံ သာမက မြန်မာတို့ကို မွန်တို့သတ်ဖြတ် ညှဉ်းဆဲလွန်းသဖြင့် မြန်မာတို့စုရုံး၍ မြေလတ်တစ်လျှောက် မြို့ရွာများရှိ မွန်လူမျိုး အကြီးအကဲတို့ကို သတ်ဖြတ်ပြီးလျှင် ပြည်မြို့တွင် အခိုင်အလုံ နေကြသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီးသို့လည်း စစ်ကူတောင်းကြရာ မင်းတရားကြီး ကြည်းတပ် ရေတပ် ချီလာ၍တိုက်လျှင် မွန်တို့ပျက်သဖြင့် ဟံသာဝတီတိုင် ဆုတ်ရသည်။ ပြည်မြို့တွင် မွန်ရေတပ်ကို အလောင်းမင်းတရားကြီး အောင်တော်မူပြီးလျှင် ဂူထွတ်မည်သော လွန်ဆေးမြို့ကို သိမ်းသည်။ လွန်ဆေးမြို့၌ ခေတ္တစံနေစဉ် ကနောင်၊ ဟင်္သာတ၊ ဓနုဖြူ၊ မြောင်းမြ၊ ဥက္ကံ၊ သုံးဆယ်၊ လှိုင်၊ သာယာဝတီစသော ဧရာဝတီအရှေ့ဘက် အနောက်ဘက် မြို့ကြီးပြကြီး အကြီးအကဲတို့ ကျွန်တော် ခံလာကြသည်။ မွန်တို့ရန်ကို အလျင်အမြန်အောင်သည်ကိုစွဲ၍ လွန်ဆေးမြို့အား [[မြန်အောင်မြို့|မြန်အောင်]]ဟု သမုတ်တော်မူသည်။ မြန်အောင်တွင်ရှိစဉ် [[ဟိုင်းကြီးကျွန်း]]ရှိ အင်္ဂလိပ်တို့ကိုလည်း အမိန့်တော်နှင့် စေခေါ်တော်မူရာ အင်္ဂလိပ်တို့ အဖူးအမြော် ရောက်ကြသည်။ အလောင်းမင်းတရား ကိုင်ရန် Blunderbusses pistol တစ်လက်၊ <ref name=":1">[https://shwe.net/news/history/9678.html အလောင်းမင်းတရားအား အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်သသည့် လက်ဆောင်စာရင်း]</ref>အမြှောက်များ၊ လက်ဆောင်များ ပေးအပ်ဆက်သ ခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းများအရ သိရသည်။<ref name=":1" /> အင်္ဂလိပ်တို့က ဟိုင်းကြီးကျွန်းတွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော မိမိတို့ကုန်တိုက်ကို အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းသည်ကိုလည်း မင်းတရားကြီးသည် အင်္ဂလိပ်တို့ထံမှ အမြောက်ယမ်း ကျည်ဆန်ကို အလိုရှိသဖြင့် အင်္ဂလိပ်တို့လိုအင်ကို လိုက်လျောဖြည့်စွမ်းလိုက်လေသည်။ ၂၈-၇-၁၇၅၇ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် မဟာမိတ် စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုဖြစ်ခဲ့သည့် ကိစ္စမှာ ယခုထက်ထိ လူသိနည်းလှသည့် ဖြစ်ရပ် တစ်ခုအဖြစ် ကျန်ရှိသည်။<ref>[[၁၇၅၇ မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် မဟာမိတ်စာချုပ်]]</ref><ref>[https://archive.org/details/orientalrepertor01dalr/page/222/mode/2up?q=Allaum+Praw Treaty of Friendship and Alliance between British India Company and King Allaum Praw] (Page 223)</ref> သို့ရာတွင် နောင်အခါ အင်္ဂလိပ်တို့သည် မြန်မာတို့နှင့် တိုက်ခိုက်နေသော မွန်တို့ကို သေနတ်လက်နက်များ ရောင်းချကြောင်း သိသောအခါ ဟိုင်းကြီးကျွန်းရှိ အင်္ဂလိပ်စခန်းကို ပုသိမ်မြို့ဝန်အား လုံးလုံးလျားလျား သုတ်သင်ရန် ခိုင်းသဖြင့် ထိုအရပ်ရှိ အင်္ဂလိပ်အများအပြားပင် အသက်ဆုံးကြရလေသည်။ [[မြန်အောင်မြို့]]မှ ဆက်လက်စုန်ပြန်ရာ ၁၁၁၇ ခုနှစ်တွင် အလောင်းမင်းတရားကြီးသည် [[ဒဂုန်]]ကိုရ၍ မြို့သစ်တည်ပြီးလျှင် [[ရန်ကုန်]]ဟု သမုတ်တော်မူသည်။ ရန်ကုန်တွင် ဆူးလေစေတီတော်၏ အရှေ့တောင် အရပ်ဖြစ်သော မြို့ဟောင်းရာ၌ တောရှင်းကျင်းဖို့၍ သစ်တပ်မြို့ တည်သည်။ မိုးကျလျှင် ရန်ကုန်တွင် အစောင့်အနေထားခဲ့၍ ရွှေဘိုသို့ ပြန်တော်မူသည်။ ထိုနောက် [[ရှမ်းပြည်]]တစ်လွှားသို့ စေလွှတ်ခန့်ထား၍ သစ္စာတော်ပေးပြီးလျှင် မိုးစဲသည်နှင့် ရန်ကုန်တွင် မွန်တို့ထနေသည်ကို ဆင်း၍နှိမ်နင်းရာ မွန်တို့ ဆုတ်ခွာရပြန်သည်။ မွန်တို့ဘက်မှ အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့ ဝင်ကူကြသည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီးသည် ရန်ကုန်မြို့တွင် သင်္ဘောများကိုလည်း ကောင်း၊ တိုက်လှေများကိုလည်းကောင်း တည်သည်။ စစ်သည်တို့ကိုလည်း ဖြည့်တင်းသည်။ ထိုနောက် ၁၁၁၈ ခုနှစ်တွင် မင်းတရားကြီးသည် သံလျင်မြို့ကို ဝန်းရံလုပ်ကြံတော်မူစေသည်။ ကိုယ်တော်တိုင်လည်း သံလျက်စွန်းသို့ သင်္ဘောဖြင့်ထွက်၍ သံလျင်တိုက်ပွဲကို အဝေးကြည့် မှန်ပြောင်းဖြင့်ကြည့်လျှက် စစ်ရေးကို မိမိကိုယ်တိုင် စီရင်လေသည်။ မွန်တို့ဘက်မှ ပြင်သစ်တို့ ကူညီတိုက်ခိုက်သဖြင့် ခြောက်လတိုင်တိုင် အဖိတ်အစင်များစွာနှင့် ခဲယဉ်းစွာ လုပ်ကြံရသည်။ နောက်ဆုံး အသေခံသူရဲကောင်း ၉၃ ယောက်ကိုရွေးချယ်၍ လက်နက်များကို သိမ်းယူသည်။ အမြောက်ကြီး ၁ဝ ကျော်၊ အမြောက်ငယ် တစ်ရာကျော်၊ သေနတ်တစ်ထောင်ကျော် ရလိုက်သည်။ မွန်တို့အား စစ်ကူလာသော ပြင်သစ်တိုက်သင်္ဘော နှစ်စင်းကိုလည်း သိမ်းယူ၍ ပြင်သစ် ကိုယ်စားလှယ် ဗူရနိုနှင့်တကွ ပြင်သစ် အကြီးအကဲတို့ကို ကွပ်မျက်တော်မူသည်။ ထိုသူတို့၏ အဆွေအမျိုးများနှင့် သန်လျင်တွင်ဖမ်းမိသော ပေါ်တူဂီ လူမျိုးတို့ကို ရွှေဘိုနယ် ဗရင်ဂျီရွာများသို့ပို၍ နေထိုင်စေသည်။ မိမိတို့ အယူဝါဒအတိုင်း ကိုးကွယ်နေထိုင်ရန်လည်း ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ ဗရင်ဂျီ အမြောက်အမြားကိုလည်း အမြောက်တပ်သားအဖြစ် အမှုထမ်း စေသည်။ မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၈ ခုနှစ်တွင် ဟံသာဝတီမြို့ကို မင်းတရားကြီး လုပ်ကြံသည်။ ၁၁၁၉ ခုနှစ်တွင် ဟံသာဝတီတစ်မြို့လုံးကို မင်းနှင့်တကွ ရတော်မူရာ မြို့ကိုဖျက်စေ၍ ရာမညတိုင်းအလုံးနှင့် အရှေ့တစ်လွှားမြို့စားများကို သစ္စာပေးပြီးနောက် ပဲခူးဘုရင်ကိုဆောင်ယူကာ ရွှေဘိုသို့ ပြန်တော်မူသည်။ ၁၁၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မဏိပူရကသည်းပြည်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းယူ၍ ကသည်းအမတ် စန္ဒရော်မော်နီကို အအုပ်အချုပ် ခန့်ခဲ့သည်။ ထိုနောက် တမူးနှင့် သောင်သွပ်တွင် မြန်မာတပ်များ အစောင့်အနေထား၍ ပြန်တော်မူသည်။ မဏိပူရကို အောင်နိုင်ခြင်းအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် မဏိပူရမှ အနုပညာ၊ လက်မှုပညာ၊ အသိပညာရပ်များကို ရရှိလေသည်။ အထက်တန်းကျလှသော ရက်ကန်းပညာ၊ ပန်းတိမ်ပညာ၊ နက္ခတ်ပညာ စသော အတတ်ပညာများကိုပါ ရရှိလိုက်သည်။ မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၁ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားကျေးကျွန်တို့ ထားဝယ်မြို့ ကျေးစွန်ရွာလက်ကို ထိပါးကြောင်း ကြားတော်မူ၍ မင်းတရားကြီး ကိုယ်တော်တိုင် ထားဝယ်ကြောင်း ချီတော်မူသည်။ ချီတော်မူစဉ် မြိတ်မြို့၊ တနင်္သာရီမြို့များသို့ အလျင်သိမ်းယူသည်။ အယုဓျာမြို့သို့ရောက်လျှင် ဝန်းရံလုပ်ကြံသည်။ လုပ်ကြံစဉ် ကိုယ်တော် မကျန်းမာသည်နှင့် ပြန်လာရာ ၁၁၂၂ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁၂ ရက်နေ့တွင် မုတ္တမကျေးကင်းရွာ၌ သက်တော် ၄၅ နှစ် စည်းစိမ်တော် ရှစ်နှစ်တွင် မင်းတရားကြီး နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ မင်းတရားကြီး၏ သင်္ချိုင်းပြာသာဒ်ကို ယခု ရွှေဘိုခရိုင် ဝန်ရုံးအနီးတွင် တွေ့နိုင်သည်။ မင်းတရားကြီးကား ရဲရင့်တည်ကြည်၍ အမြော်အမြင် ရှိသည်။ သူရသတ္တိနှင့် လုပ်ရည်ကြံရည်လည်း ရှိသည်။ မွန်တို့ကို တိုက်မည်ဟု တိုင်ပင်ရာတွင် ''ယောက်ျားတို့မည်သည့် လုံ့လ ဝီရိယ အကြံအစည်ကို လျှော့မြဲမဟုတ်၊ လက်ရုံးနှလုံး၊ လုပ်ရည်၊ ကြံရည်မှာသာ အကြောင်းဖြစ်သည်''ဟု မင်းတရားကြီးက မိန့်တော်မူသည်။ စစ်ရေးစစ်မှုတို့၌ အကြပ်အတည်း စည်းကမ်းထားသော်မူပြီးလျှင် ရန်သူတော်တို့ကို အပြင်းအထန် နှိမ်နင်းသုတ်သင်တတ်ရုံမက တိုင်းပြည် အုပ်ချုပ် ခန့်ခွဲ ဝေဖန်ရာ၌လည်း လိမ္မာတော်မူသည်။ လူတို့ အကျင့်စာရိတ္တကို ပျက်ပြားစေသည့် သေရည်သေရက်မှစ၍ မူးယစ်စသော အသောက်အစား အရှူတို့ကို ပြင်းထန်စွာ တားမြစ်ပိတ်ပင်တော်မူသည်။ လယ်ယာကိုင်းကျွန်း စပါး၊ ပြောင်း၊ ဝါများကို လုပ်ဆောင်ရိတ်သိမ်းသည့်ကာလ ကြက်သေတင်ဝက်သေတင်၍ ရိတ်သိမ်းရိုးဖြစ်သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူများကိုလည်း လုံးလုံးပယ်စေကာ မြစ်တားတော်မူသည်။ လွန်ဆန်၍ ပြုကျင့်သည် ကြားတော်မူလျှင် အပြစ်အလျောက် ကွပ်မျက်တော်မူသည်။ ခိုးဝှက်လုယက်ခြင်းကိုလည်း အလားတူ တားမြစ်တော်မူလေသည်။ ဤသို့ တားမြစ်ရာ၌ အလောင်းဘုရား၏ အပြစ်ပေးပုံမှာ အတုယူဖွယ်ဖြစ်သည်။ မြို့ရွာတွင် သူခိုး သူဝှက်တို့ကြောင့် ဥစ္စာပစ္စည်း ပျောက်ခဲ့သော် ထိုမြို့ရွာကို အုပ်ချုပ်သော အကြီးအကဲတို့က ဥစ္စာပျောက်သူကို လျော်ရသည်။ ရွာနှစ်ရွာစပ်ကြားတွင် ဓားပြတိုက်ပါမူ နီးသောရွာမှ ရွာသူကြီးက လျော်ရလေသည်။ ဤသို့ ပြုလုပ်ပေးခြင်း အားဖြင့် အစိုးရ အမှုထမ်းတို့သည် မိမိတို့ တာဝန်ကို ပိုမို ဂရုစိုက် ဆောင်ရွက်လာစေရန် ဖြစ်သည်။ မိုးရှားပါးသော ရွှေဘိုနယ်တစ်ဝိုက်တွင် ပြည်သူပြည်သားတို့ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် မင်းတရားကြီးသည် အမြော်အမြင်ရှိစွာနှင့် မူးမြစ်ကို ဆည်တော်မူသည်။ ရွှေဘိုမြို့ကို ရေပေးနိုင်ရန်လည်း မဟာနန္ဒာကန်တော်ကြီးကို တူးဖော်စေသည်။ မင်းတရားကြီး၌ ဆွေတော်မျိုးတော်စသော အမှုထမ်းကောင်း ပေါများသည်။ မင်းဆွေမင်းမျိုး အင်းဝမှူးဟောင်း မတ်ဟောင်းများကပါ မင်းတရားကြီး ဘုန်းလက်ရုံး လုပ်ရည်ကြံရည်တို့ကို ယုံကြည်သဖြင့် အကွဲအပြားမရှိ တညီတညွတ်တည်း အမှုထမ်းကြခြင်း ဖြစ်သည်။ နှုတ်ရေး၌လည်းကောင်း၊ လက်ရေး၌လည်းကောင်း လူရည်သွားကို သိတော်မူတတ်သည်။ မှူးတော်မတ်တော် သူရဲသူခက်တို့ကို အလိုက်အထိုက် ဝေဖန်နှိုင်းချိန် ချီးမြှောက်မစ ပြုလုပ်ပေးကမ်းလေ့ရှိသည်။ ထိုကြောင့် ကြံတော်မူသမျှ အောင်မြင်၍ အပြီးသို့ ရောက်သည်ချည်း ဖြစ်သည်။ အလောင်းမင်းတရားကြီးအား ဖူးမြင်ရသော ကက်ပတိန် ဘေကာ၏ မှတ်တမ်းအရ မင်းတရားကြီး၏ အရပ်တော်သည် ငါးပေ ၁၁ လက်မခန့်ရှိ၍ ကျန်းမာသော ရုပ်လက္ခဏာရှိကြောင်း၊ သန်မာ၍ တင့်တယ်ညီညွတ်သော လုံးရပ်သဏ္ဌာန်ရှိကြောင်း၊ အသားညို၍ မျက်နှာသွယ်ကာ ကျောက်ပေါက်မာ သက်သက်ရှိကြောင်း၊ မျက်နှာထားတည်ကြည် မာတင်းကြောင်း၊ ရာဇဣန္ဒြေနှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြောင်း ရေးသားထားလေသည်။ မင်းတရားကြီးသည် ရတနာသုံးပါးကိုလည်း ကြည်ညိုတော် မူသည်။ ရွှေဘိုမြို့တွင် မော်ဓောမြင်သာခေါ် ရွှေစေတီကြီး၊ ရွှေချက်သိုစေတီ၊ ရွှေဂူကြီးစသော စေတီပုထိုးများ၊ [[တကောင်းမြို့]] အရပ်၌ ဇိနအောင်ချာ ရွှေဘုံသာစေတီတော်၊ တိဂုံဆံတော် ရှင်၌ စောင်းတန်းတော်၊ ဇရပ်တော်များ၊ ဟံသာဝတီ၊ ပြည်၊ အင်းဝ၊ စစ်ကိုင်းမြို့များနှင့် အကြေအညာမြစ်စဉ်တစ်လျှောက် ဘုရားပုထိုးဟောင်း နွမ်းပြိုပျက်သည်များကို ကံကျွေးလက်ခပေး၍ ပြင်ဆင်စေတော်မူသည်ကား များလှ၏။ ထို့ပြင် မဟာဒါန်ဝန်ခန့်၍ ဝိနည်းကျမ်းဂန်နှင့်အညီ မကျင့်သော ရဟန်းတို့ကို မပြတ်သုတ်သင် ရှင်းလင်းစစ်ကြောစေသည်။ သာသနာရေးဘက်၌သာမက စာပေဘက်၌လည်း မင်းတရားကြီးသည် ချီးမြှောက်တော်မူသည်။ တရားဌာန အုပ်ချုပ်မှု အတွက် အစဉ်အလာအားဖြင့် ဓမ္မသတ်ဖြတ်ထုံးကျမ်းများစွာ ရှိခဲ့ပါသော်လည်း ပါဠိဘာသာနှင့်သာ များ၍ မြန်မာဘာသာနှင့် ပြန်ဆိုရေးသားပါလည်း ပါဠိစကားလုံးများစွာ ညှပ်ထားသဖြင့် လွယ်ကူစွာ ဖတ်ရှုနိုင်ရန် မိမိ၏ စစ်သူကြီး အမတ်တစ်ဦးဖြစ်သော မဟာသီရိဥတ္တမဇေယျအား မနုကျယ် ဓမ္မသတ်ကို စီရင်စေသည်။ တရားသူကြီးလက်ဝဲ ဘိနန္ဒသူက ဓမ္မဝိနိစ္ဆယဓမ္မသတ်ကျမ်းကို စီရင်သည်။ မင်းတရားကြီးလက်ထက်ထင်ရှားသော အခြားစာဆိုတို့ကား မင်းတရားကြီး ဟံသာဝတီကို စုန်တော်မူစဉ် ကမ်းပြို၍ ဖောင်တော်ပေါ်သို့ ထန်းပင်လဲကျသည်ကို ရုတ်ခြည်း စပ်ဆို၍ ''သစ်သစ်မင်္ဂလာ၊ နစ်နစ်နာလော့'' ချီသည့် နိမိတ်ဖတ်လင်္ကာကို ရွတ်ဆိုလျှောက်တင်သည်တွင် ထင်ရှားလာသော ရန်အောင်ဗလအမတ်၊ ကဝိ လက္ခဏာ သတ်ပုံ၊ ရတနာသိင်္ဃ ကန်တော်ဘွဲ့မင်္ဂလာရတု၊ ဧချင်း၊ လင်္ကာ စသည်တို့ကို ရေးသားသည့် စိန္တကျော်သူဘွဲ့ခံ ဦးဩ၊ အာဒါသမုခပျို့သစ်၊ သာဓိနပျို့ စသည်တို့ကို ရေးသားခဲ့သော လက်ဝဲသုန္ဒရဘွဲ့ခံ ဦမြတ်စံတို့ ဖြစ်သည်။ == ကြင်ယာဖက်များ == ကြင်ယာဖက်အနေဖြင့် ငယ်အမည် ခင်ယွန်းစံ အမည်ရှိ မိဖုရားခေါင်ကြီး တစ်ဦ:နှင့် ကိုယ်လုပ်တော် ခြောက်ဦး ရှိခဲ့သည်။ === ခင်ယွန်းစံ === မင်းတရားကြီး၏ မိဖုရားကြီးမှာ ခင်ယွန်းစံ ဖြစ်သည်။ မြန်မာ သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅-ခုနှစ်တွင် မဟာမင်္ဂလာ ရတနာဓိပတိ သီရိရာဇာ စန္ဒာဒေဝီ အမည်ခံသည်။ ရတနာသိင်္ဃမြို့ [[အောင်မြေဘုံသာကျောင်း]]၊ ရတနာပူရမြို့ [[ဘုံသာတုလွတ်ကျောင်း]] တို့ ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းသည်။ သားတော်ခုနစ်ပါး၊ သမီးတော်သုံးပါး ဖွားမြင်သည်။ သားတော်များမှာ − # မောင်လောက် (သတိုးဓမ္မရာဇာဘွဲ့၊ သီရိသုဓမ္မာရာဇာဘွဲ့ခံ။ ဒီပဲယင်းမြို့၊ တောင်တွင်းကြီးမြို့၊ ငစဉ့်ကူးမြို့ သုံးမြို့စား မင်းသား [[နောင်တော်ကြီးမင်း]])၊ # မောင်ရွ (သတိုးမင်းစောဘွဲ့၊ သီရိဓမ္မရာဇဘွဲ့ခံ မြေဒူးမြို့နှင့် စလင်းမြို့စား မင်းသား [[ဆင်ဖြူရှင်မင်း]])၊ # [[မောင်ပိုး]] (အတိုးမင်းလှကျော်ဘွဲ့၊ သုသီရိဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ အမြင့်မြို့နှင့် တလုပ်မြို့စား မင်းသား)၊ # မောင်ဝိုင်း (သတိုးမင်းလှရွှေတောင်ဘွဲ့၊ သီရိသုဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ ဗဒုံမြို့စားမင်းသား [[ဘိုးတော်ဘုရား]])၊ # [[မောင်စိုး]] (သတိုးဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ မင်းလှ မင်းရဲကျော်စွာဘွဲ့ခံ ပုခန်းကြီးမြို့စားမင်းသား)၊ # [[မောင်ဖိုးရှင်]] (သတိုးမင်းစော ဘွဲ့ခံ၊ မင်းလှမင်းရဲကျော်စွာဘွဲ့ခံ ပင်းတလဲ မြင်စိုင်းမြို့စား) နှင့် # [[စည်သာမင်းသား]] ငယ်ကလွန်သော မင်းသားတစ်ပါးတို့ ဖြစ်သည်။ သမီးတော်များမှာ − * [[မယ်သာ]] (သီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီဘွဲ့ခံ ကန္နီမြို့စား)၊ * [[မယ်မြတ်လှ]] (သီရိမဟာရတနာဒေဝီဘွဲ့ခံ မင်းခင်းမြို့၊ ပန်းတောင်းမြို့စား)၊ * [[မယ်အိပ်]] (သီရိရတနာ မင်္ဂလာဒေဝီဘွဲ့ခံ စကုမြို့စား) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === ရှင်မင်းသူ === သမီးတော် [[ပဒုမ္မဒေဝီ]]ကို ဖွားမြင်ပေးသည်။<ref name=":0">ညိုမြ, "ကုန်းဘောင် ရှာပုံတော်", မြန်မာစာပေတိုက်, ၁၉၈၂</ref> === ကျောက်မြောင်းကတော် === သားတော် [[မင်းရဲဖျား]]ကို ဖွားမြင်ပေးသည်။<ref name=":0" /> === စိတ္တမဟေ === သားတော် [[မင်းရဲညွန့်]]ကို ဖွားမြင်ပေးသည်။<ref name=":0" /> === ရှင်မင်းပြေ === [[မင်းလှစည်သူ]]၏ သမီးဖြစ်သည်။<ref name=":0" /> === ရှင်ရွှေခဲကြီး === သမီးတော် [[မင်းရွှေမြ]]ကို ဖွားမြင်ပေးသည်။<ref name=":0" /> === ရှင်ရွှေငယ် === ရှင်ရွှေငယ်သည်အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ဒုတိယမြောက်မိဖုရားဖြစ်သည်။နာမည်ရင်းမှာရှင်မိငယ်ဖြစ်သည်။သမီးတော် [[မင်းညိုမြ]]ကို ဖွားမြင်ပေးသည်။<ref name=":0" /> == ကိုးကား == {{Reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Commonscat|Alaungpaya}} * [http://www.myanmars.net/myanmar-history/king-alaungpaya.htm Myanmar History - King Alaungpaya] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100628205348/http://www.myanmars.net/myanmar-history/king-alaungpaya.htm |date=28 June 2010 }} * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/12374/Alaungpaya Alaungpaya (king of Myanmar) -- Britannica Online Encyclopedia] {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} {{Lifetime|၁၇၁၄|၁၇၆၀}} [[Category:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[Category:ကုန်းဘောင် မင်းဆက်]] [[Category: မြန်မာ ဘုရင်များ]] rmsctzvpyiai0rhzzcxeoj4goheqibn 0 1650 881128 878998 2025-07-09T20:14:02Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881128 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု | အမည်_ရင်း = United States of America | ပုံ_အလံ = Flag of the United States.svg | ပုံ_တံဆိပ် = US-GreatSeal-Obverse.svg | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = In God We Trust<br /><small>(ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်ထံ အပ်နှံပြီ)</small> | နိုင်ငံတော်သီချင်း = The Star-Spangled Banner [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg]] | ပုံ_နေရာ = Location United States.svg | မြို့တော် = [[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]] | အကြီးဆုံးမြို့ = [[နယူးယောက်မြို့]] | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = [[အလက်စကာပြည်နယ်]] | ဧရိယာ = ၉,၈၂၆,၆၃၀ km² (၃,၇၉၄,၀၆၆ sq mi) | ဧရိယာအဆင့် = ၃/၄ | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၆.၇၆ | အမြင့်ဆုံးနေရာ = ဒီနာလီတောင်၊ အလက်စကာပြည်နယ် | အရှေဆုံးမြစ် = [[မစ္စစ္စပီမြစ်]] | အကြီးဆုံးအင်း = | ကမ်ရိုးတန်း = | time zone = -၅ - -၁၀ | ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]] | လူဦးရေ = ၃၀၄,၆၀၉,၀၀၀ (၂၀၀၇) | လူဦးရေအဆင့် = ၃ | လူဦးရေအထူ = ၃၁/km² (၈၀/sq mi) | လူမျိုးများ = [[လူဖြူ]] <small>(၆၅.၁%)</small>၊ [[လက်တင်လူမျိုး|လက်တင်]] <small>(၁၄.၈%)</small>၊ [[အာဖရိကန်လူမျိုး|အာဖရိကန်]]<small>(၁၂.၈%)</small>၊ [[အာရှလူမျိုး|အာရှ]] <small>(၄.၄%)</small>၊ [[မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်းသားလူမျိုး|မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်သား]] <small>(၁.၂%)</small>၊ [[ကပြားလူမျိုး|ကပြား]] <small>(၁.၆%)</small> | ဘာသာတရားများ = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ|ခရစ်ယာန်]] <small>(၇၈.၅%)</small>၊ [[ဘာသာမဲ့]] <small>(၁၂.၁%)</small>၊ အခြား <small>(၂.၅%)</small>၊ [[ရဟူဒီဘာသာ|ရဟူဒီ]] <small>(၁.၇%)</small>၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓ]] <small>(၀.၇%)</small>၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] <small>(၀.၆%)</small> | ပွဲများ = | အမျိုးအစား = [[ဖက်ဒရယ်ပြည်​ထောင်စုနိုင်ငံ|ဖက်ဒရယ်]] [[သမ္မတစနစ်]] [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]] | ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] | ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဒေါ်နယ်လ် ထရန့်]] | ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒု သမ္မတ]] | ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = [[ဂျေဒီဗန့်စ်]] | ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်း|လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့]] | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၄ ဇူလိုင်]] [[၁၇၇၆ ခုနှစ်]] | ထူထောင်ရေး_အမည်(၂) = လွတ်လပ်ရေးသတ်မှတ် | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၂) = [[၃ စက်တင်ဘာ]] [[၁၇၈၃]] | ထူထောင်ရေး_အမည်(၃) = အုပ်ချုပ်မှုဥပဒေကာလပေါ် | ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၃) = [[၂၁ ဇွန်]] [[၁၇၈၈]] | GDP_PPP = $၁၅.၀၉၄ ထရီလီယံ | GDP_PPP_အဆင့် = ၁ | GDP_PPP_per_capita = $၄၈,၃၈၆ | GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၈ | HDI = ၀.၉၁၀ | HDI_အဆင့် = ၄ | ဗဟိုဘဏ် = [[ဖယ်ဒရယ်အရန်ဗဟိုစနစ်]] | ငွေ = အမေရိကန်ဒေါ်လာ (USD "$") | အထိမ်းအမှတ်များ = ပန်း - နှင်းဆီ၊ သစ်ပင် - ဝက်သစ်ချ | ISO 3166-1 = US | cctld = .us .gov .mil .edu | calling_code = +၁ | legislature = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်]] | upper_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆီးနိတ်|ဆီးနိတ်]] | lower_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်|ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]] }} '''အမေရိကန်ပြည်‌ထောင်‌စု''' ({{lang-en|The United States of America}}) ကို ပုံမှန်အားဖြင့် '''United States''', the '''U.S.''', the '''U.S.A.''', the '''States''', the '''America''' စသည်ဖြင့် ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြကာ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ်(Federal Democratic) သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပြည်နယ် (၅၀)နှင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ (၁)နယ် ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်အမေရိကအလယ်ပိုင်းတွင် အဓိကတည်ရှိပြီး ထိုနေရာတွင် တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ပြည်နယ် (၄၈)ခုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမြို့တော် [[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]] တို့သည် ပစိဖိတ် နှင့် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာတို့ကြားတွင် မြောက်ဘက်တွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]တို့ဖြင့် ဝိုင်းရံ၍ တည်ရှိသည်။ [[အလက်စကာပြည်နယ်]]သည် တိုက်ကြီး၏ အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် ကနေဒါနှင့် အနောက်ဘက် ဘဲရင်းရေလက်ကြား (Bering Strait)ကို ဖြတ်၍ [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့ ရှိကြသည်။ [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်|ဟာဝိုင်အီပြည်နယ်]]သည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအလယ်တွင် ရှိသော ကျွန်းစုဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သည် ကာရစ်ဘီယန် နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသအနှံ့အပြားတို့တွင် နယ်မြေများနှင့် ကျွန်းများကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်သည်။ အကျယ်အဝန်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၃.၇၉ သန်း (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၉.၈၃ သန်း) နှင့် လူဦးရေ သန်း ၃၀၀ ကျော်ရှိသည့်အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံးနှင့် ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေအားဖြင့် တတိယမြောက် အကြီးမား အများပြားဆုံး ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအများအပြားမှ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးစု အများဆုံး ရောထွေးနေထိုင်ပြီး ယဉ်ကျေးမှုအစုံလင်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် (GDP) အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄.၃ ထရီလီယံ မျှရှိသည်။ (nominal GDP အားဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ဝယ်ယူသည့်တန်ဖိုး၏ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။) အမေရိကန်သည် အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင်ရှိသော ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ [[ကိုလိုနီ]]နယ်မြေ (၁၃)ခု ပူးပေါင်း၍ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၇၇၆-ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၄)ရက်တွင် [[လွတ်လပ်ရေး]] ကြေညာစာတမ်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ထိုစာတမ်းမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး ကွန်ဖယ်ဒရေးရှင်းဟုခေါ်သည့် ပြည်နယ်များကိုပူးပေါင်းထားသော ပြည်ထောင်စုကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပထမဆုံးစစ်ပွဲဖြစ်သော အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်အတွင်း ၌ ပုန်ကန်ထကြွသော ပြည်နယ်တို့သည် ဗြိတိန်တို့ကို ခြေမှုန်းအောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ညီလာခံမှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် စတင် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နောက်နှစ်များတွင် ထပ်မံအတည်ပြုချက်အရ ပြည်နယ်များကို ဗဟိုအစိုးရမှ ချုပ်ကိုင်မှု အားကောင်းသော နိုင်ငံ၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ပြည်သူတို့၏ အခြေခံအခွင့်အရေး အများအပြား နှင့် လွတ်လပ်မှုကို အာမခံချက်ပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် ၁၀ ချက်ပါဝင်သည်။ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ၁၉ရာစုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ|စပိန်]]၊ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့မှ နယ်မြေများကို ရယူခဲ့ပြီး [[တက္ကဆပ်သမ္မတနိုင်ငံ|တက္ကဆက်နိုင်ငံ]] နှင့် ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံတို့ကို ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် တောင်ပိုင်းနှင့် စက်မှုထွန်းကားသော အမေရိကန် မြောက်ပိုင်းတို့ အငြင်းပွားကြခြင်းနှင့် ကျွန်စနစ်ကို ချဲ့ထွင်ခြင်းတို့ကြောင့် ၁၈၆၀ နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှ အနိုင်ရရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံပြိုကွဲမည့်အရေးကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဝင် ကျွန်စနစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့သည်။ စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲ နှင့် ပထမကမ္ဘာစစ်တို့မှ အမေရိကန်အား စစ်အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် စေခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ကုလသမ္မဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ နှင့် နေတိုးကို စတင်တည်ထောင်သည့် နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးသွားခြင်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအား တစ်ခုတည်းသော မဟာအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခု အဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ အမေရိကန်၏ စစ်သုံးစရိတ်သည် တကမ္ဘာလုံးစစ်သုံးစရိတ်၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဦးဆောင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ == အမည်ရင်းမြစ် == အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းမှမြေကို ခေါ်ဆိုသော အမေရိကား (America) ဆိုသည့်စကားလုံးမှာ အီတလီလူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ နှင့် မြေပုံဆွဲသူ အမေရိဂို ဗက်စပူချီ ကို အစွဲပြု၍ ၁၅၀၇ ခုနှစ်ကပင် တီထွင် အသုံးပြုခံသည် ဟု ယုံကြည်ယူဆရသည်။ နိုင်ငံ၏အမည်အပြည့်အစုံကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့က "အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ကိုယ်စားလှယ်များ" က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး "အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၁၃ ခုမှ တညီတညွတ်တည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်" ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ == ပထဝီဝင်၊ ရာသီဥတု နှင့် ပတ်ဝန်းကျင် == အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ကုန်းမြေဧရိယာသည် ၁.၉ ဘီလီယံ ဧက (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၇၇၀) ခန့်မျှ ရှိသည်။ [[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|တဆက်တည်း တည်ရှိနေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]မှ [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] ခြားနားနေသော [[အလက်စကာပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၃၆၅ သန်း (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၁၅၀) ရှိပြီး အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပစိဖိတ် အလယ်ပိုင်းရှိ ကျွန်းစုများတွင် တည်ရှိသော [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၄သန်း (ဟက်တာ ၁.၆သန်း) မျှသာရှိသည်။ <ref>{{cite web|author=Lubowski, Ruben, Marlow Vesterby, and Shawn Bucholtz|url=http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/|title=AREI Chapter 1.1: Land Use|publisher=Economic Research Service|date=2006-07-21|accessdate=2009-03-09|archivedate=8 August 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060808222823/http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ (မြေနှင့်ရေ နှစ်ခုပေါင်း) တတိယမြောက် သို့ စတုတ္ထမြောက် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]] နှင့် ကနေဒါ နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်ပြီး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် မတိမ်းမယိမ်း ရှိသည်။ ထိုသို့ အဆင့် အတိအကျ သတ်မှတ်နိုင်ခြင်း မရှိရခြင်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တို့၏ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော နယ်မြေများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း ရှိမရှိ နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အရွယ်အစားကို မည်သို့ တွက်ချက်သည်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်သည်။ စီအိုင်အေ ကမ္ဘာ့အချက်အလက်စာအုပ် (''World Factbook'') အရ စုစုပေါင်း အရွယ်အစားကို ၃,၇၉၄,၁၀၁ စတုရန်းမိုင် (၉,၈၂၆,၆၇၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ)ဟု ဖော်ပြထားပြီး <ref name="WF">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2009-09-30|accessdate=2010-01-05 (area given in square kilometers)|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706193812/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းအင်းမှ ၃,၇၁၇,၈၁၃ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၆၂၉,၀၉၁ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြကာ <ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf|title=Population by Sex, Rate of Population Increase, Surface Area and Density|publisher=UN Statistics Division|work=Demographic Yearbook 2005|accessdate=2008-03-25 (area given in square kilometers)}}</ref> ဘရစ်တန်နီကာ စွယ်စုံကျမ်းမှ ၃,၆၇၆,၄၈၆ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၅၂၂,၀၅၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States|title=United States|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-03-25 (area given in square miles)}}</ref> ကုန်းမြေ ဧရိယာကိုသာလျှင် တွက်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရုရှား နှင့် တရုတ်တို့၏ နောက် တတိယနေရာတွင် ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ ထက် အနည်းငယ်မျှ သာလွန်သည်။<ref>{{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080208233209rn_1/education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html|title=World Factbook: Area Country Comparison Table|publisher=Yahoo Education|accessdate=2007-02-28}}</ref> [[File:USATopographicalMap.jpg|left|thumb|300px|[[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်း ကုန်းမြေ]]ကို ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသောပုံ]] အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ စတင်လာသော ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်သည် ကုန်းတွင်းပိုင်းရှိ ရွက်ကြွေတောများနှင့် ပိုင်မောင့် (Piedmont )ရှိ တောင်ကုန်းများ ဆီသို့ ဖြန့်ကျက် ဝင်ရောက်သွားသည်။ အပါလေချန် တောင်တန်းများသည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်း ရှိ မြက်ခင်းပြင်များ၊ ရေကန်ကြီးများတို့အား ပိုင်းခြားပေးထားသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အရှည်လျားဆုံး ဖြစ်သည့် မစ္စစ္စပီ-မစ်ဆိုရီမြစ်သည် မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်း၍ နိုင်ငံ၏ ဗဟိုချက်မသို့ ဦးတည်သွားသည်။ ပြန့်ပြူးပြီး မြေဩဇာကောင်းမွန်သည့် ဂရိတ်ပလိန်း (Great Plains) ဒေသရှိ ပရေရီမြက်ခင်းများသည် အနောက်ဘက်သို့ ဖြန့်ကျက်သွားသည်မှာ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ကုန်းမြေမြင့်ဒေသ အထိ ပင်ဖြစ်သည်။ ဂရိတ်ပလိန်း၏ အနောက်ဘက် အစွန်ရှိ [[ရော့ကီး တောင်တန်း]] သည် နိုင်ငံအတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ ကန့်လန့်ဖြတ်တည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းများသည် [[ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်]]တွင် ပေ ၁၄,၀၀၀ (၄,၃၀၀ မီတာ) အထိ မြင့်သည်။ အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွားလျှင် ကျောက်တောင်ထူထပ်သော ဂရိတ်ဘေစင် (Great Basin) ဒေသ နှင့် မိုဟားဗီး (Mojave) သဲကန္တာရ ကဲ့သို့သော ကန္တာရများ ရှိသည်။ ဆီးရီးယား နီဗားဒါး (Sierra Nevada) နှင့် ကက်စကိတ် တောင်တန်းတို့သည် ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နီးကပ်စွာ သွယ်တန်းနေကြသည်။ အလက်စကာပြည်နယ်တွင် ရှိသော မောင့်မက်ကင်လေ မှာ ၂၀၃၂၀ ပေ (၆၁၉၄ မီတာ) မြင့်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း နှင့် မြောက်အမေရိကတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သည်။ ရှင်သန်နေဆဲ မီးတောင်များမှာ အလက်စကာရှိ အလက်ဇန္ဒားကျွန်းများ နှင့် အာလူးရှန်(Aleutian) ကျွန်းများ တို့တွင် အများအပြား တွေ့ရပြီး ဟာဝိုင်ယီကျွန်းများတွင် မီးတောင်ကျွန်းများ ပါဝင်သည်။ ရော့ကီးတောင်တန်းများတွင် ပါဝင်ပြီး ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်၏ အောက်တွင်ရှိနေသော စူပါမီးတောင်သည် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် အကြီးဆုံးမီးတောင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|title=Supervolcano: What's Under Yellowstone??author=O'Hanlon, Larry|publisher=Discovery Channel|accessdate=2007-06-13|archiveurl=https://archive.today/20120525210051/http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|archivedate=25 May 2012}}</ref> [[File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|thumb|ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်]] အရွယ်အစားအားဖြင့် ကြီးမားပြီး ပထဝီ အနေအထားမျိုးစုံရှိသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရာသီဥတု အမျိုးအစား အများစုကို တွေ့ရသည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီ လောင်ဂျီကျုမျဉ်း၏ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော ကွန်တီနန်တယ် ရာသီဥတုမှစ၍ တောင်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော မုတ်သုံတစ်ပိုင်း ရာသီဥတု အထိ တွေ့ရသည်။ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်၏ တောင်ဘက် အစွန်အဖျား နှင့် ဟာဝိုင်ယီတို့မှာ မုတ်သုံရာသီဥတု ဖြစ်သည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီမျဉ်း၏ အနောက်ဘက်ရှိ ဂရိတ်ပလိန်း လွင်ပြင်ကျယ်များမှာ တစိတ်တပိုင်း မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ရှိ တောင်ကုန်းများမှာ ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု ရှိသည်။ ဂရိတ်ဘေဆင် ဒေသနှင့် အနောက်တောင်ဘက်ရှိ ကန္တာရဒေသများမှာ မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် မြေထဲပင်လယ် ရာသီဥတုရှိပြီး အော်ရီဂွန် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ၊ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ် နှင့် အလက်စကာတောင်ဘက်ပိုင်းတို့တွင် သမုဒ္ဒရာ ရာသီဥတု ရှိသည်။ အလက်စကာ၏ ဒေသ အတော်များများမှာ အန္တာတိကဆန်သော ရာသီဥတု နှင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရာသီဥတုများ ရှိကြသည်။ ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုမှာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပေ။ မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့နှင့် ထိစပ်နေသော ပြည်နည်များတွင် ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း မကြာခဏ တိုက်ခတ်လေ့ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ [[လေဆင်နှာမောင်း]] အတော်များများမှာ ဤနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်းရှိ လေဆင်နှာမောင်း တောင်ကြား (Tornado Alley) ဟုခေါ်သော ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|author=Perkins, Sid|url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archivedate=1 July 2007|title=Tornado Alley, USA|accessdate=2006-09-20|date=2002-05-11|work=Science News}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂေဟစနစ်သည် အလွန်အမင်းကျယ်ပြော (megadiverse) သည်။ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အလက်စကာပြည်နယ်တို့တွင် ရေသောက်မြစ်ရှိသော အပင် (vascular plants) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၇,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းများတွင် ပန်းပွင့်သော အပင် (flowering plant) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၈၀၀ ကျော် ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ အနည်းငယ်ကိုသာ ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|author=Morin, Nancy|url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|title=Vascular Plants of the United States|publisher=National Biological Service|work=Plants|accessdate=2008-10-27|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်သဖြင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အရေအတွက် များပြား၍ အမျိုး လည်း ကွဲပြားကြ၏။ သမင်၊ ဒရယ်၊ မုစကောင်၊ ဝက်ဝံ၊ ပြောင်၊ တောင်ခြင်္သေ့၊ တောကြောင်မြီးတို၊ အမေရိကန် ကျားသစ်၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ တောင်ဆိတ်၊ သိုး၊ ပရေရီခွေး၊ အမေရိကန်ဖျံ၊ ရှဉ့်၊ ယုန်၊ ပင်လယ်ဖျံ၊ ပင်လယ်လိပ်နှင့် အခြားတိရစ္ဆာန် အမျိုးပေါင်းများစွာ ရှိလေသည်။ ငှက်မျိုး ထဲမှလည်း ရစ်ပုမျိုး၊ ရိုးရိုးရစ်၊ စွန်၊ သိမ်းငှက်၊ သစ်တောက် ငှက်၊ ငှက်ပြာ၊ သပိတ်လွယ်ရင်အုပ်နီ၊ သပိတ်လွယ်၊ ကြိုးကြာ နီ၊ မြေလူးငှက်၊ မြေလူးငှက်ဝါ၊ ဝံပိုငှက် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်၊ ငှက်မျိုးကွဲပေါင်း ၇၅၀ ကျော်၊ တွားသွားသတ္တဝါ နှင့် ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၅၀၀ ကျော် တို့ နေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|title=Global Significance of Selected U.S. Native Plant and Animal Species|publisher=SDI Group|date=2001-02-09|accessdate=2009-01-20|archivedate=18 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090118023008/http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html}}</ref> အင်းဆက် မျိုးကွဲပေါင်း ၉၁,၀၀၀ ကျော်ကို အမျိုးအစားခွဲခြား တွေ့ရှိပြီး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm|title=Numbers of Insects (Species and Individuals)|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=2009-01-20}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နိုင်သည့် သတ္တဝါများ ဥပဒေဖြင့် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် သတ္တဝါတို့နှင့် ၎င်းတို့နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ငါး နှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဌာန က စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၅၈ ခုနှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော အခြားဥယျာဉ်များ၊ သစ်တောများ၊ လူအရောက်ပေါက်နည်းသော နေရာများ ရာပေါင်းများစွာ ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639|title=National Park Service Announces Addition of Two New Units|publisher=National Park Service|date=2006-02-28|accessdate=2006-06-13|archive-date=1 October 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20061001195645/http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639}}</ref> အားလုံးပေါင်းမည်ဆိုလျှင် အစိုးရသည် နိုင်ငံ မြေဧရိယာ၏ ၂၈.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်သည်။<ref name=FL>{{cite web|url=http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|title=Federal Land and Buildings Ownership|publisher=Republican Study Committee|date=2005-05-19|accessdate=2009-03-09|archivedate=9 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090309172818/http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf}}</ref> ထိုနေရာ အများစုမှာ ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းထားပြီး အချို့ကိုမူ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တူးဖော်ရန်၊ သတ္တုတူးဖော်ရန်၊ သစ်ထုတ်လုပ်ရန် နှင့် ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန်များ မွေးမြူရန် အငှားချထားသည်။ ၂.၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စစ်ရေးအတွက် အသုံးပြုသည်။<ref name=FL/> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်တွင် ကျရောက်နေ၍ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၄ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ် မှ ၄၉ ဒီဂရီ နှင့် အနောက်လောင်ဂျီတွဒ် ၆၆ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် မှ ၁၂၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့ဘက်သမုဒ္ဒရာမှ အနောက်ဘက်သမုဒ္ဒရာအထိ မိုင်ပေါင်း ၃၁ဝဝ ရှည်လျား၍ မြောက်မှတောင်သို့ အဝေးဆုံးနေရာမှာ မိုင်ပေါင်း ၁၇၈ဝ ရှည်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသည် အကွေ့အကောက် ပေါများသောကြောင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်း များ ရှိလေသည်။ ကမ်းရိုးတန်းသည် တောင်ဘက် ဗော့စတန် မြို့အထိ ကျောက်ဆောင်ထူထပ်၍ ဗော့စတန်မှ လွန်သွာသော် နိမ့်၍ သဲမြေများရှိရာဒေသသို့ ရောက်၏။ ဗော့စတန်မြို့မြောက် ဘက် မိန်းပြည်နယ်၌ ပင်လယ်အော်များနှင့် ရေလက်ကြား အမြောက်အမြား ရှိလေသည်။ နယူးယောက် သင်္ဘောဆိပ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအဖို့ အထူးအရေးကြီး အသုံးဝင်သော ဌာနတစ်ခုဖြစ်၏။ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှာလည်း အရှေ့ ဘက်နည်းတူ မညီညွတ်သဖြင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိလေ သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုနှင့် ဆန်ဒီယေးဂိုးတို့သည် နာမည်ကျော် ဆိပ်ကမ်းကောင်းများ ဖြစ်ကြ၏။ အရှေ့အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုး၌ ကျွန်းစုကလေး မြောက်မြားစွာရှိသည့်အနက် ထင်ရှားသော ကျွန်းများမှာ မောင့်ဒဲဆတ်၊ နန့်တပ်ကက်၊ ဗလော့ကျွန်း၊ စတက်တင်ကျွန်းတို့ ဖြစ်လေသည်။ တောင်ဘက် ဖလော်ရီဒါ ကမ်းရိုး၌ကား ဘဟားမားနှင့် ကျူးဗားကျွန်းစုများရှိ၍ အနောက် ဘက်၌ ဆန်တာ ကက်တလီးနားနှင့် ဆန်တာ ဘာဘရာကျွန်းစု များ ရှိသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မြေမျက်နှာပြင်မှာ သဘာဝအတိုင်း အရှေ့အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ အက်ပလက် ချီယန်တောင်တန်းဒေသ၊ ကျယ်ပြန့်သော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်၊ အတွင်းကျသော ကုန်းမြင့်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလား ရားတောင်တန်းဒေသဟူ၍ ပိုင်းခြားလျက်သား ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရ၏။ အရေးအကြီးဆုံးမှာ အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးဒေသ ဖြစ်သည်။ ဤကမ်းရိုးဒေသ၏ အနောက်ဘက်၌ မြောက်ပိုင်း အယ်လဗားမားပြည်နယ်မှ ပြည်ထောင်စု၏ အရှေ့မြောက်ဘက် ထောင့်စွန်းအထိ ကျယ်ပြန့်သော အက်ပလက်ချီယန်တောင် တန်းဒေသ ရှိ၏။ ထိုဒေသ၌ ပင်လယ်နှင့် အလွန်နီးသောနေရာ များမှာ လွန်စွာအေး၏။ မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၌ ကား မာကျောသော ကျောက်တောင်ကြီးများသည် မြင့်မားစွာ တည်ရှိနေကြသည်။ မစ်ချဲ့တောင်သည် အမြင့် ပေ ၆၆၈၄ ရှိ ၏။ မြောက်ပိုင်းတွင် သလင်းကျောက်တောင် ခါးပန်းကြီးများ ဖြင့် ပိုင်းခြားထား၏။ ယင်းတို့မှာ နယူးဟမ်ရှိုင်းယာ၌ ဝှိုင် တောင်၊ မက်ဆာချူးဆက်၌ ဗတ်ရှိုင်ယာနှင့် ဗားမောင့်ရှိ ဂရင်းတောင်များ ဖြစ်ကြ၏။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက် အက်ပလက်ချီယန် တောင်တန်းများနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလားရားတောင် တန်းဒေသနှစ်ခုစပ်ကြား၌ ကျယ်ပြန့်ညီညာသော လွင်ပြင်ကြီး များ ရှိ၏။ မစ္စစ္စပီ၊ အိုဟိုင်းအိုး နှင့် မစ်ဇူးရီမြစ်တို့သည် လွင်ပြင်ကြီးများကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကြသောကြောင့် မြေဩဇာ ထက်သန် ကောင်းမွန်သဖြင့် ထိုဒေတွင် နေထိုင်ကြသော လူ များသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်းလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြလေသည်။ အရှေ့ဘက်၌ ရေကောင်းစွာရ၍ မြေဩဇာကောင်းသောမြေများ၊ မြက်ခင်းပြင်ကြီးများရှိ၍ မြောက်ပိုင်း၌ ရှေးအခါက ရေခဲပြင်ကြီး တိုက်စားသွားခဲ့သော မြေဟောင်းများ ရှိလေသည်။ စစ္စကွန်းဆင်၊ မစ်ရှီဂန်နှင့်မင်နီ ဆိုးတား ပြည်နယ်များ၌ အဖိုးတန် ကြေးနီနှင့် သံတွင်းများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်ရှိ ပရေရီ မြက်ခင်းပြင်သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့မှ အရှေ့တောင်ဘက် အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ကျယ်ပြန့် ရှည်လျားလေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အနောက်ဘက် သုံးပုံတစ်ပုံမှာ ကား ယေဘုယျအားဖြင့် တောတောင် ထူထပ်၏။ ထိုဒေသမှ ရော့ကီးတောင်တန်းကြီးသည် အရှေ့ဘက် ကျယ်ပြန့်သော လွင်ပြင်ပိုင်းမှစ၍ တက်သွားရာ တောင်တန်းများ အသွယ်သွယ် ဖြာထွက်ပြီးနောက် ကော်လိုရားဒိုး ပြည်နယ်၌ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သွား၏။ သို့ရာတွင် ဝိုင်အိုးမင်း အလယ်ပိုင်း၌ နိမ့်ကျ သွားပြီးလျှင် တစ်ဖန် မွန်တာနာနှင့် အိုက်ဒဟိုး ပြည်နယ် များတွင် မြင့်တက်သွားပြန်လေသည်။ ထိုတောင်တန်း၏ အနောက်ဘက်၌ကား မြင့်မားသော ကုန်းပြင်မြင့်ကြီးများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်၌ ကော်လိုရာဒို ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကော်လိုရာဒိုမြစ်က ဖြတ်စီးလျက်ရှိ၏။ ထိုနောက် ယူးတားပြည်နယ်ရှိ ဝေါဆက်တောင်နှင့် ကာလီဖိုးနီးယားရှိ ဆီယယ်ရာ နီဗားဒါး တောင်တို့ကြား၌လည်း ဂရိတ်ဗေဆင်အမည်ရှိ ကုန်းပြင်မြင့်ကြီး တစ်ခု ရှိ၏။ ထိုကုန်းပြင်မြင့်ကြီး၏ မြောက်ဘက်တွင် ကိုလံဘီယာ ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကိုလံဘီယာမြစ်လည်း ရှိ၏။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် မြင့်မားသော ဝှစ်တနီတောင် ရှိပြီး ဝှစ်တနီ တောင်၏ အရှေ့ဘက်၌ ဒက်ဗဲလီခေါ် သေမင်း ချိုင့်ဝှမ်းရှိ၏။ ထိုတောင်ကြား တစ်စိတ်တစ်ဒေသသည် သဲကန္တာရဖြစ်ပြီးလျှင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအထိ ရှည်လျားလေသည်။ ဆီယယ်ရာ နီဗားတောင်တန်းသည် အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ အော်ရီဂန်နှင့် ဝါရှင်တန် ပြည်နယ်များသို့ပင် ရောက်၍ ထိုဒေသ များ၌ ကက်စကိတ်တောင်တန်းဟု အမည်တွင်၏။ အနောက် ဘက် ကမ်းရိုးတစ်လျှောက်သို့ ကပ်လျက်တည်ရှိသော တောင် တန်းများမှာကား ကို့စရိန့်ဟု တွင်၏။ ထိုကမ်းနားတောင်တန်းများသည် ကက်စကိတ်နှင့် ဆီယယ်ရာတောင်တန်းများလောက် မမြင့်ပဲ အချို့နေရာများတွင် တောင်တန်းများသည် ပင်လယ်သို့ အရောက် နိမ့်ဆင်းသွားလေသည်။ ကက်စကိတ်တောင်နှင့် မြောက်ပိုင်း ဆီယယ်ရာတွင် မီးတောင်များရှိ၍ အချို့နေရာများတွင် မီးတောင်သေများနှင့် ချော်များဖုံးလွှမ်းထားသော နေရာအများကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ယခုတိုင် ရှိနေသေးသော မီးတောင်ရှင်တစ်ခုမှာ မြောက်ပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ လက်ဆင်မီးတောင် ဖြစ်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကြီးမား ကျယ်ဝန်းသလောက် အင်း၊ အိုင်၊ စိမ့်စမ်း၊ ရေတံခွန်များ ပေါများသော နိုင်ငံဖြစ်ပေသည်။ မြောက်ပိုင်း ဝစ္စကွန်ဆင်နှင့် မင်နီဆိုးတား ပြည်နယ် များ၌ အထူးသဖြင့် အင်းအိုင်ငယ်ကလေးများ ပေါများ၏။ ပရေရီမြက်ခင်းပြင်၏ မြောက်ဘက်အစွန်၌ ထင်ရှားကျော်စောသော ''ဂရိတ်လိတ်''ခေါ် ရေအိုင်ကြီးများရှိ၏။ ထိုရေအိုင်ကြီး များသည် အလွန်ကျယ်ဝန်း၍ ကုန်းတွင်း၌ တည်ရှိသောကြောင့် ကုန်းတွင်းပင်လယ်များဟုပင် ခေါ်နိုင်လေသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံရှိ စိန်လော့ရင့်မြစ်သည် ထိုရေအိုင်များမှနေ၍ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာသို့ စီးဆင်းလေသည်။ ဆူပီးရီးယားအိုင်ကြီးနှင့် ဟူရွန်အိုင်ကို ဆန်မာရေးတူးမြောင်းဖြင့် ဆက်သွယ်ထား၍ ဟူရွန်အိုင်မှ အီရီအိုင်၊ တစ်ဖန် အီရီအိုင်မှ အွန်တေးရီအိုအိုင်တို့ကို လှေ သင်္ဘောများ အသွားအလာ လွယ်ကူစေရန် တူးမြောင်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားလေသည်။ နိုင်ဂါရာ ရေတံခွန်ကြီးသည် ဤအိုင်ကြီးများအနီး၌တည်ရှိ၍ ပြည်ထောင်စု၏ ကျက်သရေကိုဆောင်နေလေသည်။ အီရီအိုင်အရှေ့ဘက်စွန်းမျှ ဟဒ်ဆန်မြစ်အထိ လှေသင်္ဘောများသွားလာနိုင်ရန်အတွက် ဂီရီတူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုရေအိုင်ကြီးများအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်းတွင် ရေအိုင်ကလေး အများအပြား ရှိပေသေးသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအတွင်း၌ ရေရှိသောဒေသများ အားလုံး၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃ဝဝ၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်အတွင်း၌ တည်ရှိသော်လည်း ရာသီဥတုမှာ အပူအအေး မညီမျှချေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရာသီဥတုသည် တိုင်းပြည်မြေမျက်နှာပြင်ကို လိုက်၍ ပြောင်းလဲတတ်သောကြောင့် တောတောင်ထူထပ်သော ပင်လယ်ကမ်းရိုး တောင်တန်းဒေသနှင့် ကက်စကိတ်တောင် အနောက်ဘက်တို့တွင် စိုစွတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်း ဖြစ်စေလေသည်။ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသည် ပစိဖိတ်ပင်လယ်လေကြောင့် အရှေ့ဘက်လောက် ရာသီဥတု မပြင်းထန်ချေ။ ဆောင်းရာသီ တွင် အလွန်အမင်း မအေးပဲ နွေရာသီ၌လည်း အလွန်အမင်း မပူချေ။ အနောက်ဘက်ဒေသ၌ ဆောင်းတွင်းမှာသာ မိုးရွာသွန်း ၍ တစ်နှစ်လုံးအတွက် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန်ကို ကြည့်သော် မိုး များသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ရော့ကီးတောင်နှင့် ဆီယယ်ရာ နီဗား၊ စပ်ကြားရှိဒေသ၌ကား မိုးအလွန်နည်းသောကြောင့် အရှေ့တောင် ကာလီဖိုးနီးယားဘက်သို့ ရောက်သော် သဲကန္တာရ ကိုပင် တွေ့ရ၏။ အတ္တလန္တိတ်ဘက်ရှိ နယ်ပယ်များတွင်မူ နွေအခါ၌ လွန်စွာပူ၍ ဆောင်းအခါ၌ လွန်စွာအေးလေသည်။ တောင်ဘက် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တစ်ဝိုက်ရှိ နယ် များ၌ နွေရာသီတွင် အလွန်ပူ၍ ဆောင်းရာသီ၌ အသင့်အတင့် အေးချမ်းကာ ရံဖန်ရံခါ ဆီးနှင်းများ သည်းထန်စွာကျ၏။ မိုး လည်း အတော်များ၏။ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များ၌ ဆောင်း ရာသီမှာ အလွန်အေး၍ တစ်ခါတစ်ရံ ဆီးနှင်းများ မုန်တိုင်းများကျ၏။ ထိုဒေသများ၌ တစ်နှစ်လုံး ရွာသောမိုး၏ ၃/၄ သည် ဧပြီနှင့် စက်တင်ဘာလ စပ်ကြား၌ ရွာသွန်းလေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> == နိုင်ငံတွင်း ပါဝင်သော ဒေသများ == အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပြည်နယ် ၅၀ တို့ စုစည်းထားသော ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်သည်။ မူလပထမ ပြည်နယ် ၁၃ ခုမှာ ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို တွန်းလှန်ခဲ့သော ကိုလိုနီနယ်ပယ် ၁၃ ခုမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းကြောင်းတွင် ပြည်နယ် ၃ ခုကို လက်ရှိပြည်နယ်များ၏ ခွဲထုတ်၍ နယ်မြေအသစ် သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ ကင်တပ်ကီ ပြည်နယ်ကို ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ တင်နက်ဆီပြည်နယ်ကို မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ မိန်းပြည်နယ်ကို မက်ဆာချူးဆက် ပြည်နယ်မှ ၎င်း ခွဲခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အခြားသော ပြည်နယ်များမှာမူ အမေရိကန်တို့ စစ်တိုက်ခြင်း ဖြင့်၎င်း၊ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ၎င်း ရရှိလာသော နယ်မြေများ ဖြစ်သည်။ ဗားမောင့် ပြည်နယ်၊ တက္ကဆပ်ပြည်နယ် နှင့် ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တို့မှာ ယခင်က သီးခြား လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ များ အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ လာရောက် ပူးပေါင်းကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ် အတွင်းတွင် အနောက်ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်သည် ဗာဂျီးနီးယားမှ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် သီးသန့် ခွဲထွက် ခဲ့သည်။ နောက်အကျဆုံး ပြည်နယ် အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုခံရသည့် ပြည်နယ်မှာ ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ် ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၁ ရက်တွင်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url= http://archives.starbulletin.com/1999/10/18/special/story4.html |title='The Goal Was Democracy for All |work= Honolulu Star-Bulletin |author=Borreca, Richard |date=October 18, 1999 |accessdate=February 11, 2012}}</ref> ပြည်နယ်များတွင် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခွင့် မရှိပေ။ ပြည်နယ်များသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် နေရာ အပြည့်ယူထားသည်။ ပြည်နယ်များ အပြင် အခြားအရေးပါသော ဒေသနှစ်ခုမှာ ဝါရှင်တန် မြို့တော် တည်ရှိရာ ဖက်ဒရယ် ဒိစတြိတ် ဖြစ်သော ကိုလမ်ဘီယာ ဒိစတြိတ် နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်းရှိ လူမနေသော်လည်း အမေရိကန် ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပါမေရာ သန္တာကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အဓိက ရေခြားမြေခြား ပိုင်နက် ၅ ခုလည်း ရှိသေးသည်။ ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်အတွင်းရှိ ပြူရီတို ရီကို နှင့် အမေရိကန် ဗာဂျင်အိုင်းလန်း ဒေသ၊ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ အမေရိကန် ဆာမိုအာ၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် မြောက်မာရီယာနာ ကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ <ref>See 8 U.S.C. § 1101(a)(36) and 8 U.S.C. § 1101(a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act. {{USC|8|1101a}}</ref> အမေရိကန် ဆာမိုအာမှ လွဲ၍ အခြား အဓိက ပိုင်နက် ၄ ခုတွင် မွေးဖွားသူတို့သည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား အဖြစ် အလိုအလျောက် ရရှိကြသည်။<ref>{{cite web| url = http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RL30527.pdf| title = Presidential Elections in the United States: A Primer (Page 7)| accessdate = January 18, 2010| date = April 17, 2000| publisher = United States Congressional Research Service}}</ref> ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူတို့သည် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်သူများကဲ့သို့ပင် အခွင့်အရေးများ တာဝန်များ ရှိကြသော်လည်း ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဝင်ငွေခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတ ရွေးချယ်ရာတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့် မရှိဘဲ အောက်လွှတ်တော်တွင်လည်း မဲပေးခွင့်မရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်သာ တက်ရောက်ခွင့် ရသည်။<ref>Raskin, James B. (2003). ''Overruling Democracy: The Supreme Court Vs. the American People''. London and New York: Routledge, pp. 36–38. ISBN 0-415-93439-7.</ref> [[File:Map of USA with state names 2.svg||650px||center]] အမေရိကန်နိုင်ငံ အတွင်း၌ မှီတင်းနေထိုင်သော လူမျိုးများ မှာလည်း သမိုင်းကြောင်းအရ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ပြောင်းရွေ့လာသော လူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူရီတန်ဂိုဏ်း ဝင်တို့သည် ကိုးကွယ်မှု နှိပ်ကွက်ခြင်းများကို မခံရပ်နိုင်ကြ သဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လာရောက် နေထိုင်ကြ၏။ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးနှင့်ဆွစ်လူမျိုးတို့သည်လည်း ကုန်ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် နယူးယောက်၊ နယူးဂျာစီ အရပ်တို့၌ လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ စပိန်လူမျိုးတို့လည်း ရွှေငွေရှာဖွေရန် ဖလော်ရီဒါ၊ တက်ကဆပ်နှင့်ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်များသို့ လာရောက်၍ အခြေစိုက် နေထိုင်ကြ၏။ ဂျာမန်၊ ဩစတြီးယန်း၊ ပိုးလူမျိုးနှင့် အိုင်ရစ်လူမျိုးတို့သည် လည်း စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကြောင်းများကြောင့် မစ္စစ္စပီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ ကွိတ်ကာ ဂိုဏ်းဝင်များနှင့် အယူဝါဒဆိုင်ရာ ဂျာမန် ဒုက္ခသည်များသည် ပင်ဆယ်လဗေးနီးယားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်နေထိုင်ကြ၏။ ပစိဖိတ်ကမ်းခြေနှင့် အနီးအနားရှိ ကျွန်းစုများတွင်ကား မလေး၊ ဂျပန်နှင့် တရုတ်များရှိ၏။ ရုရှလူမျိုးတို့မှာ အလာစကာနယ် တွင် နေထိုင်ကြ၍ အီတာလျံ၊ ဂျူး၊ ဆလဗ်၊ အာမေးနီးယမ်း နှင့် ဆီးရီးယန်းတို့ကိုကား နေရာတကာ၌ တွေ့မြင်ရ၏။ အမေရိကန်၏တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖြစ်သော အင်ဒီးယန်း လူမျိုးများကား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လာရောက် နေထိုင်သော လူမျိုးများကြောင့် လူမျိုးပင် ပျောက်ကွယ်လုမတတ်ဖြစ် နေတော့၏။ သို့ဖြစ်လေရာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကဲ့သို့ လူမျိုးစုံသောနိုင်ငံကား မရှိတော့ပြီ။ ယင်းသို့အားဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လူအမျိုးမျိုး လာရောက် နေထိုင်ကြရာမှ နောင်အခါအမေရိကတိုက်တွင် အင်္ဂလိပ် လက်အောက်ခံ ကိုလိုနီနယ် တစ်ဆယ့်သုံးနယ်ဟူ၍ ဖြစ်လာ၏။ ယခုအခါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပါဝင်သော ပြည်နယ်ပေါင်း ၅ဝ ရှိလေသည်။ ထိုပြည်နယ် များမှာ အယ်လဗားမား၊ အလာစကာ၊ အယ်ရီ ဇိုးနား၊ အာကင်ဆော၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ ကော်လိုရာဒိုး၊ ကွန်နက်တိကတ်၊ ဒဲလဝဲယား၊ ဖလော်ရီဒါ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊အိုက်ဒဟိုး၊ အီလီနွိုင်၊ အင်ဒီးယားနား၊ အိုင်ယိုးဝါး၊ ကန်းဆက်၊ ကင်တပ်ကီး၊ လူဝီဇီ ယန္နား၊ မိန်း၊ မေရီလန်၊ မင်ဆချူးဆက်၊ မစ်ရှီဂန်၊ မက်နီဆိုး တား၊ မစ်စစ်စပီ၊ မိဇူးရီ၊ မွန်တာနာ၊ နီဗရက်စက၊ နီဗားဒ၊ နယူဟမ္ပရှိုင်ယာ၊ နယူးဂျာစီ၊ နယူးမက္ကဆီကို၊ နယူးယော့၊ မြောက်ကယ်ရိုလီးနား၊မြောက်ဒကိုးတား၊ အိုဟိုင်းအိုး၊ အိုကလာ ဟိုးမား၊ အော်ရီဂန်၊ ပင်ဆီလဗေးနီးယား၊ ရုတ်ကျွန်း၊ တောင် ကယ်ရိုလီးနား၊ တောင်ဒကိုး တား၊ တင်နက်ဆီ၊ တက်ဆက်၊ ယူးတား၊ ဗားမောင့်၊ ဗားဂျင်နီးယား၊ ဝါရှင်တန်၊ အနောက် ဗာဂျင်နီးယား၊ ဝစ္စကွန်းဆင်း၊ ဝိုင်အိုးမင်းနှင့် ဟာဝိုင်အီတို့ဖြစ်လေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> == သမိုင်း == === မူလ အမေရိကန်များနှင့် ဥရောပအခြေချ နေထိုင်သူများ === အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကုန်းမကြီး ပေါ်နှင့် အလက်စကာတွင် ရှေးဦးအစက နေထိုင်ကြသူများမှာ အာရှမှ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၂,၀၀၀ နှင့် ၄၀,၀၀၀ ကြားတွင် ပြောင်းရွှေ့လာသူများဟု ယုံကြည်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=28 November 2007|title=Peopling of Americas|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-19}}</ref> ကိုလံဘီယံခေတ် မတိုင်မီ မစ္စစ္စပီယန် ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားချိန်တွင် အဆင့်မြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ခမ်းနားသော ဗိသုကာပညာများ နှင့် နိုင်ငံ အဆင့်ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပသားတို့ အမေရိကန်တွင် စတင်ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြချိန်တွင် နဂိုမူလနေထိုင်ကြသော အမေရိကန် သန်းပေါင်းများစွာတို့မှာ ဥရောပသားတို့နှင့် ပါလာသော [[ကျောက်ကြီးရောဂါ]] စသည့် ရောဂါများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite journal|author=Meltzer, D.J.|year=1992|title=How Columbus Sickened the New World: Why Were Native Americans So Vulnerable to the Diseases European Settlers Brought With Them??journal=New Scientist|page=38|url=http://www.newscientist.com/article/mg13618424.700-how-columbus-sickened-the-new-world-why-were-nativeamericans-so-vulnerable-to-the-diseases-european-settlers-brought-with-them.html}}</ref> [[File:MayflowerHarbor.jpg|thumb|right| မေဖလားဝါး သင်္ဘောသည် ဘုရားဖူးတို့အား နယူးဝေါလ်သို့ ၁၆၂၀ခုနှစ်တွင် ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်ကို ဝီလီယမ် ဟာဆယ်လ်က ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် "ပလိုင်းမောက် ဆိပ်ကမ်းရှိ မေဖလားဝါး ဟူသော အမည်ဖြင့် ရေးဆွဲထားသော ပန်းချီကား]] ၁၄၉၂ တွင် စပိန် ဘုရင်၏ လက်အောက်ခံ ဂျီနိုအာမြို့သား စူးစမ်းရှာဖွေသူ ခရစ်စတိုဖာ ကိုလံဘတ် သည် ကာရစ်ဘီယံ ကျွန်းအချို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး နဂိုမူလ နေထိုင်သူတို့နှင့် ပထမဆုံး အဆက်အဆံ ပြုခဲ့သည်။ ၁၅၁၃ ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် အောင်နိုင်သူ ဂျွန် ပေါင့်စ် ဒီ လီယွန် (Juan Ponce de León) လာဖလော်ရီဒါ ဟု သူ အမည်ပေးခဲ့သော နေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်သို့ ဥရောပသားတို့ ပထမဆုံး ရောက်ရှိခြင်း အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထို့နောက် စပိန်လူမျိုးတို့ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ထောင်ပေါင်များစွာတို့မှာ မက္ကဆီကိုမှ တဆင့် ပြောင်းရွှေ့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြင်သစ် သားမွေးကုန်သည်တို့သည် ကန်ကြီးများ၏ အနီးတွင် နယူးဖရန့် နယ်မြေ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်တို့သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့ အထိတိုင်အောင် အမေရိကန်မြောက်ပိုင်း၏ အတွင်းပိုင်း ဒေသ အတော်များများကို သူတို့ပိုင် နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်တို့၏ ပထမဦးဆုံး အောင်မြင်စွာ အခြေချ နေထိုင်ချင်းမှာ ၁၆၀၇ ခုနှစ် ဂျိမ်းစ်တောင်းတွင် ဗာဂျီးနီးယား ကိုလိုနီ ထူထောင်ခြင်းနှင့် ၁၆၂၀ ခုနှစ်တွင် ဘုရားဖူးတို့၏ ပလိုင်းမောက် ကိုလိုနီ (Pilgrims' Plymouth Colony) ကို ထူထောင်ခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက် ပင်လယ်အော် ကိုလိုနီကို အငှားချခဲ့ခြင်းကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများအပြား ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၆၃၄ ခုနှစ်တွင် နယူးအင်္ဂလန်တွင် ပြူရီတန် ၁၀,၀၀၀ ကျော်တို့ အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၆၁၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းနှင့် အမေရိကန်တော်လှန်ရေးတို့ အကြားတွင် ရာဇဝတ်သား ၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဗြိတိသျှတို့၏ အမေရိကန် ကိုလိုနီနယ်မြေများသို့ သင်္ဘောဖြင့် တင်ပို့ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{cite web|author=Butler, James Davie|url=http://www.dinsdoc.com/butler-1.htm|title=British Convicts Shipped to American Colonies|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|work=American Historical Review 2|month=October|year=1896|accessdate=2007-06-21}}</ref> ၁၆၁၄ခုနှစ် အစတွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ်၏ အောက်ပိုင်းတလျှောက်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး နယူးအမ်စတာဒမ် နှင့် မက်ဟက်တန်ကျွန်းတို့လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ၁၆၇၄ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် သူတို့၏ အမေရိကန်နယ်မြေများကို အင်္ဂလန်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ကြပြီးနောက် နယူးနယ်သာလန် ဒေသကို နယူးယောက်ဟု ပြောင်းလဲအမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ အသစ်ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူ အတော်များများမှာ အတွေ့အကြုံမရှိသေးသော ငယ်ရွယ်သည့် အလုပ်သမားများဖြစ်ကြပြီး သူတို့သည် ၁၆၃၀ မှ ၁၆၈၀ အတွင်း ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံမျှ ဖြစ်သည်။ <ref>Russell, David Lee (2005). ''The American Revolution in the Southern Colonies''. Jefferson, N.C., and London: McFarland, p. 12. ISBN 0-7864-0783-2.</ref> ၁၈ ရာစု အတွင်းသို့ ရောက်သောအခါတွင် အာဖရိကမှ ရောက်ရှိလာသော ကျွန်များမှာ အလုပ်ကြမ်းများအတွက် အဓိက အရင်းအမြစ် ဖြစ်လာကြသည်။ ၁၇၂၉ ခုနှစ် ကာရိုလိုင်းနား နှစ်ပိုင်းကွဲခြင်းနှင့် ၁၇၃၂ ခုနှစ် ဂျော်ဂျီယာ ပြည်နယ်ကို ကိုလိုနီအဖြစ် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည့် ဗြိတိသျှ၏ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွင် မည်သူမဆို ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင် မဲပေးနိုင်ကြသည်။ ရှေးခေတ်က အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့၏ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး စသည့် လမ်းစဉ်တို့ကို လိုက်နာမှု တိုးပွား လာကြခြင်း နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဓာတ်များကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် သဘောတရားကို ထောက်ခံလာကြခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် အာဖရိက ကျွန်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ကို တရားဝင်ဖြစ်အောင် ပြုခဲ့ကြသည်။ မွေးဖွားနှုန်း များပြားလာခြင်း၊ သေဆုံးမှုနှုန်း နည်းပါးလာခြင်းနှင့် ပြောင်းရွှေ့ဝင်ရောက်သူတို့ ပုံမှန် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ကိုလိုနီများရှိ လူဦးရေမှာ အလျင်အမြန်ပင် တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် ရီဗိုက်တယ်လစ်ဇ် တို့၏ ၁၇၃၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၇၄၀ ခုနှစ်များ အကြား လှုပ်ရှားမှု တို့နှင့် ပထမဆုံး မဟာ နိုးကြားမှု (Great Awakening) အပြီးတွင် ဘာသာရေးနှင့် ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှု တို့ကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာခဲ့ကြသည်။ ပြင်သစ် နှင့် အင်ဒီးယန်း တို့၏ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဗြိတိသျှတပ်တို့သည် ကနေဒါကို ပြင်သစ်တို့ထံမှ သိမ်းယူခဲ့သော်လည်း ဖရန်ကိုဖုန်း လူမျိုးတို့သည် တောင်ဘက် ကိုလိုနီများနှင့် မတူပဲ နိုင်ငံရေးအရ တသီးတခြား ဖြစ်နေခဲ့ကြသည်။ ပြောင်းရွှေ့ခံရသော နဂိုမူလ အမေရိကန်များ (အများသိကြသည်မှာ "အမေရိကန် အင်ဒီးယန်းများ") မပါဘဲ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုတို့၏ လူဦးရေမှာ ၁၇၇၀တွင် ၂.၆ သန်းအထိ ရှိလာခဲ့သည်။ ထိုလူဦးရေထဲမှာ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ဗြိတိန်မှ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် ငါးယောက်လျှင် တစ်ယောက်မှာ လူမည်းကျွန်များ ဖြစ်ကြသည်။<ref>Blackburn, Robin (1998). ''The Making of New World Slavery: From the Baroque to the Modern, 1492–1800''. London and New York: Verso, p. 460. ISBN 1-85984-195-3.</ref> ဗြိတိသျှ တို့၏ အခွန်ကောက်ခံမှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရသော်လည်း အမေရိကန် ကိုလိုနီတို့သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်၏ ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားပြုခွင့် မရပေ။ === လွတ်လပ်ရေး နှင့် နယ်မြေချဲ့ထွင်ခြင်း === [[File:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|left|ဂျွန် ထရမ်ဘူးလ် ၏ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခြင်း ပန်ချီကား ၁၈၁၇-၁၈၁၈]] ၁၇၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၇၇၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်းအတွင်း အမေရိကန် ကိုလိုနီများနှင့် ဗြိတိသျှတို့အကြား တင်းမာမှုမှ တဆင့် ၁၇၇၅ မှ ၁၇၈၁ ခုနှစ် အထိကြာသော အမေရိကန် လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲကို ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ ၁၇၇၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၄ ရက်တွင် ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားတွင် ကျင်းပသော ကွန်တီနန်တယ် ကွန်ဂရက်မှ [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကွန်တီနန်တယ် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ "လူအားလုံးကို အညီအမျှ ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။" ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပြီး မည်သူ့မဆို ရသင့်ရထိုက်သော အခွင့်အရေးများ ရှိသည်ဟု ဆိုကာ ကွန်ဂရက်သည် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်းကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုမူကြမ်း၏ အများစုကို ရေးသားသူမှာ [[သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆင်]] ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့ကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေးနေ့ အဖြစ် ကျင်းပလျက် ရှိသည်။ ၁၇၇၇ တွင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အတွက် မူများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး အားနည်းသော ကွန်ဖက်ဒရယ် အစိုးရဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ဗြိတိသျှတို့သည့် ပြင်သစ်နှင့် စပိန်တို့၏ အကူအညီ ရယူထားသော အမေရိကန်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီးသည့် အခါတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန်သည် အမေရိကန်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး နှင့် မစ္စစ္စပီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ နယ်မြေများ အပေါ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ပိုင်ဆိုင်မှု ကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသည်။ အခွန်ကောက်ခံနိုင်သည့် အာဏာပါဝင်သည့် ခိုင်မာသော အမျိုးသား အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန် အလိုရှိသည့် သူတို့က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ၁၇၈၇ တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ၁၇၈၈ တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု နိုင်ခဲ့သည်။ သမ္မတနိုင်ငံ အသစ်၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်၊ အောက်လွှတ်တော်တို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်က သမ္မတရာထူးကို ရယူခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးအား ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှု ကို တားမြစ်ထားပြီး နှင့် ဥပဒေအရ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အကာအကွယ် ပေးရန် အာမခံချက်ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာ ဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ကျွန်စနစ်နှင့် ပတ်သက်သော အတွေးအခေါ်များမှာ ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင်ပါသော စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ် အရ အာဖရိက ကျွန် ရောင်းဝယ်ရေးကို ၁၈၀၈ ခုနှစ် အထိသာ အကာအကွယ် ပေးထားသည်။ မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ ပြည်နယ်များက ကျွန်စနစ်ကို ၁၇၈၀ မှ ၁၈၀၄ ခုနှစ်အတွင်း ပယ်ဖျက်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးနေသေးသော ပြည်နယ်များကို "ထူးခြားသော အဖွဲ့အစည်းများ" အဖြစ် ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ ၁၈၀၀ ခုနှစ်လောက်တွင် စတင်သော ဒုတိယ မဟာနိုးကြားမှု (Second Great Awakening) အရ အီဗန်ဂျယ်လစ်ကယ်လစ်ဇင် (evangelicalism) သည် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှု အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု တို့၏ နောက်ကွယ်မှ အားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ [[File:U.S. Territorial Acquisitions.png|right|thumb|နယ်မြေတို့ကို ရယူခြင်းကို နေ့စွဲဖြင့် ပြထားပုံ]] အမေရိကန်တို့ အနေနှင့် အနောက်ဘက်သို့ နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် စိတ်အားထက်သန်ခြင်းကြောင့် အင်ဒီးယန်းစစ်ပွဲများ အချိန်ကာလ ရှည်လျားစွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၀၃ခုနှစ် သမ္မတ သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆန်၏ လက်ထက်တွင် လူဝီစီးယားနားမှ ပြင်သစ်တို့ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေကို ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားမှာ နှစ်ဆ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Louisiana Purchase|url=http://www.nps.gov/archive/jeff/lewisclark2/circa1804/heritage/louisianapurchase/louisianapurchase.htm|work=National Parks Services|accessdate=1 March 2011}}</ref> အမျိုးမျိုးသော မကျေနပ်မှုကြောင့် ဗြိတိန်တို့ အပေါ် ကြေညာတိုက်ခိုက်ခဲ့သော ၁၈၁၂ စစ်ပွဲတွင် မည်သူမျှ အနိုင်မရရှိခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်တို့၏ အမျိုးသားစိတ်ဓာတ်ကို ခိုင်မာလာစေခဲ့သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့က ဖလော်ရီဒါသို့ အကြိမ်ကြိမ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် စပိန်တို့အနေနှင့် ဖလော်ရီဒါနှင့် အခြား ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း နယ်မြေများကို ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် လက်လွှတ်ခဲ့သည်။ နဂို နေထိုင်သော အင်ဒီးယန်းတို့ကို ဖယ်ရှားသည့် "မျက်ရည်များ၏ ခြေရာ" (Trail of Tears) ဟု ညွှန်းဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် အဖြစ်အပျက်တွင် ၁၈၃၀ ခုနှစ်တွင် အင်ဒီးယန်း ဖယ်ရှားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပြီး မူလ နေထိုင်သူတို့၏ မြေများကို သိမ်းယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ၁၈၄၅ ခုနှစ်တွင် တက်ကဆပ် သမ္မတနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့သည် မြောက်အမေရိကတိုက်ပေါ်တွင် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည့် အယူအဆ (Manifest Destiny) မှာ ထိုအချိန်တွင် လူကြိုက်များ ထင်ရှားခဲ့သည်။ <ref>Morrison, Michael A. (1999). ''Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War''. Chapel Hill: University of North Carolina Press, pp. 13–21. ISBN 0-8078-4796-8.</ref> ၁၈၄၆ခုနှစ် ဗြိတိသျှ တို့နှင့် ချုပ်ဆိုသော အော်ရီဂွန် စာချုပ်အရ အမေရိကန်တို့သည် ယနေ့ခေတ် အမေရိကန် အနောက်မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ရခဲ့သည်။ မက္ကဆီကန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန်တို့ အနိုင်ရခဲ့ခြင်းကြောင့် ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် မက္ကဆီကန်တို့ [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] နှင့် ယနေ့ခေတ် အနောက်တောင်ပိုင်း အမေရိကန်ဒေသတို့ကို လက်လွတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ၁၈၄၈-၄၉ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရွှေ အလုအယက် တူးဖော်ကြခြင်း (California Gold Rush) ကြောင့် အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှုများ ပိုမို ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရထားလမ်း အသစ်များ ဖောက်လုပ်ခြင်းကြောင့် ပြောင်းရွှေ့လိုသူတို့ အတွက် ရွှေ့ပြောင်းမှု ကို လွယ်ကူသွားစေပြီး နဂိုမူလ အမေရိကန် နေထိုင်သူတို့နှင့် ပဋိပက္ခများ ပိုမို ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရာစုနှစ် တဝက်အတွင်းတွင် အမေရိကန် ဘိုင်ဆန် သို့ ကျွဲ အကောင်ရေ သန်း၄၀ ကျော်ကို အရေခွံရရန်၊ အစားစားရန်နှင့် ရထားလမ်းဖောက်လုပ်ရာတွင် လွယ်ကူရန် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွဲများသည် နဂိုမူလ နေထိုင်သူ အင်ဒီးယန်းတို့၏ အဓိက ရင်းမြစ်ဖြစ်သောကြောင့် ကျွဲများ ဆုံးရှုံးခြင်းသည် မူလနေထိုင်သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု ကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ === ပြည်တွင်းစစ်နှင့် စက်မှုထွန်းကားလာခြင်း === [[File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|thumb|left|ကာရီယာ နှင့် အိုက်ဗ်တို့၏ လက်ရာပုံတူ "ဂက်တီဘတ်ခ်တိုက်ပွဲ" ၁၈၆၃]] ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ်များ နှင့် ကျွန်စနစ် မရှိသော ပြည်နယ်များ အကြား တင်းမာမှုသည် ပြည်နယ် နှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ အကြား ဆက်ဆံရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် ငြင်းခုံမှုဖြင့် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ပြည်နယ် အသစ်များ အကြားတွင် ကျွန်စနစ် ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သွေးထွက်သံယို ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၆၀ ခုနှစ်တွင် ကျွန်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သူ အများအပြား ပါဝင်သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ [[အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]] သမ္မတ အဖြစ် အရွေးချယ် ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် သမ္မတ အဖြစ် တာဝန် မထမ်းဆောင်မီတွင် ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၇ ခုက ခွဲထွက်ရန် ကြေညာခဲ့ပြီး အမေရိကား ၏ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရက ထိုကြေညာချက်ကို တရားမဝင်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များက ဆမ်တာခံတပ်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှ [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အခြား ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၄ခုက ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ လင်ကွန်း၏ ၁၈၆၃ ခုနှစ် ကြေညာချက်မှ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အတွင်း ရှိနေသော ကျွန်များကို လွတ်မြောက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ယူနီယံ တပ်တို့မှ ၁၈၆၅ ခုနှစ် အောင်ပွဲရအပြီးတွင် အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်ချက် ၃ ခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ထို့ပြင်ဆင်ချက်မှ ကျွန်ဖြစ်နေသော ၄ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့ကို လွတ်လပ်သူများ အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860a-02.pdf|title=1860 Census|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2007-06-10}} Page 7 lists a total slave population of 3,953,760.</ref> သူတို့အား နိုင်ငံသားများ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကာ မဲပေးနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲနှင့် စစ်ပွဲ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အာဏာကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်။<ref>De Rosa, Marshall L. (1997). ''The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War''. Edison, NJ: Transaction, p. 266. ISBN 1-56000-349-9.</ref> ထိုစစ်ပွဲသည် အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အသေအပျောက် အများဆုံး ပဋိပက္ခ တစ်ခုဖြစ်ပြီး စစ်သား ၆၂၀,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။<ref>Maris Vinovskis (1990). "''[http://books.google.com/books?id=gySktxKYPGoC&pg=PA6&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Toward a social history of the American Civil War: exploratory essays]''". Cambridge University Press. p.6. ISBN 0-521-39559-3</ref> [[File:Ellis island 1902.jpg|thumb|နယူးယောက် ဆိပ်ကမ်း၊ အဲလစ်ကျွန်းတွင် အမေရိကားသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများ၊ ၁၉၀၂]] စစ်ပွဲအပြီးတွင် လင်ကွန်း လုပ်ကြံခံခဲ့ရပြီးသည့်နောက် တောင်ဘက် ပြည်နယ်များကို ပြန်လည် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းရေး နှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ထားပြီး လတ်တလော လွတ်မြောက်လာကြသော ကျွန်တို့၏ အခွင့်အရေးကို အဓိကထားသည့် ရီပတ်ဘလစ်ကင်တို့၏ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ပေါ်လစီတွင် အစွန်းရောက် သမားများ ကြီးစိုးလာခဲ့သည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အပေါ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ၁၈၇၇ ခုနှင့် ပြန်လည် ညှိနှိုင်းမှုတို့မှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် ဂျင်မ်ခရိုး ဥပဒေဖြင့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့၏ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည်။ မြောက်ဘက် ဒေသတွင်မူ မြို့ပြများ ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းနှင့် ယခင်က မကြုံဖူးအောင် များပြားလှသော ဥရောပတောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စက်မှု ထွန်းကားရေးကို မြန်ဆန်စေခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ အထိတိုင်အောင်ပင် အများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများကြောင့် အလုပ်သမား ဦးရေများပြားလာပြီး အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုကလည်း စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကို အထောက်အကူ ပေးခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် ရုရှားတို့ထံမှ အလက်စကာ ဒေသကို ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ကုန်းမကြီးအား ချဲ့ထွင်မှု ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၀ ခုနှစ် ဝေါင်းဒက်နီး စမ်းချောင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစုလိုက် အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု (Wounded Knee Massacre) သည် အင်ဒီးယန်းတို့နှင့် စစ်ပွဲတွင် နောက်ဆုံး ပဋိပက္ခ ဖြစ်သည်။ ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာထဲရှိ ဘုရင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သော ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်စနစ်ကို ထိုဒေသတွင် နေထိုင်သူ အမေရိကန် လူမျိုးများ ဦးဆောင်သည့် အာဏာသိမ်းမှုက ဖယ်ရှားဖြစ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ဟာဝိုင်အီကျွန်းစုကို ၁၈၉၈ တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ အတွင်း ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားသော စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အောင်နိုင်မှုက အမေရိကန် ကို ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ပျူရီတို ရီကို၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]တို့ကို အမေရိကန် နိုင်ငံတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|author=Gates, John M.|url=http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html|title=War-Related Deaths in the Philippines|work=Pacific Historical Review|publisher=College of Wooster|date=August 1984|accessdate=2007-09-27|archivedate=5 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805061319/http://www3.wooster.edu/history/jgates/book-ch3.html}}</ref> ဖိလစ်ပိုင်သည် ရာစုနှစ် တစ်ဝက်အကြာတွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့ပြီး ပျူရီတို ရီကို နှင့် ဂူအမ်ကျွန်းမှာ အမေရိကန်၏ နယ်နိမိတ်အတွင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ === ပထမကမ္ဘာစစ်၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ် နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် === [[File:Dust Bowl&nbsp;- Dallas, South Dakota 1936.jpg|thumb|left|၁၉၃၆ခု သဲမုန်တိုင်း ကာလအတွင်း တောင်ဒါကိုတာမှ စွန့်ပစ်ထားသော ယာခင်းတစ်ခု]] ၁၉၁၄ ခုနှစ် [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားချိန်တွင် အမေရိကန်သည် မည်သူ့ဘက်မှ မလိုက်ခဲ့ပေ။ အမေရိကန် အများစုသည် ဗြိတိသျှနှင့် ပြင်သစ်တို့အား စာနာကြသော်လည်း အများစုမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။<ref>Foner, Eric, and John A. Garraty (1991). ''The Reader's Companion to American History.'' New York: Houghton Mifflin, p. 576. ISBN 0-395-51372-3.</ref> ၁၉၁၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ် အဖွဲ့သို ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျာမနီပါဝင်သော ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ အတွက် အရေးနိမ့်စေခဲ့သည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်မှ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] ဖွဲ့စည်းမှု ပါဝင်သော ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို အတည်မပြုခဲ့ပေ။ အမေရိကန်သည် တဖက်သတ်ဝါဒ (unilateralism) ကို ကျင့်သုံးခဲ့ရာမှ အထီးကျန်ဝါဒ (isolationism) ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>McDuffie, Jerome, Gary Wayne Piggrem, and Steven E. Woodworth (2005). ''U.S. History Super Review''. Piscataway, NJ: Research & Education Association, p. 418. ISBN 0-7386-0070-9.</ref> ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်၍ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် အမျိုးသမီးတို့ မဲပေးပိုင်ခွင့် အတွက် ပြင်ဆင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း အကြီးအကျယ် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းသည် ၁၉၂၉ ဝေါလ်စထရိ ဈေးကွက် ပြိုလဲခြင်းနှင့် အတူ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး]] ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဖရန်ကလင်ဒီ ရုစဗဲ့ သည် သမ္မတအဖြစ် အရွေးခံရပြီးနောက် စီးပွားရေးအပေါ်တွင် အစိုးရမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို တိုးမြှင့်သည့် ပေါ်လစီ အများအပြားကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များ အတွင်း သဲမုန်တိုင်းများတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် လယ်ယာ လုပ်ကိုင်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ချွတ်ခြုံကျသွား စေပြီး အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှု အများအပြား အသစ်တဖန် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြန်သည်။ [[File:1944 NormandyLST.jpg|thumb|အမေရိကန် စစ်တပ် ခြေလျင် တပ်မ (၁) မှ စစ်သားများ နော်မန်ဒီ ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒီဒေးတွင် ကမ်းတက် တိုက်ခိုက်စဉ် ဇွန်လ ၆ ရက်၊ ၁၉၄၄]] ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၏ အစောပိုင်းကာလတွင် မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်ခြင်း မရှိခဲ့သော အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နာဇီ ဂျာမနီတို့ ပိုလန်ကို ၁၉၃၉ စက်တင်ဘာလတွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ် တို့ကို ၁၉၄၁ မတ်လမှစ၍ ငှားရမ်းခြင်း အစီအစဉ်ဖြင့် ပစ္စည်းများ စတင် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ပုလဲဆိပ်ကမ်း သို့ အမှတ်မထင် ဝင်ရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာမှ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်များ နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကာ ဝင်ရိုးတန်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် အပြင် အမေရိကန်ရှိ ဂျပန် ထောင်ပေါင်းများစွာကို စစ်စခန်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ နေရာချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|author=Burton, Jeffrey F., et al.|url=http://www.nps.gov/history/history/online_books/anthropology74/ce3.htm|title=A Brief History of Japanese American Relocation During World War II|work=Confinement and Ethnicity: An Overview of World War II Japanese American Relocation Sites|month=October|date=July 2000|accessdate=2010-04-02|publisher=National Park Service}}</ref> စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်လာခြင်းကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ စစ်အတွင်း အဓိက တိုက်ခိုက်သူများတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ တစ်ခုသာလျှင် ပိုမိုချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ စစ်ကြောင့် မွဲတေမသွားဘဲ ပို၍ ချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ <ref>Kennedy, Paul (1989). ''The Rise and Fall of the Great Powers''. New York: Vintage, p. 358. ISBN 0-679-72019-7.</ref> ဘရက်တန် ဝုဒ် နှင့် ယော်လ်တာ တို့တွင် ပြုလုပ်သော မဟာမိတ် ညီလာခံမှ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း အတွက် စနစ်အသစ်ကို အကြမ်းမျဉ်း ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ထိုစနစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် [[ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု]] တို့ကို ကမ္ဘာ့ အရေးအခင်းများ၏ ဗဟိုချက်မ အဖြစ်ထားရှိခဲ့သည်။ ဥရောပတွင် အောင်ပွဲများ ရရှိပြီးသည့်နောက်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် [[ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့]] တွင် နိုင်ငံတကာ ညီလာခံ တစ်ခုကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဏ် စာတမ်းကို ရေးဆွဲခဲ့ကာ ၎င်းမှာ စစ်အပြီးတွင် အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612221444/http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archivedate=12 June 2007|title=The United States and the Founding of the United Nations, August 1941&nbsp;– October 1945|month=October|year=2005|accessdate=2007-06-11|publisher=U.S. Dept. of State, Bureau of Public Affairs, Office of the Historian}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ကို ပထမဆုံးထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ထိုဗုံးများကို [[ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]] နှင့် [[နာဂါဆာကီမြို့]]တို့ ပေါ်တွင် ဩဂုတ်လတွင် ကျဲချခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီး စစ်ကြီး ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>Pacific War Research Society (2006). ''Japan's Longest Day''. New York: Oxford University Press. ISBN 4-7700-2887-3.</ref> === စစ်အေးတိုက်ပွဲ နှင့် ဆန့်ကျင်မှု နိုင်ငံရေး === [[File:Martin Luther King&nbsp;- March on Washington.jpg|thumb|upright|[[မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ]] "ကျွန်တော့်မှာ အိပ်မက်ရှိတယ်" ဆိုသော မိန့်ခွန်းကို ပြောကြားနေစဉ် ၁၉၆၃]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ကာလအတွင်း တန်ခိုးအရှိန်အဝါ အာဏာချင်း အားပြိုင်ကြသည်။ ဥရောပရှိ စစ်ရေးကိစ္စများကို [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် [[ဝါဆောစာချုပ်]]အဖွဲ့ တို့မှ တဆင့် လွှမ်းမိုးကြပြီး ဒေသအတော်များများတွင် ကြားခံနိုင်ငံများမှတဆင့် လက်သီးပုန်းစစ်ပွဲများ ဆင်နွှဲကြသည်။ လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ ဒေသများနှင့် ဝင်ငွေကို ပြန်လည်ခွဲရေရေး ပရော့ဂျက်များကို ဆန့်ကျင်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် မကြာခဏဆိုသလိုပင် အာဏာရှင် အစိုးရများကို ကူညီပံ့ပိုးလေ့ ရှိသည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်တပ်တို့ကို ၁၉၅၀-၅၃ ခုနှစ် [[ကိုရီးယားစစ်ပွဲ]] အတွင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်၏ "အမေရိကန် မဆန်မှုများကို စုံစမ်းသည့်ကော်မတီ" သည် လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ငန်းများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလေ့ ရှိပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဆက် မက်ကာသီ သည် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အခရာကျသူ ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်တို့၏ ပထမဆုံး လူသားပါဝင်သည့် အာကာသယာဉ်ကို လွှတ်တင်ပြီးနောက် အမေရိကန် သမ္မတ [[ဂျွန်အက်ဖ်ကနေဒီ]] က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို လပေါ်တွင် ပထမဆုံး ရောက်ရှိသူဖြစ်ရမည်ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်တို့ လပေါ်သို့ ဆင်းသက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကနေဒီသည် ဆိုဗီယက်တို့ နှင့် ကျူးဘားတွင် နျူးကလီးယား လက်နက်ဆိုင်ရာ တင်းမာမှု တစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့သေးသည်။ ထိုအချိန်ကာလ အတောအတွင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အရှိန်အဟုန်မပျက်သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ရှိနေခဲ့သည်။ ရိုဆာပတ်ခ်၊ မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ၊ ဂျိမ်းစ်ဘီဗဲလ် စသည့် အာဖရိက- အမေရိကန်တို့သည် ပြည်သူ့ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုခဲ့ပြီး အသားအရောင် ခွဲခြားခြင်း နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း ပြဿနာများကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကနေဒီ လုပ်ကြံခံရပြီးသည့်နောက် ၁၉၆၃ တွင် နောက်တက်လာသည့် သမ္မတ လင်ဒန် ဘီ ဂျွန်ဆင် လက်ထက်တွင် ၁၉၆၄ခုနှစ် ပြည်သူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ ၁၉၆၅ခု မဲပေးပိုင်ခွင့် ဥပဒေတို့ အတည်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျွန်ဆင် နှင့် သူ့နောက်တွင် တက်လာသူ ရစ်ချက် နစ်ကဆင် တို့သည့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တဆင့်ခံတိုက်ခိုက်ပြီး မအောင်မြင်ခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် တန်ပြန်ယဉ်ကျေးမှု လှုပ်ရှားမှုများ ထွန်းကားလာပြီးနောက် စစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ လူမည်းမျိုးချစ်စိတ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ လိင်မှုဆိုင်ရာ တော်လှန်မှု များကို ဆန့်ကျင်ရေး တို့ကို လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသည်။ ထို့ပြင် ဘက်တီ ဖရိုင်းဒန်၊ ဂလော်ရီယာ စတိုင်းနန်း နှင့် အခြားအမျိုးသမီးများ ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် အမျိုးသမီးများ အတွက် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ညီမျှမှု တို့ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် [[ဝါးတားဂိတ် အရှုပ်တော်ပုံ]] ကြောင့် နစ်ကဆင်သည် ပထမဆုံးအကြိမ် နုတ်ထွက်ရသည့် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ တရားစီရင်မှု ကို အဟန့်အတားပြုခြင်း၊ အခွင့်အာဏာကို အလွဲသုံးစား လုပ်ခြင်းစသည့် စွပ်စွဲမှုများဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရမည်ကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ သူ့နောက်တွင် ဂဲရက်ဖို့ဒ် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတဖြစ်ခဲ့သော [[ဂျင်မီ ကာတာ]]၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ငွေကြေးဖောင်းပွပြီး စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်း နှင့် အီရန် ဓားစာခံ အဖြစ်အပျက် တို့ သည် ထင်ရှားသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ရော်နယ် ရေဂင်]] အရွေးချယ်ခံရခြင်းသည် အမေရိကန် နိုင်ငံရေးအား လက်ဝဲသို့ ယိမ်းသွားစေသည့် လက္ခဏာပင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ လက်ထက်တွင် အခွန် နှင့် နိုင်ငံ သုံးစွဲမှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ရေးများကို အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူ ဒုတိယအကြိမ် အရွေးခံရပြီးသည့် နောက်တွင် အီရန်-ကွန်ထရာ အဖြစ်အပျက် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး သိသိသာသာ တိုးတက်မှု ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသွားခြင်းကြောင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ရသည်။ === လက်ရှိခေတ် === [[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|right|ဝေါလ်ထရိတ်စင်တာကို [[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု]] ဖြစ်ပွားသည့် မနက်တွင် မြင်တွေ့ရပုံ]] သမ္မတ ဂျော့ခ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် လက်ထက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကုလသမဂ္ဂမှ တရားဝင် ခွင့်ပြုချက် ပေးထားသော [[ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲ]] ကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ခေတ်သစ် အမေရိကန် သမိုင်းကြောင်းတွင် ကာလ အရှည်ကြာဆုံး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု အဖြစ် ၁၉၉၁ မတ်လမှ ၂၀၀၁ ခုနှစ် မတ်လ အထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] အုပ်ချုပ်သော ကာလအားလုံး ပါဝင်ပြီး [[ဒေါ့ကွန်း ဘပ်ဘယ်လ်]] ကဲ့သို့သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&print=1}}</ref> လိင်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်သော အရှုပ်အထွေးကြောင့် ၁၉၉၈ တွင် သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] တရားရင်ဆိုင် ခဲ့ရသော်လည်း သမ္မတရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&print=1}}</ref> အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အကြိတ်အနယ် နီးနီးကပ်ကပ် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော ၂၀၀၀ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၏ ရလဒ်ကို အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် မှ အဆုံးအဖြတ် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် ၏ သား [[ဂျော့ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ်]] သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ [[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု|၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁]] တွင် [[အယ်လ်ကေးဒါး]] အကြမ်းဖက် သမား အဖွဲ့မှ [[နယူးယောက်မြို့]]တော် ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဆောက်အအုံ နှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ အနီးရှိ ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ် တို့အား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက် ခဲ့သဖြင့် ပြည်သူ ၃၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ လက်စားချေ တုံ့ပြန်မှု အနေနှင့် ဘုရှ် ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့သည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် အကြမ်းဖက်သမားတို့အား စစ်ကြေညာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ]] ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး တာလီဘန် အစိုးရ နှင့် အယ်လ်ကေးဒါးတို့၏ လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ တာလီဘန် သူပုန် တို့က ပြောက်ကျားစနစ်ဖြင့် ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘုရှ် အစိုးရသည် အငြင်းပွားစရာ ရှိသည့် အကြောင်းပြချက်များဖြင့် [[အီရတ်နိုင်ငံ]] အစိုးရကို ဖယ်ရှားနိုင်ရန် စတင်လှုံ့ဆော်ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{cite news|title=Many Europeans Oppose War in Iraq|work=USA Today|url=http://www.usatoday.com/news/world/2003-02-14-eu-survey.htm|date=2003-02-14|accessdate=2008-09-01}}{{cite web|author=Springford, John|title='Old’ and ‘New’ Europeans United: Public Attitudes Towards the Iraq War and US Foreign Policy|publisher=Centre for European Reform|url=http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|month=December|year=2003|accessdate=2008-09-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040328182510/http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|archivedate=28 March 2004}}</ref> စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကျူးကျော်မှုအတွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] ၏ထောက်ခံမှု နှင့် ကုလသမဂ္ဂ မှ တရားဝင်သဘောတူညီချက် မရသဖြင့် ဘုရှ်သည် စိတ်အားထက်သန်သော မဟာမိတ်များကို စုစည်းကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ် တို့သည် အီရတ်ကို ၂၀၀၃ တွင် လက်ဦးမှု ရယူ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြကာ အာဏာရှင် [[ဆဒမ် ဟူစိန်]] ကို ဖယ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကက်ထရီနာ ဟာရီကိန်း မုန်တိုင်းသည် ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း (Gulf Coast) တလျှောက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခတ် ဖျက်စီးခဲ့ပြီး နယူးအော်လင်းပြည်နယ် ကို အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၄ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုများ ကြားတွင် [[ဘာရတ်အိုဘားမား]] သည် ပထမဆုံး အာဖရိကန် အမေရိကန် သမ္မတ အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်နှင့် ငွေကြေးစနစ်ကို အကြီးအကျယ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဒိ(ပ်) ဝါးတား ဟော်ရီဇုန် ရေနံဖိတ်စဉ်မှုသည် စစ်ပွဲမရှိသော ကာလတွင် အကြီးအကျယ်ဆုံးသော ကပ်ဘေးဆိုက်မှုပင် ဖြစ်ပေသည်။<ref>{{cite news|author=|title=BP Oil Spill Is Now The Largest Ever In Gulf|publisher=CBS/Associated Press|url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml|date=2010-07-01|accessdate=2010-07-01|archivedate=25 May 2012|archiveurl=https://archive.today/20120525210100/http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml}}</ref> == အစိုးရ နှင့် ရွေးကောက်ပွဲ == [[File:Capitol Building Full View.jpg|thumb|right|အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော် ကျင်းပရာ နေရာဖြစ်သော ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံကို အနောက်ဘက် အခြမ်းမှ တွေ့ရစဉ်]] အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသော ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံများတွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်လက်အောက်မှ လွတ်မြောက် သည့်အချိန်ကစ၍ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ထားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေး စနစ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အခြေခံသော သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ထိုစနစ်၏ သဘောသဘာဝမှာ "အများစု၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဥပဒေဖြင့် အကာကွယ် ပေးထားသည့် လူနည်းစု အခွင့်အရေးဖြင့် ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ထားသည့်စနစ်" ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ <ref>Scheb, John M., and John M. Scheb II (2002). ''An Introduction to the American Legal System''. Florence, KY: Delmar, p. 6. ISBN 0-7668-2759-3.</ref> အစိုးရကို နိုင်ငံ၏ အထွဋ်အထိပ် တရားဥပဒေ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းဖြစ်သော အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြန်လည်စောင့်ကြပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်း ဖြင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အမေရိကန် ဖက်ဒရယ် စနစ်တွင် နိုင်ငံသားတို့ကို ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ် နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဆိုသော အစိုးရ အဆင့် (၃) ရပ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်သည်။ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ၏ တာဝန်ကို ကောင်တီ ဆိုင်ရာ နှင့် စည်ပင်သာယာရေး ဆိုင်ရာ ဟူ၍ ပြန်လည် ခွဲဝေလေ့ ရှိသည်။ သို့သော် နေရာတိုင်းလိုလို တွင် အမှုဆောင် နှင့် ဥပဒေပြု အရာရှိများကို နယ်မြေဒေသ အတွင်းရှိ နိုင်ငံသားတို့၏ မဲဆန္ဒဖြင့် တာဝန်ခွဲဝေချထားလေ့ ရှိသည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် မည်သည့် အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ် မည်မျှ ပါဝင်ရမည် စသော ကန့်သတ်ချက်မျိုး မရှိဘဲ အောက်ခြေ အဆင့်တွင်လည်း ထိုသို့ ခွဲဝေနေရာချထားမှုမျိုး အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။ [[File:WhiteHouseSouthFacade.JPG|thumb|left| အမေရိကန် သမ္မတ၏ နေထိုင်ရာ နှင့် ရုံးဖြစ်သော အိမ်ဖြုတော်၏ တောင်ဘက် မျက်နှာစာ]] ၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့က အတည်ပြုခဲ့သော ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် အစိတ်အပိုင်း သုံးခုရှိသည်။ * ဥပဒေပြုရေး။ ။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် (အထက်လွှတ်တော်) နှင့် အောက်လွှတ်တော် ဟု နှစ်ပိုင်းခွဲခြားထားသော အမေရိကန် ကွက်ဂရက်သည် ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ စစ်ကြေညာခြင်း၊ စာချုပ်စာတမ်းများကို အတည်ပြုခြင်း စသည့် အခွင့်အာဏာများရှိသည်။ ထို့အပြင် ဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ် နှင့် အခွန်အတုပ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာလည်း ရှိပြီး အစိုးရ အဖွဲ့အတွင်းရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများအား အရေးပေါ်လာပါက စစ်ဆေးပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သော အခွင့်အာဏာလည်း ရှိသည်။ * အုပ်ချုပ်ရေး ။ ။ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနတွင် သမ္မတသည် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် ဖြစ်၏။ သမ္မတကို လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ရွေးကောက်တင်မြှောက် ရ၏။ နိုင်ငံ၏အခြေခံဥပဒေအရ သမ္မတအား အပ်နှင်းထား သော အာဏာများမှာ လွန်စွာပင် များပြားကျယ်ဝန်းလှပေ သည်။ သမ္မတသည် နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များနှင့် စာချုပ်ချုပ် နိုင်၏။ သံအမတ်များ၊ အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများ၊ ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ နှင့် ပေါ်လစီဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲသူများကို ခန့် ထားနိုင်၏။ သို့ရာတွင်အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားရာတွင် အထက်လွှတ် တော်၏ သဘောတူညီချက်ကို ခံယူရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတသည် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်ပြီး အဆိုပြုလာသော ဥပဒေများကို အတည်မပြုမီတွင် ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချနိုင်ခွင့် ရှိသည်။ * တရားစီရင်ရေး။ ။ ပြည်ထောင်စု တရား လွှတ်တော်ချုပ်နှင့် ထိုထက်နိမ့်သော ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ တရားသူကြီးများကို သမ္မတက အထက်လွှတ်တော်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ခန့်အပ်ရသည်။ ၎င်းတို့မှ ဥပဒေများကို ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းရပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် မကိုက်ညီသော တရားစီရင်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခွင့် ရှိသည်။ [[File:USSupremeCourtWestFacade.JPG|thumb|right|အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် အဆောက်အဦး၏ အနောက်ဘက် မျက်နှာစာ]] အောက်လွှတ်တော်တွင် မဲပေးနိုင်သော အမတ် ၄၃၅ ဦးရှိပြီး သူတို့သည် ကွန်ဂရယ် မဲဆန္ဒနယ်ကို ၂ နှစ်သက်တမ်းဖြင့် ကိုယ်စားပြုကြသည်။ အောက်လွှတ်တော် အမတ်နေရာ အရေအတွက် ကို ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူဦးရေ ပေါ်တွင် မူတည်၍ ၁၀ နှစ်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ခွဲဝေ နေရာချထားလေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ ပြည်နယ် ၇ ခုတွင် အနည်းဆုံး အမတ် ၁ နေရာစီသာ ရှိပြီး လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် အောက်လွှတ်တော် အမတ် ၅၃ ဦး ရှိသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် အမတ် ၁၀၀ ဦး ရှိပြီး ပြည်နယ်တစ်ခုစီ အတွက် ကိုယ်စားပြုသူ အမတ် ၂ ဦးစီ ဖြစ်ကာ ရွေးကောက်တက်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ်တစ်ကြိမ်ဖြစ်သည်။ သမ္မတ ၏ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်တစ်ကြိမ်မျှ ဖြစ်ပြီး သမ္မတသည် သက်တမ်း ၂ ခုထက် ပို၍ အရွေးခံခွင့် မရှိပေ။ သမ္မတကို စုစုပေါင်း မဲအရေအတွက်ဖြင့် တိုက်ရိုက် တင်မြှောက်ခြင်း မဟုတ်ပဲ ပြည်နယ်အလိုက် အချိုးကျ ခွဲဝေထားသော အီလက်ထရိုရယ် ကောလိပ် စနစ်ဖြင့် တင်မြှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးချုပ်ကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၏ တရားသူကြီးချုပ်က ဦးဆောင်ကာ အဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးရှိပြီး သက်တမ်း သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိပေ။ ပြည်နယ်အစိုးရများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ နီဘရားစကားပြည်နယ် တစ်ခုတွင်သာ အထက်လွှတ်တော် အောက်လွှတ်တော် မခွဲပဲ လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိသည်။ ပြည်နယ်တစ်ခုစီ၏ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ပြည်နယ်အတွင်း မဲဆန္ဒဖြင့် တိုက်ရိုက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။ အချို့သော ပြည်နယ် တရားသူကြီးများနှင့် ကက်ဘိနက် အရာရှိများကို ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးမှ တိုက်ရိုက် တာဝန်ပေး ခန့်အပ်ပြီး အချို့ကိုမူ မဲဆန္ဒစနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။ ဥပဒေနှင့် အစိုးရ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အားလုံးကို တရားစီရင်ရေး ဌာန မှ ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအား ဖောက်ဖျက်ခြင်းကို တွေ့ရှိပါက ပယ်ဖျက်လေ့ ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ မူရင်း ရေးသားချက်များတွင် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီ နှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။ အခန်း(၁) တွင် ဟာဘေး ကော်ပတ်စ် (habeas corpus) အရ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းအား တရားဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းကို အကာအကွယ် ပေးထားပြီး အခန်း (၃) တွင် ရာဇဝတ်မှုအားလုံး အတွက် တရားရုံးတွင် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ခွင့် အတွက် အာမခံချက်ပေးထားသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် အတွက် ပြည်နယ်အားလုံး၏ ၄ ပုံ ၃ ပုံမှ သဘောတူညီရန် လိုအပ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၇ ကြိမ်တိုင် ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ပထမ ၁၀ ကြိမ်မှာ အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ဥပဒေများ (Bill of Rights) ကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၄ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်မှုသည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးများ ၏ အခြေခံ အချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ၌ ကိုယ်ပိုင်တန်ခိုးအာဏာများရှိရာ ထိုတန်ခိုး အာဏာများကို ကျန်ဌာနနှစ်ခုက ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်း မပြုလုပ်နိုင်ချေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref> === ပါတီများ၊ ခံယူချက်များ နှင့် နိုင်ငံရေး === [[File:Barack Obama&nbsp;- ITN.jpg|thumb|upright|[[ဘာရတ်အိုဘားမား]] အမေရိကန် သမ္မတအဖြစ် အမေရိကန် တရားသူကြီးချုပ် ဂျွန်ရောဘတ်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုနေစဉ် (၂၀၀၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀)]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက် အချိန်ကာလ အတော်များများတွင် ပါတီနှစ်ခု ကြီးစိုးသော စနစ်ဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ အဆင့်အမျိုးမျိုးအတွက် ရာထူးများကို ပြည်နယ်အဆင့်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ပဏာမ ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပ၍ နောက်ထပ်မံ ပြုလုပ်မည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အတွက် ပါတီ အသီးသီးမှ အမတ်လောင်းများကို ရွေးချယ်ကြသည်။ ၁၈၅၆ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှ စ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဩဇာရှိသော အဓိက ပါတီ ၂ ခုမှာ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီ တို့ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အခြားပါတီမှ သမ္မတလောင်း တစ်ဦးသာလျှင် ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး ထိုသူမှာ ယခင် သမ္မတဟောင်း သီအိုဒိုး ရုစဗဲ့ ဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် ပရိုဂရက်ဆစ် ပါတီ အတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး မဲရာခိုင်နှုန်း ၂၀ ကျော်မျှ ရရှိခဲ့သည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံရေးရပ်ဝန်းတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် ကွန်ဆာဗေးတစ်ဖြစ်သည် သို့ လက်ယာဘက် ယိမ်းသည်ဟု ယူဆနိုင်ပြီး ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာမူ လစ်ဘရယ်ဖြစ်သည် သို့မဟုတ် လက်ဝဲဘက်ယိမ်းသည် ဟု ယူဆနိုင်သည်။ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှိပြည်နယ်များ၊ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း ပြည်နယ်များ နှင့် ရေကန်ကြီးများ ရှိရာ ပြည်နယ်များမှာ အပြာရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး လစ်ဘရယ် ဖြစ်ကြသည်။ တောင်ဘက်ရှိပြည်နယ်များ၊ ဂရိတ်ပလိန်း၏ တစိတ်တပိုင်း နှင့် ရော့ကီးတောင်တန်းပြည်နယ်များမှာမူ အနီရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ မှ ဘာရတ်အိုဘားမား သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၄၄ ယောက်မြောက် သမ္မတဖြစ်သည်။ ယခင် သမ္မတများ အားလုံးမှာ ဥရောပသားမှ ဆင်းသက်လာသူများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ နှစ်လယ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အရ ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် အောက်လွှတ်တော်ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် နေရာရလာသော်လည်း အထက်လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အများစုဖြစ်နေသေးသည်။ ၁၁၂ ကြိမ်မြောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်တွင် ဆီးနိတ် လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက် ၅၁ ဦး၊ ဒီမိုကရက်များကို ထောက်ခံသော တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၂ ဦး နှင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ ၄၇ ဦး ရှိပြီး အောက်လွှတ်တော်တွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၄၂ ဦး နှင့် ဒီမိုကရက် ၁၉၃ ဦး ရှိသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၉ ဦး၊ ဒီမိုကရက် ၂၀ ဦးနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလ တစ်ဦး ပါဝင်သည်။ == နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများ == [[File:Hague Clinton May 14 2010 Crop.jpeg|thumb|right|ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝီလီယမ် ဟိတ်ဂ် နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[ဟီလာရီ ကလင်တန်]] ၂၀၁၀ မေလ]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုရရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဌာနချုပ်သည် [[နယူးယောက်မြို့]]တော် တွင် ရှိသည်။ ဂျီအိတ် (G8)၊ ဂျီ တွမ်တီး (G20)၊ အိုအီးစီဒီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုသည် ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် သံရုံးများ ထားရှိကြပြီး နိုင်ငံအများအပြားမှာ နိုင်ငံအနှံ့တွင် အတွင်းဝန်ရုံးများ ထားရှိကြသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သံရုံးများ ရှိကြသည်။ သို့သော်လည်း [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၊ [[ဘူတန်နိုင်ငံ]] နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]နိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် တရားဝင် သံတမန် ဆက်ဆံရေး မရှိပေ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း နှင့် အထူးသီးသန့်ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဩစတေးလျနိုင်ငံ၊ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် အချို့သော ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် မဟာမိတ်ကဲ့သို့သော ဆက်ဆံရေးမျိုး ရှိသည်။ စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကိစ္စများအတွင် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အမေရိကားနိုင်ငံများ အဖွဲ့ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များဖြင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိပြီး ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကိုတို့ဖြင့် ချုပ်ဆိုထားသော မြောက်အမေရိကနိုင်ငံများ၏ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက်ဖြင့် စီးပွားရေးအားဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တွင် စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅.၄ ဘီလီယံများ သုံးစွဲခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံးတွင် အများဆုံး သုံးစွဲခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအလိုက် စုစုပေါင်း ဝင်ငွေ အနေနှင့် ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ထောက်ပံ့မှုမှာ ၀.၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသဖြင့် လှူဒါန်းသည့် နိုင်ငံများတွင် နံပါတ် ၂၂ နေရာတွင်သာ ရှိသည်။ အခြားတစ်ဖက်မှ ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်လူမျိုးတို့၏ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် လှူဒါန်းမှုများမှာ အလွန်ရက်ရောသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။<ref>{{cite web|author=Shah, Anup|title=US and Foreign Aid Assistance|date=2009-04-13|publisher=GlobalIssues.org|url=http://www.globalissues.org/article/35/us-and-foreign-aid-assistance|accessdate=2009-10-11}}</ref> [[File:USS Abraham Lincoln(CVN 72).jpg|thumb|left|အမေရိကန် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော ယူအက်စ်အက်စ် အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]] အမေရိကန်သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် စစ်သေနာပတိချုပ်ရာထူးကို ရယူထားပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ်အဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနမှာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များကို အုပ်ချုပ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ မရိန်းတပ်၊ လေတပ် တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို စစ်မက် ဖြစ်ပွားမနေသော အချိန်တွင် ပြည်ထဲရေး ဌာနမှ အုပ်ချုပ်ပြီး စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ရေတပ်မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ၁.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး အရန်အင်အား နှင့် အမျိုးသားအစောင့်တပ်ဖွဲ့များကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ပါက အားလုံးပေါင်း ၂.၃ သန်းမျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများတွင် ကန်ထရိုက်တာများ မပါဝင်ဘဲ အရပ်သား ၇ သိန်းကျော် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf|title=The Air Force in Facts and Figures (Armed Forces Manpower Trends, End Strength in Thousands)|work=Air Force Magazine|date=May 2009|accessdate=2009-10-09}}</ref> စစ်မှုထမ်းရန် အတွက်မှာ မိမိဆန္ဒအလျောက်သာ ဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲကာလ အတွင်းတွင် စစ်မှုမထမ်း မနေရ စနစ်ကို ကြိုတင်ရွေးချယ်ထားသူ များအပေါ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းလေ့ ရှိသည်။ <ref>{{cite web | url=http://www.sss.gov/what.htm | title=WHAT DOES SELECTIVE SERVICE PROVIDE FOR AMERICA? | publisher=Selective Service System | work=www.sss.gov | accessdate=February 11, 2012 | archivedate=15 September 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915102215/http://www.sss.gov/what.htm }}</ref> အမေရိကန် စစ်တပ်များကို လေတပ် အတွင်းရှိ များပြားလှစွာသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်မှ လက်ရှိသုံးစွဲနေသော လေယာဉ်တင် သင်္ဘော ၁၁ စင်း ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်၏ အတ္တလန္တိတ်နှင့် ပစိဖိတ် ဒေသရှိ သင်္ဘောများ ဖြင့် ဖြစ်စေ အလျှင်အမြန် နေရာ ချထားနိုင်သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း နှင့် နိုင်ငံခြား အခြေခံစခန်း ပေါင်း ၈၆၅ ခု ရှိပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf|title=Base Structure Report, Fiscal Year 2008 Baseline|publisher=Department of Defense|accessdate=2009-10-09}}</ref> နိုင်ငံပေါင်း ၂၅ နိုင်ငံတွင် တာဝန်ချထားသူပေါင်း ၁၀၀ ကျော် မျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf|title=Active Duty Military Personnel Strengths by Regional Area and by Country (309A)|publisher=Department of Defense|date=2010-03-31|accessdate=2010-10-07|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724211511/http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စုစုပေါင်း သုံးစွဲငွေမှာ ဘီလီယံ ၇၀၀ ခန့်မျှ ဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ စစ်တပ်များ သုံးစွဲငွေ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ဖြစ်ပြီး အခြားနိုင်ငံကြီး ၁၄ နိုင်ငံ၏ စစ်ရေး သုံးစွဲစရိတ် ပေါင်းထားခြင်း ထက်ပင် များသည်။ ဂျီဒီပီ၏ ၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စစ်ရေး စရိတ် အသုံးအများဆုံးသော နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံတွင် ဆော်ဒီအာရေဗျ ပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|title=The 15 Countries with the Highest Military Expenditure in 2010|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=2012-02-05|archivedate=28 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders}}</ref> ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာန၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွက် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်မှာ ၅၅၃ ဘီလီယံ ဒေါ်လာမျှ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်ထက် ၄.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ပိုမြင့်သည်။ အီရတ်နိုင်ငံနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ အတွင်း စစ်ရေးအရ သုံးစွဲရန် ၁၁၈ ဘီလီယံ ထပ်မံ လျာထားသည်။ <ref>{{cite web|url=http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|title=Fiscal Year 2012 Budget Request Overview|publisher=Department of Defense|date=February 2011|accessdate=2011-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110304062616/http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|archivedate=4 March 2011}}</ref>အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နောက်ဆုံး တပ်ဖွဲ့မှာ အီရတ်နိုင်ငံမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ထွက်ခွာခဲ့သည်။ အီရတ်စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၄,၄၈၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://icasualties.org/Iraq/index.aspx|title=Operation Iraqi Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-02-05|accessdate=2012-02-05|archivedate=21 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110321080348/http://icasualties.org/Iraq/index.aspx}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီလ စာရင်းအရ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၉ သောင်းခန့်မျှ တာဝန် ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm|author=Cherian, John|title=Turning Point|publisher=Frontline|date=2012-04-20|accessdate=2012-04-04|archivedate=7 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407115236/http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီ လအထိ အာဖဂန်နစ္စတန် စစ်ပွဲ အတွင်းတွင် အမေရိကန် စစ်သားပေါင်း ၁၉၂၄ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://icasualties.org/OEF/index.aspx|title=Operation Enduring Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-04-04|accessdate=2012-04-04|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229103806/http://www.icasualties.org/OEF/index.aspx}}</ref> == စီးပွားရေး == {| class="infobox" style="font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 270px;" |- style="background:#f5f5f5;" ! colspan="3" | Economic indicators |- | အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း || ၈.၂% <small>(မတ်လ ၂၀၁၂)</small> || style="text-align: right;" | <ref>{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm|title=Employment Situation Summary|publisher=U.S. Dept. of Labor|date=2012-04-06|accessdate=2012-04-17}}</ref> |- | GDP တိုးတက်မှု || ၂.၈% <small>(4Q 2011)</small>၊ ၁.၇% <small>(၂၀၁၁)</small>|| style="text-align: right;" | <ref>{{cite web|url=http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|title=Gross Domestic Product, 4th Quarter 2011 and Annual 2011 (Advance Estimate)|publisher=Bureau of Economic Analysis|date=2012-01-27|accessdate=2012-02-03}} Change is based on [[Chained dollars|chained 2005 dollars]]. Quarterly growth is expressed as an annualized rate.</ref> |- | စားသုံးသူတို့၏ ကုန်ဈေးနှုန်း ညွှန်းကိန်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှု || ၂.၇% <small>(မတ်လ ၂၀၁၁&nbsp;– မတ်လ ၂၀၁၂)</small> || style="text-align: right;" | <ref>{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/cpi.nr0.htm|title=Consumer Price Index: March 2012|publisher=Bureau of Labor Statistics|date=2012-04-13|accessdate=2012-04-17}}</ref> |- | ဆင်းရဲမွဲတေမှု || ၁၅.၁% <small>(၂၀၁၀)</small> || style="text-align: right;" | <ref name=CBPR10>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2011pubs/p60-239.pdf|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2010|publisher=U.S. Census Bureau|date=2010-09-14|accessdate=2011-09-16}}</ref> |- | အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေး || $၁၅.၆၂ ထရီလီယံ <small>(ဧပြီလ ၁၃၊ ၂၀၁၂)</small> || style="text-align: right;" | <ref>{{cite web|url=http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np|title=Debt Statistics|publisher=U.S. Dept. of the Treasury|accessdate=2012-04-17|archivedate=18 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110418203433/http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np}}</ref> |- | အိမ်ထောင်စုများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှု || $၅၈.၅ ထရီလီယံ <small>(4Q ၂၀၁၁)</small> || style="text-align: right;" | <ref>{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/releases/Z1/Current/z1r-1.pdf|title=Flow of Funds Accounts of the United States: Flows and Outstandings Fourth Quarter 2011|publisher=U.S. Federal Reserve|date=2012-03-08|accessdate=2012-04-17}}</ref> |} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် များပြားလှစွာသော သဘာဝအရင်းအမြစ်များ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးသော အခြေခံအဆောက်အအုံများ၊ မြင့်မားသော ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးစွမ်းအား များဖြင့် မောင်းနှင်ထားသော အရင်းရှင်စီးပွားရေးစနစ် ရှိသည်။<ref>Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, "Resource-Based Growth Past and Present", in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. ISBN 0-8213-6545-2.</ref> နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂျီဒီပီ ၁၅.၁ ထရီလီယံ ဒေါ်လာမှာ ဈေးကွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်းထားဖြင့် ကြည့်မည် ဆိုလျှင် တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန် စုစုပေါင်း၏ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]] (PPP) ကိုထည့်တွက်မည် ဆိုပါက တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန်၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။.<ref name="IMF GDP"> {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&pr.y=10&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=111&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|title=United States|publisher=International Monetary Fund|accessdate=April 22, 2012}}</ref> အခြားနိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် တစ်နိုင်ငံချင်းစီထက် ဂျီဒီပီ ပိုမြင့်သော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ် စာရင်းအရ PPP ကို ထည့်တွက်မည် ဆိုလျှင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီဒီပီထက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ လျော့နည်းသည်။ တကမ္ဘာလုံးတွင် လူတစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီ အားဖြင့် နံပါတ် ၉ နေရာတွင် လည်းကောင်း၊ PPP ကို ထည့်တွက်ထားသော ဂျီဒီပီ အနေနှင့် နံပါတ် ၆ နေရာတွင် လည်းကောင်း ရှိသည်။.<ref name="IMF GDP"/> အမေရိကန် ဒေါ်လာသည် တကမ္ဘာလုံးသုံးသော အဓိက အရံငွေ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |title=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves |format=PDF |date= |accessdate=2012-04-09}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်စည်တင်သွင်းမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် ကုန်စည် တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးချင်း ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာမူ မများလှပေ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်ရေး အရှုံးပြမှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၃၅ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။<ref name=Trade>{{cite web|title=Trade Statistics|url=http://greyhill.com/trade-statistics|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-06}}</ref> ကနေဒါနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့မှာ ထိပ်ဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်များပင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/foreign-trade/top/dst/current/balance.html|title=Top Ten Countries with which the U.S. Trades|publisher=U.S. Census Bureau|date=August 2009|accessdate=2009-10-12}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ရေနံမှာ တင်သွင်းမှု အများဆုံး ကုန်စည်ဖြစ်ပြီး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စက်ကိရိယာများမှ အများဆုံးသော ပို့ကုန် ဖြစ်သည်။<ref name=Trade/> တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေးအများဆုံး ရှိသော ကြွေးရှင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe|title=National debt: Whom does the US owe??publisher=CSMonitor.com|date=2011-02-04|accessdate=2011-07-14|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120411202257/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe}}</ref> [[File:Wall-Street Nueva York6397.JPG|thumb|left|ဝေါလ်စထရိ နှင့် နယူးယောက် စတော့အိတ်ချိန်း သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒေါ်လာ ပမာဏအားဖြင့် ကြည့်ပါက အကြီးဆုံးသော ငွေကြေးဈေးကွက်များ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://ir.nyse.com/phoenix.zhtml?c=129145&p=irol-newsArticle&ID=1036503&highlight=|title=New Release/Ultra Petroleum Corp.,|publisher=NYSE Euronext|date=2007-07-03|accessdate=2007-08-03}}</ref>]] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများမှ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ၈၆.၄ % အထိ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများမှ ၄.၃ % မျှ ပါဝင်ခဲ့ကာ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက ကျန်ရှိသော ၉.၃ % ကို ပါဝင်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite web|url=http://greyhill.com/gdp-by-industry/ |title=GDP by Industry|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-13}}</ref> နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ စက်မှုခေတ်လွန် အဆင့်သို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၆၇.၈ % ကို ပံ့ပိုးပေးထားသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စက်မှုဆိုင်ရာ အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။<ref name=Econ>{{cite web|url=http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080312123609/http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archivedate=12 March 2008|accessdate=2008-03-12|title=USA Economy in Brief|publisher=U.S. Dept. of State, International Information Programs}}</ref> စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများတွင် ငွေလည်ပတ်မှု အများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ လက်လီ လက်ကား ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း ဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေအများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls|title=Table 724—Number of Tax Returns, Receipts, and Net Income by Type of Business and Industry: 2005|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-10-12}}</ref> ထုတ်ကုန်များတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသည်မှာ ဓာတုဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls|title=Table 964—Gross Domestic Product in Current and Real (2000) Dollars by Industry: 2006|publisher=U.S. Census Bureau|date=May 2008|accessdate=2009-10-12}}</ref> အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အများဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရေနံ တင်သွင်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html|title=Rank Order—Oil (Production)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=12 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512233445/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html|title=Rank Order—Oil (Consumption)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=26 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20}}{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/data_publications/company_level_imports/current/import.html|title=Crude Oil and Total Petroleum Imports Top 15 Countries|publisher=U.S. Energy Information Administration|date=2009-09-29|accessdate=2009-10-12}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် လျှပ်စစ်စွမ်းအင် နှင့် နျူးကလီယား စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမ နေရာမှ ရှိနေပြီး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်၊ ကန့်၊ ဖော့စဖိတ် နှင့် ဆား ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်း ပထမနေရာမှ ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းသည် အမေရိကန် ဂျီဒီပီ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ သာ ရှိသည်။<ref name=Econ/> သို့သော်လည်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပြောင်းဖူး<ref>{{cite web|url=http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&name=Corn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112182404/http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&name=Corn|archivedate=12 January 2008|title=Corn|publisher=U.S. Grains Council|accessdate=2008-03-13}}</ref> နှင့် ပဲပုတ် (soybean) <ref>{{cite web|url=http://www.worldwatch.org/node/5442|title=Soybean Demand Continues to Drive Production|publisher=Worldwatch Institute|date=2007-11-06|accessdate=2008-03-13|archivedate=16 March 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316060234/http://www.worldwatch.org/node/5442}}</ref>ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမနေရာတွင် ရှိသည်။ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်သည့် ကိုကာကိုလာ နှင့် မက်ဒေါ်နယ်တို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသိအများဆုံး အမှတ် တံဆိပ် ၂ ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|title=Sony, LG, Wal-Mart among Most Extendible Brands|publisher=Cheskin|date=2005-06-06|accessdate=2007-06-19|archivedate=12 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312001935/http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ စာရင်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ ၁၅၄.၁ သန်း ရှိသည်။ အစိုးရဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၁.၂ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အစိုးရသည် အကြီးဆုံးသော အလုပ်ရှင် ဖြစ်သည်။ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းခွင်များတွင် အလုပ်သမား အများဆုံးရှိသော ကဏ္ဍများမှာ ကျန်းမာရေး နှင့် လူမှုဖူလုံရေး ကဏ္ဍတို့ ဖြစ်ပြီး အလုပ်သမား ၁၆.၄ သန်းမျှ ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၁၂ % မှာ သမဂ္ဂဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အနောက် ဥရောပတွင် ၃၀ % မျှ ရှိသဖြင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများလောက် သမဂ္ဂဝင်သူ မများပေ။<ref>{{cite web|author=Fuller, Thomas|url=http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|title=In the East, Many EU Work Rules Don't Apply|date=2005-06-15|work=International Herald Tribune|accessdate=2007-06-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616015106/http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|archivedate=16 June 2005}}</ref> ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလုပ်သမားများကို အလုပ်ခန့်ရန် နှင့် အလုပ်ဖြုတ်ရန် အတွက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလွယ်ကူဆုံးသော တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။<ref name="EDBI">{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197|accessdate=2007-06-28|title=Doing Business in the United States (2006)|publisher=World Bank}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်း အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် (Productivity) အမြင့်မားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ နှင့် နော်ဝေနိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။ တစ်နာရီချင်း အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် အနေဖြင့် ကြည့်ပါက စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိပြီး ထိုနှစ်နိုင်ငံနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.conference-board.org/data/economydatabase/|title=Total Economy Database, Summary Statistics, 1995–2010|publisher=The Conference Board|work=The Conference Board Total Economy Database|date=September 2010|accessdate=2009-09-20}}</ref> ဥရောပနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ အိမ်ခွန် မြေခွန် နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းခွန်များမှာ မြင့်မားပြီး အလုပ်သမားအခွန် နှင့် စားသုံးမှု အခွန်များမှာ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite news|author=Gumbel, Peter|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html|title=Escape from Tax Hell|date=2004-07-11|work=Time|accessdate=2007-06-28|archivedate=7 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100107005616/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html}}</ref> === ဝင်ငွေနှင့် လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု === အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဌာန၏ စာရင်းအရ အခွန်မကောက်ခံရမီ အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်း၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၉,၄၄၅ မျှ ဖြစ်သည်။ အာရှ-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၄,၃၀၈ အထိ ရှိပြီး အာဖရိကန်-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၂,၆၀၈ မျှသာ ရှိသည်။<ref name=CBPR10/> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ အိမ်ထောင်စုတို့၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ ချမ်းသာသော လူတန်းစားတို့၏ ဝင်ငွေနှင့် ညီမျှသည်။ ၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ အလျှင်အမြန် လျော့ကျသွားခဲ့သော်လည်း ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံသား၏ ၁၁% မှ ၁၅% အထိမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် ရှိနေပြီး ၅၈.၅% သော နိုင်ငံသားတို့မှာ အသက် ၂၅ နှစ်မှ အသက် ၇၅ နှစ်အတွင်း အနည်းဆုံး ၁ နှစ်မျှ ဆင်းရဲချို့တဲ့စွာ သုံးစွဲရမှု ရှိသည်။<ref name="USCB IP&HIC 2007">{{cite web|author=DeNavas-Walt, Carmen, Bernadette D. Proctor, and Jessica Smith|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/p60-235.pdf|format=PDF|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2007|publisher=U.S. Census Bureau|month=August|year=2008|accessdate=2008-11-13}}</ref><ref>{{Cite book|last=Hacker|first=Jacob S.|year=2006|title=The Great Risk Shift: The New Economic Insecurity and the Decline of the American Dream|url=https://archive.org/details/greatriskshiftas00hack|location=New York|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-533534-1}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဆင်းရဲသား အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၄၆.၂ သန်းမျှရှိပြီး ၄ နှစ်ဆက်တိုက် မြင့်တက်လာသော အရေအတွက်ပင် ဖြစ်သည်။<ref name=CBPR10/> [[File:South San Jose (crop).jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၊ ဆန်ဂျို့စ်မြို့ရှိ လူလတ်တန်းစားတို့၏ ဆင်ခြေဖုံး]] ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အစိုးရက နိုင်ငံသားတို့၏ လူမှုဖူလုံရေးကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်မှုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အနည်းဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါသည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းကို လျော့ချရာတွင် ချမ်းသာသောနိုင်ငံများထဲ၌ အလယ်ခေါင် အဆင့် ထက်ပင် နိမ့်ကျသေးသည်။<ref name="Sme">{{cite journal | last1 = Smeeding | first1 = T. M. | year = 2005 | title = Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective | url = | journal = Social Science Quarterly | volume = 86 | issue = | pages = 955–983 | doi = 10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x }}</ref><ref>{{cite journal | last1 = Kenworthy | first1 = L. | year = 1999 | title = Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment" ''Social Forces'' 77(3), 1119–1139. Bradley, D., E. Huber, S. Moller, F. Nielsen, and J. D. Stephens (2003). "Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies | url = | journal = American Sociological Review | volume = 68 | issue = 1| pages = 22–51 }}</ref>သို့သော်လည်း လူမှုရေး လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ အသုံးစရိတ်များမှာ လူတစ်ဦးချင်းစီ အတွက် ကြည့်လျှင် မြင့်မားသည်။<ref>{{cite journal|last=Fishback|first=Price V.|date=May 2010|title=Social Welfare Expenditures in the United States and the Nordic Countries: 1900–2003|journal=NBER Working Paper series|volume=15982|url=http://papers.nber.org/papers/w15982}}</ref> အမေရိကန်၏ လူမှုဖူလုံရေး စောင့်ရှောက်မှုမှာ အသက်ကြီးသူများအတွက် ဆင်းရဲမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်သော်လည်း<ref>Orr, D. (November–December, 2004). "Social Security Isn't Broken: So Why the Rush to 'Fix' It?" In C. Sturr and R. Vasudevan, eds. (2007). ''Current Economic Issues''. Boston: Economic Affairs Bureau.</ref> ငယ်ရွယ်သူများအတွက်မူ ထောက်ပံ့မှုမှာ အတော်ပင် နည်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own|author=Starr, Paul|date=2008-02-25|title=A New Deal of Their Own|work=American Prospect|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 May 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505021735/http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စက်မှုလုပ်ငန်း တိုးတက်သော နိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံရှိ ကလေးသူငယ်များ၏ ပျော်ရွှင်ကျန်းမာမှုကို ယူနီဆက်ဖ် အဖွဲ့မှ လေ့လာရာတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နောက်ဆုံးမှ စ၍ ရေတွက်လျှင် ဒုတိယနေရာတွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/nol/shared/bsp/hi/pdfs/13_02_07_nn_unicef.pdf|title=Child Poverty in Perspective: An Overview of Child Well-Being in Rich Countries|author=UNICEF|work=BBC|year=2007|accessdate=2007-09-10}}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကြားတွင် အမေရိကန်ရှိ လူတန်းစား အားလုံး၏ ဝင်ငွေအစစ်အမှန်မှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဆင်းရဲသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေမှာ ချမ်းသာသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေထက် ပို၍ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်ခဲ့သည်။<ref name=Hartman>{{cite web|url=http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|author=Hartman, Chris|year=2008|title=By the Numbers: Income|publisher=Demos|accessdate=2008-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725230318/http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|archivedate=25 July 2011}}</ref> ထိုနောက်ပိုင်းတွင် ဝင်ငွေတိုးတက်မှုမှာ နှေးကွေးလာခဲ့ပြီး ပို၍ မညီမမျှ ဖြစ်လာခဲ့ကာ စီးပွားရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရမှုမှာ လျော့နည်းလာခဲ့သည်။<ref name=Hartman/><ref>Bartels, L. M. (2008). ''Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age''. Princeton, NJ: Princeton University Press, p. 20.</ref> ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စ၍ လူတန်းစားအားလုံး၏ မိသားစုအလိုက် ဝင်ငွေမှာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|author=Henderson, David R.|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3522596.html|title=The Rich—and Poor—Are Getting Richer|work=Hoover Digest|year=1998|accessdate=2007-06-19}}</ref> လင်မယား နှစ်ယောက်စလုံး အလုပ်လုပ်ကြသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ ယောက်ျား မိန်းမ လစာ ကွာဟမှု လျော့နည်းလာသည့် အတွက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်ချိန် များပြားလာသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း ထိုသို့ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံးမှ အချမ်းသာဆုံးသော သူများအတွက် တိုးတက်မှု ပိုများလာခဲ့သည်။<ref name="Sme"/><ref name=Hartman/><ref>{{cite web|url=http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html|author=Yellen, J.|year=2006|title=Speech to the Center for the Study of Democracy 2006–2007 Economics of Governance Lecture University of California, Irvine|publisher=Federal Reserve Board|location=San Francisco|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101205221853/http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html}}{{cite web|author=Shapiro, Isaac|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&id=746|title=New IRS Data Show Income Inequality Is Again on the Rise|date=2005-10-17|publisher=Center on Budget and Policy Priorities|accessdate=2007-05-16}}</ref> ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေ အကောင်းဆုံး ထိပ်ဆုံး ၁% မှ ၂၁.၈% အထိသော သူများ၏ ဝင်ငွေမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/03/29/business/29tax.html?ex=1332820800&en=fb472e72466c34c8&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|title=Income Gap Is Widening, Data Shows|author=Johnston, David Cay|work=New York Times|date=2007-03-29|accessdate=2007-05-16}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။.<ref name="Sme"/><ref>{{cite web|url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/TabFig2005prel.xls|author=Saez, E.|title=Table A1: Top Fractiles Income Shares (Excluding Capital Gains) in the U.S., 1913–2005|publisher=UC Berkeley|month=October|year=2007|accessdate=2008-07-24}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|title=Field Listing—Distribution of Family Income—Gini Index|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2007-06-14|accessdate=2007-06-17|archivedate=13 June 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html}}</ref> အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ဝင်ငွေအလိုက် ကောက်ခံသော အမြတ်ခွန်စနစ် ရှိ၍ ဝင်ငွေများသူများမှ အမြတ်ခွန် ရာခိုင်နှုန်း များများ ပိုပေးရသော စနစ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web | url=http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html | title=No Country Leans on Upper-Income Households as Much as U.S | publisher=The Tax Foundation | date=March 21, 2011 | accessdate=March 15, 2012 | author=Hodge, Scott | archivedate=12 May 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512050914/http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html }}</ref> ထိပ်ဆုံး ၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရ အတွက် အမြတ်ခွန် ၂၇.၆% ကို ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ အမြတ်ခွန် ၅၄.၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ပေးခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|url=http://www.cbo.gov/ftpdocs/88xx/doc8885/EffectiveTaxRates.shtml|title=Shares of Federal Tax Liabilities, 2004 and 2005|publisher=Congressional Budget Office|accessdate=2008-11-02}}</ref> ဝင်ငွေ အမြတ်ခွန် စသည်တို့နှင့် အလားတူပင် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုမှာလည်း ထိပ်ဆုံးရှိ လူတန်းစားတွင် အများဆုံးဖြစ်သည်။ အချမ်းသာဆုံးသော လူဦးရေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၆၉.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံးသော ဝေစုပင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|author=Domhoff, G. William|url=http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/power/wealth.html|title=Table 4: Percentage of Wealth Held by the Top 10% of the Adult Population in Various Western Countries|publisher=University of California at Santa Cruz, Sociology Dept.|work=Power in America|month=December|year=2006|accessdate=2006-08-21|archive-date=20 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111020134522/http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/power/wealth.html}}</ref> အချမ်းသာဆုံးသော ၁% မှာ စုစုပေါင်း ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၃၃.၄% ကို ပိုင်ဆိုင်ကြသည်။<ref>{{cite web|author=Kennickell, Arthur B.|url=http://www.federalreserve.gov/pubs/oss/oss2/papers/concentration.2004.5.pdf|title=Table11a: Amounts (Billions of 2004 Dollars) and Shares of Net Worth and Components Distributed by Net Worth Groups, 2004|publisher=Federal Reserve Board|work=Currents and Undercurrents: Changes in the Distribution of Wealth, 1989–2004|date=2006-08-02|accessdate=2007-06-24}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ်မှ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ထားသော လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (inequality-adjusted human development index သို့ IHDI) တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို တကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၉ နိုင်ငံ အတွင်း နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်မတွက်ထားသော လူသား ဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း(Human Development Index သို့ HDI) ထက် ၈ နေရာမျှ အောက်ရောက်သည်။<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/statistics/ihdi/ |title=Statistics &#124; Inequality-adjusted HDI &#124; Human Development Reports (HDR) &#124; United Nations Development Programme (UNDP) |publisher=Hdr.undp.org |date= |accessdate=2010-11-05 |archive-date=6 August 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110806085450/http://hdr.undp.org/en/statistics/ihdi/ }}</ref> == အခြေခံ အဆောက်အအုံ == === သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ === [[File:Aldrin Apollo 11.jpg|thumb|left|upright|အပိုလို ၁၁ အာကာသယာဉ်မှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံ တစ်ပုံဖြစ်ပြီး ဘပ်ဇ်အယ်လ်ဒရင် အား လ၏ မျက်နှာပြင် ပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ်]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကြံဆတီထွင်မှုတို့တွင် ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းကတည်းက ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရှိနေသည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ်တွင် [[အလက်ဇန္ဒား ဂရေဟမ် ဘဲလ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တယ်လီဖုန်းနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဆုံး မူပိုင်ခွင့်ကို ချထားပေးခဲ့သည်။ [[သောမတ် အက်ဒီဆင်]]၏ ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ပထမဦးဆုံးသော ဓာတ်ပြားဖွင့်စက်၊ ပထမဦးဆုံး ကြာရှည်ခံ မီးလုံး၊ ပထမဆုံး အသုံးပြုနိုင်သည့် ရုပ်ရှင်ကင်မရာတို့ကို တီထွင် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ နီကိုလာ တက်စလာမှ အေစီ လျှပ်စီးကြောင်း၊ အေစီ မော်တာနှင့် ရေဒီယိုတို့ကို ပထမဦးဆုံး တီထွင်ကြံဆခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် ရမ်ဆန် အီး အိုးလ် နှင့် [[ဟင်နရီ ဖို့ဒ်]] တို့၏ မော်တော်ကား ကုမ္ပဏီမှစ၍ အလိုအလျောက် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး လိုင်းများ စတင်ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ညီနောင်မှ ပထမဆုံး ထိန်းချုပ်မောင်းနှင်နိုင်သော လေယာဉ်ကို စတင် တီထွင် ခဲ့သည်။<ref>{{cite web| author =Benedetti, François| url =http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archiveurl =https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archivedate =12 September 2007| title =100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality| publisher =Fédération Aéronautique Internationale (FAI)| date =2003-12-17| accessdate =2007-08-15}}</ref> ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် နာဇီဝါဒ ထွန်းကားလာမှုကြောင့် အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း၊ အန်ရစ်ကို ဖာမီ နှင့် ဂျွန် ဗွန် နျူမန် အပါအဝင် ဥရောပ သိပ္ပံပညာရှင် အတော်များများသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင် လာခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း မန်ဟတ်တန် ပရော့ဂျက်မှ အဏုမြူဗုံးကို စတင်တီထွင်ခဲ့ပြီး အဏုမြူခေတ်သို့ လမ်းပြ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အာကာသအတွင်း အပြိုင်အဆိုင် ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှ ဒုံးပျံများ၊ မက်တီးရီးယဲလ် နည်းပညာများ၊ ကွန်ပျူတာ ပညာရပ်များ အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အိုင်ဘီအမ်၊ အက်ပဲလ် ကွန်ပျူတာ နှင့် [[မိုက်ခရိုဆော့ဖ်]]တို့မှ ကွန်ပျူတာ နည်းပညာကို မွမ်းမံပြီး လူတစ်ဦးချင်းသုံး ကွန်ပျူတာများကို ထုတ်လုပ်ရောင်းချရာမှ ကွန်ပျူတာများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ အင်တာနက် နည်းပညာကို အစပျိုးသော အေပရာနက် (APRANET) နှင့် [[အင်တာနက်]] ကို တီထွင်ရာတွင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် သုတေသန လုပ်ငန်းအတွက် အသုံးပြုငွေ၏ ၆၄% မှာ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများမှ ပံ့ပိုးခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web | url = https://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls | title = Research and Development (R&D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004 | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2007-06-19 }}</ref> အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသန စာတမ်းများ ထုတ်ဝေရာတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news | url = http://www.guardian.co.uk/education/2006/mar/21/highereducation.uk4 |author=MacLeod, Donald| title = Britain Second in World Research Rankings | date=2006-03-21 | work = Guardian | accessdate = 2006-05-14 | location=London}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏၆၈% သည် မြန်နှုန်းမြင့် အင်တာနက်ကို တပ်ဆင်အသုံးပြုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web| url =http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home| title =Exploring the Digital Nation—Computer and Internet Use at Home| publisher =U.S. Dept. of Commerce, Economics and Statistics Administration| date =2011-11-08| accessdate =2012-04-11| archivedate =16 May 2012| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120516052644/http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home}}</ref> အမေရိကန်သည် ဗီဇအား ပြုပြင်ထားသော အစားအစာများကို အဓိက တီထွင်စိုက်ပျိုးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ဇီဝနည်းပညာ အသုံးပြု စိုက်ပျိုးထားသော သီးနှံများ၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည်။<ref>{{cite web | url = http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/39/download/isaaa-brief-39-2008.pdf | title = ISAAA Brief 39-2008: Executive Summary—Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008 | publisher = International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications |page=15| accessdate = 2010-07-16 }}</ref> === သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး === [[File:Map of current Interstates.svg|thumb|ပြည်နယ်အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော အဝေးပြေးလမ်းစနစ်မှာ ၄၆,၈၇၆မိုင် (၇၅,၄၄၀ ကီလိုမီတာ)မျှ ရှည်လျားသည်။ <ref>{{cite web |title=Interstate FAQ (Question #3) |publisher=Federal Highway Administration |year=2006 |url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3 |accessdate=2009-03-04}}</ref>]] လူတစ်ဦးချင်း အတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် မော်တော်ကားမှာ အဓိကဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးသော အဝေးပြေးလမ်းမ စနစ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သော လမ်းမများ အပါအဝင် ၁၃ သန်းမျှ ရှိသော လမ်းများ ဆက်သွယ်နေသော ကွန်ယက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|author=Newgeography.com |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |publisher=Newgeography.com |date=2011-01-22 |accessdate=2011-09-16}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးသော မော်တော်ကား ဈေးကွက် ရှိသည်။<ref>{{cite news|author=Agencies |url=http://www.guardian.co.uk/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |title=China overtakes US in car sales &#124; Business &#124; guardian.co.uk |publisher=Guardian |date= 2010-01-08|accessdate=2011-07-10 |location=London}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် မော်တော်ကား အစင်းရေ အများဆုံးရှိပြီး လူ ၁ ထောင်လျှင် မော်တော်ကား ၇၆၅ စီး မျှ အချိုးအစား ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles |title=Motor vehicles statistics&nbsp;– countries compared worldwide |publisher=NationMaster |date= |accessdate=2011-07-10}}</ref> အိမ်သုံးကားများ၏ ၄၀% ခန့်မှာ ဗင်န်ကားများ၊ SUV များနှင့် လိုက်ထရပ်များ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|title =Household, Individual, and Vehicle Characteristics|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125403/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html}}</ref> ပျမ်းမျှ အနေနှင့် ကြည့်ပါက အမေရိကန် တစ်ယောက်လျှင် (ယာဉ်မောင်းသူ နှင့် မမောင်းသူပါ ထည့်တွက်ထားသည်။) ကားမောင်းချိန် တစ်နေ့လျှင် ၅၅ မိနစ်မျှ ရှိပြီး ၂၉မိုင် (၄၇ ကီလိုမီတာ) မျှ သွားလာနေ ကြသည်။<ref>{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html|title =Daily Passenger Travel|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125646/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html}}</ref> အများသုံးယာဉ်များဖြင့် အလုပ်သွားကြသူများမှာ ၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး<ref>{{cite web | url = http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf | format = PDF | author = Renne, John L., and Jan S. Wells | title = Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development (p. 2) | year = 2003 | publisher = Rutgers, The State University of New Jersey | accessdate = 2007-06-11 | archivedate = 12 September 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140912143021/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf }}</ref> နိုင်ငံပေါင်း ၁၇ နိုင်ငံကို စာရင်းကောက်ရာတွင် နောက်ဆုံးနေရာမှ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web |url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |title=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last &#124; Kaid Benfield's Blog &#124; Switchboard, from NRDC |publisher=Switchboard.nrdc.org |date=2009-05-18 |accessdate=2011-07-10 |archivedate=20 January 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html }}</ref> ရထားဖြင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ခြင်းမှာ အများအပြားပင် ဖြစ်သော်လည်း ရထားဖြင့် ခရီးသွားသူ အလွန်နည်းသည်။<ref>{{cite web | url = http://www.gao.gov/products/GAO-07-15 | title = Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures| date=2006-11-13| publisher = U.S. Government Accountability Office| accessdate = 2007-06-20 }}</ref> အမ်ထရက် (Amtrak) ဟုခေါ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ မြို့များအချင်းချင်း သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် ရထားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အတွင်း ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Amtrak Ridership Records|url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&blobtable=MungoBlobs&blobkey=id&blobwhere=1249227805921&blobheader=application%2Fpdf&blobhead|publisher=Amtrak|date=2011-06-08|accessdate=2012-02-29}}</ref> ရထားအသေးစား (Light rail) များမှာ ယခုနှစ်များအတွင်း တိုးတက်လာခဲ့သော်လည်း အမြန်ရထားများမှာ ဥရောပထက် အဆင့်နိမ့်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities|author=McGill, Tracy|publisher=MetaEfficient|date=2011-01-01 |accessdate=2011-08-29}}</ref> စက်ဘီးဖြင့် အလုပ်သွားသူ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work |title=Bicycling to Work |publisher=Trafficsafety.org |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=31 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110831100622/http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work }}</ref> လေကြောင်းလိုင်းများ အားလုံးမှာ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဖြစ်ပြီး ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လေဆိပ် အများစုမှာ အစိုးရပိုင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခရီးသည်ပို့ဆောင်မှု အများဆုံး သော လေကြောင်းလိုင်း ၃ ခုစလုံးမှာ အမေရိကန်တွင် အခြေစိုက်ပြီး ပထမနေရာတွင် ရှိသည်မှာ [[ဒယ်လ်တာ လေကြောင်းလိုင်း]] ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx|title=Scheduled Passengers Carried|publisher=International Air Transport Association (IATA)|year=2011|accessdate=2012-02-17|archivedate=12 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612080336/http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံးသော လေဆိပ် အခု ၃၀ တွင် အမေရိကန်မှ ၁၆ ခုပါဝင်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး ဖြစ်သည့် ဟတ်ဖီးဂျက်ဆန် အတ္တလန္တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-54-55_666_2__|title=Passenger Traffic 2006 Final|publisher=Airports Council International|date=2007-07-18|accessdate=2007-08-15|archivedate=29 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120429000000/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-54-55_666_2__}}</ref> === စွမ်းအင် === အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စွမ်းအင်ဈေးကွက်မှာ တစ်နှစ်လျှင် ၂၉,၀၀၀ တယ်ရာ ဝပ် နာရီ (terawatt hour) မျှ ရှိသည်။ လူတစ်ဦးချင်း စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် ရေနံ ၇.၈တန် နှင့် ညီမျှပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒသမမြောက် အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် စာရင်းအရ စွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ ဓာတ်ဆီ ၄၀ %၊ ကျောက်မီးသွေး ၂၃ %၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၂၂ % ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိနေသေးသော စွမ်းအင်များကို အဏုမြူစွမ်းအင်နှင့် တဖန်ပြန်လည်သုံးစွဲနိုင်သော စွမ်းအင် (renewable energy) အရင်းအမြစ် များမှ ရရှိသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf |title= Diagram 1: Energy Flow, 2007 |work=EIA Annual Energy Review 2007 |publisher=U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration |accessdate=June 25, 2008}}</ref> အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဓာတ်ဆီ သုံးစွဲမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html |title=Rank Order—Oil (Consumption) |publisher=CIA |work=The World Factbook |date=September 6, 2007 |accessdate=September 14, 2007 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20 }}</ref> ဆယ်စုနှစ်များစွာ တိုင်အောင်ပင် အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အဏုမြူစွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ အလွန်နည်းပါးသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ၃ မိုင်ကျွန်း နျူးကလီးယား မတော်တဆမှု အပြီးတွင် အများပြည်သူမှ အဏုမြူ စွမ်းအင် သုံးစွဲရန် မလိုလား၍ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း အဏုမြူ စွမ်းအင် စက်ရုံ ဆောက်လုပ်ရန် လျှောက်ထားမှုများ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url= http://www.economist.com/science/displaystory.cfm?story_id=9762843 |title= Atomic Renaissance |work=The Economist |location =London |accessdate=September 6, 2007 |date=September 6, 2007}}</ref> အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနှင့် ကျောက်မီးသွေး ၂၇ % ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref name="BPReview">{{cite web |url= http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |title= BP Statistical Review of World Energy |publisher= British Petroleum |format= XLS |month= June |year= 2007 |accessdate= February 22, 2010 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090206104056/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archivedate= 6 February 2009 }}</ref> === ပညာရေး === [[File:University-of-Virginia-Rotunda.jpg|thumb| ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော အမေရိကန် ကျောင်းသားများသည် [[သောမတ် ဂျက်ဖာဆင်]] တည်ထောင်ခဲ့သော ဗာဂျီးနီးယား တက္ကသိုလ် ကဲ့သို့သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များတွင် ပညာသင်ကြား ကြသည်။<ref>{{cite web |title=Public Education for the Common Good |author=Rosenstone, Steven J. |publisher=University of Minnesota |url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |date=2009-12-17 |accessdate=2009-03-06 |archivedate=1 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php }}</ref>]] အမေရိကန်ရှိ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ အဖွဲ့များမှ ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ကြပြီး ထောက်ပံ့ကြေးများကို ကန့်သတ်ခွဲဝေပေးခြင်းဖြင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ကြသည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကလေးများသည် ၆ နှစ် သို့ ၇ နှစ်မှစ၍ (သူငယ်တန်း နှင့် ပထမတန်း) ကျောင်းတက်ရန် လိုအပ်ပြီး ၁၈ နှစ်အထိ ကျောင်းတက်ရလေ့ ရှိသည်။ ထိုအချိန်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ၁၂ တန်းသို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ပြီး အထက်တန်း ပညာရေး ပြီးဆုံးပြီ ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် ကျောင်းသားများအား ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇ နှစ်တွင် ကျောင်းမှ ထွက်ခွင့် ပြုသည်။<ref>{{cite web |url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp |title=Ages for Compulsory School Attendance... |accessdate = 2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}</ref> ၁၂% မျှသော ကလေးငယ်တို့သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကျောင်းများနှင့် လူမျိုးဘာသာ ခွဲခြားမှု မရှိသော ပုဂ္ဂလိကကျောင်းများတွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။ ၂ % မျှသော ကလေးငယ်များသာ မိမိတို့ အိမ်တွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html |title=Statistics About Non-Public Education in the United States |accessdate = 2007-06-05 |publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အောင်မြင်သော အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင့်မြင့် ပညာသင် တက္ကသိုလ် အများအပြား ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ထင်ရှားသော အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ကျောင်း ၂၀ တွင် အမေရိကန်မှ ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ် ၁၃ ခု သို့ ၁၅ ခု ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |title=QS World University Rankings |publisher=Topuniversities |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=3 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-2011/top-200.html |title=Top 200&nbsp;– The Times Higher Education World University Rankings 2010–2011 |publisher=Timeshighereducation.co.uk |date= |accessdate=2011-07-10}}</ref> ဒေသခံ ကွန်မျူနတီ ကောလိပ်များလည်း ရှိပြီး ဝင်ခွင့်ရရန် ပိုမိုလွယ်ကူ၍ ပညာသင်ကြားသည့် ကာလ ပိုမို တိုတောင်းကာ ကျောင်းလခလည်း ပို၍ ဈေးနည်းသည်။ ၂၅ နှစ်နှင့် အထက်ရှိသော အမေရိကန်နိုင်ငံသားများတွင် ၈၄.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အထက်တန်းပညာရေး အဆင့်ကို ပြီးဆုံးပြီး၊ ၅၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကောလိပ်ပညာရေး ရှိကာ၊ ၂၇.၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့ရပြီး ၉.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့လွန် ပညာရေး ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf|title=Educational Attainment in the United States: 2003|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate = 2006-08-01}}</ref> အခြေခံ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref name="WF" /><ref>For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America’s Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).</ref> ကုလသမဂ္ဂမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းကို ၀.၉၇ အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Human Development Indicators|year=2005|publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports|accessdate=2008-01-14|url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archivedate=20 June 2007}}</ref> === ကျန်းမာရေး === [[File:Aerial view of Texas Medical Center.jpg|thumb|တက္ကဆပ် ကျန်းမာရေး ရုံးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျန်းမာရေးရုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm|title=2007 Facts & Figures|accessdate=2008-11-07|publisher=Texas Medical Center|archivedate=23 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100623171812/http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm}}</ref>]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၇၈.၄ နှစ်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၁ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၅၀ နေရာတွင် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html|title=Country Comparison: Life Expectancy at Birth|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=2 January 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102233121/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html}}</ref> ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် တကမ္ဘာလုံး၌ အဆင့် ၁၁ ရှိခဲ့သော်လည်း အဝလွန်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကမ္ဘာ၏ အခြားသောနေရာများတွင် ကျန်းမာရေး တိုးတက်လာခြင်းတို့ကြောင့် အဆင့်လျော့ကျ သွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|author=MacAskill, Ewen|url=http://www.guardian.co.uk/world/2007/aug/13/usa.ewenmacaskill |title=US Tumbles Down the World Ratings List for Life Expectancy|date=2007-08-13 |work= Guardian|accessdate = 2007-08-15|location=London}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အားလုံး၏ ၃ပုံ ၁ပုံမှာ အဝလွန်လျက် ရှိပြီး ကျန်ရှိသူများထဲမှ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ပုံမှန်ထက် ပို၍ ဝကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm |title=Prevalence of Overweight and Obesity Among Adults: United States, 2003–2004 |accessdate = 2007-06-05 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics}}</ref> ရာစုနှစ်၏ နောက်ဆုံး ၄ပုံ ၁ ပုံအတွင်း အဝလွန်နှုန်းမှာ ၂ ဆမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများတွင် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book | author= Schlosser, Eric | year = 2002 | title = Fast Food Nation | url= https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric | publisher = Perennial | location = New York| isbn = 0-06-093845-5 |page = [https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric/page/240 240] }}</ref> ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဝလွန်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေသော [[ဆီးချိုအမျိုးအစား-၂]] ဖြစ်ပွားသူမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်များပြားလျက် ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity|year=2005 |accessdate = 2007-06-17|work= [[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]]|publisher=American Heart Association}}</ref> မွေးကင်းစ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၆.၀၆ ဦး ရှိသဖြင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအား နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၂ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၁၇၆ နေရာ၌ ရှိနေစေပြီး အနောက်ဥရောပ နိုင်ငံအားလုံးထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html|title=Country Comparison: Infant Mortality Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=7 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207062332/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် လည်းကောင်း၊ ဂျီဒီပီ၏ ရာခိုင်နှုန်းအနေနှင့် လည်းကောင်း အခြားနိုင်ငံများထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။<ref>''OECD Health Data 2000: A Comparative Analysis of 29 Countries'' [CD-ROM] (OECD: Paris, 2000). See also {{cite web|url=http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf|title=The U.S. Healthcare System: The Best in the World or Just the Most Expensive??year=2001|accessdate=2006-11-29|publisher=University of Maine|archivedate=18 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061118234952/http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf}}</ref> [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးစနစ်အား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလျင်မြန်ဆုံး တုံ့ပြန်နိုင်သည့် နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ သော်လည်း အားလုံးပေါင်း အကျိုး သက်ရောက်နိုင်မှု အနေနှင့် အဆင့် ၃၇ သာလျှင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကျန်းမာရေးနှင့်ဆိုင်သော အာမခံများကို အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများကဲ့သို့ အားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိသည် မဟုတ်ပေ။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိက အာမခံ မှ ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းသော ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုများကို ပေးချေခဲ့ပြီး၊ မိမိဘာသာ အိတ်ကပ် အတွင်းမှ စိုက်ထုတ် သုံးစွဲမှုမှာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိကာ၊ ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများမှ ၄၄ % မျှ ပေးချေခဲ့သည်။<ref name="CDC H">{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/data/hus/hus06.pdf|title=Health, United States, 2006|accessdate = 2006-11-24 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Health Statistics}}</ref> ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၄၆.၆ သန်း သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၁၅.၉% မျှသော အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသဖြင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅.၄သန်းမျှ ပိုများသည်။ ထိုသို့ များပြား လာရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ အလုပ်ရှင်များက ကျန်းမာရေး အာမခံပေးမှု လျော့နည်းလာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="CBPP">{{cite web|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&id=629|title=Poverty Remains Higher, and Median Income for Non-Elderly Is Lower, Than When Recession Hit Bottom: Poor Performance Unprecedented for Four-Year Recovery Period|publisher=Center for Budget and Policy Priorities|date =2006-09-01|accessdate = 2007-06-24}}</ref> ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသော ပြည်သူများနှင့် ကျန်းမာရေး အာမခံ မလုံလောက်သော ပြည်သူများနှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ အဓိက နိုင်ငံရေး ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|author=Abelson, Reed|url=http://www.nytimes.com/2008/06/10/health/policy/10health.html|title=Ranks of Underinsured Are Rising, Study Finds|date= 2008-06-10|work=New York Times|accessdate=2008-10-25}} {{cite journal|author=Blewett, Lynn A. et al.|title=How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance|year= 2006|work=Medical Care Research and Review|volume=63|issue=6|pages=663–700|doi=10.1177/1077558706293634|journal=Medical Care Research and Review|pmid=17099121|month=Dec|first1=LA|first2=A|first3=TJ|issn=1077-5587}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် လေ့လာမှု အရ ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိမှုကြောင့် တစ်နှစ်လျှင် သေဆုံးရသော လူပေါင်း၏ ၄၅,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။<ref>{{cite news|author=Park, Madison |url=http://www.cnn.com/2009/HEALTH/09/18/deaths.health.insurance/index.html?eref=rss_latest|title=45,000 American Deaths Associated with Lack of Insurance |publisher=CNN|date=2009-09-18|accessdate = 2009-10-01}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် မှ လူတိုင်းတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေရန် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|author=Fahrenthold, David A.|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401937.html|title= Mass. Bill Requires Health Coverage|date= 2006-04-05|work=Washington Post|accessdate=2007-06-19}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဥပဒေအရ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ လူတိုင်း အားလုံးနီးပါးတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေမည် ဖြစ်သည်။ == ရာဇဝတ်မှုနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး == [[File:Ford Crown Victoria 1.JPG|thumb|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များက ဆောင်ရွက်သည်။ နယူးယောက်မြို့တော် ရဲဌာနသည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf|title=Local Police Departments, 2003|publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics|date=May 2006|accessdate=2011-12-07|archivedate=16 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716170620/http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf}}</ref>]] အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များနှင့် မြို့ဝန်ဌာန (sheriff's departments) မှ ဆောင်ရွက်သည်။ ပြည်နယ်ရဲ အဖွဲ့မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဆောက်ရွက်ကြသည်။ အက်ဖ်ဘီအိုင် နှင့် ယူအက်စ် မာရှယ် ဆားဗစ် ကဲ့သို့သော ဖက်ဒရယ် အေဂျင်စီများမှာ ပိုမို အထူးပြုသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ကြသည်။ ဖက်ဒရယ် အဆင့်နှင့် ပြည်နယ်များတွင် တရားရေးဌာနများသည် သာတူညီမျှ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ ရာဇဝတ်မှု အများစုကို စီရင်လေ့ ရှိပြီး ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများမှ အချို့သော အမှုအခင်း အမျိုးအစားများကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည့်အပြင် ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ တက်လာသော အချို့သော အယူခံဝင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ကြသည်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကို ဖက်ဒရယ် ဥပဒေအရ တားဆီးထားသော်လည်း အချို့သော ပြည်နယ်များသည် မူးယစ်ဆေးဝါးကို တရားဝင် သုံးစွဲခွင့်ပြုသော ဥပဒေများကို ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပြဋ္ဌာန်းရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ဆေးလိပ်သောက်နိုင်သည့် အသက် ကန့်သတ်ချက်မှာ ၁၈ နှစ်ဖြစ်ပြီး အရက်သောက်နိုင်သည့် အသက်ကန့်သတ်ချက်မှာ ၂၁ နှစ် ဖြစ်သည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ပျမ်းမျှအဆင့်ထက် ပိုသော အကြမ်းဖက် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိပြီး သေနတ်ကိုင် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လူသတ်မှုများ များပြားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf|title=Eighth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems (2001–2002) |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |date = 2005-03-31|accessdate=2008-05-18}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူ ၁ သိန်းလျှင် လူသတ်မှု ၅ မှုမျှ ဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၀.၄% ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html|title=Murder|work=Crime in the United States 2009|publisher=FBI|month=September|year=2010|accessdate=2011-07-23|archive-date=9 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120509211957/http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html}}</ref> သေနတ်ကိုင်ဆောင်ခွင့် နှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ နိုင်ငံရေးအရ အငြင်းပွားမှု များပြားသော ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဝင် မှတ်တမ်းဖြင့် အကျဉ်းချမှု အများဆုံးနိုင်ငံ <ref name="SP">{{cite web|url=http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf|title=New Incarceration Figures: Thirty-Three Consecutive Years of Growth|month=December|year=2006|accessdate=2007-06-10|publisher=Sentencing Project|archivedate=10 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160410214453/http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf}}</ref> နှင့် အကျဉ်းသား ဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ<ref>{{cite web |author=Walmsley, Roy |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215935/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archivedate=28 June 2007 |title=World Prison Population List |year=2005 |accessdate=2007-10-19 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies }} For the latest data, see {{cite web|url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804061423/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archivedate=4 August 2007|title=Prison Brief for United States of America|date=2006-06-21|accessdate=2007-10-19|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}} For other estimates of the incarceration rate in China and North Korea see {{cite web|author=Adams, Cecil|url=http://www.straightdope.com/columns/read/2494/does-the-united-states-lead-the-world-in-prison-population|title=Does the United States Lead the World in Prison Population?|date=2004-02-06|accessdate=2007-10-11|publisher=The Straight Dope}}</ref> ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစပိုင်းတွင် အကျဉ်းကျနေသူ ၂.၃ သန်းမျှ ရှိပြီး လူ၁၀၀ လျှင် ၁ ယောက်နှုန်းထက် ပိုများသည်။ လက်ရှိနှုန်းသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၇ ဆမျှ ပိုများသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611192107/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archivedate=11 June 2007 |title=Incarceration Rate, 1980–2005 |year=2006 |accessdate=2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics }}</ref> အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက်အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သော [[ပိုလန်နိုင်ငံ]]နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|title=World Prison Population List (8th edition)|year=2009|accessdate=2011-07-23|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726170615/http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|archivedate=26 July 2011}}</ref> အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ၏ အကျဉ်းကျမှုနှုန်းမှာ လူဖြူများထက် ၆ ဆမျှ ပိုများပြီး စပိန်အနွယ်များထက် ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။<ref name="SP"/> အကျဉ်းကျသူ ဤမျှ များပြားရခြင်းမှာ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အမိန့်ချမှတ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် သက်ဆိုင်သော ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="SP"/><ref name="HRW">{{cite web |url=http://www.hrw.org/legacy/reports/2000/usa/Rcedrg00-05.htm |title=The Impact of the War on Drugs on U.S. Incarceration |month=May | year=2000 |accessdate = 2007-06-10 |publisher=Human Rights Watch}}</ref> အနောက်နိုင်ငံ အများစုတွင် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဖျက်သိမ်းပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ် ၃၄ခု တွင် အချို့သော အစိုးရ နှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ခွင့်ပြုထားသည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်မှ ၄ နှစ်ကြာမျှ ဆိုင်းငံ့ထားသော သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီးနောက်တွင် လူ ၁၀၀၀ ကျော်ကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007|title=Executions in the United States in 2007|accessdate=2007-06-15|publisher=Death Penalty Information Center|archivedate=7 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907020938/http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး သေဒဏ်ပေးမှု ရှိခဲ့ပြီး [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် [[ယီမင်နိုင်ငံ]] တို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.deathpenaltyinfo.org/death-penalty-international-perspective#interexec |title=Executions Around the World|accessdate = 2011-07-23|year=2010 |publisher=Death Penalty Information Center}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နယူးဂျာစီပြည်နယ်သည် ပထမဆုံး အနေနှင့် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၆ ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီး တွင် ပထမဆုံး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့သော ပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်မှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး [[အီလီနွိုင်းပြည်နယ်]]မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="QuinnSignsAbolition">{{cite news|url=http://newsblogs.chicagotribune.com/clout_st/2011/03/quinn-signs-death-penalty-ban-commutes-15-death-row-sentences-to-life.html|title=Quinn Signs Death Penalty Ban, Commutes 15 Death Row Sentences to Life|date=2011-03-09|accessdate=2011-03-09|newspaper=[[Chicago Tribune]]}}</ref> == လူဦးရေပျံ့နှံ့ နေထိုင်မှု == [[File:Census-2000-Data-Top-US-Ancestries-by-County.svg|thumb|320px|ဒေသအလိုက် အများဆုံးသော လူမျိုးစုများ၊ ၂၀၀၀ ခုနှစ်]] {|class="infobox" style="font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 240px;" |- style="background:#f5f5f5;" ! colspan="2" | လူမျိုး (၂၀၁၀)<ref name="Cen2010Summary">{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2011-03-29|archivedate=6 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706203009/http://2010.census.gov/2010census/data/}}</ref> |- | လူဖြူ || style="text-align: center;" |၇၂.၄% |- | လူမည်း/ အာဖရိကန်-အမေရိကန် || style="text-align: center;" |၁၂.၆% |- | အာရှသား || style="text-align: center;" |၄.၈% |- | အမေရိကန် လူနီများနှင့် အလာစကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ || style="text-align: center;" |၀.၉% |- | ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ နှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများ|| style="text-align: center;" |၀.၂% |- | အခြား|| style="text-align: center;" |၆.၂% |- | လူမျိုး ၂ မျိုး နှင့် အထက်|| style="text-align: center;" | ၂.၉% |- | ဟစ်စပန်းနစ်/ လက်တီနို (''of any race'') || style="text-align: center;" |၁၆.၃% |} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရို၏ ခန့်မှန်းမှုအရ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ လူဦးရေကို ၃၁၃,၅၁၂,၀၀၀ ဦး ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး တရားမဝင် ဝင်ရောက်နေထိုင်သူ ၁၁.၂ သန်းကိုပါ ထည့်တွက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web| url = http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| author = Camarota, Steven A., and Karen Jensenius| title = Homeward Bound: Recent Immigration Enforcement and the Decline in the Illegal Alien Population| month = July| year = 2008| publisher = Center for Immigration Studies| accessdate = 2008-08-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080809030605/http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| archivedate = 9 August 2008}}</ref> ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် လူဦးရေ ၇၆ သန်းမျှသာ ရှိသော်လည်း ၂၀ ရာစုအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၄ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2005pubs/06statab/pop.pdf |format=PDF|title=Statistical Abstract of the United States |publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် လူဦးရေ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အဓိက စက်မှုဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံးရှိသော တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name="PRC">{{cite web|url=http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|title=Executive Summary: A Population Perspective of the United States|publisher=Population Resource Center|month=May|year=2000|accessdate=2007-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604165856/http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|archivedate=4 June 2007}}</ref> မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၁၃.၈၂ သာရှိပြီး ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ မွေးဖွားမှုနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသော်လည်း လူဦးရေ တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ အကောင်းဘက်တွင် ရှိပြီး ၁% မျှ ရှိကာ အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံ အတော်များများထက် သိသိသာသာ ပို၍ များသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html|title=Rank Order—Birth Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|year=2009|accessdate=2009-10-11|archivedate=10 March 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6F0FiNNzQ?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html}}</ref> ၂၀၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ၁ သန်းခန့်အား အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ အဆင့် သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပြီး အများစုမှာ မိသားစု ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ပေါ်လစီဖြင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref name="LPR">[http://www.dhs.gov/xlibrary/assets/statistics/publications/lpr_fr_2011.pdf “U.S. Legal Permanent Residents: 2011”]. [[Office of Immigration Statistics]] ''Annual Flow Report.''</ref> မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး ပြောင်းရွှေ့လာရာ နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတို့သည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး လာရောက်ရာ နိုင်ငံများအဖြစ် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url = http://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR07.shtm|title=Persons Obtaining Legal Permanent Resident Status by Region and Country of Birth: Fiscal Years 1998 to 2007 (Table 3)|publisher=U.S. Dept. of Homeland Security|accessdate=2008-09-06}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိပြီး လူဦးရေ ၁ သန်းကျော်သော မျိုးနွယ်ဆက် မတူညီသော မျိုးနွယ်စု ၃၁ ခု ရှိသည်။<ref name="An2000">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf|title=Ancestry 2000|publisher=U.S.Census Bureau|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-13}}</ref> လူဖြူများမှာ အများဆုံး လူမျိုးဖြစ်ပြီး ဂျာမန်အမေရိကန်များ၊ အင်္ဂလိပ် အမေရိကန်များ နှင့် အိုင်းရစ်ရှ် အမေရိကန်များ ပါဝင်သဖြင့် နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော မျိုးနွယ်ဆက် အစုအဖွဲ့ ၄ ခုမှ ၃ ခု ပါဝင်သည်။<ref name="An2000"/> အာဖရိကန် အမေရိကန်များမှာ နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစုအဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး မျိုးနွယ်ဆက် အစုများတွင် တတိယမြောက် အများဆုံး အစုအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။<ref name="An2000"/> အာရှ အမေရိကန်များမှာ ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစု အဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစုဖြစ်သည်။ အာရှ အမေရိကန်များတွင် လူဦးရေ အများဆုံး လူမျိုး ၂ ခုမှာ တရုတ်-အမေရိကန် များနှင့် ဖိလစ်ပိုင်-အမေရိကန်များ ဖြစ်သည်။<ref name="An2000"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေတွင် ၅.၂ သန်းမှာ အင်ဒီးယန်း လူနီများနှင့် အလက်စကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ပြီး (၂.၉ သန်းမှာ ထိုလူမျိုးစု စင်စစ်များဖြစ်သည်။) ၁.၂ သန်းသော လူဦးရေမှာ ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦး နေထိုင်သူများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ (၀.၅ သန်းမှာ လူမျိုးစု စင်စစ် ဖြစ်သည်။)<ref name="Cen2010Race">{{cite web|author=Humes, Karen R., Nicholas A. Jones, and Roberto R. Ramirez|url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf|title=Overview of Race and Hispanic Origin: 2010| publisher = U.S. Census Bureau| date = March 2011| accessdate = 2011-03-29}}</ref>သန်းခေါင် စာရင်းအတွင်း လူဦးရေ ၁၉ သန်းကျော်ကို အခြားလူမျိုးစုများဟု ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ထိုသူများမှာ အဓိက မျိုးနွယ်စုကြီး ငါးခု အတွင်း ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုနိုင်သူများ ဖြစ်သည်။<ref name="Cen2010Race"/> ဟစ်စပန်းနစ် နှင့် လာတီနို အမေရိကန်များ၏ လူဦးရေ တိုးပွားမှုမှာ အဓိက လူဦးရေ ပြောင်းလဲမှု ပင် ဖြစ်သည်။ ၅၀.၅ သန်းသော အမေရိကန်များမှာ ဟစ်စပန်းနစ် မှ ဆင်းသက်လာသူများဖြစ်ပြီး<ref name="Cen2010Race"/> သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရိုမှာ တူညီသော မျိုးနွယ်စု လက္ခဏာများကို ဝေမျှ ပိုင်ဆိုင် ထားကြသည်ဟု ဆိုထားသည်။ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသော ဟစ်စပန်းနစ်- အမေရိကန်များမှာ မက္ကဆီကို မျိုးနွယ်ဆက်များ ဖြစ်ကြသည်။<ref name=CB2007>{{cite web | url = http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&-CONTEXT=dt&-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&-redoLog=true&-geo_id=01000US&-geo_id=04000US48&-format=&-_lang=en&-SubjectID=15233304 | title = B03001. Hispanic or Latino Origin by Specific Origin | work = 2007 American Community Survey | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2008-09-26 | archivedate = 12 February 2020 | archiveurl = https://archive.today/20200212040125/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&-CONTEXT=dt&-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&-redoLog=true&-geo_id=01000US&-geo_id=04000US48&-format=&-_lang=en&-SubjectID=15233304 }}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ဟစ်စပန်းနစ် ဦးရေမှာ ၄၃% မျှ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဦးရေမှာ ၄.၉%သာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref name="Cen2010Summary"/> ထိုတိုးတက်မှု၏ အများစုမှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေ၏ ၁၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် မွေးဖွားကြသူများ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ၅၄%မှာ လက်တင်အမေရိကတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Tables 41 and 42—Native and Foreign-Born Populations|accessdate = 2009-10-11}}</ref> မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာလည်း အခြား သက်ဆိုင်သော အချက်တစ်ချက်ပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဟစ်စပန်းနစ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် သူမ၏ ဘဝသက်တမ်း တလျှောက်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၄ ဦးနှုန်း မွေးဖွားလေ့ ရှိပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူမည်း အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်း မွေးဖွားကာ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဖြူ အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်းသာ မွေးဖွားကြသည်။ (ပြန်လည် အစားထိုးနှုန်း ၂.၁ ဦးနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသည်။)<ref>{{cite web|author=Hamilton, Brady E., Joyce A. Martin, and Stephanie J. Ventura | url = http://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr60/nvsr60_02.pdf | title = Births: Preliminary Data for 2010 | work = National Vital Statistics Reports, Volume 60, Number 2 | publisher = U.S. Dept. of Health and Human Services|date=2011-11-17 | accessdate = 2012-04-16}}</ref> လူနည်းစု လူမျိုးစု (သန်းခေါင်စာရင်း အဖွဲ့၏ အဆိုအရ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သူနှင့် လူဖြူမဟုတ်သော အခြားလူမျိုးစုများ) များ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၃၆.၃% ရှိပြီး<ref>[http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html US Census Bureau: "U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120514153207/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html |date=14 May 2012 }} see custom table, 2nd worksheet</ref> ကလေးသူငယ်များ၏ ၅၀% ခန့်မှာ အသက် ၁ နှစ်အောက်တွင် ရှိကာ<ref>{{cite news|author=El Nasser, Haya|url=http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1|title=Minority babies almost the majority|date=2011-08-24|work=USA TODAY|accessdate=2011-10-17|archivedate=18 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120418144917/http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1}}</ref> ၂၀၄၂ ခုနှစ်တွင် လူများစု လူမျိုးစု အဖြစ် ပြောင်းလဲရောက်ရှိလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822044429/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archivedate=22 August 2008|title=An Older and More Diverse Nation by Midcentury|publisher=U.S. Census Bureau|date=2008-08-14|accessdate=2008-09-06}}</ref> ၈၂% သော အမေရိကန်များသည် မြို့ပြများနှင့် မြို့ပြများ၏ ဆင်ခြေဖုံးများတွင် နေထိုင်ကြပြီး<ref name="WF"/> ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ဝက်ခန့်မှာ လူဦးရေ ၅ သောင်းကျော်သော မြို့ကြီးများတွင် နေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite web| url = http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-state=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_box_head_nbr=GCT-P1&-mt_name=&-_caller=geoselect&-geo_id=&-format=US-1&-_lang=en| title = United States—Urban/Rural and Inside/Outside Metropolitan Area (GCT-P1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000)| publisher = U.S. Census Bureau| date = 2000-04-01| accessdate = 2008-09-23| archivedate = 12 February 2020| archiveurl = https://archive.today/20200212044207/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-state=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_box_head_nbr=GCT-P1&-mt_name=&-_caller=geoselect&-geo_id=&-format=US-1&-_lang=en}}</ref> ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၂၈၃ ခုမျှသော မြို့များတွင် လူဦးရေ ၁ သိန်းကျော်ရှိပြီး မြို့ကြီး ၉ ခုတွင် လူဦးရေ ၁ သန်းကျော် ရှိကာ [[နယူးယောက်မြို့]]၊[[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]]၊ [[ရှီကာဂိုမြို့]] နှင့် [[ဟူစတန်မြို့]] ကဲ့သို့သော ဂလိုဘယ်လ် စီးတီး ၄မြို့တွင် လူဦးရေ ၂ သန်းကျော် ရှိသည်။<ref name=PopEstBigCities>{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJk99?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 1: Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2008 Population: April 1, 2000 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau, Population Division | date = 2009-07-01 | accessdate = 2009-10-11 }}</ref> လူဦးရေ ၁ သန်း ကျော်သော မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ ၅၂ ခု ရှိသည်။<ref name=PopEstMSA>{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJzkG?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 5. Estimates of Population Change for Metropolitan Statistical Areas and Rankings: July 1, 2007 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau | date = 2009-03-19 | accessdate = 2009-10-11 }}</ref> အလျှင်အမြန် တိုးတက်နေသော မက်ထရိုဧရိယာ ၅၀ ခုတွင် ၄၇ ခုမှာ နိုင်ငံ၏ တောင်ဘက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html|title=Raleigh and Austin are Fastest-Growing Metro Areas|publisher=U.S. Census Bureau|date=2009-03-19|accessdate=2009-10-11}}</ref> ဒါးလတ်စ်မြို့၊ ဟူစတန်မြို့၊ အတ္တလန္တာမြို့ နှင့် ဖီးနစ်မြို့ ၄မြို့သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း လူဦးရေ ၁သန်းကျော်မျှ တိုးပွားလာခဲ့သည်။<ref name=PopEstMSA/> <center>{{အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အကြီးမားဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသများ}}</center> {{-}} === ဘာသာစကား === {|class="infobox" style="font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 250px;" |- style="background:#f5f5f5;" !colspan="2"|ဘာသာစကား(၂၀၁၀)<ref name=Lang> "Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010", American Community Survey, U.S. Census Bureau, in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.</ref> |- |[[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ|အင်္ဂလိပ်]] (''တစ်မျိုးတည်း'')||style="text-align: center;"| ၂၂၉.၇ သန်း |- |[[စပိန်ဘာသာ|စပိန်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style="text-align: center;"|၃၇.၀သန်း |- |[[တရုတ်ဘာသာ|တရုတ်]]||style="text-align: center;"|၂.၈ သန်း |- |[[ပြင်သစ်ဘာသာ|ပြင်သစ်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style="text-align: center;"|၂.၁ သန်း |- | တာဂါးလော့||style="text-align: center;"|၁.၆ သန်း |- |ဗီယက်နမ်||style="text-align: center;"| ၁.၄ သန်း |- |ကိုရီးယား||style="text-align: center;"| ၁.၁ သန်း |- |ဂျာမန်||style="text-align: center;"| ၁.၁ သန်း |} အင်္ဂလိပ်စကား သည် လူအများသုံးကြသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ် မထားပေ။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသား အဖြစ်ပြောင်းလဲသည့် ဥပဒေတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို စံအဖြစ် သုံးသော ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၃၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း အသက် ၅ နှစ်နှင့် အထက်တို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသည်။ စပိန်ဘာသာ စကားကို လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းက အိမ်တွင် သုံးကြပြီး ဒုတိယ ဘာသာစကားတွင် သင်ကြားမှု အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။<ref name=Lang/><ref>{{cite web| url = http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf| title = Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning| date = fall 2002| publisher = MLA| accessdate = 2006-10-16| archivedate = 3 August 2008| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080803020358/http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf}}</ref> အချို့သော အမေရိကန် ဥပဒေပညာရှင်တို့က အင်္ဂလိပ်ကို နိုင်ငံတော် ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားမှုများ ဖြစ်ပြီး အနည်းဆုံး ပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် တရားဝင်ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ဖြစ်သည်။<ref name=ILW>{{cite web |author=Feder, Jody |url= http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title= English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=January 25, 2007 |publisher= Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate= June 19, 2007}}</ref> ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တွင် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသုံး ဘာသာစကားနှင့် အင်္ဂလိပ်စကား ၂ ခုစလုံးသည် ပြည်နယ်ဥပဒေ အရ တရားဝင် ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html|title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4|publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau|date=1978-11-07|accessdate=2007-06-19|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html}}</ref> တရားဝင် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် စပိန်ဘာသာ အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း၊ လူဝီစီးယားနားပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကား အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားသည်။<ref>{{cite book| author =Dicker, Susan J. | title = Languages in America: A Pluralist View | url =https://archive.org/details/languagesinameri00dick |year=2003|pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216], 220–25 | location =Clevedon, UK| publisher = Multilingual Matters|isbn=1-85359-651-5}}</ref> [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] ကဲ့သို့သော အချို့ပြည်နယ်များတွင် တရားရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများ အပါအဝင် အချို့သော အစိုးရ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများကို စပိန်ဘာသာ ဖြင့်လည်း ပြန်ဆို ထုတ်ဝေရန် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30|title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6)|publisher=Legislative Counsel, State of California|accessdate=2007-12-17|archivedate=22 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30}} {{cite web|url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm|title=California Judicial Council Forms|publisher=Judicial Council, State of California|accessdate=2007-12-17}}</ref> အင်္ဂလိပ်စကား မပြောသော ပြည်သူများ ရှိရာ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများတွင် အစိုးရဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ (အထူးသဖြင့် မဲပေးခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အချက်အလက်များ) ကို ထိုဒေသရှိ လူအများပြောသော ဘာသာစကားတို့ဖြင့် ပြန်ဆို ထုတ်ဝေလေ့ ရှိသည်။ အချို့သော အမေရိကန်ပိုင်း ကျွန်းများတွင် ဒေသခံဘာသာစကားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားနှင့် အတူ အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ အမေရိကန် ဆာမိုအာ နှင့် ဂူအမ်ကျွန်း တို့တွင် ဆာမိုအန် ဘာသာစကား နှင့် ချာမော်ရိုဘာသာစကားတို့ကို အသီးသီး အသိအမှတ်ပြုထားကြသည်။ မြောက်မာရီယာနာကျွန်းများတွင် ကာရိုလီနီးယန်း နှင့် ချာမိုရို ဘာသာစကားတို့ကို အသိအမှတ် ပြုထားသည်။ ပျူရီတို ရီကိုကျွန်းတွင် တရားဝင်ဘာသာစကားမှာ စပိန်ဘာသာ ဖြစ်သည်။ === ကိုးကွယ်မှု === [[File:BrunswickWhiteChurch.jpg|thumb|upright| ပရက်စ်ဘီတေးရီးယန်း ဘုရားရှိခိုးကျောင်း တစ်ခု၊ အမေရိကန် အများစုကို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အဖြစ် တွေ့ရသည်။]] အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဘာသာတရား နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ် မနေသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ၏ ပထမအကြိမ် ပြင်ဆင်ချက်မှ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးထားပြီး ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် လေ့လာချက်အရ ၅၉% သော အမေရိကန်တို့မှ ဘာသာရေးသည် သူတို့ဘဝတွင် အလွန်အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် ပတ်သက်နေသည်ဟု ဖြေကြားခဲ့ပြီး အခြားသော ကြွယ်ဝချမ်းသာသော နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းပင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|title=Among Wealthy Nations...U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion|publisher=Pew Research Center|work=Pew Global Attitudes Project|date=2002-12-19|accessdate=2008-10-23|archive-date=22 August 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110822083255/http://pewglobal.org/2002/12/19/among-wealthy-nations/}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ် စစ်တမ်းကောက်ယူချက် တစ်ခု အရ ၇၈.၄%သော အရွယ်ရောက်ပြီးသူတို့သည် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် အဖြစ် ခံယူထားကြောင်း သိရပြီး<ref name="Pew">{{cite web|url=http://religions.pewforum.org/pdf/affiliations-all-traditions.pdf|title=Religious Composition of the U.S.| publisher=Pew Forum on Religion & Public Life|work=U.S. Religious Landscape Survey|year=2007|accessdate=2008-10-23}}</ref> ၁၉၉၀ ခုနှစ်က ၈၆.၄% နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းသွားခြင်းဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ARIS">{{cite web|url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf|title=American Religious Identification Survey 2001|author=Kosmin, Barry A., Egon Mayer, and Ariela Kaysar|publisher=CUNY Graduate Center|date=2001-12-19|accessdate=2011-09-16|archivedate=16 July 2015|archiveurl=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf}}</ref> ပရိုတက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင် ၅၁.၃% ရှိပြီး ရိုမန်ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် ၂၃.၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ထိုလေ့လာမှုမှ လူဦးရေ၏ ၂၆.၃%မှာ လူဖြူ အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ (ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းခွဲ) များ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေအများဆုံး အယူဝါဒ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ <ref name="Pew"/> အခြား လေ့လာမှု တစ်ခုမှ လူမျိုးစု အားလုံးတွင် အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ ပေါင်း လူဦးရေ၏ ၃၀% မှ ၃၅% အထိ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuMoCD?url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archivedate=7 December 2009|author=Green, John C|title=The American Religious Landscape and Political Attitudes: A Baseline for 2004|publisher=University of Akron Ray C. Bliss Institute of Applied Politics|accessdate=2007-06-18}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် မဟုတ်သော အခြားဘာသာဝင်များမှာ ၄.၇% ရှိပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၃.၃% မှ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ARIS"/> ခရစ်ယာန် မဟုတ်သော ဘာသာတရားများထဲမှ ကိုးကွယ်မှုများသော ဘာသာများမှာ [[ရဟူဒီဘာသာ]] (၁.၇%)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] (၀.၇%)၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] (၀.၆%)၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] (၀.၄%) နှင့် ယူနီတေးရီးယန်း ယူနီဗာဆယ် ဝါဒီ (၀.၃%) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။<ref name="Pew"/> ထိုစစ်တမ်းမှပင် သိရသည်မှာ ၁၆.၁% သော အမေရိကန်တို့သည် မည်သည့်ဘုရားမှ ရှိသည်ဟု မယုံကြည်သူ၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီ သို့မဟုတ် အရှင်းဆုံးပြောရလျှင် ဘာသာမဲ့များဟု ခံယူကြပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၈.၂% မှ တိုးမြင့်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Pew"/><ref name="ARIS"/> === မိသားစု ပုံစံ === ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၁၈နှစ်နှင့် အထက် အမေရိကန်များထဲတွင် အိမ်ထောင်ရှိသူ ၅၈%၊ အိမ်ထောင်ဖက် သေဆုံးသွားသူ ၆%၊ ကွာရှင်းပြတ်စဲထားသူ ၁၀% နှင့် တစ်ခါမျှ လက်မထပ်ရသေးသူ ၂၅% ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007|accessdate = 2009-10-11}}</ref> အမျိုးသမီး အများစုသည် အိမ်ပြင်ပတွင် အလုပ်လုပ်ကြပြီး အများစုမှာ ဘွဲ့ရရှိထားသူများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archivedate=9 June 2007 |title=Women's Advances in Education |publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy |year=2006 |accessdate=2007-06-06 }}</ref> လိင်တူခြင်း လက်ထပ်ခြင်းမှာ နိုင်ငံရေး အရ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် လိင်တူအချင်းချင်း လက်ထပ်ခြင်း မဟုတ်သော်လည်း ဥပဒေအရ ပေါင်းစည်းနေထိုင်ခြင်း နှင့် လက်မထပ်ဘဲ အတူတကွ နေထိုင်ခြင်းတို့ကို လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းအစား ခွင့်ပြုထားသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ အချို့သော ပြည်နယ်များသည် တရားစွဲဆိုမှုများနှင့် ဥပဒေပြုမှုများကြောင့် ယောက်ျားချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို ဥပဒေနှင့် အညီ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဖက်ဒရယ် အစိုးရ နှင့် ပြည်နယ် အများစုတွင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ယောက်ျားနှင့် မိန်းမ ပေါင်းစည်းခြင်းဟုသာ သတ်မှတ်ထားခြင်းနှင့် လိင်တူချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင် တားမြစ်ထားခြင်းများ ရှိသည်။ ထိုကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ လူအများစု၏ အယူအဆမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက အများစုက ဆန့်ကျင်ကြသော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စာရင်းဇယားအရ မတင်မကျ ဖြစ်နေသော ကိစ္စအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.gallup.com/poll/147662/First-Time-Majority-Americans-Favor-Legal-Gay-Marriage.aspx |title=For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage |publisher=Gallup.com |date= |accessdate=2011-07-10}}</ref> ဆယ်ကျော်သက်များ ကိုယ်ဝန်ရရှိမှုမှာ အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ လျှင် ၇၉.၈ ဦးမျှ ဖြစ်ပြီး အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် အများဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_tee_bir_rat-people-teenage-birth-rate |title=Teenage birth rate statistics&nbsp;– countries compared&nbsp;– NationMaster People |publisher=Nationmaster.com |date= |accessdate=2011-07-10}}</ref> ယခင်က ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စကို ပြည်နယ်အလိုက် ဆုံးဖြတ်ခွင့် ပေးထားသော်လည်း ၁၉၇၃ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ အစပြု၍ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စမှာ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်နေခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည့်တိုင်အောင်ပင် အများပြည်သူ၏ အယူအဆမှာ အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြား နေခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်း အတွက် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးကို တားမြစ်ထားခြင်း၊ နှောင်းမှ ဖျက်ချခြင်းကို ကန့်သတ်ထားခြင်း၊ အရွယ်မရောက်သေးသူများ အတွက် မိဘအား အသိပေးရန် လိုအပ်ခြင်း နှင့် မဖျက်ချမီ အချိန်ကာလ တစ်ခု စောင့်ဆိုင်းရန် ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းတို့ ရှိသည်။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှုန်းမှာ ကျဆင်းလာသော်လည်း အချိုးအစား အရ ကလေး ၁၀၀၀ လျှင် ၂၄၁ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေပြီး ၁၅ နှစ်မှ ၄၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ တွင် ၁၅ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေသဖြင့် အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များပြားနေသေးသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm|author=Strauss, Lilo T., et al.|title=Abortion Surveillance—United States, 2003|accessdate = 2007-06-17 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health|work=MMWR|date=2006-11-24}}</ref> == ယဉ်ကျေးမှု == [[File:Liberty-statue-from-below.jpg|right|thumb|[[လစ်ဘာတီ ရုပ်တု]] အား တကမ္ဘာလုံးမှ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ် အဖြစ်နှင့် လွတ်လပ်မှု၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် အခွင့်အလမ်းတို့၏ ဝိဉာဏ အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။<ref>{{cite web| title = Statue of Liberty| work=World Heritage| publisher=UNESCO| url = http://whc.unesco.org/en/list/307| accessdate = 2011–10–20}}</ref>]] အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လူမျိုးစု၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တန်ဖိုးထားမှု အမျိုးမျိုးအစားစားတို့ တည်ရှိရာ နိုင်ငံဖြစ်သည်။ <ref name="Society in Focus">Thompson, William, and Joseph Hickey (2005). ''Society in Focus''. Boston: Pearson. ISBN 0-205-41365-X.</ref> လူနီ များနှင့် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသားများမှ လွဲလျှင် အခြားသော အမေရိကန် အားလုံး နှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်များမှာ လွန်ခဲ့သော ၅ ရာစု အတွင်းက အမေရိကန်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>Fiorina, Morris P., and Paul E. Peterson (2000). ''The New American Democracy''. London: Longman, p. 97. ISBN 0-321-07058-5.</ref> အမေရိကန်၏ အဓိက ယဉ်ကျေးမှုမှာ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတို့ ထံမှ ဆင်းသက်လာသော အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု ဖြစ်ပြီး အာဖရိကမှ ကျွန်များ ယူဆောင်လာသည့် ယဉ်ကျေးမှု ကဲ့သို့သော အခြားယဉ်ကျေးမှုများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်သည်။<ref>Holloway, Joseph E. (2005). ''Africanisms in American Culture'', 2d ed. Bloomington: Indiana University Press, pp. 18–38. ISBN 0-253-34479-4. Johnson, Fern L. (1999). ''Speaking Culturally: Language Diversity in the United States''. Thousand Oaks, Calif., London, and New Delhi: Sage, p. 116. ISBN 0-8039-5912-5.</ref> လတ်တလော အာရှမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများနှင့် အထူးသဖြင့် လက်တင်အမေရိကမှ ပြောင်းလဲလာသော သူတို့ထံမှ ယဉ်ကျေးမှုများ ထပ်မံ ရောစွက်လိုက်သဖြင့် လက်ရှိယဉ်ကျေးမှု အခြေအနေတို့ကို ဟင်းအိုးထဲတွင် ရောမွှေထားသကဲ့သို့ ရှိသော ယဉ်ကျေးမှုဟု ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသလို ပြောင်းရွှေ့လာသူများနှင့် သူတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းကြသဖြင့် အသုပ်ပန်းကန်ကဲ့သို့ တသီးတခြား ယဉ်ကျေးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသော ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်း ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသည်။ အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်သီးတစ်သန့် အဖြစ်ဆုံး ယဉ်ကျေးမှုဟု မှတ်ယူကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.clearlycultural.com/geert-hofstede-cultural-dimensions/individualism/|title=Individualism| publisher = Clearly Cultural|accessdate=2009-02-28}}</ref> အမေရိကန် အိပ်မက် သို့မဟုတ် အမေရိကန်တို့သည် လူမှုအဆင့်အတန်း အမြင့်ဆုံး အထိ မြင့်တက်လာနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းရှိသည် ဟူသည့် အယူအဆမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ချင်သူ အများစုကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။.<ref>{{cite news|url=http://www.oecd.org/dataoecd/2/7/45002641.pdf|title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries|publisher=OECD|work=Economic Policy Reforms: Going for Growth|year=2010|accessdate=2010-09-20}} {{cite web|url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|title=Intergenerational Mobility in Europe and North America|author=Blanden, Jo, Paul Gregg, and Stephen Malchin|publisher=Centre for Economic Performance|month=April|year=2005|accessdate=2006-08-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|archivedate=23 June 2006}}</ref> အဓိက ယဉ်ကျေးမှုအရ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အဆင့်အတန်း ခွဲခြားမှု မရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်သော်လည်း<ref>{{cite book |last=Gutfield |first=Amon |year=2002 |title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience |publisher=Sussex Academic Press |location=Brighton and Portland |page=65 |isbn=1-903900-08-5}}</ref> ပညာရှင်များက နိုင်ငံအတွင်း လူမှု အဆင့်အတန်းများ သိသိသာသာ ကွဲပြားသဖြင့် အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဘာသာစကား နှင့် တန်ဖိုးထားမှု တို့အပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိသည် ဆိုသည့် အချက်ကို ထုတ်နှုတ်ပြထားသည်။<ref>{{cite book |last=Zweig |first=Michael |year=2004 |title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |isbn=0-8014-8899-0}} {{cite web |url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&_pageLabel=RecordDetails&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&objectId=0900000b800472a5 |title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech |publisher=Education Resource Information Center |accessdate=2007-01-27}}</ref> အမေရိကန်၏ လူလတ်တန်းစား နှင့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အဆင့်အတန်း ရှိသူများမှ ခေတ်သစ် သာတူညီမျှ အမျိုးသမီးဝါဒ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝါဒ နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးမျိုးရှိသော ဝါဒ အစရှိသော ယနေ့လက်ရှိ လူမှုရေး လမ်းကြောင်းများကို အစပျိုးပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |last=Ehrenreich |first=Barbara |year=1989 |title=Fear of Falling, The Inner Life of the Middle Class |publisher=HarperCollins |location=New York |isbn=0-06-097333-1}}</ref> အမေရိကန်တို့၏ မိမိဘာသာ ရှုမြင်မှု၊ လူမှုရေး အမြင် နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များသည် ၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်သော အလုပ်အကိုင်နှင့် မကြုံစဖူး နီးစပ်နေလေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite book |last=Eichar |first=Douglas |year=1989 |title=Occupation and Class Consciousness in America |url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=0-313-26111-3}}</ref> အမေရိကန်များ အနေနှင့် လူမှုစီးပွားရေး ဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုများကို အလွန်တန်ဖိုးထားလေ့ ရှိသော်လည်း သူလိုငါလို လူသာမန် ဖြစ်ခြင်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် ကောင်းသည့် အချက်အဖြစ် ရှုမြင်လေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |last=O'Keefe |first=Kevin |year=2005 |title=The Average American |url=https://archive.org/details/averageamericant00okee |publisher=PublicAffairs |location=New York |isbn=1-58648-270-X}}</ref> === ခေတ်စားသော မီဒီယာများ === [[File:PB050006.JPG|thumb|left|ဟောလိဝုဒ် ဆိုင်းဘုတ်]] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံးသော စီးပွားဖြစ် ရုပ်ရှင်ပြသမှုကို ၁၈၉၄ ခုနှစ်က နယူးယောက်မြို့တော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး သောမတ် အက်ဒီဆင် ၏ ကိုင်နက်တိုစကုပ် ခေါ် ရုပ်ရှင်ပြစက်ကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ပထမဆုံးသော ရုပ်ရှင်ပွဲကို နယူးယောက် မြို့တော်တွင်ပင် ပြသခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အသံထွက် ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်မှုတွင် ရှေ့ပြေးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုနှစ် အစောပိုင်းမှစ၍ အမေရိကန် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ဟောလိဝုဒ် တွင်သာ အများအားဖြင့် အခြေပြုခဲ့သည်။ ဒါရိုက်တာ ဒီ ဒဗလျူ ဂရစ်ဖစ်သည် ရုပ်ရှင်ဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများကို တီထွင်ရာတွင် အဓိက ဖြစ်ခဲ့ပြီး အော်လ်ဆန် ဝဲလ် ရိုက်ကူးသည် စီတီဇင် ကိန်း (၁၉၄၁) ဆိုသော ရုပ်ရှင်မှာ အချိန်တိုင်းအတွက် အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref>[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)]. Filmsite.org; [http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html ''Sight and Sound'' Top Ten Poll 2002]. BFI. Retrieved on 2007-06-19.</ref> အမေရိကန် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဝိန်း နှင့် [[မာရီလင်မွန်ရိုး]] တို့သည် အလွန်နာမည်ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး ထုတ်လုပ်သူနှင့် စွန့်ဦးတီထွင်သူ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဝေါ့သ် ဒစ်စနေး သည် ကာတွန်းကား နှင့် ရုပ်ရှင်ရောင်းဝယ်ရေး တွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူ တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟောလိဝုဒ်မှာ အဓိက ရုပ်ရုင် စတူဒီယိုများသည် စတားဝါး (၁၉၇၇) နှင့် တိုက်တန်းနစ် (၁၉၉၇) အစရှိသော စီးပွားရေး အရ အကျိုးအမြတ် အများဆုံး ရုပ်ရှင်များကို ထုတ်လုပ် ရိုက်ကူးခဲ့ကြပြီး ဟောလိဝုဒ်မှ ထွက်ရှိသော ရုပ်ရှင်များမှာ ကမ္ဘာ့ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းတွင် ယနေ့တိုင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.unesco.org/bpi/eng/unescopress/2000/00-120e.shtml |title=World Culture Report 2000 Calls for Preservation of Intangible Cultural Heritage |date=2000-11-17 |publisher=UNESCO |accessdate=2007-09-14 }} {{cite web |url=http://www1.worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017111347/http://worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archivedate=17 October 2007 |title=Summary: Does Globalization Thwart Cultural Diversity? |publisher=World Bank Group |accessdate=2007-09-14 }}</ref> အမေရိကန်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တယ်လီဗွီးရှင်း အကြည့်ဆုံးသော လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/med_tel_vie-media-television-viewing |title=Media Statistics > Television Viewing by Country |publisher=NationMaster |accessdate=2007-06-03}}</ref> တယ်လီဗွီးရှင်း ကြည့်သော အချိန်မှာ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှ တစ်နေ့ ၅ နာရီနှုန်း အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1005003 |title=Broadband and Media Consumption |date=2007-06-07 |publisher=eMarketer |accessdate=2007-06-10 |archive-date=19 July 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090719045955/http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1005003 }}</ref> တယ်လီဗွီးရှင်း လွှင့်ထုတ်သော အဓိက ကွန်ယက် ၄ ခုစလုံးမှာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ရေဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများကိုလည်း နားထောင်လေ့ ရှိပြီး အများအားဖြင့် စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများကို နားထောင်လေ့ ရှိကာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ၂ နာရီခွဲနှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 |title=TV Fans Spill into Web Sites |date=2007-06-07 |publisher=eMarketer |accessdate=2007-06-10 |archive-date=24 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100624071851/http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 }}</ref> ဝက်ဘ်ပေါ်တယ်များနှင့် ရှာဖွေသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှ လွဲလျှင် ခေတ်အစားဆုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှာ [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်]]၊ [[ယူကျု(ဘ်)]]၊ [[ဝီကီပီးဒီးယား]]၊ ဘလော့ဂါ၊ အီးဘေး နှင့် ခရိတ်ခ်လစ် (Craigslist) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="alexa-topsitesus">{{cite web |url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US |title=Top Sites in United States |year=2010 |publisher=Alexa |accessdate=2010-03-27 |archivedate=9 April 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US }}</ref> စည်းချက်ကျပြီး လှပသော စာသားများပါဝင်သည့် အာဖရိကန်-အမေရိကန် ဂီတသည် အမေရိကန် ဂီတတစ်ခုလုံး အပေါ်တွင် နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ဥရောပ ရိုးရာဂီတမှ ကွဲပြားခြားနား သွားစေသည်။ ဖော့ခ် ဂီတ၏ အစိတ်အပိုင်းများမှ အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ခေတ်ဟောင်းဂီတဟု သိရှိနေကြသည့် ဘလူး ဂီတ စသည်တို့အား တကမ္ဘာလုံးရှိ ပရိသတ်တို့ နှစ်ခြိုက်အားပေးသော ဂီတအမျိုးအစားများ အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် လူးဝစ် အမ်းစထရောင်း နှင့် ဒျု အယ်လင်တန် အစရှိသူတို့က ဂျက်ဇ်ဂီတ ကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကျေးလက်ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၀ နှစ်များတွင် ရစ်သမ်နှင့် ဘလူး သို့ R&B ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ [[ပရက်စလေ|အဲလ်ဗစ် ပရက်စလေ]] နှင့် ချပ်ခ် ဘယ်ရီတို့သည် ၁၉၅၀ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းများ အတွင်း ရော့ခ်အင်ရိုးဂီတကို ရှေးဦးဖန်တီးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ဘော့ပ် ဒိုင်လန်မှ ဖော့ခ် ဂီတကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရာမှ လူသိများ အထင်ရှားဆုံးသော တေးရေးဆရာ တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျိမ်းစ်ဘရောင်းမှ ဖန့်ခ်ဂီတ ဖန်တီးမှုများတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ လတ်တလော တီထွင်မှုများတွင် ဟစ်ဟော့ပ် ဂီတ နှင့် ဟောက်စ် ဂီတတို့ ပါဝင်သည်။ အမေရိကန် ပေါ့ပ်စတားများဖြစ်ကြသော ပရက်စလေ၊ [[မိုက်ကယ်လ် ဂျက်ဆင်]] နှင့် မက်ဒေါနား တို့သည် ကမ္ဘာကျော် အဆိုတော်များ အဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။<ref>Biddle, Julian (2001). ''What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America''. New York: Citadel, p. ix. ISBN 0-8065-2311-5.</ref> === စာပေ၊ အတွေးအခေါ်နှင့် အနုပညာ === [[File:Kerouac by Palumbo.jpg|thumb|upright|၁၉၅၀ ခုနှစ်များမှ ထင်ရှားလာခဲ့သော ဘိမျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ အုပ်စုထဲမှ ထင်ရှားသော စာရေးဆရာ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျက် ကီရွက်]] ၁၈ ရာစုနှစ်နှင့် ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းကာလများက အမေရိကန် အနုပညာနှင့် စာပေတို့သည် ဥရောပမှ နည်းပေး လမ်းပြမှုများကို ခံယူခဲ့ကြသည်။ နသန်နီယယ် ဟော်သွန်း၊ အက်ဒ်ဂါ အယ်လန် ပိုး နှင့် ဟင်နရီ ဒေးဗစ် သောရိုး တို့က ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန် စာပေ၏ တသီးတခြား ထင်ရှားသောဟန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ ကြသည်။ မာ့ခ်တွန်း နှင့် ကဗျာဆရာ ဝေါ့သ် ဝှစ်တ်မန်း တို့မှာ ရာစုနှစ်၏ ဒုတိယပိုင်း တစ်ဝက်တွင် အဓိက အရေးပါသော ထင်ရှားသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အယ်မလီ ဒစ်ကင်ဆန် ကို သူမ အသက်ရှင်စဉ်ကာလက သိရှိသူ မရှိသလောက် နည်းသော်လည်း အခုအခါတွင် အမေရိကန်၏ မရှိမဖြစ် ကဗျာဆရာမ တစ်ဦး အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုလာကြသည်။<ref>[[Harold Bloom|Bloom, Harold]]. 1999. ''Emily Dickinson''. Broomall, PA: Chelsea House Publishers. p. 9. ISBN 0-7910-5106-4.</ref> နိုင်ငံနှင့် ဆိုင်သော အတွေ့အကြုံတို့၏ အခြေခံမြင်ကွင်းများ နှင့် ဇာတ်ကောင်စရိုက်များကို အသားပေး ရေးထားသော ဝတ္ထုများ ဖြစ်ကြသည့် ဟာမန်း မယ်လ်ဗေးလ် ၏ မော်ဘီဒစ်ခ် (၁၈၅၁)၊ မာ့ခ်တွန်း၏ ဟပ်ကယ်ဘယ်ရီ ဖင်န် ၏ စွန့်စားခန်းများ (၁၈၈၅)၊ အက်ဖ် စကော့ ဖစ်ဇ်ဂျာရဲလ် ၏ မဟာ ဂက်စဘီ (၁၉၂၅) အစရှိသော စာအုပ်တို့ကို အမေရိကန်၏ မဟာဝတ္ထုများ အဖြစ် ဂုဏ်ပြုခေါ်ဆိုနိုင်သည်။<ref>{{cite journal|author=Buell, Lawrence|title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case |year= 2008|work=American Literary History|volume=20|issue=1–2|pages=132–155|doi=10.1093/alh/ajn005|journal=American Literary History|month=Spring/Summer|issn=0896-7148}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၁၂ ဦးတို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးရရှိခဲ့သူမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သော လူးဝီစ် ဂလက်ဒ် ဖြစ်သည်။ ဝီလီယမ် ဖော့သ်ကနာ နှင့် အားနတ်စ် ဟဲမင်းဝေးတို့အား မကြာခဏဆိုသလိုပင် ၂၀ ရာစု၏ လွှမ်းမိုးမှု အရှိဆုံး စာရေးဆရာများ အဖြစ် အမည်တပ် လေ့ ရှိသည်။<ref>Quinn, Edward (2006). ''A Dictionary of Literary and Thematic Terms''. Infobase, p. 361. ISBN 0-8160-6243-9. Seed, David (2009). ''A Companion to Twentieth-Century United States Fiction''. Chichester, West Sussex: John Wiley and Sons, p. 76. ISBN 1-4051-4691-5. Meyers, Jeffrey (1999). ''Hemingway: A Biography''. New York: Da Capo, p. 139. ISBN 0-306-80890-0.</ref> အနောက်တိုင်း ကောင်ဘွိုင်စာပေများနှင့် စုံထောက်ရာဇဝတ်မှုကို အခြေခံထားသော ဝတ္ထုများမှာ အမေရိကန်မှ စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ဘိ မျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ တစ်စုက ခေတ်သစ် စာပေ အရေးအသားများကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုအုပ်စုထဲတွင် ပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာများ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဘာ့တ်၊ သောမတ်စ် ပင်ချွန် နှင့် ဒွန် ဒယ်လီလို စသူတို့ ပါဝင်သည်။ သော်ရိုးနှင့် ရပ်ဖ် ဝေါ်လ်ဒို အီမာဆန် တို့ ဦးဆောင်သော အမေရိကန်တွေ့ကြုံလွန်ဝါဒီ (transcendentalists) များက ပထမဆုံး အမေရိကန် အတွေးအခေါ် ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် အပြီးတွင် ချားလ်စ် ဆန်ဒါ ပီးယားစ် မှ စတင်ပြီး ဝီလီယမ် ဂျိမ်းစ်နှင့် ဂျွန်ဒူဝီတို့က ဆက်ခံကာ လက်တွေ့ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ကို ဦးဆောင် ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အတွင်းတွင် နိုရမ် ချောင်စကီး၏ အယူဝါဒအပေါ်တွင် ဒဗလျူ ဗွီ ကွိုင်း နှင့် ရစ်ချက် ရော်တီတို့က ထပ်ဆင့်မွမ်းမံ ထားသည့် အတွေးအခေါ်များ ဖြစ်သည် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ အတွေးအခေါ် ပညာ (analytic philosophy) ကို အမေရိကန် ပညာရှင်တို့၏ ရှေ့မှောက်သို့ ဆောင်ယူလာခဲ့သည်။ ဂျွန်ရောလ် နှင့် ရောဘတ် နိုဇစ်ခ် တို့က နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်ပညာကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။ ရုပ်ပြအနုပညာများတွင် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ် အနုပညာကျောင်းသည် ဥရောပသားတို့၏ သဘာဝတ္တဗေဒ (naturalism ) ပေါ်တွင် မူတည် လှုပ်ရှားသည့် ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်း လှုပ်ရှားမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ သောမတ်စ် အီကင်၏ သရုပ်မှန် ပန်းချီများမှာ ယခုအခါတွင် အလွန်ထင်ရှားနေပြီ ဖြစ်သည်။ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် နယူးယောက် မြို့တွင် ပြသခဲ့သည့် အာမာရီ ပြပွဲ ဟုခေါ်သည့် ဥရောပ မော်ဒန်ပန်းချီပြပွဲမှ အများအား အံ့အား သင့်သွားစေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပန်းချီ၏ အခင်းအကျင်းကို ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။ <ref>Brown, Milton W. (1988 1963). ''The Story of the Armory Show''. New York: Abbeville. ISBN 0-89659-795-4.</ref> ဂျော်ဂျီယာ အို ကိဖ်၊ မားစ်ဒန် ဟတ်တလေနှင့် အခြားသူတို့သည် အသစ်အဆန်း ပုံစံအသစ်များကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပါသော အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ကြသည့် ဂျက်ဆန် ပိုးလော့ခ် နှင့် ဝီလမ် ဒီ ကွန်းနင်း တို့၏ အက်ဘ်ဆထရက် အိတ်စပရက်ရှင်နစ်ဇင် ဝါဒ၊ အန်ဒီ ဝါဟိုး နှင့် ရွိုင်း လစ်တန်ရှတိန်းတို့၏ ပေါ့ပ်အတ် စသည်တို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်ပင် အများစု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ မော်ဒန်ဝါဒနှင့် ပို့စ်မော်ဒန်ဝါဒ ရေစီးကြောင်းများက အမေရိကန် ဗိသုကာပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသော ဖရန့်ခ် လွိုက် ရိုက်၊ ဖိလစ် ဂျွန်ဆင် နှင့် ဖရန့်ခ် ဂေရီ တို့အား ကျော်ကြားမှု ရရှိစေခဲ့သည်။ အမေရိကန်တွင် ပြဇာတ်နှင့် ပတ်သက်၍ အဓိက မြှင့်တင်ခဲ့သူမှာ ပြဇာတ်စီစဉ်သူ ပီ တီ ဘာနမ် ဖြစ်ပြီး ၁၈၄၁ ခုနှစ်တွင် မက်ဟက်တန် အောက်ပိုင်းတွင် ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦးများကို စတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၈၇၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဟယ်ရီဂန် နှင့် ဟတ် တို့က ထင်ရှားသော သီချင်းဖွဲ့ ဟာသပြဇာတ်များကို ထုတ်ဖော် တင်ဆက်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုတွင် ဘရော့ဒ်ဝေး၌ ခေတ်သစ် ဂီတပုံစံများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ဇာတ်ရုံမှ သီချင်းများကို ရေးသားသူ အိုက်ဗင် ဘာလင်၊ ကိုးလ် ပေါ်တာ၊ စတီဖင် ဆုံဟိမ်း တို့၏ သီချင်းများမှာ ပေါ့ပ်ဂီတ၏ စံနှုန်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြဇာတ်ရေးဆရာ ယူဂျင်း အို နေးလ်သည် ၁၉၃၆တွင် စာပေ ဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး အခြားပြဇာတ်နှင့် သက်ဆိုင်သူများထဲမှ ဆုရရှိကြသူများမှာ ပူလစ်ဇာဆု ရရှိခဲ့ကြသော တင်နက်ဆီ ဝီလီယမ်၊ အက်ဒဝပ် အယ်လ်ဘီး နှင့် အော်ဂတ်စ် ဝီလ်ဆင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုအချိန်ထိုအခါက လူသိနည်းခဲ့သော်လည်း ၁၉၁၀ ခုနှစ်များမှ ချားလ်စ်အိုက်ဗ်၏ ရေးသားတက်ဆက်မှုများမှာ ဂန္ထဝင်ဆိုင်ရာ ဂီတတွင် အမေရိကန် တေးရေးဆရာ တစ်ယောက်၏ ပထမဆုံး အဓိက ပါဝင်ပတ်သက်မှု ပင် ဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်တီထွင်သူများ ဖြစ်ကြသည့် ဟင်နရီ ကိုဝဲလ် နှင့် ဂျွန်ကေ့ဂျ် တို့သည် ဂန္ထဝင်ဂီတ ဆိုင်ရာ တေးသွားများ ရေးဖွဲ့မှုအတွက် တမူထူးခြားသော အမေရိကန် နည်းလမ်းဖြင့် ချည်းကပ်မှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အာရွန် ကော့ပ်လန်းနှင့် ဂျော့ရှ် ဂါ့ရှ်ဝင်တို့က ခေတ်ပေါ်ဂီတနှင့် ဂန္ထဝင်ဂီတ အရောအနှောကို ဖန်တီး ခဲ့ကြသည်။ အကဆရာများ ဖြစ်ကြသည့် အစ်ဆာဒိုရာ ဒွန်ကန် နှင့် မာသာ ဂရေဟမ် တို့သည် ခေတ်ပေါ်အကကို ကူညီ တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ဂျော့ရှ် ဘလန်ချိုင်း နှင့် ဂျရုန်း ရော်ဘင်တို့မှာ ၂၀ ရာစု ဘဲလေး အက၏ ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ခေတ်ပေါ် အနုပညာဖြစ်သော ဓာတ်ပုံပညာတွင် အရေးပါခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်လှပြီ ဖြစ်သည်။ အဓိက နာမည်ကြီး ဓာတ်ပုံဆရာများတွင် အဲဖရက် စတေးဂလစ်၊ အက်ဒဝပ် စတိုင်းချန်း နှင့် အန်ဆယ် အဒမ် စသူတို့ ပါဝင်သည်။ သတင်းစာများမှ ဟာသကာတွန်းတိုများနှင့် ရုပ်ပြစာအုပ်များမှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ရုပ်ပြများထဲတွင် ထူးခြားသော အရည်အသွေးရှိသည်ဟု စံတင်ထိုက်သည့် မဟာ သူရဲကောင်း စူပါမင်းမှာ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ်တစ်ခုပင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book | last=Daniels | first=Les | authorlink=Les Daniels | year=1998 | title=Superman: The Complete History | page=11 | edition=1st | publisher=[[Titan Books]] | isbn=1-85286-988-7 }}</ref> === အစားအစာ === အမေရိကန်၏ အဓိကအစားအစာများမှာ အခြား အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တူညီသည်။ ဂျုံသည် အဓိက စားသုံးသည့် သီးနှံဖြစ်သည်။ လူနီများ နှင့် အစောပိုင်း ဥရောပ အခြေချ နေထိုင်သူများ စားသုံးကြသည့် ဟင်းလျာများတွင် ကြက်ဆင်သား၊ သမင်သား၊ အာလူး၊ ကန်းစွန်းဥ၊ ပြောင်းဖူး၊ မေပယ်လ်အရည် စသည့် အဆာပလာ အမျိုးမျိုးတို့ကို ထည့်သွင်း ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ဖြည်းဖြည်းချင်း ချက်ထားသော ဝက်သားနှင့် အမဲသား ဘာဘီကျူးများ၊ ကဏန်းကိတ်များ၊ အာလူးကြော် နှင့် ချော့ကလက် ချစ်ပ် ကွက်ကီး စသည်တို့မှာ အမေရိကန် အစားအစာ သီးသန့် ဖြစ်ကြသည်။ ဆိုးလ်ဖု ဟု ခေါ်ကြသော အာဖရိကကျွန်များ ချက်ပြုတ်လေ့ ရှိသော အစားအစာများမှာ တောင်ပိုင်းတွင် လူကြိုက်များပြီး အခြားသော ဒေသများမှ အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ ကြားတွင် လည်း တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ အစားအစာ နှစ်မျိုး သုံးမျိုးကို ပေါင်းစပ်ထားသော လူဝီစီးယားနား ခရီယိုး၊ ကေဂျွန် နှင့် တက်စ်- မက်စ် စသည်တို့မှာလည်း ဆိုင်ရာ ဒေသအသီးသီး အတွင်း ထင်ရှားသည်။ အမေရိကန်၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာ အစားအစာများဟု ခေါ်နိုင်သော ပန်းသီးမုန့်၊ ကြက်ကြော်၊ ပီဇာ၊ ဟမ်ဘာဂါ နှင့် ဟော့ဒေါ့စသည်တို့မှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူ အမျိုးမျိုး တို့၏ ဟင်းလျာများမှ ပြောင်းလဲ ရယူထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အာလူးကြော်၊ ဘာရီတို နှင့် တာကို အစရှိသော မက္ကဆီကန် ဟင်းလျာများ၊ ပတ်စတာ ဟင်းလျာများတို့သည် အီတလီ ဟင်းလျာများမှ ဆင်းသက်လာပြီး အများစု စားသုံးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="IFT">{{cite web |url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003|author=Klapthor, James N. |title=What, When, and Where Americans Eat in 2003 |publisher=Newswise/Institute of Food Technologists |date=2003-08-23|accessdate=2007-06-19}}</ref> အမေရိကန်များသည် ကော်ဖီကို လက်ဖက်ရည်ထက် ပို၍ ကြိုက်ကြသည်။ အမေရိကန် စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းရှင်၏ အရောင်းမြှင့်တင်မှုများမှ တဆင့် လိမ္မော်ရည်နှင့် နွားနို့တို့သည် နေရာတိုင်းတွင် တွေ့ရသော နံနက်စာ သောက်စရာများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>Smith, Andrew F. (2004). ''The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America''. New York: Oxford University Press, pp. 131–32. ISBN 0-19-515437-1. Levenstein, Harvey (2003). ''Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet''. Berkeley, Los Angeles, and London: University of California Press, pp. 154–55. ISBN 0-520-23439-1.</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော အမေရိကန်တို့၏ အမြန်အစားအစာ လုပ်ငန်းသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ကားပေါ်မှ မဆင်းဘဲ ဝယ်ယူနိုင်သော စနစ်ကို စတင် ခဲ့သည်။ အမြန်အစားအစာများကို စားသုံးကြခြင်းသည် ကျန်းမာရေး အတွက် စိုးရိမ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် အမေရိကန်တို့၏ ကယ်လိုရီ စားသုံးမှုမှာ ၂၄% မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref name="IFT" /> အမြန်အစားအစာ ဆိုင်များတွင် မကြာခဏ စားသုံးခြင်းသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ အရာရှိများက "အမေရိကန်တို့၏ အဝလွန်နှုန်း ပျံနှံ့ခြင်း"ဟု ခေါ်သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်ကို ဖြစ်ပွားစေသည်။<ref>Boslaugh, Sarah (2010). "Obesity Epidemic", in ''Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices'', ed. Roger Chapman. Armonk, N.Y.: M. E. Sharpe, pp. 413–14. ISBN 978-0-7656-1761-3.</ref> အလွန်ပင် ချိုလှသော အအေးများမှ အမေရိကန်တွင် လူကြိုက်များပြီး သကြားပါသော ဖျော်ရည်များသည် အမေရိကန်တို့အတွက် ကယ်လိုရီ စားသုံးမှု၏ ၉% နှုန်းခန့်မျှ နှင့် သက်ဆိုင်သည်။<ref>{{cite web |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |publisher=American Heart Association |year=2005 |work=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |accessdate=2007-06-09 }} {{cite web |title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition |publisher=U.S. Dept. of Agriculture |url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |accessdate=2007-06-09 |archivedate=7 December 2009 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf }}</ref> === အားကစား === [[File:Shea Smith-edit1.jpg|thumb| အမေရိကန် ဘောလုံး ကစားပွဲတွင် ဘောလုံးကိုသယ်ပြေးလာသော နောက်တန်းလူ တစ်ဦး]] ၁၉ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ အစပြု၍ ဘေ့စ်ဘောလ်ကို အမျိုးသား အားကစားနည်း တစ်ရပ်အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့သည်။ သို့သော် အချို့သော ဆန်းစစ်ချက်များအရ အမေရိကန် ဘောလုံးသည် ကြည့်ရှုသူ အများဆုံး အားကစားနည်း တစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|author=Krane, David K.|title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|publisher=Harris Interactive|date=2002-10-30|accessdate=2007-09-14|archivedate=9 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337}} Maccambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. ISBN 0-375-50454-0.</ref> ဘတ်စကက်ဘောနှင့် ရေခဲပြင် ဟော်ကီကစားနည်းတို့သည် အသင်းလိုက် အားကစားနည်းများတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် အားကစားနည်းများ အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ကောလိပ်ကျောင်းများ အတွင်း ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြသော အမေရိကန် ဘောလုံး နှင့် ဘတ်စကက်ဘော တို့သည် ပရိသတ် အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။ လက်ဝှေ့နှင့် မြင်းပြိုင်ပွဲတို့မှာ လူအများဆုံး ကြည့်ရှုကြသည့် တစ်ဦးချင်း ကစားနည်းများ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |author=Cowen, Tyler, and Kevin Grier |title=What Would the End of Football Look Like??url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football|publisher=Grantland/ESPN|date=2012-02-09|accessdate=2012-02-12}}</ref> သို့သော်လည်း ဂေါက်သီးကစားခြင်းနှင့် ကားပြိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ထိုကစားနည်းများ မှေးမှိန်လာခဲ့သည်။ ဘောလုံးကစားခြင်းကို လူငယ်များနှင့် အပျော်တမ်း အဆင့်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကစားကြသည်။ တင်းနစ်နှင့် အခြား ပြင်ပတွင် ကစားရသော ကစားနည်း အချို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။ အမေရိကန်တွင် ကစားနည်း အများစုမှာ ဥရောပကစားနည်းများမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဘော်လီဘော ကစားခြင်း၊ ဘုတ်စကိတ် စီးခြင်း၊ နှင်းလျှောစီးခြင်း နှင့် ချီးယားလိဒင်း တို့မှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ဘတ်စကတ်ဘောကို ကနေဒါနိုင်ငံဖွား ဂျိမ်းစ် နိုက်စမစ်က မက်ဆာချူးဆက်တွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ လာခရော့စ်နှင့် ရေလွှာစီးခြင်းတို့မှာ အမေရိကန် ရှေးဦးနေထိုင်သူနှင့် ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းသားထံမှ အနောက်တိုင်းသားများ ဆက်ခံရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အိုလံပစ် ကစားပွဲတော် ၈ ခုကို အမေရိကန်တွင် ကျင်းပခဲ့ဖူးသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တွင် ဆုတံဆိပ် ၂,၃၀၁ ခု ရရှိခဲ့ဖူးပြီး အခြားတိုင်းပြည် အားလုံးထက်များသည်။<ref>{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1896–2004 | publisher = Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115108.html | accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Distribution of Medals—2008 Summer Games| publisher = Fact Monster|url=http://www.factmonster.com/sports/olympics/2008/distribution-medals-summer-games.html| accessdate=2008-09-02}}</ref> ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကစားပွဲတွင်မူ ၂၅၃ ခု ရရှိခဲ့ပြီး ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ရရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ နော်ဝေနောက်မှ လိုက်သည်။<ref>{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1924–2006|publisher=Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115207.html|accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Olympic Medals|publisher=Vancouver Organizing Committee|url=http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|accessdate=2010-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225190920/http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|archivedate=25 December 2010}} Norway is first.</ref> === အတိုင်းအတာစနစ် === အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရိုးရာတိုင်းတာမှုများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းတို့တွင် ယခင်က ဗြိတိသျှ အင်ပီယီရယ်လ် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်ကြသော မိုင်၊ ကိုက် နှင့် ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် စသည်တို့ ပါသည်။ အမေရိကန်၏ ထူးခြားသော အတိုင်းအတာများမှာ ဂါလန် နှင့် ပိုင့် စသော ထုထည် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နိုင်ငံတကာ အတိုင်းအတာ စံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ကို မလိုက်နာသော နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံ တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]] တို့နှင့် အတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံ၊ ဆေးပညာ နှင့် အခြားသော စက်မှုဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် မက်ထရစ်စနစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုလာကြပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html|title=Appendix G: Weights and Measures|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=|accessdate=2010-04-01|archivedate=6 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110406124728/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html}}</ref> == ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် == == ရည်ညွှန်းချက်များ == {{reflist|2}} [[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] [[ကဏ္ဍ:မြောက်အမေရိကတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[ကဏ္ဍ:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:နေတိုး အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[ကဏ္ဍ:အင်အားကြီး နိုင်ငံများ]] quqkysmin0e5ykqseblvu66gy368b0j 0 1769 881261 876374 2025-07-10T11:37:13Z 135.129.126.84 881261 wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=23 Jul 2021}} {{Infobox တိုက် |title = ဥရောပတိုက် <br/> Europe |image = [[File:Europe orthographic Caucasus Urals boundary (with borders).svg|frameless]] |area = no{{convert|10,180,000|km2|sqmi|abbr=on}} (6th){{ref label|footnote_a|a}} |population = {{UN_Population|Europe}} ({{UN_Population|Year}}; [[List of continents by population|3rd]]){{UN_Population|ref}} |density = 72.9/km² (188/sq mi) (ဒုတိယမြောက်) |GDP_nominal = $၁၉.၇ ထရီလီယံ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်) |GDP_PPP = $၂၅.၉ ထရီလီယံ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်) |GDP_per_capita = $၂၁,၇၆၇ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်)<ref>{{cite web|title=IMF (WEO April 2017 Edition) GDP nominal per capita - international dollar|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/index.aspx}}</ref> |HDI = {{increase}} 0.845<ref>[http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2011/ Reports | Human Development Reports<!-- Bot generated title -->]</ref> |demonym = |countries = အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်နိုင်ငံ ၅၀၊<br>တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အသိအမှတ်ပြုနိုင်ငံ ၇ |dependencies = ၄ |languages = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]၊ [[ပြင်သစ်ဘာသာစကား|ပြင်သစ်]]၊ [[ဂျာမန်ဘာသာစကား|ဂျာမန်]]၊ [[အီတလီဘာသာစကား|အီတလီ]]၊ [[ရုရှားဘာသာစကား|ရုရှား]]၊ [[စပိန်ဘာသာစကား|စပိန်]]<br>(စုစုပေါင်း ~ ၂၂၅ ခုခန့်)<ref>[http://edl.ecml.at/LanguageFun/LanguageFacts/tabid/1859/Default.aspx Language facts – European day of languages] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151002010444/http://edl.ecml.at/LanguageFun/LanguageFacts/tabid/1859/Default.aspx |date=2 October 2015 }}, Council of Europe. Retrieved 30 July 2015.</ref> |time = [[UTC−01:00|UTC−1]]<!--Azores--> to [[UTC+05:00|UTC+5]]<!--Russia and Kazakhstan--> |internet = |cities = အကြီးဆုံး လူနေထိုင်ရာဒေသများ:<!-- -->{{hlist |item_style=white-space:nowrap; <!--NOTE: Do not modify the list per your own original research. The list must be sourced from a single cited aggregate source.--> <!--1-->|[[အစ်စတန်ဘူလ်မြို့]]<!--14,163,989-->{{ref label|footnote_b|b}} <!--2-->|[[မော်စကိုမြို့]]<!--12,165,704--> <!--3-->|[[ပါရီမြို့]]<!--10,843,285--> <!--4-->|[[လန်ဒန်မြို့]]<!--10,313,307--> <!--5-->|[[မက်ဒရစ်မြို့]]<!--6,199,254--><ref>''[http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2014_XLS_CD_FILES/WUP2014-F22-Cities_Over_300K_Annual.xls Annual Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2014, by Country, 1950-2030 (thousands)], [http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/ World Urbanization Prospects, the 2014 revision]'', Population Division of the [[United Nations Department of Economic and Social Affairs]]. Retrieved 21 August 2015. Note: List based on estimates for 2015, from 2014.</ref> }} |footnotes = {{unbulleted list|style=font-size:90%; |a. {{note|footnote_a}} Figures include only European portions of transcontinental countries.{{cref2|n|1}} |b. {{note|footnote_b}} Istanbul is a transcontinental city with about two-thirds of the population residing in the European side.}} }} '''ဥရောပ'''ဆိုသည်မှာ ခေါ်ဝေါ်သတ်မှတ်ချက်အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တိုက်ကြီး (၇) တိုက်တွင် တစ်ခုဖြစ်သည်။ [[ယူရေးရှား]] ကုန်းမြေပြင်ကြီး၏ အနောက်ဘက်ဆုံး အပိုင်းပါဝင်သည်။ ဥရောပနှင့် အာရှကို စည်းခြားထားသော နေရာများမှာ [[ယူရယ်တောင်တန်း]] နှင့် ကော့ကေးဆပ်တောင်တန်း၊ ယူရယ်မြစ်၊ [[ကက်စပီယံပင်လယ်]] နှင့် [[ပင်လယ်နက်]]၊ ပင်လယ်နက်နှင့် [[အေဂျင်ပင်လယ်]]တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော ရေလမ်းတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သည် မြောက်ဘက်တွင် [[အာတိတ် သမုဒ္ဒရာ]]နှင့် အခြားရေပြင်များက ဝိုင်းရံထားပြီး အနောက်ဘက်တွင် [[အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ]]ရှိသည်။ တောင်ဘက်တွင် မြေထဲပင်လယ်ရှိပြီး အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ပင်လယ်နက်နှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်သွယ်ထားသော ရေလမ်းကြောင်း ရှိသည်။ ဥရောပသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိတိုက်ကြီးများတွင် မြေမျက်နှာပြင်အားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အသေးဆုံးဖြစ်ပြီး ၁၀,၁၈၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၃,၉၃၀,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) သို့မဟုတ် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်၏ ၂ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာပြင်၏ ၆. ၈ ရာခိုင်နှုန်းကို နေရာယူထားသည်။ ဥရောပတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၅၀ ခန့်ရှိပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]]သည် လူဦးရေအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အကျယ်အဝန်းအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး အသေးဆုံးမှာ [[ဗာတီကန်စီးတီး]] ဖြစ်သည်။ ဥရောပသည် [[အာရှ]] နှင့် [[အာဖရိက]]ပြီးလျှင် တတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးတိုက် ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ စုစုပေါင်း ၇၃၁ သန်းရှိပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ဖြစ်သည်။ ရှေးဟောင်း [[ဂရိနိုင်ငံ]]သည် အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုတို့ မြစ်ဖျားခံ မွေးဖွားရာနေရာဖြစ်သည်။ ဥရောပသည် ၁၆ ရာစု နောက်ပိုင်းမှစ၍ ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ကိုလိုနီစနစ်ထွန်းကားပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်သည်။ ၁၆ရာစုနှင့် ၂၀ရာစု ကြားတွင် ဥရောပနိုင်ငံတို့သည် [[အမေရိကတိုက်]]များ၊ [[အာဖရိကတိုက်]]၏ အစိတ်အပိုင်း အတော်များများနှင့် အိုရှန်နီးယားရှိ ကျွန်းနိုင်ငံများကို အကြိမ်ကြိမ် သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာစစ်နှစ်ခုလုံးသည် ဥရောပကို ဦးတည်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၂၀ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းတို့တွင် ဥရောပ၏အရှိန်အဝါ လွှမ်းမိုးမှု ကျဆင်းရန်အတွက် အစပျိုးခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]နှင့် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု]]တို့ ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံတွင် ထင်ရှားတောက်ပလာခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]] အတွင်းတွင် ဥရောပသည် အနောက်ဘက်တွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် အရှေ့ဘက်တွင် [[ဝါဆော]]နိုင်ငံများဟူ၍ သံတံတိုင်းခြား ကွဲပြားခဲ့သည်။ ဥရောပနိုင်ငံများ အချင်းချင်း ယှဉ်တွဲလုပ်ကိုင်ရာမှတဆင့် ဥရောပကောင်စီနှင့် [[ဥရောပသမဂ္ဂ]]တို့ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ထိုအဖွဲ့အစည်း နှစ်ခုစလုံးသည် ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ကျဆုံးပြီးနောက် အရှေ့ဘက်သို့ တိုးချဲ့လာခဲ့ကြသည်။ == အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် == == အမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း == ဥရောပဟု ခေါ်တွင်ပုံမှာ ဂရိနတ်ဘုရား Zeus ၏မိဖုရား "Europe" ၏အမည်ကိုမည့်တွင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == == ပထဝီဝင် == == ဉရောပတိုက်ရဲ့ရာသီဥတု == == ဘူမိဗေဒ == == ဂေဟစနစ် == == နိုင်ငံရေးပထဝီ == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="references-small" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse" |- bgcolor="#ECECEC" ! နိုင်ငံနှင့် ဒေသအမည် ! ဧရိယာ ! လူဦးရေ<br />(၁ ဇူလိုင် ၂၀၀၂ မှန်းချက်) ! လူဦးရေသိပ်သည်းမှု<br />(per km²) ! [[မြို့တော်]] |- | {{အလံ|ဖင်လန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၁,၅၅၂ | align="right" | ၂၆,၀၀၈ | align="right" | ၁၆.၈ | [[မာရီးဟမ်မြို့]] |- | {{အလံ|အယ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၈,၇၄၈ | align="right" | ၃,၆၀၀,၅၂၃ | align="right" | ၁၂၅.၂ | [[တီရာနာမြို့]] |-| | {{အလံ|အင်ဒိုရာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၆၈ | align="right" | ၆၈,၄၀၃ | align="right" | ၁၄၆.၂ | [[အင်ဒိုရာလာဗယ်လာမြို့]] |-| |{{အလံ|ဩစတြီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၈၃,၈၅၈ | align="right" | ၈,၁၆၉,၉၂၉ | align="right" | ၉၇.၄ | [[ဗီယင်နာမြို့]] |-| |{{အလံ|အာမေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၉,၈၀၀ | align="right" | ၃,၂၂၉,၉၀၀ | align="right" | ၁၀၁ | [[ယေရေဗန်မြို့]] |- |{{အလံ|အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၈၆,၆၀၀ | align="right" | ၈,၆၂၁,၀၀၀ | align="right" | ၉၇ | [[ဗာကူမြို့]] |- | {{အလံ|ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၀၇,၆၀၀ | align="right" | ၁၀,၃၃၅,၃၈၂ | align="right" | ၄၉.၈ | [[မင့်မြို့]] |- | {{အလံ|ဘယ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၀,၅၁၀ | align="right" | ၁၀,၂၇၄,၅၉၅ | align="right" | ၃၃၆.၈ | [[ဘရပ်ဆဲလ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၁,၁၂၉ | align="right" | ၄,၄၄၈,၅၀၀ | align="right" | ၇၇.၅ | [[ဆာရာယေဗိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၁၀,၉၁၀ | align="right" | ၇,၆၂၁,၃၃၇ | align="right" | ၆၈.၇ | [[စိုဖီအားမြို့]] |- | {{အလံ|ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၆,၅၄၂ | align="right" | ၄,၄၃၇,၄၆၀ | align="right" | ၇၇.၇ | [[ဇဂရက်မြို့]] |- | {{အလံ|ဆိုက်ပရပ်စ်}} | align="right" | ၉,၂၅၁ | align="right" | ၇၈၈,၄၅၇ | align="right" | ၈၅ | [[နီကိုးရှားမြို့]] |- | {{အလံ|ချက်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈,၈၆၆ | align="right" | ၁၀,၂၅၆,၇၆၀ | align="right" | ၁၃၀.၁ | [[ပရဂ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၃,၀၉၄ | align="right" | ၅,၃၆၈,၈၅၄ | align="right" | ၁၂၄.၆ | [[ကိုပင်ဟေဂင်မြို့]] |- | {{အလံ|အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၅,၂၂၆ | align="right" | ၁,၄၁၅,၆၈၁ | align="right" | ၃၁.၃ | [[တာလင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဖရိုးကျွန်းစု}} | align="right" | ၁,၃၉၉ | align="right" | ၄၆,၀၁၁ | align="right" | ၃၂.၉ | [[Tórshavn]] |- | {{အလံ|ဖင်လန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၃၆,၅၉၃ | align="right" | ၅,၁၅၇,၅၃၇ | align="right" | ၁၅.၃ | [[ဟယ်လ်စင်ကီမြို့]] |- | {{အလံ|ပြင်သစ်}} | align="right" | ၅၄၇,၀၃၀ | align="right" | ၅၉,၇၆၅,၉၈၃ | align="right" | ၁၀၉.၃ | [[ပဲရစ်]] |- | {{အလံ|ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၉,၇၀၀ | align="right" | ၄,၆၆၁,၄၇၃ | align="right" | ၆၄ | [[Tbilisi]] |- | {{အလံ|ဂျာမနီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၅၇,၀၂၁ | align="right" | ၈၃,၂၅၁,၈၅၁ | align="right" | ၂၃၃.၂ | [[ဘာလင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂျီဘရောလ်တာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅.၉ | align="right" | ၂၇,၇၁၄ | align="right" | ၄,၆၉၇.၃ | [[ဂျီဘရောလ်တာ]] |- | {{အလံ|ဂရိနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၃၁,၉၄၀ | align="right" | ၁၀,၆၄၅,၃၄၃ | align="right" | ၈၀.၇ | [[အေသင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂန်းစီးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈ | align="right" | ၆၄,၅၈၇ | align="right" | ၈၂၈.၀ | [[စိန့်ပီတာ ဆိပ်ကမ်း]] |- | {{အလံ|ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၉၃,၀၃၀ | align="right" | ၁၀,၀၇၅,၀၃၄ | align="right" | ၁၀၈.၃ | [[ဘူဒါပက်မြို့]] |- | {{အလံ|အိုက်စလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၀၃,၀၀၀ | align="right" | ၃၀၇,၂၆၁ | align="right" | ၂.၇ | [[ရေဂျာဗစ်မြို့]] |- | {{အလံ|အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၀,၂၈၀ | align="right" | ၄,၂၃၄,၉၂၅ | align="right" | ၆၀.၃ | [[ဒပ်ဗလင်မြို့]] |-|- | {{အလံ|မမ်းကျွန်း}} | align="right" | ၅၇၂ | align="right" | ၇၃,၈၇၃ | align="right" | ၁၂၉.၁ | [[Douglas, Isle of Man|Douglas]] |- | {{အလံ|အီတလီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၀၁,၂၃၀ | align="right" | ၅၈,၇၅၁,၇၁၁ | align="right" | ၁၉၁.၆ | [[ရောမမြို့]] |- | {{အလံ|ဂျာဇီ}} | align="right" | ၁၁၆ | align="right" | ၈၉,၇၇၅ | align="right" | ၇၇၃.၉ | [[Saint Helier]] |- | {{အလံ|ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂,၇၂၄,၉၀၀ | align="right" | ၁၅,၂၁၇,၇၁၁ | align="right" | ၅.၆ | [[Astana]] |- | {{အလံ|ကိုဆိုဗိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၀,၈၈၇ | align="right" | ၂,၁၂၆,၇၀၈ | align="right" | ၂၂၀ | [[Pristina]] |- | {{အလံ|လတ်ဗီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၄,၅၈၉ | align="right" | ၂,၃၆၆,၅၁၅ | align="right" | ၃၆.၆ | [[Riga]] |- | {{အလံ|လစ်တန်စတိန်းနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၆၀ | align="right" | ၃၂,၈၄၂ | align="right" | ၂၀၅.၃ | [[Vaduz]] |- | {{အလံ|လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၅,၂၀၀ | align="right" | ၃,၆၀၁,၁၃၈ | align="right" | ၅၅.၂ | [[Vilnius]] |- | {{အလံ|လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂,၅၈၆ | align="right" | ၄၄၈,၅၆၉ | align="right" | ၁၇၃.၅ | [[လူဇင်ဘတ်မြို့]] |- | {{အလံ|မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၅,၃၃၃ | align="right" | ၂,၀၅၄,၈၀၀ | align="right" | ၈၁.၁ | [[Skopje]] |- | {{အလံ|မော်လတာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၁၆ | align="right" | ၃၉၇,၄၉၉ | align="right" | ၁,၂၅၇.၉ | [[Valletta]] |- | {{အလံ|မော်လ်ဒိုဗာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၃,၈၄၃ | align="right" | ၄,၄၃၄,၅၄၇ | align="right" | ၁၃၁.၀ | [[Chişinău]] |- | {{အလံ|မိုနာကိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁.၉၅ | align="right" | ၃၁,၉၈၇ | align="right" | ၁၆,၄၀၃.၆ | [[မိုနာကိုမြို့]] |- | {{အလံ|မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၃,၈၁၂ | align="right" | ၆၁၆,၂၅၈ | align="right" | ၄၄.၆ | [[Podgorica]] |- | {{အလံ|နယ်သာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၁,၅၂၆ | align="right" | ၁၆,၃၁၈,၁၉၉ | align="right" | ၃၉၃.၀ | [[အမ်စတာဒမ်မြို့]] |- |{{အလံ|နော်ဝေးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၂၄,၂၂၀ | align="right" | ၄,၅၂၅,၁၁၆ | align="right" | ၁၄.၀ | [[အော်စလိုမြို့]] |- | {{အလံ|ပိုလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၁၂,၆၈၅ | align="right" | ၃၈,၆၂၅,၄၇၈ | align="right" | ၁၂၃.၅ | [[ဝါဆောမြို့]] |- | {{အလံ|ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၉၁,၅၆၈ | align="right" | ၁၀,၄၀၉,၉၉၅ | align="right" | ၁၁၀.၁ | [[လစ်စဘွန်းမြို့]] |- | {{အလံ|ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၃၈,၃၉၁ | align="right" | ၂၁,၆၉၈,၁၈၁ | align="right" | ၉၁.၀ | [[ဗူးခရက်မြို့]] |- | {{အလံ|ရုရှနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၇,၀၇၅,၄၀၀ | align="right" | ၁၄၂,၂၀၀,၀၀၀ | align="right" | ၂၆.၈ | [[မော်စကိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဆန်မာရီနိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၁ | align="right" | ၂၇,၇၃၀ | align="right" | ၄၅၄.၆ | [[ဆန်မာရီနိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဆားဘီးယားနိုင်ငံ}} ([[ကိုစိုဗိုနိုင်ငံ]] ထည့်တွက်ထား) | align="right" | ၈၈,၃၆၁ | align="right" | ၉,၆၆၃,၇၄၂ | align="right" | ၁၀၉.၄ | [[ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၈,၈၄၅ | align="right" | ၅,၄၂၂,၃၆၆ | align="right" | ၁၁၁.၀ | [[ဘရာတစ်လာဗာ] |- | {{အလံ|ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၀,၂၇၃ | align="right" | ၁,၉၃၂,၉၁၇ | align="right" | ၉၅.၃ | [[Ljubljana]] |- | {{အလံ|စပိန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၀၄,၈၅၁ | align="right" | ၄၅,၀၆၁,၂၇၄ | align="right" | ၈၉.၃ | [[မက်ဒရစ်မြို့]] |- | {{အလံ|နော်ဝေးနိုင်ငံ}} [[Svalbard and Jan Mayen|Svalbard and Jan<br />Mayen Islands]] ([[Norway]]) | align="right" | ၆၂,၀၄၉ | align="right" | ၂,၈၆၈ | align="right" | ၀.၀၄၆ | [[Longyearbyen]] |- | {{အလံ|ဆွီဒင်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၄၉,၉၆၄ | align="right" | ၉,၀၉၀,၁၁၃ | align="right" | ၁၉.၇ | [[စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့]] |- | {{အလံ|ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၁,၂၉၀ | align="right" | ၇,၅၀၇,၀၀၀ | align="right" | ၁၇၆.၈ | [[ဘန်းမြို့]] |- | {{အလံ|တူရကီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈၃,၅၆၂ | align="right" | ၇၀,၅၈၆,၂၅၆ | align="right" | ၉၃ | [[အန်ကာရာ]] |- | {{အလံ|ယူကရိန်းနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၀၃,၇၀၀ | align="right" | ၄၈,၃၉၆,၄၇၀ | align="right" | ၈၀.၂ | [[ကိအဗ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံ}} (ဘုရင်နိုင်ငံ ပြည်ထောင်စု) | align="right" | ၂၄၄,၈၂၀ | align="right" | ၆၁,၁၀၀,၈၃၅ | align="right" | ၂၄၄.၂ | [[လန်ဒန်မြို့]] |- | {{အလံ|ဗာတီကန်စီးတီး}} | align="right" | ၀.၄၄ | align="right" | ၉၀၀ | align="right" | ၂,၀၄၅.၅ | [[ဗာတီကန်]] |- |- style=" font-weight:bold; " | စုစုပေါင်း | align="right" | ၁၀,၁၈၀,၀၀၀ | align="right" | ၇၃၁,၀၀၀,၀၀၀ | align="right" | ၇၀ |} [[File:Europe satellite globe.jpg|thumb|ဥရောပ satellite ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ]] [[File:Aiguille du midi et mont blanc.JPG|thumb|အဖြူတောင် (Mont Blanc)၊ ပြင်သစ်]] [[File:Vourvourou-Greece.jpg|right|thumb|ဗိုးဗိုးရိုကမ်းခြေ၊ ဂရိ]] [[File:Päijänne and päijätsalo.jpg|thumb|ပိုင်ဂျန်နဲကန် (Lake Päijänne)၊ စစ်မာမြို့ (Sysmä)၊ ဖင်လန်]] [[File:VittfarneGeorgien 155.jpg|thumb|ဆွာနတ်တရာမြို့၊ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ]] ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးပါခဲ့သည့်တိုက်ဖြစ်သည့် ဥရောပတိုက်တွင် ယဉ်ကျေးမှုသည် ဆူးမားနှင့်ဘက်ဘီလုံးယဉ်ကျေးမှု၊ နိုင်းမြစ်ဝှမ်းယဉ်ကျေးမှုတို့နောက် မရှေးမနှောင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာပေါ်၌ကျော်ကြားသော စာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာ လက်ရာများ ပေါ်ထွန်းရာတိုက်လည်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကျော် ဒဿနိကဗေဒပညာရှင်ကြီးများ၊ တီထွင်သူများသည်လည်း များသောအားဖြင့် ဥရောပတိုက်သားများဖြစ်သည်။ == ‌ဥရောပတိုက် == ဥရောပတိုက်သည် တိုက်ကြီးခြောက်တိုက်အနက် ဒုတိယအငယ်ဆုံးတိုက် ဖြစ်သည်။ ယင်းထက်ငယ်သောတိုက်သည် ဩစတြေးလျတိုက်တတိုက်သာရှိသည်။ သို့ရာတွင် ယင်းတိုက်သည် အခြားတိုက်များထက် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးပါအရာရောက်ခဲ့သောတိုက် ဖြစ်လေသည်။ ဥရောပယဉ်ကျေးမှုသည် ခရစ်မပေါ်မီနှစ်ပေါင်း ၁,၅ဝဝ ခန့်ကစခဲ့သည်။ အာရှတိုက်မှ ယူဖရေးတီးနှင့် တိုက်ဂရစ်မြစ် နှစ်မွှာအကြားရှိမြေ၌ ဆူးမားနှင့် ဘေဘီလုံယဉ်ကျေးမှု၊ [[အာဖရိကတိုက်]]မှ နိုင်းမြစ်ဝှမ်း ယဉ်ကျေးမှုတို့နောက် မရှေးမနှောင်းပင် ဥရောပယဉ်ကျေးမှုသည် အစပျိုးခဲ့သည်။ ဂရိနှင့်[[ရောမ]] ယဉ်ကျေးမှုတို့သည် ဥရောပယဉ်ကျေးမှု၏အစ ဖြစ်ကြသည်။ ဂရိ နှင့် ရောမအင်ပိုင်ယာတို့သည် [[အမေရိကတိုက်]]ကို မတွေ့မီ နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် ထွန်းကားခဲ့လေသည်။ လွန်ခဲ့သည့် အနှစ် ၂,ဝဝဝ ကျော်က ကမ္ဘာ့သမိုင်း အဆက်ဆက်တွင် ထွန်းကားခဲ့သောမြို့ကြီးများ၊ စစ်တလင်း ဖြစ်ခဲ့သော ဒေသများကို ဥရောပတိုက်တွင် တွေ့နိုင်သည်။ ဥရောပတိုက်ရှိဒေသများသည် တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ မီးရထား၊ မီးသင်္ဘော၊ လေယာဉ်ပျံ၊ မော်တော်ကားစသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းများဖြင့် အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း ခရီးပေါက်သော်လည်း တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ သုံးနှုန်းပြောဆိုသောဘာသာစကား အမျိုးမျိုးကွဲပြားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးကို ကြားရသကဲ့သို့ပင် ရှုမျှော်ခင်း အမျိုးမျိုး အပြောင်းအလဲကိုလည်း တွေ့နိုင်သည်။ ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာပေါ်၌ကျော်ကြားသော စာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာလက်ရာများ ပေါ်ထွန်းရာ တိုက်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကျော် ဒဿနိကဗေဒပညာရှင်ကြီးများ၊ တီထွင်သူများသည် များသောအားဖြင့် ဥရောပတိုက်သားများဖြစ်သည်။ အနုမြူဓာတ်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့်တိုင်အောင် အစပျိုးခဲ့သူများသည်လည်း ဥရောပသိပ္ပံပညာရှင်များပင် ဖြစ်သည်။ '''တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း''' ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာ၏မြောက်ဘက်စွန်း၌ မြောက်လတ္တီကျု ၃၆ ဒီဂရီ မှ ၇၁ ဒီဂရီ အကြားနှင့် အနောက်လောင်ဂျီကျု ၁၀ ဒီဂရီ မှ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၅၇ ဒီဂရီ အကြား၌တည်ရှိသည်။ [[အာရှတိုက်]]၏ အနောက်ဘက် ကုန်းချင်းစပ်လျက် တည်နေသောကြောင့် အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပတိုက်ကို သီးခြားတစ်တိုက်စီ မဟုတ်ဘဲ တစ်တိုက်တည်းဖြစ်သည်ဟု အချို့ကယူဆ၍ ယူရေးရှားတိုက်ဟုပင်ခေါ်ကြသည်။ အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပတိုက်တို့၏ နယ်ခြားသည် မည်သည့်နေရာ၌ဖြစ်သည်ကို ပထဝီပညာရှင်များ အတိအကျ မဆုံးဖြတ်ရသေးသော်လည်း ကက်စပီယံပင်လယ်မှ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာသို့ ဆက်ဆွဲသောမျဉ်းကို ဥရောပတိုက်၏ အရှေ့ဘက် နယ်နိမိတ်အဖြစ် အကြမ်းအားဖြင့် မှတ်သားကြလေသည်။ ကော့ကေးဆပ်တောင်၊ ပင်လယ်နက်၊ ဒါဒနယ်ရေလက်ကြား မာမရာပင်လယ်နှင့် ဗော့စပိုရပ်ရေလက်ကြား တို့သည်လည်း ဥရောပတိုက်နှင့် အာရှတိုက်ကိုခွဲခြားထားသော တောင်ဘက်နယ်နိမိတ်များဖြစ်ကြသည်။ အချို့က ဥရောပတိုက်ကို အာရှတိုက်မှ အနောက်ဘက်သို့ ထိုးထွက်နေသော ကျွန်းဆွယ်ကြီးဟု ဆိုကြသည်။ ဥရောပတိုက်၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၃,၈၅ဝ,ဝဝဝ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ အာရှတိုက်၏ လေးပုံတစ်ပုံ ဖြစ်ပြီးလျှင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၏ ၁၅ဆ ကျယ်ဝန်းသည်။ တောင်မှမြောက်သို့ ၂,၄ဝဝ မိုင်၊ အရှေ့မှအနောက် သို့ ၃,၂၉၃ မိုင်ကျယ်သည်။ ဥရောပတိုက်ကို မြောက်ဘက်မှ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ အနောက်ဘက်မှ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ တောင်ဘက်မှ မြေထဲ ပင်လယ်တို့ ဝန်းရံလျက်ရှိသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းသည် မိုင် ၂ဝ,ဝဝဝ ခန့်ရှည်၍ အကျယ်အဝန်းနှင့်စာလျှင် ကမ်းရိုးတန်းအရှည်ဆုံးသောတိုက်ဟု ဆိုရပေမည်။ ကမ်းရိုးတန်းတစ်ခုလုံးသည်လည်း ပင်လယ်ကွေ့၊ ပင်လယ်အော်၊ မြစ်ဝကျယ်တို့ ဖြင့် အကွေ့အကောက်များ ပေါများသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုး တန်းသည် အကွေ့အကောက် အလွန်များရကား ကျွန်းဆွယ်များ၊ အငူများ ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပင်လယ်နက်အတွင်းသို့ ထိုးထွက်နေသော ကရိုင်းမီးယားကျွန်းဆွယ်၊ မြေထဲပင်လယ်ထဲ သို့ ထိုးထွက်နေသော ဗော်လကန်ကျွန်းဆွယ်၊ အီတလီကျွန်းဆွယ်နှင့် အိုင်ဗီးရီးယန်းကျွန်းဆွယ်၊ ဗောလတစ်ပင်လယ်နှင့် မြောက်ပင်လယ်ထဲသို့ ထိုးထွက်နေသော စကန်ဒီနေဗီးယားကျွန်းဆွယ်တို့သည် ထင်ရှားသော ကျွန်းဆွယ်ကြီးများ ဖြစ်ကြသည်။ ယင်းသို့ ကုန်းတွင်းပင်လယ်များ၊ နက်ရှိုင်းသော ပင်လယ်အော်နှင့် ပင်လယ်ကွေ့များရှိသဖြင့် ဥရောပတိုက်တွင် မည်သည့်နေရာမှ ပင်လယ်နှင့် မိုင် ၁,ဝဝဝ ထက် ပိုမဝေးကြ ချေ။ ဥရောပတိုက်၏ ကမ်းရိုးလွန်ပင်လယ်၌ ကျွန်းကြီး၊ ကျွန်းကလေးပေါင်း များစွာလည်းရှိသည်။ ထင်ရှားသောကျွန်း ကြီးများမှာ နိုဗာဇင်းဗလား၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်နှင့် အိုင်ယာလန်၊ အိုက်စလန်၊ ကော်ဆီကာ၊ ဆာဒင်နီးယား၊ စစ္စလီ၊ မော်လတာ၊ ကရိ၊ အိုင်အိုနီယန်နှင့် ဗဲလီးယားရစ်ကျွန်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ '''မြေမျက်နှာပြင်''' ဥရောပတိုက်၏ မြေမျက်နှာပြင်ကို အကြမ်းအားဖြင့် လေးပိုင်းပိုင်းနိုင်သည်။ *(၁) ရှေးကျသော မြေသား (မြောက်ပိုင်းတွင်ရှိသည်)။ *(၂) ရုရှားမြေမြင့်လွင်ပြင် *(၃) ဥရောပလွင်ပြင်ကြီး * (၄) တောင်ပိုင်းရှိ သက်နုတွန့်ခေါက်တောင်တို့ ဖြစ်ကြ သည်။ '''ရှေးကျသောမြေသား''' ဥရောပမြောက်ပိုင်းရှိ ဆွီဒင်၊ ဖင်လန်၊ စကော့တလန်ကုန်းမြင့်ဒေသနှင့် အိုက်စလန်ကျွန်း တို့သည် ရှေး ကျသောမြေသားများဖြစ်ကြသည်။ ယင်းဒေသတိုင်း၌ သက်ရင့် ကျောက်၊ သလင်းကျောက်များ ပါဝင်သည်။ ထိုဒေသလေးခု စလုံးသည် တစ်ချိန်ကတစ်ပြင်တည်းဖြစ်ဟန်တူသည်။ သမုဒ္ဒရာ လှိုင်းတိုက်စား၍ အချို့မြေတို့နိမ့်ကျသွားရာ ယခုအခါ ပင်လယ် ကြီးများဖြစ်နေ၍ တိုက်စားမရဘဲ ကျန်နေခဲ့သော ကုန်းမြင့် များသည် ယခုအခါ ကုန်းမြေအဖြစ် ပင်လယ်ပြင်တွင်ပေါ်နေခဲ့ဟန်တူသည်။ '''ရုရှားမြေမြင့်လွင်ပြင်''' ဥရောပတိုက်အတွင်းရှိ ရုရှားတစ်နိုင်ငံလုံး လိုလိုပင် မြေမြင့်လွင်ပြင်ကြီး ဖြစ်သည်။ အောက်ခံသက်ရင့် ကျောက်မာတို့အပေါ်၌ သဲကျောက်၊ ထုံးကျောက်စသော သက်နုမြေတို့ ဖုံးနေသည်။ '''ဥရောပလွင်ပြင်''' အဲ့လပတောင်၏ မြောက်ဘက်ဒေသ တစ်လျှောက် အင်္ဂလန်ပြည် အရှေ့တောင်ပိုင်းမှ ပြင်သစ်နိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်း၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ ဂျာမနီ၊ ဒိန်းမတ်နှင့် ပိုလန်နိုင်ငံတို့ကို ဖြတ်ကာ ရုရှားနိုင်ငံ ရောက်သည်အထိ ပြန့်ကျယ်သွားသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် လွင်ပြင်ဟုခေါ်သော်လည်း တောင်ကုန်းပေါများ၍ တစ်ခါတစ်ရံ တောင်တန်းကိုပင် တွေ့ရသေးသည်။ သို့ရာတွင် ပေ ၂,ဝဝဝ ထက်ကျော်သော တောင်ဟူ၍ရှားသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နှင့်နယ်သာလန် မြေနိမ့်လွင်ပြင်တို့ကဲ့သို့ နေရာမျိုးသည် အလွန်နိမ့်ရကား ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်ပင် နိမ့်သေးသည်။ '''သက်နုတွန့်ခေါက်တောင်တန်းများ''' ဥရောပတိုက်တောင်ပိုင်း တစ်လျှောက်လုံးလိုလိုသည် သက်နု တွန့်ခေါက် တောင်တန်းဒေသ ဖြစ်သည်။ ဥရောပတိုက် အလယ်ဗဟိုခန့်တွင်ရှိသော အယ်လ်ပ်တောင်တန်းမှ ဖြာထွက်နေသော တောင်တန်းများအပြင် စပိန်နှင့် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ကြားရှိ ပီးရနီးတောင်တန်းတို့ ပါဝင်သည်။ အယ်လ်ပ်တောင်မှ အရှေ့တောင်ဘက်သို့ တောင်နှာမောင်းသဖွယ် ဖြာထွက်သောတောင်များမှာ [[အီတလီနိုင်ငံ]]၏ ကျောရိုးသဖွယ်ဖြစ်သော အက်ပနိုင်းတောင်တန်း၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ နီးစ်မြို့အနီးအထိ ဖြာထွက်သော မယ်ရီတိုင်း အယ်လ်ပ်တောင်တန်း၊ အီတလီနိုင်ငံ ထရီးယက်မြို့အနီးအထိ ဖြာထွက်သော ဂျူလီယန် အယ်လ်ပ်တောင်တန်း တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်၏အမြင့်ဆုံး တောင်ထိပ်ဖြစ်သည့် မောင့်ဗလင့်သည် အနောက်ပိုင်းရှိ အယ်လ်ပ်တောင်တန်းတွင်ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်ရှိ မြစ်များသည် အခြားတိုက်ရှိမြစ်များ လောက် မရှည်သော်လည်း အသုံးဝင်၍ ထင်ရှားသောမြစ်များ ဖြစ်သည်။ အရှည်ဆုံးမြစ်သည် ဗော်လဂါမြစ်ဖြစ်သည်။ ဧရာ ဝတီမြစ်၏ နှစ်ဆခန့်ရှည်သည်။ ဒုတိယ အရှည်ဆုံး မြစ်မှာဒန်းညု မြစ်ဖြစ်၍ ပင်လယ်နက်ထဲသို့စီးဝင်သည်။ အခြားထင်ရှားသော မြစ်များမှာ မြေထဲပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်သော အီဗရို၊ ရုန်းနှင့် ပိုးမြစ်၊ ပင်လယ်နက်ထဲသို့ စီးဝင်သော နီပါး၊ ဒနီးစတာနှင့် ဒွန်မြစ်၊ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ အတွင်းသို့ စီးဝင်သော ဂွါဒီ လကွီဗာ၊ ဂွါဒီယာနာ၊ တေးဂတ်နှင့် လွိုင်ယာမြစ်၊ အင်္ဂလိပ် ရေလက်ကြား ထဲသို့ စီးဝင်သော စိန်းမြစ်၊ မြောက်ပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်သော ရိုင်းနှင့်အဲ့လဗမြစ်၊ ဗောလတစ်ပင်လယ်ထဲသို့စီးဝင် သော အိုဒါ၊ ဗစ္စတျူလာနှင့် ဒျူနာမြစ်၊ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာထဲ သို့စီးဝင်သော ဒွီနာမြစ်တို့ဖြစ်ကြသည်။ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ ပြင်သစ်ကမ်းခြေမှ ဖင်းလန်ကွေ့အတွင်း စီးဆင်းသော မြစ်များ သည် လွင်ပြင်ကိုဖြတ်၍ ရေစီးနှေးစွာ စီးဆင်းရကား တစ်ခု နှင့်တစ်ခု တူးမြောင်းများဖောက်ကာ ဆက်သွယ်ထားသည်။ သို့ဖြစ်ရကား ယင်းတူးမြောင်းများကြောင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံ၌ အတ္တ လန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် မြေထဲပင်လယ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၌ မြောက်ပင်လယ်နှင့်ဘော်လတစ်ပင်လယ်၊ မြောက်ပင်လယ်နှင့်ပင်လယ်နက်၊ ရုရှနိုင်ငံ၌ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် ဘော်လတစ်ပင်လယ်၊ ဘော်လတစ်ပင်လယ်နှင့် ပင်လယ်နက်တို့ ဆက်မိကြသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် မြစ်သာများသည်မဟုတ်၊ ရေအိုင် များလည်း ပေါများသည်။ အယ်လ်ပ်တောင်တန်းဒေသရှိ ရေအိုင်များသည် ရှုမျှော်ခင်းအလှကြောင့် ထင်ရှားသည်။ [[ကက်စပီယံပင်လယ်]]သည် ဥရောပတိုက်၏ အကြီးဆုံး ရေအိုင် ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ရေအလွန်ငန်သည်။ ဥရောပတိုက်၏ အကြီးဆုံး ရေချိုအိုင်များမှာ ရုရှားနိုင်ငံထဲရှိ အိုနေဂါရေအိုင်နှင့် လဒိုဂါရေအိုင်များ၊ စကန်ဒီနေ ဗီးယားကျွန်းဆွယ်ရှိ ရေအိုင်စုများ၊ အင်္ဂလန်ပြည် ရေအိုင်ဒေသရှိ ရေအိုင်စုများဖြစ်ကြသည်။ <br /> === ရာသီဥတု === ဥရောပတိုက်သည် သမပိုင်းဇုန်အတွင်း လုံးဝကျရောက် နေသောတိုက် ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်း၊ ကနေဒါနိုင်ငံတို့နှင့် လတ္တီကျုတပြေးတည်း တည် ရှိနေသော်လည်း ရာသီဥတုသည် ထိုနိုင်ငံများ၏ ရာသီဥတု ထက်ညီမျှသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရုရှားနိုင်ငံမှတစ်ပါး ဥရောပတိုက်၏ မည်သည့်ဒေသမျှ ပင်လယ်နှင့်ဝေးသည့်ဒေသ ဟူ၍ မရှိချေ။ မြောက်အတ္တလန်တိတ် ရေပူကြောင်းခေါ် နွေးသော ရေစီးကြောင်းသည် ဥရောပအနောက်မြောက် ကမ်းခြေကိုကပ်၍ စီးသဖြင့် ယင်းဒေသသည် အအေးသက်သာသည်။ သို့ရာတွင် ဥရောပတိုက်ကို အနောက်မှအရှေ့သို့သွားလေလေ အေးလေလေ ဖြစ်သည်။ အာတိတ်စက်ဝိုင်းအတွင်း အအေးပိုင်းဇုန်၌ ကျရောက် နေသော ဥရောပမြောက်ပိုင်းဒေသကလေးသည်ပင် နွေးသော ရေစီးကြောင်းကိုဖြတ်တိုက်သည့် အနောက်လေကြောင်းကျသဖြင့် အခြားအအေးပိုင်းဇုန် ကျသော ဒေသများလောက် မအေးချေ။ ဥရောပတိုက် တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သော မြေထဲပင်လယ် ပတ်ဝန်းကျင် ဒေသတစ်ဝိုက်သည် ဆောင်းရာသီ၌ ပူနွေးစိုစွတ်၍ နွေရာသီ၌ ပူပြင်းခြောက်သွေ့သည်။ ဥရောပတိုက် ကျန်အပိုင်း များသည် နွေရာသီ၌ မြောက်ဘက်သို့သွားလေလေ အေးလေ လေ ဖြစ်သည်။ ဥရောပအနောက်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မိုးရွာသောဒေသများဖြစ်သည်။ ယင်းဒေသများ တွင် မိုးရေချိန် တစ်နှစ်လျှင် လက်မ ၆ဝ ထက် မနည်းချေ။ တောင်ပိုင်း မြေထဲပင်လယ်တစ်ဝိုက်၌မူ ဆောင်းတွင်းတွင် မိုးရ သည်။ မိုးမရသောဒေသဟူ၍ မရှိသလောက်ဖြစ်ရကား ဥရောပ တိုက်တွင် သဲကန္တာရဒေသဟူ၍ လုံးဝမရှိချေ။ '''သဘာဝပေါက်ရောက်သောအပင်များ''' ဥရောပတိုက်ကို သဘာဝပေါက်ရောက်သော အပင် လိုက်၍ အပိုင်းကြီးငါးပိုင်း ပိုင်းနိုင်သည်။ '''(၁) မြောက်ဘက်ဆုံးရှိ တန်းဒေသ''' နော်ဝေး၊ ဆွီဒင် နှင့်ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ မြောက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ဆီးနှင်းများကျ ရောက်၍ ရေခဲဖုံးနေသဖြင့် သစ်ပင်များမပေါက်ရောက်နိုင်ဘဲ ရေညှိ ရေမှော် အနည်းငယ်သာ ပေါက်ရောက်သောဒေသ ဖြစ် သည်။ '''(၂) ရွက်ချွန်သစ်တောဒေသ''' အေးသောသမပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် နော်ဝေး၊ ဆွီဒင်၊ ရုရှနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတို့၌ ပါဝင်သည်။ ယင်း ဒေသတွင် ထင်းရှူးမျိုးများပါဝင်သည့် ရွက်ချွန်သစ်တောများ ပေါက်ရောက်သည်။ '''(၃) ရွက်ကြွေသစ်တောဒေသ''' နွေးသောသမပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် ဗြိတိသျှကျွန်းစု၊ ပြင်သစ်၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ ဒိန်းမတ်၊ ပိုလန်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အရွက်ကြွေသော သစ်ပင်များနှင့် သစ်မာများ ပေါက်သည်။ ယခုအခါ လူနေအိမ်ခြေ များလာသည့်အလျောက် သစ်တောများ ခုတ်ထွင်ရှင်းလင်း၍ အတော်ပင် ပါးနေလေသည်။ '''(၄) သမပိုင်းမြက်ခင်းဒေသ''' ရုရှားနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ဟန်ဂေရီ လွင်ပြင်တို့ပါဝင်သည်။ စတက်မြက်ခင်းပြင် ဟုလည်း ခေါ်သည်။ === တွေ့ရှိရသောသားကောင်များနှင့်ဓာတ်သတ္တုများ === ဥရောပတိုက်သည် အာရှ၊ အာဖရိကစသောတိုက်များ နှင့်နှိုင်းစာလျှင် သားရဲတိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ အလွန်နည်းပါးသောတိုက် ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သစ်တောများကို ခုတ်ထွင်၍ လူနေအိမ်ခြေများဆောက်ကာ မြို့များ တည်ထောင်ထား သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ တိရစ္ဆာန်များကို အယ်လ်ပ်တောင်သစ်တောများ၌ လည်းကောင်း၊ ပီးရနီးနှင့် ကာပေသီယန်တောင်တန်းများ၌ လည်းကောင်း၊ ဘလက်ဖောရက်သစ်တောများ၌ လည်းကောင်း တွေ့ရှိရသည်။ တွေ့ရှိရသောတိရစ္ဆာန်များမှာ တောဆိတ်၊သမင်၊ ဒရယ်၊ ဆတ်၊ ရိန်းဒီးယားသမင်၊ ဝက်ဝံ၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ ဖျံ၊ တောကြောင်တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သည် သတ္တုအများအပြား ထွက်သောဒေသဖြစ်သည်။ ကျောက်မီးသွေးကို နေရာအတော်များများ၌ တွေ့ရှိရသည်။ အထူးသဖြင့် ဗြိတိန်၊ စပိန်၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမနီ၊ ရုရှနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတို့တွင် အများအပြား တွေ့ရှိ ရသည်။ သံကို ဆွီဒင်၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ဩစတြီးယားနှင့် ရုရှနိုင်ငံတို့တွင်လည်းကောင်း၊ သွပ်ကို ဂရိတ်ဗြိတိန်၊ အီတလီနှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့တွင်လည်းကောင်း သံဖြူကို ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံ၊ ချက်- ဂျာမန် နယ်နိမိတ် ဒေသတစ်လျှောက်၌ လည်းကောင်း၊ ခဲကို ဂရိဗြိတိန်၊ စပိန်၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမနီနိုင်ငံတို့၌ လည်းကောင်း၊ ကြေးနီကို ဂရိ-ဗြိတိန်၊ ဆွီဒင်၊ ရုရှားနှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့၌ လည်းကောင်း၊ ပလက်တီနမ်၊ ရွှေနှင့်ငွေကို ယူရယ်တောင်တန်းဒေသနှင့် ကာပေသီယန်တောင်တန်းတို့၌ လည်းကောင်း၊ ပြဒါးကို စပိန်နိုင်ငံနှင့် ကယင်သီးယားပြည်နယ်တို့၌ လည်းကောင်း၊ ရေနံကို ရိုမေးနီးယား၊ ပိုလန်၊ ရုရှားနိုင်ငံတို့၌ အမြောက်အမြား၊ ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ များနှင့် ဟန်နိုဗာ၊ အယ်လဆက်နယ်များ၌ အသင့်အတင့်တွေ့ ရှိရသည်။ အလွန်ရှားပါးသော ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဒြပ်စင်များကို လည်း ဥရောပတိုက်မှ အသင့်အတင့် ရရှိလေသည်။ <br /> === လူမျိုးနှင့်ကိုးကွယ်သည့်အယူဝါဒ === ဥရောပတိုက်သည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ဒုတိယ အငယ်ဆုံးတိုက် ဖြစ်သော်လည်း လူဦးရေအားဖြင့်မူ ဒုတိယ အများဆုံးတိုက်ဖြစ်သည်။ ၁၉၇ဝ ပြည့်နှစ် ခန့်မှန်းခြေအရ ဥရောပတိုက်၏ လူဦးရေသည် ၄၆၆,ဝဝဝ,ဝဝဝ ဖြစ်သည်။ အာရှတိုက်တစ်တိုက်သာလျှင် ဥရောပတိုက်ထက် လူဦးရေများ လေသည်။ လူဦးရေ များသလောက်လည်း လူမျိုးပေါင်းလည်း များသည်။ ပါဝင်သည့်နိုင်ငံဦးရေထက် လူမျိုးဦးရေက များသေး သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် လူမျိုး တစ်မျိုးမကရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားတစ်နိုင်ငံထဲ၌ပင် ဆဗ်၊ ကရိုးအက်၊ ဆလိုဗင်း လူမျိုးဟူ၍ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးသုံးမျိုးရှိသည်။ သို့ရာတွင် ဥရောပတိုက်ရှိ လူမျိုး များကို အဓိကအားဖြင့် ခြောက်စုခွဲနိုင်သည်။ (၁) ဂရိလူမျိုးစု၊ (၂) ပြင်သစ်၊ အီတာလျံ၊ စပင်းနစ်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယန်း၊ ဝေါလွန်းလူမျိုးများပါဝင်သည့် လက်တင်လူမျိုးစု၊ (၃) အိုင်းရစ်၊ ဝဲ့လရှ၊ ဗြိတိန်နှင့် စကော့တလန်မြေမြင့်သားတို့ ပါဝင်သော ကဲ့လူမျိုးစု၊ (၄) အင်္ဂလိပ်၊ ဂျာမန်၊ ဒပ်ချ်၊ဖလင်းမင်း၊ ဒိန်း၊ နော်ဝေးလူမျိုး၊ ဆွိလူမျိုးများ ပါဝင်သည့် ကျူတောနစ်လူမျိုးစု၊ (၅) ရုရှ၊ ပိုး၊ ချက် ဆလိုဗက်၊ ဆလိုဗင်း၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆဗ်လူမျိုးတို့ပါဝင်သော ဆလာဗစ်လူမျိုးစု၊ (၆)လက်၊လစ်သူယေး နီးယန်းလူမျိုးတို့ပါဝင်သော ဗောလတစ်လူမျိုးစုတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်၌ နေထိုင်သူများအနက် ၉၆ ရာခိုင်နှုန်း သည် ခရစ်ယာန်အယူဝါဒီများဖြစ်ကြသည်။ ယင်းတို့အနက် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရိုမန်ကတ်သလစ်၊ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ပရို တက်စတန့်၊ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် အောသိုဒေါ့ ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အိုင်ယာလန်၊ ပြင်သစ်၊ စပိန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ဂျာမနီ အနောက်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်း၊ အီတလီ၊ ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီ၊ ပိုလန်နိုင်ငံများ၌ ရိုမန်ကက်သလစ် ဂိုဏ်းဝင်များ၍ ဖင်း၊ အက်စတိုးနီးယန်း၊ လက်လူမျိုးများနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗား ကီးယား၊ ဟန်ဂေရီ အချို့ဒေသတွင် နေထိုင်သူများသည် ပရို တက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အောသိုဒေါ့ဂိုဏ်းဝင် အများမှာမူ အရှေ့ပိုင်းဆလဗ်၊ ဂရိ၊ရိုမေးနီးယန်းနှင့် အခြား ဗော်လကန် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သားတို့ ပြောဆိုသုံးစွဲသော စကားသည် ဘာသာပေါင်း ၆ဝ ခန့် ကွဲပြားလျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့အနက် ဥရောပမြောက်ပိုင်းတို့၌ ပြောဆိုကြသောကျူတောနစ် ဘာသာ စကား၊ ဥရောပအရှေ့ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်ပိုင်း၌ ပြောဆိုကြ သော ဆလာဗိုနစ် ဘာသာစကား၊ ဥရောပတောင်ပိုင်းနှင့် အနောက်ပိုင်းတို့၌ ပြောဆိုကြသော ရိုမန်နစ်ဘာသာစကားတို့ သာ အဓိကဘာသာစကားများ ဖြစ်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို တစ်ခါတ‌လေ ကျူတောနစ်ဘာသာစကားအစစ်ဟု ဆိုကြ၍ တစ်ခါတစ်ရံ ကျူတောနစ်နှင့် ရိုမန်နစ်ဘာသာစကား နှစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားသော ဘာသာစကားဟု ဆိုကြသည်။ ဘာသာစကားတူသော်လည်း အသံကွဲလည်းရှိသေးသည်။ ပြင်သစ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၌ ပြောသော ပြင်သစ်စကားနှင့် မြောက်ပိုင်း၌ ပြောသော ပြင်သစ်စကားသည် ဘာသာခြင်း တူသော်လည်း အသံချင်းကွဲလေသည်။ ဥရောပတိုက်ဒေသများများ၌ အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်နှင့်ဂျာမန်ဘာသာစကားကို အသုံးများကြသည်။ အချို့လူတို့သည် ယင်းဘာသာစကား သုံးမျိုးစလုံးကို ပြောနိုင်ကြသည်။ <br /> === အလုပ်အကိုင် === ဥရောပတိုက်သည် စက်မှုလက်မှုထွန်းကားသောတိုက် ဖြစ်သဖြင့် ဥရောပတိုက်သားတို့သည်စက်မှုလက်မှုကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြသည်ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သော်လည်း အမှန်အားဖြင့်မူ လယ်ယာနှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ကိုင်သူဦးရေက စက်မှုလက်မှု လုပ်ကိုင်သူဦးရေထက် များသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဥရောပတိုက်သည် အခြားတိုက်များထက် ဂျုံ၊ အာလူး၊ သကြား၊ အုတ်ဂျုံတို့ ပို၍ထွက်သည်။ ဥရောပတိုက်သားများ၏ အဓိကအစားအစာမှာ ဂျုံနှင့် အာလူးဖြစ်သည်။ ယင်းတို့အပြင် ဘာလီ၊ ပြောင်း၊ မြင်းစားဂျုံ၊ သံလွင်သီး၊ စပျစ်သီးနှင့် အခြားအရည်ရွှမ်းသော အသီးအနှံများလည်း အမြောက်အမြားထွက်၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တောင်စောင်းများ၊ မြက်ခင်းများနှင့် စပိန်ကုန်းပြင်မြင့်များ၌ အများအပြားလုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဥရောပအနောက်မြောက်ပိုင်းမှ လယ်ယာလုပ်ကိုင်သူများသည် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကိုပါ ပူးတွဲလုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်ရှိ စက်မှုလက်မှုထွန်းကားသောနိုင်ငံများမှာ ဗြိတိသျှကျွန်းစု၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ရုရှ၊ ဆွီဒင်၊ ဘယ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ အီတလီမြောက်ပိုင်းနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံတို့ဖြစ်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ကျောက်မီးသွေးနှင့် ရေအားလျှပ်စစ်ရရှိသော ဒေသများတွင် စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများ ထွန်းကားလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အထိ စက်မှုလုပ်ငန်းများသည် ဥရောပတိုက် အနောက်ဘက်ပိုင်း၌သာ ထွန်းကား၍ အရှေ့ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းသည် လယ်ယာလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် ဥရောပတိုက် အရှေ့ပိုင်းဒေသများသည် ရုရှဩဇာခံဖြစ်လာသောအခါ ငါးနှစ်စီမံကိန်းများရေးဆွဲ၍ စက်မှုလုပ်ငန်းများကို အစိုးရက အုပ်ချုပ်လုပ်ကိုင်သည်မှစ၍ စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများအဖြစ် ရောက်ရှိလာသည်။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ဥရောပတိုက်ရှိ နိုင်ငံတိုင်း၏ စက်မှုလုပ်ငန်း ကုန်ထုတ်လုပ်အားသည် စစ်မဖြစ်မီကစံချိန်ထက် ပိုလာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှစ၍ ဥရောပရှိ ပြင်သစ်၊ အနောက်ဂျာမနီ၊ ဘယ်လဂျီယန်၊ အီတလီ၊ နယ်သာလန်နှင့် လူးဇင်းဗပ်နိုင်ငံ ခြောက်နိုင်ငံတို့သည် ပူးပေါင်း၍ ဥရောပတိုက်ကျောက်မီးသွေးနှင့် သံမဏိလုပ်ငန်းစုအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယင်းအဖွဲ့က ထိုဒေသများမှ ထွက်သော သံမဏိနှင့် ကျောက်မီးသွေး ထုတ်လုပ်ရေး၊ ရောင်းချရေးတို့ကို စီမံဆောင်ရွက်သည်။ ထိုအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်ကား တစ်နှစ်လျှင် သံမဏိတန်ချိန် ၄၂,ဝဝဝ,ဝဝဝ နှင့် ကျောက်မီးသွေးတန်ချိန် ၂၅,ဝဝဝ,ဝဝဝ ထုတ်ရန်ဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ထွက်ပါက ဆိုဗီယက်ရုရှနိုင်ငံမှထွက်သော သံမဏိတန်ချိန်ထက် တစ်နှစ်လျှင် ၁၇,ဝဝဝ,ဝဝဝတန် ပိုမည်ဖြစ်သည့်အပြင် ရူးဝါးဒေသကိုလည်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် သံမဏိနှင့် ကျောက်မီးသွေး အထွက်ဆုံးဒေသ ဖြစ်လာစေမည်။ ဥရောပတိုက်တွင် နိုင်ငံကြီးပေါင်း ၂၇ နိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံငယ်ကလေးပေါင်း ရှစ်နိုင်ငံပါဝင်သည်။ ဗက်တီကန်နန်းမြို့ကဲ့သို့ တစ်စတုရန်းမိုင်၏ ခြောက်ပုံတစ်ပုံကျယ်သော နိုင်ငံကလေးမှ ၁,၈ဝ၄,၅၇၉ စတုရန်းမိုင်ကျယ်သော ဆိုဗီယက်ရုရှ နိုင်ငံကြီးအထိပါဝင်သည်။ ယင်းသည့်နိုင်ငံများမှာ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား၊ ဂရိ၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ စပိန်၊ စိုက်ပရပ်၊ ဆိုဗီယက်ရုရှ၊ ဆန်မာရီနို၊ ဆွီဒင်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ တူရကီ၊ ဒိန်းမတ်၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေး၊ ပေါ်တူဂယ်၊ ပိုလန်၊ ပြင်သစ်၊ ဖင်းလန်၊ ဘူလဂေးရီးယား၊ ဘယ်လဂျီယမ်၊ ဗက်တီကန်နန်းမြို့၊ မော်လတာ၊ မိုနာကို၊ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ရူမေးနီးယား၊ လိချတင်စတိုင်း၊ လပ်ဇင် ဗူး၊ ဟန်ဂေရီ၊ အီတလီ၊ အယ်လဗေးနီးယား၊ ဩစတြီးယား၊ အင်ဒိုရာ၊ အိုက်စလန်၊ အိုင်ယာလန် တို့ဖြစ်၏။ ဥရောပတိုက် နိုင်ငံများ၏ နယ်နိမိတ်များသည် စစ်တစ်ခါဖြစ်လျှင် တစ်ခါ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်ကို နိုင်ငံရေး၊ ဝါဒရေးများအရ အကြမ်းအားဖြင့် အပိုင်းကြီးနှစ်ပိုင်းခွဲနိုင်သည်။ ကွန်မြူနစ်အုပ်စုပိုင်းနှင့် ကွန်မြူနစ်မဟုတ်သော အုပ်စုပိုင်းတို့ ဖြစ်သည်။ ကွန်မြူနစ်အုပ်စုကို အရှေ့အုပ်စုဟုခေါ်၍ ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သောအုပ်စုကို အနောက်အုပ်စုဟုခေါ်သည်။ အရှေ့အုပ်စု ဝင် နိုင်ငံများသည် ဗောလတစ်ပင်လယ်မှ ပင်လယ်နက်အကြား ရှိ နိုင်ငံများဖြစ်၍ များသောအားဖြင့် ရုရှဩဇာခံများဖြစ်ကြ သည်။ ယင်းတို့ကို ဝါဆောစာချုပ် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဟုခေါ်၍ စစ်ရေးစစ်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် မဟာမိတ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုထားလေသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှစ၍ အညမည စီးပွားရေး ကူညီမှုကောင်စီဖွဲ့ကာ စီးပွားရေးစုစည်းဆောင်ရွက်ကြသည်။ အနောက်အုပ်စု ကလည်း ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှစ၍ နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် စုစည်းကြသည်။ စစ်မှုစစ်ရာအတွက် နေတိုးဟု အတိုကောက် ခေါ်သော မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့ ဖွဲ့၍လည်းကောင်း၊ စီးပွားရေးအတွက် စီးပွားရေးစုပေါင်းလုပ်ကိုင်မှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုအဖွဲ့၊ ဗဲနီလပ်ယူနီယံ၊ ဥရောပ ကျောက်မီးသွေးနှင့် သံမဏိအဖွဲ့၊ ဥရောပဘုံဈေး စသည်တို့ဖွဲ့ကြသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဥရောပပါလီမန် တည်ထောင်ရန် ဆောင်ရွက်နေခြင်းပင် ခရီး အသင့်အတင့် ရောက်လျက်ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် ကွန်မြူနစ်အုပ်စုနှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေးအုပ်စုသာ ရှိသည်မဟုတ်၊ ကြားနေနိုင်ငံများလည်း ရှိသည်။ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဆွီဒင်၊ အိုင်ယာလန်သမ္မတနိုင်ငံ၊ဖင်လန် နိုင်ငံစသည်တို့ဖြစ်သည်။ <br /> === သမိုင်း === ခရစ်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၂ဝဝဝ ကျော်ကပင် ဥရောပတိုက်တွင် ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားခဲ့သည်။ ဂရိကျွန်းဆွယ်တောင်ဘက် မြေထဲပင်လယ်ရှိကရိကျွန်းစုမှ ဥရောပယဉ်ကျေးမှု စတင်ခဲ့လေသည်။ ကရိကျွန်းသူ ကျွန်းသားများသည် အနီးရှိ ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ ရွက်သင်္ဘောများလွှင့်ကာ သွားလာရောင်းဝယ်ရာမှ ခရစ်မပေါ်မီ အနှစ် ၁ဝဝဝ လောက်တွင် ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ ယဉ်ကျေးမှုရောက်လာသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ အာရှတိုက်မှဘက်ဘီလုံယဉ်ကျေးမှု၊ အာဖရိကတိုက်မှအီဂျစ်ယဉ်ကျေးမှုတို့ ရောက်ရှိလာပြန်ရာ ဂရိယဉ်ကျေးမှုသည် တစ်ဟုန်တည်းတိုးတက်လာသည်။ ဘီစီ ၅ဝဝ ခန့်ရောက်သောအခါ ဂရိနိုင်ငံတွင် လူထုမဲဆန္ဒပေးပွဲများကျင်းပကာ နိုင်ငံငယ် လေးများ ထူထောင်ကြသည်။ အေသင်နိုင်ငံ၊ စပါးတားနိုင်ငံ စသည်ဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာရာ အေသင်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုအချက်အချာဒေသ ဖြစ်လာသည်။ ဂရိကျွန်းဆွယ်၏အနောက်ဘက်ရှိ အီတလီကျွန်းဆွယ်၌လည်း ဘီစီ ၁ဝဝဝခန့်ကပင် ယဉ်ကျေးမှုများ ထွန်းကားလျက်ရှိသည်။ အီတလီကျွန်းဆွယ်၏ ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုအချက်အချာဒေသသည် ရောမမြို့ဖြစ်သည်။ ဂရိယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရောမယဉ်ကျေးမှုသည် ခေတ်ပြိုင်လည်းဖြစ်၊ ဒေသချင်းလည်း နီးစပ်ရကား ယဉ်ကျေးမှုချင်း ကူးလူးဆက်ဆံလျက် ရှိသဖြင့် အချို့က ဂရိကို ရိုမန်ယဉ်ကျေးမှုဟုပင် ပေါင်း၍ခေါ်ကြသည်။ ရောမလူမျိုးတို့သည် အဆင့်အတန်းမြင့်လှသော ယဉ်ကျေးမှုကို ဂရိတို့ထံမှ သင်ယူကြသည်။ ထို့ကြောင့် ရောမတို့၏ အနုပညာလက်ရာများတွင် ဂရိတို့၏အနုပညာလက်ရာ အငွေ့အသက် မကင်းချေ။ ရောမတို့သည် အုပ်ချုပ်ရေး၌လည်းကောင်း၊ စစ်မက်ရေး၌လည်းကောင်း အင်အားတောင့်လာသောအခါ ရောမနိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်၍ အင်ပိုင်ယာတည်ထောင်ကြသည်။ ရောမအင်ပိုင်ယာသည် မြေထဲပင်လယ်တစ်လျှောက် အရှေ့စွန်းမှ အနောက်စွန်းတိုင် ရောက်ရုံမက မြောက်ဘက်အင်္ဂလန်ပြည်သို့ပင်တိုင်သည်။ ရောမတို့သည် လမ်းများဖောက်လုပ်ခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်းတို့ ပြုကြသည်။ ရောမတို့သည် ဂရိတို့ကို အနုပညာနှင့်စာပေအရာတွင် မမီချေ။ သို့ရာ တွင် ဂရိတို့ထက် လက်တွေ့လုပ်ငန်းများ၌ သာသည်ဟု ဆိုရ ပေမည်။ စည်းရုံးရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးတို့၌ ရောမတို့သည် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများဖြစ်ကြသည်။ ဂရိတို့သည် အနုပညာနှင့် ဒဿနိကဗေဒတို့ကို နှစ်သက်ကြသကဲ့သို့ ရောမတို့သည် ဥပဒေပညာကို နှစ်သက်ကြသည်။ ဂျပ်စတင်းနီးယန်းမင်း လက်ထက်တွင် ရောမနိုင်ငံ၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သမျှသော ဥပဒေများကိုလည်းကောင်း၊ ထုတ်ပြန်ခဲ့သမျှသော ဥပဒေများကိုလည်းကောင်း တစုတပေါင်းတည်း ပြုလေသည်။ ထိုဥပဒေစုကို ယခုအခါတွင် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံအများအပြားက သုံးစွဲလိုက်နာနေကြလေသည်။ လေးရာစုနှစ်ခန့် ရောက်သောအခါ ရောမအင်ပိုင်ယာကြီးသည် အနောက်ရောမ၊ အရှေ့ရောမဟူ၍ နှစ်ခြမ်းကွဲခဲ့သည်။ ယင်းသို့ယိမ်းယိုင်စဉ် ဖရန့်၊ ဗာဂန်ဒီယန်၊ ဗင်းဒေါ၊ ဂေါလ၊ ဗီစီဂေါ့သ၊ လောင်းဗတ၊ ဆက်ဆွန်၊ အန်းဂဲစသော ဥရောပ အရိုင်းလူမျိုးများသည် ကျီးပြိုသကဲ့သို့ပြို၍ ရောမဖက်ဆီသို့ ဆင်းလာကြရာ ရောမတို့ မခုခံနိုင်တော့သဖြင့် အရိုင်းလူမျိုးများလက်သို့ လုံးဝကျရောက်သွားသည်။ အချို့လည်း ရောမယဉ်ကျေးမှု ဟူသမျှကိုဖျက်၍ တစ်ထီးတစ်နန်း ထူထောင်ကြသည်။ ရောမခေတ်သည် ခရစ်နှစ် ၄၇၂ ခုတွင် ကုန်ဆုံးသည်ဟု အချို့ကဆိုကြသည်။ သို့ရာတွင် နောက်ထပ် ပေါ်ထွန်းလာသော ဥရောပအလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများ၏ ယဉ်ကျေးမှုကို လွှမ်းမိုးနိုင်လောက်အောင် ထင်ရှားခြင်းမရှိစေကာမူ လုံးဝမှေးမှိန်သွားခြင်းကားမရှိချေ။ ရောမခေတ်မှေးမှိန်သည့် ငါးရာစုနှစ်မှ ၁၅ ရာစုနှစ်အတွင်း အနှစ်တစ်ထောင်ကာလကို ဥရောပအလယ်ခေတ်ဟု ခေါ်သည်။ အရိုင်းလူမျိုးတို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာဖြစ်သောဒေသများတွင် ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်များပေါ်လာကြသည်။ လောင်းဗတ်တို့သည် ယခုခေတ် အီတလီနိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ ဖရန့်တို့သည် ယခုခေတ် ပြင်သစ်နှင့်ဂျာမနီနိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ ဆက်ဆွန်နှင့် အန်းဂဲတို့သည် ယခုခေတ်ဗြိတိန် နိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ သို့ရာတွင် ရောမတို့၏ ဓလေ့ထုံးစံကို ဖျက်ဆီးခြင်းမပြုဘဲ လက်ခံကြသူက လက်ခံကြ သည်။ ရောမတို့၏ လက်တင်ဘာသာနှင့် စာစကားကိုသုံးစွဲလာ ကြသည်။ ကာလကြာသော် ရောမလူမျိုးနှင့် အရိုင်းလူမျိုးတို့ သွေးနှောရောယှက်လာကြသည်။ ရောမယဉ်ကျေးမှု နေရာတွင် အုပ်ချုပ်ရေး၊ နေထိုင်စားသောက်ရေး၊ ပျော်ရွှင်ရေးစသော ဥရောပ ယဉ်ကျေးမှုအသစ် ထွန်းကားလာသည်။ ရောမနိုင်ငံ မပျက်သုဉ်းမီက ထွန်းကားစပြုလာသော ခရစ်ယာန်သာသနာသည် ရောမနိုင်ငံကြီး ပျက်သုဉ်းပြီးသော အခါ ဥရောပတိုက်တွင် ပိုမိုထွန်းကားလာသည်၊ ၆ ရာစုနှစ်ခန့် တွင် ဖရန့်လူမျိုး၊ ဗီစီဂေါ့သလူမျိုးနှင့် ဗြိတိန်ကျွန်းသားများ ခရစ်ယာန်သာသနာဝင်များ ဖြစ်လာကြသည်။ နောင်အခါတွင် ဥရောပရှိ လူမျိုးအားလုံးပင် ခရစ်ယာန်သာသနာဝင်များ ဖြစ် လာကြသည်။ ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးများသည် မိမိတို့၏ ကျောင်းများ၌ ပညာသင်ပေးကြသည်။ ရှေးဟောင်းစာပေများကို ရေးမှတ်ထိန်းသိမ်းကြသည်။ ကျမ်းသစ်များကို ရေးသားပြုစုကြသည်။ မိဘမဲ့ကလေးများ၊ မစွမ်းမသန်သူများကို ကျွေးမွေး ထိန်းသိမ်းကြသည်။ လူနာများကိုလက်ခံ၍ ဆေးကုသပေးကြသည်။ ငါးရာစုနှစ်မှ တဆယ်ရာစုနှစ်အတွင်းဖြစ်သော အမှောင် ခေတ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများသည် နေရောင် လရောင်ကဲ့သို့ အမှောင်ခွင်း၍ အလင်းဆောင်ကြသည်။ ရှစ်ရာစုနှစ်မှ ကိုးရာစုနှစ်အတွင်း၌ ဥရောပတိုက်တွင် ဖရန့်လူမျိုးတို့၏ဒေသသည် တန်ခိုးအကြီးဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဖရန့်နိုင်ငံလက်အောက်သို့ ဗီစီဂေါ့သလူမျိုးများ ဗာဂန်ဒီယန်လူမျိုးများ ကျရောက်လာသည်။ ဖရန့်မင်းများအနက် ရှားလမိန်းဘုရင် (၇၆၈ -၈ဝ၄) သည် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ ရှားလမိန်းဘုရင် လက်ထက်တွင် လောင်းဗတ်လူမျိုးတို့သည် ပုပ်ရဟန်းမင်း၏ ရောမမြို့နှင့် အီတလီအလယ်ပိုင်းဒေသတို့သို့ ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်လေ့ရှိရာ ထိုလောင်းဗတ်တို့ရန်ကို ရှားလမိန်းသည် နှိမ်နင်းနိုင်လေသည်။ ထို့ပြင် အာရေဗျနိုင်ငံကို ဗဟိုပြု၍ စပိန်နိုင်ငံအထိ နယ်ချဲ့တိုက်ခိုက်လာသော မွတ်စလင်အာရပ်တို့ကိုလည်း တွန်းလှန်နိုင်လေသည်။ ( ရှားလမိန်းဘုရင်။) ရှားလမိန်းဘုရင် လက်ထက်၌ပင် မြေငှား၍ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သော မြေငှားအစိုးရစံနစ်(ဝါ)ကံကျွေးချစံနစ်ပေါ်ပေါက် လာသည်။ ( ကံကျွေးချစံနစ်။) ကိုးရာစုနှစ်အတွင်း၌ ရှားလမိန်းဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါ နောက်ဆက်ခံသော မင်းများသည် အင်အားမရှိကြချေ။ သားတော်ကြီးသုံးပါးသည် ရှားလမိန်း၏ နိုင်ငံတော်ကို သုံးပိုင်း ခွဲ၍ ယူကြသည်။ နောင်အခါတွင် ထိုသုံးပိုင်းမှ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဟူ၍လည်းကောင်း ဂျာမနီနှင့်အီတလီတို့ ပူးပေါင်း၍ ရောမ သာသနာစောင့်နိုင်ငံ ဟူ၍လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ( ရောမသာသနာစောင့်နိုင်ငံ၊၊) ရောမနိုင်ငံပျက်သုဉ်း၍ ဗြိတိသျှကျွန်းမှ ရောမလူမျိုးတို့ ဆုတ်ခွာကြသောအခါ ဥရောပမှဆက်ဆွန်နှင့် အန်းဂဲလူမျိုးတို့ သည် ဗြိတိသျှကျွန်းသို့ လာရောက်တိုက်ခိုက်ကာ တစ်ထီး တစ်နန်းထူထောင်၍ မင်းမူကြသည်။ ကိုးရာစုနှစ်လောက်တွင် အဲလဖရက်မင်းလက်ထက်၌ ဗြိတိန်ကျွန်းသားများနှင့်ဆက်ဆွန်၊ အန်းဂဲလူမျိုးတို့သည် သွေးနှောစည်းလုံးမိ၍ အင်္ဂလန်ပြည်ဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်တွင် ဒိန်းလူမျိုးတို့ သည် ဥရောပဘက်မှ ဗြိတိန်ကျွန်းသို့ ရောက်လာနေထိုင်ကြရာ ဒိန်းနှင့်အင်္ဂလန်ပြည်သားတို့ သွေးနှောသွားကြလေသည်။ တစ်ဖန် ၁၁ ရာစုနှစ်လောက်တွင် ဥရောပတိုက်ဘက်မှ နော်မန်လူမျိုး များသည် အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ရောက်လာကြပြန်သည်။ နော်မန် တို့၏ခေါင်းဆောင် ဝီလျံဘုရင်သည် အင်္ဂလိပ်ဘုရင်ကို တိုက်ခိုက်ရာအောင်မြင်သဖြင့် အင်္ဂလန်ကိုလွှမ်းမိုးအုပ်ချုပ်ပြန်သည်။ ကာလကြာသော် နော်မန်လူမျိုးတို့သည် အင်္ဂလန်ပြည်သားများ နှင့် သွေးနှောသွားကြပြန်လေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် အင်္ဂလန်ပြည်သည် စည်းလုံးလာ၍ အင်အားတောင့်တင်းသော နိုင်ငံတနိုင်ငံ ဖြစ်လာလေသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်သည် အစ္စလမ်သာသနာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသောခေတ် ဖြစ်သည်။ ခရစ်နှစ် ၆ဝဝ ခန့် တွင် အာရေဗျနိုင်ငံ၌ တမန်တော်မို့ဟာမဒ် ပေါ်ပေါက်လာသော အခါ အစ္စလာမ်သာသနာ ထွန်းကားလာသည်။ အစ္စလာမ် သာသနာသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ အာဖရိကမြောက်ပိုင်း တို့မှ တစ်ဆင့် ဥရောပတိုက် စပိန်နိုင်ငံအထိပြန့်ခဲ့သည်။ အစ္စလာမ် သာသနာ ပြန့်ပွားသလောက် ယဉ်ကျေးမှုလည်း ပါခဲ့သည်။ မွတ်စလင်အင်ပိုင်ယာသည် ရောမအင်ပိုင်ယာထက် ကျယ်ဝန်း သည်။ မွတ်စလင်ယဉ်ကျေးမှုကား ခရစ်နှစ် ၇ဝဝနှင့်၈ဝဝကြား၌ အထွန်းကားဆုံး ဖြစ်သည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် အစ္စလာမ်သာသနာဝင် ဆယ်လ ဂျွတ်တရက် တို့သည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် နိုင်ငံဖြစ်သော အရှေ့ရောမနိုင်ငံကိုတိုက်ခိုက်၍ အရှေ့ရောမနိုင်ငံပိုင်သော အာရှ မိုင်းနားကျွန်းဆွယ်ကို သိမ်းပိုက်လေသည်။ ခရစ်တော်၏ သင်္ချိုင်းတော်ရာရှိသော [[ဂျေရုဆလင်မြို့]]ကို ပြန်လည်ရရှိရန် လည်းကောင်း ဥရောပနိုင်ငံများသည် တရက်တို့အား စတင် တိုက်ခိုက်ကြသည်။ ထိုစစ်ပွဲများကို [[ကရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ]]ဟုခေါ် သည်။ (ကရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ။) ၁၂ ရာစုနှစ်အတွင်း မွတ်စလင်စစ်တပ်များနှင့် ခရစ်ယာန်စစ်တပ်များသည် သွေးချောင်းစီးမျှ တိုက်ခိုက်ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဥရောပဘုရင်များသည် အချင်းချင်း စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကြသောကြောင့် စစ်ရှုံးကြလေသည်။ ဥရောပတိုက်သားတို့သည် စစ်ရှုံးကြ သော်လည်း အရှေ့နိုင်ငံသို့ ပေါက်ရောက်ဘူးကြပြီဖြစ်၍ အမြင်ကျယ် လာကြသည်။ သာသနာ့ဝန်ထမ်း သူရဲကောင်းများ တီထွင်ခဲ့သော စစ်လမ်းများသည် ကုန်စည်သွင်းရာ လမ်းမကြီးများ ဖြစ်လာကြသည်။ ထိုလမ်းများ တလျှောက်တွင် အရောင်းအဝယ် စည်ကားသဖြင့် မြို့ကြီးများ ထွန်းကားလာသည်။ အထူးသဖြင့် အီတလီနိုင်ငံမြောက်ပို်င်းတွင် မြို့ကြီးအများပေါ်ထွန်းလာသည်။ မြို့ကြီးများ ထွန်းကားလာသည်နှင့်အမျှ တက္ကသိုလ်များလည်း တည်ထောင်နိုင်လာသည်။ အီတလီတောင်ပိုင်းရှိ ဆလာနိုဆေးတက္ကသိုလ်၊ မြောက်ပိုင်းရှိ ဗလုံးညားတက္ကသိုလ်၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံရှိ ပါရစ်တက္ကသိုလ်၊ အင်္ဂလန်ပြည်ရှိ အောက်စဖို့တက္ကသိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျာမနီနှင့် အီတလီတို့ ပေါင်းစပ်ထားသည့် ရောမ သာသနာစောင့် နိုင်ငံတော်သည် ဧကရာဇ်များနှင့် ပုပ်ရဟန်း များ အာဏာလုနေကြသောကြောင့် တဖြည်းဖြည်း အားနည်း လာသည်။ စစ်ပွဲကလေးများလည်း အမြဲလိုလို ဖြစ်ပွားနေလေ သည်။ ရောင်းဝယ်ရေးကြောင့် ကြီးပွားလာသော မြို့ကြီးများ သည် အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်လျက် သမဂ္ဂဖွဲ့စည်းထားကြ သည်။ ထိုမြို့များသည် သာသနာပိုင်နှင့် ဧကရာဇ် အာဏာလုပွဲ များတွင် မစွက်ဖက်ပဲ ရောင်းဝယ်ရေးကိုသာ ဂရုစိုက်နေကြ၏။ ဂျာမနီတောင်ပိုင်း၌ရှိသော မြို့ရွာဒေသများသည် နိုင်ငံရေးရာ ရှုပ်ထွေးလွန်းသောကြောင့် လွတ်လပ်အေးချမ်းစွာနေနိုင်ရန် သမဂ္ဂဖွဲ့စည်းပြီးလျှင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံတစ်ခု တည်ထောင်ကြ သည်။ ယင်းနိုင်ငံကို ဆွဇ်ဇာလန်နိုင်ငံဟု ခေါ်သည်။ (ဆွဇ်ဇာလန်နိုင်ငံ)။ ဥရောပအလယ်ခေတ်သည် ၁၄ ရာစုနှစ် ကုန်ခါနီး လောက်တွင် တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ပြောင်းလဲလာသည်။ ၁၄ ရာစုနှစ် ကုန်ခါနီးလောက်တွင် ဥရောပတိုက်သားတို့သည် ရှေးဟောင်း ဂရိစာပေနှင့်ရောမစာပေတို့ကို လေ့လာပြီးနောက် ဝေဖန်တတ်လာကြသည်။ အတွေးသစ်ကို တွေးလာကြ၍ ဉာဏ်သစ်ကို ထုတ်လာကြသည်။ ထိုသို့ အတွေးသစ်ကိုတွေး၍ ဉာဏ်သစ်ကို ထုတ်ကြသောအခါ ခေတ်ဟောင်းသမားများနှင့် အတိုက်အခံဖြစ် ကြရလေသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ခေတ်သစ်သမားတို့အနိုင်ရကြ၍ ဥရောပတွင် ခေတ်သစ် ထွန်းကားလာရသည်။ ယင်းသို့ ထွန်း ကားလာသောခေတ်ကို ဥရောပတိုက်သမိုင်းတွင် ဉာဏ်သစ် အရေးပုံဟုခေါ်လေသည်။ ( ဉာဏ်သစ်အရေးပုံ။) အလယ်ခေတ် ယဉ်ကျေးမှု အဆောက်အအုံပေါ်တွင် အခြေပြုကာ နှောင်းခေတ် ယဉ်ကျေးမှုတို့ တစ်ဆင့်ထက်တစ်ဆင့် အသစ်အသစ် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သောခေတ်ဖြစ်သည်။ အတွေးအခေါ်ဖက်၌လည်းကောင်း၊ အနုပညာဘက်၌လည်းကောင်း၊ စာပေဖက်၌လည်းကောင်း၊ သိပ္ပံပညာဘက်၌လည်းကောင်း အကြံသစ်များ အသစ် တီထွင်လိုသောစိတ်ဓာတ်များ ပေါ်လာကြသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်က နူးညံ့သောသားရေပေါ်၌ စာရေး၍ စာအုပ်အဖြစ် ချုပ်လုပ်လာကြသည်။ ထိုစာအုပ်မျိုး တစ်အုပ်ရဖို့အတွက် အချိန်အတော်ကြာစောင့်ရရုံမက ငွေကြေး လည်း အကုန်အကျများသည်။ ဉာဏ်သစ်အရေးပုံ စတင်ပေါ် ချိန်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံသားဂူတင်းဗတ်သည် သစ်သားစာလုံးများ ကိုပြု၍ ပုံနှိပ်စက်ကို တီထွင်လေသည်။ နယ်သစ်များကိုလည်း စူးစမ်းရှာဖွေကြသည်။ ထိုခေတ်တွင်ပင် အာဖရိကကမ်းရိုးတန်း တစ်လျှောက်ကိုလည်းကောင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံကိုလည်းကောင်း၊ အမေရိကတိုက်ကိုလည်းကောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ယင်းသို့ အသစ်အဆန်းများကို ရှာဖွေကြံဆတွေ့ရှိရုံသာမက သာသနာ ပြုပြင်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ သာသနာပြုပြင်ရေး ခေါင်းဆောင်မှာ ဂျာမန်လူမျိုး မာတင်လူသာ ဖြစ်သည်။ (လူသာ၊မာတင်း။) ဥရောပရှိ အခြားနိုင်ငံများ၌လည်း မာတင်လူသာဆောင်ရွက်ပုံကို အားကျကြသဖြင့် ပရိုတက်စတန့်ဂိုဏ်း တည်ထောင်ကြသည်။ လူတို့ စိတ်ဓာတ်ပြောင်းလာသည်နှင့်အမျှ တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ်ရေးလည်းပြောင်းလာလေသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်က ကံကျွေးချ စံနစ်နှင့် ထိုစံနစ်အရ အုပ်ချုပ်သောအစိုးရစံနစ်သည် ကွယ်ပျောက်၍ ဘုရင့်အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်သည် ပို၍တန်ခိုးကြီးလာသည်။ ခရစ်နှစ် ၁၅ဝဝ ကျော်မှစ၍ စပိန်နိုင်ငံတွင် ဖိလစ် ဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီးလာသည်။ ဖိလစ်ဘုရင်သည် ရောမ ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင်ဖြစ်သဖြင့် ပရိုတက်စတန့် ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသော ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလန်တို့နှင့် မသင့်မတင့် ဖြစ်လေ သည်။ စပိန်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးတို့၌ ထို နှစ်နိုင်ငံနှင့် ပြိုင်ဘက်ဖြစ်၍ စစ်ဖြစ်ကြရသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်္ဂလန်ပြည်တွင် ပထမ အယ်လစ်ဇဘက်ဘုရင်မ အုပ်စိုး၍ စပိန်နိုင်ငံတွင် ဖိလစ်ဘုရင် အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ ထိုအခါက စပိန်ရေတပ်သည် အလွန်အင်အားကြီးမားလေသည်။ သို့ရာတွင် အင်္ဂလိပ်ရေတပ်၏ကျွမ်းကျင်မှုကြောင့် စပိန်ရေတပ်ကြီး ပျက်စီး ရလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်သည် အင်အားကြီး မားလာလေသည်။ ဥရောပ အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ မြေနိမ့်ဒေသများ ဖြစ်သော နယ်သာလန်နိုင်ငံများဟုခေါ်သည့် ဘယ်ဂျီယံနှင့် ဟော်လန်နိုင်ငံများကို ၁၆ ရာစုနှစ်လောက်က စပိန်ဘုရင်များ ပိုင်သည်။ သာသနာ့အရေးပုံကြီး ပေါ်ပေါက်လာသောအခါ နယ်သာလန်နိုင်ငံသည် ပရိုတက်စတန့်ဂိုဏ်းသစ်သို့ ကူးပြောင်း ကိုးကွယ်ကြသည်။ ထိုအခါ ရောမကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် စပိန် ဘုရင်သည် နယ်သာလန်နိုင်ငံကို ရက်စက်စွာ နှိပ်ကွပ်သဖြင့် ထိုနိုင်ငံများကလည်း ပြန်လည်ခုခံတော်လှန်ကြသည်။ နောက်ဆုံး ၌ စပိန်အစိုးရအရေးရှုံးနိမ့်ကာ နယ်သာလန်နိုင်ငံကို လွတ်လပ် ရေးပေးရသည်။ သို့ရာတွင် နယ်သာလန်နိုင်ငံသည် အင်္ဂလန် နိုင်ငံနှင့်စစ်ဖြစ်ရာ နယ်သာလန်တို့ အရေးရှုံးနိမ့်သဖြင့် ဥရောပ တိုက်တွင် အင်္ဂလန်နှင့်ပြင်သစ်တို့သာ တန်ခိုးတက်လျက် ရှိသည်။ အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့သည် အင်အားကောင်း လာသောအခါ မသင့်မတင့်ဖြစ်ကြသည်။ ပြင်သစ်ကမ်းခြေရှိ ဖလန်းဒါးနယ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ထွက် သိုးမွေးအရောင်းအဝယ် ကောင်းသဖြင့် ထိုနယ်ကို အင်္ဂလိပ်တို့က လိုချင်ကြသည်။ ဖလန်းဒါးနယ်သည် ရှေးအခါက နော်မန်ဒီနယ်စား ဘုရင်များ စိုးပိုင်ခဲ့ဘူးသောနယ်ဖြစ်လေရာ နော်မန်ဒီနယ်စား ဘုရင်အဆက် အနွယ်ဖြစ်သော အင်္ဂလိပ်ဘုရင် တတိယအက်ဒွပ်သည် ဖလန်း ဒါးနယ်ကိုရထိုက်သည်ဟု တောင်းဆို၍ ၁၃၄၆ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံကို တိုက်လေသည်။ ယင်းစစ်ပွဲသည် နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝ ကျော်ကြာသောကြောင့် နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲဟု ခေါ်သည်။ (နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲ·လည်းရှု။) နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲသည် ၁၄၅၃ ခုနှစ် တွင်ပြေငြိမ်းသည်။ နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲ ပြီးသည့်နောက် အင်္ဂလန် ပြည်တွင် လန်ကက်စတာမင်းမျိုးနှင့် ယော့မင်းမျိုးတို့ ထီးနန်း လုကြရာ စစ်ဖြစ်ပြန်သည်။ ထိုစစ်ပွဲသည် နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ် ကြာပြီးမှ ၁၄၈၅ ခုနှစ်တွင် လန်ကက်စတာမင်းမျိုးတို့ ထီးနန်း ရကြသည်။ ပထမဘုရင်သည် သတ္တမဟင်နရီဖြစ်သည်။ ယင်း စစ်ပွဲကို နှင်းဆီစစ်ပွဲဟုခေါ်သည်။ ဥရောပတိုက်တွင် ယင်းသို့ လျှင် သာသနာရေး၊ နယ်နိမိတ်အရေး၊ ထီးနန်းအရေးတို့ဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် စစ်ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၆၁၈ ခုနှစ်မှ ၁၆၄၈ ခုနှစ် အတွင်းဖြစ်ပွားသော အယူဝါဒရေးဆိုင်ရာစစ်ပွဲဖြစ်သည့် နှစ် သုံးဆယ်စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်သော ဝက်စဖေးလီးယားစစ်ငြိမ်းစာ ချုပ်ချုပ်ပြီးသည်မှစ၍ ဥရောပနိုင်ငံများသည် စစ်ကို ကာကွယ် ရန်ကြိုးစားကြသည်။ ( နှစ်သုံးဆယ်စစ်ပွဲ။) အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ယင်းစစ်ပွဲကြောင့် ဂျာမနီပြည်သည် လူဦးရေတစ်ဝက်ကျော်မျှ ကုန်ခန်းရပြီးလျှင် ပြည်သူ့အိုးအိမ်ပစ္စည်း သုံးပုံနှစ်ပုံပျက်စီးခဲ့ရသည်။ စစ်ကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရသည့် ဂျာမနီပြည်ကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် အနှစ်၂ဝဝ မျှကြာသည်။ ဥရောပနိုင်ငံများသည် စစ်ကိုကာကွယ်ရန် အာဏာမဲတင်းသော စံနစ်ကိုကျင့်သုံးကြသည်။ ယင်းစနစ်သည် အနှစ် ၃ဝဝ အတွင်း ဥရောပ၌ စစ်ကိုလုံးဝမပျောက်သွားစေနိုင်သော်လည်း စစ် ကိုဝေးအောင်ကား ပြုနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုနှစ်ကုန်ခါနီးတွင် ပြင်သစ်လူထုသည် လူ့ အခွင့်အရေးကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ အခွန်တော်များကြီး လေးစွာထမ်းဆောင်ရခြင်းမှ လွတ်ကင်းရန်၊ လွတ်လပ်စွာရောင်း ဝယ်ဖောက်ကားနိုင်ရန်၊ ဥပဒေအောက်တွင် လူတန်းစားမခွဲပဲ သာတူညီမျှ အကျိုးခံစားခွင့်ရှိရန်၊ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ကိုးကွယ်ခြင်း ပြုနိုင်ရန် တောင်းဆိုကြ သည်။ ၁၈၈၉ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိန်နိုင်ငံ၌ ယင်းအခွင့်အရေး အတွက် ပြည်တွင်းစစ် နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပြီးနောက် အခွင့်အရေး ဥပဒေကြမ်း အတည်ဖြစ်ကာ အထက်ပါ လူ့အခွင့်အရေးများကို ရရှိခဲ့သည်။ ( အခွင့်အရေးဥပဒေကြမ်း။) ဗြိတိန်နိုင်ငံ၌ ဘုရင်မင်းမြတ်၏ တန်ခိုးအာဏာကျဆင်း၍ တိုင်းသူပြည်သားများ၏ ဆန္ဒအရအုပ်ချုပ်သော အစိုးရစံနစ် ကျင့်သုံးခွင့်ရလာသော သတင်းသည် ဥရောပရှိအခြားနိုင်ငံ များသို့ ဂယက်ရိုက်လာလေသည်။ ဂယက်အရိုက်ဆုံးနိုင်ငံသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူမှုရေးမမျှတမှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးမမျှတမှု၊ လူမှုရေးအယူအဆသစ် လှုပ်ရှားလာမှုတို့ကို ဂရုမစိုက်ပဲ အာ ဏာကိုသုံးကာ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ် လူထုအုံကြွတော်လှန်ကြသည်။ ယင်းတော်လှန်မှုကြီးကို ပြင်သစ် တော်လှန်ရေးဟုခေါ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ ၁ဝ နှစ်မျှကာလ အတွင်း ပြင်သစ်တစ်နိုင်ငံလုံးသည် တော်လှန်ရေးစစ်မြေပြင်ဖြစ် ခဲ့ရလေသည်။ တော်လှန်ရေးပြီးဆုံး၍ ပထမ သမ္မတနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့သော်လည်း ကောင်းမွန်စွာ အုပ်ချုပ်နိုင်သော အစိုးရ မဖွဲ့နိုင်သဖြင့် နပိုလီယန်ဗိုနပတ်ခေါင်းဆောင်သော စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလေသည်။ ( ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး။ ) ( နပိုလီယန် ဘုရင်များ။) သို့ရာတွင် ၁၈၁၄ ခုနှစ်၌ နပိုလီယန် ထီးနန်းစွန့်လွှတ် လိုက်ရသည်။ နပိုလီယန် တန်ခိုးနိမ့်သွားသည် နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ပြင်သစ်နိုင်ငံတော်ကြီးသည် အစိတ်စိတ် ကွဲပြိုသွားရ၏။ ၁၈၁၅ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်တလွှားမှ ဧကရာဇ် များနှင့် မှူးကြီးမတ်ကြီးများသည် ဗီယင်းနာမြို့တွင် စုဝေးကြပြီးလျှင် ဥရောပတိုက်ကို အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ပြုပြင်ဖန်တီးကြသည်။ ဗီယင်းနာအစည်းအဝေးကြီး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ပြင်သစ်နိုင်ငံ တွင် ၁၈ ဆက်မြောက် လူဝီဘုရင် နန်းတက်ရ၏။ ဟော်လန်နှင့် ဘယ်ဂျီယံ နိုင်ငံနှစ်ခုကို ပူးပေါင်းပြီးလျှင် နယ်သာလန်နိုင်ငံဟု ထူထောင်လိုက်သည်။ ဩစတြီးယား၊ ပရပ်ရှားနှင့် ရုရှတို့က ပိုလန်နိုင်ငံကိုခွဲဝေယူကြသည်။ ဗင်းနစ် နိုင်ငံနှင့် အီတလီမြောက်ပိုင်းကို ဩစတြီးယားက ယူလိုက် သည်။ အီတလီနှင့် ပြင်သစ်နယ်အချို့ကို ပူးပေါင်းပြီးလျှင် ဆာဒင်းနီးယားနိုင်ငံဟု ထူထောင်သည်။ ဥရောပအလယ်ပိုင်း တွင်လည်း ဩစတြီးယားနှင့် ပရပ်ရှားခေါင်းဆောင်သော ဂျာ မန်နိုင်ငံငယ်များ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကြီး ထူထောင်ကြသည်။ ထို ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့တွင် ဩစတြီးယား၊ ပရပ်ရှား၊ ဗာဗေးရီးယား၊ ဆက်ဆွန်နီ၊ ဗတ်တင်ဖတ်စသော နိုင်ငံကြီးငယ်ပေါင်း ၃၉နိုင်ငံ ပါဝင်သည့် ထိုအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအသီးသီးမှ စေလွှတ်သော ကိုယ်စား လှယ်များ ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်တစ်ခု ဖွဲ့စည်း၍ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ ဆိုင်ရာ အရေးတို့ကိုဆွေးနွေးကြသည်။ ၁၈၃၄ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်နိုင်ငံညွန့်ပေါင်း အဖွဲ့အတွင်းရှိနိုင်ငံများသည် ရောင်းဝယ် ရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကောက်တော် သမဂ္ဂတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းကြ ၏။ သမဂ္ဂဝင်နိုင်ငံများသည် အချင်းချင်းတင်ပို့ရောင်းချသော ကုန်စည်များပေါ်တွင် အကောက်မယူကြရချေ။ ဤသို့ဖြင့် ဂျာ မန်တို့သည် ဂျာမန်နိုင်ငံဟူသမျှ သွေးစည်းပူးပေါင်းကာ နိုင်ငံ ကြီးတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ထွန်းကားလာစေလိုသောဆန္ဒ ပိုမိုကြီးမား လာလေသည်။ ၁၈၇၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်နိုင်ငံများ အဖွဲ့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရောက်ရှိလာသည်။ ၁၉ဝဝ ပြည့်နှစ်ခန့် ရောက်သောအခါ ရုရှနိုင်ငံမှအပ ဥရောပနိုင်ငံ အားလုံးလိုလိုပင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် အုပ်ချုပ်နေကြပြီးဖြစ်သည်။ ရုရှနိုင်ငံတွင် ၁၉ဝ၅ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးကြီး ဖြစ်ပွားပြီးသည့်နောက်မှ အုပ်ချုပ်မှုအခြေခံ ဥပဒေ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ၁၈၁၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၁၄ ခုနှစ်အတွင်း ဥရောပတိုက်တွင် အကြီးအကျယ်စစ်ဟူ၍ မပေါ်ပေါက်ခဲ့ ချေ။ ၁၉၁၄ ခုနှစ်တွင်မှ ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်ဖြစ်ပွား၍ ၁၉၁၈ ခုနှစ်အထိ လေးနှစ် တိုင်ကြာခဲ့သည်။ ( ကမ္ဘာစစ်၊ပထမ။) ပထမကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့်နောက်တွင် ဥရောပနိုင်ငံများ၏ နယ်နမိတ်များကို ပြန် လည်သတ်မှတ်ပြုပြင်ခဲ့၏။ အယ်လဆက်-လိုရိန်းနယ်ကို ပြင်သစ်သို့ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့၏။ ယခင်က ဂျာမနီ၊ ဩစတြီးယားနှင့် ရုရှတို့ပိုင်ဆိုင်သော နယ်မြေအချို့ကို ဖဲ့ပေးကာ ပိုလန်နိုင်ငံအသစ်ကို ဖွဲ့စည်းပေး လိုက်သည်။ ယခင်က ဩစတြီးယား နိုင်ငံတော်၏ နယ်မြေကိုလည်း ပြန်လည်ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ဩစတြီးယားနိုင်ငံ၊ဟန်ဂေရီနိုင်င၊ံချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံနှင့် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံများအဖြစ် ထူထောင်လိုက် ကြသည်။ အီတလီနှင့် ရူမေးနီးယား တို့ကလည်း နယ်မြေအချို့ ရလိုက်လေသည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၃၉ ခုနှစ်အတွင်းကာလ၌ မူ စစ်ဟူ၍မဖြစ်ပွားသော်လည်း ဥရောပနိုင်ငံများသည် အရေး ကြုံလျှင်သက်လုံကောင်းစေရန် မိမိတို့စစ်တပ်များကို လက်နက် အပြည့်အစုံတပ်ဆင် အင်အားဖြည့်ထားကြသည်။ ၁၉၃ဝ ပြည့် နှစ်တွင် စီးပွားရေးကြပ်တည်းမှုကြီး ဖြစ်ပွားလာသောအခါ လူတို့အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်၊ အစားဆင်းရဲ အနေဆင်းရဲ ဖြစ်လာ လေသည်။ စားဝတ်နေရေးမြင့်စေရမည်ဟူသော ခံဝန်ချက်နှင့် ဝါဒဖြန့်ကြသော ဖက်ဆစ်ပါတီနှင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီတို့သည် ဥရောပတစ်လွှား တန်ခိုးဩဇာရှိလာကြသည်။ အီတလီ၊ ဂျာမနီ၊ စပိန် စသောနိုင်ငံတို့၌ ဖက်ဆစ်ဝါဒလွှမ်းမိုး၍ ရုရှနှင့် အနီး ဝန်းကျင်နိုင်ငံတို့၌ ကွန်မြူနစ်ဝါဒ လွှမ်းမိုးလေသည်။ ယင်းဝါဒ သမားများနှင့် ဒီမိုကရေစီဝါဒသမားများ အင်အားပြိုင်ရာမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရပြန်သည်။ ဂျာမနီတွင် နာဇီ ခေါင်းဆောင် ဟစ်တလာ တန်ခိုးကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ရှေးက ဂျာမန်နယ်ပယ်ဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့် ဩစတြီးယားနိုင်ငံကို လည်းကောင်း၊ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား နယ်ပယ်အချို့ကို လည်းကောင်း လက်နက်အားကိုးပြု၍ ဂျာမနီနိုင်ငံတွင်းသို့သိမ်း ယူလေသည်။ တစ်ဖန် အီတလီတွင် ဖက်ဆစ်ခေါင်းဆောင် မူဆိုလီနီ တန်ခိုးကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အာဖရိကတိုက်သို့တိုင် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့လေသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီအာဏာရှင် ဟစ်တလာသည် ပိုလန်နိုင်ငံကို စတင်တိုက်ခိုက်သည်။ ပိုလန် ကို ဂျာမန်တို့တိုက်ခိုက်သည့်အရေး၌ မိမိတို့ကို လက်ငင်းမထိ ခိုက်သော်လည်း နောင်တစ်နေ့နေ့တွင် မိမိတို့ကိုလည်း ထိပါး လာမည်ဟုမြင်ကြသော အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့သည် ပိုလန် ဖက်မှဝင်၍ စစ်ကြေညာကာ ဟစ်တလာအား တိုက်လေသည်။ ဤသို့ဖြင့် ဥရောပတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီးပွား စတောက်ခဲ့လေ သည်။ ( ကမ္ဘာစစ်၊ ဒုတိယ။) ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဥရောပတိုက်၌ ဖက်ဆစ်အာဏာရှင် စံနစ် ပျက်ပြုန်းခဲ့ရသည်။ စစ်ရှုံးဂျာမနီနိုင်ငံသည် နှစ်ပိုင်းကွဲ သွားခဲ့ရလေသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် အနောက်မဟာမိတ် နိုင်ငံများကတစ်ဖက်၊ ဆိုဗီယက်နိုင်ငံကတစ်ဖက် အကျိုးစီးပွား ချင်းမတူနိုင်အောင် ဖြစ်လာရလေသည်။ ဥရောပ အရှေ့နှင့် အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများသည် ဆိုဗီယက်တို့နှင့် ပိုမိုနီးစပ်လာကြ သည်။ ဗော်လကန်တိုင်းပြည်များဖြစ်သော ရူမေးနီးယား၊ ဘူလ ဂေးရီးယား၊ အယ်လဗေးနီးယားနှင့် ယူဂိုစလားဗီးယား နိုင်ငံ များသည်လည်းကောင်း၊ ဥရောပအလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ပိုလန်၊ ဟန်ဂေရီနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ များသည် လည်းကောင်း ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများ ဖြစ်လာကြသည်။ ဥရောပအနောက်ပိုင်း၌မူ ခေါင်းဆောင်မှုသည် ဗြိတိသျှ နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့၏ လက်ထဲတွင်ပင်ရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ပြီးခေတ်စီးပွားရေး ပြန်လည်ထူထောင်ရန်အရေးမှာ ပိုမိုကြီး မားနေရာ ယခင်ကကဲ့သို့ အဘက်ဘက်၌ တွင်ကျယ်လွှမ်းမိုးနိုင် ခြင်းကား မရှိတော့ပေ။ ဘယ်ဂျီယံ၊ နယ်သာလန်နှင့် လပ်ဇင် ဗူး သုံးနိုင်ငံသည် အချင်းချင်း စီးပွားရေးမဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ ဗြိတိ သျှ၊ ပြင်သစ်တို့နှင့် စီးပွားရေးစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုကြသည်။ အီတလီနိုင်ငံတွင် ဘုရင်စံနစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို ဖြိုဖျက်၍ သမ္မတနိုင်ငံ ထူထောင်လိုက်ပြီးလျှင် အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်မဟာမိတ်နိုင်ငံတို့နှင့် တစ်သဘောတည်း ဆက်ဆံနေခဲ့ သည်။ နော်ဝေး၊ ဆွီဒင်နှင့် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံတို့ကား မိမိတို့ ဘာသာ လွတ်လွတ်ကင်းကင်းနေကြလေသည်။ ဖင်လန်နိုင်ငံက မူ ဆိုဗီယက်နီုင်ငံနှင့် အနေနီးသဖြင့် ဆိုဗီယက်နိုင်ငံကို အများ ဆုံးလိုက်လျောနေရသည်။ ပေါ်တူဂီနိုင်ငံသည်လည်း အနောက် နိုင်ငံများအပေါ် အမှီသဟဲပြုနေခဲ့၏။ စပိန်နိုင်ငံကမူ ဖက်ဆစ် အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ကိုပင် ဆက်လက်ကျင့်သုံးနေခဲ့လေရာ အခြား နိုင်ငံများနှင့် အဆက်ပြတ်နေလေသည်။ အချုပ်အားဖြင့်ကား ဥရောပတိုက်တွင် အနောက်မဟာမိတ်နိုင်ငံ အင်အားစုများက တစ်ဖက်၊ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံအင်အားစုများကတစ်ဖက် ကွဲပြားလာ ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ဖြင့် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် ကွဲပြား အပြန်အလှန် ဆန့်ကျင်မှုပြုလာကြရာမှအစ ဝါဒရေးရာတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲလာ ကြသည်။ ယင်းသည့် ဝါဒရေးရာတိုက်ပွဲများသည် စစ်အေး တိုက်ပွဲကြီးအသွင်ဆောင်နေရာ စစ်ပြီးကာလ ပြောင်းလဲလာ သောအခြေအနေတွင် အရင်းရှင်စံနစ်၏ရှင်သန်မှုကို ဆက်လက် ကြိုးပမ်းလိုသော နိုင်ငံများကတစ်ဖက်၊ အရင်းရှင်စံနစ်ကိုဖြို ဖျက်ရန်အားထုတ်လိုသော နိုင်ငံများကတစ်ဖက် အုပ်စုဖွဲ့၍ ဝါဒ ရေးရာတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အုပ်စုနိုင်ငံကြီးတို့သည် ထိုသို့တစ်ဖက်မှ စစ်အေးတိုက် ပွဲများကို ဆင်နွှဲနေရင်းကပင် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အပြန် အလှန်စိုးရွံ့မှုနှင့် သံသယဝင်လာကြပြီးလျှင် တင်ကြိုကာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် စစ်ရေးစာချူပ်များချုပ်ဆို၍ ထို စာချုပ်များအရ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများကိုလည်း တဆက်တည်း ပင် ပြုလုပ်လာခဲ့ကြလေသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် နာတိုးစစ်ရေးစာချုပ်နှင့် ဝါဆောစာ ချုပ်များကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ နာတိုးစစ်ရေးစာချုပ်မှာ မြောက် အတ္တလန္တိတ်လုံခြုံရေးစာချုပ်ကို ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်၍ ထိုစာချုပ် အဖွဲ့ကို ဥရောပတိုက်ရှိနိုင်ငံများအား ဆိုဗီယက်နိုင်ငံက အတိ အလင်းကျူးကျော်မှုပြုလာလျှင် ကာကွယ်မှုပြုရန်အတွက် ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အနောက်နိုင်ငံများက ဖွဲ့စည်းခဲ့ ခြင်းဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊ အိုက်စ လန်၊ နော်ဝေး၊ ဗြိတိန်၊ နယ်သာလန်၊ ဒင်းမတ်၊ ဘယ်ဂျီယံ၊ လပ်ဇင်ဗူး၊ ပေါ်တူဂီ၊ ပြင်သစ်၊ အီတလီ၊ ဂရိ၊ တူရကီနှင့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတဂျာမနီနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သည်။ ဆိုဗီယက်နိုင်ငံ နှင့် ဥရောပအရှေ့ပိုင်းနိုင်ငံများကလည်း အကယ်၍အနောက်အုပ် စုမှ ကျူးကျော်မှုများပြုလုပ်လာပါက လိုအပ်သော ကာကွယ်မှု များပြုလုပ်ရန် ၁၉၉၅ ခုနှစ် မေလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ဝါဆော စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့၏။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှာ အယ်လဗေးနီး ယား၊ ဘူလဂေးရီးယား၊ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမန်ဒီမိုက ရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီ၊ ပိုလန်၊ ရူမေးနီးယားနှင့် ဆိုဗီ ယက်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၏ နောက်ပိုင်း၌ စစ်ရှုံးအရင်းရှင်နိုင်ငံ တို့၏ ပိုင်နက်နယ်ပယ်များ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ရသကဲ့သို့ စစ် နိုင်သူ အရင်းရှင်နိုင်ငံများသည်လည်း မိမိတို့၏အင်ပိုင်ယာကြီး များကို ကြာရှည်တည်မြဲအောင် ဆက်လက်ထိန်းမထားနိုင်ကြ တော့ချေ။ မကြာမီအတွင်း၌ပင် ဖရိုဖရဲ ပြိုကွဲကုန်ကြရလေ သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)</ref> == ကိုးကား == <references/> {{တိုက်}} [[Category:ဥရောပတိုက်]] [[Category:တိုက်ကြီးများ]] 8jugzgnau2guf0fvxh6gstqe2uvxo1a 881263 881261 2025-07-10T11:52:55Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/135.129.126.84|135.129.126.84]] ([[User talk:135.129.126.84|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/881261|881261]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 881263 wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=23 Jul 2021}} {{Infobox တိုက် |title = ဥရောပတိုက် <br/> Europe |image = [[File:Europe orthographic Caucasus Urals boundary (with borders).svg|frameless]] |area = no{{convert|10,180,000|km2|sqmi|abbr=on}} (6th){{ref label|footnote_a|a}} |population = {{UN_Population|Europe}} ({{UN_Population|Year}}; [[List of continents by population|3rd]]){{UN_Population|ref}} |density = 72.9/km² (188/sq mi) (ဒုတိယမြောက်) |GDP_nominal = $၁၉.၇ ထရီလီယံ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်) |GDP_PPP = $၂၅.၉ ထရီလီယံ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်) |GDP_per_capita = $၂၁,၇၆၇ (၂၀၁၆၊ တတိယမြောက်)<ref>{{cite web|title=IMF (WEO April 2017 Edition) GDP nominal per capita - international dollar|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/index.aspx}}</ref> |HDI = {{increase}} 0.845<ref>[http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2011/ Reports | Human Development Reports<!-- Bot generated title -->]</ref> |demonym = |countries = အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်နိုင်ငံ ၅၀၊<br>တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အသိအမှတ်ပြုနိုင်ငံ ၇ |dependencies = ၄ |languages = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]၊ [[ပြင်သစ်ဘာသာစကား|ပြင်သစ်]]၊ [[ဂျာမန်ဘာသာစကား|ဂျာမန်]]၊ [[အီတလီဘာသာစကား|အီတလီ]]၊ [[ရုရှားဘာသာစကား|ရုရှား]]၊ [[စပိန်ဘာသာစကား|စပိန်]]<br>(စုစုပေါင်း ~ ၂၂၅ ခုခန့်)<ref>[http://edl.ecml.at/LanguageFun/LanguageFacts/tabid/1859/Default.aspx Language facts – European day of languages] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151002010444/http://edl.ecml.at/LanguageFun/LanguageFacts/tabid/1859/Default.aspx |date=2 October 2015 }}, Council of Europe. Retrieved 30 July 2015.</ref> |time = [[UTC−01:00|UTC−1]]<!--Azores--> to [[UTC+05:00|UTC+5]]<!--Russia and Kazakhstan--> |internet = |cities = အကြီးဆုံး လူနေထိုင်ရာဒေသများ:<!-- -->{{hlist |item_style=white-space:nowrap; <!--NOTE: Do not modify the list per your own original research. The list must be sourced from a single cited aggregate source.--> <!--1-->|[[အစ်စတန်ဘူလ်မြို့]]<!--14,163,989-->{{ref label|footnote_b|b}} <!--2-->|[[မော်စကိုမြို့]]<!--12,165,704--> <!--3-->|[[ပါရီမြို့]]<!--10,843,285--> <!--4-->|[[လန်ဒန်မြို့]]<!--10,313,307--> <!--5-->|[[မက်ဒရစ်မြို့]]<!--6,199,254--><ref>''[http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2014_XLS_CD_FILES/WUP2014-F22-Cities_Over_300K_Annual.xls Annual Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2014, by Country, 1950-2030 (thousands)], [http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/ World Urbanization Prospects, the 2014 revision]'', Population Division of the [[United Nations Department of Economic and Social Affairs]]. Retrieved 21 August 2015. Note: List based on estimates for 2015, from 2014.</ref> }} |footnotes = {{unbulleted list|style=font-size:90%; |a. {{note|footnote_a}} Figures include only European portions of transcontinental countries.{{cref2|n|1}} |b. {{note|footnote_b}} Istanbul is a transcontinental city with about two-thirds of the population residing in the European side.}} }} '''ဥရောပ'''ဆိုသည်မှာ ခေါ်ဝေါ်သတ်မှတ်ချက်အရ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တိုက်ကြီး (၇) တိုက်တွင် တစ်ခုဖြစ်သည်။ [[ယူရေးရှား]] ကုန်းမြေပြင်ကြီး၏ အနောက်ဘက်ဆုံး အပိုင်းပါဝင်သည်။ ဥရောပနှင့် အာရှကို စည်းခြားထားသော နေရာများမှာ [[ယူရယ်တောင်တန်း]] နှင့် ကော့ကေးဆပ်တောင်တန်း၊ ယူရယ်မြစ်၊ [[ကက်စပီယံပင်လယ်]] နှင့် [[ပင်လယ်နက်]]၊ ပင်လယ်နက်နှင့် [[အေဂျင်ပင်လယ်]]တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော ရေလမ်းတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သည် မြောက်ဘက်တွင် [[အာတိတ် သမုဒ္ဒရာ]]နှင့် အခြားရေပြင်များက ဝိုင်းရံထားပြီး အနောက်ဘက်တွင် [[အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ]]ရှိသည်။ တောင်ဘက်တွင် မြေထဲပင်လယ်ရှိပြီး အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ပင်လယ်နက်နှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်သွယ်ထားသော ရေလမ်းကြောင်း ရှိသည်။ ဥရောပသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိတိုက်ကြီးများတွင် မြေမျက်နှာပြင်အားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အသေးဆုံးဖြစ်ပြီး ၁၀,၁၈၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၃,၉၃၀,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) သို့မဟုတ် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်၏ ၂ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာပြင်၏ ၆. ၈ ရာခိုင်နှုန်းကို နေရာယူထားသည်။ ဥရောပတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၅၀ ခန့်ရှိပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]]သည် လူဦးရေအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အကျယ်အဝန်းအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး အသေးဆုံးမှာ [[ဗာတီကန်စီးတီး]] ဖြစ်သည်။ ဥရောပသည် [[အာရှ]] နှင့် [[အာဖရိက]]ပြီးလျှင် တတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးတိုက် ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ စုစုပေါင်း ၇၃၁ သန်းရှိပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ဖြစ်သည်။ ရှေးဟောင်း [[ဂရိနိုင်ငံ]]သည် အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုတို့ မြစ်ဖျားခံ မွေးဖွားရာနေရာဖြစ်သည်။ ဥရောပသည် ၁၆ ရာစု နောက်ပိုင်းမှစ၍ ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းများတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ကိုလိုနီစနစ်ထွန်းကားပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်သည်။ ၁၆ရာစုနှင့် ၂၀ရာစု ကြားတွင် ဥရောပနိုင်ငံတို့သည် [[အမေရိကတိုက်]]များ၊ [[အာဖရိကတိုက်]]၏ အစိတ်အပိုင်း အတော်များများနှင့် အိုရှန်နီးယားရှိ ကျွန်းနိုင်ငံများကို အကြိမ်ကြိမ် သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာစစ်နှစ်ခုလုံးသည် ဥရောပကို ဦးတည်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၂၀ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းတို့တွင် ဥရောပ၏အရှိန်အဝါ လွှမ်းမိုးမှု ကျဆင်းရန်အတွက် အစပျိုးခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]နှင့် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု]]တို့ ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံတွင် ထင်ရှားတောက်ပလာခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]] အတွင်းတွင် ဥရောပသည် အနောက်ဘက်တွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် အရှေ့ဘက်တွင် [[ဝါဆော]]နိုင်ငံများဟူ၍ သံတံတိုင်းခြား ကွဲပြားခဲ့သည်။ ဥရောပနိုင်ငံများ အချင်းချင်း ယှဉ်တွဲလုပ်ကိုင်ရာမှတဆင့် ဥရောပကောင်စီနှင့် [[ဥရောပသမဂ္ဂ]]တို့ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ထိုအဖွဲ့အစည်း နှစ်ခုစလုံးသည် ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ကျဆုံးပြီးနောက် အရှေ့ဘက်သို့ တိုးချဲ့လာခဲ့ကြသည်။ == အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် == == အမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း == ဥရောပဟု ခေါ်တွင်ပုံမှာ ဂရိနတ်ဘုရား Zeus ၏မိဖုရား "Europe" ၏အမည်ကိုမည့်တွင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == == ပထဝီဝင် == == ရာသီဥတု == == ဘူမိဗေဒ == == ဂေဟစနစ် == == နိုင်ငံရေးပထဝီ == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="references-small" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse" |- bgcolor="#ECECEC" ! နိုင်ငံနှင့် ဒေသအမည် ! ဧရိယာ ! လူဦးရေ<br />(၁ ဇူလိုင် ၂၀၀၂ မှန်းချက်) ! လူဦးရေသိပ်သည်းမှု<br />(per km²) ! [[မြို့တော်]] |- | {{အလံ|ဖင်လန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၁,၅၅၂ | align="right" | ၂၆,၀၀၈ | align="right" | ၁၆.၈ | [[မာရီးဟမ်မြို့]] |- | {{အလံ|အယ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၈,၇၄၈ | align="right" | ၃,၆၀၀,၅၂၃ | align="right" | ၁၂၅.၂ | [[တီရာနာမြို့]] |-| | {{အလံ|အင်ဒိုရာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၆၈ | align="right" | ၆၈,၄၀၃ | align="right" | ၁၄၆.၂ | [[အင်ဒိုရာလာဗယ်လာမြို့]] |-| |{{အလံ|ဩစတြီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၈၃,၈၅၈ | align="right" | ၈,၁၆၉,၉၂၉ | align="right" | ၉၇.၄ | [[ဗီယင်နာမြို့]] |-| |{{အလံ|အာမေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၉,၈၀၀ | align="right" | ၃,၂၂၉,၉၀၀ | align="right" | ၁၀၁ | [[ယေရေဗန်မြို့]] |- |{{အလံ|အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၈၆,၆၀၀ | align="right" | ၈,၆၂၁,၀၀၀ | align="right" | ၉၇ | [[ဗာကူမြို့]] |- | {{အလံ|ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၀၇,၆၀၀ | align="right" | ၁၀,၃၃၅,၃၈၂ | align="right" | ၄၉.၈ | [[မင့်မြို့]] |- | {{အလံ|ဘယ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၀,၅၁၀ | align="right" | ၁၀,၂၇၄,၅၉၅ | align="right" | ၃၃၆.၈ | [[ဘရပ်ဆဲလ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၁,၁၂၉ | align="right" | ၄,၄၄၈,၅၀၀ | align="right" | ၇၇.၅ | [[ဆာရာယေဗိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၁၀,၉၁၀ | align="right" | ၇,၆၂၁,၃၃၇ | align="right" | ၆၈.၇ | [[စိုဖီအားမြို့]] |- | {{အလံ|ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၆,၅၄၂ | align="right" | ၄,၄၃၇,၄၆၀ | align="right" | ၇၇.၇ | [[ဇဂရက်မြို့]] |- | {{အလံ|ဆိုက်ပရပ်စ်}} | align="right" | ၉,၂၅၁ | align="right" | ၇၈၈,၄၅၇ | align="right" | ၈၅ | [[နီကိုးရှားမြို့]] |- | {{အလံ|ချက်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈,၈၆၆ | align="right" | ၁၀,၂၅၆,၇၆၀ | align="right" | ၁၃၀.၁ | [[ပရဂ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၃,၀၉၄ | align="right" | ၅,၃၆၈,၈၅၄ | align="right" | ၁၂၄.၆ | [[ကိုပင်ဟေဂင်မြို့]] |- | {{အလံ|အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၅,၂၂၆ | align="right" | ၁,၄၁၅,၆၈၁ | align="right" | ၃၁.၃ | [[တာလင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဖရိုးကျွန်းစု}} | align="right" | ၁,၃၉၉ | align="right" | ၄၆,၀၁၁ | align="right" | ၃၂.၉ | [[Tórshavn]] |- | {{အလံ|ဖင်လန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၃၆,၅၉၃ | align="right" | ၅,၁၅၇,၅၃၇ | align="right" | ၁၅.၃ | [[ဟယ်လ်စင်ကီမြို့]] |- | {{အလံ|ပြင်သစ်}} | align="right" | ၅၄၇,၀၃၀ | align="right" | ၅၉,၇၆၅,၉၈၃ | align="right" | ၁၀၉.၃ | [[ပဲရစ်]] |- | {{အလံ|ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၉,၇၀၀ | align="right" | ၄,၆၆၁,၄၇၃ | align="right" | ၆၄ | [[Tbilisi]] |- | {{အလံ|ဂျာမနီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၅၇,၀၂၁ | align="right" | ၈၃,၂၅၁,၈၅၁ | align="right" | ၂၃၃.၂ | [[ဘာလင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂျီဘရောလ်တာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၅.၉ | align="right" | ၂၇,၇၁၄ | align="right" | ၄,၆၉၇.၃ | [[ဂျီဘရောလ်တာ]] |- | {{အလံ|ဂရိနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၃၁,၉၄၀ | align="right" | ၁၀,၆၄၅,၃၄၃ | align="right" | ၈၀.၇ | [[အေသင်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂန်းစီးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈ | align="right" | ၆၄,၅၈၇ | align="right" | ၈၂၈.၀ | [[စိန့်ပီတာ ဆိပ်ကမ်း]] |- | {{အလံ|ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၉၃,၀၃၀ | align="right" | ၁၀,၀၇၅,၀၃၄ | align="right" | ၁၀၈.၃ | [[ဘူဒါပက်မြို့]] |- | {{အလံ|အိုက်စလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၀၃,၀၀၀ | align="right" | ၃၀၇,၂၆၁ | align="right" | ၂.၇ | [[ရေဂျာဗစ်မြို့]] |- | {{အလံ|အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၀,၂၈၀ | align="right" | ၄,၂၃၄,၉၂၅ | align="right" | ၆၀.၃ | [[ဒပ်ဗလင်မြို့]] |-|- | {{အလံ|မမ်းကျွန်း}} | align="right" | ၅၇၂ | align="right" | ၇၃,၈၇၃ | align="right" | ၁၂၉.၁ | [[Douglas, Isle of Man|Douglas]] |- | {{အလံ|အီတလီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၀၁,၂၃၀ | align="right" | ၅၈,၇၅၁,၇၁၁ | align="right" | ၁၉၁.၆ | [[ရောမမြို့]] |- | {{အလံ|ဂျာဇီ}} | align="right" | ၁၁၆ | align="right" | ၈၉,၇၇၅ | align="right" | ၇၇၃.၉ | [[Saint Helier]] |- | {{အလံ|ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂,၇၂၄,၉၀၀ | align="right" | ၁၅,၂၁၇,၇၁၁ | align="right" | ၅.၆ | [[Astana]] |- | {{အလံ|ကိုဆိုဗိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၀,၈၈၇ | align="right" | ၂,၁၂၆,၇၀၈ | align="right" | ၂၂၀ | [[Pristina]] |- | {{အလံ|လတ်ဗီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၄,၅၈၉ | align="right" | ၂,၃၆၆,၅၁၅ | align="right" | ၃၆.၆ | [[Riga]] |- | {{အလံ|လစ်တန်စတိန်းနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၆၀ | align="right" | ၃၂,၈၄၂ | align="right" | ၂၀၅.၃ | [[Vaduz]] |- | {{အလံ|လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၅,၂၀၀ | align="right" | ၃,၆၀၁,၁၃၈ | align="right" | ၅၅.၂ | [[Vilnius]] |- | {{အလံ|လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၂,၅၈၆ | align="right" | ၄၄၈,၅၆၉ | align="right" | ၁၇၃.၅ | [[လူဇင်ဘတ်မြို့]] |- | {{အလံ|မြောက်မက်စီဒိုးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၅,၃၃၃ | align="right" | ၂,၀၅၄,၈၀၀ | align="right" | ၈၁.၁ | [[Skopje]] |- | {{အလံ|မော်လတာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၁၆ | align="right" | ၃၉၇,၄၉၉ | align="right" | ၁,၂၅၇.၉ | [[Valletta]] |- | {{အလံ|မော်လ်ဒိုဗာနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၃,၈၄၃ | align="right" | ၄,၄၃၄,၅၄၇ | align="right" | ၁၃၁.၀ | [[Chişinău]] |- | {{အလံ|မိုနာကိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁.၉၅ | align="right" | ၃၁,၉၈၇ | align="right" | ၁၆,၄၀၃.၆ | [[မိုနာကိုမြို့]] |- | {{အလံ|မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၃,၈၁၂ | align="right" | ၆၁၆,၂၅၈ | align="right" | ၄၄.၆ | [[Podgorica]] |- | {{အလံ|နယ်သာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၁,၅၂၆ | align="right" | ၁၆,၃၁၈,၁၉၉ | align="right" | ၃၉၃.၀ | [[အမ်စတာဒမ်မြို့]] |- |{{အလံ|နော်ဝေးနိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၂၄,၂၂၀ | align="right" | ၄,၅၂၅,၁၁၆ | align="right" | ၁၄.၀ | [[အော်စလိုမြို့]] |- | {{အလံ|ပိုလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၃၁၂,၆၈၅ | align="right" | ၃၈,၆၂၅,၄၇၈ | align="right" | ၁၂၃.၅ | [[ဝါဆောမြို့]] |- | {{အလံ|ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၉၁,၅၆၈ | align="right" | ၁၀,၄၀၉,၉၉၅ | align="right" | ၁၁၀.၁ | [[လစ်စဘွန်းမြို့]] |- | {{အလံ|ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၃၈,၃၉၁ | align="right" | ၂၁,၆၉၈,၁၈၁ | align="right" | ၉၁.၀ | [[ဗူးခရက်မြို့]] |- | {{အလံ|ရုရှနိုင်ငံ}} | align="right" | ၁၇,၀၇၅,၄၀၀ | align="right" | ၁၄၂,၂၀၀,၀၀၀ | align="right" | ၂၆.၈ | [[မော်စကိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဆန်မာရီနိုနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၁ | align="right" | ၂၇,၇၃၀ | align="right" | ၄၅၄.၆ | [[ဆန်မာရီနိုမြို့]] |- | {{အလံ|ဆားဘီးယားနိုင်ငံ}} ([[ကိုစိုဗိုနိုင်ငံ]] ထည့်တွက်ထား) | align="right" | ၈၈,၃၆၁ | align="right" | ၉,၆၆၃,၇၄၂ | align="right" | ၁၀၉.၄ | [[ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၈,၈၄၅ | align="right" | ၅,၄၂၂,၃၆၆ | align="right" | ၁၁၁.၀ | [[ဘရာတစ်လာဗာ] |- | {{အလံ|ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ}} | align="right" | ၂၀,၂၇၃ | align="right" | ၁,၉၃၂,၉၁၇ | align="right" | ၉၅.၃ | [[Ljubljana]] |- | {{အလံ|စပိန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၅၀၄,၈၅၁ | align="right" | ၄၅,၀၆၁,၂၇၄ | align="right" | ၈၉.၃ | [[မက်ဒရစ်မြို့]] |- | {{အလံ|နော်ဝေးနိုင်ငံ}} [[Svalbard and Jan Mayen|Svalbard and Jan<br />Mayen Islands]] ([[Norway]]) | align="right" | ၆၂,၀၄၉ | align="right" | ၂,၈၆၈ | align="right" | ၀.၀၄၆ | [[Longyearbyen]] |- | {{အလံ|ဆွီဒင်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၄၉,၉၆၄ | align="right" | ၉,၀၉၀,၁၁၃ | align="right" | ၁၉.၇ | [[စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့]] |- | {{အလံ|ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ}} | align="right" | ၄၁,၂၉၀ | align="right" | ၇,၅၀၇,၀၀၀ | align="right" | ၁၇၆.၈ | [[ဘန်းမြို့]] |- | {{အလံ|တူရကီနိုင်ငံ}} | align="right" | ၇၈၃,၅၆၂ | align="right" | ၇၀,၅၈၆,၂၅၆ | align="right" | ၉၃ | [[အန်ကာရာ]] |- | {{အလံ|ယူကရိန်းနိုင်ငံ}} | align="right" | ၆၀၃,၇၀၀ | align="right" | ၄၈,၃၉၆,၄၇၀ | align="right" | ၈၀.၂ | [[ကိအဗ်မြို့]] |- | {{အလံ|ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံ}} (ဘုရင်နိုင်ငံ ပြည်ထောင်စု) | align="right" | ၂၄၄,၈၂၀ | align="right" | ၆၁,၁၀၀,၈၃၅ | align="right" | ၂၄၄.၂ | [[လန်ဒန်မြို့]] |- | {{အလံ|ဗာတီကန်စီးတီး}} | align="right" | ၀.၄၄ | align="right" | ၉၀၀ | align="right" | ၂,၀၄၅.၅ | [[ဗာတီကန်]] |- |- style=" font-weight:bold; " | စုစုပေါင်း | align="right" | ၁၀,၁၈၀,၀၀၀ | align="right" | ၇၃၁,၀၀၀,၀၀၀ | align="right" | ၇၀ |} [[File:Europe satellite globe.jpg|thumb|ဥရောပ satellite ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ]] [[File:Aiguille du midi et mont blanc.JPG|thumb|အဖြူတောင် (Mont Blanc)၊ ပြင်သစ်]] [[File:Vourvourou-Greece.jpg|right|thumb|ဗိုးဗိုးရိုကမ်းခြေ၊ ဂရိ]] [[File:Päijänne and päijätsalo.jpg|thumb|ပိုင်ဂျန်နဲကန် (Lake Päijänne)၊ စစ်မာမြို့ (Sysmä)၊ ဖင်လန်]] [[File:VittfarneGeorgien 155.jpg|thumb|ဆွာနတ်တရာမြို့၊ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ]] ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးပါခဲ့သည့်တိုက်ဖြစ်သည့် ဥရောပတိုက်တွင် ယဉ်ကျေးမှုသည် ဆူးမားနှင့်ဘက်ဘီလုံးယဉ်ကျေးမှု၊ နိုင်းမြစ်ဝှမ်းယဉ်ကျေးမှုတို့နောက် မရှေးမနှောင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာပေါ်၌ကျော်ကြားသော စာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာ လက်ရာများ ပေါ်ထွန်းရာတိုက်လည်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကျော် ဒဿနိကဗေဒပညာရှင်ကြီးများ၊ တီထွင်သူများသည်လည်း များသောအားဖြင့် ဥရောပတိုက်သားများဖြစ်သည်။ == ‌ဥရောပတိုက် == ဥရောပတိုက်သည် တိုက်ကြီးခြောက်တိုက်အနက် ဒုတိယအငယ်ဆုံးတိုက် ဖြစ်သည်။ ယင်းထက်ငယ်သောတိုက်သည် ဩစတြေးလျတိုက်တတိုက်သာရှိသည်။ သို့ရာတွင် ယင်းတိုက်သည် အခြားတိုက်များထက် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးပါအရာရောက်ခဲ့သောတိုက် ဖြစ်လေသည်။ ဥရောပယဉ်ကျေးမှုသည် ခရစ်မပေါ်မီနှစ်ပေါင်း ၁,၅ဝဝ ခန့်ကစခဲ့သည်။ အာရှတိုက်မှ ယူဖရေးတီးနှင့် တိုက်ဂရစ်မြစ် နှစ်မွှာအကြားရှိမြေ၌ ဆူးမားနှင့် ဘေဘီလုံယဉ်ကျေးမှု၊ [[အာဖရိကတိုက်]]မှ နိုင်းမြစ်ဝှမ်း ယဉ်ကျေးမှုတို့နောက် မရှေးမနှောင်းပင် ဥရောပယဉ်ကျေးမှုသည် အစပျိုးခဲ့သည်။ ဂရိနှင့်[[ရောမ]] ယဉ်ကျေးမှုတို့သည် ဥရောပယဉ်ကျေးမှု၏အစ ဖြစ်ကြသည်။ ဂရိ နှင့် ရောမအင်ပိုင်ယာတို့သည် [[အမေရိကတိုက်]]ကို မတွေ့မီ နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် ထွန်းကားခဲ့လေသည်။ လွန်ခဲ့သည့် အနှစ် ၂,ဝဝဝ ကျော်က ကမ္ဘာ့သမိုင်း အဆက်ဆက်တွင် ထွန်းကားခဲ့သောမြို့ကြီးများ၊ စစ်တလင်း ဖြစ်ခဲ့သော ဒေသများကို ဥရောပတိုက်တွင် တွေ့နိုင်သည်။ ဥရောပတိုက်ရှိဒေသများသည် တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ မီးရထား၊ မီးသင်္ဘော၊ လေယာဉ်ပျံ၊ မော်တော်ကားစသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းများဖြင့် အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း ခရီးပေါက်သော်လည်း တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ သုံးနှုန်းပြောဆိုသောဘာသာစကား အမျိုးမျိုးကွဲပြားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးကို ကြားရသကဲ့သို့ပင် ရှုမျှော်ခင်း အမျိုးမျိုး အပြောင်းအလဲကိုလည်း တွေ့နိုင်သည်။ ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာပေါ်၌ကျော်ကြားသော စာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာလက်ရာများ ပေါ်ထွန်းရာ တိုက်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကျော် ဒဿနိကဗေဒပညာရှင်ကြီးများ၊ တီထွင်သူများသည် များသောအားဖြင့် ဥရောပတိုက်သားများဖြစ်သည်။ အနုမြူဓာတ်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့်တိုင်အောင် အစပျိုးခဲ့သူများသည်လည်း ဥရောပသိပ္ပံပညာရှင်များပင် ဖြစ်သည်။ '''တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း''' ဥရောပတိုက်သည် ကမ္ဘာ၏မြောက်ဘက်စွန်း၌ မြောက်လတ္တီကျု ၃၆ ဒီဂရီ မှ ၇၁ ဒီဂရီ အကြားနှင့် အနောက်လောင်ဂျီကျု ၁၀ ဒီဂရီ မှ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၅၇ ဒီဂရီ အကြား၌တည်ရှိသည်။ [[အာရှတိုက်]]၏ အနောက်ဘက် ကုန်းချင်းစပ်လျက် တည်နေသောကြောင့် အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပတိုက်ကို သီးခြားတစ်တိုက်စီ မဟုတ်ဘဲ တစ်တိုက်တည်းဖြစ်သည်ဟု အချို့ကယူဆ၍ ယူရေးရှားတိုက်ဟုပင်ခေါ်ကြသည်။ အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပတိုက်တို့၏ နယ်ခြားသည် မည်သည့်နေရာ၌ဖြစ်သည်ကို ပထဝီပညာရှင်များ အတိအကျ မဆုံးဖြတ်ရသေးသော်လည်း ကက်စပီယံပင်လယ်မှ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာသို့ ဆက်ဆွဲသောမျဉ်းကို ဥရောပတိုက်၏ အရှေ့ဘက် နယ်နိမိတ်အဖြစ် အကြမ်းအားဖြင့် မှတ်သားကြလေသည်။ ကော့ကေးဆပ်တောင်၊ ပင်လယ်နက်၊ ဒါဒနယ်ရေလက်ကြား မာမရာပင်လယ်နှင့် ဗော့စပိုရပ်ရေလက်ကြား တို့သည်လည်း ဥရောပတိုက်နှင့် အာရှတိုက်ကိုခွဲခြားထားသော တောင်ဘက်နယ်နိမိတ်များဖြစ်ကြသည်။ အချို့က ဥရောပတိုက်ကို အာရှတိုက်မှ အနောက်ဘက်သို့ ထိုးထွက်နေသော ကျွန်းဆွယ်ကြီးဟု ဆိုကြသည်။ ဥရောပတိုက်၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၃,၈၅ဝ,ဝဝဝ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ အာရှတိုက်၏ လေးပုံတစ်ပုံ ဖြစ်ပြီးလျှင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၏ ၁၅ဆ ကျယ်ဝန်းသည်။ တောင်မှမြောက်သို့ ၂,၄ဝဝ မိုင်၊ အရှေ့မှအနောက် သို့ ၃,၂၉၃ မိုင်ကျယ်သည်။ ဥရောပတိုက်ကို မြောက်ဘက်မှ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ အနောက်ဘက်မှ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ တောင်ဘက်မှ မြေထဲ ပင်လယ်တို့ ဝန်းရံလျက်ရှိသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းသည် မိုင် ၂ဝ,ဝဝဝ ခန့်ရှည်၍ အကျယ်အဝန်းနှင့်စာလျှင် ကမ်းရိုးတန်းအရှည်ဆုံးသောတိုက်ဟု ဆိုရပေမည်။ ကမ်းရိုးတန်းတစ်ခုလုံးသည်လည်း ပင်လယ်ကွေ့၊ ပင်လယ်အော်၊ မြစ်ဝကျယ်တို့ ဖြင့် အကွေ့အကောက်များ ပေါများသည်။ ပင်လယ်ကမ်းရိုး တန်းသည် အကွေ့အကောက် အလွန်များရကား ကျွန်းဆွယ်များ၊ အငူများ ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပင်လယ်နက်အတွင်းသို့ ထိုးထွက်နေသော ကရိုင်းမီးယားကျွန်းဆွယ်၊ မြေထဲပင်လယ်ထဲ သို့ ထိုးထွက်နေသော ဗော်လကန်ကျွန်းဆွယ်၊ အီတလီကျွန်းဆွယ်နှင့် အိုင်ဗီးရီးယန်းကျွန်းဆွယ်၊ ဗောလတစ်ပင်လယ်နှင့် မြောက်ပင်လယ်ထဲသို့ ထိုးထွက်နေသော စကန်ဒီနေဗီးယားကျွန်းဆွယ်တို့သည် ထင်ရှားသော ကျွန်းဆွယ်ကြီးများ ဖြစ်ကြသည်။ ယင်းသို့ ကုန်းတွင်းပင်လယ်များ၊ နက်ရှိုင်းသော ပင်လယ်အော်နှင့် ပင်လယ်ကွေ့များရှိသဖြင့် ဥရောပတိုက်တွင် မည်သည့်နေရာမှ ပင်လယ်နှင့် မိုင် ၁,ဝဝဝ ထက် ပိုမဝေးကြ ချေ။ ဥရောပတိုက်၏ ကမ်းရိုးလွန်ပင်လယ်၌ ကျွန်းကြီး၊ ကျွန်းကလေးပေါင်း များစွာလည်းရှိသည်။ ထင်ရှားသောကျွန်း ကြီးများမှာ နိုဗာဇင်းဗလား၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်နှင့် အိုင်ယာလန်၊ အိုက်စလန်၊ ကော်ဆီကာ၊ ဆာဒင်နီးယား၊ စစ္စလီ၊ မော်လတာ၊ ကရိ၊ အိုင်အိုနီယန်နှင့် ဗဲလီးယားရစ်ကျွန်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ '''မြေမျက်နှာပြင်''' ဥရောပတိုက်၏ မြေမျက်နှာပြင်ကို အကြမ်းအားဖြင့် လေးပိုင်းပိုင်းနိုင်သည်။ *(၁) ရှေးကျသော မြေသား (မြောက်ပိုင်းတွင်ရှိသည်)။ *(၂) ရုရှားမြေမြင့်လွင်ပြင် *(၃) ဥရောပလွင်ပြင်ကြီး * (၄) တောင်ပိုင်းရှိ သက်နုတွန့်ခေါက်တောင်တို့ ဖြစ်ကြ သည်။ '''ရှေးကျသောမြေသား''' ဥရောပမြောက်ပိုင်းရှိ ဆွီဒင်၊ ဖင်လန်၊ စကော့တလန်ကုန်းမြင့်ဒေသနှင့် အိုက်စလန်ကျွန်း တို့သည် ရှေး ကျသောမြေသားများဖြစ်ကြသည်။ ယင်းဒေသတိုင်း၌ သက်ရင့် ကျောက်၊ သလင်းကျောက်များ ပါဝင်သည်။ ထိုဒေသလေးခု စလုံးသည် တစ်ချိန်ကတစ်ပြင်တည်းဖြစ်ဟန်တူသည်။ သမုဒ္ဒရာ လှိုင်းတိုက်စား၍ အချို့မြေတို့နိမ့်ကျသွားရာ ယခုအခါ ပင်လယ် ကြီးများဖြစ်နေ၍ တိုက်စားမရဘဲ ကျန်နေခဲ့သော ကုန်းမြင့် များသည် ယခုအခါ ကုန်းမြေအဖြစ် ပင်လယ်ပြင်တွင်ပေါ်နေခဲ့ဟန်တူသည်။ '''ရုရှားမြေမြင့်လွင်ပြင်''' ဥရောပတိုက်အတွင်းရှိ ရုရှားတစ်နိုင်ငံလုံး လိုလိုပင် မြေမြင့်လွင်ပြင်ကြီး ဖြစ်သည်။ အောက်ခံသက်ရင့် ကျောက်မာတို့အပေါ်၌ သဲကျောက်၊ ထုံးကျောက်စသော သက်နုမြေတို့ ဖုံးနေသည်။ '''ဥရောပလွင်ပြင်''' အဲ့လပတောင်၏ မြောက်ဘက်ဒေသ တစ်လျှောက် အင်္ဂလန်ပြည် အရှေ့တောင်ပိုင်းမှ ပြင်သစ်နိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်း၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ ဂျာမနီ၊ ဒိန်းမတ်နှင့် ပိုလန်နိုင်ငံတို့ကို ဖြတ်ကာ ရုရှားနိုင်ငံ ရောက်သည်အထိ ပြန့်ကျယ်သွားသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် လွင်ပြင်ဟုခေါ်သော်လည်း တောင်ကုန်းပေါများ၍ တစ်ခါတစ်ရံ တောင်တန်းကိုပင် တွေ့ရသေးသည်။ သို့ရာတွင် ပေ ၂,ဝဝဝ ထက်ကျော်သော တောင်ဟူ၍ရှားသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နှင့်နယ်သာလန် မြေနိမ့်လွင်ပြင်တို့ကဲ့သို့ နေရာမျိုးသည် အလွန်နိမ့်ရကား ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်ပင် နိမ့်သေးသည်။ '''သက်နုတွန့်ခေါက်တောင်တန်းများ''' ဥရောပတိုက်တောင်ပိုင်း တစ်လျှောက်လုံးလိုလိုသည် သက်နု တွန့်ခေါက် တောင်တန်းဒေသ ဖြစ်သည်။ ဥရောပတိုက် အလယ်ဗဟိုခန့်တွင်ရှိသော အယ်လ်ပ်တောင်တန်းမှ ဖြာထွက်နေသော တောင်တန်းများအပြင် စပိန်နှင့် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ကြားရှိ ပီးရနီးတောင်တန်းတို့ ပါဝင်သည်။ အယ်လ်ပ်တောင်မှ အရှေ့တောင်ဘက်သို့ တောင်နှာမောင်းသဖွယ် ဖြာထွက်သောတောင်များမှာ [[အီတလီနိုင်ငံ]]၏ ကျောရိုးသဖွယ်ဖြစ်သော အက်ပနိုင်းတောင်တန်း၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ နီးစ်မြို့အနီးအထိ ဖြာထွက်သော မယ်ရီတိုင်း အယ်လ်ပ်တောင်တန်း၊ အီတလီနိုင်ငံ ထရီးယက်မြို့အနီးအထိ ဖြာထွက်သော ဂျူလီယန် အယ်လ်ပ်တောင်တန်း တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်၏အမြင့်ဆုံး တောင်ထိပ်ဖြစ်သည့် မောင့်ဗလင့်သည် အနောက်ပိုင်းရှိ အယ်လ်ပ်တောင်တန်းတွင်ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်ရှိ မြစ်များသည် အခြားတိုက်ရှိမြစ်များ လောက် မရှည်သော်လည်း အသုံးဝင်၍ ထင်ရှားသောမြစ်များ ဖြစ်သည်။ အရှည်ဆုံးမြစ်သည် ဗော်လဂါမြစ်ဖြစ်သည်။ ဧရာ ဝတီမြစ်၏ နှစ်ဆခန့်ရှည်သည်။ ဒုတိယ အရှည်ဆုံး မြစ်မှာဒန်းညု မြစ်ဖြစ်၍ ပင်လယ်နက်ထဲသို့စီးဝင်သည်။ အခြားထင်ရှားသော မြစ်များမှာ မြေထဲပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်သော အီဗရို၊ ရုန်းနှင့် ပိုးမြစ်၊ ပင်လယ်နက်ထဲသို့ စီးဝင်သော နီပါး၊ ဒနီးစတာနှင့် ဒွန်မြစ်၊ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ အတွင်းသို့ စီးဝင်သော ဂွါဒီ လကွီဗာ၊ ဂွါဒီယာနာ၊ တေးဂတ်နှင့် လွိုင်ယာမြစ်၊ အင်္ဂလိပ် ရေလက်ကြား ထဲသို့ စီးဝင်သော စိန်းမြစ်၊ မြောက်ပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်သော ရိုင်းနှင့်အဲ့လဗမြစ်၊ ဗောလတစ်ပင်လယ်ထဲသို့စီးဝင် သော အိုဒါ၊ ဗစ္စတျူလာနှင့် ဒျူနာမြစ်၊ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာထဲ သို့စီးဝင်သော ဒွီနာမြစ်တို့ဖြစ်ကြသည်။ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ ပြင်သစ်ကမ်းခြေမှ ဖင်းလန်ကွေ့အတွင်း စီးဆင်းသော မြစ်များ သည် လွင်ပြင်ကိုဖြတ်၍ ရေစီးနှေးစွာ စီးဆင်းရကား တစ်ခု နှင့်တစ်ခု တူးမြောင်းများဖောက်ကာ ဆက်သွယ်ထားသည်။ သို့ဖြစ်ရကား ယင်းတူးမြောင်းများကြောင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံ၌ အတ္တ လန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် မြေထဲပင်လယ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၌ မြောက်ပင်လယ်နှင့်ဘော်လတစ်ပင်လယ်၊ မြောက်ပင်လယ်နှင့်ပင်လယ်နက်၊ ရုရှနိုင်ငံ၌ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် ဘော်လတစ်ပင်လယ်၊ ဘော်လတစ်ပင်လယ်နှင့် ပင်လယ်နက်တို့ ဆက်မိကြသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် မြစ်သာများသည်မဟုတ်၊ ရေအိုင် များလည်း ပေါများသည်။ အယ်လ်ပ်တောင်တန်းဒေသရှိ ရေအိုင်များသည် ရှုမျှော်ခင်းအလှကြောင့် ထင်ရှားသည်။ [[ကက်စပီယံပင်လယ်]]သည် ဥရောပတိုက်၏ အကြီးဆုံး ရေအိုင် ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ရေအလွန်ငန်သည်။ ဥရောပတိုက်၏ အကြီးဆုံး ရေချိုအိုင်များမှာ ရုရှားနိုင်ငံထဲရှိ အိုနေဂါရေအိုင်နှင့် လဒိုဂါရေအိုင်များ၊ စကန်ဒီနေ ဗီးယားကျွန်းဆွယ်ရှိ ရေအိုင်စုများ၊ အင်္ဂလန်ပြည် ရေအိုင်ဒေသရှိ ရေအိုင်စုများဖြစ်ကြသည်။ <br /> === ရာသီဥတု === ဥရောပတိုက်သည် သမပိုင်းဇုန်အတွင်း လုံးဝကျရောက် နေသောတိုက် ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်း၊ ကနေဒါနိုင်ငံတို့နှင့် လတ္တီကျုတပြေးတည်း တည် ရှိနေသော်လည်း ရာသီဥတုသည် ထိုနိုင်ငံများ၏ ရာသီဥတု ထက်ညီမျှသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရုရှားနိုင်ငံမှတစ်ပါး ဥရောပတိုက်၏ မည်သည့်ဒေသမျှ ပင်လယ်နှင့်ဝေးသည့်ဒေသ ဟူ၍ မရှိချေ။ မြောက်အတ္တလန်တိတ် ရေပူကြောင်းခေါ် နွေးသော ရေစီးကြောင်းသည် ဥရောပအနောက်မြောက် ကမ်းခြေကိုကပ်၍ စီးသဖြင့် ယင်းဒေသသည် အအေးသက်သာသည်။ သို့ရာတွင် ဥရောပတိုက်ကို အနောက်မှအရှေ့သို့သွားလေလေ အေးလေလေ ဖြစ်သည်။ အာတိတ်စက်ဝိုင်းအတွင်း အအေးပိုင်းဇုန်၌ ကျရောက် နေသော ဥရောပမြောက်ပိုင်းဒေသကလေးသည်ပင် နွေးသော ရေစီးကြောင်းကိုဖြတ်တိုက်သည့် အနောက်လေကြောင်းကျသဖြင့် အခြားအအေးပိုင်းဇုန် ကျသော ဒေသများလောက် မအေးချေ။ ဥရောပတိုက် တောင်ဘက်ပိုင်း ဖြစ်သော မြေထဲပင်လယ် ပတ်ဝန်းကျင် ဒေသတစ်ဝိုက်သည် ဆောင်းရာသီ၌ ပူနွေးစိုစွတ်၍ နွေရာသီ၌ ပူပြင်းခြောက်သွေ့သည်။ ဥရောပတိုက် ကျန်အပိုင်း များသည် နွေရာသီ၌ မြောက်ဘက်သို့သွားလေလေ အေးလေ လေ ဖြစ်သည်။ ဥရောပအနောက်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မိုးရွာသောဒေသများဖြစ်သည်။ ယင်းဒေသများ တွင် မိုးရေချိန် တစ်နှစ်လျှင် လက်မ ၆ဝ ထက် မနည်းချေ။ တောင်ပိုင်း မြေထဲပင်လယ်တစ်ဝိုက်၌မူ ဆောင်းတွင်းတွင် မိုးရ သည်။ မိုးမရသောဒေသဟူ၍ မရှိသလောက်ဖြစ်ရကား ဥရောပ တိုက်တွင် သဲကန္တာရဒေသဟူ၍ လုံးဝမရှိချေ။ '''သဘာဝပေါက်ရောက်သောအပင်များ''' ဥရောပတိုက်ကို သဘာဝပေါက်ရောက်သော အပင် လိုက်၍ အပိုင်းကြီးငါးပိုင်း ပိုင်းနိုင်သည်။ '''(၁) မြောက်ဘက်ဆုံးရှိ တန်းဒေသ''' နော်ဝေး၊ ဆွီဒင် နှင့်ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ မြောက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ဆီးနှင်းများကျ ရောက်၍ ရေခဲဖုံးနေသဖြင့် သစ်ပင်များမပေါက်ရောက်နိုင်ဘဲ ရေညှိ ရေမှော် အနည်းငယ်သာ ပေါက်ရောက်သောဒေသ ဖြစ် သည်။ '''(၂) ရွက်ချွန်သစ်တောဒေသ''' အေးသောသမပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် နော်ဝေး၊ ဆွီဒင်၊ ရုရှနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတို့၌ ပါဝင်သည်။ ယင်း ဒေသတွင် ထင်းရှူးမျိုးများပါဝင်သည့် ရွက်ချွန်သစ်တောများ ပေါက်ရောက်သည်။ '''(၃) ရွက်ကြွေသစ်တောဒေသ''' နွေးသောသမပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် ဗြိတိသျှကျွန်းစု၊ ပြင်သစ်၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ ဒိန်းမတ်၊ ပိုလန်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အရွက်ကြွေသော သစ်ပင်များနှင့် သစ်မာများ ပေါက်သည်။ ယခုအခါ လူနေအိမ်ခြေ များလာသည့်အလျောက် သစ်တောများ ခုတ်ထွင်ရှင်းလင်း၍ အတော်ပင် ပါးနေလေသည်။ '''(၄) သမပိုင်းမြက်ခင်းဒေသ''' ရုရှားနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ဟန်ဂေရီ လွင်ပြင်တို့ပါဝင်သည်။ စတက်မြက်ခင်းပြင် ဟုလည်း ခေါ်သည်။ === တွေ့ရှိရသောသားကောင်များနှင့်ဓာတ်သတ္တုများ === ဥရောပတိုက်သည် အာရှ၊ အာဖရိကစသောတိုက်များ နှင့်နှိုင်းစာလျှင် သားရဲတိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ အလွန်နည်းပါးသောတိုက် ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သစ်တောများကို ခုတ်ထွင်၍ လူနေအိမ်ခြေများဆောက်ကာ မြို့များ တည်ထောင်ထား သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ တိရစ္ဆာန်များကို အယ်လ်ပ်တောင်သစ်တောများ၌ လည်းကောင်း၊ ပီးရနီးနှင့် ကာပေသီယန်တောင်တန်းများ၌ လည်းကောင်း၊ ဘလက်ဖောရက်သစ်တောများ၌ လည်းကောင်း တွေ့ရှိရသည်။ တွေ့ရှိရသောတိရစ္ဆာန်များမှာ တောဆိတ်၊သမင်၊ ဒရယ်၊ ဆတ်၊ ရိန်းဒီးယားသမင်၊ ဝက်ဝံ၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ ဖျံ၊ တောကြောင်တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သည် သတ္တုအများအပြား ထွက်သောဒေသဖြစ်သည်။ ကျောက်မီးသွေးကို နေရာအတော်များများ၌ တွေ့ရှိရသည်။ အထူးသဖြင့် ဗြိတိန်၊ စပိန်၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမနီ၊ ရုရှနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတို့တွင် အများအပြား တွေ့ရှိ ရသည်။ သံကို ဆွီဒင်၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ဩစတြီးယားနှင့် ရုရှနိုင်ငံတို့တွင်လည်းကောင်း၊ သွပ်ကို ဂရိတ်ဗြိတိန်၊ အီတလီနှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့တွင်လည်းကောင်း သံဖြူကို ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံ၊ ချက်- ဂျာမန် နယ်နိမိတ် ဒေသတစ်လျှောက်၌ လည်းကောင်း၊ ခဲကို ဂရိဗြိတိန်၊ စပိန်၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမနီနိုင်ငံတို့၌ လည်းကောင်း၊ ကြေးနီကို ဂရိ-ဗြိတိန်၊ ဆွီဒင်၊ ရုရှားနှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့၌ လည်းကောင်း၊ ပလက်တီနမ်၊ ရွှေနှင့်ငွေကို ယူရယ်တောင်တန်းဒေသနှင့် ကာပေသီယန်တောင်တန်းတို့၌ လည်းကောင်း၊ ပြဒါးကို စပိန်နိုင်ငံနှင့် ကယင်သီးယားပြည်နယ်တို့၌ လည်းကောင်း၊ ရေနံကို ရိုမေးနီးယား၊ ပိုလန်၊ ရုရှားနိုင်ငံတို့၌ အမြောက်အမြား၊ ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ များနှင့် ဟန်နိုဗာ၊ အယ်လဆက်နယ်များ၌ အသင့်အတင့်တွေ့ ရှိရသည်။ အလွန်ရှားပါးသော ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဒြပ်စင်များကို လည်း ဥရောပတိုက်မှ အသင့်အတင့် ရရှိလေသည်။ <br /> === လူမျိုးနှင့်ကိုးကွယ်သည့်အယူဝါဒ === ဥရောပတိုက်သည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ဒုတိယ အငယ်ဆုံးတိုက် ဖြစ်သော်လည်း လူဦးရေအားဖြင့်မူ ဒုတိယ အများဆုံးတိုက်ဖြစ်သည်။ ၁၉၇ဝ ပြည့်နှစ် ခန့်မှန်းခြေအရ ဥရောပတိုက်၏ လူဦးရေသည် ၄၆၆,ဝဝဝ,ဝဝဝ ဖြစ်သည်။ အာရှတိုက်တစ်တိုက်သာလျှင် ဥရောပတိုက်ထက် လူဦးရေများ လေသည်။ လူဦးရေ များသလောက်လည်း လူမျိုးပေါင်းလည်း များသည်။ ပါဝင်သည့်နိုင်ငံဦးရေထက် လူမျိုးဦးရေက များသေး သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် လူမျိုး တစ်မျိုးမကရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားတစ်နိုင်ငံထဲ၌ပင် ဆဗ်၊ ကရိုးအက်၊ ဆလိုဗင်း လူမျိုးဟူ၍ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးသုံးမျိုးရှိသည်။ သို့ရာတွင် ဥရောပတိုက်ရှိ လူမျိုး များကို အဓိကအားဖြင့် ခြောက်စုခွဲနိုင်သည်။ (၁) ဂရိလူမျိုးစု၊ (၂) ပြင်သစ်၊ အီတာလျံ၊ စပင်းနစ်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယန်း၊ ဝေါလွန်းလူမျိုးများပါဝင်သည့် လက်တင်လူမျိုးစု၊ (၃) အိုင်းရစ်၊ ဝဲ့လရှ၊ ဗြိတိန်နှင့် စကော့တလန်မြေမြင့်သားတို့ ပါဝင်သော ကဲ့လူမျိုးစု၊ (၄) အင်္ဂလိပ်၊ ဂျာမန်၊ ဒပ်ချ်၊ဖလင်းမင်း၊ ဒိန်း၊ နော်ဝေးလူမျိုး၊ ဆွိလူမျိုးများ ပါဝင်သည့် ကျူတောနစ်လူမျိုးစု၊ (၅) ရုရှ၊ ပိုး၊ ချက် ဆလိုဗက်၊ ဆလိုဗင်း၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆဗ်လူမျိုးတို့ပါဝင်သော ဆလာဗစ်လူမျိုးစု၊ (၆)လက်၊လစ်သူယေး နီးယန်းလူမျိုးတို့ပါဝင်သော ဗောလတစ်လူမျိုးစုတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်၌ နေထိုင်သူများအနက် ၉၆ ရာခိုင်နှုန်း သည် ခရစ်ယာန်အယူဝါဒီများဖြစ်ကြသည်။ ယင်းတို့အနက် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရိုမန်ကတ်သလစ်၊ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ပရို တက်စတန့်၊ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် အောသိုဒေါ့ ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အိုင်ယာလန်၊ ပြင်သစ်၊ စပိန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ဂျာမနီ အနောက်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်း၊ အီတလီ၊ ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီ၊ ပိုလန်နိုင်ငံများ၌ ရိုမန်ကက်သလစ် ဂိုဏ်းဝင်များ၍ ဖင်း၊ အက်စတိုးနီးယန်း၊ လက်လူမျိုးများနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗား ကီးယား၊ ဟန်ဂေရီ အချို့ဒေသတွင် နေထိုင်သူများသည် ပရို တက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အောသိုဒေါ့ဂိုဏ်းဝင် အများမှာမူ အရှေ့ပိုင်းဆလဗ်၊ ဂရိ၊ရိုမေးနီးယန်းနှင့် အခြား ဗော်လကန် လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်သားတို့ ပြောဆိုသုံးစွဲသော စကားသည် ဘာသာပေါင်း ၆ဝ ခန့် ကွဲပြားလျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့အနက် ဥရောပမြောက်ပိုင်းတို့၌ ပြောဆိုကြသောကျူတောနစ် ဘာသာ စကား၊ ဥရောပအရှေ့ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်ပိုင်း၌ ပြောဆိုကြ သော ဆလာဗိုနစ် ဘာသာစကား၊ ဥရောပတောင်ပိုင်းနှင့် အနောက်ပိုင်းတို့၌ ပြောဆိုကြသော ရိုမန်နစ်ဘာသာစကားတို့ သာ အဓိကဘာသာစကားများ ဖြစ်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို တစ်ခါတ‌လေ ကျူတောနစ်ဘာသာစကားအစစ်ဟု ဆိုကြ၍ တစ်ခါတစ်ရံ ကျူတောနစ်နှင့် ရိုမန်နစ်ဘာသာစကား နှစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားသော ဘာသာစကားဟု ဆိုကြသည်။ ဘာသာစကားတူသော်လည်း အသံကွဲလည်းရှိသေးသည်။ ပြင်သစ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၌ ပြောသော ပြင်သစ်စကားနှင့် မြောက်ပိုင်း၌ ပြောသော ပြင်သစ်စကားသည် ဘာသာခြင်း တူသော်လည်း အသံချင်းကွဲလေသည်။ ဥရောပတိုက်ဒေသများများ၌ အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်နှင့်ဂျာမန်ဘာသာစကားကို အသုံးများကြသည်။ အချို့လူတို့သည် ယင်းဘာသာစကား သုံးမျိုးစလုံးကို ပြောနိုင်ကြသည်။ <br /> === အလုပ်အကိုင် === ဥရောပတိုက်သည် စက်မှုလက်မှုထွန်းကားသောတိုက် ဖြစ်သဖြင့် ဥရောပတိုက်သားတို့သည်စက်မှုလက်မှုကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြသည်ဟု ယူဆဖွယ်ဖြစ်သော်လည်း အမှန်အားဖြင့်မူ လယ်ယာနှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ကိုင်သူဦးရေက စက်မှုလက်မှု လုပ်ကိုင်သူဦးရေထက် များသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဥရောပတိုက်သည် အခြားတိုက်များထက် ဂျုံ၊ အာလူး၊ သကြား၊ အုတ်ဂျုံတို့ ပို၍ထွက်သည်။ ဥရောပတိုက်သားများ၏ အဓိကအစားအစာမှာ ဂျုံနှင့် အာလူးဖြစ်သည်။ ယင်းတို့အပြင် ဘာလီ၊ ပြောင်း၊ မြင်းစားဂျုံ၊ သံလွင်သီး၊ စပျစ်သီးနှင့် အခြားအရည်ရွှမ်းသော အသီးအနှံများလည်း အမြောက်အမြားထွက်၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တောင်စောင်းများ၊ မြက်ခင်းများနှင့် စပိန်ကုန်းပြင်မြင့်များ၌ အများအပြားလုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဥရောပအနောက်မြောက်ပိုင်းမှ လယ်ယာလုပ်ကိုင်သူများသည် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကိုပါ ပူးတွဲလုပ်ကိုင်ကြသည်။ ဥရောပတိုက်ရှိ စက်မှုလက်မှုထွန်းကားသောနိုင်ငံများမှာ ဗြိတိသျှကျွန်းစု၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ရုရှ၊ ဆွီဒင်၊ ဘယ်ဂျီယမ်၊ နယ်သာလန်၊ အီတလီမြောက်ပိုင်းနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံတို့ဖြစ်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ကျောက်မီးသွေးနှင့် ရေအားလျှပ်စစ်ရရှိသော ဒေသများတွင် စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများ ထွန်းကားလေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အထိ စက်မှုလုပ်ငန်းများသည် ဥရောပတိုက် အနောက်ဘက်ပိုင်း၌သာ ထွန်းကား၍ အရှေ့ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းသည် လယ်ယာလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် ဥရောပတိုက် အရှေ့ပိုင်းဒေသများသည် ရုရှဩဇာခံဖြစ်လာသောအခါ ငါးနှစ်စီမံကိန်းများရေးဆွဲ၍ စက်မှုလုပ်ငန်းများကို အစိုးရက အုပ်ချုပ်လုပ်ကိုင်သည်မှစ၍ စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများအဖြစ် ရောက်ရှိလာသည်။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ဥရောပတိုက်ရှိ နိုင်ငံတိုင်း၏ စက်မှုလုပ်ငန်း ကုန်ထုတ်လုပ်အားသည် စစ်မဖြစ်မီကစံချိန်ထက် ပိုလာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှစ၍ ဥရောပရှိ ပြင်သစ်၊ အနောက်ဂျာမနီ၊ ဘယ်လဂျီယန်၊ အီတလီ၊ နယ်သာလန်နှင့် လူးဇင်းဗပ်နိုင်ငံ ခြောက်နိုင်ငံတို့သည် ပူးပေါင်း၍ ဥရောပတိုက်ကျောက်မီးသွေးနှင့် သံမဏိလုပ်ငန်းစုအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယင်းအဖွဲ့က ထိုဒေသများမှ ထွက်သော သံမဏိနှင့် ကျောက်မီးသွေး ထုတ်လုပ်ရေး၊ ရောင်းချရေးတို့ကို စီမံဆောင်ရွက်သည်။ ထိုအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်ကား တစ်နှစ်လျှင် သံမဏိတန်ချိန် ၄၂,ဝဝဝ,ဝဝဝ နှင့် ကျောက်မီးသွေးတန်ချိန် ၂၅,ဝဝဝ,ဝဝဝ ထုတ်ရန်ဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ထွက်ပါက ဆိုဗီယက်ရုရှနိုင်ငံမှထွက်သော သံမဏိတန်ချိန်ထက် တစ်နှစ်လျှင် ၁၇,ဝဝဝ,ဝဝဝတန် ပိုမည်ဖြစ်သည့်အပြင် ရူးဝါးဒေသကိုလည်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် သံမဏိနှင့် ကျောက်မီးသွေး အထွက်ဆုံးဒေသ ဖြစ်လာစေမည်။ ဥရောပတိုက်တွင် နိုင်ငံကြီးပေါင်း ၂၇ နိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံငယ်ကလေးပေါင်း ရှစ်နိုင်ငံပါဝင်သည်။ ဗက်တီကန်နန်းမြို့ကဲ့သို့ တစ်စတုရန်းမိုင်၏ ခြောက်ပုံတစ်ပုံကျယ်သော နိုင်ငံကလေးမှ ၁,၈ဝ၄,၅၇၉ စတုရန်းမိုင်ကျယ်သော ဆိုဗီယက်ရုရှ နိုင်ငံကြီးအထိပါဝင်သည်။ ယင်းသည့်နိုင်ငံများမှာ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား၊ ဂရိ၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ စပိန်၊ စိုက်ပရပ်၊ ဆိုဗီယက်ရုရှ၊ ဆန်မာရီနို၊ ဆွီဒင်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ တူရကီ၊ ဒိန်းမတ်၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေး၊ ပေါ်တူဂယ်၊ ပိုလန်၊ ပြင်သစ်၊ ဖင်းလန်၊ ဘူလဂေးရီးယား၊ ဘယ်လဂျီယမ်၊ ဗက်တီကန်နန်းမြို့၊ မော်လတာ၊ မိုနာကို၊ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ရူမေးနီးယား၊ လိချတင်စတိုင်း၊ လပ်ဇင် ဗူး၊ ဟန်ဂေရီ၊ အီတလီ၊ အယ်လဗေးနီးယား၊ ဩစတြီးယား၊ အင်ဒိုရာ၊ အိုက်စလန်၊ အိုင်ယာလန် တို့ဖြစ်၏။ ဥရောပတိုက် နိုင်ငံများ၏ နယ်နိမိတ်များသည် စစ်တစ်ခါဖြစ်လျှင် တစ်ခါ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်ကို နိုင်ငံရေး၊ ဝါဒရေးများအရ အကြမ်းအားဖြင့် အပိုင်းကြီးနှစ်ပိုင်းခွဲနိုင်သည်။ ကွန်မြူနစ်အုပ်စုပိုင်းနှင့် ကွန်မြူနစ်မဟုတ်သော အုပ်စုပိုင်းတို့ ဖြစ်သည်။ ကွန်မြူနစ်အုပ်စုကို အရှေ့အုပ်စုဟုခေါ်၍ ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သောအုပ်စုကို အနောက်အုပ်စုဟုခေါ်သည်။ အရှေ့အုပ်စု ဝင် နိုင်ငံများသည် ဗောလတစ်ပင်လယ်မှ ပင်လယ်နက်အကြား ရှိ နိုင်ငံများဖြစ်၍ များသောအားဖြင့် ရုရှဩဇာခံများဖြစ်ကြ သည်။ ယင်းတို့ကို ဝါဆောစာချုပ် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဟုခေါ်၍ စစ်ရေးစစ်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် မဟာမိတ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုထားလေသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှစ၍ အညမည စီးပွားရေး ကူညီမှုကောင်စီဖွဲ့ကာ စီးပွားရေးစုစည်းဆောင်ရွက်ကြသည်။ အနောက်အုပ်စု ကလည်း ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှစ၍ နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် စုစည်းကြသည်။ စစ်မှုစစ်ရာအတွက် နေတိုးဟု အတိုကောက် ခေါ်သော မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့ ဖွဲ့၍လည်းကောင်း၊ စီးပွားရေးအတွက် စီးပွားရေးစုပေါင်းလုပ်ကိုင်မှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုအဖွဲ့၊ ဗဲနီလပ်ယူနီယံ၊ ဥရောပ ကျောက်မီးသွေးနှင့် သံမဏိအဖွဲ့၊ ဥရောပဘုံဈေး စသည်တို့ဖွဲ့ကြသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဥရောပပါလီမန် တည်ထောင်ရန် ဆောင်ရွက်နေခြင်းပင် ခရီး အသင့်အတင့် ရောက်လျက်ရှိသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် ကွန်မြူနစ်အုပ်စုနှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေးအုပ်စုသာ ရှိသည်မဟုတ်၊ ကြားနေနိုင်ငံများလည်း ရှိသည်။ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဆွီဒင်၊ အိုင်ယာလန်သမ္မတနိုင်ငံ၊ဖင်လန် နိုင်ငံစသည်တို့ဖြစ်သည်။ <br /> === သမိုင်း === ခရစ်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၂ဝဝဝ ကျော်ကပင် ဥရောပတိုက်တွင် ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားခဲ့သည်။ ဂရိကျွန်းဆွယ်တောင်ဘက် မြေထဲပင်လယ်ရှိကရိကျွန်းစုမှ ဥရောပယဉ်ကျေးမှု စတင်ခဲ့လေသည်။ ကရိကျွန်းသူ ကျွန်းသားများသည် အနီးရှိ ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ ရွက်သင်္ဘောများလွှင့်ကာ သွားလာရောင်းဝယ်ရာမှ ခရစ်မပေါ်မီ အနှစ် ၁ဝဝဝ လောက်တွင် ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ ယဉ်ကျေးမှုရောက်လာသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဂရိကျွန်းဆွယ်သို့ အာရှတိုက်မှဘက်ဘီလုံယဉ်ကျေးမှု၊ အာဖရိကတိုက်မှအီဂျစ်ယဉ်ကျေးမှုတို့ ရောက်ရှိလာပြန်ရာ ဂရိယဉ်ကျေးမှုသည် တစ်ဟုန်တည်းတိုးတက်လာသည်။ ဘီစီ ၅ဝဝ ခန့်ရောက်သောအခါ ဂရိနိုင်ငံတွင် လူထုမဲဆန္ဒပေးပွဲများကျင်းပကာ နိုင်ငံငယ် လေးများ ထူထောင်ကြသည်။ အေသင်နိုင်ငံ၊ စပါးတားနိုင်ငံ စသည်ဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာရာ အေသင်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုအချက်အချာဒေသ ဖြစ်လာသည်။ ဂရိကျွန်းဆွယ်၏အနောက်ဘက်ရှိ အီတလီကျွန်းဆွယ်၌လည်း ဘီစီ ၁ဝဝဝခန့်ကပင် ယဉ်ကျေးမှုများ ထွန်းကားလျက်ရှိသည်။ အီတလီကျွန်းဆွယ်၏ ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုအချက်အချာဒေသသည် ရောမမြို့ဖြစ်သည်။ ဂရိယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရောမယဉ်ကျေးမှုသည် ခေတ်ပြိုင်လည်းဖြစ်၊ ဒေသချင်းလည်း နီးစပ်ရကား ယဉ်ကျေးမှုချင်း ကူးလူးဆက်ဆံလျက် ရှိသဖြင့် အချို့က ဂရိကို ရိုမန်ယဉ်ကျေးမှုဟုပင် ပေါင်း၍ခေါ်ကြသည်။ ရောမလူမျိုးတို့သည် အဆင့်အတန်းမြင့်လှသော ယဉ်ကျေးမှုကို ဂရိတို့ထံမှ သင်ယူကြသည်။ ထို့ကြောင့် ရောမတို့၏ အနုပညာလက်ရာများတွင် ဂရိတို့၏အနုပညာလက်ရာ အငွေ့အသက် မကင်းချေ။ ရောမတို့သည် အုပ်ချုပ်ရေး၌လည်းကောင်း၊ စစ်မက်ရေး၌လည်းကောင်း အင်အားတောင့်လာသောအခါ ရောမနိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်၍ အင်ပိုင်ယာတည်ထောင်ကြသည်။ ရောမအင်ပိုင်ယာသည် မြေထဲပင်လယ်တစ်လျှောက် အရှေ့စွန်းမှ အနောက်စွန်းတိုင် ရောက်ရုံမက မြောက်ဘက်အင်္ဂလန်ပြည်သို့ပင်တိုင်သည်။ ရောမတို့သည် လမ်းများဖောက်လုပ်ခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်းတို့ ပြုကြသည်။ ရောမတို့သည် ဂရိတို့ကို အနုပညာနှင့်စာပေအရာတွင် မမီချေ။ သို့ရာ တွင် ဂရိတို့ထက် လက်တွေ့လုပ်ငန်းများ၌ သာသည်ဟု ဆိုရ ပေမည်။ စည်းရုံးရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးတို့၌ ရောမတို့သည် အထူး ကျွမ်းကျင်သူများဖြစ်ကြသည်။ ဂရိတို့သည် အနုပညာနှင့် ဒဿနိကဗေဒတို့ကို နှစ်သက်ကြသကဲ့သို့ ရောမတို့သည် ဥပဒေပညာကို နှစ်သက်ကြသည်။ ဂျပ်စတင်းနီးယန်းမင်း လက်ထက်တွင် ရောမနိုင်ငံ၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သမျှသော ဥပဒေများကိုလည်းကောင်း၊ ထုတ်ပြန်ခဲ့သမျှသော ဥပဒေများကိုလည်းကောင်း တစုတပေါင်းတည်း ပြုလေသည်။ ထိုဥပဒေစုကို ယခုအခါတွင် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံအများအပြားက သုံးစွဲလိုက်နာနေကြလေသည်။ လေးရာစုနှစ်ခန့် ရောက်သောအခါ ရောမအင်ပိုင်ယာကြီးသည် အနောက်ရောမ၊ အရှေ့ရောမဟူ၍ နှစ်ခြမ်းကွဲခဲ့သည်။ ယင်းသို့ယိမ်းယိုင်စဉ် ဖရန့်၊ ဗာဂန်ဒီယန်၊ ဗင်းဒေါ၊ ဂေါလ၊ ဗီစီဂေါ့သ၊ လောင်းဗတ၊ ဆက်ဆွန်၊ အန်းဂဲစသော ဥရောပ အရိုင်းလူမျိုးများသည် ကျီးပြိုသကဲ့သို့ပြို၍ ရောမဖက်ဆီသို့ ဆင်းလာကြရာ ရောမတို့ မခုခံနိုင်တော့သဖြင့် အရိုင်းလူမျိုးများလက်သို့ လုံးဝကျရောက်သွားသည်။ အချို့လည်း ရောမယဉ်ကျေးမှု ဟူသမျှကိုဖျက်၍ တစ်ထီးတစ်နန်း ထူထောင်ကြသည်။ ရောမခေတ်သည် ခရစ်နှစ် ၄၇၂ ခုတွင် ကုန်ဆုံးသည်ဟု အချို့ကဆိုကြသည်။ သို့ရာတွင် နောက်ထပ် ပေါ်ထွန်းလာသော ဥရောပအလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများ၏ ယဉ်ကျေးမှုကို လွှမ်းမိုးနိုင်လောက်အောင် ထင်ရှားခြင်းမရှိစေကာမူ လုံးဝမှေးမှိန်သွားခြင်းကားမရှိချေ။ ရောမခေတ်မှေးမှိန်သည့် ငါးရာစုနှစ်မှ ၁၅ ရာစုနှစ်အတွင်း အနှစ်တစ်ထောင်ကာလကို ဥရောပအလယ်ခေတ်ဟု ခေါ်သည်။ အရိုင်းလူမျိုးတို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာဖြစ်သောဒေသများတွင် ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်များပေါ်လာကြသည်။ လောင်းဗတ်တို့သည် ယခုခေတ် အီတလီနိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ ဖရန့်တို့သည် ယခုခေတ် ပြင်သစ်နှင့်ဂျာမနီနိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ ဆက်ဆွန်နှင့် အန်းဂဲတို့သည် ယခုခေတ်ဗြိတိန် နိုင်ငံတည်ရာဒေသ၌ မင်းမူကြသည်။ သို့ရာတွင် ရောမတို့၏ ဓလေ့ထုံးစံကို ဖျက်ဆီးခြင်းမပြုဘဲ လက်ခံကြသူက လက်ခံကြ သည်။ ရောမတို့၏ လက်တင်ဘာသာနှင့် စာစကားကိုသုံးစွဲလာ ကြသည်။ ကာလကြာသော် ရောမလူမျိုးနှင့် အရိုင်းလူမျိုးတို့ သွေးနှောရောယှက်လာကြသည်။ ရောမယဉ်ကျေးမှု နေရာတွင် အုပ်ချုပ်ရေး၊ နေထိုင်စားသောက်ရေး၊ ပျော်ရွှင်ရေးစသော ဥရောပ ယဉ်ကျေးမှုအသစ် ထွန်းကားလာသည်။ ရောမနိုင်ငံ မပျက်သုဉ်းမီက ထွန်းကားစပြုလာသော ခရစ်ယာန်သာသနာသည် ရောမနိုင်ငံကြီး ပျက်သုဉ်းပြီးသော အခါ ဥရောပတိုက်တွင် ပိုမိုထွန်းကားလာသည်၊ ၆ ရာစုနှစ်ခန့် တွင် ဖရန့်လူမျိုး၊ ဗီစီဂေါ့သလူမျိုးနှင့် ဗြိတိန်ကျွန်းသားများ ခရစ်ယာန်သာသနာဝင်များ ဖြစ်လာကြသည်။ နောင်အခါတွင် ဥရောပရှိ လူမျိုးအားလုံးပင် ခရစ်ယာန်သာသနာဝင်များ ဖြစ် လာကြသည်။ ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးများသည် မိမိတို့၏ ကျောင်းများ၌ ပညာသင်ပေးကြသည်။ ရှေးဟောင်းစာပေများကို ရေးမှတ်ထိန်းသိမ်းကြသည်။ ကျမ်းသစ်များကို ရေးသားပြုစုကြသည်။ မိဘမဲ့ကလေးများ၊ မစွမ်းမသန်သူများကို ကျွေးမွေး ထိန်းသိမ်းကြသည်။ လူနာများကိုလက်ခံ၍ ဆေးကုသပေးကြသည်။ ငါးရာစုနှစ်မှ တဆယ်ရာစုနှစ်အတွင်းဖြစ်သော အမှောင် ခေတ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများသည် နေရောင် လရောင်ကဲ့သို့ အမှောင်ခွင်း၍ အလင်းဆောင်ကြသည်။ ရှစ်ရာစုနှစ်မှ ကိုးရာစုနှစ်အတွင်း၌ ဥရောပတိုက်တွင် ဖရန့်လူမျိုးတို့၏ဒေသသည် တန်ခိုးအကြီးဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဖရန့်နိုင်ငံလက်အောက်သို့ ဗီစီဂေါ့သလူမျိုးများ ဗာဂန်ဒီယန်လူမျိုးများ ကျရောက်လာသည်။ ဖရန့်မင်းများအနက် ရှားလမိန်းဘုရင် (၇၆၈ -၈ဝ၄) သည် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ ရှားလမိန်းဘုရင် လက်ထက်တွင် လောင်းဗတ်လူမျိုးတို့သည် ပုပ်ရဟန်းမင်း၏ ရောမမြို့နှင့် အီတလီအလယ်ပိုင်းဒေသတို့သို့ ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်လေ့ရှိရာ ထိုလောင်းဗတ်တို့ရန်ကို ရှားလမိန်းသည် နှိမ်နင်းနိုင်လေသည်။ ထို့ပြင် အာရေဗျနိုင်ငံကို ဗဟိုပြု၍ စပိန်နိုင်ငံအထိ နယ်ချဲ့တိုက်ခိုက်လာသော မွတ်စလင်အာရပ်တို့ကိုလည်း တွန်းလှန်နိုင်လေသည်။ ( ရှားလမိန်းဘုရင်။) ရှားလမိန်းဘုရင် လက်ထက်၌ပင် မြေငှား၍ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သော မြေငှားအစိုးရစံနစ်(ဝါ)ကံကျွေးချစံနစ်ပေါ်ပေါက် လာသည်။ ( ကံကျွေးချစံနစ်။) ကိုးရာစုနှစ်အတွင်း၌ ရှားလမိန်းဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါ နောက်ဆက်ခံသော မင်းများသည် အင်အားမရှိကြချေ။ သားတော်ကြီးသုံးပါးသည် ရှားလမိန်း၏ နိုင်ငံတော်ကို သုံးပိုင်း ခွဲ၍ ယူကြသည်။ နောင်အခါတွင် ထိုသုံးပိုင်းမှ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဟူ၍လည်းကောင်း ဂျာမနီနှင့်အီတလီတို့ ပူးပေါင်း၍ ရောမ သာသနာစောင့်နိုင်ငံ ဟူ၍လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ( ရောမသာသနာစောင့်နိုင်ငံ၊၊) ရောမနိုင်ငံပျက်သုဉ်း၍ ဗြိတိသျှကျွန်းမှ ရောမလူမျိုးတို့ ဆုတ်ခွာကြသောအခါ ဥရောပမှဆက်ဆွန်နှင့် အန်းဂဲလူမျိုးတို့ သည် ဗြိတိသျှကျွန်းသို့ လာရောက်တိုက်ခိုက်ကာ တစ်ထီး တစ်နန်းထူထောင်၍ မင်းမူကြသည်။ ကိုးရာစုနှစ်လောက်တွင် အဲလဖရက်မင်းလက်ထက်၌ ဗြိတိန်ကျွန်းသားများနှင့်ဆက်ဆွန်၊ အန်းဂဲလူမျိုးတို့သည် သွေးနှောစည်းလုံးမိ၍ အင်္ဂလန်ပြည်ဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ ထိုမင်းလက်ထက်တွင် ဒိန်းလူမျိုးတို့ သည် ဥရောပဘက်မှ ဗြိတိန်ကျွန်းသို့ ရောက်လာနေထိုင်ကြရာ ဒိန်းနှင့်အင်္ဂလန်ပြည်သားတို့ သွေးနှောသွားကြလေသည်။ တစ်ဖန် ၁၁ ရာစုနှစ်လောက်တွင် ဥရောပတိုက်ဘက်မှ နော်မန်လူမျိုး များသည် အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ရောက်လာကြပြန်သည်။ နော်မန် တို့၏ခေါင်းဆောင် ဝီလျံဘုရင်သည် အင်္ဂလိပ်ဘုရင်ကို တိုက်ခိုက်ရာအောင်မြင်သဖြင့် အင်္ဂလန်ကိုလွှမ်းမိုးအုပ်ချုပ်ပြန်သည်။ ကာလကြာသော် နော်မန်လူမျိုးတို့သည် အင်္ဂလန်ပြည်သားများ နှင့် သွေးနှောသွားကြပြန်လေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် အင်္ဂလန်ပြည်သည် စည်းလုံးလာ၍ အင်အားတောင့်တင်းသော နိုင်ငံတနိုင်ငံ ဖြစ်လာလေသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်သည် အစ္စလမ်သာသနာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသောခေတ် ဖြစ်သည်။ ခရစ်နှစ် ၆ဝဝ ခန့် တွင် အာရေဗျနိုင်ငံ၌ တမန်တော်မို့ဟာမဒ် ပေါ်ပေါက်လာသော အခါ အစ္စလာမ်သာသနာ ထွန်းကားလာသည်။ အစ္စလာမ် သာသနာသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ အာဖရိကမြောက်ပိုင်း တို့မှ တစ်ဆင့် ဥရောပတိုက် စပိန်နိုင်ငံအထိပြန့်ခဲ့သည်။ အစ္စလာမ် သာသနာ ပြန့်ပွားသလောက် ယဉ်ကျေးမှုလည်း ပါခဲ့သည်။ မွတ်စလင်အင်ပိုင်ယာသည် ရောမအင်ပိုင်ယာထက် ကျယ်ဝန်း သည်။ မွတ်စလင်ယဉ်ကျေးမှုကား ခရစ်နှစ် ၇ဝဝနှင့်၈ဝဝကြား၌ အထွန်းကားဆုံး ဖြစ်သည်။ ၁၁ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် အစ္စလာမ်သာသနာဝင် ဆယ်လ ဂျွတ်တရက် တို့သည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် နိုင်ငံဖြစ်သော အရှေ့ရောမနိုင်ငံကိုတိုက်ခိုက်၍ အရှေ့ရောမနိုင်ငံပိုင်သော အာရှ မိုင်းနားကျွန်းဆွယ်ကို သိမ်းပိုက်လေသည်။ ခရစ်တော်၏ သင်္ချိုင်းတော်ရာရှိသော [[ဂျေရုဆလင်မြို့]]ကို ပြန်လည်ရရှိရန် လည်းကောင်း ဥရောပနိုင်ငံများသည် တရက်တို့အား စတင် တိုက်ခိုက်ကြသည်။ ထိုစစ်ပွဲများကို [[ကရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ]]ဟုခေါ် သည်။ (ကရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ။) ၁၂ ရာစုနှစ်အတွင်း မွတ်စလင်စစ်တပ်များနှင့် ခရစ်ယာန်စစ်တပ်များသည် သွေးချောင်းစီးမျှ တိုက်ခိုက်ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဥရောပဘုရင်များသည် အချင်းချင်း စိတ်ဝမ်းကွဲပြားကြသောကြောင့် စစ်ရှုံးကြလေသည်။ ဥရောပတိုက်သားတို့သည် စစ်ရှုံးကြ သော်လည်း အရှေ့နိုင်ငံသို့ ပေါက်ရောက်ဘူးကြပြီဖြစ်၍ အမြင်ကျယ် လာကြသည်။ သာသနာ့ဝန်ထမ်း သူရဲကောင်းများ တီထွင်ခဲ့သော စစ်လမ်းများသည် ကုန်စည်သွင်းရာ လမ်းမကြီးများ ဖြစ်လာကြသည်။ ထိုလမ်းများ တလျှောက်တွင် အရောင်းအဝယ် စည်ကားသဖြင့် မြို့ကြီးများ ထွန်းကားလာသည်။ အထူးသဖြင့် အီတလီနိုင်ငံမြောက်ပို်င်းတွင် မြို့ကြီးအများပေါ်ထွန်းလာသည်။ မြို့ကြီးများ ထွန်းကားလာသည်နှင့်အမျှ တက္ကသိုလ်များလည်း တည်ထောင်နိုင်လာသည်။ အီတလီတောင်ပိုင်းရှိ ဆလာနိုဆေးတက္ကသိုလ်၊ မြောက်ပိုင်းရှိ ဗလုံးညားတက္ကသိုလ်၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံရှိ ပါရစ်တက္ကသိုလ်၊ အင်္ဂလန်ပြည်ရှိ အောက်စဖို့တက္ကသိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျာမနီနှင့် အီတလီတို့ ပေါင်းစပ်ထားသည့် ရောမ သာသနာစောင့် နိုင်ငံတော်သည် ဧကရာဇ်များနှင့် ပုပ်ရဟန်း များ အာဏာလုနေကြသောကြောင့် တဖြည်းဖြည်း အားနည်း လာသည်။ စစ်ပွဲကလေးများလည်း အမြဲလိုလို ဖြစ်ပွားနေလေ သည်။ ရောင်းဝယ်ရေးကြောင့် ကြီးပွားလာသော မြို့ကြီးများ သည် အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်လျက် သမဂ္ဂဖွဲ့စည်းထားကြ သည်။ ထိုမြို့များသည် သာသနာပိုင်နှင့် ဧကရာဇ် အာဏာလုပွဲ များတွင် မစွက်ဖက်ပဲ ရောင်းဝယ်ရေးကိုသာ ဂရုစိုက်နေကြ၏။ ဂျာမနီတောင်ပိုင်း၌ရှိသော မြို့ရွာဒေသများသည် နိုင်ငံရေးရာ ရှုပ်ထွေးလွန်းသောကြောင့် လွတ်လပ်အေးချမ်းစွာနေနိုင်ရန် သမဂ္ဂဖွဲ့စည်းပြီးလျှင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံတစ်ခု တည်ထောင်ကြ သည်။ ယင်းနိုင်ငံကို ဆွဇ်ဇာလန်နိုင်ငံဟု ခေါ်သည်။ (ဆွဇ်ဇာလန်နိုင်ငံ)။ ဥရောပအလယ်ခေတ်သည် ၁၄ ရာစုနှစ် ကုန်ခါနီး လောက်တွင် တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ပြောင်းလဲလာသည်။ ၁၄ ရာစုနှစ် ကုန်ခါနီးလောက်တွင် ဥရောပတိုက်သားတို့သည် ရှေးဟောင်း ဂရိစာပေနှင့်ရောမစာပေတို့ကို လေ့လာပြီးနောက် ဝေဖန်တတ်လာကြသည်။ အတွေးသစ်ကို တွေးလာကြ၍ ဉာဏ်သစ်ကို ထုတ်လာကြသည်။ ထိုသို့ အတွေးသစ်ကိုတွေး၍ ဉာဏ်သစ်ကို ထုတ်ကြသောအခါ ခေတ်ဟောင်းသမားများနှင့် အတိုက်အခံဖြစ် ကြရလေသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ခေတ်သစ်သမားတို့အနိုင်ရကြ၍ ဥရောပတွင် ခေတ်သစ် ထွန်းကားလာရသည်။ ယင်းသို့ ထွန်း ကားလာသောခေတ်ကို ဥရောပတိုက်သမိုင်းတွင် ဉာဏ်သစ် အရေးပုံဟုခေါ်လေသည်။ ( ဉာဏ်သစ်အရေးပုံ။) အလယ်ခေတ် ယဉ်ကျေးမှု အဆောက်အအုံပေါ်တွင် အခြေပြုကာ နှောင်းခေတ် ယဉ်ကျေးမှုတို့ တစ်ဆင့်ထက်တစ်ဆင့် အသစ်အသစ် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သောခေတ်ဖြစ်သည်။ အတွေးအခေါ်ဖက်၌လည်းကောင်း၊ အနုပညာဘက်၌လည်းကောင်း၊ စာပေဖက်၌လည်းကောင်း၊ သိပ္ပံပညာဘက်၌လည်းကောင်း အကြံသစ်များ အသစ် တီထွင်လိုသောစိတ်ဓာတ်များ ပေါ်လာကြသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်က နူးညံ့သောသားရေပေါ်၌ စာရေး၍ စာအုပ်အဖြစ် ချုပ်လုပ်လာကြသည်။ ထိုစာအုပ်မျိုး တစ်အုပ်ရဖို့အတွက် အချိန်အတော်ကြာစောင့်ရရုံမက ငွေကြေး လည်း အကုန်အကျများသည်။ ဉာဏ်သစ်အရေးပုံ စတင်ပေါ် ချိန်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံသားဂူတင်းဗတ်သည် သစ်သားစာလုံးများ ကိုပြု၍ ပုံနှိပ်စက်ကို တီထွင်လေသည်။ နယ်သစ်များကိုလည်း စူးစမ်းရှာဖွေကြသည်။ ထိုခေတ်တွင်ပင် အာဖရိကကမ်းရိုးတန်း တစ်လျှောက်ကိုလည်းကောင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံကိုလည်းကောင်း၊ အမေရိကတိုက်ကိုလည်းကောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ယင်းသို့ အသစ်အဆန်းများကို ရှာဖွေကြံဆတွေ့ရှိရုံသာမက သာသနာ ပြုပြင်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ သာသနာပြုပြင်ရေး ခေါင်းဆောင်မှာ ဂျာမန်လူမျိုး မာတင်လူသာ ဖြစ်သည်။ (လူသာ၊မာတင်း။) ဥရောပရှိ အခြားနိုင်ငံများ၌လည်း မာတင်လူသာဆောင်ရွက်ပုံကို အားကျကြသဖြင့် ပရိုတက်စတန့်ဂိုဏ်း တည်ထောင်ကြသည်။ လူတို့ စိတ်ဓာတ်ပြောင်းလာသည်နှင့်အမျှ တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ်ရေးလည်းပြောင်းလာလေသည်။ ဥရောပအလယ်ခေတ်က ကံကျွေးချ စံနစ်နှင့် ထိုစံနစ်အရ အုပ်ချုပ်သောအစိုးရစံနစ်သည် ကွယ်ပျောက်၍ ဘုရင့်အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်သည် ပို၍တန်ခိုးကြီးလာသည်။ ခရစ်နှစ် ၁၅ဝဝ ကျော်မှစ၍ စပိန်နိုင်ငံတွင် ဖိလစ် ဘုရင်သည် တန်ခိုးကြီးလာသည်။ ဖိလစ်ဘုရင်သည် ရောမ ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင်ဖြစ်သဖြင့် ပရိုတက်စတန့် ဂိုဏ်းဝင်များ ဖြစ်ကြသော ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလန်တို့နှင့် မသင့်မတင့် ဖြစ်လေ သည်။ စပိန်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးတို့၌ ထို နှစ်နိုင်ငံနှင့် ပြိုင်ဘက်ဖြစ်၍ စစ်ဖြစ်ကြရသည်။ ထိုအချိန်၌ အင်္ဂလန်ပြည်တွင် ပထမ အယ်လစ်ဇဘက်ဘုရင်မ အုပ်စိုး၍ စပိန်နိုင်ငံတွင် ဖိလစ်ဘုရင် အုပ်စိုးလျက်ရှိသည်။ ထိုအခါက စပိန်ရေတပ်သည် အလွန်အင်အားကြီးမားလေသည်။ သို့ရာတွင် အင်္ဂလိပ်ရေတပ်၏ကျွမ်းကျင်မှုကြောင့် စပိန်ရေတပ်ကြီး ပျက်စီး ရလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်သည် အင်အားကြီး မားလာလေသည်။ ဥရောပ အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ မြေနိမ့်ဒေသများ ဖြစ်သော နယ်သာလန်နိုင်ငံများဟုခေါ်သည့် ဘယ်ဂျီယံနှင့် ဟော်လန်နိုင်ငံများကို ၁၆ ရာစုနှစ်လောက်က စပိန်ဘုရင်များ ပိုင်သည်။ သာသနာ့အရေးပုံကြီး ပေါ်ပေါက်လာသောအခါ နယ်သာလန်နိုင်ငံသည် ပရိုတက်စတန့်ဂိုဏ်းသစ်သို့ ကူးပြောင်း ကိုးကွယ်ကြသည်။ ထိုအခါ ရောမကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် စပိန် ဘုရင်သည် နယ်သာလန်နိုင်ငံကို ရက်စက်စွာ နှိပ်ကွပ်သဖြင့် ထိုနိုင်ငံများကလည်း ပြန်လည်ခုခံတော်လှန်ကြသည်။ နောက်ဆုံး ၌ စပိန်အစိုးရအရေးရှုံးနိမ့်ကာ နယ်သာလန်နိုင်ငံကို လွတ်လပ် ရေးပေးရသည်။ သို့ရာတွင် နယ်သာလန်နိုင်ငံသည် အင်္ဂလန် နိုင်ငံနှင့်စစ်ဖြစ်ရာ နယ်သာလန်တို့ အရေးရှုံးနိမ့်သဖြင့် ဥရောပ တိုက်တွင် အင်္ဂလန်နှင့်ပြင်သစ်တို့သာ တန်ခိုးတက်လျက် ရှိသည်။ အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့သည် အင်အားကောင်း လာသောအခါ မသင့်မတင့်ဖြစ်ကြသည်။ ပြင်သစ်ကမ်းခြေရှိ ဖလန်းဒါးနယ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည်ထွက် သိုးမွေးအရောင်းအဝယ် ကောင်းသဖြင့် ထိုနယ်ကို အင်္ဂလိပ်တို့က လိုချင်ကြသည်။ ဖလန်းဒါးနယ်သည် ရှေးအခါက နော်မန်ဒီနယ်စား ဘုရင်များ စိုးပိုင်ခဲ့ဘူးသောနယ်ဖြစ်လေရာ နော်မန်ဒီနယ်စား ဘုရင်အဆက် အနွယ်ဖြစ်သော အင်္ဂလိပ်ဘုရင် တတိယအက်ဒွပ်သည် ဖလန်း ဒါးနယ်ကိုရထိုက်သည်ဟု တောင်းဆို၍ ၁၃၄၆ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံကို တိုက်လေသည်။ ယင်းစစ်ပွဲသည် နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝ ကျော်ကြာသောကြောင့် နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲဟု ခေါ်သည်။ (နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲ·လည်းရှု။) နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲသည် ၁၄၅၃ ခုနှစ် တွင်ပြေငြိမ်းသည်။ နှစ်တစ်ရာစစ်ပွဲ ပြီးသည့်နောက် အင်္ဂလန် ပြည်တွင် လန်ကက်စတာမင်းမျိုးနှင့် ယော့မင်းမျိုးတို့ ထီးနန်း လုကြရာ စစ်ဖြစ်ပြန်သည်။ ထိုစစ်ပွဲသည် နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ် ကြာပြီးမှ ၁၄၈၅ ခုနှစ်တွင် လန်ကက်စတာမင်းမျိုးတို့ ထီးနန်း ရကြသည်။ ပထမဘုရင်သည် သတ္တမဟင်နရီဖြစ်သည်။ ယင်း စစ်ပွဲကို နှင်းဆီစစ်ပွဲဟုခေါ်သည်။ ဥရောပတိုက်တွင် ယင်းသို့ လျှင် သာသနာရေး၊ နယ်နိမိတ်အရေး၊ ထီးနန်းအရေးတို့ဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် စစ်ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၆၁၈ ခုနှစ်မှ ၁၆၄၈ ခုနှစ် အတွင်းဖြစ်ပွားသော အယူဝါဒရေးဆိုင်ရာစစ်ပွဲဖြစ်သည့် နှစ် သုံးဆယ်စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်သော ဝက်စဖေးလီးယားစစ်ငြိမ်းစာ ချုပ်ချုပ်ပြီးသည်မှစ၍ ဥရောပနိုင်ငံများသည် စစ်ကို ကာကွယ် ရန်ကြိုးစားကြသည်။ ( နှစ်သုံးဆယ်စစ်ပွဲ။) အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ယင်းစစ်ပွဲကြောင့် ဂျာမနီပြည်သည် လူဦးရေတစ်ဝက်ကျော်မျှ ကုန်ခန်းရပြီးလျှင် ပြည်သူ့အိုးအိမ်ပစ္စည်း သုံးပုံနှစ်ပုံပျက်စီးခဲ့ရသည်။ စစ်ကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရသည့် ဂျာမနီပြည်ကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် အနှစ်၂ဝဝ မျှကြာသည်။ ဥရောပနိုင်ငံများသည် စစ်ကိုကာကွယ်ရန် အာဏာမဲတင်းသော စံနစ်ကိုကျင့်သုံးကြသည်။ ယင်းစနစ်သည် အနှစ် ၃ဝဝ အတွင်း ဥရောပ၌ စစ်ကိုလုံးဝမပျောက်သွားစေနိုင်သော်လည်း စစ် ကိုဝေးအောင်ကား ပြုနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုနှစ်ကုန်ခါနီးတွင် ပြင်သစ်လူထုသည် လူ့ အခွင့်အရေးကို တောင်းဆိုလာကြသည်။ အခွန်တော်များကြီး လေးစွာထမ်းဆောင်ရခြင်းမှ လွတ်ကင်းရန်၊ လွတ်လပ်စွာရောင်း ဝယ်ဖောက်ကားနိုင်ရန်၊ ဥပဒေအောက်တွင် လူတန်းစားမခွဲပဲ သာတူညီမျှ အကျိုးခံစားခွင့်ရှိရန်၊ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ကိုးကွယ်ခြင်း ပြုနိုင်ရန် တောင်းဆိုကြ သည်။ ၁၈၈၉ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိန်နိုင်ငံ၌ ယင်းအခွင့်အရေး အတွက် ပြည်တွင်းစစ် နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပြီးနောက် အခွင့်အရေး ဥပဒေကြမ်း အတည်ဖြစ်ကာ အထက်ပါ လူ့အခွင့်အရေးများကို ရရှိခဲ့သည်။ ( အခွင့်အရေးဥပဒေကြမ်း။) ဗြိတိန်နိုင်ငံ၌ ဘုရင်မင်းမြတ်၏ တန်ခိုးအာဏာကျဆင်း၍ တိုင်းသူပြည်သားများ၏ ဆန္ဒအရအုပ်ချုပ်သော အစိုးရစံနစ် ကျင့်သုံးခွင့်ရလာသော သတင်းသည် ဥရောပရှိအခြားနိုင်ငံ များသို့ ဂယက်ရိုက်လာလေသည်။ ဂယက်အရိုက်ဆုံးနိုင်ငံသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူမှုရေးမမျှတမှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးမမျှတမှု၊ လူမှုရေးအယူအဆသစ် လှုပ်ရှားလာမှုတို့ကို ဂရုမစိုက်ပဲ အာ ဏာကိုသုံးကာ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ် လူထုအုံကြွတော်လှန်ကြသည်။ ယင်းတော်လှန်မှုကြီးကို ပြင်သစ် တော်လှန်ရေးဟုခေါ်သည်။ ထိုအခါမှစ၍ ၁ဝ နှစ်မျှကာလ အတွင်း ပြင်သစ်တစ်နိုင်ငံလုံးသည် တော်လှန်ရေးစစ်မြေပြင်ဖြစ် ခဲ့ရလေသည်။ တော်လှန်ရေးပြီးဆုံး၍ ပထမ သမ္မတနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့သော်လည်း ကောင်းမွန်စွာ အုပ်ချုပ်နိုင်သော အစိုးရ မဖွဲ့နိုင်သဖြင့် နပိုလီယန်ဗိုနပတ်ခေါင်းဆောင်သော စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလေသည်။ ( ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး။ ) ( နပိုလီယန် ဘုရင်များ။) သို့ရာတွင် ၁၈၁၄ ခုနှစ်၌ နပိုလီယန် ထီးနန်းစွန့်လွှတ် လိုက်ရသည်။ နပိုလီယန် တန်ခိုးနိမ့်သွားသည် နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ပြင်သစ်နိုင်ငံတော်ကြီးသည် အစိတ်စိတ် ကွဲပြိုသွားရ၏။ ၁၈၁၅ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်တလွှားမှ ဧကရာဇ် များနှင့် မှူးကြီးမတ်ကြီးများသည် ဗီယင်းနာမြို့တွင် စုဝေးကြပြီးလျှင် ဥရောပတိုက်ကို အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ပြုပြင်ဖန်တီးကြသည်။ ဗီယင်းနာအစည်းအဝေးကြီး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ပြင်သစ်နိုင်ငံ တွင် ၁၈ ဆက်မြောက် လူဝီဘုရင် နန်းတက်ရ၏။ ဟော်လန်နှင့် ဘယ်ဂျီယံ နိုင်ငံနှစ်ခုကို ပူးပေါင်းပြီးလျှင် နယ်သာလန်နိုင်ငံဟု ထူထောင်လိုက်သည်။ ဩစတြီးယား၊ ပရပ်ရှားနှင့် ရုရှတို့က ပိုလန်နိုင်ငံကိုခွဲဝေယူကြသည်။ ဗင်းနစ် နိုင်ငံနှင့် အီတလီမြောက်ပိုင်းကို ဩစတြီးယားက ယူလိုက် သည်။ အီတလီနှင့် ပြင်သစ်နယ်အချို့ကို ပူးပေါင်းပြီးလျှင် ဆာဒင်းနီးယားနိုင်ငံဟု ထူထောင်သည်။ ဥရောပအလယ်ပိုင်း တွင်လည်း ဩစတြီးယားနှင့် ပရပ်ရှားခေါင်းဆောင်သော ဂျာ မန်နိုင်ငံငယ်များ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကြီး ထူထောင်ကြသည်။ ထို ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့တွင် ဩစတြီးယား၊ ပရပ်ရှား၊ ဗာဗေးရီးယား၊ ဆက်ဆွန်နီ၊ ဗတ်တင်ဖတ်စသော နိုင်ငံကြီးငယ်ပေါင်း ၃၉နိုင်ငံ ပါဝင်သည့် ထိုအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအသီးသီးမှ စေလွှတ်သော ကိုယ်စား လှယ်များ ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်တစ်ခု ဖွဲ့စည်း၍ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ ဆိုင်ရာ အရေးတို့ကိုဆွေးနွေးကြသည်။ ၁၈၃၄ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်နိုင်ငံညွန့်ပေါင်း အဖွဲ့အတွင်းရှိနိုင်ငံများသည် ရောင်းဝယ် ရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကောက်တော် သမဂ္ဂတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းကြ ၏။ သမဂ္ဂဝင်နိုင်ငံများသည် အချင်းချင်းတင်ပို့ရောင်းချသော ကုန်စည်များပေါ်တွင် အကောက်မယူကြရချေ။ ဤသို့ဖြင့် ဂျာ မန်တို့သည် ဂျာမန်နိုင်ငံဟူသမျှ သွေးစည်းပူးပေါင်းကာ နိုင်ငံ ကြီးတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ထွန်းကားလာစေလိုသောဆန္ဒ ပိုမိုကြီးမား လာလေသည်။ ၁၈၇၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်နိုင်ငံများ အဖွဲ့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရောက်ရှိလာသည်။ ၁၉ဝဝ ပြည့်နှစ်ခန့် ရောက်သောအခါ ရုရှနိုင်ငံမှအပ ဥရောပနိုင်ငံ အားလုံးလိုလိုပင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် အုပ်ချုပ်နေကြပြီးဖြစ်သည်။ ရုရှနိုင်ငံတွင် ၁၉ဝ၅ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးကြီး ဖြစ်ပွားပြီးသည့်နောက်မှ အုပ်ချုပ်မှုအခြေခံ ဥပဒေ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ၁၈၁၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၁၄ ခုနှစ်အတွင်း ဥရောပတိုက်တွင် အကြီးအကျယ်စစ်ဟူ၍ မပေါ်ပေါက်ခဲ့ ချေ။ ၁၉၁၄ ခုနှစ်တွင်မှ ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်ဖြစ်ပွား၍ ၁၉၁၈ ခုနှစ်အထိ လေးနှစ် တိုင်ကြာခဲ့သည်။ ( ကမ္ဘာစစ်၊ပထမ။) ပထမကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့်နောက်တွင် ဥရောပနိုင်ငံများ၏ နယ်နမိတ်များကို ပြန် လည်သတ်မှတ်ပြုပြင်ခဲ့၏။ အယ်လဆက်-လိုရိန်းနယ်ကို ပြင်သစ်သို့ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့၏။ ယခင်က ဂျာမနီ၊ ဩစတြီးယားနှင့် ရုရှတို့ပိုင်ဆိုင်သော နယ်မြေအချို့ကို ဖဲ့ပေးကာ ပိုလန်နိုင်ငံအသစ်ကို ဖွဲ့စည်းပေး လိုက်သည်။ ယခင်က ဩစတြီးယား နိုင်ငံတော်၏ နယ်မြေကိုလည်း ပြန်လည်ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ကာ ဩစတြီးယားနိုင်ငံ၊ဟန်ဂေရီနိုင်င၊ံချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံနှင့် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံများအဖြစ် ထူထောင်လိုက် ကြသည်။ အီတလီနှင့် ရူမေးနီးယား တို့ကလည်း နယ်မြေအချို့ ရလိုက်လေသည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၃၉ ခုနှစ်အတွင်းကာလ၌ မူ စစ်ဟူ၍မဖြစ်ပွားသော်လည်း ဥရောပနိုင်ငံများသည် အရေး ကြုံလျှင်သက်လုံကောင်းစေရန် မိမိတို့စစ်တပ်များကို လက်နက် အပြည့်အစုံတပ်ဆင် အင်အားဖြည့်ထားကြသည်။ ၁၉၃ဝ ပြည့် နှစ်တွင် စီးပွားရေးကြပ်တည်းမှုကြီး ဖြစ်ပွားလာသောအခါ လူတို့အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်၊ အစားဆင်းရဲ အနေဆင်းရဲ ဖြစ်လာ လေသည်။ စားဝတ်နေရေးမြင့်စေရမည်ဟူသော ခံဝန်ချက်နှင့် ဝါဒဖြန့်ကြသော ဖက်ဆစ်ပါတီနှင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီတို့သည် ဥရောပတစ်လွှား တန်ခိုးဩဇာရှိလာကြသည်။ အီတလီ၊ ဂျာမနီ၊ စပိန် စသောနိုင်ငံတို့၌ ဖက်ဆစ်ဝါဒလွှမ်းမိုး၍ ရုရှနှင့် အနီး ဝန်းကျင်နိုင်ငံတို့၌ ကွန်မြူနစ်ဝါဒ လွှမ်းမိုးလေသည်။ ယင်းဝါဒ သမားများနှင့် ဒီမိုကရေစီဝါဒသမားများ အင်အားပြိုင်ရာမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရပြန်သည်။ ဂျာမနီတွင် နာဇီ ခေါင်းဆောင် ဟစ်တလာ တန်ခိုးကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ရှေးက ဂျာမန်နယ်ပယ်ဟောင်းများ ဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့် ဩစတြီးယားနိုင်ငံကို လည်းကောင်း၊ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား နယ်ပယ်အချို့ကို လည်းကောင်း လက်နက်အားကိုးပြု၍ ဂျာမနီနိုင်ငံတွင်းသို့သိမ်း ယူလေသည်။ တစ်ဖန် အီတလီတွင် ဖက်ဆစ်ခေါင်းဆောင် မူဆိုလီနီ တန်ခိုးကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အာဖရိကတိုက်သို့တိုင် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့လေသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီအာဏာရှင် ဟစ်တလာသည် ပိုလန်နိုင်ငံကို စတင်တိုက်ခိုက်သည်။ ပိုလန် ကို ဂျာမန်တို့တိုက်ခိုက်သည့်အရေး၌ မိမိတို့ကို လက်ငင်းမထိ ခိုက်သော်လည်း နောင်တစ်နေ့နေ့တွင် မိမိတို့ကိုလည်း ထိပါး လာမည်ဟုမြင်ကြသော အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့သည် ပိုလန် ဖက်မှဝင်၍ စစ်ကြေညာကာ ဟစ်တလာအား တိုက်လေသည်။ ဤသို့ဖြင့် ဥရောပတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မီးပွား စတောက်ခဲ့လေ သည်။ ( ကမ္ဘာစစ်၊ ဒုတိယ။) ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဥရောပတိုက်၌ ဖက်ဆစ်အာဏာရှင် စံနစ် ပျက်ပြုန်းခဲ့ရသည်။ စစ်ရှုံးဂျာမနီနိုင်ငံသည် နှစ်ပိုင်းကွဲ သွားခဲ့ရလေသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် အနောက်မဟာမိတ် နိုင်ငံများကတစ်ဖက်၊ ဆိုဗီယက်နိုင်ငံကတစ်ဖက် အကျိုးစီးပွား ချင်းမတူနိုင်အောင် ဖြစ်လာရလေသည်။ ဥရောပ အရှေ့နှင့် အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများသည် ဆိုဗီယက်တို့နှင့် ပိုမိုနီးစပ်လာကြ သည်။ ဗော်လကန်တိုင်းပြည်များဖြစ်သော ရူမေးနီးယား၊ ဘူလ ဂေးရီးယား၊ အယ်လဗေးနီးယားနှင့် ယူဂိုစလားဗီးယား နိုင်ငံ များသည်လည်းကောင်း၊ ဥရောပအလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ပိုလန်၊ ဟန်ဂေရီနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ များသည် လည်းကောင်း ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများ ဖြစ်လာကြသည်။ ဥရောပအနောက်ပိုင်း၌မူ ခေါင်းဆောင်မှုသည် ဗြိတိသျှ နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့၏ လက်ထဲတွင်ပင်ရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ပြီးခေတ်စီးပွားရေး ပြန်လည်ထူထောင်ရန်အရေးမှာ ပိုမိုကြီး မားနေရာ ယခင်ကကဲ့သို့ အဘက်ဘက်၌ တွင်ကျယ်လွှမ်းမိုးနိုင် ခြင်းကား မရှိတော့ပေ။ ဘယ်ဂျီယံ၊ နယ်သာလန်နှင့် လပ်ဇင် ဗူး သုံးနိုင်ငံသည် အချင်းချင်း စီးပွားရေးမဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ ဗြိတိ သျှ၊ ပြင်သစ်တို့နှင့် စီးပွားရေးစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုကြသည်။ အီတလီနိုင်ငံတွင် ဘုရင်စံနစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို ဖြိုဖျက်၍ သမ္မတနိုင်ငံ ထူထောင်လိုက်ပြီးလျှင် အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်မဟာမိတ်နိုင်ငံတို့နှင့် တစ်သဘောတည်း ဆက်ဆံနေခဲ့ သည်။ နော်ဝေး၊ ဆွီဒင်နှင့် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံတို့ကား မိမိတို့ ဘာသာ လွတ်လွတ်ကင်းကင်းနေကြလေသည်။ ဖင်လန်နိုင်ငံက မူ ဆိုဗီယက်နီုင်ငံနှင့် အနေနီးသဖြင့် ဆိုဗီယက်နိုင်ငံကို အများ ဆုံးလိုက်လျောနေရသည်။ ပေါ်တူဂီနိုင်ငံသည်လည်း အနောက် နိုင်ငံများအပေါ် အမှီသဟဲပြုနေခဲ့၏။ စပိန်နိုင်ငံကမူ ဖက်ဆစ် အုပ်ချုပ်ရေးစံနစ်ကိုပင် ဆက်လက်ကျင့်သုံးနေခဲ့လေရာ အခြား နိုင်ငံများနှင့် အဆက်ပြတ်နေလေသည်။ အချုပ်အားဖြင့်ကား ဥရောပတိုက်တွင် အနောက်မဟာမိတ်နိုင်ငံ အင်အားစုများက တစ်ဖက်၊ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံအင်အားစုများကတစ်ဖက် ကွဲပြားလာ ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ဖြင့် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် ကွဲပြား အပြန်အလှန် ဆန့်ကျင်မှုပြုလာကြရာမှအစ ဝါဒရေးရာတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲလာ ကြသည်။ ယင်းသည့် ဝါဒရေးရာတိုက်ပွဲများသည် စစ်အေး တိုက်ပွဲကြီးအသွင်ဆောင်နေရာ စစ်ပြီးကာလ ပြောင်းလဲလာ သောအခြေအနေတွင် အရင်းရှင်စံနစ်၏ရှင်သန်မှုကို ဆက်လက် ကြိုးပမ်းလိုသော နိုင်ငံများကတစ်ဖက်၊ အရင်းရှင်စံနစ်ကိုဖြို ဖျက်ရန်အားထုတ်လိုသော နိုင်ငံများကတစ်ဖက် အုပ်စုဖွဲ့၍ ဝါဒ ရေးရာတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အုပ်စုနိုင်ငံကြီးတို့သည် ထိုသို့တစ်ဖက်မှ စစ်အေးတိုက် ပွဲများကို ဆင်နွှဲနေရင်းကပင် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အပြန် အလှန်စိုးရွံ့မှုနှင့် သံသယဝင်လာကြပြီးလျှင် တင်ကြိုကာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် စစ်ရေးစာချူပ်များချုပ်ဆို၍ ထို စာချုပ်များအရ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများကိုလည်း တဆက်တည်း ပင် ပြုလုပ်လာခဲ့ကြလေသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် နာတိုးစစ်ရေးစာချုပ်နှင့် ဝါဆောစာ ချုပ်များကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ နာတိုးစစ်ရေးစာချုပ်မှာ မြောက် အတ္တလန္တိတ်လုံခြုံရေးစာချုပ်ကို ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်၍ ထိုစာချုပ် အဖွဲ့ကို ဥရောပတိုက်ရှိနိုင်ငံများအား ဆိုဗီယက်နိုင်ငံက အတိ အလင်းကျူးကျော်မှုပြုလာလျှင် ကာကွယ်မှုပြုရန်အတွက် ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အနောက်နိုင်ငံများက ဖွဲ့စည်းခဲ့ ခြင်းဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊ အိုက်စ လန်၊ နော်ဝေး၊ ဗြိတိန်၊ နယ်သာလန်၊ ဒင်းမတ်၊ ဘယ်ဂျီယံ၊ လပ်ဇင်ဗူး၊ ပေါ်တူဂီ၊ ပြင်သစ်၊ အီတလီ၊ ဂရိ၊ တူရကီနှင့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတဂျာမနီနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သည်။ ဆိုဗီယက်နိုင်ငံ နှင့် ဥရောပအရှေ့ပိုင်းနိုင်ငံများကလည်း အကယ်၍အနောက်အုပ် စုမှ ကျူးကျော်မှုများပြုလုပ်လာပါက လိုအပ်သော ကာကွယ်မှု များပြုလုပ်ရန် ၁၉၉၅ ခုနှစ် မေလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ဝါဆော စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့၏။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှာ အယ်လဗေးနီး ယား၊ ဘူလဂေးရီးယား၊ ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား၊ ဂျာမန်ဒီမိုက ရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီ၊ ပိုလန်၊ ရူမေးနီးယားနှင့် ဆိုဗီ ယက်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်လေသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၏ နောက်ပိုင်း၌ စစ်ရှုံးအရင်းရှင်နိုင်ငံ တို့၏ ပိုင်နက်နယ်ပယ်များ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ရသကဲ့သို့ စစ် နိုင်သူ အရင်းရှင်နိုင်ငံများသည်လည်း မိမိတို့၏အင်ပိုင်ယာကြီး များကို ကြာရှည်တည်မြဲအောင် ဆက်လက်ထိန်းမထားနိုင်ကြ တော့ချေ။ မကြာမီအတွင်း၌ပင် ဖရိုဖရဲ ပြိုကွဲကုန်ကြရလေ သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)</ref> == ကိုးကား == <references/> {{တိုက်}} [[Category:ဥရောပတိုက်]] [[Category:တိုက်ကြီးများ]] c121zvf1os36sn2bpy3jnx8rsx76zc3 0 2568 881181 690838 2025-07-10T03:37:28Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881181 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၇၈)}} {{Year nav}} {{Year article header|1978}} == ဇန်နဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == မတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဧပြီလ == (၁) ရက်။ ::* == မေလ == (၁) ရက်။ ::* == ဇွန်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == နိုဝင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ဒီဇင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၁၅ ဇန်နဝါရီ]] - [[သိန်းဖေမြင့်|သိန်းဖေမြင့်]]၊ နိုင်ငံရေးသမား၊ စာရေးဆရာနှင့် သတင်းစာဆရာ ([[၁၉၁၄]] မွေးဖွား) ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:၁၉၇၈]] [[Category:၁၉၇၀ ဆယ်စုနှစ်]] dh3kgy1imuknm1y4oasu06mwyp6clav 0 2595 881174 863077 2025-07-10T03:15:46Z Zawzawaungthwin 100038 မွေးဖွားသူများ 881174 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၆၅)}} {{Year nav}} {{Year article header|1965}} == ဇန်နဝါရီလ == ===(၁) ရက်=== * တောင်ကြီး၌ ဗဟိုဝန်ထမ်းကျောင်း ဖွင့်သည်။ ===(၂၉) ရက်=== * ယူနီလီဗါကုမ္ပဏီ (Unilever Co.)ကို ဖျက်သိမ်းသည်။ * ရန်ကုန်ထောင်ကို ပိတ်သည်။ == ဖေဖော်ဝါရီလ == ===(၂၃) ရက်=== * ကုန် (၅) မျိုးကို အရေးကြီးကုန်စည်အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ == မတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဧပြီလ == ===(၁) ရက်=== * ရေနံနှင့်ပတ်သက်သော တွင်းရိုးတွင်းစားများ ပိုင်သည့် ရေနံတွင်းများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းသည်။ * ပုဂ္ဂလိကပိုင် အထက်တန်းကျောင်း ၁၂၀၊ အလယ်တန်းကျောင်း ၇ ကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းသည်။ ===(၃၀) ရက်=== * ငွေစက္ကူသစ် ထုတ်သည်။ * အစိုးရ၏ ဆောက်လုပ်ရေးဆိုင်ရာများကို ပြည်သူ့လုပ်ငန်းကော်ပိုရေးရှင်းက တာဝန်ယူမည်ဟု ကြေညာသည်။ * ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ကျောင်းသားကျောင်းသူများ ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းများအတွက် ပထမဆုံးအကြိမ် လုပ်အားပေးထွက်ကြသည်။ == မေလ == (၁) ရက်။ ::* == ဇွန်လ == ===(၂၈) ရက်=== * ဆေးရုံများရှိ ပိုက်ဆံခန်းကို ဖျက်သိမ်းသည်။ == ဇူလိုင်လ == ===(၅) ရက်=== * ရန်ကုန်တိုင်းရှိ ရာမခရစ်သျှနားဆေးရုံနှင့် သတ္တမဥပုသ်ဆေးရုံ၊ ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ နမ့်ခမ်းဆေးရုံ၊ မွန်ပြည်နယ်ရှိ မော်လမြိုင် ခရစ်ယာန်ဆေးရုံတို့ကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းသည်။ == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == နိုဝင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ဒီဇင်ဘာလ == ===(၂၁) ရက်=== * ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း ၂၂ ခု ထောင်သည်။ == မွေးဖွားသူများ == * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] ([[၂၀၂၅]] ကွယ်လွန််) ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:၁၉၆၅]] [[Category:၁၉၆၀ ဆယ်စုနှစ်]] gdkxqz02i5wv4d7pkjzkdgkkgstycmb 10 2722 881159 880928 2025-07-10T02:17:31Z Salai Rungtoi 22844 881159 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} * [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များအပေါ် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း [[အကောက်ခွန်|အခွန်ကောက်]]ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ခဲ့သည်။ * ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။​ *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် ၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ အသင်းသမိုင်းတွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဖလားဆွတ်ခူးခြင်း ဖြစ်သည်။ '''[[၂၀၂၅|ဖြစ်ပွားနေဆဲ]]''': [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ([[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|အချိန်မှတ်တမ်းများ]])၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း]] '''[[၂၀၂၅|လတ်တလောကွယ်လွန်သူများ]]''': [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်|ရွှေညာဝါဆရာတော်]]၊ [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]] <noinclude> {{documentation}} </noinclude> qlcrspnft0tbymli72miic75459w6nl 881166 881159 2025-07-10T02:52:57Z Salai Rungtoi 22844 881166 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} * [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များအပေါ် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း [[အကောက်ခွန်|အခွန်ကောက်]]ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ခဲ့သည်။ * ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။​ *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် ၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ အသင်းသမိုင်းတွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဖလားဆွတ်ခူးခြင်း ဖြစ်သည်။ '''[[၂၀၂၅|ဖြစ်ပွားနေဆဲ]]''': [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ([[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|အချိန်မှတ်တမ်းများ]])၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း]] '''[[၂၀၂၅|လတ်တလောကွယ်လွန်သူများ]]''': [[မောင်သာချို]]၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်|ရွှေညာဝါဆရာတော်]]၊ [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော]] <noinclude> {{documentation}} </noinclude> 7hqem25bak5d19f0dtu2vvloq3hfn8u 881191 881166 2025-07-10T05:26:44Z Salai Rungtoi 22844 881191 wikitext text/x-wiki {{သတင်းများ/ပုံ | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | width = | caption = [[တီဟီရန်မြို့|မြို့တော် တီဟီရန်]]တွင် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် ပေါက်ကွဲမှုများဖြစ်ပွားနေစဉ် | title = | alt = | link = | border = no <!-- only set if image has a light background --> | caption align = left }} * [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]က [[:en:Liberation Day tariffs|မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များအပေါ် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း]] ကို ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၅ မှစပြီး [[အကောက်ခွန်|အခွန်ကောက်]]ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ခဲ့သည်။ * ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။​ *<!--ဇွန် ၁၃-->[[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]မှ [[အီရန်နိုင်ငံ]]ရှိ မြို့များသို့ '''[[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ]]'''''(ယာပုံ)''ပြုလုပ်ခဲ့၍ [[:en:Islamic Revolutionary Guard Corps|အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်ဖွဲ့ (IRGC)]]၏ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် [[:en:Hossein Salami|ဟိုစိန်း ဆလာမီ]]အပါအဝင် စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် နျူကလီးယား သိပ္ပံပညာရှင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--ဇွန် ၁၂-->[[:en:Air India Flight 171|အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇၁]]ဖြင့် ပျံသန်းလာသော လေယာဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[အမယ်ဒါဘတ်မြို့]]၌ ပျက်ကျခဲ့၍ လူ ၂၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ *<!--မေ ၂၆-->[[ဘောလုံးကစားခြင်း|ဘောလုံးအားကစား]]ပြိုင်ပွဲများတွင် [[လီဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူးလ် အသင်း]]သည် ၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]ဖလားကို ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ အသင်းသမိုင်းတွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဖလားဆွတ်ခူးခြင်း ဖြစ်သည်။ '''[[၂၀၂၅|ဖြစ်ပွားနေဆဲ]]''': [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ([[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|အချိန်မှတ်တမ်းများ]])၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း]] '''[[၂၀၂၅|လတ်တလောကွယ်လွန်သူများ]]''': [[မောင်သာချို]]၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်|ရွှေညာဝါဆရာတော်]]၊ [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော]] <noinclude> {{documentation}} </noinclude> 6iklrgbxiqcvtxtwphl8db4jll6dffb 0 3133 881091 855682 2025-07-09T14:18:39Z Maung Myay Zuu 131890 881091 wikitext text/x-wiki {{redirect|ပဲခူး|တိုင်းဒေသကြီး|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး}} {{Infobox settlement | official_name = ပဲခူး | settlement_type = တိုင်းဒေသကြီးမြို့တော် | other_name = {{my|ဟံသာဝတီ}} | image_skyline = Bago-Rundblick von Mahazedi Paya (4).JPG | image_map = | map_caption = | pushpin_map = Myanmar | pushpin_label_position = bottom | pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပဲခူးမြို့၏ တည်နေရာ | coordinates = {{coord|17|20|12|N|96|28|47|E|region:MM|display=inline}} | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] | subdivision_name1 = {{flag|ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး}} | established_title = | established_date = 1152CE | unit_pref = Imperial | area_total_km2 = | elevation_m = 4 | elevation_ft = | population_total = 491,434 | population_as_of = 2012 | population_density_km2 = auto | population_metro = 5739344 | population_blank1_title = မျိုးနွယ်စုများ | population_blank1 = [[ဗမာလူမျိုး]]၊[[မွန်လူမျိုး]]၊ [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]၊ ဗမာတရုတ်၊ ဗမာအိန္ဒိယ၊ [[ကရင်လူမျိုး|ကရင်]] | population_blank2_title = ကိုးကွယ်မှုများ | population_blank2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | website = | timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်|MMT]] | utc_offset = +6.30 }} '''ပဲခူးမြို့'''သည် [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။ ပဲခူးခရိုင်နှင့် ပဲခူးမြို့နယ်တို့၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်မြို့၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိပြီး [[အမှတ် (၁) ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းမကြီး|အမှတ်(၁) ပြည်ထောင်စုအဝေးပြေးလမ်း]]မကြီးအား ဖြင့် ၅၃ ကီလိုမီတာ (၃၃ မိုင်)<ref>Google Map</ref> ကွာဝေးသည်။ ရှေးအခါက [[ဟံသာဝတီ]] ဟူသောအမည်ဖြင့် ဟံသာဝတီမင်းဆက်နှင့်တောင်ငူမင်းဆက်တို့၏ နေပြည်တော်အဖြစ် အလွန်ပင်ထင်ရှားခဲ့သော မြို့တော်ဖြစ်သည်။ == အမည် == [[File:Hongsawetoi - panoramio.jpg|thumb|ပဲခူးမြို့အဝင် ဆိုင်းဘုတ်]] ပဲခူး (အသံထွက်=ပဂိုး) ဟူသည်မှာ မွန်ဝေါဟာရဖြစ်ပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ လှပသောမြို့၊ မြို့လှမြို့ ဟူ၍ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုအသံထွက်၏ ဆင်းသက်ပုံ အနက်မှာမူ ဤသို့မဟုတ်ပဲ မွန်ဘာသာအားဖြင့် "ဥပါယ်ဂို့ = ဥပါယ်ပြုရာအရပ်" ဟုဆိုကာ သမိုင်းဇာတ်လမ်းနှစ်မျိုး ဖြစ်နေရသည်။ ပထမဇာတ်လမ်းအရ ဟံသာဝတီမြို့ဟူ၍ မွန်လူမျိုးတို့က မြို့တည်ရန် ကြံစည်ရာ အိန္ဒိယလူမျိုးတို့နှင့် နေရာသတ်မှတ်မှု အချင်းများကြရသည်။ အိန္ဒိယသင်္ဘောသားတို့က ဤနေရာသည် မိမိတို့အလျင်ရောက်ပြီး ကျောက်တိုင်စိုက်ထူကာ မှတ်သားခဲ့သည့် နေရာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့သာပိုင်သည်ဟု အခိုင်အမာဆိုသည်ကို မွန်တို့က ပရိယာယ်ပြုပြီး အိန္ဒိယသားတို့၏ ကျောက်တိုင်အောက်တွင် သိကြားမင်းက မွန်တို့အတွက် ကျောက်တိုင်စိုက်ပြီးဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် မိမိတို့သာပိုင်သည်ဟု ပြန်လည်ချေပကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် နှစ်ဖက်လုံးက ကျောက်တိုင်ကို တူးပြီး စစ်ဆေးရာ မွန်တို့ ပရိယာယ်အတိုင်း အနိုင်ရ၍ ထိုဒေသကို အပိုင်ရလေသည်။ ထို့ကြောင့် "ဥပါယ်ဂို့" ဟုခေါ်ကာ ကာလကြာသော် "ဥပါယ်ဂို့" မှ "ပဂိုး" ဟုပြောင်းလဲခေါ်လာကြသည်ဟု ဆိုသည်။ အခြားဇာတ်လမ်းတစ်ခုအရမူ ကျူးကျော်လာသည့် အိန္ဒိယသင်္ဘောသားတို့ကို အသားမင်းသားက ပရိယာယ်ဖြင့် စီးချင်းထိုးကာ အနိုင်ရသည့် အရပ်ဖြစ်သည်ကို အစွဲပြု၍ "ဥပါယ်ဂို့" ဟုခေါ်ကာ ကာလကြာသော် "ဥပါယ်ဂို့" မှ "ပဂိုး" ဟုပြောင်းလဲခေါ်လာကြသည်။<ref>သမိုင်းဝင်ငလျင်ကြီးများနှင့် ကျော်ဇောထင်ရှားသည့် မော်ဓောရှင်ဘုရား</ref> မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်းကမူ ပဲခူးမြို့ဟု ဖြစ်ပေါ်လာရသည်မှာ ဟင်္သာဝမ်းဘဲများ ကူးသန်းကျက်စားရာ အရပ်ဒေသဖြစ်၏။ ရှေးခေတ်အခါက ဝမ်းပဲကူးဟုခေါ်ခဲ့ရာမှ ကာလကြာမြင့်လာသောအခါ ပဲကူး၊ ထိုမှတစ်ဖန် ပဲခူးဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ရေးသားထားသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ ၆</ref> == တည်နေရာ နှင့် အကျယ်အဝန်း == ရန်ကုန်မြို့တော်၏ အရှေ့မြောက်ဘက်၊ ရန်ကုန်မှ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့် မိုင်၅၀၊ မီးရထားလမ်းအားဖြင့် ၄၈ မိုင်၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျုဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၂၉ မိနစ် နှင့် မြောက်လတီတွဒ် ၁၇ ဒီဂရီ ၁၉ မိနစ် အတွင်းတည်ရှိသည်။ ပဲခူးမြို့ဧရိယာ အတွင်းမြို့​ဟောင်းနှစ်ခုရှိသည်။ ယနေ့တိုင် မြို့ရိုးအရာများ အထင်အရှား ကျန်ရှိနေသေးကြောင်း တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== === ပုဂံခေတ် === သမိုင်းကြောင်းအရဆိုလျှင် ဟံသာဝတီ-ပဲခူးအားမွန်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသည်ကို ရှေးဦးစွာတွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ [[ပုဂံ]] [[အနော်ရထာ|အနော်ရထာမင်း]] လက်ထက်တွင် ဥဿာပဲခူး ဟူ၍တွေ့ရပြီး ပဲခူးမင်းအကူအညီတောင်းခံမှုကြောင့် [[ကျန်စစ်သား]]၊ငထွေးရူး၊ငလုံးလဖယ် နှင့် ညောင်ဦးဖီး တို့သူရဲကောင်းလေးဦး အားစေလွတ်၍ ကျူးကျော်သူ ကျွမ်းစစ်သည်တို့ကို နှိမ်နှင်းစေကြောင်း၊နောင်တွင် အနော်ရထာ သထုံကိုချီတက်သိမ်းပိုက်စဉ်တွင်လည်း ပဲခူးမှတစ်ဆင့် ချီတက်ကြောင်း၊အနော်ရထာမင်း အလွန်တွင် နန်းတက်သည့် [[စောလူး|စောလူးမင်း]]လက်ထက်တွင် ပဲခူးစား [[ငရမန်ကန်း]] ပုန်ကန်မှုအကြောင်း အစရှိသဖြင့် ပဲခူးသည် ပုဂံခေတ်ကတည်းက အစပြုကာ မြန်မာ့သမိုင်းစာမျက်နှာပေါ်တွင် အခိုင်အမာနေရာယူပြီးဖြစ်သည်။ === မဂဒူးမင်းဆက် နှင့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ်လေးဆယ်စစ် === နောင် ပုဂံအင်အားနည်းချိန်တွင် မွန်တို့က မုတ္တမကို အခြေပြုကာ[[မဂဒူး မင်းဆက်]] ကိုပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ ပဲခူးတွင်လည်း အခမမန်းက ပုဂံကို ပုန်ကန်ပြီး သီးခြားမင်းပြုကာနေရာ တရဖျား လက်ထက်ရောက်လျှင် မဂဒူးမင်းဆက်ကို စတင်တည်ထောင်သူ [[ဝါရီရူး]] က တရဖျားကို အနိုင်ရပြီး ပဲခူးသည်လည်း မုတ္တမ လက်အောက်ခံအဖြစ်သို့ရောက်ပြန်သည်။ မဂဒူးမင်းဆက် ၈ ဆက်မြောက်ဖြစ်သည့် ဆင်ဖြူရှင် [[ဗညားဦး]] လက်ထက်တွင် ပုန်ကန်မှုများကြောင့် [[မုတ္တမမြို့|မုတ္တမ]] မှ ပဲခူးတို့ ပြောင်းရွေ့နန်းစိုက်ရသည်။ ဗညားဦး နောက်နန်းတက်သည့် [[ရာဇာဓိရာဇ်|ဗညားနွဲ့]]လက်ထက်ရောက်သော် အထက်တွင် ပုဂံခေတ်ကုန်ဆုံးပြီး အင်းဝခေတ်ရောက်ကာ အင်းဝတွင် အစဉ်အဆက်ထီးနန်းစိုးစံကြသည် မင်းကြီးစွာ၊သားတော်များဖြစ်သည့် ဆင်ဖြူရှင်၊မင်းခေါင်တို့နှင့် အပြိုင်စစ်ခင်းပြီး သမိုင်းတွင်သည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ်လေးဆယ်စစ် ကိုစတင်စေခဲ့သည်။ === တောင်ငူ-ဟံသာဝတီ ခေတ် === မဂဒူးမင်းဆက် ၁၈ ဆက်မြောက် ဖြစ်သည့် [[သုရှင်ဒကာရွတ်ပိ]] လက်ထက်တွင် [[တောင်ငူ]]မှ အင်အားကြီးလာသည့် [[တပင်ရွှေထီး]]၏ ရန်စစ်ကို မခံနိုင်တော့ပဲ ဟံသာဝတီ-ပဲခူးသည် မြန်မာတို့ အပိုင်ဒေသဖြစ်လာပြန်သည်။ တပင်ရွှေထီး လုပ်ကြံခံရပြီး မြန်မာတို့ မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေချိန်တွင် မွန်မင်းများဖြစ်သည့် [[သမိန်စက္ကဝေါ]] နှင့် [[သမိန်ထောရာမ]] တို့ နှစ်ဦး အခိုက်အတန့်မျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း ဘုရင့်နောင် တိုက်လျှင် သမိန်ထောရာမ ပြေးသောကြောင့် ဘုရင့်နောင်ဦးဆောင်သည့် မြန်မာတို့မှာ ဟံသာဝတီကို အခြေပြုပြီး ဒုတိယ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို တည်ထောင်ကြသည်။ ကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်ကိုလည်း တည်ထောင်သည်။ သို့သော်ဘုရင့်နောင် အလွန် သားတော် [[နန္ဒဘုရင်]](ငါးဆူဒါယကာ)လက်ထက်တွင် လက်အောက်ခံ ပဒေသရာဇ်တို့ ပုန်ကန်ပြီး ဟံသာဝတီကျဆုံးရပြန်သည်။ === ညောင်ရမ်းခေတ်၊ကုန်းဘောင်ခေတ် နှင့် ကိုလိုနီခေတ် === သို့ဖြင့် ဟံသာဝတီသည် ထီးနန်းစိုက်ရာဒေသအဖြစ်မှ ညောင်ရမ်းခေတ်တွင် လက်အောက်ခံ ပဒေသရာဇ်အဆင့် သို့လျောကျခဲ့သည်။ အခိုက်အတန့်အားဖြင့် [[သာလွန်မင်း|သာလွန်မင်းတရားကြီး]] အောက်အရပ်တွင် တိုင်းတပါးသား [[ငဇင်ကာ]] အားလာရောက် နှိမ်နှင်းချိန်တွင်သာ ယာယီနန်းစံခဲ့ဖူးသည်။ [[ညောင်ရမ်းခေတ်]]နောက်ဆုံးကာလများတွင် ဇင်းမယ်သား ဆင်ဝန်ဦးအောင်လှက ဗညားဒလ ဘွဲ့ခံကာပဲခူးမှ အင်းဝအားထောင်ထားစစ်ပြိုင်ပြုသည်။ အနိုင်ရသော်လည်း [[အလောင်းဘုရား]] ဦးအောင်ဇေယျ ဦးဆောင်သည့် ဗမာတို့၏ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်မှုအောက်တွင်ကျဆုံးရပြန်သည်။ ပဲခူးမြို့ကို ဟံသာဝတီ ၃၂ မြို့ဝန် (ခ) ရန်ကုန်မြို့ဝန်က အုပ်ချုပ်သည်။<ref name=":0">{{cite book|author=တင်နိုင်တိုး|title=မြန်မာပြည်တစ်ခွင် လမ်းညွှန်|publisher=မဇ္ဈိမစာပေ|page=၇၄|date=ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၃}}</ref>သို့ဖြင့် မွန်တို့နှင့်အတူ ဟံသာဝတီ -ပဲခူးမြို့သည်လည်း မင်းနေပြည်တော်အဖြစ်သို့ တစ်ဖန်ပြန်မရောက်တော့ချေ။ သို့သော် ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲအပြီးတွင်မူ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို အင်္ဂလိပ်တို့လုယူအုပ်ချုပ်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးဗဟိုအဖြစ် ပဲခူးကို သတ်မှတ်ပြီး တာဝန်ခံအုပ်ချုပ်သူ ကော်မရှင်နာဖြစ်သည့် ဆာအာသာဖယ်ယာမှာလည်း ထင်ရှားသူဖြစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာတစ်ပြည်လုံး အင်္ဂလိပ်အောက်ကျရောက်ပြီးနောက် [[ရန်ကုန်မြို့]]ကို အုပ်ချုပ်ရေးဗဟိုအဖြစ် သတ်မှတ်သောကြောင့် ပဲခူးမြို့သည် သာမန်တိုင်းမြို့ကြီးအဖြစ်သာ သတ်မှတ်ခြင်းခံရတော့သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက် ၁၈၇၈ တွင် ပဲခူးမြစ်နှင့် စစ်တောင်းမြစ်တို့ ဆက်သွယ်ရာ ပဲခူး စစ်တောင်း တူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်သည်။<ref name=":0" /> ပဲခူးမြို့ မြူနီစီပါယ်အဖွဲ့ကို ၁၈၈၃-ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၁)ရက်နေ့တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မြို့ပေါ်ရှိလူဦးရေမှာ တစ်သောင်းကျော်ကျော်သာ ရှိသေးသည်။ ၂၇၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၈၄ တွင် ပဲခူး ရန်ကုန် မီးရထားလမ်းကို ဖောက်လုပ်ပြီးစီးသည်။<ref name=":0" /> မြို့အနောက်ပိုင်းကို ၁၈၈၅-ခုနှစ်တွင် မြူနီစီပါယ် နယ်နိမိတ်အတွင်း ပါဝင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၁၁-ခုနှစ်တွင် ပဲခူးမြို့ လူဦးရေမှာ ၁၇၁၀၄-ဦးအထိ တိုးတက်များပြားလာသည်။ ပဲခူးမြို့လယ်၊ ပဲခူးမြစ်လယ်ပေါ်တွင် ဖြတ်ကူးထားသော သံတံတားကြီးကို ၁၈၈၆-၁၈၈၉ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတံတားကြီးမှာ အင်္ဂလန်မှ မှာယူစဉ်က [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[စစ်တွေမြို့]]ရှိ [[ကုလားတန်မြစ်]]ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ရန် ဖြစ်သော်လည်း တံတားမှာ တိုလွန်းနေ၍ ပဲခူးမြို့သို့ ပို့ပေးပြီး ပဲခူးမြစ်ကူး သံတံတားကြီးအဖြစ် တည်ဆောက်လိုက်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ရခိုင်မှတစ်ဆင့် သယ်ယူခအပါအဝင် ကုန်ကျငွေ စုစုပေါင်း ၅၅၇၁၈-ကျပ် ဖြစ်ပေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ပျက်စီးသွားပြီဖြစ်၍ ယခုအခါ မရှိတော့ပေ။ <ref>လွင်မောင် ရေးသော မှတ်တမ်းသမိုင်း ပဲခူး-မကွေးတိုင်း၊ ၁၉၇၅၊ ဇူလိုင်လ၊ စာ-၂၅</ref> == အထင်ကရနေရာများ == * [[ရွှေသာလျောင်းဘုရား]] * [[ရွှေမော်ဓောစေတီ]] * [[ကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်]] * [[ကလျာဏီသိမ်တော်ကြီး]] * [[မဟာစေတီ]] *ဟံသာဝတီဗုဒ္ဓဂါယာ *[[ဟင်္သာကုန်းဘုရား]] *စိန်သာလျောင်းဘုရား *[[ကျိုက်ပွန်ဘုရား]] *‌ရွှေအောင်ရွေးစေတီ *မြသာလျောင်းဘုရား *‌ရွှေဂူလေး *ကျိုက်ပေါဘုရား *ကျိုက္ကလွန်းပွန်ဘုရား *အကျွတ်အလွတ်ဘုရား == ထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ် == # မြို့မဆရာတော်ကြီး ရှင်ဣန္ဒာစာရ (ဝမ်းဘဲအင်းရွာ) # [[တင်ထွဋ်၊ ဦး (အိုင်စီအက်စ်)|အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ်]] # [[တင်အောင်၊ ဗန်းမော်|ဗန်းမော် တင်အောင်]] # [[ခင်ခင်ရီ|ခေတ်ဟောင်းအဆိုတော် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး ခင်ခင်ရီ]] (ညောင်ဝိုင်းရပ်) # [[အောင်တိုး|တရားသူကြီးချုပ် ဦးအောင်တိုး]] # [[လင်းယုန်နီ]](လိပ်ပြာကန်ရပ်) # [[ဒေါက်တာစိုးရင်]] # [[သာဓု (ဒါရိုက်တာ)|စာရေးဆရာ ဒါရိုက်တာ သာဓု]] # [[မောင်ကိုယု]] (ဇိုင်းဂနိုင်းတောင်ပိုင်း) # [[ဒေါက်တာကျော်စိန်]] # အမျိုးသားကျောင်းအုပ်ကြီး ဦးသန်း<ref name=":0" /> # စာရေးဆရာ [[မောင်သိန်းဆိုင်]] # စာရေးဆရာ [[ခက်ဇော်]] (ခ) ဗြိတိသျှကိုကိုမောင် # ကဗျာဆရာ [[ခရမ်းပြာထက်လူ]] == ဆက်စပ်လေ့လာရန် == * [[ဟံသာဝတီ]] * [[တပင်ရွှေထီး]] * [[ဘုရင့်နောင်]] * [[တောင်ငူမင်းဆက်]] *[[ရာဇာဓိရာဇ်]] *[[ရှင်စောပု]] == ဓာတ်ပုံများ == <gallery> Image:Bago-Rundblick von Mahazedi Paya (4).JPG|မဟာစေတီ Image:Bago-Mahazedi Paya.JPG|မဟာစေတီ Image:Shwethalyaungbuddhabago.jpg|ရွှေသာလျောင်းမြတ်စွာဘုရား Image:Bago-Shwethalyaung Building.JPG|ရွှေသာလျောင်းမြတ်စွာဘုရား </gallery> == ကိုးကား == {{reflist}} {{ပဲခူးမြို့နယ်}} {{ပဲခူးတိုင်း}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]] s2zv04gs05h0dab82icyojxi7rpby0c 0 3197 881164 878497 2025-07-10T02:49:29Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ကမ္ဘောဒီယားဘုရင့်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{ubl|{{native name|km|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|italics=off}}|{{transl|km|ဘုရားရာဇအာဏာစက်ကမ္ဗောဇ}}}} | common_name = ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ | ပုံ_အလံ = Flag of Cambodia.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Royal Arms of Cambodia.svg | symbol_type = အမှတ်တံဆိပ်တော် | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = {{lang|km|ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ}}<br />{{lang|km-Latn|Chéatĕ, Sasna, Preăh Môhaksătrâ}}<br />"Nation, Religion, King"<br />"ဇာတိ၊ သာသနာ၊ ရှင်ဘုရင်" | နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{lang|km|បទនគររាជ}} <br />{{transl|km|Nôkôr Réach}}<br />"Majestic Kingdom"<br /> "တော်ဝင်တိုင်းပြည်" ([[နဂရရာဇ]])<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg]]}}</div> | image_map = {{Switcher|[[File:Cambodia on the globe (Cambodia centered).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Cambodia ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Southeast Asia|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=green |region=[[အာဆီယံ]] |region_color=မီးခိုးရင့် |legend=Location Cambodia ASEAN.svg}} | မြို့တော် = [[ဖနွမ်းပင်မြို့]] | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | languages_type = ရုံးသုံးဘာသာစကား<br />{{nobold|နှင့် အမျိုးသားဘာသာစကား}} | languages = [[ခမာဘာသာစကား|ခမာ]]<ref>{{cite web |title=Constitution of the Kingdom of Cambodia |url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539 |website=Office of the Council of Ministers |publisher=អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស |access-date=26 September 2020 |archive-date=14 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221214171717/https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539/ }}</ref> | languages2_type = ရုံးသုံးအက္ခရာ | languages2 = ခမာအက္ခရာ<ref>{{cite web |title=Constitution of the Kingdom of Cambodia |url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539 |website=Office of the Council of Ministers |publisher=អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស |access-date=26 September 2020 |archive-date=14 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221214171717/https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539/ }}</ref> | လူမျိုးများ = {{unbulleted list | ၉၅.၆% [[ခမာလူမျိုး|ခမာ]] | ၂.၄% [[:en:Cham people|ချမ်]] | ၁.၅% [[:en:Chinese Cambodians|တရုတ်]] | ၀.၂% [[:en:Vietnamese Cambodians|ဗီယက်နမ်]] | ၀.၃% [[:en:Ethnic groups in Cambodia|အခြား]]<ref name="CSES2019">{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/CSES/Final%20Report%20of%20Cambodia%20Socio-Economic%20Survey%202019-20_EN.pdf|title=Cambodia Socio-Economic Survey 2019-20|work=Ministry of Planning|publisher=National Institute of Statistics|date=December 2020|access-date=16 May 2021|archive-date=16 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221016033813/http://nis.gov.kh/nis/CSES/Final%20Report%20of%20Cambodia%20Socio-Economic%20Survey%202019-20_EN.pdf}}</ref> }} | ethnic_groups_year = ၂၀၁၉ | ဘာသာတရားများ = {{unbulleted list | ၉၇.၁% [[:en:Buddhism in Cambodia|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ([[နိုင်ငံတော်ဘာသာ|တရားဝင်]]) | ၂.၀% [[:en:Islam in Cambodia|အစ္စလာမ်]] | ၀.၃% [[:en:Catholic Church in Cambodia|ခရစ်ယာန်]] | ၀.၅% [[:en:Religion in Cambodia|အခြား]]<ref name="Census 2019" /> }} | religion_year = ၂၀၁၉ | demonym = {{lang-en|[[:en:Demographics of Cambodia|Cambodian]]}}<br />{{lang-km|ខ្មែរ|link=no}}, {{transl|km|Khmêr}} {{IPA-km|kʰmae|}} | government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[:en:Dominant-party system|တစ်ပါတီ]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်စနစ်]]နှင့် [[:en:elective monarchy|ရွေးကောက်ခံ]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] | leader_title1 = [[Monarchy of Cambodia|ဘုရင်မင်းမြတ်]] | leader_name1 = [[နရောတ္တမ သီဟမုနီ]] | leader_title2 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name2 = [[ဟွန်မာနက်]] | leader_title3 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများစာရင်း|အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name3 = ဟန် ဆမ်ရင် | leader_title4 = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများစာရင်း|ဆီးနိတ်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name4 = ဆေးချွန်း | legislature = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|ပါလီမန်]] | upper_house = [[ကမ္ဘောဒီးယား ဆီးနိတ်လွှတ်တော်|ဆီးနိတ်]] | lower_house = [[အမျိုးသားလွှတ်တော် (ကမ္ဘောဒီးယား)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]] | sovereignty_type = [[ကမ္ဘောဒီးယား သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | established_event1 = ဖူနန်နိုင်ငံ | established_date1 = ၆၈–၆၂၇ | established_event2 = ချန်လနိုင်ငံ | established_date2 = ၆၂၇–၈၀၂ | established_event3 = ခမာအင်ပါယာ | established_date3 = ၈၀၂–၁၄၃၁ | established_event4 = [[:en:Post-Angkor Period|အလယ်ခေတ်]] | established_date4 = ၁၄၃၁–၁၈၆၃ | established_event5 = [[:en:French protectorate of Cambodia|ပြင်သစ်အစောင့်ရှောက်ခံ]] | established_date5 = ၁၈၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၁ ရက် | established_event6 = [[:en:Independence Day of Cambodia|လွတ်လပ်ရေး]] | established_date6 = ၁၉၅၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက် | established_event7 = [[ကုလသမဂ္ဂ]][[:en:United Nations Security Council Resolution 109|သို့ ဝင်ရောက်ခြင်း]] | established_date7 = ၁၉၅၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက် | established_event8 = {{nowrap|[[:en:1991 Paris Peace Accords|ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်]]}} | established_date8 = ၁၉၉၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက် | established_event9 = {{nowrap|[[:en:Constitution of Cambodia|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}} | established_date9 = ၁၉၉၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက် | established_event10 = [[:en:ASEAN Declaration|အာဆီယံကြေညာချက်]] | established_date10 = ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် | area_km2 = ၁၈၁,၀၃၅ | ဧရိယာအဆင့် = ၈၈ | area_sq_mi = ၆၉,၈၉၈ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၂.၅ | အမြင့်ဆုံးနေရာ = | အရှေဆုံးမြစ် = | အကြီးဆုံးအင်း = | ကမ်ရိုးတန်း = | population_estimate = | population_census = {{increase}}၁၅,၅၅၂,၂၁၁<ref name="Census 2019">{{Cite report |url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf |title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – National Report on Final Census Results |last=Ministry of Planning (Cambodia), National Institute of Statistics |date=2020 |publisher=Ministry of Planning, National Institute of Statistics |access-date=26 January 2021 |archive-date=26 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221026124420/https://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf |url-status=dead }}</ref> | population_census_rank = ၇၃ | population_estimate_year = | population_estimate_rank = | population_census_year = ၂၀၁၉ | population_density_km2 = ၈၇ | population_density_sq_mi = ၂၁၁.၈ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = ၉၆ | GDP_PPP = $၇၆.၆၃၅&nbsp;ဘီလီယံ<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=45&pr1.y=11&c=522&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Cambodia |publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] }}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၁၉ | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $၄,၆၄၅<ref name=imf2 /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $၂၆.၆၂၈&nbsp;billion<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_year = ၂၀၁၉ | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $၁,၆၁၄<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = ၃၆.၀ <!--number only--> | Gini_year = ၂၀၁၃ | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient |title=Income Gini coefficient |publisher=[[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]] |website=hdr.undp.org |access-date=29 January 2020 |archive-date=10 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100610232357/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead |accessdate=8 September 2021 |archivedate=16 May 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200516205245/http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient }}</ref> | HDI = ၀.၅၉၄ <!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = ၁၄၄ | ငွေ = [[ကမ္ဘောဒီးယား ရီယယ်|ရီယယ်]] (៛) | currency_code = KHR | utc_offset = +7 | time_zone = [[အင်ဒိုချိုင်နား စံတော်ချိန်|ICT]] | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+855]] | cctld = [[.kh]] | ပွဲများ = | ဗဟိုဘဏ် = }} '''ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ'''{{IPAc-en|audio=En-us-Cambodia.ogg|k|æ|m|ˈ|b|oʊ|d|i|ə}} <ref name=":1">{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/cambodia |title=Cambodia |publisher=Dictionary.reference.com |accessdate=16 March 2013}}</ref> ([[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: Cambodia) အား '''ကမ္ဗောဇ''' ဟုလည်း သိကြပြီး တရားဝင်အမည်မှာ '''ကမ္ဘောဒီးယား ဘုရင့်နိုင်ငံ''' (Kingdom of Cambodia)<ref>{{Note|ခမာဘာသာစကားတွင် ဘုရင့်နိုင်ငံကို ရာဇအာဏာစက် (ပါဠိ) လို့ ခေါ်ဆိုပြီး၊ မြင့်မြတ်ကြောင်း ဖော်ပြရန် "ဘုရား" ဂုဏ်ပုဒ်ကို ရှေ့တွင် ထည့်ထားသည်။ ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံသည်လည်း ထိုင်းဘာသာစကားဖြင့် "ရာဇအာဏာစက် ပဒေသထိုင်း" ဟု အသုံးပြုကြသည်။}}</ref> ဖြစ်ကာ အရှေ့တောင်အာရှရှိ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆယ် တောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ဧရိယာအားဖြင့် {{Convert|၁၈၁၀၃၅|km2|sqmi|lk=out|abbr=off}} ရှိပြီး အနောက်မြောက်ဘက်တွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် [[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]] နှင့် အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့]] တို့နှင့် ထိစပ်လျက် တည်ရှိသည်။ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် လူဦးရေအားဖြင့် ၁၅ သန်းကျော် ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် နိုင်ငံတော် ဘာသာအဖြစ်ပြဋ္ဌာန်းထားကာ လူဦးရေ၏ ၉၇% ကျော် ကိုးကွယ်ကြသည်။<ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ လူနည်းစု လူမျိုးများမှာ ဗီယက်နမ်၊ တရုတ်၊​ချမ် နှင့် တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစု ၃၀ တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-08/03/c_13428465.htm |title=Cambodia to celebrate day for indigenous people near Angkor Wat |publisher=News.xinhuanet.com |accessdate=15 March 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130825133021/http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-08/03/c_13428465.htm |archivedate=25 August 2013}}</ref> မြို့တော်နှင့် အကြီးဆုံးမြို့မှာ ဖနွမ်းပင်မြို့ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဗဟိုဌာနလည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသည် ရွေးကောက်ခံ စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ဖြစ်ပြီး လက်ရှိဘုရင်မှာ နိုရိုဒွန် ဆီဟာမိုနီ ဖြစ်ကာ တော်ဝင်ပလ္လင်ကောင်စီမှ နိုင်ငံ၏ အကြီးအမှူး အဖြစ် ရွေးချယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအမှူးမှာ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်ပြီး လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်မှာ [[ဟွန်မာနက်]] ဖြစ်သည်။ အေဒီ ၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယ ဂျာယာဗာမန် က သူ့ဘာသာ ဘုရင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်တိုက်နေကြသော ချန်လာ ခမာမင်းသားများကို "ကမ်ဘူဂျာ" အမည်အောက်တွင် စုစည်းခဲ့သည်။<ref name="CHANDLER">Chandler, David P. (1992) ''History of Cambodia''. Boulder, CO: Westview Press, {{ISBN|0813335116}}.</ref> ထိုအချိန်သည် ခမာ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော် စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သော အချိန်ဖြစ်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော်အောင် စည်ပင်ထွန်းကားခဲ့ကာ ဘုရင်မင်းဆက် ဆက်တိုက်တို့အား အရှေ့တောင်အာရှတစ်ဝှမ်းအား ထိန်းချုပ် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်စေခဲ့ပြီး တန်ခိုးအာဏာနှင့် စည်းစိမ် အမြောက်အမြားကို စုစည်းနိုင်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယပုံသဏ္ဌာန် တိုင်းပြည်မှာ အရှေ့တောင်အာရှ နေရာ အများစုအား ပထမဦးစွာ ဟိန္ဒူဘာသာ နောင်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ပျံ့နှံ့စေခဲ့ပြီး ဒေသတဝှမ်းတွင် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်း အမြောက်အမြားကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကာ အန်ကော တစ်နေရာတည်းတွင်ပင် ပုထိုး နှင့် အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အအုံ ၁,၀၀၀ ကျော်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အန်ကောဝပ် သည် ထိုအဆောက်အအုံများထဲတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်ပြီး ယူနက်စကိုမှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ စာရင်းသွင်းခဲ့သည်။ ၁၅ ရာစုတွင် ခမာအင်ပိုင်ယာမှ အုပ်စိုးသော အယုဒ္ဓယပြည်၏ ပုန်ကန်မှု အပြီးတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဩဇာအာဏာ ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အနေနှင့် ဩဇာကြီးမားသော အိမ်နီးချင်း တိုင်းပြည်နှစ်ခုနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး တစ်ခုမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အယုဒ္ဓယပြည် ဖြစ်ကာ နောက်တစ်ခုမှာ ဗီယက်နမ်၏ ငုယင်မင်းဆက် ဖြစ်၍ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ကံကြမ္မာအတွက် အဆိုးဘက်သို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။ ၁၈၆၃ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်၏ အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နောက်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားသို့ သွတ်သွင်းခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်ထံမှ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ တွင် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲသည် ဟိုချီမင်း၏ လမ်းကြောင်းဖြန့်ကျက်မှု နှင့် သီဟာနု၏ လမ်းကြောင်းတည်ဆောက်မှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်တို့မှ ၁၉၆၉ မှ ၁၉၇၃ အတွင်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာတွင် ကမ္ဘောဒီးယားလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ကမ္ဘောဒီးယား အာဏာသိမ်းမှု အပြီးတွင် အမေရိကန်ဘက်ယိမ်းသော လက်ယာဝါဒီ ခမာသမ္မတနိုင်ငံ အစိုးရ အာဏာရလာခဲ့ပြီး [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု|သီဟာနု ဘုရင်]]မှ သူ၏ ယခင်ရန်သူဖြစ်သော ခမာနီတို့ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဘုရင်နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ် တို့၏ ထောက်ခံမှုကြောင့် ခမာနီတို့သည် အင်အားကြီးမားလာခဲ့ပြီး ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် ဖနွမ်းပင်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ခမာနီတို့က ကမ္ဘောဒီးယား လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုကို ၁၉၇၅ မှ ၁၉၇၉ အထိ ကျူးလွန်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၇၉တွင် ဗီယက်နမ် နှင့် ဗီယက်နမ်မှ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားပြီး ကမ္ဘောဒီးယား-ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအတွင်း ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုမှ ထောက်ပံ့ပေးသော ကမ်ပူးချားပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ အစိုးရ မှ ၎င်းတို့ကို ဖြုတ်ချလိုက်သည် အထိ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ် ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုအပြီးတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ကုလသမဂ္ဂ မစ်ရှင်မှ ၁၉၉၂-၉၃ တွင် ခဏတာမျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီး ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှသော မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူတို့ မဲပေးပြီးသော အခါတွင် ကုလသမဂ္ဂတပ်များ ကမ္ဘောဒီးယားမှ ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် အစိုးရအတွင်း အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူ့ပါတီနှင့် ဝန်ကြီးချုပ်[[ဟွန်ဆန်]] တို့မှ အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်တိုင်အောင် ဆက်လက် အုပ်ချုပ်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၁၉၅၅ ခုနှစ်မှစ၍ ကုလသမဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့၊ အရှေ့အာရှထိပ်သီးအဖွဲ့၊ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများ လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ နှင့် လာဖရန်ကိုဖုန်းနီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြား အဖွဲ့အစည်းများစွာတို့၏ အဆိုအရ နိုင်ငံအတွင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှု နေရာအနှံ့အပြားတွင် ရှိသည်ဟု ဆိုပြီး <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/2014/09/28/us-cambodia-economy-idUSKCN0HN0YJ20140928|title=Consumerism booms as Cambodia embraces once-forbidden capitalism|last=|first=|date=|work=Reuters|accessdate=28 October 2014|archivedate=1 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141001050010/https://www.reuters.com/article/2014/09/28/us-cambodia-economy-idUSKCN0HN0YJ20140928}}</ref> ခြစားမှု နေရာအနှံ့အပြား ရှိသည့်အပြင်<ref>{{cite web|url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2013/cambodia-0|title=2013 Freedom House|last=|first=|year=2013|work=Freedom House|accessdate=6 April 2014|archivedate=7 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130407061216/http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2013/cambodia-0}}</ref> နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လွတ်လတ်မှု ကင်းမဲ့ကာ<ref>{{cite web|url=http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/|title=2013 Corruption Perceptions Index|last=|first=|year=2013|work=Transparency International|accessdate=6 April 2014|archive-url=https://archive.today/20131203061004/http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/|archive-date=3 December 2013|url-status=dead}}</ref> လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု နိမ့်ကျ၍<ref name="UNDP">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/ |title=The 2013 Human Development Report – "The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World" |publisher=Human Development Report Office United Nations Development Programme |pages=144–147 |accessdate=2 March 2013 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226013923/http://hdr.undp.org/en/2013-report }}</ref> ငတ်မွတ်မှု မြင့်မားသည် ဟု ဆိုသည်။<ref>Welthungerhilfe, IFPRI, and Concern Worldwide: [http://www.ifpri.org/sites/default/files/publications/ghi13.pdf 2013 Global Hunger Index – The challenge of hunger: Building Resilience to Achieve Food and Nutrition Security]. Bonn, Washington D. C., Dublin. October 2013.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.abc.net.au/7.30/content/2014/s4007692.htm |title=Cambodia's opposition leader says Australian asylum seeker deal will fund corruption |publisher=Australian Broadcasting Corporation |accessdate=28 October 2014 }}</ref><ref>{{cite news |title=Thailand ranks 2nd in ASEAN for the best quality of life |url=http://thainews.prd.go.th/centerweb/newsen/NewsDetail?NT01_NewsID=WNSOC5703270010003 |newspaper=National News Bureau of Thailand |date=27 March 2014 |author=Chueyprasit, Orapa |author2=Naasiri, Chaite |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328130706/http://thainews.prd.go.th/centerweb/newsen/NewsDetail?NT01_NewsID=WNSOC5703270010003 |archivedate=28 March 2014 }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားအား လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၏ အရှေ့တောင်အာရှ ဒါရိုက်တာ ဒေးဗစ်ရောဘတ်မှ "အာဏာရှင်ဆန်သော ညွှန့်ပေါင်း နှင့် အပေါ်ယံ ဒီမိုကရေစီ" ဟု ဆိုသည်။<ref name="ReferenceA">{{cite book |author=David Roberts |title=Political Transition in Cambodia 1991–99: Power, Elitism and Democracy |url=https://books.google.com/books?id=SnYWDAAAQBAJ&pg=PR9 |date=29 April 2016 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-136-85054-7 }} (section XI, "Recreating Elite Stability, July 1997 to July 1998")</ref> ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ပါတီစုံ လစ်ဘရစ်ဒီမိုကရေစီ ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသော်လည်း <ref>{{Cite web|url=https://pressocm.gov.kh/en/archives/9539/|title=CONSTITUTION OF THE KINGDOM OF CAMBODIA|website=pressocm.gov.kh|publisher=Office of the Council of Ministers|date=25 January 2017|accessdate=4 September 2019}}</ref> နိုင်ငံအား ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ တစ်ပါတီတည်းကသာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။<ref name=oneparty1>{{Cite news|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/cambodian-parliament-launches-era-of-one-party-rule|title=Cambodian Parliament launches era of one-party rule|website=The Straits Times|date=5 September 2018|accessdate=26 July 2019}}</ref><ref name=oneparty2>{{Cite news|url=https://www.voacambodia.com/a/cambodia-set-to-become-one-party-state/4505605.html|title=Cambodia Set to Become One Party State|first=David|last=Boyle|work=Voice of America|publisher=VOA Cambodia|date=30 July 2018|accessdate=26 July 2019}}</ref> အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း ဝင်ငွေ့ နိမ့်ကျသော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားသည် အာရှတွင် တိုးတက်မှုအမြန်ဆုံး စီးပွားရေး ရှိသည့် နိုင်ငံ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်းက ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းမှာ ၇.၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသည် အဓိက စီးပွားရေး ကဏ္ဍအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေး တိုးတက်လာမှုကြောင့် ချည်မျှင်လုပ်ငန်း၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း၊ အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း နှင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတို့တွင် ကောင်းမွန်သော ဖွံ့ဖြိုးမှု ရှိသည်။.<ref>{{cite news |url=http://www.phnompenhpost.com/index.php/2011051849188/Business/cambodia-to-outgrow-ldc-status-by-2020.html |title=Cambodia to outgrow LDC status by 2020 |work=The Phnom Penh Post |date=18 May 2011 |accessdate=20 June 2011 |archivedate=21 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521094658/http://www.phnompenhpost.com/index.php/2011051849188/Business/cambodia-to-outgrow-ldc-status-by-2020.html }}</ref> ကုလသမဂ္ဂမှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ဖွံ့ဖြိုးမှု နိမ့်ကျသော နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://unctad.org/en/Pages/ALDC/Least%20Developed%20Countries/UN-list-of-Least-Developed-Countries.aspx|website=UNCTAD|title=UN list of Least Developed Countries|accessdate=4 November 2019}}</ref> အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့တရားမျှတမှု စီမံကိန်း၏ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှု ကိန်းညွှန်းမှ နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၆ နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား အဆင့် ၁၂၅ သတ်မှတ်ထားပြီး ဒေသအတွင်း အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အလွန်နောက်ရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=http://data.worldjusticeproject.org/|website=World Justice Project|title=WJP Rule of Law Index® 2018–2019|accessdate=4 November 2019|archivedate=29 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/}}</ref> == အမည်ရင်းမြစ် == "ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ" သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ရုံးသုံးအမည် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ဆိုသော အမည်မှာ ပြင်သစ်ဘာသာစကား ကမ်ဘိုဒေ့ (Cambodge) မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်စကားမှာလည်း ဒေသခံတို့၏ ခမာစကား ကမ်ပူးချားမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားဆိုသော အသုံးအနှုန်းကို ဥရောပတွင် အစောဆုံး သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်မှာ ၁၅၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပြီး အီတလီ စွန့်စားရှာဖွေသူ [[မဂျဲလင်|ဖာဒီနန် မက်ဂျဲလန်]]၏ ကမ္ဘာတခြမ်း ခရီးစဉ်တွင် လိုက်ပါသူ အန်တိုနီယို ပီဂါဖက်တာမှ သူ၏ စာတွင် "ကာမိုဂျီးယား" ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=Relazione del primo viaggio intorno al mondo – Wikisource |url=https://it.wikisource.org/wiki/Relazione_del_primo_viaggio_intorno_al_mondo |website=it.wikisource.org}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးများသည် သူတို့၏ နိုင်ငံကို "ဆော့ခမာ" ဟု ညွှန်းဆိုလေ့ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ "ခမာတို့၏ မြေ" ဖြစ်သည်။ သို့သော် ပိုမို၍ တိကျသော အခေါ်အဝေါ်အနေနှင့် "ပရာတေး ကမ်ပူးချား (မူလပါဠိစကားလုံး - ပဒေသ ကမ္ဗောဇ)" ဟု သုံးနှုန်းပြီး "ကမ်ပူးချားတို့၏ နိုင်ငံ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အနောက်ကမ္ဘာတွင် "ကမ္ဘောဒီးယား" ဟု အမြဲတစေ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိသော်လည်း အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အစား ကမ်ပူချီးယား ဟူ၍ အသံထွက်လေ့ရှိသည်။<ref>{{cite dictionary |url=http://dictionary.reference.com/browse/kampuchea|title= kampuchea. (n.d.). Collins English Dictionary – Complete & Unabridged 10th Edition.|dictionary= Dictionary.com|accessdate=31 October 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=https://books.google.com/books?id=5oGnZRd4GKwC&pg=PA3|title= Cambodia|date=|accessdate=31 October 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nectec.or.th/thai-yunnan/20.html#9|title=On some Cambodian Words|work=Thai-Yunnan Project Newsletter No. 20., Department of Anthropology, Research School of Pacific Studies Australian National University by Serge Thion|publisher=Nectec|date=|accessdate=31 October 2015}}</ref> {| class="wikitable" style="float:center; clear:right;" |+တရားဝင် အမည်များ ! scope="col" | နေ့စွဲ ! scope="col" | အမည် ! scope="col" | မှတ်ချက် |- | အေဒီ ၅၀/၆၈ – အေဒီ ၅၅၀ || '''ဖူနန်း အင်ပိုင်ယာ''' || '''နိုကော် ဖနွမ်''' – (အခြားအမည်) |- | ၅၅၀–၈၀၂ || '''ချန်နလာ အင်ပိုင်ယာ''' || အေဒီ ၈ ရာစုတွင် ကုန်းချန်နလာ နှင့် ရေချန်နလာဟု ခွဲခြားခဲ့သည်။ |- | ၈၀၂–၁၄၃၁ || '''ခမာ အင်ပိုင်ယာ''' || အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဩဇာအာဏာအကြီးဆုံး အင်ပိုင်ယာ တစ်ခု |- | ၁၄၃၁–၁၈၆၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယား'''|| အလယ်ခေတ် (ချက်တိုမက်ခေတ်၊ လောင်းဗက်ခေတ်၊ အူဒုံခေတ်) |- | ၁၈၆၃–၁၉၄၁၊ ၁၉၄၅–၁၉၅၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယားပြည် (ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံ)'''|| |- | ၁၉၄၁–၁၉၄၅ || '''ဂျပန်တို့လက်အောက်'''|| |- | ၁၉၅၃–၁၉၇၀ || '''ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ'''|| (''ပြည်သူ့ ဆိုရှယ်လစ် အဖွဲ့အစည်း'') ကာလ <br />ကမ္ဘောဒီးယား ပထမနိုင်ငံဟုလည်း ခေါ်သည်။ |- | ၁၉၇၀–၁၉၇၅ || '''ခမာသမ္မတနိုင်ငံ''' ||အမေရိကန် ဗုံးကြဲခြင်း၊ ပြည်တွင်းစစ် |- | ၁၉၇၅–၁၉၇၆ || '''ကမ်ပူးချား''' || ခမာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု |- | ၁၉၇၆–၁၉၈၂ || '''ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား''' || ခမာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု – ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1982/07/09/world/3-unlikely-cambodian-allies-map-war-on-vietnam.html|title=3 Unlikely Cambodian Allies Map War on Vietnam|date=9 July 1982|website=The New York Times|accessdate=18 August 2017}}</ref> |- | ၁၉၈၂–၁၉၉၀ || '''ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ''' || ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု |- | ၁၉၉၀–၁၉၉၃|| '''ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတော် အစိုးရ''' || ကုလသမဂ္ဂအသိအမှတ်ပြု |- | ၁၉၇၉–၁၉၈၉|| '''ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ''' || ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ်မပြု |- | ၁၉၈၉–၁၉၉၁|| '''ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ''' || |- | ၁၉၉၁–၁၉၉၃ || '''ကမ္ဘောဒီးယား အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကုလသမဂ္ဂ အာဏာပိုင်''' || |- | ၁၉၉၃–ယနေ့ || '''ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ''' || ကမ္ဘောဒီးယား ဒုတိယနိုင်ငံ |} == သမိုင်း == ===သမိုင်းမတင်မီကာလ=== [[File:Ewer from Cambodia, Angkorian era, 12th century, glazed stoneware, HAA.JPG|thumb|၁၂ ရာစုမှ ကြွေရည်စည့်ရည် သုတ်လိမ်းထားသော ကျောက်သားလက်ရာ တစ်ခု]] ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနေရာတွင် ပလိုင်စတာဆင်း ခေတ်က လူတို့နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများကို ကျဲပြန့်တွေ့ရှိရပြီး သလင်းနှင့် သလင်းအသွင်ပြောင်း ကျောက်လက်နက်ကိရိယာများမှာ ၎င်းတို့၏ သက်တမ်းသက်မှတ်ခြင်းမှာ ယုံကြည်ရလောက်သော အခြေအနေမရှိသော်လည်း မဲခေါင်မြစ် တစ်လျှောက်ရှိ ကုန်းမြေအဆင့်ဆင့် ဖြစ်နေရာ နေရာများ၊ စတန်ထရန်ပြည်နယ်၊​ကရာတီပြည်နယ် နှင့် ကမ်ပေါ့ပြည်နယ်တို့တွင် တွေ့ရသည်။<ref name=stark2004>{{Cite book|author=Stark, Miriam|editor1-first=Ian|editor1-last=Glover|editor2-first=Peter S.|editor2-last=Bellwood|title=Southeast Asia: from prehistory to history|year=2005|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-39117-7|chapter=Pre-Angkorian and Angkorian Cambodia|chapter-url=http://www.anthropology.hawaii.edu/People/Faculty/Stark/pdfs/2004_PreAngkorian.pdf|access-date=26 August 2020|archive-date=10 June 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100610170734/http://www.anthropology.hawaii.edu/People/Faculty/Stark/pdfs/2004_PreAngkorian.pdf|url-status=dead}}</ref> အချို့သော ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ အထောက်အထားများမှ ဟိုလိုဆင်းခေတ်အတွင်း မုဆိုး-ရှာဖွေစုဆောင်းသူ အုပ်စုများ ဒေသအတွင်း နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း ပြသနေသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ရှေးအကျဆုံးတွေ့ရသော ရှေးဟောင်းသုတေသနဒေသမှာ ဘတ်တမ်ဘမ်ပြည်နယ်ရှိ "လန်းစပင်း" လှိုဏ်ဂူ ဖြစ်ပြီး ဟိုဘင်ဟျန်ခေတ်မှ ဖြစ်သည်။ အနိမ့်ပိုင်း မြေလွှာများအား တူးဆွပြီး ရေဒီယိုကာဘွန်နည်းဖြင့် သက်တမ်းသတ်မှတ်ရာတွင် ဘီစီ ၆၀၀၀ ခန့်ကို ညွှန်ပြနေသည်။<ref name=stark2004 /><ref>{{cite web|url=http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=841%3Athe-second-prehistoric-archaeological-excavation-in-laang-spean-2009&catid=80&lang=en|title=The Second Prehistoric Archaeological Excavation in Laang Spean (2009)|first=Michel|last=Tranet|date=20 October 2009|accessdate=17 November 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101174655/http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=841%3Athe-second-prehistoric-archaeological-excavation-in-laang-spean-2009&catid=80&lang=en|archivedate=1 January 2011}}</ref> ထိုနေရာတွင်ပင် အထက်ပိုင်းမြေလွှာများကို တူးဆွရာ ကျောက်ခေတ်သစ်သို့ ကူးပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာ အထောက်အထားများကို တွေ့ရပြီး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အစောဆုံးသက်တမ်းရှိသော မြေထည်ကြွေထည်များ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=840%3Athe-oldest-ceramic-in-cambodias-laang-spean-1966-68&catid=80&lang=en|title=The Oldest Ceramic in Cambodia's Laang Spean (1966–68)|date=20 October 2009|accessdate=17 November 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101163727/http://www.smartcambodia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=840%3Athe-oldest-ceramic-in-cambodias-laang-spean-1966-68&catid=80&lang=en|archivedate=1 January 2011}}</ref> ဟိုလိုဆင်းခေတ် နှင့် သံခေတ်ကြားမှ ရှေးဟောင်းသုတေသန တွေ့ရှိချက်မှာလည်း ရှားပါးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား သမိုင်းမတီမီခေတ်၏ အရေးပါသော ဖြစ်ရပ်မှာ မြောက်ဘက်မှ ပထမဆုံး ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးသူလည်သမားများ ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၃ ထောင်စုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် စတင်ခဲ့သည်။<ref name=higham2001pre>{{Cite book|author=Higham, Charles |title=The civilization of Angkor|publisher=Phoenix|isbn=978-1-84212-584-7|url=https://books.google.com/?id=_oZ52cuX8s4C|date=January 2002}}, pp.13–22</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တွေ့ရသော စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံး သက်သေအထောက်အထားများမှာ အမျိုးမျိုးသော စက်ဝိုင်းပုံ မြေဖို့ခြင်းများ ဖြစ်ပြီး မမ်မော့အနီး မြေသားနီများတွင် လည်းကောင်း ဗီယက်နမ်နှင့် နီးစပ်သော ဒေသများတွင်လည်းကောင်း ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ အသုံးပြုမှုနှင့် သက်တမ်းမှာ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော်လည်း အချို့မှာ ဘီစီ ၂ ထောင်စုနှစ် အတွင်းက ဖြစ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://memotcentre.org/Earthwork.html|title=Research History|publisher=Memot Centre for Archaeology|accessdate=6 February 2009}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Albrecht, Gerd|year=2000|title=Circular Earthwork Krek 52/62 Recent Research on the Prehistory of Cambodia|journal=Asian Perspectives|volume=39|issue=1–2|issn=0066-8435|url=http://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf|accessdate=15 November 2009|display-authors=1|author2=<Please add first missing authors to populate metadata.>}} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf |access-date=20 March 2022 |archive-date=22 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200422173620/https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf |accessdate=20 March 2022 |archivedate=22 April 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200422173620/https://muse.jhu.edu/demo/asian_perspectives/v039/39.1albrecht.pdf }}</ref> [[File:Bayon Angkor Relief1.jpg|thumb|ဘေယွန်အား လွတ်မြောက်ရန်အတွက် ခမာစစ်တပ်မှ ချမ်တို့နှင့် စစ်တိုက်ရန် သွားရောက်စဉ်]] အချိန်ကာလ အတိအကျသတ်မှတ်၍ မရသော အခြား သမိုင်းမတင်မီခေတ်ဒေသများမှာ ၁၈၇၅ တွင် ပထမဆုံး စတင် စူးစမ်းခဲ့သော နေရာဖြစ်သည့် ဆမ်ရောင်း ဆန် (ရှေးဟောင်းမြို့တော် အူဒေါင် နှင့် သိပ်မဝေးသောနေရာ) <ref name=higham1989>{{Cite book|author=Higham, Charles |title=The Archaeology of Mainland Southeast Asia|url=https://archive.org/details/archaeologyofmai0000high |year=1989|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-27525-5}}, p.120</ref>နှင့် မြောက်ပိုင်းပြည်နယ် ဘွန်တေးမူရှေး အတွင်းရှိ "ဖွမ်စနေး" တို့ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|author1=O'Reilly, Dougald J.W. |author2=von den Driesch, Angela |author3=Voeun, Vuthy |year=2006|title=Archaeology and Archaeozoology of Phum Snay: A Late Prehistoric Cemetery in Northwestern Cambodia|journal=Asian Perspectives |volume=45|issue=2|issn=0066-8435}}</ref> ဖွန်စနေးတွင် တူးဖော်မှုများအရ သင်္ချိုင်း ၂၁ ခုကို တွေ့ရှိရပြီး ထိုအတွင်း၌ သံလက်နက်များနှင့် ဦးခေါင်းဒဏ်ရာများတွေ့ရှိရသဖြင့် ရှေးအခါက ပဋိပက္ခရှိခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြနေပြီး အန်ကောရှိ မြို့ကြီးများနှင့် ဖြစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။<ref name=higham2001pre /><ref>Domett, K. M., O'Reilly, D. J. W., & Buckley, H. R. (2011). Bioarchaeological evidence for conflict in Iron Age northwest Cambodia. Antiquity, 85(328).441–458</ref> <ref>Domett, K. M., O'Reilly, D. J. W., & Buckley, H. R. (2011). Bioarchaeological evidence for conflict in Iron Age northwest Cambodia. Antiquity, 85(328)</ref>ရာတာနာကိရိ တွင် သတ္တုတွင်း တူးဖော်ရာ၌ သမိုင်းမတင်မီခေတ်က လက်မှုပစ္စည်းများကို မကြာခဏတွေ့ရလေ့ ရှိသည်။<ref name=stark2004 /> သံကို ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး အထောက်အထားများကို ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံနေရာဖြစ်သော ခိုရတ်ကုန်းမြင့်တွင် တွေ့ရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် သံခေတ် အခြေချနေထိုင်မှုများကို ဘက်ဆေးချမ်ကရောင် ပုထိုး နှင့် အခြားသော အန်ကောခေတ် ပုထိုးများ၏ အောက်ခြေတွင် တွေ့ရပြီး စက်ဝိုင်းပြီးမြေဖို့ခြင်းများကို အန်ကော၏ အနောက်မြောက်ဘက် ကီလိုမီတာ အနည်းငယ် အကွာတွင် ရှိသော "လိုဗီး" ၏ အောက်ခြေတွင် တွေ့ရသည်။ လူသေမြှုပ်နှံမှုများသည် အခြားတွေ့ရှိမှုများထက် ပိုများပြီး စားရေရိက္ခာ ရရှိမှု တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကုန်သွယ်ခြင်း ( ခရီးရှည် ကုန်သွယ်ခြင်းပင် ရှိသည်။ ဘီစီ ၄ ရာစုတွင် အိန္ဒိယနှင့် ကုန်သွယ်ရေးမှာ စတင်နေပြီ ဖြစ်သည်။)တို့အပြင် လူမှုအဆင့်အတန်း နှင့် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းများ ရှိကြောင်းလည်း သက်သေပြနေသည်။<ref name="Carter, A. K. 2011">Carter, A. K. (2011). Trade and Exchange Networks in Iron Age Cambodia: Preliminary Results from a Compositional Analysis of Glass Beads. Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, 30, 178–188.</ref> သံခေတ်မှ တွေ့ရှိရသော လက်မှုပစ္စည်းများတွင် ဖန်ပုတီးများမှာ အရေးပါသော အထောက်အထား ဖြစ်သည်။ အမျိုးမျိုးကွဲပြားသော ဖန်ပုတီးများကို ကမ္ဘောဒီးယား တစ်ဝှမ်းရှိ ဒေသအချို့တွင် တွေ့ရှိရပြီး အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ ဖွန်စနေး နှင့် အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ ပရိုဟီးယားတို့တွင် တွေ့ရှိရသဖြင့် ထိုအချိန်က ပင်မ ကုန်သွယ်ရေး ကွန်ယက် နှစ်ခု ရှိကြောင်း ပြသနေသည်။ ထိုကွန်ယက်နှစ်ခုမှာ အချိန်နှင့် နေရာ ကွာခြားနေသဖြင့် အေဒီ ၂ ရာစု မှ ၄ ရာစု အတွင်း ကွန်ယက်တစ်ခုမှ အခြားကွန်ယက်တစ်ခု သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြနေပြီး လူပတ်ဝန်းကျင် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဩဇာအာဏာ ပြောင်းလဲသွားခြင်း ဖြစ်မည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="Carter, A. K. 2011" /> ===အန်ကောမတိုင်မီခေတ် နှင့် အန်ကောခေတ်=== {{multiple image|caption_align=center|header_align=center | direction = vertical | width = 200 | image1 = Angkor Wat.jpg | caption1 = [[အန်ကောဝပ်]]. | image2 = Bayon Angkor frontal.jpg | caption2 = ဗောဓိသတ္တဘုရားလောင်း [[အဝလောကိတေသွာရ]] ၏ မျက်နှာကို ပရာဆတ် ဘာရွန်တွင် တွေ့ရပုံ }} အေဒီ ၃ရာစု၊ ၄ ရာစု နှင့် ၅ ရာစုတို့တွင် အိန္ဒိယ တိုင်းနိုင်ငံများဖြစ်သော ဖူနန်းပြည် နှင့် ၎င်း၏ နေရာအား ဆက်ခံသော ချန်နလာပြည်တို့သည် ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်း နေရာတို့ ပေါင်းစပ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ နှစ်ပေါင်း ၂,၀၀၀ ကျော်တိုင်အောင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် အိန္ဒိယမှ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုများကို ခံယူပြီး ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် လာအိုနိုင်ငံဖြစ်သော အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ ယဉ်ကျေးမှုလောကများသို့ ပြန်လည်ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။<ref name="BRIT">{{cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/90520/Cambodia |title=History of Cambodia |encyclopedia=Britannica.com |accessdate=16 March 2013}}</ref> ထိုတိုင်းပြည်များအကြောင်း အခြားသိရှိရသည်မှာ နည်းပါးပြီး တရုတ်တို့၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများနှင့် ပဏ္ဍာဆက်မှတ်တမ်းများ အရ ၎င်းတို့ကို ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဖူနန်းနယ်မြေတွင် မဟာအလက်ဇန္ဒား၏ ပထဝီပညာရှင် ကလောဒီးယပ် တော်လမီမှ "ကတ်တီဂါရ" ဟု သိရှိသော ဆိပ်ကမ်းတည်ရှိခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ တရုတ်တို့၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ချန်နလာ၏ ပထမ ဂျာယာဗာမန်း ဘုရင်မှာ ၆၈၁ ခုနှစ်ခန့်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြနေပြီး ထို့နောက်တွင် မငြိမ်သက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ တိုင်းပြည်အား ကုန်းချန်ဒလာ နှင့် ရေချန်ဒလာဟု နှစ်ခြမ်းကွဲသွားစေခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အား ဂျားဗားကျွန်း၏ ဩဇာခံသော အင်အားနိမ့်ပါးသော မင်းသားများမှ လျော့ရည်းစွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် ချန်နလာ၏ အပျက်အစီးများကြားမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ခိုင်မာစွဦ တည်ထောင်နိုင်ခဲ့ကာ ဒုတိယ ဂျာယာဗာမန် ဘုရင် (အေဒီ ၇၉၀မှ အေဒီ ၈၃၅ အထိ အုပ်စိုးခဲ့သည်။) ဂျားဗားပြည်မှ လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့ပြီး မိမိဘာသာ ဒေဝါရာဂျာဘွဲ့ ခံယူခဲ့သည်။ သူနှင့် သူ၏ နောက်လိုက်များသည် ဘုရား-ဘုရင် ဂိုဏ်းကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့ကာ ၉ ရာစုမှ ၁၅ ရာစုအတွင်း ထိုဒေသ၌ ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.art-and-archaeology.com/seasia/ppenh/khmer01.html |title=Khmer Empire Map |publisher=Art-and-archaeology.com |accessdate=27 June 2010}}</ref> အဋ္ဌမဂျာရာဗာမန် လက်ထက်တွင် အန်ကောဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်အား မွန်ဂိုမှ ကူဗလိုင်ခန်၏ စစ်တပ်မှ တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း ဘုရင်အနေနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဝယ်ယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>Cœdès, George. (1956) ''The Making of South East Asia,'' pp.127–128.</ref> ၁၃ ရာစုခန့်တွင် သီရိလင်္ကာ ဘုန်းကြီးများမှ အရှေ့တောင်အာရှအား ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://asia.msu.edu/seasia/Cambodia/religion.html |title=Windows on Asia |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070521010839/http://asia.msu.edu/seasia/Cambodia/religion.html |archivedate=21 May 2007}}</ref> ဘာသာတရားမှာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် အန်ကော၌ ရေပန်းစားသော ဘာသာတရားအဖြစ် ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာနေရာတွင် အစားထိုး ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၂၉၅ ခုနှစ် တတိယ အင်ဒရာ ဗာမန် အာဏာရသည်အထိ နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင်ဘာသာ ဖြစ်မလာခဲ့ပေ။<ref>[http://www.cambodia-travel.com/khmer/angkor-era3.htm Angkor Era – Part III (1181–1309 A.D)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121201053806/http://www.cambodia-travel.com/khmer/angkor-era3.htm |date=1 December 2012 }}, Cambodia Travel.</ref> ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် ၁၂ရာစုအတွင်း အရှေ့တောင်အာရှ၏ အကြီးဆုံး ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ ဩဇာအာဏာ ဗဟိုချက်မှာ အန်ကော ဖြစ်ပြီး ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ အထွဋ်အထိပ် ရောက်ရှိစဉ်တွင် မြို့တော်အများအပြားကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာမှ သုတေသနပညာရှင် အဖွဲ့က ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံများနှင့် အခြားသော ခေတ်မီနည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ ကောက်ချက်ချခဲ့သည်မှာ အန်ကောသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စက်မှုခေတ်မတိုင်မီက အကြီးဆုံး မြို့ပြ ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြို့ပြအကျယ်အဝန်းမှာ {{convert|၂,၉၈၀|km2|sqmi|0|abbr=off}} မျှ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite journal |url=http://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |title=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America: A comprehensive archaeological map of the world's largest pre-industrial settlement complex at Angkor, Cambodia |accessdate=27 June 2010 |doi=10.1073/pnas.0702525104 |pmid=17717084 |volume=104 |issue=36 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |pages=14277–14282 |year=2007 |last1=Evans |first1=D. |pmc=1964867 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |access-date=20 March 2022 |archive-date=25 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225162634/https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full |accessdate=20 March 2022 |archivedate=25 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225162634/https://www.pnas.org/content/104/36/14277.full }}</ref> မြို့တော်မှာ လူဦးရေ ၁ သန်းခန့် အထိ နေထိုင်နိုင်သော အကျယ်အဝန်း ရှိသည်။<ref>[https://web.archive.org/web/20110605004646/http://www.independent.co.uk/news/world/asia/metropolis-angkor-the-worlds-first-megacity-461623.html Metropolis: Angkor, the world's first mega-city], The Independent, 15 August 2007</ref> အများဆုံးသိကြပြီး အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည့် အန်ကောဝပ် ဘုရားကျောင်းမှာလည်း ကမ္ဘောဒီးယား၏ အတိတ်က အဓိက ဒေသတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်ကို သတိပေးနေသကဲ့သို့ ရှိသည်။ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် အင်အားကျဆင်းလာသော်လည်း ၁၅ ရာစု ပျက်သုဉ်းသွားသည့် အချိန်အထိ ထင်ရှားသော အားတစ်ခု အဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေသေးသည်။ ===အန်ကောလွန်ခေတ်=== [[File:Vietnam 1760.jpg|thumb|၁၇၆၀ တွင် တွေ့ရသော အင်ဒိုချိုင်းနား မြေပုံ]] အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်များနှင့် စစ်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် အန်ကောအား အယုဒ္ဓယပြည်မှ ဝင်ရောက်ကျူးကျော် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၄၃၂ တွင် စွန့်ပစ်ခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ဂေဟစနစ် ပျက်ယွင်းမှုနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="Chan">Chandler, David P (1991) ''The Land and the People of Cambodia'', HarperCollins. New York, New York. p. 77, {{ISBN|0060211296}}.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20041225132009/http://www.signonsandiego.com/news/world/20040613-0915-fallenangkor.html Scientists dig and fly over Angkor in search of answers to golden city's fall], The Associated Press, 13 June 2004</ref> ထိုအကြောင်းကြောင့် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ တုံ့ဆိုင်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး တိုင်းပြည်၏ ပြည်တွင်းရေးကိစ္စရပ်များမှာ အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်များ၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သို့ ရောက်သောအခါ ခမာတို့၏ အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အဦး တည်ဆောက်မှုများ ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်းယုံကြည်မှုများ ဖြစ်သော မဟာယနဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ဟိန္ဒူ၏ ဘုရင်ဘုရား ဂိုဏ်းတို့၏ နေရာတွင် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အစားထိုး ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ မြို့တော်ကို လောင်းဗက် သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုနေရာတွင် တိုင်းပြည်မှာ ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးဖြင့် တဖန်ပြန်လည် ထွန်းကားအောင် ကြံဆောင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားအား ဥရောပ မှတ်တမ်းများတွင် ပထမဆုံး ဖော်ပြခြင်းမှာ ၁၅၁၁ တွင် ပေါ်တူဂီတို့မှ ဖော်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပေါ်တူဂီ ခရီးသည်တို့မှ မြို့တော်အား စည်းစိမ်ဥစ္စာနှင့် နိုင်ငံခြား ကုန်သွယ်ရေး ထွန်းကားသော မြို့ အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ အယုဒ္ဓယ နှင့် ဗီယက်နမ်တို့နှင့် ဆက်လက် စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် နယ်မြေများ ထပ်မံဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ၁၅၉၄ တွင် အယုဒ္ဓယ ၏ မဟာ နာရစွမ်ဘုရင်မှ လောင်းဗက်အား အောင်မြင်ပြီး ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခမာမြို့တော် အသစ်ဖြစ်သော အူဒေါင်းအား ၁၆၁၈ တွင် လောင်းဗက်၏ တောင်ဘက်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘုရင်များမှာ ထိုင်း နှင့် ဗီယက်နမ်တို့၏ ဩဇာခံ အဖြစ် တစ်လှည့်စီ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် နောက်ထပ် ၃ ရာစုအတွင်း အသက်ဆက်နိုင်ခဲ့ပြီး လွတ်လပ်သောကာလမှာ အနည်းငယ်သာ ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစုများမှာ ဆိုင်ယမ်(ထိုင်း)၊ အန်နာမိုက် (ဗီယက်နမ်) နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့မှ လိုက်လံဖမ်းဆီး ကျွန်ပြုခြင်းကို ဆက်တိုက်ခံခဲ့ရသည်။<ref>Colquhoun, Archibald Ross (1885). Amongst the Shans (p. 53). London: Field & Tuer; New York: Scribner & Welford. https://books.google.com/books?id=3wQPAAAAMAAJ&pg=PA53</ref><ref>"[https://web.archive.org/web/20101009132129/http://kyotoreviewsea.org/slavery4.htm Slavery in Nineteenth-Century Northern Thailand (Page 4 of 6)]". ''Kyoto Review of South East Asia''; (Colquhoun 1885:53).</ref> ၁၉ ရာစုအတွင်းတွင် ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ထိန်းချုပ်ရန် အပြိုင်အဆိုင်ကြိုးစားခြင်းကြောင့် ဗီယက်နမ် မင်းချင်းတို့က ခမာတို့အား ဗီယက်နမ်တို့၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ကျင့်သုံးရန် ဖိအားပေးခြင်း ခံခဲ့ရသော အချိန်ကာလ ရှိခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့အား ပုန်ကန်မှု အချို့ ရှိခဲ့ပြီး ထိုင်းတို့ထံမှ အကူအညီ တောင်းခံခဲ့သည်။ ၁၈၄၁-၁၈၄၅ ထိုင်း-ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲ သည် ကမ္ဘောဒီးယားအား ပူးတွဲ ဆူဇာရိန်တီ (နိုင်ငံခြားရေးကို အုပ်စိုးသူပြည်ပနိုင်ငံမှ စီမံ၍ ပြည်တွင်းရေးကို မိမိဘာသာ စီမံသောနိုင်ငံ) နိုင်ငံ အဖြစ် ထားရှိရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ ထို့မှတဆင့် နိုရိုဒုန် ပရွန်ဘိုရီရက် ဘုရင်မှ ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ် ထားရှိရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သော အနေအထားသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ ===ပြင်သစ်ကိုလိုနီခေတ်=== {{multiple image|caption_align=left|header_align=center | align = right | direction = vertical | width = 150 | image1 = | caption1 = ဆီဆိုဝပ် ဘုရင် | image2 = Norodom Sihanouk Coronation Regalia 1941 cc.jpg|thumb|left|[[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] ၁၉၄၁ တွင် နန်းတက် ဘိသိက်ခံနေပုံ | caption2 = ၁၉၄၁ တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘိသိက်ခံနေပုံ | image3 = | caption3 = }} ၁၈၆၃ တွင် ထိုင်းတို့တင်မြှောက်ထားသော နိုရိုဒွန်ဘုရင် မှ<ref name="CHANDLER" /> ပြင်သစ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားအား ထိုင်းတို့ထံမှ ကာကွယ်ပေးရန် အကူအညီတောင်းခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရာမ ၄ ဘုရင်မှ ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ထိန်းချုပ်ခြင်းအား စွန့်လွှတ်ရန် နှင့် ထို့အတွက် ဘတ်တမ်ဘန် နှင့် ဆီရမ်ရိ ပြည်နယ်တို့အား အစားပြန်ပေးရန် သဘောတူညီခဲ့သည့်အတွက် ထိုပြည်နယ်တို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်း တရားဝင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၀၇ ခုနှစ် ပြင်သစ်နှင့် ထိုင်းတို့ နယ်စပ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုသော အခါမှသာ ထိုပြည်နယ်များကို ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်တို့၏ အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ် ၁၈၆၇ မှ ၁၉၅၃ ခုနှစ်အထိ ရှိနေခဲ့ပြီး ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနား ကိုလိုနီ နယ်မြေ၏ တစိတ်တဒေသ အဖြစ် ပြင်သစ်တို့မှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း ၁၉၄၁ မှ ၁၉၄၅ အတွင်းတွင်မူ ဂျပန်တို့မှ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ခဲ့သည်။<ref name="Kamm" />၁၈၇၄ မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အတွင်း စုစုပေါင်း လူဦးရေမှာ ၉၄၆,၀၀၀ မှ ၅.၇ သန်း အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ <ref name="Population">"[http://countrystudies.us/cambodia/40.htm Cambodia – Population]". Library of Congress Country Studies.</ref> ၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် နိုရိုဒွန် ဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါ ပြင်သစ်တို့မှ ဘုရင်ရွေးချယ်မှုကို ချုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး နိုရိုဒွန် နှင့် ညီအစ်ကို တော်စပ်သူ ဆီဆိုဝပ်အား ဘုရင်အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ဆီဆိုဝပ်၏ သားဖြစ်သူ မိုနီဗွန်ဘုရင် ကွယ်လွန်သော အခါတွင် ရာဇပလ္လင်မှာ လစ်လပ်သွားခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့မှ မိုနီဗွန်၏ သား မိုနီရက် သည် အလွန်ပင် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်တတ်သည်ဟု ယူဆသဖြင့် ဘုရင်အဖြစ် မတင်မြှောက်ခဲ့ပေ။ သူ့အစား ဆီဆိုဝပ်ဘုရင်၏ သမီးမှ မွေးဖွားသော မြေးဖြစ်သူ [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] အား ဘုရင်အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့မှ အသက်ငယ်သော သီဟာနုကို အလွယ်တကူ ထိန်းချုပ်နိုင်မည်ဟု ထင်မြင်ယူဆခဲ့သည်။<ref name="Kamm">{{Cite book| last = Kamm | first = Henry | author-link = Henry Kamm | title = Cambodia: report from a stricken land | url = https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm| url-access = registration | publisher=Arcade Publishing | year = 1998 | location = New York | page = [https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm/page/27 27] | isbn = 1-55970-433-0}}</ref>သို့သော်လည်း သူတို့ယူဆချက် မှားယွင်းခဲ့ပြီး နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘုရင် အုပ်စိုးစဉ်ကာလတွင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်တို့လက်အောက်မှ ၁၉၅၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။<ref name="Kamm" /> ===လွတ်လပ်ရေးရခြင်း နှင့် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ=== ကမ္ဘောဒီးယားသည် [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] ဘုရင်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံဖြစ်လာသည်။ ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနားအား လွတ်လပ်ရေးပေးသော အခါတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအနေနှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ရန် မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ခဲ့ရပြီး ထိုဒေသကို ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသို့ ပေးအပ်လိုက်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယခင်က ခမာဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော်လည်း ထိုဒေသကို ဗီယက်နမ်တို့က ၁၆၉၈ ခုနှစ်ကတည်းက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ပြီး ဒုတိယ ချေ ချက်သာ ဘုရင်က ဗီယက်နမ်တို့အား အခြေချနေထိုင်ရန် ထိုအချိန် မတိုင်မီ ဆယ်စုနှစ် အချို့ကတည်းက ခွင့်ပြုခဲ့သည်။<ref name=autogenerated1>{{Cite book| last = Kamm | first = Henry | author-link = Henry Kamm | title = Cambodia Report from a Stricken Land | url = https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm | publisher=Arcade Publishing | year = 1998 | location = New York | page = [https://archive.org/details/cambodiareportfr00kamm/page/23 23]| isbn = 1-55970-507-8 }}</ref> ထိုကိစ္စသည် သံတမန်ရေးရာ ကိစ္စများတွင် အဟန့်အတား တစ်ခုအဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ခမာလူမျိုး ၁ သန်းကျော်တို့ ထိုဒေသတွင် နေထိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။ ခမာနီတို့က ထိုဒေသကို ကျူးကျော်ပြီး နယ်မြေကို ပြန်လည်ရယူရန်ကြိုးစားခြင်းက ဗီယက်နမ်တို့ ကမ္ဘောဒီးယားကို ကျူးကျော်ရခြင်း၏ အကြောင်းတရားတစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့ပြီး ခမာနီတို့ ဖြုတ်ချခံခဲ့ရသည်။ [[File:Mao Sihanouk.jpg|thumb|left|[[နိုရိုဒွန် သီဟာနု]] နှင့် [[မော်စီတုန်း]]တို့ကို ၁၉၅၆ တွင် တွေ့ရစဉ်]] ၁၉၅၅ တွင် သီဟာနုသည် သူ့ဖခင်ကို အလေးပေးသော အနေဖြင့် နန်းစွန့်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့ကာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် အရွေးခံခဲ့ရသည်။ သူ၏ ဖခင် ၁၉၆၀ တွင် ကွယ်လွန်သည့် အခါတွင် သီဟာနုသည် နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင် တဖန် ပြန်ဖြစ်ခဲ့ပြီး မင်းသားကြီး ဘွဲ့ကို ခံယူခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲ အရှိန်မြင့်လာသော အခါ သီဟာနုသည် စစ်အေးတိုက်ပွဲ အတွင်း ကြားနေသည့် ပေါ်လစီကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ သီဟာနု အနေနှင့် ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားကို ခိုလှုံရာ နယ်မြေ အဖြစ် အသုံးပြုရန် ခွင့်ပြုခဲ့ပြီး တောင်ဗီယက်နမ်တွင် တိုက်ခိုက်နေသော သူတို့၏ စစ်တပ်များသို့ လက်နက် နှင့် အခြား အကူအညီများ တင်ပို့ရန် ထောက်ပို့လမ်းကြောင်း အဖြစ် အသုံးပြုခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ထိုပေါ်လစီအား ရှက်စရာကောင်းသော ပေါ်လစီဟု ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသား အမြောက်အမြားက ရှုမြင်ကြသည်။ ၁၉၆၇ တွင် သီဟာနု မှ ဝါရှင်တန်ပို့စ် သတင်းစာမှ သတင်းစာဆရာ စတန်လေ ကာနိုးအား အကယ်၍ အမေရိကန်တို့အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့ကို မထိခိုက်ပါက ဗီယက်နမ်တို့၏ ခိုလှုံရာနေရာများကို ဗုံးကြဲမည် ဆိုလျှင် သူ့အနေနှင့် ကန့်ကွက်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>Washington Post, 29 December 1967</ref> ထိုသတင်းစကားကိုပင် [[လန်ဒန် ဘန်းနက်စ် ဂျွန်ဆင်|အမေရိကန်သမ္မတ ဂျွန်ဆင်]] ၏ ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သော ချက်စတာ ဘောင်း သို့လည်း ၁၉၆၈ ဇန်နဝါရီလတွင် ပေးခဲ့သည်။<ref>Morris, p. 44, {{ISBN|0804730490}}.</ref> သို့သော်လည်း အများပြည်သူရှေ့တွင် သီဟာနု အနေနှင့် အမေရိကန်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားတွင် လေကြောင်း​ဗုံးကြဲမှု ပြုလုပ်ခြင်းကို ကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး မတ်လ ၂၆ တွင် သူက ပြောကြားခဲ့သည်မှာ "ဒီလို ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေကို အမြန်ဆုံးနဲ့ အသေအချာကို ရပ်တန့်ပစ်ရမယ်။" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ မတ်လ ၂၈ ရက်တွင် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကျင်းပခဲ့ပြီး သီဟာနုမှ နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာနတို့အား "နိုင်ငံတကာတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ရှင်းလင်းပြတ်သားသော ရပ်တည်မှုကို ထုတ်ဖော်ပေးရန် တောင်းပန်ပါတယ်။​ဒါကတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘယ်လို အခြေအနေမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဘယ်လိုဆင်ခြေနဲ့ပဲ ဖြစ်ဖြစ် ကမ္ဘောဒီးယားနယ်မြေထဲမှာ ဗုံးကြဲတာကို ဆန့်ကျင်ပါတယ်။" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>''Bombing in Cambodia: Hearings before the Committee on Armed Services, U.S. Senate, 93d Cong., 1st sess.'', July/August 1973, pp. 158–160, the primary source on the "secret bombings".</ref> အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် စစ်သားများမှ သီဟာနု၏ အုပ်ချုပ်သည့် ပုံစံ အပြင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ ဖယ်ခွါသွားသည်ကို မနှစ်မြို့ကြပေ။ ===ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၇၀-၇၅)=== သီဟာနုသည် ၁၉၇၀တွင် ဘေဂျင်းသို့ အလည်အပတ်သွားရောက်နေစဉ်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး လွန်နို နှင့် မင်းသား စီစိုဝပ်သ် စီရစ် မာတပ် ဦးဆောင်သော စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့ အာဏာသိမ်းမှုကို ထောက်ပံ့ကြောင်း သက်သေမပြနိုင်ပေ။<ref>Clymer, K. J., ''The United States and Cambodia'', Routledge, 2004, p.22</ref> သို့သော်လည်း အာဏာသိမ်းမှု ပြီးဆုံးသည့်အခါတွင် အစိုးရသစ်သည် ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်တို့အား ကမ္ဘောဒီးယားမှ ထွက်ခွါသွားရန် အမြန်ဆုံး တောင်းဆိုခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ နိုင်ငံရေးအရ ထောက်ခံမှု ရရှိခဲ့သည်။ သူတို့ခိုလှုံရာနေရာများနှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ သူတို့၏ ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်းများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် အသည်းအသန် ဆန္ဒပြင်းပြနေသော မြောက်ဗီယက်နမ်သားများ နှင့် ဗီယက်ကောင်းတပ်များသည် အစိုးရသစ်အား လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှု ချက်ချင်း စတင်တော့သည်။ ဘုရင်မှ သူ၏ နောက်လိုက်များအား အစိုးရအား ဖြုတ်ချရန် တိုက်တွန်းခဲ့သဖြင့် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ရန် အခြေအနေသို့ အလျှင်အမြန် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ <ref name="SIHNK">{{Cite book | author = Norodom Sihanouk | authorlink = နိုရိုဒွန် သီဟာနု| title = My War with the CIA, The Memoirs of Prince Norodom Sihanouk as related to Wilfred Burchett | publisher = Pantheon Books | year = 1973 | isbn = 0-394-48543-2 | url = https://archive.org/details/mywarwithcia00noro }}</ref> {{multiple image|caption_align=left|header_align=center | align = left | direction = vertical | width = 215 | image1 = US aircraft LORAN bombing over Cambodia c1973.JPG | caption1 = အမေရိကန်တို့ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ၁၉၇၀ မှ ၁၉၇၃ အတွင်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာတွင် လူပေါင်း ထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite journal |last1=Owen |first1=Taylor |last2=Kiernan |first2=Ben |title=Bombs Over Cambodia |journal=The Walrus |date=October 2006 |url=http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf |pages=32–36 |quote=The evidence of survivors from many parts of [Cambodia] suggests that at least tens of thousands, probably in the range of 50,000 to 150,000 deaths, resulted from the US bombing campaigns ..." |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420220434/http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf |archivedate=20 April 2016 }} See {{cite web |authorlink1=Ben Kiernan |last1=Kiernan |first1=Ben |last2=Owen |first2=Taylor |url=http://apjjf.org/2015/13/16/Ben-Kiernan/4313.html |title=Making More Enemies than We Kill? Calculating U.S. Bomb Tonnages Dropped on Laos and Cambodia, and Weighing Their Implications |work=The Asia-Pacific Journal |date=26 April 2015 |accessdate=19 September 2016 |archive-date=12 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150912002843/http://www.yale.edu/cgp/Walrus_CambodiaBombing_OCT06.pdf }}</ref> | image2 = Marines deploy at LZ Hotel.jpg | caption2 = အီးဂဲလ်ပူး စစ်ဆင်ရေး | image3 = | caption3 = }} မကြာမီတွင်ပင် ခမာနီသူပုန်တို့က သီဟာနုကို အသုံးပြု၍ ထောက်ခံမှု ရရှိရန် စတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၇၀ မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ် အစောပိုင်း အထိ ကမ္ဘောဒီးယား ပဋိပက္ခမှာ အစိုးရ၊ ကမ္ဘောဒီးယားစစ်တပ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များ ကြားတွင်သာ ဖြစ်သည်။​သူတို့အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား နယ်မြေအား ထိန်းချုပ်နိုင်လာသော အခါတွင် ဗီယက်နမ်ကွန်မြူနစ်တို့မှ နိုင်ငံရေး အခြေခံအဆောက်အအုံသစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ထို စနစ်အား ကြီးစိုးခဲ့သည်မှာ ယခုအခါ ခမာနီဟု ရည်ညွှန်းကြသော ကမ္ဘောဒီးယား ကွန်မြူနစ်များပင် ဖြစ်သည်။<ref>Morris, pp. 48–51.</ref> ၁၉၆၉မှ ၁၉၇၃ အတွင်းတွင် ဗီယက်နမ် သမ္မတနိုင်ငံ​(တောင်ဗီယက်နမ်) နှင့် အမေရိကန်တပ်များက ဗီယက်ကောင်းများနှင့် ခမာနီတို့ကို နှောင့်ယှက်ရန်ကြိုးပမ်းသည့် အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ဆိုဗီယက်တို့ သိမ်းဆည်းထားသော မှတ်တမ်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ် တို့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား သိမ်းဆည်းရန် ကြိုးစားမှုအား ခမာနီတို့မှ အတိအလင်း တောင်းဆိုမှုကြောင့် ဖြစ်ပြီး ပိုပေါ့ နှင့် ဒုတိယအကြီးဆုံး ဖြစ်သော နွမ်းချာတို့မှ ညှိနှိုင်းခဲ့သည်ဟု သိရသည်။<ref>Mosyakov, Dmitry (2004) [https://web.archive.org/web/20090101000000*/http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc "The Khmer Rouge and the Vietnamese Communists: A History of Their Relations as Told in the Soviet Archives"], in Susan E. Cook, ed., ''Genocide in Cambodia and Rwanda'', Yale Genocide Studies Program Monograph Series No. 1, pp. 54 ff.: "In April–May 1970, many North Vietnamese forces entered Cambodia in response to the call for help addressed to Vietnam not by Pol Pot, but by his deputy Nuon Chea. Nguyen Co Thach recalls: "Nuon Chea has asked for help and we have liberated five provinces of Cambodia in ten days."" {{cite web|url=http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc |title=Archived copy |accessdate=13 April 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130309074636/http://www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc |archivedate=9 March 2013 |df= }}</ref> မြောက်ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယား စစ်တပ်တို့ တပ်စွဲထားသော နေရာများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ကမ်ပူးချား ကွန်မြူနစ်ပါတီ (စီပီကေ) မှ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို တိုက်ခိုက်မှုအား တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်သည့် အနေနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ [[ရစ်ချက် နစ်ကဆင်]] မှ အမေရိကန်နှင့် တောင်ဗီယက်နမ် ကုန်းတပ်များသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ အခြေစိုက်စခန်းများကို ဖျက်စီးရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ဝင်ရောက်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>Short, Philip (2004) ''Pol Pot: Anatomy of a Nightmare'', Henry Holt & Co.: New York, p. 204, {{ISBN|0805080066}}.</ref>အမေရိကန်နှင့် တောင်ဗီယက်နမ်တပ်များမှ လက်နက်ခဲယမ်း အမြောက်အမြားကို သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များကို ထိန်းချုပ်ရန် ကိစ္စမှာ ခက်ခဲခဲ့သည်။ ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အဓိက ခေါင်းဆောင် ၃ ဦးဖြစ်သော လွန်နို၊ သီဟာနု၏ ညီအစ်ကိုဝမ်းကွဲဖြစ်သော ဆီရစ်မာတက် နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော်ခေါင်းဆောင် အင်တမ်တို့ ကြားတွင် ခေါင်းဆောင်မှုမှာ မညီညွတ်မှုများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ လွန်နိုသည် တစိတ်တပိုင်း အာဏာရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး အခြားသူများမှာ သူ့နေရာကို ရယူရန် မကြိုးစားကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့ကာ ပါလီမန်ကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့ပြီး လွန်နိုသည် သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မညီညွတ်ခြင်း၊ လူ ၃၀,၀၀၀ ရှိသော စစ်တပ်အား လူ ၂၀၀,၀၀၀ ကျော် ရှိသော နိုင်ငံတော် တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များအဖြစ် ပြောင်းလဲခြင်း နှင့် ခြစားမှုများ ပျံ့နှံ့ခြင်းတို့ကြောင့် အရပ်ဖက် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် စစ်တပ်မှာ အားနည်းလာခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ကွန်မြူနစ်တို့၏ ထကြွမှုမှာ ဆက်လက် တိုးပွားလာခဲ့ပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ရိက္ခာနှင့် စစ်ရေး ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ပိုပေါ့ နှင့် ယန်ဆာရီတို့သည် ဗီယက်နမ်တွင် လေ့ကျင့်သင်ကြားထားသော ကွန်မြူနစ်များပေါ်တွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး အများစုကို ထုတ်ပစ်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် စီပီကေ တပ်များသည် ပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့ပြီး သူတို့အား ထောက်ပံ့ပေးထားသော ဗီယက်နမ်များထံမှ ပို၍ သီးခြား ရပ်တည်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ သို့ရောက်သော အခါတွင် စီပီကေသည် အစိုးရတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲများကို မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များ၏ ပံ့ပိုးမှု မပါဘဲ တိုက်ခိုက်လာနိုင်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနယ်မြေ၏ ၆၀% နှင့် လူဦးရေ၏ ၃၀%ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ အစိုးရသည် ပုန်ကန်သူများနှင့် စေ့စပ်ဆွေးနွေးရန် ၃ ကြိမ်တိုင်ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၇၄ သို့ ရောက်သော အခါတွင် စီပီကေသည် တိုင်းဒေသ များအဖြစ် လွတ်လပ်စွာ လည်ပတ်ဆောင်ရွက်လာခဲ့ပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်တိုက်ခိုက်ရေး တပ်အချို့မှာ တောင်ဗီယက်နမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားခဲ့သည်။ လွန်နို ၏ အုပ်ချုပ်မှုမှာ မြို့တော်များ ပတ်ဝန်းကျင် အစိတ်အပိုင်း သေးသေးများ နှင့် အဓိက ပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းများ အထိသာ ရှိသည်အထိ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ စစ်ပွဲမှ ဒုက္ခသည် ၂ သန်းကျော်တို့သည် ဖနွမ်းပင် နှင့် အခြားမြို့တော်များတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် ကွန်မြူနစ်တပ်များသည် ထိုးစစ်ကို စတင်ခဲ့ပြီး စစ်ပွဲအတွင်း အကြမ်းတမ်းဆုံး ၁၁၇ ရက် ဖြစ်ခဲ့ကာ ခမာပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံကို ပြိုလဲကျစေခဲ့သည်။ ဖနွမ်းပင်မြို့ ဧရိယာတစ်ဝိုက်တွင် တပြိုင်နက်တည်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကန် တပ်များကို မလှုပ်ရှားနိုင်အောင် ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အခြားသော စီပီကေတပ်ခွဲများက မဲခေါင်အောက်ပိုင်း ပံ့ပိုးရေး လမ်းကြောင်း ကို ထိန်းချုပ်ထားသော ပစ်ခတ်ရေး အခြေစိုက်စခန်းများကို တစ်ချိန်တည်းတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ကွန်ဂရက်မှ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ အကူအညီများ ထပ်မံ ခွင့်ပြုရန် သဘောမတူခဲ့သဖြင့် လေကြောင်းမှ လက်နက်နှင့် ဆန်စပါးတို့ အမေရိကန် ဘဏ္ဍာဖြင့် ထောက်ပံခြင်း ရပ်တန့်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် မစ်ရှင် ကမ္ဘောဒီယားမှ ထွက်ခွာပြီး ၅ ရက်အကြော ၁၉၇၅ ဧပြီလ ၁၇ ရက်တွင် လွန်နို၏ အစိုးရ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>Short, Philip (2004) ''Pol Pot: Anatomy of a Nightmare'', Henry Holt & Co.: New York, p. 4, {{ISBN|0805080066}}.</ref> ===ခမာနီအစိုးရ​ (၁၉၇၅-၇၈)=== [[File:TuolSlang3.jpg|thumb|တူရို စလန်း ပြတိုက်၏ အခန်းများထဲတွင် ခမာနီအစိုးရမှ ရိုက်ကူးထားသော ၎င်းတို့၏ ဒဏ်ကို ခံရသူများ၏ ဓာတ်ပုံအများအပြားကို ပြသထားသည်။]] [[File:Buddhist Stupa at Choeung Ek killing fields, Cambodia.JPG|thumb|ခမာနီ အစိုးရလက်ထက် မျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ခံထားရသောသူများ၏ အစုလိုက်အပြုံလိုက် မြှုပ်နှံထားရာ သင်္ချိုင်းမြေဖြစ်သော ချိုရုံ အက်]] ခမာနီတို့သည် ၁၉၇၅ တွင် ဖနွမ်းပင်သို့ ရောက်ရှိလာပြီး အာဏာရယူခဲ့သည်။ ပိုပေါ့ ဦးဆောင်သော ခမာနီတို့က နိုင်ငံ၏ တရားဝင် အမည်ကို ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား ဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အစိုးရသစ်သည် ၎င်းတို့ဘာသာ မော်စီတုန်းလက်ထက် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မဟာခုန်ပျံကျော်လွှားမှုကြီး ပုံစံကို အတုယူပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ပြည်သူများကို မြို့တော်များမှ အလျှင်အမြန် ထွက်ခွာစေခဲ့ကာ ပြည်သူတရပ်လုံးကို ကျေးလက်ရှိ စီမံကိန်းများသို့ အတင်းအကြပ် ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်လုပ်စေခဲ့သည်။ သူတို့သည် နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို ၁၁ ရာစုမှ ပုံစံအတိုင်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး အနောက်တိုင်း ဆေးဝါးများကို စွန့်ပစ်ခဲ့ကာ ဘုရားကျောင်းများ၊ စာကြည့်တိုက်များနှင့် အနောက်တိုင်း ပုံစံရှိသော အရာမှန်သမျှကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။ ခမာနီ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြည်သူမည်မျှ သေဆုံးခဲ့သည် ဆိုခြင်းကို ခန့်မှန်းကြသည်မှာ တစ်သန်းမှ သုံးသန်း အထိရှိပြီး အများဆုံး ရည်ညွှန်းကြသည့် ကိန်းဂဏန်းမှာ နှစ်သန်း (လူဦးရေ၏ ၄ပုံ ၁ပုံ) ဖြစ်သည်။<ref name="Locard">{{cite journal|last=Locard|first=Henri|title=State Violence in Democratic Kampuchea (1975–1979) and Retribution (1979–2004)|journal=European Review of History|volume=12|issue=1|pages=121–143|date=March 2005|doi=10.1080/13507480500047811|citeseerx=10.1.1.692.8388|s2cid=144712717|url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171020155918/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |date=20 October 2017 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |access-date=2 January 2021 |archive-date=31 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211031164305/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf |accessdate=2 January 2021 |archivedate=31 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211031164305/http://www.paulbogdanor.com/left/cambodia/locard.pdf }}</ref><ref name="CAS">{{cite journal|author-link=Ben Kiernan|last=Kiernan|first=Ben|title=The Demography of Genocide in Southeast Asia: The Death Tolls in Cambodia, 1975–79, and East Timor, 1975–80|url=https://archive.org/details/sim_critical-asian-studies_2003-12_35_4/page/585|journal=Critical Asian Studies|volume=35|issue=4|pages=585–597|year=2003|doi=10.1080/1467271032000147041|s2cid=143971159|quote=We may safely conclude, from known pre- and post-genocide population figures and from professional demographic calculations, that the 1975–79 death toll was between 1.671 and 1.871 million people, 21 to 24 percent of Cambodia's 1975 population.}}</ref><ref name="Heuveline, Patrick 2001">{{cite book|last=Heuveline|first=Patrick|chapter=The Demographic Analysis of Mortality Crises: The Case of Cambodia, 1970–1979|title=Forced Migration and Mortality|url=https://archive.org/details/forcedmigrationm0000unse_t3v0|publisher=National Academies Press|year=2001|pages=[https://archive.org/details/forcedmigrationm0000unse_t3v0/page/102 102]–105|isbn=978-0-309-07334-9|quote=As best as can now be estimated, over two million Cambodians died during the 1970s because of the political events of the decade, the vast majority of them during the mere four years of the 'Khmer Rouge' regime. This number of deaths is even more staggering when related to the size of the Cambodian population, then less than eight million.&nbsp;... Subsequent reevaluations of the demographic data situated the death toll for the [civil war] in the order of 300,000 or less.}} cf. {{cite web|url=https://sites.tufts.edu/atrocityendings/2015/08/07/cambodia-u-s-bombing-civil-war-khmer-rouge/|title=Cambodia: U.S. bombing, civil war, & Khmer Rouge|publisher=World Peace Foundation|date=7 August 2015|access-date=9 August 2019|archive-date=14 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190714181839/https://sites.tufts.edu/atrocityendings/2015/08/07/cambodia-u-s-bombing-civil-war-khmer-rouge/}}</ref> ထိုခေတ်မှ သတ်ကွင်း ဆိုသော ဝေါဟာရ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး တူရိုစလန်းအကျဉ်းထောင်မှ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း သမိုင်းကြောင်းကြောင့် နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားခဲ့သည်။ လူသိန်းပေါင်းများစွာ တို့သည် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ အစိုးရသည် အဓိကအားဖြင့် လူမျိုးစု အဖွဲ့များကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်သည်။ ချမ် မွတ်ဆလင်များမှာ အများအပြား ဒဏ်ခံခဲ့ရပြီး ၎င်းတို့လူဦးရေ၏ တစ်ဝက်ကျော် သတ်ဖြတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>Stanton, Gregory H. (22 February 1992) [https://web.archive.org/web/20081011031122/http://www.genocidewatch.org/aboutgenocide/stantoncambodianlaw.htm The Cambodian Genocide and International Law], Yale Law School.</ref> ပိုပေါ့သည် ၎င်း၏ အာဏာကို ထိန်းထားနိုင်ရန် အခိုင်အမာ ဆုံးဖြတ်ထားပြီး ရန်သူများနှင့် သူ့အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်လာနိုင်သူမှန်သမျှကို ဖိနှိပ်ခဲ့သဖြင့် သူ၏ ပြည်သူများသို့ ကြမ်းကြုတ်မှုနှင့် ရက်စက်စွာ ပြုမူမှုများ တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။<ref>[http://www.mtholyoke.edu/~amamendo/KhmerRouge.html ""The Khmer Rouge and Pol Pot's Regime] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180714104451/http://www.mtholyoke.edu/~amamendo/KhmerRouge.html |date=14 July 2018 }}. Mount Holyoke University.</ref> ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် အတင်းအကြပ် နေရပ်သို့ပြန်စေခြင်း နှင့် ခမာနီအစိုးရ လက်ထက်အတွင်း သေဆုံးမှုများကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ဗီယက်နမ်လူဦးရေမှာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ၂၅၀,၀၀၀ ဦးမှ ၃၀၀,၀၀၀ အထိ ရှိရာမှ ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် ၅၆,၀၀၀ သာ ကြွင်းကျန်ရစ်သည်။<ref name="Population" /> သို့သော်လည်း ခမာနီအစိုးရ၏ သားကောင်ဖြစ်ရသူများမှာ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများ မဟုတ်ဘဲ ခမာလူမျိုးများသာ ဖြစ်သည်။ ပရော်ဖက်ရှင်နယ်များ ဖြစ်ကြသော ဆရာဝန်များ၊ ရှေ့နေများနှင့် ကျောင်းဆရာများမှာ ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခံရသည်။ ရောဘတ် ဒီ ကပ်ပလန်၏ အဆိုအရ "မျက်မှန်သည် ကြယ်ဝါနှင့် တန်းတူ သေစေလောက်သော အမှတ်တံဆိပ် ဖြစ်သည်" ဟု ဆိုခဲ့ပြီး မျက်မှန်သည် ပညာတတ်ခြင်း၏ သင်္ကေတ ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="kaplan">Kaplan, Robert D. (1996) ''The Ends of the Earth'', Vintage, 1996, p. 406, {{ISBN|0679751238}}.</ref> ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း ခမာနီများက ချမ်းသာ မပေးခဲ့ပေ။ ဘာသာရေးအား ဆိုးရွားစွာ ဖိနှိပ်ခဲ့သည်မှာ အလွန်ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသည့် အတိုင်းအတာ အထိ ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ သမိုင်းဝင် ဗိသုကာ လက်ရာများ ဖြစ်သော ၉၅% သော ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပုထိုးများမှာ လုံးဝ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=la4kBQAAQBAJ&pg=PT23 | title=The Worst World Disasters of All Time | author=Kevin Baker | page=23| isbn=978-1-4566-2343-2 | date=3 November 2014 }}</ref> ===ဗီယက်နမ်တို့ ကျူးကျော်ခြင်း နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ=== ၁၉၇၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ခမာနီတို့၏ နယ်စပ်ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့် အနေနှင့် ဗီယက်နမ်တပ်များက ကမ္ဘောဒီးယားကို ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="CGG">{{cite web |url=https://cambodiangenocide.org/definition-of-genocide |title=A Brief History of the Cambodian Genocide |publisher=cambodiangenocide.org |access-date=17 January 2018 |accessdate=4 January 2021 |archivedate=18 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118064702/https://cambodiangenocide.org/definition-of-genocide }}</ref> ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်တို့ တည်ထောင်ခဲ့သော ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးပါတီအား ပိုပေါ့နှင့် တာမော့တို့၏ သုတ်သင်မှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ကမ္ဘောဒီးယားမှ ထွက်ပြေးခဲ့သည့် ခမာနီအုပ်စုမှ ဦးဆောင်၍ ဆိုဗီယက်ဘက် ယိမ်းသော ကမ်ပူးချား ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>[[#Morris|Morris]], p. 220</ref> ၎င်းတို့သည် ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ထားသော ဗီယက်နမ်စစ်တပ်၏ ကျေးဇူးခံ ကျေးဇူးစား ဖြစ်ပြီး ဖနွမ်ပင် ဗီယက်နမ် သံအမတ်၏ လမ်းညွှန်မှု အောက်တွင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏ လက်နက်များကို ဗီယက်နမ် နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့မှ ထောက်ပံ့သည်။<ref name="Daniel Bultmann 2015">Bultmann, Daniel (2015) ''Inside Cambodian Insurgency. A Sociological Perspective on Civil Wars and Conflict'', Ashgate: Burlington, VT/Farnham, UK, {{ISBN|9781472443076}}.</ref> အသစ်တည်ထောင်လိုက်သော နိုင်ငံကို ဆန့်ကျင်သည့် အနေနှင့် ပြည်ပသို့ ထွက်ပြေးနေရသော အစိုးရ၏ အစု ၃ စုမှ ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပူးချား၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရကို ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref name="Daniel Bultmann 2015" /> ၎င်းတို့တွင် ခမာနီများ၊ သီဟာနု၏ ဘုရင် သစ္စာခံ အစုအဖွဲ့နှင့် ခမာပြည်သူ့ အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး တို့ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့အား ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ် ပြုခဲ့သည်။ ခမာနီတို့၏ ကုလသမဂ္ဂ ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်သော ချွန်း ပရာဆစ်အား ဆက်လက်ထားရှိခဲ့သော်လည်း သူသည် ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သော ကမ္ဘောဒီးယား ပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များ နှင့် တိုင်ပင် ဆောင်ရွက်ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://gsp.yale.edu/autobiography-thiounn-prasith|title=Autobiography of Thiounn Prasith – Cambodian Genocide Program – Yale University|access-date=28 October 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110511225016/http://disarmament.un.org/Library.nsf/d7ae8ea134b27b838525755c00537cf2/f5b3eb8b58ae67c7852575a100632a27/%24FILE/A-40-PV69.pdf Provisional verbatim record of the sixty-ninth meeting]. United Nations, General Assembly, New York, 8 November 1985.</ref> ဗီယက်နမ်တို့မှ ကမ္ဘောဒီးယားမှ ဆုတ်ခွာရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သဖြင့် အမေရိကန် နှင့် မဟာမိတ်တို့မှ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ အရေးယူ ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/dsptch5&div=58&id=&page=|title=Lifting the US embargo against Cambodia |publisher=Department of State Dispatch 54|date=20 January 1992 }}</ref> [[File:Medvedev_in_Cambodia_01.png|thumb|right|နိုရိုဒွန် သီဟာနု ဘုရင် အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦး]] ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ပဲရစ်၌ ငြိမ်းချမ်းရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး နှစ်နှစ်အကြာ ၁၉၉၁ အောက်တိုဘာတွင် ပဲရစ် ငြိမ်းချမ်းရေး လုံးဝဥဿုံ သဘောတူညီချက် ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂအား အပစ်အခပ်ရပ်စဲရေး၊ ဒုက္ခသည် ကိစ္စ ဆောင်ရွက်ရေး နှင့် လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းရေး အတွက် ''ကုလသမဂ္ဂ ကမ္ဘောဒီးယား အပြောင်းအလဲ အာဏာပိုင်'' အဖြစ် လုပ်ကိုင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးအပ်ခဲ့သည်။<ref name="USDOS3">{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/2732.htm |title=Country Profile of Cambodia |publisher=State.gov |date=13 June 2012 |access-date=16 March 2013}}</ref> ===ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း=== ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာနုအား ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဘုရင် အဖြစ် ပြန်လည် နန်းတင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ယူအင်န်တီအေစီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော ရွေးကောက်ပွဲများမှ ဖွဲ့စည်းထားသော အစိုးရထံတွင် အာဏာ အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ၁၉၉၇ ဒု-ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် ဦးဆောင်သော အစိုးရ အတွင်းရှိ ကွန်မြူနစ်မဟုတ်သော ပါတီများထံမှ အာဏာသိမ်းမှု ပဋိပက္ခပြီးနောက်တွင် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်လာခဲ့သည်။<ref name="97COUP">[https://web.archive.org/web/20070627054853/http://cambodia.ohchr.org/Documents/Statements%20and%20Speeches/English/40.pdf STATEMENT BY AMBASSADOR THOMAS HAMMARBERG, SPECIAL REPRESENTATIVE OF THE SECRETARY-GENERAL OF THE UNITED NATIONS FOR HUMAN RIGHTS IN CAMBODIA]. UN OHCHR Cambodia (9 July 1997)</ref>အစိုးရအား ဟွန်ဆန်၏ လက်အောက်တွင် တည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်လာနိုင်ပြီးနောက် ၁၉၉၉ ဧပြီလ ၃၀ တွင် အာဆီယံသို့ ဝင်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။<ref name="enlargement">{{cite book|title=ASEAN Enlargement: impacts and implications|url=https://archive.org/details/aseanenlargement0000asea|author1=Carolyn L. Gates|author2=Mya Than|publisher=Institute of Southeast Asian Studies|year=2001|isbn=978-981-230-081-2}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/3338.htm|title=Statement by the Secretary-General of ASEAN Welcoming the Kingdom of Cambodia as the Tenth Member State of ASEAN: 30 April 1999, ASEAN Secretariat|year=2008|work=ASEAN Secretariat|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511153639/http://www.asean.org/3338.htm|archive-date=11 May 2011|url-status=dead|access-date=28 August 2009}}</ref>လတ်တလော နှစ်များတွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် တိုးတက်မှု ရှိလာခဲ့ပြီး စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ်အောက်တွင် ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီစနစ်ဖြင့် နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှု အချို့ ရလာခဲ့သည်။<ref name="CIACB" /> ဟွန်ဆန်၏ အုပ်ချုပ်မှုတွင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုနှင့် ခြစားမှုများ ရှိသော်လည်း<ref name="Strangio">{{cite book|last1=Strangio|first1=Sebastian|title=Hun Sen's Cambodia|url=https://archive.org/details/hunsenscambodia0000stra|date=2014|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19072-4}}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်များကို ဖြတ်သန်းလာခဲ့ကြသည့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသားများမှာ အစိုးရကို လက်ခံကြသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယား ကျေးရွာသားများနှင့် အင်တာဗျူးများတွင် ၎င်းတို့မှ ပုံမှန်အတိုင်းရှိနေခြင်းကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကြမ်းစား ပြောင်းလဲမှုထက် ပိုကြိုက်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Brinkley|first=John|title=Cambodia's Curse: The Modern History of a Troubled Land|date=2011|publisher=Hachette UK|pages=460–463|url=https://books.google.com/books?id=C3bsidxFIuEC|access-date=17 November 2019|quote=[Javier Merelo de Barbera] spoke to dozens of [villagers] during the 2008 election campaign, and he said he observed a constant theme: 'People were very afraid of the CCP losing. They were very afraid of change.' After all, for centuries change in Cambodia has generally led to misery or death.|isbn=978-1-4596-2493-1}}</ref> ၂၀၁၀ ဇူလိုင်လတွင် ကန်ကက်လူး သည် အက်စ်၂၁ သုတ်သင်ရေးစခန်း၏ ယခင်တာဝန်ခံ အဖြစ် စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူ့ကျင့်ဝတ် ချိုးဖောက်သော ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အပြစ်ရှိသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်း ခံရသော ပထမဆုံး ခမာနီ ဖြစ်ပြီး ထောင်တစ်သက် အပြစ်ပေးခြင်း ခံရသည်။<ref name="BBC">{{cite web|author=De Launey, Guy |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-10757320 |title=Khmer Rouge prison chief Duch found guilty |publisher=Bbc.co.uk |date=26 July 2010 |access-date=16 March 2013}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.cnn.com/2012/02/03/world/asia/cambodia-duch-appeal/index.html|title= Leader of Khmer Rouge torture prison gets life sentence|work=[[CNN]]|date=3 February 2012}}</ref> သို့သော်လည်း ဟွန်ဆန်သည် ယခင်ခမာနီတို့၏ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများအတွက် တရားစွဲဆိုမှုများ ကျယ်ပြန့်စွာ ပြုလုပ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author=Carmichael, Robert |url=http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html |title=Cambodian Premier says No More Khmer Rouge Trials &#124; News &#124; English |publisher=Voanews.com |access-date=15 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108230947/http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html |archive-date=8 November 2011 |url-status=dead |accessdate=4 January 2021 |archivedate=8 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111108230947/http://www.voanews.com/english/news/Cambodian-Premier-says-No-More-Khmer-Rouge-Trials-105873293.html }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ကုလသမဂ္ဂ ကျောထောက်နောက်ခံရှိသော စစ်ရာဇဝတ် တရားရုံးဖြစ်သည့် ကမ္ဘောဒီးယားတရားရုံး၏ အထူးခုံရုံး (ခမာနီ တရားရုံးဟုလည်း သိကြသည်။)မှ ခမာနီအစိုးရ၏ အသက်၈၃ နှစ်ရှိပြီ ဖြစ်သော ယခင် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ ခူးဆမ်ဖန် နှင့် ၈၈ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော ဝါဒရေးရာချုပ် နွမ်ချာ တို့အား ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း နိုင်ငံ၏ အကြမ်းဖက်ခေတ်အတွင်း စစ်ရာဇဝတ်မှုများတွင် ၎င်းတို့၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုအတွက် ထောင်တစ်သက် အပြစ်ပေးခဲ့သည်။ ယခင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အီရန် ဆာရီမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး သူ၏ ဇနီးဖြစ်သော လူမှုရေးဝန်ကြီး အီရန် သီရစ်မှာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် သတိမေ့လျော့သည့် ရောဂါဖြစ်ပွားနေသဖြင့် တရားရင်ဆိုင်ရန် မသင့်လျော်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ===၂၀၁၉ ခုနှစ်အခြေအနေ=== ဂျွန် ဒီ စီအိုစီရာရီ၏ အဆိုအရ "၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကာလကြာမြင့်စွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်မှ သူ၏ အာဏာထိန်းချုပ်မှုကို ပိုမိုတိုးမြှင့်လာခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ဆက်လက်တိုးတက်နေသော်လည်း အိမ်ခြံမြေ ပူပေါင်းပေါက်ကွဲမှု၊ အကြွေးဝန်ပိမှုနှင့် လူမှုရေး မညီမျှမှုများ အတွက် စိုးရိမ်စရာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ပြင်ပဆက်ဆံရေး အနေဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသည် တရုတ်အပေါ် မှီခိုမှု ပိုမို နက်ရှိုင်းလာခဲ့သဖြင့် ဟွန်ဆန်အစိုးရအား အချို့နေရာများအတွက် အကာအကွယ်ရသော်လည်း အားနည်းချက် အသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။" ဟု ဆိုသည်။<ref>John D. Ciorciari, "Cambodia in 2019: Backing Further into a Corner" ''Asian Survey'' 60#1 pp. 125–131. [http://www-personal.umich.edu/~johncior/files/2020%20(Cambodia%20in%202019).pdf online]</ref> == ပထဝီဝင်== [[File:Cambodia Geographic map en.svg|thumb|upright=1.5|ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပထဝီဝင် မြေပုံ]] [[File:Cambodia Regions Map.png|thumb|upright=1.5|ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဒေသတွင်း မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ဧရိယာအားဖြင့် {{convert|၁၈၁,၀၃၅|km2|0|abbr=off}} မျှရှိပြီး အပူပိုင်းဒေသအတွင်း လုံးဝ ကျရောက်ကာ မြောက်လတ္တီကျု ၁၀° မှ ၁၅° ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၁၀၂° မှ ၁၀၈° ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အနောက်ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် လာအိုနိုင်ငံ၊အရှေ့ဘက်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ခြင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။{{convert|443|km|mi|adj=mid|abbr=off}} ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့ တလျှောက်တွင် {{convert|၄၄၃|km|mi|adj=mid|abbr=off}} ရှည်လျားသော ကမ်းရိုးတန်း ရှိသည်။<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|language=en|access-date=10 July 2018|accessdate=4 January 2021|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229001224/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်သည် မြေနိမ့်ဒေသတွင် တည်ရှိသော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များအား ကုန်းမြင့်များနှင့် တောင်ကုန်းနိမ့်များက ဝန်းရံထားကာ တုန်နယ်ဆပ် ခေါ် ရေကန်ကြီးများ ဒေသနှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ၏ အထက်ပိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ထိုအလယ်ပိုင်းဒေသမှ ဖြန့်ထွက်သွားသည့် အခါတွင် အသွင်ပြောင်းသွားသည့် လွင်ပြင်များ၊ ပါးလျသော သစ်တောများနှင့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အထက် {{convert|၆၅၀|ft|m|abbr=off}} ခန့် မြင့်တက်သွားသော ဒေသများ ဖြစ်သွားသည်။ မြောက်ဘက်သို့ လားသည့်အခါတွင် ကမ္ဘောဒီးယား၏ လွင်ပြင်သည် တိုက်စားခံရသည့် သဲကျောက်တောင်များဖြင့် ဝန်းရံထားကာ ၎င်းတို့မှ အနောက်မှ အရှေ့သို့ {{convert|၂၀၀|mi|km|abbr=off}} မျှ ရှည်လျားသော တောင်ဘက်သို့ မျက်နှာမူနေသည့် တောင်စောင်းများ ဖြစ်ပေါ်နေကာ လွင်ပြင်အထက် ပေ ၆၀၀ မှ ၁၈၀၀ (မီတာ ၁၈၀ မှ ၅၅၀) အထိ ရုတ်တရက် မြင့်တက်နေသည်။ ထိုတောင်စောင်းများသည် ဒန်းဂရက်တောင်များ၏ တောင်ဘက် နယ်နိမိတ် အဖြစ် တည်ရှိသည်။ မဲခေါင်ဒေသသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အရှေ့ပိုင်းဒေသများကို ဖြတ်၍ တောင်ဘက်သို့ စီးဆင်းလျက် ရှိသည်။ မဲခေါင်မြစ်၏ အရှေ့ပိုင်း အသွင်ပြောင်းလွင်ပြင်များသည် အရှေ့ပိုင်းကုန်းမြင့်များ၊ သစ်တောထူထပ်သော တောင်ကုန်းများနှင့် လာအိုနိုင်ငံနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအထိ ဆန့်ထွက်နေသော ကုန်းမြေမြင့်များနှင့် ပေါင်းစပ်သွားသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် ထင်ရှားသော ကုန်းမြင့်ဒေသ နှစ်ခု ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ကရာဗန်တောင်တန်း နှင့် ဒမ်မရေးတောင်တန်းတို့ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ပေါင်းစပ်ကာ တုန်နယ်ဆပ် နှင့် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့တို့ကြားရှိ မြေဧရိယာ အတော်များများတွင် နေရာယူထားသော ကုန်းမြင့်ဒေသ အဖြစ် တည်ရှိသည်။ ဤသို့ ဝေးလံခေါင်ဖျားပြီး လူသူမနေထိုင်သော ဒေသတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော ဖနွမ်အော်ရယ် သည် အမြင့် {{convert|၅,၉၄၉|ft|m|abbr=off}} ဖြင့် တည်ရှိသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/webimage/countrys/asia/cambodia/khland.htm|title=Geography of Cambodia – World Atlas|website=www.worldatlas.com|language=en|access-date=10 July 2018}}</ref> တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသသည် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့နှင့် ကျဉ်းမြောင်းသော ကမ်းမြောင်ဖြင့် ဆက်စပ်နေကာ ထိုဒေသသည် သစ်ပင်ထူထပ်စွာ ပေါက်ရောက်ပြီး လူနေထိုင်မှု ကျဲပါးကာ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်နှင့် အနောက်တောင် ကုန်းမြေမြင့်မှ ပိုင်းခြားထားသည်။ အထင်ရှားဆုံးသော ပထဝီသွင်ပြင်မှာ တုန်နယ်ဆပ်၏ ရေလွှမ်းမိုးမှု ဖြစ်ပြီး ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် {{convert|၂,၅၉၀|km2|0|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး မိုးရာသီတွင် {{convert|၂၄,၆၀၅|km2|0|abbr=off}} အထိ ရှိသည်။ ထိုသို့ လူနေထူထပ်သော လွင်ပြင်မှာ စပါးစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ကိုင်ကြပြီး ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံ၏ နှလုံးသည်းပွတ် ဒေသ ဖြစ်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=http://factsanddetails.com/southeast-asia/Cambodia/sub5_2f/entry-3506.html|title=TONLE SAP {{!}} Facts and Details|last=Hays|first=Jeffrey|website=factsanddetails.com|language=en|access-date=10 July 2018}}</ref> ထိုဒေသ၏ အစိတ်အပိုင်း အတော်များများကို ဇီဝထိန်းသိမ်းရေးရပ်ဝန်း အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name=":2" /> ===ရာသီဥတု=== [[File:Koppen-Geiger Map KHM present.svg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ [[ကော့(ခ်)ပန်ရာသီဥတုခွဲခြားမှုများ]] ပြ မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုသည် အခြား အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် မုတ်သုံလေ လွှမ်းမိုးသော ရာသီဥတုဖြစ်ပြီး အပူပိုင်း စိုစွတ်ခြင်း နှင့် ခြောက်သွေ့ခြင်း အဖြစ် သိရှိကြကာ ရာသီဥတု ကွဲပြားခြင်းမှာ ထင်ရှားစွာ သိသာနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အပူအချိန်မှာ {{convert|21|မှ|35|°C|°F|0}} အထိရှိပြီး အပူပိုင်းမုတ်သုံလေကို ခံစားရသည်။ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေသည် ရေငွေ့များဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော လေများကို ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့နှင့် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာတို့မှ မေလ မှ အောက်တိုဘာလ အတွင်း သယ်ဆောင်လာသည်။ အရှေ့မြောက် မုတ်သုံလေသည် နိုဝင်ဘာမှ ဧပြီလအထိ ဖြစ်သော ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် တိုက်ခတ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်း မိုးအများဆုံးကာလမှ စက်တင်ဘာလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ဖြစ်ပြီး အခြောက်သွေ့ဆုံးကာလမှာ ဇန်နဝါရီလမှ ဖေဖော်ဝါရီလ အထိ ဖြစ်သည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး သုတေသနဌာန နှင့် ကုလသမဂ္ဂတို့၏ အဆိုအရ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံနှင့် အတူ အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းအတွက် အထိခိုက်နိုင်ဆုံဂ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/11754/climate-change--rainy-season-wild-card-/|title=Climate Change Hits Coastal Cambodia Hard|last=Laurenson|first=Jack|website=Khmer Times|access-date=22 June 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camclimate.org.kh/en/documents-and-media/climate-change-in-the-news/211-un-reports-cambodia-at-high-risk-from-climate-change.html|title=UN Reports: Cambodia At High Risk From Climate Change – Cambodia's Official Climate Change Website|last=Reaksmey|website=www.camclimate.org.kh|access-date=18 August 2017}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ်အားလုံးလိုလိုသည် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း၏ အကျိုးဆက်ကို ခံစားကြရသည်။<ref>Overland, Indra et al. (2017) ''[https://www.researchgate.net/publication/320622312 Impact of Climate Change on ASEAN International Affairs: Risk and Opportunity Multiplier]'', Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) and Myanmar Institute of International and Strategic Studies (MISIS).</ref> အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်းရှိ ကျေးလက်နေ လူဦးရေမှာ အန္တရာယ်အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ အဆိုအရ သန့်ရှင်းသောရေ ရနိုင်မှု နည်းပါးခြင်း၊ အလွန်အမင်း ရေကြီးခြင်း၊ ရွှံ့နွံမြေပြိုခြင်း၊ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် မြင့်တက်ခြင်း နှင့် ဖျက်ဆီးနိုင်စွမ်းရှိသည့် မုန်တိုင်းများမှာ အထူးသတိထား စိုးရိမ်ရသည့် ကိစ္စရပ်များ ဖြစ်သည်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းသည် တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသ၏ ရေအတက်အကျ၊ ဂေဟစနစ်နှင့် ကုန်ထုတ်နိုင်စွမ်းအားကို လတ်တလောနှစ်များတွင် အဓိကအားဖြင့် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား လူဦးရေ အများစု၏ စားရေရိက္ခာလုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်မှုနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတို့ကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|last=@NatGeoUK|date=2020-08-17|title=Cambodia's biggest lake is running dry, taking forests and fish with it|url=https://www.nationalgeographic.co.uk/environment-and-conservation/2020/08/cambodias-biggest-lake-is-running-dry-taking-forests-and-fish|access-date=2020-12-10|website=National Geographic|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite news|last=Osborne|first=Zoe|date=2019-12-16|title=Mekong basin's vanishing fish signal tough times ahead in Cambodia|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/16/mekong-basins-vanishing-fish-signal-ill-times-ahead-for-cambodia-aoe|access-date=2020-12-10|issn=0261-3077}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အဓိကအားဖြင့် ရာသီဥတု နှစ်ခု ရှိသည်။​ မိုးရာသီသည် မေလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ဖြစ်ပြီး အပူချိန်သည် {{convert|၂၂|°C|0}} အထိကျဆင်းလေ့ ရှိပြီး ၎င်းနှင့်အတူ လေထဲတွင် ရေငွေ့ပါဝင်မှုလည်း အလွန်များပြားလေ့ရှိသည်။ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုသည် နိုဝင်ဘာလမှ ဒီဇင်ဘာလအထိ ဖြစ်ပြီး အပူချိန်သည် ဧပြီလဝန်းကျင်တွင် {{convert|၄၀|°C}} အထိ မြင့်တက်လေ့ ရှိသည်။ ကပ်ဘေးဆိုက်သော ရေကြီးမှုမှာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်ဖြစ်ခဲ့ကာ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း အတိုင်းအတာ တစ်ခု အထိ ရေကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Nobleman|first=Marc Tyler|title=Cambodia|url=https://archive.org/details/cambodia0000nobl|year=2003|publisher=Bridgestone Books|location=Mankato, Minn|isbn=978-0-7368-1370-9|page=[https://archive.org/details/cambodia0000nobl/page/n9 7]}}</ref> အကြီးအကျယ်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း ရာသီအတွင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ် ၁၇ ခုကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|last1=Dara|first1=Mech|last2=Leakhena|first2=Khan|date=14 October 2020|title=Rising Rivers Flood Schools, Prisons, Over 180,000 Hectares of Farms|url=https://vodenglish.news/rising-rivers-flood-schools-prisons-over-180000-hectares-of-farms/|access-date=2020-12-10|publisher=VOD}}</ref> ===ဇီဝမျိုးကွဲများ=== [[File:Monkey Mother and Child - Phnom Pros (Man Hill) - Outside Kampong Cham - Cambodia (48354787692).jpg|thumb|ကမ်ပုံးချန်ပြည်နယ် ဖနွမ်ပရော့စ်တွင် တွေ့ရသော မျောက်များ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဇီဝမျိုးကွဲများသည် အပူပိုင်း ရွက်ကြွေတောများတွင်တွေ့ရပြီး မှတ်တမ်းရှိသော သစ်ပင်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၈၀ နှင့် ရိုင်ပေးရီးယန်း ဂေဟစနစ်တို့ ရှိကြသည်။ နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၂၁၂ မျိုး၊ ငှက်မျိုးစိတ် ၅၃၆ မျိုး၊ တွားသွားသတ္တဝါမျိုးစိတ် ၂၄၀ မျိုး၊ ရေချိုငါးမျိုးစိတ် ၈၅၀မျိုး (တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသ) နှင့် ပင်လယ်ငါးမျိုးစိတ် ၄၃၅မျိုးတို့ အား သိပ္ပံနည်းကျ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဇီဝမျိုးကွဲအများစုသည် တုန်နယ်ဆပ် ရေကန်ဒေသနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ဇီဝရပ်ဝန်းဒေသတို့တွင် တွေ့ရသည်။<ref>[https://archive.today/20110728131701/http://www.tsbr-ed.org/english/online_catalogue/textual_detail.asp?ref=141 Tonle Sap Biosphere Reserve: perspective 2000], Mekong River Commission (MRC), 1 March 2003.</ref> တုန်နယ်ဆပ် ဇီဝရပ်ဝန်း ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေမှာ တုန်နယ်ဆပ်ရေကန်များ၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ရေကန်များနှင့် ပြည်နယ် ကိုးခုဖြစ်သော ကမ်ပုံးသွန်၊ ဆီရမ်ယိ၊ ဘာတန်ဘန်၊ ပါဆတ်၊ ကမ်ပုံးချနန်၊ ဘန်တေး မီချေး၊ ပိုင်လင်း၊ အော့ဒါ မီချေး နှင့် ပရီရာ ဗီဟီးယား ပြည်နယ်တို့ ပါဝင်သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ယူနက်စကို၏ ဇီဝရပ်ဝန်း ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ အဖြစ် အောင်မြင်စွာ စာရင်းသွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20090318002520/http://www.unesco.org/mab/doc/brs/BRlist2008.pdf Complete list of biosphere reserves. Publication Date: 3 November 2008, retrieved from UNESCO website]. (PDF) . Retrieved on 5 July 2015.</ref> အခြား တိရစ္ဆာန်တို့ ကျက်စားရာ နေရာများမှာ မွန်ဒိုကီရီပြည်နယ်ရှိ အမြဲစိမ်း နှင့် ခြောက်သွေ့ အင်ကညင်သစ်တောများ အတွင်းရှိ ကီရို ဆေးမား တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ၊ ဖနွမ်ပရစ်ချ် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ နှင့် ဆရီပေါ့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေး နယ်မြေ တို့ ဖြစ်ကြပြီး ရာတာနာကီရီ ပြည်နယ်နှင့် ပရီရာ မိုနီဗွန် အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ ဘိုတမ်-စာကော အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ ဖနွမ် အော်ရယ် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ နှင့် ဖနွမ်ဆမ်ကော့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ တို့ ပါဝင်သော ကာဒါမွန်တောင်ကုန်း ဂေဟစနစ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝ ရန်ပုံငွေ အဖွဲ့က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ထင်ရှားသောကုန်းမြေ ဇီဝဒေသ ၆ ခုကို သတ်မှတ်ထားပြီး ၎င်းတို့မှာ ကာဒါမွန် တောင်ကုန်း မိုးသစ်တော၊ အင်ဒိုချိုင်းနားအလယ်ပိုင်း ခြောက်သွေ့တော၊ အရှေ့တောင် အင်ဒိုချိုင်းနား ခြောက်သွေ့အမြဲစိမ်းတော၊ တောင်ပိုင်း အင်နာမိုက်တောင်တန်း အပူပိုင်းသစ်တော၊ တုန်နယ်ဆပ် ရေချို ဒီရေတော နှင့် တုန်နယ်ဆပ်-မဲခေါင် သစ်ဆွေး ဒီရေတော တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>Eric Wikramanayake, Eric Dinerstein, Colby J. Loucks ''et al.'' (2002). Terrestrial Ecoregions of the Indo-Pacific: a Conservation Assessment. Island Press; Washington, DC, {{ISBN|1559639237}}.</ref> ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်=== [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|thumb|ဖနွမ်ကူလန်ရှိ ရေတံခွန်]] ၂၀၁၆ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်လုပ်ဆောင်ချက်ဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်း (EPI) တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ တွင် အဆင့် ၁၄၆ ရှိသဖြင့် ဆိုးရွားသော်လည်း တိုးတက်လာနေသော လုပ်ဆောင်မှု ရှိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် အဆိုးဆုံးများထဲတွင် ပါဝင်ပြီး လာအို နှင့် မြန်မာနိုင်ငံထက်သာ သာလွန်သည်။ အီးပီအိုင်အား ၂၀၀၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ခုချင်းစီ အနေနှင့် ကုလသမဂ္ဂ၏ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက်ညွှန်းကိန်းများအား အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် မည်မျှကောင်းမွန်သည်ကို တိုင်းတာသည့် တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ညွှန်ပြချက် ဖြစ်သည်။ အီးပီအိုင်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားအနေနှင့် အဆိုးရွားဆုံး လုပ်ဆောင်ချက် ရှိသည့် နယ်ပယ်များမှာ လေထုအရည်အသွေး (၁၄၈)၊ ရေအရင်းအမြစ် စီမံခန့်ခွဲမှု (၁၄၀) နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြဿနာများပေါ်တွင် မူတည်သည့် ကျန်းမာရေး သက်ရောက်မှု (၁၃၇) တို့ ဖြစ်ပြီး ရေဆိုးနှင့်မိလ္လာကိစ္စရပ်များ၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်မှုနှင့် သစ်တော စီမံခန့်ခွဲမှုတို့မှာ နောက်မှ နီးကပ်စွာ လိုက်လာကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် လွန်စွာကျယ်ပြန့်သော ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသည့် ဒေသများ ကုန်းပေါ်နှင့် ရေထဲတွင် ရှိပြီး ကုန်းပေါ်တွင် ရှိသော ထိန်းသိမ်းရေးဒေသမှာ နိုင်ငံ၏ ၂၀% ခန့် ရှိသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဇီဝမျိုးကွဲများနှင့် တိရစ္ဆာန်တို့ ကျက်စားရာမြေနှင့် ပတ်သက်၍​ ပျမ်းမျှထက်သာလွန်သော အဆင့် ၆၁ ရရှိခဲ့သော်လည်း သစ်တောပြုန်းတီးမှု၊ တရားမဝင် သစ်ခုတ်မှု၊ ဆောက်လုပ်ရေး နှင့် တောရိုင်း တိရစ္ဆာန် သတ်ဖြတ်ခြင်းတို့ကြောင့် ထို ထိန်းသိမ်းရေးဒေသများနှင့် သားကောင်များ ကျက်စားရာမြေတို့မှာ အလွန်အမင်း ပြုန်းတီးလျက် ရှိပြီး အစိုးရအနေနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ဆောင်သည့် နေရာများနှင့် စိုက်ခင်းများကို ထိန်းသိမ်းရေးဒေသများတွင် နေရာချထားမှုကြောင့်လည်း တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်သည်။<ref>EPI (2016): [http://epi.yale.edu/country/cambodia Cambodia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230134002/http://epi.yale.edu/country/cambodia |date=30 December 2016 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://epi.yale.edu/reports/2016-report|title=2016 Report {{!}} Environmental Performance Index – Development|date=11 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211092345/http://epi.yale.edu/reports/2016-report|archive-date=11 February 2017|url-status=dead|access-date=2 April 2018|accessdate=21 January 2021|archivedate=4 February 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160204021925/http://epi.yale.edu/reports/2016-report}}</ref><ref name=GreenList>{{cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/national/kingdom-ranks-low-global-green-list|title=Kingdom ranks low on global green list|newspaper=The Phnom Penh Post|author=Handley, Erin |date=18 February 2016|access-date=6 September 2016}}</ref> [[File:Prey Lang Forest Aerial.jpg|thumb|ပရေလန်း သစ်တော]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှုန်း အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအများဆုံးသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref name=GreenList /> ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိကသစ်တောမှာ ၇၀% ကျော် ဖုံးလွှမ်းနေပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၃.၁% သာ ကျန်ရှိနေသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အတွင်း {{convert|၂၅၀၀၀|km2|sqmi|-2|abbr=on}} မျှ ရှိသော သစ်တောဧရိယာ ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် {{convert|၃၃၄၀|km2|sqmi|0|abbr=on}} မှာ ပင်မသစ်တော ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှစ၍ အဓိကသစ်တောမှာ {{convert|၃၂၂၀|km2|sqmi|0|abbr=on}} အောက်သာ ကျန်ရှိတော့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား၏ အနာဂတ်အတွက် သစ်တောထိန်းသိမ်းရေး ဒေသများအား ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းနိုင်မည့် အခြေအနေမှာ အလွန်အမင်း ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.planetark.org/dailynewsstory.cfm/newsid/20049/story.htm |title=Logging threatens Cambodian tragedy – UN |publisher=Planet Ark |date=6 March 2003 |access-date=27 June 2010 |accessdate=22 January 2021 |archivedate=14 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131014012856/http://www.planetark.org/dailynewsstory.cfm/newsid/20049/story.htm }}</ref><ref>{{cite web|url=http://rainforests.mongabay.com/20cambodia.htm|title=Cambodia|publisher=Mongabay|author=Butler, Rhett |date=15 August 2014|access-date=6 September 2016}}</ref> ၂၀၁၀ မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်းတွင် နှစ်စဉ် သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှုန်းမှာ ၁.၃ % ဖြစ်သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးမှုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ်များနှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး နယ်မြေများလည်း အများအပြားပါဝင်ပြီး မျိုးသုဉ်းရန်စိုးရိမ်ရသော တိရစ္ဆာန်နှင့် ဒေသရင်းနေ တိရစ္ဆာန် မျိုးစိတ် အများအပြားမှာ စားကျက်မြေ နည်းပါးလာခြင်းကြောင့် မျိုးသုဉ်းရမည့် အခြေအနေဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ သစ်တောပြုန်းတီးရခြင်းအတွက် အကြောင်းအရင်း များစွာ ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် တရားမဝင် သစ်ခုတ်ခြင်း မှစ၍ ဆောက်လုပ်ရေးစီမံကိန်းများနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ပြုလုပ်ရန်အတွက် ကြီးမားစွာ ရှင်းလင်းမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ တကမ္ဘာလုံး ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြဿနာ ဖြစ်သော မြေရှင်းလင်းခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် နေရာအနှံ့အပြား ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။ သစ်တောပြုန်းတီးရခြင်းတွင် ဒေသခံပြည်သူများ၊ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် အစိုးရအာဏာပိုင်များ အပြင် တကမ္ဘာလုံးမှ နိုင်ငံတကာ ကော်ပိုရေးရှင်းများလည်း ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.illegal-logging.info/regions/cambodia|title=Cambodia|publisher=Chatham House, The Royal Institute of International affairs|date=2015|access-date= 6 September 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.globalwitness.org/en-gb/archive/cambodian-government-authorises-clear-cutting-national-park/|title=Cambodian Government Authorises Clear-Cutting in National Park|publisher=Global Witness|date=9 July 2004|access-date=6 September 2016|archive-date=28 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160928001051/https://www.globalwitness.org/en-gb/archive/cambodian-government-authorises-clear-cutting-national-park/}}</ref> မဟာမဲခေါင်ဒေသတွင် အထူးသဖြင့် လာအိုနိုင်ငံ၏ ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ရေး တည်ဆောက်မှုလုပ်ငန်းများကြောင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အစားအသောက် ရရှိမှုကို အန္တရာယ် အစစ်အမှန် အဖြစ် ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိသည်။ မြစ်အထက်ပိုင်းမှ ဆည်များ တည်ဆောက်မှုကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အဓိက ပရိုတိန်းအတွက် ပံ့ပိုးပေးနေသော ငါးများကို အန္တရာယ် ဖြစ်စေပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရေးအတွက် လိုအပ်သော မဲခေါင်မြစ်မှ နုန်းမြေကိုလည်း လျော့ကျစေသည်။ အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော ရေချိုကန်ဖြစ်သည့် တုန်နယ်ဆပ်မှ ကြွယ်ဝသော ငါးမျိုးစုံတို့သည် ချို့တဲ့သော နိုင်ငံ၏ ပရိုတိန်းကို အများစု ပံ့ပိုးပေးသည်။ ထိုကန်များသည် ပုံမှန် မဟုတ်ပေ။ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မိုးရွာ၍ မဲခေါင်မြစ်မှ ရေစီးသည့်အခါတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ ချဲ့ကားသွားခဲ့သည်။ ဝါရှင်တန် တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခဖြစ်သော ဂေါ်ဒွန် ဟို့ဂရိ မှ "ဒီငါးတွေဟာ သူတို့အသက်ရှင်သန်ရေးအတွက် အရမ်းအရေးကြီးတယ်။ စီးပွားရေးဘက်ကပဲ ကြည့်ကြည့်။ အာဟာရဘက်ကပဲ ကြည့်ကြည့်။" ဟု ပြောပြီး မဲခေါင်မြစ်ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော သို့မဟုတ် တည်ဆောက်နေသည့် မည်သည့်ဆည်မဆို ငါးများအတွက် ကောင်းသောအလားအလာ မဟုတ် ဟု သူက ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/articles/2014/06/06/cambodia_sleeps_with_the_fishes|title=Cambodia Sleeps With the Fishes|date=6 June 2014|work=Foreign Policy|access-date=28 October 2014}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအစိုးရ နှင့် ပညာရေးစနစ်တို့သည် နိုင်ငံအတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့များတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ကို တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/|title=Mother Nature's Youthful Ambassadors Get to Work|work=Khmer Times|last=LalinDuch|date=9 December 2015|access-date=6 September 2016|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010222149/http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/|archive-date=10 October 2017|url-status=dead|accessdate=23 January 2021|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010222149/http://www.khmertimeskh.com/news/18498/mother-nature---s-youthful-ambassadors-get-to-work/}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.illegal-logging.info/content/cambodia-environmental-groups-given-chance-address-pm-hun-sen-forum|title=Cambodia: Environmental groups given chance to address PM Hun Sen at forum|publisher=chatham House|date=22 August 2016|access-date=6 September 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://unu.edu/publications/articles/boosting-research-capacity-for-environmental-management-in-cambodia.html|title=Environmental management: Boosting research in Cambodia|publisher=United Nations University|date=17 January 2012|author=Otsuki, Kei|access-date=6 September 2016|archive-date=3 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130203223243/http://unu.edu/publications/articles/boosting-research-capacity-for-environmental-management-in-cambodia.html}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ နိုင်ငံတော် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် မဟာဗျူဟာနှင့် လုပ်ဆောင်ချက် အစီအစဉ် အသစ်ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှ ၂၀၂၃ အထိ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပြီး ထိုအစီအစဉ်တွင် စိမ်းလန်းစိုပြေရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စဉ်ဆက်မပြတ် တိုးတက်နိုင်ခြင်း အတွက် အိုင်ဒီယာအသစ်များ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/17414/charting-the-next-seven-years-of-environmental-policy/|title=Charting the Next Seven Years of Environmental Policy|work=Khmer Times|last=Cox|first=Jonathan |date=2 November 2015|access-date=6 September 2016}}</ref> ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ကျရောက်ခဲ့သည့် မြေမြှုပ်မိုင်းများနှင့် ဓာတုလက်နက်များ အပါအဝင် မပေါက်ကွဲသေးသည့် လက်နက်ခဲယမ်းများကို ကူညီရှင်းလင်းရန်အတွက် ရန်ပုံငွေကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>Ananth Baliga and Phak Seangly [http://www.phnompenhpost.com/national/us-cuts-funding-cmac-amid-governments-war-words-superpower US cuts funding to CMAC amid government’s war of words with superpower] 7 November 2017, The Phnom Penh Post.</ref> == နိုင်ငံရေး== ===အစိုးရ=== [[File:Norodom king of Cambodia.jpg|thumb|ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးသည် ၁၉၉၃ ခုနှစ် နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ အတိုင်း သက်ဝင်လှုပ်ရှားနေသည်။ အစိုးရမှာ စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် ဖြစ်ပြီး ပါလီမန် ကိုယ်စားပြုဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးသည်။ အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအမှူးမှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီး [[ဟွန်မာနက်]]မှ ၂၀၂၃ခုနှစ်တွင် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဖခင်ဖြစ်သူ [[ဟွန်ဆန်]]မှာ သက်​တော်ရှည်ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၃ခုနှစ်အထိ ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။နိုင်ငံတော်၏ အကြီးအမှူးမှာ ဘုရင်ဖြစ်ကာ လက်ရှိဘုရင်မှာ နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီ ဖြစ်သည်။ သမ္မတအား ဘုရင်မှ ခန့်အပ်ပြီး အမျိုးသား လွှတ်တော်၏ အကြံပေးမှု နှင့် ထောက်ခံမှုဖြင့် ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူများသည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ဥပဒေပြုရေးအာဏာကို အစိုးရအဖွဲ့နှင့် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်မှ ဝေမျှကျင့်သုံးကြပြီး လွှတ်တော်နှစ်ရပ်တွင် အောက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော အမျိုးသား လွှတ်တော် နှင့် အထက်လွှတ်တော်ဖြစ်သော ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ်စားလှယ် ၁၂၃ ဦး ပါဝင်သော လွှတ်တော်ကို အချိုးကျ ကိုယ်စားပြုစနစ် ဖြင့် ရွေးချယ်ကြပြီး အများဆုံး သက်တမ်းမှာ ၅ နှစ် ဖြ်စသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၆၁ ဦး ပါဝင်ပြီး ၂ ဦးကို ဘုရင်မှ ခန့်အပ်ကာ ၂ ဦးကို အမျိုးသား လွှတ်တော်မှ ခန့်အပ်ပြီး ကျန်ကိုယ်စားလှယ်များကို ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ပြည်နယ် ၂၄ခုရှိ မြို့နယ် ကောင်ဆယ်လာများမှ ရွေးချယ်ကြသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ်၏ သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Cambodia 1993 (rev. 2008)|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Cambodia_2008?lang=en|website=Constitute|access-date=17 April 2015}}</ref> ၂၀၀၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၄ တွင် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီအား အထူးအဖွဲ့ဝင် ၉ ဦး ပါဝင်သော တော်ဝင်နန်းအပ်ကောင်စီမှ ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး တစ်ပတ်အကြာက ဘုရင် နိုရိုဒွန် သီဟာနု နန်းစွန့်ခဲ့ပြီးနောက် အလျှင်အမြန် ချမှတ်ခဲ့သော ရွေးချယ်ရေး အစီအစဉ်များဖြင့် ဖြစ်သည်။ သီဟာမိုနီအား ရွေးချယ်ခြင်းကို ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ မင်းသား နိုရိုဒွန် ရာနာရစ်ဒ် (ဘုရင်၏ အဖေတူ အမေကွဲ ညီ နှင့် လက်ရှိ အကြံပေးချုပ်) တို့က ထောက်ခံခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးမှာ နန်းအပ်ကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ ဘုရင်အား ၂၀၀၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၉တွင် နန်းတင်ခဲ့သည်။ တရားဝင်အားဖြင့် ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီ စနစ် ဖြစ်သော်လည်း အမှန်တကယ်တွင် "နိုင်ငံမှာ တစ်ပါတီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူ့ပါတီနှင့် ခမာနီ အစိုးရမှ ပြောင်းလဲလာပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်ကတည်းက အာဏာရခဲ့သော ဟွန်ဆန် တို့မှ သာ ကြီးစိုးလျက် ရှိသည်။ သူ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအသစ်များမှာ သူနှင့် သူ၏ မိန်းမ ဘန်းရာနီ တို့၏ နောက်လိုက်ခရိုနီများ အတွက်သာ အကျိုးအမြတ် ရှိသည်။" ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/meghabahree/2014/09/24/who-you-know-inc-in-cambodia-a-close-friendship-with-the-pm-leads-to-vast-wealth-for-one-power-couple/|title=In Cambodia, A Close Friendship With The PM Leads To Vast Wealth For One Power Couple|author=Bahree, Megha |date=24 September 2014|work=Forbes|access-date=28 October 2014}}</ref>လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၏ အာရှ ဒါရိုက်တာ ဒေးဗစ်ရောဘတ်မှ ကမ္ဘောဒီးယား အစိုးရအား "အာဏာရှင် ညွန့်ပေါင်း နှင့် အပေါ်ယံ ဒီမိုကရေစီ" ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA" /> ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ၇၄ နှစ်အထိ အုပ်ချုပ်မည်ဟု ကြွေးကြော်ထားသည်။ <ref>{{cite news|last=NEOU|first=VANNARIN|title=Hun Sen Reveals Plan to Win 3 More Elections, Retire at Age 74|url=http://www.cambodiadaily.com/elections/hun-sen-reveals-plan-to-win-3-more-elections-retire-at-age-74-22700/|access-date=16 February 2014|newspaper=The Cambodia Daily|date=7 May 2013|accessdate=25 January 2021|archivedate=22 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222040413/http://www.cambodiadaily.com/elections/hun-sen-reveals-plan-to-win-3-more-elections-retire-at-age-74-22700/}}</ref><ref>{{cite news|last=Thul|first=Prak Chan|title=As protest looms, Cambodia's strongman Hun Sen faces restive, tech-savvy youth|url=http://uk.reuters.com/article/2013/09/06/uk-cambodia-youth-idUKBRE98500G20130906|access-date=14 February 2014|newspaper=Reuters UK|date=6 September 2013|accessdate=25 January 2021|archivedate=22 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222220459/http://uk.reuters.com/article/2013/09/06/uk-cambodia-youth-idUKBRE98500G20130906}}</ref> သူသည် ဘက်ပြောင်းလာသော ခမာနီ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သည်။ သူ၏ အစိုးရအား လူ့အခွင့်အရေးကို လျစ်လျူရှုပြီးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ မကျေနပ်မှု ထုတ်ဖော်ခြင်းအား ဖိနှိပ်သည် ဟု အမြဲတစေ စွပ်စွဲခံရသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အား ဟွန်ဆန်၏ အတိုက်အခံတို့နှင့် အငြင်းအခုံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြို့တော်တွင် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိ၍ သေဆုံးစေခဲ့ပြီး ထိုစဉ်က ဆန္ဒပြသူ ၂၀,၀၀၀ စုရုံးခဲ့ပြီး အချို့မှာ အဓိကရုဏ်းရဲများနှင့် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20130926161920/http://www.channelnewsasia.com/news/asiapacific/cambodia-protest-clashes/814406.html Cambodia protest clashes leave one dead, several wounded]. Channel Asia. 16 September 2013</ref>သာမန် လယ်သမားဘဝမှ လာခဲ့သော ဟွန်ဆန်သည် ၁၉၈၅ ခုနှစ် အာဏာရရှိချိန်တွင် အသက် ၃၃ နှစ်သာ ရှိပြီး သူ့အား အချို့မှ နှစ်ရှည်ကြာ အုပ်ချုပ်သူ အာဏာရှင်ဟု ယူဆကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/2013/09/18/us-cambodia-hunsen-analysis-idUSBRE98H04K20130918|title=Analysis: Punished at the polls, Cambodia's long-serving PM is smiling again|work=Reuters|access-date=28 October 2014|accessdate=25 January 2021|archivedate=18 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018093328/http://www.reuters.com/article/2013/09/18/us-cambodia-hunsen-analysis-idUSBRE98H04K20130918}}</ref> ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံရေးအရ ဆန့်ကျင်မှုများနှင့် သတင်းစာ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ဖိနှိပ်ခဲ့သဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားအား တစ်ပါတီနိုင်ငံအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite news|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/cambodian-parliament-launches-era-of-one-party-rule|title=Cambodian Parliament launches era of one-party rule|website=[[The Straits Times]]|date=5 September 2018|access-date=15 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.voacambodia.com/a/cambodia-set-to-become-one-party-state/4505605.html|title=Cambodia Set to Become One Party State|first=David|last=Boyle|work=[[Voice of America]]|publisher=VOA Cambodia|date=30 July 2018|access-date=15 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/jun/28/cambodian-pm-hun-sen-fully-fledged-military-dictator-says-report|title=Cambodian PM now 'fully fledged military dictator', says report|first=Hannah|last=Ellis-Petersen|work=[[The Guardian]]|date=28 June 2018|access-date=15 July 2019}}</ref> <div class="center"> {| |- |valign="top"| [[File:Cambodia 2011 monuments 28.jpg|thumb|upright=0.95|ဘုရင့်နန်း​တော်]] |valign="top"| |valign="top"| [[File:Cambodian National Assembly 2016-7.jpg|thumb|upright=0.93|ပါလီမန်]] |valign="top"| [[File:2016 Phnom Penh, Budynek s%C4%85du (04).jpg|thumb|upright=0.95|တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] |valign="top"| |} </div> ===နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု=== {{multiple image | align = right | footer = ဟွန်ဆန်သည် ၁၉၈၅ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ | width1 = 195 | image1 = Hun_Sen_at_12th_ASEM_(cropped).jpg | alt1 = Portrait }} ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီသည် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တစ်ခုတည်းသော လက်ဝါးကြီးအုပ်ပါတီဖြစ်သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ စီပီပီသည် ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၄ ခုမှလွဲ၍ ကျန်သော နေရာများကို ရယူထားကာ အမျိုးသားလွှတ်တော်ရှိ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ အားလုံးသော ၁၂၅ ခု နှင့် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်ရှိ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၆၂ ခုမှ ၅၈ခုကို ရယူထားသည်။ [[File:6th National Assembly of Cambodia official portrait.jpg|thumb|300px|left|ကမ္ဘောဒီးယား ဆဌမမြောက် လွှတ်တော်၏ ကိုယ်စားလှယ်များ]] ဟွန်ဆန်နှင့် သူ၏ အစိုးရသည် အငြင်းပွားမှုများစွာ ရှိသော အစိုးရ ဖြစ်သည်။ ဟွန်ဆန်သည် ယခင်က ခမာနီတို့၏ စစ်ဆင်ရေးမှူး ဖြစ်ပြီး မူလက ဗီယက်နမ်တို့ အာဏာပေးအပ်ခဲ့သူ ဖြစ်ကာ ဗီယက်နမ်တို့ နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားသည့် အခါတွင် သူသည် ကြမ်းတမ်းမှုနှင့် ဖိနှိပ်မှုတို့ကို လိုသလိုအသုံးချ၍ သူ၏ အာဏာ ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref name=HRWAdams>{{cite web|author=Adams, Brad |url=https://www.hrw.org/news/2012/05/31/10000-days-hun-sen |title=Adams, Brad, ''10,000 Days of Hun Sen'', International Herald Tribune, reprinted by Human Rights Watch.org |publisher=Hrw.org |date=31 May 2012 |access-date=15 March 2013}}</ref>၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် သူ၏ လက်ထောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သော နိုရိုဒွန် ရာနာရစ်ဒ်၏ အာဏာကြီးထွားလာမှုကို စိုးရိမ်၍ သူသည် စစ်တပ်ကို အသုံးပြု၍ အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး ရာနာရစ်ဒ်နှင့် ၎င်းအား ထောက်ခံသူများကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ရာနာရစ်ဒ်သည် ရာထူးပြုတ်၍ ပဲရစ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အခြားသော ဟွန်ဆန်၏ ပြိုင်ဘက်များမှာ အဖမ်းခံရကာ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရပြီး အချို့မှာ ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=HRWAdams /><ref>{{cite web|url=http://www.hartford-hwp.com/archives/54/060.html |title=Open letter to Second Prime Minister Hun Sen from Amnesty International|publisher=Hartford-hwp.com |date=11 July 1997 |access-date=15 March 2013}}</ref> နိုင်ငံရေးအရ ဖိနှိပ်မှုအပြင် ကမ္ဘောဒီးယားအစိုးရသည် ရွာသားထောင်ပေါင်းများစွာကို နှင်ထုတ်ကာ မြေများကို နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသို့ ရောင်းချခဲ့ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊<ref>{{cite news|author1=Levy, Adrian |author2=Scott-Clark, Cathy |url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/26/cambodia |title=Country for Sale|newspaper=Guardian |date=26 April 2008 |access-date=15 March 2013}}</ref> လာဘ်ငွေရယူကာ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ရေနံနှင့် သတ္တုရင်းမြစ်များကို ခေါင်းပုံဖြတ်ရယူစေခွင့် ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း <ref>{{cite web |url=http://www.globalwitness.org/library/country-sale |title=Country for Sale |publisher=Global Witness |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130306234201/http://www.globalwitness.org/library/country-sale |archive-date=6 March 2013 |accessdate=25 January 2021 |archivedate=6 March 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130306234201/http://www.globalwitness.org/library/country-sale }}</ref>အကျင့်ပျက်ခြစားသည်ဟုလည်း စွပ်စွဲခံရသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခြအစားဆုံး အစိုးရအဖြစ် အမြဲတစေ စာရင်းသွင်း ဖော်ပြခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 |title=Coverage of Transparency International's Corruption Report by ''Rasmei Kampuchea Daily'' carried on Asia News Network, 2 December 2011 |publisher=Asianewsnet.net |access-date=15 March 2013 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20120810104123/http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 |archive-date=10 August 2012 |accessdate=25 January 2021 |archivedate=10 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111210062912/http://www.asianewsnet.net/home/news.php?sec=1&id=24490 }}</ref><ref>Perrin, C.J. (30 March 2011) [https://web.archive.org/web/20110403225719/http://www.ibtimes.com/articles/128461/20110330/corruption-australia-signapore-china-cambodia-philippines-hong-kong-based-political-economic-risk-co.htm Australia, Singapore: Least Tainted with Corruption—survey], ''International Business Times''.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.transparency.org/country#KHM |title=Transparency International's latest index |publisher=Transparency.org |access-date=15 March 2013 |archive-date=12 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512190640/https://www.transparency.org/country#KHM }}</ref>[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေး အဖွဲ့]] မှ ကမ္ဘောဒီးယားမှ အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ်ရှိ မြေယာအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူ ယောင် ဘိုဖ အား ယုံကြည်ချက်ကြောင့် အကျဉ်းကျခံရသူ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။<ref name=yorm>{{cite web|url=https://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27|title=Convictions of activists in Cambodia demonstrates dire state of justice|date=27 December 2012|publisher=Amnesty International|access-date=2 January 2013|archive-date=1 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130101163441/http://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27|url-status=live|accessdate=25 January 2021|archivedate=1 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130101163441/http://www.amnesty.org/en/news/convictions-activists-cambodia-demonstrates-dire-state-justice-2012-12-27}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက် ဖနွမ်းပင်တွင် အငြင်းပွားနေသော ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ဆန္ဒပြနေခြင်းအား သတင်းယူနေသော သတင်းသမားများအား ရဲများနှင့် အရပ်ဝတ်များက လေးဂွများ နှင့် ကျင်စက်များဖြင့် တမင်သက်သက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ နိုင်ငံတကာ သတင်းထောက်ကလပ်၏ ဥက္ကဋ္ဌ ရစ်ခ် ဗယ်လန်ဇူးလားအား တိုက်ခိုက်နေခြင်းကို ဗွီဒီယို မှတ်တမ်းအဖြစ် တွေ့ရသည်။ အတိုက်အခံတို့မှ ရွေးကောက်ပွဲမသမာမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်သဖြင့် ပါလီမန်ဖွင့်လှစ်ခြင်းကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြသဖြင့် နိုင်ငံရေးအရ တင်းမာမှု ဖြစ်ပွားပြီး အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အနည်းဆုံး သတင်းထောက် ၇ ယောက်တို့သည် ဒဏ်ရာ အနည်းငယ် ရခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ဆန္ဒပြသူ အနည်းဆုံး ၂ ဦးမှာ လေးခွထိမှန်ခံခဲ့ရသဖြင့် ဆေးရုံတက်ရောက် ကုသခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2013-09-24/an-cambodia-attacks-reax/4978738|title=Overseas Press Club of Cambodia condemns violent attack on journalists in Phnom Penh|work=Australia Network News|access-date=28 October 2014}}</ref> ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ အဓိက အတိုက်အခံ ပါတီဖြစ်သော ကမ္ဘောဒီးယားအမျိုးသားကယ်ဆယ်ရေးပါတီ (စီအင်န်အာရ်ပီ) ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သဖြင့် ပိုမို၍ အာဏာရှင်ဆန်သော နိုင်ငံရေးစနစ်ကို ပြန်လည် အသက်ဝင်ရန် လမ်းခင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2017/dec/03/cambodia-strongman-leader-thousands-stability-ceremony-angkor-hun-sen |title=Guardian report on Hun Sen as strongman |newspaper=Guardian | date=3 December 2017}}</ref> ===အကျင့်ပျက် ခြစားမှု=== ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု အဆင့်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအများစုထက် ပို၍မြင့်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် "ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ" ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတဝှမ်းလုံးတွင် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများ ရှိနေသည်။ ခြစားမှုသည် တရားစီရင်ရေး၊ ရဲ နှင့် အခြားသော နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများကို သက်ရောက်စေသည်။ အစိုးရ အရာရှိများ အနေနှင့် နီးစပ်သူကို ဦးစားပေးခြင်း နှင့် အပြစ်ရှိသူကို လျစ်လျူရှု ပေးခြင်းတို့ကို နေရာတကာ တွေ့ရသည်။ တရားစီရင်ရေး နှင့် အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဌာနတို့ကြားတွင် ရှင်းလင်းသော ကွဲပြားခြားနားမှုမရှိခြင်းကြောင့် တရားစီရင်ရေးစနစ်တွင် နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးမှုများစွာ ရှိသည်။<ref name="globalwitness.org">[http://www.globalwitness.org/campaigns/corruption/oil-gas-and-mining/cambodia Retrieved November-14-2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141010033539/http://www.globalwitness.org/campaigns/corruption/oil-gas-and-mining/cambodia |date=10 October 2014 }}. Globalwitness.org. Retrieved on 5 July 2015.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် လာဘ်စားမှုများကို ကြုံတွေ့နေရသည်မှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ရယူခြင်း၊ ယာဉ်စည်းကမ်း ချိုးဖောက်ခြင်း နှင့် လျှော့ပေါ့သော တရားစီရင်ချက် ရရှိစေရေး တို့အတွက် ဖြစ်သည်။ ကုမ္ပဏီများ အနေနှင့် လိုင်စင်များနှင့် ပါမစ်များ ရယူရန် အထူးသဖြင့် ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ပါမစ်များအတွက် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ ပြုလုပ်ခြင်းမှာ အမြဲတွေ့နေရသော အလေ့အထ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေတွင် သတင်းပေးသူများအား ကာကွယ်ပေးမှု မရှိပဲ သူတို့ သတင်းပေးသည့် ခြစားမှုကို သက်သေမပြနိုင်ပါက ထောင်ခြောက်လအထိ အပြစ်ပေးခြင်း ခံရနိုင်သည်။<ref name="globalwitness.org" /> ===နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး=== [[File:The Prime Minister, Shri Narendra Modi with the Prime Minister of the Kingdom of Cambodia, Mr. Samdech Akka Moha Sena Padei Techo Hun Sen, at Hyderabad House, in New Delhi on January 27, 2018 (1).jpg|thumb|left|ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် အား အိန္ဒိယ ဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒရာ မိုဒီ နှင့် အတူ နယူးဒေလီတွင် တွေ့ရပုံ၊​၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးကို ပရက် ဆိုခွန် ဦးဆောင်သော နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ကိုင်တွယ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကုလသမဂ္ဂ၊ [[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]]၊ [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေ အဖွဲ့]]တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် [[အာရှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဘဏ်]]၊​[[အာဆီယံ]]​တို့၏ အဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့ သို့ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသော အရှေ့အာရှထိပ်သီးညီလာခံ သို့ ပထမဆုံးအကြိမ် အဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် နိုင်ငံပေါင်း များစွာနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး အစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နိုင်ငံအတွင်း သံရုံး ၂၀ ရှိပြီး<ref>Royal Government of Cambodia.{{cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html |title=Foreign Embassies |archive-url=https://web.archive.org/web/20070212040416/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html |archive-date=12 February 2007 |accessdate=28 January 2021 |archivedate=12 February 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070212040416/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/country.foreign_embassy.html }}</ref> အာရှတိုက်ရှိ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ အပါအဝင် ပဲရစ်ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွင် အဓိက ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သော နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိကန်၊ ဩစတြေးလျ၊ တရုတ် နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဂျပန် နှင့် ရုရှားတို့လည်း ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |author1=Dalpino, Catharin E. |author2=Timberman, David G. |url=http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html |title=Cambodia's Political Future: Issues for U.S. Policy |archive-url=https://web.archive.org/web/20051028015243/http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html |archive-date=28 October 2005 |work=Asia Society |date=26 March 1998 |accessdate=28 January 2021 |archivedate=28 October 2005 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051028015243/http://www.asiasociety.org/publications/cambodia_policy.html }}</ref>နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးကြောင့် အလှူရှင်အဖွဲ့အစည်းများမှ လူမှုရေး၊​စီးပွားရေး နှင့် မြို့ပြလူမှုအဆောက်အအုံများအတွက် လိုအပ်သည်များကို အကူအညီပေးခဲ့ကြသည်။ [[File:Russian President Vladimir Putin with Cambodian Prime Minister Hun Sen.jpg|thumb|ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်အား ရုရှားသမတ ဗလာဒီမီယာ ပူတင်နှင့် အတူ မော်စကိုတွင် တွေ့ရပုံ၊​၂၀၁၆ မေ ၁၉]] ၁၉၇၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ပြင်းထန်ကြမ်းတမ်းသော အကွဲအပြဲများကို ကျော်လွန်သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ အကြား နယ်စပ် အငြင်းပွားမှု အချို့ ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ထိုအရာများမှာ ကမ်းလွန်ပင်လယ်အတွင်းရှိ ကျွန်းအချို့၊ ဗီယက်နမ် နှင့် နယ်နိမိတ်၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများ နှင့် သတ်မှတ်မထားသော ပင်လယ်နယ်နိမိတ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့အနေနှင့် နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုများ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် ပရီးယား ဗီဟီးယား ပုထိုးနှင့် ကပ်လျက် နေရာတွင် စစ်တပ်အချင်းချင်း ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားပြီး ဆက်ဆံရေး ပျက်ယွင်းခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အနေနှင့် နယ်မြေအများစုကို ပိုင်ဆိုင်သည် ဖြစ်သော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံမှ နိုင်ငံတကာဥပဒေများကို မလိုက်နာပဲ ကမ္ဘောဒီးယား စစ်တပ်မှ အရင်းအမြစ် အလုံအလောက် မရှိသဖြင့် ၁၉၆၂ ခုနှစ်ကတည်းက မဖြေရှင်းနိုင်ပဲ ထားခဲ့သော နေရာများတွင် အခိုင်အမာတည်ဆောက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ <ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-24897805|title=Preah Vihear temple: Disputed land Cambodian, court rules|work=BBC News|date=11 November 2013|access-date=11 November 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf|title=Judgment: Request for Interpretation of the Judgment of 15 June 1962 in the Case Concerning the Temple of Preah Vihear (''Cambodia v. Thailand'')|date=11 November 2013|others=Recorded by L.Tanggahma|publisher=International Court of Justice|location=The Hague, Netherlands|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131111173337/http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf|archive-date=11 November 2013|accessdate=28 January 2021|archivedate=11 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131111173337/http://www.icj-cij.org/docket/files/151/17704.pdf}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် တရုတ်တို့သည် ၂၀၁၀ ခုနှစ်များတွင် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ နောက်ခံပေးထားသော တရုတ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ကိုကောင်းပြည်နယ်ရှိ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း၌ {{convert|၉၀|km|abbr=on}} ရှည်လျားသော နေရာတွင် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု တည်ဆောက်လျက် ရှိသည်။ ထိုဆိပ်ကမ်းသည် အပျော်စီးသင်္ဘောများ၊ ဝမ်းပုံလောင်းသင်္ဘောများ နှင့် စစ်သင်္ဘောများ ကပ်ရောက်နိုင်သည် အထိ ရေစူးနက်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ သံတမန် ရေးအရ ထောက်ခံမှုသည် တရုတ်တို့၏ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အငြင်းပွားနေသည့် နေရာများအား ရယူရန်ကြိုးပမ်းမှုကို အထောက်အကူပေးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အာဆီယံ၏ စည်းမျဉ်းအရ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက ကန့်ကွက်ပါက အဖွဲ့တစ်ခုလုံး အနေဖြင့် ဦးဆောင်လှုပ်ရှားမှုကို ရပ်တန့်စေနိုင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရှိသည့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ အတွက် တရုတ်တို့အတွက် ချိန်ညှိပေးမည့် အလေးတုံး တစ်ခု ဖြစ်သည်။ <ref>name="Kynge"James Kynge, Leila Haddou and Michael Peel, [https://www.ft.com/content/23968248-43a0-11e6-b22f-79eb4891c97d?mhq5j=e2 FT Investigation: How China bought its way into Cambodia], ''Financial Times'' (8 September 2016).</ref> ===စစ်ရေး=== [[File:Royal Cambodian Army soldiers, 2014.jpg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်ကြည်းတပ်မှ အရာရှိများ ချီတက်လာပုံ]] တော်ဝင် ကမ္ဘောဒီးယားကြည်းတပ်၊ တော်ဝင်ကမ္ဘောဒီးယား ရေတပ် နှင့် တော်ဝင် ကမ္ဘောဒီးယား လေတပ်၊ တော်ဝင်တပ်ရဲ တို့ကို အားလုံးစုပေါင်း၍ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်မတော် ဟု ခေါ်ဆိုကြပြီး နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာ၏ အမိန့်ပေးထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိကာ ၎င်းတို့၏ အထက်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ် ရှိသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် နိုရိုဒွန် သီဟာမိုနီမှ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင် တပ်မတော်၏ စစ်သေနာပတိချုပ် ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်မှာမူ အရေးပါသော ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ရာထူးကို ထိရောက်စွာ ရယူထားသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းတွင် ပြင်ဆင်ထားသော ဖွဲ့စည်းပုံကို စတင်မိတ်ဆက်ခြင်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားစစ်တပ်ကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း၏ အစ ဖြစ်သည်။ ထိုမှတဆင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် လက်အောက်ခံ အထွေထွေ ရုံး ၃ခုဖြစ်သော ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းနှင့် နည်းပညာဌာန၊ ကာကွယ်ရေးဌာနတို့ကို ဗဟိုဌာနချုပ်၏ လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ဝန်ကြီးမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တီးဘန် ဖြစ်သည်။ သူသည် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ၁၉၇၉ မှ စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ကာကွယ်ရေး ဒု-ဝန်ကြီးများမှာ ချေဆိုင်ယွန် နှင့် ပေါ်ဘန်ဆရူး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်မတော်၌ အမြဲတမ်းအင်အား ၁၀၂,၀၀၀ ဦး (အရန်အင်အား ၂၀၀,၀၀၀ ဦး) ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ စစ်ရေးအသုံးစရိတ်မှာ နိုင်ငံတော် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ ၃% ရှိသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်တပ်ရဲတွင် တပ်သား ၇,၀၀၀ ရှိသည်။ ၎င်း၏ တာဝန်များတွင် လုံခြုံရေးနှင့် ပြည်သူတို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ရန်၊ စနစ်တကျ စီစဉ်လုပ်ဆောင်သော ရာဇဝတ်မှုကြီးများ၊ အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် အခြားကြမ်းတမ်းသော အဖွဲ့အစည်းများကို ကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ရန်နှင့် တားဆီးရန်၊ နိုင်ငံတော်နှင့် အများပြည်သူတို့၏ အိုးအိမ်များကို ကာကွယ်ရန်၊ အရေးပေါ်အခြေအနေများ၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၊ ပြည်တွင်းရေး မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများတွင် ပြည်သူများနှင့် အခြား အရေးပေါ်အဖွဲ့များကို အကူအညီပေးရန် တို့ ဖြစ်သည်။ ဟွန်ဆန်သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း အလွန်အားကောင်းသော ဩဇာအာဏာကို တည်ဆောက်ထားပြီး နိုင်ငံ၏ ပုံမှန်စစ်တပ်များနှင့် အပြိုင်နီးပါး စွမ်းရည်ရှိသော ခါးပိုက်ဆောင်တပ်လည်း ပါဝင်ကာ နိုင်ငံရေးအရ ပြိုင်ဘက်များကို ဖိနှိပ်ရန် အသုံးပြုသည်ဟု စွပ်စွဲခြင်း ခံရသည်။<ref>Fuller, Thomas (6 January 2014) [https://www.nytimes.com/2014/01/06/world/asia/cambodia-crackdown-on-dissent.html Cambodia Steps Up Crackdown on Dissent With Ban on Assembly]. New York Times</ref> ကမ္ဘောဒီးယားသည် ကုလသမဂ္ဂ၏ အဏုမြူတားဆီးရေး စာချုပ်အား ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။<ref>{{Cite web |url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en |title=Chapter XXVI: Disarmament&nbsp;– No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons |publisher=United Nations Treaty Collection |date=7 July 2017}}</ref> ===ဥပဒေဝန်ထမ်း=== ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဥပဒေရေးရာ ဝန်ဆောင်မှုများကို ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ခမာနီအစိုးရကြောင့် ဥပဒေစနစ် တစ်ခုလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး တရားသူကြီးများနှင့် ရှေ့နေများအားလုံးမှာ ဓနရှင်ရန်သူ များအဖြစ် စွပ်စွဲခံရပြီး ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။ ဥပဒေဝန်ထမ်း ၆ ဦးမှ ၁၂ ဦး အထိသာ နိုင်ငံအတွင်း အသက်ရှင် ကျန်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=http://www.cambodiatribunal.org/assets/pdf/court-filings/e51_7_1_en-1.pdf|title=CO-PROSECUTORS' SUBMISSION ON STATUTE OF LIMITATIONS FOR NATIONAL CRIMES|date=2 May 2011}}</ref> ၁၉၉၅ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘား အဖွဲ့အား တည်ထောင်သည့် အချိန်အထိ ရှေ့နေ့ မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{Cite book|title=Introduction to CAMBODIAN LAW|publisher=Konrad-Adenauer-Stiftung, Cambodia|year=2012|isbn=978-99950-982-1-6|editor-last=Peng|editor-first=Hor|pages=7–8, 15–16|editor-last2=Phallack|editor-first2=Kong|editor-last3=Menzel|editor-first3=Jörg}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Kim|first1=Chin|last2=Falt|first2=Jeffrey L.|date=1996|title=LAW OF THE BAR: KINGDOM OF CAMBODIA (STATUTORY UNDERPINNINGS OF THE DEVELOPMENT OF AN INDEPENDENT BAR IN CAMBODIA: CODE OF ETHICS; INTERNAL REGULATIONS)|journal=California Western International Law Journal|volume=27: 2, Art. 5|pages=357–387|via=CWSL Scholarly Commons}}</ref> ===လူ့အခွင့်အရေး=== [[File:Kem Sokha with Sam Rainsy.jpg|thumb| ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဒုတိယ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ကမ်ဆိုခ (ဝဲ)အား ၂၀၁၇ စက်တင်ဘာတွင် ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး အတိုက်အခံ ခေါင်းဆောင် ဆမ်ရိန်းဆီးမှာ ၂၀၁၅ နိုဝင်ဘာလ ကတည်းက ပြည်ပတွင် နေထိုင်ခဲ့ရသည်။]] အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရ ဟွန်ဆန်၏ လက်အောက်ရှိ တပ်များနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီတို့သည် ကြီးကျယ်ပြီး မကြာခဏဖြစ်သော မတရားမှုများကို ကျူးလွန်ကြပြီး ၎င်းတို့တွင် ဥပဒေမဲ့ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းတို့ ပါဝင်ကာ ထိုအတွက် နောက်ဆက်တွဲ အရေးယူမှုများ မရှိဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>World Report 2014: Cambodia Human Right Watch</ref> ၂၀၁၆ ခု ကမ္ဘာ့ကျွန်ပြုမှုညွှန်းကိန်း အရ ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၂၅၆,၈၀၀ ဦးမျှ ကျွန်ပြုခံနေရပြီး လူဦးရေ စုစုပေါငး်၏ ၁.၆၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> အစိုးရဝန်ထမ်း ရာထူးကြီးသူများ၊ စစ်တပ်များနှင့် အစိုးရနှင့် ဆက်နွယ်နေသော စီးပွားရေးသမားများမှ မြေမတရားသိမ်းယူခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အမြဲတွေ့ရလေ့ရှိသည့် ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း သိန်းပေါင်းများစွာသော ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူများထံမှ မြေယာများကို သိမ်းယူခြင်း ခံခဲ့ရပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် နှင့် အမျိုးမျိုးသော အဖွဲ့အစည်းများ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် ဩဇာအာဏာတည်ဆောက်ရန် အစရှိသည်တို့အတွက် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|last1=Bales|first1=Kevin|display-authors=et al|title=Cambodia|url=https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|website=The Global Slavery Index 2016|publisher=The Minderoo Foundation Pty Ltd|access-date=13 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/|archive-date=14 March 2018|url-status=dead|accessdate=3 June 2021|archivedate=14 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314004151/https://www.globalslaveryindex.org/country/cambodia/}}</ref> ယုံကြည်စိတ်ချရသော အစိုးရဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူဦးရေ ၇၇၀,၀၀၀ တို့သည် အနည်းဆုံး ဟက်တာ ၄ သန်း ( ဧက ၁၀ သန်း) မျှသော မြေသိမ်းမှုကြောင့် နစ်နာဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်ဟု ပဲရစ်တွင် အခြေစိုက်သော နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်း (IFDH) က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="rfa.org">{{cite web|url=http://www.rfa.org/english/news/cambodia/complaint-10072014181216.html|title='Ruling Elite' in Cambodia Face ICC Complaint Over Land Grabs|work=Radio Free Asia|access-date=28 October 2014|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018152313/http://www.rfa.org/english/news/cambodia/complaint-10072014181216.html/}}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် မတ်လ ၁၄ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကျွမ်းကျင်သူမှ "ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ဇူလိုင်လ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ မီဒီယာများ၊ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်များနှင့် နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်မှုများကို ကန့်သတ်ခြင်းကြောင့် လွန်စွာ စိုးရိမ်ရသည်။" ဟု ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title="Cambodia at a crossroads": UN expert calls on Government to choose path of human rights |url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=22820&LangID=E |publisher=Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) |date=14 March 2018}}</ref>အစိုးရအား ဝေဖန်သူများမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါနှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းမှားများ ထုတ်လွှင့်သည် ဆိုသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးခြင်း ခံကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Cambodia accused of political clampdown amid coronavirus outbreak |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/03/cambodia-accused-political-clampdown-coronavirus-outbreak-200324063233803.html |work=Al Jazeera |date=24 March 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Cambodia: Covid-19 Spurs Bogus 'Fake News' Arrests |url=https://www.hrw.org/news/2020/04/29/cambodia-covid-19-spurs-bogus-fake-news-arrests |work=Human Rights Watch |date=29 April 2020}}</ref> ===အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ=== ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များနှင့် ပြည်နယ်များသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပထမအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များ အပါအဝင် ပြည်နယ် ၂၅ ခု အဖြစ် ပိုင်းခြားထားသည်။ စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များနှင့် ခရိုင်များသည် ဒုတိယအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများ ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်များအား ခရိုင် ၁၅၉ခု နှင့် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် ၂၆ ခု အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားသည်။ ခရိုင်များနှင့် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များကို မြို့နယ်နှင့် ရပ်ကွက်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားသည်။ {| class="sortable wikitable" ! စဉ် ! ပြည်နယ် ! မြို့တော် ! ဧရိယာ (km2) ! လူဦးရေ (၂၀၁၉) |- | ၁ | ဗန်တေးမိန်ဇယ (Banteay Meanchey) | ဆရီ ဆေဖိုအမ် နှင့် ပွိုင်းပက် | style="text-align: right;" | ၆,၆၇၉ | style="text-align: right;" | ၈၆၁,၈၈၃ |- | ၂ | ဗတ္တမ်ဗောင်း (Battambang) | ဗတ္တမ်ဗောင်း | style="text-align: right;" | ၁၁,၇၀၂ | style="text-align: right;" | ၉၉၇,၁၆၉ |- | ၃ | ကမ်ပုန်းချမ် (Kampong Cham) | ကမ်ပုန်းချမ် | style="text-align: right;" | ၄,၅၄၉ | style="text-align: right;" | ၈၉၉,၇၉၁ |- | ၄ | ကမ်ပုန်းချနန်း (Kampong Chhnang) | ကမ်ပုန်းချနန် | style="text-align: right;" | ၅,၅၂၁ | style="text-align: right;" | ၅၂၇,၀၂၇ |- | ၅ | ကမ်ပုန်စပူ (Kampong Speu) | ရှဘားမန် | style="text-align: right;" | ၇,ဝ၁၇ | style="text-align: right;" | ၈၇၇,၅၂၃ |- | ၆ | ကမ်ပုန်ထုမ် (Kampong Thom) | စတန်း စိန်း | style="text-align: right;" | ၁၃,၈၁၄ | style="text-align: right;" | ၆၈၁,၅၄၉ |- | ၇ | ကမ်ပုတ် (Kampot) | ကမ်ပုတ် | style="text-align: right;" | ၄,၈၇၃ | style="text-align: right;" | ၅၉၃,၈၂၉ |- | ၈ | ကဏ္တာလ (Kandal) | တာခမော | style="text-align: right;" | ၃,၁၇၉ | style="text-align: right;" | ၁,၂၀၁,၅၈၁ |- | ၉ | ကပ် (Kep) | ကပ် | style="text-align: right;" | ၃၃၆ | style="text-align: right;" | ၄၂,၆၆၅ |- | ၁၀ | ကော့ကောင်း (Koh Kong) | ခက်မရက် ဖိုးမင်း | style="text-align: right;" | ၁၀,၀၉၀ | style="text-align: right;" | ၁၂၅,၉၀၂ |- | ၁၁ | ကရာကျယ် (Kratié) | ကရာကျယ် | style="text-align: right;" | ၁၁,ဝ၉၄ | style="text-align: right;" | ၃၇၄,၇၅၅ |- | ၁၂ | မဏ္ဍလဂီရီ (Mondulkiri) | စန်မိုနိုရွမ် | style="text-align: right;" | ၁၄,၂၈၈ | style="text-align: right;" | ၉၂,၂၁၃ |- | ၁၃ | ဥတ္တရမိန်ဇယ (Oddar Meanchey) | ဆမ်မရောင်း | style="text-align: right;" | ၆,၁၅၈ | style="text-align: right;" | ၂၇၆,၀၃၈ |- | ၁၄ | ပိုင်လင် (Pailin) | ပိုင်လင် | style="text-align: right;" | ၈၀၃ | style="text-align: right;" | ၇၅,၁၁၂ |- | ၁၅ | ဖနွမ်းပင် (Phnom Penh) | ဒေါင်ပင် | style="text-align: right;" | ၆၇၉ | style="text-align: right;" | ၂,၂၈၁,၉၅၁ |- | ၁၆ | ဖရဲသီဟနု (Preah Sihanouk) | ဖရဲသီဟနု | style="text-align: right;" | ၁,၉၃၈ | style="text-align: right;" | ၃၁၀,၀၇၂ |- | ၁၇ | ဖရဲဝိဟာရ (Preah Vihear) | တိဘန် မိန်းချေး | style="text-align: right;" | ၁၃,၇၈၈ | style="text-align: right;" | ၂၅၄,၈၂၇ |- | ၁၈ | ဗောဓိစတ် (Pursat) | ဗောဓိစတ် | style="text-align: right;" | ၁၂,၆၉၂ | style="text-align: right;" | ၄၁၉,၉၅၂ |- | ၁၉ | ပရေဗင် (Prey Veng) | ပရေဗင် | style="text-align: right;" | ၄,၈၈၃ | style="text-align: right;" | ၁,၀၅၇,၇၂၀ |- | ၂၀ | ရတနဂီရီ (Ratanakiri) | ဘန်လောင်း | style="text-align: right;" | ၁၀,၇၈၂ | style="text-align: right;" | ၂၁၇,၄၅၃ |- | ၂၁ | ဆီယမ်ရိ (Siem Reap) | [[ဆီယမ်ရိမြို့]] | style="text-align: right;" | ၁၀,၂၉၉ | style="text-align: right;" | ၁,ဝ၁၄,၂၃၄ |- | ၂၂ | စီတောင်တရင်း (Stung Treng) | စီတောင် တရင်း | style="text-align: right;" | ၁၁,ဝ၉၂ | style="text-align: right;" | ၁၆၅,၇၁၃ |- | ၂၃ | စဝေရင်း (Svay Rieng) | စဝေရင်း နှင့် ဘာဗက် | style="text-align: right;" | ၂,၉၆၆ | style="text-align: right;" | ၅၂၅,၄၉၇ |- | ၂၄ | တကောင် (Takéo) | ဒွန်ကာယက်ဗ် | style="text-align: right;" | ၃,၅၆၃ | style="text-align: right;" | ၉၀၀,၉၁၄ |- | ၂၅ | တပေါင်ခနုမ်း (Tboung Khmom) | ဆူဝမ် | style="text-align: right;" | ၅,၂၅၀ | style="text-align: right;" | ၇၇၆,၈၄၁ |} == စီးပွားရေး == [[File:Cambodia, Trends in the Human Development Index 1970-2010.png|thumb|left|upright=1.6|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (၁၉၇၀-၂၀၁၀)]] ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူတစ်ဦးချင်းဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၃၀၉ ဖြစ်ပြီး ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄,၀၂၂ မျှ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂမှ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ကျေးလက်အိမ်ထောင်စု အများစုမှာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့် ၎င်းနှင့် ဆက်စပ်နေသော လုပ်ငန်းများ အပေါ်တွင် မှီခိုကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ ဆန်စပါး၊ ငါး၊ သစ်၊ အဝတ်အထည် နှင့် ရာဘာတို့ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံတကာ ဆန်စပါးသုတေသန အင်စတီကျု (IRRI) မှ ၎င်းတို့၏ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရှိ မျိုးစပါးဘဏ်မှ စပါးမျိုးပေါင်း ၇၅၀ ကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသို့ ပြန်လည် မိတ်ဆက်တင်ပို့ပေးခဲ့သည်။<ref>[https://web.archive.org/web/20080819194125/http://www.irri.org/publications/today/pdfs/6-2/RiceToday%206-2.pdf ''Rice Today'', April–June 2007, Vol. 6, No. 2]. irri.org</ref> ထိုမျိုးစပါးများမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားမှ စုဆောင်းထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အီကော်နောမစ်မဂ္ဂဇင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့တို့၏ အဆိုအရ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဂျီဒီပီ တိုးတက်နှုန်းမှာ ၇.၇% ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ ဂျီဒီပီ တိုးတက်နှုန်း အများဆုံး ၁၀ နိုင်ငံတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှု အမြန်ဆန်ဆုံး လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ခရီးသွား ၂၁၉,၀၀၀ မျှ ရှိရာမှာ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၂ သန်း အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၁.၇% ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့မှု ပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၆ ဘီလီယံ မျှ ဖြစ်သည်။ [[File:Siem Reap Art Center Night Market, 2018 (06).jpg|thumb|[[ဆီယမ်ရိမြို့]]ရှိ အစားအသောက် အရောင်းဆိုင်တစ်ခု]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံကို လေ့လာတင်ပြသော စာတမ်းဖြစ်သည့် "ဆင်းရဲသားတွေ ဘယ်ရောက်သွားသလဲ။ ကမ္ဘောဒီးယား ဆင်းရဲမွဲတေမှု စစ်တမ်း ၂၀၁၃" တွင် ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ ကောက်ချက်ဆွဲခဲ့သည်မှာ "၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ၇ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယား၏ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုသည် အလွန်အမင်းအားကောင်းပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကောင်းဆုံးများထဲတွင် အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် အိမ်ထောင်စုများ၏ သုံးစွဲနှုန်းမှာ ၄၀% အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ထိုသို့ တိုးတက်မှုများသည် ဆင်းရဲသားများအတွက် ကောင်းမွန်ပြီး ဆင်းရဲချမ်းသာ မညီမျှမှုကို လျှော့ချနိုင်ရုံမျှမက ဆင်းရဲသားများ၏ သုံးစွဲနှုန်းကို ဆင်းရဲသားမဟုတ်သူများနှင့် ယှဉ်လျှင် ပိုမို များပြားလာစေခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းသည် ၅၂.၂% မှ ၂၀.၅% သို့ လျော့ကျခဲ့ပြီး မျှော်မှန်းချက်အားလုံးကို ကျော်လွန်ရုံသာမက နိုင်ငံ၏ ထောင်စုနှစ် ဖွံ့ဖြိုးမှု ပန်းတိုင်၏ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်း ပစ်မှတ်ကိုပင် ကျော်လွန်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှ လွတ်မြောက်လာသူ အများစုမှာ အနည်းငယ်မျှသော ပမာဏဖြင့် လွတ်မြောက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး အလွန် စိတ်မချရသော အခြေအနေတွင် ရှိသေးသည်။ အနည်းငယ်မျှသော လှုပ်ခတ်မှုကြောင့်ပင်လျှင် သူတို့အနေနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေသူ အဖြစ် ပြန်လည်သက်ဆင်း သွားနိုင်သည်။" ဟု ဖော်ပြထားခဲ့သည်။<ref>"Where Have All The Poor Gone? Cambodia Poverty Assessment 2013", World Bank May 2014</ref> ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုမျှ စီးပွားရေး တိုးတက်ခဲ့ခြင်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဆင်းရဲမွဲတေမှု လျှော့ချရာတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်နိုင်ငံ တစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အောင်မြင်ခဲ့သော ဇာတ်ကြောင်းအရ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံသည် ဆိုးရွားသော ပြည်တွင်းစစ်ကို ကျော်လွန်ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ အလယ်အလတ်တန်း အနိမ့်ပိုင်း ဝင်ငွေ ရှိသော စီးပွားရေးရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော အချက်အလက်ရှိသည့် နိုင်ငံ ၆၉ နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၂၀၀၄-၂၀၀၈ အတွင်း အလျှင်အမြန်ဆုံး ဆင်းရဲမွဲတေမှု လျှော့ချရာ၌ စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းသည် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျခဲ့ပြီး ၂၀၁၅-၂၀၁၆ တွင် ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြ အိမ်ထောင်စုများအတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်း ထပ်မံ လျော့ကျလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားသည်။ သို့သော်လည်း လူထုဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း အထူးသဖြင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးတို့တွင် ကမ္ဘောဒီးယားသည် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ကြုံတွေ့နေရဆဲ ဖြစ်ပြီး တိုးတက်မှုအတွက် ဦးစားပေးအဆင့်အတန်း ရှိနေသေးသည်။<ref>[http://blogs.worldbank.org/eastasiapacific/cambodia-is-now-a-lower-middle-income-economy-what-does-this-mean Cambodia is now a lower-middle income economy: What does this mean? | East Asia & Pacific on the rise]. Blogs.worldbank.org (1 July 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ရေပိုင်နက်အတွင်း တွေ့ရှိခဲ့သော ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များမှာ ထုတ်ယူနိုင်စွမ်း အများအပြား ရှိသော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုကြောင့် အများစုမှာ မထုတ်လုပ်ရသေးပေ။<ref>{{cite news|title=The struggle between Thailand and Cambodia over oil and gas resources|date=17 September 2010|agency=CLC Asia|url=http://www.clc-asia.com/the-struggle-between-thailand-and-cambodia-over-oil-and-gas-resources-2/|access-date=29 December 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Cambodia Aims for Offshore Production Next Year|author=Gronholt-Pedersen, Jacob |date=26 September 2012|agency=The Wall Street Journal|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10000872396390443507204578020023711640726|access-date=29 December 2013}}</ref> [[File:Cambodia's rice fields.jpg|thumb|left|ဆီယမ်ရိပြည်နယ်ရှိ စပါးခင်း]] ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတော်ဘဏ် သည် နိုင်ငံ၏ ဗဟိုဘဏ် ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်၍ နည်းဥပဒေများဖြင့် ထိန်းကြောင်း ကြပ်မတ်ပေးပြီး နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝင်ရောက်ရန်အတွက်လည်း တစိတ်တပိုင်း တာဝန်ရှိသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွင်းတွင် နိုင်ငံအတွင်း မှတ်ပုံတင်ထားသော ဘဏ်နှင့် အသေးစားငွေကြေးလုပ်ငန်းများမှာ ၃၁ ခုမှ ၇၀ ကျော်သို့ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် ငွေကြေးကဏ္ဍတွင် တိုးတက်မှုအား ထင်ရှားစေခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား ခရက်ဒစ် ဗျူရို ကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတော်ဘဏ်၏ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းအောက်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html |title=CBC's Mission |publisher=Creditbureaucambodia.com |access-date=15 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130613093221/http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html |archive-date=13 June 2013 |accessdate=19 July 2021 |archivedate=13 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130613093221/http://www.creditbureaucambodia.com/about-us/credit-bureau-cambodiacom.html }}</ref> ယခုအခါ ဘဏ်များနှင့် အသေးစား ငွေကြေးလုပ်ငန်းများ အနေနှင့် ဥပဒေအရ ချေးငွေပေးဆပ်မှုနှင့် ဆိုင်သည့် တိကျသော အချက်အလက်နှင့် ကိန်းဂဏန်းများကို အစီရင်ခံရသဖြင့် ခရက်ဒစ်ဗျူရိုမှ တဆင့် ကမ္ဘောဒီးယား ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍအတွင်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုတိုးတက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ကြုံတွေ့နေရသော ကြီးမားသည့် စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုမှာ အသက်ကြီးသော လူကြီးများသည် ပညာရေး မရှိကြပေ။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသတွင် ဖြစ်ပြီး ထိုဒေသများတွင် အခြေခံ အဆောက်အအုံလည်း မရှိပေ။ အသစ်တဖန် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် အစိုးရအတွင်း အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို တွန့်ဆုတ်စေပြီး နိုင်ငံခြား အကူအညီများကို နှောင့်နှေးစေသည်။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံအချင်းချင်း အကူအညီပေးမှုများနှင့် နိုင်ငံများ ပေါင်းစပ်၍ အကူအညီပေးမှုများ ရှိသည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်၌ လှူဒါန်းသူများမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၅၀၄ သန်း လှူဒါန်းရန် အဆိုပြုခဲ့ပြီး <ref name="CIACB">[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cambodia/ Cambodia]. CIA World FactBook.</ref> အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် တစ်ခုတည်းမှ ချေးငွေ၊ အကူအညီနှင့် နည်းပညာ အထောက်အကူ စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၅၀ သန်း အကူအညီပေးခဲ့သည်။<ref name=ADB>{{cite web |url=http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp |title=A Fact Sheet: Cambodia and Asian Development Bank |publisher=Adb.org |date=25 February 2013 |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070404015954/http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp |archive-date=4 April 2007 |accessdate=19 July 2021 |archivedate=4 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070404015954/http://www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/CAM.asp }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသော ကုမ္ပဏီများထံမှ ပါမစ်လျှောက်ရာတွင် လာဘ်ငွေ တောင်းယူခြင်းများ ရှိပြီး ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ပါမစ် အစရှိသည်တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.worldbulletin.net/todays-news/159794/bribes-hamper-business-in-cambodia|title=Bribes hamper business in Cambodia – Asia-Pacific – Worldbulletin News|work=World Bulletin}}</ref> [[File:Battambang Provinz 01.jpg|thumb|ဗတ္တမ်ဗောင်းပြည်နယ်တွင် လယ်သမားများ စပါးရိတ်သိမ်းနေပုံ]] ၂၀၁၅ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ်၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေး ညွှန်းကိန်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား အလုပ်သမား စုစည်းမှုများအတွက် အဆိုးဆုံး အဆင့်များတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး "အခွင့်အရေးအတွက် အာမခံချက်မရှိ" သည့် နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>Teehan, Sean (16 June 2015) [http://m.phnompenhpost.com/national/kingdom-ranked-low-labour-rights-index Kingdom ranked low in labour rights index]. Phnompenh Post.</ref> ၂၀၁၆ ဧပြီလတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသားလွှတ်တော်မှ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ ဥပဒေကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေအား စက်ရုံများတွင် အလုပ်သမားများမှ အကန့်အသတ်ရှိသော ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်နေချိန်နှင့် လမ်းမများပေါ်တွင် လစာတိုးရန်နှင့် အလုပ်လုပ်ရသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေ တိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန် တောင်းဆိုသည့် အချိန်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>[https://thediplomat.com/2016/04/the-trouble-with-cambodias-new-law-on-trade-unions The Trouble With Cambodia’s New Law on Trade Unions]. The Diplomat. Retrieved on 20 December 2016.</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဥပဒေအသစ်နှင့် ပတ်သက်သည့် စိုးရိမ်မှုများကို အလုပ်သမားနှင့် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များသာမကဘဲ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများကပါ ယေဘုယျအားဖြင့် စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမား အဖွဲ့၏ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် လာအိုနိုင်ငံ ရုံးမှ ထိုဥပဒေတွင် အချို့သော အဓိကစိုးရိမ်ဖွယ် အချက်များနှင့် ဟာကွက်များ ရှိသည်ဟု မှတ်ချက်ပေးခဲ့သည်။<ref>[http://www.ilo.org/asia/info/public/pr/WCMS_466553/lang--en/index.htm ILO's statement on Trade Unions law in Cambodia]. Ilo.org (4 April 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> အမှီအခိုကင်းသော သမဂ္ဂများနှင့် အလုပ်ရှင်များမှ ညှိမရသော အခြေအနေ ဖြစ်နေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ "သမဂ္ဂ ၂၅ ခု ရှိတဲ့ စက်ရုံတစ်ခု အနေနဲ့ ဘယ်လို ရပ်တည်ရမလဲ။" ဟု ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်အသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဗန်ဆိုအင်းက မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။ သူက "အလုပ်ရှင်အနေနှင့် အငြင်းပွားမှုတွေကို အဖွဲ့မတူတဲ့ သမဂ္ဂခေါင်းဆောင် ၂၅ ယောက်နဲ့ ညှိရမယ် ဆိုတာ နားမလည်နိုင်ဘူး။ ဥပဒေ အနေနဲ့ နိုင်ငံအတွင်းက သမဂ္ဂတွေကိုလည်း ထိန်းကွပ်သင့်တယ်။" ဟု ထပ်၍ ပြောခဲ့သည်။ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်အသင်း၏ အဆိုအရ နိုင်ငံအတွင်းရှိ အဝတ်အစားနှင့် အထည်အလိပ်တင်ပို့သော စက်ရုံ ၅၅၇ ရုံနှင့် ဖိနပ်စက်ရုံ ၅၈ ရုံတို့တွင် အလုပ်သမား ၅၀၀,၀၀၀ အတွက် သမဂ္ဂပေါင်း ၃,၁၆၆ ခု ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အကြီးဆုံး လုပ်ငန်း ဖြစ်နေပြီး နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်၏ ၂၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ရှိသော်လည်း ဗန်ဆိုအင်း၏ အဆိုအရ အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ မရှိပါက နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ အနေနှင့် စီးပွားရေး လာရောက်လုပ်ကိုင်လိမ့်မည် မဟုတ် ဟု ဆိုသည်။<ref>[http://www.voacambodia.com/a/unions-and-employers-deeply-divided-over-cambodia-trade-union-law/3375693.html Unions and Employers Deeply Divided Over Cambodia’s Trade Union Law]. Voacambodia.com (15 June 2016). Retrieved on 20 December 2016.</ref> "အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ ရှိမှသာ ကျွန်တော်တို့ အလုပ်ရှင်တွေ အသက်ဆက်နိုင်မယ်။ ကမ္ဘောဒီးယား တစ်နိုင်ငံတည်း မဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံတိုင်းမှာ အလုပ်သမား သမဂ္ဂ ဥပဒေ ရှိတယ်။ ဥပဒေကို ဝေဖန်တဲ့သူတွေ ကိုယ်တိုင် စီးပွားရေး လုပ်ကြည့်သင့်တယ်။ ဒါမှ သူတို့ နားလည်မယ်။" ဟု သူက ဆိုသည်။ ===ချည်မျှင်နှင့် အထည်လုပ်ငန်း=== [[File:Cambodia Exports Treemap 2017.svg|thumb|right|270px|၂၀၁၇ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယား ပို့ကုန် ပြပုံ]] အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၏ အကြီးဆုံးသော အပိုင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ ပို့ကုန်၏ ၈၀% မျှ ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် တင်ပို့မှု ပမာဏ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၆၁ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်နှင့် ယှဉ်လျင် ၈% တိုးတက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း၏ အစီရင်ခံချက် အရ တင်ပို့ကုန် ပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၅၆ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="investvine">{{cite web|url=http://investvine.com/cambodias-textile-industry-grew-32/|title=Cambodia's textile industry grew 32%|first=Arno|last=Maierbrugger|work=Inside Investor|date=11 July 2013|access-date=11 July 2013|archive-date=2 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002063558/http://investvine.com/cambodias-textile-industry-grew-32/}}</ref> ထိုကဏ္ဍတွင် အလုပ်သမား ၃၃၅,၄၀၀ ဦးကို အလုပ်အကိုင်ပေးထားခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၉၁% မှာ အမျိုးသမီးများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အဖွဲ့ကို ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမား အဖွဲ့နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်အဖွဲ့မှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေး ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပူးပေါင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှ အလုပ်သမားများ၊ အလုပ်ရှင်များ နှင့် အစိုးရတို့နှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်၍ အလုပ်လုပ်ရသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေကို တိုးတက်ရန်နှင့် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအတွင်း ပြိုင်ဆိုင်နိုင်မှု ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန်တို့ အတွက် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Better Factories Cambodia Annual Report 2018: An Industry and Compliance Review |url=https://betterwork.org/blog/portfolio/better-factories-cambodia-annual-report-2018-an-industry-and-compliance-review/ |website=betterwork.org |access-date=19 July 2021 |archive-date=8 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191008220104/https://betterwork.org/blog/portfolio/better-factories-cambodia-annual-report-2018-an-industry-and-compliance-review/ }}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် မေလ ၁၈ ရက်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့၏ ကမ္ဘောဒီးယားအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အစီအစဉ် မှ စီမံကိန်း၏ အကြံပေးအဖွဲ့သည် ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် တွေ့ဆုံပြီး အဖွဲ့၏ ကာလတဝက် သုံးသပ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သုံးသပ်ကောက်နှုတ်ချက် နှင့် အကြံပေးချက် မူကြမ်းအတွက် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်အပြင် အစီအစဉ်အတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာသော အစီရင်ခံမှု အစပျိုးရန် အတွက် မည်သို့ ပိုမိုခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်သင့်သည် ဆိုသည့် နည်းလမ်းများကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ စီမံကိန်း၏ အကြံပေးအဖွဲ့မှ အစီအစဉ်၏ ကမ္ဘောဒီးယား အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းနှင့် လုပ်သားများအပေါ် သက်ရောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စစ်ဆေးမှုများ၏ တွေ့ရှိချက်များကို အနှစ်ချုပ်သုံးသပ်ရာတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။ * အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း တစ်ခုလုံး၏ ဖွံ့ဖြိုးမှု အပေါ်တွင် ပါဝင် အကျိုးပြုနိုင်ခဲ့သည်။ * ပိုမိုကောင်းမွန်သော စက်ရုံများ အစီအစဉ်မှာ အလုပ်သမား ၅ သိန်းကျော် အပြင် သူတို့ မိသားစုများ၏ ဘဝများကိုပါ တိုးတက်စေခဲ့သည်။ * အလုပ်သမားများအနေနှင့် မှန်ကန်သော လစာနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ ကာကွယ်မှု အခွင့်အလမ်းများ ရရှိရန် သေချာစေခဲ့သည်။ * ကလေးအလုပ်သမားများကို ထိုကဏ္ဍမှ လုံးဝ နီးပါး ဖယ်ရှားပစ်နိုင်ခဲ့သည်။ * အားလုံး အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းကို ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရသည့် အနေအထား ဖြစ်စေခဲ့သည်။ * အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအတွင်းရှိ အလုပ်သမားများ အားလုံးအတွက် အခွင့်အလမ်း ညီမျှသော အနေအထား အဖြစ် ဖန်တီးပေးနိုင်ခဲ့သည်။ * စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ချက်များကို (၁) စက်ရုံ၏ အချက်အလက်များကို အသုံးပြု၍ တိုးတက်နိုင်သည့် နေရာများကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ခြင်း (၂) နိုင်ငံတကာ အမှတ်တံဆိပ်များ/ဝယ်ယူသူများ၏ အန္တရာယ် စီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် အဓိက အစိတ်အပိုင်းဖြစ် ရပ်တည်ပေးခဲ့ခြင်းဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Statement from the Project Advisory Committee of Better Factories Cambodia on its 47th Meeting – Better Work |url=https://betterwork.org/blog/2018/06/20/statement-from-the-project-advisory-committee-of-better-factories-cambodia-on-its-47th-meeting/ |website=betterwork.org |access-date=20 July 2021 |archive-date=1 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101135945/https://betterwork.org/blog/2018/06/20/statement-from-the-project-advisory-committee-of-better-factories-cambodia-on-its-47th-meeting/ }}</ref> ===ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း=== [[File:Angkor Wat Tourists.jpg|thumb|right|220px|နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ [[ဆီယမ်ရိမြို့]] ရှိ [[အန်ကောဝပ်]] သို့ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား ၂.၆ သန်းခန့် လာရောက်လည်ပတ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.phnompenhpost.com/business/angkor-hosts-26m-visitors|title=Angkor hosts 2.6M visitors|website=www.phnompenhpost.com}}</ref>]] ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း ပြီးလျှင် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် ဝင်ငွေအများဆုံး ရရှိသည့် လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ <ref name="USDOS3" /> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာမှ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားပေါင်း ၆ သန်းမျှ ရှိခဲ့ပြီး ၂၁ ရာစု အစမှစ၍ ၁၀ ဆမျှ တိုးတက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web |title=Tourism Statistics Report Year 2018 |url=https://www.tourismcambodia.com/img/resources/cambodia_tourism_statistics_2018.pdf |website=Ministry of Tourism |access-date=1 August 2019}}</ref> ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ နိုင်ငံအတွင်း အလုပ်လုပ်သူ ၂၆% ကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ပြီး အရေအတွက်အားဖြင့် ဆိုပါက ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသားတို့အတွက် အလုပ်အကိုင် ၂.၅ သန်းမျှ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|date=2021-04-06|title=This Is Why Cambodia Is the BEST Place to Visit Post Coronavirus Pandemic!|url=https://thegotofamily.com/2021/04/this-is-why-cambodia-is-the-best-place-to-visit-post-coronavirus-pandemic/|access-date=2021-04-08|website=The Go To Family|language=en-US}}</ref> ဖနွမ်းပင်မြို့ နှင့် အန်ကောဝပ်တို့ အပြင် အခြားသော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ သွားရောက်လည်ပတ်သော နေရာများတွင် အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ နာမည်ကျော် ကမ်းခြေများရှိသော သီဟာနုဗေးလ်မြို့ နှင့် အနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ ဗတ္တမ်ဗောင်းတို့ ဖြစ်ကြကာ ထိုနေရာနှစ်ခု စလုံးမှာ ကမ္ဘောဒီးယားသို့ လာရောက်လည်ပတ်သူများ၏ သိသာသော အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော ကျောပိုးအိတ်လွတ် ခရီးသွားများအတွက် ကျော်ကြားသော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.myfunkytravel.com/backpacking-route-south-east-asia.html|title=Popular Backpacking Destinations in Southeast Asia|access-date=28 October 2014}}</ref> ကမ်ပုတ်မြို့ နှင့် ဘိုကာတောင် စတေရှင် အပါအဝင် ကက်ပ် မြို့တို့ ဝန်းကျင်နေရာများမှာလည်း ခရီးသွားများ စိတ်ဝင်စားသော နေရာများ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ် UNTAC ရွေးကောက်ပွဲအပြီး တည်ငြိမ်သော ကာလမှစ၍ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ ပုံမှန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20110304011512/http://www.cambodia-tourism.org/download/Cambodia_Touris_Statistics_2010.pdf Tourism Statistics Report March 2010]. cambodia-tourism.org.</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် လာရောက်လည်ပတ်သော နိုင်ငံခြားသား အများစုမှာ တရုတ်နိုင်ငံသားများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေသည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၄ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ စုစုပေါင်း အမျိုးသား ထုတ်ကုန်၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ခန့်မျှ ဖြစ်သည်။ ဆီယမ်ရိပြည်နယ်ရှိ အန်ကောဝပ် သမိုင်းဝင် ဥယျာဉ်၊ သီဟာနုဗေးလ်ရှိ ကမ်းခြေများ၊ ဖနွမ်းပင် မြို့တော်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ၏ ၁၅၀ ခုမျှသော ကက်စီနို လောင်းကစားရုံများ (၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ၅၇ ခုသာ ရှိသည်။)<ref>{{cite book |title=Transnational Organized Crime in Southeast Asia: Evolution, Growth, and Impact, 2019|url=https://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific/Publications/2019/SEA_TOCTA_2019_web.pdf |date=2019 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |location=Bangkok |page=20}}</ref> တို့မှာ နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများ အတွက် အဓိက ဆွဲဆောင်မှုများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယားအား ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရသည့် လည်ပတ်စရာနေရာ အဖြစ် နာမည်ယူခြင်းမှာ နိုင်ငံရေးနှင့် ပြည်တွင်း မငြိမ်သက်မှုများနှင့်<ref>{{Cite news|url=https://www.cambodiadaily.com/archives/civil-unrest-119267/|title=Civil Unrest|date=16 October 2016|work=The Cambodia Daily|access-date=20 June 2017|language=en-US|accessdate=13 August 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811055108/https://www.cambodiadaily.com/archives/civil-unrest-119267/}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2016/08/27/kem-lays-murder-puts-cambodia-politics-economy-at-risk-as-unrest-looms.html|title=Kem Ley's murder puts Cambodia politics, economy at risk as unrest looms|website=CNBC|last=Chandran|first=Nyshka|date=27 August 2016|access-date=20 June 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/|title=Civil Unrest in Phnom Penh, Cambodia – TravelHappy.Me|date=20 September 2013|work=TravelHappy.Me|access-date=20 June 2017|language=en-US|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170811022429/http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/|archive-date=11 August 2017|accessdate=13 August 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811022429/http://www.travelhappy.me/civil-unrest-in-phnom-penh-cambodia/}}</ref> တိုင်းပြည်သို့ လာရောက်လည်ပတ်သည့် နိုင်ငံခြား ခရီးသွားများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် နာမည်ကြီး ကြမ်းတမ်းရက်စက်သော မှုခင်းများကြောင့် ခက်ခဲနှောင့်နှေးခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/15252/embassies-warn-of-rise-in-coastal-crime/|title=Embassies Warn of Rise in Coastal Crime|last=Laurenson|first=Jack|work=Khmer Times|access-date=20 June 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010224352/http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/|url-status=dead|archive-date=10 October 2017|title=Two Rapes in 3 Days Reveal Resort's Dark Side|last=Laurenson|first=Jack|work=Khmer Times|access-date=20 June 2017|accessdate=13 August 2021|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171010224352/http://www.khmertimeskh.com/news/14091/two-rapes-in-3-days-reveal-resort---s-dark-side/}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.khmertimeskh.com/news/12397/deaths-of-foreigners-shrouded-in-mystery/|title=Deaths of Foreigners Shrouded in Mystery|last=Laurenson|first=Jack|website=Khmer Times|access-date=20 June 2017}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများအတွက် အိမ်ပြန်လက်ဆောင် ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းမှာ ခရီးသွားများ စိတ်ဝင်တစား အဓိကလည်ပတ်ရာနေရာများ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လူအများအပြားကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ခဲ့သည်။ ထုတ်လုပ်နိုင်သော လက်ဆောင်များ၏ အရေအတွက်မှာ တိုးပွားလာသော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ အတွက် မလုံလောက်သဖြင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ အတွက် ရောင်းချသော လက်ဆောင်ပစ္စည်းအများအပြားကို တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့မှ တင်သွင်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.aha-kh.com/ |title=AHA Angkor Handicraft Association|website=Aha-kh.com |access-date=15 March 2013}}</ref> နိုင်ငံတွင်း ထုတ်လုပ်သော လက်ဆောင်ပစ္စည်းများတွင် * ခရာမာ (ရိုးရာခေါင်းစည်း) *ကြွေထည်များ * ဆပ်ပြာ၊ ဖယောင်းတိုင်နှင့် ဟင်းခတ် အမွှေးအကြိုင်များ<ref>{{cite web |url=http://www.senteursdangkor.com/html/en/our_products.php/ |title=Senteur d'Angkor |website=Senteursdangkor.com |access-date=15 March 2013 |accessdate=13 August 2021 |archivedate=4 May 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130504161246/http://www.senteursdangkor.com/html/en/our_products.php/ }}</ref> *သစ်သားပန်းပု၊ ယွန်းထည်နှင့် ငွေပန်းကန်များ<ref>{{cite web|url=http://www.artisansdangkor.com/|title=Artisans d'Angkor|website=Artisans d'angkor|access-date=1 August 2019|archive-date=14 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214110224/http://www.artisansdangkor.com/}}</ref> * ဆန်ဝိုင်အရက်ဖြည့်ထားသည့် ဆေးခြယ်ထားသော ပုလင်းများ တို့ ပါဝင်သည်။ ===စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး=== {{main|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး}} ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းပေါ်တွင် မှီခိုနေသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်၌ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသည် ဂျီဒီပီ၏ ၉၀% မျှ ရှိပြီး အလုပ်လုပ်နိုင်သူ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အလုပ်ပေးထားသည်။ ဆန်စပါးသည် အဓိက စားနပ်ရိက္ခာ ဖြစ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် အရန်စိုက်ပျိုးသီးနှံများတွင် ပြောင်းဖူး၊ ပီလောပီနံ၊ ကန်စွန်းဥ၊ မြေပဲ၊ ပဲပိစပ်၊ နှမ်း၊ ပဲခြောက် နှင့် ရာဘာ တို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက စီးပွားဖြစ် သီးနှံမှာ ရာဘာ ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် ရာဘာသည် အဓိက စိုက်ပျိုးသီးနှံ ဖြစ်ပြီး ဆန်စပါးပြီးလျှင် ဒုတိယလိုက်ကာ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားငွေရရှိသည့် နည်းလမ်း အနည်းငယ် အတွင်းမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး=== [[File:Road 4 to Sihanouk.JPG|thumb|နိုင်ငံတော် အဝေးပြေးလမ်း အမှတ် ၄]] ပြည်တွင်းစစ်နှင့် လျစ်လျူရှုမှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စနစ် အကြီးအကျယ် ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ အခြားနိုင်ငံများ၏ အကူအညီဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားသည် အဓိက အဝေးပြေးလမ်းမများကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းနှင့် အညီ အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး အများစုမှာ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှစ၍ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အဓိကလမ်းမ အများစုမှာ လမ်းခင်းပြီး ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ရထားလမ်း နှစ်ခု ရှိပြီး စုစုပေါင်း အရှည် {{convert|၆၁၂|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး တစ်လမ်းတည်းသွားသော {{convert|၁|m|ftin|spell=in|adj=mid|abbr=off}} အကျယ် ရထားလမ်း ဖြစ်သည်။<ref name=CamRail>{{cite news |title=Cambodian railway to be revived by 2013 |url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110401003014/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html |archive-date=1 April 2011 |work=Railway Gazette International |date=16 December 2009 |url-status=dead |accessdate=14 August 2021 |archivedate=1 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110401003014/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/cambodian-railway-to-be-revived-by-2013.html }}</ref> ရထားလမ်းသည် မြို့တော်မှ တောင်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ သီဟာနုဗေးလ်မြို့သို့ သွားသည်။ ရထားများသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မြို့တော် တစ်မြို့နှင့် တစ်မြို့ အပြင် တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသများသို့ ဆက်စပ် ပြေးလွှားလျက် ရှိသည်။ ၁၄ နှစ်ကြာပြီးနောက် မြို့တော် နှစ်ခုကြား ရထားပို့ဆောင်ရေး လတ်တလောတွင် ပြန်လည် စတင်ခဲ့ပြီး ကုန်းလမ်းခရီးသွားသူများ အတွက် ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရသော ရွေးချယ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2016/jun/05/trains-phnom-penh-sihanoukville-kampot|title=Cambodia revives train service between Phnom Penh and Sihanoukville|work=The Guardian|access-date=4 February 2017}}</ref> ရထားများသည် ဖနွမ်းပင်မှ ဆီဆိုဖွန်သို့လည်း ဆက်သွယ်ထားကြသည်။ (တစ်ခါတစ်ရံ ဗတ္တမ်ဗောင်း အထိ သွားလေ့ ရှိသည်။) ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် ဖနွမ်းပင်နှင့် ဗတ္တမ်ဗောင်းကြား တစ်ပတ်လျှင် ရထားတစ်ကြိမ်မျှသာ ရှိသော်လည်း အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်မှ အများဆုံး ထောက်ပံ့ထားသော အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄၁ သန်းတန် စီမံကိန်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယား၏ အားနည်းကျဆင်းနေသော ရထားစနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းပေးခဲ့ပြီး အနာဂတ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဘန်ကောက်နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးတို့ရှိ အဓိက စက်မှုနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဗဟိုဌာနများသို့ ဆက်သွယ်ပေးမည် ဖြစ်သည်။<ref name=CamRail /> ဖနွမ်းပင်နှင့် သီဟာနုဗေးလ်မြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော ပြည်နယ်ချင်းဆက် လမ်း မျှသာမက ယခင်က မြေကြီးလမ်းများအား ကွန်ကရစ် ကတ္တရာလမ်း အဖြစ် ပြန်လည် ပြောင်းလဲခြင်း အပြင် အဓိက မြစ်များအား ဖြတ်သန်းသွားသော နေရာ ၅ ခုအား တံတား တည်ဆောက်လိုက်ခြင်းကြောင့် ယခုအခါ ဖနွမ်းပင်နှင့် ကိုကောင်း တို့အား အမြဲတမ်း ဆက်သွယ်သွားလာနိုင်ပြီဖြစ်ကာ ထို့အတွက်ကြောင့် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် ၎င်း၏ လမ်းများသို့ အဟန့်အတားမရှိသော လမ်းဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ [[File:Phnom Penh Airport Shuttle Train.jpg|thumb|right|ဖနွမ်းပင် လေဆိပ် လွန်းပျံရထား]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လမ်းများပေါ်တွင် ယာဉ်မတော်တဆမှု ဖြစ်ပွားခြင်းမှာ ကမ္ဘာ့စံနှုန်းနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ကားစင်းရေ ၁၀,၀၀၀ အတွက် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူသေဆုံးမှုနှုန်းမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် ၁၀ ဆမျှ များပြားသည်။ နောက် ၃ နှစ်တွင် လမ်းမပေါ်တွင် သေဆုံးမှုမှာ နှစ်ဆစီမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.who.int/violence_injury_prevention/road_traffic/5year_strategy/en/travis_annualreport_execsum.pdf |title=Cambodia Road Traffic Accident and Victim Information System|website=WHO |access-date=16 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ကျယ်ပြန့်လှသော ပြည်တွင်းရေလမ်းကြောင်းများမှာ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးတွင် သမိုင်းကြောင်းအရ အရေးပါသည်။ မဲခေါင်မြစ်၊ တုန်လီဆပ်မြစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ မြစ်လက်တက်များ ရှိပြီး တုန်လီဆပ်မြစ်၏ သိသာစွာ ရှည်လျားသော ရေလမ်းကြောင်းရှိကာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေစူး {{convert|၀.၆|m|ft|1|abbr=off}} ဖြင့် သွားလာနိုင်သော ရေလမ်းကြောင်း {{convert|၃,၇၀၀|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိပြီး ရေစူး {{convert|၁.၈|m|ft|1|abbr=off}} ဖြင့် သွားလာနိုင်သော ရေလမ်းကြောင်း {{convert|၂၈၂|km|mi|abbr=off}} မျှ ရှိသည်။ <ref name="CNTRYDTA">{{cite web|url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-2187.html |title=Cambodia – Railroads |website=Country-data.com |access-date=16 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် အဓိကဆိပ်ကမ်း နှစ်ခု ရှိပြီး ဖနွမ်းပင်နှင့် သီဟာနုဗေးလ်တို့ ဖြစ်ကာ ဆိပ်ကမ်း အသေး ၅ ခု ရှိသည်။ ဖနွမ်းပင်ဆိပ်ကမ်းသည် ဘတ်ဆပ်မြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်နှင့် တုန်လီဆပ်မြစ်တို့ ဆုံရာတွင် တည်ရှိပြီး စိုစွတ်သော ရာသီတွင် တန်ချိန် ၈,၀၀၀ အထိ သင်္ဘောများ ဆိုက်ကပ်နိုင်ကာ ခြောက်သွေ့သောရာသီတွင် တန်ချိန် ၅,၀၀၀ အထိ သင်္ဘောများ ဆိုက်ကပ်နိုင်သည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများ များပြားလာသည်နှင့် အမျှ မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု တိုးတက်လာသော်လည်း မော်တော်ဆိုင်ကယ်မှာ အဓိကနေရာယူထားဆဲပင် ဖြစ်သည်။ <ref>"Picking Up Speed: As Cambodia's Traffic Levels Increase, So Too Does the Road 'Death Toll'", ''The Cambodia Daily'', Saturday, 9–10 March 2002.</ref> "ဆိုင်ကလို" (ပြင်သစ်စကားမှ ဆင်းသက်သည်) သို့မဟုတ် ဆိုက္ကား များသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် လူကြိုက်များခဲ့သော်လည်း "ဟွီးမော့" (ဆိုင်ကယ်တွင် နောက်တွဲချိတ်ထားသောယာဉ်) နှင့် အိန္ဒိယမှ တင်သွင်းသော လန်ချားတို့သည် တဖြည်းဖြည်း အစားထိုး နေရာယူလာခဲ့သည်။ ဆိုင်ကလိုသည် ကမ္ဘောဒီးယား တစ်နိုင်ငံတည်းတွင်သာ ရှိပြီး ဆိုက္ကားနင်းသူသည် ခရီးသည်၏ နောက်တွင် နေရာယူပြီး နင်းရသည့်ယာဉ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://goseasia.about.com/od/cambodia/g/cyclo.htm |title=Cyclo – Transport in Cambodia |website=Goseasia.about.com |date=9 April 2012 |access-date=16 March 2013 |accessdate=15 August 2021 |archivedate=3 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130403102938/http://goseasia.about.com/od/cambodia/g/cyclo.htm }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ခရီးသည်စီး လေဆိပ် ၃ ခု ရှိသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် စံချိန်တင်အဖြစ် ခရီးသည် ၁၀သန်းကို ဝန်ဆောင်မှု ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.phnompenhpost.com/business/airports-pass-10m-passenger-mark |title=Airports pass 10M passenger mark |work=The Phnom Penh Post |date=20 December 2018}}</ref> ဖနွမ်းပင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် သည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အစည်ကားဆုံး လေဆိပ် ဖြစ်သည်။ ဆီယမ်ရိ-အန်းကော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သည် ဒုတိယမြောက် အစည်ကားဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသို့ အဝင်အထွက် ပြုလုပ်သော နိုင်ငံတကာ ခရီးစဉ် အများဆုံး ပြေးဆွဲရာ လေဆိပ် ဖြစ်သည်။ သီဟာနု အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သည် ကမ်းရိုးတန်းမြို့ ဖြစ်သော သီဟာနုဗေးလ်မြို့တွင် တည်ရှိသည်။ ==လူ့အဖွဲ့အစည်း== ===လူဦးရေပျံ့နံ့ နေထိုင်မှု=== {{Historical populations|type=Cambodia | 1962|5728771 | 1980|6600000 | 1994|9900000 | 1996|10700000 | 1998|11437656 | 2004|12800000 | 2008|13395682 | 2013|14700000 | 2019|15552211 | percentages = pagr | footnote = National Institute of Statistics: General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019, Chapter 2, p. 6<ref name="Census 2019" /> }} ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်ခံ နယ်မြေ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပထမဆုံး တရားဝင် လူဦးရေစာရင်း ကို ကောက်ယူခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အခွန်ကောက်ခံနိုင်ရန်အတွက် အသက် ၂၀ မှ အသက် ၆၀ အတွင်း အမျိုးသားများကို ထည့်သွင်းရေတွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|title=Organization and Administration of the General Population Census of Cambodia, 1998|date=2001|publisher=National Institute of Statistics, Ministry of Planning|location=Phnom Penh, Cambodia|page=2|url=https://books.google.com/books?id=KEnkAlnHECYC|access-date=17 July 2020}}</ref> ၁၉၆၂ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်း ကောက်ယူပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယား၏ ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခများနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် ၁၉၉၈ ခုနှစ် အခြား တရားဝင် လူဦးရေ စာရင်း ကောက်ယူသည့် အချိန်အထိ ၃၆ နှစ်မျှကြာသော အချိန်ကွာဟမှု ဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite journal|author1=Huguet, Jerrold R.|author2=Chamratrithirong, Apichat|author3=Rao, Nott Rama|author4=Than, San Sy|title=Results of the 1998 Population Census in Cambodia|journal=Asia-Pacific Population Journal|date=September 2000|volume=15|issue=3|page=1|url=https://www.unescap.org/sites/default/files/APPJ-Vol-15-No-3.pdf|access-date=17 July 2020|publisher=United Nations ESCAP|doi=10.18356/b3b0a408-en}}</ref> လက်ရှိအချိန်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားလူဦးရေ၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက် ၂၂ နှစ်အောက် ဖြစ်သည်။ မိန်းမနှင့် ယောက်ျား အချိုးမှာ ၁.၀၄ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် မဟာမဲခေါင်ရပ်ဝန်းဒေသအတွင်း အမျိုးသမီး အလေးအသာဆုံး အချိုးရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2018.html|title=Sex Ratio|work=CIA World Factbook|publisher=Cia.gov|access-date=21 December 2010|accessdate=16 August 2021|archivedate=30 November 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6LWbhGP6T?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2018.html}}</ref> အသက် ၆၅ နှစ်အထက် ကမ္ဘောဒီးယားများတွင် မိန်းမ နှင့် ယောက်ျား အချိုးမှာ ၁.၆:၁ ဖြစ်သည်။ <ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မွေးဖွားနှုန်းမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးလျှင် ၂.၅ ဦး မျှ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?end=2018&locations=KH&start=2018&view=bar|title=Fertility rate, total (births per woman) – Cambodia|date=7 June 2020|work=World Bank}}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားနှုန်းမှာ ကလေး ၄.၀ ဦး ဖြစ်သည်။ <ref name="CDHS" /> မြို့ပြတွင် နေထိုင်ကြသော အမျိုးသမီးများမှာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၂ ဦး မွေးဖွားကြပြီး ကျေးလက်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသော အမျိုးသမီးများမှာ ကလေး ၃.၃ ဦး မွေးဖွားကြသည်။ <ref name="CDHS" /> မွေးဖွားနှုန်းသည် မွန်ဒိုးကီရီပြည်နယ် နှင့် ရာတာနက် ကီရီပြည်နယ်တို့တွင် အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီး တစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ကလေး ၄.၅ ဦး မွေးဖွားကြသည်။ ဖနွမ်းပင်တွင် အနည်းဆုံး ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးတစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ကလေး ၂.၀ ဦးသာ မွေးဖွားကြသည်။<ref name="CDHS">[http://www.nis.gov.kh/ National Institute of Statistics CAMBODIA DEMOGRAPHIC AND HEALTH SURVEY 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110227230811/http://www.nis.gov.kh/ |date=27 February 2011 }}. Nis.gov.kh (10 November 2013). Retrieved on 5 July 2015.</ref> ===လူမျိုးများ=== [[File:Cambodia ethnic map colors more distinct.png|thumb|left|380px|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ လူမျိုးများ နေထိုင်ရာပြ မြေပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိက လူဦးရေမှာ ခမာလူမျိုးများ (၉၅%ကျော်) ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ တစ်ခုတည်းသော ရုံးသုံးဘာသာစကား ဖြစ်သည့် ခမာစကားကို ပြောဆိုကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ အများစုမှာ မျိုးတူကြသည်။ လူနည်းစုလူမျိုးများတွင် ချမ်လူမျိုး (၁.၂%)၊ ဗီယက်နမ်လူမျိုး (၀.၁%) နှင့် တရုတ်လူမျိုး (၀.၁%) တို့ ပါဝင်သည်။<ref name="CIACB" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး လူမျိုးစုမှာ ခမာလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား လူဦးရေ၏ ၉၀% ရှိကာ ၎င်းတို့နေထိုင်သော မြေနိမ့်ပိုင်းမဲခေါင်ဒေသတွင် အရင်းခံသော လူမျိုးစု ဖြစ်သည်။ ခမာများသည် သမိုင်းကြောင်း အရ မဲခေါင်မြစ်အောက်ပိုင်းအနီးတွင် ကန့်လန့်ဖြတ် မျဉ်းကွေးပုံစံ ဆက်တိုက် နေထိုင်ကြပြီး ယနေ့ခေတ် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့ ဆုံစည်းရာ အနောက်မြောက်ပိုင်းမှ ဗီယက်နမ်အရှေ့တောင်ပိုင်း မဲခေါင်မြစ်ဝအထိ တိုင်အောင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယလူဦးရေ အများဆုံး လူနည်းစုလူမျိုးစုမှာ ဗီယက်နမ်လူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၆,၀၀၀ ခန့် ရှိကာ နိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်း မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းနှင့် ကပ်လျှက် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ်ဘာသာစကားအား မွန်-ခမာ ဘာသာစကားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော်လည်း ထိုလူမျိုးနှစ်စုမှာ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဆက်နွယ်မှု လွန်စွာနည်းပါးပြီး အစောပိုင်း ခမာလူမျိုးများမှာ အိန္ဒိယ ယဉ်ကျေးမှု ရပ်ဝန်း၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံခဲ့ကြရပြီး ဗီယက်နမ်တို့မှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှု ရပ်ဝန်း၏ တစ်စိတ်တဒေသ ဖြစ်သည်။<ref name="David Chandler 2000">{{cite book |author=Chandler, David |title=A History of Cambodia |url=https://archive.org/details/historyofcambodi0000chan_w6h9 |publisher=Westview Press|date=2000}}</ref> ခမာလူမျိုးနှင့် ဗီယက်နမ်လူမျိုးတို့အကြား လူမျိုးရေး တင်းမာမှုမှာ အန်ကောခေတ်အလွန် (၁၆ ရာစုမှ ၁၉ ရာစုအတွင်း) မှစ၍ ခြေရာခံနိုင်ပြီး ထိုအချိန်အတွင်းတွင် တိုင်းပြည်သစ်ဖြစ်သော ဗီယက်နမ် နှင့် ထိုင်းတို့သည် အင်အားနည်းပါးလာသော အန်ကောခေတ်လွန် ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံအား လက်အောက်ခံဖြစ်ရန် ကြိုးစားကြပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားကို ထိရောက်စွာ လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ကြသည်။<ref name="David Chandler 2000" /> ကမ္ဘောဒီးယား တရုတ်လူမျိုးတို့မှာ လူဦးရေ၏ ၀.၁% ခန့်မျှသာ ရှိသည်။<ref name="Birth Rate">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html?countryName=Cambodia&countryCode=cb&regionCode=eas&rank=57#cb |title=Birth Rate |work=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |access-date=15 March 2013 |accessdate=26 August 2021 |archivedate=23 February 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190223211514/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html?countryName=Cambodia&countryCode=cb&regionCode=eas&rank=57#cb }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_eth_gro-people-ethnic-groups |title=Ethnic groups statistics – countries compared |publisher=Nationmaster |access-date=2 September 2012}}</ref> တရုတ်လူမျိုး အများစုမှာ ၁၉ ရာစုနှင့် ၂၀ ရာစုအတွင်း ပြင်သစ်အစောင့်အရှောက်အခံ နယ်မြေအဖြစ် ရှိစဉ်က ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အခွင့်အလမ်းများကြောင့် လာရောက်အခြေချခဲ့ကြသောသူတို့၏ မျိုးဆက်များ ဖြစ်သည်။ အများစုမှာ မြို့ပြတွင် နေထိုင်ကြပြီး ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို အဓိက လုပ်ကိုင်ကြသည်။ တောင်ကုန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသော ဒေသရင်း လူမျိုးစုများကို စုပေါင်း၍ မွန်တက်နတ်ဒ် သို့မဟုတ် ခမာလိုး ဟု ခေါ်ဆိုကြပြီး "ကုန်းမြင့်ခမာ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ သူတို့သည် ကျောက်ခေတ်သစ် တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းမှ ပြောင်းရွှေ့လာသော မွန်-ခမာစကားပြောသူ တို့မှ ဆင်းသက်လာသူများ နှင့် ပြင်ပကို စိတ်မဝင်စားသော အရှေ့တောင်အာရှရှိ အောစထရိုနီးရှန်း စကားပြောသူတို့မှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ ကုန်းမြင့်များပေါ်တွင် သီးခြားနေထိုင်ကြသောကြောင့် ခမားလိုး လူမျိုး အုပ်စုများမှာ သူတို့၏ ဝမ်းကွဲများဖြစ်ကြသော ခမာများကဲ့သို့ အိန္ဒိယ လွှမ်းမိုးမှု မခံရဘဲ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ယနေ့ခေတ် ခမာလူမျိုးများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဝေးကွာကြသည့် အပြင် အချင်းချင်းလည်း ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဝေးကွာကြပြီး အိန္ဒိယတို့နှင့် မထိတွေ့မီ အချိန်က ရိုးရာနှင့် ယုံကြည်မှဒ အများအပြားကို လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ချမ်လူမျိုးတို့သည် ယနေ့ခေတ် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းတွင် ယခင်က တည်ရှိခဲ့ပြီး ခမာအင်ပိုင်ယာ၏ ပြိုင်ဖက် ဖြစ်သော ချမ်ပါးပြည်ရှိ အော်စထရိုနီးရှန်းလူမျိုးများမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ချမ်လူမျိုး ဦးရေမှာ တစ်သန်းအောက်သာ ရှိပြီး နိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းတွင် သီးခြားရွာများ ဖြင့် နေထိုင်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ချမ်လူမျိုး အားလုံး နီးပါးမှာ မွတ်ဆလင်များ ဖြစ်သည်။ ===လူဦးရေ အများဆုံးဒေသများ=== {{ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}} ===ဘာသာစကား=== ခမာဘာသာစကားသည် အော်စထရိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားအုပ်စု၏ မွန်-ခမာ ဘာသာစကားမိသားစုဝင် ဖြစ်သည်။ ယခင်က အင်ဒိုချိုင်းနား၏ အစိုးရသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သော ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အသက်အရွယ်ကြီးသော ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးတို့ ပြောဆိုရာတွင် အသုံးပြုဆဲဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်အစိုးရ ထောက်ပံ့ထားသော အချို့သော ကျောင်းများနှင့် တက္ကသိုလ်များတွင် သင်ကြားသည့် ဘာသာစကား အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ပြင်သစ်ဘာသာစကားဖြင့် ထုတ်ဝေသော သတင်းစာရှိပြီး အချို့သော ရုပ်မြင်သံကြား ချန်နယ်များမှာ ပြင်သစ်ဘာသာစကားဖြင့် ဖမ်းယူကြည့်ရှု နိုင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ပြင်သစ်စကား အသုံးပြုသော လာဖရန်ကိုဖုန်းနီ နိုင်ငံများ အဖွဲ့ ၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ ကိုလိုနီခေတ်က အကြွင်းအကျန် အဖြစ် ကမ္ဘောဒီးယား ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို ကမ္ဘောဒီးယားတွင် တွေ့ရသော ပြင်သစ်ဘာသာစကား မျိုးကွဲ ဖြစ်ပြီး အစိုးရဌာနများတွင် တစ်ခါတစ်ရံ အသုံးပြုကာ အထူးသဖြင့် တရားရုံးများတွင် အသုံးပြုကြသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှစ၍ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား အသုံးပြုမှု မြင့်တက်လာပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသည် ပြင်သစ်စကားအား အဓိကဘာသာစကား အဖြစ် အသုံးပြုခြင်းမှ အစားထိုး ဝင်ရောက် လာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို တက္ကသိုလ်အချို့တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ သင်ကြားကြပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများလည်း သိသာစွာရှိကာ လမ်းညွှန်ဆိုင်းဘုတ်များမှာ ခမာ နှင့် အင်္ဂလိပ် ၂ ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားကြသည်။<ref>{{cite web |url=http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-06/30/c_13377375.htm |title=U.S. helps English program for poor Cambodian students |publisher=News.xinhuanet.com |date=30 June 2010 |access-date=16 March 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105013936/http://news.xinhuanet.com/english2010/culture/2010-06/30/c_13377375.htm |archive-date=5 November 2013}}</ref> ထိုသို့ ပြောင်းလဲလာမှုကြောင့် ယခုအခါ ကမ္ဘောဒီးယား၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားအား များသောအားဖြင့် အသုံးပြုလာကြကာ တံဆိပ်ခေါင်းပေါ်ရှိ ပြင်သစ်ဘာသာစကား နေရာတွင်လည်း အစားထိုးလာခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘောဒီးယား ငွေစက္ကူများပေါ်တွင်လည်း ပြင်သစ်ဘာသာစကား အစား အစားထိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{Citation |last=Igawa |first=Koji |date=2008 |title=English Language and its Education in Cambodia, a Country in Transition |url=https://www.shitennoji.ac.jp/ibu/images/toshokan/kiyo46-20.pdf |language=en |volume=46 |pages=343–369 |access-date=20 December 2016 |work=Shitennōji daigaku kiyō |archive-date=17 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817210033/https://www.shitennoji.ac.jp/ibu/images/toshokan/kiyo46-20.pdf |url-status=dead }}</ref> ခမာစာလုံးများသည် တောင်အိန္ဒိယရှိ ပါလဝါ စာလုံးများမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ === ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု=== ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ကိုးကွယ်ကြကာ နိုင်ငံအတွင်း ဘုန်းကြီးကျောင်း ပုထိုးပေါင်း ၄,၃၉၂ ခုခန့်မျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2010/148861.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20101123110848/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2010/148861.htm |url-status=dead |archive-date=23 November 2010 |title=Cambodia |publisher=State.gov |access-date=15 March 2013}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား၏ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ရိုးရာနတ်ကိုးကွယ်မှု တို့မှ နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ နတ်တို့နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့ နီးကပ်သော အပြန်အလှန် ဆက်ဆံမှု ရှိခြင်း၊ မကောင်းသောကံများကို မောင်းထုတ်ခြင်းဖြင့် လိုရာဆန္ဒပြည့်စေခြင်း၊ ကံကောင်းမှုကို ဆွဲဆောင် ညှို့ယူခြင်း နှင့် "ဘာရိုမေး" နတ်တို့ကဲ့သို့သော နတ်များဖြင့် ထိတွေ့ခြင်းဖြင့် လူတစ်ဦး၏ ဘဝကို ချုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း စသည်တို့သည် ရိုးရာကိုးကွယ်မှုတို့မှ မြစ်ဖျားခံသည်။ ဟိန္ဒူဘာသာသည် ပဉ္စလက်ဆန်သော အပြုအမူများ ဖြစ်သည့် တန်ထရစ်ဝါဒ မှ လွဲ၍ အနည်းငယ်မျှသာ ခြေရာလက်ရာ ကျန်ခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများမှာ နတ်များနှင့် ပေါင်းစည်းသွားကြသည်။ (ဥပမာအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏ "နိတနတ်" ဖြစ်သော "ရီမော" သည် ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားမ ကာလီမယ်တော်၏ ခေတ်သစ် ပုံသဏ္ဍန် ဖြစ်သည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ တရုတ်နှင့် ဗီယက်နမ်လူမျိုး အများစု ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာ ဖြစ်သည်။ အခြားသော ဘာသာရေး အပြုအမူများဖြစ်သည့် တရုတ်ဒဏ္ဍာရီလာ သူရဲကောင်းများ နှင့် ဘိုးဘွားများကို အရိုအသေပေးခြင်း၊ ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာ၊ တာအိုဘာသာ တို့ကိုလည်း တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ရောနှော ကိုးကွယ်ကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူမှာ လူဦးရေ၏ ၂% မျှ ရှိပြီး ပုံစံသုံးမျိုး ရှိကာ ပုံစံနှစ်မျိုးကို ချမ်လူမျိုးများမှ ကျင့်သုံးကိုးကွယ်ကြပြီး တတိယတစ်မျိုးကို နိုင်ငံအတွင်း မျိုးဆက်ပေါင်း များစွာ နေထိုင်လာခဲ့ကြသော မလေးလူမျိုးတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ကိုးကွယ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားရှိ မွတ်ဆလင် ဘာသာဝင်တို့၏ ၈၀% မှာ ချမ်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/13400/ramadan-ends-friday-evening/|title=Ramadan Ends Friday Evening|work=Khmer Times}}</ref> ===ကျန်းမာရေး=== [[File:Defense.gov photo essay 120801-O-ZZ999-011.jpg|thumb|ကမ္ဘောဒီးယား ဆေးကျောင်းသားများ ခွဲစိတ်ကုသမှုကို ကြည့်ရှုနေကြပုံ]] ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူတစ်ဦးချင်း ပျမ်းမျှသက်တမ်းမှာ ၇၅ နှစ် ဖြစ်ပြီး <ref>{{cite web|url=https://www.khmertimeskh.com/50808278/life-expectancy-increases-to-75-years/ |title=Life expectancy increases to 75 years |publisher= General Population Census of Cambodia 2019 |access-date=29 January 2021}}</ref> ၁၉၉၅ ခုနှစ် ပျမ်းမျှ သက်တမ်း ၅၅ နှစ်မှ ကြီးမားစွာ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&met_y=sp_dyn_le00_in&dl=en#!ctype=l&strail=false&bcs=d&nselm=h&met_y=sp_dyn_le00_in&scale_y=lin&ind_y=false&rdim=region&idim=country:KHM&ifdim=region&dl=en&ind=false|title=World Development Indicators – Google Public Data Explorer|website=www.google.com|access-date=21 May 2018}}</ref> ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို အစိုးရ နှင့် ပုဂ္ဂလိက တို့မှ ဝန်ဆောင်မှု ပေးကြပြီး သုတေသန စစ်တမ်းများအရ ကမ္ဘောဒီးယား ကျေးလက်ဒေသတွင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ ကို လက်ခံမှု တိုးတက်လာရခြင်းမှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပေးသူများအား ယုံကြည်မှုကြောင့်ဟု တွေ့ရှိရသည်။<ref>{{cite journal|last=Ozawa|first=Sachiko|author2=Damian Walker|title=Comparison Of Trust In Public Vs Private Health Care Providers In Rural Cambodia|journal=Health Policy Plan|year=2011|volume=26|issue=Suppl 1|pages=i20 – i29|url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html|access-date=26 May 2012|doi=10.1093/heapol/czr045|pmid=21729914|doi-access=free}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |date=11 November 2012 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |access-date=28 August 2021 |archive-date=11 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html |accessdate=28 August 2021 |archivedate=11 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121111133748/http://www.futurehealthsystems.org/publications/comparison-of-trust-in-public-vs-private-health-care-provide.html }}</ref> အစိုးရသည် အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ/အေအိုင်ဒီအက်စ်၊ ငှက်ဖျားနှင့် အခြား ရောဂါများနှင့် ပတ်သက်သော အသိပညာကို ပွင့်လင်းတိုးတက်စေခြင်းဖြင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၏ အရည်အသွေးကို တိုးမြင့်စေရန် ကြံစည်ထားသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ မွေးကင်းစကလေး သေဆုံးနှုန်းမှာ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ကလေးငယ် ၁၀၀၀ လျှင် ၈၆ ဦးမျှ ရှိရာမှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ၂၄ ဦး အထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?end=2018&locations=KH&start=1975&view=chart|title=Mortality rate, infant (per 1,000 live births) – Cambodia|date=7 June 2020|publisher=World Bank}}</ref> အဆိုးရွားဆုံး ကျန်းမာရေး ညွှန်းကိန်းရှိသော ရတနဂီရိပြည်နယ်တွင် အသက် ၅ နှစ်မတိုင်မီတွင် ကလေးငယ် ၂၂.၉% မျှ သေဆုံးကြသည်။<ref>[http://www.methodfinder.com/wfpatlas/index.php?page=03&lang=e "National Child Mortality and Malnutrition (Food Insecurity Outcome) Maps"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010190629/http://www.methodfinder.com/wfpatlas/index.php?page=03&lang=e |date=10 October 2017 }}. UN World Food Programme. Retrieved 4 May 2008.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မြေမြှုပ်မိုင်း အများဆုံးသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းချက်အချို့အရ မပေါက်ကွဲသေးသော မြေမြှုပ်မိုင်းများကြောင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်မှစ၍ အရပ်သား ၆၀,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရပြီး ထောင်ပေါင်းများစွာမှာ လက်ပြတ်ခြေပြတ်ဖြစ်ခြင်း နှင့် ဒဏ်ရာရခြင်း တို့ ခံခဲ့ကြရသည်။<ref name="PBSORG">PBS.org (25 July 2003). [https://www.pbs.org/wnet/religionandethics/week647/cover.html ''Cambodia Land Mines''] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20041209070351/https://www.pbs.org/wnet/religionandethics/week647/cover.html |date=9 December 2004 }}</ref> မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေဆုံးကြောင်း သိရှိရသည့် လူအရေအတွက်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၈၀၀ မျှ ရှိရာမှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ၁၁၁ ဦး သို့ သိသာထင်ရှားစွာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last1=ZSOMBOR|first1=PETER|title=Landmine, Unexploded Ordnance Deaths Drop by Half in 2013|url=http://www.cambodiadaily.com/archives/landmine-unexploded-ordnance-deaths-drop-by-half-in-2013-52085/|access-date=23 October 2014|work=The Cambodia Daily|date=13 February 2014|accessdate=28 August 2021|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706225418/https://www.cambodiadaily.com/archives/landmine-unexploded-ordnance-deaths-drop-by-half-in-2013-52085/}}</ref> မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် အသက်မသေသော လူကြီးများမှာ လက်ခြေ တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပို၍ ဖြတ်တောက်ကြရကာ ဆက်လက်ရှင်သန်နိုင်ရန် အတွက် တောင်းရမ်းစားသောက် ကြရသည်။<ref name="PBSORG" /> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် မြေမြှုပ်မိုင်း ကင်းစင်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.khmertimeskh.com/news/1976/landmine-casualties-increase-in-2014/|title=Landmine Casualties Increase in 2014|work=KhmerTimes – News Portal Cambodia -|access-date=28 October 2014}}</ref> သို့သော်လည်း လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု ကျန်ရစ်ခြင်းအတွက် မိဘမဲ့ဖြစ်ခြင်း နှင့် လူ ၂၉၀တွင် တစ်ဦးမျှ လက်ပြတ်ခြေပြတ် ဖြစ်နေခြင်းမှာ <ref>{{cite news|last1=Coomes|first1=Phil|title=Tackling the hidden weapons left behind|url=https://www.bbc.com/news/in-pictures-26865946|access-date=23 October 2014|work=BBC News|agency=BBC|date=3 April 2014}}</ref> လာမည့်နှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားအား ဆက်လက် သက်ရောက်မှု ရှိနေနိုင်သေးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် မြေမြှုပ်မိုင်း နှင့် လက်နက်ခဲယမ်း ပေါက်ကွဲမှု များကြောင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်း ဒဏ်ရာရရှိသူ ၄၄,၆၃၀ ဦးမျှ ရှိကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယား မိုင်း/ယူအိတ်စ်အို ခံရသူ အချက်အလက်စနစ် အရ သိရသည်။<ref>Moss, Rebecca (25 June 2015) [http://m.phnompenhpost.com/national/disability-survey-underscores-war-legacy Disability survey underscores war legacy]. Phnompenh Post.</ref> ===ပညာရေး=== ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစား ဝန်ကြီးဌာနသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ပညာရေးနှင့် ပတ်သက်သော တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ပေါ်လစီနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ရန် တာဝန်ရှိသော ဌာန ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေး စနစ်မှ အလွန်ပင် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု အားနည်းပြီး အစိုးရ၏ အဆင့် ၃ ခု ဖြစ်သော ဗဟို၊ ပြည်နယ် နှင့် ခရိုင် ဆိုင်ရာ အဆင့်တို့သည် စီမံခန့်ခွဲမှု အတွက် အသီးသီး တာဝန်ရှိကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေသည် ၉ နှစ် အထိ မသင်မနေရ အခမဲ့ ပညာရေး စနှစ်ကို အားပေးအားမြှောက် ပြုထားပြီး အခြေခံ အရည်အသွေးရှိ ပညာရေး အတွက် လူတိုင်း အခွင့်အရေးကို အာမခံပေးထားသည်။ [[File:Institute of Foreign Languages.jpg|thumb|left|ဖနွမ်းပင် တော်ဝင် တက္ကသိုလ်၏ နိုင်ငံခြားဘာသာ အင်စတီကျု]] ၂၀၁၉ ခုနှစ် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေစာရင်း အရ လူဦးရေ၏ ၈၈.၅ % သည် စာတတ်မြောက်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ (အမျိုးသား ၉၁.၁% နှင့် အမျိုးသမီး ၈၆.၂%) <ref name="Census 2019" /> လူငယ်ယောက်ျားလေး အသက် ၁၅ နှစ်မှ ၂၄ နှစ် အတွင်းတွင် စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းသည် ၈၉% ပြီး အမျိုးသမီးမှာ ၈၆% ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.unicef.org/infobycountry/cambodia_statistics.html |title=UNICEF – Cambodia – Statistics |publisher=Unicef.org |access-date=16 March 2013 |accessdate=5 September 2021 |archivedate=2 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130402220546/http://www.unicef.org/infobycountry/cambodia_statistics.html }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးစနစ်သည် စိမ်ခေါ်မှုများစွာနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ယခင်နှစ်များအတွင်းက သိသာစွာ တိုးတက်မှုများ ပြသလာပြီး အထူးသဖြင့် မူလတန်းကျောင်းသား ကျောင်းအပ်မှုနှုန်း မြင့်မားလာခြင်း၊ ပရိုဂရမ်ပေါ် အခြေခံသော ဘတ်ဂျက်ကို စတင်ကျင့်သုံးခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးမှု ပုံမှန်မဟုတ်သော ကလေးငယ်များ ပညာသင်ယူခွင့်ရနိုင်ရန် အတွက် ပေါ်လစီ များကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခဲ့ခြင်း တို့ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအနေဖြင့် သက်မွေးပညာသင်ကြားမှုတွင်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု များစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသတွင် ဖြစ်ကာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် အလုပ်လက်မဲ့ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.unevoc.unesco.org/worldtvetdatabase1.php?ct=KHM|title=Cambodia on UNESCO-UNEVOC|access-date=28 October 2014}}</ref><ref>[http://www.ntb.gov.kh/tvet/policy/NTDP2008.pdf Cambodia National TVET development Plan −2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131001005023/http://www.ntb.gov.kh/tvet/policy/NTDP2008.pdf |date=1 October 2013 }}. (PDF) . Retrieved on 5 July 2015.</ref> ကမ္ဘောဒီးယားရှိ နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်အများဆုံး တက္ကသိုလ်နှစ်ခုသည် ဖနွမ်းပင်တွင် ရှိသည်။ ရိုးရာအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးမှာ ဝပ် ဟု ခေါ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးကျောင်းများမှ သင်ကြားပေးကြပြီး ပညာရေးကို ယောက်ျားလေးများအတွက်သာ သီးသန့်သင်ကြားပေးလေ့ ရှိသည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20090218125514/http://culturalprofiles.net/Cambodia/Directories/Cambodia_Cultural_Profile/-36.html The Cambodia Cultural Profile. Education]. culturalprofiles.net</ref> သို့သော်လည်း ခမာနီ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပညာရေးသည် သိသာစွာ ဆုတ်ယုတ်သွားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကလေးများကို အလုပ်စေခိုင်းမှုများကြောင့်လည်း ပညာရေးတွင် သိသာစွာ ဆုတ်ယုတ်မှုများ ရှိသည်။ ကင်မ် (၂၀၁၁) ၏ လေ့လာမှုအရ အလုပ်လုပ်နေကြသော ကလေးအများစုမှာ ကျောင်းအပ်ကြသော်လည်း သူတို့၏ အလုပ်ကြောင့် ကျောင်းအပ်နောက်ကျမှုများ ရှိပြီး သူတို့၏ သင်ကြားရေးအတွက် အနှုတ်သဘောဆောင်သော ရိုက်ခတ်မှု ဖြစ်စေခဲ့ကာ ကျောင်းထွက်နှုန်းကိုလည်း မြင့်မားစေခဲ့သည်။ <ref>{{Cite journal|date=1 September 2011|title=Child labour, education policy and governance in Cambodia|journal=International Journal of Educational Development|language=en|volume=31|issue=5|pages=496–504|doi=10.1016/j.ijedudev.2011.03.002|issn=0738-0593|last1=Kim|first1=Chae-Young}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ မူလတန်းကျောင်းသားများ၏ ကျောင်းတွင် စွမ်းဆောင်နိုင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ သုတေသနများအရ သိရသည်မှာ မိဘတို့၏ သဘောထားနှင့် ယုံကြည်မှုတို့က အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ <ref>{{cite journal | last1 = Eng | first1 = S | year = 2013 | title = Cambodian Early Adolescents' Academic Achievement The Role of Social Capital | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-early-adolescence_2013-04_33_3/page/378 | journal = The Journal of Early Adolescence | volume = 33 | issue = 3| pages = 378–403 | doi=10.1177/0272431612441069| s2cid = 145561471 }}</ref> ထိုလေ့လာမှုအရ တွေ့ရသည်မှာ အထူးသဖြင့် ကလေးများ၏ ညံ့ဖျင်းမှုသည် မိဘများမှ ကံကိုသာ ပုံချတတ်သော အယူအဆ ပြင်းထန်မှုနှင့် ဆက်စပ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ (လူ၏ ခွန်အားသည် ကံကို မပြောင်းလဲနိုင်ဟု ယုံကြည်ခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။) ခြုံငုံ၍ ကြည့်မည် ဆိုပါက ထိုလေ့လာမှုက ပြသနေသည်မှာ ပညာရေးတွင် ထူးချွန်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ မိဘတို့၏ သဘောထားနှင့် ယုံကြည်မှုသည် ဗဟိုချက် ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ ===ရာဇဝတ်မှု=== ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ လူသတ်မှုနှုန်းမှာ လူဦးရေ ၁၀၀,၀၀၀ လျှင် ၂.၄ ဦး မျှ ရှိသည်။ <ref name=UNODC>{{cite web|url=https://www.unodc.org/gsh/en/index.html|title=UNODC: Global Study on Homicide|publisher=unodc.org}}</ref> ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် တရားမဝင်လုပ်ငန်း ဖြစ်သော်လည်း နေရာအနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရသည်။ ၁၉၉၃ ခုတွင် အမျိုးသမီးများအား ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ အင်တာဗျူး အစီအစဉ်တွင် လေးပုံသုံးပုံမျှသော အင်တာဗျူး ဖြေကြားသူတို့ အနေနှင့် ပြည့်တန်ဆာ လုပ်ငန်းကို လူမှုရေး သတ်မှတ်ချက် တစ်ခုနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း အလုပ်တစ်ခု အဖြစ်သာ ရှုမြင်ကြပြီး ရှက်စရာ မဟုတ်ဟု ခံစားကြသည်။ <ref name="Barry 1" /> ထိုနှစ်တွင်ပင် ကမ္ဘောဒီးယား၌ လိင်လုပ်သား ၁၀၀,၀၀၀ မျှ ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ <ref name="Barry 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=p8N-zQGWVf8C&pg=PA137 |page=137|title=The Prostitution of Sexuality |first=Kathleen |last=Barry |publisher=NYU Press |year=1996 |isbn=978-0-8147-1277-1 }}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၈ ရက်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန အနေနှင့် အွန်လိုင်းလောင်းကစားလိုင်စင် အသစ်များ ထုတ်ပေးခြင်းမှ တားမြစ်သော အမိန့်ကြော်ငြာစာကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး လက်ရှိ အော်ပရေတာများအနေနှင့် လိုင်စင်သက်တမ်း ကုန်ဆုံးသည် အထိသာ လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ခွင့် ရရှိကြမည် ဖြစ်သည်။ အမိန့်ကြော်ငြာစာအရ "အချို့သော နိုင်ငံခြားသားများသည် ထိုသို့သော လောင်းကစား ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပမှ သားကောင်များကို လိမ်လည်လှည့်ဖြားကြသည်။" ဆိုသော အချက်ကို ပေါ်လစီအသစ် ထုတ်ပြန်ရခြင်း အကြောင်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ <ref>{{cite web |last1=Narim |first1=Khuon |title=Online, arcade gambling banned by PM |url=https://www.khmertimeskh.com/50634805/online-arcade-gambling-banned/ |website=Khmer Times |access-date=20 August 2019 |date=18 August 2019}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် အမိန့်ကြော်ငြာစာအသစ် မထုတ်ပြန်ခင် အချိန် အထိ ထိုသို့သော လိုင်စင်ပေါင်း ၁၅၀ ကျော်ကို ထုတ်ပေးထားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=Cambodia to ban online gambling |url=https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling |website=iGaming Business |access-date=20 August 2019 |language=en |date=19 August 2019 |archive-date=20 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190820024631/https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling |url-status=dead |accessdate=6 September 2021 |archivedate=20 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190820024631/https://www.igamingbusiness.com/news/cambodia-ban-online-gambling }}</ref> == ယဉ်ကျေးမှု == [[File:Vorvong-Sorvong-tale-Pavie9.jpg|thumb|ဗော်ဗောင်း နှင့် ဆော်ဗောင်းတို့၏ ပုံပြင်ကို ၁၉ ရာစု ခြယ်မှုန်း ပြသထားပုံ]] ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် အကြောင်းအရာများစွာ ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ထိုအကြောင်းအရာများထဲတွင် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ပြင်သစ်ကိုလိုနီစနစ် နှင့် အန်ကော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ယနေ့ခေတ် လွှမ်းခြုံဆက်စပ်နေသော ကမ္ဘာ တို့ ပါဝင်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာ ဝန်ကြီးဌာနသည် ကမ္ဘောဒီးယား ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြှင့်တင်ရန် အတွက် တာဝန်ရှိသော ဌာန ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘောဒီးယားရှိ လူအများစုဖြစ်သော မြေနိမ့်ပိုင်း လူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသာ ပါဝင်သည် မဟုတ်ပဲ ယဉ်ကျေးမှုအရ သီးသန့်ထင်ရှားသော တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစု ၂၀ တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုလည်း ပါဝင်သည်။ ထိုလူမျိုးစု ၂၀ တို့အား ခမာလိုး ဟု နိုဒွမ်သီဟာနုမှ နာမည်ပေးခဲ့ပြီး တောင်ကုန်းနှင့် မြေနိမ့်ပိုင်း လူမျိုးတို့အကြား ညီညွတ်မှု ရရှိစေရန် ရည်ရွယ် သုံးနှုန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျေးလက်နေ ကမ္ဘောဒီးယား ပြည်သူတို့သည် ခရာမာဟု ခေါ်သော ခေါင်းစည်းကို ဝတ်ဆင်ကြပြီး ထိုခေါင်းစည်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယား ဝတ်စားဆင်ယင်မှု၏ သီးသန့်ထင်ရှားသော အဝတ်အစားဖြစ်သည်။ ဆမ်ပြာ ဟု ခေါ်သော လက်အုပ်ချီ နှုတ်ဆက်ခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ရိုးရာ အရ အခြားသူအား နှုတ်ဆက်ခြင်း သို့မဟုတ် လေးစားသမှု ပြသခြင်း ဖြစ်သည်။ ခမာ ယဉ်ကျေးမှုကို ခမာအင်ပိုင်ယာမှ ဖော်ထုတ်၍ ပြန့်နှံ့စေခဲ့ပြီး ၎င်းတို့တွင် ထင်ရှားသော အကပုံစံ၊ ဗိသုကာပညာ နှင့် ပန်းပုပညာတို့ ပါဝင်ကာ ၎င်းတို့ကို အိမ်နီးချင်းများ ဖြစ်သော လောနိုင်ငံ နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ တို့နှင့် ယဉ်ကျေးမှု တလျှောက် ဖလှယ်ခဲ့ကြသည်။ အန်းကောဝပ် (အန်းကောဆိုသည်မှာ မြို့တော် ဝပ် ဆိုသည်မှာ ပုထိုး ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။) ဆိုသည်မှာ အန်းကောခေတ်မှ ခမာ ဗိသုကာပညာ၏ အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်း ထားနိုင်ခဲ့သော ဥပမာ ဖြစ်ပြီး ထိုဒေသအတွင်းနှင့် ထိုဒေသဝန်းကျင်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော အခြားသော ပုထိုးရာပေါင်းများစွာလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ရိုးရာအားဖြင့် ခမာလူမျိုးတို့သည် အချက်အလက်များကို ထန်းရွက်များပေါ်တွင် ရေးသား မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထန်းရွက်စာများတွင် ခမာလူမျိုးတို့၏ ဒဏ္ဍာရိများ၊ ရာမယဏ ဇာတ်တော်၊ ဗုဒ္ဓဝင် နှင့် အခြားသော ဘုရားစာအုပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။ ထိုထန်းရွက်စာများကို ရေငွေ့နှင့် ရာသီဥတုဒဏ်မှ ကာကွယ်နိုင်ရန် အဝတ်ဖြင့် ပတ်၍ သိမ်းဆည်းထားခဲ့သည်။ <ref>[https://web.archive.org/web/20080924135657/http://english.vietnamnet.vn/travel/2008/09/805123/ A Khmer pagoda stores unique leaf prayer books]. english.vietnamnet.vn (23 September 2008).</ref> ဘွန်အွမ်တောက် (ကမ္ဘောဒီးယား ရေနှင့်လ ပွဲတော်) သည် နှစ်စဉ် ကျင်းပသော လှေပြိုင်ပွဲ ဖြစ်ပြီး လူအများဆုံး ပါဝင်တက်ရောက်ကြသော အမျိုးသားပွဲတော် ဖြစ်သည်။ မိုးရာသီ အဆုံးတွင် ကျင်းပလေ့ ရှိပြီး ထိုအချိန်တွင် မဲခေါင်မြစ်အနေနှင့် မူလအခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရေကျစ ပြုလာပြီး တုန်လီဆပ်မြစ်ကို ပြောင်းပြန် ပြန်စီးစေသော အချိန်ဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားလူမျိုးတို့၏ ၁၀% သည် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ထိုပွဲတော်ကို တက်ရောက်လေ့ ရှိပြီး ဝင်ရောက်ကစားရန်၊ လမင်းကို ကျေးဇူးတင်ရန်၊ မီးရှူးမီးပန်း ကြည့်ရှုရန် နှင့် ပွဲတော်ပုံစံ ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေတွင် ညစာစားရန်နှင့် လှေပြိုင်ပွဲကို တက်ရောက်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ <ref name="KMGOV">{{cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=@140%7C1%7C1 |title=Bonn Om Touk, the Water and Moon Festivals |work=Government of Cambodia |archive-url=https://web.archive.org/web/20071011210454/http://cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=%40140%7C1%7C1 |archive-date=11 October 2007 |url-status=dead |accessdate=6 September 2021 |archivedate=11 October 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011210454/http://cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/news.view.html?doc_oid=@140%7c1%7c1 }}</ref> လူကြိုက်များသော ကစားနည်းများတွင် ဘောလုံး၊ အဝတ်လုံးနှင့်တူသော ဆေ ဟုခေါ်သော အလုံးကို ကန်ခြင်း နှင့် စစ်တုရင် တို့ ပါဝင်သည်။ ဂန္ထဝင် အိန္ဒိယ နေအခြေခံ ပြက္ခဒိန်နှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်မှုအရ ကမ္ဘောဒီးယား၏ နှစ်သစ်ကူးပွဲသည် ဧပြီလတွင်ကျရောက်သော အဓိက အားလပ်ရက် ဖြစ်သည်။ လတ်တလော ထင်ရှားသော အနုပညာရှင်များတွင် ဆင်း ဆီဆာမောက် နှင့် ရော့စ်ဆာရေး ဆိုသီ (နောက်ပိုင်းတွင် ပရိ ဆိုဗက် နှင့် ဆိုခွန် နီဆာ) တို့ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံအတွင်းသို့ ဂီတပုံစံအသစ်ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သူများ ဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယားတို့သည် နိုင်ငံအနှံ့ရှိ ဘုရားများကို သွားရောက်ခြင်းဖြင့် ပီချမ်ဘန် ဟုခေါ်သော ဘိုးဘွားနေ့ကို ကျင်းပကြသည်။ ၁၅ ရက်မျှ ကြာသော ပွဲတော်အတွင်းတွင် လူတို့သည် သေဆုံးပြီးသော ဆွေမျိုးများ၏ ဝိဉာဉ်အတွက် ရှိခိုးဆုတောင်းခြင်းနှင့် အစားအသောက်များကို ဆက်ကပ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား လူမျိုးအများစုအတွက် ထိုအချိန်သည် ခမာနီ အစိုးရလက်ထက် ၁၉၇၅-၁၉၇၉ ခုနှစ်အတွင်း သေဆုံးခဲ့သော ဆွေမျိုးသားခြင်းများကို လွမ်းဆွတ်သတိရသည့် အချိန် ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-cambodia-festival/cambodias-festival-of-the-dead-rice-offerings-and-buddhist-chants-idUSKCN1M50EK?il=0|title=Cambodia's Festival of the Dead: rice offerings and Buddhist chants|work=Reuters|access-date=25 September 2018}}</ref> ===ဟင်းလျာများ=== {{multiple image | perrow = 2 | total_width = 340 | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = Num Banh Chok.jpg | footer = ထိပ်ဆုံးဘယ်ဖက်မှစ၍ လက်ယာရစ်။ ဟင်းရည်သောက် ("ဆမ်လာကာရီ")၊ ပရာဟွတ်စိမ်အုန်းသီး ("ပရာဟွတ် ကတစ်")၊ နမ်ဘန်ချောက် နှင့် ဆမ်မလာကာကိုး | align = | direction = | alt1 = | caption1 = | caption2 = }} အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် ဆန်သည် အဓိက စားစရာ ဖြစ်သည်။ မဲခေါင်နှင့် တုန်လီဆပ်မြစ်တို့မှ ငါးများသည်လည် အစားအစာ၏ အရေးပါသော အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် အစားအစာနှင့် ကုန်သွယ်မှုအတွက် ငါးနှင့် ငါးမှရသော ပစ္စည်းတို့မှာ လူတစ်ဦးလျှင် {{convert|၂၀|kg|abbr=off}} သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးတစ်နေ့လျှင် ၂ အောင်စ မျှ ဖြစ်သည်။<ref name="EARTH">[https://web.archive.org/web/20040720042809/http://www.earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/Coa_cou_116.pdf Coastal and Marine Ecosystems-- Cambodia]. Earthtrends.org</ref> အချို့သောငါးများကို ကြာရှည်အထားခံရန် ပရာဟွတ် အဖြစ် ထုတ်ပိုး ထိန်းသိမ်း ထားကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတို့၏ ဟင်းလျာများတွင် အပူပိုင်းသစ်သီးများ၊ စွတ်ပြုတ်များနှင့် ခေါက်ဆွဲများ ပါဝင်သည်။ အဓိကပါဝင်သည့် ပစ္စည်းများမှာ ကပ်ဖာသံပရာသီး၊ စပါးလင်၊ ကြက်သွန်ဖြူ၊ ငံပြာရည်၊ ပဲငံပြာရည်၊ မန်းကျည်းသီး၊ ဂျင်း၊ ခရုဆီ၊ အုန်းနို့ နှင့် ငရုတ်ကောင်းမည်း တို့ ပါဝင်သည်။ အထူးဟင်းလျာများ အနေနှင့် နမ်ဘန်ချောက်၊ ငါးအာမော့ နှင့် အာပင်း တို့ ရှိကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ထင်ရှားသော ဒေသတွင်း လမ်းဘေးအစားအသောက်များ အတွက်လည်း ဂုဏ်ယူစွာ ဖော်ပြလေ့ ရှိသည်။ ပြင်သစ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ကမ္ဘောဒီးယား အစားအသောက်များတွင် တွေ့ရသည်မှာ ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းရည်နီ နှင့် မီးကင်ထားသော ဘာဂက်ပေါင်မုန့် ဖြစ်သည်။ မီးကင်ထားသော ဘာဂက်ပေါင်မုန့် အပိုင်းအစကို ဟင်းရည်ထဲတွင် နှစ်၍ စားသောက်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းရည်နီကို ထမင်းနှင့် ကြာဇံ တို့ဖြင့်လည်း စားသုံးကြလေ့ ရှိသည်။ အပြင်တွင် ထွက်၍ ညစာအဖြစ်စားသုံးလေ့ ရှိကြသော အစားအစာများထဲမှ လူကြိုက်များသော အစားအသောက်တစ်ခုမှာ ကူးအီတိဗ် ဖြစ်ပြီး ၎င်းမှာ ဝက်စွပ်ပြုတ်ရည် ခေါက်ဆွဲပြုတ်ဖြစ်ပြီး ကြက်သွန်ကြော်၊ ကြက်သွန်မြိတ်၊ ကြက်သွန်စိမ်း၊ တို့ ပါဝင်ကာ အမဲသားလုံး၊ ပုဇွန်၊ ဝက်အသည်းနှင့် မုန်လာရွက်တို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းစားသောက်လေ့ ရှိသည်။ ကမ်ပေါ့ ငရုတ်ကောင်းအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကောင်းဆုံးဟု ဆိုလေ့ရှိပြီး ကပ်မြို့ အိုထရိုဂျပ်မြစ် ပေါ်ရှိ ဂဏန်းတဲတွင် ဂဏန်း နှင့် ပြည်ကြီးငါးတို့ဖြင့် တွဲဖက် စားသုံးကြသည်။ <ref>[https://www.msn.com/en-us/foodanddrink/restaurantsandnews/cambodias-perfect-pepper-conquering-worlds-taste-buds/ar-AAmcYA1?li=BBnb7Kz&ocid=mailsignout Cambodia's "perfect pepper" conquering world's taste buds] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170204171339/http://www.msn.com/en-us/foodanddrink/restaurantsandnews/cambodias-perfect-pepper-conquering-worlds-taste-buds/ar-AAmcYA1?li=BBnb7Kz&ocid=mailsignout |date=4 February 2017 }}. Msn.com (25 January 2017). Retrieved on 1 March 2017.</ref> ကမ္ဘောဒီးယား ဟင်းလျာများကို အိမ်နီးချင်းဖြစ်သော ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့၏ ဟင်းလျာများလောက် ကမ္ဘာက မသိကြပေ။ ===အဖျော်ယမကာများ=== ကမ္ဘောဒီးယားတို့သည် မဏ္ဍလဂီရိပြည်နယ်နှင့် ကီရီရွန် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် စိုက်ပျိုးသော လက်ဖက်ရည်ကို အများအပြား သောက်သုံးကြသည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/lifestyle/khmer-brew-exploring-parviflora-tea-strain|title=Khmer brew: exploring the parviflora tea strain|last=Smits|first=Johann|date=6 October 2009|work=Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref> "တီ ကရိုလပ်" သည် အလွန် အရသာပြင်းသော လက်ဖက်ရည် ဖြစ်ပြီး ဖန်ခွက်ငယ်အတွင်း လက်ဖက်ရွက် အများအပြားနှင့် ရေတို့ကို ထည့်၍ ပန်းကန်ပြားကို ထိပ်မှ အုပ်ကာ အပေါ်အောက် ပြန်လှန်၍ နှပ်သော လက်ဖက်ရည် ဖြစ်သည်။ ရေသည် လုံလောက်သော အကျရည် အရောင်သို့ ပြောင်းလာပါက အခြားခွက်တစ်ခုထဲကို့ တဖြည်းဖြည်း လောင်းထည့်၍ သကြားအများအပြား ထည့်ကြသော်လည်း နို့ မထည့်ကြပေ။ လီမွန်တီး မှာ တရုတ် အနီရောင် လက်ဖက်ခြောက်နှင့် သံပုယိုရည် တို့ ပေါင်း၍ ဖျော်စပ်ကြသည်။ အပူနှင့် အအေးသည် လူကို လန်းဆန်းစေပြီး သကြား အများအပြား ထည့်၍ ဖျော်စပ်ကြသည်။<ref name="roughguides.com">{{Cite web|url=https://www.roughguides.com/destinations/asia/cambodia/food-drink/|title=Food and drink {{!}} About Cambodia|website=Rough Guides|language=en-US|access-date=20 July 2017|archive-date=11 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170811055005/https://www.roughguides.com/destinations/asia/cambodia/food-drink/}}</ref> ကော်ဖီနှင့် ပတ်သက်၍မူ ကော်ဖီစေ့ကို လာအို နှင့် ဗီယက်နမ်တို့မှ ယေဘုယျအားဖြင့် တင်သွင်းလေ့ရှိကြပြီး အချို့နေရာများတွင် ရတနာဂီရိ ပြည်နယ်နှင့် မဏ္ဍလဂီရိ ပြည်နယ်တို့မှ ပြည်တွင်း စိုက်ပျိုးသော ကော်ဖီများကို တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ ကော်ဖီစေ့များကို ရိုးရာအားဖြင့် ထောပတ်နှင့် သကြားတို့ဖြင့် လှော်လေ့ရှိကြသည့် အပြင် အခြားသော ပစ္စည်းများ ဖြစ်ကြသော ရမ်အရက်မှစ၍ ဝက်ဆီ အထိ ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်းလေ့ ရှိကြသဖြင့် အရည်ကို ထူးဆန်းပြီး တခါတရံ ချောကလက်နံ့ ဖျော့ဖျော့ရသော အနံ့ကို ဖြစ်စေသည်။<ref name="roughguides.com" /> ကမ္ဘောဒီးယားတွင် သီဟာနုဗေးလ်ပြည်နယ်နှင့် ဖနွမ်းပင်တို့တွင် အဓိကအားဖြင့် တည်ရှိသော ဘီယာစက်ရုံကြီး အချို့ ရှိသည်။ ဖနွမ်းပင်နှင့် ဆီရမ်ယိတို့တွင် တိုးပွားလာသော ဘီယာစက်ရုံ အသေးစားများလည်း ရှိသည်။ <ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/post-plus/craft-beer-phnom-penh|title=Craft Beer Phnom Penh|last=Heliot|first=Rebecca|date=26 May 2015|work=The Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.asialifemagazine.com/cambodia/craft-beer-cambodia/|title=Craft Beer in Cambodia|work=AsiaLIFE Cambodia|access-date=20 July 2017|language=en-US|accessdate=7 September 2021|archivedate=11 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811011706/https://www.asialifemagazine.com/cambodia/craft-beer-cambodia/}}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် မှ ၂၀၁၈ အတွင်း လက်ချက် ဘီယာစက်ရုံ ၂ ခုမှ ၉ ခုအထိ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား၌ ဆိုင်ချက်ဘီယာဆိုင် သို့မဟုတ် ဘီယာချက်စက် အသေးများမှာ ၁၂ ခု အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite news |last1=Pennington |first1=John |title=Brewing up nicely: Cambodia's rapidly growing taste for craft beer |url=https://www.aseantoday.com/2019/05/brewing-up-nicely-cambodias-rapidly-growing-taste-for-craft-beer/ |access-date=14 May 2019 |work=ASEAN Today |date=13 May 2019 |accessdate=7 September 2021 |archivedate=14 May 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190514104124/https://www.aseantoday.com/2019/05/brewing-up-nicely-cambodias-rapidly-growing-taste-for-craft-beer/ }}</ref> ဆန်ဝိုင်အရက်သည် လူကြိုက်များသော အရက်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ကွာလတီမှာ ကျယ်ပြန့်စွာ ကွဲပြားပြီး အမြဲဆိုသလို သစ်သီးများ သို့မဟုတ် ဆေးဘက်ဝင် သစ်မြစ်များဖြင့် ရောစပ် ထုတ်လုပ်လေ့ ရှိသည်။ <ref>{{Cite news|url=http://www.phnompenhpost.com/lifestyle/how-rice-wine-ferments-cambodian-spirit|title=How rice wine ferments the Cambodian spirit|last=Mee|first=Stephanie|date=2 July 2009|work=The Phnom Penh Post|access-date=20 July 2017|language=en}}</ref> ဆွမ်ဘိုင်း အရက်ကဲ့သို့ သစ်သီး သို့မဟုတ် ဟင်းခပ်အမွှေးအကြိုင်များကို ရေစိမ်၍ ထုတ်လုပ်သည့် အခါတွင် "ဆရာ ထရမ်" (ရေစိမ်ဝိုင်) ဟို ခေါ်ကြပြီး ဆန်ဝိုင်အရက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ပိုမို၍ အဝင်ချောသောကြောင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးလာသည်နှင့် အမျှ ပို၍ ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.asialifemagazine.com/cambodia/cambodian-rice-wine/|title=Cambodian rice wine|work=AsiaLIFE Cambodia|access-date=20 July 2017|language=en-US|accessdate=7 September 2021|archivedate=28 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728164547/https://www.asialifemagazine.com/cambodia/cambodian-rice-wine/}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dunston |first=Lara |date=10 July 2014 |title=Cambodian Rice Wine Revival |url=http://www.gourmettraveller.com.au/travel/travel-news-features/2014/7/cambodian-rice-wine-revival/ |access-date=20 July 2017 |website=Gourmet Traveller |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Glasser |first=Miranda |date=1 August 2014 |title=Sombai Rice Wine Purveyors Open New Showroom |work=Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/siem-reap-insider/sombai-rice-wine-purveyors-open-new-showroom |access-date=20 July 2017 |language=en}}</ref> ===အမျိုးသမီးများ=== [[File:Weddingkhmer.jpg|thumb|right|170px|ရိုးရာ မင်္ဂလာဆောင် ဝတ်စုံ (ဆုံပေါ့၊ ဆဘိုင်း၊ ချောင်ဘန်) ကို ဝတ်ဆင်ထားသော ကမ္ဘောဒီးယား စုံတွဲ]] ခမာ အမျိုးသမီးများအား ရိုးရာအားဖြင့် နှိမ့်ချ၍၊ စကားပြော သိမ်မွေ့ကာ၊ ကောင်းစွာပြုမူနေထိုင် တတ်ပြီး <ref name=Mekong /> အလုပ်ကို ကြိုးစားလုပ်ကိုင်၍ <ref name=Status /> မိသားစု အား ဂရုစိုက်မည့်သူ နှင့် မိသားစုမှ ဂရုစိုက်ခံမည့်သူ <ref name=Mekong />ဖြစ်သည့်အပြင် ငွေကြေးကိစ္စများကို စီမံခန့်ခွဲမည့်သူ၊ <ref name=Status />လက်ထပ်သည့် အချိန်အထိ အပျိုရည်ကို ထိန်းသိမ်းကာ သစ္စာရှိသော ဇနီးမယား အဖြစ် ရှိမည့်သူ <ref name="Mekong">{{Cite web |last=Chey |first=Elizabeth |title=The Status of Khmer Women |url=http://www.mekong.net/cambodia/women.htm |website=www.mekong.net |language=en}}</ref> နှင့် သူတို့၏ ခင်ပွန်းအတွက် အကြံပေး အဖြစ် ဆောင်ရွက်မည့်သူ <ref name="Status">{{Cite web |title=Women in Cambodian Society |url=http://www.seasite.niu.edu/khmer/ledgerwood/women.htm |publisher=www.seasite.niu.edu |access-date=7 September 2021 |archive-date=7 January 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150107225356/http://www.seasite.niu.edu/khmer/ledgerwood/women.htm }}</ref> အဖြစ် ရှုမြင် မျှော်လင့်ကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီးများ၏ လမ်းလျှောက်ပုံနှင့် အဝတ်အစားတို့၏ ကောင်းခြင်းရှိပုံတို့အား "လှုပ်ရှားရာတွင် ညင်သာ၍ အခြားသူများ အနေနှင့် သူတို့၏ ပိုးထမီ ပွတ်တိုက်သံကို မကြားနိုင်" ဟု ဖော်ပြလေ့ ရှိကြသည်။ <ref name=Status /> ငွေကြေးကို စီမံခန့်ခွဲသူ အနေနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီးများ အနေနှင့် မိသားစု အဆင့်တွင် အိမ်တွင်း အာဏာရှိသူ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ === အားကစား === ဘောလုံးကစားခြင်းသည် ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားနည်း တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ကြေးစားအဆင့် အားကစားကို စုစည်းဆောင်ရွက်ခြင်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် စီးပွားရေး အခြေအနေကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများကဲ့သို့ မကျယ်ပြန့်ပေ။ ဘောလုံးကစားနည်းကို ပြင်သစ်တို့က ကမ္ဘောဒီးယားသို့ ယူဆောင်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားတို့ အကြားတွင် လူကြိုက်များသည်။ <ref>{{Cite web |title=Member Associations – Cambodia |url=http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20080626194544/http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp |archive-date=26 June 2008 |access-date=16 March 2013 |website=The Official Site of the ASEAN Football Federation |accessdate=7 September 2021 |archivedate=26 June 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080626194544/http://www.aseanfootball.org/affiliates_02.asp }}</ref> ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၇၂ ခုနှစ် အာရှဖလားတွင် စတုတ္ထ ရရှိခဲ့သော်လည်း ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ထိုအချိန်မှစ၍ တိုးတက်မှု နှေးကွေးခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများ ဖြစ်သော ဘတ်စကက်ဘော၊ ဘောလီဘော၊ ကာယဗလ၊ ဟော့ကီ၊ ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ၊ ဂေါက်သီး နှင့် ဘေ့စ်ဘော တို့မှာ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားလာကြပြီ ဖြစ်သည်။ ဘော်လီဘော ကစားနည်းသည် အခုအချိန်အထိ ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ရိုးရာ အားကစားနည်းများတွင် ရိုးရာလှေပြိုင်ခြင်း၊ ကျွဲပြိုင်ခြင်း၊ ပရာဒယ် ဆီရေး၊ ခမာရိုးရာ နပမ်းသတ်ခြင်း နှင့် ဘိုကေတာ တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ပထမဆုံး ပါဝင်ခဲ့ပြီး မြင်းစီးသမားများကို စေလွှတ် ယှဉ်ပြိုင်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဂိန်းဖို(GANEFO) ဟုခေါ်သော အိုလံပစ်နှင့် အလားတူသော အားကစားပွဲကို ၁၉၆၀ ခုနှစ်များက အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ ===အက=== {{multiple image|caption_align=center|header_align=center | align = right | direction = vertical | width = 235 | image1 = Angkor Wat - 050 Apsaras (8580603733).jpg | caption1 = [[အန်ကောဝပ်]] ရှိ အက်ပ်စာရာ ကချေသည်များ | image2 = Danseuses kmer (2).JPG| | caption2 = ခမာ အက်ပ်စာရာ ကချေသည်များ }} ကမ္ဘောဒီးယား အကကို အဓိက ကဏ္ဍ ၃ ခု ခွဲခြားနိုင်သည်။ ခမာဂန္ထဝင်အက၊ ရိုးရာအက နှင့် ပွဲတက် အက တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခမာဂန္ထဝင် အက၏ ဇာစ်မြစ် အမှန်မှာ အငြင်းပွားဆဲ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်းရှိ ခမာပညာရှင်များက ယနေ့ခေတ် အကပုံစံကို အန်းကောခေတ်သို့ ပြန်လည် ခြေရာခံ ကြပြီး ပုထိုးအတွင်း ရေးဆွဲထွင်းထုထားသော ပုံများနှင့် တူညီမှုကို တွေ့မြင်သောကြောင့် ဖြစ်ကာ အခြားသူများကမူ ယနေ့ခေတ် ခမာ အက စတိုင်လ်များမှာ ၁၈၀၀ ခုနှစ်များ အတွင်း ထိုင်းနန်းတော် ကချေသည်များ ထံမှ သင်ယူ (သို့မဟုတ် ထပ်မံသင်ယူ) ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ခမာဂန္ထဝင်အကကို ကမ္ဘောဒီးယား တော်ဝင်နန်းတော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပုံစံကျသော ဖျော်ဖြေရေး တစ်ခု ဖြစ်ကာ ဖျော်ဖြေရန် နှင့် အခမ်းအနားများတွင် အသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ <ref name=UnescoDance>{{cite web|url=http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL=00060 |title=UNESCO Culture Sector – Intangible Heritage – 2003 Convention |publisher=Unesco.org |access-date=15 March 2013}}</ref> ထိုအကများကို ရှုပ်ထွေးစွာ ဝတ်စားဆင်ယင်ထား၍ အပြင်းအထန် လေ့ကျင့်ထားသော အမျိုးသား အမျိုးသမီးများက အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ပွဲလမ်းများတွင် ရိုးရာ ဇာတ်လမ်းများ နှင့် ရာမယဏဇာတ်အား ခမာမှု ပြုထားသော ရင်းမ်ကာကဲ့သို့သော ကဗျာရှည်ကြီးများကို အမှတ်ရစေရန်၊ ပြန်ပြောင်းသတိရရန် နှင့် သရုပ်ဆောင်ရန် အတွက် ကပြလေ့ ရှိကြသည်။<ref name="Cravath 1968">{{Cite journal |last=Cravath |first=Paul |date=1986 |title=The Ritual Origins of the Classical Dance Drama of Cambodia |journal=Asian Theatre Journal |volume=3 |issue=2 |pages=179–203 |doi=10.2307/1124400 |jstor=1124400}}</ref> "ရိုဘမ် ပရီယာ ရိချ် ထရိုယပ်" ("တော်ဝင်ကြွယ်ဝမှု၏ ဇာတ်ရုံ") ဟု သိကြသော အရာမှာ ပင်ပိ တီးဝိုင်းကို အသံပါဝင် ဖျော်ဖြေသည့် ဂီတ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား ရိုးရာအကကို အမြဲလိုပင် မာဟိုရီဂီတ နှင့် တွဲဖက် ကပြလေ့ ရှိကြပြီး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ အမျိုးမျိုးသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမျိုးစု အဖွဲ့တို့၏ ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ကပြ လေ့ ရှိကြသည်။ ရိုးရာအကများ မြစ်ဖျားခံသည်မှာ ကျေးရွာများတွင် အစတည်ခဲ့ပြီး များသောအားဖြင့် ရွာသားများက အခြားရွာသားများအတွက် ကပြ ဖျော်ဖြေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref name="FolkDance">{{Cite book |last1=Sam |first1=Sam-ang |url=http://www.reninc.org/BOOKSHELF/Khmer_Folk_Dance_Sam.pdf |title=Khmer Folk Dance |last2=Sam |first2=Chan Moly |date=1987 |publisher=Khmer Studies Institute |isbn=0-941785-02-5 |location=Newington, CT |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090920064320/http://www.reninc.org/BOOKSHELF/Khmer_Folk_Dance_Sam.pdf |archive-date=2009-09-20}}</ref> ကကွက်များမှာ စတိုင်သိပ်မကျပဲ ဝတ်ဆင်သည့် အဝတ်အစားမှာလည်း ကချေသည်များ ပုံစံတူ သရုပ်ဆောင်သည့် လူများ၏ အဝတ်အစားသာ ဖြစ်ကာ တောင်ကုန်းနေ လူမျိုးစုများ၊ ချမ်လူမျိုးများ သို့မဟုတ် လယ်သမားများ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ ဂန္ထဝင် အကထက် ကကွက်ပိုမြန်ဆန်ပြီး ရိုးရာအကများမှာ သာမန်လူတို့ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ဖြစ်သော အချစ်၊ ဟာသ နှင့် မကောင်းဆိုးဝါးများကို မောင်းထုတ်ခြင်း စသည်တို့ကို ပြသလေ့ ရှိသည်။ <ref name=FolkDance /> ပွဲတက်အကများကို ညစာစားပွဲများ၊ ပါတီများ နှင့် အခြား ကိန်းခမ်းမကြီးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ စုဝေးပွဲများတွင် တက်ရောက်သူများက ကလေ့ ရှိကြသည်။ ခမာတို့၏ ရိုးရာ ပွဲတက်အကမှာ အခြားသော အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံများနှင့် ပုံစံတူသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဝိုင်းပတ်ကခုန်ရသော ရွန်ဗောင် နှင့် ရွန်ဗတ် တို့အပြင် "ဆာရာဗန်" နှင့် "လမ်လိဗ်" တို့လည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ခေတ်ပေါ် အနောက်တိုင်း အကများ ဖြစ်ကြသော ချားချား၊ ဘိုလီရို နှင့် မက်ဒီဆင် တို့သည်လည်း ကမ္ဘောဒီးယား ပွဲတက်အကများ အပေါ်တွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ ===စာကြည့်တိုက်များ=== ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား စာကြည့်တိုက်ကို ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>D’Amicantonio, J. (1997). The development of libraries in Cambodia: the post-Khmer Rouge years. ''World Libraries'', 8(1), 36–41.</ref> စာကြည့်တိုက်သည် ခမာနီ အစိုးရ လက်ထက်တွင် ပျက်စီးမှု အများအပြား ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ <ref>Dean, John F. 1990. “The Preservation of Books and Manuscripts in Cambodia.” ''American Archivist'' 53 (April): 282–97. </ref> ===ဂီတ=== [[File:27523 117616998271166 8494 n.jpg|thumb|left|ကမ္ဘောဒီးယား၏ နာမည်ကျော် အဆိုတော် စင်း စီစာမောက်]] ရိုးရာ ကမ္ဘောဒီးယား ဂီတသည် ခမာအင်ပိုင်ယာခေတ်ကပင် အစပြုခဲ့သည်။ <ref name="umbc">{{Cite web |title=Cambodian History |url=https://www.umbc.edu/eol/cambodia/histcmus.htm |publisher=www.umbc.edu}}</ref>တော်ဝင်အကများ ဖြစ်ကြသော အက်ပ်စာရာအကသည် ကမ္ဘောဒီးယားယဉ်ကျေးမှု၏ ပြယုဂ် ဖြစ်သကဲ့သို့ပင် ၎င်းတို့နှင့် တွဲဖက်ဖျော်ဖြေသော မာဟော်ရီတီးဝိုင်းသည်လည်း ပြယုဂ်ပင် ဖြစ်သည်။ ကျေးလက်ဆန်သော ဂီတ အမျိုးအစားများမှာ "ချာပေး" နှင့် "အာယိုင်" တို့ ဖြစ်ကြသည်။ "ချာပေး" မှာ အသက်ကြီးသော လူကြီးများအတွင်း ခေတ်စားပြီး အများအားဖြင့် အမျိုးသားတစ်ဦးတည်းက ကမ္ဘောဒီးယား ဂစ်တာ ဖြစ်သော "ချာပေး" ကို သီချင်းစာပိုဒ်များကြားတွင် တီးခတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သီချင်းစာသားမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် ကိုယ်ကျင့်တရား နှင့် ဘာသာရေး အကြောင်းများ ဖြစ်သည်။ အယိုင် ဆိုသည်မှာမူ အမျိုးသား သို့မဟုတ် အမျိုးသမီး တစ်ဦးတည်းက ဖျော်ဖြေခြင်း ဖြစ်ပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် ဟာသဆန်သည်။ သီချင်းစာသားပုံစံ ကဗျာဖြစ်ပြီး အမြဲဆိုသလို အဓိပ္ပာယ် နှစ်ခွ ထွက်သည်များ ပြည့်နှက်နေပြီး ၎င်းတို့ကို ကြိုတင်ရေးသားထားခြင်း ရှိသကဲ့သို့ လုံးဝ လက်တမ်းပြောဆိုခြင်း ရှိသလို အလွတ်တမ်း ပြောဆိုခြင်းလည်း ရှိသည်။ စုံတွဲ သီဆိုသည့် အခါတွင် အမျိုးသား နှင့် အမျိုးသမီးတို့ တစ်လှည့်စီ ဆိုကြပြီး အခြားတစ်ဦး၏ စာသားကို ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း သို့မဟုတ် အခြားသူ ဖြေကြားရန် ပဟေဠိ ဖွက်ခြင်း တို့ဖြစ်ကာ တစ်ပိုဒ်နှင့် တစ်ပိုဒ်ကြားတွင် တီးလုံးဖြင့် အနားပေးလေ့ ရှိသည်။ "ပလန် ကား" ("မင်္ဂလာဆောင် ဂီတ") မှာမူ တစ်နေကုန်ကြာမြင့်သော ခမာ ရိုးရာမင်္ဂလာဆောင် အတွင်း အမျိုးမျိုးသော အခမ်းအနားများတွင် တွဲဖက်ရန်နှင့် ဖျော်ဖြေရန် အတွက် တီးမှုတ်လေ့ ရှိသော ဂီတနှင့် သီချင်းများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘောဒီးယား၏ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားသော ဂီတကို အနောက်တိုင်း တူရိယာများဖြင့် ဖျော်ဖြေတီးခတ်လေ့ ရှိသလို ရိုးရာနှင့် အနောက်တိုင်းတူရိယာများကိုလည်း တွဲဆက် တီးခတ်လေ့ ရှိသည်။ အကအတွက် ဂီတကိုမူ ပွဲတက်အကများအတွက် သီးသန့်စတိုင်လ်ကို ရေးစပ်လေ့ ရှိသည်။ အချစ်အလွမ်းသီချင်းများကို သီဆိုလေ့ရှိသော ၁၉၆၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ စင်း စီစာမောက်၊ ရော့စ် စီရေးစိုသီယာ နှင့် ပန်ရန်တို့အား ကမ္ဘောဒီယား ၏ ဂန္ထဝင်ပေါ့ပ်ဂီတများဟု မှတ်ယူလေ့ ရှိသည်။ ခမာနီ တော်လှန်ရေးအတွင်း ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ ဂန္ထဝင် နှင့် လူကြိုက်များသော အဆိုတော်အများစုမှာ အသတ်ခံရခြင်း၊ သေသည်အထိ အစာငတ် ရေငတ် ပစ်ထားခံရခြင်း နှင့် သေသည်အထိ အလုပ်ခိုင်းခြင်း စသည့် ခမာနီတို့၏ ပြုကျင့်မှုများကို ခံခဲ့ရပြီး<ref>{{Cite book |last=Ringer |first=Greg |title=Killing Fields |date=2002 |publisher=Charles Scribner's Sons |location=New York, NY |pages=368–370}}</ref> ထိုခေတ်အခါက မူရင်းမာစတာ တိပ်ခွေများ မှာ ပျောက်ဆုံးပျက်စီး ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် ကီယို ဆူရာ့သ် (အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပြန်လည်အခြေချသော ဒုက္ခသည်) နှင့် အခြားသူတို့သည် ဂန္ထဝင် အဆိုတော်များ၏ အမွေကို ဆက်ခံ၍ အမြဲဆိုသလိုပင် သူတို့၏ ရေပန်းစားသော သီချင်းများကို ပြန်လည် ထုတ်ဝေကြသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် "ခန်ထရန်" ဂီတ ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး ၎င်းမှာ ခမာဆူရင် လူမျိုးတို့၏ ဂီတပုံစံကို ခေတ်ပေါ် တူရိယာများဖြင့် တီးခတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=17 October 2002 |title=Cambodia |url=http://worldmusic.nationalgeographic.com/view/page.basic/country/content.country/cambodia_527 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120818104047/http://worldmusic.nationalgeographic.com/view/page.basic/country/content.country/cambodia_527 |archive-date=18 August 2012 |access-date=16 March 2013 |website=National Geographic World Music |language=en}}</ref> ဩစတြေးလျ ဟစ်ဟော့ပ် အဖွဲ့ အက်စရိုနိုမီ ကလပ်စ် သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဖွား အမျိုးသမီးအဆိုတော် ကက် ချန်းသီ နှင့် အတူ အသံသွင်း အခွေထုတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Knox |first=Claire |date=21 June 2013 |title=The Show Must Go On Tour |work=The Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/7days/show-must-go-tour |access-date=18 July 2013}}</ref><ref name="Will">{{Cite news |last=Jackson |first=Will |date=2 May 2014 |title=7 Questions with Shannon Kennedy |work=The Phnom Penh Post |url=http://www.phnompenhpost.com/7days/7-questions-shannon-kennedy |access-date=12 May 2014 |language=en}}</ref> "ဒန်ဂီး ဖီဗာ" ရော့ခ်အင်န်ရိုးလ် တီးဝိုင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသမီး အဆိုတော် တစ်ဦးကို အဓိကထားပြီး နောက်ခံအဖြစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားမှ တီးဝိုင်းက တီးခတ်သည်။ ၎င်းအား ကမ္ဘာ့ဂီတ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား ဂီတ အား အနောက်တိုင်းစတိုင်လ် ရော့ခ်ဂီတဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ==သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ== ၁၉၉၉ ခုနှစ်မှစ၍ ဝန်ကြီးဌာန ၁၁ ခုပါဝင်သော သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အတွက် နိုင်ငံတော်ကော်မတီ တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဌာန ၇ ခုနှ နိုင်ငံ၏ အများပိုင် တက္ကသိုလ် ၃၃ ခုအတွက် တာဝန်ရှိသော်လည်း ထိုတက္ကသိုလ် အများစုသည် ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစား ဝန်ကြီးဌာန၏ အရိပ်အောက်တွင် ရှိသည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030">{{Cite report |title=UNESCO Science Report: Towards 2030 |last1=Turpin |first1=Tim |last2=Zhang |first2=Jing A. |publisher=UNESCO |location=Paris |pages=698–713 |language=en |isbn=978-92-3-100129-1 |last3=Burgos |first3=Bessie M. |last4=Amaradsa |first4=Wasantha |chapter=Southeast Asia and Oceania |year=2015}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ပညာရေး၊ လူငယ် နှင့် အားကစားဝန်ကြီးဌာနမှ ပညာရေးကဏ္ဍအတွက် သုတေသနဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ ပေါ်လစီ တစ်ခုကို သဘောတူ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စသည် တက္ကသိုလ်များ တဝှမ်းလုံးတွင် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် နှင့် နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ရည်ရွယ်၍ သုတေသနရလဒ်များကို အသုံးချနိုင်ရန် အတွက် ပထမဆုံး ခြေလှမ်း ဖြစ်သည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030" /> ထိုပေါ်လစီ၏ နောက်တွင် နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး "အမျိုးသား သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ မာစတာ ပလန် ၂၀၁၄-၂၀၂၀" လိုက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းအား စီမံကိန်းဝန်ကြီးဌာနမှ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် တရားဝင် စတင်ခဲ့ပြီး ကိုရီးယား နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အေဂျင်စီမှ ပံ့ပိုးသော နှစ်နှစ်စီမံကိန်း၏ အထွဋ်အထိပ်တွင် ဖြစ်သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှ စက်မှုဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အုတ်မြစ်ကို တည်ဆောက်ပြီး အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ အဓိက လုပ်ငန်းများ နှင့် အိုင်စီတီ လုပ်ငန်းများကို အလေးပေးဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။ <ref name="UNESCO Towards 2030" /><ref>{{Cite news|title=Cambodia National Science and Technology Master Plan 2014–2020|last=Korea International Cooperation Agency|first=Press release|date=2014|work=KOICA Feature News}}</ref> ကမ္ဘောဒီးယားသည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်၌ နိုင်ငံတကာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၁၁၀ ရှိပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ် အဆင့် ၉၈ မှ ကျဆင်း သွားခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Release of the Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation?|url=https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2020/index.html|access-date=2021-09-02|website=www.wipo.int|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Global Innovation Index 2019|url=https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2019/index.html|access-date=2021-09-02|website=www.wipo.int|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=RTD - Item|url=https://ec.europa.eu/newsroom/rtd/items/691898|access-date=2021-09-02|website=ec.europa.eu}}</ref><ref>{{Cite web|date=2013-10-28|title=Global Innovation Index|url=https://knowledge.insead.edu/entrepreneurship-innovation/global-innovation-index-2930|access-date=2021-09-02|website=INSEAD Knowledge|language=en|archive-date=2 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210902101622/https://knowledge.insead.edu/entrepreneurship-innovation/global-innovation-index-2930}}</ref> == ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် == == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{ASEAN}} {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]] [[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:ဖွံ့ဖြိုးမှုအနိမ့်ဆုံး နိုင်ငံများ]] nd9dkf5vpye2vyu5gc7zspdt1pdq18g 0 4375 881182 818760 2025-07-10T04:02:38Z Salai Rungtoi 22844 881182 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name =သိန်းဖေမြင့် | image = Thein Pe Myint.jpg | birth_date = {{birth date|1914|7|10|df=y}} | birth_place = [[ဘုတလင်မြို့နယ်]]၊ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] | death_date = {{dda|1978|1|15|1914|7|10|df=y}} | death_place = [[ရန်ကုန်မြို့]] | birth_name = သိန်းဖေ | parents = ဦးဘ + ဒေါ်မြင့် | nationality =[[File:Flag of Myanmar.svg|25px]] မြန်မာ | ethnicity =ဗမာ | religion =ဗုဒ္ဓဘာသာ | education = | occupation= စာရေးဆရာ၊ ထုတ်ဝေသူ၊ သတင်းစာဆရာ၊ နိုင်ငံရေးသမား | pseudonym =ဝနေငဖေ(ဘုတလင်)၊ သိန်းဖေ၊ တက်ဘုန်းကြီး မောင်သိန်းဖေ၊ တက်ဘုန်းကြီး သခင်သိန်းဖေ၊ တစ်ကောင်ကြွက်၊ တက္ကသိုလ် အကျော့၊ မောင်ကို၊ မောင်သိန်းဖေ၊ မောင်သိန်းဖေ (ဘီအေ)၊ ရဲကျော်၊ ရဲဘော်ကျောက်လုံး၊ ဦးကျောက်လုံး၊ သိန်းနေနွယ်၊ | known_for = ''တက်ဘုန်းကြီး''၊ ''သပိတ်မှောက်ကျောင်းသား''၊ ''အရှေ့က နေဝန်းထွက်သည့်ပမာ'' | awards= စာပေဗိမာန် | spouse = ခင်ကြည်ကြည် (၁၉၄၆ - ၁၉၇၈) | children = }} '''သိန်းဖေမြင့်''' (၁၉၁၄ ဇူလိုင် ၁၀ – ၁၉၇၈ ဇန်နဝါရီ ၁၅) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား ဩဇာညောင်းသော နိုင်ငံရေးသမား၊ စာရေးဆရာနှင့် [[သတင်းစာ]]ဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ စာအုပ်များစွာကို ရေးသားခဲ့ပြီး ဗိုလ်တထောင် သတင်းစာကို တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ သိန်းဖေမြင့်သည် [[ကားလ် မာ့ခ်|မာက်စ်ဝါဒ]]ဆိုင်ရာ အသိပညာရှင် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် စစ်ပြီးခေတ်နိုင်ငံရေးတွင် အဓိက ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ == အစောပိုင်းဘဝ == သိန်းဖေမြင့်ကို (အမည်ရင်း သိန်းဖေ) ကို အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့နယ်]]တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ သူသည် စာပေစတင်ရေးသားချိန်မှစ၍ ငယ်အမည်ဖြစ်သော "သိန်းဖေ" တွင် မိခင်၏အမည် ဒေါ်မြင့်မှ "မြင့်" ကိုယူကာ ကလောင်အမည်ကို သိန်းဖေမြင့် ဟု ပေါင်းထည့်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]မှ ဘီအေဘွဲ့ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် ခင်ကြည်ကြည်နှင့် အိမ်ထောင်ကျကာ သားသမီးလေးယောက် ထွန်းကားခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှု သက်တမ်း == ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်များ အလယ်ပိုင်းတွင် သိန်းဖေမြင့်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားတစ်ဦးအဖြစ် နိုင်ငံရေးတွင် စတင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၂-၃၃ ခုနှစ်တွင် မန္တလေးဥပစာကောလိပ်၌ ပညာသင်ကြားစဉ် တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းစာမေးပွဲတွင် အမှတ်ကောင်းသဖြင့် ဥပစာတန်းကို တစ်နှစ်တည်း တက်ရောက်ခွင့် ရရှိခဲ့သည်။ ဥပစာတန်းတွင် ပညာသင်ကြားစဉ် အစိုးရက [[မန္တလေးတက္ကသိုလ်|မန္တလေးကောလိပ်]]ကို ပိတ်ရန် စီစဉ်ခဲ့ရာ၊ ကိုကျော်ငြိမ်း (နောင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဦးကျော်ငြိမ်း)၊ ကို[[ခင်မောင်ကလေး၊ ဗိုလ်|ခင်မောင်လေး]] (နောင် ဝန်ကြီး ဗိုလ်ခင်မောင်လေး)၊ ကိုသီဟန် (နောင် ဝန်ကြီးဦးသီဟန်) တို့နှင့်အတူ ဦးဆောင်ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ ဥပစာတန်းအောင်မြင်ပြီးနောက် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ပညာသင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပညာသင်ကြားနေစဉ် ၁၉၃၄-၃၅ ခုနှစ်၌ ကို[[ကျော်ငြိမ်း]]နှင့်အတူ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ အလုပ်အမှုဆောင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသည်။ ထိုနှစ် ကျောင်းသားများသမဂ္ဂဥက္ကဋ္ဌမှာ ကိုဖိုးအေး (နောင် မိုးလေဝသနှင့် ဇလဗေဒ ညွှန်ကြားရေးဝန် ဒေါက်တာဖိုးအေး) ဖြစ်သည်။ သိန်းဖေမြင့်သည် ဥက္ကဋ္ဌကို ဆန့်ကျင်ကာ တက္ကသိုလ်အာဏာပိုင်များကို အတိုက်အခံပြုခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်တွင် သခင်[[ဗစိန် (သခင်)|ဗစိန်]]နှင့် ပူးပေါင်း၍ [[ဒိုင်အာခီ]]အုပ်ချုပ်ရေးကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ရရှိခဲ့သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် သိန်းဖေ (အမည်ရင်းအတိုင်း လူသိများဆဲ) သည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေးအသင်းကြီးဖြစ်သည့် [[တို့ဗမာအစည်းအရုံး]]၏ အတွင်းရေးမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဤအဖွဲ့အစည်းတွင် သခင်အောင်ဆန်း၊ သခင်နု၊ သခင်သန်းထွန်း၊ သခင်ရှုမောင် (နောင်တွင် ဦးနေဝင်း) ကဲ့သို့သော မြန်မာ့နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုမှ ထင်ရှားသည့် ခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်ခဲ့သည်။ သူ၏ နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်ချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက "ထိန်းမရသိမ်းမရ သိန်းဖေ" ဟု ကင်ပွန်းတပ်ခဲ့သည်။ ဦးနုကမူ <blockquote>"သိန်းဖေမြင့်သည် မြန်မာစာပေလောကတွင်သာမက ကမ္ဘာလောကတွင်ပါ ထိပ်ဆုံးသို့ရောက်နိုင်သော အရည်အချင်းများနှင့် ပြည့်စုံသည့် စာရေးဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းကို အကြိမ်ကြိမ်အဖန်ဖန် ငြင်းဆန်ပယ်ထုတ်ခဲ့သော နိုင်ငံရေးလောကကိုသာ အာသာငမ်းငမ်းတက် စွဲလန်းကာ၊ နိုင်ငံရေးလောကသို့ ဝင်နိုင်ရန် မလျော့တမ်း ကြိုးစားလျက်ရှိသူ" </blockquote>ဟု မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။ စာရေးဆရာ [[ဒဂုန်တာရာ]]ကမူ သိန်းဖေမြင့်၏ နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ အောက်ပါအတိုင်း ဝေဖန်ခဲ့သည်-<blockquote>"သူ၌ ကိုယ်ပိုင်ထင်မြင်ယူဆချက် ရှိသည်။ သူသည် သူ၏ကိုယ်တိုင်ယုံကြည်ချက်ကို တင်ပြလေ့ရှိသည်။ သို့သော် ပါတီတစ်ရပ်လုံး လိုက်နာအောင် မစည်းရုံးနိုင်၊ မလှုံ့ဆော်နိုင်ခဲ့ပါ။ ပါတီနိုင်ငံရေးသဘောကား မိမိယုံကြည်ချက်ကို ပါတီတစ်ရပ်လုံး ယုံကြည်ချက်နှင့် ညှိရေး ဖြစ်၏။ ပါတီက ယုံကြည်လာအောင် လုပ်ရသော အတတ်ပညာဖြစ်၏။ မိမိကြိုးက သိပ်တင်းနေလျှင်သော်လည်းကောင်း၊ လျော့နေလျှင်သော်လည်းကောင်း၊ တေးသံမထွက်လာပေ။ ကြိုးညီမှ တီး၍ရကာ ဂီတသံထွက်လာပေမည်။ သူသည် သူ့ကြိုးကိုသူ ညှိသဖြင့် အခြားအသံများနှင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ကာ ကင်းကွာလာခဲ့ရ၏။ သိန်းဖေမြင့်၏လမ်းစဉ်သည် ပါတီ၏လမ်းစဉ်ဖြစ်လာအောင် တိုက်နိုင်မည်ဆိုလျှင် ယနေ့တိုင် ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် သူသည် တသားတည်းနေမည်ဖြစ်သည်။ သူသည် မတိုက်မဟုတ်။ တိုက်၏။ အနုပညာသည်လည်း သူ၏လက်နက်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်၏။ သို့သော် အတိုက်သမားအဖြစ်ကား လန်၍လန်၍ကျခဲ့သည်။ အရေးနိမ့်ခဲ့ရသည်။"</blockquote>သိန်းဖေမြင့်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်ဝဲလှုပ်ရှားမှု၏ ဦးဆောင်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးအဖြစ် လျင်မြန်စွာရောက်ရှိခဲ့သည်။ သူသည် ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်သည့် ဗြိတိသျှကိုလိုနီအစိုးရကို သပိတ်မှောက်ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော "[[၁၃၀၀ ပြည့် အရေးတော်ပုံ|၁၃၀၀ ပြည့်အရေးတော်ပုံ]]" တွင် ထင်ရှားသော ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။<ref name="en_Thein_Pe_Myint" /> == နိုင်ငံရေးသမားအဖြစ်မှ စာနယ်ဇင်းသမားအဖြစ်သို့ == [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားချိန်တွင် သိန်းဖေမြင့်သည် ဖက်ဆစ်ဂျပန်တို့နှင့် မဟာမိတ်ပြုမည်ဆိုခြင်းကို ငြင်းဆန်သော မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဦးဆောင်လှုပ်ရှားသူ လူနည်းစုဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ အောင်ဆန်းကဲ့သို့သော ထင်ရှားသည့် ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်အများစုနှင့် သဘောထားကွဲလွဲကာ ဗြိတိသျှတို့ကို မနှစ်မြို့သော်လည်း မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်အင်ပါယာမှ မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါတွင် မြေအောက်တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို စတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုသည် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ကြောင်း သိလာရသောအခါတွင် ဂျပန်တို့နှင့် မဟာမိတ်ပြုမည်ကို ငြင်းဆန်ခဲ့သော သိန်းဖေမြင့်၏ အယူအဆများ မှန်ကန်ကြောင်း သိသာထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့နှင့် ထိုအချိန်ထိ မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားသော ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းသည် ဂျပန်တို့ကို တိုက်ထုတ်ရန်အတွက် မဟာမိတ်များထံမှ အကူအညီရယူရန် သိန်းဖေမြင့်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သံတမန်အဖြစ် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကာလအတွင်း ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကဲ့သို့ မြန်မာခေါင်းဆောင်အချို့နှင့် ဗြိတိသျှစစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ ၁၃၆၊ အထူးစစ်ဆင်ရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေးယူနစ်တို့အကြားတွင် ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး ဝါဒဖြန့်ချိမှုလုပ်ငန်းများ၊ သတင်းအချက်အလက်စုဆောင်းရေးနှင့် ဆက်ဆံရေးလုပ်ငန်းဆောင်တာများကို အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၊ တရုတ်ဗမာချစ်ကြည်ရေးအသင်း၊ ပြည်သူ့ငြိမ်းချမ်းရေးအဖွဲ့အစည်း၊ ဗမာပြည်စာရေးဆရာများအဖွဲ့အစည်းများ အပါအဝင် အသင်းအဖွဲ့များနှင့် ပါတီများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် စစ်ပွဲကာလအတွင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းအစိုးရလက်အောက်ရှိ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သစ်တောဝန်ကြီးဌာန၏ ပထမဆုံးဝန်ကြီးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် သူသည် ထောင်ချခံရပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်တွင် သိန်းဖေမြင့်သည် နိုင်ငံရေးသမားအဖြစ်မှ ထောက်ခံအားပေးသော စာနယ်ဇင်းသမားအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ == စာရေးဆရာနှင့် သတင်းစာဆရာအဖြစ် လုပ်ဆောင်မှု == သိန်းဖေမြင့်သည် ၁၉၃၇ ခုနှစ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားဘဝကပင် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများ ဆောင်ရွက်နေစဉ်အတွင်း စာပေစတင်ရေးသားခဲ့သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေသော သူ၏ လက်ရာဖြစ်သည့် "တက်ဘုန်းကြီး" မှာ အချို့သော ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးများ၏ လူမှုရေးဖောက်ပြန်မှုနှင့် [[အဂတိ လေးပါး|အဂတိလိုက်စားမှု]]တို့၏ အရှက်ရဖွယ်ရာကောင်းပုံကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဖော်ပြထားသော စာပေဖြစ်သည်။ သူ၏မိတ်ဆွေဖြစ်သော တို့ဗမာအစည်းအရုံးဝင် သခင်နုက ထိုစာအုပ်တွင် အမှာစာရေးသားခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်ကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ရိုသေကိုင်းရှိုင်းသော ဗမာပြည်အတွင်း ရုတ်ရုတ်သဲသဲ ဖြစ်သွားပြီး ပညာတတ်လက်ဝဲဂိုဏ်းဝင် ကောလိပ်ကျောင်းသားတို့က ဗမာလူထု၏ ရှေးထုံးတမ်းအစဉ်အလာနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း စိန်ခေါ်မှုကြီးတစ်ရပ်အဖြစ် ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ထိုစာအုပ်သည် ရဟန်းပျိုများအသင်း၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချခြင်းကိုလည်း ခံခဲ့ရပြီး စာရေးသူနှင့် ထုတ်ဝေသော စာအုပ်တိုက်ပါမကျန် ခြိမ်းခြောက်မှုများ ခံခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း ခေတ်စမ်းစာပေဦးဆောင်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဇော်ဂျီသည် အားပေးလက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက် သိန်းဖေမြင့်အား တက်ဘုန်းကြီး သိန်းဖေ ဟူ၍ လူသိလာခဲ့သည်။ သူ၏ ထင်ရှားသော စာပေလက်ရာများမှာ- * တက်ဘုန်းကြီး (ခေတ်သစ် ဘုန်းကြီး) * တက်ခေတ် နတ်ဆိုး (ခေတ်သစ်အတွင်းမှ နတ်ဆိုး) * သပိတ်မှောက် ကျောင်းသား * သခင် ကိုယ်တော်မှိုင်း (သခင်ကိုယ်တော်မှိုင်း၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိ) * အရှေ့က နေဝန်းထွက်သည့်ပမာ (မြန်မာစာပေဆုရ) * ချင်းပြည် သမိုင်း (မြန်မာစာပေဆုရ) "What Happened in Burma" နှင့် "Over the Ashes" အပါအဝင် စာအုပ်များစွာကို သူသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။ သူ၏ လက်ရာများစွာမှာ ယနေ့ခေတ်တိုင်အောင် ပြန်လည်ထုတ်ဝေနေရဆဲဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အနက်မှ "စစ်အတွင်းခရီးသည်" သည် အရောင်းရဆုံး စာအုပ်အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။ ဤစာအုပ်ကို ဒေါက်တာ ရောဘတ် အိပ်ခ်ျ တေလာမှ အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ သူသည် "ယောက်ျားဂုဏ်ရည်" ရုပ်ရှင်ကို ဒါရိုက်တာအဖြစ် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ သူသည် [[နဂါးနီစာအုပ်အသင်း|နဂါးနီစာအုပ်တိုက်]]တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ပြီး ပြဇာတ်များစွာကို ရေးသားခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် သိန်းဖေမြင့်သည် ဗိုလ်တထောင် သတင်းစာ ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ (သူသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် နှောင်းပိုင်းနှစ်များတွင် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ၏ သတင်းထောက်ဟောင်းတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။) ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ဦးဆောင်သော ဆိုရှယ်လစ်အစိုးရသည် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသအဖြစ် သူ၏သတင်းစာကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သော ၁၉၆၄ ခုနှစ်အထိ သူသည် လက်ဝဲဝါဒ လွှမ်းမိုးသော သတင်းစာ၏ အယ်ဒီတာချုပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၁၉၇၅ ခုနှစ်အထိ ဗိုလ်တထောင်သတင်းစာ (ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောပါရစေ) ကဏ္ဍ၏ ပင်တိုင်ဆောင်းပါးရှင်အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ် မေလတွင် သမ္မတ ဦးနေဝင်း၏ လစာကိစ္စကို (လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်တွင် အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပါလျက်) ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းကဏ္ဍမှ ရေးသားခဲ့ရာ ထိုစဉ်က ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး ဦးလွင်က သူ့ကလောင်အား ပိတ်ခဲ့ပြီး စာပေစိစစ်ရေးဌာနသည် ထုတ်ဝေမည့် စာမူများအားလုံးကို ထုတ်တင်စနစ်မှ တင်ထုတ်စနစ်သို့ ပြောင်းလဲကာ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ကိုင်တွယ်ခဲ့သည်မှာ ယနေ့တိုင်အောင် ဖြစ်သည်။<ref name="သန်းဝင်းလှိုင် - သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်" /> == ကွယ်လွန်ခြင်း == သိန်းဖေမြင့်သည် ၁၉၇၈ ခုနှစ်၊ အသက် ၆၄ နှစ် အရွယ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ==မှတ်စု== :A.{{note|a}}ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ တို့ဗမာ အစည်းအရုံး ဝါဒဖြန့်ဌာန တွဲဖက် အတွင်းရေးမှူး :B.{{note|b}}နဂါးနီ စာအုပ်သင်း ပညာရေးအဖွဲ့ဝင် အမှုဆောင် :C.{{note|c}}၁၉၃၉ ဇန်နဝါရီ တွင် ထောင်နှစ်ပတ် ကျခဲ့ :D.{{note|d}}တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားဘဝကပင် ဦးသိန်းဖေမြင့်သည် စာပေဝါသနာထုံ၍ စာရေးဆရာအဖြစ် ပထမဆုံး ပုံနှိပ်ခံရသည့် ဆောင်းပါးမှာ ၁၉၃၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် သူရိယ သတင်းစာပါ “မန္တလေး အင်တာမီဒီးယိတ်ကောလိပ် ခေါ် ဥပစာကျောင်း၌ အပိုမြန်မာစာ သင်ပြပို့ချသင့်ကြောင်း” ဆောင်းပါးဖြစ်သည်။ ကလောင်အမည်ကို ‘ဝနေငဖေ (ဘုတလင်)’ ဟူ၍ ယူခဲ့သည်။ <ref name="သန်းဝင်းလှိုင် - သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်" /> :E.{{note|e}}ပထမဆုံး ပုံနှိပ်ဖော်ပြခံရသည့်ဝတ္ထုတိုမှာ ၁၉၃၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလထုတ် ဒဂုန် မဂ္ဂဇင်းပါ ‘ခင်မျိုးချစ်’ ဝတ္ထုဖြစ်သည်။ ကလောင်အမည်ကိုလည်း ဝနေငဖေ (ဘုတလင်)ဟူ၍ပင် ပေးခဲ့သည်။<ref name="သန်းဝင်းလှိုင် - သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်" /> :F.{{note|f}}နဂါးနီ စာအုပ်တိုက် ဟူ၍ တိုးတက်သော စာပေများ၊ မာ့က်စ်ဝါဒဘာသာပြန်များ ဖြန့်ချိရန် လူငယ်တစု စတင်ကြံစည်စက ‘သိန်းဖေ’ ဟူသော နာမည်ရင်းဖြင့် ‘တက်ဘုန်းကြီး’ ဝတ္ထု ထွက်လာလေ၏။ ထိုအခါက ကိုသိန်းဖေမှာ ကာလကတ္တားတွင် အမ်အေတက်နေသည်ဟု သိရ၏။ <ref name="သန်းဝင်းလှိုင် - သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်" /> :G.{{note|g}} သခင်သန်းထွန်း၊ သခင်စိုးနှင့်အတူ ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ (ဗကပ) ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{Reflist|2|refs= <ref name="ထိန်လင်း - ဆရာ သိန်းဖေမြင့်၏ စာပေအရှိန်အဝါ">[http://moemaka.blogspot.com/2009/01/htain-linn-thein-pe-myint.html မိုးမခဘလော့ခ် - ဇန်နဝါရီ ၁၁၊ ၂၀၀၈] , ( ဆရာ သိန်းဖေမြင့်၏ စာပေအရှိန်အဝါ - ထိန်လင်း)</ref> <ref name="သန်းဝင်းလှိုင် - သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်">[http://moemaka.blogspot.com/2011/07/than-win-hlaing-thein-pe-myint.html မိုးမခဘလော့ခ် - ဇူလိုင် ၂၁၊ ၂၀၁၁] , ( သမိုင်းတကွေ့မှ သိန်းဖေမြင့်-သန်းဝင်းလှိုင်)</ref> <ref name="en_Thein_Pe_Myint">[http://en.wikipedia.org/wiki/Thein_Pe_Myint Thein Pe Myint],From en.wiki</ref> }} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://ci.nii.ac.jp/naid/110004668901/en/ People's Age People's Literature : Thein Pe Myint 1945〜49(Literacture)] * [http://en.academic.ru/dic.nsf/enwiki/2982610 Thein Pe Myint] {{Lifetime|၁၉၁၄|၁၉၇၈}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:အမျိုးသားစာပေဆုရှင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] b2ln0tubpk8pl2ez3aan9998sq9x7ns 0 4550 881226 881018 2025-07-10T08:08:36Z EricOng77 132463 881226 wikitext text/x-wiki သဘာဝ အရိုင်းသက်သက် မျှသာရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်အနွယ်ဝင်]] ယနေ့ ရှေးဦးဗမာတို့၏ ဘိုးဘေး ပျူလူမျိုးများဟုလည်းယူဆကြသည်။ ပျူ နှင့် အနွယ်တူ ရှေးဟောင်း တရုတ်-တိဗက်လူမျိုးများသည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] အရှေ့ဘက် ဒေသများအထိအစုစုကွဲကာ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်သို့ ပြန့်နှံ့ သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]]၊ [[မုံရွာ]]၊ [[အလောင်းတော် ကဿဖ]] ၊[[ဖိုလ်ဝင်တောင်‎]]၊ [[ဟန်လင်း|ဟန်လင်းကြီး]] ၊ [[တကောင်း]] ၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ပုဂံ]] ၊ [[ပုပ္ပါးတောင်|ပုပ္ပား]] ၊ [[မကွေး]]၊ [[မင်းဘူးခရိုင်|မင်းဘူး]]၊ [[ဆင်ဖြူကျွန်း]] (ကျပင်းမြို့ဟောင်း) ၊[[သရက်မြို့|သရက်]]၊ [[တောင်တွင်းကြီး]]၊[[ထားဝယ်]]၊ [[ရမည်းသင်းခရိုင်|ရမည်းသင်း]]၊ [[ညောင်လွန်]]၊ [[ပြည်]]၊ [[မှော်ဇာရွာ၊ ပြည်မြို့နယ်|မှော်ဇာ]]နယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြသည်ဟု အထောက် အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက်များ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမ နှင့် ဝါရမမင်းဆက်များသည် (၇) ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ်တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်း အနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသသို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သောကြောင့် အင်ဒိုအာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံ ရရှိ လာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများ ကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ် သို့ နွယ် နေပြီး သက္ကတ နှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲ ကြောင်းသိရသည်။ အက္ခရာ အရေး အသား မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့် ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင် တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် (၄) ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက်ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ (၈) ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားပြီး အံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ (၁၈) နယ် မျှရှိကြောင်း ပျူမင်းသား အရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန် သင်းပင်းများ ရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူမင်းသား နှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တဖွဲ့လည်း ချစ်ကြည်ရေးလိုက်ပါလာကြောင်း မှတ်တမ်းရှိသည်။ == ပျူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု == ၈ ရာစုနှစ်များအတွင်း ပျူလူမျိုးတို့ ရရှိပြီးဖြစ်သော ယဉ်ကျေးမှု အဆင့်အတန်းသည် အံ့ဖွယ်ကောင်းလောက်အောင် မြင့်လှသည်။ လက်မှုပညာ၊ စာရေးသားမှု၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ လူမှုဆက်ဆံရေး စသည့်အချက်အလက်တို့၌ အထက်တန်းကျလေသည်။ ပျူလက်မှုပညာသည်တို့သည် ပန်းထိမ်၊ ပန်းပု၊ ကျောက်ဆစ်ပညာရပ်၌ ပုဂံခေတ် လက်မှုပညာသည်တို့ထက် သာလွန်သည်ကို တွေ့ရသည်။ တူးဖော်တွေ့ရှိရသော ဗုဒ္ဓဘုရား၏ ဆင်းတုတော်တို့မှာ ရွှေ၊ ငွေ၊ ငွေရည်စိမ်၊ ကြေးနီ၊ ခဲတို့ဖြင့် ပြီး၍ သပ္ပာယ်လှသည်။ ခြင်္သေ့ရုပ်၊ မကန်းရုပ်များကို ရုပ်လုံးဝက် ဖောင်းကြွဖော်ထားသော တကဲများနှင့် ရောင်ခြည်တော် လွှတ်ပုံများကိုလည်း တွေ့ရသည်။ စက်ဝိုင်းပုံ၊ လခြမ်းပုံ၊ ဘဲဥပုံ ရှိသော ရွှေပန်းကန်၊ ငွေပန်းကန်များ လေးထောင့်အံစာပုံ ရှိသော၊ ကတော့ပုံရှိသော၊ ပြွန်ချောင်းပုံရှိသော ရွှေကြုတ်၊ ငွေကြုတ်များ၊ ငွေလှေငယ် ကျောက်စိမ်းဖြင့် ပြီးသော ဆင်ရုပ်၊ ဖလ်ကျောက် မကန်းရုပ်၊ မဟူရာဖြူ လိပ်ရုပ်၊ ဝမ်းဘဲရုပ်၊ သမင်ရုပ်၊ လိပ်ပြာရုပ်များ၊ ငွေခြင်းလုံး၊ ရွှေနန်းကြိုး၊ ကြေးနီနန်ကြိုး၊ သံနန်းကြိုး၊ ကျောက်မျက်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်ထားသော ရွှေကြာပန်း၊ ငွေကြာပန်း၊ ဂေါဒန်၊ မဟူရာနီ၊ ဂေါ်မိတ်တို့ဖြင့်ပြီးသော စိတ်ပုတီးများ၊ နီလာ၊ ကျောက်နီ၊ ကြောင်၊ မဟူရာ ဥဿဖရားတို့ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော အလှပစ္စည်းများသည် ပျူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု အဆင့်အတန်းကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြနေသည်။ ပုဂံနှင့် မန္တလေးမြို့ရိုးများထက် ထုထည်ပိုမိုကြီးမားခိုင်ခံ့၍ စက်ဝိုင်းပုံသဏ္ဌာန်ရှိ ပျူနေပြည်တော်၏ မြို့ရိုး (မှော်ဇာ)၊ ရှေးကျလှသော ဘုရားကြီး၊ ဘုရားမနှင့် ဘောဘောကြီး စေတီတော်တို့သည် ထိုခေတ်က ဗိသုကာပညာ မည်မျှ ထွန်းကားလက်မြောက်သည်ကို ဖော်ပြနေသည်။ ထို့အပြင် ဂုတ္တနှင့် မထုရာ သုခုမပညာတို့၏ အရိပ်အရောင် မကင်းသော ကျောက်ဆစ်၊ ကျောက်ပန်းပု လုပ်ငန်း အများကိုလည်း တွေ့ရသေးသည်။ ပျူတို့၏ မိမိတို့ပိုင် အက္ခရာနှင့် စာရေးသားမှုရှိသည်။ ပျူစာအပြင် နာဂရီအက္ခရာနှင့် ရေးသားသော သက္ကတစာလည်း ရှိခဲ့သည်။ ကြီးမားလှသော အုတ်ချပ်များ၊ မြေအိုးကြီးများ၊ ကျောက်ပြားများ၊ ဆင်းတုတော်ပလ္လင် ဘေးပတ်လည်တွင် ရေးသားခဲ့သော အထက်ပါစာများမှာ ယနေ့တိုင်ပင် ရှိနေသေးသည်။ ထို့အပြင် ပါဠိဘာသာနှင့် ရေးသားထားသော ရွှေပြားများ၊ကျောက်စာများနှင့် ရွှေပုရပိုက်များလည်း တွေ့ရသည်။ ရွှေရွက်ရေ ၂၀ ရှိသော ရွှေပုရပိုက်တွင် ပိဋကတ် ၃ ပုံမှ ကောက်နုတ်ချက်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ရေးသားထားသော အက္ခရာမှာ တသမတ်တည်း မရှိပေ။ အကြမ်းအားဖြင့် အိန္ဒိယပြည် ကနရာနယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ၅ ရာစုနှစ်များက သုံးစွဲခဲ့သော ကဒမ္ဗအက္ခရာများနှင့်လည်းကောင်း၊ ပမ္ဖဝတို့၏ ကဉ္ဇီပုရ အက္ခရာတို့နှင့်လည်းကောင်း ဆင်တူယိုးမှားရှိသည်။ ယခုအခါ ပျူစာကို အသုံးမရှိကြသော်လည်း မြစေတီကျောက်စာကို မှီငြမ်းပြု၍ ယခုခေတ် သုတေသန ပညာရှင်များသည် ပျူစာကို ဖတ်ရှုနားလည် နိုင်ကြသည်။ == ပျူတို့၏ အယူဝါဒ == တွေ့ရှိရသော စေတီ၊ ဆင်းတုတော်များနှင့် အယူဝါဒရေးဆိုင်ရာ ပစ္စည်းတို့ကို ထောက်ရှုခြင်းအားဖြင့် ပျူတို့ ကိုးကွယ်ယုံကြည်သော အဓိက အယူဝါဒမှာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓ အယူဝါဒ ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ် အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံတို့မှာ ကဲ့သို့ အခြားကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုမျိုးစုံ မိရိုးဖလာ ယုံကြည်မှုလည်း တွေ့ရသည်။ ဗိဿနိုးနတ်ကျောက်ရုပ်များကို တွေ့ရှိရခြင်းဖြင့် ထိုနတ်ကို ကိုးကွယ်သော ဗိဿနိုးအယူဝါဒ ရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဝ လောကီတေသွာရနှင့် ဗောဓိသတ္တတို့၏ ဆင်းတုငယ်များ ရှိနေခြင်းကလည်း မဟာယာန ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြနေသည်။ ထူးခြားချက်တရပ်မှာ သရေခေတ္တရာ၌ တိရစ္ဆာန်ငှက်မျိုးစုံတို့၏ အရိုးများကို စုပေါင်းသိုလှောင်ထားသောအုတ်၊ အဆောက်အဦးတစ်ခုကို တွေ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုနှင့် မည်သို့ သက်ဆိုင်သည်ကိုမူ မသိရသေးပေ။ == ပျူတို့၏ဇာတ်သိမ်း == ပျူလူမျိုးတို့၏ဇာတ်သိမ်းကို ရေရာစွာမသိရသော်လည်း ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများကို နန်ချိုတို့က တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးခဲ့ကြပြီးနောက်တွင် အခြား တိဘက်မြန်မာ အနွယ်များဖြစ်သည့် ဗမာ၊ ချင်း၊ ကမ်းယံ အစရှိသည့် လူမျိုးများနှင့် ရောနှောကာ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်ဟု အကြမ်းဖျင်း ယူဆကြသည်။ အချို့ကလည်း ပျူဟူ‌‌သည် ယနေ့ ဗမာလူမျိုးတို့ကို ဗြူမာ ဟုခေါ်သော ရှေးအမည် ဖြစ်၍ ပျူနှင့်ဗမာ အတူတူဟု ယူဆကြပြီး ဗမာလူမျိုးဟူသော အမည်သစ်ဖြင့် ရပ်တည်နေကြသည်ဟု ယူဆကြသည်။ ပျူလူမျိုးများသည် တိဘက်မြန်မာအနွယ်ဝင်များ ထဲမှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့အစောဆုံးရောက်ရှိအခြေချခဲ့သည့်လူမျိုးများအနက်မှ အုပ်စုတစ်ခုဖြစ်သည် ဟုမှန်းဆရသည်။ဧရာဝတီမြစ်ရိုးအနောက်ဘက်တစ်လျှောက် မြို့ပြနိုင်ငံများထူထောင်ကာနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ အေဒီ ၄ရာစုနှင့် ၅ ရာစုများတွင် ပျူတို့အထွတ်အထိပ်ရောက်ချိန်ဖြစ်ပြီး [[သရေခေတ္တရာ]]၊ ဗိဿနိုး နှင့် ဟန်လင်းမြို့များကိုထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ နောင် ၈ရာစု အစောပိုင်းလောက်တွင် နန်ကျောက်တို့၏ရန်စစ်ကို ခံရကာ အင်အားနည်းသွားရပြီး မျိုးတူ [[ဗမာ]]အပါအဝင် ကျန် [[ချင်း]]၊[[ကရင်]]၊[[ပအိုဝ်း]] အစရှိသည့် လူမျိုးအုပ်စုကြီးများအတွင်း ရောနှောပျောက်ကွယ်သွားရသည်။ ပျူဘာသာဖြင့်နောက်ဆုံးတွေ့ရသည်ကျောက်စာမှာ [[ရာဇကုမာရ်]] ရေးထိုးသည့် [[မြစေတီကျောက်စာ]] ဖြစ်သည်။ == ရှေးဟောင်း ပျူမြို့တော် == [[သရေခေတ္တရာ]] မြို့ဟောင်းသည် ပြည်မြို့အရှေ့တောင်ဘက် ငါးမိုင်အကွာတွင်ရှိသည်။ အုတ်မြို့ရိုးကိုကျုံးပတ်လည် ဝိုင်းထားသည်။ စက်ဝိုင်းပုံ မကျတကျဖြစ်ပြီးတောင် မြောက် နှစ်မိုင်ခွဲ၊ အရှေ့အနောက် နှစ်မိုင်ခန့် ကျယ်ဝန်းသည်။ ပြည်-ပေါက်ခေါင်း သွား ကားလမ်းကို မြောက်ဘက်မြို့ရိုးပေါ်မှ ဖြတ်လျက်တည်ဆောက်ထားသည်။ မှော်ဇာဘူတာသည် မြို့ဟောင်း၏ ဗဟိုနေရာ အရှေ့မြောက်ဘက် ယွန်းယွန်းတွင် တည်ရှိသည်။ ပျူခေတ်ရှေးဟောင်း အဆောက်အအုံများ နေရာအနှံ့ တွေ့မြင်နိုင်သည်။ မြို့ရိုးအလယ်ဗဟိုတွင် နန်းတော်ကုန်းနေရာရှိသည်။ စတုဂံအုတ်ရိုး ကာရံထားသည်။ တောင်ဘက်မြို့ရိုး အပြင်ဘက်၌ အရှေ့ပျူတိုက်၊ အနောက်ပျူတိုက်နှင့် ဗိဿနိုး သင်္ချိုင်း ကျန်ရှိသေးသည်. == ယေဘုယျကိုးကား == {{reflist|2}} *မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ *ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ “ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ” *အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ *ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး )</ref> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံလူမျိုးများ]] [[Category:ပျူခေတ်]] mydemc0kgmw1kspt3amski7ge6b7tys 0 5948 881190 880580 2025-07-10T05:23:30Z Pho Sai 45037 881190 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = တပ်မတော် (လေ) | image = {{ubl |[[File: Badge of the Myanmar Air force.svg|frameless|250px]]|တပ်မတော် (လေ)၏ အထိမ်းအမှတ်တံဆိပ်ပုံ ---- |[[File:Emblem or Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Air Force.svg|frameless|200px]]|တပ်မတော်(လေ)၏ လက်ရုံးတံဆိပ်ပုံ}} | image_size = | caption = | start_date = ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၇<ref>{{cite web|title=Mynamar Air Force - Narrative History|url=http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-af-home.htm|work=Aeroflight|accessdate=15 December 2013}}</ref> | country = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | allegiance = | branch = [[လေတပ်]] | type = | role = ဝေဟင်ပိုင်နက်ကာကွယ်ရေး၊ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး | size = တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၃၀၀၀<br>[[လေယာဉ်]] ၂၈၁ စင်း<br>[[ရဟတ်ယာဉ်]] ၁၀၂ စင်း<br> စုစုပေါင်းအစင်းရေ ၃၈၃ စင်းခန့် | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်]] | garrison_label = ဌာနချုပ် | equipment = | equipment_label = | nickname = လေတပ်၊ အဲဖို့စ် | motto = တက်နိုင်ဖျားရောက် (ဝေဟင်စိုးမိုးမည်) | colors = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] | commander2_label = [[ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]] | commander3 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ - ၁၉၈၂) | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ)]] | commander4 = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဇော်ဝင်းမြင့် (လေ - ၂၀၈၀) | commander4_label = စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) | identification_symbol = [[Image:Roundel of Myanmar.svg|120px]] | identification_symbol_label = စစ်လေယာဉ်တံဆိပ် | identification_symbol_2 = [[Image:Air Force Ensign of Myanmar.svg|150px]] | identification_symbol_2_label = လေတပ်အလံ | identification_symbol_3 = [[Image:Fin Flash of Myanmar.svg|120px]] | identification_symbol_3_label = လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသား | identification_symbol_4 = [[Image:Air Force Ensign of Burma (1948-1974).svg|150px]] | identification_symbol_4_label = လေတပ်အလံဟောင်း (၁၉၄၈–၁၉၇၄) | aircraft_attack = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]], [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_bomber = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]] | aircraft_electronic = | aircraft_fighter = [[မစ်(ဂ်)-၂၉|Mikoyan MiG-29]], JF-17, [[ဆူခွိုင်း ၃၀|SU-30]] | aircraft_recon = [[:en:Soko G-4 Super Galeb|Soko G-4]] | aircraft_patrol = | aircraft_trainer = [[:en:Yak-130|Yak-130]],[[:en:Guizhou JL-9|FTC-2000G]], [[:en:Hongdu JL-8|K-8W]], [[:en:Grob G 120TP|G 120TP]], [[:en:HAL HJT-16 Kiran|HJT-16]] | aircraft_transport = [[:en:Shaanxi Y-8|Y-8D]], Beechcraft 1900, [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR 42]] | aircraft_helicopter_attack = [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_helicopter = [[:en:Mil Mi-2|Mi-2]], [[:en:Mil |Mi-17]], [[:en:Kamov Ka-27|Ka-28]] }} '''တပ်မတော် (လေ)'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]၏ ဝေဟင် တိုက်ခိုက်ရေး အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းကို [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ|ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု]] တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ရေးအတွက် အဓိက အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလက [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]] တိုက်ခတ်မှုဖြစ်စဉ်အပြီးတွင် ကယ်ဆယ်ရေး တာဝန်များအတွက်ပါ အသုံးချလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှစ၍ မြန်မာ့လေတပ်မှ လေယာဉ်များကို ကျေးရွာများကိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ရာတွင်တွင် အသုံးပြုလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-70-civilians-trapped-by-myanmar-junta-airstrikes-on-sagaing-village.html|title=Over 70 Civilians Trapped by Myanmar Junta Airstrikes on Sagaing Village|date=12 August 2022|website=The Irrawaddy}}</ref> ကိုလိုနီခေတ် ၁၉၄၀ ဇွန်လတွင် ‌ဗြိတိသျှတို့က ‌ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ်ယူနစ် (Burma Volunteer Air Unit) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့ပြီး ၁၉၄၁ မတ်လခန့်တွင် ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ် (Burma Volunteer Air Force) ဟူ၍အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဂျပန်တို့ဝင်ရောက်လာသည့် ၁၉၄၂ ၌ အင်္ဂလိပ်တို့တပ်ဆုတ်သွားသောအခါ အဆိုပါလေတပ်သည်လည်း ပါသွားခဲ့ရုံသာမက အခြားလေတပ်ယူနစ်အဖြစ်လည်း ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rafmuseum.org.uk/research/online-exhibitions/never-forgotten-the-raf-in-the-far-east/smaller-national-groups/|title=Smaller National Groups|website=Royal Air Force Museum}}</ref><ref>[http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-bvaf-home.htm Burma Volunteer Air Force]</ref> ၁၉၄၅ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အင်္ဂလိပ်တို့ပြန်ရောက်ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လေတပ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပေးရေးများကို ဆောင်ရွက်ရာမှ ၁၉၄၇ ဒီဇင်ဘာတွင် "ဗမာ့လေတပ်မတော်" (Burma Air Force) အဖြစ်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ တွင် တပ်မတော် (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ပေါင်းစည်းရေးမူအရ တပ်မတော် (လေ) ဟု‌အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။<ref>{{cite book |last= |first= |author-link= |date= ၂၀၂၂ |title= အောင်ကောင်းစုံ အထွေထွေသိစရာ၊ မှတ်စရာ ဗဟုသုတမှတ်စု (၂၀၂၂–၂၀၂၃) |url= |location= ရန်ကုန် |publisher= ဧကရီစံစာပေ |page= ၃၁၇ |isbn=}}</ref> ==သမိုင်းကြောင်း== === လွတ်လပ်ရေးရပြီးစခေတ် (၁၉၄၈-၂၁၀၂) === တပ်မတော်(လေ)ကို မြန်မာနိုင်ငံ ဗြိတိသျှတို့၏ လက်အောက်တွင် ရှိနေဆဲကာလ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် စစ်သည် ရာဂဏန်း အနည်းငယ်နှင့်အတူ [[Airspeed Oxfords]] အစင်း ၄၀၊ [[de Havilland Tiger Moths]] အစင်း ၁၆ စင်း၊ [[Austers]] ၄ စင်းနှင့် [[Supermarine Spitfire]] ၃စင်းတို့ ပါဝင်သည် လေတပ်ဖွဲ့သစ်အား လွှဲပြောင်း ရယူခဲ့သည်။ စတင်ဖွဲ့စည်းချိန်မှစ၍ တပ်မတော် (လေ) ၏ အဓိကတာဝန်သည် ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေးများတွင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] အား အနီးကပ်လေကြောင်း အထောက်အကူပေးရေးတို့ ဖြစ်သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> နိုင်ငံ၏ ပင်မလေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဖြစ်သည့် မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်ကို ၁၉၅၀ ဇွန်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အမှတ် ၁ လေယာဉ်အုပ်၊ လက်နက်ကိရိယာများ ထိန်းသိမ်းရေး တပ်ဖွဲ့နှင့် ဗမာ့လေတပ်မတော် - ဗဟိုဌာနချုပ်နှင့် ပျံသန်းမှု သင်တန်းကျောင်းတို့ကို ဤအခြေစိုက်စခန်း၏ လက်အောက်တွင် ထားရှိသည်။ လအနည်းငယ် ကြာပြီးနောက် ၁၉၅၀ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် [[Douglas Dakota]] ၉ စင်း ပါဝင်သည့် အမှတ် ၂ လေယာဉ်အုပ်ကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယဉ်အုပ်အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မင်္ဂလာဒုံ လေတပ် အခြေစိုက်စခန်း လက်အောက်တွင် အဆင့်မြင့် ပျံသန်းရေး တပ်ဖွဲ့ကို de Havilland Vampire T55s လေယာဉ်များဖြင့် ထပ်မံဖွဲ့စည်းလိုက်ကာ ၁၉၅၃ ခုနှစ် အကုန်ပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်၌ မင်္ဂလာဒုံ၊ မှော်ဘီနှင့် ြမန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိတ္ထီလာတို့တွင် အဓိက အခြေချ လေတပ်စခန်းကြီး သုံးခု ရှိလာခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မြန်မာလေတပ်သည် [[အစ္စရေး]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၃၀ နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၂၀ တို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင်မူ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Hunting Provost T-53 အစင်း ၄၀ နှင့် de Havilland Vampire Mark T55s ၈ စင်းတို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်မတော်သည် မင်္ဂလာဒုံတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး လေတပ်စခန်း တစ်ခု၊ အမှတ် ၅၀၁ လေယာဉ်အုပ်စု (မှော်ဘီလေတပ်စခန်း) နှင့် အမှတ် ၅၀၂ လေယာဉ်အုပ်စု (မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း) တို့ကို ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ တွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]] မှ [[Cessna 180]] ၁၀ စင်း ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ယင်းနှစ်တွင်ပင် [[Kawasaki Bell 47Gs]] ခြောက်စင်းဖြင့် ပထမဆုံး ရဟတ်ယာဉ် တပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နောက်တစ်နှစ်အကြာတွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းမှ [[Hawker Sea Fury]] လေယာဉ် ၂၁ စင်းနှင့် ကနေဒါမှ de Havilland Canada DHC-3 Otters ကိုးစင်းကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၉ ရက်တွင် ဗိုလ်ဒေါ်လှသန်းက စက်မဲ့ဂလိုက်ဒါကို တစ်ဦးတည်း မောင်းနှင်ပြသခဲ့ခြင်းဖြင့် တပ်မတော် (လေ) ၏ အမျိုးသမီးများ သမိုင်းကဏ္ဍသစ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241848</ref> ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]]မှ Kawasaki Bell 47G ခုနစ်စင်းနှင့် [[Vertol H-21 Shawnees]] ၁၂ စင်းတို့ကို ထပ်မံ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ငါးနှစ်ကြာပြီးနောက်တွင် အမှတ် ၅၁ လေယာဉ်အုပ် (de Havilland Canada DHC-3 Otter နှင့် Cessna 180 လေယာဉ်များ) နှင့် အမှတ် ၅၃ လေယာဉ်အုပ် (Bell 47G၊ Kaman HH-43 Huskies နှင့် Aerospatiale Alouettes ရဟတ်ယာဉ်များ) တို့ကို မိတ္ထီလာတွင် ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> === ခေတ်မီအစီအစဉ် (၁၉၉၀ - လက်ရှိ) === ==== ၁၉၉၀ ကာလများ ==== တပ်မတော် (လေ)အနေ နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် နည်းပညာမျိုးဆက်ကွာဟမှုများ ရှိနေရာမှ ၁၉၉၀ ပြည့် နှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဒုတိယမျိုးဆက် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ၊ ဘက်စုံသုံးစွမ်းရည်မြင့်မားသည့် ရဟတ်ယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် လက်နက်တပ်ဆင်ထားသည့် Soko G-4 Super Galeb လေယာဉ်များကို မြန်မာ့တပ်မတော်က [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|ယူဂိုစလားဗီးယား]]နိုင်ငံမှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/5971{{Dead link|date=May 2025 }}</ref> ၁၉၉ဝ ကနေ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ် ကြားထဲ F-7 အစင်း ၆ဝ ကျော်ကို [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] ဆီက အသုတ်လိုက် အသုတ်လိုက် စတင် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၃ဝ မမ စက်သေနတ် နှစ်လက်နဲ့ အတူ ဝေဟင်ထဲမှာ ပစ်ခတ်တိုက်ခတ် နိုင်တဲ့ ဒုံးကျည်တွေ တပ်ဆင်ထားတဲ့ F-7 တွေကို အဓိက အားဖြင့်တော့ ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ် အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့တာ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.bbc.com/burmese/media-45881701</ref> ==== ၂ဝဝဝ ကာလများ ==== ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင်စတုတ္ထမျိုးဆက်တိုက်လေယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာနိုင်သည့် အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံများကို အမီလိုက်နိုင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစပြီး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် လေယာဉ်များတိုးတက်စေရေး၊ စွမ်းအားမြင့် လေယာဉ်များဖြစ်စေရေး၊ အရည်အချင်း ပြည့်ဝသည့် လေသူရဲများ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ မြေပြင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ မွေးထုတ်ပေး နိုင်ရေးကိုလည်း အလေးထားဆောင်ရွက်လာသည်။<ref>https://www.seniorgeneralminaunghlaing.com.mm/10624/တပ္မေတာ္ေလ၏ဖြဲ႕စည္းတည္/{{Dead link|date=March 2021 }}</ref> အထူးသဖြင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]] မှ Mi-24 နဲ့ Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်တွေအပြင် MiG-29([[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉]]) တိုက်လေယာဉ်၊ Pechora-2 လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်တွေနဲ့ အခြားကိရိယာတွေ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116140539/https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 }}</ref> [[File:The Prime Minister, Shri Narendra Modi inspecting the guard of honour, at the Ceremonial Reception, in Nay Pyi Taw, Myanmar on September 05, 2017. The President of Myanmar, Mr. U. Htin Kyaw is also seen (2).jpg|thumb|လေတပ်ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့အား [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]၌ တွေ့ရစဉ်]] ==== ၂ဝ၁ဝ ကာလများ ==== ၁၉၉၀ ခုနှစ် မှစပြီး မြန်မာလေတပ်တွင် အများအားဖြင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့မှ တိုက်လေယာဉ်များကို အသုံးပြုသော်လည်း ၂ဝ၁၃ ခုနှစ်တွင် အီးယူ၏ ဒဏ်ခတ်မှု ရုပ်သိမ်းချိန်ကတည်းက စတင်ကာ [[ဥရောပ]]လုပ် လေယာဉ်အုပ်စု ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ [[ဂျာမနီနိုင်ငံ|ဂျာမနီ]]နိုင်ငံက Grob [[G120TP]] လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၁၂ စင်းကို မြန်မာလေတပ်က ဝယ်ယူထားပြီး ၂ဝ၁၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် လေ့ကျင့်ရေးဂျက်တိုက်လေယာဉ် [[K-8 W လေယာဉ်|K-8 W]]၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် လေကြောင်း ကင်းထောက်အတွက် အသုံးပြုသော [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ထုတ် ATR-42 နှင့် အမေရိကန်ထုတ် [[BEECH 1900 D]] လေယာဉ်များ တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားပြုလုပ်ခဲ့သည်။ K-8 W လေ့ကျင့်ရေးဂျက် တိုက်လေယာဉ်များသည် အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်နိုင်ပြီး ခေတ်မီအဆင့်မြင့်ရှေ့တန်း ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ မောင်းနှင်မည့် လေသူရဲများကို ကြားခံလေ့ကျင့်ပေးနိုင်သော အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးအမောင်းသင် ဂျက်လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ K-8 W လေယာဉ်များကို တရုတ် CATIC ကုမ္ပဏီနှင့် မြန်မာကာကွယ်ရေးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံးတို့ ပူးပေါင်း၍ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/32577 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=27 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150227001534/http://7daydaily.com/story/32577 }}</ref> ထို့ပြင်၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အဆင့်မြင့် လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်အမျိုးအစားဖြစ်သည့် [[Yak-130]] လေယာဉ် ၁၂ စီးကိုလည်း ရုရှားမှ မှာယူသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၀) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ Yak -130 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၆ စီးအပြင် [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]ထုတ် [[Fokker- 70]] အမျိုးအစားလေယာဉ် ၂ စီးနှင့်၊ ATR 42-320 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း ၁၀ စီး ကို တပ်တော်ဝင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/7583{{Dead link|date=May 2025 }}</ref>၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၁) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ တပ်မတော် (လေ) အတွက် [[JF-17]] အမျိုးအစား တိုက်လေယာဉ်လေးစီး၊ ပြင်သစ်၏ အဲဘတ်စ်နှင့် [[အီတလီနိုင်ငံ|အီတလီ]]၏ လီယိုနာဒိုကုမ္ပဏီတို့ ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်သည့် ATR 72-500s လေယာဉ်နှစ်စီးနှင့် Airbus Helicopters က ထုတ်လုပ်သည့် AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို အင်အားဖြည့်တင်းခဲ့သည်။ JF-17 တစ်စီးကို အကြမ်းဖျင်းဒေါ်လာ ၂၈ သန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/144857 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=3 April 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403051704/http://www.7daydaily.com/story/144857 }}</ref> JF-17 တိုက်လေယာဉ် ၁၆ စီးအတွက် ခန့်မှန်းခြေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၅၆ဝ တန်ဖိုးရှိ ပါကစ္စတန်နှင့် စာချုပ်တစ်ခုအရ မြန်မာက ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ JF-17 ကို Pakistan Aeronautical Complex (PAC) ပါကစ္စတန်နှင့် တရုတ်၏ Chendu Aircraft Corporation တို့က ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်ထားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323134136/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 }}</ref> <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 |access-date=4 October 2019 |archive-date=24 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170824003338/http://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 }}</ref> ၂၀၁၈ထိ တပ်မတော်ပိုင်လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ်များတပ်တော်ဝင်ခြင်းအခမ်းအနားကို (၉)ကြိမ်ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]က မြန်မာနိုင်ငံသို့ [[Kiran]] အမျိုးအစား နှစ်ယောက်စီး အမောင်းသင်ဂျက်လေယာဉ် ခြောက်စီး ပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323140424/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 }}</ref> [[File:Su-30 MKI Trishul formation.jpg|thumb|ရုရှားထုတ် Su-30 (ဆူခွိုင်း ၃၀) ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ်များ]] မြန်မာနဲ့ ရုရှားတို့သည် Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၆ စီးအတွက် သဘောတူညီချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါလေယာဉ်များသည် ရာသီမရွေး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် အင်ဂျင်နှစ်လုံးတပ် Su-30 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစားဖြစ်ကာ တစ်စီးလျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်းကျော် တန်ဖိုးရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 |access-date=4 October 2019 |archive-date=22 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190922231709/https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 }}</ref> Su-30 တိုက်လေယာဉ်များသည် အခြားစတုတ္ထမျိုးဆက် တိုက်လေယာဉ်များထက် သာလွန်မှုရှိသော စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် တိုက်လေယာဉ်များဖြစ်ပြီး လေယာဉ်ဆီ အပြည့်ဖြည့်ပြီး ပျံသန်းလျှင် ကီလိုမီတာ ၃၀၀၀ (မိုင် ၁၈၆၀) အထိ ပျံသန်းနိုင်ခြင်းကြောင့် စစ်ဆင်နိုင်မှု အကွာအဝေး ကြီးမားသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/36395</ref> တပ်မတော်(လေ)အတွက် ဆူခွိုင်း Su-30 တိုက်လေယာဉ်တွေကို ဝယ်ယူဖို့ ပြင်ဆင်ရာမှာ လေတပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] ကိုယ်တိုင် ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့ ကူဘင်ကာ လေယာဉ်ကွင်းမှာ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ ရက်က စမ်းသပ်မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု လုပ်ခဲ့သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2018/08/24/167718.html</ref> တပ်မတော် (လေ) တွင် အမျိုးသမီးအရာရှိအချို့ လေသူရဲလောင်းများအဖြစ် စတင်လေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်နေသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/27571</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အဆိုပါအမျိုးသမီးအရာရှိ လေသူရဲလောင်း ၆ ဦးက တဦးချင်း မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု(Solo)ကို အောင်မြင်စွာပျံသန်းနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/travel/2018/04/26/157024.html</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် ၇၂ နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ)နေ့ တွင် JF-17 B ဘက်စုံသုံး တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Yak-130 အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် ၆ စင်းနှင့် MI-35 P တိုက်ခိုက်ရေး ရဟတ်ယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် ၁၀ စင်း တပ်တော်ဝင်သည်။ တရုတ်- ပါကစ္စတန် ပူးတွဲထုတ်လုပ်သည့် JF-17 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစား ပါဝင်ပြီး၊ ကြားဖြတ် တိုက်ခိုက်ရေးနှင့် အပေါ့စား ဗုံးကြဲလေယာဉ်များ အဖြစ်ပါ အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း၊ အလားတူ ရုရှားလုပ် Yak – 130 မှာ အပေါ့စား တိုက်ခိုက် ရေးလေယာဉ် အဖြစ်သာမက လေ့ကျင့်ရေးတွင်လည်း အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရသည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2019/12/16/210883.html</ref> ==== ၂ဝ၂ဝ ကာလများ ==== ၂၀၂၀ ခုနစ် (၇၃) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နေ့တွင် G 120TP အခြေခံလေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Y-12 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Beech 1900 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၁ စင်း စုစုပေါင်းလေယာဉ် ၅ စင်း တပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://www.dvb.no/post/429092</ref> ၂၀၂၁ (၇၄) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် တပ်တော်ဝင်ခြင်း အခမ်းအနား၌ Yak_130 လေယာဉ် K-8 အမောင်းသင် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်၊ ATR-72600 အလက်စားသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလေယာဉ်၊ Y-12 လူနှင့် ကုန်ပစ္စည်းများသယ်ခြင်း ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် လေယာဉ်၊ Eurocopter ရဟတ်ယာဉ် စသည်ဖြင့် တပ်တော်ဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် (၇၅)နှစ်မြောက် စိန်ရတုနှစ်ပတ်လည်နေ့အခမ်းအနားတွင် Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန်ဘက်စုံသုံး အကြီးစား တိုက်လေယာဉ်များ၊ FTC 2000 G ဘက်စုံသုံးအပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်များ၊ Ka-28 ရေငုတ်သင်္ဘောတိုက်ဖျက်ရေး ရဟတ်ယာဉ်များ တပ်တော်ဝင်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241787</ref> ၂၀၂၃ ခုနစ် (၇၆) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့ကို [[နေပြည်တော်]] အေ‌လာလေတပ်ဌာနချုပ်၌ ကျင်းပခဲ့ပြီး Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် ဘက်စုံသုံး အကြီးစားတိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းတပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://news-eleven.com/article/285613</ref> ==လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(‌လေ)များ== #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး စောရှီးရှိုး (လေ-၁၀၂၀) (၁၁-၁၂-၁၉၄၇ ခုနှစ် မှ ၈-၂-၁၉၄၉ ခုနှစ်) #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး သူရ အက်စ်ဂျေခင် (လေ-၁၀၀၉)(၁-၄-၁၉၄၉ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၅၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ တော်မီတီကလစ် (လေ-၁၀၀၅)(၉-၂-၁၉၅၁ ခုနှစ် မှ ၂၆-၁၁-၁၉၆၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သောင်းဒန် (လေ-၁၀၄၂)(၁၃-၁၂-၁၉၆၃ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ စောဖြူ (လေ-၁၀၄၇)(၈-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ် မှ ၁၈-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် ကိုကြီး (လေ-၁၀၅၉)(၁၉-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ် မှ ၃-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ထွန်း (လေ-၁၁၂၇)(၄-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ် မှ ၅-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဝင်း (လေ-၁၁၉၃)(၆-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ငွေ (လေ-၁၃၁၂)(၁၆-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ် မှ ၁၄-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကျော်သန်း (လေ-၁၃၃၄)(စတသ-၁)(၁၅-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ် မှ ၁၄-၆-၂၀၀၁ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် မြင့်ဆွေ (လေ-၁၅၈၁)(စတသ-၁၁)(၁၃-၇-၂၀၀၁ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြတ်ဟိန်း]] (လေ-၁၆၈၂)(စတသ-၁၇)(၈-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ် မှ ၁၃-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်အောင်မြင့် (လေ-၁၇၅၄)(စတသ-၂၀)(၁၄-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ် မှ ၂-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] (လေ-၁၉၂၅)(စတသ-၂၆)(၃-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ် မှ ၉-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ-၁၉၈၂)(စတသ-၂၉)(၁၀-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ် မှ ယနေ့အထိ) ==တပ်မတော်(လေ)ထိပ်တန်းအရာရှိကြီးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၁၉၈၂) ဗိုလ်ချုပ်ကြီးထွန်းအောင် - ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ) #(လေ-၂၀၈၀) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဇော်ဝင်းမြင့် - စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) #(လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်လှညွှန့် - အရှေ့ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး #(လေ-၂၁၃၀) ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းဝင်း - အနောက်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၄) ဗိုလ်ချုပ်စိုးတင်လတ် - တောင်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၉) ဗိုလ်ချုပ်ဝင်းမောင်သိန်း - လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူး # (လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်ကျော်ကျော် - လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေးနှင့်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ်မှူး (မင်္ဂလာဒုံ) # (လေ-၂၀၀၆) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်မိုးသက် - လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၁၉၆၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြင့်သောင်း - မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းမှူး # (လေ-၂၁၀၁) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သက်နိုင် - စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်(လေ) # (လေ-၂၁၁၅) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်ဝင်းထွန်း - စစ်ဦးစီးစက်မှုလက်မှုအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၂၂၈၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြတ်မင်းသန်း - လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးသင်တန်းကျောင်း၊ ကျောင်းအုပ်ကြီး ==လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၂၀၈၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မောင်မောင်စိုး - မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၇၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်စွမ်းလှိုင်မင်း - တောင်ငူလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၈၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထူး - မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၀၇၇) ဗိုလ်မှူးချုပ်မျိုးမင်းထွန်း - နမ့်စန်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၅၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်ရဲမျိုးသန့် - ပုသိမ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၂၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်သန်းနိုင်ညွှန့် - မကွေးလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၁၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းဦး - မြိတ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၂၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထွန်းဦး - ဟုမ္မလင်းလေတပ်စခန်း == ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် == [[File:Myanmar Air Force Pilot Wing.svg|thumb|လေသူရဲ တောင်ပံတံဆိပ်]] {{main|တပ်မတော် (လေ)၏ ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် တံဆိပ်များ}} === ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OF/Myanmar}} |} === အခြားအဆင့်များ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Myanmar}} |} == ဖွဲ့စည်းပုံ == === အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးယူနစ်များ === * ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန (နေပြည်တော်) * လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ် (မင်္ဂလာဒုံ/ မိတ္ထီလာ) * မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ) * လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ ရှမ်းတဲ) * လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များနှင့် လေတပ်စခန်းများ ==== လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ ==== # [[မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၂ လေတပ်စခန်း) # ဧလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ (နေပြည်တော်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်) # [[မိတ္ထီလာလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မိတ္ထီလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[တောင်ငူလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|တောင်ငူ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြိတ်လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြိတ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြစ်ကြီးနား လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၃ လေတပ်စခန်း) # [[မကွေးလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # ပုသိမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ဟုမ္မလင်း လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # နမ့်စမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ကျောက်ထုလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ [[File:Shante Airbase Meiktila.jpg|thumb|လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (ရှမ်းတဲ)]] ==== လေတပ်စခန်းများ ==== # မှော်ဘီ လေတပ်စခန်း။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၁ လေတပ်စခန်း) # ကိုကိုးကျွန်း လေတပ်စခန်း။ # တံတားဦး လေတပ်စခန်း။ # နေပြည်တော် လေတပ်စခန်း။ ==== လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ ==== {{main|လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့သည် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]၏ [[စစ်လက်ရုံး]]တပ်ဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအရ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်(ကြည်း)]]၌ ပါဝင်သော်လည်း လုပ်ငန်းတာဝန်ပိုင်း၌ သဘောသဘာဝအရ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၊ အထူးသဖြင့် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]]နှင့် ပို၍ဆက်စပ်မှုရှိလေသည်။ လက်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၏ အရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် လက်ထောက် အရာရှိချုပ် (၃)ဦးရှိပြီး၊ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|ကြည်း]]/ [[တပ်မတော် (ရေ)|ရေ]]/ [[တပ်မတော် (လေ)|လေ]] တပ်ဖွဲ့ အသီးသီးမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးစီကို ခန့်အပ်ထားသည်။ # [[အမှတ် (၁) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၁)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] # [[အမှတ် (၂) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းဌာနချုပ်|အမှတ်(၂)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မြိတ် # [[အမှတ် (၃) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၃)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - လွိုင်လင် # [[အမှတ် (၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၄)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - သထုံ # [[အမှတ် (၅) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၅)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မှော်ဘီ # အမှတ်(၆)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် # [[အမှတ် (၇) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၇)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ကျောက်ဆည် # [[အမှတ် (၈) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၈)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - နေပြည်တော် # [[အမှတ် (၉) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၉)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ဆိပ်ဖြူမြို့ == လက်ရှိအသုံးပြုနေသော စစ်လေယာဉ်များ == [[File:Myanmar Air Force MiG-29 MRD.jpg|thumb |ရုရှားထုတ် [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] ဘက်စုံသုံး [[တိုက်လေယာဉ်]] (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Shaanxi Y-8 MRD.jpg|right|thumb|[[ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]]မှ ပျံတက်နေသော Shaanxi Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်း]] [[File:Myanmar Air Force Nanchang A-5C Fantan MRD-1.jpg|thumb|Nanchang Q-5 မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Fokker F27 MRD.jpg|right|thumb|မြန်မာ့လေတပ်၏ ဖော်ကာ အက်ဖ်၂၇]] {| class="wikitable" ! style="text-align:center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထုတ်လုပ်သည့်နိုင်ငံ ! style="text-align:l center; background:#acc;"|အမျိုးအစား ! style="text-align:left; background:#acc;"|မူကွဲ ! style="text-align:center; background:#acc;"|တာဝန်ထမ်းဆဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|မှတ်ချက် |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်]] |- | [[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉|MiG-29]] [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] | {{RUS}} |[[ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ်]] / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၃၈ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23">{{cite web |last= |first= |url= http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf |title= World Air Forces 2015 pg. 23 |work= |publisher= Flightglobal Insight |year= 2015 |doi= |accessdate= 20 April 2015 |archive-date= 19 October 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20171019075444/http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf }}</ref> | ၅ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- | Sukhoi Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) | {{RUS}} |ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | Su-30SME | ၈ - ၁၀စင်းခန့်<ref>{{cite web|url=https://www.militaryfactory.com/aircraft/by-country.php?Nation=Myanmar#google_vignette}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.dhakatribune.com/asia/2022/07/12/myanmar-receives-two-russian-su-30-fighter-jets-as-junta-chief-visits-moscow |title=Myanmar receives two Russian Su-30 fighter jets |publisher= dhakatribune.com |date=|accessdate=3 September 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.defencenet.ae/5823/myanmar-takes-delivery-of-russian-sukhoi-su-30-jets-monitor/|title=Myanmar Takes Delivery of Russian Sukhoi Su-30 Jets: Monitor|date=4 November 2022|website=Defencenet.ae}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-receives-first-shipment-russias-su-30-fighter-jets-ria-2023-09-10/|title=Myanmar receives first shipment of Russia's Su-30 fighter jets, RIA reports September 10, 2023}}</ref> | ၄စင်း မှာယူထား |- | JF-17 Thunder | {{CHN}}/{{PAK}} |ရေငုပ်သင်္ဘောတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၁၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref>{{cite web|url=http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php|title=Trade Registers|website=armstrade.sipri.org|language=en-gb|accessdate=2018-04-09|archive-date=14 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100414022558/http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php}}</ref> | ၅စင်း မှာယူထား |- | [[Nanchang Q-5]] | {{CHN}} |မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် | [[Nanchang Q-5#Export variants|F-5B]] |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|F-7M]] | ၃၆ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | ၆ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- |[[Shenyang J-6]] |{{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် |[[Shenyang J-6#Variants|F-6]] |၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | [[MiG-19]] ၏ တရုတ်ဗားရှင်း |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[စစ်ဘက်သုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်|သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်]] |- | [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR-42]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | |၆<ref>{{cite web |url= http://www.planespotters.net/Airline/Myanmar-Air-Force |title= Myanmar Air Force Fleet |publisher= planespotters.net |date= |accessdate= 16 April 2015 |archivedate= 7 March 2016 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160307092205/https://www.planespotters.net/airline/Myanmar-Air-Force }}</ref> | |- | [[အေတီအာရ်-၇၂|ATR-72]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | | ၄<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> | |- | [[Shaanxi Y-8]] |{{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[CASA-295]] | {{ESP}} | လေကြောင်း ကင်းထောက်လှမ်းရေး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | - | ၂စင်းမှာယူထား<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> |- | [[Harbin Y-12]] | {{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker 70 | {{NLD}} | VIP သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker F-27 | {{NLD}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၅<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Britten-Norman Islander|BN-2]] | {{UK}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၅<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Beechcraft 1900| Beech 1900]] | {{USA}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၇ | |- |[[Pilatus PC-6 Porter| Pilatus PC-6]] |{{SWI}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၁၆<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |[[ STOL]] capable aircraft |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ရဟတ်ယာဉ်]] |- |[[Mil Mi-2]] |{{POL}} |ဘက်စုံသုံး / ဆက်ဆံရေး | |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Mil Mi-8]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Mil Mi-17]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၂<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Bell UH-1 Iroquois| Bell UH-1]] |{{USA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၄<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Mil Mi 24|Mil Mi-24]] |{{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရေး |[[ Mil Mi-24 variants#List of Variants|Mi-35]] |၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Kamov Ka-27]] | {{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရှာဖွေရေးနှင့် ကယ်ဆယ်ရေး | [[Kamov Ka-27#Variants|Ka-28]] | ၂<ref name="shephardmedia.com">{{Cite web|title=Myanmar Air Force bolsters fleet with the commission of new aircraft|url=https://www.shephardmedia.com/news/air-warfare/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft|access-date=2023-01-10|website=shephardmedia.com|language=en}}</ref> | |- |[[Aérospatiale Alouette III| Alouette III]] |{{FRA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[PZL W-3 Sokół|W-3 Sokół]] | {{POL}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၉<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |Eurocopter AS365 Dauphin | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး | |၅ |ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်]] |- | Yakovlev Yak-130 | {{RUS}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | | ၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | ၁၀စင်း မှာယူထား<ref>{{cite news|title=Russia to Deliver 6 Additional Yak-130 Aircraft to Myanmar|url=https://sputniknews.com/military/201802071061420720-russia-deliver-yak-myanmar/|website=Sputnik News|accessdate=2018-04-09|location=Singapore|date=7 February 2018}}</ref> |- |G 120TP | {{GER}} | အခြေခံ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၂၀ | |- |[[Soko G-4 Super Galeb| Soko G-4]] |{{YUG}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | |၂၂<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |ပြောင်းလဲ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|FT-7]] | ၆<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Hongdu JL-8]] | {{CHN}}/{{PAK}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ်/သောင်းကျန်းမှုတန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး |[[Hongdu JL-8#Variants|K-8W]] | ၆၀ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/><ref name="CHS">{{cite web | url=http://www.elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft | title=Ceremony held for acquisition of new military aircraft | publisher=Eleven Myanmar | accessdate=21 April 2015 | archivedate=28 October 2018 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20181028151850/http://elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft }}</ref> | မသိရှိ <ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |- |- | [[Pilatus PC-7| PC-7]] | {{SWI}} | အပေါ့စား လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | | ၁၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Guizhou JL-9]] | {{CHN}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် |[[Guizhou JL-9#Variants|FTC 2000G]] |၆ | ၆၀ စင်းခန့်မှာယူထား <ref>https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2|title=Myanmar Air Force inducts new FTC-2000Gs|first=Anthony Davis|last=Beech|work=Janes Defence |date=8 December 2022|via=janes.com}}</ref> |- | [[MTX-1A]] | {{MMR}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[MTX-1B]] | မသိရှိ |ပြည်တွင်းထုတ်<ref>{{cite web|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2}}</ref> |- |[[PC-9]] | {{SWI}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၁၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Eurocopter EC120 Colibri| Eurocopter EC120]] | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး/လေ့ကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ် | |၄<ref>{{cite web|url=http://www.globalnewlightofmyanmar.com/vice-senior-general-soe-win-attends-launching-of-new-aircrafts-and-helicopters/|title=Vice Senior General Soe Win attends launching of new aircrafts &#91;sic&#93; and helicopters|date=15 December 2016|agency=[[Myanmar News Agency]]|publisher=Global Newslight of Myanmar|accessdate=2018-04-09}}</ref> | |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ဒရုန်းများ]] |- | Unknown | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး/‌ကင်းထောက် | - | - | ၃၀၀၀ခန့်မှာယူထား<ref>https://www.bbc.com/burmese/articles/ce43q70xqr9o.amp</ref> |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး/ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-3A]] | ၃၀စင်းခန့် <ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref><ref>https://defence-blog.com/chinas-armed-ch-3-drone-spotted-in-myanmar/?amp</ref> | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး | [[CASC Rainbow|CH-4]]<ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref> | ၂၀စင်းခန့် | |- | [[Yellow Cat]] | {{MMR}} | ကင်းထောက် | [[Yellow Cat|A-2]] | ၂၂စင်းအထက် | [[တရုတ်]]နိုင်ငံမှ [[CASC Rainbow|CH-3A]]ကိုလိုင်စင်ယူ၍ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်သည်။ |- | Sky02 | {{CHN}} | ကင်းထောက် | | ၁၁စင်းခန့် | |- | [[Orlan-10]] | {{RUS}} | ကင်းထောက် | [[Orlan-10E]] | ၂၀၀စင်းခန့် | <ref>https://www.thedefensepost.com/2021/01/26/russia-sells-myanmar-orlan-10e-drones/</ref> |- | [[Elbit Skylark]] | {{ISR}} | ကင်းထောက် | Skylark I-LEX | မသိရှိ | <ref>https://www.arakanarmy.net/post/three-sons-of-soldiers-from-myanmar-army-came-to-collect-the-uas-drone-were-captured-by-arakan-army</ref> |- | DSO V15 | {{ISR}} | ကင်းထောက် | | မသိရှိ | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-2]] | | <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/military-council-drone-attacks-05102024003512.html</ref> |- | [[Camcopter S-100]] | {{AUS}} | ရေကြောင်းကင်းထောက် | | ၁၈စင်း | ရေတပ်အတွက်အသုံးပြုနေ/ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်လျက်ရှိ <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/myanmar-army-buy-drone-illegally-03232022182504.html</ref> |- | Orion-2 UAV | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ရုရှားနိုင်ငံထံမှဝယ်ယူထား |- | CZ55 | {{CHN}}/{{MMR}} | ကင်းထောက်/တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့များတွင်အသုံးပြုလျက်ရှိ<ref>https://burmese.thanlwintimes.com/2023/12/29/%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8/</ref> |- |} === ရေဒါများ === မြန်မာလေတပ်တွင် သုံးဖက်မြင်စောင့်ကြည့်ရေး YLC-2 ရေဒါ၊ P-37 ကြိုတင်သတိပေးရေဒါစနစ်၊ JLP-40 ကာကွယ်ရေးရေဒါအပါအဝင် ရေဒါအများအပြားနှင့် ပေါင်းစပ်လေကြောင်းကာကွယ်ရေးရုံးနှင့်ချိတ်ဆက်ထားသည့် Galaxy EWR စနစ် တပ်ဆင်ထားသည်။<ref>https://web.archive.org/web/20201031065753/https://www.indrastra.com/2015/12/ANALYSIS-Myanmar-Integrated-Air-Defense-System-0516.html?m=1</ref> == အမှတ်အသား == [[ဖိုင်:Roundel of Myanmar.svg|thumb|မြန်မာ့စစ်လေယာဉ်တံဆိပ်|150x150px]] [[ဖိုင်:Fin Flash of Myanmar Air Force.svg|thumb|လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသားပုံ|150x150px]] မြန်မာ့ [[စစ်လေယာဉ် တံဆိပ်]](ဗဟိုတွင် အဝါရောင် အကွက်နှင့် အပြာရောင် အနားသတ်မျဉ်းများ ပါသော အဖြူရောင် တြိဂံ)ကို များသောအားဖြင့် နေရာ ခြောက်မျိုးတွင် ရေးဆွဲထားသည်။ တပ်မတော် (လေ) ၏ အမှတ်စဉ် မှတ်သားမှု စနစ်သည် တပ်ဖွဲ့နှင့် လေယာဉ်တစ်စင်းချင်းစီ၏ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်တို့ကို ခွဲခြားပေးသည်ဟု သိရသော်လည်း အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပါ။ ရှေးကျသော လေယာဉ် အများစုတွင် "UB" အက္ခရာနှင့်စပြီး ဗမာ ကိန်းဂဏန်းများပါသည့် အမှတ်စဉ်များကို တွေ့ရသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ အမှတ်စဉ်များကို အဖြူရောင် အနားသတ်မျဉ်းများဖြင့် ရေးဆွဲတတ်သည်။ တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ်များတွင်မူ ယေဘုယျအားဖြင့် အမှတ်စဉ် အနက်ရောင်များကို တွေ့နိုင်သည်။ ==၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း မတော်တဆမှုများ စာရင်း == {| class="wikitable" ! style="text-align: center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align:l center; background:#acc;"|ထိခိုက်သည့်ရက်စွဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထိခိုက်မှု ! style="text-align:left; background:#acc;"|အကြောင်းအရင်း |- |F-7 | ၂၀၁၀ | ပျက်စီး | ဆင်းသက်စဉ် ပျက်ကျမှု |- | Mig-29 | ၁၁ ဇွန်လ ၂၀၁၄ | ပျက်စီး | ဟိုက်ဒရောလစ်ပိုက် ပေါက်ကွဲမှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဖေ‌ဖော်ဝါရီလ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | ပြေးလမ်းမှထွက်ခွာစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | မတ်လ ၂၀၁၆ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-2 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | A-5 | ၂၂ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | အမြှီးပိုင်းထိခိုက် | လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးလက်နက်ဖြင့် ပစ်ချမှု |- | Y-8 | ၇ ဇွန်လ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | G-4 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | ၃ ဧပြီလ ၂၀၁၈ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | rowspan="2"|၁၆ အောက်တိုဘာလ ၂၀၁၈ | rowspan="2"|ပျက်စီး | rowspan="2"| ‌ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 |- | Y-8 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၉ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ဆင်းသက်စဉ် ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-17 | ၆ မတ် ၂၀၂၀ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-35 | ၃ မေလ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဇွန်လ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 | ၈ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၁ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | လေတပ်အတွင်း ပေါက်ကွဲမှု |- | A-5 | ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၂ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-17 | ၂၉ မတ်လ ၂၀၂၂ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | PT-6 | ၁၉ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၂ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Grob-120 TP | ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၃ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | H120 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | K-8W | ၁၁ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mi-17 | ၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | FTC-2000G | ၁၆ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Y-8 | ၂၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ကိုယ်ထည်နှစ်ပိုင်းကျိုး | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Eurocopter AS365 | ၂၉ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mig-29 | ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Eurocopter AS365 | ၂ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | Mi-17 | ၂၀ မေ ၂၀၂၅ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mi-17 | ၂၀ မေ ၂၀၂၅ | ထိခိုက် | ပစ်ချခံရမှု |- | F-7 | ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၅ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးရွားမှု |- | FTC-2000G | ၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ | ပျက်ကျ။ | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု၊​ စက်ချို့ယွင်းမှု (ပစ်ချခဲ့ဟု KNLA ပြော) |} == မတော်တဆ နှင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများ == * ၂၀၁၆ တွင် Beechcraft 1900 လေယာဉ်တစ်စီး နှင့် Mi-2 ရဟတ်ယာဉ် ၁စီးပျက်ကျခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170823125638/http://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 }}</ref> * ၇ ဇွန် ၂၀၁၇ တွင် တပ်မတော်(လေ)မှ စန်းရှီ ဝိုင်-၈ လေယာဉ်သည် [[မြိတ်မြို့|မြိတ်]]မှ [[ရန်ကုန်]]သို့ ခရီးစဉ်၌ ပျက်ကျခဲ့သည်။{{main|၂၀၁၇ မြန်မာ့လေတပ် စန်းရှီ ဝိုင်-၈ ပျက်ကျခြင်း}} * ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၅ အတွင်းကလည်း တပ်မတော်(လေ)မှ G-4 အမျိုးအစားလေယာဉ် တစ်စီးသည် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသသကြီးအတွင်း ပျက်ကျသွားခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။ * ၂၀၁၈ ဧပြီတွင် တောင်ငူလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ လေ့ကျင့်ပျံသန်းနေသည့် အက်ဖ်-၇ လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျသွားခဲ့ရာ လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116101328/https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 }}</ref> * ၂၀၁၈ အောက်တိုဘာလတွင် မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ F-7 တိုက်လေယာဉ်နှစ်စီး ပျက်ကျသွားပြီး လေယာဉ်မှူးနှစ်ဦးနှင့် မြေပြင်ပေါ်မှ ကျောင်းသူတစ်ဦး သေဆုံးသွားသည်။<ref name="nyt">{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |title=2 Myanmar Fighter Jets Crash, Killing Pilots and an 11-Year-Old |newspaper=The New York Times |date=16 October 2018 |access-date=18 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181017182808/https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |archive-date=17 October 2018 |url-status=live |df=dmy-all |last1=Beech |first1=Hannah |last2=Nang |first2=Saw }}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၌ တပ်မတော်လေက လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က မိုးမောက်မြို့အနီးတွင် ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ မည်သည့်ရဟတ်ယာဉ်အမျိုးစားဖြစ်သည်ဆိုသည်နှင့် အသုံးပြုခဲ့သော ဝေဟင်ပစ်လက်နက်အမျိုးအစားတို့ကို တပ်မတော်လေနှင့် KIA တို့မှ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/2021/05/04/asia/myanmar-military-helicopter-parcel-bomb-intl-hnk/index.html|title=Kachin rebels shoot down military helicopter as parcel bomb kills 5 in central Myanmar}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] အနီးစခန်းလေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်ရာတွင် Beechcraft 1900 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပျက်ကျခဲ့ရာ ပျဉ်းမနား ဈေးကုန်းဆရာတော် ဒေါက်တာဘဒ္ဒန္တကဝသာရ အပါအဝင် ၁၂ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/myanmar-military-plane-crash-kills-12--including-senior-monk-14992124 |title=Myanmar military plane crash kills 12, including senior monk |work=CNA|date=11 Jun 2021}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် [[မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]တွင် ပေါက်ကွဲမှုနှစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လေယာဉ်အချို့ ထိခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပေါက်ကွဲမှုကို ဗိဿနိုးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 August 2021|title=Myanmar Rebels Damage Aircraft During Airbase Attack|work=The Irrawaddy|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-rebels-damage-aircraft-during-airbase-attack.html/amp|access-date=24 August 2021}}</ref> * ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[အုန်းတော (တောင်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောကျေးရွာ]]အနီးတွင် A-5 တိုက်လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျခဲ့ လေယာဉ်မှူးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 February 2022|title=One military council fighter jet crashes|work=DVB news|url=http://burmese.dvb.no/archives/517324|access-date=16 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း- တိုက်လေယာဉ်ပျက်ကျမှု လေယာဉ်မှူးသေဆုံးတယ်လို့ စစ်ကောင်စီပြော - ဘီဘီစီ မြန်မာ {{!}} အထူးသတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရ သတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရခေါင်းစဉ် သတင်း {{!}}မြန်မာသတင်း |url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-60389755 |website=BBC News မြန်မာ |access-date=၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my-MM}}</ref> *၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် Mi-17 အမျိုးအစား ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းသည် ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဟားခါးမြို့]]အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့ရာ လူငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-helicopter-crashes-in-chin-state.html|access-date=2022-03-30|date=2022-03-29|title=Myanmar Junta Helicopter Crashes in Chin State|publisher=[[The Irrawaddy]]}}</ref> * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် H120 လေကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးသည် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် [[လယ်ဝေးမြို့နယ်]]၊ လယ်ဒါကြီးရွာ အနောက်တောင်ဘက် ငါးမိုင်ခန့်အကွာ၌ ပျက်ကျခဲ့ရာ လိုက်ပါလာသည့် ရဟတ်ယာဉ်မှူးနှင့် သင်တန်းသားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ရဟတ်ယာဉ်ပျက်ကျမှုကြောင့် လေတပ်အရာရှိနှစ်ဦးသေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38038/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> *၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် K-8W အမျိုးအစား လေ့ကျင့်ရေးလေယာဉ်တစ်စင်းသည် ကရင်နီပြည်နယ်၊ ဖရူဆိုမြို့အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ဒေသခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့က ပစ်ချခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့ပြီး မြန်မာလေတပ်ကမူ စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Incident Hongdu K-8W Karakorum 3942, |url=https://aviation-safety.net/wikibase/347782 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်အား ကချင်ပြည်နယ် [[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]အနီးတွင် FN-6 MANPAD ဖြင့် ပစ်ချခဲ့ရာ ရဟတ်ယာဉ်ပေါ်ပါရှိသော လူခုနစ်ဦးစလုံး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Accident Mil Mi-17 , |url=https://aviation-safety.net/wikibase/349577 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က FTC-2000G လေ့ကျင့်ရေး/တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်ကို ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဖတ်ကာ (၂)ရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|နမ့်ဖတ်ကာရွာ]]အနီးတွင် ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet Shot Down By KIA in Northern Shan State |url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-fighter-jet-shot-down-kia-northern-shan-state |access-date=2024-01-20 |website=Burma News International |language=en}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် တပ်မတော်လေ၏ Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ Lengpui လေဆိပ်တွင် ပြေးလမ်းချော်ကာ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref name="Y8d">{{cite web| URL=https://www.eurasiantimes.com/chinese-shaanxi-y-8d-aircraft-crashes-in-india-was/|date=2024-01-23|access-date=2024-01-27|publisher=The EurAsian Times|title=Made In China Shaanxi Y-8 Aircraft Crashes In India; Was Operated By Myanmar To Ferry Its Soldiers|first=Ashish|last=Dangwal}}</ref> *၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် [[မြဝတီမြို့]]အနီးတွင် တပ်မတော်လေ၏ Eurocopter AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web| URL=https://www.irrawaddy.com/news/burma/five-myanmar-junta-officers-killed-in-helicopter-crash.html |date=2024-01-29|access-date=2024-01-30|publisher=Irrawady|title=MFive Myanmar Junta Officers Killed in Helicopter Crash}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်အမျိုအစား MiG-29 သည်မကွေးတိုင်း‌ဒေသကြီး စလင်းမြို့နယ်တွင် စက်ချို့ယွင်းပျက်ကျကာ ပိုင်းလော့နှစ်ဦးလေထီးဖြင့် လွတ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း လေယာဉ်မှာမီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet crash in magway State |url=https://apnews.com/article/mig-jet-fighter-crash-magway-6baa3a10b61205c4ff406acae47d51cd}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ [[Eurocopter AS365 Dauphin]] တစ်စင်း ရေဘေးသင့်ကယ်ဆယ်ရန် မှော်ဘီလေတပ်စခန်းမှထွက်ခွာစဉ် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ထိုပျက်ကျမှုအတွင် ‌တောင်ပိုင်းတိုင်း လေတပ်ကွပ်ကဲရေးမှူးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် စိုးတင်လတ်နှင့် တွဲဘက်လေယာဉ်မှူး တို့သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>https://myanmar-now.org/mm/news/55797/</ref> * ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့တွင် [[ဖားဆောင်းမြို့နယ်|ဖားဆောင်းမြို့]]အနီး၊ ကျောက်လုံးကြီးရွာတဝိုက်၌ ပျက်ကျခဲ့သော FTC-2000G တိုက်လေယာဉ်အမျိုးအစားကို တွေ့ရသည်။ ကရင်နီတော်လှန်‌ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ယင်းစစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ပြောဆိုပြီး၊ “FTC-2000G က နည်းပညာပိုင်း ချို့ယွင်းမှုများတာကြောင့် စက်ချွတ်ယွင်းပြီး ပျက်ကျတာဖြစ်နိုင်သလို ရာသီဥတုဆိုးရွားတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်” ဟု CDM တပ်ကြပ်ကြီးနောင်ရိုးက ပြောခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cn4138kp9dnt?post=asset%3A9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff#asset:9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff|title=ကရင်နီမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ KNDF ပြော|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဘီဘီစီ မြန်မာ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/712891|title=ပျောက်ဆုံး တိုက်လေယာဉ် ဖားဆောင်းမြို့အနီး ပျက်ကျနေ|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဒီဗွီဘီ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=56209|title=ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဖားဆာင်းအခြေစိုက် ခလရ-၁၄၃ တပ်ရင်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည့်အပြင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရန်လာသည့် ဂျက်ဖိုက်တာကိုပါ ပစ်ချနိုင်ခဲ့|accessdate=2025-7-3|publisher=Ayeyarwaddy Times}}</ref> == အခြားလေ့လာရန် == * [[လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] * [[တပ်မတော် (ရေ)]] * [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော် (လေ)}} {{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်| ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (လေ)| ]] i6el9zlwfio6sryfsszu41k5hkaejf7 881202 881190 2025-07-10T06:14:51Z Pho Sai 45037 881202 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = တပ်မတော် (လေ) | image = {{ubl |[[File: Badge of the Myanmar Air force.svg|frameless|250px]]|တပ်မတော် (လေ)၏ အထိမ်းအမှတ်တံဆိပ်ပုံ ---- |[[File:Emblem or Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Air Force.svg|frameless|200px]]|တပ်မတော်(လေ)၏ လက်ရုံးတံဆိပ်ပုံ}} | image_size = | caption = | start_date = ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၄၇<ref>{{cite web|title=Mynamar Air Force - Narrative History|url=http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-af-home.htm|work=Aeroflight|accessdate=15 December 2013}}</ref> | country = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | allegiance = | branch = [[လေတပ်]] | type = | role = ဝေဟင်ပိုင်နက်ကာကွယ်ရေး၊ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး | size = တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၃၀၀၀<br>[[လေယာဉ်]] ၂၈၁ စင်း<br>[[ရဟတ်ယာဉ်]] ၁၀၂ စင်း<br> စုစုပေါင်းအစင်းရေ ၃၈၃ စင်းခန့် | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}} | garrison = ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်]] | garrison_label = ဌာနချုပ် | equipment = | equipment_label = | nickname = လေတပ်၊ အဲဖို့စ် | motto = တက်နိုင်ဖျားရောက် (ဝေဟင်စိုးမိုးမည်) | colors = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = | decorations = | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြထွန်းဦး]] | commander2_label = [[ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]] | commander3 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ - ၁၉၈၂) | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ)]] | commander4 = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဇော်ဝင်းမြင့် (လေ - ၂၀၈၀) | commander4_label = စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) | identification_symbol = [[Image:Roundel of Myanmar.svg|150px]] | identification_symbol_label = စစ်လေယာဉ်တံဆိပ် | identification_symbol_2 = [[Image:Air Force Ensign of Myanmar.svg|200px]] | identification_symbol_2_label = လေတပ်အလံ | identification_symbol_3 = [[Image:Fin Flash of Myanmar.svg|100px]] | identification_symbol_3_label = လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသား | identification_symbol_4 = [[Image:Air Force Ensign of Burma (1948-1974).svg|200px]] | identification_symbol_4_label = လေတပ်အလံဟောင်း (၁၉၄၈–၁၉၇၄) | aircraft_attack = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]], [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_bomber = [[:en:Nanchang Q-5|A-5M]] | aircraft_electronic = | aircraft_fighter = [[မစ်(ဂ်)-၂၉|Mikoyan MiG-29]], JF-17, [[ဆူခွိုင်း ၃၀|SU-30]] | aircraft_recon = [[:en:Soko G-4 Super Galeb|Soko G-4]] | aircraft_patrol = | aircraft_trainer = [[:en:Yak-130|Yak-130]],[[:en:Guizhou JL-9|FTC-2000G]], [[:en:Hongdu JL-8|K-8W]], [[:en:Grob G 120TP|G 120TP]], [[:en:HAL HJT-16 Kiran|HJT-16]] | aircraft_transport = [[:en:Shaanxi Y-8|Y-8D]], Beechcraft 1900, [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR 42]] | aircraft_helicopter_attack = [[:en:Mil Mi-35|Mi-35]] | aircraft_helicopter = [[:en:Mil Mi-2|Mi-2]], [[:en:Mil |Mi-17]], [[:en:Kamov Ka-27|Ka-28]] }} '''တပ်မတော် (လေ)'''သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]၏ ဝေဟင် တိုက်ခိုက်ရေး အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းကို [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ|ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု]] တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ရေးအတွက် အဓိက အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလက [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]] တိုက်ခတ်မှုဖြစ်စဉ်အပြီးတွင် ကယ်ဆယ်ရေး တာဝန်များအတွက်ပါ အသုံးချလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှစ၍ မြန်မာ့လေတပ်မှ လေယာဉ်များကို ကျေးရွာများကိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ရာတွင်တွင် အသုံးပြုလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-70-civilians-trapped-by-myanmar-junta-airstrikes-on-sagaing-village.html|title=Over 70 Civilians Trapped by Myanmar Junta Airstrikes on Sagaing Village|date=12 August 2022|website=The Irrawaddy}}</ref> ကိုလိုနီခေတ် ၁၉၄၀ ဇွန်လတွင် ‌ဗြိတိသျှတို့က ‌ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ်ယူနစ် (Burma Volunteer Air Unit) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့ပြီး ၁၉၄၁ မတ်လခန့်တွင် ဗမာ့အပျော်တမ်းလေတပ် (Burma Volunteer Air Force) ဟူ၍အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဂျပန်တို့ဝင်ရောက်လာသည့် ၁၉၄၂ ၌ အင်္ဂလိပ်တို့တပ်ဆုတ်သွားသောအခါ အဆိုပါလေတပ်သည်လည်း ပါသွားခဲ့ရုံသာမက အခြားလေတပ်ယူနစ်အဖြစ်လည်း ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rafmuseum.org.uk/research/online-exhibitions/never-forgotten-the-raf-in-the-far-east/smaller-national-groups/|title=Smaller National Groups|website=Royal Air Force Museum}}</ref><ref>[http://www.aeroflight.co.uk/waf/aa-eastasia/burma/burma-bvaf-home.htm Burma Volunteer Air Force]</ref> ၁၉၄၅ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အင်္ဂလိပ်တို့ပြန်ရောက်ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လေတပ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပေးရေးများကို ဆောင်ရွက်ရာမှ ၁၉၄၇ ဒီဇင်ဘာတွင် "ဗမာ့လေတပ်မတော်" (Burma Air Force) အဖြစ်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ တွင် တပ်မတော် (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ပေါင်းစည်းရေးမူအရ တပ်မတော် (လေ) ဟု‌အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။<ref>{{cite book |last= |first= |author-link= |date= ၂၀၂၂ |title= အောင်ကောင်းစုံ အထွေထွေသိစရာ၊ မှတ်စရာ ဗဟုသုတမှတ်စု (၂၀၂၂–၂၀၂၃) |url= |location= ရန်ကုန် |publisher= ဧကရီစံစာပေ |page= ၃၁၇ |isbn=}}</ref> ==သမိုင်းကြောင်း== === လွတ်လပ်ရေးရပြီးစခေတ် (၁၉၄၈-၂၁၀၂) === တပ်မတော်(လေ)ကို မြန်မာနိုင်ငံ ဗြိတိသျှတို့၏ လက်အောက်တွင် ရှိနေဆဲကာလ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် စစ်သည် ရာဂဏန်း အနည်းငယ်နှင့်အတူ [[Airspeed Oxfords]] အစင်း ၄၀၊ [[de Havilland Tiger Moths]] အစင်း ၁၆ စင်း၊ [[Austers]] ၄ စင်းနှင့် [[Supermarine Spitfire]] ၃စင်းတို့ ပါဝင်သည် လေတပ်ဖွဲ့သစ်အား လွှဲပြောင်း ရယူခဲ့သည်။ စတင်ဖွဲ့စည်းချိန်မှစ၍ တပ်မတော် (လေ) ၏ အဓိကတာဝန်သည် ပြည်တွင်းပုန်ကန်မှု တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေးများတွင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] အား အနီးကပ်လေကြောင်း အထောက်အကူပေးရေးတို့ ဖြစ်သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> နိုင်ငံ၏ ပင်မလေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဖြစ်သည့် မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်ကို ၁၉၅၀ ဇွန်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အမှတ် ၁ လေယာဉ်အုပ်၊ လက်နက်ကိရိယာများ ထိန်းသိမ်းရေး တပ်ဖွဲ့နှင့် ဗမာ့လေတပ်မတော် - ဗဟိုဌာနချုပ်နှင့် ပျံသန်းမှု သင်တန်းကျောင်းတို့ကို ဤအခြေစိုက်စခန်း၏ လက်အောက်တွင် ထားရှိသည်။ လအနည်းငယ် ကြာပြီးနောက် ၁၉၅၀ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် [[Douglas Dakota]] ၉ စင်း ပါဝင်သည့် အမှတ် ၂ လေယာဉ်အုပ်ကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယဉ်အုပ်အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မင်္ဂလာဒုံ လေတပ် အခြေစိုက်စခန်း လက်အောက်တွင် အဆင့်မြင့် ပျံသန်းရေး တပ်ဖွဲ့ကို de Havilland Vampire T55s လေယာဉ်များဖြင့် ထပ်မံဖွဲ့စည်းလိုက်ကာ ၁၉၅၃ ခုနှစ် အကုန်ပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်၌ မင်္ဂလာဒုံ၊ မှော်ဘီနှင့် ြမန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိတ္ထီလာတို့တွင် အဓိက အခြေချ လေတပ်စခန်းကြီး သုံးခု ရှိလာခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မြန်မာလေတပ်သည် [[အစ္စရေး]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၃၀ နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Supermarine Spitfire အစင်း ၂၀ တို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင်မူ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]မှ Hunting Provost T-53 အစင်း ၄၀ နှင့် de Havilland Vampire Mark T55s ၈ စင်းတို့ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် ဗမာ့လေတပ်မတော်သည် မင်္ဂလာဒုံတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး လေတပ်စခန်း တစ်ခု၊ အမှတ် ၅၀၁ လေယာဉ်အုပ်စု (မှော်ဘီလေတပ်စခန်း) နှင့် အမှတ် ၅၀၂ လေယာဉ်အုပ်စု (မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း) တို့ကို ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ တွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]] မှ [[Cessna 180]] ၁၀ စင်း ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြန်သည်။ ယင်းနှစ်တွင်ပင် [[Kawasaki Bell 47Gs]] ခြောက်စင်းဖြင့် ပထမဆုံး ရဟတ်ယာဉ် တပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နောက်တစ်နှစ်အကြာတွင် မြန်မာ့လေတပ်သည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းမှ [[Hawker Sea Fury]] လေယာဉ် ၂၁ စင်းနှင့် ကနေဒါမှ de Havilland Canada DHC-3 Otters ကိုးစင်းကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၉ ရက်တွင် ဗိုလ်ဒေါ်လှသန်းက စက်မဲ့ဂလိုက်ဒါကို တစ်ဦးတည်း မောင်းနှင်ပြသခဲ့ခြင်းဖြင့် တပ်မတော် (လေ) ၏ အမျိုးသမီးများ သမိုင်းကဏ္ဍသစ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241848</ref> ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် [[အမေရိကန်နိုင်ငံ]]မှ Kawasaki Bell 47G ခုနစ်စင်းနှင့် [[Vertol H-21 Shawnees]] ၁၂ စင်းတို့ကို ထပ်မံ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ငါးနှစ်ကြာပြီးနောက်တွင် အမှတ် ၅၁ လေယာဉ်အုပ် (de Havilland Canada DHC-3 Otter နှင့် Cessna 180 လေယာဉ်များ) နှင့် အမှတ် ၅၃ လေယာဉ်အုပ် (Bell 47G၊ Kaman HH-43 Huskies နှင့် Aerospatiale Alouettes ရဟတ်ယာဉ်များ) တို့ကို မိတ္ထီလာတွင် ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref name="Myoe">Myoe, Maung Aung: Building the Tatmadaw</ref> === ခေတ်မီအစီအစဉ် (၁၉၉၀ - လက်ရှိ) === ==== ၁၉၉၀ ကာလများ ==== တပ်မတော် (လေ)အနေ နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် နည်းပညာမျိုးဆက်ကွာဟမှုများ ရှိနေရာမှ ၁၉၉၀ ပြည့် နှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဒုတိယမျိုးဆက် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ၊ ဘက်စုံသုံးစွမ်းရည်မြင့်မားသည့် ရဟတ်ယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် လက်နက်တပ်ဆင်ထားသည့် Soko G-4 Super Galeb လေယာဉ်များကို မြန်မာ့တပ်မတော်က [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|ယူဂိုစလားဗီးယား]]နိုင်ငံမှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/5971{{Dead link|date=May 2025 }}</ref> ၁၉၉ဝ ကနေ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ် ကြားထဲ F-7 အစင်း ၆ဝ ကျော်ကို [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] ဆီက အသုတ်လိုက် အသုတ်လိုက် စတင် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၃ဝ မမ စက်သေနတ် နှစ်လက်နဲ့ အတူ ဝေဟင်ထဲမှာ ပစ်ခတ်တိုက်ခတ် နိုင်တဲ့ ဒုံးကျည်တွေ တပ်ဆင်ထားတဲ့ F-7 တွေကို အဓိက အားဖြင့်တော့ ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ် အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့တာ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.bbc.com/burmese/media-45881701</ref> ==== ၂ဝဝဝ ကာလများ ==== ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင်စတုတ္ထမျိုးဆက်တိုက်လေယာဉ်များ စတင်အသုံးပြုလာနိုင်သည့် အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံများကို အမီလိုက်နိုင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစပြီး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် လေယာဉ်များတိုးတက်စေရေး၊ စွမ်းအားမြင့် လေယာဉ်များဖြစ်စေရေး၊ အရည်အချင်း ပြည့်ဝသည့် လေသူရဲများ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ မြေပြင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ မွေးထုတ်ပေး နိုင်ရေးကိုလည်း အလေးထားဆောင်ရွက်လာသည်။<ref>https://www.seniorgeneralminaunghlaing.com.mm/10624/တပ္မေတာ္ေလ၏ဖြဲ႕စည္းတည္/{{Dead link|date=March 2021 }}</ref> အထူးသဖြင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]] မှ Mi-24 နဲ့ Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်တွေအပြင် MiG-29([[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉]]) တိုက်လေယာဉ်၊ Pechora-2 လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်တွေနဲ့ အခြားကိရိယာတွေ ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116140539/https://frontiermyanmar.net/mm/news/8081 }}</ref> [[File:The Prime Minister, Shri Narendra Modi inspecting the guard of honour, at the Ceremonial Reception, in Nay Pyi Taw, Myanmar on September 05, 2017. The President of Myanmar, Mr. U. Htin Kyaw is also seen (2).jpg|thumb|လေတပ်ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့အား [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]၌ တွေ့ရစဉ်]] ==== ၂ဝ၁ဝ ကာလများ ==== ၁၉၉၀ ခုနှစ် မှစပြီး မြန်မာလေတပ်တွင် အများအားဖြင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့မှ တိုက်လေယာဉ်များကို အသုံးပြုသော်လည်း ၂ဝ၁၃ ခုနှစ်တွင် အီးယူ၏ ဒဏ်ခတ်မှု ရုပ်သိမ်းချိန်ကတည်းက စတင်ကာ [[ဥရောပ]]လုပ် လေယာဉ်အုပ်စု ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ [[ဂျာမနီနိုင်ငံ|ဂျာမနီ]]နိုင်ငံက Grob [[G120TP]] လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၁၂ စင်းကို မြန်မာလေတပ်က ဝယ်ယူထားပြီး ၂ဝ၁၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် လေ့ကျင့်ရေးဂျက်တိုက်လေယာဉ် [[K-8 W လေယာဉ်|K-8 W]]၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် လေကြောင်း ကင်းထောက်အတွက် အသုံးပြုသော [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ထုတ် ATR-42 နှင့် အမေရိကန်ထုတ် [[BEECH 1900 D]] လေယာဉ်များ တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားပြုလုပ်ခဲ့သည်။ K-8 W လေ့ကျင့်ရေးဂျက် တိုက်လေယာဉ်များသည် အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်နိုင်ပြီး ခေတ်မီအဆင့်မြင့်ရှေ့တန်း ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ မောင်းနှင်မည့် လေသူရဲများကို ကြားခံလေ့ကျင့်ပေးနိုင်သော အပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးအမောင်းသင် ဂျက်လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ K-8 W လေယာဉ်များကို တရုတ် CATIC ကုမ္ပဏီနှင့် မြန်မာကာကွယ်ရေးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေးအရာရှိချုပ်ရုံးတို့ ပူးပေါင်း၍ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/32577 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=27 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150227001534/http://7daydaily.com/story/32577 }}</ref> ထို့ပြင်၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အဆင့်မြင့် လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်အမျိုးအစားဖြစ်သည့် [[Yak-130]] လေယာဉ် ၁၂ စီးကိုလည်း ရုရှားမှ မှာယူသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၀) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ Yak -130 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၆ စီးအပြင် [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]ထုတ် [[Fokker- 70]] အမျိုးအစားလေယာဉ် ၂ စီးနှင့်၊ ATR 42-320 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း ၁၀ စီး ကို တပ်တော်ဝင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>https://frontiermyanmar.net/mm/news/7583{{Dead link|date=May 2025 }}</ref>၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် တပ်မတော် (လေ) နှစ် (၇၁) ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ တပ်မတော် (လေ) အတွက် [[JF-17]] အမျိုးအစား တိုက်လေယာဉ်လေးစီး၊ ပြင်သစ်၏ အဲဘတ်စ်နှင့် [[အီတလီနိုင်ငံ|အီတလီ]]၏ လီယိုနာဒိုကုမ္ပဏီတို့ ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်သည့် ATR 72-500s လေယာဉ်နှစ်စီးနှင့် Airbus Helicopters က ထုတ်လုပ်သည့် AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို အင်အားဖြည့်တင်းခဲ့သည်။ JF-17 တစ်စီးကို အကြမ်းဖျင်းဒေါ်လာ ၂၈ သန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://7daydaily.com/story/144857 |accessdate=4 October 2019 |archivedate=3 April 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403051704/http://www.7daydaily.com/story/144857 }}</ref> JF-17 တိုက်လေယာဉ် ၁၆ စီးအတွက် ခန့်မှန်းခြေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၅၆ဝ တန်ဖိုးရှိ ပါကစ္စတန်နှင့် စာချုပ်တစ်ခုအရ မြန်မာက ဝယ်ယူရရှိခဲ့သည်။ JF-17 ကို Pakistan Aeronautical Complex (PAC) ပါကစ္စတန်နှင့် တရုတ်၏ Chendu Aircraft Corporation တို့က ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်ထားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323134136/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12947 }}</ref> <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 |access-date=4 October 2019 |archive-date=24 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170824003338/http://frontiermyanmar.net/mm/news/5104 }}</ref> ၂၀၁၈ထိ တပ်မတော်ပိုင်လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ်များတပ်တော်ဝင်ခြင်းအခမ်းအနားကို (၉)ကြိမ်ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာတွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]က မြန်မာနိုင်ငံသို့ [[Kiran]] အမျိုးအစား နှစ်ယောက်စီး အမောင်းသင်ဂျက်လေယာဉ် ခြောက်စီး ပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323140424/https://frontiermyanmar.net/mm/news/12535 }}</ref> [[File:Su-30 MKI Trishul formation.jpg|thumb|ရုရှားထုတ် Su-30 (ဆူခွိုင်း ၃၀) ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ်များ]] မြန်မာနဲ့ ရုရှားတို့သည် Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၆ စီးအတွက် သဘောတူညီချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါလေယာဉ်များသည် ရာသီမရွေး တိုက်ပွဲဝင်နိုင်သည့် အင်ဂျင်နှစ်လုံးတပ် Su-30 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစားဖြစ်ကာ တစ်စီးလျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်းကျော် တန်ဖိုးရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 |access-date=4 October 2019 |archive-date=22 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190922231709/https://frontiermyanmar.net/mm/news/14120 }}</ref> Su-30 တိုက်လေယာဉ်များသည် အခြားစတုတ္ထမျိုးဆက် တိုက်လေယာဉ်များထက် သာလွန်မှုရှိသော စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် တိုက်လေယာဉ်များဖြစ်ပြီး လေယာဉ်ဆီ အပြည့်ဖြည့်ပြီး ပျံသန်းလျှင် ကီလိုမီတာ ၃၀၀၀ (မိုင် ၁၈၆၀) အထိ ပျံသန်းနိုင်ခြင်းကြောင့် စစ်ဆင်နိုင်မှု အကွာအဝေး ကြီးမားသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/36395</ref> တပ်မတော်(လေ)အတွက် ဆူခွိုင်း Su-30 တိုက်လေယာဉ်တွေကို ဝယ်ယူဖို့ ပြင်ဆင်ရာမှာ လေတပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] ကိုယ်တိုင် ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့ ကူဘင်ကာ လေယာဉ်ကွင်းမှာ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ ရက်က စမ်းသပ်မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု လုပ်ခဲ့သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2018/08/24/167718.html</ref> တပ်မတော် (လေ) တွင် အမျိုးသမီးအရာရှိအချို့ လေသူရဲလောင်းများအဖြစ် စတင်လေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်နေသည်။<ref>https://elevenmyanmar.com/news/27571</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အဆိုပါအမျိုးသမီးအရာရှိ လေသူရဲလောင်း ၆ ဦးက တဦးချင်း မောင်းနှင်ပျံသန်းမှု(Solo)ကို အောင်မြင်စွာပျံသန်းနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/lifestyle/travel/2018/04/26/157024.html</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် ၇၂ နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ)နေ့ တွင် JF-17 B ဘက်စုံသုံး တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Yak-130 အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် ၆ စင်းနှင့် MI-35 P တိုက်ခိုက်ရေး ရဟတ်ယာဉ် ၂ စီး စုစုပေါင်း လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် ၁၀ စင်း တပ်တော်ဝင်သည်။ တရုတ်- ပါကစ္စတန် ပူးတွဲထုတ်လုပ်သည့် JF-17 ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် အမျိုးအစား ပါဝင်ပြီး၊ ကြားဖြတ် တိုက်ခိုက်ရေးနှင့် အပေါ့စား ဗုံးကြဲလေယာဉ်များ အဖြစ်ပါ အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း၊ အလားတူ ရုရှားလုပ် Yak – 130 မှာ အပေါ့စား တိုက်ခိုက် ရေးလေယာဉ် အဖြစ်သာမက လေ့ကျင့်ရေးတွင်လည်း အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရသည်။<ref>https://burma.irrawaddy.com/news/2019/12/16/210883.html</ref> ==== ၂ဝ၂ဝ ကာလများ ==== ၂၀၂၀ ခုနစ် (၇၃) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နေ့တွင် G 120TP အခြေခံလေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Y-12 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၂ စင်း၊ Beech 1900 အမျိုးအစား သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် ၁ စင်း စုစုပေါင်းလေယာဉ် ၅ စင်း တပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://www.dvb.no/post/429092</ref> ၂၀၂၁ (၇၄) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့၌ လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ် တပ်တော်ဝင်ခြင်း အခမ်းအနား၌ Yak_130 လေယာဉ် K-8 အမောင်းသင် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်၊ ATR-72600 အလက်စားသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလေယာဉ်၊ Y-12 လူနှင့် ကုန်ပစ္စည်းများသယ်ခြင်း ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် လေယာဉ်၊ Eurocopter ရဟတ်ယာဉ် စသည်ဖြင့် တပ်တော်ဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် (၇၅)နှစ်မြောက် စိန်ရတုနှစ်ပတ်လည်နေ့အခမ်းအနားတွင် Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန်ဘက်စုံသုံး အကြီးစား တိုက်လေယာဉ်များ၊ FTC 2000 G ဘက်စုံသုံးအပေါ့စားတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်များ၊ Ka-28 ရေငုတ်သင်္ဘောတိုက်ဖျက်ရေး ရဟတ်ယာဉ်များ တပ်တော်ဝင်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/241787</ref> ၂၀၂၃ ခုနစ် (၇၆) နှစ်မြောက် တပ်မတော်(လေ) နှစ်ပတ်လည်နေ့ကို [[နေပြည်တော်]] အေ‌လာလေတပ်ဌာနချုပ်၌ ကျင်းပခဲ့ပြီး Su-30 SME စတုတ္ထမျိုးဆက်လွန် ဘက်စုံသုံး အကြီးစားတိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းတပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ <ref>https://news-eleven.com/article/285613</ref> ==လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(‌လေ)များ== #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး စောရှီးရှိုး (လေ-၁၀၂၀) (၁၁-၁၂-၁၉၄၇ ခုနှစ် မှ ၈-၂-၁၉၄၉ ခုနှစ်) #ဒုဗိုလ်မှူးကြီး သူရ အက်စ်ဂျေခင် (လေ-၁၀၀၉)(၁-၄-၁၉၄၉ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၅၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ တော်မီတီကလစ် (လေ-၁၀၀၅)(၉-၂-၁၉၅၁ ခုနှစ် မှ ၂၆-၁၁-၁၉၆၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သောင်းဒန် (လေ-၁၀၄၂)(၁၃-၁၂-၁၉၆၃ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ်) #ဗိုလ်မှူးချုပ် သူရ စောဖြူ (လေ-၁၀၄၇)(၈-၃-၁၉၇၄ ခုနှစ် မှ ၁၈-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် ကိုကြီး (လေ-၁၀၅၉)(၁၉-၃-၁၉၈၀ ခုနှစ် မှ ၃-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ထွန်း (လေ-၁၁၂၇)(၄-၁၁-၁၉၈၅ ခုနှစ် မှ ၅-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဝင်း (လေ-၁၁၉၃)(၆-၂-၁၉၉၂ ခုနှစ် မှ ၁၅-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်ငွေ (လေ-၁၃၁၂)(၁၆-၆-၁၉၉၅ ခုနှစ် မှ ၁၄-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ်) #ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကျော်သန်း (လေ-၁၃၃၄)(စတသ-၁)(၁၅-၁၁-၁၉၉၇ ခုနှစ် မှ ၁၄-၆-၂၀၀၁ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ် မြင့်ဆွေ (လေ-၁၅၈၁)(စတသ-၁၁)(၁၃-၇-၂၀၀၁ ခုနှစ် မှ ၇-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မြတ်ဟိန်း]] (လေ-၁၆၈၂)(စတသ-၁၇)(၈-၃-၂၀၀၂ ခုနှစ် မှ ၁၃-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်အောင်မြင့် (လေ-၁၇၅၄)(စတသ-၂၀)(၁၄-၂-၂၀၁၃ ခုနှစ် မှ ၂-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မောင်မောင်ကျော်]] (လေ-၁၉၂၅)(စတသ-၂၆)(၃-၁-၂၀၁၈ ခုနှစ် မှ ၉-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ်) #ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထွန်းအောင်]] (လေ-၁၉၈၂)(စတသ-၂၉)(၁၀-၁-၂၀၂၂ ခုနှစ် မှ ယနေ့အထိ) ==တပ်မတော်(လေ)ထိပ်တန်းအရာရှိကြီးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၁၉၈၂) ဗိုလ်ချုပ်ကြီးထွန်းအောင် - ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ) #(လေ-၂၀၈၀) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဇော်ဝင်းမြင့် - စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(လေ) #(လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်လှညွှန့် - အရှေ့ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး #(လေ-၂၁၃၀) ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းဝင်း - အနောက်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၄) ဗိုလ်ချုပ်စိုးတင်လတ် - တောင်ပိုင်းလေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူး # (လေ-၂၀၇၉) ဗိုလ်ချုပ်ဝင်းမောင်သိန်း - လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူး # (လေ- ) ဗိုလ်ချုပ်ကျော်ကျော် - လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေးနှင့်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ်မှူး (မင်္ဂလာဒုံ) # (လေ-၂၀၀၆) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်မိုးသက် - လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၁၉၆၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြင့်သောင်း - မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းမှူး # (လေ-၂၁၀၁) ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သက်နိုင် - စစ်ဦးစီးဗိုလ်မှူးချုပ်(လေ) # (လေ-၂၁၁၅) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်ဝင်းထွန်း - စစ်ဦးစီးစက်မှုလက်မှုအရာရှိချုပ်(လေ) # (လေ-၂၂၈၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်မြတ်မင်းသန်း - လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးသင်တန်းကျောင်း၊ ကျောင်းအုပ်ကြီး ==လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှူးများ== (ဇွန်လ၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်) #(လေ-၂၀၈၂) ဗိုလ်မှူးချုပ်မောင်မောင်စိုး - မင်္ဂလာဒုံလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၇၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်စွမ်းလှိုင်မင်း - တောင်ငူလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၈၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထူး - မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၀၇၇) ဗိုလ်မှူးချုပ်မျိုးမင်းထွန်း - နမ့်စန်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၅၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်ရဲမျိုးသန့် - ပုသိမ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၂၂၃) ဗိုလ်မှူးချုပ်သန်းနိုင်ညွှန့် - မကွေးလေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၁၉) ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းဦး - မြိတ်လေတပ်စခန်း #(လေ-၂၁၂၈) ဗိုလ်မှူးချုပ်သိန်းထွန်းဦး - ဟုမ္မလင်းလေတပ်စခန်း == ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် == [[File:Myanmar Air Force Pilot Wing.svg|thumb|လေသူရဲ တောင်ပံတံဆိပ်]] {{main|တပ်မတော် (လေ)၏ ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် တံဆိပ်များ}} === ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OF/Myanmar}} |} === အခြားအဆင့်များ === {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Air Forces/OR/Myanmar}} |} == ဖွဲ့စည်းပုံ == === အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးယူနစ်များ === * ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(လေ)၊ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန (နေပြည်တော်) * လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ပြင်ဆင်ရေးဌာနချုပ် (မင်္ဂလာဒုံ/ မိတ္ထီလာ) * မြေပြင်အတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ) * လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (မိတ္ထီလာ ရှမ်းတဲ) * လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များနှင့် လေတပ်စခန်းများ ==== လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ ==== # [[မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မင်္ဂလာဒုံ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၂ လေတပ်စခန်း) # ဧလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ (နေပြည်တော်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်) # [[မိတ္ထီလာလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မိတ္ထီလာ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[တောင်ငူလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|တောင်ငူ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြိတ်လေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြိတ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # [[မြစ်ကြီးနားလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မြစ်ကြီးနား လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၃ လေတပ်စခန်း) # [[မကွေးလေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်|မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]။ # ပုသိမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ဟုမ္မလင်း လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # နမ့်စမ် လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ # ကျောက်ထုလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်။ [[File:Shante Airbase Meiktila.jpg|thumb|လေကြောင်းအတတ်သင်လေတပ်စခန်းဌာနချုပ် (ရှမ်းတဲ)]] ==== လေတပ်စခန်းများ ==== # မှော်ဘီ လေတပ်စခန်း။ (ယခင် အမှတ် ၅၀၁ လေတပ်စခန်း) # ကိုကိုးကျွန်း လေတပ်စခန်း။ # တံတားဦး လေတပ်စခန်း။ # နေပြည်တော် လေတပ်စခန်း။ ==== လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ ==== {{main|လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့သည် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]၏ [[စစ်လက်ရုံး]]တပ်ဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအရ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်(ကြည်း)]]၌ ပါဝင်သော်လည်း လုပ်ငန်းတာဝန်ပိုင်း၌ သဘောသဘာဝအရ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၊ အထူးသဖြင့် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]]နှင့် ပို၍ဆက်စပ်မှုရှိလေသည်။ လက်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၏ အရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအရာရှိချုပ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူမှာ ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် လက်ထောက် အရာရှိချုပ် (၃)ဦးရှိပြီး၊ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|ကြည်း]]/ [[တပ်မတော် (ရေ)|ရေ]]/ [[တပ်မတော် (လေ)|လေ]] တပ်ဖွဲ့ အသီးသီးမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် အဆင့်ရှိသူ တစ်ဦးစီကို ခန့်အပ်ထားသည်။ # [[အမှတ် (၁) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၁)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] # [[အမှတ် (၂) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းဌာနချုပ်|အမှတ်(၂)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မြိတ် # [[အမှတ် (၃) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၃)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - လွိုင်လင် # [[အမှတ် (၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၄)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - သထုံ # [[အမှတ် (၅) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၅)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - မှော်ဘီ # အမှတ်(၆)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် # [[အမှတ် (၇) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၇)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ကျောက်ဆည် # [[အမှတ် (၈) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၈)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - နေပြည်တော် # [[အမှတ် (၉) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေး ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ်(၉)လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] - ဆိပ်ဖြူမြို့ == လက်ရှိအသုံးပြုနေသော စစ်လေယာဉ်များ == [[File:Myanmar Air Force MiG-29 MRD.jpg|thumb |ရုရှားထုတ် [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] ဘက်စုံသုံး [[တိုက်လေယာဉ်]] (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Shaanxi Y-8 MRD.jpg|right|thumb|[[ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]]မှ ပျံတက်နေသော Shaanxi Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်း]] [[File:Myanmar Air Force Nanchang A-5C Fantan MRD-1.jpg|thumb|Nanchang Q-5 မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် (မင်္ဂလာဒုံ လေယာဉ်ကွင်း)|alt=]] [[File:Myanmar Air Force Fokker F27 MRD.jpg|right|thumb|မြန်မာ့လေတပ်၏ ဖော်ကာ အက်ဖ်၂၇]] {| class="wikitable" ! style="text-align:center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထုတ်လုပ်သည့်နိုင်ငံ ! style="text-align:l center; background:#acc;"|အမျိုးအစား ! style="text-align:left; background:#acc;"|မူကွဲ ! style="text-align:center; background:#acc;"|တာဝန်ထမ်းဆဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|မှတ်ချက် |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်]] |- | [[အမ်အိုင်ဂျီ-၂၉|MiG-29]] [[မစ်(ဂ်)-၂၉]] | {{RUS}} |[[ကြားဖြတ် တိုက်လေယာဉ်]] / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၃၈ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23">{{cite web |last= |first= |url= http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf |title= World Air Forces 2015 pg. 23 |work= |publisher= Flightglobal Insight |year= 2015 |doi= |accessdate= 20 April 2015 |archive-date= 19 October 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20171019075444/http://forms.flightglobal.com/WorldAirForces2015?product=PREM&mode=DOWNLOAD&DMDcode=FGWC4&fcid=%7B05ceef25-b72e-4bea-9a83-a7ab7d02e55a%7D_FC078_PREM_201412&fcfileext=pdf }}</ref> | ၅ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- | Sukhoi Su-30 ([[ဆူခွိုင်း ၃၀]]) | {{RUS}} |ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | Su-30SME | ၈ - ၁၀စင်းခန့်<ref>{{cite web|url=https://www.militaryfactory.com/aircraft/by-country.php?Nation=Myanmar#google_vignette}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.dhakatribune.com/asia/2022/07/12/myanmar-receives-two-russian-su-30-fighter-jets-as-junta-chief-visits-moscow |title=Myanmar receives two Russian Su-30 fighter jets |publisher= dhakatribune.com |date=|accessdate=3 September 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.defencenet.ae/5823/myanmar-takes-delivery-of-russian-sukhoi-su-30-jets-monitor/|title=Myanmar Takes Delivery of Russian Sukhoi Su-30 Jets: Monitor|date=4 November 2022|website=Defencenet.ae}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-receives-first-shipment-russias-su-30-fighter-jets-ria-2023-09-10/|title=Myanmar receives first shipment of Russia's Su-30 fighter jets, RIA reports September 10, 2023}}</ref> | ၄စင်း မှာယူထား |- | JF-17 Thunder | {{CHN}}/{{PAK}} |ရေငုပ်သင်္ဘောတိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် / ဘက်စုံသုံး တိုက်လေယာဉ် | | ၁၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref>{{cite web|url=http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php|title=Trade Registers|website=armstrade.sipri.org|language=en-gb|accessdate=2018-04-09|archive-date=14 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100414022558/http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php}}</ref> | ၅စင်း မှာယူထား |- | [[Nanchang Q-5]] | {{CHN}} |မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ် | [[Nanchang Q-5#Export variants|F-5B]] |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|F-7M]] | ၃၆ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | ၆ စင်းသည် လေ့ကျင့်ရေးအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ |- |[[Shenyang J-6]] |{{CHN}} |တိုက်လေယာဉ် |[[Shenyang J-6#Variants|F-6]] |၁<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | [[MiG-19]] ၏ တရုတ်ဗားရှင်း |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[စစ်ဘက်သုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်|သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်]] |- | [[အေတီအာရ်-၄၂|ATR-42]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | |၆<ref>{{cite web |url= http://www.planespotters.net/Airline/Myanmar-Air-Force |title= Myanmar Air Force Fleet |publisher= planespotters.net |date= |accessdate= 16 April 2015 |archivedate= 7 March 2016 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160307092205/https://www.planespotters.net/airline/Myanmar-Air-Force }}</ref> | |- | [[အေတီအာရ်-၇၂|ATR-72]] | {{FRA}} | VIP ခရီးသည်တင် လေယာဉ် | | ၄<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> | |- | [[Shaanxi Y-8]] |{{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[CASA-295]] | {{ESP}} | လေကြောင်း ကင်းထောက်လှမ်းရေး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | - | ၂စင်းမှာယူထား<ref>{{cite web|url=https://www.deviantart.com/silver-70chev/art/Myanmar-Air-Force-920428053}}</ref> |- | [[Harbin Y-12]] | {{CHN}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker 70 | {{NLD}} | VIP သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | Fokker F-27 | {{NLD}} | သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | |၅<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Britten-Norman Islander|BN-2]] | {{UK}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၅<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Beechcraft 1900| Beech 1900]] | {{USA}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၇ | |- |[[Pilatus PC-6 Porter| Pilatus PC-6]] |{{SWI}} | ဘက်စုံသုံး / သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ် | | ၁၆<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |[[ STOL]] capable aircraft |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ရဟတ်ယာဉ်]] |- |[[Mil Mi-2]] |{{POL}} |ဘက်စုံသုံး / ဆက်ဆံရေး | |၂၁<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Mil Mi-8]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Mil Mi-17]] | {{RUS}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၂<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Bell UH-1 Iroquois| Bell UH-1]] |{{USA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၄<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Mil Mi 24|Mil Mi-24]] |{{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရေး |[[ Mil Mi-24 variants#List of Variants|Mi-35]] |၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Kamov Ka-27]] | {{RUS}} |တိုက်ခိုက်ရှာဖွေရေးနှင့် ကယ်ဆယ်ရေး | [[Kamov Ka-27#Variants|Ka-28]] | ၂<ref name="shephardmedia.com">{{Cite web|title=Myanmar Air Force bolsters fleet with the commission of new aircraft|url=https://www.shephardmedia.com/news/air-warfare/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft|access-date=2023-01-10|website=shephardmedia.com|language=en}}</ref> | |- |[[Aérospatiale Alouette III| Alouette III]] |{{FRA}} |ဘက်စုံသုံး | |၁၃<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[PZL W-3 Sokół|W-3 Sokół]] | {{POL}} | ဘက်စုံသုံး | |၁၉<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |Eurocopter AS365 Dauphin | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး | |၅ |ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်]] |- | Yakovlev Yak-130 | {{RUS}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | | ၂၄<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | ၁၀စင်း မှာယူထား<ref>{{cite news|title=Russia to Deliver 6 Additional Yak-130 Aircraft to Myanmar|url=https://sputniknews.com/military/201802071061420720-russia-deliver-yak-myanmar/|website=Sputnik News|accessdate=2018-04-09|location=Singapore|date=7 February 2018}}</ref> |- |G 120TP | {{GER}} | အခြေခံ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၂၀ | |- |[[Soko G-4 Super Galeb| Soko G-4]] |{{YUG}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် | |၂၂<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref> | |- | [[Chengdu J-7]] | {{CHN}} |ပြောင်းလဲ လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[Chengdu J-7#Export variants|FT-7]] | ၆<ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- | [[Hongdu JL-8]] | {{CHN}}/{{PAK}} |လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ်/သောင်းကျန်းမှုတန်ပြန်စစ်ဆင်ရေး |[[Hongdu JL-8#Variants|K-8W]] | ၆၀ <ref>https://www.flightglobal.com/download?ac=98881</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/><ref name="CHS">{{cite web | url=http://www.elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft | title=Ceremony held for acquisition of new military aircraft | publisher=Eleven Myanmar | accessdate=21 April 2015 | archivedate=28 October 2018 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20181028151850/http://elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft }}</ref> | မသိရှိ <ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> |- |- | [[Pilatus PC-7| PC-7]] | {{SWI}} | အပေါ့စား လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | | ၁၇<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Guizhou JL-9]] | {{CHN}} |အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ်/အပေါ့စား တိုက်လေယာဉ် |[[Guizhou JL-9#Variants|FTC 2000G]] |၆ | ၆၀ စင်းခန့်မှာယူထား <ref>https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-ftc-2000gs/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2|title=Myanmar Air Force inducts new FTC-2000Gs|first=Anthony Davis|last=Beech|work=Janes Defence |date=8 December 2022|via=janes.com}}</ref> |- | [[MTX-1A]] | {{MMR}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | [[MTX-1B]] | မသိရှိ |ပြည်တွင်းထုတ်<ref>{{cite web|url=https://www.janes.com/amp/myanmar-air-force-inducts-new-aircraft/ZnlJK3dHVU9mZ28xajRJVkc5dVI5VFp1cVMwPQ2}}</ref> |- |[[PC-9]] | {{SWI}} | လေ့ကျင့်ရေး လေယာဉ် | |၁၈<ref>{{cite web |url=https://www.militaryfactory.com/modern-airpower/aircraft-myanmar-burma-air-force.php</ref><ref name=" World Air Forces 2015 pg. 23"/> | |- |[[Eurocopter EC120 Colibri| Eurocopter EC120]] | {{FRA}} | ဘက်စုံသုံး/လေ့ကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ် | |၄<ref>{{cite web|url=http://www.globalnewlightofmyanmar.com/vice-senior-general-soe-win-attends-launching-of-new-aircrafts-and-helicopters/|title=Vice Senior General Soe Win attends launching of new aircrafts &#91;sic&#93; and helicopters|date=15 December 2016|agency=[[Myanmar News Agency]]|publisher=Global Newslight of Myanmar|accessdate=2018-04-09}}</ref> | |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[ဒရုန်းများ]] |- | Unknown | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး/‌ကင်းထောက် | - | - | ၃၀၀၀ခန့်မှာယူထား<ref>https://www.bbc.com/burmese/articles/ce43q70xqr9o.amp</ref> |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး/ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-3A]] | ၃၀စင်းခန့် <ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref><ref>https://defence-blog.com/chinas-armed-ch-3-drone-spotted-in-myanmar/?amp</ref> | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | တိုက်ခိုက်ရေး | [[CASC Rainbow|CH-4]]<ref>https://www.csis.org/analysis/tatmadaw-deploys-chinese-made-uavs</ref> | ၂၀စင်းခန့် | |- | [[Yellow Cat]] | {{MMR}} | ကင်းထောက် | [[Yellow Cat|A-2]] | ၂၂စင်းအထက် | [[တရုတ်]]နိုင်ငံမှ [[CASC Rainbow|CH-3A]]ကိုလိုင်စင်ယူ၍ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်သည်။ |- | Sky02 | {{CHN}} | ကင်းထောက် | | ၁၁စင်းခန့် | |- | [[Orlan-10]] | {{RUS}} | ကင်းထောက် | [[Orlan-10E]] | ၂၀၀စင်းခန့် | <ref>https://www.thedefensepost.com/2021/01/26/russia-sells-myanmar-orlan-10e-drones/</ref> |- | [[Elbit Skylark]] | {{ISR}} | ကင်းထောက် | Skylark I-LEX | မသိရှိ | <ref>https://www.arakanarmy.net/post/three-sons-of-soldiers-from-myanmar-army-came-to-collect-the-uas-drone-were-captured-by-arakan-army</ref> |- | DSO V15 | {{ISR}} | ကင်းထောက် | | မသိရှိ | |- | [[CASC Rainbow]] | {{CHN}} | ကင်းထောက် | [[CASC Rainbow|CH-2]] | | <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/military-council-drone-attacks-05102024003512.html</ref> |- | [[Camcopter S-100]] | {{AUS}} | ရေကြောင်းကင်းထောက် | | ၁၈စင်း | ရေတပ်အတွက်အသုံးပြုနေ/ ပြည်တွင်း၌ထုတ်လုပ်လျက်ရှိ <ref>https://www.rfa.org/burmese/program_2/myanmar-army-buy-drone-illegally-03232022182504.html</ref> |- | Orion-2 UAV | {{RUS}} | တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ရုရှားနိုင်ငံထံမှဝယ်ယူထား |- | CZ55 | {{CHN}}/{{MMR}} | ကင်းထောက်/တိုက်ခိုက်ရေး | | မသိရှိ | ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့များတွင်အသုံးပြုလျက်ရှိ<ref>https://burmese.thanlwintimes.com/2023/12/29/%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8/</ref> |- |} === ရေဒါများ === မြန်မာလေတပ်တွင် သုံးဖက်မြင်စောင့်ကြည့်ရေး YLC-2 ရေဒါ၊ P-37 ကြိုတင်သတိပေးရေဒါစနစ်၊ JLP-40 ကာကွယ်ရေးရေဒါအပါအဝင် ရေဒါအများအပြားနှင့် ပေါင်းစပ်လေကြောင်းကာကွယ်ရေးရုံးနှင့်ချိတ်ဆက်ထားသည့် Galaxy EWR စနစ် တပ်ဆင်ထားသည်။<ref>https://web.archive.org/web/20201031065753/https://www.indrastra.com/2015/12/ANALYSIS-Myanmar-Integrated-Air-Defense-System-0516.html?m=1</ref> == အမှတ်အသား == [[ဖိုင်:Roundel of Myanmar.svg|thumb|မြန်မာ့စစ်လေယာဉ်တံဆိပ်|150x150px]] [[ဖိုင်:Fin Flash of Myanmar Air Force.svg|thumb|လေယာဉ်အမြီး အမှတ်အသားပုံ|150x150px]] မြန်မာ့ [[စစ်လေယာဉ် တံဆိပ်]](ဗဟိုတွင် အဝါရောင် အကွက်နှင့် အပြာရောင် အနားသတ်မျဉ်းများ ပါသော အဖြူရောင် တြိဂံ)ကို များသောအားဖြင့် နေရာ ခြောက်မျိုးတွင် ရေးဆွဲထားသည်။ တပ်မတော် (လေ) ၏ အမှတ်စဉ် မှတ်သားမှု စနစ်သည် တပ်ဖွဲ့နှင့် လေယာဉ်တစ်စင်းချင်းစီ၏ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်တို့ကို ခွဲခြားပေးသည်ဟု သိရသော်လည်း အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပါ။ ရှေးကျသော လေယာဉ် အများစုတွင် "UB" အက္ခရာနှင့်စပြီး ဗမာ ကိန်းဂဏန်းများပါသည့် အမှတ်စဉ်များကို တွေ့ရသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ အမှတ်စဉ်များကို အဖြူရောင် အနားသတ်မျဉ်းများဖြင့် ရေးဆွဲတတ်သည်။ တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ်များတွင်မူ ယေဘုယျအားဖြင့် အမှတ်စဉ် အနက်ရောင်များကို တွေ့နိုင်သည်။ ==၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း မတော်တဆမှုများ စာရင်း == {| class="wikitable" ! style="text-align: center; background:#acc;"|လေယာဉ် ! style="text-align:l center; background:#acc;"|ထိခိုက်သည့်ရက်စွဲ ! style="text-align: center; background:#acc;"|ထိခိုက်မှု ! style="text-align:left; background:#acc;"|အကြောင်းအရင်း |- |F-7 | ၂၀၁၀ | ပျက်စီး | ဆင်းသက်စဉ် ပျက်ကျမှု |- | Mig-29 | ၁၁ ဇွန်လ ၂၀၁၄ | ပျက်စီး | ဟိုက်ဒရောလစ်ပိုက် ပေါက်ကွဲမှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဖေ‌ဖော်ဝါရီလ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | ပြေးလမ်းမှထွက်ခွာစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | မတ်လ ၂၀၁၆ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-2 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | A-5 | ၂၂ ဇွန်လ ၂၀၁၆ | အမြှီးပိုင်းထိခိုက် | လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးလက်နက်ဖြင့် ပစ်ချမှု |- | Y-8 | ၇ ဇွန်လ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | G-4 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၇ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | ၃ ဧပြီလ ၂၀၁၈ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | F-7 | rowspan="2"|၁၆ အောက်တိုဘာလ ၂၀၁၈ | rowspan="2"|ပျက်စီး | rowspan="2"| ‌ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 |- | Y-8 | ၅ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၉ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | ဆင်းသက်စဉ် ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Mi-17 | ၆ မတ် ၂၀၂၀ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-35 | ၃ မေလ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | Beechcraft 1900 | ၁၀ ဇွန်လ ၂၀၂၁ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | F-7 | ၈ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၁ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | လေတပ်အတွင်း ပေါက်ကွဲမှု |- | A-5 | ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၂ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Mi-17 | ၂၉ မတ်လ ၂၀၂၂ | အမြှီးကျိုး | ဆင်းသက်စဉ် စက်ချို့ယွင်းမှု |- | PT-6 | ၁၉ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၂ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Grob-120 TP | ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၃ | အနည်းငယ်ထိခိုက် | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | H120 | ၁၅ ဇွန်လ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | K-8W | ၁၁ နိုဝင်ဘာလ ၂၀၂၃ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mi-17 | ၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှပစ်ချခဲ့မှု |- | FTC-2000G | ၁၆ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Y-8 | ၂၃ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ကိုယ်ထည်နှစ်ပိုင်းကျိုး | ပြေးလမ်းချော်မှု |- | Eurocopter AS365 | ၂၉ ဇန်နဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mig-29 | ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | စက်ချို့ယွင်းမှု |- | Eurocopter AS365 | ၂ ဩဂုတ်လ ၂၀၂၄ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု |- | Mi-17 | ၂၀ မေ ၂၀၂၅ | ပျက်စီး | ပစ်ချခံရမှု |- | Mi-17 | ၂၀ မေ ၂၀၂၅ | ထိခိုက် | ပစ်ချခံရမှု |- | F-7 | ၁၀ ဇွန် ၂၀၂၅ | ပျက်စီး | ရာသီဥတုဆိုးရွားမှု |- | FTC-2000G | ၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ | ပျက်ကျ။ | ရာသီဥတုဆိုးဝါးမှု၊​ စက်ချို့ယွင်းမှု (ပစ်ချခဲ့ဟု KNLA ပြော) |} == မတော်တဆ နှင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများ == * ၂၀၁၆ တွင် Beechcraft 1900 လေယာဉ်တစ်စီး နှင့် Mi-2 ရဟတ်ယာဉ် ၁စီးပျက်ကျခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 |access-date=4 October 2019 |archive-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170823125638/http://frontiermyanmar.net/mm/news/2005 }}</ref> * ၇ ဇွန် ၂၀၁၇ တွင် တပ်မတော်(လေ)မှ စန်းရှီ ဝိုင်-၈ လေယာဉ်သည် [[မြိတ်မြို့|မြိတ်]]မှ [[ရန်ကုန်]]သို့ ခရီးစဉ်၌ ပျက်ကျခဲ့သည်။{{main|၂၀၁၇ မြန်မာ့လေတပ် စန်းရှီ ဝိုင်-၈ ပျက်ကျခြင်း}} * ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၅ အတွင်းကလည်း တပ်မတော်(လေ)မှ G-4 အမျိုးအစားလေယာဉ် တစ်စီးသည် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသသကြီးအတွင်း ပျက်ကျသွားခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။ * ၂၀၁၈ ဧပြီတွင် တောင်ငူလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ လေ့ကျင့်ပျံသန်းနေသည့် အက်ဖ်-၇ လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျသွားခဲ့ရာ လေယာဉ်မှူးသေဆုံးသွားသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 |access-date=4 October 2019 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116101328/https://frontiermyanmar.net/mm/news/9092 }}</ref> * ၂၀၁၈ အောက်တိုဘာလတွင် မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ F-7 တိုက်လေယာဉ်နှစ်စီး ပျက်ကျသွားပြီး လေယာဉ်မှူးနှစ်ဦးနှင့် မြေပြင်ပေါ်မှ ကျောင်းသူတစ်ဦး သေဆုံးသွားသည်။<ref name="nyt">{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |title=2 Myanmar Fighter Jets Crash, Killing Pilots and an 11-Year-Old |newspaper=The New York Times |date=16 October 2018 |access-date=18 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181017182808/https://www.nytimes.com/2018/10/16/world/asia/myanmar-fighter-jet-crash-student.html |archive-date=17 October 2018 |url-status=live |df=dmy-all |last1=Beech |first1=Hannah |last2=Nang |first2=Saw }}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၌ တပ်မတော်လေက လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က မိုးမောက်မြို့အနီးတွင် ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ မည်သည့်ရဟတ်ယာဉ်အမျိုးစားဖြစ်သည်ဆိုသည်နှင့် အသုံးပြုခဲ့သော ဝေဟင်ပစ်လက်နက်အမျိုးအစားတို့ကို တပ်မတော်လေနှင့် KIA တို့မှ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/2021/05/04/asia/myanmar-military-helicopter-parcel-bomb-intl-hnk/index.html|title=Kachin rebels shoot down military helicopter as parcel bomb kills 5 in central Myanmar}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]] အနီးစခန်းလေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်ရာတွင် Beechcraft 1900 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပျက်ကျခဲ့ရာ ပျဉ်းမနား ဈေးကုန်းဆရာတော် ဒေါက်တာဘဒ္ဒန္တကဝသာရ အပါအဝင် ၁၂ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/myanmar-military-plane-crash-kills-12--including-senior-monk-14992124 |title=Myanmar military plane crash kills 12, including senior monk |work=CNA|date=11 Jun 2021}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် [[မကွေး လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|မကွေးလေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]]တွင် ပေါက်ကွဲမှုနှစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လေယာဉ်အချို့ ထိခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပေါက်ကွဲမှုကို ဗိဿနိုးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 August 2021|title=Myanmar Rebels Damage Aircraft During Airbase Attack|work=The Irrawaddy|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-rebels-damage-aircraft-during-airbase-attack.html/amp|access-date=24 August 2021}}</ref> * ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[အုန်းတော (တောင်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောကျေးရွာ]]အနီးတွင် A-5 တိုက်လေယာဉ်တစ်စီး ပျက်ကျခဲ့ လေယာဉ်မှူးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=16 February 2022|title=One military council fighter jet crashes|work=DVB news|url=http://burmese.dvb.no/archives/517324|access-date=16 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း- တိုက်လေယာဉ်ပျက်ကျမှု လေယာဉ်မှူးသေဆုံးတယ်လို့ စစ်ကောင်စီပြော - ဘီဘီစီ မြန်မာ {{!}} အထူးသတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရ သတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရခေါင်းစဉ် သတင်း {{!}}မြန်မာသတင်း |url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-60389755 |website=BBC News မြန်မာ |access-date=၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my-MM}}</ref> *၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် Mi-17 အမျိုးအစား ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းသည် ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဟားခါးမြို့]]အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့ရာ လူငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-helicopter-crashes-in-chin-state.html|access-date=2022-03-30|date=2022-03-29|title=Myanmar Junta Helicopter Crashes in Chin State|publisher=[[The Irrawaddy]]}}</ref> * ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် H120 လေကျင့်ရေးရဟတ်ယာဉ်တစ်စီးသည် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် [[လယ်ဝေးမြို့နယ်]]၊ လယ်ဒါကြီးရွာ အနောက်တောင်ဘက် ငါးမိုင်ခန့်အကွာ၌ ပျက်ကျခဲ့ရာ လိုက်ပါလာသည့် ရဟတ်ယာဉ်မှူးနှင့် သင်တန်းသားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ရဟတ်ယာဉ်ပျက်ကျမှုကြောင့် လေတပ်အရာရှိနှစ်ဦးသေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38038/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၆ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> *၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် K-8W အမျိုးအစား လေ့ကျင့်ရေးလေယာဉ်တစ်စင်းသည် ကရင်နီပြည်နယ်၊ ဖရူဆိုမြို့အနီးတွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ဒေသခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့က ပစ်ချခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့ပြီး မြန်မာလေတပ်ကမူ စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Incident Hongdu K-8W Karakorum 3942, |url=https://aviation-safety.net/wikibase/347782 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က Mi-17 ရဟတ်ယာဉ်အား ကချင်ပြည်နယ် [[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]အနီးတွင် FN-6 MANPAD ဖြင့် ပစ်ချခဲ့ရာ ရဟတ်ယာဉ်ပေါ်ပါရှိသော လူခုနစ်ဦးစလုံး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Accident Mil Mi-17 , |url=https://aviation-safety.net/wikibase/349577 |access-date=2024-01-20 |website=aviation-safety.net}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က FTC-2000G လေ့ကျင့်ရေး/တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်ကို ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဖတ်ကာ (၂)ရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|နမ့်ဖတ်ကာရွာ]]အနီးတွင် ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet Shot Down By KIA in Northern Shan State |url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-fighter-jet-shot-down-kia-northern-shan-state |access-date=2024-01-20 |website=Burma News International |language=en}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် တပ်မတော်လေ၏ Y-8 လေယာဉ်တစ်စင်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ Lengpui လေဆိပ်တွင် ပြေးလမ်းချော်ကာ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref name="Y8d">{{cite web| URL=https://www.eurasiantimes.com/chinese-shaanxi-y-8d-aircraft-crashes-in-india-was/|date=2024-01-23|access-date=2024-01-27|publisher=The EurAsian Times|title=Made In China Shaanxi Y-8 Aircraft Crashes In India; Was Operated By Myanmar To Ferry Its Soldiers|first=Ashish|last=Dangwal}}</ref> *၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် [[မြဝတီမြို့]]အနီးတွင် တပ်မတော်လေ၏ Eurocopter AS365 ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web| URL=https://www.irrawaddy.com/news/burma/five-myanmar-junta-officers-killed-in-helicopter-crash.html |date=2024-01-29|access-date=2024-01-30|publisher=Irrawady|title=MFive Myanmar Junta Officers Killed in Helicopter Crash}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်အမျိုအစား MiG-29 သည်မကွေးတိုင်း‌ဒေသကြီး စလင်းမြို့နယ်တွင် စက်ချို့ယွင်းပျက်ကျကာ ပိုင်းလော့နှစ်ဦးလေထီးဖြင့် လွတ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း လေယာဉ်မှာမီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web |title=Junta Fighter Jet crash in magway State |url=https://apnews.com/article/mig-jet-fighter-crash-magway-6baa3a10b61205c4ff406acae47d51cd}}</ref> * ၂၀၂၄ ခုနစ် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်(လေ) ၏ [[Eurocopter AS365 Dauphin]] တစ်စင်း ရေဘေးသင့်ကယ်ဆယ်ရန် မှော်ဘီလေတပ်စခန်းမှထွက်ခွာစဉ် ပျက်ကျခဲ့သည်။ ထိုပျက်ကျမှုအတွင် ‌တောင်ပိုင်းတိုင်း လေတပ်ကွပ်ကဲရေးမှူးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် စိုးတင်လတ်နှင့် တွဲဘက်လေယာဉ်မှူး တို့သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>https://myanmar-now.org/mm/news/55797/</ref> * ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့တွင် [[ဖားဆောင်းမြို့နယ်|ဖားဆောင်းမြို့]]အနီး၊ ကျောက်လုံးကြီးရွာတဝိုက်၌ ပျက်ကျခဲ့သော FTC-2000G တိုက်လေယာဉ်အမျိုးအစားကို တွေ့ရသည်။ ကရင်နီတော်လှန်‌ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ယင်းစစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ပြောဆိုပြီး၊ “FTC-2000G က နည်းပညာပိုင်း ချို့ယွင်းမှုများတာကြောင့် စက်ချွတ်ယွင်းပြီး ပျက်ကျတာဖြစ်နိုင်သလို ရာသီဥတုဆိုးရွားတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်” ဟု CDM တပ်ကြပ်ကြီးနောင်ရိုးက ပြောခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cn4138kp9dnt?post=asset%3A9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff#asset:9ea0a549-3884-4ef1-87cc-217a0820c0ff|title=ကရင်နီမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ KNDF ပြော|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဘီဘီစီ မြန်မာ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/712891|title=ပျောက်ဆုံး တိုက်လေယာဉ် ဖားဆောင်းမြို့အနီး ပျက်ကျနေ|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=ဒီဗွီဘီ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=56209|title=ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဖားဆာင်းအခြေစိုက် ခလရ-၁၄၃ တပ်ရင်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည့်အပြင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရန်လာသည့် ဂျက်ဖိုက်တာကိုပါ ပစ်ချနိုင်ခဲ့|accessdate=2025-7-3|publisher=Ayeyarwaddy Times}}</ref> == အခြားလေ့လာရန် == * [[လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] * [[တပ်မတော် (ရေ)]] * [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော် (လေ)}} {{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်| ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (လေ)| ]] n81k94sn8tmxb0fx7o0t2tgg20whjqj 0 6816 881212 807262 2025-07-10T06:29:29Z Salai Rungtoi 22844 /* ဂုဏ်ပြုချီးကျူးခံရခြင်းများ */ 881212 wikitext text/x-wiki {{Infobox နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း | အခေါ်အဝေါ် အသုံးအနှုံး =ဒေါက်တာမောင်မောင် | အမည်(မြန်မာအက္ခရာ) = | အမည်(အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ) = | အမည်(အခြားဘာသာအက္ခရာ) = | အမည်ရင်း = မောင်မောင် | သက်တမ်း= (၁၉၂၅-၁၉၉၄) | ပုံ =DrMgMg.jpg | ဓာတ်ပုံစာတမ်း = | တာဝန် ထမ်းဆောင်ရာဌာန ၁ = [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး|မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]] | ရာထူး ၁ = သတ္တမမြောက်[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] | ရာထူး ၁ စတင်သည့် နေ့ရက် =၁၉ ဩဂုတ် ၁၉၈၈ – ၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ | ယခင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၁ =[[အေးကို၊ ဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦး​အေးကို]](ယာယီ) |ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၁= [[စောမောင်]] (<small>[[နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့|နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့]] ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ်</small>) |တာဝန် ထမ်းဆောင်ရာဌာန ၂= [[မြန်မာ့ ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီ|ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]] | ရာထူး ၂ =ဥက္ကဋ္ဌ | ရာထူး ၂ စတင်သည့် နေ့ရက် =၁၉ ဩဂုတ် ၁၉၈၈ | ရာထူး ၂ ကုန်ဆုံးသည့် နေ့ရက် =၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |ယခင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၂=[[ဦးစိန်လွင်]] |ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၂=ဖျက်သိမ်း | မွေးရက် = {{Birth date|1925|1|11|df=y}} | မွေးနေ့ = စနေနေ့ | မိဘများ(ရှိ/မရှိ)- ရှိလျင် (ရှိ)ဟုရေး၍ မရှိလျင် ကွက်လပ်ချန်ရန် = ရှိ | ဖခင်အမည် =ဦးဆင့် | မိခင်အမည် =ဒေါ်အေးတင် | မောင်ရင်းနှမ၁ = | မောင်ရင်းနှမ = | မွေးရပ်ဇာတိ = မန္တလေး | ဘာသာ = [[ထေရဝါဒ|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | ပညာရေး = ဝိဇ္ဇာဘွဲ့-ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေပါရဂူ L. L. D (Doctor of Law)ဘွဲ့-ဟော်လန်နိုင်ငံ Utrechtတက္ကသိုလ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ဘာသာရပ်ဒေါက်တာဘွဲ့-Yaleယေးလ်တက္ကသိုလ် | အလုပ်အကိုင် = ဥပဒေပညာရှင်<br/>နိုင်ငံ​တော်သမ္မတ | တည်ထောင်ခဲ့သည့် အဖွဲ့အစည်း = | နိုင်ငံရေး ပါတီ = | လူသိများခြင်း= နိုင်ငံ​တော်သမ္မတ | ကြင်ဖော်၁ = ဒေါ်ခင်မြင့် | သားသမီး = သားသုံးဦး၊ သမီးလေးဦး | ကွယ်လွန်ရက် = {{death date and age|1994|7|2|1925|1|31|df=y}} |မိခင်ကျောင်း=[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] (ဝိဇ္ဇာဘွဲ့)<br/> ဟော်လန်နိုင်ငံ Utrecht တက္ကသိုလ် (ဥပဒေပါရဂူ L. L. D (Doctor of Law)ဘွဲ့)<br/> ယေးလ်တက္ကသိုလ် (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ဘာသာရပ်ဒေါက်တာဘွဲ့) |ဆုတံဆိပ်များ=လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်(ဒုတိယအဆင့်)<br/> [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့]] (ပထမဆင့်)|ဂုဏ်ထူးဆောင်အမည်၁=လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်}} ဒေါက်တာ'''မောင်မောင်''' (၁၉၂၅ - ၁၉၉၄) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာနှင့် ဥပဒေ ပညာရှင်တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ သတ္တမမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] အဖြစ်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၉-ရက်မှ ၁၉၈၈-ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈-ရက်အထိ တစ်လသာ သမ္မတတာဝန် ထမ်းဆောင်လိုက်ရသူ ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဂျပန်တော်လှန်ရေးတွင် ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေးသမားတစ်ယောက် အဖြစ်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ[[လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်း]]ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆို ရေးသားပေးခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်နိုင်ငံ]] ယေးလ်တက္ကသိုလ် နှင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေကထိက၊ [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] နှင့် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]] တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။<ref>http://www.austlii.edu.au/au/journals/SCULawRw/2000/4.pdf</ref> == ငယ်စဉ်ဘဝ == ၁၉၂၅-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ(၃၁)ရက်တွင် မန္တလေးမြို့၌ မွေးဖွားသည်။ အဖမှာ အထက်တန်းရှေ့နေ ဦးဆင့်၊ အမိမှာ ဒေါ်အေးတင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင် မမွေးဖွားမီ မိခင်ဒေါ်အေးတင်မှ သားတစ်ယောက်မွေးဖွားခဲ့သော်လည်း တစ်နှစ်သားအရွယ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ ထိုကြောင့်ဒေါက်တာမောင်မောင် မွေးဖွားလာသောအခါ မိဘများပျော်ရွှင်ခဲ့ကြသည်။ သားဦးကလေးကဲ့သို့ ငယ်ငယ်နှင့် ကွယ်လွန်မည်ကို စိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြစ်၍ ပုခက်အတွင်း၌ပင် သင်္ကန်းဆည်းပေးခြင်းခံရသူဖြစ်သည်။ မွေးချင်း ခုနှစ်ယောက်အနက် တစ်ဦးတည်းသော သားဖြစ်သည်။ အစ်မနှစ်ယောက်၊ နှမ လေးယောက်ရှိသည်။ <ref>ဒေါက်တာမောင်မောင် ရေး သက်ရှိရာဇဝင် စာအုပ်</ref> ==ပညာသင်ဘဝ== မန္တလေးမြို့ အမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်းတွင် ပညာသင်ယူခဲ့သည်။ ကင်းထောက်အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဝံပုလွေမှ ကင်းထောက်လူငယ်၊ နောက်ပိုင်းတွင် ရိုဗာစကောက်ကြီးဖြစ်လာသည်။ အထက်မြန်မာပြည်စကောက်မင်းကြီးသည် ဦးလှကြီးဖြစ်သည်။ အားလပ်ချိန်များတွင် ဦးလှကြီးရုံးတွင် အလံအချက်ပြခြင်း၊ ကြေးနန်းဖြင့်အချက်ပြခြင်းတို့ကို လေ့ကျင့်ခဲ့သည်။ ကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် တောထွက်စခန်းချသည်။ ရေကူးတံဆိပ်၊ ထမင်းချက်တံဆိပ် မျိုးစုံရရှိခဲ့သည်။ မိဘများသည် သားကို ဘီစီအက်ဖြစ်စေချင်သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူသည် သားဖြစ်သူအား “ပညာရေး၊ အိမ်ထောင်ဘက်ရွေးချယ်ရေးနှင့် အလုပ်အကိုင်ရွေးချယ်ရေးတို့တွင် ဖခင်၏ဆုံးဖြတ်မှုအတိုင်း လိုက်နာရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ကျန်ကိစ္စများအားလုံး မိမိဘာသာလွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်လုပ်ကို နိုင်ကြောင်း” ပြောပြခဲ့သည်။ <ref>ဒေါက်တာမောင်မောင်၊ သားမောင်စစ်သည်သို့။ (ရန်ကုန်၊ ပုဂံစာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၇၃) စာ ၃၇။</ref> ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ကျောင်းသားသပိတ်တွင် မန္တလေးကျောင်းတိုက်မှ အများစုပါဝင်ခဲ့ သည်။ အိမ်တော်ရာဘုရား၊ စကြာသီဟဘုရားတွင် သပိတ်စခန်းချသည်။ ရန်ကုန်တွင် အတွင်းဝန်ရုံးများကို သပိတ်တားသော ကျောင်းသားများအား ပုလိပ်တို့က ရိုက်နှက်ကြသည်။ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင် ကိုအောင်ကျော် ကျဆုံးခဲ့၍ အာဇာနည် ဗိုလ်အောင်ကျော်ဖြစ်လာသည်။ [[ဗိုလ်အောင်ကျော်]]နှင့် အာဇာနည် ၁၇ ဦးကျဆုံးပြီးနောက်ပိုင်းတွင် မန္တလေးတွင် ရဟန်းပျိုများက အမျိုးသမီးများအား အင်္ကျီပါး မဝတ်ကြရန် ဆော်ဩကြသည်။ နိုင်ငံခြားမှတင်သွင်းသော ဝိုင်စများကို သပိတ်မှောက်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဆော်ဩဆုံးမ၍ မရသောသူများအား ကြိမ်ဆောင်၍ဆုံးမသည်။ ကတ်ကြေးဖြင့် အင်္ကျီကိုကိုက်ဖြတ်ပစ်သည်။ ယောက်ျားလေး များထံမှ ဘိုကေကိုအလှူခံကြသည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင်လည်း မိခင်အတွက် ဈေးဝယ်ထွက်စဉ် သံဃာတော်များနှင့်တွေ့ပြီး ကိုလိုနီစနစ်ဆိုး၏အမွေဆိုးဖြစ်သော ခေါင်းပေါ်မှ အင်္ဂလိပ်ဆံတောက်ကို ရိတ်ခြင်း ခံခဲ့ရဘူးသည်။ ဤနည်းဖြင့် ၁၃ဝဝ ပြည့်အရေးတော်ပုံကြီးပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် မန္တလေးမြို့ ဗုဒ္ဓသာသနာ့နုဂ္ဂဟကျောင်းမှ ၁ဝ တန်းအောင်မြင်ပြီး မန္တလေးဥပစာကောလိပ်သိပ္ပံတန်းသို့ တက်ရောက် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ အသက်ငယ်နေသဖြင့် ကျောင်းတက်ခွင့်မရဘဲ ကျောင်းအုပ်ကြီး မစ္စတာမာရှယ်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အတန်းတက်ခဲ့ရသည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]တွင် ဆက်လက် ပညာသင်ယူခဲ့ရာ ၁၉၄၆ ခုနှစ် တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ အင်္ဂလိပ်စာဂုဏ်ထူးဖြင့် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ရရှိသည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ [[လန်ဒန်မြို့|လန်ဒန်]]သို့ သတင်းဖြန့်ချိရေးပညာဖြင့် ပညာတော်သင်စေလွှတ်ခြင်းခံရသည်။ ဒေါက်တာမောင် နိုင်ငံခြားသို့ ထွက်ခွာမည့် အချိန်ကာလသည် တိုင်းပြည်မငြိမ်မသက်ဖြစ်၍ ရောင်စုံသောင်းကျန်းသူများ ဆူပူလှုပ်ရှား နေသည့်အချိန်ဖြစ်သဖြင့် တပ်မတော်သို့ ပြန်လည်အမှုထမ်းဆောင်ရန်ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း အထက်လူကြီးများ၏ တိုက်တွန်းချက်အရ ပညာတော်သင်ထွက်ခွာခဲ့ရသည်။ ပညာတော်သင်စေလွှတ်သည့် ဘာသာရပ်များကိုသင်ကြားရင်း ဝတ်လုံပညာကိုလည်း ဆည်းပူးခဲ့ သည်။ နွေရာသီကျောင်းပိတ်ရက်တွင် [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|ဟော်လန်နိုင်ငံ]]သို့သွားရောက်၍ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ပညာကိုသင်ယူခဲ့သည်။ လန်ဒန်မြို့တွင် ခြိုးခြံချွေတာစွာနေထိုင်ရင်း ဝတ်လုံပညာကို လင်းကွန်းအင်း Lincoln's Inn ၌ ညနေပိုင်းတက်ခဲ့သည်။ ဥပဒေစာအုပ်များသည် တန်ဖိုးကြီးမားသဖြင့် တက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက် များတွင် သွားရောက်ဖတ်ရှုကာ မှတ်စုထုတ်ခဲ့ရသည်။ တက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက်များသည် ညသန်းခေါင်အချိန်အထိ ဖွင့်ကြောင်းသိရှိရသည်။ ကားခသက်သာရန် ကျောင်းသို့ အသွား/အပြန် လမ်းလျှောက်ခဲ့သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် မဂ္ဂဇင်းတိုက်များသို့ ဆောင်းပါးများပို့ခဲ့သည်။ မန္တလေးအိမ်မှ ဂျသူးအကြောင်းဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးခဲ့ရာ ဆယ်ပေါင်ရဘူးကြောင်းသိရှိရသည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်အထိ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ လန်ဒန်မြို့၌ ဥပဒေအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆက်ဆံရေး၊ ပြန်ကြားရေးပညာများကို လေ့လာဆည်းပူးသည်။ ဟော်လန်နိုင်ငံရှိ Academy of International Law မှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ ဒီပလိုမာရရှိသည်။ Utrecht တက္ကသိုလ်မှ ကျော်ကြားသောဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခ ဗာဇီး Prof. J. H. W. Verzijl ထံတွင် ဒေါက်တာဘွဲ့ အတွက်ကျမ်းပြုခွင့်ရသည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် လန်ဒန်မြို့လင်းကွန်းအင်း မှ Barrister-At-Law ဝတ်လုံအဖြစ်ခံယူသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ဟော်လန်နိုင်ငံ Utrecht တက္ကသိုလ်မှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေဘာသာရပ်ဖြင့် ဥပဒေပါရဂူ L. L. D (Doctor of Law)ဘွဲ့ရရှိသည်။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အထိ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်နိုင်ငံ]] Yale ယေးလ်တက္ကသိုလ်၌ ကထိကအဖြစ် စာပေပို့ချရင်းကျမ်းပြုကာ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ဘာသာရပ်အတွက် ဒေါက်တာဘွဲ့ကို ရရှိသည်။ == လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု == ၁၉၄၃ ခုနှစ်တွင် [[ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]](ဘီ-ဒီ-အေ) ထောက်ပံ့ရေးတပ်ရင်းသို့ ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ တပ်ကြပ်အဆင့်ရရှိပြီးနောက် ၁၉၄၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင်ဂျပန်ခေတ် မင်္ဂလာဒုံ စစ်တက္ကသိုလ် စတုတ္ထပတ်ဗိုလ်သင်တန်း တက်ရောက်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်သင်တန်းဆင်းခဲ့သည်။ <ref>ဗိုလ်မင်းညို။ ဂျပန်ခေတ်စစ်တက္ကသိုလ် (ရန်ကုန်၊ ပုဂံစာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၆၉) စာ ၃၄ဝ။</ref> စစ်ဝန်ကြီးရုံး စစ်ပညာဌာနကြီးတွင် ဗိုလ်လေးအဆင့်ဖြင့် တာဝန် ထမ်းဆောင်သည်။ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေးတွင် ဟင်္သာတခရိုင်၊ မျိုးချစ်ဗမာ့တပ်မတော် တိုင်း(၁)ဌာနချုပ်၊ ပဲနွယ်ကုန်းတို့၌ တပ်များသိမ်းသည်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလမှစ၍ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ်စာဌာနနည်းပြအဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၄၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄၇ ခုနှစ်အထိ ပြန်ကြားရေးဌာန၊ နယူးတိုင်းအော့ဖ်ဘားမား သတင်းစာအယ်ဒီတာအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ[[လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်း]]ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားပေးခဲ့သည်။ == နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း == ၁၉၄၈ ခုနှစ် နှစ်ဦးပိုင်းမှ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ အထိ မြန်မာနိုင်ငံမီးရထားဌာန လက်ထောက် အတွင်းဝန်အဖြစ်လည်းကောင်း တာဝန်များ ထမ်းဆောင်သည်။ ၁၉၅၃-၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင်အစိုးရရှေ့နေအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရင်း ဥပဒေပညာကို ဆည်းပူး လေ့လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေသတင်းထောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၈-ခုနှစ်တွင် လက်ထောက်ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်၊ အိမ်စောင့်အစိုးရလက်ထက်တွင် ကုလသမဂ္ဂသို့စေလွှတ်သည့် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ဝင်ခဲ့ပြီး ဟာမာမတ်စုမြို့ရှိ ဗိုလ်မိုးကြိုးနှင့်သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်းသိရှိရသည်။ ၁၉၆ဝ-ပြည့်နှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် လက်ထောက်ရှေ့နေချုပ်အဖြစ်မှနုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေကထိက တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် တော်လှန်ရေးကောင်စီလက်ထက်တွင် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|တရားရုံးချုပ်]] တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရသည်။ == နိုင်ငံရေးဘဝ == မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းပါတီ အမြုတေပါတီ ကာလ တွင် ပညာရေးရာကော်မတီဝင်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် ပထမအကြိမ်ပါတီညီလာခံတွင် ပါတီစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးကော်မတီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းသောအဖွဲ့ဝင် ၉၇ ဦးပါဝင်သည့် နိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်(မူကြမ်း)ရေးဆွဲရေးကော်မရှင်တွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် တော်လှန်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၇၄ ခုနှစ်အထိ တော်လှန်ရေး အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ === ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် === ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် ဒုတိယအကြိမ်ပါတီညီလာခံ၊ တတိယအကြိမ်ပါတီ ညီလာခံနှင့် စတုတ္ထအကြိမ်ပါတီညီလာခံတို့တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီဝင်အဖြစ် သုံးကြိမ်ဆက်တိုက် ရွေးချယ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ပထမအကြိမ်ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် ပြည်သူ့ကောင်စီအဆင့်ဆင့် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲတွင် အမရပူရမြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ်(၂)မှ လည်းကောင်း၊ ၁၉၇၈ ခုနှစ် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့်ပြည်သူ့ကောင်စီ အဆင့်ဆင့် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲနှင့် ၁၉၈၅ ခုနှစ်၊ စတုတ္ထအကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့်ပြည်သူ့ကောင်စီ အဆင့်ဆင့် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲများတွင် မန္တလေးအရှေ့မြောက် မြို့နယ်မဲဆန္ဒနယ်အမှတ်(၁)မှ လည်းကောင်း ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်ရွေးခံရပြီး သက်ဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လွှတ်တော် အစည်းအဝေးများက နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင်အဖြစ်ရွေးချယ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။ === နိုင်ငံတော်သမ္မတ === ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|ပြည်သူ့ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ]] (ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်)အဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီ ၁၁ ကြိမ်မြောက်အစည်းအဝေးကို ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၉ ရက်နေ့ နံနက် ၈ : ၃ဝ နာရီတွင် ရန်ကုန်မြို့ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးခန်းမ၌ကျင်းပခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးတွင် ဒေါက်တာမောင်မောင်အား [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ]]ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၈၈ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၉ ရက်နေ့ ၊ နံနက် ၁ဝ : ၁၅ နာရီတွင် ရန်ကုန်မြို့ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အစည်းအဝေးခန်းမ၌ စတုတ္ထအကြိမ်ပြည်သူ့လွှတ်တော်အရေးပေါ် အစည်းအဝေးကျင်းပခဲ့ရာ [[နိုင်ငံတော်ကောင်စီ]]ဥက္ကဋ္ဌနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]အဖြစ် မန္တလေးတိုင်း၊ မန္တလေးအရှေ့မြောက်မြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ် အမှတ်(၁)၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာ မောင်မောင်အား ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ကြသည်။ ==ဂုဏ်ပြုချီးကျူးခံရခြင်းများ== ဒေါက်တောမောင်မောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုတွင် ပါဝင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတော်ကချီးမြှင့်သည့် လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်(ဒုတိယအဆင့်)ကို ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော်ကပေးအပ်သည့်တာဝန်များကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတော်က ချီးမြှင့်သည့် [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်ဘွဲ့]](ပထမဆင့်)ကို ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်လည်းကောင်းရရှိသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၆၂/၂၀၂၂ အရ ဒေါက်တာမောင်မောင်အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]က [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ]]ဘွဲ့ဖြစ်သော [[သရေစည်သူ]]ဘွဲ့ကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> ==ပြည်ပခရီးများ== ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် နိုင်ငံတာဝန်များထမ်းဆောင်နေစဉ်အတွင်း အင်္ဂလန်၊ ဟော်လန်၊ ပြင်သစ်၊ အမေရိကန်၊ အစ္စရေး၊ အီဂျစ်၊ လက်ဘနွန်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ အိန္ဒိယ၊ နီပေါ၊ ဂျပန်၊ ထိုင်း၊ စင်ကာပူ၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ဂျာမနီ၊ တရုတ်၊ လာအို၊ ကိုရီးယား၊ ကနေဒါ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ပါကစ္စတန်၊ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဩစတြေးလျ စသည့်နိုင်ငံများသို့ တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်ခဲ့သည်။ ==မိသားစု== ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် ဟင်္သာတမြို့နေ ပါလီမန် အမတ်ဦးသန်းတင်၊ဒေါ်ကျင်မြတို့၏ သမီးဒေါ်ခင်မြင့်နှင့်လက်ထပ်ခဲ့သည်။ သားသမီး ခုနစ်ဦးထွန်းကားခဲ့ရာ သားသမီးများသည်စစ်မှုထမ်း အင်ဂျင်နီယာ၊ ပညာရေးဝန်ထမ်း၊ ဌာနဆိုင်ရာ အရာထမ်း စသည်ဖြင့် နိုင်ငံတော်တာဝန်များကိုထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတွင် တစ်တပ်တစ်အား ပါဝင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံ့တာဝန်များကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သော နိုင်ငံတော်သမ္မတ(အငြိမ်းစား) ဒေါက်တာ မောင်မောင်သည် ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့၌ အမှတ် (၁၆)၊ မေခလမ်း၊ မရမ်းကုန်း၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ကွယ်လွန်သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီးဒေါ်ခင်မြင့်နှင့် သားသုံးဦး၊ သမီးလေးဦး မြေး ၁၀ ဦး ကျန်ရစ်သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်သူ(ငြိမ်း) (နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး)+ ဒေါ်လဲ့လဲ့ကြည်၊ ဦးအောင်နိုင်+ဒေါ်သဇင်ဌေး၊ ဦးသောင်းဦး+ဒေါ်ယဉ်ယဉ်ဦး၊ ဦးလှိုင်ထွဋ်+ဒေါ်ယဉ်ယဉ်အေး၊ ဦးဝင်းမောင်+ ဒေါ်စင်သီတာ၊ ဦးအောင်ရွှေဦး၊+ ဒေါ်ခင်သီတာတို့ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ==ရေးသားခဲ့သောစာအုပ်များ== ဒေါက်တာမောင်မောင်သည် မြန်မာဘာသာ၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာတို့ဖြင့် စာပေရေးသား ပြုစုခဲ့သည်။ မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်အချို့မှာ # သွေးနီ(၁၉၄၆)၊ # သက်ရှိရာဇဝင် (၁၉၅၆)၊ # တို့ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ(၁၉၅၉)၊ # နိုင်ငံတော်လုပ်ကြံမှု ပြည်ထောင်စုနှင့် ဦးစော (၁၉၆၅)၊ # မြန်မာ့နိုင်ငံရေးခရီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း(၁၉၆၉)၊ # သားမောင်စစ်သည်သို့(၁၉၇၂)၊ # တရားဥပဒေအထွေထွေ ဗဟုသုတ(၁၉၇၄) # ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း သားသမီးများသို့(၁၉၈၇) စာအုပ်တို့ဖြစ်သည်။ ထိုစာအုပ်များအနက် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးခရီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်း(၁၉၆၉)စာအုပ်သည် ၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ အမျိုးသားစာပေဆု (နိုင်ငံရေးစာပေ) ရရှိသည်။ <br> အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ရေးသား ထုတ်ဝေ ခဲ့သောစာအုပ်အချို့မှာ # The Forgotten Amrmy (1946). # Burma's Teething Time(1949). # London Diary (1952). # Grim War Against KMT (1953). # Burma in the Family of Nations (1956). # Burma's Constitution(1959). # A Trail in Burma (1960). # Aung San of Burma (1961). # Law and Custom in Burma and the Burmese Family (1961). # Burma and General Ne Win(1969). # To A Soldier Son (1972) # Note on A Book of English Verse for Matriculation Students. စာအုပ်တို့ဖြစ်သည် == ကိုးကား == <references/> *{{cite book | last = မင်းမင်းစိုး၊ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (ဥပဒေ) | first = | authorlink = | title = ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ နိုင်ငံတော် သမ္မတ နှင့် ဝန်ကြီးချုပ်များ အတ္ထုပ္ပတ္တိ (၁၉၄၈ ခုနုစ် မှ ၁၉၈၈ခုနှစ် အထိ) | publisher = ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်နှင့် သုတပညာဌာန | series = | year = ၂၀၀၆ }} <gallery> File:MaungMaung.png File:President_Dr_Mg_Mg.JPG </gallery> {{ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ သမ္မတများ}} {{Lifetime|၁၉၂၅|၁၉၉၄}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ]] [[Category:မြန်မာ ရှေ့နေများ]] [[Category:မြန်မာ တရားသူကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၅ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၉၄ ကွယ်လွန်သူများ]] kwypzwhxdhss1d6nuwthg1zpuepowua 10 7262 881130 863973 2025-07-09T20:17:23Z Pho Sai 45037 881130 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = တပ်မတော် (ရေ) |title = {{navy|Myanmar}} |image = [[File:Badge of the Myanmar Navy.svg|100px]] |listclass = hlist |groupstyle = text-align:right; |group1 = ဦးဆောင်သူများ |list1 = {{Navbox subgroup |groupstyle = text-align:right; |listclass = hlist |group1 = {{armed forces|Myanmar}} |list1 = * [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]]<!-- [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] --> * [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း]]<!-- [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|ဒု-တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]/[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] --> |group2 = [[တပ်မတော် (ရေ)]] |list2 = * [[ထိန်ဝင်း|ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထိန်ဝင်း]]<!-- [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] --> * <!-- [[စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(ရေ)]] --> * <!-- [[စက်မှုလက်မှုအရာရှိချုပ်(ရေ)]] --> }} |group2 = ဌာနချုပ်ကြီးများ |list2 = * [[အလယ်ပိုင်း ရေတပ်ကွပ်ကဲဲဲမှုဌာနချုပ်|အလယ်ပိုင်းကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] * [[ရေတပ် လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်|လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်]] * [[ရေတပ် သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်|သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်]] |group3 = ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ |list3 = * [[မောရဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|မောရဝတီ]] * [[ဧရာဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဧရာဝတီ]] * [[ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီ]] * [[ပမ္မဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ပမ္မဝတီ]] * [[တနင်္သာရီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|တနင်္သာရီ]] |group4 = အခြားရေတပ်ဆိုင်ရာ |list4 = * [[ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စု|ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စု]] * [[ရေတပ်ပင်မတိုင်းတာရေးတပ်]] |below = {{Army|Myanmar}}{{•}}{{Navy|Myanmar}}{{•}}{{Air force|Myanmar}}{{•}}{{Coast guard|Myanmar}}{{•}}{{flagicon image|Mm-artillery3.jpg}} [[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့|လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ တမ်းပလိတ်များ|{{PAGENAME}}]] </noinclude> ff06cqnk6m06zrbxo2xtx73jgmiuema 0 7466 881183 788431 2025-07-10T04:43:18Z EricOng77 132463 881183 wikitext text/x-wiki == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် ရှမ်းလူမျိုး များနှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင်များဖြစ်သည့်ညီနှောင်ဟုခေါ်ခဲ့သည့်ချင်းလူမျိုးနှင့်ဂျင်းဖေါခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ရှားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုသမိုင်းတွင်သိရှိခဲ့ရသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာ ဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တိုများ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက က ရင် လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအို့တောင်သူ များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] fuxohboukuhhzpcmxya9v2rwhd8ett8 881195 881183 2025-07-10T06:00:47Z EricOng77 132463 881195 wikitext text/x-wiki ပုဂံမတည်ထောင်မီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာသို့ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများစွာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် တိုင်းရင်းသားဖွဲ့စည်းမှုအပေါ် အရေးပါသက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် တောင်အာရှအရှေ့ပိုင်းရှိ လူမျိုးစုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများဆုံဆည်းရာအချက်အချာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာမြေတွင် မူလအင်ဒို-ချိုင်းနားဘာသာစကားသုံးလူမျိုးများဖြစ်သည့် မွန်-ခမာ (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အရင်ဆုံးနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကထင်ရှားစွာ သတ်မှတ်ကြသည်။<ref group="1">1</ref> == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် ရှမ်းလူမျိုး များနှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင်များဖြစ်သည့်ညီနှောင်ဟုခေါ်ခဲ့သည့်ချင်းလူမျိုးနှင့်ဂျင်းဖေါခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ရှားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုသမိုင်းတွင်သိရှိခဲ့ရသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာ ဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တိုများ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက က ရင် လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအို့တောင်သူ များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] 4yek3v0ax2cwj0z7frpy3o0jgnxw7pz 881206 881195 2025-07-10T06:23:07Z EricOng77 132463 881206 wikitext text/x-wiki ပုဂံမတည်ထောင်မီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာသို့ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများစွာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် တိုင်းရင်းသားဖွဲ့စည်းမှုအပေါ် အရေးပါသက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် တောင်အာရှအရှေ့ပိုင်းရှိ လူမျိုးစုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများဆုံဆည်းရာအချက်အချာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာမြေတွင် မူလအင်ဒို-ချိုင်းနားဘာသာစကားသုံးလူမျိုးများဖြစ်သည့် မွန်-ခမာ (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အရင်ဆုံးနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကထင်ရှားစွာ သတ်မှတ်ကြသည်။<ref group="1">1</ref> ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင်လည်း အရှေ့အာရှဒေသတွင် အာအင်းကြီးမားစွာပြန့်နှံ့လာသည့် တရုတ်-တိဗက်အုပ်စု ဝင်လူမျိုးများလည်း တဖြည်းဖြည်းစွာ မြန်မာမြေသို့ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက် များစုသည် တောင်တန်းဒေသများတွင်နေထိုင်ကြပြီး တချို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းဒေသ များသို့ရောက်လာပြီး ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ထို တရုတ်-တိဗက်အုပ်မှာခွဲထွက်လာသောတိဗက်-ဗမာတို့၏ အစောဆုံးယဉ်ကျေးမှုသက်တမ်းသည်တရုတ်နှင့်ခေတ်ပြိုင် ငါးထောင်နှစ်ကျော်ရှိကြောင်း သမိုင်းရေးသားမှုအချို့နှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအချက်အလက်များမှတဆင့် ထင်ဟပ်သည်။ တိဗက်-ဗမာ အုပ်စုဝင် ဗမာလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများသည်လည်း နန်ကျောက်ရှိ အနွယ်တူ ယီလူမျိုးများ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ တောင်ဘက် မြစ်ဝှမ်းဒေသများသို့ ပြောင်းရွေ့အခြေချခဲ့ပြီး ပျူလူမျိုးများနှင့် ရောနှောက ဗမာလူမျိုးများဖြစ်လာကြသည်။<ref group="၂">၂</ref> ထိုအတူ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်း ကွမ်းရှီးနှင့်ကွမ်တုန်း ဒေသများမှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်လူမျိုးများ]] သည် လည်း မြောက်ပိုင်းမှဟန်တရုတ်လူမျိုးများ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အုပ်စုနှစ်ကွဲက အရှေ့တောင်အာရှဒေသသို့ အလုံးအရင်းဖြင့်ရောက်ရှိလာသည်။ ပထမအုပ်အစုသည်တောင်ဘက် သို့ သွား၍ သံလွင်အရှေ့ပိုင်းဒေသမှ ထိုင်းနိုင်ငံအထိ ဂုံ၊လူး၊ယွန်း၊ဒမ်၊ထိုင်း လူမျိုးစုများဖြစ်လာပြီး ဒုတိယ အုပ်စုသည် အနောက်ဘက်သို့ ရွေ့ပြောင်းကာ ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းကို ဗဟိုပြု၍ မိုင်းမောလုံနိုင်ငံထူထောင်ခဲ့ပြီး မွန်ဂိုများဝင်ရောက်လာ၍ တောင်ဘက်သို့ရွေ့က ယနေ့ခေတ်ရှမ်းပြည်နယ် သံလွင်အနောက်ဘက်ဒေသများသို့ မောဝ်၊လုံ၊လျန်၊လေ၊ခန္တီး လူမျိုးစုများကွဲ၍ အခြေချခဲ့သည်။ == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် ရှမ်းလူမျိုး များနှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင်များဖြစ်သည့်ညီနှောင်ဟုခေါ်ခဲ့သည့်ချင်းလူမျိုးနှင့်ဂျင်းဖေါခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ရှားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုသမိုင်းတွင်သိရှိခဲ့ရသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာ ဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တိုများ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက က ရင် လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအို့တောင်သူ များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] cums6i3xvorypvbzc2815wcg8jme3a9 881209 881206 2025-07-10T06:24:28Z EricOng77 132463 881209 wikitext text/x-wiki ပုဂံမတည်ထောင်မီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာသို့ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများစွာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် တိုင်းရင်းသားဖွဲ့စည်းမှုအပေါ် အရေးပါသက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် တောင်အာရှအရှေ့ပိုင်းရှိ လူမျိုးစုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများဆုံဆည်းရာအချက်အချာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာမြေတွင် မူလအင်ဒို-ချိုင်းနားဘာသာစကားသုံးလူမျိုးများဖြစ်သည့် မွန်-ခမာ (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အရင်ဆုံးနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကထင်ရှားစွာ သတ်မှတ်ကြသည်။<ref group="1">1</ref> ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင်လည်း အရှေ့အာရှဒေသတွင် အာအင်းကြီးမားစွာပြန့်နှံ့လာသည့် တရုတ်-တိဗက်အုပ်စု ဝင်လူမျိုးများလည်း တဖြည်းဖြည်းစွာ မြန်မာမြေသို့ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက် များစုသည် တောင်တန်းဒေသများတွင်နေထိုင်ကြပြီး တချို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းဒေသ များသို့ရောက်လာပြီး ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ထို တရုတ်-တိဗက်အုပ်မှာခွဲထွက်လာသောတိဗက်-ဗမာတို့၏ အစောဆုံးယဉ်ကျေးမှုသက်တမ်းသည်တရုတ်နှင့်ခေတ်ပြိုင် ငါးထောင်နှစ်ကျော်ရှိကြောင်း သမိုင်းရေးသားမှုအချို့နှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအချက်အလက်များမှတဆင့် ထင်ဟပ်သည်။ တိဗက်-ဗမာ အုပ်စုဝင် ဗမာလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများသည်လည်း နန်ကျောက်ရှိ အနွယ်တူ ယီလူမျိုးများ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ တောင်ဘက် မြစ်ဝှမ်းဒေသများသို့ ပြောင်းရွေ့အခြေချခဲ့ပြီး ပျူလူမျိုးများနှင့် ရောနှောက ဗမာလူမျိုးများဖြစ်လာကြသည်။<ref group="၂">၂</ref> ထိုအတူ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်း ကွမ်းရှီးနှင့်ကွမ်တုန်း ဒေသများမှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်လူမျိုးများ]] သည် လည်း မြောက်ပိုင်းမှဟန်တရုတ်လူမျိုးများ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အုပ်စုနှစ်ကွဲက အရှေ့တောင်အာရှဒေသသို့ အလုံးအရင်းဖြင့်ရောက်ရှိလာသည်။ ပထမအုပ်အစုသည်တောင်ဘက် သို့ သွား၍ သံလွင်အရှေ့ပိုင်းဒေသမှ ထိုင်းနိုင်ငံတစ်လျှောက်ဂုံ၊လူး၊ယွန်း၊ဒမ်၊ထိုင်း လူမျိုးစုများဖြစ်လာပြီး ဒုတိယ အုပ်စုသည် အနောက်ဘက်သို့ ရွေ့ပြောင်းကာ ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းကို ဗဟိုပြု၍ မိုင်းမောလုံနိုင်ငံထူထောင်ခဲ့ပြီး မွန်ဂိုများဝင်ရောက်လာ၍ တောင်ဘက်သို့ရွေ့က ယနေ့ခေတ်ရှမ်းပြည်နယ် သံလွင်အနောက်ဘက်ဒေသများသို့ မောဝ်၊လုံ၊လျန်၊လေ၊ခန္တီး လူမျိုးစုများကွဲ၍ အခြေချခဲ့သည်။ == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် ရှမ်းလူမျိုး များနှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင်များဖြစ်သည့်ညီနှောင်ဟုခေါ်ခဲ့သည့်ချင်းလူမျိုးနှင့်ဂျင်းဖေါခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ရှားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုသမိုင်းတွင်သိရှိခဲ့ရသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာ ဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တိုများ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက က ရင် လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအို့တောင်သူ များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] svnhs36joh47z2es3xd6qv3ij26mcql 881217 881209 2025-07-10T06:37:42Z EricOng77 132463 881217 wikitext text/x-wiki ပုဂံမတည်ထောင်မီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာသို့ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများစွာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် တိုင်းရင်းသားဖွဲ့စည်းမှုအပေါ် အရေးပါသက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် တောင်အာရှအရှေ့ပိုင်းရှိ လူမျိုးစုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများဆုံဆည်းရာအချက်အချာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာမြေတွင် မူလအင်ဒို-ချိုင်းနားဘာသာစကားသုံးလူမျိုးများဖြစ်သည့် [[မွန်-ခမာ]] (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အရင်ဆုံးနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကထင်ရှားစွာ သတ်မှတ်ကြသည်။<ref group="1">1</ref> ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင်လည်း [[အရှေ့အာရှ|အရှေ့အာရှဒေသ]]တွင် အာအင်းကြီးမားစွာပြန့်နှံ့လာသည့် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်အုပ်စု]] ဝင်လူမျိုးများလည်း မြန်မာ့မြေပေါ်လို့ တစ်စ တစ်စ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက် များစုသည် တောင်တန်းဒေသများတွင်နေထိုင်ကြပြီး တချို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း [[ဧရာဝတီမြစ်|ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း]]ဒေသ များသို့ရောက်လာပြီး [[ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများ]]ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ထို တရုတ်-တိဗက်အုပ်မှာခွဲထွက်လာသော[[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာ]]တို့၏ အစောဆုံးယဉ်ကျေးမှုသက်တမ်းသည်တရုတ်နှင့်ခေတ်ပြိုင် ငါးထောင်နှစ်ကျော်ရှိကြောင်း သမိုင်းရေးသားမှုအချို့နှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအချက်အလက်များမှတဆင့် ထင်ဟပ်သည်။ တိဗက်-ဗမာ အုပ်စုဝင် ဗမာလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများသည်လည်း နန်ကျောက်ရှိ အနွယ်တူ [[ယီ လူမျိုး|ယီလူမျိုး]]များ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ တောင်ဘက် မြစ်ဝှမ်းဒေသများသို့ ပြောင်းရွေ့အခြေချခဲ့ပြီး [[ပျူလူမျိုး]]များနှင့် ရောနှောက [[ဗမာလူမျိုး]]များဖြစ်လာကြသည်။<ref group="၂">၂</ref> ထိုအတူ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်း ကွမ်းရှီးနှင့်ကွမ်တုန်း ဒေသများမှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်လူမျိုးများ]] သည် လည်း မြောက်ပိုင်းမှဟန်တရုတ်လူမျိုးများ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အုပ်စုနှစ်ကွဲက အရှေ့တောင်အာရှဒေသသို့ အလုံးအရင်းဖြင့်ရောက်ရှိလာသည်။ ပထမအုပ်အစုသည်တောင်ဘက် သို့ သွား၍ သံလွင်အရှေ့ပိုင်းဒေသမှ ထိုင်းနိုင်ငံတစ်လျှောက် [[လူးလူမျိုး|လူး]]၊[[ဂုံရှမ်းလူမျိုး|ဂုံ]] ၊ယွန်း၊ဒမ်၊[[ထိုင်းလူမျိုး|ထိုင်း]] လူမျိုးစုများဖြစ်လာပြီး ဒုတိယ အုပ်စုသည် အနောက်ဘက်သို့ ရွေ့ပြောင်းကာ ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းကို ဗဟိုပြု၍ [[မိုင်းမော|မိုင်းမောလုံနိုင်ငံ]]ထူထောင်ခဲ့ပြီး မွန်ဂိုများဝင်ရောက်လာ၍ တောင်ဘက်သို့ရွေ့က ယနေ့ခေတ်ရှမ်းပြည်နယ် သံလွင်အနောက်ဘက်ဒေသများသို့ [[မောရှမ်းလူမျိုး|မောဝ်]]၊[[ရှမ်းလူမျိုး|လုံ]]၊[[တိုင်းလိုင်လူမျိုး|လျန်]]၊[[တိုင်းလေ့လူမျိုး|လေ]]၊ခန္တီး လူမျိုးစုများကွဲ၍ အခြေချခဲ့သည်။ == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် ရှမ်းလူမျိုး များနှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင်များဖြစ်သည့်ညီနှောင်ဟုခေါ်ခဲ့သည့်ချင်းလူမျိုးနှင့်ဂျင်းဖေါခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ရှားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုသမိုင်းတွင်သိရှိခဲ့ရသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာ ဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တိုများ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက က ရင် လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအို့တောင်သူ များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] ph1un71igks7k9yd3yuugwjikp6hfkm 881219 881217 2025-07-10T06:50:55Z EricOng77 132463 881219 wikitext text/x-wiki ပုဂံမတည်ထောင်မီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာသို့ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများစွာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် တိုင်းရင်းသားဖွဲ့စည်းမှုအပေါ် အရေးပါသက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် တောင်အာရှအရှေ့ပိုင်းရှိ လူမျိုးစုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများဆုံဆည်းရာအချက်အချာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာမြေတွင် မူလအင်ဒို-ချိုင်းနားဘာသာစကားသုံးလူမျိုးများဖြစ်သည့် [[မွန်-ခမာ]] (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အရင်ဆုံးနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များကထင်ရှားစွာ သတ်မှတ်ကြသည်။<ref group="1">1</ref> ဤအချိန်ကာလအတွင်းတွင်လည်း [[အရှေ့အာရှ|အရှေ့အာရှဒေသ]]တွင် အာအင်းကြီးမားစွာပြန့်နှံ့လာသည့် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်အုပ်စု]] ဝင်လူမျိုးများလည်း မြန်မာ့မြေပေါ်လို့ တစ်စ တစ်စ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက် များစုသည် တောင်တန်းဒေသများတွင်နေထိုင်ကြပြီး တချို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း [[ဧရာဝတီမြစ်|ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း]]ဒေသ များသို့ရောက်လာပြီး [[ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများ]]ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ထို တရုတ်-တိဗက်အုပ်မှာခွဲထွက်လာသော[[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာ]]တို့၏ အစောဆုံးယဉ်ကျေးမှုသက်တမ်းသည်တရုတ်နှင့်ခေတ်ပြိုင် ငါးထောင်နှစ်ကျော်ရှိကြောင်း သမိုင်းရေးသားမှုအချို့နှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအချက်အလက်များမှတဆင့် ထင်ဟပ်သည်။ တိဗက်-ဗမာ အုပ်စုဝင် ဗမာလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများသည်လည်း နန်ကျောက်ရှိ အနွယ်တူ [[ယီ လူမျိုး|ယီလူမျိုး]]များ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ တောင်ဘက် မြစ်ဝှမ်းဒေသများသို့ ပြောင်းရွေ့အခြေချခဲ့ပြီး [[ပျူလူမျိုး]]များနှင့် ရောနှောက [[ဗမာလူမျိုး]]များဖြစ်လာကြသည်။<ref group="၂">၂</ref> ထိုအတူ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်း ကွမ်းရှီးနှင့်ကွမ်တုန်း ဒေသများမှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်လူမျိုးများ]] သည် လည်း မြောက်ပိုင်းမှဟန်တရုတ်လူမျိုးများ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အုပ်စုနှစ်ကွဲက အရှေ့တောင်အာရှဒေသသို့ အလုံးအရင်းဖြင့်ရောက်ရှိလာသည်။ ပထမအုပ်အစုသည်တောင်ဘက် သို့ သွား၍ သံလွင်အရှေ့ပိုင်းဒေသမှ ထိုင်းနိုင်ငံတစ်လျှောက် [[လူးလူမျိုး|လူး]]၊[[ဂုံရှမ်းလူမျိုး|ဂုံ]] ၊ယွန်း၊ဒမ်၊[[ထိုင်းလူမျိုး|ထိုင်း]] လူမျိုးစုများဖြစ်လာပြီး ဒုတိယ အုပ်စုသည် အနောက်ဘက်သို့ ရွေ့ပြောင်းကာ ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းကို ဗဟိုပြု၍ [[မိုင်းမော|မိုင်းမောလုံနိုင်ငံ]]ထူထောင်ခဲ့ပြီး မွန်ဂိုများဝင်ရောက်လာ၍ တောင်ဘက်သို့ရွေ့က ယနေ့ခေတ်ရှမ်းပြည်နယ် သံလွင်အနောက်ဘက်ဒေသများသို့ [[မောရှမ်းလူမျိုး|မောဝ်]]၊[[ရှမ်းလူမျိုး|လုံ]]၊[[တိုင်းလိုင်လူမျိုး|လျန်]]၊[[တိုင်းလေ့လူမျိုး|လေ]]၊ခန္တီး လူမျိုးစုများကွဲ၍ အခြေချခဲ့သည်။ == ရှေးဟောင်း ရှမ်းနှင့်ကရင် အခြား လူမျိုးစုများ == မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဘက် တောင်ကုန်းအရပ်ဒေသများ တဝိုက်တွင် ပုဂံပြည်မတိုင်ခင် နှစ်ရာစု အတန်ကြာ လောက်ကပင် တရုတ်-တိဗက် လူမျိုးစုများသည် ဝင်ရောက် နေကြပြီး မိမိတို့နှင့် အနွယ်တူ လူမျိုးစုများအလိုက် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ပြီးစီး ကြောင်း သမိုင်းဝင်အထောက်အထား များတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ မိုးညှင်း ၊ မိုးကောင်း ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ ပိုင်း ရွှေလီမြစ်ဝှမ်း ပြည်နယ်များသည် ပုဂံပြည် မတိုင်မှီကပင် ထင်ရှားသည့်ပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ [[ပုဂံခေတ်]]မတိုင်မှီအထိ တိဗက်-ဗမာအုပ်စုဝင်များဖြစ်သည့်ချင်းလူမျိုး နှင့်ဂျိန်းဖော့ ခေါ် ကချင်လူမျိုးနွယ်များသည်ဝင်ရောက်ကြသည်ဟုထင်ယူဆခဲ့သည်။ ပါးစပ်ရာဇဝင်အရ “ လွန်ခဲ့သည့်ရာပေါင်းများစွာကမြန်မာပြည်စဝင်ချိန်တွင်အကိုဖြစ်သူချင်းကလေးရက်လောက်အရင်သွားနှင့်ပြီးသူသွားရာလမ်းမှတ်သားသိစေရန်ငှက်ပျော်ပင်ကိုတစ်ပင်ပြီးတစ်ပင်ခုပ်လျက် ရှိသည်ဟုဆိုခဲ့ကြသည်” ။ မြန်မာ နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း အရပ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ တို့ ဘာသာဘာဝ မြို့ပြပြည်နယ်များ တည်ထောင်၍ နေထိုင်ကြသည်။ ရှမ်း လူမျိုးစု များသည် ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ အထိ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှုနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ထိုအချိန်က [[တရုတ်]]ပြည်ယူနန်နယ် တွင် တန်ခိုး အင်အားကြီးမား လျက်ရှိ သည့် နန်ချို နိုင်ငံနှင့်သာ ပထဝီဒေသ အရ ဆက်စပ်နေသည် တကြောင်း။ လူမျိုးရေးအရ ဆက်စပ်နေသည် ကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ယခုခေတ် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် အရှေ့ပိုင်း တောင်ကုန်း အရပ်ဒေသများဘက်သို့ပြန့်နှံ့ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည့် ရှမ်းလူမျိုးစုများကဲ့သို့ ကရင်လူမျိုးစုများသည်လည်း ယခုခေတ် [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် မိုးဗြဲနယ်များတွင်၎င်း ၊ တောင်ငူ နှင့် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အရှေ့ဘက် တောင်တန်းဒေသများတွင်၎င်း ဝင်ရောက်နေကြပြီဟု အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ အချို့သမိုင်း သုတေသီများက ကရင်လူမျိုး များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သို့ရှေးအကျ ဆုံးဝင်ရောက်လာကြ သည့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင် များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည် ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင်အမျိုးသားများ အကြောင်း ရေးသားခဲ့သည့် မာရှယ်ဆိုသူက ကရင်လူမျိုးများသည် နီဂရစ်တို(negrito) များ မြန်မာနိုင်ငံ၌နေထိုင်စဉ် ရှေးပဝေသဏီ အချိန်လောက်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင် လျက်ရှိသည် ဟု ယူဆကြောင်းယင်း၏ စာအုပ်တွင် ရေးသား ဖော် ပြထားသည်။ မွန် ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္မိသထုံကို မတည်ထောင်မှီက ကရင်လူမျိုးနွယ်စုဖြစ်သည့် ပအိုဝ်း များသည် သထုံဘက်သို့ ဝင်ရောက်လျက် ရှိပြီဟု ရေးသားထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ * ဒေါ့ဗ် မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ == ရှေးဟောင်းမြန်မာလူမျိုးများ == [[အာရှတိုက်]]ဆိုင်ရာဘာသာဗေဒပညာရှင်များက မြန်မာလူမျိုးများသည် [[တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ|တရုတ်-တိဗက်မိသားစု]]အုပ်စုဝင် တမျိုးဖြစ် သည်ဟု အတည်ပြုထားကြသည်။ တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ၏ အဆိုအရ ဗမာတို့၏ဘိုးဘေးများသည် တရုတ်ပြည် အနောက်မြောက် ချင်းဟိုင်နှင့် ကန်စုနယ် များတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုယူဆကြသည်။မြစ်ဝါမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အုပ်စုငယ်များအချိုချို ခွဲထွက်ကာ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသသို့ခွဲထွက်သွားသောလူမျိုးစုသည် ဆိုက်ဘေးရီးယားဒေသမှ လူမျိုးစုငယ်များနှင့်ရောနှော၍ ဟန်တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်လာပြီး အနောက်တောင်ဘက်သို့ခွဲထွက်လာသောအုပ်စုသည် အရှေ့တိဗက်ဒေသတွင် အုပ်စုငယ်အများအပြားကွဲထွက်ကာ တိဗက်လူမျိုး၊ဗမာလူမျိုး၊ယီလူမျိုးများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက်တောင်ဘက်ယူနန်ဒေသသို့တရွေ့ရွေ့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင်ယူနန်နယ်တွင် [[လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|လိုလို-ဗမာ]][[ယီ လူမျိုး|အနွယ်ယီ(လိုလို)လူမျိုး]] ၏[[နန်ကျောက်|နန်ကျောက်နိုင်ငံ]]သည် အင်အားကြီးမားလာသည့် ထိုင်းရှမ်းများ၏ပြည်နယ်ကြီး ၆ ခုကို နန်ချောင်းနိုင်ငံ အဖြစ် ပထမ ဆုံး သိမ်းသွင်းနေသည့် ကာလ ဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုး များသည် ယူနန်နယ်တွင် နန်ကျောက် များနှင့် နှစ်အတန်ကြာ နေထိုင် လာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တရုတ်ရာဇဝင် ဆရာကြီး ဖန်ချုံ၏ မှတ်တမ်း၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးအကဲ အားမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ထိုင်း ရှမ်းများက စောမင်းဟု ခေါ် ဝေါ် ကြောင်း ရေးသားထားသည်။ထိုသို့ဖြင့်လွှတ်လပ်မှုကိုမြတ်နိုးသော ဗမာလူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ပတ်သက် ၍ အကြား အမြင်များသည့် သမိုင်းဆရာ ဂေါ်ဒွင်လုစ်၏ အဆိုအရ ထိုအုပ်စုသည် ရှေးဦးစွာ ကျောက်ဆည်နယ်သို့ ဝင်ရောက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းသို့ ပြန့် နှံ့သွားသည် ဟုဆိုသည်။ မြန်မာတို့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အခြေစိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယူနန်ကုန်းမြင့်မှာ ဝင်ရောက်လာသော တိဗက်-ဗမာ အနွယ်ဝင် လိုလို-ဗမာအုပ်စုသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသော [[တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ|တိဗက်-ဗမာအုပ်စု]]ဝင် ပျူလူမျိုးများ နှင့် ရောထွေးနေထိုင်ရာမှ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ခန့်အတွင်း ပျူလူမျိုး များနှင့် သွေးရောနှော သွားကြပြီး လူမျိုးကြီးနှစ်မျိုး ပေါင်းစပ်လိုက်ကြသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည် ဖြင့် အစစ အရာရာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုးရာစု နှင့် ဆယ်ရာစုခန့်လောက်တွင် မြန်မာ နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဒေသ အားစည်းလုံးသိမ်းသွင်းပြီး ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံမင်းဆက်ကို စတင်ခဲ့၍ ဗမာယဉ်ကျေးမှု၊စာပေ၊ဗမာလူမျိုး အဖြစ်စတင်အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်း * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် == ပျူနိုင်ငံ == ထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားရှမ်းများ ဝင်ရောက်မလာမှီ ယခုထိုင်းလင်းခေါ် ယိုးဒယားနိုင်ငံတွင် အရှေ့အာရှတိုက်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ်ဝှမ်းတဝိုက်တလျောက် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့ သည့် ခမာလူမျိုးများ၏ ကမ္ဗောဒီးယားနိုင်ငံခေါ် ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီး ရှိသကဲ့သို့ ၃ ရာစုမတိုင်မှီကပင် ဗီ ယက်နန်ဘက်တွင် စမ္ပပြည်များ တည်ရှိခဲ့သည်ကို ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အဆောက်အဦးများ၊ ရှေး ဟောင်း ကျောက်စာများ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည့်၊ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနံမြစ်ဝှမ်းမြောက်ပိုင်း ဒေသအား ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသအား အယုဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရာဝတီပြည်ဟု ဖေါပြထားသည်။ ထိုအချိန်ကာလတွင် ထိုင်းရှမ်းများသည် တရုတ်ပြည်ယူနန်နယ်တွင် နန်ချိုနိုင်ငံအား တည်ထောင်၍ တ ရုတ် ဧကရာဇ်အား လက်ဆောင်ဘဏ္ဍာ ဆက်သရသည့် တရုတ် လက်အောက်ခံ တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်၊ ပျူလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင် တရုတ်စာပေ ထန်ရာဇဝင်ဟောင်းများမှ ကောက်နုတ်ဖေါပြရလျှင် [[ပျူလူမျိုး]]များအား ၄ ရာစုလောက်ကပင် များစွာတိုးတက် ယဉ်ကျေးသည့် လူမျိုးတမျိုး ဖြစ်ပြီး ၈ ရာစု လောက်တွင် ကြီးကျယ်ခန်းနား အံ့ဩဖွယ်ရာမြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးပေါင်း ၁၈ နယ်မျှရှိ ကြောင်း ဘုရင်မင်း၏ အမည်ကား မဟာရာဇာတည်း ။ အမတ်ချုပ် အမည်က မဟာသေနတည်း။ မင်းကြီး မဟာရာဇာသည် ခရီးတိုသွားသည့်အခါ ရွှေကြိုးခတ်သည့် ထမ်းစင်စီးပြီး ။ ခရီးရှည်သွားလျှင် ဆင်စီးသည်။ မိဖုရားမောင်းမတရာကျော်ရှိသည်၊ မြို့တော်တံတိုင်းဝန်းကျင်အား စဥ့်အုတ်နှင့်စီထားသည်။ ကျုံးကမ်းပါးကို အုတ်စီသည်။ တံတိုင်းအတွင်း၌ သောင်းပေါင်းများ စွာသော မိသားစုများ နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်း တစ်ရာကျော်ရှိသည်။ ကျောင်းပရဝုဏ်က အစ အခန်းများပါ ရွှေငွေမွမ်းမံ၍ အနီအဝါစသည့် တောက်ပသည့်ဆေးများရေးခြယ်ထားသည်။ ချိတ်ရောင်ခံ ဆေးသုတ်၍ ပန်းထိုး ကော်ဇောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ လူအများသည် မေတ္တာရှေ့ထားပြီး သတ္တဝါအများကို သတ်ဖြတ်ညှင်းဆဲရန် ဝန်လေးသည်။ မာန်မာန နှိမ့်ချ၍ ရည်မွန်သည်ကို တန်ဘိုးထားသည်။ စကားအပြောအဆိုနည်း၍ ဗေဒင်ဆရာပေါသည်။ ဤမျှကြီးကျယ် ထင်ရှားသည့် ပျူလူမျိုးများသည် ၉ ရာစုလောက်တွင် နန်ချိုထိုင်းရှမ်းများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးမှုကို ခံလိုက်ကြရသဖြင့် ပျူ လူမျိုးများ တည်ထောင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ပြည်နယ်များသည် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ ထို့အတူ လူမျိုးတမျိုးအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပဲ ကစဥ့် ကလျား ဖြစ်သွားရတော့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးနှင့်သရေခေတ္တရာ == ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်း နယ်စပ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည့် သာကီဝင် မင်းတပါး ဖြစ်သည်၊ မင်းသား၏ အဘိုးသည် သာကီဝင် လူမျိုးနွယ်စုအတွင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဧရာဝတီ မြစ်ညာအရပ် တကောင်းတွင်လာနေသည်။ ထိုမင်းအမည်မှာ အဘိရာဇာဟုခေါ်သည်။ ကြီးမြတ်သော မင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ အဘိရာဇာမင်း ကွယ်လွန် သည့်အခါ သားနှစ်ပါးက နန်းလုကြရာ အကြီးက တောင်ဘက် သို့ထွက်လာပြီး ရခိုင်ဓညဝတီသို့ရောက်သွား သည်။ မင်းသားအငယ်က အထက် အညာကို အနိုင်ရလိုက်သည်။ တကောင်း နန်းဆက်မှာ ကံရာဇာငယ် ကစသည့် မင်းဆက် ၃၂ ဆက် မြောက်တွင် နန်ချို ရှမ်းများရောက် ဖျက်ဆီး၍ ပြည်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ပြည်ပျက်စဉ် အစု ၃စု ကွဲကာ တစုသည် ဧရာဝတီမြစ်ရိုး တကောင်း တောင် ဘက် မလယ်အရပ်တွင် အခြေချ နေထိုင်ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင့်ငါးရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား လက်ထက်ကဟု ဆိုသည်။ အဘိရာဇာအား ဘိုးဘွားအရာမှ နှင်ထုတ်သည့် သဘောမျိုးနှင့် သာကီဝင် မင်းတပါးဖြစ်သည့် ဓဇရာဇာသည် မလယ်အရပ်သို့ ရောက်လာပြန်ပြီး ယင်းအရပ်တွင် ခိုကိုးနေသည့် သာကီဝင် မင်းသမီးတဦးနှင့် လက်ထပ်ပြီး ပျူမင်းဆက်ကို တကောင်းတွင် ထပ်၍ ထူထောင်ကြပြန်သည်။ ၁၇ နှစ် မြောက်မင်းသည် မဟာရာဇာမင်းကြီးဟု သောဘွဲ့အမည်ဖြစ်သည်။ မဟာရာဇာမင်းကြီး တွင် နန်းဆက်ခံမည့် သားတော်မရှိ၍ ယောက်ဖတော် ခေပဒုတအား အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည် ခေပဒုတ မင်းသားသည် ရန်သူအား နှိမ်နင်းရန် တပ်ထွက်လာပြီး ရန်သူအား နှိမ်နင်းပြီးနောက် မူလနေထိုင်ရာနှင့် အလွန်ကွာဝေးသည့် နေရာရောက်နေသောကြောင့် နောင်အခါ သရေခေတ္ကရာဖြစ်မည့် နေရာတွင် ရသေ့ဝတ် လိုက်သည်။ ရသေ့ကြီး၏ ယောက်ဖ မင်းကြီးတွင် မျက်မမြင် မင်းသား ညီနောင်နှစ်ပါး ရှိသည် ။ မွေးစကပင် ဖျောက်ဖျက်ရန် မင်းကြီးက ခိုင်းသော်လည်း မယ်တော်က တိတ်တဆိတ် မွေးထားခဲ့သည်။ ညီနောင်မင်းသား နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ မင်းကြီးကသိပြီး ဖေါင်ပေါ်တင်ကာမြစ်ထဲမျှောလိုက်သည်။ မြစ်တွင် မျှောပါ လာရင်း မျက်စေ့ အလင်းရသည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း အကြေအရပ်တွင်ရှိသည့် ဦးကြီးရသေ့နှင့်တွေ့ကာ ဦးကြီး ရသေ့၏ အစီအမံအတိုင်း မဟာသမ္ဘဝမင်းသားနှင့် ပျူမင်းသမီး နန်းခမ်းအား ထိမ်းမြားစေပြီး ပျူတို့အား အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်စေသည်။ ထိုသူတို့မှ ဒွတ္တဘောင်မင်းသားကိုဖွားမြင်သည်။ ဒွတ္တဘောင်မင်းဖြစ်သည့်အခါ အလွန်ကျယ်ဝန်းသည့် သရေခေတ္တရာမြို့ကြီးအားတည်ဆောက်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ တော်အား ထောက်ပံ့ပြီး နေ့စဉ် ရဟန်းသံဃာ သုံးသောင်းအား ပစ္စည်းလေးပါး လှူသည်။ ဒွတ္တ ဘောင်းမင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည့် ဘုရားများ မှာ သောကြမဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ဘောဘော ဘုရား၊ ပုထိုးကြီးဘုရား များဖြစ်သည်။ သို့သော် မင်းကြီးသည် သာသနာမြေ ( ဘုန်းကြီးကျောင်း ) မြေအား သိမ်းယူခဲ့သောအမှုကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုအား မရတော့ပဲ အခွန်အကောက်များ ရရှိမှု နည်းပါးခဲ့သည်။ မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်တိုင် တိုင်းခန်း လှည့်လည်၍ အခွန်ခံထွက်ပြန်ရာ ၊ ပန်ထွာ (တောင်တွင်းကြီး) မင်းသမီးနှင့်တွေ့ပြီး ပန်ထွာမင်းသမီး အား ယစ်မူးရင်း မဆင်မခြင်သွားလာရာမှ မုန်တိုင်းမိကာ ရေနစ်ပျောက် ဆုံးသွားသည်။ ရာဇဝင်ကျမ်းတို့တွင် ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီး အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြကြရာတွင် အရေးပါဆုံး အချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာအား စည်ပင်ထွန်းကား ရန် ဘုရင်များသည် ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း သာသနာအား ထိခိုက် ဖွယ်ရာတစုံတခု လုပ်မိသည်နှင့် ဘေးဒဏ်သင့်၍ ပျက်စီးရပုံကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားဖေါပြကြသည် ကို လေးနက်စွာ သံဝေဂ ယူသင့်ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး - ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ သမိုင်း စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈၁ မှ ၁၈၈ ထိ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ == ရှေးဟောင်းရခိုင်လူမျိုးများ == ပျူနှင့်အနွယ်တူ ကမ်းယံလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသ ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သည့် အချိန် ကာလလောက်မှာပင် အနောက်တိဗက် အနွယ်ဝင် အခြားလူမျိုးစုများ သည်လည်း ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ များသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများဘက်မှ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းများကို လေ့လာသည့်အခါ ရှေးအကျဆုံး မင်းဆက်များနှင့်ပြည်နယ်များသည် စစ်တွေပတ်ဝန်း ကျင် ဒေသတဝိုက်လောက်တွင် အခြေခံသည်ကို အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းဒေသများသို့ ဝင်ရောက်ခြေချသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများမှာ ပျူနှင့်အနွယ် တူ ကမ်းယံလူမျိုးများသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း အရပ်ဒေသများမှ တဆင့် ဝင်ရောက်လာဖွယ်ရာ ရှိ သည်။ ရခိုင်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ ရေးသားဖော်ပြထားသည်မှာ [[ဗုဒ္ဓ]] ပွင့်တော်မမူမှီ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်မှစ၍ ဓညဝတီ ကို တည်ထောင်သည့် မာရယု မင်းဆက် ၅၄ ဆက်မျှ စိုးစံခဲ့ ကြောင်း ဒုတိယ အကြိမ်ဓညဝတီကိုတည်ထောင်သည့် ကံရာဇာကြီးမင်းဆက် ၂၉ ဆက်မြောက် စန္ဒသူရိယမင်းသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ခေတ်ပြိုင် ဖြစ်ပြီး မဟာမုနိရုပ်ပွားတော်ကို သွန်းလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသား ဖော်ပြကြသည်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် သမိုင်းဝင်ထောက်အထားများအရ ပုဂံပြည်မတိုင်မှီ ရာစု နှစ်များစွာကပင် ပြည်နယ်ကလေးများ မင်းဆက်များ ထူထောင်ပြီးစီးကြောင်း တွေ့ရှိရသည် အထူးသဖြင့် ဝေသာလီ သပိတ်တောင် ဓညဝတီပြည်နယ်များသည် သူ့ခေတ်နှင့် သူ့အခါ ထင်ရှားကြီး ကျယ် သည့်ပြည် နယ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတခုလုံးကိုစည်းလုံးသိမ်းသွင်းသည့် မင်းဆက် များ မရှိခဲ့ပေ။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်းရှိ သံတွဲသည် ၁၃ရာစုခန့်အထိ သီးခြားကင်းလွတ်ခဲ့သည့်ပြည်နယ်ဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးကို စတင်စည်းရုံးခဲ့သည့် ပုဂံမင်းဆက်ဘုရင်များ၏ လက် အောက်ပြည်နယ်များအဖြစ် ကျရောက်ခြင်း မရှိဘဲ သီးခြားကင်း လွတ်ခဲ့သည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရခိုင်ရာဇဝင် ။ အောင်သာဦး * စန္ဒမာလာလင်္ကာရ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ် ရခိုင်သမိုင်း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်း ဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၁ ) == ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများနည်းတူမြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းနှင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ သာသနာကို အခြေခံ အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ လူမျိုးကြီး တမျိုးမှာ မွန်ခမာ အနွယ်ဝင် မွန်လူမျိုး များဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ တိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့် အိုနယ်လုစ်နှင့် ဟာဘတ် အေစတက်တို့က အာရှတိုက် တောင် ပိုင်းဒေသများသို့ ဦးစွာဝင်ရောက်လာ သည့် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များဟု ဆိုကြသည် သို့သော် တိဗက်တရုတ်နှင့်ထိုင်းအနွယ်ဝင်များနှင့် မဆိုင်ပဲ ဩစထရို အေရှတစ် အုပ်စုဝင် လူမျိုးနွယ်များအဖြစ် မွန်ခမာလူမျိုး များအား သတ်မှတ်ကြသည်။ အိန္ဒိယပြည် ဒဏ္ခိဏ ကုန်းမြေတဝိုက်ရှိ မွန်းဒတ်စ် လူမျိုးများ ၊ ဘင်္ဂလားနယ်ရှိ ဆန်သာလ် လူမျိုးများ ၊ အာသံနယ်ရှိ ခါဆီး လူမျိုးများ ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပလောင် ။ ၀ ။ မွန်လူမျိုး များသည် မူလက လူမျိုးတမျိုးတည်းဖြစ် လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက် လာကြရင်း အိန္ဒိယ ၊ မြန်မာ ၊ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် ဒေသများသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြ သည်ဟု သမိုင်းသုတေသီများက ယူဆကြသည်။ မွန်လူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက် မလာခင်က ငှင်း တို့နှင့်အနွယ်တူ ခမာလူမျိုးများနှင့် အတူ အင်ဒိုချိုင်းနား တဝိုက်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း သမိုင်းဝင်အ ထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ၁၃ ရာစု လောက်ကမှ ယိုးဒယား ( ထိုင်းလင်း ) များ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒို ချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ် မဲနံမြစ် ဝှမ်းဒေသ တဝိုက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မြို့ဟောင်းမြို့ပျက်များ ၊ ဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများကို တွေ့ ရှိရသည်။ မွန်ရာဇဝင်ဟောင်းများ၌ မဲနှံမြစ်ဝှမ်း မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ယောနကတိုင်း ဟရိပုဥ္စပြည်နယ် ၊ တောင်ပိုင်းဒေသကို အယဇ္ဈယတိုင်း ဒွါရဝတီပြည်နယ်ဟု ရေးသား ဖော်ပြကြပြီး အာရပ် ခရီးသွားမှတ်တမ်းများတွင် လည်း သုဝဏ္ဏဘုမ္ဓိတိုင်း၏ ကြီး ကျယ်ခန်းနားပုံကို ရေးသားထားကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများ သည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်း ဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပြီး ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြား ယဉ်ကျေးမှု များကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ တင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းမွန်လူမျိုးများ ( ၂ ) == ၃ ရာစု ခန့်ဝန်းကျင်လောက်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည့် စမ္ပပြည်နယ်နှင့်၎င်း ၊ ၅ ရာစု လောက်တွင် စတင်တည်ထောင် ၍ ၁၃ ရာစု ခန့်လောက်အထိ အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်နှင့် အရှေ့အာရှတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် ကြီးကျယ် ကောင်းစားခဲ့သည့် ခမာ လူမျိုးများ ၏ ကမ္ဗောဇနိုင်ငံတော်ကြီးနှင့် ရှေး ဟောင်းမွန်လူမျိုးများသည် ဆက်သွယ်မှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် မဲနံ မြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက်တွင် နှစ်ကာလ များစွာ နေထိုင်ပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ဒေသ ဖြစ်သည့် တနင်္သာရီ ဘက်သို့ ပြန့်နှံဝင်ရောက်လာကြသည်။ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းများနှင့် ၊ စစ်တောင်း ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ပဲခူးဘက်သို့ ပြန့်နှံ့လာပြီး ၉ ရာစုနှစ်ခန့်တွင် ဥဿာပဲခူးပြည်နှင့် မာလ မင်းဆက်ကို ထူထောင်ကြသည်။ ထိုသို့ထူထောင်စဉ် မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကိုအခြေစိုက်ထူ ရန်ကြိုးပမ်း အားထုတ်ကြသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ချိုလာမင်းဆက်ဘုရင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ကြရသည့် စစ်ပွဲများအကြောင်းအားမွန်ရာဇဝင်များ၌ ရေးသားထားသည်။၁ဝရာစုခန့်က အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းချိုလာမင်းဆက် ရာဂျန်ဒရာမင်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ဖော် ပြထားသည်။ ခမာ လူမျိုးတို့၏ ကမ္ဗောဒီးယား နိုင်ငံ တန်ခိုးကြီးမားခဲ့စဉ်က မွန်လူမျိုး တို့၏ မြို့ပြ ပြည်နယ်များကို ယင်း တို့ နိုင်ငံ၏ အစိပ်အပိုင်းတခုအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ အနော်ရထာမင်းလက်ထက်တွင် ဥဿ ပဲခူး အား မဲနံမြစ်ဝှမ်းမှ ဂျွန်းစစ်သည်များ လာရောက် တိုက်ခိုက်၍ [[အနော်ရထာ]]ဘုရင်၏ တပ်များက သွားရောက်ကူညီရကြောင်း ရာဇဝင်သမိုင်းများ၏ ရေးသားထားချက်များကိုလည်း ဆက်စပ်လေ့လာကြည့်နိုင်သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးများသည် တနင်္သာရီမှ ပဲခူးအထိပြန့်နှံ့လာပြီး ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ် ဒေသတခုလုံးသို့ ပြန့်နှံ့သွားကြသည်။ ရန်ကုန် မြောင်းမြ ပုသိမ် ဖျာပုံ ကျိုက်လတ် တွံတေး ဒေးဒရဲ လပွတ္ကာ ဓနုဖြူ ကျုံပျော် မြို့များသည် မွန်လူမျိုးများ တည်ထောင် ခဲ့ကြသည့်မြို့ပြများ ဖြစ်ပြီး အခေါ် အဝေါ် များသည်လည်း မွန်လူမျိုးတို့ ဝေါဟာရများ ဖြစ်သည်။ ၁၄ ရာစုခန့်လောက်တွင် ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့ အပြည်ပြည် အကွဲကွဲ အပြားပြား အမင်းမင်း ဖြစ်နေခြင်း အား ရာမညတိုင်းကို စတင်ထူထောင် သည့် ဝါရီရူမင်းဆက် ရာဇာဓိရာဇ်ဘုရင်က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စည်းလုံးသိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း မွန်လူမျိုးတို့၏ မြို့ဟောင်းများ စေတီများ ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများအား လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွင် ရှေးဟောင်း ပျူလူမျိုးများကဲ့သို့ ဗြဟ္မဏနှင့် မဟာယနများကို မတွေ့ရှိရဘဲ ထေရဝါဒဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများကိုသာ တွေ့ရှိရသည်။ ပိသုကာနည်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းသို့နွယ်ကာ ပါဠိစာပေကိုသာသုံးစွဲပြီး အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအရှေ့တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသသုံး ပါလဝအက္ခရာမျိုးနှင့် ဆင်တူလေသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ ။ ဗညားဒလ * အရှေ့တောင်အာရှ ရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာ ရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦး ဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့် ရခိုင် ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ == ရှေးဟောင်းပျူလူမျိုးများ == သဘာဝ အရိုင်းသက်သက်မျှသာ ရှိသေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပထမဦးဆုံး တိုးဝှေ့ဝင်ရောက်လာသည်မှာ အနောက်တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူနှင့်အနွယ်တူ ရှေးဟောင်းလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယ ပြည် အရှေ့ဘက်ဒေသများမှ အစုစု ကွဲကာ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် သို့ ပြန့်နှံ့သွားကြဟန်ရှိသည်။ ရခိုင်ကမ်း ရိုးတန်းဒေသသို့လည်း ဝင်ရောက်သွားကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း ဒေသတဝိုက် တွင် ပျူလူမျိုးများနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ရှေးဟောင်းမြို့ပျက်များ၊ အသုံးအဆောင်များအား ရှာဖွေတူးဖော် တွေ့ရှိချက်အရ ရှေးဟောင်း ပျူ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း [[ရွှေဘို]] [[မုံရွာ]] အလောင်းတော် ကဿပ ဖိုးဝင်းတောင် ၊ ဟန်လင်းကြီး၊ တကောင်း၊ မြင်းခြံ၊ [[ပုဂံ]]၊ ပုပ္ပား၊ [[မကွေး]]၊ မင်းဘူး၊ သရက်၊ တောင်တွင်းကြီး ရမည်းသင်း၊ ညောင်လွန်၊ ပြည်၊ မှော်ဇာနယ်များတွင် မြို့ပြပြည်ရွာများ ထူထောင်ခဲ့ကြ သည်ဟု အထောက်အထား အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရသည်။ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းအား တူးဖော်သည့်အခါ ဝိကရာမနှင့်ဝါရမမင်းဆက်များ ၏ အရိုးအိုးများကို ရှာ ဖွေတွေ့ရှိရသည်။ ဝိကရာမနှင့် ဝါရမမင်းဆက် များသည် ၊ ၇ ရာစုခန့်လောက်က သရေခေတ္တရာတွင် စိုးစံခဲ့ ကြောင်း အရိုးအိုးများပေါ် တွင် ကမ္ဗည်း ထိုးထားသည့် စာတမ်းများက အ ခိုင်အမာသက်သေခံ လျက်ရှိသည်။ ယင်းအနောက် တိဗက်အနွယ်ဝင် ပျူ လူမျိုးများနှင့် အနွယ်တူလူမျိုး များသည် အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်းဒေသ သို့ ရောက်နှင့်နေကြသော အင်ဒိုအာရိယန်များနှင့် နှစ်ကာလ အတန်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော ကြောင့် အင်ဒို အာရိယန်များထံမှ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဆက်ခံရရှိလာဖွယ်ရှိသည်။ တူးဖော်တွေ့ ရှိရသည့် ကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများ၊ ရုပ်တုဆင်းထုများကိုကြည့်၍၊ ဗြဟ္မဏ၊ မဟာယန ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်ဖြင့် ရောထွေးနေကြောင်း ထင်ရှားစွာ တွေ့ ရသည်။ ပျူတို့၏ ဗိသုကာနည်းမှာ ၊ အိန္ဒိယပြည် ဂုတ္တခေတ်သို့နွယ်နေပြီး သက္ကတနှင့် ပါဠိစာပေများကိုသုံးစွဲကြောင်း သိရသည်။ အက္ခရာ အရေးအသားမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ သုံးဗြဟ္ဓီသို့နွယ်သည့်ကဒမ္ဘ အက္ခရာမျိုးနှင့်ဆင်တူလေသည်။ သမိုင်းဝင်တရုတ်နန်းတွင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တရုတ်စာပေများ ၌ မြန်မာနိုင်ငံ ပျူလူမျိုးများသည် ၄ ရာစုလောက်ကတည်းက တိုးတက် ယဉ်ကျေးလျက်ရှိသည့် လူမျိုးအဖြစ်ဖော်ပြထားသည်။ ၈ ရာစုလောက်တွင် ပျူလူမျိုးများတွင် ကြီးကျယ်ခန်းနားပြီးအံ့ဩလောက်ဖွယ်ရာ မြို့ကြီး ၅ မြို့နှင့် ပြည်နယ်ကလေးများ ၁၈ နယ် မျှရှကြောင်း ပျူမင်းသားအရှင်သခင်များတွင် အချွေအရံများ ကျေးကျွန်သင်းပင်းများရှိကြောင်း ယူနန်နယ် နန်ချိုဘုရင်သည် ပီကင်းတရုတ်ဧကရာဇ်ဘုရင်ထံ အဖူးအမျှော် လာရောက်သည့်အခါ သံအဖွဲ့နှင့်အတူ ပျူ မင်းသားအကြီးအကဲနှင့် ကချေသည် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လည်းပါလာကြောင်း ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) == ပုဂံပြည်မတိုင်ခင်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထေရဝါဒသာသနာ == ရှေးနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်လောက်က အင်ဒို အာရိယန်လူမျိုးများ ဂင်္ဂါ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အိန္ဒူမြစ်ဝှမ်းများသို့ မ ဝင်ရောက်မပြန့်နှံ့မီနှင့် မောင်းဂွတ် အနွယ်ဝင်များ အာရှ တိုက်အရှေ့ပိုင်း အရှေ့တောင်ပိုင်းများသို့ မဝင်ရောက် မပြန့်နှံ့သေးမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်လက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့ သည့် ရှေးဟောင်း လူမျိုးများ နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသများနှင့် ပဲခူးခရိုင်၊ မြင်းခြံ၊ ပခုတ္ကူ၊ သရက်၊ မကွေးခရိုင်နှင့် ရခိုင် တနင်္သာရီကမ်းရိုးဒေသများတွင် အနှံ့အပြားရှာဖွေတူးဖော်ရရှိခဲ့သည်၊ ကျောက်ခေတ် လူမျိုးများ နောက်ပိုင်း ၊ [[အာရှတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်းများသည်မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တွင် နှစ်အတန်ကြာနေထိုင် သွားကြ သည်ဟု ယူဆရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်တွင် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် က နေထိုင်သွားခဲ့ကြသည့် အင်ဒိုနီး ရှင်း များအား ရှေးခေတ် ပထဝီီပညာရှင်ကြီး တိုလေမီက လူသားစား အရိုင်းအစိုင်းများ ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။ မြိတ် ကျွန်းစုတဝိုက်ရှိ ဆလုံလူမျိုးများသည် အင်ဒိုနီးရှင်း အကြွင်းအကျန်များဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြ သည်။ နောက်ပိုင်း အင်ဒိုအာရိယန်လူမျိုးများသည် အိန္ဒိယပြည်သို့၎င်း။ မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင်များသည် အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်းများသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ ယင်းလူမျိုးကြီး နှစ်မျိုးသည် အာရှတိုက်သို့ ဝင်ရောက်လာကြပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြ သည်ကို အာရှတိုက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းပညာရှင်များက လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ငါးရာနှင့် သုံးထောင်ခန့်အကြားဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မောင်းဂွတ်အနွယ်များအား အိန္ဒိယ ပြည်တွင် အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် အရှေ့တိဗက်နှင့် အနောက်တိဗက်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွားသည်။ အရှေ့တိဗက်အုပ်စုက တရုတ်ပြည် ယူနန် နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားပြီး အနောက် တိဗက်အုပ်စုက အိန္ဒိယပြည် တွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ အနောက် တိဗက်အုပ်စုကို အင်ဒိုအာရိယန်များက ဖိသဖြင့် မဏိပူရ၊ အာသံနယ်များမှ တဆင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်။ တရုတ်ပြည် ယူနန်နယ်ဘက်သို့ ဝင်ရောက်သွားကြသည့် အရှေ့တိဗက်အုပ်စုသည် တရုတ်က ဖိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ အစုစုကွဲပြီးဝင်ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မောင်းဂွတ်အနွယ်ဝင် မွန်ခမာ လူမျိုး စုများသည် အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်ဒေသများသို့ သမိုင်း၏ ခပ်စောစော အချိန်ပိုင်းလောက်ကပင် ဝင်ရောက်နေကြပြီဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့ သည့် နှစ်ပေါင်း၂၀၀၀ နှင့် ၂၅၀၀ ကြားတွင် တရုတ်ပြည် ချင်မင်းဆက် ဘုရင်များသည် ယခင်က လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲ အပြားပြား ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည့်ပြည်နယ် များအား တရုတ်ပြည်ကြီး တပြည် ဖြစ်လာရန်စည်းလုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ အိန္ဒိယပြည် ( တောင်ပိုင်း မှလွဲ၍ ) စန္ဒဂုတ်မင်း ဆက်ဘုရင်များ သည် လူမျိုးစုအလိုက် အကွဲကွဲအ ပြားပြား ဖြစ်နေပေါ်နေကြသည့် ၊ မာဂဓ ၊ ဝိဒေဟ ၊ ကောသလ ၊ ပဥ္စလာစသည့် ပြည်နယ်များကို သိမ်းသွင်းပြီး အိန္ဒိယပြည်ကြီးကို စည်းလုံးနိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုသမိုင်းများသည် အထောက်အထား ခိုင်လုံသည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ပြည်တို့၏ သမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်များဖြစ်သည်၊ ---- ကျမ်းကိုး * မိတ်ဆိနာ-ခေတ်ဦးဖုနန်-ဖန်-ပျူ နှင့်ရခိုင်ယိုးဒယားသင်းဂျာနယ်။ * ဒေါက်တာသန်းထွန်း ၏ ပျူတွေဘယ်ပျောက်သွားသလဲ * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * ဖန်ချုံ ( တရုတ်ရာဇဝင်ဆရာကြီး ) * ထန်တရုတ်မှတ်တမ်းဟောင်းများ * ရှေးဟောင်းမြန်မာခေတ်ဦး ပုဂံ နယူးယောက်။ ဂျေဂျေအော်စတင်။ -၁၉၆၉ လုစ် * အရှေ့တောင်အာရှရာဇဝင်၊ ဟော-၁၉၅၅ * မြန်မာရာဇဝင် (ဟာဗေး ၁၉၂၅) * ရှမ်းလူမျိုးများအကြောင်း။ ဒေါ့ဗ် == မူရင်း ရင်းမြစ် == [http://www.mathetzin.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190930174225/http://www.mathetzin.com/ |date=30 September 2019 }} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] selc3kjhl3x7inmx3dic61urcsxktzr 0 7510 881210 867423 2025-07-10T06:26:35Z Salai Rungtoi 22844 /* ဘဝနိဂုံး */ 881210 wikitext text/x-wiki {{Infobox President |name = ဦးစိန်လွင် |image = President_Sein_Lwin.JPG |imagesize = |smallimage = |caption = |order = |office = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ စာရင်း|ဆဋ္ဌမမြောက်]] [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]] |term_start = ၂၇ ဇူလိုင် ၁၉၈၈ |term_end = ၁၂ ဩဂုတ် ၁၉၈၈ (၁၆ရက်ကြာ) |predecessor = [[စန်းယု (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးစန်းယု]] |successor = [[အေးကို၊ ဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးအေးကို]]<br>(ယာယီ) |primeminister = |birth_date = {{birth date|၁၉၂၄|၁|၂၇}} |birth_place = ပေါင်မြို့ |death_date = {{death date and age|2004|4|9|1924|1|27|df=y}} |death_place = |nationality = {{flagicon|Burma|1974}} မွန်လူမျိူး |party = |spouse = ဒေါ်ရွှေတင် (ခ) ဒေါ်တင်တင်လှိုင် |father = ဦးရွှေရင် |mother = ဒေါ်မမကြီး |children = သားသမီး ၅ ဦး |residence = |alma_mater = ဗိုလ်သင်တန်း |occupation = တပ်မတော် အရာရှိ |known_for = [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း]]တွင် လူထူကိုရက်စက်စွာ နှိမ်နင်းစေခဲ့ခြင်း<ref>{{cite news |title=Ex-Myanmar president Sein Lwin dies at 81|url=https://www.thestar.com.my/news/regional/2004/04/11/exmyanmar-president-sein-lwin-dies-at-81/ |work=The Star|date=11 April 2004}}</ref> |profession = |religion = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] |signature = |website = |footnotes = <!--Military service--> |nickname =ရန်ကုန်မြို့မှ သားသတ်သမား<ref name="irrawaddy">{{cite web |title=Sein Lwin 'The Butcher of Rangoon' Dies in Poverty |url=https://www2.irrawaddy.com/opinion_story.php?art_id=3825 |website=www2.irrawaddy.com |access-date=၂၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> |allegiance = |branch = |serviceyears = |rank = |unit = |commands = |battles = |awards = |education=၆ တန်း}} မြန်မာပြည်သမိုင်းတွင် ၁၆ ရက်သာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရသော နိုင်ငံတော်သမ္မတတစ်ဦးဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/program_2/88-anniversary-special-program-08022013024229.html/ampRFA?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16245976789812&csi=1&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fprogram_2%2F88-anniversary-special-program-08022013024229.html|title=၁၉၈၈ ဒီမိုကရေစီ အရေးတော်ပုံ ငွေရတု အထူးအစီအစဉ်}}</ref> [[စန်းယု (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးစန်းယု]] နိုင်ငံတော်သမ္မတ အဖြစ် အနားယူပြီးနောက် ၁၉၈၈-ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၇-ရက်မှ ၁၉၈၈-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၂-ရက်အထိ ၁၆ရက်ကြာ သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ [[File:100033.jpg|thumb|ဦးစိန်လွင် ရေးထိုး၍ အမိန် ဥပဒေ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော [[ငွေစက္ကူ]]များကို တရားမဝင် [[ငွေကြေး]]များအဖြစ် ကြေညာချက်]] == ငယ်ဘဝ == ဦးစိန်လွင်သည် ၁၉၂၄-ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၂၇)ရက်၊ တနင်္ဂနွေနေ့တွင် မွန်ပြည်နယ် ပေါင်မြို့နယ် ကော့ကရင်ရွာ၌ အဖ ဦးရွှေရင်၊ အမိ ဒေါ်မမကြီး(ဒေါ်မာကြီး)တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ၁၉၂၄ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့ == ပညာသင်ဘဝ == ၁၉၄၄-ခုနှစ်၊ မေလ(၂၇)ရက်နေ့တွင် ဂျပန်ခေတ် တတိယပတ် စစ် တက္ကသိုလ် ဗိုလ်သင်တန်းတက်ရောက်ပြီး နိုဝင်ဘာလ(၃ဝ)ရက်နေ့တွင် ကျောင်း ဆင်းခဲ့သည်။ == အမှုထမ်းဘဝ == အလယ်တန်းပြဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၂- ခုနှစ်တွင် ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်၊ သထုံခရိုင် ( ယခင်ဗိုလ်မှူးဉာဏ ) တပ်သို့ ဝင်ရောက် အမှုထမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၃-ခုနှစ်တွင် ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် တပ်ရင်း(၁)၊ တပ်ခွဲ (၃)၌ တပ်သားအဖြစ် မှ ဝင်ရောက်စစ်မှုထမ်းရင်း ဂျပန်ခေတ် မင်္ဂလာဒုံ စစ်တက္ကသိုလ် ဗိုလ်သင်တန်း ဗိုလ်သင်တန်း တတိယပတ်သို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး အရာရှိအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၅-ခုနှစ်၌ မျိုးချစ်တပ်မတော်တွင် တိုင်း(၂)၊ တပ်ရင်း (၈၃)၊ တပ်ခွဲ(၃) ၌ တပ်ခွဲမှူး တာဝန်ဖြင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသများ၌ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၆-ခုနှစ်တွင် ပြည်မြို့ရှိ သေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း(၄) ၌ တပ်သားအဆင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး၊ သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း ၄ ပျဉ်းမနား၌ တပ်ကြပ်ကြီးနှင့် တပ်ရင်းအရာခံဗိုလ်အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ထားဝယ်စစ်ဝန်ထမ်း တပ်ရင်းမှူးအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ခြေလျင်တပ်ရင်း (၃) တပ်ခွဲ (၁) တွင် တပ်ခွဲမှူး၊ ချင်းသေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း (၁) နှင့် လကရ (၁) တပ်ရင်းတွင် ဒုတပ်ရင်းမှူး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ သေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း (၄) တပ်ရင်းမှူးအဖြစ် လည်းကောင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၈-ခုနှစ်တွင် ပြန်တမ်းဝန်အရာရှိဖြစ်ခဲ့သည်။ တနင်္သာရီတိုင်းမင်းကြီး၏ အပါးတော်မြဲ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ပြည်ထဲရေးဌာနသို့ တွဲဖက်ထားခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် အတွင်းဝန်အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဆောင်ရွက်၍ ဒီမိုကရေစီ ဒေသန္တာရ အုပ်ချုပ်ရေးဌာန၊ လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေးနှင့် အမျိုးသားမှတ်ပုံတင် ဌာန၊ တရားဌာန တို့ကို တွဲဖက်တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ :၁၉၄၉-ခုနှစ်တွင် ပြည်ထဲရေးသို့တွဲဖက်ရာမှ ထားဝယ်စစ်ဝန်ထမ်း တပ်ရင်းမှူး၊ :၁၉၅ဝ-ပြည့်နှစ်တွင် အမှတ်(၃)ခြေလျင်တပ်ရင်း၌ တပ်ခွဲမှူး၊ :၁၉၅၁-၅၂ ခုနှစ်တွင် အမှတ် (၁) လေ့ကျင့်ရေးတပ်၌ တပ်ခွဲမှူး၊ :၁၉၅၂-၅၃ ခုနှစ်တွင် တပ်ထိန်းတပ်ခွဲ(၂)၌ တပ်ခွဲတပ်မှူး၊ :၁၉၅၃-၅၄ ခုနှစ်တွင် ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း၌ ဒုတပ်ရင်းမှူးနှင့် အမှတ် (၁) လေ့ကျင်ရေးတပ် ဒုတိယတပ်ရင်းမှူး၊ :၁၉၅၇-ခုနှစ်တွင် အမှတ် (၄) သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း၌ တပ်ရင်းမှူး စသည်ဖြင့် အသီးသီး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ :၁၉၅၆-၆၉ ခုနှစ်အထိ အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ဒုတိယတိုင်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး :၁၉၆၉-၇ဝ ပြည့်နှစ်အထိ အရှေ့ပိုင်းတိုင်း ဗျူဟာမှူးအဖြစ် လည်းကောင်း၊ :၁၉၇ဝ-၇၂ ခုနှစ်အထိ တိုင်းကြီးကြပ်ရေး ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း၊ :၁၉၇၂-၇၄ ခုနှစ်အထိ အနောက်မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးအဖြစ်လည်းကောင်း အဆင့်ဆင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် သမဝါယမ ဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီး ဌာန ဝန်ကြီး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန အဖြစ် လည်းကောင်း အသီးသီး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုင်ငံတော် ကောင်စီဝင် အဖြစ် လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော် ကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး အဖြစ်လည်းကောင်း၊ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီ တွဲဖက် အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး အဖြစ် လည်းကောင်း နိုင်ငံတော်၏ ကြီးလေးသော တာဝန်များကို အဆင့်ဆင် ထမ်းရွက်ခဲ့သည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၂၇) ရက်နေ့၌ ကျင်းပခဲ့သော စတုတ္ထအကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အရေးပေါ် အစည်းအဝေး၌ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များက ဦးစိန်လွင်အား နိုင်ငံတော်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၆၊ ပုဒ်မခွဲ (က) အရ နိုင်ငံတော် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ သည် နိုင်ငံတော်သမ္မတအဖြစ် စတင်ထမ်းရွက်ခဲ့ရသည်။ ==ရာထူးမှနုတ်ထွက်ခြင်း== ထို့နောက် နိုင်ငံတော်တွင် [[ရှစ်လေးလုံး]] အရေးအခင်းများ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၈၈ ခု၊ ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ဦးစိန်လွင်သည် [[နိုင်ငံတော်ကောင်စီ]] ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော် သမ္မတ အဖြစ်မှ လည်းကောင်း၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ်မှ လည်းကောင်း နုတ်ထွက်ခဲ့ရာ နုတ်ထွက်ခွင့်ပြုကြောင်း နိုင်ငံတော် ကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁၀၈/၈၈ ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ခွင့်ကို ၉၂ ကြိမ်မြောက် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီ အစည်းအဝေးက ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ==ဆောင်ရွက်ချက်များနှင့် ဝေဖန်ခံရမှုများ== စိန်လွင်သည် မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူလူထု၏ မုန်းတီးခြင်းခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူ၏ ဘဝအစောပိုင်းကာလများ အကြောင်းကို ရေရေရာရာ မသိကြသော်လည်း၊ အာဏာရှင် ဦးနေဝင်းနှင့် နီးစပ်သူဖြစ်ပြီး ဘဝတလျှောက်လုံး ယုံကြည် စိတ်ချရသူ တစ်ဦးအနေဖြင့် ဂုဏ်ပြု ချီးမြှင့်ခံရသော စွယ်စုံရ ပုဂ္ဂိုလ်တဦးအဖြစ် သစ္စာရှိစွာ အမှုတော်ထမ်းခဲ့သူ တစ်ဦးအဖြစ် လူသိများသည်။ ၁၉၄၃ ခုနှစ်မှစ၍ မျိုးချစ်ဗမာ့တပ်မတော်တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊ မျိုးချစ်ဗမာ့တပ်မတော်မှ ဗမာ့တပ်မတော် အဖြစ် အသွင်ပြောင်းသောအခါ အရာရှိဖြစ်ရန် လျှောက်ထားခဲ့သော်လည်း၊ အရာရှိ ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့က သူ့ကို မရွေးချယ်ခဲ့ချေ။ သို့သော်လည်း စိန်လွင်က ရဲဘော်အဖြစ် စာရင်းသွင်းခဲ့ပြီး အမှတ်(၄) ဗမာ့သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း တပ်ရင်းမှူးဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးနေဝင်း၏ ကိုယ်ပိုင်အမှုထမ်းအဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ ထို့နောက်မှ အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ တွင် ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး အေးမောင်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ကရင်ပြည်နယ် လှိုင်းဘွဲ့အနီး ကေအဲန်ဒီအို စခန်းကို ဝိုင်းရာတွင် သူပါဝင်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း ကရင်ခေါင်းဆောင် [[စောဘဦးကြီး]]ကို အသေရမိသည်။ ထို့နောက် ဦးနေဝင်း၏ သစ္စာတော်ခံ နောက်လိုက်နှင့် လူသတ်သမား အဖြစ် ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၇ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[ဆဲဗင်းဂျူလိုင် ကျောင်းသား အရေးတော်ပုံ]] တွင် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ရာပေါင်းများစွာကို အသေပစ်ချခဲ့သော တပ်စုများကို ကွပ်ကဲခဲ့သည်။ သမိုင်းဝင် [[ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ်|ကျောင်းသားသမဂ္ဂ]] အဆောက်အအုံကိုလည်း ဖောက်ခွဲဖြိုချခဲ့သည်။ သူ့အနေဖြင့် သွေးလွှမ်းမှု အမျိုးမျိုးအတွက် တာဝန်ရှိခဲ့ပြီး [[ဦးသန့်]]ဈာပန ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် ဖြစ်ရမှုနှင့် [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|ရှစ်လေးလုံး]] ရက်စက်မှုများက သူ့အတွက် နာမည် အပျက်ရဆုံးများ ဖြစ်ခဲ့သည်။ [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးနေဝင်း]]က သူ့ကို သူ၏ ယုတ်မာရက်စက်သော လုပ်ဆောင်မှုများအတွက် ကောင်းစွာ ချီးမြှင့်သည့် အနေဖြင့် ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် မဆလပါတီ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် တစ်တိုင်းတစ်ပြည်လုံးအနှံ့ ပြည်သူ သန်းပေါင်းများစွာသည် လမ်းမများပေါ်သို့ ထွက်၍ စစ်အုပ်စိုးမှု ရပ်စဲရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ဆန္ဒပြမှု စထွက်သည်နှင့် စိန်လွင်က ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်း တုံ့ပြန်သည့် အနေဖြင့် ဆန္ဒပြမှုများအား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ် လူစုခွဲရန် [[အမှတ်(၂၂)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|ခြေမြန်တပ်မ (၂၂)]] မှ စစ်သားများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြနေသူ လူအုပ်ကြီးများထဲသို့ [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က လက်လွတ်စပယ် ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် လူ သုံးထောင် (၃,၀၀၀) ထက်မနည်း သေကြေခဲ့ရသည်။ ထိုသို့ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|ရှစ်လေးလုံး ပြည်သူ့ အရေးတော်ပုံ]]အတွင်း သူ၏ ပြည်သူလူထု အပေါ် လူမဆန်စွာ ရမ်းကား သတ်ဖြတ်မှုများကြောင့် "'''ရန်ကုန်မှ သားသတ်သမား'''" ဟု အမည်တွင်ခဲ့သည်။<ref name="irrawaddy"/> သို့သော်လည်း ပြည်သူလူထု၏ ဒီရေအလား ဆန့်ကျင် အုံ့ကြွမှုများကြောင့် စိန်လွင်၏ သမ္မတသက်တမ်းသည် ​ခေတ္တမျှသာ တည်မြဲခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် တာဝန်အားလုံးမှ နုတ်ထွက်ပေးခဲ့ရသည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးနေဝင်း]] နေအိမ်အကျယ်ချုပ်သဖွယ် ကျခံရပြီးနောက် မကြာမီ သူလည်း တရားမဝင် ရရှိနေသော ခံစားခွင့်များ၊ ဩဇာအာဏာများ ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး မဖြစ်စလောက်သော [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]] ပင်စင်လစာလေးဖြင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးစွာ ရှင်သန်နေခဲ့ရသည်။ <ref>'ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကို ဘယ်သူသတ်သလဲ'၊ အောင်ခင်၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုသူ ဒေါက်တာတင့်ဝေနှင့် ဒေါက်တာအေးကျော်၊ စာတည်းဖြတ်သူ မြဝတီရဲခေါင်၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ၊ တတိယအကြိမ် ပြုပြင်တည်းဖြတ် ထုတ်ဝေခြင်း၊ ခေတ်ပြိုင် ဂျာနယ်တိုက်။</ref> == ပြည်ပခရီးများ == ၁၉၈ဝ-ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(၁၈)ရက်နေ့တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ သို့လည်းကောင်း၊ ၁၉၈၁-ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ(၁၅)ရက်နေ့တွင် ကိုးရီးယား နိုင်ငံ သို့လည်းကောင်း သွားရောက်ခဲ့သည်။ == မိသားစု == ဦးစိန်လွင်သည် ဒေါ်ရွှေတင်(ခ) ဒေါ်တင်တင်လှိုင်နှင့် ထိမ်းမြားလက်ထပ်၍ သား မောင်ရဲလွင်ဦး၊ မောင်မင်းလွင်ဦး၊ သမီး မချိုလွင်ဦး၊ သားမောင်ယုလွင်ဦး၊ သမီး မစောသုမာလာလွင် သားသမီး (၅)ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၁၉၈၈-ခုနှစ်တွင် တာဝန်များမှ အနားယူခဲ့သော ဦးစိန်လွင်သည် သူ၏ အစာအိမ်ရောဂါအတွက် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ|စင်ကာပူ]]တွင် ကုသမှုခံယူပြီးအပြန်၂ဝဝ၄- ခုနှစ်၊ ဧပြီလ(၉)ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက်(၈၁)ရှိပြီ ဖြစ်သည်။ == ဂုဏ်ပြုခံရခြင်း == ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၆၂/၂၀၂၂ အရ ဦးစိန်လွင်အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]က [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ]]ဘွဲ့ဖြစ်သော [[သရေစည်သူ]]ဘွဲ့ကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == <references/> <gallery> File:30055125.jpg File:SeinLwin.png </gallery> {{ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ သမ္မတများ|ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ အကြီးအကဲများ}} [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ]] {{Lifetime|၁၉၂၄|၂၀၀၄}} puscynlbzvf60lkifppmzgru0w97s35 0 8100 881224 714513 2025-07-10T07:30:16Z 51.75.95.86 ထုတ်ဝေသည့်ခုနှစ် နှင့် စာအုပ်တိုက် 881224 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = နုနုရည် | native_name = | image = | caption = | pseudonym = | birth_date = {{birth date and age|1957|5|18|df=y}} | birth_place = [[အင်းဝမြို့|အင်းဝ]]၊ [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး|မန္တလေးတိုင်း]]၊ မြန်မာ။ | death_date = | death_place = | notableworks = | occupation = စာရေးဆရာ | genre = | period = | influences = | influenced = | nationality = မြန်မာ | spouse = | children = | alma_mater = [[မန္တလေးတက္ကသိုလ်]] (BA) | awards = }} '''နုနုရည် (အင်းဝ)''' သည် မြန်မာအမျိုးသမီး စာရေးဆရာတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ မြန်မာမင်းနေပြည်တော်ဟောင်း မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သော [[အင်းဝမြို့]]တွင် ဦးဘမော်၊ ဒေါ်တင်ရွှေတို့မှ ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၈ ရက် စနေနေ့တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ မောင်နှမ ၄ ဦးရှိသည့်အနက် သမီးဦးဖြစ်သည်။ ယခုအခါ နုနုရည် (အင်းဝ) သည် သရုပ်မှန်စာပေ၊ ပြည်သူ့အကျိုးပြု စာပေများရေးသားရင်းဖြင့် ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ဦးအောင်ကျော်တိုး လက်ထောက်ကထိက၊ စိတ်ပညာဌာန၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] (ပင်မ) နှင့်အတူ လှိုင်တက္ကသိုလ်နယ်မြေ ရန်ကုန်မြို့တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ == ပညာရေး == အင်းဝမြို့ ကျုံးထိပ်ရပ် အစိုးရမူလတန်းကျောင်းတွင် ပညာစတင် သင်ယူခဲ့ပြီး [[တံတားဦးမြို့]] အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းမှ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ [[မန္တလေးတက္ကသိုလ်|မန္တလေးဝိဇ္ဇာနှင့်သိပ္ပံတက္ကသိုလ်]]မှ သိပ္ပံဘွဲ့ (သင်္ချာ) ကို ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၃ မှ ၈၅ အထိ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] စာကြည့်တိုက်ဒီပလိုမာသင်တန်းကို တက်ရောက်သင်ကြားခဲ့သည်။ == စာပေ == ၁၉၈၄ ခုနှစ် မတ်လထုတ် ပေဖူးလွှာမဂ္ဂဇင်းတွင် ထဘီလေးတစ်ထည် ဝတ္ထုတိုဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်လာသည်။ ယင်းဝတ္ထုတိုကိုလည်း ဂျပန်နိုင်ငံ တိုယိုတာဖောင်ဒေးရှင်းမှ ဂျပန်ဘာသာသို့ ပြန်ဆို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဝတ္ထုရေးသားရာတွင် စာပေသည် ခေတ်ကြေးမုံပြင် သရုပ်မှန်ဟူသော အယူအဆကို လက်ခံယုံကြည်စွာဖြင့် အကျိုးပြု ရေးသားလျက်ရှိသည်။ ဝတ္ထုတိုများစွာ၊ ဝတ္ထုရှည် ၁၂ အုပ်၊ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ် ၄ အုပ် ရေးသားထုတ်ဝေပြီး ဖြစ်သည်။ == ဆုများ == ၁၉၉၇ ခုနှစ်အတွက် [[အမျိုးသား စာပေဆု|အမျိုးသားစာပေဆု]] (ဝတ္ထုရှည်) ကို မြစိမ်းပြာကမာရွတ် စာအုပ်ဖြင့် ရရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် ပထမဆုံး ဆုချီးမြှင့်သည့် Man Asia စာပေဆု ပထမဆင့် ဆန်ကာတင် ရွေးချယ်စာရင်းကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ကြေညာရာ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ဖိလစ်ပိုင်စသော အာရှနိုင်ငံများမှ စာရေးဆရာ ၂၃ ဦးအနက် မြန်မာစာရေးဆရာမ နုနုရည် (အင်းဝ) လည်းပါဝင်ခဲ့သည်။ == စာပေလက်ရာများ == # ကာလာရောင်စုံ အမြန် (၁၉၉၀) # ကြောင်ညိုပါးရယ် စားတတ်လှတယ်နှင့် အခြားဝတ္ထုတိုများ # ခေါင်းမော့လိုက်တော့မင်း ခေါင်းငုံ့လိုက်တော့သူ (၁၉၈၈) # တချို့အဆင်းလှ၊ တချို့အဆင်းမလှ (၁၉၈၆) # ဒိုးကြေးနှင့် အခြားဝတ္ထုတိုများ (၁၉၉၁) # ၂၈ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ မိန်းမတယောက် (၁၉၉၀) # ပြုံး၍လည်း ကန်တော့ခံတော်မူပါ၊ ရယ်၍လည်း ကန်တော့ခံတော်မူပါ (၁၉၉၄) # ဖိုးရွှေလေ မဂ္ဂဇင်း ဝတ္ထုရှည်များ (၁၉၉၃) # ဗိုလ်ကေတစ်ထောင်မှာ တစ်ယောက်လောက်တော့ စွဲကောင်းပါရဲ့ (၁၉၈၆) # မရဲတရဲ ဘာဝယ်မလဲရှင် (၁၉၈၅ အင်ကြင်းမြိုင်စာပေ) # မင်းသားသုံးသိန်း၊ မင်းသမီးတစ်သိန်း လူကြမ်းတရာ (၁၉၉၂) # မြစိမ်းပြာ ကမာရွတ် (ပ၊ ဒု၊ တ) (၁၉၉၃) # လဝန်းစက်ဝိုင်း ထက်ပိုင်းဖြတ်ကြွေ (၁၉၉၁) # လက်ရွေးစင် မြန်မာဝတ္ထုတိုများ ပေါင်းချုပ် (၁၉၉၆) # သောက်တော့ ဒူးယား၊ ဝတ်တော့ မလေးရှား နေတော့ ချုံကြား (၂၀၀၀) # အနီလား အဝါလား အစိမ်းလား (၁၉၈၉) # အမှတ်မရှိ လမ်းမရှိ ကီလီဘောတံတား (၁၉၈၈) # အို ကိုဖိုးမြနှင့် မစ္စတာ စမစ် မင်္ဂလာပါရှင် (၂၀၀၁) # အိပ်နေရင်ည နိုးနေရင်နေ့ (၁၉၉ဝ) == ကိုးကား == * နှစ်ဆယ်ရာစု မြန်မာ စာရေးဆရာများနှင့် စာစုစာရင်း၊ ပညာရွှေတောင် စာအုပ်တိုက်။ * ဒီဗွီဘီ {{Lifetime|၁၉၅၇| |}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသမီး စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:အမျိုးသားစာပေဆုရှင်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] 5tjcmg42a3vcso0xttg1x9nipcdqw0f 0 8519 881129 877248 2025-07-09T20:15:59Z Pho Sai 45037 881129 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit |unit_name=တပ်မတော် (ရေ) |image={{ubl|[[File:Badge of the Myanmar Navy.svg|frameless|250px]]|တပ်ဖွဲ့တံဆိပ် ---- [[File:Arm Badge or Shoulder Sleeve of Myanmar Navy.svg|frameless|200px]]|လက်ရုံးအမှတ်အသားတံဆိပ်}} |caption= |dates= ၁၉၄၇ – လက်ရှိ |country= {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |allegiance= |branch= [[ရေတပ်]] |type=ရေပြင်အခြေပြု စစ်အရေးပြုသော တပ်ဖွဲ့ |role= နိုင်ငံ၏ ရေပိုင်နက် ကာကွယ်ရေး၊ ရေပြင်စစ်ဆင်မှုဆိုင်ရာ |size= တပ်ဖွဲ့ဝင်ပေါင်း (၁၉,၀၀၀)<ref name="Irrawaddy2024">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/arakan-army-exposes-myanmars-naval-weaknesses.html|title=Arakan Army Exposes Myanmar's Naval Weaknesses|author=Moe Sett Nyein Chan|date=1 March 2024|website=The Irrawaddy|access-date=17 September 2024}}</ref> |command_structure= {{Armed forces|မြန်မာနိုင်ငံ}} |garrison= ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ရေ)၊ စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်]]။ |garrison_label= ဌာနချုပ် |equipment= |equipment_label= |nickname= ရေတပ်၊ နေဗီ၊ ရွိုင်ရယ် နေဗီ |motto=* မြန်မာ့ပင်လယ် ဒို့ကာကွယ်။ * မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်ကို ကာကွယ်ဖို့။ * မြန်မာ့ရေပိုင်နက်ကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မယ်။ * မြန်မာ့ပင်လယ်ကို ကာကွယ်ရန် |colors={{Color box|#000080}}{{Color box|#FFFFFF}}{{Color box|#000000}} ရေနက်ပြာရောင်၊ အဖြူရောင်၊ <br>အနက်ရောင်{{Small|''(Navy Seals အထူးတပ်ဖွဲ့)''}} |colors_label= |march= |mascot= |battles= |anniversaries= ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက် |decorations= |battle_honours= |commander1_label= [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] |commander1= {{flagicon image|Flag of the Commander-in-Chief of Defence Services (Myanmar).svg}} [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] |commander2_label= ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး |commander2= {{Flagicon image|Flag of the Ministry of Defense (Myanmar).svg|size=25px}} [[တင်အောင်စန်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်ဆန်း]] |commander3_label= [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] |commander3 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထိန်ဝင်း]]<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cw9yrgg7y17t|title=ဗိုလ်ချုပ်ထိန်ဝင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ) ဖြစ်လာ|work=BBC Burmese|access-date=၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၄}}</ref> |commander4_label = စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(ရေ) |commander4 = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အေးမင်းထွေး |commander5_label = အင်ဂျင်နီယာဌာနမှူး <!-- Insignia --> |commander5 = [[File:Myanmar Navy Commodore Flag.svg|25px]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်သူစိုး |identification_symbol= [[Image:Naval Ensign of Myanmar.svg|border|200px]] |identification_symbol_label= ရေတပ်အလံ |identification_symbol_2= [[Image:Myanmar Navy commissioning pennant.svg|199px]] |identification_symbol_2_label= တပ်တော်ဝင်အလံ |identification_symbol_3= [[Image:Naval Ensign of Burma (1948-1974).svg|border|200px]] |identification_symbol_3_label= ယခင်ရေတပ်အလံ (၁၉၄၈–၁၉၇၄) |identification_symbol_4= [[Image:Naval Ensign of Burma (1974–1994).svg|border|200px]] |identification_symbol_4_label= ယခင်ရေတပ်အလံ (၁၉၇၄–၁၉၉၄) <!-- Aircraft --> |image_size=300}} ယနေ့ခေတ် '''တပ်မတော် (ရေ)''' သည် မြန်မာ့ [[တပ်မတော်]] တွင် ပါဝင်ပြီး [[ရေတပ်]]ဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီး၊ အမျိုးသား စစ်မှုထမ်းအင်အား ၁၉၀၀၀ ခန့်ဖြင့်အမှုထမ်းလျက်ရှိသည်။ ယနေ့အချိန်တွင် တပ်မတော် (ရေ) သည် စစ်ရေယာဉ်ပေါင်း ၂၂၇ စီးဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။<ref>https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=myanmar</ref> ၁၉၈၈ ခုနှစ်မတိုင်မှီခန့် ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုများ နိုမ်နှင်းရာတွင် မြန်မာ့တပ်မတော် ရေ ၏ထင်ရှားသော အခန်းကဏ္ဍမှာ အခြား တပ်နှင့် လေတပ် များထက်စာလျှင် အလွန်နည်းပါးလှသည်။ တပ်မတော်ရေသည် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအတွက် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍတွင် ယခင်အချိန်ရော ယခုကာလအထိတည်ရှိနေသည့်အတွက်ကြောင့် မကြာသေးမီကာလကပင် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်ခြိမ်ခြောက်မှုများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ထပ်မံတိုးချဲ့တည်ဆောက်ထားခဲ့သည်။ တပ်မတော် (ရေ)၏ ဆောင်ပုဒ်မှာ “မြန်မာ့ပင်လယ် ဒို့ကာကွယ်” ဖြစ်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/64612</ref> ==သမိုင်း== ===ကိုလိုနီခေတ် မတိုင်မီ=== [[File:An account of an embassy to the kingdom of Ava 00493-s.gif|thumb|231x231px|၁၇၉၅ ခုနှစ် မြန်မာဘုရင့်စစ်ရေယာဉ် |alt=]]မြန်မာဘုရင့်ရေတပ်တော်တွင် မြစ်အတွင်းတိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ်များ အဓိကပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့၏ အဓိကတာဝန်များမှာ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ကြောင်းအား ထိန်းချုပ်ထားရန်ဖြစ်ပြီး ရှေ့တန်းစစ်သည်များအား တင်ဆောင်လာသော သင်္ဘောများကို ကာကွယ်ပေးရန်အတွက်ဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်သင်္ဘောများသည် သေနတ်ကိုင်တပ်သား ၃၀ နှင့်အထက် တင်ဆောင်နိုင်ပြီး ၆-၁၂ ပေါင်ဒါ အမြောက်မြားတပ်ဆင်ထားသည်။ ၁၈ ရာစုအလယ်ခန့်တွင် ရေတပ်တော်သည် ဥရောပနှင့်အခြားလူမျိုးများပါသည့် ပင်လယ်ပျော်သင်္ဘောနှင့် ဥရောပနှင့်အခြားနိုင်ငံခြား သင်္ဘောသားများထံမှ နည်းနာများကို သင်ယူဆည်းပူးလေ့လာပြီး ယိုးဒယား၊ ရခိုင်တိုက်ပွဲများအတွက် စစ်သည်တော်များ ပို့ဆောင်ရန် အသုံးချခဲ့သည်။ [[ဖိုင်:Burmese man-of war, captured by the Hermes - ILN 1852-0626-0009.jpg|thumb|၁၉ ရာစု မြန်မာဘုရင့်စစ်ရေယာဉ်]] ထိုအချိန်က ရခိုင်နှင့် မွန်တို့သည် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် နေထိုင်သည့်အလျောက် ယင်းတို့၏ စစ်သင်္ဘောများ၊ တိုက်ခိုက်ရေးနည်းပညာများသည် မြစ်အတွင်း၌သာအတွေ့အကြုံရှိသော မြန်မာတပ်များ၏ သင်္ဘောများထက် သာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ===တိုက်ပွဲများနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်=== မြန်မာ့ ရေတပ်ကို ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော် ရေ အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော်လည်း အလွန်သေးငယ်၍ [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်းတွင် ဗြိတိသျှ မဟာမိတ်တို့နှင့် ပူးပေါင်း၍ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးကာလ === [[File:HMS Fal 1943 IWM FL 10071.jpg|thumb|230x230px|[[စစ်ရေယာဉ် (မေယု)]]]] ၁၉၄၇ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလအတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် ရေတပ်ကို လူ ၇၀၀ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပထမတွင် သင်္ဘောအုပ်စုမှာ အနည်းငယ်သာ ပါဝင်သော်လည်း ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် ဗြိတိသျှတော်ဝင်ရေတပ်၏ အစီအစဉ်အရ သင်္ဘောအချို့ကို လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။ ထိုအထဲတွင် UBS Mayu ([[စစ်ရေယာဉ် (မေယု)]]) မြစ်အမျိုးအစားဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် နှင့် အမြောက်တက်ဆင်ထားသည့် ကမ်းတက်ရေယာဉ် လေးစင်းပါဝင်သည်။ ၂၅ပေါင်ဒါ(၈၈မီလီမီတာ) ၂လက်နှင့် ၂ပေါင်ဒါ (၄၄ မီလီမီတာ) အမြောက်မြား တပ်ဆင်ထားသည့် ထိုကမ်းတက်ရေယာဉ်များကို အထောက်အကူပြု(သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး+လက်နက်ကြီးပစ်ကူပေးနိုင်ရန်)စစ်ရေယာဉ်များအြဖစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅ရက်၊ မွန်းတည့် ၁၂ နာရီတွင် ဗြိတိသျှ တော်ဝင်ရေတပ် မတော်က စစ်ရေယာဉ် (မေယု)ကို မြန်မာနိုင်ငံ‎ အရန်တော်ဝင်ရေတပ်သို့ အခမ်းအနားဖြင့် လွှဲပြောင်းပေး အပ်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်စဉ်က ဗြိတိသျှ အစိုးရကိုယ်စား စစ်ရေယာဉ်မှူးဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူး မစ်ချယ်လ်က လွဲပြောင်းပေး အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းအခမ်းအနားသို့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဖြစ်သူ [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း‎]] ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ပြီး ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့ကို စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ရေယာဉ်ကို မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စား လက်ခံခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်မှူးမှာ ဗိုလ်မှူးခင်မောင်ဘို ဖြစ်သည်။ === ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ === ၁၉၅၀ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၅၁ ခုနှစ်အတွင်းတွင် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]သည် နှစ်ဖက် စစ်ရေးနားလည်မှုအစီအစဉ်အရ ကမ်းရိုးတန်းစောင့် သင်္ဘော ၁၀ စင်း ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှု ပေါင်းစုံကို နှိမ်နင်းရာ တိုက်ပွဲများအတွင်းတွင် တပ်မတော်ရေသည် အဓိကနေရာမှ လုပ်ရှားခဲ့သည်။ တပ်မတော်ရေသည် ခုခံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးတာဝန်များ၊ အစောင့်အရှောက်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ သယ်ယူရေး၊ စစ်သည်များသယ်ယူရေးများနှင့် လိုအပ်လျှင် ပစ်ကူများပေးရေးတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ [[ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ]]များနှင့် ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော [[မော်လမြိုင်မြို့]]ကို ကရင်သောင်းကျန်သူတို့ သိမ်းပိုက်ထားချိန်တွင် တပ်မတော်ရေ၏ အဓိက တာဝန်ယူ လှုပ်ရှားမှုကြောင့်သာ သက်သာရာ ရခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီး ကာလတစ်လျှောက်လုံးတွင် တပ်မတော်ရေ၏ ကင်းလှည့်ရေယာဉ်တစ်စင်းသည်သာ ကရင်သောင်းကျန်းသူများဘက်သို့ ဘက်ပြောင်းပူးပေါင်းခဲ့သည်မှ အပ မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် အရေးကြီးသည့် ကုန်းတွင်းပိုင်း ရေကြောင်းလမ်းများတွင် ကြီးမားသော အတားအဆီး မရှိဘဲ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>Hugh Tinker, Union of Burma, p.325</ref> ၁၉၅၆-၅၇ ခုနှစ်အတွင်းတွင် တန်ချိန် ၅၀ ရှိသည့် မော်တာတော်ပီဒို/မော်တာ စက်သေနတ်တပ် အဖြစ်ပြောင်းလဲအသုံးပြုနိုင်သော Saunders-Roe Dark class အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ငါးစင်း၊ တန်ချိန် ၁၀၄၀ ရှိ Algerine class minesweeper အမျိုးအစား မိုင်းရှင်းရေယာဉ်အဟောင်း တို့ကို ဗြိတိသျှတို့ထံရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၀-၆၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် PGM အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတမ်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ခြောက်စင်း၊ CGC အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၇ စင်း ကို တပ်မတော်ရေသို့ ရောင်းချပေးခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ရေတပ်၏ တန်ချိန် ၆၄၀ PCE-827 class တိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ် နှင့် တန်ချိန် ၆၅၀ Admirable class minesweeper အမျိုးအစား မိုင်းရှင်ရေယာဉ်တို့ကို ရရှိခဲ့ပြီး ၎င်းယာဉ်များသည် ၁၉၄၀ ခုနှစ်အလယ်ခန့် တပ်တော်ဝင်အသုံးပြုထားသော ယာဉ်အဟောင်းများဖြစ်သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်သို့ မြစ်တွင်း ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ရေယာဉ်ငယ် ၆ စင်းတို့ကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် ယူဂိုဆလားဗီးယားထံမှ Y-301 အမျိုးအစား စက်သေနတ်တပ် ရေယာဉ် ၁၀ စီးအပြင် Michao အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၂၅ စီးရရှိခဲ့သည်။ === ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ === [[File:Burmese Navy visit to Indonesia, Jalesveva Jayamahe, p198.jpg|thumb|အင်ဒိုနီးရှားရောက် မြန်မာ့ရေတပ်သားများ (၁၉၆၀ ခုနှစ်)]] မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] အကူအညီဖြင့် စစ်ရေယာဉ်များ ကိုယ်တိုင် ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ တွင် တန်ချိန် ၄၀၀ ရှိ နဝရတ် အမျိုးအစား ကော်ဗတ် ရေယာဉ်နှစ်စင်းကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး တပ်မတော်တွင် အမှုထမ်းစေခဲ့သည်။ လက်နက်အနေဖြင့် ၂၅ပေါင်ဒါ အမြောက် နှင့် ၄၀ မီလီမီတာ ဘိုဖော်စ် လေယာဉ်ပစ်အမြောက်တို့ တပ်ဆင်ထားသည်။ မြန်မာသင်္ဘောကျင်းများမှ ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ရေယာဉ်ငယ် အချို့နှင့် ကမ်းတက်ရေယာဉ်အချို့ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ကမ်းတက်ရေယာဉ်နှင့် အရန်သင်္ဘောများကို အော်လီကွန် ၂၀ မီလီမီတာ အမြောက်မြား၊ ၄၀ မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ်အမြောက်မြား နှင့် စက်သေနတ်ကြီးများကို တပ်ဆင်ထားသည်။<ref>Janes Fighting Ships 1997-98 p.82</ref> === ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ === တပ်မတော်ရေ၏ စစ်အင်အားတို့ချဲ့မှုသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်နှင့် ၆၀ အကြားတွင် အလွန်လျင်မြန်သော်လည်း ယာဉ်အအိုအဟောင်းများ၏ ပျက်စီး ယိုးယွင်းမှုများကြောင့် အရှိန်အဟုန်နှေးကွေးလာခဲ့ရပြီး ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် မဆလ အစိုးလက်ထက် ရေတပ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမတိုင်မီအထိ ဖြစ်သည်။ === ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ === ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]မှ Carpentaria အမျိုးအစား ကမ်းနီး ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ခြောက်စင်း၊ စင်ကာပူနိုင်ငံမှ ၁၂၈ တန် Swift အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်း ကင်းလှည့် ရေယာဉ် ၃ စီး၊ ဒိန်းမတ်နိုင်ငံလုပ် ၃၈၅ တန် Ospery အမျိုးအစား ကမ်းဝေး ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၃ စီးတို့ ရရှိခဲ့သည်။ Swift နှင့် Ospery အမျိုးအစား သင်္ဘောများသည် ၄၅၀၀ မိုင်နှင့် ၁၈၀၀ မိုင်ခန့် အသီသီးရောက်ရှိနိုင်ပြီး အော်လီကွန် ၂၀ မီလီမီတာ အမြောက်မြားနှင့် ၄၀မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ် အမြောက်မြား တပ်ဆင်ထားသည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်လွန် အစောပိုင်းနှစ်များတွင် တပ်မတော်ရေသည် US PGM အမျိုးအစား ကင်းလှည့်ရေယာဉ်ကို အခြေခံ၍ ၁၂၈ တန် PGM အမျိုးအစား ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၃ စင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုသင်္ဘောတိုင်းတွင် ၄၀ မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ်အမြောက် နှစ်လက်နှင့် ၁၂.၇ မီလီမီတာ စက်သေနတ်ကြီး ၂ ခုတို့ တပ်ဆင်ပေးထားသည်။ === ၁၉၉၀ ခုနှစ်များ === မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် ဒုံးတပ် အစောင့်ရေယာဉ် ၆ စီးနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက် သင်္ဘော ၁၀ စင်းတို့ကို တရုတ်ထံမှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ တပ်မတော် ရေသည် ၇၇ မီတာ ကော်ဗတ် ရေယာဉ် နှစ်စင်း(771 နှင့် 772) နှင့် အမြန်သွားတိုက် ရေယာဉ် လေးစင်း(551-554) တို့ကို ၁၉၉၈ ခုနှစ်ကတည်းက တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ === ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ === ==== နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်း ==== ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]]ကြောင့် တပ်မတော်ရေယာဉ် ၂၅ စီးခန့် နစ်မြုပ်ခဲ့ရပြီး စစ်သားအချို့နှင့် မိသားစုဝင်များပျောက်ဆုံး သို့မဟုတ် သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု စာရင်းပြုစုခဲ့သည်။ အရာရှိ ၃၀ ခန့်နှင့် အမှုထမ်းပေါင်း ၂၅၀ ခန့် ပျောက်ဆုံးခဲ့ကြောင်း ကြေညာထားပြီး ဟိုင်းကြီးကျွန်းရှိ ပမ္မဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်၊ ဗိုလ်တထောင် သန်လျက်စွန်းရှိ ဧရာဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ် နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့ရှိ ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်တို့၏ကွပ်ကဲမှုအောက်၌ရှိသော စစ်ရေယာဉ် ၂၅ စင်းသည် မုန်တိုင်းကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ === ၂၀၁၀ ခုနှစ်များ === မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် အမေရိကန်၏ နိုင်ငံတကာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် အမေရိကန်စစ်ရေယာဉ် USS Bonhomme Richard (LHD-6) သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။<ref>https://web.archive.org/web/20181226035219/https://www.mmtimes.com/national-news/6684-the-evolving-role-of-myanmar-s-navy.html</ref>[[File:Myanmar officer tour USS Bonhomme Richard. (8202185315).jpg|thumb|မြန်မာ့တပ်မတော်ရေ အရာရှိများ အမေရိကန်စစ်ရေယာဉ်ကို လာရောက်လည်ပတ်စဉ် (၂၀၁၃ ခုနှစ်)|alt=]] ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှစတင်၍ စစ်ရေယာဉ်တပ်ပေါင်းစု ပင်လယ်ပြင်စစ်ဆင်မှုလေ့ကျင့်ခန်း (Combined Fleet Exercise -Sea Shield)ကို နှစ်စဉ်လုပ်ဆောင်ပြီး စစ်ရေယာဉ်မျိုးစုံ နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များ၊ အထူးစစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့ (NAVY SEALs) တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၊ အရာရှိ၊ စစ်သည်အင်အား ၁၄ဝဝ ကျော် နှစ်စဉ်ပါဝင်လေ့ကျင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>http://www.moi.gov.mm/?q=news/1/04/2017/id-14239</ref> [[File:2015.10.20.부산국제 조선 해양 대제전 국제 해양 방위산업전 22153969379 9e05ae203c o.jpg|thumb|မြန်မာ - တောင်ကိုရီးယား ရေတပ်ဦးစီးချုပ်များ တွေ့ဆုံစဉ် (၂၀၁၇ ခုနှစ်)]] ၂ဝ၁၆ ခုနှစ်မှ စ၍ တပ်မတော်နယ်လှည့် အထူးကုဆေးအဖွဲ့ များပါဝင်သော တပ်မတော်ပင်လယ်သွား ဆေးရုံသင်္ဘော(သံလွင်) ဖြင့် မြန်မာ့ပင်လယ် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများရှိ ဒေသခံပြည်သူများအား ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိရာ ၂၀၁၈ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလထိ ဒေသခံပြည်သူစုစုပေါင်း ၈၁ဝ၅၃ ဦး တို့ကို ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်း များ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ဆေးရုံ သင်္ဘောပေါ်ရှိ သားဖွားခန်း၌ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင် ၁၁ ဦးအား အောင်မြင်စွာ မွေးဖွား ကုသပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://cincds.gov.mm/node/1260 |accessdate=25 December 2018 |archivedate=21 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181221002828/http://www.cincds.gov.mm/node/1260 }}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် တွင် မြစ်တွင်းသွား ဆေးရုံသင်္ဘော(ရွှေပုစွန်) သည် ရေဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်လျက်ရှိသော [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး|ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီး]] အတွင်း လှည့်လည်၍ ဆေးကုသပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>http://www.moi.gov.mm/npe/?q=news/9/08/2015/id-27318</ref> [[ဖိုင်:Myanmar UMS King Sin Phyu Shin (F14) during Milan 2018 exercise.jpg|thumb|၂၀၁၈ ခုနှစ် မီလန် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၌ တွေ့ရသော မြန်မာ့စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင် ('''F14''')]] ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် ကျင်းပသည့် အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာရေတပ်လေ့ကျင့်မှု ၂၀၁၈ တွင် မြန်မာရေတပ်က ပါဝင်ခဲ့သည်။ မြန်မာဘက်မှ ရေယာဉ်များတွင် ကျန်စစ်သား-အတန်းအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် [[စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်]] (F-14) နှင့် ကမ်းလွန်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် [[စစ်ရေယာဉ် အင်းလေး]] UMS Inle နှင့် အိန္ဒိယဘက်ခြမ်းတွင် ရေငုပ်သင်္ဘော တိုက်ခိုက်ရေးစစ်ရေယာဉ် corvette INS Kamorta, Shivalik (Project 17) တို့ ပါဝင်ကြောင်း၊ ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် INS Sahyadri နှင့် Type 877EKM Kilo-class ရေငုပ်သင်္ဘောတစ်စင်း၊ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းနှင့် အဆင့်မြင့်လေယာဉ်နှစ်စင်းတို့နှင့်အတူ။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာရေတပ်၏ စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား သည် ဒေသတွင်း သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် ရေကြောင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးတက်စေရန်အတွက် ပထမဆုံး အမေရိကန်-အာဆီယံ ရေကြောင်းလေ့ကျင့်မှု US-Asean Maritime Exercise (AUMX) တွင် ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။<ref>https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1741184/first-us-asean-naval-exercise-begins</ref>[[ဖိုင်:6th Indo-Myanmar Coordinated Patrol concludes at Coco Islands (3).jpg|thumb|မြန်မာ့တပ်မတော်ရေ ပင်လယ်ပြင်စစ်ဆင်မှုလေ့ကျင့်ခန်း (၂၀၁၈ ခုနှစ် ကိုကိုးကျွန်း)]]မြန်မာရေတပ်သည် ဒေသတွင်း ရေတပ်များနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ၎င်းသည် တော်ဝင်ဩစတြေးလျရေတပ်၊ တရုတ်ရေတပ်နှင့် အိန္ဒိယရေတပ်ကဲ့သို့သော ဒေသတွင်းမှ ရေတပ်များ လာလည်ပတ်ခြင်းကို လက်ခံကျင်းပလျက်ရှိသည်။<ref>https://en.qdnd.vn/military/intl-relations-and-cooperation/vietnamese-vessel-visits-myanmar-504421</ref> အလားတူ မြန်မာရေတပ်သင်္ဘောများသည် ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်းနှင့် စင်ကာပူတို့ အပါအဝင် ဒေသတွင်း နိုင်ငံရေတပ်များသို့ သွားရောက် လည်ပတ်ခဲ့သည်။<ref>https://www.bangkokpost.com/world/336841/myanmar-ships-back-to-thailand-in-18-years</ref><ref>https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=23201</ref> ==လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(‌ရေ)များ== #ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးခင်မောင်ဘို (၁၉၄၈ - ၁၉၅၂ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် သန်းဖေ (ရေ-၁၀၀၁)(၁၉၅၂ - ၁၉၆၂ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် သောင်းတင် (ရေ-၁၀၂၅)(၁၉၆၂ - ၁၉၇၄ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ် ချစ်လှိုင် (ရေ-၃၀၁၁)(၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၁၆-၁၀-၁၉၈၀ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ် မောင်မောင်ဝင်း (၁၉၈၀ - ၁၉၈၅ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်ခင် (ရေ-၁၀၃၈) (၁၉၈၅ - ၁၉၉၂ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သန်းညွန့် (၁၉၉၂ - ၁၉၉၅ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အေး (၁၉၉၅ - ၁၉၉၇ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ညွန့်သိန်း (ရေ-၁၀၈၇)(စတသ-၃)(၁၉၉၇ - ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကြည်မင်း (ရေ-၁၁၀၇)(စတသ-၆)(၂၀၀၀ - ၂၀၀၄ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[စိုးသိန်း]] (ရေ-၁၁၈၁)(စတသ-၁၁)(၂၀၀၄ - ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ဉာဏ်ထွန်း၊ ဦး|ဉာဏ်ထွန်း]] (ရေ-၁၁၉၆)(စတသ-၁၆)(၁-၆-၂၀၀၈ ခုနှစ် မှ ၁၅-၈-၂၀၁၂ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ သက်ဆွေ (ရေ-၁၂၈၂)(စတသ-၂၂)(၁၆-၈-၂၀၁၂ ခုနှစ် မှ ၁၂-၈-၂၀၁၅ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] (ရေ-၁၂၈၇)(စတသ-၂၃) (၁၃-၈-၂၀၁၅ ခုနှစ် မှ ၃-၂-၂၀၂၁ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မိုးအောင်|မိုး​အောင်]] (ရေ-၁၃၇၄)(စတသ-၂၈)(၄-၂-၂၀၂၁ ခုနှစ် မှ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ဇွဲဝင်းမြင့်]] (ရေ-၃၄၇၄)(စတသ-၃၂)(ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ – ဇူလိုင် ၂၀၂၄ ) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထိန်ဝင်း]] (စတသ-၂၉)(ဇူလိုင် ၂၀၂၄ – လက်ရှိ ) ==ရာထူးအဆင့် နှင့် အဆောင်အယောင်များ== {{main|တပ်မတော် (ရေ)၏ ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် တံဆိပ်များ}} ===ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ=== {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OF/Myanmar}} |} ===အခြားအဆင့်များ=== {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OR/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OR/Myanmar}} |} ==ဖွဲ့စည်းပုံ== === အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးယူနစ်များ === * ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စုကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ရေ)၊ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန (နေပြည်တော်) (ကက(ရေ)) * ဗျူဟာမြောက် ရေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (နေပြည်တော်) * [[ရေတပ် လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်|ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်]] (ဆိပ်ကြီးခနောင်တို) * [[ရေတပ် သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်|ရေတပ်သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်]] (သန်လျင်) * ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ * [[ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စု|ရေတပ်ဗျုဟာ စစ်ရေယာဉ်စုများ]] (ရဗစ) * ရေတပ် တပ်ရင်းများ * အထူးတပ်ဖွဲ့    ==== ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ ==== ===== [[ဧရာဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ဧရာဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ဧရခ) ===== * ဌာနချုပ် (သန်လျက်စွန်း၊ ရန်ကုန်) * သံလျင်ရေတပ်စခန်း * သီလဝါ ရေတပ်စခန်း * ကိုကိုးကျွန်းအခြေစိုက်စခန်း (ရေတပ်ရေဒါယူနစ်အပါအဝင်) ===== [[မောရဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|မောရဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (မရခ) ===== * ဌာနချုပ် (မော်လမြိုင်မြို့) ===== [[ဓညဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ဓရခ) ===== * ဌာနချုပ် ([[စစ်တွေမြို့]]) * ကျောက်ဖြူရေတပ်စခန်း * သံတွဲရေတပ်စခန်း * အမှတ် (၇၁) ရေငုပ်သင်္ဘော အခြေစိုက်စခန်း ===== [[ပမ္မဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ပမ္မဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ပရခ) ===== * ဌာနချုပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၁)ရေတပ်ဆက်သွယ်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၂)ရေတပ်ပစ္စည်းထိန်းတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၃)ရေတပ်အုပ်ချုပ်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၄)ရေတပ်လက်နက်ခဲယမ်းတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၅)ရေတပ်စက်မှုလက်မှုတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၆)စစ်ရေယာဉ်စု (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၇)ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) ===== [[တနင်္သာရီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|တနင်္သာရီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (သရခ) ===== * ဌာနချုပ် ([[ကျွန်းစုမြို့]]၊ [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]]) * အမှတ်(၅၁)ရေတပ်ဆက်သွယ်ရေးတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၂)ရေတပ်ပစ္စည်းထိန်းတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၃)ရေတပ်အုပ်ချုပ်ရေးတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၄)ရေတပ်လက်နက်ခဲယမ်းတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၅)ရေတပ်စက်မှုလက်မှုတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၆)စစ်ရေယာဉ်စု (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၇)ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးတပ် (စခန်းသစ်ကျွန်း) * အမှတ်(၅၈)ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်း (ဇာဒက်ကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၅၉)ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (မလိကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (ပုလဲကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (ကတန်ကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (စခန်းသစ်ကျွန်း) ==== ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စုများ ==== * အမှတ်(၁)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(သန်လျင်) * အမှတ်(၂)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(ဟိန်းဇဲ၊ ရေဖြူမြို့နယ်၊ တနင်္သာရီ) * အမှတ်(၃)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(စနဲမြို့၊ [[ကျောက်ဖြူခရိုင်]]၊ ရခိုင်ပြည်နယ်) * အမှတ်(၄)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(ဟိုင်းကြီးကျွန်း) ==== ရေတပ် တပ်ရင်းများ ==== [[File:The Commander-In-Chief, Myanmar Navy, Vice Admiral Thura Thet Swe calling on the Chief of Naval Staff, Admiral D.K. Joshi, in New Delhi on July 29, 2013.jpg|thumb|241x241px|မြန်မာ - အိန္ဒိယ ရေတပ်ဦးစီးချုပ်များ တွေ့ဆုံစဉ် (၂၀၁၃ ခုနှစ်)]] ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်(ရေ)၏ အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်းကို တပ်ရင်းဌာနချုပ်(၁)ခွဲ၊ သေနတ်ကိုင်တပ်ခွဲ(၃) ခွဲတို့ဖြင့် ကမ်းတက်တပ်ရင်းအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တပ်ရင်းအဆင့်မဖွဲ့စည်းမှီ ၁၉၆၂ ခုနှစ်ကာလမှစတင်ကာ တပ်စုအဆင့်၊ တပ်ခွဲအဆင့်ဖြင့် စစ်ဆင်ရေးတာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပေါ်ကိစ္စရပ်များရင်ဆိုင်လာရပါက အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း လှုပ်ရှားမှုပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ရေတပ်အရာရှိ/စစ်သည်များအား ခြေလျင်တပ်ဆိုင်ရာဘာသာရပ်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားကာ ရေတပ်တပ်ရင်းတွင် အမှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အင်အားထပ်မံရရှိခဲ့သဖြင့် သေနတ်ကိုင်တပ်ခွဲ(၅) ခွဲအထိ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များအား အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှ၎င်း၊ စစ်ရေး/စစ်ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား တနင်္သာရီရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ၎င်း တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ်ပြီး မြိတ်၊ တနင်္သာရီ၊ ကော့သောင်း၊ ဘုတ်ပြင်း၊ ထားဝယ်ဒေသများတွင် စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များအား အမှတ်(၁၇)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ကာ တပ်ရင်းဌာနချုပ်ကိုလည်း မြိတ်မြို့မှ တွံတေးမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် ဧရာ၀တီမြစ်၀ကျွန်းပေါ်ဒေသအတွင်း ခုတ်မောင်းသွားလာလျက်ရှိသော ရေယာဉ်များလုံခြုံရေးအတွက် ရည်ရွယ်ကာ အမှတ်(၂)ရေတပ်တပ်ရင်းကို သန်လျက်စွန်းတွင် ထပ်မံဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အမှတ်(၂)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များအား အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှ၎င်း၊ စစ်ရေး/စစ်ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား ဧရာ၀တီရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ၎င်း တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ်ပြီး ရန်ကုန်၊ ဟင်္သာတ၊ ဝါးခယ်မ၊ ဘိုကလေးဒေသများတွင် စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ(၃၀) ရက်နေ့တွင် ရေတပ်တပ်ရင်းများ၏စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များအား အခြားနယ်မြေခံတပ်ရင်းများသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ပြီးနောက် ရေတပ်တပ်ရင်းများအား ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။<ref>တပ်မတော်သမိုင်း၊ ပဉ္စမတွဲ၊၁၉၆၂-၁၉၇၄</ref> ==== အထူးတပ်ဖွဲ့ ==== [[တပ်မတော် (ရေ) အထူးစစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (Myanmar Navy SEALs) ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်ကာလများမှ စတင်ကာ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဓားစာခံကယ်ဆယ်ရေး၊ အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးနှင့်မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းများ လှုပ်ရှားမှုပြုနိုင်ရန် အဓိက ရည်ရွယ်သည်။ ရွေးချယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်နှင့်လေ့ကျင့်ရေးသင်ရိုးညွှန်းတမ်းသည်အမေရိကန်ရေတပ် SEAL ရွေးချယ်ရေးနှင့်လေ့ကျင့်ရေး သင်ရိုးညွှန်းတမ်း နှင့်ဆင်တူသည်ဟု ဆိုကြသည်။<ref>https://www.youtube.com/watch?v=Jhl8LfT2_9k</ref><ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.xinhuanet.com/english/2019-03/19/c_137906627.htm |accessdate=12 October 2019 |archivedate=30 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190330192141/http://www.xinhuanet.com/english/2019-03/19/c_137906627.htm }}</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=Mp-0y6TUl7w</ref> ==== ရေတပ်အခြေစိုက် လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး ==== မြန်မာ့ တပ်မတော်သည် ရေတပ်အခြေစိုက် လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးအတွက် ဘိုဖော်စ် ၄၀ မီလီမီတာ နှင့် zpu-2 AAA တို့ကို ယခင်က အသုံးပြုခဲ့သည်။ == စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ == {{Main|တပ်မတော် (ရေ)၏ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများစာရင်း}} === ခေတ်မီရေး === မြန်မာ့ရေတပ်သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအစောပိုင်းကတည်းက ခေတ်မီရေးအစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ပြည်တွင်း၌ နိုင်ငံခြားမှ ထောက်ပံ့သော စက်ကိရိယာများဖြင့် တည်ဆောက်ခြင်းဖြင့် ကြီးမားပြီး ပိုမိုအဆင့်မြင့်သော သင်္ဘောများကို ထည့်သွင်းထားသည်။ === ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်များ === မြန်မာ့ရေတပ်သည် သင်္ဘောအဟောင်းများနှင့် စက်ကိရိယာများကို အစားထိုးရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် ၎င်း၏ ခေတ်မီရေးအစီအစဉ်ကို ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် Type 053H1 အတန်းအစား ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောနှစ်စင်းကို တရုတ်နိုင်ငံမှ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ဤသင်္ဘောနှစ်စင်းကို အကျယ်တဝင့် အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သည်။ အဆင့်မြှင့်တင်မှုများတွင် C-802 ဒုံးကျည်များဖြင့် HY 2 သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များကို အစားထိုးခြင်းနှင့် အာရုံခံကိရိယာအသစ်များ တပ်ဆင်ခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ ပထမဆုံး ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘော အောင်ဇေယျသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ဗီဆာခါပတ်နမ်မှ အိန္ဒိယရေတပ်သင်္ဘောများနှင့် ပူးတွဲစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယ ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောဖြစ်သည့် [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား]] သည် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ရေတပ်၏ ပထမဆုံး ကိုယ်ပျောက်ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောဖြစ်သည်။ ရေတပ်သည် ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်သင်္ဘော ခြောက်စင်း တည်ဆောက်ရန် စီစဉ်နေသည်။ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် အနောက်တိုင်းလက်နက်စနစ်များကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။ အဆိုပါသင်္ဘောများတွင် Kh-35E သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များ၊ OTO Melara 76 mm Super Rapid Cannons၊ AK-630 6-barrel 30mm close-in weapon system (CIWS) နှင့် Chinese ASW ဒုံးပျံများနှင့် တော်ပီဒိုများ တပ်ဆင်ထားပါသည်။ ရေဒါများနှင့် အီလက်ထရွန်းနစ်စနစ်များသည် အိန္ဒိယ၏ Bharat Electronics မှ အဓိကဖြစ်သည်။ အသစ်တည်ဆောက်ထားသော ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောများနှင့် OPV များအတွက် တရုတ်နိုင်ငံမှ မြေပြင်မှ ဝေဟင်ပစ် ဒုံးကျည်များနှင့် သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များကို မြန်မာနိုင်ငံက ဝယ်ယူခဲ့သည်။ မြန်မာရေတပ်သင်္ဘောကျင်းသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် တရုတ်အကူအညီဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သော ဒေသတွင်း ခေတ်အမီဆုံး သင်္ဘောကျင်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာရေတပ် အင်ဂျင်နီယာ အများအပြားသည် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့တွင် သင်္ဘောတည်ဆောက်ရေး လေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ [[ဖိုင်:Kh-35E maq maks2009.jpg|thumb|ရုရှားလုပ် Kh-35E သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်]] === ရေငုပ်သင်္ဘောများ === ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရေတပ်သည် အိန္ဒိယမှ ဆိုဗီယက်ခေတ် Sindughosh/Kilo-class ရေငုပ်သင်္ဘောအား ၎င်း၏ ပထမဆုံး ရေငုပ်သင်္ဘောကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ယခင် INS Sindhuvir (S58) ကို မလွှဲပြောင်းမီ Hindustan Shipyard Limited မှ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲသိင်္ခသူ]] UMS Minye Theinkhathu ဟု အမည်ပြောင်းကာ လေ့ကျင့်ရေး အတွက် အသုံးပြုမည့် ရေငုပ်သင်္ဘော ဖြစ်သည်။<ref>https://thediplomat.com/2019/09/kilo-impact-in-the-bay-of-bengal/</ref><ref>https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/taking-it-to-next-level-india-readies-submarine-for-myanmar/articleshow/70442448.cms</ref> ၎င်းအား ရေတပ်စစ်ရေယာဉ်လေ့ကျင့်မှု ('Bandoola 2020') ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ၂၀၂၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လူသိရှင်ကြား ပထမဆုံးမြင်တွေ့ခဲ့ပါသည်။<ref>https://www.janes.com/defence-news/news-detail/myanmar-navy-showcases-newly-acquired-submarine-in-fleet-exercise-bandoola</ref> အိန္ဒိယရေတပ်သည် မြန်မာရေငုပ်သင်္ဘောကို ထိထိရောက်ရောက် လည်ပတ်နိုင်စေရန် လေ့ကျင့်ရေးတွင် ကူညီသွားမည်ဖြစ်သည်။<ref>https://www.indiatoday.in/world/story/myanmar-navy-to-acquire-its-first-submarine-ins-retrofitted-sindhuvir-1732421-2020-10-17</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ၂၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာရေတပ်သည် ၎င်း၏ ဒုတိယမြောက် ရေငုပ်သင်္ဘော 35B Ming-class အမျိုးအစား [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲကျော်ထင်]] UMS Minye Kyaw Htin ရေငုပ်သင်္ဘောအား တရုတ်နိုင်ငံမှ လက်ခံရယူခဲ့သည်။<ref>https://www.indrastra.com/2021/12/UMS-Minye-Kyaw-Htin.html</ref><ref>https://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11171-myanmar-commissions-the-ums-minye-kyaw-htin-chinese-made-type-035-submarine.html</ref> === တခြား === [[ဖိုင်:Shyena.png|thumb|အိန္ဒိယလုပ် အဆင့်မြင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက် Shyena တော်ပီဒို]] ၂၀၁၅ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာရေတပ်သည် အစ္စရေးနိုင်ငံမှ Super Dvora Mk III ကင်းလှည့်သင်္ဘောနှစ်စင်းကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.israeldefense.co.il/en/content/report-myanmar-acquired-super-dvora-mk-3-boats-iai |access-date=24 September 2023 |archive-date=20 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221020034330/https://www.israeldefense.co.il/en/content/report-myanmar-acquired-super-dvora-mk-3-boats-iai }}</ref> ထို့နောက် ၂၀၁၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သော အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၇ ဒသမ ၉ သန်းတန်ဖိုးရှိ သဘောတူညီချက်အရ မြန်မာရေတပ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဆင့်မြင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်တော်ပီဒို Shyena ယူနစ်များကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။<ref>https://www.aspistrategist.org.au/the-five-domains-update-69/</ref> ထို့အပြင် မြန်မာရေတပ်သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် တောင်ကိုးရီးယားထံမှ [[စစ်ရေယာဉ် မုတ္တမ]] (1501) platform dock (LPD) အသစ်ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ==သင်္ဘောများ== === ရေငုပ်သင်္ဘောများ (Submarines) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- ! width="100" |အမျိုးအစား ! width="150" |တည်ဆောက်သူ ! width="160" |နံပါတ်စဉ် ! width="50" |တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[ကီလိုအမျိုးအစား ရေငုပ်သင်္ဘော ]] [[File:«Краснодар».jpg|225x225px]]|| [[Rubin Design Bureau]] {{flagicon|Russia}} [[ရုရှား]] ||[[မင်းရဲသိင်္ခသူ ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲသိင်္ခသူ]]|| ၂၀၂၀ || ခရုဇ်ဒုံးပျံ | [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ထံမှ လက်ခံရရှိ<ref>https://www.navyrecognition.com/index.php/news/defence-news/2019/july/7327-myanmar-to-receive-its-first-kilo-class-submarine-from-india.html</ref> |- |Type-035G ၏ မျိုးကွဲ Type-035B အမျိုးအစား {{sclass2|Ming|ရေငုပ်သင်္ဘော}}<ref name="irrawaddy">{{cite web|last1=December 2021|first1=ဧရာဝတီ 27|title=တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ရေငုပ်သင်္ဘော တပ်ဆင်ပေး|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/12/27/248447.html|website=ဧရာဝတီ|access-date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁}}</ref>[[ဖိုင်:Ming class SS.svg|left|thumb|225x225px]] |{{Flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |[[မင်းရဲကျော်ထင် ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲကျော်ထင်]] |၂၀၂၁ | * 6 × bow torpedo tubes * 2 × stern torpedo tubes |[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]ထံမှ လက်ခံရရှိ<ref name="irrawaddy" /> |- | [[ ရေငုပ်သင်္ဘော ]] [[ဖိုင်:SSN-AUKUS_submarine.jpg|225x225px]]|| {{flagicon|Myanmar}} [[မြန်မာ]] ||[[မသိရှိ]]|| ၂၀၂၃ || မသိရှိ | မသိရှိ <ref>https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=myanmar</ref> |} === Landing Platform Dock (LPD) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- ! width="100" |အမျိုးအစား ! width="150" |တည်ဆောက်သူ ! width="160" |နံပါတ်စဉ် ! width="50" |တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !မှတ်ချက် |- | [[Makassar အမျိုးအစား]]|| Dae Sun Shipbuilding [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|တောင်ကိုးရီးယား]] {{flagicon|South Korea}} || စစ်ရေယာဉ် မုတ္တမ (1501) | ၂၀၁၉ | ၂၄-၁၂-၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် တပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ |- |} === ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်များ (Frigate) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !width=100px|အမျိုးအစား !width=160px|တည်ဆောက်သူ !width=140px|နံပါတ်စဉ် !width=50px|တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း|သာလွန်မင်း-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်]] | ရေတပ်သင်္ဘောကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} | [[စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း''']] (19) | ၂၀၂၄ | 16× [[HQ-16]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည်၊ [[OTO Melara 76 mm Super Rapid Cannons]] စူပါလျင်မြန်အမြောက် သို့မဟုတ် H/PJ-26 ခေတ်မှီရေတပ်သုံး ‌အောတိုအမြောက် (မတပ်ဆင်ရသေး)၊ [[C-802]] သို့မဟုတ် [[Kh-35E]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး၊[[Type-97 torpedo]]တော်ပီဒို၊ [[Type 730]] CIWS၊ nulka decoy system တပ်ဆင်ထားသည်။ (မှတ်ချက်။ အထက်ဖော်ပြပါ လက်နက်အချို့သည် တပ်ဆင်ထားမှုမရှိသေးသဖြင့် ခန့်မှန်းဖော်ပြချက်ဖြစ်သည်။) | ကိုယ်ပျောက် ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်, [[Vertical launching system|VLS]] ပါဝင်သည့် မြန်မာ့ရေတပ်၏ ပထမဆုံး ဖရီးဂိတ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာရေတပ်၏ တည်ဆောက်သမျှ စစ်ရေယာဉ်များထဲတွင် အကြီးဆုံး စစ်ရေယာဉ်ဖြစ်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/298649</ref> |- | rowspan="2" | [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား|ကျန်စစ်သား-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်]] [[File:Indo-Myanmar Coordinated Patrol Exercise 2018 (2).jpg|225x225px]] (မှတ်ချက်။ အမျိုးအစား၏ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်အမည်ကို အစွဲပြု၍ အမျိုးအစားအမည်ပေးလေ့ရှိသည်။) | rowspan="2" | ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား''']] (12) | ၂၀၁၄ || rowspan="2" |1× [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]စူပါလျင်မြန် အမြောက်မြား<br> [[AK-630]] 6-barrel 30&nbsp;mm [[Close-in weapon system]] လက်နက်စနစ် <br> [[SA-N-5]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည် ( F 12 is to be fitted with [[TY-90]]) <br> [[C-802]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး <br> [[Anti-submarine warfare|ASW]] တော်ပီဒို <br> Rocket Launchers, possibly ASW ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည် or decoy [[rocket]]s || rowspan="2" | ကိုယ်ပျောက် ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်, ရဟတ်ယာဉ်ရုံပါဝင်သည် |- |[[စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်''']] (14) |၂၀၁၅ |- | အောင်ဇေယျ-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် <ref name="AMR NAVAL DIRECTORY 2011">AMR NAVAL DIRECTORY 2011</ref>(မှတ်ချက်။ အမျိုးအစား၏ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်အမည်ကို အစွဲပြု၍ အမျိုးအစားအမည်ပေးလေ့ရှိသည်။) | ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် အောင်ဇေယျ''' || ၂၀၀၈<br> ||1× [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]<br> 4 x [[AK-630]] 6-barrel 30&nbsp;mm [[CIWS]] သေနတ်များ <br> 6 × [[SA-N-5]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည် <br> 8 x [[Kh-35|Kh-35E]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး <br> Triple 324&nbsp;mm [[Yu-7 တော်ပီဒို|YU-7]] [[Anti-submarine warfare|ASW]] တော်ပီဒို <br> Rocket Launchers, possibly ASW ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည် or decoy [[rocket]]s || |- | Jianghu-II Class [[File:BNS OSMAN (F-18).JPEG|225x225px]] <br> [Type 053H1 || Hudong Shipyard <br> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] {{flagicon|CHN}} || '''F21 -မဟာဗန္ဓုလ''' <br/> '''F23 - မဟာသီဟသူရ''' || ၂၀၁၂ || 2 x 100&nbsp;mm gun<br> 4 x dual 37&nbsp;mm AA သေနတ်များ<br> 8 x [[C-802]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး<br> 2 x Type 81 (RBU-1200) 5-tube ASW RL (30 rockets), or 2 x Type 3200 6-tube ASW RL (36 rockets)<br>2 x Type 62 5-tube A/S mortar launchers<br>2 x depth charge (DC) racks & projector<br> || |- |} ===ကော်ဗက် စစ်ရေယာဉ်များ (Corvette)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | အနော်ရထာ အမျိုးအစား || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} ||'''771 - UMS အနော်ရထာ'''<br/> '''772 - UMS ဘုရင့်နောင်'''<br/>'''773 - UMS တပင်ရွှေထီး'''|| ၁၉၉၆–လက်ရှိ<ref name="AMR NAVAL DIRECTORY 2011"/> ||1 × [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]<br /> 2 × [[ZPU|Type 58/ZPU 2]] [[Anti-aircraft gun|Anti-aircraft Gun]]<br /> 1 × [[AK-230|Type 69/AK-230]] twin-barrel 30&nbsp;mm [[CIWS]] gun<br /> 4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surface Missile]]<br /> 2 × RBU-1200 or Type 81 [[Anti-submarine warfare|ASW]] rocket launchers<br>1 helipad||773 was the latest design of the class and featured the stealth shaping. Launched on 2014 and expected to commissioned in 2016. |- |} ===ကိုယ်ပျောက်အမြန်သွားတိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ် === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[ကိုယ်ပျောက်သင်္ဘော]]|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''491''' <ref>http://mmmilitary.blogspot.com</ref> || ၂၀၁၂<ref>http://www.facebook.com/photo.php?fbid=478244362217724&set=pb.438995926142568.-2207520000.1356654312&type=3&theater</ref> || 1 × [[AK-630]] twin-barrel 30&nbsp;mm CIWS gun <br/> 4 x [[C-802]] anti-ship missile || |- |} ===မိုင်းရှင်း စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Creddok(AM-356) [[File:Admirable-136.jpg|225x225px]] || [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] {{flagicon|USA}} ||'''42 - ရန်ကြီးအောင်''' ||1967||1x76mm Cannon<br/> 2x 40mm Bofer Anti Aircraft Gun <br/> 4xAuliGun <br/> Hedgehog Anti Submarine Destroyer || အမေရိကန်ရေတပ် ရေယာဉ်ဟောင်း<ref name="ReferenceA">Maung Aung Myoe, Building the Tamadaw</ref> |- |} ===ရေငုပ်သင်္ဘော တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[Type 037 class submarine chaser|Hainan]] [[File:DengXiaoPingNanXunJunJian.jpg|225x225px]] <ref name="mmmilitary.blogspot.com">mmmilitary.blogspot.com/</ref> || Dalian, Qiuxin and Huangpu Shipyard, တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ {{flagicon|CHN}} || # '''442 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ထက်အောင်''' # '''443 - [[စစ်ရေယာဉ် ရန်ငြိမ်းအောင်]]''' # '''444 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ခွင်းအောင်''' # '''445 - စစ်ရေယာဉ် ရန်မင်းအောင်''' # '''446 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ရဲအောင်''' # '''447 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ပန်းအောင်''' # '''448 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ဝင်းအောင်''' # '''449 - စစ်ရေယာဉ် ရန်အေးအောင်''' # '''450 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ဇွဲအောင်''' | ၁၉၉၁၊ ၁၉၉၃ || 2 × Type 66 - 57mm twin guns<br /> 2 × [http://www.sinodefence.com/army/antiaircraft/type87towed25mm.asp Type 87 - 25 mm twin guns]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin Anti-Aircraft Guns<br />[[RBU-6000|RBU]] || ၄၄၁၊ ရန်စစ်အောင် သည် [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]]ကြောင့် နစ်မြုပ်ခဲ့သည်။<ref name="Burmese Navy Decimated in Cyclone">{{Cite web |title=Burmese Navy Decimated in Cyclone<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=11980 |accessdate=13 May 2013 |archivedate=13 May 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513034727/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=11980 }}</ref> <br/>၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ခြောက်စင်း၊ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် လေးစင်း |- |} ===ဒုံးပျံတင် အမြန်တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ (FAC - Missile)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Houxin class [[File:駐港部隊艦艇大隊037II型-771導彈艦.JPG|225x225px]] <ref>[http://mmmilitary.blogspot.com/ Myanmar Defence Weapons<!-- Bot generated title -->]</ref> || Qiuxin Shipyards, [[ရှန်ဟိုင်းမြို့]]၊ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ {{flagicon|CHN}} || '''471 - မာဃ<br/>472 - SaitTra<br/>473 - DuWa<br/> 474 - ZeyHta<br/> 475 - ဟံသာ<br/> 476 - BanDa''' ||၁၉၉၅၊ ၁၉၉၆၊ ၁၉၉၇||4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surface ဒုံးပျံ]]<br /> 2 × [[AK-230 |30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ || |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB">mmmilitary.blogspot.com</ref>|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''556<br/> 557<br/>558<br/>559<br/>560''' || ၂၀၀၄ ||4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surfaceဒုံးပျံ]]<br /> 2 × [[AK-230|30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ || |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/> || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''561<br/>562<br/>567<br/>568<br/>569<br/>570''' || ၂၀၀၈၊ ၂၀၁၂ || <br /> 2 × [[AK-230|30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ <br/> 2 x [[C-802|C-802A]] Surface to Surface Anti-ship ဒုံးပျံ || |- |} ===အမြောက်တင် အမြန်တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ (FAC - GUN) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/> || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''551<br/>552<br/>553<br/>554<br/>555<br/>563<br/>564<br/>565<br/>566'''|| ၁၉၉၆၊ ၂၀၁၃ || 1 × [[37 mm AA gun]]<br /> 2 × [http://www.sinodefence.com/army/antiaircraft/type87towed25mm.asp Type 87 - 25 mm twin guns]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin Anti-Aircraft Guns || |- |} ===ကမ်းလွန် ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ (Large Patrol Combatants)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Osprey Class-50<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC">The Naval Institute Guide to Combat Fleets of the World: Their Ships By Eric Wertheim</ref> || Danyard A/S, Frederikshavn, {{DEN}} || '''၅၅ - အင်းတော်<br/>၅၇ - အင်းလျား''' || ၁၉၈၂ ||1 / 40mm 60-cal. Bofors AA<br>2 / 20mm 70-cal. Oerlikon AA ||56 (Inma) was sunk| |- | Inle Class [[File:Milan 2018 - MILES - Milan Exercise Sea - 13.jpg|225x225px]]|| ရေတပ်သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်၊ {{MYA}} || '''54 - [[စစ်ရေယာဉ် အင်းလေး]]''' || ၂၀၁၇<ref name="mizzima.com">{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.mizzima.com/news-domestic/myanmar-navy-commissions-seven-new-vessels |accessdate=25 December 2018 |archivedate=27 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180127202424/http://www.mizzima.com/news-domestic/myanmar-navy-commissions-seven-new-vessels }}</ref><ref name="ReferenceB">http://www.janes.com/article/76685/myanmar-commissions-new-opv-and-landing-craft</ref>||Guns, ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | PGM 43 class <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>|| Marinette Marine, [[Wisconsin]]; last two by Peterson Builders, [[Sturgeon Bay, WI]], {{USA}} || '''401<br/>402<br/>403<br/>404<br/>405<br/>406''' || ၁၉၅၉-၁၉၆၁ || 1x40mm Bofor, 2 dual 20mm OA, 2x12.7mm MG || | |- | Y311 class - modified Y301<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || ဆင်မလိုက် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''Y311'''|| ၁၉၆၇ || 2x40mm Bofor, 2X20mm OA ||Y-312 သည် နာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့် နစ်မြုပ်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်<ref name="Burmese Navy Decimated in Cyclone"/>) |- | Y Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Uljanik SY, Pola [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} || '''301<br/>302<br/>303<br/>304<br/>305<br/>306<br/>307<br/>308<br/>309<br/>310''' || ၁၉၅၇–၁၉၆၀ || 2x40mm Bofor, 2X20mm OA || |- |} ===ကရူဇါ ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Swift class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Swiftships, Vosper Naval Systems Pte Ltd, [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]] {{flagicon|Singapore}}|| '''422<br/>423''' || ၁၉၈၀ || 2 40&nbsp;mm, 2 20&nbsp;mm, 2 12.7&nbsp;mm machine gun, Pathfinder Radar||421 သည် ပင်လယ်ပြင်တွင် ပျောက်ဆုံးခဲ့ |- |} ===အမြန်သွား ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Carpentaria class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] {{flagicon|Australia}} || '''112<br/>113<br/>114<br/>115<br/>116<br/>117'''<ref name="ReferenceA"/>|| ၁၉၇၈-၁၉၈၀ ||MK10 AA, radar, 20mm 70cal|| |- | 412 class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || ရေတပ် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''412<br/>413<br/>414<br/>416'''|| ၁၉၈၃-၁၉၈၄ ||2x40mm AA, 2x12.7mm machine gun ||415 နစ်မြုပ်ပြီး |- | PB-90 <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} ||'''424<br/>425<br/>426''' || ၁၉၉၀ || M-75 AA, Radar, 2x quadruplet 20mm cal || |- |[[Super Dvora Mk III-class patrol boat]] [[File:Super dvora mk3.jpg|225x225px]] <ref>[http://weaponews.com/news/6635-myanmar-navy-received-two-israeli-gunboat.html Myanmar Navy received two Israeli gunboat<!-- Bot generated title -->]</ref> || [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]] {{flagicon|Israel}} || '''271<br/>272<br/> || ၂ဝ၁၇ ||1 × Typhoon 25-30 mm stabilized cannon/Oerlikon 20 mm cannon2 × 12.7 mm machine guns|| |- |} ===တင့်ကားတင်ကမ်းထိုး ရေယာဉ်များ (Coastal land craft mechanised) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="ReferenceA"/>||'''709<br/>710'''||၁၉၆၇|||| |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="myawady.com.mm">{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myawady.com.mm/photonews/item/11344-2013-04-10-13-50-55 |accessdate=3 February 2015 |archivedate=23 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141023050309/http://www.myawady.com.mm/photonews/item/11344-2013-04-10-13-50-55 }}</ref>||'''1611'''||၂၀၀၅|| || |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="myawady.com.mm"/>||'''1612<br/>1613'''||၂၀၁၃|| || |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="janes.com">http://www.janes.com/article/76685/myanmar-commissions-new-opv-and-landing-craft</ref>||'''1614<br/>1615'''||၂ဝ၁၇|| || ၅၆ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}||'''1701<br/>1702<br/>1703<br/>1704<br/>1705<br/>1706'''||၂ဝ၁၅||Machine Gun || ၂၉ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}||'''1707<br/>1708<br/>1709<br/>1710<br/>1711<br/>1712'''||၂ဝ၁၆||Machine Gun || ၂၉ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="mizzima.com"/>||'''1713<br/>1714<br/>1715<br/>1716'''||၂ဝ၁၇|| || ၂၉ မီတာ |- |} ===ကမ်းထိုး ရေယာဉ်များ (Coastal Land Craft Utility)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |LCU|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}}||'''605'''<ref name="ReferenceA"/>||၁၉၈၄|| || |- |LCU|| [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] {{flagicon|USA}}||'''603'''<ref name="ReferenceA"/>||၁၉၆၃-၁၉၆၈ || || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း သုတေသန စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Survey ship <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/> || Tito SY, Belgrade, [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} || '''801 - စစ်ရေယာဉ် သုတေသီ''' || ၁၉၆၅ || helipad <br>2 x40 mm, 2x 20&nbsp;mm machine gun<ref>bangladeshdefence1945.blogspot.com/2010/11/ships-of-myanmar-navy_22.html</ref> || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | coastal tanker<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Watenabe Zosen K.K., Hakata, {{JPN}} ||'''608''' || ၁၉၉၁ ||မရှိ || |- | coastal tanker<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Shimoda Dockyard, Shimoda, {{JPN}} || '''609 class''' || ၁၉၈၆ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || {{GER}} || '''601 ပြည်တော်အေး - ၁'''|| ၁၉၇၅ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || {{JPN}} || '''602 ပြည်တော်အေး - ၂''' || ၂၀၀၂ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || A/S Nordsovaerftet, Ringkobing, {{NOR}} || '''Ayidawaya'''|| ၁၉၉၁ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေး<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>|| {{MYA}}|| '''612<br/>613<br/>615<br/>618'''|| ၁၉၉၀|| AA Gun|| |- | ရတနာပုံ<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>||{{MYA}}|| '''အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ် ပို့ဆောင်ရေး''' ||၁၉၉၀|| || |- | ဆေးရုံသင်္ဘော (ရွှေပုစွန်)|| {{MYA}}|| '''ဆေးရုံ AH-01'''|| ၂၀၁၂|| || မြစ်တွင်းသွားဆေးရုံရေယာဉ် |- | ဆေးရုံသင်္ဘော (သံလွင်)|| {{MYA}}|| '''ဆေးရုံ AH-02'''|| ၂၀၁၅|| || ၂၅ ခုတင်ဆံ့ ဆေးရုံသင်္ဘော |- | ချင်းတွင်း|| {{MYA}}|| '''တပ်ဖွဲ့ ပို့ဆောင်ရေး AP-01'''|| ၂၀၁၆|| || |- |} ===မြစ်ချောင်းကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |PBR class [[File:PBR-829 in Kenner LA.jpg|225x225px]] || {{USA}}|| '''211<br/>212<br/>213<br/>214<br/>215<br/>216''' || ၁၉၇၈-၁၉၈၂ || 1 × twin M2HB .50 caliber (12.7&nbsp;mm) machine guns (forward in a rotating tub)<br>1 × single M2HB (rear)<br>1 or 2 × M60 7.62&nbsp;mm machine gun(s) (side-mounted)<br>1 × 40&nbsp;mm Mk 19 grenade launcher || |- |Yan Naing class<ref name="ReferenceA"/>|| Doone Htay,{{flagicon|Burma}}|| '''501<br/>510<br/>502<br/>503<br/>504<br/>505<br/>506<br/>507<br/>508<br/>509<br/>510'''||၁၉၇၀||Machine Gun, OA|| |- |Michao Class<ref name="ReferenceA"/>|| [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}|| '''001<br/>002<br/>003<br/>004<br/>005<br/>006<br/>007<br/>008<br/>009<br/>010<br/>011<br/>012<br/>013<br/>014<br/>015<br/>016<br/>017<br/>018<br/>019<br/>020<br/>021<br/>022<br/>023<br/>024<br/>025'''||၁၉၆၃-၁၉၆၈||2x20mm OA|| |- |PCE Class<ref name="mmmilitary.blogspot.com"/> || ရေတပ်သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}}||217<br/>218<br/>219<br/>220||၁၉၈၉||machine gun, Bofor, AA ||၄ စင်းတည်ဆောက်ပြီး |- |} ===ရေပေါ်လွန်းကျင်း စစ်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Floating dry dock|| {{CHN}}|| '''F001'''<ref name="myawady.com.mm" />||၂၀၁၃|| || |- |Floating dry dock|| {{MYA}}|| '''FD02 - Saya Shan'''<ref name="myawady.com.mm"/>||2018|| ||မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်က ရေနွေးငွေ့စက် တပ်ဆင်ထား သော ပထမဦးဆုံး တိုက်သင်္ဘောအား တည်ဆောက်ပေးနိုင်ခဲ့သည့် မြန်မာလက်သမားဆရာ ဆရာရှမ်းကို ဂုဏ်ပြုသော အားဖြင့် ရေပေါ်လွန်းကျင်း(ဆရာရှမ်း)ဟု အမည်ပေးထား |- |} ===မောင်းသူမဲ့ ရေယာဉ်များ - USV=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Unmanned Surface Vehicle || {{ MYA }}|| ||၂၀၁၄|| || ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်၊ ၆၇ နှစ်မြောက်ရေတပ်အခမ်းအနားတွင် ပြသ <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myawady.net.mm/ |accessdate=17 September 2020 |archivedate=6 July 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180706181707/http://www.myawady.net.mm/ }}</ref> |- |} ===ရေတပ်လေကြောင်း (Naval aviation)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |ATR 42 ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး လေယာဉ် || {{ FRA }}|| ||၂၀၁၅<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft |accessdate=25 December 2018 |archivedate=28 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181028151850/http://elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft }}</ref>|| || ၁ စင်း |- |Britten-Norman BN-2 Islander ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး လေယာဉ် || {{ UK }}|| || || || ၅ စင်း |- |Eurocopter AS365 Dauphin ရေတပ်သုံး ရဟတ်ယာဉ် [[File:US Navy 110321-N-OM642-084 French navy AS365 F Dauphin rescue helicopter test lands aboard USS Mount Whitney (LCC-JCC 20).jpg|225x225px]] || {{ FRA }}|| ||၂၀၁၅ || || ၅ စင်း |- |} == အခြားလေ့လာရန် == * [[တပ်မတော် (လေ)]] * [[လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *[[တပ်မတော် (ကြည်း)]] == ကိုးကား == <references/> {{တပ်မတော် (ရေ)}}{{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်| ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ရေ)| ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံအလိုက် ရေတပ်များ]] 54chnrbt5po40jc9vilfhrrgrbqz98a 881196 881129 2025-07-10T06:01:17Z Pho Sai 45037 881196 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit |unit_name = တပ်မတော် (ရေ) |image = {{ubl|[[File:Badge of the Myanmar Navy.svg|frameless|250px]]|တပ်ဖွဲ့တံဆိပ် ---- [[File:Arm Badge or Shoulder Sleeve of Myanmar Navy.svg|frameless|200px]]|လက်ရုံးအမှတ်အသားတံဆိပ်}} |image_size = |caption = |dates = ၁၉၄၇ – လက်ရှိ |start_date = {{Start date and age|1947|12|24|df=yes|p=yes}} |country = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |allegiance = |branch = [[ရေတပ်]] |type = |role = နိုင်ငံ့ရေပိုင်နက် ကာကွယ်ရေး၊ ရေကြောင်းစစ်ဆင်ရေး |size = ၁၉,၀၀၀ ဦး<ref name="Irrawaddy2024">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/arakan-army-exposes-myanmars-naval-weaknesses.html|title=Arakan Army Exposes Myanmar's Naval Weaknesses|author=Moe Sett Nyein Chan|date=1 March 2024|website=The Irrawaddy|access-date=17 September 2024}}</ref> |command_structure = {{Armed forces|မြန်မာနိုင်ငံ}} |garrison = ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ရေ)၊ စစ်ရုံး၊ [[နေပြည်တော်]]။ |garrison_label = ဌာနချုပ် |equipment = |equipment_label = |nickname = ရေတပ်၊ နေဗီ၊ ရွိုင်ရယ် နေဗီ။ |motto = {{ubl|''"လှေခွက်ချည်းကျန် အလံမလှဲ"'' ၊|''"မြန်မာ့ပင်လယ် ဒို့ကာကွယ်"'' ၊|''"ပိုင်နက်ပင်လယ် ဒို့ကာကွယ်"'' ။}} |colors = {{Color box|#000080}}{{Color box|#FFFFFF}}{{Color box|#000000}} ရေတပ်နက်ပြာ၊ အဖြူ၊ အနက်{{Small|''(Navy Seals အထူးတပ်ဖွဲ့)''}} |colors_label = |march = |mascot = |battles = |anniversaries = ဒီဇင်ဘာ ၂၄ |decorations = |battle_honours = |commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] |commander1 = {{flagicon image|Flag of the Commander-in-Chief of Defence Services (Myanmar).svg}} [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]] |commander2_label = ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး |commander2 = {{Flagicon image|Flag of the Ministry of Defense (Myanmar).svg|size=25px}} [[တင်အောင်စန်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်ဆန်း]] |commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] |commander3 = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထိန်ဝင်း]]<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cw9yrgg7y17t|title=ဗိုလ်ချုပ်ထိန်ဝင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ) ဖြစ်လာ|work=BBC Burmese|access-date=၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၄}}</ref> |commander4_label = စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ်(ရေ) |commander4 = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အေးမင်းထွေး |commander5_label = အင်ဂျင်နီယာဌာနမှူး <!-- Insignia --> |commander5 = [[File:Myanmar Navy Commodore Flag.svg|25px]] ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်သူစိုး |identification_symbol = [[Image:Naval Ensign of Myanmar.svg|border|200px]] |identification_symbol_label = ရေတပ်အလံတော် |identification_symbol_2 = [[Image:Myanmar Navy commissioning pennant.svg|199px]] |identification_symbol_2_label = တပ်တော်ဝင်အလံ |identification_symbol_3 = [[Image:Naval Ensign of Burma (1948-1974).svg|border|200px]] |identification_symbol_3_label = ရေတပ်အလံတော်ဟောင်း (၁၉၄၈–၁၉၇၄) |identification_symbol_4 = [[Image:Naval Ensign of Burma (1974–1994).svg|border|200px]] |identification_symbol_4_label = ရေတပ်အလံတော်ဟောင်း (၁၉၇၄–၁၉၉၄) <!-- Aircraft --> }} ယနေ့ခေတ် '''တပ်မတော် (ရေ)''' သည် မြန်မာ့ [[တပ်မတော်]] တွင် ပါဝင်ပြီး [[ရေတပ်]]ဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီး၊ အမျိုးသား စစ်မှုထမ်းအင်အား ၁၉၀၀၀ ခန့်ဖြင့်အမှုထမ်းလျက်ရှိသည်။ ယနေ့အချိန်တွင် တပ်မတော် (ရေ) သည် စစ်ရေယာဉ်ပေါင်း ၂၂၇ စီးဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။<ref>https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=myanmar</ref> ၁၉၈၈ ခုနှစ်မတိုင်မှီခန့် ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုများ နိုမ်နှင်းရာတွင် မြန်မာ့တပ်မတော် ရေ ၏ထင်ရှားသော အခန်းကဏ္ဍမှာ အခြား တပ်နှင့် လေတပ် များထက်စာလျှင် အလွန်နည်းပါးလှသည်။ တပ်မတော်ရေသည် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအတွက် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍတွင် ယခင်အချိန်ရော ယခုကာလအထိတည်ရှိနေသည့်အတွက်ကြောင့် မကြာသေးမီကာလကပင် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်ခြိမ်ခြောက်မှုများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ထပ်မံတိုးချဲ့တည်ဆောက်ထားခဲ့သည်။ တပ်မတော် (ရေ)၏ ဆောင်ပုဒ်မှာ “မြန်မာ့ပင်လယ် ဒို့ကာကွယ်” ဖြစ်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/64612</ref> ==သမိုင်း== ===ကိုလိုနီခေတ် မတိုင်မီ=== [[File:An account of an embassy to the kingdom of Ava 00493-s.gif|thumb|231x231px|၁၇၉၅ ခုနှစ် မြန်မာဘုရင့်စစ်ရေယာဉ် |alt=]]မြန်မာဘုရင့်ရေတပ်တော်တွင် မြစ်အတွင်းတိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ်များ အဓိကပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့၏ အဓိကတာဝန်များမှာ [[ဧရာဝတီမြစ်]]ကြောင်းအား ထိန်းချုပ်ထားရန်ဖြစ်ပြီး ရှေ့တန်းစစ်သည်များအား တင်ဆောင်လာသော သင်္ဘောများကို ကာကွယ်ပေးရန်အတွက်ဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်သင်္ဘောများသည် သေနတ်ကိုင်တပ်သား ၃၀ နှင့်အထက် တင်ဆောင်နိုင်ပြီး ၆-၁၂ ပေါင်ဒါ အမြောက်မြားတပ်ဆင်ထားသည်။ ၁၈ ရာစုအလယ်ခန့်တွင် ရေတပ်တော်သည် ဥရောပနှင့်အခြားလူမျိုးများပါသည့် ပင်လယ်ပျော်သင်္ဘောနှင့် ဥရောပနှင့်အခြားနိုင်ငံခြား သင်္ဘောသားများထံမှ နည်းနာများကို သင်ယူဆည်းပူးလေ့လာပြီး ယိုးဒယား၊ ရခိုင်တိုက်ပွဲများအတွက် စစ်သည်တော်များ ပို့ဆောင်ရန် အသုံးချခဲ့သည်။ [[ဖိုင်:Burmese man-of war, captured by the Hermes - ILN 1852-0626-0009.jpg|thumb|၁၉ ရာစု မြန်မာဘုရင့်စစ်ရေယာဉ်]] ထိုအချိန်က ရခိုင်နှင့် မွန်တို့သည် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် နေထိုင်သည့်အလျောက် ယင်းတို့၏ စစ်သင်္ဘောများ၊ တိုက်ခိုက်ရေးနည်းပညာများသည် မြစ်အတွင်း၌သာအတွေ့အကြုံရှိသော မြန်မာတပ်များ၏ သင်္ဘောများထက် သာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ===တိုက်ပွဲများနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်=== မြန်မာ့ ရေတပ်ကို ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော် ရေ အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော်လည်း အလွန်သေးငယ်၍ [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်းတွင် ဗြိတိသျှ မဟာမိတ်တို့နှင့် ပူးပေါင်း၍ ဖက်ဆစ်ဂျပန်ကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးကာလ === [[File:HMS Fal 1943 IWM FL 10071.jpg|thumb|230x230px|[[စစ်ရေယာဉ် (မေယု)]]]] ၁၉၄၇ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလအတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် ရေတပ်ကို လူ ၇၀၀ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပထမတွင် သင်္ဘောအုပ်စုမှာ အနည်းငယ်သာ ပါဝင်သော်လည်း ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် ဗြိတိသျှတော်ဝင်ရေတပ်၏ အစီအစဉ်အရ သင်္ဘောအချို့ကို လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။ ထိုအထဲတွင် UBS Mayu ([[စစ်ရေယာဉ် (မေယု)]]) မြစ်အမျိုးအစားဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် နှင့် အမြောက်တက်ဆင်ထားသည့် ကမ်းတက်ရေယာဉ် လေးစင်းပါဝင်သည်။ ၂၅ပေါင်ဒါ(၈၈မီလီမီတာ) ၂လက်နှင့် ၂ပေါင်ဒါ (၄၄ မီလီမီတာ) အမြောက်မြား တပ်ဆင်ထားသည့် ထိုကမ်းတက်ရေယာဉ်များကို အထောက်အကူပြု(သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး+လက်နက်ကြီးပစ်ကူပေးနိုင်ရန်)စစ်ရေယာဉ်များအြဖစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅ရက်၊ မွန်းတည့် ၁၂ နာရီတွင် ဗြိတိသျှ တော်ဝင်ရေတပ် မတော်က စစ်ရေယာဉ် (မေယု)ကို မြန်မာနိုင်ငံ‎ အရန်တော်ဝင်ရေတပ်သို့ အခမ်းအနားဖြင့် လွှဲပြောင်းပေး အပ်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်စဉ်က ဗြိတိသျှ အစိုးရကိုယ်စား စစ်ရေယာဉ်မှူးဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူး မစ်ချယ်လ်က လွဲပြောင်းပေး အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းအခမ်းအနားသို့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဖြစ်သူ [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း‎]] ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ပြီး ဂုဏ်ပြုတပ်ဖွဲ့ကို စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ရေယာဉ်ကို မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စား လက်ခံခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်မှူးမှာ ဗိုလ်မှူးခင်မောင်ဘို ဖြစ်သည်။ === ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ === ၁၉၅၀ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၅၁ ခုနှစ်အတွင်းတွင် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]သည် နှစ်ဖက် စစ်ရေးနားလည်မှုအစီအစဉ်အရ ကမ်းရိုးတန်းစောင့် သင်္ဘော ၁၀ စင်း ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှု ပေါင်းစုံကို နှိမ်နင်းရာ တိုက်ပွဲများအတွင်းတွင် တပ်မတော်ရေသည် အဓိကနေရာမှ လုပ်ရှားခဲ့သည်။ တပ်မတော်ရေသည် ခုခံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးတာဝန်များ၊ အစောင့်အရှောက်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ သယ်ယူရေး၊ စစ်သည်များသယ်ယူရေးများနှင့် လိုအပ်လျှင် ပစ်ကူများပေးရေးတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ [[ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ]]များနှင့် ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော [[မော်လမြိုင်မြို့]]ကို ကရင်သောင်းကျန်သူတို့ သိမ်းပိုက်ထားချိန်တွင် တပ်မတော်ရေ၏ အဓိက တာဝန်ယူ လှုပ်ရှားမှုကြောင့်သာ သက်သာရာ ရခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီး ကာလတစ်လျှောက်လုံးတွင် တပ်မတော်ရေ၏ ကင်းလှည့်ရေယာဉ်တစ်စင်းသည်သာ ကရင်သောင်းကျန်းသူများဘက်သို့ ဘက်ပြောင်းပူးပေါင်းခဲ့သည်မှ အပ မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် အရေးကြီးသည့် ကုန်းတွင်းပိုင်း ရေကြောင်းလမ်းများတွင် ကြီးမားသော အတားအဆီး မရှိဘဲ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>Hugh Tinker, Union of Burma, p.325</ref> ၁၉၅၆-၅၇ ခုနှစ်အတွင်းတွင် တန်ချိန် ၅၀ ရှိသည့် မော်တာတော်ပီဒို/မော်တာ စက်သေနတ်တပ် အဖြစ်ပြောင်းလဲအသုံးပြုနိုင်သော Saunders-Roe Dark class အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ငါးစင်း၊ တန်ချိန် ၁၀၄၀ ရှိ Algerine class minesweeper အမျိုးအစား မိုင်းရှင်းရေယာဉ်အဟောင်း တို့ကို ဗြိတိသျှတို့ထံရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၀-၆၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် PGM အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတမ်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ခြောက်စင်း၊ CGC အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၇ စင်း ကို တပ်မတော်ရေသို့ ရောင်းချပေးခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ရေတပ်၏ တန်ချိန် ၆၄၀ PCE-827 class တိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ် နှင့် တန်ချိန် ၆၅၀ Admirable class minesweeper အမျိုးအစား မိုင်းရှင်ရေယာဉ်တို့ကို ရရှိခဲ့ပြီး ၎င်းယာဉ်များသည် ၁၉၄၀ ခုနှစ်အလယ်ခန့် တပ်တော်ဝင်အသုံးပြုထားသော ယာဉ်အဟောင်းများဖြစ်သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်သို့ မြစ်တွင်း ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ရေယာဉ်ငယ် ၆ စင်းတို့ကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် ယူဂိုဆလားဗီးယားထံမှ Y-301 အမျိုးအစား စက်သေနတ်တပ် ရေယာဉ် ၁၀ စီးအပြင် Michao အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၂၅ စီးရရှိခဲ့သည်။ === ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ === [[File:Burmese Navy visit to Indonesia, Jalesveva Jayamahe, p198.jpg|thumb|အင်ဒိုနီးရှားရောက် မြန်မာ့ရေတပ်သားများ (၁၉၆၀ ခုနှစ်)]] မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] အကူအညီဖြင့် စစ်ရေယာဉ်များ ကိုယ်တိုင် ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ တွင် တန်ချိန် ၄၀၀ ရှိ နဝရတ် အမျိုးအစား ကော်ဗတ် ရေယာဉ်နှစ်စင်းကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး တပ်မတော်တွင် အမှုထမ်းစေခဲ့သည်။ လက်နက်အနေဖြင့် ၂၅ပေါင်ဒါ အမြောက် နှင့် ၄၀ မီလီမီတာ ဘိုဖော်စ် လေယာဉ်ပစ်အမြောက်တို့ တပ်ဆင်ထားသည်။ မြန်မာသင်္ဘောကျင်းများမှ ကမ်းရိုးတန်းစောင့် ရေယာဉ်ငယ် အချို့နှင့် ကမ်းတက်ရေယာဉ်အချို့ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ကမ်းတက်ရေယာဉ်နှင့် အရန်သင်္ဘောများကို အော်လီကွန် ၂၀ မီလီမီတာ အမြောက်မြား၊ ၄၀ မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ်အမြောက်မြား နှင့် စက်သေနတ်ကြီးများကို တပ်ဆင်ထားသည်။<ref>Janes Fighting Ships 1997-98 p.82</ref> === ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ === တပ်မတော်ရေ၏ စစ်အင်အားတို့ချဲ့မှုသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်နှင့် ၆၀ အကြားတွင် အလွန်လျင်မြန်သော်လည်း ယာဉ်အအိုအဟောင်းများ၏ ပျက်စီး ယိုးယွင်းမှုများကြောင့် အရှိန်အဟုန်နှေးကွေးလာခဲ့ရပြီး ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် မဆလ အစိုးလက်ထက် ရေတပ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမတိုင်မီအထိ ဖြစ်သည်။ === ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ === ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]မှ Carpentaria အမျိုးအစား ကမ်းနီး ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ခြောက်စင်း၊ စင်ကာပူနိုင်ငံမှ ၁၂၈ တန် Swift အမျိုးအစား ကမ်းရိုးတန်း ကင်းလှည့် ရေယာဉ် ၃ စီး၊ ဒိန်းမတ်နိုင်ငံလုပ် ၃၈၅ တန် Ospery အမျိုးအစား ကမ်းဝေး ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၃ စီးတို့ ရရှိခဲ့သည်။ Swift နှင့် Ospery အမျိုးအစား သင်္ဘောများသည် ၄၅၀၀ မိုင်နှင့် ၁၈၀၀ မိုင်ခန့် အသီသီးရောက်ရှိနိုင်ပြီး အော်လီကွန် ၂၀ မီလီမီတာ အမြောက်မြားနှင့် ၄၀မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ် အမြောက်မြား တပ်ဆင်ထားသည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်လွန် အစောပိုင်းနှစ်များတွင် တပ်မတော်ရေသည် US PGM အမျိုးအစား ကင်းလှည့်ရေယာဉ်ကို အခြေခံ၍ ၁၂၈ တန် PGM အမျိုးအစား ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၃ စင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုသင်္ဘောတိုင်းတွင် ၄၀ မီလီမီတာ လေယာဉ်ပစ်အမြောက် နှစ်လက်နှင့် ၁၂.၇ မီလီမီတာ စက်သေနတ်ကြီး ၂ ခုတို့ တပ်ဆင်ပေးထားသည်။ === ၁၉၉၀ ခုနှစ်များ === မြန်မာ့တပ်မတော်ရေသည် ဒုံးတပ် အစောင့်ရေယာဉ် ၆ စီးနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက် သင်္ဘော ၁၀ စင်းတို့ကို တရုတ်ထံမှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ တပ်မတော် ရေသည် ၇၇ မီတာ ကော်ဗတ် ရေယာဉ် နှစ်စင်း(771 နှင့် 772) နှင့် အမြန်သွားတိုက် ရေယာဉ် လေးစင်း(551-554) တို့ကို ၁၉၉၈ ခုနှစ်ကတည်းက တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ === ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ === ==== နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်း ==== ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]]ကြောင့် တပ်မတော်ရေယာဉ် ၂၅ စီးခန့် နစ်မြုပ်ခဲ့ရပြီး စစ်သားအချို့နှင့် မိသားစုဝင်များပျောက်ဆုံး သို့မဟုတ် သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု စာရင်းပြုစုခဲ့သည်။ အရာရှိ ၃၀ ခန့်နှင့် အမှုထမ်းပေါင်း ၂၅၀ ခန့် ပျောက်ဆုံးခဲ့ကြောင်း ကြေညာထားပြီး ဟိုင်းကြီးကျွန်းရှိ ပမ္မဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်၊ ဗိုလ်တထောင် သန်လျက်စွန်းရှိ ဧရာဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ် နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့ရှိ ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်တို့၏ကွပ်ကဲမှုအောက်၌ရှိသော စစ်ရေယာဉ် ၂၅ စင်းသည် မုန်တိုင်းကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ === ၂၀၁၀ ခုနှစ်များ === မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် အမေရိကန်၏ နိုင်ငံတကာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် အမေရိကန်စစ်ရေယာဉ် USS Bonhomme Richard (LHD-6) သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။<ref>https://web.archive.org/web/20181226035219/https://www.mmtimes.com/national-news/6684-the-evolving-role-of-myanmar-s-navy.html</ref>[[File:Myanmar officer tour USS Bonhomme Richard. (8202185315).jpg|thumb|မြန်မာ့တပ်မတော်ရေ အရာရှိများ အမေရိကန်စစ်ရေယာဉ်ကို လာရောက်လည်ပတ်စဉ် (၂၀၁၃ ခုနှစ်)|alt=]] ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှစတင်၍ စစ်ရေယာဉ်တပ်ပေါင်းစု ပင်လယ်ပြင်စစ်ဆင်မှုလေ့ကျင့်ခန်း (Combined Fleet Exercise -Sea Shield)ကို နှစ်စဉ်လုပ်ဆောင်ပြီး စစ်ရေယာဉ်မျိုးစုံ နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များ၊ အထူးစစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့ (NAVY SEALs) တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၊ အရာရှိ၊ စစ်သည်အင်အား ၁၄ဝဝ ကျော် နှစ်စဉ်ပါဝင်လေ့ကျင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>http://www.moi.gov.mm/?q=news/1/04/2017/id-14239</ref> [[File:2015.10.20.부산국제 조선 해양 대제전 국제 해양 방위산업전 22153969379 9e05ae203c o.jpg|thumb|မြန်မာ - တောင်ကိုရီးယား ရေတပ်ဦးစီးချုပ်များ တွေ့ဆုံစဉ် (၂၀၁၇ ခုနှစ်)]] ၂ဝ၁၆ ခုနှစ်မှ စ၍ တပ်မတော်နယ်လှည့် အထူးကုဆေးအဖွဲ့ များပါဝင်သော တပ်မတော်ပင်လယ်သွား ဆေးရုံသင်္ဘော(သံလွင်) ဖြင့် မြန်မာ့ပင်လယ် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများရှိ ဒေသခံပြည်သူများအား ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိရာ ၂၀၁၈ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလထိ ဒေသခံပြည်သူစုစုပေါင်း ၈၁ဝ၅၃ ဦး တို့ကို ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်း များ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ဆေးရုံ သင်္ဘောပေါ်ရှိ သားဖွားခန်း၌ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင် ၁၁ ဦးအား အောင်မြင်စွာ မွေးဖွား ကုသပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://cincds.gov.mm/node/1260 |accessdate=25 December 2018 |archivedate=21 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181221002828/http://www.cincds.gov.mm/node/1260 }}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ် တွင် မြစ်တွင်းသွား ဆေးရုံသင်္ဘော(ရွှေပုစွန်) သည် ရေဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်လျက်ရှိသော [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး|ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီး]] အတွင်း လှည့်လည်၍ ဆေးကုသပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>http://www.moi.gov.mm/npe/?q=news/9/08/2015/id-27318</ref> [[ဖိုင်:Myanmar UMS King Sin Phyu Shin (F14) during Milan 2018 exercise.jpg|thumb|၂၀၁၈ ခုနှစ် မီလန် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၌ တွေ့ရသော မြန်မာ့စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင် ('''F14''')]] ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် ကျင်းပသည့် အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာရေတပ်လေ့ကျင့်မှု ၂၀၁၈ တွင် မြန်မာရေတပ်က ပါဝင်ခဲ့သည်။ မြန်မာဘက်မှ ရေယာဉ်များတွင် ကျန်စစ်သား-အတန်းအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် [[စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်]] (F-14) နှင့် ကမ်းလွန်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် [[စစ်ရေယာဉ် အင်းလေး]] UMS Inle နှင့် အိန္ဒိယဘက်ခြမ်းတွင် ရေငုပ်သင်္ဘော တိုက်ခိုက်ရေးစစ်ရေယာဉ် corvette INS Kamorta, Shivalik (Project 17) တို့ ပါဝင်ကြောင်း၊ ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် INS Sahyadri နှင့် Type 877EKM Kilo-class ရေငုပ်သင်္ဘောတစ်စင်း၊ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းနှင့် အဆင့်မြင့်လေယာဉ်နှစ်စင်းတို့နှင့်အတူ။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာရေတပ်၏ စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား သည် ဒေသတွင်း သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် ရေကြောင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးတက်စေရန်အတွက် ပထမဆုံး အမေရိကန်-အာဆီယံ ရေကြောင်းလေ့ကျင့်မှု US-Asean Maritime Exercise (AUMX) တွင် ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။<ref>https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1741184/first-us-asean-naval-exercise-begins</ref>[[ဖိုင်:6th Indo-Myanmar Coordinated Patrol concludes at Coco Islands (3).jpg|thumb|မြန်မာ့တပ်မတော်ရေ ပင်လယ်ပြင်စစ်ဆင်မှုလေ့ကျင့်ခန်း (၂၀၁၈ ခုနှစ် ကိုကိုးကျွန်း)]]မြန်မာရေတပ်သည် ဒေသတွင်း ရေတပ်များနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ၎င်းသည် တော်ဝင်ဩစတြေးလျရေတပ်၊ တရုတ်ရေတပ်နှင့် အိန္ဒိယရေတပ်ကဲ့သို့သော ဒေသတွင်းမှ ရေတပ်များ လာလည်ပတ်ခြင်းကို လက်ခံကျင်းပလျက်ရှိသည်။<ref>https://en.qdnd.vn/military/intl-relations-and-cooperation/vietnamese-vessel-visits-myanmar-504421</ref> အလားတူ မြန်မာရေတပ်သင်္ဘောများသည် ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်းနှင့် စင်ကာပူတို့ အပါအဝင် ဒေသတွင်း နိုင်ငံရေတပ်များသို့ သွားရောက် လည်ပတ်ခဲ့သည်။<ref>https://www.bangkokpost.com/world/336841/myanmar-ships-back-to-thailand-in-18-years</ref><ref>https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=23201</ref> ==လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(‌ရေ)များ== #ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးခင်မောင်ဘို (၁၉၄၈ - ၁၉၅၂ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် သန်းဖေ (ရေ-၁၀၀၁)(၁၉၅၂ - ၁၉၆၂ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် သောင်းတင် (ရေ-၁၀၂၅)(၁၉၆၂ - ၁၉၇၄ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ် ချစ်လှိုင် (ရေ-၃၀၁၁)(၈-၃-၁၉၇၄ မှ ၁၆-၁၀-၁၉၈၀ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ် မောင်မောင်ဝင်း (၁၉၈၀ - ၁၉၈၅ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်ခင် (ရေ-၁၀၃၈) (၁၉၈၅ - ၁၉၉၂ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သန်းညွန့် (၁၉၉၂ - ၁၉၉၅ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အေး (၁၉၉၅ - ၁၉၉၇ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ညွန့်သိန်း (ရေ-၁၀၈၇)(စတသ-၃)(၁၉၉၇ - ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကြည်မင်း (ရေ-၁၁၀၇)(စတသ-၆)(၂၀၀၀ - ၂၀၀၄ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[စိုးသိန်း]] (ရေ-၁၁၈၁)(စတသ-၁၁)(၂၀၀၄ - ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ဉာဏ်ထွန်း၊ ဦး|ဉာဏ်ထွန်း]] (ရေ-၁၁၉၆)(စတသ-၁၆)(၁-၆-၂၀၀၈ ခုနှစ် မှ ၁၅-၈-၂၀၁၂ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ သက်ဆွေ (ရေ-၁၂၈၂)(စတသ-၂၂)(၁၆-၈-၂၀၁၂ ခုနှစ် မှ ၁၂-၈-၂၀၁၅ ခုနှစ်) #ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တင်အောင်စန်း]] (ရေ-၁၂၈၇)(စတသ-၂၃) (၁၃-၈-၂၀၁၅ ခုနှစ် မှ ၃-၂-၂၀၂၁ ခုနှစ်) # ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မိုးအောင်|မိုး​အောင်]] (ရေ-၁၃၇၄)(စတသ-၂၈)(၄-၂-၂၀၂၁ ခုနှစ် မှ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ဇွဲဝင်းမြင့်]] (ရေ-၃၄၇၄)(စတသ-၃၂)(ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄ – ဇူလိုင် ၂၀၂၄ ) # ရေတပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[ထိန်ဝင်း]] (စတသ-၂၉)(ဇူလိုင် ၂၀၂၄ – လက်ရှိ ) ==ရာထူးအဆင့် နှင့် အဆောင်အယောင်များ== {{main|တပ်မတော် (ရေ)၏ ရာထူးအဆင့်များနှင့် အဆောင်အယောင် တံဆိပ်များ}} ===ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ=== {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Armed Forces/OF/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OF/Myanmar}} |} ===အခြားအဆင့်များ=== {| style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin: 0px 12px 12px 0px;" {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OR/Blank}} {{Ranks and Insignia of Non NATO Navies/OR/Myanmar}} |} ==ဖွဲ့စည်းပုံ== === အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးယူနစ်များ === * ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စုကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး(ရေ)၊ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန (နေပြည်တော်) (ကက(ရေ)) * ဗျူဟာမြောက် ရေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (နေပြည်တော်) * [[ရေတပ် လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်|ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးဌာနချုပ်]] (ဆိပ်ကြီးခနောင်တို) * [[ရေတပ် သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်|ရေတပ်သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်]] (သန်လျင်) * ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ * [[ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စု|ရေတပ်ဗျုဟာ စစ်ရေယာဉ်စုများ]] (ရဗစ) * ရေတပ် တပ်ရင်းများ * အထူးတပ်ဖွဲ့    ==== ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ ==== ===== [[ဧရာဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ဧရာဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ဧရခ) ===== * ဌာနချုပ် (သန်လျက်စွန်း၊ ရန်ကုန်) * သံလျင်ရေတပ်စခန်း * သီလဝါ ရေတပ်စခန်း * ကိုကိုးကျွန်းအခြေစိုက်စခန်း (ရေတပ်ရေဒါယူနစ်အပါအဝင်) ===== [[မောရဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|မောရဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (မရခ) ===== * ဌာနချုပ် (မော်လမြိုင်မြို့) ===== [[ဓညဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ဓရခ) ===== * ဌာနချုပ် ([[စစ်တွေမြို့]]) * ကျောက်ဖြူရေတပ်စခန်း * သံတွဲရေတပ်စခန်း * အမှတ် (၇၁) ရေငုပ်သင်္ဘော အခြေစိုက်စခန်း ===== [[ပမ္မဝတီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|ပမ္မဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (ပရခ) ===== * ဌာနချုပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၁)ရေတပ်ဆက်သွယ်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၂)ရေတပ်ပစ္စည်းထိန်းတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၃)ရေတပ်အုပ်ချုပ်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၄)ရေတပ်လက်နက်ခဲယမ်းတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၅)ရေတပ်စက်မှုလက်မှုတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၆)စစ်ရေယာဉ်စု (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၂၇)ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးတပ် (ဟိုင်းကြီးကျွန်း) ===== [[တနင်္သာရီ ရေတပ် စခန်းဌာနချုပ်|တနင်္သာရီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်]] (သရခ) ===== * ဌာနချုပ် ([[ကျွန်းစုမြို့]]၊ [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]]) * အမှတ်(၅၁)ရေတပ်ဆက်သွယ်ရေးတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၂)ရေတပ်ပစ္စည်းထိန်းတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၃)ရေတပ်အုပ်ချုပ်ရေးတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၄)ရေတပ်လက်နက်ခဲယမ်းတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၅)ရေတပ်စက်မှုလက်မှုတပ် (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၆)စစ်ရေယာဉ်စု (မြိတ်မြို့) * အမှတ်(၅၇)ရေတပ်လေ့ကျင့်ရေးတပ် (စခန်းသစ်ကျွန်း) * အမှတ်(၅၈)ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်း (ဇာဒက်ကြီးကျွန်း) * အမှတ်(၅၉)ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (မလိကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (ပုလဲကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (ကတန်ကျွန်း) * ရေတပ်ရှေ့တန်းစခန်း (စခန်းသစ်ကျွန်း) ==== ရေတပ် ဗျုဟာစစ်ရေယာဉ်စုများ ==== * အမှတ်(၁)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(သန်လျင်) * အမှတ်(၂)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(ဟိန်းဇဲ၊ ရေဖြူမြို့နယ်၊ တနင်္သာရီ) * အမှတ်(၃)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(စနဲမြို့၊ [[ကျောက်ဖြူခရိုင်]]၊ ရခိုင်ပြည်နယ်) * အမှတ်(၄)ဗျူဟာစစ်ရေယာဉ်စု(ဟိုင်းကြီးကျွန်း) ==== ရေတပ် တပ်ရင်းများ ==== [[File:The Commander-In-Chief, Myanmar Navy, Vice Admiral Thura Thet Swe calling on the Chief of Naval Staff, Admiral D.K. Joshi, in New Delhi on July 29, 2013.jpg|thumb|241x241px|မြန်မာ - အိန္ဒိယ ရေတပ်ဦးစီးချုပ်များ တွေ့ဆုံစဉ် (၂၀၁၃ ခုနှစ်)]] ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်(ရေ)၏ အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်းကို တပ်ရင်းဌာနချုပ်(၁)ခွဲ၊ သေနတ်ကိုင်တပ်ခွဲ(၃) ခွဲတို့ဖြင့် ကမ်းတက်တပ်ရင်းအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တပ်ရင်းအဆင့်မဖွဲ့စည်းမှီ ၁၉၆၂ ခုနှစ်ကာလမှစတင်ကာ တပ်စုအဆင့်၊ တပ်ခွဲအဆင့်ဖြင့် စစ်ဆင်ရေးတာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပေါ်ကိစ္စရပ်များရင်ဆိုင်လာရပါက အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း လှုပ်ရှားမှုပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ရေတပ်အရာရှိ/စစ်သည်များအား ခြေလျင်တပ်ဆိုင်ရာဘာသာရပ်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားကာ ရေတပ်တပ်ရင်းတွင် အမှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အင်အားထပ်မံရရှိခဲ့သဖြင့် သေနတ်ကိုင်တပ်ခွဲ(၅) ခွဲအထိ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များအား အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှ၎င်း၊ စစ်ရေး/စစ်ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား တနင်္သာရီရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ၎င်း တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ်ပြီး မြိတ်၊ တနင်္သာရီ၊ ကော့သောင်း၊ ဘုတ်ပြင်း၊ ထားဝယ်ဒေသများတွင် စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် အမှတ်(၁)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များအား အမှတ်(၁၇)ခြေလျင်တပ်ရင်းသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ကာ တပ်ရင်းဌာနချုပ်ကိုလည်း မြိတ်မြို့မှ တွံတေးမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် ဧရာ၀တီမြစ်၀ကျွန်းပေါ်ဒေသအတွင်း ခုတ်မောင်းသွားလာလျက်ရှိသော ရေယာဉ်များလုံခြုံရေးအတွက် ရည်ရွယ်ကာ အမှတ်(၂)ရေတပ်တပ်ရင်းကို သန်လျက်စွန်းတွင် ထပ်မံဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အမှတ်(၂)ရေတပ်တပ်ရင်း၏ စစ်ဆင်ရေးကိစ္စရပ်များအား အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်မှ၎င်း၊ စစ်ရေး/စစ်ထောက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား ဧရာ၀တီရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်မှ၎င်း တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ်ပြီး ရန်ကုန်၊ ဟင်္သာတ၊ ဝါးခယ်မ၊ ဘိုကလေးဒေသများတွင် စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်ရသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ(၃၀) ရက်နေ့တွင် ရေတပ်တပ်ရင်းများ၏စစ်ဆင်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးတာဝန်များအား အခြားနယ်မြေခံတပ်ရင်းများသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ပြီးနောက် ရေတပ်တပ်ရင်းများအား ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။<ref>တပ်မတော်သမိုင်း၊ ပဉ္စမတွဲ၊၁၉၆၂-၁၉၇၄</ref> ==== အထူးတပ်ဖွဲ့ ==== [[တပ်မတော် (ရေ) အထူးစစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (Myanmar Navy SEALs) ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်ကာလများမှ စတင်ကာ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဓားစာခံကယ်ဆယ်ရေး၊ အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးနှင့်မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းများ လှုပ်ရှားမှုပြုနိုင်ရန် အဓိက ရည်ရွယ်သည်။ ရွေးချယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်နှင့်လေ့ကျင့်ရေးသင်ရိုးညွှန်းတမ်းသည်အမေရိကန်ရေတပ် SEAL ရွေးချယ်ရေးနှင့်လေ့ကျင့်ရေး သင်ရိုးညွှန်းတမ်း နှင့်ဆင်တူသည်ဟု ဆိုကြသည်။<ref>https://www.youtube.com/watch?v=Jhl8LfT2_9k</ref><ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.xinhuanet.com/english/2019-03/19/c_137906627.htm |accessdate=12 October 2019 |archivedate=30 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190330192141/http://www.xinhuanet.com/english/2019-03/19/c_137906627.htm }}</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=Mp-0y6TUl7w</ref> ==== ရေတပ်အခြေစိုက် လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး ==== မြန်မာ့ တပ်မတော်သည် ရေတပ်အခြေစိုက် လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးအတွက် ဘိုဖော်စ် ၄၀ မီလီမီတာ နှင့် zpu-2 AAA တို့ကို ယခင်က အသုံးပြုခဲ့သည်။ == စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ == {{Main|တပ်မတော် (ရေ)၏ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများစာရင်း}} === ခေတ်မီရေး === မြန်မာ့ရေတပ်သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအစောပိုင်းကတည်းက ခေတ်မီရေးအစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ပြည်တွင်း၌ နိုင်ငံခြားမှ ထောက်ပံ့သော စက်ကိရိယာများဖြင့် တည်ဆောက်ခြင်းဖြင့် ကြီးမားပြီး ပိုမိုအဆင့်မြင့်သော သင်္ဘောများကို ထည့်သွင်းထားသည်။ === ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်များ === မြန်မာ့ရေတပ်သည် သင်္ဘောအဟောင်းများနှင့် စက်ကိရိယာများကို အစားထိုးရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် ၎င်း၏ ခေတ်မီရေးအစီအစဉ်ကို ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် Type 053H1 အတန်းအစား ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောနှစ်စင်းကို တရုတ်နိုင်ငံမှ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ဤသင်္ဘောနှစ်စင်းကို အကျယ်တဝင့် အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သည်။ အဆင့်မြှင့်တင်မှုများတွင် C-802 ဒုံးကျည်များဖြင့် HY 2 သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များကို အစားထိုးခြင်းနှင့် အာရုံခံကိရိယာအသစ်များ တပ်ဆင်ခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ ပထမဆုံး ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘော အောင်ဇေယျသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ဗီဆာခါပတ်နမ်မှ အိန္ဒိယရေတပ်သင်္ဘောများနှင့် ပူးတွဲစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယ ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောဖြစ်သည့် [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား]] သည် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ရေတပ်၏ ပထမဆုံး ကိုယ်ပျောက်ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောဖြစ်သည်။ ရေတပ်သည် ပြည်တွင်းထုတ် ဖရီးဂိတ်သင်္ဘော ခြောက်စင်း တည်ဆောက်ရန် စီစဉ်နေသည်။ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် အနောက်တိုင်းလက်နက်စနစ်များကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။ အဆိုပါသင်္ဘောများတွင် Kh-35E သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များ၊ OTO Melara 76 mm Super Rapid Cannons၊ AK-630 6-barrel 30mm close-in weapon system (CIWS) နှင့် Chinese ASW ဒုံးပျံများနှင့် တော်ပီဒိုများ တပ်ဆင်ထားပါသည်။ ရေဒါများနှင့် အီလက်ထရွန်းနစ်စနစ်များသည် အိန္ဒိယ၏ Bharat Electronics မှ အဓိကဖြစ်သည်။ အသစ်တည်ဆောက်ထားသော ဖရီးဂိတ်စစ်သင်္ဘောများနှင့် OPV များအတွက် တရုတ်နိုင်ငံမှ မြေပြင်မှ ဝေဟင်ပစ် ဒုံးကျည်များနှင့် သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်များကို မြန်မာနိုင်ငံက ဝယ်ယူခဲ့သည်။ မြန်မာရေတပ်သင်္ဘောကျင်းသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် တရုတ်အကူအညီဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သော ဒေသတွင်း ခေတ်အမီဆုံး သင်္ဘောကျင်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာရေတပ် အင်ဂျင်နီယာ အများအပြားသည် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့တွင် သင်္ဘောတည်ဆောက်ရေး လေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ [[ဖိုင်:Kh-35E maq maks2009.jpg|thumb|ရုရှားလုပ် Kh-35E သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည်]] === ရေငုပ်သင်္ဘောများ === ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရေတပ်သည် အိန္ဒိယမှ ဆိုဗီယက်ခေတ် Sindughosh/Kilo-class ရေငုပ်သင်္ဘောအား ၎င်း၏ ပထမဆုံး ရေငုပ်သင်္ဘောကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ယခင် INS Sindhuvir (S58) ကို မလွှဲပြောင်းမီ Hindustan Shipyard Limited မှ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲသိင်္ခသူ]] UMS Minye Theinkhathu ဟု အမည်ပြောင်းကာ လေ့ကျင့်ရေး အတွက် အသုံးပြုမည့် ရေငုပ်သင်္ဘော ဖြစ်သည်။<ref>https://thediplomat.com/2019/09/kilo-impact-in-the-bay-of-bengal/</ref><ref>https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/taking-it-to-next-level-india-readies-submarine-for-myanmar/articleshow/70442448.cms</ref> ၎င်းအား ရေတပ်စစ်ရေယာဉ်လေ့ကျင့်မှု ('Bandoola 2020') ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ၂၀၂၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လူသိရှင်ကြား ပထမဆုံးမြင်တွေ့ခဲ့ပါသည်။<ref>https://www.janes.com/defence-news/news-detail/myanmar-navy-showcases-newly-acquired-submarine-in-fleet-exercise-bandoola</ref> အိန္ဒိယရေတပ်သည် မြန်မာရေငုပ်သင်္ဘောကို ထိထိရောက်ရောက် လည်ပတ်နိုင်စေရန် လေ့ကျင့်ရေးတွင် ကူညီသွားမည်ဖြစ်သည်။<ref>https://www.indiatoday.in/world/story/myanmar-navy-to-acquire-its-first-submarine-ins-retrofitted-sindhuvir-1732421-2020-10-17</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ၂၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာရေတပ်သည် ၎င်း၏ ဒုတိယမြောက် ရေငုပ်သင်္ဘော 35B Ming-class အမျိုးအစား [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲကျော်ထင်]] UMS Minye Kyaw Htin ရေငုပ်သင်္ဘောအား တရုတ်နိုင်ငံမှ လက်ခံရယူခဲ့သည်။<ref>https://www.indrastra.com/2021/12/UMS-Minye-Kyaw-Htin.html</ref><ref>https://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11171-myanmar-commissions-the-ums-minye-kyaw-htin-chinese-made-type-035-submarine.html</ref> === တခြား === [[ဖိုင်:Shyena.png|thumb|အိန္ဒိယလုပ် အဆင့်မြင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက် Shyena တော်ပီဒို]] ၂၀၁၅ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာရေတပ်သည် အစ္စရေးနိုင်ငံမှ Super Dvora Mk III ကင်းလှည့်သင်္ဘောနှစ်စင်းကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.israeldefense.co.il/en/content/report-myanmar-acquired-super-dvora-mk-3-boats-iai |access-date=24 September 2023 |archive-date=20 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221020034330/https://www.israeldefense.co.il/en/content/report-myanmar-acquired-super-dvora-mk-3-boats-iai }}</ref> ထို့နောက် ၂၀၁၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သော အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၇ ဒသမ ၉ သန်းတန်ဖိုးရှိ သဘောတူညီချက်အရ မြန်မာရေတပ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အဆင့်မြင့် ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်တော်ပီဒို Shyena ယူနစ်များကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။<ref>https://www.aspistrategist.org.au/the-five-domains-update-69/</ref> ထို့အပြင် မြန်မာရေတပ်သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် တောင်ကိုးရီးယားထံမှ [[စစ်ရေယာဉ် မုတ္တမ]] (1501) platform dock (LPD) အသစ်ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ==သင်္ဘောများ== === ရေငုပ်သင်္ဘောများ (Submarines) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- ! width="100" |အမျိုးအစား ! width="150" |တည်ဆောက်သူ ! width="160" |နံပါတ်စဉ် ! width="50" |တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[ကီလိုအမျိုးအစား ရေငုပ်သင်္ဘော ]] [[File:«Краснодар».jpg|225x225px]]|| [[Rubin Design Bureau]] {{flagicon|Russia}} [[ရုရှား]] ||[[မင်းရဲသိင်္ခသူ ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲသိင်္ခသူ]]|| ၂၀၂၀ || ခရုဇ်ဒုံးပျံ | [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ထံမှ လက်ခံရရှိ<ref>https://www.navyrecognition.com/index.php/news/defence-news/2019/july/7327-myanmar-to-receive-its-first-kilo-class-submarine-from-india.html</ref> |- |Type-035G ၏ မျိုးကွဲ Type-035B အမျိုးအစား {{sclass2|Ming|ရေငုပ်သင်္ဘော}}<ref name="irrawaddy">{{cite web|last1=December 2021|first1=ဧရာဝတီ 27|title=တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ရေငုပ်သင်္ဘော တပ်ဆင်ပေး|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2021/12/27/248447.html|website=ဧရာဝတီ|access-date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁}}</ref>[[ဖိုင်:Ming class SS.svg|left|thumb|225x225px]] |{{Flagicon|China}} [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] |[[မင်းရဲကျော်ထင် ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲကျော်ထင်]] |၂၀၂၁ | * 6 × bow torpedo tubes * 2 × stern torpedo tubes |[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]ထံမှ လက်ခံရရှိ<ref name="irrawaddy" /> |- | [[ ရေငုပ်သင်္ဘော ]] [[ဖိုင်:SSN-AUKUS_submarine.jpg|225x225px]]|| {{flagicon|Myanmar}} [[မြန်မာ]] ||[[မသိရှိ]]|| ၂၀၂၃ || မသိရှိ | မသိရှိ <ref>https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=myanmar</ref> |} === Landing Platform Dock (LPD) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- ! width="100" |အမျိုးအစား ! width="150" |တည်ဆောက်သူ ! width="160" |နံပါတ်စဉ် ! width="50" |တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !မှတ်ချက် |- | [[Makassar အမျိုးအစား]]|| Dae Sun Shipbuilding [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|တောင်ကိုးရီးယား]] {{flagicon|South Korea}} || စစ်ရေယာဉ် မုတ္တမ (1501) | ၂၀၁၉ | ၂၄-၁၂-၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် တပ်တော်ဝင်ခဲ့သည်။ |- |} === ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်များ (Frigate) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !width=100px|အမျိုးအစား !width=160px|တည်ဆောက်သူ !width=140px|နံပါတ်စဉ် !width=50px|တပ်တော်ဝင်သည့် ခုနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း|သာလွန်မင်း-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်]] | ရေတပ်သင်္ဘောကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} | [[စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် သာလွန်မင်း''']] (19) | ၂၀၂၄ | 16× [[HQ-16]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည်၊ [[OTO Melara 76 mm Super Rapid Cannons]] စူပါလျင်မြန်အမြောက် သို့မဟုတ် H/PJ-26 ခေတ်မှီရေတပ်သုံး ‌အောတိုအမြောက် (မတပ်ဆင်ရသေး)၊ [[C-802]] သို့မဟုတ် [[Kh-35E]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး၊[[Type-97 torpedo]]တော်ပီဒို၊ [[Type 730]] CIWS၊ nulka decoy system တပ်ဆင်ထားသည်။ (မှတ်ချက်။ အထက်ဖော်ပြပါ လက်နက်အချို့သည် တပ်ဆင်ထားမှုမရှိသေးသဖြင့် ခန့်မှန်းဖော်ပြချက်ဖြစ်သည်။) | ကိုယ်ပျောက် ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်, [[Vertical launching system|VLS]] ပါဝင်သည့် မြန်မာ့ရေတပ်၏ ပထမဆုံး ဖရီးဂိတ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာရေတပ်၏ တည်ဆောက်သမျှ စစ်ရေယာဉ်များထဲတွင် အကြီးဆုံး စစ်ရေယာဉ်ဖြစ်သည်။<ref>https://news-eleven.com/article/298649</ref> |- | rowspan="2" | [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား|ကျန်စစ်သား-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်]] [[File:Indo-Myanmar Coordinated Patrol Exercise 2018 (2).jpg|225x225px]] (မှတ်ချက်။ အမျိုးအစား၏ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်အမည်ကို အစွဲပြု၍ အမျိုးအစားအမည်ပေးလေ့ရှိသည်။) | rowspan="2" | ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || [[စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် ကျန်စစ်သား''']] (12) | ၂၀၁၄ || rowspan="2" |1× [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]စူပါလျင်မြန် အမြောက်မြား<br> [[AK-630]] 6-barrel 30&nbsp;mm [[Close-in weapon system]] လက်နက်စနစ် <br> [[SA-N-5]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည် ( F 12 is to be fitted with [[TY-90]]) <br> [[C-802]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး <br> [[Anti-submarine warfare|ASW]] တော်ပီဒို <br> Rocket Launchers, possibly ASW ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည် or decoy [[rocket]]s || rowspan="2" | ကိုယ်ပျောက် ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်သည်, ရဟတ်ယာဉ်ရုံပါဝင်သည် |- |[[စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်|'''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် ဆင်ဖြူရှင်''']] (14) |၂၀၁၅ |- | အောင်ဇေယျ-အမျိုးအစား ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် <ref name="AMR NAVAL DIRECTORY 2011">AMR NAVAL DIRECTORY 2011</ref>(မှတ်ချက်။ အမျိုးအစား၏ ပထမဆုံး စစ်ရေယာဉ်အမည်ကို အစွဲပြု၍ အမျိုးအစားအမည်ပေးလေ့ရှိသည်။) | ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း <br> (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ် အောင်ဇေယျ''' || ၂၀၀၈<br> ||1× [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]<br> 4 x [[AK-630]] 6-barrel 30&nbsp;mm [[CIWS]] သေနတ်များ <br> 6 × [[SA-N-5]] SAM လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးဒုံးကျည် <br> 8 x [[Kh-35|Kh-35E]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး <br> Triple 324&nbsp;mm [[Yu-7 တော်ပီဒို|YU-7]] [[Anti-submarine warfare|ASW]] တော်ပီဒို <br> Rocket Launchers, possibly ASW ရေငုပ်သင်္ဘောဖျက်ဒုံးကျည် or decoy [[rocket]]s || |- | Jianghu-II Class [[File:BNS OSMAN (F-18).JPEG|225x225px]] <br> [Type 053H1 || Hudong Shipyard <br> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] {{flagicon|CHN}} || '''F21 -မဟာဗန္ဓုလ''' <br/> '''F23 - မဟာသီဟသူရ''' || ၂၀၁၂ || 2 x 100&nbsp;mm gun<br> 4 x dual 37&nbsp;mm AA သေနတ်များ<br> 8 x [[C-802]] သင်္ဘောဖျက်ဒုံး<br> 2 x Type 81 (RBU-1200) 5-tube ASW RL (30 rockets), or 2 x Type 3200 6-tube ASW RL (36 rockets)<br>2 x Type 62 5-tube A/S mortar launchers<br>2 x depth charge (DC) racks & projector<br> || |- |} ===ကော်ဗက် စစ်ရေယာဉ်များ (Corvette)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | အနော်ရထာ အမျိုးအစား || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} ||'''771 - UMS အနော်ရထာ'''<br/> '''772 - UMS ဘုရင့်နောင်'''<br/>'''773 - UMS တပင်ရွှေထီး'''|| ၁၉၉၆–လက်ရှိ<ref name="AMR NAVAL DIRECTORY 2011"/> ||1 × [[Oto Melara 76 mm|Oto Melara 76 mm Super Rapid Cannons]]<br /> 2 × [[ZPU|Type 58/ZPU 2]] [[Anti-aircraft gun|Anti-aircraft Gun]]<br /> 1 × [[AK-230|Type 69/AK-230]] twin-barrel 30&nbsp;mm [[CIWS]] gun<br /> 4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surface Missile]]<br /> 2 × RBU-1200 or Type 81 [[Anti-submarine warfare|ASW]] rocket launchers<br>1 helipad||773 was the latest design of the class and featured the stealth shaping. Launched on 2014 and expected to commissioned in 2016. |- |} ===ကိုယ်ပျောက်အမြန်သွားတိုက်ခိုက်ရေးရေယာဉ် === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[ကိုယ်ပျောက်သင်္ဘော]]|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''491''' <ref>http://mmmilitary.blogspot.com</ref> || ၂၀၁၂<ref>http://www.facebook.com/photo.php?fbid=478244362217724&set=pb.438995926142568.-2207520000.1356654312&type=3&theater</ref> || 1 × [[AK-630]] twin-barrel 30&nbsp;mm CIWS gun <br/> 4 x [[C-802]] anti-ship missile || |- |} ===မိုင်းရှင်း စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Creddok(AM-356) [[File:Admirable-136.jpg|225x225px]] || [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] {{flagicon|USA}} ||'''42 - ရန်ကြီးအောင်''' ||1967||1x76mm Cannon<br/> 2x 40mm Bofer Anti Aircraft Gun <br/> 4xAuliGun <br/> Hedgehog Anti Submarine Destroyer || အမေရိကန်ရေတပ် ရေယာဉ်ဟောင်း<ref name="ReferenceA">Maung Aung Myoe, Building the Tamadaw</ref> |- |} ===ရေငုပ်သင်္ဘော တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | [[Type 037 class submarine chaser|Hainan]] [[File:DengXiaoPingNanXunJunJian.jpg|225x225px]] <ref name="mmmilitary.blogspot.com">mmmilitary.blogspot.com/</ref> || Dalian, Qiuxin and Huangpu Shipyard, တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ {{flagicon|CHN}} || # '''442 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ထက်အောင်''' # '''443 - [[စစ်ရေယာဉ် ရန်ငြိမ်းအောင်]]''' # '''444 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ခွင်းအောင်''' # '''445 - စစ်ရေယာဉ် ရန်မင်းအောင်''' # '''446 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ရဲအောင်''' # '''447 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ပန်းအောင်''' # '''448 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ဝင်းအောင်''' # '''449 - စစ်ရေယာဉ် ရန်အေးအောင်''' # '''450 - စစ်ရေယာဉ် ရန်ဇွဲအောင်''' | ၁၉၉၁၊ ၁၉၉၃ || 2 × Type 66 - 57mm twin guns<br /> 2 × [http://www.sinodefence.com/army/antiaircraft/type87towed25mm.asp Type 87 - 25 mm twin guns]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin Anti-Aircraft Guns<br />[[RBU-6000|RBU]] || ၄၄၁၊ ရန်စစ်အောင် သည် [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]]ကြောင့် နစ်မြုပ်ခဲ့သည်။<ref name="Burmese Navy Decimated in Cyclone">{{Cite web |title=Burmese Navy Decimated in Cyclone<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=11980 |accessdate=13 May 2013 |archivedate=13 May 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513034727/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=11980 }}</ref> <br/>၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ခြောက်စင်း၊ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် လေးစင်း |- |} ===ဒုံးပျံတင် အမြန်တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ (FAC - Missile)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Houxin class [[File:駐港部隊艦艇大隊037II型-771導彈艦.JPG|225x225px]] <ref>[http://mmmilitary.blogspot.com/ Myanmar Defence Weapons<!-- Bot generated title -->]</ref> || Qiuxin Shipyards, [[ရှန်ဟိုင်းမြို့]]၊ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ {{flagicon|CHN}} || '''471 - မာဃ<br/>472 - SaitTra<br/>473 - DuWa<br/> 474 - ZeyHta<br/> 475 - ဟံသာ<br/> 476 - BanDa''' ||၁၉၉၅၊ ၁၉၉၆၊ ၁၉၉၇||4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surface ဒုံးပျံ]]<br /> 2 × [[AK-230 |30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ || |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB">mmmilitary.blogspot.com</ref>|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''556<br/> 557<br/>558<br/>559<br/>560''' || ၂၀၀၄ ||4 × [[C-802]] [[Surface-to-surface missile|Surface-to-Surfaceဒုံးပျံ]]<br /> 2 × [[AK-230|30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ || |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/> || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''561<br/>562<br/>567<br/>568<br/>569<br/>570''' || ၂၀၀၈၊ ၂၀၁၂ || <br /> 2 × [[AK-230|30 mm AK 230 အလိုအလျှောက်ပစ်စက်သေနတ်]]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သေနတ်များ <br/> 2 x [[C-802|C-802A]] Surface to Surface Anti-ship ဒုံးပျံ || |- |} ===အမြောက်တင် အမြန်တိုက်ခိုက်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ (FAC - GUN) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | 5-Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/> || ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}} || '''551<br/>552<br/>553<br/>554<br/>555<br/>563<br/>564<br/>565<br/>566'''|| ၁၉၉၆၊ ၂၀၁၃ || 1 × [[37 mm AA gun]]<br /> 2 × [http://www.sinodefence.com/army/antiaircraft/type87towed25mm.asp Type 87 - 25 mm twin guns]<br /> 2 × Type 69 14.5&nbsp;mm twin Anti-Aircraft Guns || |- |} ===ကမ်းလွန် ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ (Large Patrol Combatants)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Osprey Class-50<ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC">The Naval Institute Guide to Combat Fleets of the World: Their Ships By Eric Wertheim</ref> || Danyard A/S, Frederikshavn, {{DEN}} || '''၅၅ - အင်းတော်<br/>၅၇ - အင်းလျား''' || ၁၉၈၂ ||1 / 40mm 60-cal. Bofors AA<br>2 / 20mm 70-cal. Oerlikon AA ||56 (Inma) was sunk| |- | Inle Class [[File:Milan 2018 - MILES - Milan Exercise Sea - 13.jpg|225x225px]]|| ရေတပ်သင်္ဘောကျင်းဌာနချုပ်၊ {{MYA}} || '''54 - [[စစ်ရေယာဉ် အင်းလေး]]''' || ၂၀၁၇<ref name="mizzima.com">{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.mizzima.com/news-domestic/myanmar-navy-commissions-seven-new-vessels |accessdate=25 December 2018 |archivedate=27 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180127202424/http://www.mizzima.com/news-domestic/myanmar-navy-commissions-seven-new-vessels }}</ref><ref name="ReferenceB">http://www.janes.com/article/76685/myanmar-commissions-new-opv-and-landing-craft</ref>||Guns, ရဟတ်ယာဉ်ကွင်း || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | PGM 43 class <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>|| Marinette Marine, [[Wisconsin]]; last two by Peterson Builders, [[Sturgeon Bay, WI]], {{USA}} || '''401<br/>402<br/>403<br/>404<br/>405<br/>406''' || ၁၉၅၉-၁၉၆၁ || 1x40mm Bofor, 2 dual 20mm OA, 2x12.7mm MG || | |- | Y311 class - modified Y301<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || ဆင်မလိုက် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''Y311'''|| ၁၉၆၇ || 2x40mm Bofor, 2X20mm OA ||Y-312 သည် နာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့် နစ်မြုပ်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်<ref name="Burmese Navy Decimated in Cyclone"/>) |- | Y Series class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Uljanik SY, Pola [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} || '''301<br/>302<br/>303<br/>304<br/>305<br/>306<br/>307<br/>308<br/>309<br/>310''' || ၁၉၅၇–၁၉၆၀ || 2x40mm Bofor, 2X20mm OA || |- |} ===ကရူဇါ ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Swift class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Swiftships, Vosper Naval Systems Pte Ltd, [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]] {{flagicon|Singapore}}|| '''422<br/>423''' || ၁၉၈၀ || 2 40&nbsp;mm, 2 20&nbsp;mm, 2 12.7&nbsp;mm machine gun, Pathfinder Radar||421 သည် ပင်လယ်ပြင်တွင် ပျောက်ဆုံးခဲ့ |- |} ===အမြန်သွား ကင်းလှည့်စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Carpentaria class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] {{flagicon|Australia}} || '''112<br/>113<br/>114<br/>115<br/>116<br/>117'''<ref name="ReferenceA"/>|| ၁၉၇၈-၁၉၈၀ ||MK10 AA, radar, 20mm 70cal|| |- | 412 class<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || ရေတပ် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''412<br/>413<br/>414<br/>416'''|| ၁၉၈၃-၁၉၈၄ ||2x40mm AA, 2x12.7mm machine gun ||415 နစ်မြုပ်ပြီး |- | PB-90 <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} ||'''424<br/>425<br/>426''' || ၁၉၉၀ || M-75 AA, Radar, 2x quadruplet 20mm cal || |- |[[Super Dvora Mk III-class patrol boat]] [[File:Super dvora mk3.jpg|225x225px]] <ref>[http://weaponews.com/news/6635-myanmar-navy-received-two-israeli-gunboat.html Myanmar Navy received two Israeli gunboat<!-- Bot generated title -->]</ref> || [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]] {{flagicon|Israel}} || '''271<br/>272<br/> || ၂ဝ၁၇ ||1 × Typhoon 25-30 mm stabilized cannon/Oerlikon 20 mm cannon2 × 12.7 mm machine guns|| |- |} ===တင့်ကားတင်ကမ်းထိုး ရေယာဉ်များ (Coastal land craft mechanised) === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="ReferenceA"/>||'''709<br/>710'''||၁၉၆၇|||| |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="myawady.com.mm">{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myawady.com.mm/photonews/item/11344-2013-04-10-13-50-55 |accessdate=3 February 2015 |archivedate=23 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141023050309/http://www.myawady.com.mm/photonews/item/11344-2013-04-10-13-50-55 }}</ref>||'''1611'''||၂၀၀၅|| || |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="myawady.com.mm"/>||'''1612<br/>1613'''||၂၀၁၃|| || |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="janes.com">http://www.janes.com/article/76685/myanmar-commissions-new-opv-and-landing-craft</ref>||'''1614<br/>1615'''||၂ဝ၁၇|| || ၅၆ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}||'''1701<br/>1702<br/>1703<br/>1704<br/>1705<br/>1706'''||၂ဝ၁၅||Machine Gun || ၂၉ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}||'''1707<br/>1708<br/>1709<br/>1710<br/>1711<br/>1712'''||၂ဝ၁၆||Machine Gun || ၂၉ မီတာ |- |LCM||ရေတပ် အင်ဂျင်နီယာရုံ {{flagicon|Burma}}<ref name="mizzima.com"/>||'''1713<br/>1714<br/>1715<br/>1716'''||၂ဝ၁၇|| || ၂၉ မီတာ |- |} ===ကမ်းထိုး ရေယာဉ်များ (Coastal Land Craft Utility)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |LCU|| ရေတပ်သင်္ဘာကျင်း (မြန်မာနိုင်ငံ) {{flagicon|Burma}}||'''605'''<ref name="ReferenceA"/>||၁၉၈၄|| || |- |LCU|| [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] {{flagicon|USA}}||'''603'''<ref name="ReferenceA"/>||၁၉၆၃-၁၉၆၈ || || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း သုတေသန စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | Survey ship <ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/> || Tito SY, Belgrade, [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}} || '''801 - စစ်ရေယာဉ် သုတေသီ''' || ၁၉၆၅ || helipad <br>2 x40 mm, 2x 20&nbsp;mm machine gun<ref>bangladeshdefence1945.blogspot.com/2010/11/ships-of-myanmar-navy_22.html</ref> || |- |} ===ကမ်းရိုးတန်း ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး စစ်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | coastal tanker<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Watenabe Zosen K.K., Hakata, {{JPN}} ||'''608''' || ၁၉၉၁ ||မရှိ || |- | coastal tanker<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || Shimoda Dockyard, Shimoda, {{JPN}} || '''609 class''' || ၁၉၈၆ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || {{GER}} || '''601 ပြည်တော်အေး - ၁'''|| ၁၉၇၅ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || {{JPN}} || '''602 ပြည်တော်အေး - ၂''' || ၂၀၀၂ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးသင်္ဘော<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/> || A/S Nordsovaerftet, Ringkobing, {{NOR}} || '''Ayidawaya'''|| ၁၉၉၁ || မရှိ || |- | ကမ်းရိုးတန်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေး<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>|| {{MYA}}|| '''612<br/>613<br/>615<br/>618'''|| ၁၉၉၀|| AA Gun|| |- | ရတနာပုံ<ref name="ReferenceA"/><ref name="mmmilitary.blogspot.com"/><ref name="ReferenceC"/>||{{MYA}}|| '''အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ် ပို့ဆောင်ရေး''' ||၁၉၉၀|| || |- | ဆေးရုံသင်္ဘော (ရွှေပုစွန်)|| {{MYA}}|| '''ဆေးရုံ AH-01'''|| ၂၀၁၂|| || မြစ်တွင်းသွားဆေးရုံရေယာဉ် |- | ဆေးရုံသင်္ဘော (သံလွင်)|| {{MYA}}|| '''ဆေးရုံ AH-02'''|| ၂၀၁၅|| || ၂၅ ခုတင်ဆံ့ ဆေးရုံသင်္ဘော |- | ချင်းတွင်း|| {{MYA}}|| '''တပ်ဖွဲ့ ပို့ဆောင်ရေး AP-01'''|| ၂၀၁၆|| || |- |} ===မြစ်ချောင်းကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |PBR class [[File:PBR-829 in Kenner LA.jpg|225x225px]] || {{USA}}|| '''211<br/>212<br/>213<br/>214<br/>215<br/>216''' || ၁၉၇၈-၁၉၈၂ || 1 × twin M2HB .50 caliber (12.7&nbsp;mm) machine guns (forward in a rotating tub)<br>1 × single M2HB (rear)<br>1 or 2 × M60 7.62&nbsp;mm machine gun(s) (side-mounted)<br>1 × 40&nbsp;mm Mk 19 grenade launcher || |- |Yan Naing class<ref name="ReferenceA"/>|| Doone Htay,{{flagicon|Burma}}|| '''501<br/>510<br/>502<br/>503<br/>504<br/>505<br/>506<br/>507<br/>508<br/>509<br/>510'''||၁၉၇၀||Machine Gun, OA|| |- |Michao Class<ref name="ReferenceA"/>|| [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]] {{flagicon|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}|| '''001<br/>002<br/>003<br/>004<br/>005<br/>006<br/>007<br/>008<br/>009<br/>010<br/>011<br/>012<br/>013<br/>014<br/>015<br/>016<br/>017<br/>018<br/>019<br/>020<br/>021<br/>022<br/>023<br/>024<br/>025'''||၁၉၆၃-၁၉၆၈||2x20mm OA|| |- |PCE Class<ref name="mmmilitary.blogspot.com"/> || ရေတပ်သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}}||217<br/>218<br/>219<br/>220||၁၉၈၉||machine gun, Bofor, AA ||၄ စင်းတည်ဆောက်ပြီး |- |} ===ရေပေါ်လွန်းကျင်း စစ်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Floating dry dock|| {{CHN}}|| '''F001'''<ref name="myawady.com.mm" />||၂၀၁၃|| || |- |Floating dry dock|| {{MYA}}|| '''FD02 - Saya Shan'''<ref name="myawady.com.mm"/>||2018|| ||မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်က ရေနွေးငွေ့စက် တပ်ဆင်ထား သော ပထမဦးဆုံး တိုက်သင်္ဘောအား တည်ဆောက်ပေးနိုင်ခဲ့သည့် မြန်မာလက်သမားဆရာ ဆရာရှမ်းကို ဂုဏ်ပြုသော အားဖြင့် ရေပေါ်လွန်းကျင်း(ဆရာရှမ်း)ဟု အမည်ပေးထား |- |} ===မောင်းသူမဲ့ ရေယာဉ်များ - USV=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |Unmanned Surface Vehicle || {{ MYA }}|| ||၂၀၁၄|| || ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်၊ ၆၇ နှစ်မြောက်ရေတပ်အခမ်းအနားတွင် ပြသ <ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.myawady.net.mm/ |accessdate=17 September 2020 |archivedate=6 July 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180706181707/http://www.myawady.net.mm/ }}</ref> |- |} ===ရေတပ်လေကြောင်း (Naval aviation)=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- |ATR 42 ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး လေယာဉ် || {{ FRA }}|| ||၂၀၁၅<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft |accessdate=25 December 2018 |archivedate=28 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181028151850/http://elevenmyanmar.com/local/ceremony-held-acquisition-new-military-aircraft }}</ref>|| || ၁ စင်း |- |Britten-Norman BN-2 Islander ရေကြောင်းထောက်လှမ်းရေး လေယာဉ် || {{ UK }}|| || || || ၅ စင်း |- |Eurocopter AS365 Dauphin ရေတပ်သုံး ရဟတ်ယာဉ် [[File:US Navy 110321-N-OM642-084 French navy AS365 F Dauphin rescue helicopter test lands aboard USS Mount Whitney (LCC-JCC 20).jpg|225x225px]] || {{ FRA }}|| ||၂၀၁၅ || || ၅ စင်း |- |} == အခြားလေ့လာရန် == * [[တပ်မတော် (လေ)]] * [[လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *[[တပ်မတော် (ကြည်း)]] == ကိုးကား == <references/> {{တပ်မတော် (ရေ)}}{{တပ်မတော်}} [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော်| ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် (ရေ)| ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံအလိုက် ရေတပ်များ]] 98uqyanrjxowkv3akgas5dkmpibj6yo 0 9341 881243 838569 2025-07-10T09:46:39Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်သူများ */ 881243 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၁၉)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၂၀၁)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၂၀၂)ရက်မြောက်)) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၆၅) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == * [[၁၉၄၇]] &ndash; [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]တစ်မျိုးသားလုံး၏ ခေါင်းဆောင်ကြီး နှင့် လွတ်လပ်ရေးဖခင်ကြီး [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]] အပါအဝင် [[အာဇာနည် ကိုးဦး]] နယ်ချဲ့လက်ပါးစေ [[ဂဠုန်ဦးစော]]၏လက်ချက်ဖြင့် ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၈၉၆]] &ndash; [[ကရိုနင်၊ အာချီဗား ဂျိုးဇက်|အေ ဂျေ ကရိုနင်]]၊ စကော့လူမျိုး သမားတော်နှင့် စာရေးဆရာ (၁၉၈၁ ကွယ်လွန်) == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၁၉၄၇]] &ndash; [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]၊ မြန်မာ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်၊ ဗိုလ်ချုပ် နှင့် နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၁၅ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[သခင်မြ]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဝန်ကြီး (၁၈၉၇ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[ဒီးဒုတ်ဦးဘချို]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ သတင်းစာထုတ်ဝေသူ၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဝန်ကြီး (၁၈၉၃ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[ဦးရာဇတ်]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ ကျောင်းဆရာ၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဝန်ကြီး (၁၈၉၈ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[မန်းဘခိုင်]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဝန်ကြီး (၁၉၀၃ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[ဦးဘဝင်း]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဝန်ကြီး (၁၉၀၁ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[အုန်းမောင်၊ ဦး|ဦးအုန်းမောင်]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် အတွင်းဝန် (၁၉၁၃ မွေး) * ၁၉၄၇ &ndash; [[ရဲဘော် ကိုထွေး]]၊ မြန်မာ အာဇာနည်ရဲဘော်၊ ဝန်ကြီးဦးရာဇတ်၏ သက်တော်စောင့် (၁၉၂၉ မွေး) * ၂၀၂၄ - [[ငုယင် ဖူထျောင်]]၊ ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဟောင်း ([[၁၉၄၄]] မွေးဖွား) == ပွဲတော်ရက်များ == * [[အာဇာနည်နေ့]] - ပြည်ထောင်စု သမ္မတ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တော် * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] 3bkhu92mwrfou2bfsj6w9ba9vbqnhrz 0 9626 881146 880352 2025-07-09T23:25:25Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881146 wikitext text/x-wiki {{Infobox earthquake | title = ၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ | image = {{multiple image|border=infobox|perrow=1/2/2|total_width=300 | image1 = US Navy 050102-N-9593M-040 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg | image2 = 041231중앙119구조본부 서남아시아 지진해일 출동3.jpg | image3 = Man searching through rubble in Meulaboh after 2004 tsunami DM-SD-06-11957.JPEG | image4 = 2004-tsunami balanced.jpg | image5 = Tsunami Memoral Alappadu.jpg }} | caption = {{hlist|'''ထိပ်ဆုံး၊ ဘယ်မှ ညာသို့''': ဆူနာမီအပြီး တွေ့မြင်ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘန်ဒါအာချေးမြို့ • ကိုရီးယားကယ်ဆယ်ရေးသမားများက အပျက်အစီးများအောက်မှ အလောင်းတစ်လောင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနေစဉ် • မေယူလာဘိုမြို့တွင် အမျိုးသားတစ်ဦးသည် အပျက်အစီးပုံများကြားမှ ရှာဖွေနေစဉ် • ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများကို ပြေးလွှားရှောင်တိမ်းနေကြသူများ • အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကီရာလာရှိ ဆူနာမီအထိမ်းအမှတ်တစ်ခု}} | isc-event = 7453151 | anss-url = official20041226005853450_30 | local-date = {{Start date and age|df=yes|2004|12|26}}<ref name="usgs">{{cite web|title=M 9.1 – 2004 Sumatra – Andaman Islands Earthquake|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|author=National Earthquake Information Center|publisher=United States Geological Survey|access-date=24 April 2023|date=26 December 2004|archive-date=26 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926105014/https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive|url-status=live}}</ref> | timestamp = 2004-12-26 00:58:53 | local-time = {{Unbulleted list|07:28:53 [[UTC+06:30]]|07:58:53 [[UTC+07:00]]|08:58:53 [[UTC+08:00]]}} | pushpin_map = Indian Ocean#Indonesia Sumatra#Earth | depth = {{cvt|30|km}}<ref name="usgs"/> | damage = US$၁၅ ဘီလီယံ<ref>{{cite web|url=http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|title=Indian Ocean Tsunami – Economic Aspects|website=indianoceantsunami.web.unc.edu|access-date=4 January 2018|archive-date=18 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190418132913/http://indianoceantsunami.web.unc.edu/the-economical-impacts-and-aspects-of-the-2004-indian-ocean-tsunmai-on-indonesia/|url-status=dead}}</ref> | location = {{Coord|3.316|N|95.854|E|type:event_scale:50000000|display=inline,title}}<ref name="usgs"/> | type = [[Megathrust earthquake|Megathrust]] | tsunami = {{plainlist| * {{cvt|15|to|30|m|sigfig=1}};<ref>{{cite web|title=Astonishing Wave Heights Among the Findings of an International Tsunami Survey Team on Sumatra|url=http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|publisher=United States Geological Survey|access-date=16 June 2016|archive-date=27 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827064707/http://soundwaves.usgs.gov/2005/03/|url-status=dead}}</ref><ref name="Paris"/> * max. {{cvt|51|m}}<ref name="geomorphologie.revues.org">{{cite journal|last1=Paris|first1=Raphaël|last2=Cachão|first2=Mário|last3=Fournier|first3=Jérôme|last4=Voldoire|first4=Olivier|title=Nannoliths abundance and distribution in tsunami deposits: example from the December 26, 2004 tsunami in Lhok Nga (north-west Sumatra, Indonesia)|journal=Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement|date=1 April 2010|volume=16|issue=1|pages=109–118|doi=10.4000/geomorphologie.7865|url=http://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|access-date=2 June 2020|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725055443/https://journals.openedition.org/geomorphologie/7865|url-status=live|issn=1266-5304|url-access=subscription}}</ref>}} | intensity = {{MMI|IX}} | magnitude = ၉.၂–၉.၃ {{M|w|link=y}} | affected = [[Countries affected by the 2004 Indian Ocean earthquake and tsunami|Indian Ocean coastline areas]] | casualties = ၂၂၇,၈၉၈ သေဆုံး<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref><ref>{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|title=Earthquakes with 50,000 or More Deaths|publisher=United States Geological Survey|archive-url=https://web.archive.org/web/20130605122458/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php|archive-date=5 June 2013}}</ref> | name = | alt = | map = | map_alt = | map_caption = | map2 = | duration = ၁၀ မိနစ် | fault = | damages = | pga = | pgv = | landslide = | foreshocks = | aftershocks = | citations = | engvar = en-UK }} ၂၀၀၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့ နံနက် ၇ နာရီ ၅၈ မိနစ် ၅၃ စက္ကန့် ဒေသစံတော်ချိန် ([[UTC+07:00|UTC+7]]) တွင် ပြင်းအား ၉.၂-၉.၃ {{M|w|link=y}} ရှိသော ကြီးမားသည့် ငလျင်ကြီးတစ်ခုသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ဆူမတြာကျွန်း]]မြောက်ပိုင်း အာချေး ကမ်းရိုးတန်းအနောက်ဘက်တွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များအကြား '''ဆူမတြာ-အန်ဒမန် ငလျင်'''ဟု လူသိများသည့်<ref name=":1">{{cite journal|last1=Lay|first1=T.|last2=Kanamori|first2=H.|last3=Ammon|first3=C.|last4=Nettles|first4=M.|last5=Ward|first5=S.|last6=Aster|first6=R.|last7=Beck|first7=S.|last8=Bilek|first8=S.|last9=Brudzinski|first9=M.|last10=Butler|first10=R.|last11=DeShon|first11=H.|last12=Ekström|first12=G.|last13=Satake|first13=K.|last14=Sipkin|first14=S.|title=The Great Sumatra-Andaman Earthquake of 26 December 2004|journal=Science|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1127–1133|doi=10.1126/science.1112250|pmid=15905392|bibcode=2005Sci...308.1127L|s2cid=43739943|url=http://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|access-date=20 March 2019|archive-date=22 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210722221132/https://authors.library.caltech.edu/20879/2/Lay_SOM.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|title=Tsunamis and Earthquakes: Tsunami Generation from the 2004 Sumatra Earthquake&nbsp;– USGS Western Coastal and Marine Geology|publisher=Walrus.wr.usgs.gov|access-date=12 August 2010|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226114009/https://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|url-status=live}}</ref> ဤ[[ရေအောက်ငလျင်|ရေအောက်]] [[မဟာတွန်းကန်အား ငလျင်]]သည် [[ဘားမားမြေလွှာချပ်]]နှင့် [[အိန္ဒိယမြေလွှာချပ်]]ကြားရှိ မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်းတစ်လျှောက် ပြတ်တောက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အချို့ဒေသများတွင် [[မွမ်းမံ မာကယ်လီ ပြင်းအား စကေး|မာကာလီပြင်းအား]] IX အထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ Boxing Day အားလပ်ရက်ပြီးနောက် '''Boxing Day Tsunami''' သို့မဟုတ် '''အာရှဆူနာမီ'''<ref>{{Cite web|date=24 December 2014|title=A decade after the 2004 Asian Tsunami: recalling the turning point for disaster management|url=https://www.who.int/southeastasia/news/opinion-editorials/detail/a-decade-after-the-2004-asian-tsunami-recalling-the-turning-point-for-disaster-management|access-date=18 May 2024|publisher=World Health Organization}}</ref> ဟု လူသိများသော၊ လှိုင်းအမြင့် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) အထိရှိသည့် ကြီးမားသော ဆူနာမီသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတစ်ဝိုက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၄ နိုင်ငံမှ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ အာချေး (အင်ဒိုနီးရှား) တွင် အပြင်းအထန်ဆုံး ထိခိုက်ခဲ့ကာ သီရိလင်္ကာ၊ တမီးလ်နာဒူး (အိန္ဒိယ) နှင့် ကောက်လက် (ထိုင်း) တို့တွင်လည်း ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်း၏ တိုက်ရိုက်ရလဒ်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၏ ကမ်းရိုးတန်းပြည်နယ်များရှိ လူနေမှုဘဝနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတို့တွင် ကြီးမားသော ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၂၁ ရာစု၏ သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်<ref>{{Cite book |last1=Goff |first1=James |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Xr4cEAAAQBAJ&pg=189 |title=Tsunami: The World's Greatest Waves |last2=Dudley |first2=Walter C. |publisher=Oxford University Press |year=2021 |isbn=9780197546123 |location=New York |pages=189 |chapter=Boxing Day: The World’s Worst Disaster of the 21st Century |doi=10.1093/oso/9780197546123.001.0001}}</ref>၊ မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက် သေဆုံးမှုအများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များအနက်မှ တစ်ခုနှင့် သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Satake|first=Kenji|date=13 November 2014|title=Advances in earthquake and tsunami sciences and disaster risk reduction since the 2004 Indian ocean tsunami|journal=Geoscience Letters|volume=1|issue=1|pages=15|doi=10.1186/s40562-014-0015-7|doi-access=free|bibcode=2014GSL.....1...15S|issn=2196-4092}}</ref> ၎င်းသည် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]တို့၏ သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Athukorala|first=Prema-chandra|year=2012|title=Indian Ocean Tsunami: Disaster, Generosity and Recovery|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|journal=Asian Economic Journal|volume=26|issue=3|pages=211–231|doi=10.1111/j.1467-8381.2012.02083.x|issn=1351-3958|url-access=subscription}}</ref> ၎င်းသည် အာရှတိုက်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်၊ ၂၁ ရာစု၏ အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင်နှင့် ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ခေတ်သစ်ငလျင်တိုင်းတာမှု စတင်ချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာပေါ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ တတိယ သို့မဟုတ် ဒုတိယမြောက် အပြင်းထန်ဆုံး ငလျင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Gross|first1=Richard S.|last2=Chao|first2=Benjamin F.|date=1 November 2006|title=The rotational and gravitational signature of the December 26, 2004 Sumatran earthquake|journal=Surveys in Geophysics|volume=27|issue=6|pages=615–632|doi=10.1007/s10712-006-9008-1|bibcode=2006SGeo...27..615G|issn=1573-0956}}</ref>{{efn|Estimates of this earthquake are on par or smaller than the 1964 Alaska earthquake ({{M|w}} 9.2–9.3).<ref name="alaska64">{{cite anss|M 9.2 – The 1964 Prince William Sound, Alaska Earthquake|1964|iscgem869809}}</ref> Depending on estimates, it could place both earthquakes just behind the 1964 Valdivia earthquake ({{M|ww}} 9.5–9.6)<ref name="chile1960">{{cite anss|M 9.5 – 1960 Great Chilean Earthquake (Valdivia Earthquake)|1960|iscgem879136}}</ref> (i.e. both rank second largest) or one of them as the second or third largest (i.e. 1964 event ranks second followed by 2004 event and vice versa).<ref>{{cite news|title=What are the biggest historical earthquakes?|url=https://earthobservatory.sg/earth-science-education/earth-science-faqs/geology-and-tectonics/what-are-the-biggest-historical-earthquakes|access-date=21 June 2024|work=Earth Observatory of Singapore}}</ref>}} ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ဖူးသမျှ အရှည်လျားဆုံး မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်း အကွာအဝေး ၁,၂၀၀ ကီလိုမီတာမှ ၁,၃၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၇၂၀ မှ ၇၈၀) အထိရှိပြီး၊ မြေလွှာပြတ်ရွေ့မှုကြာချိန် အနည်းဆုံး ဆယ်မိနစ်အထိ အရှည်ကြာဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|title=Analysis of the Sumatra-Andaman Earthquake Reveals Longest Fault Rupture Ever|date=19 May 2005|publisher=National Science Foundation|access-date=15 December 2016|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812205404/https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|url-status=live}}</ref> ၎င်းသည် ကမ္ဘာမြေကို ၁၀ မီလီမီတာ (၀.၄ လက်မ) အထိ တုန်ခါစေခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|last=Walton|first=Marsha|url=http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|title=Scientists: Sumatra quake longest ever recorded|publisher=CNN|date=20 May 2005|access-date=15 December 2016|archive-date=14 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120214073430/http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|url-status=live}}</ref>၊ အလက်စကာအထိ အဝေးမှ ငလျင်များကိုလည်း လှုံ့ဆော်ခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last1=West|first1=Michael|last2=Sanches|first2=John J.|last3=McNutt|first3=Stephen R.|s2cid=27869948|title=Periodically Triggered Seismicity at Mount Wrangell, Alaska, After the Sumatra Earthquake|journal=[[:en:Science (journal)|Science]]|date=20 May 2005|volume=308|issue=5725|pages=1144–1146|pmid=15905395|bibcode=2005Sci...308.1144W|doi=10.1126/science.1112462}}</ref> ၎င်း၏ ငလျင်ဗဟိုချက်သည် ဆိုင်းမယ်လူ နှင့် ဆူမတြာကုန်းမကြီးကြားတွင် တည်ရှိသည်။<ref name="Archived">{{cite journal|last1=Nalbant|first1=Suleyman S.|last2=Steacy|first2=Sandy|last3=Sieh|first3=Kerry|last4=Natawidjaja|first4=Danny|author4-link=Danny Hilman Natawidjaja|last5=McCloskey|first5=John|title=Seismology: Earthquake risk on the Sunda trench|journal=[[:en:Nature (journal)|Nature]]|date=9 June 2005|volume=435|issue=7043|pages=756–757|doi=10.1038/nature435756a|pmid=15944691|url=http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|access-date=16 May 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100604092608/http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf|archive-date=4 June 2010|url-status=dead|bibcode=2005Natur.435..756N|hdl=10220/8668|s2cid=4321796}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100604092608/http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf |date=4 June 2010 }}</ref> ထိခိုက်ခံရသော ပြည်သူများနှင့် နိုင်ငံများ၏ ဒုက္ခသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးမှ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ လှူဒါန်းမှု စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄ ဘီလီယံကျော်<ref>{{cite book|last1=Jayasuriya|first1=Sisira|last2=McCawley|first2=Peter|url=http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|title=The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster|location=Cheltenham, UK; Northampton, MA|publisher=Edward Elgar|date=2010|isbn=978-1-84844-692-2|access-date=6 December 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|archive-date=22 July 2011|url-status=dead}}</ref> (၂၀၂၄ ခုနှစ် ငွေကြေးတန်ဖိုးအရ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၃ ဘီလီယံနှင့် ညီမျှ) ရရှိခဲ့သည်။ == ငလျင် == [[File:Image=2004acehearthquake.jpg|thumb|left|[[USGS]] [[ShakeMap]] for the event]] ၂၀၀၄ ခုနှစ် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်ကို ကနဦးတွင် [[မိုးမင့် စကေး]] (Mw) ၈.၈ ရှိသည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဘူမိဗေဒတိုင်းတာရေးအဖွဲ့ (United States Geological Survey) က ၎င်း၏ တရားဝင် ခန့်မှန်းချက်ကို {{M|w}} ၉.၁ ဟု သတ်မှတ်ထားသော်လည်း<ref name="usgs-2022">{{cite web|title=Long-term ocean observing for international capacity development around tsunami early warning {{!}} U.S. Geological Survey|url=https://www.usgs.gov/publications/long-term-ocean-observing-international-capacity-development-around-tsunami-early|publisher=United States Geological Survey|access-date=18 October 2022|archive-date=18 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018073633/https://www.usgs.gov/publications/long-term-ocean-observing-international-capacity-development-around-tsunami-early|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/official20041226005853450_30/executive |access-date=2025-05-13 |website=earthquake.usgs.gov|title=M 9.1 - 2004 Sumatra - Andaman Islands Earthquake}}</ref> မကြာသေးမီက လေ့လာမှုများအရ ငလျင်သည် {{M|w}} ၉.၂ မှ ၉.၃ ရှိကြောင်း ဆိုထားသည်။ [[ကယ်လီဖိုးနီးယား စက်မှုတက္ကသိုလ်]]မှ Hiroo Kanamori က ငလျင်၏ အရွယ်အစားအတွက် {{M|w}} ၉.၂ သည် အသင့်တော်ဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။<ref>{{Cite journal|last=Kanamori|first=Hiroo|year=2006|title=Seismological Aspects of the December 2004 Great Sumatra-Andaman Earthquake|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1193/1.2201969|journal=Earthquake Spectra|volume=22|issue=3_suppl|pages=1–12|doi=10.1193/1.2201969|bibcode=2006EarSp..22....1K|issn=8755-2930|url-access=subscription}}</ref> ပိုမိုမကြာသေးမီက လေ့လာမှုများကမူ ငလျင်၏ ပြင်းအားကို {{M|w}} ၉.၃ အထိ ခန့်မှန်းထားသည်။<ref>{{Cite journal|last1=Tsai|first1=Victor C.|last2=Nettles|first2=Meredith|last3=Ekström|first3=Göran|last4=Dziewonski|first4=Adam M.|year=2005|title=Multiple CMT source analysis of the 2004 Sumatra earthquake|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2005GL023813|journal=Geophysical Research Letters|volume=32|issue=17|doi=10.1029/2005GL023813|bibcode=2005GeoRL..3217304T|issn=0094-8276}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Hirata|first1=Kenji|last2=Satake|first2=Kenji|last3=Tanioka|first3=Yuichiro|last4=Kuragano|first4=Tsurane|last5=Hasegawa|first5=Yohei|last6=Hayashi|first6=Yutaka|last7=Hamada|first7=Nobuo|date=1 February 2006|title=The 2004 Indian Ocean tsunami: Tsunami source model from satellite altimetry|journal=Earth, Planets and Space|volume=58|issue=2|pages=195–201|doi=10.1186/BF03353378|doi-access=free|bibcode=2006EP&S...58..195H|issn=1880-5981}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Menke|first1=William|last2=Abend|first2=Hannah|last3=Bach|first3=Dalia|last4=Newman|first4=Kori|last5=Levin|first5=Vadim|date=1 November 2006|title=Review of the source characteristics of the Great Sumatra–Andaman Islands earthquake of 2004|journal=Surveys in Geophysics|volume=27|issue=6|pages=603–613|doi=10.1007/s10712-006-9013-4|bibcode=2006SGeo...27..603M|issn=1573-0956|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Stein|first1=Seth|last2=Okal|first2=Emile A.|date=1 January 2007|title=Ultralong Period Seismic Study of the December 2004 Indian Ocean Earthquake and Implications for Regional Tectonics and the Subduction Process|url=https://pubs.geoscienceworld.org/bssa/article/97/1A/S279/146573/Ultralong-Period-Seismic-Study-of-the-December|journal=Bulletin of the Seismological Society of America|volume=97|issue=1A|pages=S279–S295|doi=10.1785/0120050617|bibcode=2007BuSSA..97S.279S|issn=1943-3573|url-access=subscription}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုက ပြင်းအားကို {{M|w}} ၉.၂၅ ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ပြီး၊<ref>{{Cite journal|last1=Bletery|first1=Quentin|last2=Sladen|first2=Anthony|last3=Jiang|first3=Junle|last4=Simons|first4=Mark|year=2016|title=A Bayesian source model for the 2004 great Sumatra-Andaman earthquake|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/2016JB012911|journal=Journal of Geophysical Research: Solid Earth|volume=121|issue=7|pages=5116–5135|doi=10.1002/2016JB012911|bibcode=2016JGRB..121.5116B|issn=2169-9313}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုကမူ ၎င်း၏ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ခန့်မှန်းချက် {{M|w}} ၉.၁ ကို {{M|w}} ၉.၂ အဖြစ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Fujii|first1=Yushiro|last2=Satake|first2=Kenji|last3=Watada|first3=Shingo|last4=Ho|first4=Tung-Cheng|date=1 December 2021|title=Re-examination of Slip Distribution of the 2004 Sumatra–Andaman Earthquake (Mw 9.2) by the Inversion of Tsunami Data Using Green's Functions Corrected for Compressible Seawater Over the Elastic Earth|journal=Pure and Applied Geophysics|volume=178|issue=12|pages=4777–4796|doi=10.1007/s00024-021-02909-6|issn=1420-9136|doi-access=free}}</ref> ပင်မငလျင်၏ ဗဟိုချက် (hypocentre) သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ မြောက်ပိုင်းဆူမတြာ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၆၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၁၀၀) အကွာ၊ ဆီမီအူးလူးကျွန်း၏ မြောက်ဘက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း၊ ပျမ်းမျှပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက် ၃၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၁၉) အနက်တွင် တည်ရှိသည်။ (ကနဦးတွင် ၁၀ ကီလိုမီတာ သို့မဟုတ် ၆.၂ မိုင်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်)။ [[ဆွန်ဒါမဟာတွန်းကန်အား]] (Sunda megathrust) ၏ မြောက်ဘက်အပိုင်းသည် ၁,၃၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၈၁၀) အရှည်တစ်လျှောက် ပြတ်တောက်သွားခဲ့သည်။<ref name="Archived"/> ဤငလျင် (နှင့် ဆူနာမီလှိုင်းများ) ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ အိန္ဒိယ၊ မလေးရှား၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ သီရိလင်္ကာနှင့် မော်လ်ဒိုက်တို့တွင် ခံစားခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last1=Løvholt|first1=F.|last2=Bungum|first2=H.|last3=Harbitz|first3=C.B.|last4=Glimsdal|first4=S.|last5=Lindholm|first5=C.D.|last6=Pedersen|first6=G.|display-authors=1|title=Earthquake related tsunami hazard along the western coast of Thailand|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|date=30 November 2006|volume=6|issue=6|pages=979–997|doi=10.5194/nhess-6-979-2006|hdl=11250/2426119|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00299386/file/nhess-6-979-2006.pdf|bibcode=2006NHESS...6..979L|doi-access=free|access-date=1 September 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132236/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00299386/file/nhess-6-979-2006.pdf|url-status=live}}</ref> Splinter faults သို့မဟုတ် ဒုတိယ "pop up faults" များကြောင့် ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ ရှည်လျားကျဉ်းမြောင်းသော အစိတ်အပိုင်းများသည် စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် လှိုင်းများ၏ အမြင့်ကို လျင်မြန်စွာ မြှင့်တင်ပေးပြီး အရှိန်ကိုလည်း တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ရာ အနီးနားရှိ အင်ဒိုနီးရှားမြို့ဖြစ်သော လော့ကာ (Lhoknga) ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last1=Sibuet|first1=J.|last2=Rangin|first2=C.|last3=Le Pichon|first3=X.|last4=Singh|first4=S.|last5=Cattaneo|first5=A.|last6=Graindorge|first6=D.|last7=Klingelhoefer|first7=F.|last8=Lin|first8=J.|last9=Malod|first9=J. |last10=Maury |first10=T.|last11=Schneider|first11=J.|last12=Sultan|first12=N.|last13=Umber|first13=M.|last14=Yamaguchi|first14=H.|display-authors=1|title=26th December 2004 great Sumatra–Andaman earthquake: Co-seismic and post-seismic motions in northern Sumatra|journal=Earth and Planetary Science Letters|date=15 November 2007|volume=263|issue=1–2|pages=88–103|doi=10.1016/j.epsl.2007.09.005|url=http://wwz.ifremer.fr/drogm/content/download/36024/293289/file/2007EPSLSibuet.pdf|access-date=16 May 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5gsKIqvg4?url=http://wwz.ifremer.fr/drogm/content/download/36024/293289/file/2007EPSLSibuet.pdf|archive-date=19 May 2009|url-status=dead|bibcode=2007E&PSL.263...88S}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် နယူးဂီနီနှင့် ထိစပ်နေသော အရှေ့မြောက်ကျွန်းများတစ်လျှောက်ရှိ ပစိဖိတ်မီးတောက်ကွင်း (Pacific Ring of Fire) နှင့် ဆူမတြာ၊ ဂျာဗား၊ ဘာလီ၊ ဖလောရက်စ် မှ တီမောအထိ တောင်ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်တစ်လျှောက်ရှိ အယ်လ်ပိုက်ဒ်ခါးပတ် (Alpide belt) ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ [[၂၀၀၂ ဆူမတြာငလျင်]]သည် ပင်မငလျင်မဖြစ်မီ နှစ်နှစ်ကျော်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[ရှေ့ပြေးငလျင်]] (foreshock) တစ်ခုဟု ယုံကြည်ရသည်။<ref name="Vallée">{{cite journal|last=Vallée|first=M.|year=2007|title=Rupture Properties of the Giant Sumatra Earthquake Imaged by Empirical Green's Function Analysis|journal=Bulletin of the Seismological Society of America|publisher=[[Seismological Society of America]]|volume=97|issue=1A|pages=S103–S114|doi=10.1785/0120050616|url=http://igpphome.ucsd.edu/~shearer/Files/Sumatra_Papers/vallee_bssa07.pdf|bibcode=2007BuSSA..97S.103V|access-date=10 February 2016|archive-date=10 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161010004431/http://igpphome.ucsd.edu/~shearer/Files/Sumatra_Papers/vallee_bssa07.pdf|url-status=live}}</ref> ==ဆူနာမီ== [[File:2004IndianOceanTsunami.jpg|thumb|left|upright=1.3|ဆူနာမီလှိုင်းများ ပျံ့နှံ့ပုံမှာ ငလျင်လှုပ်ပြီး ၅ နာရီအကြာတွင် ဩစတြေးလျအနောက်ပိုင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး၊ ၇ နာရီအကြာတွင် အာရေဗျကျွန်းဆွယ်သို့ ရောက်ရှိကာ၊ တောင်အာဖရိကကမ်းရိုးတန်းသို့ ငလျင်လှုပ်ပြီး ၁၁ နာရီနီးပါးကြာမှသာ ရောက်ရှိခဲ့သည်။]] ငလျင်လှုပ်ခါမှုအတွင်း ပင်လယ်ကြမ်းပြင် ရုတ်တရက် အပေါ်သို့ အနည်းငယ် မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် ရေထုထည် အများအပြား ရွေ့လျားသွားခဲ့ရာ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများကို ထိခိုက်စေသည့် ဆူနာမီလှိုင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ မူလဖြစ်ပေါ်ရာနေရာမှ အဝေးသို့ ပျက်စီးစေသော ဆူနာမီကို တစ်ခါတစ်ရံ တယ်လီဆူနာမီ (teletsunami) ဟု ခေါ်ဆိုပြီး ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ ဒေါင်လိုက်ရွေ့လျားမှုကြောင့် အလျားလိုက်ရွေ့လျားမှုထက် ပိုမိုဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြေ ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Lorca|first=Emilio|author2=Recabarren, Margot|title=Earthquakes and tsunamis: high school textbook|year=1997|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001115/111576eo.pdf|access-date=16 December 2016|archive-date=29 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929123116/http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001115/111576eo.pdf|url-status=live}}</ref> အခြားဆူနာမီများကဲ့သို့ပင် ဤဆူနာမီသည် ရေနက်ပိုင်းတွင် ရေတိမ်ပိုင်းနှင့် မတူညီစွာ ပြုမူခဲ့သည်။ နက်ရှိုင်းသော သမုဒ္ဒရာရေပြင်တွင် ဆူနာမီလှိုင်းများသည် အနိမ့်ဆုံးနှင့် ကျယ်ပြန့်သော ဖုထစ်တစ်ခုအဖြစ်သာ ပုံပေါ်ပြီး သတိမပြုမိသလောက် အန္တရာယ်မရှိဘဲ ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်နာရီလျှင် ကီလိုမီတာ ၅၀၀ မှ ၁,၀၀၀ (မိုင် ၃၁၀ မှ ၆၂၀) နှုန်းဖြင့် အရှိန်အဟုန်ပြင်းစွာ ရွေ့လျားသည်။ ကမ်းရိုးတန်းအနီး ရေတိမ်ပိုင်းတွင်မူ ဆူနာမီသည် တစ်နာရီလျှင် ဆယ်ဂဏန်း ကီလိုမီတာမျှသာ အရှိန်လျော့သွားသော်လည်း ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းဖြင့် ကြီးမားပြင်းထန်သော ဖျက်ဆီးနိုင်သည့် လှိုင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အာချေးရှိ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသော သိပ္ပံပညာရှင်များက ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် နေရာအများအပြားတွင် လှိုင်းအမြင့် ၂၄ မီတာ (ပေ ၈၀) အထိ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ ရောက်ရှိသောအခါ အချို့နေရာများတွင် ၃၀ မီတာ (ပေ ၁၀၀) အထိ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref name="Paris">{{cite journal|last=Paris|first=R.|author2=Lavigne F.|author3=Wassimer P.|author4=Sartohadi J.|year=2007|title=Coastal sedimentation associated with the December 26, 2004 tsunami in Lhoknga, west Banda Aceh (Sumatra, Indonesia)|journal=Marine Geology|publisher=Elsevier|volume=238|issue=1–4|pages=93–106|doi=10.1016/j.margeo.2006.12.009|bibcode=2007MGeol.238...93P}}</ref> ရေဒါဂြိုဟ်တုများက ရေနက်ပိုင်းရှိ ဆူနာမီလှိုင်းများ၏ အမြင့်ကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ငလျင်လှုပ်ပြီး နှစ်နာရီအကြာတွင် အမြင့်ဆုံးလှိုင်းအမြင့်သည် ၆၀၀ မီလီမီတာ (၂ ပေ) ရှိခဲ့ပြီး၊ ထိုသို့သော မှတ်တမ်းတင်မှုမျိုးသည် ပထမဆုံးအကြိမ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Leslie|first=John|url=http://www.noaanews.noaa.gov/stories2005/s2365.htm|title=NOAA Scientists able to Measure Tsunami Height from Space|work=NOAA Magazine|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|date=10 January 2005|access-date=16 December 2016|archive-date=3 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180603072630/http://www.noaanews.noaa.gov/stories2005/s2365.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last=McKee|first=Maggie|url=https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6854|title=Radar satellites capture tsunami wave height|work=[[New Scientist]]|date=6 January 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20080924134642/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6854|archive-date=24 September 2008}}</ref> ဆူနာမီအသင်း၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Tad Murty ၏ ပြောကြားချက်အရ ဆူနာမီလှိုင်းများ၏ စုစုပေါင်းစွမ်းအင်သည် TNT ၅ မီဂါတန် (၂၁ PJ) ခန့်နှင့် ညီမျှပြီး၊ ၎င်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း အသုံးပြုခဲ့သော စုစုပေါင်း ပေါက်ကွဲစွမ်းအင် (အနုမြူဗုံးနှစ်လုံးအပါအဝင်) ထက် နှစ်ဆကျော် ပိုမိုသော်လည်း ငလျင်ကိုယ်တိုင်မှ ထွက်ပေါ်လာသော စွမ်းအင်ထက် အဆပေါင်းများစွာ နည်းပါးနေသေးသည်။ နေရာများစွာတွင် လှိုင်းများသည် ကုန်းတွင်းပိုင်း ၂ ကီလိုမီတာ (၁.၂ မိုင်) အထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last1=Pearce|first1=Fred|last2=Holmes|first2=Bob|url=https://www.newscientist.com/channel/being-human/mg18524825.100|title=Tsunami: The impact will last for decades|work=New Scientist|date=15 January 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20080417042254/http://www.newscientist.com/channel/being-human/mg18524825.100|archive-date=17 April 2008}}</ref> ငလျင်ကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့သော ၁,၆၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၁,၀၀၀) ရှည်လျားသည့် မြေလွှာပြတ်ရွေ့ကြောင်းသည် မြောက်-တောင် ဦးတည်ချက်နီးပါး ဖြစ်သောကြောင့် ဆူနာမီလှိုင်းများ၏ အပြင်းထန်ဆုံးစွမ်းအားသည် အရှေ့-အနောက် ဦးတည်ရာဘက်တွင် ရှိခဲ့သည်။ [[ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်]]၏ မြောက်ဘက်ဆုံးတွင် တည်ရှိသော [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]သည် မြေနိမ့်ပိုင်းဖြစ်ပြီး ငလျင်ဗဟိုချက်နှင့် နီးကပ်သော်လည်း သေဆုံးမှု အနည်းငယ်သာ ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မြောက်ဘက်ပိုင်း ပြတ်ရွေ့ဇုန်တွင် ငလျင် ပိုမိုနှေးကွေးစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သောကြောင့် ထိုဒေသရှိ ရေရွေ့လျားမှု၏ စွမ်းအင်ကို များစွာ လျှော့ချပေးခဲ့သည့် အကျိုးကျေးဇူးကိုလည်း ရရှိခဲ့သည်။ [[File:Tsunami size scale 26Dec2004.png|thumb|upright=.7|လှိုင်းများ၏ ပျမ်းမျှအမြင့်]] ၎င်းတို့နှင့် ဆူနာမီဖြစ်ပေါ်ရာ မူလနေရာကြားတွင် ကုန်းမြေရှိသော ကမ်းရိုးတန်းများသည် များသောအားဖြင့် ဘေးကင်းသည်။ သို့သော် ဆူနာမီလှိုင်းများသည် ထိုကုန်းမြေများတစ်ဝိုက်တွင် တစ်ခါတစ်ရံ သွေဖည်သွားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိသော [[ကေရလပြည်နယ်]]သည် ဆူနာမီဒဏ်ကို ခံခဲ့ရပြီး၊ သီရိလင်္ကာ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသည်လည်း သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများကို ခံစားခဲ့ရသည်။ ဆူနာမီနှင့် ဝေးကွာရုံဖြင့် ဘေးကင်းသည်ဟု အာမခံနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ ဆိုမာလီယာသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ထက် ပိုမိုဝေးကွာစွာ တည်ရှိသော်လည်း ပိုမိုဆိုးရွားစွာ ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။ အကွာအဝေးများကြောင့် ဆူနာမီသည် ကမ်းရိုးတန်းများသို့ ရောက်ရှိရန် ဆယ့်ငါးမိနစ်မှ ခုနစ်နာရီအထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Tsunami time travel map|url=http://tsun.sscc.ru/tsulab/20041226trt.htm|publisher=Tsunami Laboratory, Novosibirsk, Russia|access-date=20 July 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120403182951/http://tsun.sscc.ru/tsulab/20041226trt.htm|archive-date=3 April 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://staff.aist.go.jp/kenji.satake/Sumatra-E.html|title=Time travel map: Active Fault Research Center: National Institute of Advanced Industrial Science and Technology, Japan|publisher=Staff.aist.go.jp|access-date=24 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120717104438/http://staff.aist.go.jp/kenji.satake/Sumatra-E.html|archive-date=17 July 2012}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမတြာကျွန်း၏ မြောက်ပိုင်းဒေသများသည် လျင်မြန်စွာ ထိခိုက်ခဲ့ပြီး၊ သီရိလင်္ကာနှင့် အိန္ဒိယအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းများမှာမူ မိနစ် ၉၀ မှ နှစ်နာရီခန့်အကြာတွင် ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ငလျင်ဗဟိုချက်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်သော်လည်း ၎င်း၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ရေတိမ်ပိုင်း [[ကပ္ပလီပင်လယ်|အန်ဒမန်ပင်လယ်]]တွင် ဆူနာမီ ပိုမိုနှေးကွေးစွာ ရွေ့လျားခဲ့သောကြောင့် နှစ်နာရီခန့်အကြာမှ ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ဆူနာမီလှိုင်းများကို အဝေးဆုံး ၈,၅၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၃၀၀) အကွာရှိ တောင်အာဖရိကရှိ Struisbaai အထိ သတိပြုမိခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် ငလျင်လှုပ်ပြီး ၁၆ နာရီခန့်အကြာတွင် ၁.၅ မီတာ (၅ ပေ) မြင့်သော ရေလှိုင်းကြီး ကမ်းပေါ်သို့ တက်လာခဲ့သည်။ အာဖရိကတိုက်၏ တောင်ဘက်စွန်းဆုံးနေရာဖြစ်သော Struisbaai သို့ ရောက်ရှိရန် နှိုင်းယှဉ်ချက်အရ အချိန်ကြာမြင့်ခဲ့ရခြင်းမှာ တောင်အာဖရိက ကုန်းတွင်းပိုင်း ရေတိမ်ပိုင်း ကျယ်ပြန့်မှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပြီး ဆူနာမီသည် တောင်အာဖရိကကမ်းရိုးတန်းကို အရှေ့မှ အနောက်သို့ လိုက်ပါသွားခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ဆူနာမီသည် အန္တာတိကတိုက်သို့ပင် ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိုဝါအခြေစိုက်စခန်း (Showa Base) ရှိ ဒီရေတိုင်းတာ ကိရိယာများက တစ်မီတာ (၃ ပေ ၃ လက်မ) အထိ တုန်ခါမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကာ နှစ်ရက်ခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www1.kaiho.mlit.go.jp/KANKYO/KAIYO/KOUHOU/iotunami/iotunami_eng.html|title=Indian Ocean Tsunami" at Syowa Station, Antarctica|publisher=Hydrographic and Oceanographic Dept. Japan Coast Guard|access-date=17 December 2016|archive-date=21 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170621060542/http://www1.kaiho.mlit.go.jp/KANKYO/KAIYO/KOUHOU/iotunami/iotunami_eng.html|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီစွမ်းအင်၏ အချို့အပိုင်းသည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး မြောက်နှင့် တောင်အမေရိက၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းများတစ်လျှောက်တွင် သေးငယ်သော်လည်း တိုင်းတာနိုင်သည့် ဆူနာမီလှိုင်းများ (ပုံမှန်အားဖြင့် ၂၀၀ မှ ၄၀၀ မီလီမီတာ သို့မဟုတ် ၇.၉ မှ ၁၅.၇ လက်မခန့်) ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://wcatwc.arh.noaa.gov/IndianOSite/IndianO12-26-04.htm|title=Indian Ocean Tsunami of 26 December 2004|publisher=West Coast/Alaska Tsunami Warning Center (USGS)|date=31 December 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20120204070520/http://wcatwc.arh.noaa.gov/IndianOSite/IndianO12-26-04.htm|archive-date=4 February 2012}}</ref> မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ မန်ဇာနီလို (Manzanillo) တွင် လှိုင်းအမြင့် ၈၉.၃ စင်တီမီတာ (၂.၉၃ ပေ; ၃၅.၂ လက်မ) ရှိသော ဆူနာမီကို တိုင်းတာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=NCEI Hazard Runup Information |url=https://www.ngdc.noaa.gov/hazel/view/hazards/tsunami/runup-more-info/6847 |access-date=April 9, 2025 |website=NOAA}}</ref> ထို့အပြင် ဆူနာမီသည် [[ဗန်ကူးဗားမြို့]]တွင်ပင် ထောက်လှမ်းနိုင်လောက်အောင် ကြီးမားခဲ့သည်။ တောင်အမေရိက၏ အချို့နေရာများတွင် တိုင်းတာရရှိသော ဆူနာမီများသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ၏ အချို့နေရာများတွင် တိုင်းတာရရှိသော ဆူနာမီများထက် ပိုမိုကြီးမားသည်ကို တွေ့ရသောကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်များစွာကို အံ့အားသင့်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်အလယ်ပိုင်း တောင်ကြောများ (continental plates ၏ အစွန်းတစ်လျှောက် တည်ရှိသော) သည် ဆူနာမီများကို အဝေးကွာဆုံးနေရာများအထိ စုစည်းပေးပြီး လမ်းကြောင်းပြောင်းပေးခဲ့သည်ဟု သီအိုရီများ ထုတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|last=Carey|first=Bjorn|url=http://www.livescience.com/9314-tsunami-waves-channeled-globe-2004-disaster.html|title=Tsunami Waves Channeled Around the Globe in 2004 Disaster|work=LiveScience|date=25 August 2005|access-date=17 December 2016|archive-date=20 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220140730/http://www.livescience.com/9314-tsunami-waves-channeled-globe-2004-disaster.html|url-status=live}}</ref> ==သက်ရောက်မှု== === ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ === [[File:2004 Tsunami casualties and damage.png|thumb|upright=1.5|{{legend|red|အပြင်းအထန် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု}}{{legend|orange|အသင့်အတင့် ထိခိုက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုအချို့}}{{legend|yellow|ထိခိုက်မှု အနည်းငယ်နှင့် သေဆုံးမှုမရှိ}}{{legend|dodgerblue|နိုင်ငံသား ဆုံးရှုံးမှုရှိ}}]] ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Tsunami Evaluation Coalition) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂၂၇,၈၉၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=33}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဆူနာမီပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော နောက်ထပ်စုစုပေါင်း ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုမှာ ၂၂၉,၈၆၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။<ref name="UN Special Envoy">{{Cite web|last=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|title=The Human Toll|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|date=January 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060423184048/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archive-date=23 April 2006}}</ref> အသက်ဆုံးရှုံးမှုအရ တိုင်းတာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၎င်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်ဆယ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ဆူနာမီတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် အများစုမှာ ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|title=Home|publisher=Islamic Relief USA|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119163003/http://www.islamicreliefusa.org/home?aspxerrorpath=/404.aspx|archive-date=19 January 2011|url-status=live}}</ref> အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်းတွင်ပင် သေဆုံးသူအရေအတွက်သည် ၁၇၂,၇၆၁ ဦး အထိ မြင့်မားနိုင်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Parwanto|first1=Novia Budi|last2=Oyama|first2=Tatsuo|year=2014|title=A statistical analysis and comparison of historical earthquake and tsunami disasters in Japan and Indonesia|journal=International Journal of Disaster Risk Reduction|volume=7|pages=122–141|doi=10.1016/j.ijdrr.2013.10.003|bibcode=2014IJDRR...7..122P|issn=2212-4209}}</ref> ထိုအချိန်က အင်ဒိုနီးရှားကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Siti Fadilah Supari ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံတည်း၌ပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၂၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ အထိရှိနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။<ref name=BBC280>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4204385.stm|title=Indonesia quake toll jumps again|publisher=BBC News|date=25 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=21 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821153214/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4204385.stm|url-status=live}}</ref> သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားရှိ သေဆုံးသူနှင့် ပျောက်ဆုံးသူ ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို နောက်ပိုင်းတွင် ၅၀,၀၀၀ ကျော် လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆူနာမီ အကဲဖြတ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့က ၎င်းတို့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "ပျောက်ဆုံးသူများဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အမြဲတမ်း မျှော်လင့်ထားသလောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိုသို့သော အချက်အလက်အားလုံးသည် အမှားအယွင်း ရှိနိုင်သည်ကို သတိရသင့်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite book|last1=Telford|first1=John|url=https://cdn.sida.se/publications/files/sida61330en-joint-evaluation-of-the-international-response-to-the-indian-ocean-tsunami.pdf|title=Joint Evaluation of the International Response to the Indian Ocean Tsunami: Synthesis Report|last2=Cosgrave|first2=John|publisher=[[Tsunami Evaluation Coalition]]|year=2006|isbn=0-85003-807-3|location=London|pages=159}}</ref> ထိုင်းနိုင်ငံမှ ရရှိသော အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာပိုမို မြင့်မားနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။<ref name="AsiaNews-Myanmar"/> ဆူနာမီသည် အာဖရိကအရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအထိ ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် သေဆုံးမှုများကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် တိုက်ရိုက်သေဆုံးမှု မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အဝေးဆုံးနေရာမှာ ငလျင်ဗဟိုချက်မှ ၈,၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅,၀၀၀) အကွာ [[ကိပ်တောင်းမြို့|ကိပ်တောင်း]]အနီးရှိ Rooi-Els တွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|title=Hundreds of thousands of people killed as tsunamis devastate large swathes of South and Southeast Asia, coming as far as South Africa {{!}} South African History Online|url=https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|access-date=15 November 2022|website=sahistory.org.za|archive-date=15 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115221227/https://www.sahistory.org.za/dated-event/hundreds-thousands-people-killed-tsunamis-devastate-large-swathes-south-and-southeast|url-status=live}}</ref> ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီများက သေဆုံးသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးငယ်များဖြစ်ပုံရကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်ခံရသော ဒေသများစွာ၏ လူဦးရေတွင် ကလေးငယ်များ၏ အချိုးအစား မြင့်မားမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ ကလေးငယ်များသည် ရေလှိုင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ခုခံနိုင်စွမ်း အနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ Oxfam က အချို့ဒေသများတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ လေးဆအထိ ပိုမိုသေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ကမ်းခြေတွင် တံငါသည်များ ပြန်လာမည့်အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေခြင်းနှင့် အိမ်များတွင် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|title=Most tsunami dead female – Oxfam|publisher=BBC News|date=26 March 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726142516/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4383573.stm|url-status=live}}</ref> [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]နှင့် [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လ်ဒိုက်]]တို့တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေများ ကြေညာခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ကနဦးတွင် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် လူသားသမိုင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က [[ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]] [[ကိုဖီအန်နန်]]က ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးသည် ငါးနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ခန့် ကြာမြင့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ရောဂါများကြောင့် နောက်ဆုံးသေဆုံးသူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာမည်ကို အစိုးရများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး၊ ကြီးမားသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒေသခံနေထိုင်သူ အများအပြားအပြင်၊ အထူးသဖြင့် နော်ဒစ်နိုင်ငံများမှ ဥရောပခရီးသွား ၉,၀၀၀ ခန့် (အများစုမှာ ဥရောပသားများ) သည် အားလပ်ရက် ခရီးသွားရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလကို ပျော်ရွှင်နေစဉ်အတွင်း သေဆုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name="Onnettomuustutkintakeskus">{{cite web|title=A2/2004Y Aasian luonnonkatastrofi 26.12.2004|url=https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|publisher=Onnettomuustutkintakeskus|language=fi|date=26 December 2004|access-date=26 December 2019|archive-date=25 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210725132234/https://turvallisuustutkinta.fi/fi/index/tutkintaselostukset/muutonnettomuudet/tutkintaselostuksetvuosittain/muutonnettomuudet2004/a22004yaasianluonnonkatastrofi26.12.2004.html|url-status=live}}</ref> ဆွီဒင်နိုင်ငံသည် သေဆုံးသူဦးရေ ၅၄၃ ဦး ဖြင့် ဥရောပတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခံရသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာကြီးမားသော ကွာခြားမှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် သေဆုံးသူ ၅၃၉ ဦး ဖြင့် မရှေးမနှောင်း လိုက်ပါခဲ့သည်။ {|class="wikitable sortable plainrowheaders" width="100%" style="padding-left:2em;" |- !scope=col|ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ{{ref label|က|က}} !scope=col|အတည်ပြုထားသော သေဆုံးသူ !scope=col|ခန့်မှန်း သေဆုံးသူ{{ref label|ခ|ခ}} !scope=col|ဒဏ်ရာရ !scope=col|ပျောက်ဆုံး !scope=col|အိုးအိမ်မဲ့ !scope=col class=unsortable|ကိုးကား |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Indonesia}} |style=padding-left:1em;|၁၃၀,၇၃၆ |style=padding-left:1em;|၁၆၇,၅၄၀ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃၇,၀၆၃ |style=padding-left:1em;|၅၀၀,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref name="Meisl">{{cite journal|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|year=2006|title=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|volume=22|issue=3_suppl|pages=777–802|bibcode=2006EarSp..22..777M|s2cid=110185015}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Sri Lanka}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂{{ref label|ဂ|ဂ}} |style=padding-left:1em;|၃၅,၃၂၂ |style=padding-left:1em;|၂၁,၄၁၁ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅၁၆,၁၅၀ |style=text-align:center;|<ref name="wsws1">{{cite web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|title=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=23 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121123063125/http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|India}} <!--NOTE: For India, the only "Confirmed" death tolls are found at the official website: http://www.ndmindia.nic.in. *Everything else* is to be listed under "Estimated". This is a serious problem because some media publications have already presumed that all the missing people are dead. Others report with the terminology "killed or feared killed". That makes it an estimate. Let's just use the official figures under "Confirmed". The "Displaced" numbers here do not include people whose homes are intact, but who were 'moved to a safer place', as with the other countries in the table. --> |style=padding-left:1em;|၁၂,၄၀၅ |style=padding-left:1em;|၁၆,၂၆၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၃,၈၇၄ |style=padding-left:1em;|၆၄၇,၅၉၉ |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Thailand}} |style=padding-left:1em;|၅,၃၉၅{{ref label|ဃ|ဃ}} |style=padding-left:1em;|၈,၂၁၂ |style=padding-left:1em;|၈,၄၅၇ |style=padding-left:1em;|၂,၈၁၇ |style=padding-left:1em;|၇,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="memorial">{{cite web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm|archive-date=28 September 2007|title=TsunamiMemorial.or.th|date=28 September 2007|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="Schwartz">{{cite journal|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A.|author3=Ashenasi I.|author4=Nakash G.|author5=Leiba A.|author6=Levei Y.|author7=Bar-Dayan Y.|year=2006|title=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital and Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886|doi=10.1017/S1049023X0000368X|s2cid=25251413}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Somalia}} |style=padding-left:1em;|၇၈ |style=padding-left:1em;|၂၈၉ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|author=Martin Plaut|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|title=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 December 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=1 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121201090554/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|title=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report No. 14|publisher=ReliefWeb|access-date=12 August 2010|archive-date=7 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080507034200/http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/UNID/D39A0A882D6A7E9985256F82006A1158?OpenDocument|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Myanmar|1974}} |style=padding-left:1em;|၆၁ |style=padding-left:1em;|၄၀၀–၆၀၀ |style=padding-left:1em;|၄၅ |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=padding-left:1em;|၃,၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="AsiaNews-Myanmar"/><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|title=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 January 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=4 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104164106/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Maldives}} |style=padding-left:1em;|၈၂ |style=padding-left:1em;|၁၀၈ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၆ |style=padding-left:1em;|၁၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archive-date=17 June 2009|title=TsunamiMaldives.mv|access-date=24 December 2012}}</ref><ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cite web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|title=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=May 2006|page=i|access-date=26 June 2011|archive-date=18 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118182452/http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Malaysia}} |style=padding-left:1em;|၆၈ |style=padding-left:1em;|၇၅ |style=padding-left:1em;|၂၉၉ |style=padding-left:1em;|၆ |style=padding-left:1em;|၅,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|author=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|title=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=9 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609220247/http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archive-date=23 October 2012|title=Killer Waves|publisher=Channel NewsAsia|access-date=24 December 2012}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Tanzania}} |style=padding-left:1em;|{{nts|10}} |style=padding-left:1em;|{{nts|13}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|3}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|title=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia|date=3 January 2005|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20090617042814/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archive-date=17 June 2009|url-status=dead}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Seychelles}} |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၃ |style=padding-left:1em;|၅၇ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၂၀၀ |style=text-align:center;|<ref name="rw">{{cite web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|title=The Seychelles raises its voice|date=4 November 2005|access-date=12 August 2010|archive-date=6 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080506125422/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|title=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|access-date=12 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archive-date=24 March 2006}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Bangladesh}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Ioualalen">{{cite journal|last1=Ioualalen|first1=M.|last2=Pelinovsky|first2=E.|last3=Asavanant|first3=J.|last4=Lipikorn|first4=R.|last5=Deschamps|first5=A.|year=2007|title=On the weak impact of the 26 December Indian Ocean tsunami on the Bangladesh coast|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|volume=7|issue=1|pages=141–147|doi=10.5194/nhess-7-141-2007|bibcode=2007NHESS...7..141I|doi-access=free}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|South Africa}} |style=padding-left:1em;|၂{{ref label|င|င}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref name="Okal">{{cite journal|last=Okal|first=E.A.|author2=Hartnady C.J.|title=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=[[South African Journal of Geology]]|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|access-date=26 June 2011|year=2010|issue=3–4|archive-date=17 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Yemen}} |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|title=YEMEN: Tsunami damage over US$1 million – UNEP assessment|via=The New Humanitarian|date=22 February 2005|access-date=24 December 2012|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326175227/http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|url-status=live}}</ref> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Kenya}} |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၁ |style=padding-left:1em;|၂ |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |- |style=padding-left:1em;|{{flag|Madagascar}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|{{nts|}} |style=padding-left:1em;|၁,၀၀၀+ |style=text-align:center;|<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|title=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 December 2004|access-date=24 December 2012|archive-date=10 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090210044854/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|url-status=live}}</ref> |-style=background-color:#eaecf0; class=sortbottom |style=padding-left:1em;|'''စုစုပေါင်း ခန့်မှန်း''' |style=padding-left:1em;|'''၁၈၄,၁၆၇''' |style=padding-left:1em;|'''၂၂၇,၈၉၈''' |style=padding-left:1em;|'''၁၂၅,၀၀၀''' |style=padding-left:1em;|'''၄၃,၇၉''' |style=padding-left:1em;|'''၁,၇၄၀,၀၀၀''' |style=text-align:center;|<!-- Please add reference --> |-style=font-size:85%; font-weight:normal; background-color:#f8f9fa; border-top:2px solid grey; class=sortbottom |colspan="7" |{{Unbulleted list |{{note|က|က}} ဤဇယားသည် ဆူနာမီနှင့် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံများသာလျှင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံသားများ နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေစဉ် ထိခိုက်မှုရှိသော နိုင်ငံများ မပါဝင်ပါ။ |{{note|ခ|ခ}} သတင်းပို့ထားသည်များကို "အတည်ပြုပြီး' အောက်တွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ အကယ်၍ သီးခြားခန့်မှန်းချက်များ မရပါက ဤကော်လံရှိ အရေအတွက်သည် "အတည်ပြုပြီး" အောက်တွင် သတင်းပို့ထားသည်နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ |{{note|ဂ|ဂ}} တမီး(လ်) ကျား (Tamil Tiger) အာဏာပိုင်တို့မှ ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော နယ်မြေတို့တွင် ပျောက်ဆုံးသည်ဟု ကနဦးတွင် ကြေညာထားသည့် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၁၉,၀၀၀ ကို ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။ |{{note|ဃ|ဃ}} အချက်အလက်များတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂,၄၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။ |{{note|င|င}} တောင်အာဖရိက ပြင်ပတွင် သေဆုံးခဲ့သော တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသားများကို ပါဝင်ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ (ဥပမာ- ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ခရီသွားဧည့်သည်များ)။}} |} ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:TsunamiAftermathNorthofPhuket NASA.jpg|thumb|left|upright=1.2|ဖူးခက် မြောက်ပိုင်းရှိ ခေါင်လက်(ခ်) ကို ဆူနာမီ ရေလွှမ်းမိုးနေပုံ၊]] လူ့အသက်ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်သည် ဒေသတွင်းကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သော ကြီးမားသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီရေတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ သစ်တောများ၊ ကမ်းရိုးတန်းစိမ့်မြေများ၊ သစ်ပင်ပန်းပင်များ၊ သဲသောင်ပြင်များနှင့် ကျောက်ဆောင်ဖွဲ့စည်းပုံများ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်ပင် [[ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ|ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] နှင့် [[မြေအောက်ရေ]] ကဲ့သို့သော [[ဂေဟစနစ်]]များတွင် ပြင်းထန်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အစိုင်အခဲနှင့် အရည်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊ စက်မှုဓာတုပစ္စည်းများ ပျံ့နှံ့ခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းနှင့် မိလ္လာစုဆောင်းစနစ်များနှင့် ကုသရေးစက်ရုံများ ပျက်စီးခြင်းတို့က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမိုခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် အချိန်အတော်ကြာပြီး သိသာထင်ရှားသော အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Impact of Tsunamis on Ecosystems|work=United Nations Atlas of the Oceans|date=10 March 2005|url=http://www.oceansatlas.org/id/71687|archive-url=https://web.archive.org/web/20080820112413/http://www.oceansatlas.org/id/71687|url-status=dead|archive-date=20 August 2008}}</ref> အဓိကသက်ရောက်မှုမှာ ဆားငန်ရေများ စိမ့်ဝင်ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပေါ်တွင် ဆားအလွှာများ စီးဆင်းမှုကြောင့် ရေချိုထောက်ပံ့မှုများနှင့် မြေဆီလွှာများ ညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတွင် ပင်လယ်လှိုင်းများ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည့် သန္တာကျောက်တန်းကျွန်းစု ၁၆ မှ ၁၇ ခုအထိ ရေချိုမရှိတော့ဘဲ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူနေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။ ရပ်ရွာများအတွက် အသုံးပြုခဲ့သော ရေတွင်းများစွာသည် ပင်လယ်ရေ၊ သဲနှင့် မြေကြီးတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်သွားခဲ့ပြီး၊ ရေအောင်းလွှာများသည် ကျောက်များ၏ ချွေးပေါက်များမှတစ်ဆင့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကျွန်း၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ဆူနာမီသည် ရွာသူရွာသားများ သောက်သုံးရေအတွက် အားထားရသော ရေတွင်းများကို ညစ်ညမ်းစေခဲ့သည်။<ref name="IWMI"/> ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (International Water Management Institute - IWMI) သည် ဆားငန်ရေ၏ သက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပြီး ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီး တစ်နှစ်ခွဲအကြာတွင် ရေတွင်းများသည် ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီက သောက်သုံးရေအရည်အသွေးအတိုင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။<ref name="IWMI">{{cite journal|title=Helping restore the quality of drinking water after the tsunami|year=2010|url=http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|publisher=International Water Management Institute|journal=Success Stories|issue=10|access-date=11 August 2021|archive-date=2 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf|url-status=live}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120302022712/http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Success_Stories/PDF/2010/Issue%207%20-%20Helping_restore_the_quality_of_drinking_water_after_the_tsunami.pdf |date=2 March 2012 }}</ref> IWMI သည် ဆားငန်ရေဖြင့် ညစ်ညမ်းနေသော ရေတွင်းများကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို နောက်ပိုင်းတွင် [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ ၎င်းတို့၏ အရေးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>[https://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ Water sanitation and health: WHO technical notes for emergencies.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160212053301/http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/envsan/technotes/en/ |date=12 February 2016 }} Page. Retrieved 25 February 2011</ref> ဆားငံဖြစ်နေသော မြေဆီလွှာသည် မြုံသွားပြီး စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ခက်ခဲကာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ ကုန်ကျသည်။ ၎င်းသည် သစ်ပင်များနှင့် အရေးကြီးသော မြေဆီလွှာရှိ အဏုဇီဝပိုးမွှားများ သေဆုံးမှုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သီရိလင်္ကာရှိ စပါး၊ သရက်နှင့် ငှက်ပျောစိုက်ခင်း ထောင်ပေါင်းများစွာသည် လုံးဝနီးပါး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။<ref name="IWMI"/> အခြားအကူအညီများအပြင် ဩစတြေးလျအစိုးရသည် မော်လ်ဒိုက်၊ ဆီရှဲလ်နှင့် အခြားဒေသများရှိ သန္တာကျောက်တန်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သန္တာကျောက်တန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာများ ဖော်ဆောင်ရန် ဂေဟဗေဒကျွမ်းကျင်သူများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Indian Ocean tsunami|date=19 December 2014|url=https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|website=Department of Foreign Affairs and Trade, Australian Government|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811212536/https://www.dfat.gov.au/news/news/Pages/indian-ocean-tsunami|url-status=live}}</ref> သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဩစတြေးလျအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရေပြင်ရှိ [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများမှ သိသာထင်ရှားသော ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရရှိခဲ့ကြသည်။<ref name="Australia">{{cite book|title=Australia's response to the Indian Ocean tsunami REPORT FOR THE PERIOD ENDING 30 JUNE 2005|date=2005|publisher=Commonwealth of Australia|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811211831/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/34F36A2FE297C7BD49257074001D828E-ausaid-tsunami-06sep.pdf|url-status=live}}</ref> ဤမကြုံစဖူးအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် [[ကုလသမဂ္ဂ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ်]] သည် ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု၏ ပြင်းထန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်ကို ဒေသတွင်းအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Issues Emerging from Wreckage of Asian Tsunami|url=https://www.un.org/press/en/2004/unep255.doc.htm|publisher=United Nations|access-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20050111221153/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=414&ArticleID=4692&l=en|archive-date=11 January 2005|date=30 December 2004|url-status=unfit}}</ref> UNEP သည် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဆူနာမီကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံများထံမှ အကူအညီတောင်းခံမှုများကို တုံ့ပြန်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉.၃ သန်းခန့်ကို စုဆောင်း၍ ဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ရန်ပုံငွေများကို အခြားနိုင်ငံတကာ အေဂျင်စီများနှင့် ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ရရှိခဲ့သည်။<ref name="UNEP2008">{{cite book|title=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007|date=2008|publisher=UNEP Post-Tsunami Recover y Activities 2004-2007 United Nations Environment Programme|url=https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811210519/https://postconflict.unep.ch/publications/PT_recovery.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|title=United Nations Environment Programme; Environment for Development|access-date=22 April 2006|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20060412095140/http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=434&ArticleID=4818&l=en|archive-date=12 April 2006|url-status=live}}</ref> ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ [[ဒီရေတော]]များ တည်ရှိမှုသည် ရေလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းထားသော နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အချို့သော ကာကွယ်မှုများကို ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီရေတော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပရောဂျက်များစွာ၏ အဓိကအာရုံစိုက်ရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး ရရှိခဲ့သည်။ ဂေဟစနစ်အခြေပြု ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးအတွက် ထိုသို့သော ချဉ်းကပ်မှုများသည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံးတွင် ဒေသခံလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ ပါဝင်ပတ်သက်သောအခါနှင့် ဒီရေတောများ ရှင်သန်နိုင်စေရန် ရွေးချယ်ထားသော နေရာများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ဂရုတစိုက် အာရုံစိုက်သောအခါတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။<ref name="Zimmer">{{cite journal|last1=Zimmer|first1=Katarina|title=Many mangrove restorations fail. Is there a better way?|journal=Knowable Magazine|date=22 July 2021|doi=10.1146/knowable-072221-1|url=https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|access-date=11 August 2021|doi-access=free|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816114657/https://knowablemagazine.org/article/food-environment/2021/many-mangrove-restorations-fail|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> ===စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ=== [[File:Chennai beach2.jpg|thumb|upright=1.2|ဆူနာမီ ပြီး နောက်တွင်မြင်တွေ့ရသော [[ချန်နိုင်းမြို့]] [[မရီနာကမ်းခြေ]]]] ဆူနာမီကြောင့် စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုပမာဏသည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ စစ်ဆေးသည်အပေါ် မူတည်သည်။ နိုင်ငံတော် စီးပွားရေးများအပေါ် အလုံးစုံ သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာမူ ပြင်းထန်စွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။<ref>{{cite journal|last=Gunatillake|first=Daya|title=The 2004 Tsunami in Sri Lanka: Destruction and recovery|journal=Geography|year=2007|volume=92|issue=3|pages=285–293|doi=10.1080/00167487.2007.12094208|jstor=40574342}}</ref> ဆူနာမီကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး လုပ်ငန်းနှစ်ခုမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အချို့သော စီးပွားရေးပညာရှင်များက ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းများတွင် ဆုံးရှုံးမှုများသည် ဂျီဒီပီ၏ အချိုးအစား အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိခိုက်ခံရသော နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် အနည်းငယ်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ သို့သော် အချို့ကမူ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုသည် အဓိကကျသော အကြောင်းအရင်းဖြစ်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။ အချို့သော ဒေသများတွင် သောက်သုံးရေထောက်ပံ့မှုများနှင့် လယ်ယာမြေများသည် သမုဒ္ဒရာမှ ဆားငန်ရေဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ညစ်ညမ်းနေနိုင်သည်။<ref>Pearce, Fred. "[https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 Tsunami's salt water may leave islands uninhabitable]." ''[[New Scientist]].'' 5 January 2005. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080422084629/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6840 |date=22 April 2008 }}</ref> ကမ်းရိုးတန်းငါးဖမ်းလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဒေသတွင်းရှိ အဆင်းရဲဆုံးသော သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းသူများ၊ လှေများနှင့် ငါးဖမ်းကိရိယာများ ဆုံးရှုံးမှုများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|title=Tsunamis Devastate Fisherfolk of Indian Ocean and Arabian Sea|website=ukabc.org|access-date=11 March 2019|archive-date=3 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190303024418/http://www.ukabc.org/tsunamis.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|title=Impacts of the Tsunami on Fisheries, Aquaculture and Coastal Livelihoods|date=7 January 2005|publisher=ReliefWeb|access-date=10 March 2019|archive-date=8 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308062132/https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/70B417968D5FCDD0C1256F8400498CE6-fao-souasi-7jan.pdf|url-status=live}}</ref> သီရိလင်္ကာတွင် ငါးခြင်းတောင်းများ၊ ငါးထောင်ချောက်များနှင့် လှံများကို အများအားဖြင့် အသုံးပြုသော လက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် ဒေသခံဈေးကွက်များအတွက် အရေးကြီးသော ငါးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ စက်မှုငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို တိုက်ရိုက်အလုပ်အကိုင် ပေးစွမ်းသည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသည် တက်ကြွသော ပို့ကုန်ကို ဦးတည်သည့် ကဏ္ဍအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး ကြီးမားသော နိုင်ငံခြားငွေများ ရရှိစေခဲ့သည်။ ကနဦး ခန့်မှန်းချက်များအရ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများရှိ ငါးဖမ်းရေယာဉ်စု၏ ၆၆% နှင့် စက်မှုအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|title=Food supply and food security situation in countries affected by the Asia tsunami – Indonesia|publisher=ReliefWeb|date=18 February 2005|access-date=11 March 2019|archive-date=21 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200121122102/https://reliefweb.int/report/indonesia/food-supply-and-food-security-situation-countries-affected-asia-tsunami|url-status=live}}</ref> ဆူနာမီသည် သီရိလင်္ကာ၏ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော လှေများစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သော်လည်း၊ တမီးလ်နာဒူးရှိ လှေကျင်းများတွင် ဖိုက်ဘာမှန်ဖြင့် အားဖြည့်ထားသော ကက်တမာရမ်လှေများအတွက် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ဆူနာမီကြောင့် သင်္ဘောပေါင်း ၅၁,၀၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့်အတွက် စက်မှုလုပ်ငန်းသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကြီးမားသော လိုအပ်ချက်ကြောင့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရည်အသွေးကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ဆူနာမီကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခဲ့သူများအတွက် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် အရေးကြီးသော ပစ္စည်းအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110624095558/http://www.bobpigo.org/bbn/sep_06/pages10-12.pdf|archive-date=24 June 2011|title=Demand for FRP boats rise after tsunami|access-date=12 August 2010|url-status=dead}}</ref> ဆူနာမီရေကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသာ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း သွယ်ဝိုက်သော သက်ရောက်မှုများမှာ ကုန်းတွင်းပိုင်း ပြည်နယ်များအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဖြစ်ရပ်ဆိုင်ရာ မီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းသည့်အတွက် ခရီးသွားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ခရီးသွားနေရာများသည် ထိခိုက်မှုမရှိစေကာမူ ကမ္ဘာ့ထိုအပိုင်းသို့ အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များနှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ကြသည်။ ဤသက်ရောက်မှုသည် ထိုင်းနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များဖြစ်သည့် ခရာဘီ ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အထူးသဖြင့် ခံစားခဲ့ရသည်။ ခရာဘီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အခြားခရီးသွားနေရာများစွာအတွက် စတင်ရာနေရာတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite journal|last=Rigg|first=Johnathan|author2=Lisa Lawt|author3=May Tan-Mullins|author4=Carl Grundy-Warr|title=The Indian Ocean Tsunami: Socio-Economic Impacts in Thailand.|journal=The Geographical Journal|date=December 2005|volume=171|issue=4|pages=374–379|jstor=3451210|doi=10.1111/j.1475-4959.2005.00175_3.x|bibcode=2005GeogJ.171..374R|url=http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|access-date=20 March 2019|archive-date=24 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724141017/http://dro.dur.ac.uk/1284/1/1284.pdf?DDD14+dgg0cnm|url-status=live}}</ref> ဒေသတွင်းနိုင်ငံများသည် ခရီးသွားများကို ပြန်လာကြရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အအုံအများစုမှာ မပျက်စီးကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းများကြောင့် ခရီးသွားများမှာ ပြန်လာရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ ဆူနာမီဒဏ် မခံခဲ့ရသော ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းများပင်လျှင် ခရီးစဉ်ဖျက်သိမ်းမှုများဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။<ref>Chapter 6, "Thailand", in Jayasuriya, Sisira and Peter McCawley, [http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 ''The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722005138/http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668 |date=22 July 2011 }}. Cheltenham UK and Northampton MA: Edward Elgar, 2010.</ref> ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ နှစ်ခုစလုံးသည် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမားတြားကျွန်းကို ပိုင်းခြားထားသည့် [[မလက္ကာရေလက်ကြား]]ရှိ ရေကြောင်းသွားလာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ အတိမ်အနက်ကို ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရေကြောင်းသွားလာရေး ဆိုင်ရာ ဖျော်ရည်များ၊ သင်္ဘောပျက်ဟောင်းများအား နှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရေလက်ကြား၏ ဒေသတစ်ခုတွင် ရေအနက်သည် ယခင်က မီတာ ၁,၂၀၀ (ပေ ၄,၀၀၀) အထိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ အချို့နေရာများတွင် မီတာ ၃၀ (ပေ ၁၀၀) သာ ရှိတော့သည့်အတွက် သင်္ဘောများ သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အန္တရာယ်ရှိစေသည်။ ဤပြဿနာများသည် ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီများ ပေးပို့ခြင်းကိုလည်း ပိုမိုစိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေကြောင်းသွားလာရေး မြေပုံအသစ်များ ရေးဆွဲရန် လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်သည်။ အရာရှိများက ဆူနာမီသည် ပင်လယ်ဓားပြများကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၎င်းတို့၏ လှေများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သောကြောင့် ဒေသတွင်း ပင်လယ်ဓားပြမှုများ လျော့ကျသွားမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။<ref>Staff Writer. "[https://www.nbcnews.com/id/wbna6791600 Tsunami redrew ship channels, ocean floor] ." [[NBC News]]/Associated Press. 5 January 2005.</ref> အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြား ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၁.၆% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ် ၆၀ မှ ၁၇ ခုသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ အဆင့်အတန်းများမှာ နှစ်အနည်းငယ်ကြာမျှ နိမ့်ကျနေခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၃ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်အကြားတွင် ပင်လယ်ဓားပြမှု ဖြစ်စဉ်များ ၇၃.၂% သိသိသာသာ မြင့်တက်လာပြီး ဆူနာမီမဖြစ်ပွားမီ အဆင့်ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last1=Birchard|first1=Emma Louise|title=Piracy in the Strait of Malacca: The geopolitical background behind piracy and its impacts on Global Financial Centres|url=https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard%2C_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|publisher=Radboud University|year=2020|access-date=11 August 2021|archive-date=11 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210811200130/https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/10228/Birchard,_Emma_Louise_1.pdf?sequence=1|url-status=live}}</ref> == နိုင်ငံအသီးသီးမှလှူဒါန်းမှုများ == ဩစတြေးလျ အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၁၉.၉ သန်း ကတိပေးသည် (အင်ဒိုနီးရှား အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ရ၆၀.၆ သန်း အကူအညီ အတွဲလိုက် အပါအဝင်)၊ ဂျာမနီ အစိုးရမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆၀ သန်း ကမ်းလှမ်းသည်၊ ဂျပန် အစိုးရမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀ သန်း ပေးသည်၊ ကနေဒါ အစိုးရ မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄၃ သန်း ပေးသည်၊ နော်ဝေ နှင့် နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံပေါင်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၈၃ သန်း ပေးသည်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မှ အစပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ သန်း ပေးသည် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅၀ သန်း သို့တိုးပေးခဲ့သည်) နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ် မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀ သန်း ပေးသည်။ အီတလီမှလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅ သန်း ပေးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်း သို့ တိုးပေးခဲ့ပြီး ၎င်းအနက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂ သန်း သည် SMS (အက်စ်အမ်အက်စ်) စနစ်ကို အသုံးပြုသော လူများမှ လှူဒါန်း ခြင်းဖြစ်သည်။USAID (ယူအက်စ်အိဒ်) အရ ဆူနာမီ သား ကောင်များ သူတို့၏ဘဝကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရေရှည် အထောက်အပံ့အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အပိုရန်ပုံငွေများ ကိုထည့်ဝင်ရန် ကတိပေးခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၉၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ဘွတ်(ရှ်) မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကတိပေးထားခြင်း ကို စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅၀ သန်း သို့တိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား တောင်းခံသည်။ တရား ဝင်ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ လိုအပ်လိမ့်မည်။ ဆူနာမီ သားကောင်များကို ပုဂ္ဂလိက အကူအညီများပေးရန် အမေရိကန်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှု တစ်ခုကို ဦးဆောင်ရန် အတွက် ဘွတ်(ရှ်) မှ သူ၏ ဖခင် သမ္မတဟောင်း ဂျော့(ခ်) အိပ်(ခ်ျ) ဒဗလျူ ဘွတ်(ရှ်) နှင့် သမ္မတဟောင်း ဘီ(လ်) ကလင်တန် တို့အား မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ မတ်လ အလယ်တွင် အာရှ ဖွံ ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဘဏ် ၏ အစီရင်ခံစာအရ အစိုးရများ ကတိပြုထားသည့် အကူအ ညီများတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ကျော်သည့် အစီအစဉ်များထက် နောက်ကျ ကျန်ရစ်နေကြောင်း သိရသည်။ နိုင်ငံခြားမှ တစ်ဦးချင်းစီသည် စေတနာကောင်းကြသော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရ အ ကူအညီကို မရရှိကြောင်း သီရိလင်္ကာ မှ တင်ပြသည်။[86] ချို ့ငဲ့သူများကို ကူညီသော အသင်းအဖွဲ ့များမှာ ပြည် သူတို့ထံမှ အလှူငွေများစွာရရှိသည်။ ဥပမာ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုမှ အကြမ်းအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၃၃၀,၀၀၀,၀၀၀ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး) လှူဒါန်းကြသည်။ ထိုအရာသည် အစိုးရမှ လှူဒါန်းသည်ထက် သိသာထင်ရှားစွာ သာလွန်ပြီး နိုင်ငံသားတစ်ယောက်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် စတာလင် ပေါင် ၅.၅၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ) လှူဒါန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆူနာမီပြီးနောက် သီရိလင်္ကာ အရှေ ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက် ရေး လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေကြသော ဒေသခံ အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်း ဆယ့်ငါးယောက်သည် အပြင်း အထန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု နိုင်ငံတွင်းရှိ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများ၏ အဓိက ပေါင်းစည်းထားသည့်အဖွဲ့ မှ ဆိုသည်။ ဒေသခံအကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းများ အသတ်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက် သည့် အစီရင်ခံစာများ နှင့် ကောလဟလများရှိခဲ့သည်။ ==မှတ်စုများ== {{Notelist}} == ကိုးကား == {{Reflist|refs= <ref name="AsiaNews-Myanmar">{{cite web|title=Myanmar is withholding true casualties figures, says Thai priest|date=4 January 2005|quote=A missioner in Ranong, a town on the border between Thailand and Myanmar, says locals talk about 600 victims. Burmese political dissidents say the same.|publisher=AsiaNews.it|url=http://www.asianews.it/view.php?l=en&art=2255|access-date=12 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009053106/http://www.asianews.it/view.php?l=en&art=2255|archive-date=9 October 2006}}</ref> }} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * [http://asc-india.org/lib/20041226-sumatra.htm Special Event Page, Amateur Seismic Centre, India] * [http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 Seismograms for this earthquake via REV, the Rapid Earthquake Viewer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723101614/http://rev.seis.sc.edu/earthquakes/2004/12/26/00/58/50 |date=23 July 2011 }} {{Earthquakes in Myanmar}} [[Category:သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ]] [[Category:ဆူနာမီများ]] [[Category:၂၀၀၄ ငလျင်များ]] 8un08fueu99i8nl4wfqff5zv8xtsdgk 0 10208 881161 808396 2025-07-10T02:26:46Z Zawzawaungthwin 100038 ဘဝနိဂုံး ထည့်သွင်းလိုက်သည် 881161 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = {{Birth date and age|၁၉၅၈|၃|၁၁|၂၀၂၅|၇|၁၀}} | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] idsh483cyxok5qr7ci72jcn0xiq8lun 881179 881161 2025-07-10T03:31:43Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881179 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = {{Birth date and age|၁၉၅၈|၃|၁၁|၂၀၂၅|၇|၁၀}} | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 1atztnnfdswfhmgvnih0xpzxb5ojzpw 881246 881179 2025-07-10T10:08:17Z 202.157.190.124 881246 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = <nowiki>{{Birth date and age|၁၉၅၈|၃|၁၁|၂၀၂၅၊၇၊၁၀</nowiki> | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] tsvv5wjol4o5mskh5sonrw3wxl6maig 881247 881246 2025-07-10T10:10:10Z 202.157.190.124 881247 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = ဂျူလိုင် ၁၀၊၂၀၂၅ ပင်လုံဆေးရုံ | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 9vtlomobi0l5gge6wtuq3dgbjdytum5 881248 881247 2025-07-10T10:10:40Z 202.157.190.124 881248 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = ဂျူလိုင် ၁၀၊၂၀၂၅ ပင်လုံဆေးရုံ | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] gglhldkf4nhik2vm9gq1vdtv2kxax9o 881249 881248 2025-07-10T10:11:08Z 202.157.190.124 881249 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = ဂျူလိုင် ၁၀၊၂၀၂၅၊ ပင်လုံဆေးရုံ | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] okw8ltmphnol4ly6wd7gkvau0gdn6fi 881250 881249 2025-07-10T10:34:31Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/202.157.190.124|202.157.190.124]] ([[User talk:202.157.190.124|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/881249|881249]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 881250 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = ဂျူလိုင် ၁၀၊၂၀၂၅ ပင်လုံဆေးရုံ | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] gglhldkf4nhik2vm9gq1vdtv2kxax9o 881251 881250 2025-07-10T10:34:51Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/202.157.190.124|202.157.190.124]] ([[User talk:202.157.190.124|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/881248|881248]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 881251 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = ဂျူလိုင် ၁၀၊၂၀၂၅ ပင်လုံဆေးရုံ | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 9vtlomobi0l5gge6wtuq3dgbjdytum5 881252 881251 2025-07-10T10:35:13Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/202.157.190.124|202.157.190.124]] ([[User talk:202.157.190.124|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/881247|881247]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 881252 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = <nowiki>{{Birth date and age|၁၉၅၈|၃|၁၁|၂၀၂၅၊၇၊၁၀</nowiki> | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] tsvv5wjol4o5mskh5sonrw3wxl6maig 881253 881252 2025-07-10T10:35:35Z Zawzawaungthwin 100038 [[Special:Contributions/202.157.190.124|202.157.190.124]] ([[User talk:202.157.190.124|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ [[Special:Diff/881246|881246]] ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် 881253 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = {{Birth date and age|၁၉၅၈|၃|၁၁|၂၀၂၅|၇|၁၀}} | death_place= ရန်ကုန် | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{DEFAULTSORT:သ}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 1atztnnfdswfhmgvnih0xpzxb5ojzpw 881254 881253 2025-07-10T10:42:11Z Zawzawaungthwin 100038 881254 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = {{Death date and age|၂၀၂၅|၇|၁၀|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | death_place= ပင်လုံဆေးရုံ၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{lifetime|၁၉၅၈|၂၀၂၅ }} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] j3pwf28u5bnll56r2ovpszmxyqmlswa 881255 881254 2025-07-10T10:55:22Z Salai Rungtoi 22844 /* ဘဝနိဂုံး */ added references 881255 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = မောင်သာချို | image = TharCho.gif | birth_date= {{Birth date|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | birth_name = ဦးညွန့်သောင်း | parents = ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိဒေါ်တင် | nationality = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | ethnicity = ဗမာ | religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ | birth_place = [[ကွမ်းခြံကုန်း]] | education = မြန်မာစာဌာန(ပါမောက္ခ) | occupation = စာရေးဆရာ၊တက္ကသိုလ်ဆရာ | pseudonym = ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း | known_for = စာပေဟောပြောခြင်း | death_date = {{Death date and age|၂၀၂၅|၇|၁၀|၁၉၅၈|၃|၁၁}} | death_place= ပင်လုံဆေးရုံ၊ [[ရန်ကုန်မြို့]] | signature= }} '''မောင်သာချို ''' (၁၁ မတ် ၁၉၅၈ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅)သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး မြန်မာစာပါမောက္ခ လည်း ဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝ == ရန်ကုန်တိုင်း [[ကွမ်းခြံကုန်း]]မြို့ သုံးခွကျေးရွာတွင် အဖ ဦးဝင်းသိန်း၊ အမိ တို့က ၁၉၅၈ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက် အင်္ဂါနေ့တွင် မွေးဖွားသည်။ သားသုံးယောက် အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်ပြီး၊ အမည်ရင်းမှာ ဦးညွန့်သောင်း ဖြစ်သည်။ သုံးခွကျေးရွာ မူလတန်းကျောင်း၊ ကွမ်းခြံကုန်းမြို့ အထက၊ မြောက်ဥက္ကလာ အလက (၁)၊ အထက (၁) တို့၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီး မြောက်ဥက္ကလာ အထက (၁) မှပင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ရူပဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဆယ်တန်း အောင်မြင်ပါသည်။ == စာပေလောက == ထို့နောက် ဒေသကောလိပ် (၂) တွင် ပထမနှစ် သင်္ချာ အဓိက၊ ဒုတိယနှစ် သတ္တုဗေဒ အဓိက၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တတိယနှစ် ရူပဗေဒ အဓိကတို့ဖြင့် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားခဲ့ပြီး နောင်တွင် မြန်မာစာပေနှင့် ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ၁၉၈၁ တွင် [[ဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၃ တွင် [[ဝိဇ္ဇာ(ဂုဏ်ထူး)ဘွဲ့]]၊ ၁၉၈၈ တွင် [[မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့]]များ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် သောင်းပြောင်းထွေလာ ရယ်စရာ မဂ္ဂဇင်းမှ 'ခေတ်သစ် မေတ္တာ' ကဗျာဖြင့် စာပေလောကသို့ စတင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခု၊ ဇူလိုင်လထုတ် အိပ်မက်ဖူး မဂ္ဂဇင်းမှစကာ [[တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ]] အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်၊ ဒေသကောလိပ်၊ နိုင်ငံခြား ဘာသာသိပ္ပံ၊ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်]]၊ မိတ္ထီလာ ဒီဂရီ ကောလိပ်၊ ဟင်္သာတ ကောလိပ် စသည်တို့တွင် အမှုထမ်း ခဲ့ဖူးပြီး ၂၀၁၀ တွင် ပညာရေးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မြန်မာစာဌာန တွင် ကထိက အဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင် ခဲ့ပါသည်။ အခြား ကလောင်ခွဲ တခုမှာ ဂျက်ကွမ်းခြံကုန်း ဖြစ်သည်။ <ref>ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်က ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့မှာ ပထမအကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မောင်သာချို' ရဲ့ 'သမီးဖတ်ဖို့' စာအုပ်မှ</ref><ref>၂၀၁၁၊ ဇွန်လထုတ် ခေတ်ပြိုင် ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ (ပထမအကြိမ်) </ref> == ဖမ်းဆီးခံရခြင်း == ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကအာဏာသိမ်းယူမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မောင်သာချိုလည်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref> ယင်းနောက် ဆရာမောင်သာချိုကို  လွန်ခဲ့သည့် ၈နှစ်ခန့်က ဂျာနယ်တစ်စောင်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးတစ်ခုကြောင့် ဆိုပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ဖြင့် အမှုဖွင့်တရားစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမှုနှင့်  ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ရက်နေ့တွင်အင်းစိန်ထောင်တွင်းတရားရုံးက မောင်သာချိုအား  ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/22/250081.html|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချိုနှင့် ဦးထင်လင်းဦး အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်ချခံရ|work=ဧရာဝတီသတင်း|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရပြီး ၁နှစ်နှင့် ၂၂ရက်အကြာ မှ ယင်းအမိန့်ကို ချမှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် လွတ်ငြိမ်းဖြင့်ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA Burmese|access-date=၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == စာရေးဆရာမောင်သာချို သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် မနက် ၈နာရီ အကျော်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ပင်လုံဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=စာရေးဆရာ မောင်သာချို ပင်လုံဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်|url=https://news-eleven.com/article/304288|url-status=live|access-date=10 July 2025|work=Eleven Media}}</ref> == ကိုးကား == <references/> {{lifetime|၁၉၅၈|၂၀၂၅ }} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၈ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသား စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စာရေးဆရာများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 8tl6dr3uddqkz2m6n60wrlr7lbil21f 0 12153 881167 877982 2025-07-10T02:55:25Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881167 wikitext text/x-wiki {{Infobox အမေရိကန်ပြည်နယ် | Name = ကယ်လီဖိုးနီးယား | Fullname = ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ် | image_flag = Flag of California.svg | flag_alt = The flag shows a red stripe on the bottom in a white field, with a red star on the top left in the canton. In the center, a grizzly bear is on top of a mound of green grass on over the white field. Below it, text reads "CALIFORNIA REPUBLIC" in a Seal color. | name = California | image_seal = Seal of California.svg | flag_link = Flag of California | image_map = California in United States.svg | Former = ကယ်လီဖိုးနီးယား ရီပတ်ဘလစ် | Nickname = ရွှေပြည်နယ် | Demonym = ကယ်လီဖိုနီးယန်း | Motto = ယူရေးကား<ref name="motto-symbols">{{cite web |url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=00001-01000&file=420-429.8 |title=Government Code Section 420-429.8 |publisher=State of California Legislative Council |accessdate=December 24, 2009 |archivedate=28 June 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090628233244/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=00001-01000&file=420-429.8 }}</ref> | MottoEnglish = I have found it | Capital = [[ဆာခရာမန်တိုမြို့]] | BorderingStates = [[Arizona]], [[Nevada]], [[Oregon]], [[Baja California]] | OfficialLang = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]] | LargestCity = [[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]] | LargestMetro = [[Greater Los Angeles Area|Greater Los Angeles]] | LargestCounty = ဆန်ဘာနာဒီနို | Governor = Gavin Newsom | Lieutenant Governor = Eleni Kounalakis | Legislature = ပြည်နယ် ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | Upperhouse = ပြည်နယ် ဆီးနိတ် လွှတ်တော် | Lowerhouse = ပြည်နယ် လွှတ်တော် | Senators = Alex Padilla (D) <br /> Laphonza Butler (D) |Representative=ဒီမိုကရက် ၃၄ ယောက်၊ <br /> ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၁၉ ယောက် | PostalAbbreviation = CA | TradAbbreviation = Calif. | AreaRank = တတိယ | TotalArea = 423,970 | TotalAreaUS = 163,696 | LandArea = 403 932 | LandAreaUS = 155,959 | WaterArea = 20,047 | WaterAreaUS = 7,737 | PCWater = 4.7 | PCForest = 35 | PCDesert = 25 | PopRank = 1st | 2000oldPop = 33,871,648 | 2000Pop = 37,253,956 | 2004Pop(est) = 35,893,799 | 2003Pop = 35,484,453 | 2005Pop(est) = 36,132,147 | DensityRank = 11th | 2000Density = 90.49 | 2000DensityUS = 234.4 | MedianHouseholdIncome = US$61,021 | IncomeRank = 9th | AdmittanceOrder = 31st | AdmittanceDate = September 9, 1850 | TimeZone = [[Pacific Time Zone|Pacific]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]][[UTC-8|-8]]/[[Daylight saving time|-7]] | area_code = 209 213 310 323 408 415 510 530 559 562 619 626 650 661 707 714 760 805 818 831 858 909 916 925 949 | Latitude = 32° 32′ N to 42° N | Longitude = 114° 8′ W to 124° 26′ W | Width = 400 | WidthUS = 250 | Length = 1,240 | LengthUS = 770 | HighestPoint = ဝှစ်တနီတောင် | HighestElev = 4,418 | HighestElevUS = 14,494 | MeanElev = 884 | MeanElevUS = 2,900<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/04statab/geo.pdf|title=Extreme and Mean Elevations by State and Other Areas|publisher=United States Census|year=2004|accessdate=2008-11-27|format=PDF}}</ref> | LowestPoint = သေမင်းတမန်တောင်ကြား | LowestElev = -86 | LowestElevUS = -282 | ISOCode = US-CA | ElectoralVotes = 55 | Website = ca.gov/ }} '''ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်''' [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ပစိဖိတ်ဒေသတွင် တည်ရှိသော ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ စုစုပေါင်း ဧရိယာ {{convert|၁၆၃၆၉၆|sqmi|km2}} တွင် လူဦးရေ စုစုပေါင်း ၃၉.၅ သန်းမျှ နေထိုင်သဖြင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူဦးရေအများဆုံး နေထိုင်သော ပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး ဧရိယာအားဖြင့် တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူဦးရေအများဆုံး နိုင်ငံတွင်းဒေသများတွင် အဆင့် ၃၄ ရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် လူဦးရေ အများဆုံး နိုင်ငံတွင်း ဒေသ ဖြစ်ပြီး မြို့တော်မှာ [[ဆာခရာမန်တိုမြို့]] ဖြစ်သည်။ ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ်ဒေသ နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ဒေသ တို့သည် နိုင်ငံအတွင်း ဒုတိယနှင့် ပဉ္စမမြောက် လူဦးရေ အများဆုံး မြို့ပြဒေသများ ဖြစ်ကြပြီး လူဦးရေအားဖြင့် ၁၈.၇ သန်း နှင့် ၉.၇သန်း အသီးသီး​ရှိကြသည်။ <ref>{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml |title=American FactFinder—Results |publisher=U.S. Census Bureau |website=factfinder.census.gov |access-date=October 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180124024658/https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml |archive-date=January 24, 2018 |url-status=dead |accessdate=26 July 2020 |archivedate=24 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180124024658/https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml }}</ref> လော့အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့ သည် ပြည်နယ်အတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးမြို့ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း နယူးယောက်မြို့ ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေအများဆုံး မြို့ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံး ကောင်တီဖြစ်သော လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်ကောင်တီ ရှိပြီး ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးဆုံး ဖြစ်သော ဆန်ဘာနာဒီနို ကောင်တီလည်း ရှိသည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကို မြို့နှင့် ကောင်တီသည် နိုင်ငံအတွင်း နယူးယောက်မြို့ ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အသိပ်သည်းဆုံးမြို့ ဖြစ်ပြီး [[နယူးယောက်မြို့]]၏ ရပ်ကွက် ၄ ခု ပြီးလျှင် နိုင်ငံအတွင်း ပဉ္စမမြောက် လူဦးရေ အသိပ်သည်းဆုံး ကောင်တီ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၏ စီးပွားရေးသည် စုစုပေါင်းပြည်နယ်ထုတ်ကုန်တန်ဖိုး ဒေါ်လာ ၃ ထရီလီယံမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး နိုင်ငံတွင်း စီးပွားရေးဒေသဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url= https://www.bea.gov/system/files/2019-04/qgdpstate0519_4.pdf |title=GDP by State {{!}} U.S. Bureau of Economic Analysis (BEA) |website=BEA.gov |access-date=September 19, 2018}}</ref> အကယ်၍ ကယ်လီဖိုးနီးယားအား နိုင်ငံတစ်ခု အဖြစ် ယူဆမည်ဆိုပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် စီးပွားရေး အကောင်းဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{cite web |url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=47&pr.y=12&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512,946,914,137,612,546,614,962,311,674,213,676,911,548,193,556,122,678,912,181,313,867,419,682,513,684,316,273,913,868,124,921,339,948,638,943,514,686,218,688,963,518,616,728,223,836,516,558,918,138,748,196,618,278,624,692,522,694,622,142,156,449,626,564,628,565,228,283,924,853,233,288,632,293,636,566,634,964,238,182,662,359,960,453,423,968,935,922,128,714,611,862,321,135,243,716,248,456,469,722,253,942,642,718,643,724,939,576,644,936,819,961,172,813,132,726,646,199,648,733,915,184,134,524,652,361,174,362,328,364,258,732,656,366,654,734,336,144,263,146,268,463,532,528,944,923,176,738,534,578,536,537,429,742,433,866,178,369,436,744,136,186,343,925,158,869,439,746,916,926,664,466,826,112,542,111,967,298,443,927,917,846,544,299,941,582,446,474,666,754,668,698,672&s=NGDPD&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects |website=Imf.org |access-date=November 29, 2017}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ အများဆုံး အဆင့် ၃၇ ရှိပေလိမ့်မည်။<ref>{{cite web|url=https://esa.un.org/unpd/wpp/|title=World Population Prospects—Population Division—United Nations|website=esa.un.org|access-date=October 24, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170902092045/https://esa.un.org/unpd/wpp/|archive-date=September 2, 2017|url-status=dead}}</ref> ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ်ဒေသ နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ဒေသတို့သည် နိုင်ငံအတွင်း နယူးယောက် မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ ပြီးလျှင် ဒုတိယ နှင့် တတိယမြောက် အကြီးဆုံး မြို့ပြ စီးပွားရေးရပ်ဝန်း ဒေသဖြစ်ကာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် စီးပွားရေးတန်ဖိုး ၁.၃ ထရီလီယံ နှင့် ၁.၀ ထရီလီယံ အသီးသီး ရှိကြသည်။<ref name="NYCMetroGMP">{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/183808/gmp-of-the-20-biggest-metro-areas/|title=U.S. metro areas—ranked by Gross Metropolitan Product (GMP) 2020 {{!}} Statistic|website=Statista|accessdate=May 31, 2019}}</ref> ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ဒေသသည် နိုင်ငံအတွင်း ကျယ်ပြန့်သော စာရင်းကောက် ဒေသများတွင် လူတစ်ဦးချင်း စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် အမြင့်ဆုံး ဒေသဖြစ်ပြီး လူတစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှထုတ်ကုန် ၁၀၆, ၇၅၇ ဒေါ်လာ မျှ ရှိပြီ<ref name=":2">{{cite web|url= http://www.bea.gov/data/gdp/gdp-metropolitan-area|title=GDP by Metropolitan Area {{!}} U.S. Bureau of Economic Analysis (BEA)|website=Bea.gov|language=en|access-date=September 19, 2018}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက်တန်ဖိုးအများဆုံး ကုမ္ပဏီ ၁၀ ခုမှ ၄ ခု အခြေစိုက်ရာ ဒေသဖြစ်ကာ<ref>{{Cite web|url=https://www.dogsofthedow.com/largest-companies-by-market-cap.htm|title=Largest Companies by Market Cap Today • Dogs of the Dow|date=2019-06-17|website=Dogs of the Dow|language=en-US|access-date=2020-04-25}}</ref> ကမ္ဘာပေါ်တွင် အချမ်းသာဆုံး လူ ၁၀ ဦးမှ ၄ ဦး နေထိုင်ရာဒေသ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url= https://www.bloomberg.com/billionaires |title=Bloomberg Billionaires Index |work=Bloomberg.com |access-date=October 24, 2017}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ရေပန်းစားသော ယဉ်ကျေးမှု၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ သတင်းအချက်အလက်၊ တီထွင်ဖန်တီးမှု၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး၊ ဘောဂဗေဒ၊​နိုင်ငံရေး နှင့် ဖျော်ဖြေရေးတို့တွင် ကမ္ဘာအား ဦးဆောင်လမ်းပြရာ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ ပြည်နယ်တွင်း လူအမျိုးမျိုး အထွေထွေတို့ ကွဲပြားခြင်းနှင့် ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိလာသူများပြားခြင်းတို့ကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား သည် နိုင်ငံအတွင်းရှိ အခြားဒေသများနှင့် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးမှ အစားအစာ၊ ဘာသာစကား နှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာတို့ကို ရောနှောပေါင်းစပ်ရာ နေရာ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း၊ ဟစ်ပီယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာဘီကျူး၊​အမြန်အစားအစာ၊ ပင်လယ်ကမ်းစပ် ယဉ်ကျေးမှု၊​ကားယဉ်ကျေးမှု နှင့် အင်တာနက်<ref>{{cite web |url= http://calwatchdog.com/2014/03/13/happy-25th-anniversary-world-wide-web/ |title=Happy 25th anniversary, World Wide Web |publisher=CalWatchdog.com|date=March 13, 2014 }}</ref> နှင့် တစ်ကိုယ်ရည်သုံး ကွန်ပျူတာ<ref>{{cite web |url= https://www.businessinsider.com/most-important-invention-from-each-state-2017-6|title=The most important invention from every state|first=Chris|last=Weller|website=Business Insider}}</ref> တို့ အပြင် အခြားအရာ အများအပြား <ref>{{cite web |url= https://www.onlyinyourstate.com/southern-california/10-inventions-from-southern-ca/|title=Some People Don't Know These 10 Things Came From Southern California|website=OnlyInYourState|date=June 18, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url= https://matadornetwork.com/read/15-things-world-needs-thanking-california/|title=15 Things the world needs to be thanking California for|website=Matador Network}}</ref>၏ မြစ်ဖျားခံ ပေါက်ဖွားရာ ဒေသဖြစ်သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ဒေသနှင့် ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ်ဒေသတို့အား တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နည်းပညာ နှင့် ဖျော်ဖြေရေး လုပ်ငန်းတို့၏ ဗဟိုဌာနအဖြစ် အများစုက ရှုမြင်လေ့ ရှိကြသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ စီးပွားရေးသည် အလွန် အမျိုးစုံပြီး ၅၈% သည် ငွေကြေးလုပ်ငန်း၊​အစိုးရလုပ်ငန်း၊​အိမ်ခြံမြေ လုပ်ငန်း၊ နည်းပညာလုပ်ငန်း၊​ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လုပ်ငန်း၊​သိပ္ပံဆိုင်ရာ လုပ်ငန်း နှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများတွင် အခြေခံသည်။ <ref name="BEA">{{cite web |url=https://www.bea.gov/iTable/iTable.cfm?reqid=70&step=1&isuri=1&acrdn=1#reqid=70&step=10&isuri=1&7007=2014&7093=levels&7003=200&7035=-1&7036=-1&7001=1200&7002=1&7090=70&7004=naics&7005=-1&7006=06000 |title=California Gross domestic product (GDP) (millions of current dollars) |publisher=U.S. Department of Commerce, Bureau of Economic Analysis |access-date=July 19, 2015 |archive-date=6 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160806012919/https://www.bea.gov/iTable/iTable.cfm?reqid=70&step=1&isuri=1&acrdn=1#reqid=70&step=10&isuri=1&7007=2014&7093=levels&7003=200&7035=-1&7036=-1&7001=1200&7002=1&7090=70&7004=naics&7005=-1&7006=06000 }}</ref> ပြည်နယ်စီးပွားရေး၏ ၁.၅% မျှသာ ရှိသော်လည်း<ref name="BEA" /> ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းသည် အမေရိကန်ပြည်နယ်များတွင် ထုတ်လုပ်မှု အများဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.slate.com/articles/health_and_science/explainer/2013/07/california_grows_all_of_our_fruits_and_vegetables_what_would_we_eat_without.html|title=The C-Free Diet|first=Brian|last=Palmer|date=July 10, 2013 |work=Slate}}</ref><ref>{{cite web |url= https://www.cdfa.ca.gov/statistics/|title=CDFA—Statistics |publisher=California Department of Food and Agriculture |website=CDFA.CA.gov}}</ref><ref>{{cite news |url= https://www.ocregister.com/2017/07/27/california-farms-produce-a-lot-of-food-but-what-and-how-much-might-surprise-you/ |title=California farms produce a lot of food—but what and how much might surprise you |date=July 27, 2017 |work=Orange County Register}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်သည် မြောက်ဘက်တွင် [[အိုရီဂွန်ပြည်နယ်]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[နီဗားဒါးပြည်နယ်]] နှင့် [[အရီဇိုးနားပြည်နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ ဘဟားကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။​ပြည်နယ်၏ အမျိုးစုံသော ပထဝီဝင်တွင် အနောက်ဘက်ရှိ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ အရှေ့ဘက်ရှိ ဆီးရားနီဗားဒါးတောင်တန်းများအထိ ၊ အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ ဆီကွိုင်းယား နှင့် ဒေါက်ဂလပ်ထင်းရှူးတောများနှင့် အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ မိုဂျေ့ဗ်သဲကန္တာရအထိ အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ အဓိက စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဒေသဖြစ်သော ဗဟိုတောင်ကြားသည် ပြည်နယ်၏ အလယ်ဗဟိုကို စိုးမိုးထားသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားအား ပူနွေးသော မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတုကြောင့် ကျော်ကြားသော်လည်း ပြည်နယ်၏ အရွယ်အစားကြီးမားသောကြောင့် ရာသီဥတုသည် မြောက်ဘက်ရှိ ပူနွေးသော မိုးသစ်တော ရာသီဥတုမှ အတွင်းပိုင်းတွင် ခြောက်သွေ့သော သဲကန္တာရ အထိနှင့် တောင်ကုန်းများတွင် နှင်းကျသော အယ်လ်ပိုင်းရာသီဥတု အထိ အမျိုးမျိုး အဖုံဖုံ ကွဲပြားသည်။ အချိန်ကြာလာသည်နှင့် အမျှ ပက်ကြားအက်ခြင်းနှင့် တောမီးလောင်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်မှု ပိုစိတ်လာသည်။<ref>{{cite news |url= https://latimes.com/local/lanow/la-me-camp-fire-science-20181110-story.html |title=California's most destructive wildfire should not have come as a surprise |first1=Bettina |last1=Boxall |first2=Paige |last2=St. John |work=[[Los Angeles Times]] |date=November 10, 2018 |access-date=November 11, 2018}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.drought.gov/drought/ |title=Advancing Drought Science and Preparedness across the Nation |publisher=National Integrated Drought Information System |access-date=November 11, 2018 |accessdate=26 July 2020 |archivedate=11 November 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181111042024/https://www.drought.gov/drought/ }}</ref> ယခု ကယ်လီဖိုးနီးယားနေရာတွင် အစကနဦးက ဒေသရင်းကယ်လီဖိုးနီးယား လူမျိုးစုများ နေထိုင်လာခဲ့ကြသည်မှာ ၁၆ ရာစုနှင့် ၁၇ ရာစုအတွင်း ဥရောပသား အမြောက်အမြားတို့ စူးစမ်းရှာဖွေသည် အထိ ဖြစ်သည်။ စပိန်အင်ပိုင်ယာမှ သိမ်းပိုက်ပြီး ကိုလိုနီအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ၁၈၀၄ ခုနှစ်တွင် နယူးစပိန် နယ်စားဒေသအတွင်းရှိ အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အောင်မြင်သော လွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲအပြီး ၁၈၂၁ ခုနှစ်တွင် ထိုဒေသသည် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၈၄၈ မက္ကဆီကို-အမေရိကန် စစ်ပွဲ အပြီးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။ အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အနောက်ဘက်အပိုင်းကို စုစည်း၍ ၁၈၅၀ စက်တင်ဘာ ၉ ရက်တွင် ၃၁ ခုမြောက် ပြည်နယ်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် စတင်သော ကယ်လီဖိုးနီးယား ရွှေနောက် အပူတပြင်း လိုက်ကြသည့် အဖြစ်အပျက်မှ သိသာသော လူမှုရေးနှင့် လူဦးရေပျံ့နှံ့နေထိုင်မှုတို့ကို ပြောင်းလဲပေးခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်လာခြင်းနှင့် အတူ အရှေ့ဘက်မှ သို့မဟုတ် နိုင်ငံခြားမှ အကြီးအကျယ် ရွှေ့ပြောင်း ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ {{toclimit|3}} ==အမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း== စပိန်တို့သည် ''လာ့စ်ကယ်လီဖိုးနီးယာ့စ်" ဆိုသော အမည်ကို ယခု မက္ကဆီကို၏ ပြည်နယ် ဘာဂျာ ကယ်လီဖိုးနီးယားနှင့် ယနေ့ခေတ် ကယ်လီဖိုးနီးယား၊ နီဗားဒါး၊ ယူတားပြည်နယ်တို့နှင့် အတူ အရီဇိုးနား၊ နယူးမက္ကဆီကို၊ တက္ကဆပ် နှင့် ဝိုင်အိုမင်းပြည်နယ်တို့၏ တစိတ်တဒေသတို့ ပါဝင်သော အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယား ဒေသတို့ကို ခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။<ref>[[George R. Stewart|Stewart, George]] (1945). ''Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States''. New York: Random House. pp. 11–17.</ref>'' ၁၅၁၀ တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သော ဒဏ္ဍာရီထဲမှ ကယ်လီဖိုးနီးယားကျွန်းဟု ခေါ်သည့် ရွှေနှင့် ပုလဲတို့ ပေါများသည့် ကာလာဖီယာ ဘုရင်မအုပ်စိုးသော ကယ်လီဖိုးနီးယားကျွန်းကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်း== === ရှေးဦး နေထိုင်သူများ=== လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၀,၀၀၀ အတွင်းက တစ်သုတ်ပြီး တစ်သုတ်ရောက်ရှိလာခဲ့သဖြင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ကိုလံဘီယာခေတ်မတိုင်ခင် မြောက်အမေရိကတွင် ယဉ်ကျေးမှု အရလည်းကောင်း၊ ဘာသာစကား အရ လည်းကောင်း အမျိုးမျိုး ကွဲပြားသော ဒေသဖြစ်သည်။ ရှေဦးနေထိုင်သူများကို ခန့်မှန်းကြရာတွင် ၁၀၀,၀၀၀ မှ ၃၀၀,၀၀၀ အထိ အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ {{sfn|Starr|2007|page=13}} ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ရှေးဦးနေ လူမျိုးများတွင် လူမျိုးစု ၇၀ ကျော်ရှိပြီး ရှေဦးအမေရိကန်များတွင် ကမ်းရိုးတန်း၌ အခြေချနေထိုင်သော လူဦးရေများပြားသော လူမျိုးစုများမှ ကုန်းတွင်းပိုင်းနေ လူမျိုးစု များ အထိ ရှိပြီး အုပ်ချုပ်ရေး ပုံစံမှာလည်း အုပ်စု၊ လူမျိုးစု၊ ကျေးရွာ နှင့် သဘာဝအရင်းအမြစ် ပေါများသော ကမ်းရိုးတန်းများတွင် ကြီးမားသော လူမျိုးစု အုပ်စုကြီးများ ဖြစ်သော ချူးမက်ရှ်၊ ပိုမို နှင့် ဆာလီနန် စသည်တို့ အထိ ရှိသည်။ ကုန်သွယ်ရေး၊ အချင်းချင်း လက်ထပ်ခြင်း နှင့် စစ်ရေးအရ မဟာမိတ်ပြုခြင်းတို့ဖြင့် ကွဲပြားသော လူမျိုးစု အုပ်စုများကြားတွင် လူမှုရေး နှင့် စီးပွားရေး ဆက်ဆံရေးများကို တိုးမြှင့်ခဲ့ကြသည်။ ===စပိန်တို့အုပ်ချုပ်ခြင်း=== [[File:Coat of arms of Californias.svg|thumb|left|upright|ကယ်လီဖိုးနီးယားနယ်သားများအား နယ်စားကြီး အန်တိုနီယို ဒီ မန်ဒိုဇာမှ ချီးမြှင့်ခဲ့သော စည်းတံဆိပ်]] [[File:Mission San Diego de Alcala in 1848.jpg|thumb|၁၈၄၈ မစ်ရှစ် စန်ဒီယေးဂိုး ဒီ အယ်လ်ကာလာ စတင်စဉ်။ ၁၇၆၉ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သော ထိုမစ်ရှင်သည် ပထမဆုံး ကယ်လီဖိုးနီးယား မစ်ရှင်တစ်ခု ဖြစ်သည်။]] ကယ်လီဖိုးနီးယားကမ်းရိုးတန်းအား ပထမဆုံး စွန့်စားသွားလာခဲ့ကြသူများမှာ ဟွမ် ရိုဒရီဂေ့ ကာဗရီဟိုး ဆိုသော ပေါ်တူဂီ ရေယာဉ်မှူး တစ်ဦးမှ ဦးဆောင်သော ရွက်လွင့်ခရီးသွားလာသည့် အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး သူတို့သည် ၁၅၄၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၈ရက်တွင် စန်ဒီယေးဂိုး ပင်လယ်အော်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ကာ မြောက်ဘက်တွင် ဆန်မစ်ဂူရယ်ကျွန်းအထိ အနည်းဆုံး ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။{{sfn|Rolle|1987|pp=34–35}} ၁၅၇၉တွင် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ရေတပ်ဗိုလ်နှင့် စူးစမ်းရှာဖွေသူ ဖရန်စစ်ဒရိတ်မှ ကယ်လီဖိုးနီးယားကမ်းရိုးတန်း၏ တစိတ်တဒေသကို သိမ်းပိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ကာ နောက်တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့ဖြစ်လာမည့် နေရာ၏ မြောက်ဘက်တွင် ကမ်းသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။{{sfn|Rolle|1987|pp=40–41}} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည့် နေရာသို့ အာရှသားတို့ ပထမဆုံး ခြေချခြင်းမှာ ၁၅၈၇ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပြီး စပိန်သင်္ဘောနှင့် လိုက်ပါလာသော ဖိလစ်ပိုင်သင်္ဘောသားတို့ မော်ရိုပင်လယ်အော်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first1=Linda C. |last1=Tillman |first2=James Joseph |last2=Scheurich |title=The Handbook of Research on Educational Leadership for Equity and Diversity|url= {{google books |plainurl=y |id=vSKAAAAAQBAJ|page=202}}|date=August 21, 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-12843-2|page=202}}</ref><ref>{{cite book|author=Huping Ling|title=Asian America: Forming New Communities, Expanding Boundaries|url= {{google books |plainurl=y |id=K-DdvbJM_gQC|page=109}}|date=April 29, 2009|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-4867-8|page=109}}</ref><ref>{{cite book |first1=Linda C. |last1=Tillman |first2=James Joseph |last2=Scheurich |title=The Handbook of Research on Educational Leadership for Equity and Diversity|url= {{google books |plainurl=y |id=vSKAAAAAQBAJ|page=202}}|date=August 21, 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-12843-2|page=202}}</ref><ref>{{cite book|author=Huping Ling|title=Asian America: Forming New Communities, Expanding Boundaries|url= {{google books |plainurl=y |id=K-DdvbJM_gQC|page=109}}|date=April 29, 2009|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-4867-8|page=109}}</ref> စီဘက်စတီးယန်း ဗစ်ကိုင်နိုသည် ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းအား နယူးစပိန်အတွက် ၁၆၀၂ ခုနှစ်တွင် စူးစမ်းသွားလာကာ မြေပုံ​ရေးဆွဲခဲ့ပြီး မြောက်ဘက် မန်ဒိုချီနို အငူအထိ ရွက်လွှင့်သွားလာခဲ့သည်။{{sfn|Rolle|1987|p=44}} ၁၆ရာစုတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား မြေပေါ်တွင် စူးစမ်းလေ့လာခြင်းများ ပြုခဲ့ကြသော်လည်း ရိုဒရီဂေ့၏ အယူအဆဖြစ်သည့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ကျွန်းဖြစ်သည် ဆိုသည်ကို ဆက်လက် စွဲကိုင်ထားကြဆဲ ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော အတွေးဖြင့် ပုံဖော်ထားမှုကို ဥရောပမြေပုံများတွင် ၁၈ ရာစု အထိ တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web |url= https://exhibits.stanford.edu/california-as-an-island|title=California as an Island in Maps—Online Exhibits|website=Stanford University Libraries|access-date=June 15, 2016}}</ref> ၁၇၆၉-၇၀ ပေါ်တိုလာ စူးစမ်းရှာဖွေမှုအပြီးတွင် ယူနီပါရို ဆယ်ရာ ဦးဆောင်သော စပိန်သာသနာပြုအဖွဲ့များသည် စန်ဒီယေးဂိုးမှစတင်ကာ အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းပေါ်နှင့် အနီးတစ်ဝိုက်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား သာသနာပြု မစ်ရှင် ၂၁ ခုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် စပိန်စစ်တပ်များသည် ပရယ်စီဒီယိုဟု ခေါ်သော ခံတပ်အချို့နှင့် ပျူဗလိုဟုခေါ်သော မြို့ငယ် ၃ ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကို သာသနာပြုမစ်ရှင်သည် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့တော် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အခြား ပျူဗလို နှစ်ခုမှာ လော့အိန်ဂျယ်လိစ် နှင့် ဆန်ဂျို့စ် အဖြစ် တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ အခြားသော ပိုမိုသေးငယ်သည့် မြို့တော်များနှင့် မြို့များမှာ စပိန်သာသနာပြုစခန်းများနှင့် ပျူဗလိုတို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ယနေ့တိုင်အောင် ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ စပိန်တို့၏ ကိုလိုနီပြုစဉ်တွင် ဝက်သက် နှင့် ဆုံဆို့နာ အစရှိသော ဒေသခံတို့အနေနှင့် သဘာဝအလျောက် ကိုယ်ခံအားမရှိသော ကူးစက်ရောဂါများကို သယ်ဆောင်လာခဲ့သဖြင့် ဒေသခံလူမျိုးတို့ လျော့ပါးသွားစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.nativeamericancaucus.org/content/california-indian-history|title=California Indian History—Native American Caucus|website=Nativeamericancaucus.org}}</ref> စပိန်အခြေချ နေထိုင်သူတို့ ၎င်းတို့နှင့် အတူ ယူဆောင်လာခဲ့သော စပိန်စနစ် အစိုးရနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ အဆင့်များကို တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းမှ အစောပိုင်း ဒေသရင်းနေ ပြည်သူတို့၏ လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို နည်းပညာ အရလည်းကောင်း ယဉ်ကျေးမှု အရလည်းကောင်း ဖုံးလွှမ်းသွားစေခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ရုရှားတို့၏ သင်္ဘောများလည်း ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် စူးစမ်းရှာဖွေမှုများ ပြုခဲ့ပြီး ၁၈၁၂ ခုနှစ်တွင် ဖို့တ်ဒ်ရော့စ် ၌ ကုန်သွယ်ရေးစခန်းတစ်ခုကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉ရာစု အစောပိုင်း ရုရှားတို့၏ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် အခြေချနေထိုင်မှုများမှာ ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ရှိ စပိန်တို့ အခြေချနေထိုင်ရာ နေရာ၏ မြောက်ဘက်အစွန်ဆုံး အစွန်း၏ မြောက်ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်အမေရိကရှိ ရုရှားတို့ အခြေချနေထိုင်ရာ နေရာများ၏ တောင်ဘက်စွန်းလည်း ဖြစ်သည်။ ဖို့တ်ဒ်ရော့စ်နှင့် ပတ်သက်သော ရုရှားတို့၏ အခြေချနေထိုင်မှုမှာ ပွိုင့်အေရီနာ မှ တိုမာလပ်စ် ပင်လယ်အော် အထိ ဖြန့်ကျက် တည်ရှိသည်။<ref name="Historical Atlas of California">Historical Atlas of California</ref> ===မက္ကဆီကန်တို့ အုပ်ချုပ်ခြင်း=== [[File:California1838.jpg|thumb|၁၈၃၈ ခုနှစ်တွင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ လူဦးရေကျဲပါးသော ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် တည်ရှိသော အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယားကို ပြသော မြေပုံ<ref>source: Encyclopædia Britannica 7th edition, 1842, "Mexico"</ref>]] ၁၈၂၁ ခုနှစ် မက္ကဆီကို လွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားအပါအဝင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသည် စပိန်တို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သည်။ ထိုမှစ၍ နောင် ၂၅ နှစ်အထိ အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအသစ်ဖြစ်သည့် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ ဝေးလံခေါင်ဖျား၍ လူဦးရေကျဲပါးသော အနောက်မြောက် အုပ်ချုပ်ရေးပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အတွင်း အကောင်းဆုံး မြေများကို နေရာယူထားသော မစ်ရှင်မြေများကို ၁၈၃၄ ခုနှစ်တွင် ဘာသာရေးအဆောက်အအုံ အဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ခဲ့ပြီး မက္ကဆီကို အစိုးရပိုင် နယ်မြေများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref name=nps/> ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် နိုင်ငံရေးအရ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော လူများကို မြေအများအပြား ပေးအပ်ခဲ့သည်။​ထိုသို့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော ရန်ချို သို့မဟုတ် နွားတင်းကုပ် များသည် မက္ကဆီကန် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အရေးပါသော အဖွဲ့အစည်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုရန်ချို များကို ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ စပိန်ဒေသရင်းလူမျိုးများ ဖြစ်သော ကယ်လီဖိုနီယိုတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုအောက်တွင် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ထိုသူတို့မှ နွားသာရေ နှင့် နွားဆီ တို့ကို ဘော့စတွန်ရှိ ကုန်သည်များနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြုခဲ့ကြသည်။ ၁၈၄၉ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယား ရွှေရှာပွဲ မတိုင်ခင် အထိ အမဲသားသည် ကုန်စည်တစ်ခု ဖြစ်မလာခဲ့ပေ။ ၁၈၂၀ ခုနှစ်များမှ အစပြု၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နောင် ကနေဒါဖြစ်လာမည့် နေရာမှ ထောင်ချောက်ထောင်၍ သားကောင်ဖမ်းသူများနှင့် အခြေချနေထိုင်သူများမှာ ကယ်လီဖိုးနီးယား မြောက်ပိုင်းသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ထို အသစ်ရောက်ရှိလာသူများမှာ ဆစ်ကီယိုးလမ်းကြောင်း၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားလမ်းကြောင်း၊ အော်ရီဂွန်လမ်းကြောင်းနှင့် စပိန်လမ်းကြောင်းဟောင်းတို့ကို အသုံးပြု၍ ကယ်လီဖိုးနီးယား အနီးတဝိုက်ရှိ ထူထပ်သော တောင်ကုန်းများနှင့် ကြမ်းတမ်းသော သဲကန္တာရများကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ကြသည်။ [[File:Lone_Star_of_California.jpeg|thumb|left|upright|ယွမ် ဘော်တစ်စတာ အယ်လ်ဗာရာဒီမှ ၁၈၃၆ ကယ်လီဖိုးနီးယား လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုအတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် အလံ]] လွတ်လပ်ရေးရခါစဖြစ်သော မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ အစောပိုင်းအစိုးရမှ အလွန်မတည်မငြိမ် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၈၃၁ နောက်ပိုင်းတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၌ အချင်းချင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများနှင့် ဗဟို မက္ကဆီကို အစိုးရနှင့် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |last=Altman |first=Linda Jacobs |title=California |url= {{google books |plainurl=y |id=rAgL-tgWOecC|page=117}} |access-date=March 16, 2013 |date=2005 |publisher=Marshall Cavendish |isbn=978-0-7614-1737-8 |page=117}}{{break}}{{cite book |title=Testimonios: Early California Through the Eyes of Women, 1815–1848 |url= {{google books |plainurl=y |id=DuvFpaRwJlgC||page=425}} |access-date=March 16, 2013 |date=2006 |publisher=Heyday |isbn=978-1-59714-033-1 |page=425}}</ref> ထို့သို့ မုန်တိုင်းထန်သော နိုင်ငံရေးကာလ အတွင်းတွင် ယွမ် ဘော်တစ်စတာ အယ်လ်ဗာရာဒိုသည် ၁၈၃၆ မှ ၁၈၄၂ ခုနှစ်အတွင်း ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရာထူးကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref name="Starr2007">{{cite book|first=Kevin |last=Starr|title=California: A History|url= {{google books |plainurl=y |id=Zd3L-BAN_04C|page=17}}|date=2007|publisher=Modern Library|isbn=978-0-8129-7753-0|pages=17–}}{{break}}{{cite book |editor1-first=Mildred Brooke |editor1-last=Hoover |editor2-first=Douglas E. |editor2-last=Kyle |title=Historic Spots in California |url= {{google books |plainurl=y |id=AYMPR6xAj50C||page=316}} |access-date=March 16, 2013 |date=2002 |publisher=Historic Spots in California |isbn=978-0-8047-7817-6 |page=316}}{{break}}{{cite book |last=Conway |first=J. D. |title=Monterey: Presidio, Pueblo, and Port |agency=The Making of America Series |url= {{google books |plainurl=y |id=vz1jyn7Ti3oC|page=53}} |access-date=March 16, 2013 |date=2003 |publisher=Arcadia Publishing |isbn=978-0-7385-2423-8 |pages=53–55}}</ref>အယ်လ်ဗာရာဒို အာဏာရလာသော စစ်ရေးလုပ်ဆောင်မှု အပြီးတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအား လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအဖြစ် တခဏတာမျှ ကြေညာနိုင်ခဲ့ပြီး အိုင်ဆက် ဂရေဟမ်<ref>{{cite book |last=Hart |first=James David |title=A Companion to California |url= {{google books |plainurl=y |id=teJCPQtWfOMC315|page=315}} |access-date=March 16, 2013 |date=1987 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-05544-5 |page=315}}{{break}}{{cite book |last=Harlow |first=Neal |title=California Conquered: The Annexation of a Mexican Province, 1846–1850 |url= {{google books |plainurl=y |id=pApgP6lBVbMC|page=27}} |access-date=March 16, 2013 |date=1989 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-06605-2 |page=27}}</ref> အပါအဝင် ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ အန်ဂလို-အမေရိကန် ပြည်သူများက ကူညီခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref name="Graham1840">{{cite book |last1=Billington |first1=Ray Allen |last2=Ridge |first2=Martin |title=Westward Expansion: A History of the American Frontier |url= {{google books |plainurl=y |id=YoV-k7VcyZ0C|page=203}} |access-date=February 16, 2013 |date=2001 |publisher=University of New Mexico Press |isbn=978-0-8263-1981-4 |page=203}}</ref>၁၈၄၀ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်မရှိသော ပြည်သူ ၁၀၀ ကျော် အဖမ်းအဆီးခံရပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် "ဂရေဟမ် အရေးအခင်း" ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ တော်ဝင်ရေတပ်မတော်မှ တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းဖြင့် ဖြေရှင်းခဲ့ရသည်။<ref name="Graham1840" /> [[File:Vue de l'etablissement russe de la Bodega, à la Côte de la Nouvelle Albion, en 1828 (restored).jpg|thumb|အလက်စကာမှ ရုရှားတို့သည် ၁၈၁၂ ခုနှစ်တွင် ဖို့တ်ဒ်ရော့စ်၌ ၎င်းတို့၏ အကြီးဆုံး အခြေချနေထိုင်မှုကို ပြုခဲ့ကြသည်။]] ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ အကြီးဆုံးသော နွားခြံပိုင်ရှင်မှာ ဂျွန်မာ့ရှ် ဖြစ်သည်။ သူ၏ မြေပေါ်တွင် ကျူးကျော်နေထိုင်သူများနှင့် ပတ်သက်၍ မက္ကဆီကို တရားရုံးမှ တရားမျှတမှု မရရှိခဲ့သဖြင့် သူသည် ကယ်လီဖိုးနီးယား အနေနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သင့်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သူသည် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ရာသီဥတု၊ မြေအနေအထားနှင့် အခြားအကြောင်းအရာများကြောင့် ဤနေရာတွင် အခြေချနေထိုင်သင့်ကြောင်း အပြင် နောင်တွင် "မာ့ရှ်လမ်းကြောင်း" ဟု သိကြသည့် အကောင်းဆုံး လာနိုင်သည့် လမ်းကြောင်းကို ဖော်ပြခြင်းဖြင့် စာရေးသားခြင်း ကမ်ပိန်းကို လှုပ်ရှားမှု ပြုခဲ့သည်။ သူ၏ စာများကို ဖတ်ရှု၊ ထပ်မံဖတ်ရှုကြကာ အချင်းချင်း လက်ဆင့်ကမ်းကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ သတင်းစာများတွင် ပုံနှိပ်ဖော်ပြကြသဖြင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ ပထမဆုံး လှည်းအုပ်များ စတင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>Lyman, George D. and John Marsh, ''Pioneer: The Life Story of a Trail-Blazer on Six Frontiers'', pp. 237–39, The Chautauqua Press, Chautauqua, New York, 1931.</ref> သူသည် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြသူများအား သူ၏ နွားခြံတွင် နေထိုင်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပြီး သူတို့ အခြေကျ၍ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ရရှိနိုင်ရန်လည်း အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။ <ref>Lyman and Marsh, pp. ix, 209, 231, 238–39, 246–51, 266–67, 268–71.</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ စနစ်တကျစီစဉ်ထားသော ရွှေ့ပြောင်းမှုကာလကို ဦးဆောင်ပြီးနောက် မာ့ရှ်သည် လူအများမုန်းတီးကြသော မက္ကဆီကန်ဗိုလ်ချုပ် မန်နျူရယ် မီရှဲတိုရီနာ နှင့် သူ အစားထိုးခဲ့သော ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ယွမ် ဘော်တစ်စတာ အယ်လ်ဗာရာဒို တို့နှစ်ဦးကြား စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သူတို့အသီးသီး၏ စစ်တပ်များသည် လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့ အနီးတွင် ဖြစ်ပွားသော ပရိုဗီဒန်းရှားတိုက်ပွဲတွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြသည်။ မာ့ရှ်အနေနှင့် သူ၏ ဆန္ဒနှင့် ဆန့်ကျင်၍ မီရှဲတိုရီနာ၏ စစ်တပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ရသည်။ သူ၏ အထက်အရာရှိများကို လျစ်လျူရှု၍ သူ့အနေနှင့် အခြားတစ်ဘက်အား စစ်ပြေငြိမ်းရန် အချက်ပြခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ လာရောက် အခြေချ နေထိုင်သူများမှာ နှစ်ဘက်စလုံးတွင် ပါဝင်တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသည်။ သူ့အနေနှင့် ထိုလူများကို အချင်းချင်း တိုက်ခိုက်ရန် အကြောင်းမရှိကြောင်း သဘောပေါက် နားလည်စေခဲ့သည်။ မာ့ရှ်၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကြောင့် သူတို့သည် စစ်ပွဲကို စွန့်ခွာခဲ့ကြသဖြင့် မီရှဲတိုရီနာမှာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရပြီး ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် မွေးဖွားသော ပီကို-ပီကို မှ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အဖြစ် ပြန်လည် အာဏာရခဲ့သည်။ ထိုအချက်မှ နောက်ဆုံးတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအား အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ သွတ်သွင်းရန် အတွက် လမ်းခင်း ပေးခဲ့သည်။<ref>Lyman and Marsh 1931, pp. 250–62.</ref><ref>Stone, Irving. ''Men to Match My Mountains,'' pp. 70–72, Berkley Books, New York, New York, 1982. {{ISBN|0-425-10544-X}}.</ref><ref>Winkley, John W. ''Dr. John Marsh, Wilderness Scout,'' pp. 67–69, The Parthenon Press, Nashville, Tennessee, 1962.</ref><ref>Stone, Irving. ''From Mud-Flat Cove to Gold to Statehood,'' pp. 66–68, Word Dancer Press, Clovis, California, 1999. {{ISBN|1-884995-17-9}}.</ref> ===ကယ်လီဖိုးနီးယား သမ္မတနိုင်ငံ နှင့်အောင်နိုင်ခြင်း=== [[File:Original Todd bear flag.jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယား သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝက်ဝံရုပ်အလံကို ဆိုနိုမာတွင် ၁၈၄၆ ခုနှစ် ဝက်ဝံရုပ်အလံ ပုန်ကန်မှုအတွင်း ပထမဆုံး လွှင့်ထူခဲ့ကြသည်။]] ၁၈၄၆ခုနှစ်တွင် ဆိုနိုမာမြို့တွင်းနှင့် မြို့ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အမေရိကန် အခြေချနေထိုင်သူတို့က မက္ကဆီကန်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ဝက်ဝံရုပ်အလံ ပုန်ကန်မှုဖြင့် ပုန်ကန် ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက်တွင် သူပုန်တို့က ဝက်ဝံရုပ်အလံ (ဝက်ဝံတစ်ကောင်၊ ကြယ်တစ်လုံး၊ အနီရောင်စင်း နှင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား သမ္မတနိုင်ငံ စာတန်းပါသည်။) ကို ဆိုနိုမာမြို့တွင် လွှင့်ထူခဲ့ကြသည်။ သမ္မတနိုင်ငံ၏ တစ်ဦးတည်းသော သမ္မတမှာ ဝီလီယမ် ဘီ အိုင်ဒဲ ဖြစ်ပြီး<ref name="William B. Ide Adobe SHP">{{cite web |url= http://www.parks.ca.gov/?page_id=458|title=William B. Ide Adobe SHP|publisher=California State Parks|access-date=December 25, 2009}}</ref> သူသည် ဝက်ဝံရုပ် ပုန်ကန်မှုအတွင်း အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ အမေရိကန် အခြေချနေထိုင်သူတို့၏ ပုန်ကန်ခြင်းသည် နောင်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အမေရိကန် ကျူးကျော်မှု၏ အစဖြစ်ပြီး အနီးအနားရှိ အမေရိကန် စစ်တပ် အရာရှိတို့နှင့် နီးကပ်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား သမ္မတနိုင်ငံ၏ သက်တမ်းမှာ တိုတောင်းလှသည်။ <ref>{{cite web |url= http://www.history.com/topics/bear-flag-revolt |title=Bear Flag Revolt |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=2015 |publisher=History.com |access-date=June 5, 2015}}{{break}}{{cite web |url= http://memory.loc.gov/ammem/cbhtml/cbstates.html |title=The United States and California |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=1998 |website=Early California History: An Overview |publisher=Library of Congress |access-date=June 5, 2015}}</ref> တစ်နှစ်တည်းမှာပင် မက္ကဆီကို-အမေရိကန်စစ်ပွဲ (၁၈၄၆-၄၈) ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.pbs.org/kpbs/theborder/history/timeline/5.html |title=The U.S. Mexican War |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=1999 |website=The Border |publisher=KPBS |access-date=June 5, 2015 |archive-date=7 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150507112602/http://www.pbs.org/kpbs/theborder/history/timeline/5.html }}{{break}}{{cite book |author1=Matthew Kachur |author2=Jon Sterngass |title=The Mexican-American War |url={{google books |plainurl=y |id=1g2ReKdEZfIC|page=25}} |date=July 1, 2006 |publisher=World Almanac Library |isbn=978-0-8368-7290-3 |pages=25–26 }}{{break}}{{cite book |author=Thomas M. Leonard |title=James K. Polk: A Clear and Unquestionable Destiny |url={{google books |plainurl=y |id=NQugPgduF0kC|page=141}} |date=2001 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-0-8420-2647-5 |pages=141–143 }}</ref> အမေရိကန် ရေတပ်ဗို်လ်ချုပ် ဂျွန် ဒီ ဆလုပ် မှ မွန်တေးရီ ပင်လယ်အော်သို့ ရွက်လွှင့်​ဝင်ရောက်၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ ကျူးကျော်ခြင်း စတင်ခဲ့ကာ ကယ်လီဖိုးနီးယားမြောက်ပိုင်းသည် တစ်လအတွင်း အမေရိကန်တပ်များအောက်သို့ ခုခံခြင်း မပြုတော့ဘဲ ရောက်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite book|author=Spencer Tucker (Militärhistoriker)|title=The Encyclopedia of the Mexican-American War: A Political, Social, and Military History|url= {{google books |plainurl=y |id=FZVQcZpic-8C|page=55}}|date=2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-85109-853-8|pages=55–56}}</ref>ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းတွင် ခုခံတိုက်ခိုက်သည့် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကယ်လီဖိုးနီးယားနေထိုင်သူတို့နှင့် ချုပ်ဆိုသော ကာဟူရန်းဂါး စာချုပ်ကို ၁၈၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၃ တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် အမေရိကန်တို့သည် ကယ်လီဖိုးနီးယားကို ထိန်းချုပ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|title=The Quarterly|url= {{google books |plainurl=y |id=3cE1AAAAIAAJ|page=199}}|date=1907|publisher=Historical Society of Southern California|pages=199–201}}{{break}}{{cite book|author1=Hunt Janin|author2=Ursula Carlson|title=The California Campaigns of the U.S.-Mexican War, 1846–1848|url= {{google books |plainurl=y |id=_ImhCAAAQBAJ|page=149}}|date=April 20, 2015|publisher=McFarland|isbn=978-1-4766-2093-0|pages=149–151}}</ref> ===အစောပိုင်း အမေရိကန်ခေတ်=== {{multiple image |direction=vertical |width=220 |image1=Chinese Gold Miners b.jpg |caption1=ကယ်လီဖိုးနီးယား ရွှေရှာပွဲ အချိန်က တွေ့ရသော တရုတ် သတ္တုတွင်း အလုပ်သမား |image2=Henry Clay Senate3.jpg |caption2=၁၈၅၀ သဘောတူညီချက်အရ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ပြည်ထောင်စုသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ |image3=SanFranciscoharbor1851c sharp.jpg |caption3= ဆန်ဖရန်စစ္စကို ဆိပ်ကမ်းတွင် တွေ့ရသော ကုန်တင်သင်္ဘော (၁၈၅၀-၅၁) |image4=2dMass3.jpg |caption4= အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် အတွင်း ကယ်လီဖိုးနီးယား တပ်ရင်း ၁၀၀ ၏ တံခွန် |image5=The Last Spike 1869.jpg|thumb|right|250px| |caption5=၁၈၆၉ ခုနှစ် ပထမဆုံး တိုက်ကို ဖြတ်၍ ဖောက်လုပ်ထားသော ရထားလမ်းအား ရေးဆွဲထားပုံ (ပန်းချီစရာ သောမတ်စ် ဟေးလ် ၏ "သည် လတ်စ် စပိုက်ခ်"]]. }} စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်စေခဲ့သော ဂွါဒီလု ဟီဒဲဂို စာချုပ် (၁၈၄၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်) အပြီးတွင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ အနောက်ဘက်ဆုံး အပိုင်း အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အမေရိကန်၏ ကယ်လီဖိုးနီးယားဒေသ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ကျန်ရှိနေသေးသော နယ်နိမိတ်ကို အမေရိကန်၏ နယ်နိမိတ်အသစ်များ ဖြစ်ကြသော အရီဇိုးနား၊ နီဗားဒါး၊ ကော်လိုရာဒို နှင့် ယူတား တို့အဖြစ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခဲ့ကြသည်။ လူဦးရေကျဲပါးပြီး မိုးခေါင်ရေရှားဒေသဖြစ်သော ယခင်ဘာဂျာကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အောက်ပိုင်းသည် မက္ကဆီကို၏ အစိတ်အပိုင်း အဖြစ် ကျန်ရစ်သည်။ ၁၈၄၆ ခုနှစ်တွင် အော်လ်တာကယ်လီဖိုးနီးယား နေရာဟောင်းတွေ အခြေချနေထိုင်သူ စုစုပေါင်းမှာ ၈,၀၀၀ မကျော်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ကြပြီး အမေရိကန် ရှေးဦးနေလူမျိုး ၁၀၀,၀၀၀ ခန့် ရှိကာ ၁၇၆၉ စပိန်တို့ အခြေချနေထိုင်ခြင်း မပြုခင်က ရှိသော လူဦးရေ ၃၀၀,၀၀၀ မှ ကျဆင်းသွားခြင်း ဖြစ်သည်။<ref name="Osborne2012">{{cite book|first=Thomas J. |last=Osborne|title=Pacific Eldorado: A History of Greater California|url= {{google books |plainurl=y |id=FvA3jL4CFCMC}}|date=November 29, 2012|publisher=Wiley|isbn=978-1-118-29217-4}}</ref> ၁၈၄၈ ခုနှစ် အမေရိကန် နယ်နိမိတ် အတွင်းသို့ မသွတ်သွင်းမီ တစ်ပတ် အလိုတွင်မှ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရွှေရှာတွေ့ခဲ့သည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်သည် ပြည်နယ်၏ လူဦးရေပျံ့နှံ့နေထိုင်မှု နှင့် ဘဏ္ဍာရေးကို ထာဝရ ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် ထိုနေရာသို့ လူများ အလုံးလိုက် အရင်းလိုက် ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြပြီး ရွှေတူးသူ နှင့် သတ္တုတွင်းလုပ်သားများ ထောင်ချီ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ လူဦးရေသည် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများ၊ ဥရောပသားများ၊ တရုတ်များ နှင့် အခြားလူမျိုးများဖြင့် မဟာကယ်လီဖိုးနီးယား ရွှေရှာပွဲကြီး အတွင် အလျှင်အမြန် တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား အနေနှင့် ပြည်နယ် တစ်ခု အဖြစ် ရောက်ရှိခဲ့သော ၁၈၅၀ ခုနှစ်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အခြေချနေထိုင်သူ ဦးရေမှာ ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ဖြစ်လာသည်။ ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် အခြေချနေထိုင်သူ ၃၀၀,၀၀၀ ကျော် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=California Gold Rush, 1848–1864 |url=http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=118 |website=Learn California.org, a site designed for the California Secretary of State |access-date=July 22, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110727033216/http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=118 |archive-date=July 27, 2011 |accessdate=28 January 2021 |archivedate=27 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110727033216/http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=118 }}</ref>၁၈၄၇ မှ ၁၈၇၀ အတွင်းတွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့၏ လူဦးရေမှ ၅၀၀ မှ ၁၅၀,၀၀၀ အထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url= https://www.census.gov/history/www/through_the_decades/fast_facts/1870_fast_facts.html|title=1870 Fast Facts|work=United States Census Bureau|access-date=March 5, 2019|archive-url= https://web.archive.org/web/20190305053406/https://www.census.gov/history/www/through_the_decades/fast_facts/1870_fast_facts.html|archive-date=March 5, 2019|url-status=live}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် လူဦးရေကျဲပါးသော တိတ်ဆိတ် ငြိမ်သက်သော နေရာ အဖြစ်မှ ညတွင်းချင်းပင် အဓိက လူဦးရေထူထပ်သော မြို့တစ်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အစိုးရ ရုံးထိုင်ရာနေရာသည် စပိန်တို့ခေတ်နှင့် နောက်ပိုင်း မက္ကဆီကိုမှ အုပ်ချုပ်စဉ်ကာလ ၁၇၇၇ မှ ၁၈၄၅ အထိ မွန်တာရေးတွင် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref name=nps>{{cite web |url= http://www.nps.gov/nr/travel/ca/intro.htm |title=Introduction |website=Early History of the California Coast |publisher=National Park Service |access-date=August 26, 2012}}</ref> အော်လ်တာ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ နောက်ဆုံး မက္ကဆီကို အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဖြစ်သော ပီယို ပီကိုသည် ၁၈၄၅ ခုနှစ်တွင် မြို့တော်ကို လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ သံရုံသည်လည်း မွန်တာရေးတွင်ပင် တည်ရှိပြီး သောမတ်စ် အို လာကင် ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ဖြစ်သည်။ ၁၈၄၉ ခုနှစ်တွင် ပြည်နယ်၏ ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံကို မွန်တာရေးတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ ပထမဆုံး အလုပ်များထဲတွင် ပြည်နယ်မြို့တော်အသစ်တစ်ခု၏ နေရာကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် လည်း ပါဝင်သည်။ ပထမဆုံး ဥပဒေပြုအစည်းအဝေးကို ဆန်ဟိုဆေးတွင် ၁၈၅၀-၁၈၅၁တွင် ကျင်းပ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းကျင်းပပြုလုပ်သည့် နေရာများမှာ ဗာလေးဟိုး (၁၈၅၂-၁၈၅၃) နှင့် အနီးအနားရှိ ဘနီးရှား (၁၈၅၃-၁၈၅၄) တို့ ဖြစ်ကြပြီး ထိုနေရာများမှာလည်း ပြည့်စုံမှု မရှိကြောင်း နောက်ဆုံးတွင် သိရှိခဲ့သည်။ ၁၈၅၄ ခုနှစ်မှစ၍ မြို့တော်ကို ဆခရာမန်းတိုးသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး<ref name="Wilson 2006">{{cite book |last1=Wilson |first1=Dotson |last2=Ebbert |first2=Brian S. |date=2006 |title=California's Legislature |edition=2006 |url= http://www.leginfo.ca.gov/pdf/caleg11.pdf |location=Sacramento |publisher=California State Assembly }}</ref> ၁၈၆၂ တွင်သာ ဆခရာမန်းတိုးတွင် ရေကြီးသဖြင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုတွင် ဥပဒေပြုအစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့သည်။ ပြည်နယ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံမှ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံ​အခြေခံ ဥပဒေကို အဆုံးသတ် အတည်ပြုခဲ့ပြီးနောက် အမေရိကန် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်တွင် ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ်ဝင်ရောက်ရန် လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ၁၈၅၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၉ ရက်တွင် ၁၈၅၀ ခုနှစ် ညှိနှိုင်းမှု၏ တစိတ်တပိုင်း အရ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် လွတ်လပ်သောပြည်နယ် တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သဖြင့် စက်တင်ဘာ ၉ ရက်သည် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ပြည်နယ်ရုံးပိတ်ရက်နေ့ တစ်နေ့ ဖြစ်သည်။ [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]] (၁၈၆၁-၁၈၆၅) အတွင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အရှေ့ဘက် ဝါရှင်တန်သို့ ရွှေများပေးပို့ခဲ့ပြီး ပြည်ထောင်စုတပ်အား ထောက်ခံခဲ့သည်။<ref>[https://www.civilwar.org/learn/articles/10-facts-california-during-civil-war 10 Facts: California during the Civil War] Civil War Trust. Downloaded September 9, 2017.</ref> သို့သော်လည်း ပြည်နယ်အတွင်း တောင်ပိုင်းတပ်များကို ထောက်ခံသူများ အလွန်များပြားသဖြင့် ပြည်နယ်အနေနှင့် စစ်တပ် တပ်မကြီးများကို ယူနီယံ၏ စစ်ပွဲများတွင် ဝင်ရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန်အတွက် စေလွှတ်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ သို့သော်လည်း ပြည်ထောင်စုတပ်များအတွင်းရှိ တပ်ခွဲအချို့မှာ ကယ်လီဖိုနီးယားပြည်နယ်နှင့် ပတ်သက် ဆက်စပ်နေသည်။​ ဥပမာအားဖြင့် "ကယ်လီဖိုးနီးယား ၁၀၀" တပ်ရင်းတွင်ရှိသော တပ်သားအများစုမှာ ကယ်လီဖိုးနီးယားမှ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ပြည်ထောင်စုသို့ ဝင်ရောက်ချိန်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားမှ အခြားသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းများသို့ ခရီးသွားရခြင်းသည် အချိန်ကုန်ပြီး အန္တရာယ်များသော အလုပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၁၉ နှစ်ကြာပြီးနောက် ၁၈၆၉ခုနှစ် ပြည်တွင်းစစ် အဆုံးသတ်ပြီးခါစတွင် ပထမဆုံးအမေရိကတိုက်ဖြတ် ရထားလမ်းပြီးစီးပြီးနောက် ပို၍ တိုက်ရိုက်ဖြစ်သော လမ်းကိုတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် သွားရန် လွယ်ကူသော နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြည်နယ်၏ နေရာအတော်များများသည် သစ်သီးစိုက်ပျိုးရန်နှင့် ယေဘုယျအားဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ပြုလုပ်ရန် သင့်လျော်သည်။ ဂျုံကို ကျယ်ပြန့်စွာ စိုက်ပြိုးကြပြီး အခြားသော ကောက်နှံပင်များ၊​ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ ဝါ၊​ ပဲနှင့် သစ်သီးပင်များ (ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းရှိ လိမ္မော်သီးများလည်း ပါဝင်သည်။)ကိုလည်း စိုက်ပျိုးကြကာ အလယ်တောင်ကြား နှင့် အခြားနေရာတို့တွင် ပြည်နယ်၏ ကြွယ်ဝလှသော စို်က်ပျိုးမွေးမြူရေးဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှုအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ချပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ====ရှေးဦးနေ လူမျိုးများ==== [[File:Yokayo-People-at-Ukiah-California-1916.JPG|thumb|left|မန်ဒိုချီနိုကောင်တီ၊ အူကီယားရှိ ပိုမိုလူမျိုးတို့၏ ရွာတစ်ရွာ ဖြစ်သော ယိုကာယို (၁၉၁၆)]] အစောပိုင်း စပိန် နှင့် မက္ကဆီကိုတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ မူလ ရှေးဦးနေ လူမျိုးများ၏ လူဦးရေမှာ ကြောက်မက်ဖွယ် ကောင်းလောက်အောင် ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ အားလုံးထဲတွင် အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ ၎င်းတို့သယ်ဆောင်လာသော ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ လူမျိုးတို့အတွက် သဘာဝအလျောက် ခုခံအား မရှိသော ယူရေးရှားမှ ရောဂါများကြောင့် ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=1617|title=Destruction of the California Indians|publisher=California Secretary of State|access-date=April 15, 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111207115225/http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=1617|archive-date=December 7, 2011|accessdate=1 February 2021|archivedate=7 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111207115225/http://www.learncalifornia.org/doc.asp?id=1617}}</ref> အမေရိကန်အုပ်ချုပ်မှု အသစ်အောက်တွင်လည်း ရှေးဦးနေ လူမျိုးတို့အတွက် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ပြင်းထန်သော အစိုးရ ပေါ်လစီများသည် တိုးတက်မလာခဲ့ပေ။ အခြားသော အမေရိကန် ပြည်နယ်များ နည်းတူ ဒေသရင်း ရှေးဦးနေ လူမျိုးတို့သည် ဝင်ရောက်လာသော အမေရိကန် အခြေချနေထိုင်သူများ ဖြစ်သည့် သတ္တုတွင်းတူးသူများ၊​ ကျွဲနွားမွေးမြူသူများ နှင့် လယ်သမားများမှ ၎င်းတို့၏ မြေများမှ အတင်းအကြပ် ပြောင်းရွှေ့စေခြင်း ခံရသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လွတ်လပ်သော ပြည်နယ်တစ်ခု အနေနှင့် ဝင်ရောက်ခဲ့သော်လည်း လှည့်လည်သွားလာနေသော သို့မဟုတ် အထီးတည်းဖြစ်နေသာ ရက်အင်ဒီးယန်းများမှာ အန်ဂလို-အမေရိကန် သခင်အသစ်များ၏ ကျွန်ပြုမှုကို ၁၈၅၃ ခုနှစ် အစိုးရ နှင့် အင်ဒီးယန်းများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ဥပဒေ အောက်တွင် ခံခဲ့ကြရသည်။ ထို့ပြင် ရှေးဦးနေ လူမျိုး ရာချီ အသတ်ခံရသည့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများလည်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၅၀ ခုနှစ်နှင့် ၁၈၆၀ ခုနှစ်ကြားတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား အစိုးရသည် ဒေါ်လာ ၁.၅ သန်း (၂၅၀,၀၀၀ ခန့်မှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရမှ ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။) <ref>{{cite web |url= http://www.militarymuseum.org/MilitiaandIndians.html |title=California Militia and Expeditions Against the Indians, 1850–1859 |publisher=Militarymuseum.org |access-date=March 21, 2012}}</ref> ကို အသုံးပြု၍​ ကြေးစားစစ်သားများကို ငှားရမ်းကာ ၎င်းတို့၏ အလုပ်မှာ အခြေချနေထိုင်သူများအား ရှေဦးနေ လူမျိုးတို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ နောင် ဆယ်စုနှစ်များတွင် ဒေသရင်း လူတို့အား ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများ နှင့် ရန်ချယ်ရီးယပ်စ် ခေါ် အခြေချ နေထိုင်ရာ နေရာများတွင် ထားရှိခဲ့ကြပြီး ထိုနေရာများမှာ သေးငယ်၍ တသီးတခြား ဖြစ်ပြီး သဘာဝ အရင်းအမြစ် အလုံအလောက် မရှိသည့်အပြင် ထိုဒေသတွင် နေထိုင်သူတို့ အသက်ဆက်ရန် အတွက် အစိုးရမှ ထောက်ပံ့ခြင်း လည်း မရှိပေ။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား တိုးတက်လာခြင်းသည် ဒေသရင်း နေထိုင်သူတို့အတွက် မုန်တိုင်းကြမ်း တစ်ခုသာ ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပညာရှင်များနှင့် ဒေသရင်း အမေရိကန် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ ဖြစ်သည့် ဘင်ဂျမင် မက်ဒလေ နှင့် အက်ဒ် ကက်စတီလိုတို့မှ ကယ်လီဖိုးနီးယား အစိုးရ၏ ဆောင်ရွက်မှုများကို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url= http://www.cabrillo.edu/~crsmith/anth6_americanperiod.html;|archive-url= https://web.archive.org/web/20120511152205/http://www.cabrillo.edu/~crsmith/anth6_americanperiod.html|url-status=dead|title=see also Benjamin Madley, American Genocide: The California Indian Catastrophe, 1846–1873, Yale University Press, 2012.|archive-date=May 11, 2012}}</ref> ===၁၉၀၀ မှ ယနေ့ခေတ်=== [[File:Hollywood-Studios-1922.jpg|thumb|[[ဟောလိဝုဒ်]] ရုပ်ရှင် စတူဒီယိုများ ၊​၁၉၂၂]] နှစ်ဆယ်ရာစုအတွင်းတွင် ဂျပန်လူမျိုး ထောင်ပေါင်းများစွာတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သို့ ပြောင်းရွှေ့လာကြပြီး ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ ပြည်နယ်အတွင်း မြေဝယ်ယူရန် ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ပြည်နယ်အနေနှင့် ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံခြားသားမြေယာ ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး အာရှသားပြောင်းရွှေ့လာသူများ မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို တားမြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=The U.S. Mainland: Growth and Resistance |url=https://www.loc.gov/classroom-materials/immigration/japanese/the-us-mainland-growth-and-resistance/ |website=Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA}}</ref> ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အတွင်းတွင် ဂျပန်လူမျိုး အမေရိကန်နိုင်ငံသားတို့အား တူးလီးလိတ်ခ် နှင့် မန်ဇာနာ အစရှိသော အကျဉ်းစခန်းများတွင် ချုပ်နှောင်ထားခဲ့သည်။.<ref>{{cite web |title=Behind the Wire: Japanese Immigration and Relocation in U.S. History |url=https://www.loc.gov/classroom-materials/immigration/japanese/behind-the-wire/ |website=Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA |access-date=February 8, 2021}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှ ထိုသို့ ချုပ်နှောင်ခဲ့ခြင်းအား တရားဝင် ဝန်ချ တောင်းပန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |last1=Dil |first1=Cuneyt |title=California apologizes for Japanese American internment |url=https://apnews.com/article/4b9234383de4814974f81e78a1edaa95 |website=AP NEWS |access-date=February 8, 2021 |date=February 20, 2020}}</ref> ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းတွင် အဓိက အမေရိကတိုက်ဖြတ် အဝေးပြေးလမ်းမများ ဖြစ်ကြသော လင်ကွန်းအဝေးပြေးလမ်း နှင့် အဝေးပြေးလမ်း ၆၆ တို့ ပြီးစီးပြီးနောက် ကယ်လီဖိုးနီးယားသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု အရှိန်အဟုန်မြင့်လာခဲ့သည်။ ၁၉၀၀ မှ ၁၉၆၅ အတွင်းတွင် လူဦးရေသည် တစ်သန်းအောက် ရှိရာမှ ပြည်ထောင်စုတစ်ခုလုံးတွင် အများဆုံး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေစာရင်းဗျူရို၏ အစီရင်ခံစာအရ ကယ်လီဖိုးနီးယားလူဦးရေတွင် စပိန် ၆.၀% ၊ အာရှသား ၂.၄% နှင့် စပိန်မဟုတ်သူ လူဖြူ ၈၉.၅% ရှိသည်။<ref>{{cite web |title=California—Race and Hispanic Origin: 1850 to 1990 |publisher=U.S. Census Bureau |url= https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html |url-status=dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20141224151538/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html |archive-date=December 24, 2014 }}</ref> လူဦးရေအရ လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် အဓိက အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ ပရော့ဂျက်များ ဖြစ်ကြသော ကယ်လီဖိုးနီးယား ရေသယ်မြောင်း နှင့် လော့အိန်ဂျယ်လိစ် ရေသယ်မြောင်း၊​အိုရိုဗေးဆည် နှင့် ရှာစတာဆည်၊ ဆန်ဖရန် စစ္စကို-အော့ကလန် ပင်လယ်အော်တံတား နှင့် [[ဂိုးလ်ဒင်းဂိတ် တံတား]] စသည်တို့ကို ပြည်နယ်တဝှမ်းတွင် တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ပြည်နယ်အစိုးရမှ အဆင့်မြင့်ပညာရေး နှင့် ပတ်သက်၍ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ မာစတာ ပလန် ကို ၁၉၆၀ ခုနှစ်တွင် စတင်ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အများပြည်သူဆိုင်ရာ ပညာရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အလွန်စွမ်းအားပြည့်ဝသော စနစ်ကို တည်ထောင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မပြင်းထန်သော မြေထဲပင်လယ် ရာသီဥတု၊ ဈေးပေါသောမြေ နှင့် ပြည်နယ်အတွင်းရှိ အမျိုးမျိုးသော ပထဝီ အနေအထားတို့ကြောင့် ရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်သူများသည် ၁၉၂၀ ခုနှစ်များ အတွင်း၌ စတူဒီယို စနစ်များကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အတွင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စစ်လက်နည်ပစ္စည်း ၈.၇% ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ပြည်နယ် ၄၈ ခုတွင် နယူးယောက် နှင့် မီရှီဂန်တို့၏ နောက် တတိယနေရာမှ လိုက်သည်။<ref>Peck, Merton J. & Scherer, Frederic M. ''The Weapons Acquisition Process: An Economic Analysis'' (1962) Harvard Business School p. 111</ref>သို့သော်လည်း ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် စစ်အတွင်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ သင်္ဘောများ (သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ ကုန်တင်သင်္ဘောနှင့် ကုန်သည်သင်္ဘောများ ဖြစ်သော လစ်ဘာတီသင်္ဘော နှင့် ဗစ်ထရီသင်္ဘော တို့အပြင် စစ်သင်္ဘောများ) ထုတ်လုပ်ရာ၌ ပထမနေရာတွင် ရှိပြီး ဆန်ဒီယေးဂိုး၊ လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်ဒေသ ရှိ ကုန်းတွင်း သင်္ဘောကျင်းများတွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url= https://www.nps.gov/nr/travel/wwiibayarea/shipbuilding.htm|title=Shipbuilding Essay—World War II in the San Francisco Bay Area: A National Register of Historic Places Travel Itinerary|website=Nps.gov}}</ref><ref>{{cite web |url= https://www.nps.gov/nr/travel/wwIIbayarea/ric.htm|title=Richmond Shipyard Number Three: World War II in the San Francisco Bay Area: A National Register of Historic Places Travel Itinerary|website=Nps.gov}}</ref><ref>{{cite web |url= https://cdn.loc.gov/master/pnp/habshaer/ca/ca3300/ca3393/data/ca3393data.pdf|title=Rosie the Riveter National Historical Park, Kaiser Shipyards|website=Csn.loc.gov}}</ref><ref>{{cite web |url= https://www.youtube.com/watch?v=UhCiGY75wVw |title=Saving the Bay—The Greatest Shipbuilding Center in the World |publisher=KQED |date=August 11, 2010 |via=[[YouTube]]}}</ref> ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် လေကြောင်းအာကာသ နှင့် ကာကွယ်ရေးပစ္စည်း လုပ်ငန်း တို့ကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ စီးပွားရေးသည် များစွာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး<ref name="BWatkins2012">{{cite news |title=How California Lost its Mojo |author=Bill Watkins |url=http://wညဘww.foxandhoundsdaily.com/2012/10/how-california-lost-its-mojo/ |newspaper=Fox and Hound Daily |date=October 10, 2012 |access-date=June 25, 2013 }}{{Dead link|date=October 2023 }}{{break}}{{cite book|author1=Nancy Kleniewski|author2=Alexander R. Thomas|title=Cities, Change, and Conflict: A Political Economy of Urban Life|url={{google books |plainurl=y |id=dWuQ70MtnIQC|page=91}}|access-date=June 26, 2013|date=March 1, 2010|publisher=Cengage Learning|isbn=978-0-495-81222-7|pages=91–92}}</ref> [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]] အပြီးတွင်မူ ၎င်းတို့၏ ပမာဏမှာ လျော့ကျလာခဲ့သည်။<ref name="BWatkins2012"/><ref>{{cite web |url=http://www.library.ca.gov/crb/08/08-005.pdf |title=Aerospace States' Incentives to Attract The Industry |author=Rosa Maria Moller |date=May 2008 |website=library.ca.gov |publisher=California Research Bureau |access-date=June 25, 2013 |pages=24–25 |accessdate=7 February 2021 |archivedate=24 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140824080139/http://www.library.ca.gov/crb/08/08-005.pdf }}{{break}}{{cite web |url=http://laedc.org/reports/AerospaceinSoCal_0812.pdf |title=The Aerospace Industry in Southern California |author=Robert A. Kleinhenz |author2=Kimberly Ritter-Martinez |author3=Rafael De Anda |author4=Elizabeth Avila |date=August 2012 |publisher=laedc.org |access-date=June 25, 2013 |page=10 |quote=In 1987, California accounted for one in four aerospace jobs nationally, and in Los Angeles County, the share was one in ten. Following the collapse of the Soviet Union and the end of the Cold War, the Department of Defense (DOD) sharply curtailed procurement spending. In 1995, DOD spending fell below $50 billion for the first time since 1982. Nowhere in the country were the changes in Pentagon outlays more apparent than in Southern California. |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130512204822/http://laedc.org/reports/AerospaceinSoCal_0812.pdf |archive-date=May 12, 2013 }}{{break}}{{cite book |author1=Eric John Heikkila |author2=Rafael Pizarro |title=Southern California and the World |url= {{google books |plainurl=y|id=upaN7waaW7AC|page=18}} |access-date=June 25, 2013 |date=January 1, 2002 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-275-97112-0 |page=18}}{{break}}{{cite book |author=James Flanigan |title=Smile Southern California, You're the Center of the Universe: The Economy and People of a Global Region |url= {{google books |plainurl=y|id=T-_FMngVdI4C|page=25}} |access-date=June 25, 2013 |date=2009 |publisher=Stanford University Press |isbn=978-0-8047-5625-9 |page=25}}</ref> စတန်းဖို့ဒ် တက္ကသိုလ် နှင့် အင်ဂျင်နီယာဌာန၏ အကြီးအမှူး ဖရက်ဒရစ် တာမန်း တို့မှ မဟာဌာနများ နှင့် ဘွဲ့ရများကို ပြည်နယ်မှ ထွက်ခွာမည့် အစား ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ဆက်လက်နေထိုင်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး [[ဆီလီကွန်တောင်ကြား]]ဟု ခေါ်သော မြင့်မားသည့် နည်းပညာဒေသ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="Markoff">{{cite news|url= http://travel.nytimes.com/2009/04/17/travel/escapes/17Amer.html |title=Searching for Silicon Valley |last=Markoff |first=John |date=April 17, 2009 |work=The New York Times |access-date=February 26, 2011}}</ref> ထိုသို့သော ကြိုးစားအားထုတ်မှုများ၏ ရလဒ် အနေနှင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် တကမ္ဘာလုံးရှိ ဖျော်ဖြေရေးနှင့် ဂီတ လုပ်ငန်းတို့၏ ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နည်းပညာ၊ အင်ဂျင်နီယာနှင့် လေကြောင်းအာကာသ လုပ်ငန်းတို့၏ ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာကာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာခဲ့သည်။.{{sfn|Cohen|2003|pages=115–116}} ဒေါ့ကွန်း အင်တာနက်ကုမ္ပဏီများ ဈေးထိုးကျမှု မတိုင်မီက ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်ပါက ပဉ္စမမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author1=Clark Davis |author2=David Igler |title=The Human Tradition in California |url= {{google books |plainurl=y |id=6QxvAAAAQBAJ|page=11}} |date=August 1, 2002 |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |isbn=978-1-4616-4431-6 |page=11}}{{break}}{{cite news |last=Treanor |first=Jill |date=July 17, 2001 |title=Pink slip season in Silicon Valley |url= https://www.theguardian.com/technology/2001/jul/17/internetnews.business |newspaper=The Guardian |location=United Kingdom |access-date=April 22, 2015 |quote=This micro-economy—the world's fifth largest economy in its own right—started to feel the pain of the new technology meltdown first.}}</ref> သို့သော်လည်း ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းတွင် ၁၉၈၀ နှောင်းပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားတစ်ခုလုံးတွင် ၁၉၉၁ မှစ၍ နှစ်အများစုတွင် အခြေချနေထိုင်သူ လူဦးရေ အနှုတ်ပြလာခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်းအရာကို မီဒီယာများမှ ကယ်လီဖိုးနီးယား မှ အစုလိုက်အပြုံလိုက်ထွက်ခွါမှုဟု ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။.<ref>{{cite news |last=Taylor |first=Lisa |date=March 30, 1997 |title=Getting Out: The Great California Exodus: Remember us? We left Southern California looking for cheaper housing, employment opportunities and a better way of life. Well ... We're Ba-aack! |url= https://articles.latimes.com/1997-03-30/realestate/re-43524_1_southern-california |newspaper=Los Angeles Times |access-date=April 22, 2015}}</ref> [[File:HP garage front.JPG|thumb|left| ဆီလီကွန်တောင်ကြား မွေးဖွားရာ ဂိုဒေါင်။ ထိုနေရာတွင် စတန်းဖို့ဒ် တက္ကသိုလ် ဘွဲ့ရများ ဖြစ်ကြသော ဝီလီယမ် ဟျူးလက် နှင့် ဒေးဗစ် ပက်ကက်တို့မှ သူတို့၏ ပထမဆုံး ထုတ်ကုန်ကို ၁၉၃၀ ခုနှစ်များတွင် စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြသည်။]] နှစ်ဆယ်ရာစု၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် နှောင်းပိုင်းတို့တွင် ပြည်နယ်အတွင်း လူမျိုးရေးနှင့် ပတ်သက်သော အဓိကရုဏ်းများ တစ်ကြိမ်ထက်မက ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရဲများနှင့် အာဖရိက အမေရိကန်တို့အကြား တင်းမာမှုသည် အလုပ်လက်မဲ့ပြဿနာ နှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုတို့နှင့် ပေါင်းစပ်ကာ ၁၉၆၅ ခု ဝပ် အဓိကရုဏ်းနှင့် ၁၉၉၂ ခုနှစ် ရော့ဒနီကင်း အဓိကရုဏ်း အစရှိသော ကြမ်းတမ်းသော အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=Watts Rebellion (Los Angeles) |url=https://kinginstitute.stanford.edu/encyclopedia/watts-rebellion-los-angeles |website=The Martin Luther King, Jr., Research and Education Institute |publisher=Stanford University |access-date=February 7, 2021 |language=en |date=June 12, 2017}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sastry |first1=Anjuli |last2=Grisby Bates |first2=Karen |title=When LA Erupted In Anger: A Look Back At The Rodney King Riots |url=https://www.npr.org/2017/04/26/524744989/when-la-erupted-in-anger-a-look-back-at-the-rodney-king-riots |website=NPR.org |access-date=February 7, 2021 |language=en}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် သစ်နက်ပါတီ၏ ဗဟိုဌာန ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ထိုအဖွဲ့မှာ အာဖရိက အမေရိကန်တို့အား လူမျိုးရေး မတရားမှုများ အတွက် ဖြေရှင်းတိုက်ခိုက်ရန် လက်နက်တပ်ဆင်ပေးသော အဖွဲ့ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=The Black Panther Party: Challenging Police and Promoting Social Change |url=https://nmaahc.si.edu/blog-post/black-panther-party-challenging-police-and-promoting-social-change |website=National Museum of African American History and Culture |access-date=February 7, 2021 |language=en |date=July 23, 2019}}</ref> ထို့ပြင် မက္ကဆီကို၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အခြား ရွှေ့ပြောင်း လယ်ယာအလုပ်သမားများသည် ဆီဇာ ရှားဗက်ဇ် ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များနှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း လခပိုမိုရရှိရန် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |last1=Pao |first1=Maureen |title=Cesar Chavez: The Life Behind A Legacy Of Farm Labor Rights |url=https://www.npr.org/2016/08/02/488428577/cesar-chavez-the-life-behind-a-legacy-of-farm-labor-rights |website=NPR.org |access-date=February 7, 2021 |language=en}}</ref> ၂၀ရာစုအတွင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ကပ်ဆိုက်မှုကြီးနှစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၉၀၆ ခုနှစ် ဆန်ဖရန်စစ္စကို ငလျင်နှင့် ၁၉၂၈ ခုနှစ် စိန့်ဖရန်စစ် ဆည် ရေကြီးမှုတို့သည် အမေရိကန်သမိုင်းတွင် အသေအပျောက်အများဆုံး ကပ်ဆိုက်မှု အဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။<ref name="IIIMcNeill2004">{{cite book |editor-last=Krech |editor-first=Shepard, III |editor2-last=Merchant |editor2-first=Carolyn |editor3-last=McNeill |editor3-first=John Robert |title=Encyclopedia of World Environmental History |volume=3: O-Z, Index |date=2004 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-93735-1 |pages=540– |url= {{google books |plainurl=y|id=Dmky95hwKr0C|page=540}} |access-date=November 23, 2012}}</ref> လေထုညစ်ညမ်းမှု ပြဿနာများကို လျှော့ချနိုင်ခဲ့သော်လည်း လေထုညစ်ညမ်းမှုနှင့် ဆက်စပ်သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာများမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားဆဲ ဖြစ်သည်။ မော်တော်ကား အိတ်ဇောပိုက်များနှင့် ပတ်သက်သော ဖက်ဒရယ် အဆင့်နှင့် ပြည်နယ်အဆင့် ကန့်သတ်မှု ဥပဒေများ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်တွင် ''စမောက်'' ဟု သိကြသော အညိုရောင် မြူများသည် သိသာစွာ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ <ref>William Deverell, and Greg Hise, eds. ''Land of Sunshine: An Environmental History of Metropolitan Los Angeles'' (2005).</ref><ref>James E. Krier, and Edmund Ursin, ''Pollution and Policy: A Case Essay on California and Federal Experience with Motor Vehicle Air Pollution, 1940–1975'' (1978)</ref> ၂၀၀၁ ခုနှစ် စွမ်းအင် အကျပ်အတည်းကြောင့် မီးအလှည့်ကျ ပြတ်တောက်မှုများ၊ ဓာတ်အားခမြင့်တက်မှုများနှင့် အနီးအနားပြည်နယ်များမှ ဓာတ်အားတင်သွင်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား တောင်ပိုင်း အက်ဒီဆင် ကုမ္ပဏီနှင့် ပစိဖိတ် ဓာတ်ငွေ့နှင့် လျှပ်စစ် ကုမ္ပဏီတို့မှာ ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။<ref>Severin Borenstein, [https://www.jstor.org/stable/2696582 "The Trouble With Electricity Markets: Understanding California's Restructuring Disaster"], ''Journal of Economic Perspectives'', Winter 2002, Vol. 16 Issue 1, pp. 191–211 (in JSTOR)</ref> မြို့ပြဒေသများတွင် အိမ်ဈေးမှာ ဆက်လက်မြင့်တက်နေဆဲဖြစ်ပြီး ၁၉၆၀ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၂၅,၀၀၀ တန်သော အသင့်အတင့်ရှိသော မြို့ပြဒေသရှိအိမ်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၅ သိန်းနှင့် အထက် ဈေးပေါက်သည်။ လူအများအပြားမှာ ပိုမို၍ ကျေးလက်ကျသော ဒေသများတွင် နေထိုင်ခြင်းဖြင့် အိမ်ဝယ်နိုင်ကြပြီး အလုပ်သို့ အချိန်ကြာရှည်စွာ သွားလာကြကာ မြို့ပြဒေသများတွင် မြင့်မားသော လခဖြင့် အလုပ်လုပ်ကြသည်။ ဈေးကစားသူများမှာ နေထိုင်ရန် စိတ်ကူးမရှိသော်လည်း အိမ်များကို ဝယ်ယူကြပြီး လပိုင်းအတွင်းတွင် အမြတ်အစွန်း များစွာ ရှာဖွေနိုင်ကြကာ ထိုငွေကြေးကို အသုံးပြု၍ အိမ်ခြံမြေများထပ်၍ ဝယ်ယူကြသည်။ အိမ်အတွက် ငွေချေးငှားသော ကုမ္ပဏီများမှာ ဥပဒေအတိုင်း လိုက်နာကြသော်လည်း လူတိုင်းသည် အိမ်ဈေးထပ်၍ တက်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ ၂၀၀၇-၈ ခုနှစ်တွင် အိမ်ခြံမြေပူပေါင်း ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး အိမ်ဈေးထိုးကျကာ အိမ်ဈေးတက်သော ကာလ ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။ အိမ်ခြံမြေတန်ဖိုး ဘီလီယံပေါင်း ရာချီ၍ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ပြီး ဘဏ်များမှ အိမ်ခြံမြေ သိမ်းဆည်းမှုများ များပြားလာခဲ့ကာ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများမှာ အကြီးအကျယ် ထိခိုက်ခဲ့သည်။<ref>Robert M. Hardaway, ''The Great American Housing Bubble: The Road to Collapse'' (2011) p. 22</ref><ref>Stephen D. Cummings and Patrick B. Reddy, ''California after Arnold'' (2009) p. 102</ref> ၂၁ရာစုအတွင်း ရာသီဥတုအပြောင်းအလဲကြောင့် ဖြစ်ပွားသော မိုးခေါင်ရေရှားမှုများနှင့် မကြာခဏ တောမီးလောင်မှုများ ပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Wilson |first1=Scott |title=Fires, floods and free parking: California's unending fight against climate change |url=https://www.washingtonpost.com/graphics/2019/national/climate-environment/climate-change-california/ |website=Washington Post |date=December 5, 2019 |access-date=February 8, 2021 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |last1=Flavelle |first1=Christopher |title=How California Became Ground Zero for Climate Disasters |url=https://www.nytimes.com/2020/09/20/climate/california-climate-change-fires.html |website=The New York Times |date=September 20, 2020 |access-date=February 8, 2021}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ အစဉ်တစိုက် ဖြစ်ပွားသော မိုးခေါင်ရေရှားမှုမှာ သမိုင်းတင်ပြီးကာလ အတွင်း အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=California Facing Worst Drought on Record {{!}} NOAA Climate.gov |url=https://www.climate.gov/news-features/event-tracker/california-facing-worst-drought-record |website=www.climate.gov |access-date=February 8, 2021 |archive-date=7 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230307005541/https://www.climate.gov/news-features/event-tracker/california-facing-worst-drought-record }}</ref>၂၀၁၈ ခုနှစ် တောမီးလောင်သည့် ရာသီမှာ ပြည်နယ်အတွက် အသေအပျောက်အများဆုံးနှင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအများဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=2018 California Wildfires |url=https://www.census.gov/topics/preparedness/events/wildfires/2018-ca-wildfires.html |website=The United States Census Bureau |access-date=February 8, 2021 |language=EN-US}}</ref> ==ပထဝီဝင်== [[File:California Topography-MEDIUM.png|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ မြေပြင်အသွင်ပြ မြေပုံ]] [[File:Big Sur June 2008.jpg|thumb|ဘစ်ဆား ကမ်းရိုးတန်း၊ မွန်တာရေး၏ တောင်ဘက် ဘစ်စဘီတံတား]] [[File:1 yosemite valley tunnel view 2010.JPG|thumb|[[ယိုဆဲမတီး အမျိုးသားဥယျာဉ်]]]] [[File:Joshua Tree National Park (California, USA) -- 2012 -- 5663.jpg|thumb|ဂျိုရှုဝါသစ်ပင် အမျိုးသားဥယျာဉ်အတွင်းရှိ ''Cylindropuntia bigelovii]] ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အလက်စကာပြည်နယ် နှင့် တက္ကဆပ်ပြည်နယ်တို့ပြီးလျှင် ဧရိယာအနေနှင့် တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ <ref name="2000 population and housing">{{cite web |url= https://www.census.gov/prod/cen2000/phc3-us-pt1.pdf |title=2000 Census of Population and Housing |date=April 2004 |publisher=US Census Bureau |page=29 |access-date=December 25, 2009}}</ref>ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ပထဝီအနေအထားအရ ဒေသနှစ်ခု အနေနှင့် ပိုင်းခြားထားသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းတွင် တောင်ဘက်ဆုံး ကောင်တီ ၁၀ ခုပါဝင်ပြီး<ref>{{cite journal |url= {{google books |plainurl=y |id=p04zAQAAMAAJ|page=1}} |pages=38–9 |title=Figures Show California's Motoring Supremacy |journal=Touring Topics |volume=8 |number=2 |date=March 1916}}</ref><ref>{{cite book |url= {{google books |plainurl=y |id=EXdAAQAAQBAJ|page=46}} |page=46 |title=Surfing about Music |last=Cooley |first=Timothy J. |publisher=University of California Press |date=2014 |isbn=978-0-520-95721-3}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားမြောက်ပိုင်းတွင် မြောက်ဘက်အကျဆုံး ကောင်တီ ၄၈ ခုပါဝင်သည်။<ref>{{cite news |access-date=September 7, 2014 |url= https://news.google.com/newspapers?nid=2245&dat=19630419&id=Rd8zAAAAIBAJ&pg=2786,2022902 |title=Westward Tilt: Northern California |first=Neil |last=Morgan |newspaper=Lodi News-Sentinel |location=Lodi, California |date=April 19, 1963}}</ref><ref>{{cite book |url= {{google books |plainurl=y |id=Kr8rAQAAMAAJ|page=6}} |page=6 |title=Kent Guide Manual (Harrison Narcotic Law) and Professional Registry |editor=John E. Kent |publisher=The Service Press |date=1917 |location=San Francisco}}</ref> မြောက်ဘက်တွင် အိုရီဂွန်ပြည်နယ်၊ အရှေ့ဘက်နှင့် အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် နီဗားဒါးပြည်နယ်၊ အနောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် တောင်ဘက်တွင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ် ဘာဂျာကယ်လီဖိုးနီးယားနှင့် နိုင်ငံတကာနယ်နိမိတ် ထိစပ်နေသည်။ (၎င်းတို့နှစ်ခု ပေါင်းစ၍ မြောက်အမေရိက၏ ကယ်လီဖိုးနီးယားဒေသ အဖြစ်တည်ရှိပြီး ဘာဂျာကယ်လီဖိုးနီးယား ဆာ လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်၏ အလယ်ပိုင်းတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား အလယ်ပိုင်းချိုင့်ဝှမ်း တည်ရှိပြီး အရှေ့ပိုင်းတွင် ဆီးရားနီဗားဒါးတောင်တန်း၊ အနောက်ပိုင်းတွင် ကမ်းရိုးတန်းတောင်တန်းများ၊ မြောက်ဘက်တွင် ကက်စကိတ်တောင်တန်းများနှင့် တောင်ပိုင်းတွင် တီဟာချာပီတောင်တန်းများက ဝိုင်းရံထားသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အလယ်ပိုင်းချိုင့်ဝှမ်းမှာ အထွက်ကောင်းသော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး နှလုံးသည်းပွတ်ဒေသပင် ဖြစ်သည်။ ဆေခရာမန်တို-ဆန် ဝါကင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ နှစ်ပိုင်းပိုင်းခြားထားသောအပိုင်း၏ မြောက်ပိုင်းဖြစ်သည် ဆေခရာမန်တို ချိုင့်ဝှမ်းသည် ဆေခရာမန်တိုမြစ်၏ ရေဝေကြောအဖြစ် တည်ရှိပြီး တောင်ပိုင်းဖြစ်သော ဆန်ဝါကင် ချိုင့်ဝှမ်းသည် ဆန်ဝါကင်မြစ်၏ ရေဝေကြော အဖြစ် တည်ရှိသည်။ ချိုင့်ဝှမ်းနှစ်ခုစလုံးသည် ၎င်းတို့အတွင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်းစော မြစ်များ၏ အမည်ကို အစွဲပြု၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သောင်တူးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်နေသဖြင့် ဆေခရာမန်တိုနှင့် ဆန်ဝါကင် မြစ်တို့သည် ကုန်းတွင်း မြို့အချို့ကို ဆိပ်ကမ်းမြို့များအဖြစ် တည်ရှိစေရန် လုံလောက်သော ရေအနက် ရှိနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ဆေခရာမန်တို ဆန်ဝါကင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် ပြည်နယ်အတွက် အရေးပါသော ရေပေးဝေသည့် အသက်သွေးကြောတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ရေများကို မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ ကျယ်ပြန့်စွာချိတ်ဆက်ထားသော ရေပန့်များ နှင့် တူးမြောင်းများ ကွန်ယက်ကို ဖြတ်သန်း၍ လမ်းကြောင်းလွှဲ သယ်ပို့သည်မှာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ အရှည်နီးပါးပင် ဖြစ်ပြီး အလယ်ပိုင်း ချိုင့်ဝှမ်းသို့ လည်းကောင်း၊ ပြည်နယ်၏ ရေစီမံကိန်းများသို့ လည်းကောင်း၊ အခြားလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းရန် အတွက်လည်းကောင်း အသုံးပြုသည်။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသမှ ရေသည် ပြည်နယ်လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံနီးပါးဖြစ်သော လူဦးရေ ၂၃ သန်းအတွက် သောက်သုံးရေ အဖြစ် ပံ့ပိုးပေးပြီး ဆန်ဝါကင် ချိုင့်ဝှမ်းအနောက်ဘက်မှ လယ်သမားများအတွက်လည်း အသုံးဝင်စေသည်။ ဆူးဆန်းပင်လယ်အောင်သည် ဆေခရာမန်တိုနှင့် ဆန်ဝါကင်မြစ်တို့၏ မြစ်ဆုံတွင် တည်ရှိသည်။ ရေများသည် ကာကီးနက်ဇ် ရေလက်ကြားသို့ စီးဝင်ပြီး ၎င်းသည် ဆန်ဖရန်စစ္စကို ပင်လယ်အော်၏ မြောက်ဘက်ပိုင်းဖြစ်သော ဆန်ပါဘလို ပင်လယ်အော်သို့ စီးဝင်သည်။ ထိုမှတဆင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် ဂိုဒင်းဂိတ်ရေလက်ကြားဖြင့် ဆက်သွယ်နေသည်။ ချန်နယ်ကျွန်းများသည် တောင်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိပြီး ဖယ်ရယ်လွန်ကျွန်းများသည် ဆန်ဖရန်စစ္စကို၏ အနောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။ ဆီးရားနီဗားဒါး (စပိန်ဘာသာဖြင့် "နှင်းဖုံးသော တောင်တန်းများ") တွင် တဆက်တည်းဖြစ်သော ပြည်နယ် ၄၈ ခုတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော ဝှစ်တနီတောင် ပါဝင်ပြီး {{convert|၁၄၅၀၅|ft|m}} မျှ မြင့်မားသည်။ <ref name=Mount_Whitney>{{cite ngs |id=GT1811|designation=Whitney|access-date=October 20, 2011}}</ref><ref name=USGS>{{cite web |url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |title=Elevations and Distances in the United States |publisher=[[United States Geological Survey]] |date=2001 |access-date=October 21, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |archive-date=October 15, 2011 |accessdate=29 May 2021 |archivedate=15 October 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html }}</ref><ref name="NAVD88">Elevation adjusted to [[North American Vertical Datum of 1988]].</ref> ထိုတောင်တန်းများတွင် ရေခဲများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းနေသောတောင်ထိပ်များကြောင့် ထင်ရှားသည့် ယိုဆဲမတီးတောင်ကြား ပါဝင်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင်အကြီးမားဆုံး အပင်ဖြစ်သည့် ဆီကွိုင်းယားပင် များ ရှိသည့် ဆီကွိုင်းယားအမျိုးသားဥယျာဉ်လည်းရှိကာ ပြည်နယ်အတွင်း ထုထည်အားဖြင့် အကြီးဆုံးဖြစ်သည့် နက်ရှိုင်းသောရေချိုရေကန်တစ်ခုဖြစ်သော တာဟိုးကန်လည်း ပါဝင်သည်။ ဆီးရားနီဗာဒါး၏ အရှေ့ဘက်တွင် အိုဝင်တောင်ကြားနှင့် မိုနိုကန်တို့ရှိပြီး ရွှေ့ပြောင်းငှက်တို့အတွက် မရှိမဖြစ် စားကျက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်၏ အနောက်ပိုင်းတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်အတွင်း ဧရိယာအားဖြင့် အကြီးမားဆုံး ရေချိုရေကန်ဖြစ်သည့် ကလီးယားကန် ရှိသည်။ တာဟိုးကန်သည် ပို၍ ကြီးမားသော်လည်း ၎င်းသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားနှင့် နီဗားဒါး နယ်စပ်က ပိုင်းခြားထားသည်။ ဆီးရားနီဗားဒါးသည် ဆောင်းရာသီတွင် အာတိတ်ဒေသ အပူချိန်ရှိပြီး ဒါဇင်အနည်းငယ်မျှရှိသည့် သေးငယ်သော ရေခဲမြစ်များ ရှိပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တောင်ဘက်အကျဆုံး ရေခဲမြစ်ဖြစ်သည့် ပါလူဆိတ် ရေခဲမြစ်လည်း တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ တူးလဲရီကန်သည် မစ္စစ္စမီမြစ်၏ အနောက်ဘက်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ရေချိုကန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရေခဲခေတ်မှ ကော်ကိုရန်ကန်၏ လက်ကျန်ဖြစ်သော တူးလဲရီရေကန်သည် ၂၀ရာစု အစောပိုင်းတွင် ၎င်းသို့စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များကို စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဆိုင်ရာ ဆည်မြောင်းအသုံးချမှုနှင့် စည်ပင်ရေပေးဝေရေး အသုံးပြုမှုတို့ကြောင့် ခမ်းခြောက်သွားခဲ့သည်။ <ref>{{cite news |title=The Dried-Up Heart of California's Water Dilemma |url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2017-04-26/the-dried-up-heart-of-california-s-water-dilemma |work=Bloomberg |date=April 26, 2017}}</ref> ပြည်နယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်ဧရိယာ၏ ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားပြီး <ref name="Forestry 2003">{{cite book |last1=Laaksonen-Craig |first1=Susanna |last2=Goldman |first2=George |last3=McKillop |first3=William |title=Forestry, Forest Products, and Forest Products Consumption in California |publisher=University of California—Division of Agriculture and Natural Resources |date=2003 |location=Davis, California |page=1 |url=http://anrcatalog.ucdavis.edu/pdf/8070.pdf |isbn=978-1-60107-248-1 |access-date=December 12, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110221195646/http://anrcatalog.ucdavis.edu/pdf/8070.pdf |archive-date=February 21, 2011 |url-status=dead }}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင်ရှိသော ထင်းရှူးမျိုးစိတ်များ၏ အမျိုးအစားကွဲပြားမှုမှာ အခြားမည်သည့်ပြည်နယ်မှ မယှဉ်နိုင်ပေ။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အလက်စကာပြည်နယ်မှ အပ အခြားပြည်နယ်များထက် ပို၍ သစ်တောထူထပ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား ဝှိုက်တောင်ကုန်းများရှိ သစ်ပင်အများစုမှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်တမ်းအရင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး ဘရစ်စတယ်ကုန်းထင်းရူးပင် တစ်ပင်မှာ နှစ် ၅,၀၀၀ ကျော် သက်တမ်းရှိသည်။ <ref name=Lanner>{{cite book|last=Lanner|first=RM|date=2007|title=The Bristlecone Book|url=https://archive.org/details/bristleconebookn0000lann|publisher=Mountain Press|page=[https://archive.org/details/bristleconebookn0000lann/page/14 14]|isbn=978-0-87842-538-9}}</ref><ref name=oldest>{{cite web |url= http://www.rmtrr.org/oldlist.htm|title=Oldlist|publisher=Rocky Mountain Tree Ring Research|access-date=January 8, 2013}}</ref> တောင်ပိုင်းတွင် ကုန်းတွင်းပိုင်းရှိ ကြီးမားသော ရေငံရေကန်ဖြစ်သည့် ဆော်လတန်ပင်လယ် ရှိသည်။ တောင်ဘက်အလယ်ပိုင်းရှိ သဲကန္တာကို မိုဟာဗီသဲကန္တာရဟု ခေါ်တွင်သည်။ မိုဟာဗီ၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် သေမင်းချိုင့်ဝှမ်းရှိပြီး ၎င်းတွင် မြောက်အမေရိကရှိ အနိမ့်ဆုံးနှင့် အပူဆုံးနေရာဖြစ်သည့် {{convert|−၂၇၉|ft|m}}မျှ နိမ့်သည့် ဘက်ဝါးတားချိုင့်ဝှမ်း ပါဝင်သည်။ <ref name=NED/> သေမင်းချိုင့်ဝှမ်းမှ ဝှစ်တနီတောင်ထိပ်သို့ ဒေါင်လိုက်တိုင်းမည်ဆိုပါက {{convert|၉၀|mi|km}} ထက်နည်းသည်။ တကမ်တမ်းတွင်တော့ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းသည် ခြောက်သွေ့ပြီး ပူပြင်းသော ကန္တာရဖြစ်ကာ နွေရာသီအတွင်း အလွန်မြင့်မားသည် အပူချိန် အမြဲရှိတတ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အရှေ့တောင်ဘက် နယ်နိမိတ်ဖြစ်သော ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်နှင့် ထိစပ်နေသော နေရာမှာ ကော်လိုရာဒိုမြစ်ဖြင့် ပိုင်းခြားထားပြီး ပြည်နယ်တောင်ပိုင်းသည် ၎င်းတို့၏ သောက်သုံးရေ တစ်ဝက်ခန့်ကို ထိုမြစ်မှ ရရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ မြို့တော်အများစုမှာ ကယ်လီဖိုးနီးယားမြောက်ပိုင်းရှိ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုပင်လယ်အော်ဒေသ သို့မဟုတ် ဆေခရာမန်တို မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသတွင် လည်းကောင်း၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းရှိ လော့အိန်ဂျယ်လိစ်ဒေသ၊ ရေးဗားဆိုက်-ဆန်ဘာနာဒီနို-အင်လန်း အင်ပိုင်ယာဒေသ သို့မဟုတ် ဆန်ဒီယေးဂိုး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ တို့တွင် လည်းကောင်းတည်ရှိသည်။ လော့အိန်ဂျယ်လိစ်ဒေသ၊ ပင်လယ်အော်ဒေသ နှင့် ဆန်ဒီယေးဂိုး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသတို့မှ ကယ်လီဖိုးနီးယားကမ်းရိုးတန်းတွင်ရှိသော အဓိက မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသအများအပြားတွင် ပါဝင်သည်။ ပစိဖိတ်မီးကွင်းဒေသတွင် ပါဝင်သဖြင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ဆူနာမီများ၊ ရေကြီးမှုများ၊ မိုးခေါင်ရေရှားမှုများ၊ ဆန်တာအနာ လေတိုက်ခတ်မှုများ၊ တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုများ၊ မတ်စောက်သောဒေသတွင် မြေပြိုကျမှုများ စသည်ဖြင့် ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိပြီး မီးတောင်အချို့လည်း ရှိသည်။ ပြည်နယ်အတွင်း ပြတ်ရွေ့အချို့ ဖြတ်သန်းသွားသဖြင့် ငလျင်လှုပ်မှုများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိသည်။ အကြီးဆုံး ပြတ်ရွေ့မှာ ဆန်ဒန်ဒရီးယပ်စ်ပြတ်ရွေ့ ဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ငလျင်လှုပ်မှု ၃၇,၀၀၀ မျှ မှတ်တမ်းရှိသော်လည်း အများစုမှ ခံစားသိရှိနိုင်မှု ရှိအောင် မပြင်းထန်ပေ။<ref>{{cite web |url= http://seismo.berkeley.edu/faq/rate_of_seism.html |title=Frequently Asked Questions |publisher=Seismo.berkeley.edu |access-date=April 22, 2011}}</ref> ===ရာသီဥတု=== [[File:California Köppen.gif|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ [[ကော့(ခ်)ပန်ရာသီဥတုခွဲခြားမှုများ|ကော့(ခ်)ပန်ရာသီဥတု]] အမျိုးအစားများ]] ပြည်နယ်၏ နေရာအတော်များများတွင် မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတု ရှိသော်လည်း ပြည်နယ်၏ ကြီးမားသော အရွယ်အစားကြောင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရာသီဥတုမှ အပူပိုင်းဆန်သော ရာသီဥတုအထိ အမျိုးမျိုး ကွဲပြားသည်။ အေးမြသော ကမ်းလွန် ကယ်လီဖိုးနီးယား ရေစီကြောင်းသည် ကမ်းရိုးတန်းအနီး မြူများကို မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ ပိုမို ရောက်ရှိသောအခါတွင် ပိုမိုအေးမြသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပိုမိုပူပြင်းသော နွေရာသီတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ပင်လယ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော ရာသီဥတု သမမျှတမှုကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် လော့အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့တို့၏ နွေရာသီ အပူချိန်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသများတွင် အအေးဆုံး ဖြစ်ပြီး လတ္တီကျုတူသော အတွင်းပိုင်းနေရာများနှင့် မြောက်အမေရိကတိုက်၏ အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းနေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ထူးခြားစွာ အေးမြနေသည်။ မက္ကဆီကိုနှင့် နယ်စပ်ဖြစ်သော ဆန်ဒီယေးဂိုမြို့၏ ကမ်းရိုးတန်းသည် တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နေရာအများစုထက် နွေရာသီတွင် ပိုမိုအေးမြနေတတ်သည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ မိုင်အနည်းငယ်မျှ ဝင်ရောက်သွားသော အခါတွင် နွေရာသီ အပူချိန် ပြင်းထန်မှုသည် သိသာစွာ မြင့်မားပြီး လော့အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့လည်ခေါင်တွင်ပင် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဒီဂရီ အနည်းငယ်မျှ ပိုမိုပူပြင်းနေလေ့ ရှိသည်။ ထိုသို့သော မိုက်ခရိုရာသီဥတု သွင်ပြင်ကို ပင်လယ်အော်ဒေသ၏ ရာသီဥတုတွင်လည်း တွေ့မြင်ရသည်။ ပင်လယ်နှင့် မထိစပ်သော ဒေသများသည် အနီးအနားရှိ သမုဒ္ဒရာနှင့် နီးစပ်သောဒေသများထက် နွေရာသီတွင် သိသာစွာ ပူပြင်းလေ့ ရှိသည်။ ပြည်နယ်၏ မြောက်ပိုင်းသည် တောင်ပိုင်းထက် ပိုမို၍ မိုးရွာသွန်းလေ့ ရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ တောင်တန်းများကလည်း ရာသီဥတုကို ပြောင်းလဲစေသည်။ ပြည်နယ်၏ မိုးအများဆုံး အပိုင်းမှာ အနောက်ဘက်သို့ မျက်နှာမူထားသော တောင်တန်း၏ ဆင်ခြေလျှောများ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင် အပူချိန်လျော့နည်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်းတောင်ကြားဒေသတွင် မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတုရှိပြီး ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမိုပြင်းထန်ပူပြင်းသော အပူချိန် ရှိသည်။ ဆီးရားနီဗားဒါးတွင် အယ်လ်ပ်စ်တောင်တန်း ရာသီဥတု ရှိပြီး ဆောင်းရာသီတွင် နှင်းကျကာ နွေရာသီတွင် အပူချိန် အနည်းငယ်မှ အသင့်အတင့် အထိ ရှိသည်။ [[File:Death Valley Mesquite Sand Dunes.jpg|thumb|မိုဟာဗီသဲကန္တာရအတွင်းမှ သေမင်းချိုင့်ဝှမ်း]] [[File:20200910-FS-Sierra-tls-122 (50333277868).jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် သမိုင်းတလျှောက် အကြီးမားဆုံး တောမီးလောင်ကျွမ်းမှု အခု ၂၀ မှ ၅ ခုသည် ၂၀၂၀ တောမီးလောင်ကျွမ်းသည့် ရာသီတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]] ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ တောင်ကုန်းတောင်တန်းများသည် အရှေ့ဘက်ခြမ်းတွင် မိုးကွယ်ရပ်ဝန်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသဖြင့် ကျယ်ပြန့်သော ကန္တာရများကို ပေါ်ထွန်းစေသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား အရှေ့ခြမ်းရှိ ကုန်းမြေမြင့်သော ကန္တာရများတွင် ပူပြင်းသော နွေရာသီနှင့် အေးမြသော ဆောင်းရာသီ ရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်း အရှေ့ဘက်ရှိ ကုန်းမြေနိမ့်သော ကန္တာရများတွင်မူ ပူပြင်းသော နွေရာသီနှင့် နှင်းမရှိသလောက်ဖြစ်သော မပြင်းထန်သော ဆောင်းရာသီရှိသည်။ သေမင်းချိုင့်ဝှမ်းဟု အမည်တွင်သော ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်နိမ့်ကျသော အပိုင်းများ ကျယ်ပြန့်စွာပါဝင်သည့် ကန္တာရမှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အပူပြင်းဆုံးဒေသ အပူချိန်အမြင့်မားဆုံးဒေသအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။<ref name=newRecord>{{cite journal|last=El Fadli|first=K. I. |title=World Meteorological Organization Assessment of the Purported World Record 58{{nbs}}°C Temperature Extreme at El Azizia, Libya (September 13, 1922)|journal=Bulletin of the American Meteorological Society|date=September 2012|doi=10.1175/BAMS-D-12-00093.1|volume=94|issue=2|page=199|display-authors=etal|bibcode=2013BAMS...94..199E|doi-access=free}} (The 136.4{{nbs}}°F (58{{nbs}}°C), claimed by 'Aziziya, Libya, on September 13, 1922, has been officially deemed invalid by the World Meteorological Organization.)</ref><ref>{{cite web |title=World Meteorological Organization World Weather / Climate Extremes Archive |url=http://wmo.asu.edu/world-highest-temperature |access-date=January 10, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130104143844/http://wmo.asu.edu/world-highest-temperature |archive-date=January 4, 2013 |accessdate=1 June 2021 |archivedate=4 January 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104143844/http://wmo.asu.edu/world-highest-temperature }}</ref>{{convert|၁၃၄|°F|°C|1}},အား ၁၉၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၀ ရက်တွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အနိမ့်ဆုံးအဖြစ် စံချိန်တင်ထားသော အပူချိန်မှာ {{convert|−၄၅|°F}} ဖြစ်ပြီး ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်တွင် ဘိုကာ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Weather Data: California, Boca, 1937, January |url= https://geographic.org/global_weather/weather_data.php?month=01&year=1937&id=USC00040931&path=weather_stations/usc0000000_usc0045999/USC00040931.dly&name=Boca&country=California |access-date=June 26, 2020 }}</ref> အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော ဇယားတွင် ဇန်နဝါရီလမှ ဩဂုတ်လအထိ ပြည်နယ်တဝှမ်းရှိ ရွေးချယ်ထားသော နေရာများတွင် ရှိသော ပျမ်းမျှအပူချိန်ကို ဖော်ပြထားသည်။ အချို့နေရာများမှာ လူဦးရေ ထူထပ်သော နေရာများ ဖြစ်ပြီး အချို့မှာ လူဦးရေ မထူထပ်ပေ။ ယူရေးကားမြို့ အနီးရှိ နွေရာသီတွင် အေးမြသော အပူချိန်ရှိသည့် ဟမ်းဘို့ပင်လယ်အော်ဒေသ၊ သေမင်းချိုင့်ဝှမ်း၏ အလွန်ပူပြင်းသော အပူချိန် နှင့် ဆီးရားနီဗာဒါးရှိ မမ်မို့ရေကန်ဒေသရှိ တောင်ပေါ်ရာသီဥတုတို့ ပါဝင်သည်။ {|class="wikitable sortable" style="margin:auto;" |+Average temperatures and precipitation for selected communities in California<ref name="California climate averages">{{cite web |url= http://www.weatherbase.com/weather/city.php3?c=US&s=CA&statename=California-United-States-of-America|title=California climate averages|publisher=Weatherbase|access-date=January 26, 2018}}</ref> |- !Location ! ဩဂုတ်{{break}}(°F) ! ဩဂုတ်{{break}}(°C) ! ဇန်နဝါရီ{{break}}(°F) ! ဇန်နဝါရီ{{break}}(°C) ! နှစ်စဉ်{{break}}မိုးရေချိန်{{break}}(mm/in) |- |[[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]] ||၈၃/၆၄ ||၂၉/၁၈ ||၆၆/၄၈ ||၂၀/၈ ||၃၇၇/၁၅ |- |လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်||75/64 ||23/18 ||65/49 ||18/9 ||326/13 |- |ဆန်ဒီယေးဂိုးမြို့ ||76/67 ||24/19 ||65/49 ||18/9 ||262/10 |- |ဆန်ဟိုဆေးမြို့ ||82/58 ||27/14 ||58/42 ||14/5 ||401/16 |- |[[ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့]] ||67/54 ||20/12 ||56/46 ||14/8 ||538/21 |- |ဖရန်ဆို ||97/66 ||34/19 ||55/38 ||12/3 ||292/11 |- |ဆေခရာမန်တိုမြို့ ||91/58 ||33/14 ||54/39 ||12/3 ||469/18 |- |အော့ကလန်မြို့ ||73/58 ||23/14 ||58/44 ||14/7 ||588/23 |- |ဘိတ်ကာဖီး ||96/69 ||36/21 ||56/39 ||13/3 ||165/7 |- |ရေးဗားဆိုက် ||94/60 ||35/18 ||67/39 ||19/4 ||260/10 |- |ယူရေးကား ||62/53 ||16/11 ||54/41 ||12/5 ||960/38 |- |သေမင်းချိုင့်ဝှမ်း ||115/86 ||46/30 ||67/40 ||19/4 ||60/2 |- |မမ်မို့ရေကန်များ ||77/45 ||25/7 ||40/15 ||4/ −9 ||583/23 |} ===ဂေဟစနစ်=== {{multiple image|align=right|direction=vertical|width=200|image1=Mount Whitney 2003-03-25.jpg|image2=Badwater elevation sign.jpg|footer= ဝှစ်တနီတောင်ထိပ် (ထိပ်) သည် သေမင်းတောင်ကြား (အောက်)ရှိ ဘက်ဝါးတားချိုင့်ဝှမ်းမှ {{convert|၉၀|mi|km}} မကျ ကွာဝေးသည်။}} ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြွယ်ဝဆုံးနှင့် အမျိုးအစား အစုံလင်ဆုံး ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် မျိုးသုဉ်းလုနီးပါး ဖြစ်နေသော ဂေဟစနစ် အချို့ တည်ရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားသည် အာတိတ်အနီးလောက၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး ကုန်းမြေဆိုင်ရာဇီဝရပ်ဝန်းအချို့ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ <ref name="Checklist of the Scarabaeoidea of the Nearctic Realm">{{cite web |url= http://www.iscc.ca.gov/docs/CaliforniaInvasiveSpeciesList.pdf |title=Checklist of the Scarabaeoidea of the Nearctic Realm|publisher=digitalcommons.unl.edu (University of Nebraska State: Papers in Entomology)|date=2003|access-date=October 5, 2010}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ဒေသရင်း သီးသန့်ဖြစ်သော မျိုးစိတ် အမြောက်အမြား ရှိပြီး အခြားနေရာများတွင် သေဆုံးပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သော ကမ္ဘာဦးအစ မျိုးစိတ်များလည်း ပါဝင်ကာ ကက်တလီနား အိုင်ရွန်းဝုဒ် (Lyonothamnus floribundus) အစရှိသော အပင်များ ဖြစ်သည်။ အခြားသော ဒေသရင်းသီးသန့် မျိုးစိတ်များမှာ မျိုးကွဲထွက်ခြင်း နှင့် နေရာဒေသကိုလိုက်၍ အသစ်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း အားဖြင့် အစပြုခဲ့ကြပြီး မျိုးစိတ်အမျိုးမျိုးတို့မှာ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက် တစ်ခုတည်း ဖြစ်သော်လည်း ကယ်လီဖိုးနီးယား လီလက် (''Ceanothus'') အစရှိသော အမျိုးမျိုး ကွဲပြားသော ဂေဟစနစ် အခြေအနေများကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ ရှင်သန်ဖွံ့ဖြိုးခဲ့ကြသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ဒေသရင်း မျိုးစိတ်များမှာ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မည့် အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးခြင်း၊ သစ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ စားကျက်မြေ အလွန်အကျွံ ချဲ့ထွင်ခြင်းနှင့် ၎င်းတို့ တည်ရှိရာဒေသအတွင်းသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာကြသည့် သူစိမ်းမျိုးစိတ်များ ရောက်ရှိလာခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ===ဒေသရင်းအပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်များ=== ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်သည် ဒေသရင်းအပင်များ စုစည်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ အဆင့်မြင့်မှုကို ဝင့်ကြွားရသော ဒေသဖြစ်ကာ အကြီးဆုံး သစ်ပင်၊ အမြင့်ဆုံး သစ်ပင် နှင့် သက်တမ်းအရင့်ဆုံး သစ်ပင် စသည်တို့ ရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ဒေသရင်း မြက်များမှာ နှစ်ရှည်ပင်များ ဖြစ်သည်။<ref name="Restoring Native Grasses">{{Cite journal |last=David Elstein |date=May 2004 |title=Restoring California's Native Grasses |url=http://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/may04/grass0504.htm |journal=Agricultural Research Magazine |volume=52 |issue=5 |page=17 |access-date=December 25, 2009}}</ref> ဥရောပသားတို့ ရောက်ရှိလာပြီးနောက် ၎င်းတို့နေရာတွင် ကျူးကျော်လာသည့် မျိုးစိတ်များဖြစ်သည့် ဥရောပ၏ တစ်နှစ်တာမြက်ပင်များ အစားထိုးဝင်ရောက်လာခဲ့သဖြင့် ယနေ့ခေတ်တွင် ကယ်လီဖိုနီးယား၏ တောင်ကုန်းများသည် နွေရာသီတွင် ရွှေညိုရောင် အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားလေ့ ရှိသည်။ <ref name="The California Invasive Species List">{{Cite web |date=April 21, 2010 |title=The California Invasive Species List |url=http://www.iscc.ca.gov/docs/CaliforniaInvasiveSpeciesList.pdf |access-date=October 5, 2010 |publisher=iscc.ca.gov (California Invasive Species Advisory Committee)}}</ref> ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရာသီဥတုနှင့် မြေမျက်နှာသွင်ပြင်များ ကျယ်ပြန့်စွာ ကွဲပြားခြားနားပြီး ပြည်နယ်တွင်း သက်ရှိဇုန် ၆ ခု ရှိကာ ၎င်းတို့မှာ ဆိုနိရန်ကန္တာရ ၊ ဆိုနိုရန် အမြင့်ပိုင်း (တောင်ကုန်းနိမ့် ဒေသနှင့် အချို့သော ကမ်းရိုးတန်းဒေသများ) ၊ အပြောင်းအလဲ (ကမ်းရိုးတန်းဒေသနှင့် စိုစွတ်သော အရှေ့မြောက်ကောင်တီများ) နှင့် ပြည်နယ်၏ အမြင့်ဆုံး အပိုင်းများ ဖြစ်သော ကနေဒီယန်၊ ဟတ်ဒ်ဆိုနီယန် နှင့် အာတိတ်ဇုန်တို့ ဖြစ်သည်။ <ref name="California: flora and fauna">{{Cite web |date=2010 |title=California: flora and fauna |url=http://www.city-data.com/states/California-Flora-and-fauna.html |access-date=September 7, 2010 |publisher=city-data.com}}</ref> [[Image:JoshuaTree 20140907.jpg|thumb|upright|ကယ်လီဖိုးနီးယား ယောရှုပင်အရပ်ရှိ ယောရှုပင်]] အနိမ့်ပိုင်း ဆိုနိုရန်ဇုန် အတွင်းရှိ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုရှိသော ဒေသတွင် ရှိသော အပင်များမှာ အမျိုးမျိုး ကွဲပြားသော ဒေသခံ မိုးခေါင်ရေရှားဆူးပင်များ၊ မက်စကွိုက်ပင်များ နှင့် ပါလိုဗာဒီပင်များ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ယောရှုပင်များကို မိုဟာဗီ ကန္တာရအတွင်းတွင် တွေ့ ရသည်။ ပန်းပွင့်သော အပင်များတွင် မှင်စာကန္တာရဘိန်းပင် နှင့် အမျိုးမျိုးသော မေမြို့ပန်းပင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အလယ်ပိုင်း တောင်ကြားတွင် ဖရီးမောင့် ကော်တွန်ဝုဒ် နှင့် တောင်ကြားဝက်သစ်ချပင်များ အများအပြား ပေါက်ရောက်ကြသည်။ ဆိုနိုရန် အမြင့်ပိုင်းဇုန်တွင် ချုံနွယ်ပိတ်ပေါင်း ခါးပတ်များ ပါဝင်ပြီး ချုံအငယ်စားများ၊ အပင်ပုလေးများ နှင့် ဆေးဘက်ဝင်သယောင် ထင်ရသော အပင်များ သစ်တော အဖြစ် ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ နီမိုဖေးလား၊ ပူရှိန်း၊ ဖာစီလီးယား၊ ဗွိုင်အိုလာ နှင့် ပြည်နယ် အထိမ်းအမှတ် အပင်ဖြစ်သော ကယ်လီဖိုးနီးယားဘိန်းပင် တို့လည်း ထိုဇုန်အတွင်း အများအပြား ပေါက်ရောက်နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခြားနေရာများတွင် ရှိသည့် မျိုးစိတ်များထက် ပိုများသော လူပိုင်းပင် မျိုးစိတ်များလည်း ပေါက်ရောက်လျှက် ရှိသည်။<ref name="California: flora and fauna" /> အပြောင်းအလဲဇုန်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ သစ်တော အများဆုံး ရှိပြီး သစ်နီပင်(Sequoia sempervirens) နှင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး သက်ရှိများတွင် အပါအဝင်ဖြစ်သော "သစ်ပင်ကြီး" သို့မဟုတ် ဧရာမ ဆီကွိုင်းယားပင်(''endron Sequoiadgiganteum'') (အချို့က အနည်းဆုံး နှစ်ပေါင်း ၄,၀၀၀ ခန့်အထိ ရှိပြီဟု ဆိုကြသည်။) များ ပေါက်ရောက်ကြသည်။ တန်ဘာ့ခ် ဝက်သစ်ချပင်၊ ကယ်လီဖိုးနီးယား လော်ရယ်ပင်၊ သကြားထင်းရှူးပင်၊ မာဒရိုနာပင်၊ အရွက်ကြီး မေပယ်လ်ပင် နှင့် ဒေါက်ဂလပ် ထင်းရှူးပင်များလည်း ပေါက်ရောက်ကြသည်။ သစ်တောများ၏ အခြေတွင် ဆွာ့ဒ်ဖန်၊ အလမ်ရု၊ ဘယ်ရန်ဝေါ့ နှင့် ထရီလီယမ်ပင်များဖြင့် ဖုံးလွှမ်းနေပြီး ဟက်ကယ်ဘယ်ရီ၊ အဇလီယာ၊ အဲလ်ဒါး နှင့် ကားရန့်ပင်ရိုင်း ချုံပုတ်များလည်း ရှိသည်။ ပန်းရိုင်းပင်များတွင် အမျိုးမျိုးသော မာရီပိုဆာ၊ တျူးလစ်၊ ကျားလီလီ နှင့် ကျားသစ်လီလီပင်များ ပါဝင်သည်။ <ref name="Sequoia sempervirens (D. Don) Endl.">{{Cite web |title=Sequoia sempervirens (D. Don) Endl |url=http://www.na.fs.fed.us/pubs/silvics_manual/volume_1/sequoia/sempervirens.htm |access-date=October 7, 2010 |publisher=fed.us (U.S. Forest Service) |archive-date=16 December 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216063912/http://www.na.fs.fed.us/pubs/silvics_manual/volume_1/sequoia/sempervirens.htm }}</ref> ကနေဒီယန်ဇုန် အမြင့်ပိုင်းများတွင် ဂျက်ဖရီထင်းရှူးပင်၊ ထင်းရှူးနီပင် နှင့် လော့ဂျ်ပိုးထင်းရူးပင်များ အများအပြား ပေါက်ရောက်ကြသည်။ အကိုင်းသေး သစ်ပင်များ ပေါက်ရောက်ရာဒေသများတွင် မန်ဇနီတာ နှင့် စီယာနိုးသပ်စ် အပင်သေးများ၊ တသီးတခြားဖြစ်သော ဆီးရား ပါ့ဖ်ဘောများကိုလည်း တွေ့ရသည်။ သစ်ပင်ကြီးများ၏ အောက်ကပ်လျှက်တွင် ဟတ်ဒ်ဆိုနီယန် ဇုံ ရှိပြီး အခေါက်ဖြူ၊ မြေခွေးမြီး နှင့် ငွေ ထင်ရှူးပင်များ ပေါက်ရောက်ကြသည်။ {{convert|၁၀၅၀၀|ft|m}} တွင် အာတိတ်ဇုန် စတင်ပြီး သစ်ပင်များ မရှိဘဲ ၎င်း၏ ဒေသရင်းပင်များတွင် ပန်းရိုင်းများ ပါဝင်ကာ ဆီးရား ပရင်းရို့စ်၊ ကိုလမ်ဘိုင်း အဝါရောင်၊ အယ်လ်ပိုင်း ဘတ်တာကပ် နှင့် အယ်လ်ပိုင်း ရှုတင်းစတား တို့ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref name="California: flora and fauna" /><ref name="Life Zones of the Central Sierra Nevada">{{Cite web |title=Life Zones of the Central Sierra Nevada |url=http://www.sierrahistorical.org/archives/lifezones.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301063716/http://www.sierrahistorical.org/archives/lifezones.html |archive-date=March 1, 2012 |access-date=October 5, 2010 |publisher=sierrahistorical.org |accessdate=5 February 2022 |archivedate=1 March 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120301063716/http://www.sierrahistorical.org/archives/lifezones.html }}</ref> [[File:Redwood National Park, fog in the forest.jpg|thumb|[[ရက်ဒ်ဝုဒ်အမျိုးသားဥယျာဉ်]] ရှိ သစ်နီပင်အုပ်]] ပြည်နယ်တွင်းသို့ တင်သွင်းစိုက်ပျိုးလာသော အပင်များတွင် ယူကလစ်ပင်၊ အကေးရှားပင်၊ ငရုတ်ကောင်းပင်၊ ကြွေပန်းပင် နှင့် စကော့တံမြက်စည်းပင်များ ပါဝင်သည်။ ဖက်ဒရယ်နယ်မြေ တစ်ခုလုံးအတွက် မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် အပင်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော အပင်များမှာ ကွန်ထရာ ကိုစတာ နံရံကပ်ပန်းပင်၊ အင်န်တီအာ့ခ် ဒျူးန် အီးဗနင်း ပရင်းရို့စ်ပန်းပင်၊ ဆိုလာနိုမြက်ပင်၊ ဆန် ကလယ်မန်းတီးကျွန်း လာ့ခ်စပါး ပန်းပင်၊ ဆားနွံငှက်နှုတ်သီးပင်၊ မက်ဒေါ်နယ် ရော့ခ်ခရက်စ်ပင် နှင့် ဆန်တာဘာဘရာကျွန်း ထာဝရ ရှင်သန်ပင် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၁၉၉၇ ခု ဒီဇင်ဘာလ အထိ အပင်မျိုးစိတ် ၈၅ မျိုးတို့အား မျိုးသုဉ်းရန် ခြိမ်းခြောက်နေသည် သို့မဟုတ် စိုးရိမ်ရသည်ဟု သတ်မှတ်စာရင်းသွင်းထားသည်။<ref name="California: flora and fauna" /> ဆိုနိုရန်ဇုံ အနိမ့်ပိုင်းရှိ ကန္တာရများတွင် ရှိကြသော နို့တိုက်သတ္တဝါများမှာ ဂျက်ရက်ဘစ်၊ သားပိုက်ကောင်ကြွက် ၊ ရှဉ့် နှင့် အိုပိုဆမ်ကောင် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အတွေ့ရများသော ငှက်များမှာ ဇီးကွက်များ၊ မြေဥဩငှက်များ၊ ကန္တာရ နှံပြည်စုတ်ငှက်များ နှင့် အမျိုးမျိုးသော သိမ်းငှက်မျိုးစိတ်များတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဒေသရှိ အတွေ့ရများသော တွားသွား သတ္တဝါများမှာ ဆိုက်ဝင်ဒါ မြွေပွေး၊ ကန္တာရ ကုန်းလိပ် နှင့် ဂျိုပါဖားပြုတ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဆိုနိုရမ်ဇုံ အမြင့်ပိုင်းတွင် တွေ့ရသော နို့တိုက်သတ္တဝါများမှာ တောဆိတ်၊ ခြေထောက်ညို သစ်ကြွက် နှင့် အမြီးကျား ကြောင် တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဤဇုန်အတွက် သီးသန့်ရှိသော ငှက်များမှာ ကယ်လီဖိုးနီးယား သရက်ရှာငှက်၊ ဘွတ်ရှ်တစ်ငှက် နှင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား ကွန်းဒေါလင်းတ တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="California: flora and fauna" /><ref name="California Condor">{{Cite web |date=2009 |title=California Condor |url=http://www.allaboutbirds.org/guide/California_Condor/id |access-date=October 3, 2010 |publisher=The Cornell Lab of Ornithology}}</ref><ref name="CalPhotos: Browse Mammal Common Names">{{Cite web |date=October 2, 2010 |title=CalPhotos: Browse Mammal Common Names |url=http://calphotos.berkeley.edu/fauna/com-Mammal.html |access-date=October 3, 2010 |publisher=calphotos.berkeley.edu (BSCIT University of California, Berkeley)}}</ref><ref name="Quail Ridge Reserve: UC Davis Natural Reserve System">{{Cite web |date=April 5, 2007 |title=Quail Ridge Reserve: UC Davis Natural Reserve System |url=http://nrs.ucdavis.edu/quail/natural/birds_bushtit.htm |access-date=October 5, 2010 |publisher=nrs.ucdavis.edu (University of California at Davis: Natural Reserve System) |archive-date=June 10, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100610063556/http://nrs.ucdavis.edu/quail/Natural/Birds_bushtit.htm |url-status=dead }}</ref> အပြောင်းအလဲဇုံတွင်မူ ကိုလံဘီယာ အမြီးနက် သမင်၊ ဝက်ဝံနက်များ၊ အညိုရောင် မြေခွေးများ၊ [[ကူဂါ]] များ၊ ဘော့ပ်ကြောင်များ နှင့် ရုစဗဲ့ သမင်များ ရှိကြသည်။ တွားသွားသတ္တဝါများ ဖြစ်သော ဂါတာမြွေ နှင့် ရက်တဲလ်မြွေ များသည်လည်း ဤ ဇုံတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ထို့ပြင် ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါများဖြစ်သော ရေခွေးများ ၊ သစ်နီ ဆလမန္ဒာကောင်များ ကိုလည်း အတွေ့ရများသည်။ ငှက်များဖြစ်ကြသော ပိန်ညင်းငှက်၊ ချစ်ကဒီးငှက်၊ တိုးဟီးငှက် နှင့် ငှက်ပိတုန်းများလည်း ဤဒေသတွင် အများအပြား ရှင်သန် ပေါက်ဖွား နေထိုင် ကြသည်။ <ref name="California: flora and fauna" /><ref name="Black-tailed Deer of California">{{Cite web |date=2000 |title=Black-tailed Deer of California |url=http://www.westernhunter.com/Pages/Vol02Issue24/blacktail.html |access-date=October 7, 2010 |publisher=westernhunter.com}}</ref> ကနေဒီယန်ဇုံတွင် တွေ့ရသော နို့တိုက်သတ္တဝါများမှာ တောင်မြွေပါမြီးတို၊ စနိုးရှူး ကွင်းယုန် နှင့် ချစ်ပမန့်ရှည် မျိုးစိတ်အချို့တို့ ဖြစ်သည်။ ထင်ရှားသောငှက်များတွင် ရင်ဘတ်ပြာငှက်ခါး၊ တောင်ချစ်ကဒီးငှက်၊ ဟာမစ်မြေလူးငှက်၊ အမေရိကန် ငှက်လုံး နှင့် တောင်းဆန် ဆောလတိုင်းယားငှက် တို့ ပါဝင်သည်။ ဟတ်ဒ်ဆိုနီယန်ဇုံသို့ မြင့်တက်သွားသည့် အခါတွင် ငှက်များ ရှားပါးသွားသည်။ မြင့်မားသော အာတိတ်ဒေသတွင် ထိပ်မွဲ နှင်းဆီရောင် ငှက်ပုတီး တစ်မျိုးတည်းကိုသာ တွေ့ရလေ့ရှိသော်လည်း အခြားသော မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည့် အန်နာငှက်ပိတုန်း နှင့် ကလာ့ခ် သစ်စေ့ခွဲငှက် ကိုလည်းတွေ့ရတတ်သည်။ ဤဒေသတွင် တွေ့ရသော အဓိက နို့တိုက်သတ္တဝါများမှာ ဆီရား ကိုနီ၊ အမြီးဖြူ တောယုန်ကြီး နှင့် ဂျိုကြီးသိုး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန် ငါးနှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဌာနမှ ဂျိုကြီးသိုးအား မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် သတ္တဝါ စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ဇုံအချို့တွင် တွေ့ရလေ့ ရှိသော ဒေသရင်း တိရစ္ဆာန်များမှာ မြည်းသမင်၊ ကွိုင်းယုတ်၊ တောင်ခြင်္သေ့၊ မြောက်ပိုင်း ဖလစ်ကာ သစ်တောက်ငှက် နှင့် အချို့သော သိမ်းငှက်နှင့် စာကလေး မျိုးစိတ် အချို့တို့ ဖြစ်ကြသည်။ <ref name="California: flora and fauna" /> [[File:Sea-otter-morro-bay 13.jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ် မော်ရိုးပင်လယ်အောင်တွေ တွေ့ရသော ဖျံ]] ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရေနေသတ္တဝါများလည်း အများအပြား ပေါက်ဖွားကြပြီး ပြည်နယ်၏ တောင်ပေါ်ရေကန်များ နှင့် စမ်းချောင်းများမှ ကျောက်တောင်ထူထပ်သော ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း အထိပင် ဖြစ်သည်။ ထရောက်ငါးမျိုးစိတ် အမျိုးမျိုးကို တွေ့ရပြီး သက်တံ့ရောင်ထရောက်၊ ရွှေရောင် ထရောက် နှင့် လည်ပြတ်ထရောက် တို့ ပါဝင်သည်။ ရွှေ့ပြောင်း ဆယ်လမွန် ငါးမျိုးစိတ် များကိုလည်း နေရာအနှံ့တွေ့ရသည်။ ပင်လယ်ငါးမျိုးစိတ်များတွင် ကကတစ်ဖြူ ၊ ဆူးတောင်ဝါ တူနာငါး ၊ ဘယ်ရာကူဒါငါး နှင့် ဝေလငါး မျိုးစိတ် အချို့တို့ကို တွေ့ရသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား မြောက်ပိုင်း တောင်စောင်းများတွင် ပင်လယ်ဖျံများ၊ ပင်လယ်ခြင်္သေ့ဖျံများ နှင့် ရွှေ့ပြောင်းငှက်မျိုးစိတ်များ အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော ကမ်းခြေငှက်မျိုးစိတ်များကို တွေ့ရသည်။ <ref name="California: flora and fauna" /> ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဧပြီလမှစ၍ ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ တိရစ္ဆာန် ၁၁၈ မျိုးသည် ဖက်ဒရယ် နယ်မြေ မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် စာရင်းတွင် ပါဝင်ပြီး အပင် ၁၁၈ မျိုးသည် မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရ သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသော မျိုးစိတ် စာရင်းတွင် ပါဝင်သည်။ မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် တိရစ္ဆာန်များတွင် ဆန်ဟာကွင်း မြေခွေး၊ ပွိုင့်အေရီနာတောင် ဘီဗာဖျံ၊ ပစိဖိတ် ပေါ့ကက်ကြွက်၊ ဆားနွံပေါက်ကြွက်၊ မော်ရိုပင်လယ်အော် သားပိုက်ကောင်ကြွက် (နှင့် အခြားသော သားပို်က်ကောင်ကြွက် မျိုးစိတ် ၅ ခု) ၊ အာမာဂိုးဆာ ဗိုးကြွက်၊ ကယ်လီဖိုးနီးယား မြစ်တွေးငယ်၊ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကွန်းဒေါလင်းတ၊ ခေါင်းကြီးငှက်ဘီလူး၊ စန်ကလယ်မန်တီး ဆာ့ စာကလေး ၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကို ဂါတာမြွေ၊ ဆလမန္ဒာမျိုးစိတ် ၅ မျိုး၊ ချပ်ငါးမျိုးစိတ် ၃ မျိုး နှင့် ပပ်ငါး မျိုးစိတ် ၂ မျိုး တို့ ဖြစ်သည်။ ဖက်ဒရယ် စာရင်းတွင် လိပ်ပြာမျိုးစိတ် ၁၁ မျိုးကိုလည်း မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည်ဟု သတ်မှတ်ပြီး <ref>{{Cite web |title=California's Endangered Insects—Formally Listed Insects |url=http://essig.berkeley.edu/endins/listed.htm |access-date=August 25, 2015 |website=berkeley.edu}}</ref> မျိုးစိတ် ၂ မျိုးမှာ ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်ဟု သတ်မှတ်သည်။<ref>{{Cite web |title=Threatened and Endangered Invertebrates |url=http://www.dfg.ca.gov/wildlife/nongame/t_e_spp/invertebrates.html |access-date=May 8, 2017 |website=DFG.CA.gov |publisher=California Department of Fish and Wildlife |archive-date=24 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170524215006/http://www.dfg.ca.gov/wildlife/nongame/t_e_spp/invertebrates.html }}</ref><ref>{{Cite web |title=Species Search Results |url=https://ecos.fws.gov/ecp0/pub/SpeciesReport.do?groups=I&listingType=L&mapstatus=1 |access-date=May 8, 2017 |website=Environmental Conservation Online System |publisher=U.S. Fish and Wildlife Service}}</ref> မျိုးသုဉ်းရန် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည့် သတ္တဝါများတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား မှက်ဖမ်းငှက်၊ ပိုင်းရုလည်ပြတ်ငါး ၊ တောင်ပိုင်းပင်လယ်ဖျံ နှင့် မြောက်ပိုင်းဇီးကွက်ပြောက် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အမျိုးသား သားရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဘေးမဲ့တော မြေနေရာ စုစုပေါင်း {{convert|၂၉၀၈၂၁|acre|km2}} မျှ ရှိသည်။ <ref name="California: flora and fauna" /> ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှစ၍ ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ တိရစ္ဆာန် ၁၂၃ မျိုးမှာ ဖက်ဒရယ် နယ်မြေ မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခံရသည့် စာရင်းတွင် ပါဝင်သည်။<ref name="U.S. Fish & Wildlife Service: Species Reports: Listings and occurrences for California">{{Cite web |date=September 7, 2010 |title=U.S. Fish & Wildlife Service: Species Reports: Listings and occurrences for California |url=http://ecos.fws.gov/tess_public/pub/stateListingAndOccurrenceIndividual.jsp?state=CA&s8fid=112761032792&s8fid=112762573902&s8fid=24012838822503 |access-date=September 7, 2010 |publisher=ecos.fws.gov}}</ref> ထို့အတူ ၂၀၁၀ စာရင်းတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အပင်မျိုးစိတ် ၁၇၈ မျိုးမှာ ဖက်ဒရယ် နယ်မြေ မျိုးသုဉ်းရန် စိုးရိမ်ရသည့် သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခံရသည့် စာရင်းတွင် ပါဝင်သည်။<ref name="U.S. Fish & Wildlife Service: Species Reports: Listings and occurrences for California" /> ===မြစ်များ=== ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်အတွင်း အရေးပါဆုံးသော မြစ်ကြောင်းစနစ်အား ဆီးရားနီဗာဒါးတောင်စောင်းမှ အရည်ပျော်သောနှင်းများမှ စတင်၍ အလယ်ပိုင်းတောင်ကြား၏ မြောက်ပိုင်းတစ်ဝက်နှင့် တောင်ပိုင်းတစ်ဝက်သို့ စီးဆင်းသွားကြသော ဆေခရာမန်တိုမြစ် နှင့် ဆန်ဝါကင်မြစ်တို့မှ ပေါင်းစပ်ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ထိုမြစ်နှစ်စင်းတို့သည် ဆေခရာမန်တို-ဆန်ဝါကင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် ပေါင်းဆုံကြပြီး ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းသို့ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုပင်လယ်အော် မှ တဆင့် စီးဝင်သည်။ မြစ်လက်တက် အများအပြားသည် ဆေခရာမန်တို-ဆန်ဝါကင် မြစ်ကြောင်းစနစ် အတွင်းသို့ စီးဝင်ကြပြီး ပစ်မြစ်၊ ဖီးသားမြစ် နှင့် တွာလမီမြစ် တို့ ပါဝင်သည်။ ကလာမက်မြစ်နှင့် ထရီနီတီမြစ်တို့သည် အနောက်မြောက် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ ဝေးလံသော ဒေသအတွင်း ကျယ်ပြန့်စွာ စီးဝင်ကြသည်။ အီးလ်မြစ် နှင့် ဆလီးနပ်စ်မြစ်တို့သည် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုပင်လယ်အော်၏ မြောက်ဘက်နှင့် တောင်ဘက် အသီးသီးတို့တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားကမ်းရိုးတန်း၏ တစိတ်တဒေသသို့ စီးဆင်းသည်။ မိုဟာဗီမြစ်သည် မိုဟာဗီသဲကန္တာရအတွင်း အဓိက ရေလမ်းကြောင်း ဖြစ်ပြီး ဆန်တာ အန်နာမြစ်မှာ ထရန်စဗတ်စ်တောင်တန်းများအတွင်း စီးဆင်းပြီး ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ပိုင်းကို နှစ်ပိုင်း ပိုင်းခြားထားသည်။ ကော်လိုရာဒိုမြစ်သည် အရီဇိုးနားပြည်နယ် နှင့် ပြည်နယ်၏ အရှေ့တောင် နယ်နိမိတ်အဖြစ် တည်ရှိသည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ အဓိကမြစ်များကို ဆည်တည်ဆောက်၍ ထိန်းသိမ်းထားပြီး ဧရာမ ရေပေးဝေရေး စီမံကိန်း နှစ်ခု ရှိကာ အလယ်ပိုင်းတောင်ကြား စီမံကိန်းမှ အလယ်ပိုင်းတောင်ကြား စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး အတွက် ရေပေးဝေလျှက် ရှိပြီး ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ရေပေးဝေရေး စီမံကိန်းမှ ကယ်လီဖိုးနီးယားမြောက်ပိုင်း မှ ရေကို တောင်ပိုင်းသို့ လမ်းလွှဲပို့ဆောင်ပေးသည်။ ပြည်နယ်၏ ကမ်းရိုးတန်း၊ မြစ်များ နှင့် အခြားသော ရေထုများကို ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်း ကော်မရှင်မှ ထိန်းသိမ်းကြီးကြပ်သည်။ ===ဒေသများ=== {{div col|colwidth=20em|content= * '''ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်း''' ** မြောက်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်း ** ဂရိတ်တား ပင်လယ်အော် ဒေသ ** အလယ်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်း ** တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်း *** ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ် *** ဂရိတ်တား ဆန်ဒီယေးဂိုး ** ချန်နယ်ကျွန်းများ * '''ကယ်လီဖိုးနီးယား မြောက်ပိုင်း''' ** ကက်စကိတ်တောင်တန်း ** ကလာမက်တောင်များ ** မြောက်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်း ** ဂရိတ်တား ဆေခရာမန်တို ** ဆေခရာမန်တို-ဆန်ဝါကင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ ** ကယ်လီဖိုးနီးယား အလယ်ပိုင်း ** ဂရိတ်တား ပင်လယ်အော် ဒေသ ** ဆီးရားမြောက်ပိုင်း * '''ကယ်လီဖိုးနီးယား အလယ်ပိုင်း''' ** ဂရိတ်တား ဆေခရာမန်တို ** ဆန်ဝါကင် တောင်ကြား ** ဆေခရာမန်တို-ဆန်ဝါကင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ ** အလယ်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်း * '''ကယ်လီဖိုးနီးယား အရှေ့ပိုင်း''' ** အလယ်ပိုင်း ဆီးရား ** အင်လန်း အင်ပိုင်ယာ * '''ကယ်လီဖိုးနီးယား တောင်ပိုင်း''' ** တောင်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်း *** ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ် ** ချန်နယ်ကျွန်းများ ** အင်လန်း အင်ပိုင်ယာ ** တောင်ပိုင်း နယ်နိမိတ်ဒေသ *** ဂရိတ်တား ဆန်ဒီယေးဂိုး-တီအာဝါးနား *** ဂရိတ်တား အယ်လ်ဆန်ထရို }} ===မြို့တော်များနှင့်မြို့များ=== ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် သတ်မှတ်ထားသော မြို့တော်နှင့် မြို့ ၄၈၂ မြို့ ရှိပြီး မြို့တော် ၄၆၀ နှင့် မြို့ ၂၂ မြို့ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ဥပဒေအရ မြို့တော် နှင့် မြို့ ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကို လဲလှယ် အသုံးပြုနိုင်သည်။ <ref name="Cal Gov Code 34502">{{Cite web |title=CA Codes (gov:34500-34504) |url=http://info.sen.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=34001-35000&file=34500-34504 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090827062453/http://info.sen.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=34001-35000&file=34500-34504 |archive-date=August 27, 2009 |access-date=January 29, 2010 |publisher=California State Senate}}</ref> ဆေခရာမန်တိုသည် ၁၈၅၀ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ရက်တွင် ပထမဆုံး မြို့တော်အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းခံရသည်။<ref name="Sacramento Charter">{{Cite web |title=Instant City: Sacramento |url=http://www.library.ca.gov/goldrush/sec08.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100128231357/http://www.library.ca.gov/goldrush/sec08.html |archive-date=January 28, 2010 |access-date=January 29, 2010 |publisher=California State Library}}</ref> ဆန်ဟိုဆေး၊ ဆန်ဒီယေးဂိုး နှင့် ဘနီးရှားတို့မှာ ၁၈၅၀၊ မတ် ၂၇ ရက်တွင် တစ်ရက်တည်း မြို့တော်အဖြစ် အတူတူ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ <ref name="San Jose Inc">{{Cite web |title=San Jose at a Glance |url=http://www.sanjoseca.gov/about.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100208201852/http://www.sanjoseca.gov/about.asp |archive-date=February 8, 2010 |access-date=January 29, 2010 |publisher=City of San Jose |accessdate=7 July 2022 |archivedate=23 April 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100423171200/http://www.sanjoseca.gov/about.asp }}</ref><ref name="History of San Diego">{{Cite web |title=A History of San Diego Government |url=http://www.sandiego.gov/city-clerk/geninfo/history.shtml |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100528081607/http://www.sandiego.gov/city-clerk/geninfo/history.shtml |archive-date=May 28, 2010 |access-date=January 29, 2010 |publisher=City of San Diego}}</ref><ref name="Benicia Inc">{{Cite web |date=May 23, 2007 |title=California State Parks: 1846 to 1854 |url=http://www.parks.ca.gov/?page_id=1096 |access-date=January 29, 2010 |publisher=California State Parks}}</ref> ဂျရူးပါ တောင်ကြား မှာ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁ရက်တွင် မြို့တော်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရပြီး နောက်ဆုံး သတ်မှတ်ခံရသော မြို့တော် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=March 11, 2011 |title=Jurupa Valley Becomes California's 482nd City |url=http://newsletter.cacities.org/e_article002045084.cfm |archive-url=https://web.archive.org/web/20120506030043/http://newsletter.cacities.org/e_article002045084.cfm |archive-date=May 6, 2012 |access-date=August 21, 2011 |publisher=League of California Cities}}</ref><ref>{{Cite web |last=Stokley |first=Sandra |date=June 14, 2011 |title=Jurupa Valley: Rushing to meet a July 1 incorporation |url=http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_wcode15.40e71cc.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20120907035535/http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_wcode15.40e71cc.html |archive-date=September 7, 2012 |access-date=August 21, 2011 |publisher=The Press-Enterprise |accessdate=7 July 2022 |archivedate=7 September 2012 |archiveurl=https://archive.today/20120907035535/http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_wcode15.40e71cc.html }}</ref> မြို့တော်နှင့် မြို့အများစုသည် လော့အိန်ဂျယ်လိစ် မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုပင်လယ်အော် ဒေသ၊ ရေးဗားဆိုက် ဆန် ဘာနာဒီနို ဒေသ ၊ ဆန်ဒီယေးဂိုး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ နှင့် ဆေခရာမန်တို မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ အစရှိသည့် မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ ငါးခု အတွင်းမှ တစ်ခုခုတွင် ပါဝင်သည်။ {{အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ |country=ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် |stat_ref=Source:<ref name="2020Census">{{Cite web |title=Census QuickFacts: California |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/CA/PST045219 |access-date=September 24, 2021 |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> |list_by_pop= |div_name= |div_link=ကောင်တီ |city_1=လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့{{!}}လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် |div_1= လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်ကောင်တီ{{!}}လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် |pop_1=၃,၈၉၈,၇၄၇ |img_1=Los Angeles, Winter 2016.jpg |city_2=ဆန်ဒီယေးဂိုးမြို့{{!}}ဆန်ဒီယေးဂိုး |div_2=ဆန်ဒီယေးဂိုးကောင်တီ{{!}}ဆန်ဒီယေးဂိုး |pop_2=၁,၃၈၆,၉၃၂ |img_2=SanDiegoSkylineBay.jpg |city_3=ဆန်ဟိုဆေးမြို့{{!}}ဆန်ဟိုဆေး |div_3=ဆန်တာကလာရာကောင်တီ{{!}}ဆန်တာကလာရာ |pop_3=၁,၀၁၃,၂၄၀ |img_3=SAN JOSE CALIFORNIA BAYAREA01.jpg |city_4=ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့{{!}}ဆန်ဖရန်စစ္စကို |div_4=ဆန်ဖရန်စစ္စကိုကောင်တီ{{!}}ဆန်ဖရန်စစ္စကို |pop_4=၈၇၃,၉၆၅ |img_4=San Francisco Skyline-02.jpg |city_5=ဖရန်ဆိုမြို့{{!}}ဖရန်ဆို |div_5=ဖရန်ဆိုကောင်တီ{{!}}ဖရန်ဆို |pop_5=၅၄၂,၁၀၇ |city_6=ဆာခရာမန်တိုမြို့{{!}}ဆာခရာမန်တို |div_6=ဆာခရာမန်တိုကောင်တီ{{!}}ဆာခရာမန်တို |pop_6=၅၂၄,၉၄၃ |img_6= |city_7=လောင်းဘိချ်မြို့{{!}}လောင်းဘိချ် |div_7= လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်ကောင်တီ{{!}}လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် |pop_7= ၄၆၆,၇၄၂ |city_8=အုတ်ကလန်းမြို့{{!}}အုတ်ကလန်း |div_8=အလာမီဒါကောင်တီ{{!}}အလာမီဒါ |pop_8=၄၄၀,၆၄၆ |city_9=ဘိတ်ကာဖီးမြို့{{!}}ဘိတ်ကာဖီး |div_9=ကန်းကောင်တီ{{!}}ကန်း |pop_9=၄၀၃,၄၅၅ |city_10=အန်နာဟိုင်းမြို့{{!}}အန်နာဟိုင်း |div_10=အော်ရိန့်ချ်ကောင်တီ{{!}}အော်ရိန့်ချ် |pop_10=၃၄၆,၈၂၄ |city_11=စတော့ခ်တန်မြို့{{!}}စတော့ခ်တန် |div_11=ဆန်ဟွာကင်းကောင်တီ{{!}}ဆန်ဟွာကင်း |pop_11=၃၂၀,၈၀၄ |city_12=ရေးဗားဆိုက်မြို့{{!}}ရေးဗားဆိုက် |div_12=ရေးဗားဆိုက်ကောင်တီ{{!}}ရေးဗားဆိုက် |pop_12=၃၁၄,၉၉၈ |city_13=ဆန်တာအာနာမြို့{{!}}ဆန်တာ အာနာ |div_13=အော်ရိန့်ချ်ကောင်တီ{{!}}အော်ရိန့်ချ် |pop_13=၃၁၀,၂၂၇ |city_14=အာဗိုင်းမြို့{{!}}အာဗိုင်း |div_14=အော်ရိန့်ချ်ကောင်တီ{{!}}အော်ရိန့်ချ် |pop_14=၃၀၇,၆၇၀ |city_15=ချူလာဗစ်စတာမြို့{{!}}ချူလာဗစ်စတာ |div_15=ဆန်ဒီယေးဂိုးကောင်တီ{{!}}ဆန်ဒီယေးဂိုး |pop_15=၂၇၅,၄၈၇ |city_16=ဖရီးမန့်မြို့{{!}}ဖရီးမန့် |div_16=အလာမီဒါကောင်တီ{{!}}အလာမီဒါ |pop_16= ၂၃၀,၅၀၄ |city_17=ဆန်တာကလာရီတာမြို့{{!}}ဆန်တာကလာရီတာ |div_17=လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်ကောင်တီ{{!}}လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ် |pop_17=၂၂၈,၆၇၃ |city_18= ဆန်ဘာနာဒီနိုမြို့{{!}}ဆန်ဘာနာဒီနို |div_18=ဆန်ဘာနာဒီနိုကောင်တီ{{!}}ဆန်ဘာနာဒီနို |pop_18=၂၂၂,၁၀၁ |city_19=မော်ဒက်စတိုမြို့{{!}}မော်ဒက်စတို |div_19=စတန်နီစလော့စ်ကောင်တီ{{!}}စတန်နီစလော့စ် |pop_19=၂၁၈,၄၆၄ |city_20=မိုရီနိုဗယ်လီမြို့{{!}}မိုရီနိုဗယ်လီ |div_20=ရေးဗားဆိုက်ကောင်တီ{{!}}ရေးဗားဆိုက် |pop_20=၂၀၈,၆၃၄ }} ==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်မှု== ===လူဦးရေ=== {{US Census population |1850=92597 |1860=379994 |1870=560247 |1880=864694 |1890=1213398 |1900=1485053 |1910=2377549 |1920=3426861 |1930=5677251 |1940=6907387 |1950=10586223 |1960=15717204 |1970=19953134 |1980=23667902 |1990=29760021 |2000=33871648 |2010=37253956 |2020=39538223 |estyear= 2022 |estimate= 39185605 |footnote=Sources: 1790–1990, 2000, 2010, 2020, 2022<ref name="dof.ca.gov">{{Cite web |title=California Grew By 356,000 Residents in 2013 |url=http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-1/documents/E-1_2014_Press_Release.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140502002520/http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-1/documents/E-1_2014_Press_Release.pdf |archive-date=May 2, 2014 |access-date=September 26, 2016 |accessdate=8 July 2022 |archivedate=2 May 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140502002520/http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-1/documents/E-1_2014_Press_Release.pdf }}</ref><ref name="census_1790_1990">{{Cite web |date=August 20, 1993 |title=1990 Census of Population and Housing, Unit Counts, United States, 1990 CPH-2-1 |url=https://www.census.gov/prod/cen1990/cph2/cph-2-1-1.pdf |access-date=January 1, 2012 |website=Population and Housing Unit Counts, Population Estimates 1790–1990, pages 26–27 |publisher=United States Census Bureau, U.S. Department of Commerce Economics and Statistics Administration}}</ref><ref name="Census2020">{{Cite web |title=Population, Population Change, and Estimated Components of Population Change: April 1, 2010 to July 1, 2020 (NST-EST2020-alldata) |url=http://www.census.gov/programs-surveys/popest/technical-documentation/research/evaluation-estimates.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201222173239/https://www.census.gov/programs-surveys/popest/technical-documentation/research/evaluation-estimates.html |archive-date=December 22, 2020 |access-date=April 26, 2021 |website=census.gov |publisher=United States Census Bureau}}</ref><ref name=CaliforniaDecline2022>[https://dof.ca.gov/wp-content/uploads/Forecasting/Demographics/Documents/E-1_2022PressRelease.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220525233629/https://dof.ca.gov/wp-content/uploads/Forecasting/Demographics/Documents/E-1_2022PressRelease.pdf |date=25 May 2022 }} Accessed June 12, 2022.</ref>{{break}}Chart does not include Indigenous population figures.{{break}}Studies indicate that the Native American{{break}}population in California in 1850 was close to 150,000{{break}}before declining to 15,000 by 1900.<ref name="americanindiantah1">{{Cite web |title=American Indian Civics Project: Indians of Northern California: A Case Study of Federal, State, and Vigilante Intervention, 1850–1860 |url=http://americanindiantah.com/lesson_plans/ml_indians_in_northern_california.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120317041607/http://americanindiantah.com/lesson_plans/ml_indians_in_northern_california.html |archive-date=March 17, 2012 |access-date=March 21, 2012 |publisher=Americanindiantah.com}}</ref> }} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု လူဦးရေ စာရင်းဗြူရို၏ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ လူဦးရေမှာ ၃၉,၅၃၈,၂၂၃ ဦး ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု လူဦးရေစာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၆.၁၃% မျှ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ <ref name=Census2020/> ၂၀၀၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်ကြားတွင် သဘာဝအတိုင်း လူဦးရေ တိုးပွားမှုမှာ ၃,၀၉၀,၀၁၆ ဦး (၅,၀၅၈,၄၄၀ မွေးဖွားသူမှ ၂,၁၇၉,၉၅၈ သေဆုံးသူကို နှုတ်) ဖြစ်သည်။ .<ref name="popEstChanges">{{Cite web |date=December 22, 2009 |title=Table 4. Cumulative Estimates of the Components of Resident Population Change for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2000 to July 1, 2009 |url=https://www.census.gov/popest/states/tables/NST-EST2009-04.csv |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100609221152/http://www.census.gov/popest/states/tables/NST-EST2009-04.csv |archive-date=June 9, 2010 |access-date=December 26, 2009 |publisher=US Census Bureau |format=CSV}}</ref> ထိုကာလအတွင်း နိုင်ငံတကာမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများမှ ၁,၈၁၆,၆၃၃ ဦး တိုးပွားလာခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွင်း ရွှေ့ပြောင်းမှုမှ ၁,၅၀၉,၇၀၈ ဦး လျော့ကျသွားခဲ့ကာ စုစုပေါင်းရွှေ့ပြောင်းလာသူမှာ ၃၀၆,၉၂၅ ဦး ဖြစ်သည်။ <ref name="popEstChanges" />ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၏ စာရင်းဇယားအရ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက် လူဦးရေမှာ ၃၈,၂၉၂,၆၈၇ ဦး ဖြစ်သည်။<ref name="CA popEst">{{Cite web |date=May 2009 |title=E-4 Population Estimates for Cities, Counties and the State, 2001–2009, with 2000 Benchmark |url=http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-4/2001-09/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091122030310/http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-4/2001-09/ |archive-date=November 22, 2009 |access-date=December 24, 2009 |publisher=State of California, Department of Finance |location=Sacramento, California |accessdate=8 July 2022 |archivedate=30 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430203145/http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-4/2001-09/ }}</ref> မက်ဟက်တန် ပေါ်လစီ သုသေသန အင်စတီကျု၏ အဆိုအရမူ ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်သား ၃.၄ သန်း တို့သည် အခြားပြည်နယ်များသို့ ရွှေ့ပြောင်းသွားကြပြီး အများစုမှာ တက္ကဆပ်ပြည်နယ်၊ နီဗားဒါးပြည်နယ် နှင့် အရီဇိုးနား ပြည်နယ်တို့သို့ ရွှေ့ပြောင်းသွားကြခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |last1=Gray |first1=Tom |last2=Scardamalia |first2=Robert |date=September 2012 |title=The Great California Exodus: A Closer Look |url=http://www.manhattan-institute.org/html/cr_71.htm |access-date=April 30, 2013 |publisher=Manhattan-institute.org |archive-date=5 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140805184816/http://www.manhattan-institute.org/html/cr_71.htm }}</ref> ဘဏ္ဍာရေးဌာန၏ အဆိုအရမူ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၂၀တွင် ၁၈၂,၀၈၃ ဦး လျော့ကျသွားခဲ့သဖြင့် ၁၉၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ပထမဆုံးအကြိမ် လူဦးရေ လျော့ကျမှု ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=May 7, 2021 |title=California's population shrank in 2020, but don't call it an exodus |url=https://calmatters.org/politics/2021/05/california-population-shrink-exodus/ |access-date=July 14, 2021 |website=CalMatters |language=en-US|last1=Christopher |first1=Ben }}</ref> အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းတွင် ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်သည် နိုင်ငံအဆင့်အောက် အုပ်ချုပ်ရေးဒေသများတွင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံး (ဘရာဇီးနိုင်ငံရှိ ဆောပိုလိုပြည်နယ်မှာ လူဦးရေ အများဆုံး) ဖြစ်ပြီး <ref name="Resultados do Censo 2010">{{Cite web |title=Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas |url=http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1766&id_pagina=1 |access-date=September 19, 2011}}</ref> အာရှပြင်ပရှိ နိုင်ငံအဆင့်အောက် အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများတွင် တတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံး ( ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံရှိ အင်္ဂလန်လောက် လူဦးရေ မများသော်လည်း အင်္ဂလန်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး သီးသန့် မရှိပေ။) ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၏ လူဦးရေသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံ ၃၄ နိုင်ငံမှ အပ ကျန်နိုင်ငံများထက် လူဦးရေပိုများသည်။<ref name="Global popEst USCensus">{{Cite web |title=International Database—County Rankings |url=https://www.census.gov/idb/ranks.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100208034010/http://www.census.gov/idb/ranks.html |archive-date=February 8, 2010 |access-date=December 26, 2009 |publisher=US Census Bureau}}</ref><ref name="Global popEst UN">{{Cite web |date=2009 |title=Table A.1. Total Population by Sex in 2009 and Sex Ratio by Country in 2009 |url=http://esa.un.org/unpd/wpp2008/pdf/WPP2008_Highlights.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101229083637/http://esa.un.org/unpd/wpp2008/pdf/WPP2008_Highlights.pdf |archive-date=December 29, 2010 |access-date=December 26, 2009 |website=World Population Prospects: The 2008 Edition, Highlights |publisher=United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division |pages=31–35}}</ref> ဂရိတ်တား လော့အိန်ဂျယ်လိစ် ဒေသ သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် နယူးယောက် မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေအများဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသဖြစ်ပြီး လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့သည် နယူးယောက်မြို့ ၏ လူဦးရေ တစ်ဝက်မျှ ရှိကာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဒုတိယမြောက်လူဦးရေအများဆုံး မြို့ဖြစ်သည်။ ထို့အတူပင် မက်ဟက်တန် လူဦးရေသိပ်သည်းမှု၏ ၄ ပုံ ၁ ပုံမျှ ရှိသော ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့သည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ အသိပ်သည်းဆုံးမြို့ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ လူဦးရေအသိပ်သည်းဆုံး မြို့များတွင်လည်း တစ်မြို့ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ လော့အိန်ဂျယ်လိစ် ကောင်တီသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လူဦးရေ အများဆုံး ကောင်တီ အဖြစ် ဆယ်စုနှစ်များစွာ နေရာယူထားပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ ပြည်နယ် ၄၂ ခုထက်ပင် ပို၍ လူဦးရေများသည်။ <ref name="LA County DPSS">{{Cite web |date=December 2005 |title=About Los Angeles County Department of Public Social Services |url=https://dpss.lacounty.gov/dpss/about_dpss/dpss_overview.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100417163102/http://dpss.lacounty.gov/dpss/about_dpss/dpss_overview.cfm |archive-date=April 17, 2010 |access-date=December 26, 2009 |publisher=Los Angeles County Department of Public Social Services}}</ref><ref name="Baby Slump In L.A. County">{{Cite news |last=Barrett |first=Beth |date=September 19, 2003 |title=Baby Slump in L.A. County |pages=N4 |work=Los Angeles Daily News |publisher=Los Angeles Newspaper Group |url=http://www.redorbit.com/news/science/7215/baby_slump_in_la_county/index.html |url-status=dead |access-date=December 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100715060356/http://www.redorbit.com/news/science/7215/baby_slump_in_la_county/index.html |archive-date=July 15, 2010}}</ref> လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့ အပါအဝင် ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ မြို့တော် ၄ မြို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ လူဦးရေ အများဆုံး မြိုတော် ၂၀ တွင် ပါဝင်ကာ လော့အိန်ဂျယ်လိစ် (ဒုတိယ) ၊ ဆန်ဒီယေးဂိုး (အဌမ) ၊ ဆန်ဟိုဆေး (အဆင့် ၁၀) နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကို (အဆင့် ၁၇) တို့ ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ လူဦးရေ ဗဟိုချက်သည် ကန်းကောင်တီ ၊ ရှက်ဖတာမြို့၏ အနောက်-အနောက်တောင်ဘက် ၄ မိုင်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ {{refn|The coordinates of the center of population are at {{Coord|35.491035|-119.347852|display=inline}}.<ref name="popCentersByState">{{Cite web |date=November 17, 2021 |title=Centers of Population for the 2020 Census |url=https://www2.census.gov/geo/docs/reference/cenpop2020/CenPop2020_Mean_ST.txt |publisher=United States Census Bureau |website=United States Census}}</ref> |group="note"}} ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်ရှိ လူတစ်ဦးချင်း ပျမ်းမျှသက်တမ်းမှာ ၈၀.၈ နှစ်ဖြစ်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံး ပျမ်းမျှသက်တမ်းဖြစ်သော ၇၈.၇ နှစ်ထက် ပိုများပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ဒုတိယ ဖြစ်သည်။ <ref>"Here are which states have the longest life expectancies — and which have the shortest". March 11, 2021. Retrieved March 11, 2021. https://www.yahoo.com/lifestyle/which-states-longest-life-expectancies-shortest-life-expectancies-160420160.html</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကယ်လီဖိုးနီးယား ရွှေထွက်ရာသို့ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလာခြင်း အပြီးတွင် ပထမဆုံး အကြိမ်အဖြစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် မွေးဖွားသော နေထိုင်သူတို့မှာ ပြည်နယ်၏ အဓိက လူဦးရေ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last1=Teresa Watanabe |last2=Hector Becerra |date=April 1, 2010 |title=Native-born Californians regain majority status |work=Los Angeles Times |url=https://articles.latimes.com/2010/apr/01/local/la-me-homegrown1-2010apr01 |access-date=January 19, 2013}}</ref> အမေရိကန် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် အတူပင် ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ လူဦးရေ ရွှေ့ပြောင်းမှု ပုံစံသည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းမှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိတွင် ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ <ref name="Pew Mexican Immigration">{{Cite web |title=Net Migration from Mexico Falls to Zero—and Perhaps Less |url=http://www.pewhispanic.org/files/2012/04/PHC-04-23-Mexican-Migration.pdf |access-date=July 19, 2015 |publisher=Pew Hispanic Center |archive-date=September 24, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924072108/http://www.pewhispanic.org/files/2012/04/PHC-04-23-Mexican-Migration.pdf |url-status=dead }}</ref> လက်တင်အမေရိကနိုင်ငံများမှ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာမှုမှာ သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး အများစုသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတို့မှ အာရှမှ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref name="SacBee17JAN2013" /> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ၂၇၇,၃၀၄ ဦး ရှိသည်။ ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အာရှနိုင်ငံများမှ ဖြစ်ပြီး ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ လက်တင်အမေရိက နိုင်ငံများမှ ဖြစ်သည်။ <ref name="SacBee17JAN2013">{{Cite news |last1=Stephen Magagnini |last2=Phillip Reese |date=January 17, 2013 |title=Census shows Asians eclipse Latino arrivals to California |work=Sacramento Bee |url=http://www.sacbee.com/2013/01/17/5120459/asian-immigrants-to-california.html |url-status=dead |access-date=January 19, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130118232108/http://www.sacbee.com/2013/01/17/5120459/asian-immigrants-to-california.html |archive-date=January 18, 2013}}</ref> မက္ကဆီကိုမှ စုစုပေါင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူများမှာ သုည သို့မဟုတ် သုညအောက် လျော့နည်းသွားခဲ့ပြီး မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသားများမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိလာသူများထက် မိမိတို့၏အိမ် ဖြစ်သောနိုင်ငံသို့ ပြန်သွားသူများက ပိုများသောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name="Pew Mexican Immigration" /> ထို့အတွက်ကြောင့် စပိန်အနွယ်ဝင် နိုင်ငံသားများသည် ယခင် ခန့်မှန်းခဲ့သော ၂၀၅၀ ခုနှစ် မဟုတ်ဘဲ ၂၀၆၀ ခုနှစ် မှသာ လူဦးရေ၏ ၄၉% ကို ကိုယ်စားပြုမည် ဖြစ်ပြီး ပြည်တွင်း မွေးဖွားမှုနှုန်းကြောင့်လည်း ပါဝင်သည်။ <ref name="Pew Mexican Immigration" /><ref name="Economist CA Hispanics">{{Cite news |date=June 20, 2015 |title=Latino mojo |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/news/united-states/21654583-latino-mojo}}</ref> ပြည်နယ်၏ လူဦးရေအတွင်း စာရွက်စာတမ်းမရှိသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများမှာ လတ်တလော နှစ်များတွင် သိသာစွာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ဥပဒေကို တင်းကျပ်စွာ ကိုင်တွယ်ခြင်း နှင့် အရည်အချင်းနိမ့်သော လုပ်သားများအတွက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း နည်းပါးလာမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |date=December 6, 2012 |title=Unauthorized Immigrants: 11.1 Million in 2011 |url=http://www.pewhispanic.org/2012/12/06/unauthorized-immigrants-11-1-million-in-2011/ |access-date=August 25, 2015 |website=Pew Research Center's Hispanic Trends Project}}</ref> အနောက်တောင်ပိုင်းတွင် မက္ကဆီကို နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ရန် ကြိုးစားသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို ဖမ်းဆီးမှုသည် ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၁.၁ သန်းမျှ ရှိရာမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ၃၆,၇၀၀ ဦး သို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ <ref name="BusinessWeek">[http://www.businessweek.com/articles/2012-05-03/californias-illegal-immigrant-shortage California's Illegal Immigrant Shortage], ''Bloomberg BusinessWeek'', May 3, 2012.</ref> ထိုသို့သော လတ်တလော အပြောင်းအလဲများ ရှိသော်လည်း တရားမဝင်သော နိုင်ငံခြားသားများမှာ ပြည်နယ်လူဦးရေ၏ ၇.၃ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရှိ ပြည်နယ်များ အတွင်း တတိယမြောက် အများဆုံး ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ကာ <ref>{{Cite news |last=Slevin |first=Peter |date=April 30, 2010 |title=New Arizona law puts police in 'tenuous' spot |pages=A4 |newspaper=The Washington Post |location=Washington, DC |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2010/04/29/GR2010042904397.html}}</ref><ref group="note">Behind Nevada and Arizona.</ref> စုစုပေါင်း လူပေါင်း ၂.၆ သန်း ခန့် ရှိသည်။ <ref name="SDUT19042011">{{Cite news |last=Michael Gardner |date=April 19, 2011 |title=Cutting services to illegal immigrants isn't easy |work=The San Diego Union-Tribune |url=http://www.sandiegouniontribune.com/sdut-cutting-services-to-illegal-immigrants-isnt-easy-2011apr19-htmlstory.html |access-date=August 8, 2017}}</ref> အထူးသဖြင့် တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများသည် လော့အိန်ဂျယ်လိစ်၊ မွန်တာရေး၊ ဆန်ဘနီတို ၊ အင်ပီရီယယ် နှင့် နာပါကောင်တီများတွင် စုစည်းနေကြပြီး ထိုအထဲမှာ နောက်ဆုံး ကောင်တီ ၄ ခုမှာ အလုပ်ကြမ်းသမားကို အားထားရေသော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းများ သိသာစွာ ရှိသော ကောင်တီများ ဖြစ်သည်။<ref name="PPIC2011II">{{Cite web |last1=Johnson |first1=Hans |last2=Hill |first2=Laura |date=July 2011 |title=Illegal Immigration |url=http://www.ppic.org/content/pubs/atissue/AI_711HJAI.pdf |access-date=January 15, 2013 |website=Publications |publisher=Public Policy Institute of California}}</ref> တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ၏ တစ်ဝက်ကျော်မှာ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံမှ လာရောက်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်နှင့် အချို့သော ကယ်လီဖိုးနီးယား မြို့တော်များ ဖြစ်သော လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်၊ အုတ်ကလန်း နှင့် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုတို့သည် တရားမဝင်နေထိုင်သူများအတွက် ဘေးမဲ့ပေးထားသော ပေါ်လစီများကို ကျင့်သုံးကြသည်။ <ref>{{Cite web |title=Cities, States Resist—and Assist—Immigration Crackdown in New Ways |url=https://pew.org/2O8sa9I |website=pew.org}}</ref> ===လူမျိုးများ=== {| class="wikitable sortable collapsible"; text-align:right; font-size:80%;" |+ style="font-size:120%" |၂၀၂၀ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်း အရ လူမျိုးနှင့် လူမျိုးစု စုပေါင်းနေထိုင်မှု |- ! လူမျိုးနှင့် လူမျိုးစု<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/library/visualizations/interactive/race-and-ethnicity-in-the-united-state-2010-and-2020-census.html |title=Race and Ethnicity in the United States: 2010 Census and 2020 Census |author=<!--Not stated--> |date=August 12, 2021 |website=census.gov |publisher=United States Census Bureau |access-date=September 26, 2021}}</ref> ! colspan="2" data-sort-type=number |သီးသန့် ! colspan="2" data-sort-type=number |စုစုပေါင်း |- | စပိန်အနွယ်ဝင် သို့မဟုတ် လာတီနို <ref group="note">Persons of Hispanic or Latino origin are not distinguished between total and partial ancestry.</ref> |align=right| {{bartable}} |align=right| {{bartable|၃၉.၄|%|2||background:green}} |- | အဖြူ (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၃၄.၇|%|2||background:gray}} |align=right| {{bartable|၃၈.၃|%|2||background:gray}} |- | အာရှသား (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၁၅.၁|%|2||background:purple}} |align=right| {{bartable|၁၇.၀|%|2||background:purple}} |- | အာဖရိက အမေရိကန် (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၅.၄|%|2||background:mediumblue}} |align=right| {{bartable|၆.၄|%|2||background:mediumblue}} |- | ရှေးဦးနေ အမေရိကန် (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၀.၄|%|2||background:gold}} |align=right| {{bartable|၁.၃|%|2||background:gold}} |- | ပစိဖိတ်ကျွန်းသား (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၀.၃|%|2||background:pink}} |align=right| {{bartable|၀.၇|%|2||background:pink}} |- | အခြား (စပိန်အနွယ်မဟုတ်သူ) |align=right| {{bartable|၀.၆|%|2||background:brown}} |align=right| {{bartable|၁.၃|%|2||background:brown}} |} {|class="wikitable sortable mw-collapsible" style="font-size: 90%;" |+ ကယ်လီဖိုးနီးယား၏ သမိုင်းအရ လူမျိုးများအလိုက် လူဦးရေပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ |- ! လူမျိုးအချိုးအစား !! ၁၉၇၀<ref name="census" /> !! ၁၉၉၀<ref name="census">{{Cite web |last1=Campbell Gibson |last2=Kay Jung |date=September 2002 |title=Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States |url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080725044857/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html |archive-date=July 25, 2008 |access-date=December 27, 2014 |website=Population Division |publisher=United States Census Bureau}}</ref>!! ၂၀၀၀<ref>{{Cite web |last=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=August 2002 |title=California: 2000 |url=https://www.census.gov/prod/2002pubs/c2kprof00-ca.pdf |access-date=December 27, 2014 |website=Census 2000 Profile |publisher=United States Census Bureau}}</ref>!! ၂၀၁၀<ref>{{Cite web |last=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=2010 |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2010 |url=http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/SF1DP1/0400000US06 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20141227223817/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/SF1DP1/0400000US06 |archive-date=December 27, 2014 |access-date=December 27, 2014 |website=2010 Census Summary File 1 |publisher=United States Census Bureau |accessdate=9 July 2022 |archivedate=27 December 2014 |archiveurl=https://archive.today/20141227223817/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/SF1DP1/0400000US06 }}</ref> |- | လူဖြူ || ၈၉.၀% || ၆၉.၀% || ၅၉.၅% || ၅၇.၆% |- | အာရှသား ||၂.၈% || ၉.၆% ||၁၀.၉% ||၁၃.၀% |- | လူမည်း || ၇.၀% || ၇.၄% || ၆.၇% ||၆.၂% |- | ဒေသရင်းလူမျိုး || ၀.၅% || ၀.၈% || ၁.၀% ||၁.၀% |- | ဒေသရင်း ဟာဝိုင်အီကျွန်းသား နှင့်{{break}}ပစိဖိတ်ကျွန်းသား ||– ||– ||၀.၃% ||၀.၄% |- | အခြားလူမျိုးများ||၀.၇% || ၁၃.၂% ||၁၆.၈% ||၁၇.၀% |- | လူမျိုးနှစ်ခု သို့ နှစ်ခုထက်ပိုသော ကပြား ||– ||– ||၄.၈% ||၄.၉% |} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု လူဦးရေစာရင်း ဗျူရို၏ အဆိုအရ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် (တစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ်ပေါင်းစပ်၍)<ref name="2018CensusDemo">[https://www.census.gov/quickfacts/table/RHI125215/06 2018 U.S. Census QuickFacts], United States Census Bureau, 2018.</ref> လူဖြူ ၇၂.၁% (စပိန်လူဖြူ အပါအဝင်) ၊ စပိန်အနွယ်မဟုတ်သော လူဖြူ ၃၆.၈% ၊ အာရှသား ၁၅.၃% ၊ လူမည်း သို့မဟုတ် အာဖရိကန် အမေရိကန် ၆.၅% ၊ ရှေးဦးနေ အမေရိကန်နှင့် ရှေးဦးနေ အလက်စကာများ ၁.၆% ၊ ရှေဦးနေ ဟာဝိုင်ယီကျွန်းသား သို့မဟုတ် ပစိဖိတ်ကျွန်းသား ၀.၅% ၊ လူမျိုးနှစ်မျိုး သို့မဟုတ် နှစ်မျိုးထက်ပိုသူ ၃.၉% နေထိုင်ကြသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် လူမျိုးအရ လူဦးရေတွင် စပိန်မဟုတ်သူ လူမျိုး (မည်သည့်လူမျိုးမဆို) ၆၀.၇% နှင့် စပိန် သို့မဟုတ် လာတီနို (မည်သည့်လူမျိုးမဆို) ၃၉.၃% ရှိသည်။ စပိန်လူမျိုးများသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် အကြီးဆုံးသော လူမျိုးစုများ ဖြစ်သည်။ <ref name=2018CensusDemo/> စပိန်မဟုတ်သူ လူဖြူများမှာ ပြည်နယ်လူဦးရေ၏ ၃၆.၈% ရှိသည်။<ref name=2018CensusDemo/> "ကယ်လီဖိုနီယို" ဟု ခေါ်ဆိုကြသူများမှာ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရှေးဦးနေ စပိန်လူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် စပိန်စကားပြောသော အသိုင်းအဝိုင်းအဖြစ် ၁၅၄၂ ခုနှစ်ကတည်းက ရှိနေကြပြီး မက္ကဆီကန် အမေရိကန်/ချီကာနိုများ၊ ခရီယိုလို စပိန်များနှင့် မက်စတီဇို လူမျိုးရင်းများ ပါဝင်သည်။<ref>as quoted in Clark, Donald T. (2008). ''Santa Cruz County Place Names'' p.442, Scotts Valley, California, Kestrel Press.</ref> ===ဘာသာစကားများ=== ==ယဉ်ကျေးမှု== ===အများပြည်သူသုံး မီဒီယာနှင့် ဖျော်ဖြေရေးလုပ်ငန်း=== ===ဘာသာရေး=== ===အားကစား=== ===ပညာရေး=== ===အမြွှာဒေသများ=== ==စီးပွားရေး== ===ပြည်နယ်၏ ဘဏ္ဍာရေး=== ==အခြေခံအဆောက်အအုံ== ==အစိုးရနှင့်နိုင်ငံရေး== == ကိုးကား == {{reflist}} {{အမေရိကန် ပြည်နယ်များ}} [[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်များ]] [[ကဏ္ဍ:ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] s5wex7xo6x1y7wfnj3aq2iplhc8ab17 0 12798 881220 880834 2025-07-10T07:02:36Z EricOng77 132463 881220 wikitext text/x-wiki {{Infobox Ethnic group | group = ဂုံရှမ်း | image = | population = ၁၃၈,၀၀၀<ref name="Joshua">{{cite web |url= http://joshuaproject.net/people_groups/12111 |title= Tai Khun |author= |date= |work= Joshua Project |publisher= |accessdate= ၃၀ ဧပြီ ၂၀၁၅}}</ref> | region1 = {{flagicon|Myanmar}} [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | pop1 = ၁၃၀,၀၀၀ ခန့် | region2 = {{flagicon|China}} [[တရုတ်နိုင်ငံ]] | pop2 = ၁၀,၀၀၀ ခန့် | region3 = {{flagicon|Thailand}} [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] | pop3 = ၆,၈၀၀ ခန့် | region4 = {{flagicon|Laos}} [[လာအိုနိုင်ငံ]] | pop4 = ၈၀၀ ခန့် | languages = [[ဂုံဘာသာစကား|ဂုံရှမ်း]]၊ [[မြောက်ပိုင်းထိုင်းဘာသာစကား|တိုင်ယွမ်]]၊ [[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]၊ [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] | religions = [[ထေရဝါဒ]][[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] }} '''ဂုံလူမျိုး''' (သို့မဟုတ်) '''ဂုံရှမ်းလူမျိုး''' (ဂုံရှမ်း: '''{{Script|Lana|ᨴᩱ᩠ᨿᨡᩨ᩠ᨶ}}''', {{IPA|lang=kkh|/taj˧˧.kʰɯːn˧˨˥/}}; {{lang-shn|တႆးၶိုၼ်}} {{lang-th|ไทเขิน}}; {{lang-en|Tai khun}})သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဂုံလူမျိုးကို ခွန်ဟုလည်း ရေးကြ၏။ ထို့ပြင် တိုင်းခင် လူမျိုးများဟုလည်း ခေါ်သည်။ ဂုံလူမျိုးတို့မှာ [[တိုင်လူမျိုး|တိုင်]]မျိုးနွယ်ဝင်များ ဖြစ်သည်။ [[File:Tai khun tribe from a Burmese handpainted color manuscript.jpg|thumb|ဂုံရှမ်းလူမျိုး]] == ဂုံရှမ်းလူမျိုး == [[တိုင်းလူမျိုး|တိုင်လူမျိုး]]များသည် ဗုဒ္ဓမပွင့်မှီ ဘီစီ-၂၁၆ ခန့်တွင် တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းမှ [[အရှေ့တောင်အာရှ ကျွန်းဆွယ်ဒေသ|အရှေ့တောင်အာရှဒေသ]] သို့ လမ်းကြောင်း ၃ ကြောင်းခွဲ၍ ဆင်းသက်လာကြရာ ဂုံရှမ်းလူမျိုးများသည် [[မဲခေါင်မြစ်]]ကြောင်းအတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ဝင်ရောက်လာခဲ့၏။ ထိုလူမျိုးများတွင် ထိုင်းနှင့်ရှမ်းဟူ၍ လူမျိုး ၂ စု ကွဲလေသည်။ ထို့ပြင် တဖန်ဒေသကို လိုက်၍ ရှမ်းတို့ကို သုံးမျိုးခွဲနိုင်သေးသည်။ ယင်းတို့မှာ မြောက်ပိုင်းရှမ်း၊ အလယ်ပိုင်းရှမ်းနှင့် တောင်ပိုင်းရှမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ရှေးမြန်မာမင်းတို့ အခေါ်အရ အနောက်ရှမ်း၊ မြောက်ရှမ်းနှင့် အရှေ့ပိုင်းရှမ်းတို့ ဖြစ်သည်။ ထိုရှမ်း ၃ မျိုးတွင် အလယ်ရှမ်း သို့မဟုတ် အရှေ့ရှမ်းလူမျိုးတွင် [[ဂုံရှမ်း|ဂုံ]]၊[[ယွမ်လူမျိုး|ယွန်း]]နှင့်[[လူးလူမျိုး|လူး]] လူမျိုးတို့ ပါဝင်လေသည်။အရှေ့ပိုင်းရှမ်းသည် ထိုင်းအုပ်စုတွင်ပါဝင်ပြီး မိုင်းမောလုံ ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ကွဲပြား ကာ [[လန်န (နိုင်ငံတော်)|လန်နာ]]ယဉ်ကျေးမှု ဝန်းအတွင်းတွင်ရှိသည်။ မဲခေါင်မြစ်အတိုင်း စုန်ဆင်းလာခဲ့သော ယွန်းရှမ်းများသည် ၁၂ ရာစုအတွင်း ကျိုင်းဆဲင်း၊ ကျိုင်းရိုင်း၊ ကျိုင်းမိုင် တို့ကို ဗဟိုပြုပြီး [[လန်န (နိုင်ငံတော်)|လန်နာနိုင်ငံတော်]]ကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။အေဒီ ၁၂၄၃ တွင် ယွန်းရှမ်းတို့သည် ကျိုင်းတုံလွင်ပြင်ကို သိမ်းပိုက်ပြီး ခေမာရဋ္ဌခေါ် ကျိုင်းတုံမြို့ ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။[[ကျိုင်းတုံ]]ဒေသ နမ့်ခင်ချောင်းဘေးတွင် နေထိုင်ကြသော သျှမ်းများဖြစ်သည်နှင့်အညီ နမ့်ခင်ချောင်းကို အစွဲပြု၍ တိုင်းခင် (ခ) ဂုံသျှမ်း ဟုခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ ဂုံသျှမ်းလူမျိုးများသည် ရှမ်းကိုးပြည်ဝင် ကျိုင်းတုံမြို့တွင် နေထိုင်လျက် ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် လူးလူမျိုးတို့ အနေများလေသည်။ ရှေးအခါက ဂုံလူမျိုးတို့နေထိုင်ရာ ကျိုင်းတုံမြို့နယ်ကို စန္ဒာရကွမ်း၊ ခေမာရဋ္ဌ၊တုံဂပူရိ စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ခေါ်ဝေါ်ကြပြီး ခေမာရဋ္ဌတိုင်း၊ ဂုံပြည်ဟုလည်း ရေးသားလေသည်။ ကဝိလက္ခဏာသတ်ပုံကျမ်းတွင် "''ကျိုင်းတောင်းကျိုင်းတုံ၊ မြို့မိုင်းလုံ၊ မော်တုံသျှမ်းတို့ကျေး' ဟူ၍လည်းကောင်း 'ကချင်နှင့် ဂုံ၊ ပြူနှင့်မြုံ၊ သထုံသည်ကဝေး"'' ဟူ၍ ၎င်းကျိုင်းတုံနှင့် ဂုံတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ခေမာရဋ္ဌ ဟူ၍လည်း အမည်ရသော ကျိုင်းတုံမြို့သည် ဂုံရှမ်းစော်ဘွား အဆက်ဆက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ဂုံရှမ်းတို့၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။ == ဂုံစာပေ == ကောဇာသက္ကရာဇ် ၆၀၅ အေဒီ-၁၂၄၃ မှစ၍ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၄ ခုနှစ် အေဒီ-၁၉၆၂ အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော စော်ဘွားဦးရေမှာ စုစုပေါင်း (၄၉)ပါးရှိသည်။ ဂုံသျှမ်း စာပေ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ရှေးယခင်ကပင် ရှိခဲ့သည်။ ဂုံသျှမ်း စာပေများသည် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယပြည်]]သုံး [[ဗြဟ္မီ အရေးအသား|ဗြဟ္မီ]]နှင့် [[သင်္သကရိုက်ဘာသာစကား|သင်္သကရိုက်]] အက္ခရာတို့မှ တဆင့် ပလ္လဝအက္ခရာအဖြစ်အသုံးပြုပြီး [[ခမာလူမျိုး]]များမှ တဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၊လာအိုနိုင်ငံ၊[[ဇင်းမယ်]]([[ချင်းမိုင်မြို့|ချင်းမိုင်]])၊ကျိုင်းတုံနယ် များအထိအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုမှတဆင့် [[စစ်ဆောင်ပန္နား|ဆစ်ဆောင်ပန်နား]] ([[လူးတဆယ့်နှစ်ပန္နား|လူးတစ်ဆယ့်နှစ်ပန္နား]])ဒေသများ အထိ အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ဂုံလူမျိုးတို့၏ ဘာသာစကားမှာ တောင်ပိုင်း ထိုင်းဘာသာ စကားတွင် ပါဝင်သည်ဟု ဆို၏။ ရှမ်းစာပေအက္ခရာ အရေးအသား ၆ မျိုးရှိ၏။ ယင်းတို့တွင် လူးနှင့်ဂုံ တို့၏ စာပေအရေးအသားကို ခွဲခြား ထားလေသည်။ ထို့ကြောင့် စာပေအရေးအသားတွင် လူးနှင့် ဂုံကို မတူဟု ဆိုနိုင်သော်လည်း မျိုးရိုးနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများမှာ များစွာခြားနားခြင်း မရှိလှဟု သိရသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဝနယ် [[ဟိုပန်]]၊[[ကွမ်းလုံမြို့|ကွမ်းလုံ]]၊[[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]] နှင့် [[နမ့်ဆန်မြို့|နမ့်ဆန်]] တို့တွင် လည်း ထိုစာပေ သုံးစွဲမှုကို တွေ့ရသည်။ == ဂုံယဉ်ကျေးမှု == ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူးနှင့် ဂုံလူမျိုး စုစုပေါင်း ၁၆၂၂၇ ရှိသည်။ ၁၉၃၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်း၌မူ ၂၂၅၈၉၄ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ဂုံရှမ်းလူမျိုးများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြ၏။ ဝတ်စား ပုံမှာရှမ်းလူမျိုးများ၏ အဆင်တန်ဆာများဖြစ်သော ရှမ်းအင်္ကျီ၊ ဘောင်းဘီနှင့် ခေါင်းပေါင်းကြီးများကို ယောက်ျား များက ဝတ်ဆင်ကြ၏။ မိန်းမများကမူ လက်ကောက်ဝတ် ကျပ်သော ရင်သိုင်းအင်္ကျီလက်ရှည်ကိုဝတ်၍ ပိုးစခေါင်းပေါင်းများကို ပေါင်းတတ်သည်။ ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီးဆံထုံးများကို အဓိကအနေဖြင့် ဦးထိပ်တွင် ထုံးလေ့ရှိသလို နောက်တွဲလည်းထုံးလေ့ရှိသည်။ ဆံထုံးကို ရွှေငွေဆံထိုးများဖြင့် အလှဆင်ကြသလို မူပိုင်ဟန်နှင့် ကိုယ်တိုင်တီထွင်ကြသော ပန်းကနုတ် ပုံစံဆံထိုးကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။ ကျောက်အနေဖြင့် အဖြူ အနီကို အဓိက အသုံးပြုကြပြီး ပုလဲမှာ ဒေသထွက်မဟုတ်သဖြင့် အသုံးပြုမှုနည်းပါးသည်။ ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီး ခေါင်းပေါင်းအုပ်ပေါင်းပုံစံနှင့် ပေါင်းကြသည့် ဂုံရှမ်းအမျိုးသမီးခေါင်းပေါင်းမှာ ပိုးစကို အထပ်ထပ်ရစ်ပြီး ခပ်ပြားပြားအလွှာအထပ်ပုံစံဖော်သည်။ ညာဖက်မှ ဘယ်ဖက်သို့ရစ်ပြီးအဆုံးသတ်အနေဖြင့် အရှေ့နဖူးဘက်တွင် ခပ်စောင်းစောင်းပတ်သည်။ ယင်းနောက် ဘယ်ဖက်ထိပ်အပေါ်မှအနားစကို အဆုံးသတ်သည်။ အထည်စနှင့် အရောင်မှာ ရှေးခေတ်က ပိုးစစ်စစ်ကို အသုံးပြုကြသသည်။ ရှေးယခင်က ပိုးအစစ်များသည် အရောင်နုများ ဖြစ်သဖြင့် ပန်းဝါနု လိမ္မော်ရောင်နုများကို သုံးလေ့ရှိသည်။ အရောင်ရင့်ရင့်လုံးဝမသုံးသလို အနီရောင်ကိုလည်း လုံးဝရှောင်သည်။ အနီရောင်မှာ ရှေးယခင်က အာဏာရပါးကွက် သူသတ်များသာ အသုံးပြုခဲ့သည် ။ကျေးလက်နေ အမျိုးသမီးများသည် [[ရှမ်းလူမျိုး|တိုင်းလုံ (ရှမ်းကြီး)]]ပုံစံ ပေါင်းလေ့ရှိကြသည်။ ဂုံလူမျိုးတို့၏ နေအိမ်မှာ အထူးသဖြင့် အုတ်ကြွပ်မိုးနှင့် အုတ်အင်္ဂတေအကာအရံဖြင့် ဆောက်လုပ် သောအိမ်များ ဖြစ်သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၃)</ref> ==ရိုးရာဓလေ့== [[File:Hkun.jpg|thumb|နန္ဒဘေရီမင်္ဂလာစည်တော်ပို့ခြင်း]] သင်္ကြန်အခါကျိုင်းတုံမြို့တွင် နန္ဒဘေရီ မင်္ဂလာစည်တော်ပို့ခြင်းသည်ထင်ရှားသောဂုံယဉ်ကျေးမှုဖြစ်သည်။ ပြည်သူလူထုက တပျော်တပါး လိုက်ပါပို့ဆောင် ပြီး လမ်းခရီးတွင်လည်း ရေပက်ကစားသူများနှင့် စည်ကားလှပါသည်။ နမ့်ခင်ချောင်း လောင့်ကုတ်သို့ ရောက်သောအခါ မင်္ဂလာသုတ် ရွတ်ဆိုပြီး ရွံ့ ဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖားရုပ်သင်္ကြန်မင်း ရုပ်တုတို့ကို ချောင်းထဲသို့ မျှောချလိုက်ပါသည်။ မင်္ဂလာစည်တော်တီး အဖွဲ့သည် လာလမ်းအတိုင်း မြို့ထဲသို့ ဝင်ကာ မြို့လယ်ရှိ ဗောဓိပင်ကြီး၌ ခေတ္တ ရပ်နားပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဆွမ်တောင်း ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှ ရဟန်းတော် ၄ ပါး က အသင့်ပြင်ဆင်ထား သောပရိတ်ရေများဖြင့် ပက်ဖျန်းပြီး အခမ်းအနားကို ရုပ်သိမ်းလိုက်သည်။ သို့ဖြင့် ကျိုင်းတုံမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကို ယနေ့အထိကျင်းပဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာပြည် လူမျိုးများ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံလူမျိုးများ]] 507pmydkcxf6x10qgckctph01gety0j 0 13963 881218 880475 2025-07-10T06:50:14Z Salai Rungtoi 22844 881218 wikitext text/x-wiki {{လတိုင်း၏အရေးပါသောဖြစ်ရပ်များ(၂၀၁၁)}} {{Year nav}} {{Year article header|2011}} == ဇန်နဝါရီလ == * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - ** အွန်လိုင်းတွင် [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာစာ]]ကို [[ယူနီကုဒ်|ယူနီကုဒ်စနစ်]] ပြောင်းလဲအသုံးပြုလာကြသည်။ ** ငါးသိန်းတန် CDMA-450/800MHz ဖုန်းကြိုတင် ငွေဖြည့်ကတ်များ၊ အမျိုးအစားမခွဲထုတ်။ ** [[ပြေတီဦး]]နှင့် [[အိန္ဒြာကျော်ဇင်]] လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲကို (၆)ပွဲ စတင်ကျင်းပ။ ** [[နေတိုး (ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်)|နေတိုး]]ကိုယ်တိုင်ရေး "စေ့ထားသော တံခါးများ"အမည်ရှိ စာအုပ်ထွက်။ * ၈ - ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ** [[ရတနာပုံ ဆိုက်ဘ်ဘာစီးတီး]]၌ နဝမအကြိမ်မြောက် မြန်မာအိုင်စီတီ ပြပွဲကျင်းပ။ ** အင်တာနက် အသုံးပြုနိုင်မည့် McWill အမည်ရှိ 3.5G မိုဘိုင်း ဖုန်းလိုင်းသစ် စတင်ရောင်းချ * [[၁၁ ဇန်နဝါရီ]] - ** စာရေးဆရာ၊ ရုပ်ရှင်ဒါရိုက်တာ အကယ်ဒမီ [[မောင်ဝဏ္ဏ]] ကွယ်လွန်။ ** ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် အကယ်ဒမီ [[ထက်ထက်မိုးဦး]]သည် စစ်လွန်းဝတီထက် ခေါ် သမီးရတနာ ဖွားမြင်။ ** နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးသိန်းစိန်သည် ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီးရှိ အမှတ် (၅) ဓာတ်မြဩေဇာစက်ရုံ (ပုသိမ်) ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားနှင့် ပုသိမ်- မုံရွာ ကတ္တရာလမ်းမကြီးဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ချီးမြှင့်သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်နယ်]] (တောင်ပိုင်း) အက်စ်အက်စ်အေ-အက်စ် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-တောင်ပိုင်း|SSA-S]] (ဝမ်သိန်း)အဖွဲ့မှ လက်နက်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး လဲလှယ်ဝင်ရောက်ခြင်း အခမ်းအနားကို [[လွိုင်လင်မြို့]] အားကစားကွင်း၌ ကျင်းပသည်။ ::*အာဖဂန်နစ္စတန်ပြန်လည် တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ အမေရိကန်အထူးစစ်ဆေးရေးမှူးချုပ် အာနိုးဖီးစ်သည် ရာထူးမှနုတ်ထွက်သွားကြောင်း အမေရိကန်သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်က ကြေညာသည်။ (၁၂) ရက်။ ::* မြန်မာနိုင်ငံအင်ဂျင်နီယာအသင်း အာဆီယံအင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ ဘွဲ့တံဆိပ်များပေးအပ်ပွဲ၊ နှစ်ပတ်လည်အသင်းသားစုံညီ ညီလာခံနှင့် အလှူရှင်များအား ဂုဏ်ပြုလွှာပေးအပ်ပွဲအခမ်းအနားကို မြန်မာနိုင်ငံအင်ဂျင်နီယာအသင်း Function Hall၌ ကျင်းပရာ နိုင်ငံတော် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးသိန်းစိန် တက်ရောက်ချီးမြှင့်ပြီး အမှာစကား ပြောကြားသည်။ (၁၈) ရက်။ ::* တရုတ်သမ္မတဟူကျင်ထောင်းသည် နိုင်ငံတော်ခရီးစဉ်အဖြစ် အမေရိကန်နိုင်ငံ ဝါရှင်တန်မြို့သို့ရောက်ရှိပြီး ထိုနေ့ညတွင် အိမ်ဖြူတော်သို့ သွားရောက်၍ သမ္မတဘားရက်အိုဘားမားနှင့်အတူ ညစာသုံးဆောင်သည်။ (၂၁) ရက်။ ::* အမေရိကန်နိုင်ငံက သတင်းဆက်သွယ်ရေး ဂြိုဟ်တုတစ်လုံးကို သယ်ဆောင်သည့် အကြီးဆုံးဒုံးပျံ ဒဲလ်တာ-၄ ဟဲဗီးကို ကယ်လီဖိုး နီးယားပြည်နယ် ဗန်ဒင်ဘတ်လေတပ်စခန်းမှ လွှတ်တင်သည်။ (၂၂) ရက်။ ::*မြန်မာနိုင်ငံက ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ကြီးမှူးကျင်းပသည့် (၁၃)ကြိမ်မြောက် ဘင်းမ်စတက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဆင့်အစည်းအဝေးနှင့် (၁၅)ကြိမ်မြောက် ဘင်းမ်စတက် အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများ အစည်းအဝေး ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားကို နေပြည်တော်ရှိ မြန်မာအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်းဗဟိုဌာန (MICC)၌ ကျင်းပရာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးသိန်းစိန်တက်ရောက်၍ အဖွင့်အမှာစကားပြောကြားသည်။ (၂၃) ရက်။ ::* ၂၀၀၉ ခုနှစ်အတွက် မြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု(အကယ်ဒမီ) ချီးမြှင့်ပွဲအား နေပြည်တော်မြို့တော်ခန်းမရှိ လေဟာပြင်ကဇာတ်ရုံတွင် ကျင်းပ။ ::* [[နေတိုး (ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်)|နေတိုး]]၊ [[စိုးပြည့်သဇင်]] အကယ်ဒမီရ။ (၂၄) ရက်။ ::* ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ရူပဗေဒဌာနမှူးဟောင်း ပါမောက္ခ [[စိန်ထွန်း၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာစိန်ထွန်း]]အသက် (၇၁) နှစ် ကွယ်လွန်သည်။ (၂၅) ရက်။ ::* အီဂျစ် လူထုဆန္ဒပြပွဲ စတင်ဖြစ်ပွား။ (၂၆) ရက်။ ::* စာရေးဆရာ ဦးသိန်းဟန် ([[ဇော်ဂျီ၊ စာရေးဆရာ|ဆရာ ဇော်ဂျီ]])၏ဇနီး [[စော၊ ကြီးကြီး (စာရေးဆရာမ)|ကြီးကြီးစော (ခ) ဒေါ်စောရင်]] အသက် (၁၀၅) နှစ် ကွယ်လွန်သည်။ (၃၀) ရက်။ ::* ::* NLD ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် [www.nldburma.org|www.nldburma.org ]ကို အင်္ဂလိပ်၊ မြန်မာ နှစ်ဘာသာ အင်တာနက်တွင် စတင်။ * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - နေပြည်တော်၌ နံနက်(၈: ၅၅)နာရီတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နှစ်ပေါင်း(၂၀)အတွင်း [[ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော် ညီလာခံ]] စတင်ကျင်းပသည်။ == ဖေဖော်ဝါရီလ == * [[၄ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[၂၀၁၁ မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတရွေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်း]]: ဦး[[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|သိန်းစိန်]]အား [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်သည်။ * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နေပြည်တော်မြို့]]တွင် တည်ရှိသော [[ဆာဖာရီဥယျာဉ်(နေပြည်တော်)]]ကို စတင်ဖွင့်။ * [[၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ဂျီအက်စ်အမ်|GSM]] ငါးသိန်းတန် မိုဘိုင်းဖုန်း ရန်ကုန်နှင့် နေပြည်တော် ဆက်သွယ်ရေးမှ စတင်ရောင်းချ။ (၁၉-၂၀) ရက်။ ::* ဒုတိယအကြိမ် [[ဘားကမ့်ရန်ကုန်|ရန်ကုန်ဘားကမ့်]]ကို လှိုင်မြို့နယ်ရှိ မြန်မာအင်ဖိုတက်ခ်ျတွင် ကျင်းပ။ == မတ်လ == (၅) ရက်။ ::* ရန်ကုန်မြို့ ပြည်သူ့ရင်ပြင်နှင့် ပြည်သူ့ဥယျာဉ်အတွင်းရှိ [[သဘာဝကမ္ဘာ ခေတ်မီကစားကွင်း]]ကို စတင်ဖွင့်လှစ်။ (၁၀) ရက်။ ::* ဂျပန်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း Honshu ဒေသမှ စတင်ခဲ့သော မြေ[[ငလျင်]]သည် ၆.၃ Magnitude နှုန်းဖြင့် လှုတ်ခတ်ခဲ့။ ::* ဂျပန်နိုင်ငံ Sendai-shi ဒေသကို ဗဟိုပြုပြီး ၇.၂ Magnitude ငလျင်ကြီးတိုးမြှင့် လှုတ်ခတ်ခဲ့။ (၁၁) ရက်။ ::* ထပ်မံလှုတ်ခတ်လာသော [[၂၀၁၁ ဆန်ဒိုင် ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]]၏ ပြင်းအားမှာ ၈.၉ Magnitude အဆင့်ဖြစ်ပြီး၊ [[ဆူနာမီ]]အသွင်ပြောင်းကာ ရေမျက်နှာပြင် ၃၀.၃ ပေ အမြင့် အထိ တက်ခဲ့သည်။ (၁၄) ရက်၊ မနက် ၄:၃၀ ::* ဂျပန်နိုင်ငံ တိုကျိုမြို့၏ အရှေ့မြောက်ဘက် မိုင် ၂၅၀ တွင်တည်ရှိသော Fukumi [[နျူကလီးယား]]စက်ရုံ ပေါက်ကွဲ။ (၁၅) ရက်၊ ::* မြန်မာ[[ဘောလုံးအကယ်ဒမီ (မန္တလေး)]] ဖွင့်လှစ်။ * [[၂၄ မတ်]] - [[၂၀၁၁ မြန်မာ ငလျင်]]: [[မြန်မာနိုင်ငံ]] [[ရှမ်းပြည်နယ်]]အရှေ့ပိုင်း လွိုင်မွေမြို့အနီးကို ဗဟိုပြုကာ ငလျင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ ယင်းငလျင်၏ပြင်းအားမှာ ရစ်ခ်ျတာစကေး ၆.၈ ဖြစ်သည်။ * [[၃၀ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ|နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ]]က ကျင့်သုံးလျက် ရှိသည့် ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားစီရင်ရေး ဆိုင်ရာများကို [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]သို့ လွှဲပြောင်းပေးလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့။ နိုင်ငံတော်သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံထားရသူ ဦးသိန်းစိန်သည် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်နာယက ရှေ့မှောက်၌ နိုင်ငံတော်သမ္မတအဖြစ် ကတိသစ္စာပြုပြီး ပထမအကြိမ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ပုံမှန်အစည်းအဝေးတွင် မိန့်ခွန်းပြောကြားသည်။ == ဧပြီလ == (၁) ရက် - ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့သည် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်း၌ ကတိသစ္စာပြုပြီး စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ (၇) ရက်။ ::* ဂျပန်ငလျင် လှုပ်သည်။ ထိုငလျင်ဖြစ်ရပ်ကို [[၂၀၁၁ ဆန်ဒိုင် ငလျင်နှင့် ဆူနာမီ]] ဟုလည်းခေါ်ကြသည်။ (၉) ရက်။ ::* စာရေးဆရာ[[ပါရဂူ]] ရန်ကုန်မြို့တွင် နှလုံးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ (၂၂) ရက်။ ::* အစိုးရရုံးများတွင် ချိပ်ဆွဲထားသော [[သန်းရွှေ၊ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ]]၏ ဓာတ်ပုံများ စတင်ဖြုတ်ပစ်သည်။ == မေလ == (၁၁) ရက်။ ::* စာရေးဆရာ[[နတ်နွယ်]] ရန်ကုန်မြို့၊ ဒဂုံမြို့သစ်မြောက်ပိုင်း၊ ၄၈-ရပ်ကွက်၊ မဟာဆွေလမ်း နေအိမ်တွင် လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ == ဇွန်လ == (၄) ရက်။ ::* ၂၀၁၀ - ၂၀၁၁ ပညာ သင်နှစ်၏ အခြေခံ ပညာ တက္ကသိုလ် ဝင်တန်း အောင် စာရင်းများ ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ထွက်ရှိ ခဲ့ရာ နှစ်သုံးဆယ် ဝန်းကျင် အတွင်း စနေနေ့ ထုတ်ပြန် ခြင်းမှာ ပထမ ဦးဆုံး အကြိမ် အဖြစ် ထုတ်ပြန် ကြေညာ ခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://myanmar-myanmar.net/index.php?option=com_content&view=article&id=24011:2011-06-06-08-06-28&catid=99:myanmar-education-news&Itemid=553 |accessdate=7 June 2011 |archivedate=11 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111062816/http://myanmar-myanmar.net/index.php?option=com_content&view=article&id=24011:2011-06-06-08-06-28&catid=99:myanmar-education-news&Itemid=553 }}</ref> (၅) ရက်။ ::* စာရေးဆရာ၊ သီချင်းရေးဆရာ [[မောင်သစ်မင်း]] သည် [[ဘန်ကောက်မြို့]]၊ဆီမီတာဝေ့ဆေးရုံကြီးတွင် အူမကြီးကင်ဆာရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ (၁၃) ရက်။ ::* ရုပ်ရှင် သရုပ်ဆောင် အကယ်ဒမီ [[နွဲ့နွဲ့မူ]] အစာအိမ် သွေးကြောပေါက်၍ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == ဇူလိုင်လ == (၇) ရက်။ ::* ခြောက်ထပ်ကြီးဘုရားတိုက်၊ [[သာသနာ့ဂုဏ်ရည် ဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တဇဝန]] သက်တော် (၇၃) နှစ်၊ ဝါတော် (၅၃) ဝါ၊ ပျံလွန်တော်မူခဲ့သည်။ (၂၀) ရက်။ ::* ကမ္ဘာကျော် ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် [[Apple Inc.|အက်ပဲကုမ္ပဏီ]]မှ [[Mac Osx lion|OSX Lion Opreating System]] ထွက်ရှိသည်။<ref>[http://www.apple.com/macosx/ macOS High Sierra - Apple<!-- Bot generated title -->]</ref> ::* [[မြန်မာဘာသာ]]အား အက်ပဲကုမ္ပဏီမှ တရားဝင် အမှတ်ပြု ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ <ref>[http://www.apple.com/macosx/whats-new/features.html#text macOS High Sierra - Apple<!-- Bot generated title -->]</ref> (၃၁) ရက်။ ::* [[ရာဟုလာ (ပန်းချီဆရာ)|ပန်းချီဆရာ ရာဟုလာ]] (ခ) ဦးအောင်မြင့် အသက် ၆၅ နှစ် လည်ချောင်းကင်ဆာရောဂါဖြင့် မင်းကွန်း၊ ဈေးဆိပ်ကျေးရွာ သူ၏နေအိမ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ == ဩဂုတ်လ == (၅) ရက်။ ::* မြန်မာ့ပန်းချီလောက၊ စာနယ်ဇင်းပန်းချီလောက၏ ထွန်းလင်းတောက်ပနေသော နေတစ်ဆင်းဖြစ်သူ [[မောင်မောင်သိုက် ပန်းချီဆရာ‎|ပန်းချီမောင်မောင်သိုက်]] အသက် (၆၆)နှစ် ကွယ်လွန်သည်။ ::* မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒ ပညာရှင် [[ထွန်းလွင်၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာထွန်းလွင်]]သည် ထွန်းလွင် ဖေါင်ဒေးရှင်း ထူထောင်။ (၁၄) ရက်။ ::* ဒဿနပညာရှင်၊ အငြိမ်းစားဒဿနိကဗေဒပါမောက္ခ [[နန္ဒာသိန်းဇံ]](မဟာသဒ္ဓမဇောတိကဓဇ) အသက် (၆၅)နှစ်သည် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်သည်။ [[File:ASSK-thein-sein1.jpg|thumb|]] (၁၉) ရက်။ ::* နိုင်ငံတော်သမ္မတ [[ဦးသိန်းစိန်]]နဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] တို့ [[နေပြည်တော်]]ရှိ [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|သမ္မတအိမ်တော်]]မှာ ပထမဆုံးအကြိမ်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>[http://www.bbc.co.uk/burmese/burma/2011/08/110819_asskts_meeting.shtml သမ္မတဦးသိန်းစိန် ဒေါ်စုနဲ့ တွေ့ဆုံ - BBC News မြန်မာ<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.thevoicemyanmar.com/index.php?option=com_content&view=article&id=554:2011-08-30-04-05-32&catid=35:perspective&Itemid=56 |accessdate=1 September 2011 |archivedate=6 October 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111006194831/http://thevoicemyanmar.com/index.php?option=com_content&view=article&id=554:2011-08-30-04-05-32&catid=35:perspective&Itemid=56 }}</ref> == စက်တင်ဘာလ == (၁၅) ရက်။ ::* ပထမဆုံးအကြိမ် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့]]ကို နေပြည်တော်တွင် ကျင်းပ။ (၃၀) ရက်။ ::* [[မြစ်ဆုံဆည်စီမံကိန်း]]အား ပြည်သူ့ သဘောထားအတိုင်း မိမိအစိုးရလက်ထက်တွင် ရပ်ဆိုင်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်း သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် လွှတ်တော်များသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ ။ == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* ကုလသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန် ချက်အရ ကမ္ဘာ့ လူဦးရေ ၇ ဘီလီယံ (သန်း ၇ ထောင်) အထိ ရှိပြီဟု ဆိုသည်။ (၁၂) ရက်။ ::* နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးက အမိန့်အမှတ် ၄၉/၂၀၁၁ အရ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးရှိ အကျဉ်းသား (၆၃၅၉)ဦး လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပြု၊ မြစ်ကြီးနား အကျဉ်းထောင်မှ [[သူရ|ဇာဂနာ]] ပြန်လည်လွတ်လာ။ ::* အလုပ်သမား အဖွဲ့အစည်း ဥပဒေအား ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ::* နိုင်ငံတော်သမ္မတ [[ဦးသိန်းစိန်]]နှင့်ဇနီးဒေါ်ခင်ခင်ဝင်းသည် အိန္ဒိယသမ္မတ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးအကြိမ် ချစ်ကြည်ရေးခရီးထွက်ခွာ။ (၁၄) ရက်။ ::* ပြေတီဦးနှင့် အိန္ဒြာကျော်ဇင်တို့၏ သမီးဦးရတနာလေးကို ဝိတိုရိယအထွေထွေ ရောဂါကုဆေးရုံကြီးတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ (၂၀) ရက်။ ::* လစ်ဗျားခေါင်းဆောင် မိုမာ [[ကဒါဖီ]] (Moammar Gadhafi) သေဆုံး။ (၂၂) ရက်။ ::* ကဗျာဆရာ [[ကြည်မောင်သန်း]]ကွယ်လွန်။ (၂၃) ရက်။ ::* [[တူရကီနိုင်ငံ]]အရှေ့ပိုင်း၊ [[ဗန်းမြို့]]အနီးတွင် ပြင်းအား ၇ ဒသမ ၂ အဆင့်ရှိ [[ငလျင်]]လှုပ်ခတ်ခဲ့၊ == နိုဝင်ဘာလ == (၁၁) ရက်။ ::* ကွန်ပျူတာ၌မြန်မာစာသုံး သာလွန် မြန်မာ အိုအက်(စ်) ထွက်ရှိသည်။ ကွန်ပျူတာစက်လည်ပတ်စနစ်တွင် မြန်မာစာဖြင့်အသုံးပြုမှုအတွက် ပထမဆုံးစတင်တီထွင်မှုလည်း ဖြစ်သည်။ ::*(၂၆)ကြိမ်မြောက် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]၊ ပလမ်ဘန်မြို့၊ '''သီရိဝီဂျာရာ အားကစားကွင်းကြီး'''တွင် ကျင်းပသည်။ (၁၃) ရက်။ ::* [[နာရေးကူညီမှုအသင်း(ရန်ကုန်)]]ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[ကျော်သူ]]နှင့် ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်[[မြင့်မြင့်ခင်ဖေ]](ရွှေဇီးကွက်) တို့အား ရန်ကုန်မြို့ ဧမာနွေလ နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ Doctor of Humane Social Services ဘွဲ့နှင့် Master of Humane Social Services ဘွဲ့ကို အသီးသီး ချီးမြှင့်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ == ဒီဇင်ဘာလ == (၃) ရက်။ ::*[[ငြိမ်းချမ်းစွာစုဝေးခွင့်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ စီတန်းလှည့်လည်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ]](၂၀၁၁-ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော် ဥပဒေအမှတ်-၁၅)ကို ပြဋ္ဌာန်း။ (၄) ရက်။ ::*[[ကိုယ်ပိုင်ကျောင်းမှတ်ပုံတင်ဥပဒေ]](၂၀၁၁-ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ဥပဒေအမှတ်-၁၄)ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာ။ ::*သတင်းစာဆရာ၊ ဂျပန်တော်လှန်ရေး လေထီးစစ်သည်ဟောင်း [[လှကွန်း၊ သခင် |သခင်လှကွန်း]] အသက် (၉၀) ကွယ်လွန်။ (၁၀) ရက်။ ::*ည ၇နာရီ ၄၅ မိနစ် လကျတ်သည်။ (၁၁) ရက်။ ::* စာရေးဆရာမကြီး [[စောမုံညင်း]] လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ (၁၂) ရက်။ ::*ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှ [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]]အား နိုင်ငံရေးပါတီ တည်ထောင်ခွင့်ပြု။ (၁၇) ရက်။ ::*[[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၏ လက်ရှိခေါင်းဆောင် [[ကင်ဂျုံအီ]] ကွယ်လွန်သည်။ == ကိုးကား == <references/> [[Category:၂၀၁၁]] [[Category:၂၀၁၀ ဆယ်စုနှစ်]] 5haqfj2pblp64vrj1g1tk3qvq2e145z 0 14178 881213 832738 2025-07-10T06:30:15Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881213 wikitext text/x-wiki {{Infobox လူ | အမည် = ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ် | ပုံ = George Soros - World Economic Forum Annual Meeting Davos 2010.jpg | caption = | အမည်ရင်း = | အမည်ကွဲ = | မွေးရက် = ဩဂုတ် ၁၂၊ ၁၉၃၀ | ဌာနေ = ဘတ်ဒါပတ်စ်၊ ဟန်ဂေရီဘုရင့်နိုင်ငံ | သေရက် = | နိုင်ငံသား = | လူမျိုး = | ပညာ = လန်ဒန်စီးပွားရေးကျောင်း | လုပ်ငန်း = စွန့်ဦးတီထွင်သူ၊ ငွေကြေးကုန်သည်၊</br> ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ၊ ဒဿနပညာရှင်၊ </br>ပရဟိတအလှူရှင်၊ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူ | ကြွယ်ဝမှု= အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄.၂ ဘီလျံ | မွေးဖွားရာ = | အလေး = | သွေးအုပ်စု = | ကြင်ဖော် = အန်နယ်လ်လိစ် ဝတ်ရှက်ခ် နှင့် ဆူဇန် ဝက်ဘာ ဆိုးရော့စ် တို့နှင့် ၂ကြိမ်ကွဲခဲ့ | တွဲဖက် = | သားသမီး = ရောဘတ်၊ အန်ဒရီရာ၊ </br>ဂျိုနသန်၊ အလက်ဇန္ဒား၊ ဂရီဂိုးရီး | မိဘ = | လက်မှတ် = | ဝက်ဘ်ဆိုက် = [http://www.georgesoros.com www.georgesoros.com] | ဆု= }} ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်ကို ၁၉၃ဝ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဟန်ဂေရီ-အမေရိကန် ငွေကြေးသမား၊ စီးပွားရေးပညာရှင်နှင့် စံပြကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို အာရုံစူးစိုက်တတ်သည့် ရက်ရောသော ပရဟိတအလှူရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၉၂ ခုနှစ်အတွင်း Black Wednesday UK နိုင်ငံခြားငွေဂယက်တွင် ဒေါ်လာသန်း တစ်ထောင်ကို တင်ပြပြီးနောက် အင်္ဂလန်ဘဏ်ကိုချိုးဖောက်နိုင်သူအဖြစ် အသိများသွားခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ပေါင်စတာလင်တန်ဖိုးကို လျှော့ချလိမ့်မည်ဟု မှန်ကန်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ဆိုးရော့စ်ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် ပြင်ပလူမှုအသင်းအဖွဲ့၏ သဘာပတိဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြား ဆက်သွယ်ရေးကောင်စီ၏ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၈၄-၈၉ အတွင်း ဟန်ဂေရီတွင် ကွန်မြူနစ်စနစ်မှ အရင်းရှင်စနစ်သို့ ပြောင်းလဲရာတွင် ထင်ရှားသောအခန်းကဏ္ဍတွင် အဓိကဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ဘူဒါပတ်စ်ရှိ Central European တက္ကသိုလ်ကို အဆင့်မြင့်ပညာရေးအတွက် ဥရောပတွင် အကြီးကျယ်ဆုံးဖြစ်အောင် လှူဒါန်းခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် နှင်းဆီတော်လှန်ရေး၏အောင်မြင်မှုတွင် အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်သော ရုရှားနှင့် အနောက်ဘက်ဒေသများမှ စူးစမ်းရှာဖွေသူများက ဂျော်ဂျီယာရှိ ပြင်ပလူမှုရေးအဖွဲ့အစည်း၏ အစီအစဉ်များကို စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည်ရွေးကောက်ပွဲဝင်မည့် သမ္မတ ဂျော့ဒဗလျုဘုရှ်၏ မဲဆွယ်ပွဲတွင် အရေးနိမ့်စေရန် ပိုက်ဆံအမြောက်အမြားလှူဒါန်းကာ ကြိုးစား အားထုတ်ခဲ့သူအနေနှင့် သူ့ကိုသိကြသည်။ ၂၀၁ဝ တွင် သူသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်ထောင်စုတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော ဆေးခြောက်ကို အဆိုပြုသည့် စည်းမျဉ်း ၁၉ ကို ထောက်ပံ့ရန် ဒေါ်လာ ၁ သန်း လှူဒါန်းခဲ့သည်။ သူသည် အမေရိကန်တိုးတက်ရေးဗဟိုဌာနသို့ စဦးလှူဒါန်းသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းများမှတဆင့် အခြားအဖွဲ့အစည်းကို ဆက်လက်ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။ ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းသည် ခန့်မှန်းခြေအရ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် အသုံးစရိတ်စုစုပေါင်း တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာသန်း ၆၀ဝ လောက်သုံးကာ ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၆ဝ တို့တွင် နိုးကြားတက်ကြွစေသော အစီအစဉ်များကို ပြုမူဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှေးဦးစုပေါင်းရှာဖွေရေးအဖွဲ့၏ သဘာပတိ ပေါလ်ဗိုကာသည် ဆိုးရော့စ်၏ ငွေကြေး၏အတတ်ပညာ အမည်ရှိသည့်စာအုပ်တွင် ဤသို့အမှာစာရေးသားခဲ့သည်။ ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်သည် အလွန်တရာမှအောင်မြင်ကြီးကျယ်သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတစ်ဦးအဖြစ် အမှတ်အသားပြုနိုင်ခဲ့ပြီး သူ၏အလွန်များပြားလှသောအောင်မြင်မှုများသည် အခြေအနေတစ်ရပ်မှတစ်ရပ်သို့ ပြောင်းလဲရန် အားပေးလျက်ရှိပြီး နိုင်ငံများကို 'ချုပ်ချယ်မှုကင်းမဲ့သော လူအဖွဲ့အစည်း'ဖြစ်လာစေခဲ့ပြီး လွတ်လပ်စွာရောင်းဝယ်ခွင့်နှင့် ပိုအရေးကြီးသည့် သည်းခံနိုင်စွမ်းရှိသော အတွေးအခေါ်သစ်များအပြင် မတူညီသော တွေးခေါ်ပုံနှင့်အပြုအမူများကိုပါ အချုပ်အချယ်ကင်းမဲ့စေခဲ့သည်။ == မိသားစုအကြောင်း == ဆိုးရော့စ်ကို ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ ဘူဒါပတ်စ်မြို့တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး Esperantist ကိုရေးသားသူ တိဗာဒါ ဆိုးရော့စ်၏သားဖြစ်သည်။ တိဗာဒါ (Teodoroဟုလူသိများ) သည် ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းနှင့် စစ်ပြီးနောက် အကျဉ်းသားတစ်ဦးဖြစ်၍ နောက်ဆုံးတွင် ရုရှားလက်မှလွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး ဘူဒါပတ်စ်ရှိ သူ၏မိသားစုကို ပြန်လည်ဆက်သွယ်နိုင်ခဲ့သော ဟန်ဂေရီ-ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးဝါဒ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့်အတူ ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် အာဃာတကြီးမားလာခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်ခြင်းအားဖြင့် မိသားစုအမည်ကို Schwartz မှ Soros သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ တိဗာဒါက အမည်သစ်သည် ရှေ့နောက်ပြောင်းပြန်ဖတ်လျှင်လည်း အသံတူသော စကားလုံးတစ်လုံးဖြစ်ပြီး အဓိပ္ပာယ်လည်းပြည့်ဝသောကြောင့် ထိုအမည်သစ်ကို နှစ်သက်လှသည်။ အမည်၏အသေးစိတ်အဓိပ္ပာယ်ကို Kaufman ၏ ကိုယ်ရေးစာအုပ်တွင် မဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ဟန်ဂေရီဘာသာတွင် ဆိုးရော့စ်၏အဓိပ္ပာယ်မှာ အောင်မြင်သူကိုရာထူးခန့်အပ်ခြင်းနှင့် အက်စ်ပါရန်တိုဘာသာတွင် "လျင်မြန်စွာမြင့်တက်ခြင်း" ဖြစ်သည်။ တိဗာဒါသည် ဂျော့ချ်ကို အက်စ်ပါရန်တိုဘာသာစကားကို မွေးကတည်းကသင်ကြားပေးခဲ့သည်။ ဂျော့ချ်ဆိုးရော့စ်က သူသည် ဂျူးဘာသာကိုးကွယ်သည့် အိမ်တွင်ကြီးပြင်းလာခဲ့ရပြီး သူ၏မိဘများသည် ရှောင်သင့်သော ဘာသာရေးဆိုင်ရာအရင်းအမြစ်များကို တားမြစ်ခဲ့ကြောင်း ပြောပြခဲ့သည်။ အိမ်ထောင်ရေးနှစ်ကြိမ်ပြိုကွဲခဲ့ပြီး ဆိုးရော့စ်တွင် Annaliese Witschak နှင့် ရောဘတ်၊ အန်ဒရီရာ၊ ဂျိုနသန်ဟူသည့် ကလေးသုံးယောက်ရရှိပြီး ဆူဆန်ဝီဘာ ဆိုးရော့စ်နှင့် အလက်ဇန်းဒါး၊ ဂရီဂေါ်ရီ ဟူသောကလေးနှစ်ယောက်ရရှိခဲ့သည်။ သူ၏အစ်ကိုအကြီး ပေါလ်ဆိုးရော့စ်သည် ပုဂ္ဂလိကကရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတစ်ဦးနှင့် ပရဟိတလူမှုရေး လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့်အပြင် ဆိုးရော့စ်အသင်းအဖွဲ့နှင့် အမေရိကန်လူငယ်များအတွက် ပေါလ်နှင့်ဒေစီသဟာယအသင်းကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့သည့် အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ပေါလ်ဆိုးရော့စ်၏သား၊ ဂျော့ချ်ဆိုးရော့စ်၏တူဖြစ်သူ ပီတာဆိုးရော့စ်သည် မင်းကတော်ကြီး အန်တိုနီယာဖရာဆာနှင့် ဆာဟူးချ်ဖရာဆာနှင့်သမီးဖြစ်ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်တော်ဝင် လောရိတ် ဟရိုး ပင်တာ၏မွေးစားသမီးဖြစ်သူ ဖလိုရာ ဖရာဆာနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ သူ၏သား အလက်ဇန်းဒါးဆိုးရော့စ်သည် လူမှုရေးနှင့်နိုင်ငံရေးဂယက်များအတွက် လှူဒါန်းမှုများ ကြောင့် ထင်ရှားလာသည်။ ၂၀၁ဝ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အလက်ဇန်းဒါးသည် နိုင်ငံရေးကျောင်းသား အလှူရှင်များစာရင်းကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ == အစောပိုင်းဘဝများ == နာဇီဂျာမနီများ ဟန်ဂေရီကို ဝင်ရောက်ထိန်းချုပ်ခဲ့သော ၁၉၄၄ ခုနှစ် မတ်လတွင် ဆိုးရော့စ်သည် အသက် ၁၃ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ဟန်ဂေရီကို နာဇီနှင့်ဟန်ဂေရီအစိုးရတို့က ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးလုပ်ငန်းများ အတင်းအကျပ်လုပ်ဆောင်ရန် နာဇီတို့သိမ်းပိုက်ထားစဉ်က တည်ထောင်ခဲ့သော ဂျူးကောင်စီအတွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် စာရေးဆရာ မိုက်ကယ်လူးဝစ်ကို ထိုအချိန်ကအကြောင်းများအကြောင်း ပြောပြခဲ့သည်။ ဂျူးဘာသာကိုးကွယ်သည့်ကောင်စီသည် နိုင်ငံခြားသားများကို မိမိတို့နိုင်ငံမှနှင်ထုတ်ရန် ရေးသားထားသည့် လက်ကမ်းစာစောင်များကို ဝေပေးရန် ကလေးငယ်များကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ "ကျွန်တော့်ကို ဂျူးဘာသာကောင်စီကို သွားဖို့ပြောတယ်။ ပြီးတော့ ကျွန်တော့ကို စာရွက်အပိုင်းသေးသေးလေးတွေပေးခဲ့တယ်.. ရဟူဒီကျမ်းစာသင်ကျောင်း ကို ကိုးနာရီအရောက်သတင်းသွားပို့ဖို့ပြောတယ်.. ပြီးတော့ နာမည်စာရင်းတွေလည်းပေးတယ်။ ကျွန်တော်အဲဒိစာရွက်အပိုင်းလေးတွေကို ကျွန်တော့်အဖေဆီကို ယူသွားလိုက်တယ်။ သူအဲဒါတွေကို ချက်ချင်းသတိပြုမိသွားသည်။ အဲဒါက ဟန်ဂေရီ-ဂျူးလူမျိုးရှေ့နေတွေရဲ့ နာမည်စာရင်းတစ်ခုဖြစ်နေတယ်။ ဒီစာရွက်စာတမ်းတွေကို လူတွေဆီဖြန့်ပေးပြီး ဒီအကြောင်းကိုသတင်းပို့ရင် သူတို့တွေ နှင်ထုတ်ခံရမည်" ဟု သူက ပြောကြားခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ တွင် အသက် ၁၄ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော ဆိုးရော့စ်သည် ဟန်ဂေရီစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးရေးဌာနရှိ အလုပ်သမား၏မွေးစားသားအဖြစ် ဟန်ဆောင်ပြီး အတူနေထိုင်ခဲ့သည်။ တခုသောအချိန်ကာလတွင် တာဝန်ရှိသူများက နိုင်ငံမှထွက်ပြေးခဲ့သည့် သူကြွယ်ဂျူးမိသားစု တစ်စု၏ နောက်ဆက်တွဲသတင်းများကို ထိန်းသိမ်းထားရန် အမိန့်ပေးခံခဲ့ရသည်။ ငယ်ရွယ်သော ဂျော့ချ်ကို မြို့တော်တွင် တစ်ယောက်တည်းမထားခဲ့ပဲ တာဝန်ရှိသူသည် သူနှင့်အတူ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ထိုနှစ်များအတွင်း ဆိုးရော့စ်သည် မြို့တွင်းတလျှောက်အိမ်အချင်းချင်း တိုက်ခိုက်သော ဆိုဗီယက်နှင့် ဂျာမန်တို့ပါဝင်သည့် ဘူဒါပတ်စ်တိုက်ပွဲများကြားတွင် ရှင်သန်နေထိုင်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ဆိုးရော့စ်သည် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ အခြေချနေထိုင်ရန် ကျောင်းသားတစ်ယောက် အဖြစ်လာရောက်ခဲ့ပြီး ဂျူးရိုးရာယဉ်ကျေးမှုများကို ယုံကြည်သူဦးလေးနှင့် အတူနေထိုင်ခဲ့သည်။ လန်ဒန်စီးပွားရေးသင်တန်းကျောင်းတက်နေစဉ်တွင် သူ၏ဦးလေးသည် သူ့နေထိုင်စရိတ်ကို ပေးခဲ့ပြီး ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် ထိုကျောင်းမှ ဒဿနိကဗေဒဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ ဒဿနိကပညာရှင် ကားလ်ပေါ်ပါ၏ ကျောင်းသားတစ်ယောက်ဖြစ်နေစဉ်တွင် ဆိုးရော့စ်သည် ရထားပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းတွင် တံခါးစောင့်အလုပ်နှင့် စားပွဲထိုးအလုပ်ကို လုပ်ခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်မှဆရာတစ်ဦးသည် ဆိုးရော့စ်ကို အထောက်အပံ့အတွက် အကူအညီတောင်းခံခဲ့ပြီး Quaker ဘာသာရေးမိတ်ဆွေများအဖွဲ့၏အလှူမှ ပေါင် ၄ဝ ရရှိခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင်တော့ သူသည် တစ်ဦးနှင့်အများပိုင် လန်ဒန်စီးပွားရေးဘဏ်တွင် အခြေခံဝင်ခွင့် အဆင့်ကို ရရှိခဲ့သည်။ မိသားစုသမိုင်းအရ သူ၏ဝမ်းကွဲတော်သူ ကာရွန် အန်လန်ဒါ သည် နယူးရော့ခ်တွင်ရှိသည်။ == ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခြင်း == ၁၉၅၆ တွင် ဆိုးရော့စ်သည် နယူးရော့ခ် မြို့တော်သို့ ပြောင်းရွှေ့လာကာ အက်ဖ်အမ် မေရာနှင့် အတူတွဲ၍ ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၅၉ ခုနှစ်ထိ ငွေကြေးရောင်းဝယ်သူကုန်သည်အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး Wertheim & Co တွင် စိစစ်လေ့လာသူအဖြစ် ၁၉၅၉ မှ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ထိ လုပ်ခဲ့သည်။ ထိုကာလတစ်လျှောက်တွင် ဆိုးရော့စ်သည် ကားလ်ပေါ်ပါ၏အမြင်များအပေါ် အခြေခံပြီး လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်ခြင်း ဒဿနသဘောကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် Reflexivity ဆိုသည်ကို မည်သည့်ဈေးကွက်မဆို တန်ဖိုးတွက်ချက်ရာတွင် ရရှိသည့်အချက်များကို ခိုင်မာသည်ဟု ညွှန်းဆိုသုံးနှုန်းထားပြီး ယင်းတို့တွင်ပါဝင်မှုများနှင့် အကျိုး သက်ရောက်မှုများသည် procyclical ရှိ ဈေးကွက်တွက်ချက်မှုသည် 'အဆင့်အတန်းမြင့်သည် (သို့) မမြင့်သည်ကိုဖော်ပြသည်။ သို့သော်လည်း ဆိုးရော့စ်သည် သူကိုယ်တိုင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မပြုသည့်တိုင် လိုက်လျောညီထွေ တုံ့ပြန်ခြင်းအယူအဆမှ မည်သည့်ငွေမှမရနိုင်သည်ကို သဘောပေါက်လာခဲ့သည်။ သူသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများတွင် မည်သို့ပြုမူလုပ်ကိုင်ရသည်ကို စတင်စုံစမ်းလာခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ မှ ၁၉၇၃ ထိ သူသည် Arnhold နှင့် S.Bleichroder တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ပြီး ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနေရာကို ရရှိခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် နောက်ဆုံးတွင်တော့ သူသည် ဒဿနိကပညာရှင်အဖြစ်၊ အမှုဆောင်တစ်ဦးအဖြစ်ထက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူအဖြစ်က ပိုကောင်းကြောင်း အဆုံးသတ်ဆုံးဖြတ်လိုက်နိုင်သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် သူထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်မည့် ကမ်းလွန်ရန်ပုံငွေ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဖြစ်သည့် First Eagle ကို တည်ထောင်ရန် ကုမ္ပဏီအားဆော်ဩခဲ့ပြီး ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင်တော့ ကုမ္ပဏီက အရံရန်ပုံငွေဖြစ် သည့် Double Eagle ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုစည်းမျဉ်းများက ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ကို သူ့စိတ်ကြိုက်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရမည့် သူ့အရည်အချင်းများကို ကန့်သတ်လိုက်သည့် ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် သူသည် ရာထူးမှနုတ်ထွက်ကာ Quantum ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ဟု ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်လာသည့် ပုဂ္ဂလိကကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်လိုက်သည်။ သူသည် Wall Street တွင် စာရေးသူနှင့်အဘိဓမ္မာဆရာတစ်ဦးအဖြစ် ငွေရှာရန်ရည်ရွယ်ပြီး နောက်ငါးနှစ်ကြာသောအခါ ဒေါ်လာ ငါးသိန်းရရှိလာပြီး ပြည့်စုံလုံလောက်သွားသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ သူသည် Carlyle Group တွင်လည်း ရှယ်ယာအနည်းအကျဉ်းပိုင်ဆိုင်သူ တစ်ယောက်ဖြစ်ခဲ့ဖူးသည်။ == စီးပွားရေးလုပ်ငန်း == ၁၉၇ဝ တွင် ဆိုးရော့စ်သည်ဂျင်မ်ရော်ဂျာနှင့်အတူ ဆိုးရော့စ်ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲအဖွဲ့အစည်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ တွင် သူသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများထံမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂ သန်းဖြင့် သူ၏ကိုယ်ပိုင် ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းကို တည်ဆောက်ရန် Arnhold နှင့် S.Bleichroder တို့ကိုထားခဲ့သည်။ ခရစ်စတိုဖာအင့်ခ်လည်းပါဝင်လာခဲ့ပြီး အခြားလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များဖြစ်သည့် ဗစ်တာ နိုင်ဒါဟော့ဖာ နှင့် စတန်လီ ဒရက်ကန်မီလာတို့လည်းပါဝင်လာခဲ့သည်။ ၁၉၈ဝ ခုနှစ်တွင် ရော်ဂျာသည် အဖွဲ့အစည်းမှ အနားယူခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင် ဆိုးရော့စ်အဖွဲ့အစည်းဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် Quantum အဖွဲ့အစည်းဟု ပြန်လည်အမည်ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၀ဝ ခုနှစ်တွင် Quantum ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး Quantum အဖွဲ့ အစည်း၏ အရည်အသွေးမြင့်ထုတ်ကုန်အဖွဲ့ကိုလည်း တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့အစည်း LLC သည် Quantum ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းသို့ အဓိက ကျသော အကြံများပေးသူဖြစ်သည်။ ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်သည် ဆိုးရော့စ်ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၏ သဘာပတိဖြစ်သည်။ လုပ်ငန်း၏နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆိုးရော့စ်၏ သားကြီးနှစ်ယောက်နှင့် လုပ်ငန်း၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အရာရှိချုပ် Keith Anderson တို့ကစီမံကြီးကြပ်သည်။ လုပ်ငန်းအတွင်းရှိ ပစ္စည်းများ၏ ခန့်မှန်းခြေတန်ဖိုးမှာ ဒေါ်လာ၂၇ သန်းရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Quantum အဖွဲ့အစည်းက ဆိုးရော့စ်ကို ၃၂ ရာခိုင်နှုန်း တန်ဖိုးဒေါ်လာ ၂.၉ ဘီလျံကို ပြန်လည်ပေးခဲ့သည်။ === ငွေကြေးစနစ်ဈေးကစားခြင်း === ၁၉၉၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့တွင် Black Wesnesday သတင်းစာက Soros ရန်ပုံငွေများသည် ယူအက်စ်ဒေါ်လာ ၁ဝ ဘီလျံတန်ဖိုးရှိပြီး အင်္ဂလန်ဘဏ်၏ငြိုငြင်မှုကိုခံရကာ ငွေကြေးစနစ်လဲလှယ်ရန် သော်လည်းကောင်း ဥရောပငွေကြေးလဲလှယ်မှုယန္တရားကို ထိခိုက်စေသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဘဏ်သည် ဥရောပငွေကြေးလဲလှယ်ပေးသည့် အခနှုန်းမှ တိုင်းပြည်၏ ငွေကြေး များကို ထုတ်ယူခဲ့၍ ပေါင်စတာလင်တန်ဖိုးလည်းကျဆင်းပြီး ဆိုးရော့စ်သည် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၁ သန်း အကျိုးအမြတ်ရရှိလိုက်သည်။ သူ့ကို အင်္ဂလန်ဘဏ်ကို ချိုးဖောက်နိုင်သူဟူ၍ ချီးမြှောက်ကြသည်။ Black Wednesday သတင်းစာ၏ကုန်ကျစရိတ်မှာ ပေါင် ၃.၄ သန်းဟု ၁၉၉ရ ခုနှစ်တွင် UK အစိုးရဌာနက ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ၁၉၉၂ အောက်တိုဘာ၂၆ ရက် တနင်္လာနေ့တွင် The Times သတင်းစာတွင် ဆိုးရော့စ်က "Black Wednesday မှာ ကျုပ်တို့ပိုင်တဲ့ပိုင်ဆိုင်မှုတွေက ဒေါ်လာ ၁ဝ ဘီလျံလောက်တော့ တန်ဖိုးရှိတယ်" ပြောဆိုခဲ့ကြောင်း ပါရှိသည်။ အဲဒါထက်ပိုရောင်းဖို့ ကျုပ်တို့စီစဉ်ထားခဲ့တာ။ ပြောရရင်တော့ ဒီတန်ဖိုးကျဆင်းမှုတွေမဖြစ်ခင်က နော်မန်လမ့်မောက်က သူ ဒေါ်လာ ၁၅ ဘီလျံနီးနီးကို စံချိန်မီပြန်ဖြစ်အောင်လုပ်ဖို့အတွက် ချေးမယ်လို့ပြောတုန်းက ကျုပ်တို့တော်တော် ဝမ်းသာသွားတယ်။ ဘာလို့လည်းဆိုတော့ ကျုပ်တို့ရောင်းချင်နေခဲ့တဲ့ပမာဏလောက်ပဲကိုးဗျ။ ဆိုးရော့စ်၏ လက်အောက်တွင်လုပ်ကိုင်သူ စတန်လီ ဒရက်ကန်မီလာသည် ဖြစ်ပြီး မူလအစက တည်းက ပေါင်ငွေကြေး၏ အားနည်းချက်ကိုသိရှိခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်၏ ထည့်ဝင်ငွေပါဝင်လာခြင်းသည် သူ့ကိုအဆင့်မြင်သော နေရာတစ်ခုရယူရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ခုနှစ် အာရှတိုက်ဘဏ္ဍာရေးအခက်အခဲပေါ်ပေါက်ချိန်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီဟာ ဘင် မိုဟာမက် က ဆောရော့စ် သည် မြန်မာနိုင်ငံကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် လက်ခံခဲ့သော အာဆီယံအဖွဲ့ကြီးအား အပြစ်ပေးရန် သူ၏ ကြွယ်ဝမှုကို အသုံးပြု၍ ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ဂျူးလူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးသမိုင်းကိုလိုက်၍ မဟာသီဟာ သည် ဆိုးရော့စ်၏ ဂျူးဘာသာနောက်ခံ အခြေအနေကို လေ့လာစုံစမ်းပြီး (ငွေကြေးအတက်အကျကိုဖန်တီးခဲ့သည့်ဂျူးတစ်ယောက်) ဆိုးရော့စ်သည် ဂျူးလျှို့ဝှက်ကြံစည်မှု၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသတွင် ကြိုးဆွဲနေကြောင်း သဘောပေါက်သွား သည်။ ၉ နှစ်ကြာသွားပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် မဟာသီဟာသည် တောင်းပန်ခဲ့ပြီး သူ၏စွဲချက်များကို ပြန်ရုပ်သိမ်းသွားခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ကမ္ဘာအရင်းရှင်စနစ်ဂယက်တွင် ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းသည် အန္တရာယ်အတွင်းသို့ ကျရောက်ခဲ့ပြီး ဆိုးရော့စ်သည် ဂယက်ကာလအတွင်း သူ၏အခန်းကဏ္ဍကို အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းပြခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာရေးအကျပ်အတည်းစဖြစ်ခဲ့တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တုန်းက သူတို့ရဲ့အကျယ်အဝန်းနဲ့ ပြင်းထန်ဆိုးဝါးမှုတွေကြောင့် တော်တော်ကြောက်ရွံ့ခဲ့ရတယ်။ ၁၉၉၇ အစပိုင်းရောက်သွားတော့ ကုန်သွယ်မှုစာရင်းနဲ့ ရင်းနှီးငွေစာရင်းကြား ငွေကြေးကွာဟမှုအကြောင်း ကာကွယ်ပြောဆိုလိုက်နိုင်တော့ ဆိုးရော့စ်ရန်ပုံငွေစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့အတွက် အပြစ်မဲ့ကြောင်းထင်ရှားသွားတာပေါ့။ သတ်မှတ်ကာလ ၆ လမှ ၁ နှစ်နှင့်အတွင်း ၁၉၉၇ အစောပိုင်းကာလတွေမှာ ကျုပ်တို့တွေ ထိုင်းဘတ်ငွေနှင့် မလေးရှားငွေရင်းဂစ်ကို ရောင်းချခဲ့သည်။ (အဲဒါဟာ အနာဂတ်နေ့တွေမှာ ကျုပ်တို့စာချုပ်ချုပ်ရတဲ့အခါကျတော့ လက်ထဲမှာ ထိုင်းဘတ်ငွေနဲ့ မလေးရှားရင်းဂစ်တွေ ကိုင်ဆောင်ထားခြင်းမရှိတော့ဘူး) တစ်ဆက်တည်းပဲ အကျပ်အတည်းကာလတုန်းက မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီဟာ က အခြေအမြစ် မရှိတဲ့စွဲချက်နဲ့ ကျုပ်ကိုစွပ်စွဲခဲ့တယ်။ ဒီအကျပ်အတည်းကာလမဖြစ်ခင် အချိန်တွင်းနဲ့ရှေ့ပိုင်းလတွေကတည်းက ကျုပ်တို့က ငွေကြေး ရောင်းချသူတွေမှမဟုတ်ခဲ့ပဲ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် ကျုပ်တို့က ငွေကြေးတန်ဖိုးစကျသွားတဲ့အချိန်မှာ ဝယ်ခဲ့တဲ့အဝယ်တော်တွေ၊ ကျုပ်တို့ရဲ့အစောပိုင်းရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ အမြတ်ကျန်အောင် ကျုပ်တို့ ရင်းဂစ်တွေဝယ်ခဲ့လိုက်တာပါ။ (သိပ်မကြာပါဘူး.. အဲလိုပဲဖြစ်သွားတာပဲ။ ကျုပ်တို့တွေ အကျိုးရနိုင်တာတွေကို စာရင်းထဲမှာပဲထည့်ထားခဲ့ရတယ်၊ ဘာလို့လည်းဆိုတော့ မဟာသီယာကရင်းနှီးငွေထိန်းချုပ်မှုအတွက် အခွန်ကောက်မှာကို ကျုပ်တို့ကြောက်လို့လေ။ သူအဲဒီအတိုင်းပဲ နောက်ကျတော့ လုပ်ခဲ့တယ်။) ၁၉၉ရ ခုနှစ် ASEAN ၏စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန် (GDP) မူလအမေရိကန်ဒေါ်လာတန်ဖိုးသည် ၉.၂ သန်းကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင်အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂၁၈.၂ သန်း (၃၁.၇%) ကျဆင်းခဲ့ သည်။ === ပြည်သူလူထုခန့်မှန်းချက်များ === ၂၀၀၈ မေလထုတ် ဆိုးရော့စ်၏စာအုပ်ဖြစ်သည့် ဘဏ္ဍာရေးဈေးကွက်အတွက် နမူနာပုံစံသစ်များ သည် လွန်ခဲ့သည့် ၂၅ နှစ်ကတည်းက ကြိုးစားခဲ့ကာ အရေးနိမ့်ခဲ့ရသည့် "superbubble" အကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ ထိုစာအုပ်သည် တတိယမြောက် သူရေးသားခဲ့သောစာအုပ်ဖြစ်ပြီး အနာဂတ်ဖြစ်ရပ်များကို ကြိုတင်ပြောထားသည်များဖြစ်သည်။ သူ၏ဖော်ပြချက်များမှာ- ကျွန်တော့်မှာ crying wolf ရဲ့မှတ်တမ်းရှိတယ်။ အဲ့ဒါကို ၁၉၈၇ တုန်းက The Alchemy of Finance မှာ ထည့်ခဲ့တယ်။ ပြီးတော့ ၁၉၉၈ တုန်းက The Crisis of Global Capitalism နဲ့ ခု ဒီစာအုပ်ထဲမှာ။ အဲ့သည့် ၃ အုပ်စလုံးက ဘေးအန်တရာယ်ဆိုးတွေကို ကြိုခန့်မှန်းထားတာပါ။ ကောင်လေးက သုံးခါလောက် ဝံပုလွေကိုတမ်းတပြီးငိုတော့ ဝံပုလွေကတကယ်ရောက်လာတယ်။ သူ၏ကြိုတင်ခန့်မှန်းမှုများ မှားယွင်းသွားသောအခါ သူ၏ကိုယ်ပိုင်အောင်မြင်မှုတွေကို အသိအမှတ်ပြုနိုင်ဖို့ စွဲမြဲထင်မှတ်ခဲ့တယ်။ ကျုပ်မှားတဲ့အခါ မှားမှန်းသိလို့ ချမ်းသာလာတာပါ၊ အမှားတွေကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရင်းနဲ့သာ ဆက်လက်ရှင်သန်ခဲ့တယ်။ ကျုပ်အမှားတစ်ခုခုလုပ်ပြီဆိုရင် ခါးလည်းနာလာတတ်တယ်။ မှားသွားတဲ့အချိန်တိုင်း အဲဒိအမှားကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်နိုင်ရမယ်။ အဲလိုဆုံးဖြတ်ချက်ချလိုက်တဲ့အခါ ခါးနာလည်းပျောက်ပျောက်သွားတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၉ တွင် ဂျော့ချ် ဆိုးရော့်စ်က ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးစနစ်သည် ထိရောက်စွာပြိုကွဲပြီး ပြဿနာ၏အနီးစပ်ဆုံးအခြေအနေကို ဖြေရှင်းရန်အလားအလာရှိနိုင်မည်မဟုတ်ဟု ပြောကြားခဲ့ သည်။ “ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကြီး အားလျော့သွားတာ ကျုပ်တို့မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ပဲလေ […]အဲဒါက ဘဝရဲ့ အထောက်အပံ့တွေပေါ် မူတည်ခဲ့ပြီး အခုလည်းဒီတိုင်းပဲရှိနေဆဲပဲ။ အောက်ခြေနားနီးနီးကို ရောက်နေပြီဆိုတဲ့အကြောင်း လာသတိပေးမယ့်လူလည်းမရှိပါဘူး” === အတွင်းကြိတ်ရောင်းဝယ်ခြင်းပြစ်မှု === ၁၉၈၈ တွင် ပြင်သစ်ဘဏ် Societe Generale ၏လွှဲပြောင်းယူမှုကြိုးပမ်းရာတွင် ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုခံခဲ့ရသည်။ သူသည် ကမ်းလှမ်းမှုတွင် ပါဝင်ရန်ငြင်းဆန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ကုမ္ပဏီ၏ရှယ်ယာများ ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၈၉ တွင် ပြင်သစ်အာဏာပိုင်များသည် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများစတင်လာခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ တွင် ပြင်သစ် တရားရုံးမှချမှတ်ခဲ့သောဥပဒေများမှာ အတွင်းကျိတ်ရောင်းဝယ်ရေးပြစ်မှု ထင်ရှားသူများကို ပြင်သစ်လုံခြုံရေး ဥပဒေအရချမှတ်ရန်နှင့် သူ့ကို အတွင်းသတင်းအချက်အလက်များတွင် အသုံးပြုခြင်းတွင် သုံးခဲ့သည့်ပမာဏဖြစ်သော ဒေါ်လာ ၂.၃ သန်းကို ဒဏ်ငွေပေးဆောင်ခိုင်းခဲ့ သည်။ ပြင်းထန်လှသော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများကို ရှာမတွေ့ခြင်းမှာ အမှုကိုတရားရုံးသို့တင်ရန် နှောင့်နှေး နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ဥပဒေနှင့်မညီသောအပြုအမူတိုင်းကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး ပြည်သူဗဟုသုတအဖြစ် လွှဲပြောင်းမှုသတင်းအသစ်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏အတွင်းကြိတ်ရောင်းဝယ်ရေးပြစ်မှုသည် ပြင်သစ်ရှိ အထက်လွှတ်တော်တရားရုံးသို့ ဇွန် ၁၄ တွင် ထပ်ဆင့်အမှုဆိုင်ခြင်းကိုခံရသည်။ ၂၀၀၆ ဒီဇင်ဘာတွင် သူသည် ဥရောပလူ့အခွင့်အရေးတရားရုံးသို့ ၁၄ နှစ်နောက်ကျပြီးမှ အမှုကို ိစိစစ်သည့်အတွက် အယူခံဝင်ခဲ့သည်။ === အားကစားဆိုင်ရာများ === ၂၀၀၅ တွင် ဆိုးရော့စ်သည် အဖွဲ့ထဲတွင် သာမညအဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး ဘေ့စ်ဘော ကလပ်အသင်း Washington Nationals ကိုဝယ်ယူရန်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အချို့ရီပတ်ပလစ်ကန်တရားစီရင်သူများက ဘေ့စ်ဘော အယုံကြည်ခံခွင့်ကို ဆိုးရော့စ်က အသင်းကိုဝယ်ယူလိုက်ပါက ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းမည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၈ တွင် ဆိုးရော့စ်၏နာမည်သည် အီတလီဘောလုံးအသင်းတစ်သင်း AS Roma နှင့် တွဲ၍ပတ်သတ်လာခဲ့သော်လည်း ကလပ်သည် ရောင်းချခြင်းမခံရပေ။ ဆိုးရော့စ်သည် Washington ဘောလုံးအသင်း L.P.၏ဘဏ္ဍာရေးထောက်ပံ့သူဖြစ်ပြီး ၁၉၉၅ ကလပ်အသင်းများတည်ထောင်သောအခါ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရရှိသည့် အဓိကဘောလုံးအသင်း D.C United ကို ပိုင်ဆိုင်သည့်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သော်လည်း ၂၀၀ဝ တွင်အဖွဲ့သည် ထိုလုပ်ပိုင်ခွင့်များ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ == လူမှုရေးပရဟိတလုပ်ငန်းများ == ၁၉၇ဝ ကတည်းက ဆိုးရော့စ်သည် လူမျိုးခွဲခြားရေးစနစ်ကြီးမားသော တောင်အာဖရိကရှိ CapeTown တက္ကသိုလ်သို့ တက်ရောက်ခွင့်ရရန် တရားမဝင်ကျောင်းသားများကို ငွေကြေး ထောက်ပံ့ကူညီသူအဖြစ် တက်ကြွစွာပါဝင်ခဲ့ပြီး ဆန့်ကျင်သူများ၏လှုပ်ရှားမှုများကို ကန့်လန့်ကာ နောက်ကွယ်မှနေ၍ ငွေကြေးလှူဒါန်းခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်၏ ချို့တဲ့သူများကူညီသည့် အဖွဲ့အစည်းတွင် ဆိုဗီယက်ပြည်နယ်များရှိ လူထု ရွေးကောက်ပွဲများကို မြှင့်တင်ရန်အားထုတ်ခြင်းများပါဝင်သည်။ အများအားဖြင့် အလယ်နှင့်အရှေ့ဥရောပဒေသများတွင် ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်း (OSI) နှင့် တခါတရံ ပိုလန်တွင် စတီဖင် ဘက်တိုရီဖောင်ဒေးရှင်းဟု အခြားနာမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုကြသည့် ဆိုးရော့စ်အမျိုးသားဖောင်ဒေးရှင်းတို့မှတစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်ဖြစ်ပေါ်သည်။ ၂၀၀၃ တွင် PSB က သူသည် စုစုပေါင်းဒေါ်လာ ၄ သန်းလောက် လှူဒါန်းခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ သည်။ တစ်နှစ်လျှင် ဒေါ်လာသန်း ၅၀ဝ ခန့်အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု OSI ကပြောကြားခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင်း တိုင်းမ်မဂ္ဂဇင်းက ရုရှားတက္ကသိုလ်များသို့ အခြေခံအဆောက်အအုံများအတွက် ဒေါ်လာ ၁၀ဝ သန်း၊ အာဖရိကဆင်းရဲငတ်မွတ်မှုများကို လုံးဝပယ်ဖျက်ပေးမည့် Millennium Promise အတွက် ဒေါ်လာသန်း ၅ဝ ကို အမေရိကန်ရှိစီမံကိန်းများအတွက် ၇၄၂ သန်းပေးသည့် အချိန်တွင် ပေးလှူခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၇ ဘီလျံခန့်ကို လှူဒါန်းခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ အခြားမှတ်တမ်းတင်လောက်သည့် စီမံကိန်းများမှာ အလယ်နှင့်အရှေ့ဥရောပဒေသရှိ သိပ်ပံ ပညာရှင်များနှင့် တက္ကသိုလ်များအတွက် သင်ထောက်ကူများ၊ Sarajevo မြို့အဝန်းရံခံရစဉ် မြို့သားများကိုကူညီခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာပြေလည်မှုတို့ဖြစ်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ပုံမှန်ငွေသန်း ၄၂ဝ ကို ဗဟိုဥရောပတက္ကသိုလ် CEU သို့ လှူဒါန်းမည်ဟု အာမခံ ကတိပြုခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရှင် Muhammad Yunus နှင့် သူ၏ အသေးစားဘဏ္ဍာရေးဘဏ်ဖြစ်သည့် Grameen Bank အတွက် OSI ထံမှထောက်ပံ့မှုရရှိခဲ့သည်။ ပြန်လည်သုံးသပ်ချက်အရ ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းသည် ၂၀၀၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အကြမ်းဖက်မှုကို ခုခံပြောဆိုခဲ့၍ ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ် ၄ လကျသွားသော ရှေ့နေ Lynne Stewart ကို သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှ ဆက်နွယ်၍ ရုပ်ဝတ်ထုပစ္စည်းများထောက်ပံ့မှုအတွက် ဒေါ်လာ ၂ သောင်းကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ OSI ၏ပြောဆိုခွင့်ရှိသူအမျိုးသမီးက "ကျွန်မတို့ရဲ့ထောက်ပံ့ပေးမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အဖိုးတန်အကြံ ဉာဏ်တွေပေးခွင့်လည်း ကျွန်မတို့အတွက် ပေါ်ပေါက်လာတယ်။" စီးပွားရေးပညာရှင် Jeffrey Sachs ၏ဦးဆောင်မှုဖြင့် အာဖရိကရှိ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသောရွာများ၏ ပညာရေး၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကျန်းမာရေးအခက်အခဲများကို ထောက်ပံ့ပေးရန် ၂၀၀၆ စက်တင်ဘာတွင် ဆိုးရော့စ်သည် ဒေါ်လာသန်း ၅ဝ လှူဒါန်းရန် ကတိကဝတ်ပြုခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်ကို New York Times က ဒီမိုကရေစီနှင့်အစိုးရကောင်းကောင်းလက်ထပ်တွင် အားသွန် ခွန်စိုက်လှူဒါန်းသူအဖြစ် သတ်မှတ်သော်လည်း ဆိုးရော့စ်က ထိုသို့သောဆင်းရဲမှုများရှိနေရခြင်းမှာ အစိုးရအုပ်ချုပ်မှု မကောင်းသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားခဲ့သည်။ သူသည် ၁၉၈ဝ တွင် အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်ရှိ လူမှုရေးဆိုင်ရာသုတေသနကျောင်းသစ်၊ ၁၉၉၁ တွင် ဘူဒါပတ်စ်ရှိ ကော်ဗင်းနက်တက္ကသိုလ်နှင့် ရေးလ်တက္ကသိုလ်တို့တွင် ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါရဂူဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ၂၀၀ဝ ခုနှစ်တွင် ရေးလ်စီမံခန့်ခွဲမှုတက္ကသိုလ်မှ ချီးမြှင့်သည့် ရေးလ် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေးဆုကို ရရှိခဲ့သလို ၁၉၉၅ ခုနှစ်တုန်းက Bologna တက္ကသိုလ်က ပေးအပ်သည့် အမြင့်ဆုံးဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ဖြစ်သည့် Laurea Honoris Causa ကိုလည်း ရခဲ့သေးသည်။ === နိုင်ငံရေးရာလှူဒါန်းမှုများနှင့်လှုပ်ရှားမှုများ === ===အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု=== ၂၀၀၃ နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ထုတ် The Washington Post သတင်းစာ၏ အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ဆိုးရော့စ်က သမ္မတ ဂျော့ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ်ကို ရုံးမှထုတ်ပယ်ခြင်းသည် သူ့ဘဝ၏အဓိကအာရုံစိုက် ရာဖြစ်ပြီး ရှင်သန်ခြင်းနှင့်သေဆုံးခြင်း၏အရေးအရာတစ်ခုဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ တစုံတယောက်ကအာမခံချက်ပေးပါက သမ္မတဘုရှ်ကျရှုံးရန် သူ၏စည်းစိမ်ဥစ္စာအားလုံးကို စွန့်လွှတ်မည်ဟုပြောခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် အမေရိကန်ဖွံ့ဖြိုးရေးဗဟိုဌာနကို ဒေါ်လာ ၃ သန်း၊ MoveOn.org သို့ဒေါ်လာ ၂.၅ သန်းနှင့် America Coming Together သို့ဒေါ်လာသန်း ၂ဝ ပေးခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့များသည် ၂၀၀၄ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် လူထုရွေးချယ်မှုကိုထောက်ပံ့ရန် အလုပ်လုပ်ခဲ့ကြ သည်။ ၂၀၀၄ စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် သူသည်လှုံ့ဆော်ပွဲအတွက် ပိုက်ဆံပိုထည့်ပြီး အရပ်ရပ်လှည့် နေသောတရားပွဲတွင် သမ္မတဘုရှ်ကို ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ အမျိုးသားသတင်းစာကလပ်ကိုရောက်အောင် ဘာလို့ပြန်ပြီး ရွေးချယ်မှုမလုပ်သလဲဟူ၍ ရည်ညွန်းခဲ့သည်။ ထိုတရားပွဲစကားအကြောင်းမှာ လူကြိုက်များလာပြီး Dick Cheney ကမတော်တဆ FactCheck.org မှ “factcheck.com” သို့ပြောင်းလိုက်ပြီးနောက် ဒုတိယသမ္မတနေရာအတွက် အချေအတင်ဆွေးနွေးလာကြကာ ဒိုမိန်းပိုင်ရှင်မှာ ထိုပိတ်ဆို့မှုများအားလုံးကို ဆိုးရော့စ်၏ဆိုက်သို့ အကုန်လွှဲပြောင်းရလေသည်။ သူ၏ဖော်ပြချက်ဖြစ်သော The Age of Fallibility တွင် ၂၀၀၆ ခုနှစ်၌ “တည်ငြိမ်စေဖို့ ခလုတ် ကန်သင်းမှာ အမေရိကန်ဖြစ်သည်”ဟူသောအမေးကို ဆိုးရော့စ်က “တစ်ကမ္ဘာလုံးက ဘယ်လိုမြင်လဲဆိုတာပေါ်ပဲ မူတည်ပါတယ်” ဟုဖြေကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန်တွေကြားရင်တော့ တော်တော်အံ့အားသင့်သွားမှာပဲလို့ ကျုပ်ထင်တယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ကမ္ဘာအတွက် အစီအစဉ်တွေကို ချမှတ်တယ်လေ။ အဲဒိတော့ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ထိုလုပ်ငန်းစဉ်ကို တုံ့ပြန်ကြတာပေါ့။ စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့အပြီးတွင် “အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ပွဲ”အဖြစ် ကြေညာလိုက်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ခုလုံး အတွက် မှားယွင်းတဲ့လုပ်ငန်းစဉ်ကို စီစဉ်ခဲ့ပြီ၊ ဒီစစ်ပွဲကိုခင်ဗျားတို့ဆင်နွှဲတဲ့အခါ အပြစ်မဲ့တဲ့ သားကောင်တွေအဖြစ် မလွဲဧကန်ဖန်တီးလိုက်တာပါပဲ” ၂၀၀၄ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်တွင် Soros သည် အမေရိကန်အစိုးရဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှု အတွက် ကြီးမားသောလှုဒါန်းသူတစ်ယောက်မဟုတ်သော်လည်း ၂၀၀၃-၂၀၀၄ ရွေးကောက်ပွဲ ကာလအတွင်း Center for Responsive Politics အတွက် သူသည် အဖွဲ့ပေါင်း ၅၂၇ ဖွဲ့ကို ဒေါ်လာ ၂၃၅၈၁၀၀ဝ လှုဒါန်းခဲ့ပြီး ဘုရှ်ကျရှုံးစေရန်ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအခွန်တံဆိပ် 26U.S.C.527 ကိုချမှတ်ပြီးနောက် ၅၂ရ အဖွဲ့အစည်းသည် အမေရိကန်အခွန်ကင်းလွတ်သော အဖွဲ့အစည်းအမျိုးအစားတစ်ခုဟုအမည်ပေးခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်အားထုတ်ခဲ့သော်လည်း ဘုရှ်သည် သမ္မတအဖြစ် ဒုတိယအကြိမ်ရွေးချယ်ခံရသည်။ ဘုရှ်၏ရွေးကောက်ပွဲပြီးနောက် ဆိုးရော့စ်နှင့် အခြားလှုဒါန်းသူများသည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ငွေကြေး မတည်သူများအဖွဲ့အသစ်ဖွဲ့ပြီး Democracy Alliance ဟုခေါ်ခဲ့ကြကာ ပေါ်ပေါက်လာသော အကြောင်းအရာများကို ထောက်ပံ့ရန်နှင့် အမေရိကန်တွင် အခြေခံအဆောက်အအုံများ တိုးတက်တည်ထောင်လာစေရန်ဖြစ်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် အစိုးရလက်အောက်ခံပြည်နယ် လှုံ့ဆော်ပွဲများတွင် ထည့်ဝင်သောငွေဖြူများ အဆုံးသတ်သွားဖို့ မျှော်လင့်ရသည့် ၂၀၀၂ ခုနှစ် McCain-Feingold Bipartisan လှုံ့ဆော်မှု ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးအက်ဥပဒေအတွက် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ၅၁ရ အဖွဲ့အစည်းသို့ ငွေဖြူလှုဒါန်းမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး သူသည် တူညီသော လာဘ်စားမရိုးသားမှုများ မမြင့်တက်စေရန် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သူများ သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးပါတီများကို တိုက်ရိုက်လှူဒါန်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ဩဂုတ်တွင် ဆိုးရော့စ်သည် နယူးရော့်ပြည်နယ်ရှိ လူအများနှင့် တန်းတူအခွင့်အရေး မရရှိသော ကလေးငယ်များကို သီးသန့်ရွေးချယ်လှုဒါန်းပြီး ကလေးအရေအတွက် ကန့်သတ်ချက် မရှိပဲ ၃ နှစ်မှ ၁ရ နှစ် အတွင်းရှိ ကလေး တစ်ယောက်လျှင် ဒေါ်လာ၂၀ဝ နှုန်း အကျိုးအမြတ် ခံစားခွင့်ကဒ်များကို မိဘများအားပေးခဲ့သည်။ ထပ်တိုးသည့်အနေဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် အစိုးရလက်အောက်ခံအက်ဥပဒေအဖွဲ့ထံမှ ရရှိခဲ့သည့် ဒေါ်လာသန်း ၁၄ဝ ကို နယူးရော့ခ်ပြည်နယ်ရန်ပုံငွေအဖွဲ့သို့ ထည့်ဝင်ခဲ့သည်။ ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်သည် ၂၀၁ဝ အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မူးယစ်ဆေးဝါးပေါ်လစီအဖွဲ့၏ ၂၀၁ဝ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့အကျော်တွင် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်ရှိ ဆေးခြောက်ရောင်းဝယ်ရေးကို တရားဝင်မှတ်ပုံတင်ပြုပေးနိုင်မည့် စီမံချက် ၁၉ အတွက် အကြီးဆုံးလှူဒါန်းမှုဖြစ်သည့် ဒေါ်လာ ၁ သန်းကိုလှူဒါန်းခဲ့သည်။ === အရှေ့ပိုင်းဥရောပ === New Statesman ရှိ Neil Clark ၏ပြောစကားအရ အရှေ့ဥရောပကွန်မြူနစ်ဝါ၏ ပြိုလဲအရေးနိမ့်မှု တွင် ဆိုးရော့စ်၏အခန်းကဏ္ဍသည် အရေးပါလှသည်ဟုဆိုသည်။ ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှစတင်၍ ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ တရားရုံးရှေ့နေဖြစ်သည့် ဆိုးရော့စ်သည် ပိုလန် စည်းလုံးညီညွတ်ရေးလှုပ်ရှားမှု၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယားနှင့် အန်ဒရီ ဆကာရပ်အရပ်ရှိ အမိန့်စာ ၇ရ အပါအဝင် အစိုးရဆန့်ကျင်သူများအားလုံးကို တစ်နှစ် ဒေါ်လာ ၃ သန်းခန့် ငွေကြေးထောက်ပံ့ခဲ့သည်။ ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် သူသည် ဟန်ဂေရီတွင် ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဆန့်ကျင်ဖက် လှုပ်ရှားမှုများနှင့် လွတ်လပ်သောမီဒီယာများနှင့် ပက်သတ်ကာ မီလီယံဒေါ်လာပေါင်းများစွာကို အလျှံပယ်မြှုပ်နှံခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကြီးကျဆုံးခဲ့ပြီးသော်လည်း ဆိုးရော့စ်၏ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုသည် ဆိုဗီယက်အသိုင်းအဝိုင်းကြားတွင် အရေးပါသောနေရာတွင် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က သူ၏အခန်းကဏ္ဍမှာ ပိုမိုတွင်ကျယ်လာကြောင်းပြောသော်လည်း နှင်းဆီ တော်လှန်ရေးအောင်မြင်မှုကို အတိမ်းအစောင်းမရှိစေရန်အတွက် ဂျော်ဂျီယာရှိ သူ၏ အကြို ဒီမိုကရက်တစ်အခြေခံအစီအစဉ်များကို ရုရှားနှင့်အနောက်ပိုင်းရှိလေ့လာသူများက သေချာ စဉ်းစားဆင်ခြင်ကြသည်။ ဂျော်ဂျီယာလုံခြုံရေးကောင်စီနှင့် ပညာရေးနှင့်သိပ်ပံဝန်ကြီးဌာန၏ အတွင်းရေးမှူးဖြစ်သူ အလက်ဇန်းဒါး လိုမာရာသည် ဘတ်ဂျက်ဒေါ်လာ ၂ သန်း ၅ သောင်းဖြင့် ဝန်ထမ်းပေါင်း ၅ဝ ကို ကြီးကြပ်နေသော ဂျော်ဂျီယာရှိ ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းဖောင်ဒေးရှင်းဖြစ်သည့် ဆိုးရော့စ်ဖောင်ဒေးရှင်းတွင် အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာဖြစ်သည်။ ဂျော်ဂျီယာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Salome Zourabichvili က ဆိုးရော့စ်ဖောင်ဒေးရှင်းကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းမျိုးသည် ငြင်းပယ်စရာမရှိသည့် တော်လှန်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သည့် ဆိုးရော့စ်ဖောင်ဒေးရှင်း၏ဆွဲဆောင်ရာကို လိုက်ပါ သည့် NGO များသည် ဒီမိုကရေစီမူပြုခြင်း၏ မူလအစဖြစ်ကြောင်း ရေးသားခဲ့သည်။ သူမက တော်လှန်ရေးနောက်ပိုင်းတွင် ဆိုးရော့စ်ဖောင်ဒေးရှင်းနှင့် NGO အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းခြင်း သည် စွမ်းအားတစ်ရပ်ဖြစ်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆသည်။ အချို့သော ဆိုးရော့စ်နောက်ခံ ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့များကို kazakhstan နှင့် Turkmenistan တွင် တရားဝင်တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားသည်။ တူရကီရှိ လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုအသင်း၏ ဦးဆောင်သူ အဲစစ်စ် ကတ်တူလက်စ်က အင်တာဗျူးတစ်ခု တွင် ဆိုးရော့စ်က သူလုပ်ချင်တဲ့ဆန်ဒတွေကို NGO တွေကို အသုံးချခိုင်းစေပြီးတော့ ယူကရိန်းနဲ့ ဂျော်ဂျီယာနယ်တွေမှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်၊ နောက်နှစ်နည်းနည်းကြာတော့ ရှရှားတွေက နိုင်ငံခြားသားတွေဆီက ပိုက်ဆံယူနေတဲ့ NGO ကို တားမြစ်တဲ့ဥပဒေထုတ်လိုက်တယ်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျုပ်ကတော့ တူရကီမှာပါ ပိတ်ပင်သင့်တယ်ထင်တာပဲ” "အခွန်နှင့်ငွေကြေးစည်းမျဉ်းဖာက်ဖျက်ခြင်း"ကြောင့် အစိုးရထံတွင် ဒဏ်ကြေးဒေါ်လာ ၃ သန်း ပေးဆောင်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၉ရ တွင် ဆိုးရော့စ်သည် ဘယ်လာရပ်စ်ရှိ သူ၏အဖွဲ့အစည်းကို ပိတ်ခဲ့သည်။ New York Times သတင်းစာအရ ဘယ်လာရပ်စ်သမ္မတ အလက်ဇန်းဒါး လူကပ်ရှန်ကိုသည် အနောက်ဘက်ဒေသနှင့် ရှရှားရှိ ဘယ်လာရပ်တွင်တည်ရှိသော ဆိုးရော့စ်ဖောင်ဒေးရှင်းနှင့် အခြားလွတ်လပ်သော NGO အဖွဲ့များကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် မြို့ပြလူ့အခွင့်အရေးကို နှိမ်နှင်းချေမှုန်း ရန်အတွက် အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းကာ အကြီးအကျယ်ထောက်ပြဝေဖန်ခဲ့ကြောင်း ပါရှိသည်။ ဆိုးရော့စ်က ထိုလှုပ်ရှားပွဲ၏ အကောင်းမွန်ဆုံးအပိုင်းကို လွတ်လပ်သောလူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဖျက်ဆီးခြင်းဟု ခေါ်ဆိုလေသည်။ ၂၀၀၉ ဇွန်လတွင် ဆိုးရော့စ်သည် အလယ်ပိုင်းနှင့်အရှေ့ပိုင်းဥရောပရှိ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်း ကာလတွင် ဒဏ်ခံခဲ့ရသော ဆင်းရဲသူများ၊ စေတနာ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များအတွက် မီလီယံဒေါ်လာ ၁၀ဝ ကိုလှူဒါန်းခဲ့သည်။ === အာဖရိက === တောင်အာဖရိကရှိ ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းလှုပ်ရှားမှုအသင်းသည် ဆိုးရော့စ်ပါဝင်တည်ထောင် ခဲ့သော အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံရှိ အချက်အချာကျသော ဒေသခံအဖွဲ့အစည်း၏ အုပ်ချုပ်ပုံနည်းစနစ်ကို ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ဒီမိုကရက်တစ်အပြောင်းအလဲလှုပ်ရှားမှုကို တည်ထောင်ခဲ့ခြင်း၏ နောက်ကွယ်ရှိ အဓိကတွန်းအားဖြစ်သည့် ဇင်ဘာဘွေကုန်သွယ်ရေးလွှတ်တော်ကိုလည်း ညွှန်ကြားအုပ်ချုပ်သူ ဂေါ့ဖရီ ကန်ရန်ဇီးသည် အထက်ပါဆိုးရော့စ်အဖွဲ့အစည်း၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးဖြစ်သည်။ === မူးယစ်ဆေးဝါးဥပဒေပြင်ဆင်ပြောင်းလဲရေး === ဆိုးရော့စ်သည် မူးယစ်ဆေးဝါးမူဝါဒပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို မြှင့်တင်ရန် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ရန်ပုံငွေကြေးများ အမြောက်အမြားဖြည့်တင်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ တွင် ဆိုးရော့စ်သည် မူးယစ်ဆေး ၁ အောင်စ (၂၈ ဂရမ်) လက်ဝယ်တွေ့ရှိပါက ရာဇဝတ်မှု မမြောက်ဟူသော မက်ဆာချူးမူးယစ်ဆေးပေါ်လစီလှုပ်ရှားမှုဟု လူသိများသည့် မက်ဆာချူး ပြည်နယ်ရှိ အောင်မြင်သွားသည့် လျှို့ဝှက်မဲလမ်းစဉ်ကို ဒေါ်လာ ၄ သိန်း ကူညီခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ကယ်လီဖိုးနီးယား၊ အလက်စကာ၊ အော်ရီဂွန်၊ ဝါရှင်တန်၊ ကော်လိုရာဒို၊ နာဗားဒါး နှင့် မိန်းပြည်နယ်တို့တွင်ရှိသော တူညီသောလုပ်ငန်းလမ်းစဉ်အတွက်လည်း ငွေကြေး ဖြည့်တင်း လှူဒါန်းခဲ့သည်။ မူးယစ်ဆေးဝါးရာဇဝတ်မှုမမြောက်သောအဖွဲ့များထဲမှ ဆိုးရော့စ်၏အကူအညီလက်ခံရရှိသော အဖွဲ့များမှာ လင်းဒီစမတ်စင်တာနှင့် မူးယစ်ဆေးပေါ်လစီဖောင်ဒေးရှင်းတို့ဖြစ်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် မူးယစ်ဆေးဝါးအကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာအမှုများ မကျူးလွန်သူများ အတွက် ထောင်ကိုဆောက်လုပ်ခြင်းဖြင့် မူးယစ်ဆေးဝါးပြန်လည်ထူထောင်ရေးစီမံကိန်းကို တိုးချဲ့ကာ မအောင်မြင်လိုက်သော လျှို့ဝှက်မဲလမ်းစဉ်ဖြစ်သည့် ကယ်လီဖိုးနီးယားစီမံကိန်း ၅ အတွက် ဒေါ်လာ ၁.၄ သန်းကိုထောက်ပံ့ရန် ပြည်သူလူထုကြိုးပမ်းမှုအတွက် လှူဒါန်းခဲ့သည်။ ၂၀၁ဝ အောက်တိုဘာလတွင် ဆိုးရော့စ်သည် ကယ်လီဖိုးနီးယားစီမံချက် ၁၉ ကိုထောက်ပံ့ရန် အတွက် ဒေါ်လာ ၁ သန်းလှူဒါန်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ အောက်တိုဘာ အင်တာဗျူးမှတ်တမ်းများအရ marijuana သည် စွဲလမ်းနှစ်သက်မှု နည်းသော်လည်း ကလေးနှင့်ကျောင်းသားများအတွက် မသင့်တော်ဟု ဆိုးရော့စ်က ထင်မြင်ကြောင်း သိရသည်။ သူသည်လည်း ထိုနှစ်များအတွင်း မသုံးစွဲခဲ့ပေ။ === သေဆုံးခြင်းနှင့်သေဆုံးပုံ === ၂၀၀၁ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် စတင်လာခဲ့သော သေဆုံးခြင်းနှင့်ပူဆွေးဝမ်းနည်းခြင်း၏ အစဉ်အလာနှင့် အတွေ့အကြုံကို နားလည်ပြောင်းလဲမှုကို ရှာဖွေသည့် အမေရိကရှိ သေဆုံးမှုစာရင်းသည် ပြင်ပ လူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ တစ်ခုသောစီမံကိန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ဆိုးရော့စ်သည် ဟမ်းလော့အဖွဲ့အစည်း၏အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော သူ၏မိခင်ကို ကိုယ့်ကိုကိုယ်သတ်သေရာတွင် ကူညီပေးရန် မိခင်၏ကမ်းလှမ်းမှုကို ခံခဲ့ရကြောင်း မိန့်ခွန်းပြော ရာတွင် ပြောပြခဲ့သည်။ ထိုမိန့်ခွန်းတွင်ပင် သူသည် ရန်ပုံငွေကူညီခဲ့သော လှုပ်ရှားမှုဖြစ်သည့် အော်ရီဂွန်သေဆုံးမှု ဂုဏ်သိက္ခာအက်ဥပဒေကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့သည်။ == အတွေးအခေါ်များ == === ပညာရေးနှင့်ယုံကြည်မှုများ === ဆိုးရော့စ်သည် ဒဿနပိုင်းဆိုင်ရာတွင် စိတ်အားထက်သန်မှုရှိပြီး သူ့ကိုယ်သူ ဒဿနအတွေး အခေါ်ရှင်အဖြစ် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ဘဏ္ဍာရေးလုပ်ငန်းခွင်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ သူ၏အတွေးအခေါ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှုမြင်သုံးသပ်ချက်များသည် လန်ဒန်စီးပွားရေးကျောင်းတွင် တက်ရောက်စဉ်က ဆည်းပူးလေ့လာခဲ့သော ကားလ် ပေါ့ပါ၏အလွှမ်းမိုးခံနေရသည်။ သူ၏ပြင်ပလူမှုအဖွဲ့အစည်းသည် ပြင်ပလူမှုရေးနှင့် သူ၏ရန်သူများဟူသည့် ပေါ့ပါ၏အလုပ်နှစ်ခု၏ နာမည်ကို ယူ၍ပေးထားခြင်းဖြစ်ပြီး ဆိုးရော့စ်၏ တွေးခေါ်မှုလုပ်ရပ်များသည် သိထားသမျှ မှားယွင်းနေနိုင်သောကြောင့် ပြန်လှန်မေးခွန်းထုတ်ပြီး အမှန်ဖြစ်အောင်လုပ်သည့် မှားယွင်းနိုင်မှု နည်းစနစ်စည်းမျဉ်းအကိုင်းအခက်များသည် ပေါ့ပါ၏ဒဿနများမှ စီးဆင်းသည်။ === လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှု၊ ငွေကြေးဈေးကွက်နှင့် စီးပွားရေးသီအိုရီ === ဆိုးရော့စ်၏ အရေးအသားများသည် ဈေးကွက်လုပ်ဆောင်ချက်များအတွင်းသို့ ချဉ်းနင်းလာသည့် လူပုဂ်ဂိုလ်များ၏ဘက်လိုက်မှုများ၊ စီးပွားရေး၏အခြေခံဖြစ်သည့် စိတ်သိခံစားမှုများကို ယာယီအားဖြင့် ပြောင်းလဲခြင်းအကြောင်းကို ဖော်ပြသော လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှု၏ သဘောတရားအကြောင်းကို အလေးအနက် အာရုံစူးစိုက်နေသည်။ ဆိုးရော့စ်က စီးပွားရေးအဆောက်အအုံ၏ အခြေခံစိတ်သိခံစားမှုများကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ချက်များ သည် ဟန်ချက်ညီခြင်းထက် မညီခြင်းက စံပြုမှတ်သားစေနိုင်လောက်ပြီး စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့်ဝနိုင် ရာသော ဈေးကွက်အတွက် ထိုအများကြိုက် စီးပွားရေးသီအိုရီသည် ယခုအခြေအနေများပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုမရှိဟု ငြင်းချက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ပြောင်းလဲတိုးတက်သော ဟန်ချက်မညီသည့်အခြေအနေ၊ ငြိမ်သက်နေသော ဟန်ချက်မညီသည့်အခြေအနေနှင့် ဟန်ချက်ညီလုနီးပါးအခြေအနေများ၏ သဘောတရားများကြောင့် ဆိုးရော့စ်သည် နာမည်ကျော်ကြားလာရသည်။ လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှုသည် အဓိကအတွေးအခေါ် ၃ ချက်ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှုသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ အဂတိလိုက်စားမှုများပြားလာခြင်းကဲ့သို့ အထူးအခြေအနေများအတွက် ရှာဖွေတွေ့ရှိထားသော အကောင်းဆုံးရှာဖွေချက်ဖြစ်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြိုင်ပွဲနေရာတစ်လျှောက် ပျံ့နှံ့သွားသည်။ အဂတိလိုက်စားမှု မြင့်တက်လာရသည့် ဥပမာများမှာ (၁) တရားမျှတမှုကို ခြယ်လှယ်ခြင်း သို့ (၂) ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ လမ်းကြောင်းအဟောင်းကို လိုက်လျှောက်သည့်အကျင့်တို့ဖြစ်သည်။ ဥပမာ။ ။ လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှုသည် တိကျသေချာသောအခြေအနေဖြစ်သည့် ဟန်ချက်ညီသော ဖြစ်စဉ်သည် ဖြစ်နိုင်ခြေများကို အကောင်းဆုံးစဉ်းစားဆင်ခြင်ခြင်း Reflexivity သည်ကြားကာလများတွင် ပေါ်ပေါက်လာရခြင်းမှာ ယင်းသည် သေချာသော အခြေအနေများတွင် အများစုသိသာထင်ရှားစွာဖြစ်ပေါ်လာသည်၊ ဥပမာ-ဟန်ချက်ညီသော ဖြစ်စဉ်ကိုဖော်ပြရာတွင် ဖြစ်နိုင်စွမ်းအကြောင်းအချက်သည် အကောင်းဆုံး စဉ်းစားစရာဖြစ်သည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ အရင်းအနှီးဈေးကွက်ရှိ စူးစမ်းလေ့လာမှုနှင့် ပူးပေါင်းပါဝင်မှုတို့သည် တန်ဖိုး သတ်မှတ်မှုနှင့် အခြေခံဖြစ်ရပ်နှင့်ရလဒ်များကို လွှမ်းမိုးထားနိုင်သည်။ ခေတ်သစ်ဘဏ္ဍာရေးဈေးကွက်တွင် လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှု၏ လက်ရှိဥပမာသည် အိမ်ရာ ဈေးကွက်များ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံငွေများနှင့် အကြွေးဖြစ်သည်။ အစိုးရလက်အောက်ခံမှ ပြဋ္ဌာန်းထားသော စည်းမျဉ်းဥပဒေအောက်ရှိ ငွေချေးသူများသည် ၁၉၉ဝ ခုနှစ်များတွင် အိမ်များဝယ်ယူရန် ပြည်သူအများထံသို့ ငွေထုတ်ချေးခဲ့သည်။ ပိုမိုများပြားသောငွေပမာဏဖြင့် ပြည်သူတို့သည် အိမ်များကိုဝယ်ခဲ့သောကြောင့် အိမ်၏တန်ဖိုးများ မြင့်တက်လာလေသည်။ ငွေချေးသူများက သူတို့၏လက်ကျန်စာရင်းကိုကြည့်ပြီးမှ နောက်ထပ်အချေးအငှားလုပ်ကြသော် လည်း အိမ်ရာများတန်ဖိုးဖြစ်သည့် သူတို့၏ချေးငွေရင်းနှီးမြှုပ်နှံများဖြစ်သည့် နောက်ထပ်ပိုက်ဆံ များသည် အိမ်ရာလုပ်ငန်း၏ တူညီသောတန်ဖိုးများနောက်လိုက်နေသောကြောင့် ထိုးတက်သွား သည်။ သူတို့၏လက်ကျန်စာရင်းကောင်းသောကြောင့် ငွေများထုတ်ချေးခဲ့ကြပြီး ပြည်နယ်အစိုးရ လက်အောက်ခံမှ အာမခံပေးထားခဲ့သဖြင့် ဈေးနှုန်းများလည်း မြင့်တက်သွားခဲ့သည်။ ပြည်သူမူဝါဒကို ထပ်မံကျယ်လောင်စေခဲ့ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။ အစိုးရဖက်က အိမ်ပိုင်ဆိုင်မှုကို အပေါင်းလက်ခဏာဆောင်သည့် ရလဒ်ကိုဟု သတ်မှတ်ပြီး ပထမဆုံးအိမ်ပို်င်ရှင်နှင့် အခြားဘဏ္ဍာရှေးဌာနခွဲများကို ဦးစားပေးအိမ်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရမည့် အိမ်ဝယ်စေရန် လွှမ်းမိုးမှုများကို ချီးမြှင့်ကာ အိမ်အရောင်းအဝယ်လုပ်ငန်း သည် ကောင်းသောအလုပ်ဖြစ်ကြောင်း အဓိပ္ပာယ်ရောက်စေသည်။ ဈေးနှုန်းများသည် လျင်မြန်စွာတက်လာပြီး ငှားရမ်းမှုအဆင့်အတန်းများ ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။ လိုက်လျောညီထွေတုံ့ပြန်မှုနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ထင်ရှားသောကိစ်စတစ်ခုမှာ ဈေးကွက်သည် ဘာကြောင့် အချိန်တိုင်းလှည့်လည်နေကာ ပန်းတိုင်ကိုကျော်သွားလိုက် သို့မဟုတ် ပန်းတိုင်ကို မမီနိုင်လိုက်ဖြစ်ကာ ဟန်ချက်ညီညီ တည်ငြိမ်သောအခြေအနေအကြောင်းကို ရှင်းထုတ်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ === လွတ်လပ်သောဈေးကွက်စနစ်အတွင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သောပြဿနာများအပေါ်အမြင် === ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူနှင့် ငွေကြေးစွန့်စားရောင်းဝယ်သူအနေနဲ့ အလုပ်လုပ်နေသောကြောင့် ယခုလက်ရှိ ငွေကြေးရောင်းဝယ်မှုသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံအများအပြားတွင် အားကောင်းသောစီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု အဖြစ် မပီပြင်ကြောင်း သူကငြင်းဆိုဖော်ပြထားခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က သူဖော်ပြသော ဈေးကွက်အခြေခံမူများ ကျရှုံးရသည်မှာ ကမ္ဘာကြီး၏ပြဿနာ များကြောင့်ဟု အပြစ်တင်လေသည်။ သူ၏ တစ်ကမ္ဘာလုံး၏အမြင်ရှုထောင့်များကို ဆန့်ကျင်ချက်များကြောင့် သူ့ကိုအငြင်းသန်သူဟု ထင်မြင်ကြသည်။ ဗစ်တာ နိုင်ဒါဟော့ဖာက ဆိုးရော့စ်ကို “အားလုံးထဲမှာ ဂျော့ချ်ကတော့ ရောပြွမ်းဈေးကွက်ထဲမှာ တောင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအစိုးရက ပိုလျှံနေတာတွေကို အမှန်ပြန်ပြင်ပေးဖို့ ယုံကြည်နေလေရဲ့” ဟုပြောခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က ဈေးကွက်တွင် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ပါဝင်ပတ်သက်ရခြင်းနှင့် ပါဝင်ပတ်သက်သူများ လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းများပြောင်းလဲရန် လုပ်ဆောင်ရခြင်းတို့၏ ကွာခြားချက်ကို ရေးဆွဲရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ဇူလိုင်မှ ၂၀၀၃ အောက်တိုဘာအထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီဟာ ဘင် မိုဟာမက် ၏ အဆိုအရ အရန်ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ Quantum ၏အရာရှိချုပ်ဖြစ်သော ဆိုးရော့စ်သည် အရှေ့အာရှဈေးကွက်များတွင် ထိုင်းငွေကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ အဖြစ်သို့ သတ်မှတ်စာရင်းသွင်းလိုက်သည့် ၁၉၉၇ ခုနှစ်က စီးပွားရေးပျက်စီးမှုများအတွက် အပြည့်အဝတာဝန်ရှိသည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ မဟာသီဟာ ၏အဆိုအရ ဆိုးရော့စ် သည် ထိုပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအပြီး သုံးနှစ်အကြာတွင် အရှေ့အာရှ စတော့ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ရာမြေလုပ်ငန်းတို့တွင် ကာလတိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်ပြီးနောက် ငွေကြေးတန်ဖိုးကျဆင်းမှု၏ ပထမဆုံးလက်ခဏာဖြစ်သော မသင့်တော်သောလျင်မြန်မှုဖြင့် Divested လုပ်ခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က မဟာသီဟာ သည် သူ့ကို “ငွေကြေးတန်ဖိုးကို ပိတ်ပစ်ရန် ကတိပေးထားသည့် သူ့အမှားအတွက် အချောင်ခံရသူ” အဖြစ် အသုံးချနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြန်လည်ဖြေကြားလိုက် သည်။ ၂၀၀ဝ ခုနှစ်စီးပွားရေးကျဆင်းမှုအပြီး အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ဆိုးရော့စ်က ၁၉၃ဝ နှစ်များအတွင်း စီးပွားပျက်ကပ်အပြီးမှာ ယခုအခါက အဆိုးဝါးဆုံးဖြစ်ကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်က ဘဏ္ဍာရေးပိုင်းဆိုင်ရာများတွင် အစိုးရ၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ရေးမလိုပဲ သူ့အလိုလို လမ်းမှန်ရောက်သွားလိမ့်မည်ဟု ယူဆထားသော ဈေးကွက်အခြေခံမူများသည် အတွေးအခေါ်ပိုင်း ဆိုင်ရာကိစ်စရပ်များဖြစ်သည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ ဆိုးရော့စ်၏အမြင်တွင် ဆိုးရော့စ် ၏အမြင်တွင် ဈေးကွက်သည် တစ်ဖက်စောင်းနင်းဖြစ်နေပြီး သူတို့ဖာသာသူတို့ ပြန်လည်တည့်မတ်မှသာ အကျိုးဆက်အနေနဲ့ကောင်းလိမ့်မည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ ၂၀၀ဝ ခုနှစ်စီးပွားရေးပျက်ကပ်အပြီးတွင် သူသည် စီးပွားရေးအတွေးအခေါ်သစ်များ အဖွဲ့အစည်းကို ၂၀၀၉ အောက်တိုဘာတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းသည် နိုင်ငံတကာရှိ စီးပွားရေး၊လုပ်ငန်းရေးရာနှင့် ဘဏ္ဍာရေးပါရဂူများဖြင့် ဖွဲ့စည်း ထားပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာစီးပွားရေးနှင့် ငွေကြေးစနစ်အတွက် နည်းလမ်းသစ်များကို စမ်းသပ် အသုံးပြု၍ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် အခွင့်အာဏာရရှိထားသောအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ === ဂျူးမုန်းတီးရေးအပေါ်အမြင် === ၂၀၀၃ နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်တွင် နယူးရော့ခ်မြို့ရှိ ဂျူးလူမျိုးဖိုရမ်တွင် အစ်စရေးနှင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတို့၏ပေါ်လစီဖြစ်သည့် ဂျူးလူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးများ ပြန်လည်နိုးကြားလာသည့် အတွက် ဆိုးရော့စ်သည် သူကဲ့သို့အောင်မြင်သော ဂျူးလူမျိုးများဖြစ်ရန် ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ဥရောပတွင်လည်း ဂျူးလူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးများ ပြန်လည်နိုးကြားလာသည်။ ဘုရှ်စီမံအုပ်ချုပ်မှုဝါဒနှင့် ရှယ်ရွန်စီမံအုပ်ချုပ်မှုဝါဒတို့ ပါဝင်သည်။ “ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးဟူ၍ ရေရေရာရာမဟုတ်သော်လည်း လူမျိုးခွဲခြားရေးလို့တော့ သိသာထင်ရှားတာ ပဲ။ အဲဒိမူဝါဒတွေအတွက်တော့ ကျုပ်ကအပြစ်ရှာစရာတစ်ခုပဲ။ ဦးတည်ချက်ကိုပြောင်းလိုက်မယ် ဆိုရင်တော့ ဂျူးမုန်းတီးရေးလည်း လျော့နည်းသွားမှာပဲ။ ကျုပ်တော့ ဘယ်လိုထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရမယ်ဆိုတာကို မသိဘူး။ ဂျူးတွေက ကမ္ဘာကြီးကို အုပ်စိုးတယ်ဆိုတဲ့ ဂျူးမုန်းတီးရေးအကြောင်းရင်းအသစ်ကြီးကြောင့် ကျုပ်လည်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုအတွက် ပူပန်နေရတယ်။ ကျုပ်ရဲ့အပြုအမူတွေအတွက် မရည်ရွယ်ပဲ ဆက်စပ်သွားတဲ့အနေနဲ့ ကျုပ်တော့ အဲ့ပုံရိပ်လွှာကိုပဲ ဆက်ထိန်းထားလိုက်တယ်။” နယူးရော့ခ်စာအုပ်များပြန်လေ့လာရေးအတွက် နောက်ဆက်တွဲဆောင်းပါးထဲတွင် ဆိုးရော့စ်က အလေးပေးဖော်ပြခဲ့သည်မှာ- အစ္စရေးတွေရဲ့ရန်သူတွေက ဒဏ္ဍာရီအကြောင်းတွေလျှောက်ဖြန့်တာကိုလည်း ဘာမှမပြောလို သလို လူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးအတွက်လည်း ဂျူးတွေကိုအပြစ်မတင်ပါဘူး။ ဂျူးလူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးဆိုတာ အစ်စရေးမွေးဖွားခြင်းကို ကြိုတင်ရက်ချိန်းပေးသလိုပါပဲ။ အစ္စရေးပေါ်လစီတွေရော အဲဒိပေါ်လစီကိုဝေဖန်မှုတွေရော ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးအတွက် တာဝန်ယူ စရာမလိုပါဘူး။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ကျုပ်ကတော့ အစ္စရေးတွေဟာ အစ်စရေးပေါ်လစီအလွှမ်းမိုးပဲခံရမယ်လို့ ယုံကြည်တယ်၊ နောက်ပြီး ဂျူးအဖွဲ့အစည်းဟာလည်း ဦးတည်ချက်မတူတဲ့အမြင်တွေရှိတဲ့ အစ်စရေး အောင်မြင်မှုတွေနဲ့ပဲ လွှမ်းခြုံခံရပါလိမ့်မယ်။ === တရုတ်တွေအပေါ်အမြင် === ဆိုးရော့စ်သည် တရုတ်ပြည်၏ စီးပွားရေးနှင့်နိုင်ငံရေးစွမ်းအားများ မြင့်တက်လာခြင်းတို့နှင့် ပတ်သက်သည်များကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ "တရုတ်နိုင်ငံသည် သူတို့ကိုယ်ကျိုးအတွက်သာ ဆောင်ရွက်ရင်းဖြင့် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် သူတို့သည် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏အမှာနှင့် အခြားသူများ၏စိတ်ဝင်စားမှုကိုလည်း တာဝန်ယူရန် လက်ခံရရှိခဲ့သည်။" သူက “ဒီနေ့တရုတ်တွေက စီးပွားရေးမှာ တောင့်တင်းခိုင်မာဖြတ်လတ်ရုံတင်မကဘူး၊ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပုံကလည်း အမေရိကန်ထက်သာပါတယ်”ဟု ပြောခဲ့သည်။ == ကြွယ်ဝချမ်းသာမှု == ၂၀၁ဝ တွင် ဆိုးရော့စ်သည် အသားတင်ခန့်မှန်းခြေတန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄.၂ သန်း ကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၃၅ ယောက်မြောက် အချမ်းသာဆုံးလူဖြစ်လာပြီး အာဖရိကတွင်၂၄ ယောက်မြောက် အချမ်းသာဆုံးလူဖြစ်ကြောင်း Forbes မဂ္ဂဇင်းက စာရင်းသွင်းလိုက်သည်။ ဆိုးရော့စ်သည် ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကတည်းက ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းအမျိုးမျိုးအတွက် ဒေါ်လာ ရ သန်းကို လှူခဲ့သည်။ == ဟန်ဂေရီနိုင်ငံရေးနှင့် ပတ်သက်သမျှ == ၁၉၈ဝ ခုနှစ်များတွင် (၁၉၉၄ မှ ၂၀၀ဝ ထိ) Fidesz ၏ဥက်ကဌဖြစ်သူ Viktor Orban၊ (၁၉၉၈ မှ ၂၀၀၂၊ ၂၀၁ဝ မှနောက်ပိုင်းထိ) ဝန်ကြီးချုပ်၊ (၂၀၀ဝ ခုနှစ်) Fidesz ၏ဥက်ကဌ Laszlo Kover၊ (၁၉၉၈ မှ ၂၀၀၂ ထိ) လျှို့ဝှက်စစ်ဆင်ရေးဝန်ကြီးချုပ်နှင့် (၂၀၁ဝ ခုနှစ်) ဟန်ဂေရီ အမျိုးသား စုရုံးမှုအဖွဲ့၏ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတို့ သည် ဆိုးရော့စ်စကောလားရှစ် ရရှိခဲ့သူများဖြစ်ကြသည်။ ထပ်လောင်းပြောရလျှင် ယခု ဖွဲ့စည်းပုံလွှတ်တော်တွင် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်နေသော အော်ဘန်ဝန်ကြီး အဖွဲ့၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် Istvan Stumpf သည် ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၂ ခုနှစ်အတွင်း ဆိုးရော့စ် ဖောင်ဒေးရှင်းဘုတ်အဖွဲ့၏အယုံကြည်ခံအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ဖူးသည်။ ==မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်သမျှ == ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်သည် ၁၉၉၄ ခုနှစ် ကတည်းကစပြီး အခုထက်ထိ မြန်မာ့အရေးအတွက် နှစ်စဉ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂သန်း ကို လှူဒါန်းပေးနေသော သူဌေးကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၂၀၁၁ စက်တင်ဘာလ ထုတ် Forbes မှာ ရေးသားချက်အရ ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်သည် အမေရိက၏အချမ်းသာဆုံး ပုဂ္ဂိုလ် ၁၀ဦးထဲမှာ တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံးစာရင်းထဲတွင် သူသည် နံပါတ် ၄၆ မှာ လိုက်ပါသည်။ ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကတည်းက ကမ္ဘာ အရပ်ရပ်မှာ သူလှူဒါန်းခဲ့သော ငွေတွေဟာ ဒေါ်လာပေါင်း ၈ ဘီလီယံ ကျော်နေပြီ မို့သူ့ကို အလှူအတန်းရက်ရောသူတစ်ဦး အဖြစ် လူသိများကြသည်။ မြန်မာပြည်ကို ကူညီဖို့ ဂျော့ချ် ဆိုးရော့စ်ကို စတင်ဆွဲဆောင်ခဲ့သည် အရာကတော့ ၁၉၈၇-၈၈ အရေးအခင်းက အဖြစ်အပျက်တွေပါပဲ။ ၈၈ အရေးအခင်းအတွင်း လမ်းမပေါ်ထွက်ပြီး ဆန္ဒပြကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေ ကို စစ်အစိုးရ က ရက်ရက်စက်စက် ပစ်ခတ်နှိမ်နှင်းခဲ့တဲ့ သတင်းတွေကို ကမ္ဘာတစ်ဘက်ခြမ်းကနေ ကြားသိလိုက်ရတဲ့ အချိန်မှာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအရေးအတွက် ပါဝင်ကူညီဖို့ကို သူဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် ကူညီဖို့ အခွင့်အလှမ်းတွေကို ရှာဖွေတဲ့အခါ မြန်မာပြည်အတွင်းမှာ တရားဝင်ရုံးခန်းဖွင့်ပြီး ကူညီဖို့ မဖြစ်နိုင်တဲ့အတွက် သူဟာ မထင်မရှားအလှူရှင်တစ်ဦးအနေနဲ့ပဲ နောက်ကွယ်ကနေ ကူညီခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှာ Burma Project ကို စတင်တည်ထောင်လိုက်ပြီး၊ အလှူငွေရဲ့ ၃၀% ကို မြန်မာကျောင်းသားတွေ ကို ပညာသင်ဆုပေးတဲ့ အစီအစဉ်အတွက် အသုံးပြုစေခဲ့ပြီး၊ ကျန်တဲ့ အလှူငွေတွေကို တော့ မြန်မာ့အရေးဆောင်ရွက်လှုပ်ရှားနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ခန့် ကို ခွဲဝေလှူဒါန်းခဲ့ပါတယ်။ Burma Project ရဲ ့ဌာနချုပ် Open Society Institute (OSI) ရဲ့ ရုံးခန်းကို နယူးရောက်မြို့လယ် 5th Avenue မှာ ဖွင့်လှစ်ထားရှိပါတယ်။ OSI မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ ဒေါ်မော်ရင်းအောင်သွင်ရဲ့ မီဒီယာတွေကို ပြောကြားချက်အရ ပညာသင် ဆုပေးရာမှာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအရေးအတွက် ပြန်လည်ဆောင်ရွက်ဖို့ အလားအလာရှိတဲ့ မြန်မာများကို ဦးစားပေး ရွေးချယ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ မြန်မာ့အရေးကို ကူညီထောက်ပံ့တဲ့နေရာ မှာ အစားအစာတွေ လှူဒါန်းဖို့ထက် ပညာရေးပိုင်းကို လှူဒါန်းဖို့ပိုပြီး အားသန်တဲ့ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) ဟာ သူ့အလှူငွေတွေကို ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေ အတွင်းမှာ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကြားရေး၊ ကွန်ပျူတာနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအကြောင်း သင်ကြားရေး စတဲ့လုပ်ငန်းတွေ အတွက်ကို ပိုပြီး အသုံးပြုစေခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်မှာ နေထိုင်ပြီး မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားနေသူ (အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ဘုရှ်နဲ့ တွေ့ဆုံပြီး မြန်မာ့အရေးအတွက် ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသူ) နန်းချန်တောင်းဟာ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) ရဲ့ အလှူငွေကို လက်ခံရယူထားတဲ့ Alternate Asean Network Burma အဖွဲ့ရဲ့သင်တန်းသူတစ်ဦး ဖြစ်ကြောင်းသိရပါတယ်။ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) ရဲ့ အလှူငွေကို လက်ခံရရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေထဲမှာ မြန်မာပြည်အကြောင်းနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာတွေ ရေးသားထုတ်ဝေနေတဲ့ Alternate Asean Network Burma အဖွဲ, NCGUB ခေါ် ပြည်ပရောက် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရအဖွဲ ၊ Computer Network Training Program စသည်တို့နဲ့ အခြားသော အဖွဲ့ အစည်းတွေ ပါဝင်ကြပါတယ်။ ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာ အခြေဆိုက်တဲ့ ပြည်ပရောက်ညွန့်ပေါင်းအစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ အရေးဆောင်ရွက်လှုပ်ရှားဖို့ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) က နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈သောင်းခွဲ လှူဒါန်းခဲ့ပါတယ်။ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) ကို စီးပွားရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အင်မတန်တော်တဲ့ ပညာရှင်တစ်ဦး၊ အလှူဒါန်းရက်ရောသူ တစ်ဦး အနေနဲ့ လူကြိုက်များပေမယ့်၊ ထိုင်းအစိုးရ နဲ့ မလေးရှားအစိုးရတွေကတော့ ၁၉၉၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အတွင်းက သူတို့ရဲ့ ငွေတန်ဖိုးတွေ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဈေးကွက်မှာ ထိုးကျသွားခဲ့တာဟာ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ)ရဲ့ hedge Fund ကြောင့်လို့ သတ်မှတ်ပြီး သူ့ကို မနှစ်သက်ကြပါဘူး။ အခုရက်ပိုင်း မြန်မာ့အင်တာနက်သတင်းတွေမှာတော့ ဂျော့ဆိုးရော့စ် (စ) ဟာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းအကြောင်းရိုက်ကူးမယ့် ရုပ်ရှင်ကားကို တစ်ဦးတည်း အကုန်ကျခံပြီး ကူညီသွားမယ်လို့ ရေးသားနေကြပါတယ်။ ဂျော့ဆိုးရော့စ်(စ) ဘက်ကတော့ တရားဝင် သတင်းထုတ်ပြန်တာတွေ မလုပ်သေးပါဘူး။ [http://littlevoicefromburma.blogspot.com/2011/12/blog-post_21.html?spref=fb] == အပိုဆောင်းကြည့်ရှုစရာများ == <references/> * [http://www.soros.org/ Open Society Institute and Soros Foundations Network] * [http://ineteconomics.org Institute for New Economic Thinking] * [http://www.project-syndicate.org/contributor/27 Column archives] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511141012/http://www.project-syndicate.org/contributor/27 |date=11 May 2011 }} at Project Syndicate * [http://www.nybooks.com/authors/157 Column archives] at ''The New York Review of Books'' * [http://fundville.com/fund/2516/SOROS-FUND-MANAGEMENT-LLC Soros Fund Management 13F filing and Portfolio Activities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100612115119/http://fundville.com/fund/2516/SOROS-FUND-MANAGEMENT-LLC |date=12 June 2010 }} * [https://web.archive.org/web/20000516195654/http://campus.fortunecity.com/pot/832/articles.html List of articles and speeches by and about George Soros] * [http://www.campaignmoney.com/biography/george_soros.asp George Soros' Political Campaign Contributions] * [http://www.forbes.com/finance/lists/54/2004/LIR.jhtml?passListId=54&passYear=2004&passListType=Person&uniqueId=L9II&datatype=Person Forbes.com: Forbes 400 Richest in America] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120505132614/http://www.forbes.com/finance/lists/54/2004/LIR.jhtml?passListId=54&passYear=2004&passListType=Person&uniqueId=L9II&datatype=Person |date=5 May 2012 }} * [http://www.livermorereport.com/blogs/georgesoros/ George Soros in SEC Filings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100301230345/http://www.livermorereport.com/blogs/georgesoros/ |date=1 March 2010 }} * [http://www.newyorker.com/archive/2004/10/18/041018fa_fact3?currentPage=1 The Money Man - New Yorker] * [http://www.aworldtowin.net/reviews/SorosParadigm.html In depth review of The New Paradigm]*[http://www.investors.com/NewsAndAnalysis/Article.aspx?id=530814 Why Does Soros Bite Hand That Feeds Him?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100424200946/http://www.investors.com/NewsAndAnalysis/Article.aspx?id=530814 |date=24 April 2010 }} in Investor's Business Daily [[Category:သန်းကြွယ်သူဌေးများ]] t8tz3dmg2fnb5ndcvf9qfr2p53m06o3 0 14361 881256 880307 2025-07-10T10:57:44Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာလ */ 881256 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၁၉၄၄}} {{Year nav}} {{Year article header|1944}} == ဇန်နဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* == မတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဧပြီလ == (၁) ရက်။ ::* == မေလ == (၁၀) ရက်။ ::*[[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း]]နှင့် [[ဒေါ်ခင်ကြည်]]တို့၏ ဒုတိယသား [[အောင်ဆန်းလင်း]]ကို ဖွားမြင်သည်။ == ဇွန်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::* == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == နိုဝင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* == ဒီဇင်ဘာလ == * [[၅ ဒီဇင်ဘာ]] - ပန်းချီဆရာ [[ဘလုံ (ပန်းချီဆရာ)|ဦးဘလုံ]]သည် ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကန်မြို့]]၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ == မွေးဖွားသူများ == * [[၁၄ ဧပြီ]] - [[ငုယင် ဖူထျောင်]]၊ ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဟောင်း ([[၂၀၂၄]] ကွယ်လွန်) [[Category:၁၉၄၄]] [[Category:၁၉၄၀ ဆယ်စုနှစ်]] tark7u0o9wud9842mlb9gt11m3pzjo4 0 15325 881186 880403 2025-07-10T04:57:37Z Maung Myay Zuu 131890 881186 wikitext text/x-wiki {{Infobox မြို့ |official_name = တိုက်ကြီးမြို့ |settlement_type = မြို့ | image_skyline = {{Photomontage | photo1a = ဝ်ြါ့ုယးး့်.jpg | photo2a = တိုက်ကြီး.jpg | photo2b = တိုက်ကြီးမြို့၃.jpg | photo3a = တိုက်ကြီးမြို့၂.jpg | spacing = 2 | border = 2 | color_border = rose gold | color = silver | size = 280 | foot_montage = တိုက်ကြီးမြို့ အထင်ကရနေရာများ }} |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = Myanmar |pushpin_map_caption = တိုက်ကြီးမြို့ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|Myanmar}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး|ရန်ကုန်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ|မြို့]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = တိုက်ကြီး |coordinates = {{coord|17|30|0|N|96|2|0|E|region:MM|display=inline,title}} |postal_code_type = |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_total = ၂၇၇,၁၆၅<ref>{{Citation|date= 26 August 2014|title= Provisional Results Census 26 August 2014 FINAL|publisher= ပြည်သူ့အင်အားဦးစီးဌာန|page= ၃၁|url= http://www.dop.gov.mm/wp-content/uploads/2012/12/Census_Provisional_Results_2014_ENG1.pdf|accessdate= February 25, 2015|archive-date= 12 September 2014|archive-url= https://web.archive.org/web/20140912105647/http://www.dop.gov.mm/wp-content/uploads/2012/12/Census_Provisional_Results_2014_ENG1.pdf|url-status= dead}}</ref> |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_sq_mi = |population_blank1_title = လူမျိုးများ |population_blank1 = ဗမာ၊ ရှမ်း၊ ကရင် |population_blank2_title = ကိုးကွယ်<br />ယုံကြည်မှု |population_blank2 = ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်၊ အစ္စလာမ်၊ ဟိန္ဒူ |population_density_blank1_km2 = |population_density_blank1_sq_mi = |area_total_km2 =4.849 |coordinates_region = MM |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |website = }} '''တိုက်ကြီးမြို့'''({{Lang-en|Taikkyi}}) သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]၏ မြောက်ဘက်အကျဆုံးအပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။ [[တိုက်ကြီးခရိုင်]]နှင့် တိုက်ကြီးမြို့၊ [[ဥက္ကံမြို့]]၊ [[အဖျောက်မြို့]]တို့ ပါဝင်သည့် [[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]]၏ ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်သည်။ [[ရန်ကုန်-ပြည် ရထားလမ်း]]နှင့် ‌မော်‌တော်ကားလမ်း‌ ပေါ်တွင် တည်ရှိ‌သော မြို့ ဖြစ်ပြီး ရန်ကုန်မြို့မှ အ‌နောက်‌မြောက်ဘက် ရထားလမ်းဖြင့် ၄၂ မိုင် ကွာ‌ဝေးသည်။ [[ကိုလိုနီခေတ်|ကိုလိုနီခေတ်ဦး]]၌ ဟံသာဝတီခရိုင်တွင် ပါဝင်ခဲ့သော မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ငယ်ဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က မြို့နယ်အကျယ်အဝန်း (၈၉၈)စ/မိုင် ဖြစ်သည်။ <ref>မှတ်တမ်းသမိုင်း ဒဂုံ ဧရာ တနင်္သာတိုင်း၊ လွင်မောင် ရေး၊ ၁၉၇၈၊ ဩဂုတ်လ၊ စာ - ၁၈၃</ref> ==သမိုင်းကြောင်း== တိုက်ကြီးမြို့သည် မူလက လှိုင်စီရင်စု အတွင်းမှ ကျေးရွာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ [[လှိုင်မြို့ဟောင်း|လှိုင်မြို့]] ကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၆၇၃တွင် သမလ-ဝိမလ ပထမပဲခူး မင်းဆက်၏ ၁၆ ဆက်မြောက် ပုဏ္ဏရိကရာဇာမင်းက တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ [[အင်းဝ-ဟံသာဝတီ အနှစ်လေးဆယ်စစ်]] အတွင်း မွန်တို့၏ [[ဟံသာဝတီ (၃၂)မြို့စာရင်း|ဟံသာဝတီ (၃၂) မြို့]]အဖြစ်လည်ကောင်း၊ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် စာဆိုကျော် [[လှိုင်ထိပ်ခေါင်တင်]] အပိုင်စားရာမြို့ အဖြစ် လည်ကောင်း ထင်ရှားခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ခေတ်တွင် ဟံသာဝတီခရိုင်အတွင်း အုပ်ချုပ်ရေးရုံးစိုက်ရာ စီရင်စု အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ ၁၈၇၇ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်-ပြည် ရထားလမ်း]] ဖောက်လုပ်‌သောအခါ [[တိုက်ကြီးကုန်း|တိုက်ကြီးကုန်းရွာ]]၌ ဘူတာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ နောင်တွင် ဘူတာအား မြောက်ဘက် နှစ်မိုင် အကွာရှိ ရှမ်းစုကျေးရွာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး တိုက်ကြီး အမည်ဖြင့်ပင် ထားရှိကာ ဂိတ်ကင်းတစ်ခု ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အချက်အခြာကျသော တိုက်ကြီးဘူတာရွာသို့ လှိုင်မြို့ပိုင်ရုံးအား အပြီးတိုင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီးနောက် တိုက်ကြီးမြို့အဖြစ် ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ တိုက်ကြီးမြို့နယ် ကို ပြည်ထဲရေးနှင်သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန ၃၀.၈.၁၉၇၂ ရက်စွဲပါ စာအမှတ်၊ ၁၀၃/၂၆/စိတ်(၁)ဖြင့်ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြေညာစာဖြင့် ဖွဲစည်းခဲ့သည်။ ==ပထဝီဝင်အနေအထား== [[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]]သည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၇ ဒီဂရီ ၁၀ မိနစ် နှင့် ၁၇ ဒီဂရီ ၄၈ မိနစ် အကြား အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅ ဒီဂရီ ၄၀ မိနစ် နှင့် ၉၆ ဒီဂရီ ၈ မိနစ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှအနောက်သို့ (၂၉) မိုင်နှင့် တောင်မှမြောက်သို့ (၃၅) မိုင် ရှည်လျားပြီးဧရိယာစတုရန်းမိုင် ၇၀၇.၅၂၅ မိုင်ရှိသည်။ တိုက်ကြီးမြို့နယ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ [[လှည်းကူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[မှော်ဘီမြို့နယ်]]နှင့် ထိစပ်လျက် ရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် ဧရာ၀တီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်တုန်းမြို့နယ်]]၊ [[ဓနုဖြူမြို့နယ်]]၊ [[ဇလွန်မြို့နယ်]] တို့နှင့်ထိစပ်လျက်ရှိကာ မြောက်ဘက် တွင် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[သာယာဝတီမြို့နယ်]] တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ် လျက်ရှိသည်။ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အထက် ပျမ်းမျှ အမြင့် (၁၀၀)ပေ အထက်တွင် တည်ရှိပြီး အမြင့်ဆုံးတောင်မှာ မှန်ပြတောင် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အထက် (၁၅၀၀) ပေ ဖြစ်သည်။ အနိမ့်ဆုံးအရပ်ဒေသမှာ (၄၀)ပေဖြစ်သည်။ တိုက်ကြီးမြို့နယ် အတွင်းရှိ ပဲခူးရိုးမတောင်၏အမြင့်သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် (၂၅၅)ပေခန့်ဖြစ်သည်။ ==လူမှုရေး== မြို့အ‌နေအထားအရ မကြီးလှ‌သော်လည်း ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏ မြောက်ဘက် ဂိတ်တံခါးဝ သဖွယ်တည်ရှိကာ နယ်ကျယ်၍ လမ်းဆုံ‌ဒေသဖြစ်‌သဖြင့် အ‌ရောင်းအဝယ် စည်ကားသည်။ ရန်ကုန်မြို့ကို ‌ရေပေး‌သော [[ဂျိုးဖြူကန်]]သို့ တိုက်ကြီးမှကားလမ်း ‌ဖောက်ထားသည်။ တိုက်ကြီးမြို့၏ လူဦး‌ရေမှာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်း‌ခေါင်စာရင်းအရ ၂၇၇,၁၆၅ ‌ယောက် ရှိ‌သည်။ [[ဗမာ]]လူမျိုး အများဆုံးနေထိုင်ပြီး [[ရှမ်း]]၊[[ကရင်]]နှင့် အခြားလူမျိုးများလည်းနေထိုင်ကြသည်။ တိုက်ကြီးမြို့နယ်တွင် တိုက်ကြီးမြို့၊ [[ဥက္ကံမြို့]]၊ [[အဖျောက်မြို့]] တို့ပါဝင်သည်။ တိုက်ကြီးမြို့အား ရပ်ကွက်(၈)ခုဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ- အင်္ဂလားရပ်ကွက်၊ ဘူတာရပ်ကွက်၊ ဈေးရပ်ကွက်၊ ဥပ္ပုံစုရပ်ကွက်၊ မင်္ဂလာရပ်ကွက်၊ အိုးတန်းရပ်ကွက်၊ ရှမ်းစုရပ်ကွက်၊ ဗောဓိကုန်းရပ်ကွက် တို့ဖြစ်ကြသည်။ တိုက်ကြီးမြို့၏မြို့မဈေးမှာလည်းအတော်အသင့်ကျယ်ဝန်းပြီး ဈေးဆိုင်တန်းများဖြင့်စည်ကားလှသည်။ တိုက်ကြီးမြို့တွင် အထက-တိုက်ကြီးမြို့နှင့် အထက(မြို့မ)-တိုက်ကြီးမြို့ဟူ၍ အထက်တန်းကျောင်း (၂) ကျောင်းရှိသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ(၅)</ref> ==ထင်ရှားသောနေရာများ== *ပြည်လုံးချမ်းသာဘုရာကြီး *မဟာမြတ်မုနိဘုရားနှင့်ဗုဒ္ဓမြတ်စွယ်တော် *မင်းကျောင်း *ရှမ်းကျောင်းကြီးတိုက် *အုန်ကုန်းဘုရားကျောင်း *[[မဟာသုတကာရီအင်းဝကျောင်းတိုက်]] ([[အဖျောက်မြို့]]) *[[လောကမာရ်အောင်ဘုရားကြီး]]နှင့် ပိဋကတ်ကျောက်စာတော်များ ([[အဖျောက်မြို့]]) *[[မြတ်လေးရုံဘုရားကြီး]] ([[အဖျောက်မြို့]]) *ကျိုက်ပွန်သာလွန် (သစ်စုကျေးရွာ) *ပန်းတစ်ပွင့်တောင် *မြစိမ်းတောင် *မြိုင်ဟေဝန်ဆင်စခန်း *မြသက်သာစေတီတော် ([[ဥက္ကံမြို့]]) *ကျိုက်ကွန်းတနော် (ခုနစ်ကျိုက်ကျေးရွာ) *[[လှိုင်မြို့ဟောင်း]] *တဘူးမြို့ဟောင်း ==ကိုးကား== {{reflist}} {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] ow68pglttisgafo8y38gjyjo3g7dlk2 0 18030 881184 848291 2025-07-10T04:52:33Z 37.111.6.168 ဇော်ဂျီမြစ် သည်သာ မြင်စိုင်းမြို့ အနီး ရှိ၍ ပြင်ဆင်ပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဒုတ္တဝတီမြစ်မှာ အတန်ငယ် ဝေးပါသည်။ 881184 wikitext text/x-wiki '''မြင်စိုင်း'''သည် ယခုအခါ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]] [[ကျောက်ဆည်မြို့နယ်]]{{ကိုးကားချက်လိုသည်}} အတွင်း မထင်မရှားတည်ရှိသော ရွာတစ်ရွာဖြစ်၍၊ [[အင်းဝ]]မြို့ဟောင်း၏ တောင်ဘက် ၁၉ မိုင် အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ သက္ကရာဇ် ၆၄၆ ခုနှစ်တွင် တရုတ်တို့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ချဉ်းနင်းဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်လာ၍ [[ပုဂံပြည်]] ပျက်ပြီးသည့်နောက်တွင် မြန်မာ့အင်အားကို စုရုံးကာ မွန်ဂိုတရုတ်စစ်ကို အကြိမ်ကြိမ် တွန်းလှန်ခဲ့သောမြင်စိုင်းသားမင်းညီနောင် ၃ ဦးအနက် အကြီးဆုံးဖြစ်သူ [[အသင်္ခယာ စောယွန်း]] မင်းပြုသော မြို့ဖြစ်၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ဟောင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ မြင်စိုင်းမြို့သည်ကား အနော်ရထာမင်းစောသည် တရုတ်၊ ရှမ်း၊ ယွန်းတို့နှင့် မရောစွက် မနှောင့်ယှက်စိမ့်သောငှာ သက္ကရာဇ်၃၉၅ ခုနှစ်တွင် [[ဗန်းမော်ခရိုင်]] [[ကောင်းစင်]]၊ [[ကောင်းတုံ]]မှစ၍ [[ရမည်းသင်းခရိုင်]]၊ [[ဆွာမြို့]]အထိ ခံမြို့ကြီး ၄၃ မြို့တည်ခဲ့ရာတွင်တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ မြင်စိုင်းမြို့သည် ပုဂံမင်းများလက်ထက်က မြစ်သား ၁၁ ခရိုင်ဟု ခေါ်အပ်သော လယ်တွင်း ၁၁ ရွာ တွင်ပါဝင်သည်။ မြစ်သား ၁၁ခရိုင်ကား [[စမုန်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]၊ [[ဒုဋ္ဌဝတီမြစ်|‌ေဇာ်ဂျီမြစ်]] တို့ဖြင့် တင့်တယ်လျက် ထိုမြစ်တို့ ၏ကျေးဇူးကြောင့် ထိုနယ်တွင် ကောက်ပဲသီးနှံ ဖွံ့ဖြိုးကြီးပွားသည်။ ထိုကြောင့် ထိုအရပ်သည် ပုဂံမင်းတို့၏ အားထားရာ တိုင်းခြေပြည်မြစ် ဖြစ်လေသည်။ ထိုအကြောင်းကြောင့်လည်း မင်းညီနောင် ၃ ပါး အားကောင်းနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်၏။ တရုတ်တို့ ဝင်လာသောအခါ [[တရုတ်ပြေးမင်း]]ဟု တွင်လာမည့် နရသီဟပတေ့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သည်မှစ၍ မြင်စိုင်းအရပ်သည်ထင်ရှားလာသည်။ မြင်စိုင်းကား နရသီဟပတေ့မင်းကြီးက မိမိထံ ခစားထမ်းရွက်လာသည့် မင်းညီနောင် ၃ ဦးအနက် အကြီးဆုံးအသင်္ခယာအား ပေးထားသောမြို့ဖြစ်၏။ နရသီဟပတေ့မင်းကြီးသည် အလတ်ရာဇသင်္ကြံကို [[မက္ခရာမြို့]]နှင့် အငယ်သီဟသူကို [[ပင်လယ်မြို့]] အသီးအသီး ပေးထားသေးသည်။ သက္ကရာဇ် ၆၆၁ ခုနှစ်တွင် နရသီဟပတေ့၏ သား ကျော်စွာကို နန်းချပြီးနောက် မင်းညီနောင် ၃ ဦးတို့သည် မြင်စိုင်း၊ မက္ခရာ၊ ပင်လယ်တို့တွင် အသီးအသီး မင်းပြိုင် ပြုကြလေရာ၊ အကြီးဆုံးဖြစ်သူ အသင်္ခယာမင်းသည်မြင်စိုင်း၌ သက္ကရာဇ် ၆၆၂ ခုနှစ်တွင် ထီးနန်း စိုက်ထူသည်။ သက္ကရာဇ် ၆၇၂ ခုနှစ်တွင် ညီတော် သီဟသူက ဆေးဖြင့် အန္တရာယ်ပြု၍ အနိစ္စရောက်သည်။ မင်းညီနောင်တို့မှာ အဖဘက်ကဒုတိယတ‌ကောင်းမင်းဆက်၏‌နောက်ဆုံးမင်းဖြစ်‌သောဘိန္နကမင်းရဲ့အဆက်နွယ်၊ အမိ မြန်မာတို့မှ ပေါက်ဖွားကာဗုဒ္ဓအယူဝါဒီများဖြစ်ကြပေသည်။ မြန်မာပြည်နှင့် မြန်မာလူမျိုတို့ကို တရုတ်စစ်ဘေးမှ ကာကွယ်ရမည့်တာဝန်နှင့် မြန်မာမင်းဆက်ကို ဆက်လက်ပြုစုရမည့်တာဝန်သည် သူတို့ ၃ ဦး၏ တာဝန်ဖြစ်သည်ဟု ယုံမှတ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ကြသည်။ ထိုကြောင့်လည်း ထိုခေတ်က စည်ပင်ဝပြောသည်။ မြင်စိုင်းမြို့သည် ကောင်းစားခဲ့စဉ်က ပန်းမာလ်ဥယျာဉ်တို့ဖြင့် တင့်တယ်သည်။ ပြောင်ခင်း၊ လူးခင်းတို့ဖြင့် စိမ်းစိုသည်။ တောင်ထွတ် တောင်ထိပ်တို့သည် ဘုရားတန်ဆောင်း ကျောင်းပြာသာဒ်တို့ဖြင့် ကြည်ညိုဖွယ်ရှိသည်။ အိမ်တော် နန်းတော်တို့ဖြင့် ခမ်းနားသည်။ ဤသည့်အကြောင်းများကို ''တာဝတိံသာ၊ နတ်ရွာလော၊ နတ်ရွာလော'' အစချီသည့် မြင်စိုင်းငါးစီးရှင် [[ကာချင်း]]တစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ [[ဘိုးတော်ဘုရား]]လက်ထက်တွင် ကျောက်ဆည်ခရိုင်တစ်ခုလုံးကို ၉ ခရိုင်ဖွဲ့တော်မူ၍ [[လယ်တွင်းကိုးခရိုင်]]ခေါ်တွင်စေခဲ့ရာ၊ ထိုအခါ မြင်စိုင်းသည် ခရိုင်မြို့စာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ ယခုအခါ မြင်စိုင်းကားမြို့ပျက်မြို့ဟောင်းဖြစ်၍ မြို့ရိုးပျက်များကို တွေ့နိုင်ပေသေးသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)</ref> == ကိုးကား == <references/> [[Category:မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရှေးဟောင်းမြို့များ]] a06vrca2lvfy17b0pfmqih5nmp561bo 0 18429 881071 881014 2025-07-09T12:02:48Z Salai Rungtoi 22844 /* ငယ်စဉ်ဘဝ */ 881071 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ဦးဗဆွေ|image=File:Ba_Swe.jpg|caption=၁၉၅၅ ခုနှစ်က ဦးဗဆွေ|honorific prefix=နိုင်ငံဂုဏ်ရည်ဘွဲ့|birth_date=၁၉ ဧပြီ ၁၉၁၅|birth_place=ထားဝယ်၊ ဗြိတိသျှဘားမား|death_date=၆ ဒီဇင်ဘာလ ၁၉၈၇|death_place=ရန်ကုန်မြို့၊ မြန်မာနိုင်ငံ|order=ဒုတိယမြောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်| ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်]]|predecessor=[[ဦးနု]]|successor=[[ဦးနု]]|termstart=၁၂ ဇွန် ၁၉၅၆|termend=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၅၇|party=[[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ချုပ်| ဖဆပလ]] (၁၉၅၈ ခုနှစ်မတိုင်းမီ) <br> တည်မြဲဖဆပလ (၁၉၅၈ နောက်ပိုင်း)|spouse=ဒေါ်နုနုဆွေ}} '''ဦးဗဆွေ''' (၁၉ ဧပြီ ၁၉၁၅ - ၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၈၇) သည် တနင်္သာရီတိုင်း၊ [[ထားဝယ်မြို့]] နှင့် မိုင်ငါးဆယ် ကွာဝေးသော အုံးပင်ကွင်းရွာတွင် အဖ ဦးထွန်းလှိုင်၊ အမိ ဒေါ်ပဲလေး တို့မှ ၁၉၁၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၁၉) ရက်နေ့ မနက် ၉ နာရီ တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ မွေးချင်း သုံးယောက်အနက် အငယ်ဆုံး ဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်ကပင် အုံးပင်ကွင်းရွာတဝိုက်တွင် သတ္ထုတွင်းလုပ်ငန်း၌ နယ်ချဲ့ အင်္ဂလိပ်နှင့် တရုတ်၊ ကုလား နိုင်ငံခြားသားတွေသာ သူဌေးဖြစ်ပြီး မြန်မာတိုင်းရင်း သားတို့မှာ ဆင်းရဲမွဲတေနေသည် ကို တွေ့ကြုံခံစားရသဖြင့် မျိုးချစ်စိတ်၊ နိုင်ငံခြားသား မုန်းတီးစိတ်များ ကိန်းအောင်းခဲ့သည်။ ==ပညာသင်ဘဝ== မောင်ဗဆွေသည် မြန်မာတို့၏ ဓလေ့ ထုံးစံအတိုင်း ရွာဘုန်းကြီးကျောင်း ၌ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် ရှင်သာမဏေ ပြုပြီးနောက် လူထွက်ခဲ့သည်။ ရှင်လူထွက် မောင်ဗဆွေသည် ထားဝယ် အမျိုးသမီး အထက်တန်းကျောင်း သို့သွား၍ (၂)နှစ်ပညာဆည်းပူးခဲ့သည်။ စိတ်ဓာတ် ပြင်းထန်ပြီး အရွယ် ထွားကြိုင်းသူ ဖြစ်သည့် အလျှောက် မိန်းကလေးများ ကြားတွင် မသင့်လျော်၍ အမျိုးသား အလယ်တန်း ကျောင်းသို့ ပြောင်း၍ ပညာသင်ပေးခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် ထားဝယ်မြို့ အစိုးရ အထက်တန်းကျောင်း မှ ဆယ်တန်း စာမေးပွဲ ဖြေဆို အောင်မြင်ခဲ့သည်။ မောင်ဗဆွေသည် ငယ်ငယ်ကပင် ရဲစွမ်း သတ္တိရှိခဲ့သည်။ အခြား ကျောင်းသား များက သူ့ကိုကြောက်ကြသည်။ ဦးဗဆွေသည် မဟုတ် မခံသော စိတ်ရှိသူ ဖြစ်သော်လည်း အဖွဲ့အစည်းများ၌ အလုပ် လုပ်သောအခါ သည်းခံစိတ် မွေးသူဖြစ်သည်။ ကျောင်းတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ အသင်း တည်ထောင်ရာတွင် ဦးဗဆွေ သည် ခေါင်းဆောင်၍ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကျောင်းသား သမဂ္ဂ အဖွဲ့ ကို ဖွဲ့စည်းရာတွင်လည်း ဦးဗဆွေ ပင် ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဦးဗဆွေ သည် မျိုးချစ်စိတ် ပြင်းထန်လွန်းပြီး လူမျိုးခြား ကိုလည်း အလွန်မုန်းတီး၏။ ===ကုလားထိုးအသင်း=== ထို့ကြောင့် '''ကုလားထိုးအသင်း'''<ref> မောင်မောင် သက်ရှိရာဇဝင်။ (ရန်ကုန်၊ သမာမတ္တိ၊ ၁၉၅၆) စာ- ၆၃</ref> ဟူ၍ စုပြီးနောက် ကုလားများ ကို အမှောင်တွင် ဝိုင်း၍ ထိုးကြသည်။ ထားဝယ်မှ ကုလားများ အတော်ပင် ဒုက္ခများ ခဲ့ရသည်။ ထိုသို့ ဆူဆူပူပူ လုပ်ခဲ့သော်လည်း ဦးဗဆွေသည် စာဖတ်ခြင်း၊ စာရေးခြင်း၊ ကဗျာဖွဲ့ခြင်း၊ ဆောင်းပါး ရေးခြင်းများကို အချိန်ရလျှင် ရသလို လေ့လာခဲ့သည်။ အချိန်တန် အရွယ်ရောက်၍ ပညာသင်ပြီး အသိ တရားများ ရရှိလာသောအချိန်တွင် တို့ဗမာများ [[ကျွန်]] သက်ရှည် ၍ ဆင်းရဲ နစ်မွန်းခြင်း ကင်းမှ ကောင်းမည်ဟု အတွေးရကာ ''ကုလားထိုးအသင်း '' ကိုဖျက်ပြီး စိတ် သဘောထားခြင်း တူမျှသော ရဲဘော် ကလေးများ နှင့်တွဲဖက်၍ ''လက်ဖက်ရည်ဆိုင် ဖွင့်ခြင်း'' ''ဆံပင်ညှပ်ဆိုင် ဖွင့်ခြင်း'' ''ကွမ်းယာဆိုင် ဖွင့်ခြင်း'' စသော စီးပွားရေး ကိစ္စများကို ဆောင်ရွက် လာခဲ့သည်။ ===ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ === ဦးဗဆွေ ဆယ်တန်း အောင်မြင်ခဲ့သော ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]မှ ပေါက်ဖွား လာခဲ့သော ဒုတိယအကြိမ် ကျောင်းသားသပိတ်ကြီးသည် နယ်အသီးသီးသို့ ပြန့်နှံ့လာခဲ့ကြရာ ဗဆွေ တို့နေသော ထားဝယ် သို့ ကူးစက် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ [[နု၊ ဦး|ကိုနု]]၊ [[အောင်ဆန်း|ကိုအောင်ဆန်း]] စသော တက္ကသိုလ် မှ သပိတ် ခေါင်းဆောင် များသည် ကိုဗဆွေအား စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်။ သမဂ္ဂ ခေါင်းဆောင် ကိုဗဆွေသည် ကိုနု၊ ကိုအောင်ဆန်းတို့နှင့် အဆက်အသွယ်ပြုကာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် သို့ ရောက် သည်အထိ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ===စာပေရေးရာ=== တက္ကသိုလ် တွင် သူ့၏ ကလောင်ကို ဆက်သွေးခဲ့ပြီး ''ဟိုက်စကူးသန်းသန်း''၊ '' မြင့်ဆွေ'' စသော ကလောင် နာမည်ဖြင့် ''ဒဂုံမဂ္ဂဇင်း''၊ ''ယုဝတီ''၊ ''ကဝိမျက်မှန်''၊ ''ကြီးပွားရေး''၊ ''ဒီးဒုတ်ဂျာနယ်''၊ ''ဗန္ဓုလဂျာနယ်'' စသော ဂျာနယ် မဂ္ဂဇင်းကြီး များနှင့် တက္ကသိုလ် သမဂ္ဂ ၏ ''[[အိုးဝေမဂ္ဂဇင်း]]'' တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ ''ကက်သရင်ဂွက်ထော်'' အကြောင်း ဆောင်းပါးမှာ သူ့ ကလောင် လက်ရာ အပြောင်မြောက်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ အိုင်စီအက် (ICS) ရာထူးရှင်များ ကို ထိုးနှက် ထားသည့် ဆောင်းပါး ဖြစ်၍ ရာထူး ဂုဏ်သိမ် မက်သော မနူးမနပ် အင်းယားကျောင်းဆောင် ဗိုလ်ဆန်သူ ''မကက်သရင်ဂွက်ထော် '' ကိုလည်း လက်သံပြောင်ပြောင် နှင့် မညှာမတာ သရော်၍ ရေးသား ထားခဲ့သည်။ ==နိုင်ငံရေးဘဝ== [[File:PM_U_ba_swe.JPG|thumb|right|ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးဗဆွေ]] ဦးဗဆွေသည် ကမ္ဘာ့သမိုင်း ရာဇဝင်၊ စနဗေဒ စသည့် ဘာသာရပ်များကို ယူပြီး ကျောင်းမတက်ခဲ့ပေ။ နာမည်ခံသာ ကျောင်းစာရင်း တွင် သွင်းထားသည်။ ကျောင်းမတက်၊ စာမေးပွဲ မဖြေပဲ တက္ကသိုလ် နယ်မြေတွင် စုစုပေါင်း(၅)နှစ်ခန့် နေထိုင်ခဲ့သည်။ ကျောင်းသား သမဂ္ဂများ ကို ခေါင်းဆောင်၍ နိုင်ငံရေး ကို လုပ်ခဲ့သည်။ ဥပစာ အထက်တန်း(အိုင်-အေ အထက်တန်း)အထိသာ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ကိုအောင်ဆန်း နှင့် ကိုနု တို့၏ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် ကိုဗဆွေ နိုင်ငံရေး နယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ရာ ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် [[ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ်|ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ်]] ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် တတိယအကြိမ် ကျောင်းသားသပိတ် နှင့် [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေး]] ၌ [[၁၃၀၀ ပြည့် အရေးတော်ပုံ|အာဇာနည် (၁၇)ဦး]] ကျဆုံးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ရေနံမြေ သပိတ်ကြီး ၌ ကိုဗဆွေသည် သမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူး အဖြစ် ခေါင်းဆောင်ခဲ့သည်။ [[ကွန်မြူနစ်ဝါဒ|ကွန်မြူနစ်]] မာ့က်စ်ဝါဒများကိုလည်း လေ့လာပြီးနောက် ဆရာကြီးများ ဖြစ်ကြသော [[သခင်စိုး]]၊ [[သခင်သန်းထွန်း]] တို့ကိုလည်း ဆရာတင် ဆည်းကပ် ခဲ့ရလေသည်။ ရေနံမြေ သပိတ်သည် ရန်ကုန်သို့ ဦးလှည့်၍ စုပေါင်းတပ်ကြီး ဖွဲ့ကာချီတက်လာရာ လမ်းတလျှောက် ကိုဗဆွေ နှင့် [[ကိုဗဟိန်း]] တို့သည် တပ်ဦးမှ ခေါင်းဆောင်၍ လိုက်ပါ လာခဲ့ကြသည်။ ရေနံမြေ သပိတ်ကား နယ်ချဲ့ အင်္ဂလိပ်များ ထံမှ မြန်မာ အလုပ်သမားများ ၏ လိုအပ်သောတောင်းဆိုချက်များကို တောင်းကာ အရေးဆို သပိတ်မှောက်၍ ချီတက်လာခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ သပိတ်အင်အားမှာလည်း ကြီးသထက်ကြီးလာပြီး ကိုဗဆွေ၏ သတင်းမှာလည်း ပြန့်နှံ့၍ မြန်မာပြည် တစ်ဝှမ်းလုံး သိလာကြလေသည်။ '' ဗဆွေကွ- ဗဆွေကွ ''ဟုလည်း ကြွေးကြော်လာသည်။ '' ကျားကြီး-ဗဆွေ'' ဟုလည်း အားပေးကြသည်။ အလုပ်သမား သပိတ်တပ်ကြီး အား အားပေးကူညီ၍ တရားဟောခဲ့သောကြောင့် မကွေးထောင်မှ ချုပ်နှောင်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ထောင်ခြောက်လ ပြစ်ဒဏ်ကျပြီး မကွေးထောင်မှ အင်းစိန်ထောင် သို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း ခံရသည်။ ကျောင်းသားများ ဆန္ဒပြ ကြသောကြောင့် ထောင်မှ ကိုဗဆွေ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ကိုဗဆွေ ထောင်မှ ပြန်လွတ်လာခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံရေး ကိုပင် ပြန်လုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးကို အားသွန် ခွန်စိုက် ကြိုးပမ်း လုပ်လိုသော ဆန္ဒကြောင့် ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ကျောင်းမှ ထွက်ကာ ထားဝယ်သို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး အလုပ် လုပ်နေခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ် တွင် မရှိဆင်းရဲသော သူငယ်ချင်းများ နှင့် နွမ်းပါးနေသော ကိုဗဟိန်း နှင့် ကိုထွန်းရှိန် (ဗိုလ်ရန်နိုင်) တို့အား ထောက်ပံ့ ကူညီခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကျောင်းသား သမဂ္ဂ ကို ခေါင်းဆောင်ရန် အထူး ခေါ်ယူခြင်း ခံရ၍ ပြန်လာခဲ့ရသည်။ ကိုဗဆွေ သည် စည်းရုံးရေး ကိုလည်း ပြုလုပ်ရ၊ အင်္ဂလိပ် ကိုလည်း တော်လှန် ပုန်ကန်ရန် ဖွဲ့စည်းထားသော ဗမာ့တော်လှန်ရေးတပ်ဦး ခေါ် သူပုန်ပါတီ အတွက် ထိရောက်သော လျှို့ဝှက်လုပ်ငန်း များကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ရသည်။ နဂါးနီ စာစောင် တွင်လည်း နိုင်ငံရေး ဆောင်းပါးများ မနေမနား ရေးသားခဲ့သည်။ စာစောင် ထွက်ခါစက ဆိုလျှင် ကိုဗဆွေ နှင့် နဂါးနီ ကိုထွန်းရွှေ တို့ နှစ်ဦးသည် စာစောင် တစ်ခုလုံး ကို ပင်ပမ်းကြီးစွာ ရေးသားခဲ့ရသည်။၎င်းတို့၏ စာပေ လက်သံ ကြောင့် နဂါးနီ စာစောင်သည် လူကြိုက် များလာခဲ့သည်။ ဘီ-အာရ်-ပီ(Burma Revolutionary Party) ဗမာ့တော်လှန်ရေးတပ်ဦး နှင့် ပီ-အာရ်-ပီ(People's Revolutionary Party)ခေါ် [[ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံ ပါတီ]] တွင် [[သခင်မြ]] ခေါင်းဆောင်၍ [[ကျော်ငြိမ်း၊ ဦး|ကိုကျော်ငြိမ်း]]၊ ကိုဗဆွေ၊ [[သခင်ချစ်]] တို့သည် ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး ကိုဗဆွေ သည် စည်းရုံးရေးအဓိက တာဝန်ခံ ဖြစ်ပြီး ကိုအောင်ကြီး (ဗိုလ်မှူးချုပ်အောင်ကြီး)၊ ကိုမောင်မောင်(ဗိုလ်မှူးကြီး မောင်မောင်) တို့နှင့် တွဲဘက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ <ref> မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အနှစ်ချုပ်(၁၉၈၈)။ (ရန်ကုန်၊ စာပေဗိမာန် ၁၉၈၈) စာ -၂၂၆ </ref> ကိုဗဆွေသည် [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်ပြည်]] သို့ ပို့ဆောင်စေလွှတ်မည့် လူငယ် လက်ရွေးစင် တစ်စုကို [[ယိုးဒယား]]မှ ဖြတ်၍ ပေးပို့ရန် တာဝန်ကျလာသဖြင့် အဖွဲ့မှ ပေးသော ငွေလေးဆယ်ကျပ် တိတိကို ဆောင်ကာ ရသည့် နည်းဖြင့် ကြံဖန်ပြီး ယိုးဒယား နယ်စပ်သို့ အရောက်သွားခဲ့သည်။ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ် အစောင့်အကြပ်တို့ တင်းကြပ်မှုကြောင့် မအောင်မြင်ပဲ ပြန်လာခဲ့ရသည်။ ===ဂျပန်ခေတ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု (၁၉၄၂-၁၉၄၅)=== ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း နှင့် အဖွဲ့သည် ဂျပန်နှင့် ပူးပေါင်း၍ [[ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] ကြီး ကို ယိုးဒယားဘက်မှ ချီတက်လာခဲ့ကြပြီး [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး|တနင်္သာရီ]]ဘက်ကို ကျော်ကာ [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]သို့ အရောက် ချီတက်လာသော်လည်း ဦးဗဆွေ သည် တနင်္သာရီတိုင်း လုံခြုံရေးအတွက် ထားဝယ်တွင် ကျန်ခဲ့ရသည်။ ဂျပန်တပ်များကို မြန်မာပြည် အတွင်းပိုင်း ဝင်ရောက်ခွင့်မပြုပဲ အခြေအနေ ကြည့်ပြီး ပြည်ပမှာပင် မြန်မာ့ လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော်ကိုသာ အားပေး၍ စေလွတ်ရန် ဖြစ်သည်။ သို့သော် [[မော်လမြိုင်]]ကို သိမ်းပြီးသောအခါ အုပ်ချုပ်ရေး ပေးရန် တောင်းဆိုသော်လည်း ဂျပန်အမှတ်(၅၅) တပ်မတော် မှ ယတိပြတ် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref> အိဇုမိယ တတ်စုရော၊ ကျတော် ပါဝင်ခဲ့သော မီနာမီကီကန်း၊ ဘာသာပြန်သူ ဒေါ်ခင်ရီ(ရန်ကုန်။ ဘာသာပြန်နှင့်စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာန။ ၁၉၈၁) စာ- ၁၄၁</ref> စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ဖြင့် အုပ်ချုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး သခင် ခေါင်းဆောင်များ နှင့်လည်း ခပ်ရှောင်ရှောင် နေခဲ့သည်။ ထိုကြောင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း နှင့် တပ်မတော် ဦးစီးကြီးများ၊ ဦးကျော်ငြိမ်း၊ ဦးဗဆွေတို့ နယ်ချဲ့ကို အပြီးအပိုင် အနိုင် မရသေးမီ ကပင် ဂျပန်ကို တော်လှန်ရန် စိတ်ကူး ထားခဲ့ကြပြီး ဖြစ်သည်။ ဂျပန်တပ်မတော် နှင့် ဗမာ့လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော် တို့ နယ်ချဲ့တို့အား တိုက်ခိုက် နေစဉ်အတွင်း တနင်္သာရီတိုင်း တစ်ခုလုံး နီးပါး ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေး အတွက် ဦးဗဆွေ တာဝန် ယူခဲ့ရသည်။ ဂျပန် လူမျိုး အကြောင်း သိသော ဦးဗဆွေ သည် ဂျပန်ကို တော်လှန်နိုင်ရန် ပြင်ဆင်ရပြန်သည်။ ဦးဗဆွေ၏ အကြံအစည်ကို ဂျပန်များ သိသွားသဖြင့် ရန်သူတစ်ဦး အနေဖြင့် မှတ်ထားခဲ့သည်။ ဦးဗဆွေ သည် အင်္ဂလိပ်များ ပြေးကြစဉ် အချိန်၌လည်း တွေ့ရာနေရာ သတ်စေဟု အမိန့် ထုတ်ပြန်ခြင်း ခံခဲ့ရသူဖြစ်သည်။ ဂျပန် ဝင်လာသော အချိန်၌လည်း ချက်ချင်းပင် ရန်သူ့ စာရင်းဝင် ခဲ့ရပြန်သည်။ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ် နှင့် ဂျပန် များက သူ့အပေါ် ကြံစည်မှုများကို ဦးဗဆွေ က မဖြုံ။ မြန်မာပြည် သည် ဂျပန်များ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင်ရှိနေစဉ် ဦးဗဆွေသည် [[မြိတ်ခရိုင်]] ပြည်သူ့တော်လှန်ရေး ပါတီ ၏ အမှုဆောင် အဖြစ် ဆောင်ရွက်လုပ်ကိုင် ခဲ့ပြန်သည်။ ဂျပန် လက်အောက်တွင် မြန်မာများရောက်နေသော ၁၉၄၂ ခုနှစ် အချိန်တွင် ဦးဗဆွေ အား ရန်ကုန် သို့ လာရန် အကြောင်းကြား ပြီးနောက် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ဖြစ်သော သခင်မြက နေရာ ချထားပေးသဖြင့် '''ကေဘိုတိုင်' '' ခေါ် မြို့ပြ ကာကွယ်ရေးတပ် ကို ဦးဆောင်ခဲ့ရသည်။၎င်းတပ်ဖွဲ့ သည် မြန်မာအစိုးရ ၏ လက်အောက်ခံလည်း မဟုတ်၊ ဂျပန်နှင့်လည်း တိုက်ရိုက် မပတ်သက် သူ့နည်းသူ့ဟန်ဖြင့် မြန်မာ တစ်ပြည်လုံး ၏ လွတ်လပ်ရေး အတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည့် အဖွဲ့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် [[ကန်တော်ကြီး(ရန်ကုန်)|ကန်တော်ကြီး]]ရှိ အေးကျွန်းတွင် တဲများထိုးကာ ဦးဗဆွေနေခဲ့ရသည်။ ''ကေဘိုတိုင် ဗိုလ်ချုပ် ဗဆွေ'' ဟုလည်းခေါ်ကြသည်။ ကေဘိုတိုင် တပ်သားများ ကား လေကြောင်း ကာကွယ်ရေး၊ မြို့ရွာ လုံခြုံရေး၊ မီးသတ်ဖွဲ့စည်း လုပ်ဆောင်ရေးစသော လုပ်ငန်းများ အပြင် အုပ်ချုပ်ရေး ပိုင်းများကိုလည်း ပူးတွဲဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည်။ သင်တန်း ဆင်းပြီးလျှင် ရပ်ကွက်များ သို့ဖြန့်ကာ စည်းရုံးကြခြင်း၊ ဦးလှမောင် ကြီးမှူးသော မြို့ပြကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စသည့်တို့နှင့် ဆက်သွယ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ရဲအဖွဲ့မှ ရဲမှူးကြီးတစ်ယောက်၊ အင်စပတ်တော်နှစ်ယောက်၊ လက်ထောက် အင်စပတ်တော် (၁၀)ယောက် တို့ကို ကေဘိုတိုင်နှင့်ပူးတွဲ၍ '' ကေဘိုတိုင် ဗိုလ်ချုပ် ဗဆွေ '' ထံသို့ပေးပို့ထားသည်။ လျှို့ဝှက်စွာ ဖွဲ့စည်းထားသော ဖက်ဆစ် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့တွင် ပါဝင်အားပေး ကူညီခဲ့သည်။ ထိုသို့သော အချိန်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ထဲ၌ ဗိုလ်မှူး [[ဗထူး၊ ဗိုလ်မှူးကြီး|ဗထူး]]မှ အထက် မြန်မာပြည် မန္တလေး ၌ရှိသော ဂျပန်များကို တော်လှန် တိုက်ခိုက်နေခဲ့သည်။ <ref> ကျော်ငြိမ်း၊ ရဲဘော်သုံးကျိပ်၊ (ရန်ကုန်၊ အင်းဝ စာပေတိုက် ၁၉၉၈) စာ ၁၃</ref> မတ်လ ထဲတွင်လည်း ပဲခူး၌ [[ဗိုလ်ကျော်ဇော]] (ဗိုလ်မှူးချုပ်ဟောင်း) တပ်နှင့် တော်လှန်ရန် အတွက် ပြင်ဆင်ရာ ဌာနကြီးဖြစ်သောစံပြကျောင်းကို ဂျပန်များ မှ မသိမသာ ဝိုင်းညှပ်ထားကြသည်။ စောစောထွက်မှ အခြေအနေကောင်းမည်၊ ဖိညှပ်၍ တိုက်ခိုက် ခံရလျှင် ပျက်စီးမည့် အခြေအနေ ရှိကြောင်း ဗိုလ်ကျော်ဇော ထံမှ အရေးကြီး သတင်းပေးပို့သဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းမှ ၂၇ ရက်နေ့ကိုပင် ဖောက်ထွက်တော့ဟု အမိန့်ပေးချက်အရ မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့ မှာပင် ရောက်ရာနေရာက တော်လှန်ရေး စကြတော့ ဟုလည်း အမိန့်ကို တဆက်တည်း ပေးလိုက်ရသည်။ ဗိုလ်မောင်မောင်၊ ဗိုလ်ချစ်မြိုင်၊ ဗိုလ်သိမ်းမောင် တို့၏ တပ်များသည် [[မင်းလှမြို့(သာယာဝတီခရိုင်)|မင်းလှ]]၊ [[ပဲခူးရိုးမ]] စသည့် နေရာများ၌ တပ်ဖျောက်၍ တော်လှန်ရေးကို စခဲ့ ကြတော့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ ၌ ဦးဗဆွေကို ဂျပန်တို့က ဖမ်းလိုက်ကြ သည်။ ရန်ကုန်၌ ဦးလှမောင် (သံအမတ်ကြီးဟောင်း)နှင့် နေခဲ့ပြီး၊ ဂျပန်များက ကိုယ်ရေး ရာဇဝင် ရေးခိုင်းသဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် ရေးပေး ခဲ့ရသည်။ ဦးဗဆွေ အကျဉ်းထောင်၌ ၂၄ ရက်တိတိ ထောင်ကျ ခံခဲ့ရပြီးနောက် ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ ဦးကျော်ငြိမ်း သည် နယ် သို့ မဆင်းဖြစ်ပဲ ဦးဗဆွေ လွတ်ရန် ဆောင်ရွက် ပေးခဲ့ရသည်။ ရန်ကုန်တွင် တပ်များ ကစဉ့်ကလျား ဖြစ်နေသည့် အပြင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များ သည်လည်း အကွဲကွဲ အပြားပြား ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ခေါင်းဆောင်ရှာနေသည့် အချိန်တွင် ဦးဗဆွေ ရောက်လာပြီး အကွဲကွဲ အပြားပြား ဖြစ်နေသော တပ်များကို စုစည်း၍ လူပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော် ရှိလာသော အခါ မေလ (၁) ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ကို ဦးဗဆွေ ဦးစီးသောတပ်များမှ သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြသည်။ ===လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုခေတ်(၁၉၄၅-၁၉၄၈)=== ဦးဗဆွေ တို့ ရန်ကုန် ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ပြဿနာ မျိုးစုံကို ဖြေရှင်း နေခဲ့ရသည်။ အိန္ဒိယ အမျိုးသား တပ်မှ လူပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်ကို ဘောက်ထော် [[သင်္ဃန်းကျွန်း]] ၌ နေရာ ချထား ပေးခဲ့ရသည်။ ထောင်မှ လွတ်လာသော အင်္ဂလိပ် စစ်သုံ့ပန်းများ ကိုလည်း ကျွေးမွေးရသည်။ ထို့နောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ၏ သဘောတူညီချက် ဖြင့် သခင်မြ၊ ဦးကျော်ငြိမ်း၊ ဦးဗဆွေတို့ ခေါင်းဆောင်သော ''ဆိုရှယ်လစ်ပါတီ''ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ <ref> ဦးဗဆွေ '''ပါတီတွင်းအဖြစ်မှန်''' (ရန်ကုန်၊ ဖဆပလ ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉ -) စာ ၇၊ </ref> ဆိုရှယ်လစ်ပါတီ သည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ ထက် (၇)လ ကျော်ကျော် နောက်ကျခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဦးဗဆွေ အား ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ရာထူးကို လက်ခံ စေခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် ဦးကျော်ငြိမ်း သည် ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ဦးကျော်ငြိမ်းသည် ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာခဲ့ပြီးနောက် ဦးဗဆွေ သည် ပါတီ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အဖြစ် လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြန်ရာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း နှင့် အခြားခေါင်းဆောင်များ [[အင်္ဂလန်]] သို့ သွားရောက် အရေးဆို နေစဉ်အတွင်း ဦးဗဆွေသည် [[ဖဆပလ]] အဖွဲချုပ် ၏ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အဖြစ် ဆောင်ရွက် ခဲ့ရပေသည်။ ===လွတ်လပ်ရေး ရပြီးခေတ် (၁၉၄၈-၁၉၆၂)=== ဦးဗဆွေသည် ဆိုရှယ်လစ်ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး နောက် ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် ဖဆပလ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ တွင် [[တိုက်ကြီးမြို့|တိုက်ကြီး]] မဲဆန္ဒနယ်မှ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]အမတ် အဖြစ် ရွေးကောက် တင်မြှောက်သဖြင့် ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်၊ [[နွေရာသီ]] ကျောင်းပိတ်ရက် တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသား အဖွဲ့ ငါးဖွဲ့မှ ကျောင်းသား ၁၀၀ အား ဦးဗဆွေနှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း အစရှိသော ဆိုရှယ်လစ် ခေါင်းဆောင်များ က နိုင်ငံရေး သင်တန်းပေးခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် အာရှ ဆိုရှယ်လစ် ကွန်ဖရင့် အစည်းအဝေးကြီး တွင် ဦးဗဆွေ သည် သဘာပတိ အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရ သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ [[တိုကျိုမြို့]] ၌ ကျင်းပသော အာရှ ဆိုရှယ်လစ် နှစ်ပတ်လည် ညီလာခံ ၌ သဘာပတိ အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ <ref>စာပေဗိမာန် မဂ္ဂဇင်း။ အတွဲ ၃။ အမှတ် ၈၊ (ရန်ကုန် စာပေဗိမာန် ၁၉၅၄) စာ ၈၈၊</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ် ပြည်သူ့ လွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲ နောက်ပိုင်းတွင် ဖဆပလ အဖွဲ့အား လူထု ထောက်ခံမှု အားနည်း လာခဲ့သည်။ ဦးကျော်ငြိမ်းသည် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး စိတ်ဓာတ် ပြင်းထန်သူ ဖြစ်သည်။ ဦးကျော်ငြိမ်း နှင့် ဦးဗဆွေ တို့သည် ပမညတ အင်အား ကြီးလာခြင်းသည် ငွေကို ရေလိုသုံးကာ ကွန်မြူနစ် များက လက်နက်ဖြင့် ခြိမ်းခြောက်၍ မဲပေး ခိုင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ဦးနုသည် ၁၉၅၄ ခုနှစ် မှ ပင် အစိုးရ အဖွဲ့ ဝန်ကြီးများ [[ကိုယ်ကျင့်တရား]] ပျက်မှုတားဆီးရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဦးနု ပါတီ သန့်ရှင်းရေး လွတ်လပ်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အတွက် ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးက နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးဗဆွေအား ရန်ကုန်မြို့၊ [[လမ်းမတော်မြို့နယ်|လမ်းမတော်]]မဲဆန္ဒနယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အမတ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင် မြှောက်ခြင်း ခံရ ပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု နေရာ တွင် ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် ဆက်လက် ရွေးချယ် တင်မြှောက်ခြင်း ခံရသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန်အပြင် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနနှင့် အမျိုးသား စီမံကိန်း ဝန်ကြီးဌာနများ ကိုလည်း ဦးစီး ဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ယူနန် ဖန်ရှီ တွင် တရုတ်-ဗမာနယ်စပ် လူထု အစည်းအဝေး ကို ကျင်းပရာ တရုတ် - ဗမာ လူထု ၂၀၀၀ ခန့် တက်ရောက်၍ [[တရုတ်]] ဝန်ကြီးချုပ် [[ချူအင်လိုင်း]] နှင့် မြန်မာ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဗဆွေ တို့ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနု အစိုးရထဲသို့ ပြန်ဝင်ရေး၊ မဝင်ရေး အတွက် ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့ တွင် ပြုလုပ်သော ဖဆပလ အလုပ်အမှုဆောင် အစည်းအဝေး တွင် သခင်ကျော်ထွန်း မှ အဆိုတင်သွင်း ၍ ဖဆပလ အလုပ် အမှုဆောင် အဖွဲ့ က ဆုံးဖြတ် အတည် ပြုခဲ့သည်။ ဦးဗဆွေ သည် ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးမှ အနားယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၈ ရက် ပြည်သူ့ လွှတ်တော် အစည်းအဝေး တွင် ဦးနုအား ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် တင်မြှောက် ခဲ့ပြန်သည်။ ဦးဗဆွေ သည် ဒုတိယ ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် တာဝန် ယူခဲ့ပြီးနောက် ဝန်ကြီး ၃၀ ဦးပါဝင်သော ဦးနု အစိုးရအဖွဲ့ သည် မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ကျမ်းကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၂ ရက်နေ့ တွင် အတိုက်အခံ အမတ်များမှ ဖဆပလအစိုးရအား အယုံအကြည်မရှိကြောင်း အဆို တင်သွင်းခဲ့သည်။ လွှတ်တော်အမတ် ဦးအေးမောင်(ပြည်)က အဆိုတင်သွင်း၍ သခင်ချစ်မောင် အပါအဝင် အမတ် ၁၀ ဦးက ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ အတူတကွ လက်တွဲ၍ မြန်မာပြည် ကောင်းစားရေး အတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များ ၏ ပုဂ္ဂိုလ်စွဲ၊ ဂိုဏ်းဂဏစွဲ များကြောင့် လွတ်လပ်ရေး ရပြီး ၁၀ နှစ်အတွင်း စည်းလုံးမှု ပြိုကွဲသွားရသည်။ နု-တင် အုပ်စု နှင့် ဆွေ-ငြိမ်း အုပ်စု ဟူ၍ ကွဲပြားသွားခဲ့သည်။ ဦးဗဆွေက ပါတီတည်မြဲရေး ကို အဓိက ရည်ရွယ်ခဲ့သူ ဖြစ်၍ ၎င်းတို့ပါတီအား တည်မြဲဖဆပလ ဟု ခေါ်ဆိုကာ ဦးနု က ၎င်း၏ပါတီ သန့်ရှင်းရေး အတွက် [[သန့်ရှင်းဖဆပလ]] ဟူသော အမည်ကို ခံယူခဲ့ကြသည်။ ဦးနု နှင့် ဦးကျော်ငြိမ်းတို့ ၏ ပဋိပက္ခ ပြင်းထန် လာချိန်တွင် ဦးကျော်ငြိမ်း နှင့် [[သခင်တင်]] အုပ်စု တို့၏ ပဋိပက္ခမှာလည်း ပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၅၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ရန်ကုန် ခရိုင် ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ အစည်းအဝေး တွင်လည်း ဖဆပလတွင် ဂိုဏ်းဂဏ နှင့် အုပ်စုများ ရှိနေကြောင်း၊ ကိုယ့်လူ သူ့ဂိုဏ်း များကို တိုက်ဖျက်ပစ်ရမည်ဟု ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဗဆွေ မှ ထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref> ထွန်းနေ့စဉ်သတင်းစာ၊ (၂၀ ဇန်နဝါရီလ ၁၉၅၈ ) စာ ၁၅၊ </ref> ၁၉၅၈ ခုနှစ် မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဦးဗဆွေ နှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း တို့သည် ဦးနု ထံ စာတစ်စောင် ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၎င်းစာတွင် လွှတ်တော် အစည်းအဝေး မတိုင်မီ မေလ ၃၁ ရက်နေ့ သို့မဟုတ် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့ထက် နောက်မကျစေဘဲ လေးဦး ကော်မတီ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး နိုင်ရေးအတွက် အချိန် ကန့်သတ် ပေးရန် တောင်းခံ ခဲ့လေသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနုသည် မေလ ၃၁ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်း ပြန်ခဲ့သည်။ ပြန်ကြားစာတွင် ၁၉၅၈ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့ ဖဆပလ အလုပ် အမှုဆောင် အစည်းအဝေးတွင် ဖဆပလ ဦးစီးအဖွဲ့ အစည်းအဝေး ခေါ်ရန် သတ်မှတ်ခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း၊ ၎င်းအပြင် ဖဆပလအား တစ်ဖက်အုပ်စုသို့ ပေးရန် သဘော မတူကြောင်း ကို ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ မေလ ၅ ရက်နေ့ တွင် [[ဦးအုန်းမောင်]] မှ တစ်ဆင့် ဦးကျော်ငြိမ်း သို့ ပြန်ကြားပြီး ဖြစ်ကြောင်း၊ နု-တင်-ဆွေ-ငြိမ်း လေးဦး ကော်မတီ တွေ့ဆုံရေး နှင့် ပတ်သက်၍ ကတိပေးထားသည့် အတိုင်း ဦးဗဆွေ၊ ဦးကျော်ငြိမ်းတို့နှင့် မေလ ၃၁ ရက်နေ့ ညနေတွင် ဝန်ကြီးချုပ် အိမ်၌ တွေ့ဆုံမည် ဖြစ်ကြောင်းပါရှိသည်။ နု-တင်နှင့် ဆွေ-ငြိမ်း အုပ်စု နှစ်ခုလုံးသည် တစ်ဖက်အုပ်စု ကို အနိုင်ရရေး အတွက် နိုင်ငံရေး ပရိယာယ် ကြယ်ဝစွာ ကြိုးပမ်းသကဲ့သို့ လွှတ်တော်အမတ်များ ကိုလည်း နည်း အမျိုးမျိုးဖြင့် မဲဆွယ် စည်းရုံး ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ဦးဗဆွေသည် ဦးနု ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့ အား အယုံအကြည် မရှိကြောင်း အဆို တင်သွင်းရာ ၈ မဲအကွာဖြင့် ရှုံးနှိမ့်ခဲ့သည်။ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]မှ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ဖဆပလ အဖွဲ့ချုပ် ဥက္ကဋ္ဌကြီး ဦးဗဆွေ နှင့် ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးကြသည်။ ဦးဗဆွေ မှ ဖက်ဒရယ်မူ ကို မိမိတစ်ဦးတည်း ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး တည်းအနေဖြင့် နှစ်ခြိုက် ထောက်ခံကြောင်း၊ သို့သော် ဖက်ဒရယ်မူ ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် ဖန်တီး ပေးပုံကိုမူ မကြိုက်ကြောင်း ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆွေးနွေးပွဲတွင် ဖက်ဒရယ်မူ အကြောင်း အပါအဝင် လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်း မဖြစ်ရေး နှင့် စိတ်ဝမ်း မကွဲပြားရေး များကို ဆွေးနွေး ခဲ့ကြသည်။ <ref> ကြေးမုံသတင်းစာ၊ ( ၉ ဇူလိုင် ၁၉၆၁) စာ ၁၊ ၁၅။ </ref> ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖယ်ဒရယ်မူနှင့်ပက်သက်၍ ဦးဗဆွေမှ '''တိုင်းရင်းသားများသည် တစ်ဆွေ တစ်မျိုးတည်း ဖြစ်ခဲ့ကြပုံ၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်များ နှင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရှိ ပြည်နယ်များ မတူညီမှု အခြေအနေများ ကို နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြသွားသည်။ ပြည်နယ် အများစု သည် မဖွံ့ဖြိုး မတိုးတက်ဘဲ နောက်တန်း ကျနေ သကဲ့သို့ ဗမာပြည်မ အချို့ နေရာများတွင်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလွန် နောက်ကျလျက် ရှိကြောင်းနှင့် အခြေအနေ အရပ်ရပ်ကြောင့် ဒေသအားလုံး အဆင်းရဲခံပြီး ကြိုးစားကြဖို့ လိုသေးကြောင်း၊ တိုင်းရင်းသား အားလုံး လက်တွဲပြီးကြိုးစားကြရင် မအောင်မြင်နိုင်စရာ မရှိကြောင်း''' ရှင်းလင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>ဦးမြဟန် မြန်မာနိုင်ငံရေး ၁၉၅၈-၁၉၆၂ (စတုတ္ထတွဲ)၊ တွဲဘက်ရေးသူ− ဦးသိန်းလှိုင်၊ ဒု−ကြိမ်၊ (ရန်ကုန်၊ မြန်မာနိုင်ငံ။ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန။ ၁၉၉၁) စာ ၁၉၀-၂၀၁၊</ref> ၁၉၆၁ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ကို နိုင်ငံတော် ဘာသာ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် တိုင်းပြည် မငြိမ်မသက်မှုများ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု၏ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်ထက်တွင် ရှမ်းစော်ဘွားများသည် ဖယ်ဒရယ်မူ ကိုတင်ပြ တောင်းဆိုကာ ဖက်ဒရယ်မူ မရလျှင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ မှ ခွဲထွက်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း]] ဦးဆောင်သော မြန်မာ့တပ်မတော်မှ နိုင်ငံတော် အာဏာကို သိမ်းခဲ့သည်။ ဦးဗဆွေလည်း အဖမ်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် တော်လှန်ရေး ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း မှ နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ၃၃ ဦးအား တွေ့ဆုံရာတွင်လည်း ဦးဗဆွေ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံပြည်တွင်း ညီညွတ်ရေး အကြံပေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ တော်လှန်ရေး ကောင်စီ ကြေညာချက်အမှတ် ၇၂ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းအကြံပေး အဖွဲ့ တွင် အထက်ပါ ခေါင်းဆောင် ၃၃ ဦးပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>ချစ်ကြည်ရေး ကြည်ညွန့်၊ ဦးနု− ဦးလောရုံ အပေါင်းပါများနှင့် နယ်ချဲ့ဂိုဏ်း၊ (ရန်ကုန်၊ချစ်ကြည်ရေး စာပေတိုက်။ ၁၉၇၀) စာ ၃၈ </ref> သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်ရှိ '' ရန်မျိုးအောင်စေတီ ''မှာ ဦးဗဆွေ ဦးစီးတည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့သော စေတီတော်ဖြစ်သည်။ ထားဝယ် သမဂ္ဂ နာယကကြီး တစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ [[File:U Ba Swe and Myoma U Than Kywe in 1960.JPG|thumb|၁၉၆၀ ပြည့်နှစ် ရန်မျိုးအောင်စေတီတော်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဗဆွေနှင့် [[မြို့မ-ဦးသန်းကြွယ်]]တို့အား အတူတွေ့မြင်ရစဉ်]] ==ဂုဏ်ပြုချီးကျူးခံရခြင်းများ== ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် [[ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|ယူဂိုစလပ်]]နိုင်ငံ သမ္မတကြီး [[မာရှယ်တီးတိုး]] ၏ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပထမဆင့်ဆုတံဆိပ်၊ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေး မော်ကွန်းဝင် (ပထမဆင့်)၊ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘုရင်မင်းမြတ်၏ အမြင့်ဆုံး ဆင်ဖြူ တံဆိပ် တို့ကို ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ် တော်လှန်ရေး ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်းမှ ခေါ်ယူ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့သည့် နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင် ၃၃ ဦးတွင် ဦးဗဆွေလည်း တစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ဦးဗဆွေအား [[နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်]] (ပထမဆင့်) ကို ချီးမြှင့် အပ်နှင်းခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၆၂/၂၀၂၂ အရ ဦးဗဆွေအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]က [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ]]ဘွဲ့ဖြစ်သော [[မဟာသရေစည်သူ|မဟာသရေစည်သူဘွဲ့]]ကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> ==ပြည်ပခရီးများ== * ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ * တရုတ် ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ သို့ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ တွင် လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ တွင် လည်းကောင်း သွားရောက် ခဲ့သည်။ * ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့ တွင် [[အမေရိကန်]]နိုင်ငံသို့ လည်းကောင်း၊ ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ သို့ လည်းကောင်း၊ ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် တရုတ်နိုင်ငံ သို့ လည်းကောင်း သွားရောက် ခဲ့သည်။ * အင်္ဂလန်၊ [[ပြင်သစ်]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယား]]၊ ဂျပန်၊ [[ဂျာမဏီ]]နိုင်ငံ၊ ယူဂိုဆလပ်နိုင်ငံ များသို့လည်း လေ့လာရေးခရီး သွားရောက်ခဲ့သည်။ ==မိသားစု== ဂျပန်ကို မတော်လှန်မီ ကာလ အတွင်း၌ ပင် [[ကွန်ဗင့်]]ကျောင်းသူ ''နုနု''နှင့် ချစ်ရေးဆိုခဲ့ ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ တွင် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ ''နုနု'' သည် ''ဒေါ်နုနုဆွေ'' ဟု အမည် တွင် ခဲ့သည်။ သားသမီး(၁၀)ယောက် ထွန်းကားခဲ့သည်။ သားသမီးများမှာ - # ဒေါ်နေနွယ်ဗဆွေ+ ဦးကျော်လွန်လှ၊ # ဦးနေမျိုးဗဆွေ+ ဒေါ်ထိပ်တင်မူ၊ # ဦးနေဖူးဗဆွေ+ ဒေါ်စန္ဒာအေး၊ # ဦးနေထွန်းဗဆွေ၊ # ဦးနေညွှန့်ဗဆွေ+ဒေါ်အေးအေးမြင့်၊ # ဦးနေမင်းဗဆွေ၊ # ဒေါ်နေကြည်ဗဆွေ၊ # ဒေါ်နေစည်ဗဆွေ၊ # ဒေါ်နေရည်ဗဆွေ တို့ဖြစ်သည်။ အမှတ်(၈၄)၊ ပန်းလှိုင်လမ်း၊ စမ်းချောင်းမြို့နယ်တွင် နေသည်။ ၁၉၈၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့ အသက် ၇၃ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ဟုမ်းလမ်း နေအိမ် ၌ ကွယ်လွန် အနိစ္စရောက်သည်။ ==ကိုးကား== *{{cite book | last = မင်းမင်းစိုး၊ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (ဥပဒေ) | first = | authorlink = | title = ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ နိုင်ငံတော် သမ္မတ နှင့် ဝန်ကြီးချုပ်များ အတ္ထုပ္ပတ္တိ (၁၉၄၈ ခုနုစ် မှ ၁၉၈၈ခုနှစ် အထိ) | publisher = ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် စာကြည့်တိုက်နှင့် သုတပညာဌာန | series = | year = ၂၀၀၆ }} ==ရည်ညွန်း== {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ}} {{lifetime|၁၉၁၅|၁၉၈၇}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ]] [[Category:ဗကသ ခေါင်းဆောင်များ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[Category:လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်များ]] t4cmi257xutamvbr9akzn44z9q4l9rm 0 19740 881104 863088 2025-07-09T16:17:57Z Salai Rungtoi 22844 881104 wikitext text/x-wiki {{Infobox နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း | အခေါ်အဝေါ် အသုံးအနှုံး =ဦး | အမည်(မြန်မာအက္ခရာ) = တင်ဦး | အမည်(အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ) = Tin Oo | အမည်(အခြားဘာသာအက္ခရာ) = | အမည်ကွဲ၁ = | အမည်ကွဲ၂ = | အမည်ကွဲ၃ = | ဂုဏ်ထူးဆောင်အမည်၁ =သူရ | ဂုဏ်ထူးဆောင်အမည်၃ = | ဂုဏ်ထူးဆောင်အမည်၄ = | အမည်ရင်း =တင်ဦး | ပုံ = Tin Oo arrives to attend a ceremony.JPG | ဓာတ်ပုံစာတမ်း =အခမ်းအနားတစ်ခုသို့ တက်ရောက်လာသော သူရ ဦးတင်ဦး | တာဝန် ထမ်းဆောင်ရာဌာန ၁ = [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | ရာထူး ၁ = နာယက | ရာထူး ၁ စတင်သည့် နေ့ရက် =ဥက္ကဋ္ဌ ရာထူးမှ အနားယူပြီးနောက်ပိုင်းကာလများ | ရာထူး ၁ ကုန်ဆုံးသည့် နေ့ရက် = | ဒုတိယ သမ္မတ အဖြစ်(ရှိက) = | ယခင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၁ = | ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၁ = | တာဝန် ထမ်းဆောင်ရာဌာန ၂ =[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | ရာထူး ၂ =ဥက္ကဋ္ဌ | ရာထူး ၂ စတင်သည့် နေ့ရက် =၀၃-၁၂-၁၉၈၈ မှ | ရာထူး ၂ ကုန်ဆုံးသည့် နေ့ရက် =၂၂-၁၂-၁၉၈၉ ထိ | ယခင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၂ = | ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၂ = | ရာထူး ၃ =[[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | ရာထူး ၃ စတင်သည့် နေ့ရက် =၀၈-၀၃-၁၉၇၄ မှ | ရာထူး ၃ ကုန်ဆုံးသည့် နေ့ရက် =၀၄-၀၃-၁၉၇၆ ထိ | ယခင်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၃ = | ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်သူ ၃ = | စစ်မှုထမ်းရာ ဌာန = [[တပ်မတော်]]၊ [[တပ်မတော် (ကြည်း)]] | စစ်မှုထမ်း စတင်သည့် နေ့ရက် = ၁၉၄၃ ခုနှစ် | စစ်မှုထမ်း ကုန်ဆုံးသည့် နေ့ရက် = ၁၉၇၆ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၄ ရက် | စစ်မှုထမ်း ရာထူး = ဗိုလ်ချုပ်ကြီး | မွေးရက် = မတ် ၁၂၊ ၁၉၂၇ ခု | မွေးနေ့ =၁၉၂၇ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၂ ရက် | မောင်ရင်းနှမ = | မွေးရပ်ဇာတိ = [[ဧရာဝတီတိုင်း]]၊ [[ပုသိမ်မြို့]] | လူမျိုး=ဗမာ | နိုင်ငံသား= [[File:Flag of Myanmar.svg|25px]] မြန်မာနိုင်ငံသား | ပညာရေး = | အလုပ်အကိုင် = အငြိမ်းစားစစ်မှုထမ်း၊ နိုင်ငံရေးသမား | တည်ထောင်ခဲ့သည့် အဖွဲ့အစည်း = [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | နိုင်ငံရေး ပါတီ =[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | လူသိများခြင်း=[[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်း၊ [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]]တည်ထောင်သူ | ကြင်ဖော် = ဒေါက်တာ ဒေါ်တင်မိုးဝေ | သားသမီး = သန့်ဇင်ဦး | ကွယ်လွန်ရက် = {{death date and age|2024|06|1|1927|03|12}} | ကွယ်လွန်ရာဒေသ = [[ရန်ကုန်မြို့]] | သင်္ဂြိုဟ်ရာဒေသ = | ရရှိခဲ့သော အထူးဆုများ =လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်<br/>သူရဘွဲ့ | လက်မှတ် = | ဝဘ်ဆိုတ် = |ရာထူး ၄= |တာဝန် ထမ်းဆောင်ရာဌာန ၃=[[တပ်မတော်]]|ဖခင်အမည်=ဦးမောင်ကြိုင်|မိခင်အမည်=ဒေါ်မြတင်|ဘာသာ=ဗုဒ္ဓဘာသာ|မိဘများ(ရှိ/မရှိ)- ရှိလျင် (ရှိ)ဟုရေး၍ မရှိလျင် ကွက်လပ်ချန်ရန်=(ရှိ)|ဓာတ်ပုံစာတမ်း=အခမ်းအနားတစ်ခုသို့ တက်ရောက်လာသော<br>အငြိမ်းစားဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ ဦးတင်ဦး}} {{မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီအရေး လှုပ်ရှားမှုများ}} '''[[သင်္ဂဟ၊ ဘွဲ့၊ တံဆိပ်၊#တံဆိပ်များ|သူရ]] ဦးတင်ဦး''' (၁၂ မတ် ၁၉၂၇ - ၁ ဇွန် ၂၀၂၄) သည် မြန်မာ့တပ်မတော်တွင် [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တစ်ဦး ဖြစ်သည့်အပြင်၊ နိုင်ငံရေးသမားတစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်]] ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူများတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ကာ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကို ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက်ထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းကာလတွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် နာယက အဖြစ် တာဝန်ယူ ဦးဆောင်သည်။ ကျန်းမာရေးကြောင့် သွားလာလှုပ်ရှားမှုမလုပ်နိုင်သော်လည်း ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက် ရွေးကောက်ပွဲအောင်နိုင်ရေး စိတ်ဓာတ်ခွန်အားအဖြစ် နေပြည်တော် လာရောက်အားပေးခဲ့သည်။ အင်အယ်ဒီပါတီ ဒုတိယ ၅နှစ်သက်တမ်း ရွေးကောက်ပွဲ အမတ်အရေအတွက် ၂၀၁၅ ထက်ပိုမိုရရှိပြီး အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ == ငယ်ဘဝ ပညာရေး == အဖ ဦးမောင်ကြိုင်၊ အမိ ဒေါ်မြတင်တို့မှ ၁၉၂၇ ခုနှစ် မတ်လ ၁၂ရက်နေ့တွင် [[ပုသိမ်မြို့|ပုသိမ်]]မြို့၊ ဘွက်ကြီးတန်းလမ်း၌ မွေးဖွားသည်။ မီးဖွားစဉ် သားဦးစနေ မီးလိုမွှေမည်ကို နာမ်နှိမ်လို၊ ယတြာချေလိုသဖြင့် အဖွားဖြစ်သူ ဒေါ်မိုးက ဓားမကြီးကို ထမ်းကာ မွေးကင်းစကလေး အပေါ်မှ ခုနစ်ကြိမ် ခုနစ်ခါ ကျော်သည်။ <ref>စိန်တင်၊ တက္ကသိုလ် 'မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ ခရီးနှင့် သူရဦးတင်ဦး' စာ ၃။</ref> မောင်တင်ဦး အသက် ၄-၅ နှစ်အရွယ်တွင် မိဘများက ပုသိမ်မြို့ တာ၀တိံသာ အရပ်သို့ ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ပြီး တံတားကြီးလမ်းရှိ ဆရာမ ဒေါ်ပုလေး၏ သူငယ်တန်းကျောင်းသို့ ပညာသင်ရန် အပ်နှံသည်။ ထို့နောက် ဖခင်ဖြစ်သူက [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး|ဧရာဝတီတိုင်း]]၊ [[ရေကြည်မြို့|ရေကြည်]]မြို့သို့ အလုပ်သင် မြေတိုင်းစာရေးအဖြစ် ပြောင်းရွေ့ အမှုထမ်းသည်တွင် မောင်တင်ဦးအား ရေကြည်မြို့ အထွက်နားတွင်ရှိသော ဆရာကြီး ဦးထွန်းမောင် ကျောင်းသို့ ပို့လွှတ် ပညာသင်စေသည်။ ထိုမှတစ်ဖန် ဖခင်ဖြစ်သူမှာ ရွှေဘိုမြို့ မြေတိုင်းသင်တန်းကျောင်းသို့ တစ်နှစ်ခန့် သွားရောက် ပညာသင်ကြားရမည် ဖြစ်သဖြင့် မောင်တင်ဦး၊ ညီဖြစ်သူ မောင်စိန်အောင်နှင့် မိခင်ဖြစ်သူတို့မှာ [[ကျောင်းကုန်းမြို့နယ်|ကျောင်းကုန်း]]မြို့သို့ ခေတ္တပြောင်းရွေ့ နေထိုင်သည်။ ကျောင်းကုန်းမြို့ ဘုန်းတော်ကြီးသင် လောကဓာတ်ကျောင်းတွင် အေ၊ ဘီ၊ စီ၊ ဒီ အခြေခံ အင်္ဂလိပ်စာကို မောင်တင်ဦး စတင်သင်ယူသည်။ ထိုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် ဒုတိယတန်းအထိ ပညာသင်ကြားသည်။ ဖခင်ဖြစ်သူ ပုသိမ်မြို့သို့ အလုပ်ပြောင်းရွေ့ရသဖြင့် မောင်တင်ဦးတို့ မိသားစု ပုသိမ်သို့ ပြောင်းရွေ့ရပြန်သည်။ ပုသိမ်မြို့ မြူနီစပယ်ကျောင်းတွင် စတုတ္ထတန်း အောင်မြင်သည်။ ၁၉၃၇-၃၈ ခုနှစ် စတုတ္ထတန်း အောင်မြင်ပြီးနောက် ပုသိမ်မြို့ နိဂြောဓရုံ ဘုန်းကြီးကျောင်းအတွင်းရှိ ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်း (Central National High School) သို့ ပြောင်းရွေ့ ပညာသင်ကြားသည်။ ကျောင်းဆရာ၊ ဆရာမများမှာ လစာ တစ်ပြားတစ်ချပ်မှ မရကြ။ မြို့ထဲမှ ချမ်းသာပြည့်စုံသူများ စေတနာအလျောက် ထောက်ပံ့ပေးကမ်းသော ပစ္စည်းပစ္စယကိုသာ ရကြသည်။ ပုသိမ်မြို့ ကုန်သည်ကြီးများ အသင်းမှ ဦးရွှေဖြူ အစရှိသော ချမ်းသာကြွယ်၀သူတို့က အဆက်မပြတ် လှူဒါန်းကြသည်။ နောင်အခါ အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းကို ပုသိမ်မြို့ထဲသို့ ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရာ ယခုပုသိမ်မြို့ အမှတ် (၂) အထက်တန်းကျောင်းမှာ ယခင်က အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်း ဖြစ်သည်။ ထူးထူးခြားခြား ဖြစ်သွားသည်မှာ မြူနီစပယ်ကျောင်းမှ စတုတ္ထတန်း အောင်လာသူ မောင်တင်ဦးတစ်ယောက် ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းတွင် စတုတ္ထတန်း ပြန်တက်ရခြင်း ဖြစ်သည်။ မြူနီစပယ်ကျောင်းတွင် အင်္ဂလိပ်စာ သင်ကြားခြင်း ချို့တဲ့ခဲ့သဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာနှင့် ပတ်သက်သည့် သဒ္ဒါနှင့် ဖတ်စာများ ပြန်လည်သင်ကြားရန် ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတွင် အင်္ဂလိပ်စာ အထူးပြုသင်တန်း သင်ကြားပေးသည်။ ကျောင်းလည်း အစိုးရ အထောက်အပံ့ခံ ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်း ဖြစ်လာပြီး၊ ဆရာ၊ ဆရာမတို့မှာ လစာအခွင့်အရေး အတော်အသင့် ရရှိလာသည်။ ထို့ပြင် ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းတွင် ကျောင်းသူ ကျောင်းသားများလည်း ကျောင်းလခ၊ ကျောင်းဝင်ကြေး အနည်းအကျဉ်း ပေးရသေးသည်။ ယခုအခါ ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသော ထူးချွန်ဆရာ၊ ဆရာမများကို ခေါ်ယူခန့်ထားနိုင်လာသည်။ အိန္ဒိယအနွယ်ဝင် ဆရာမူကာဂျီက သိပ္ပံပညာသင် ထူးချွန်သည်။ ကျောင်းအုပ်ဆရာကြီးမှာ ဆရာကြီး ဦးရွှေကျော်၊ ဒုတိယကျောင်းအုပ်မှာ ဆရာကြီး ဦးသာဒင်ဖြစ်သည်။ ထိုနှစ် ၁၉၃၇-၃၈ မှာပင် ပဉ္စမတန်းသို့ တက်ရောက်ခွင့် ရသည်။ ပဉ္စမတန်းတွင် သိပ်ကြာကြာမနေရဘဲ နှစ်ကုန်၍ စာမေးပွဲစစ်သောအခါ ပဉ္စတန်းအောင်မြင်၍ ဆဋ္ဌမတန်းသို့ တက်ရောက်ရသည်။ ဆဋ္ဌမတန်းတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ သင်ခန်းစာများ သင်ကြားရသည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် မောင်တင်ဦး န၀မတန်း ရောက်သည်။ ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာလကုန်တွင် ကျောင်းများအားလုံးကို ရက်အကန့်အသတ်မရှိ ပိတ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှဘုရင်ခံ၏ အစီအမံဖြင့် ပုသိမ်အရေးပိုင်က ဦးဆောင်ကာ ပုသိမ်မြို့တွင် Town Guards ခေါ် မြို့လုံခြုံရေးတပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အစိုးရအမှုထမ်းအားလုံး မြို့လုံခြုံရေးအဖွဲ့သို့ မဝင်မနေရ အားလုံးဝင်ကြရသည်။ ထိုတပ်ဖွဲ့ယူနီဖောင်းမှာ ဖော့ဦးထုပ်ဆောင်း၊ ကာကီအင်္ကျီနှင့် ဘောင်းဘီ၊ သားရေခြေပတ်နှင့် ရှူးဖိနပ်စီးရသည်။ ရင်ပတ်မှာ Town Guards ဆိုသောတံဆိပ် ချိတ်ရ၏။ ထိုအဖွဲ့ကို အုပ်ချုပ်သူမှာ S.D.O (Sub Divisional Officer) နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် ဦးဖေသန်း ဖြစ်သည်။ များမကြာမီ မိခင်ဖြစ်သူနှင့် မောင်တင်ဦးတို့ မောင်နှမတစ်စုတို့ သရက်ကွင်း၊ ရေကျော်ကြီးရွာသို့ သွား၍ စစ်ပြေးပုန်းရှောင်သည်။ ပုသိမ်ကထွက်လျှင် သဲဖြူ၊ တံခွန်တိုင်၊ ကန့်ကော်ခါး၊ ရေတွင်းဆိပ်၊ ရေကျော်ကြီး၊ သရက်ကွင်းသို့ ရောက်သည်။ ပုသိမ်မြို့တွင် ကျန်ခဲ့သော ဖခင်ဖြစ်သူပါ နောက်သုံးလခန့်တွင် ကျန်မိသားစုဝင်များ စစ်ရှောင်နေသော သရက်ကွင်းရွာသို့ ရောက်လာသည်။ မြို့တွင် အင်္ဂလိပ် အစိုးရ မရှိတော့ဘူး၊ ပုသိမ်က ထွက်ပြေးသွားလေပြီ။ ပုသိမ်မြို့ကို အုပ်ချုပ်နေသူမှာ ရှေ့နေ ဦးမြဘူးဖြစ်သည်။ ဦးမြဘူးမှာ နောင်နိုင်ငံတော် သမ္မတဖြစ်လာသူ [[ဘဦး (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဒေါက်တာဘဦး]]၏ ညီအရင်းဖြစ်သည်။ ဦးမြဦးမှာ သူရဦးတင်ဦး၏ ယောက္ခမနှင့် မောင်နှမ ဝမ်းကွဲတော်စပ်သည်။ သရက်ကွင်းတွင် စစ်ရှောင်နေစဉ်တစ်နေ့ ဘီအိုင်အေခေါ် [[ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]]ကြီး ပုသိမ်မြို့သို့ ချီတက်လာသည်။ ဘီအိုင်အေတပ်သည် မြောင်းမြမြို့မှ မြင်းကဆိပ်ကို ဖြတ်ကျော်၍ သရက်ကွင်းရွာသို့ ရောက်လာသည်။ ဘီအိုင်အေတပ်တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ခြောက်ဦး၊ ခုနစ်ဦးခန့်ဖြင့် တပ်မှူးလုပ်သူမှာ ဗိုလ်အောင်ဖြစ်ပြီး၊ နောင်အခါ ဗိုလ်မှူးချုပ် မောင်မောင်ဖြစ်လာသည်။ ထိုစဉ်က ပါလာသူ ဗိုလ်ဘဇံမှာ နောင်အခါ ဗိုလ်မှူးကြီးဝင်း ဖြစ်လာသည်။ သရက်ကွင်းတွင် စစ်ရှောင်စဉ်မှာပင် ဖခင်ဖြစ်သူ ဦးမောင်ကြိုင် ဝမ်းရောဂါ ဖြစ်သည်။ ရောဂါသည်းလာပြီး နာလန်ထူရန် လမ်းမမြင်တော့သောအခါ မိခင်ဖြစ်သူက ဖခင်မကွယ်လွန်မီ သားနှစ်ယောက်ကို သင်္ကန်းဝတ်ဖြင့် မြင်သွားစေချင်သဖြင့် မောင်တင်ဦးတို့ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက် ရွာဦးကျောင်းသို့ပြေးပြီး၊ ဘုန်းတော်ကြီးထံတွင် ကတုံးတုံး၍ သင်္ကန်းဆည်းရသည်။ ကိုရင်နှစ်ပါး သင်္ကန်းဝတ်ဖြင့် အိမ်ပြန်ရောက်သောအခါ ဖခင်ဖြစ်သူမှာ အမောဖောက်နေပြီ။ သတိကား ရှိသေး၏။ ဖခင်ဖြစ်သူ နှုတ်မှ တစ်စုံတစ်ရာကို ပြောချင်ဟန်ရှိ၏။ အသံကား ပီပီသသ ထွက်မလာ။ မိခင်ဖြစ်သူက ဖခင်၏ နှုတ်ခမ်းနားသို့ နားကိုကပ်ပေးမှ သိရသည်မှာ ကိုရင်နှစ်ပါး၏ ဘွဲ့မည်ကို မေးမြန်းနေခြင်း ဖြစ်သည်။ ကိုရင် တစ်ဖြစ်လဲ မောင်တင်ဦးက သူ့ဘွဲ့အမည် ရှင်နန္ဒီသာရဟု အသံကျယ်ကျယ် အော်ပြောမှ ဖခင်ဖြစ်သူက 'ဩော် ရှင်နန္ဒီသာရ၊ ရှင်နန္ဒီသာရ' ဟု အသံတိုးတိုးဖြင့် လိုက်ရွတ်လေသည်။ ကိုရင်တစ်ဝါ ရခဲ့သည်။ ဖခင်အလောင်းမြေကျပြီးမှ ရှင်လောင်းလှည့်၊ နတ်ပြ စသဖြင့် ရှင်လောင်းတစ်ပါး၏ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များကို လုပ်ကြရသည်။ ကိုရင် တစ်ဝါရပြီးမှ ပုသိမ်မြို့သို့ ပြန်ပြောင်းကြသည်။ ပုသိမ်မြို့ အိုးဘိုလမ်းအိမ်တွင် နေကြသည်။ ထို့နောက် ပုသိမ်မြို့ ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းမှ မောင်တင်ဦး ဆယ်တန်းအောင်သည်။ == စစ်မှုထမ်းဘဝ == === လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှု === ပုသိမ်မြို့ ဗဟိုအမျိုးသား အထက်တန်း ကျောင်း၌ ဆယ်တန်းအောင်သည်အထိ ပညာ သင်ကြားခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၄၃ ခုနှစ်၊အသက် ၁၆ နှစ်ပြည့်ချိန်တွင် စစ်ထဲဝင်ရန် [[ရန်ကုန်မြို့]]သို့ ရောက်ရှိလာပြီး စစ်ဝန်ကြီးရုံး ဗဟိုကင်းတပ် (ယခု [[ပဒုမ္မာကွင်း]]နေရာ ) တွင်တပ်သားအဖြစ် စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက် အသက် (၁၇)နှစ် အရွယ်တွင် မင်္ဂလာဒုံ တတိယပတ် စစ်သင်တန်းသို့ ဗိုလ်လောင်းအဖြစ် တက်ခွင့်ရခဲ့ပြီး အလုပ်သင် ဗိုလ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် မန္တလေးနယ်တိုင်း တပ်မှူး [[ဗထူး၊ ဗိုလ်မှူးကြီး|ဗိုလ်မှူး ဗထူး]] ဦးစီးသောတပ်များဖြင့် စစ်မြေပြင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရင်း [[ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေး]]ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် ကြည်း(၃၆၅၁) ဒုဗိုလ်အဆင့် ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိ အဖြစ် စတင်ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ ၁၉၄၇ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဗမာ့သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း၌ ဒုဗိုလ်အဖြစ် စတင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ်၌ပင် ဗိုလ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ === လွတ်လပ်ရေး ရပြီးခေတ် === ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသူရတင်ဦးသည် ကျူးကျော်သူ တရုတ်ဖြူများကို ရွတ်ရွတ်ချွံချွံ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည့် တပ်မှူးတစ်ဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဗမာ့သေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း (၁)တွင် တပ်ခွဲမှူးအဖြစ် ၁၉၄၉ခု ဇွန်၂၂ ရက်နေ့တွင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၀ခု ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါတပ်ရင်းမှာပင် ဗိုလ်မှူးအဆင့်နှင့် ဒုတပ်ရင်းမှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ထိုတပ်ရင်းမှာပင် ၁၉၅၁ခု နိုဝင်ဘာ၂၇ရက်နေ့တွင် တပ်ရင်းမှူး ဖြစ်လာပြီးနောက် ၁၉၅၄ခု ဇန်နဝါရီလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၅၇ခု မေလ၃၀ ရက်နေ့တွင် အမှတ် (၄) ခြေလျင် တပ်ရင်း တပ်ရင်းမှူးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ တာဝန်ပေးအပ်ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၇ခု စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်ကြည်း]] တိုက်ခိုက်ရေးကျောင်း (ဗထူး) သင်တန်းကျောင်း ကျောင်းအုပ်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းရွှေ့ ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ခုတွင် ရခိုင်တိုင်း တပ်ပေါင်းစုမှူးနှင့် တိုင်းမင်းကြီး ဖြစ်လာပြီး ၁၉၆၀-၆၁ ခုတွင် အမှတ်(၁၃) တပ်မဟာမှူးအဖြစ် ထပ်မံပြောင်းရွှေ့တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကာ ဗိုလ်မှူးကြီး ရာထူး ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၆၁-၆၂တွင် [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့တောင်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်]] ဒုတိုင်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။ ၁၉၆၃ခု ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် ရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခံရပြီးနောက်တွင် အနောက်တောင်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး တာဝန်ကို ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။ ၎င်းမှတဆင့် ၁၉၆၄ ခု စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်နေ့တွင် အလယ်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး အဖြစ်ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၇၂ ခု ဧပြီလ၂၀ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခံရပြီး ဒုတိယ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း) အဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။ တပ်မတော်၏ အရေးပါဆုံး ထိပ်ပိုင်းရာထူးဖြစ်သည့် ဒုတိယ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း) အဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရချိန်တွင် အသက်၄၅နှစ်သာ ရှိသေးသဖြင့် တပ်မတော်သမိုင်းတွင် အသက် အငယ်ဆုံးဗိုလ်ချုပ်များထဲမှာ တစ်ဦးအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်အပ်သည်။ ၁၉၇၄ခု မတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာထူး တိုးမြှင့်ခံရပြီး "[[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]"အဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရကာ တိုက်ပွဲများတွင် ထူးချွန်ရဲဝံ့စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းအတွက် "သူရဘွဲ့"ကိုလည်း ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်မှ အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=(၇၆)နှစ်မြောက် တပ်မတော်နေ့အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ခေတ်အဆက်ဆက်တာဝန်ထမ်းဆောင် ခဲ့ကြသည့် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(အငြိမ်းစား) များ၏ အမှတ်တရရုပ်တုများ ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားကျင်းပပြုလုပ် |url=https://cincds.gov.mm/node/11484?d=2 |website=cincds.gov.mm |access-date=၂၂ ဧပြီ ၂၀၂၂ |date=၂၅ မတ် ၂၀၂၁}}</ref> ===သူရဘွဲ့ ရပုံ=== ၁၉၅၅ ခု၊ ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ရန်ကြီးအောင်စစ်ဆင်ရေး၏ တစိတ်တပိုင်းဖြစ်သော လွယ်လန်းဒေသ၊ လွယ်ထုံးကြီးစခန်းအား တိုက်ရာတွင် တပ်ရင်းမှူးအဆင့်ဖြင့် သူရဘွဲ့ ရသည်။ == နိုင်ငံရေးဘဝ == ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် [[အောင်ကြီး၊ ဦး|ဦးအောင်ကြီး]] (ဗိုလ်မှူးချုပ်ဟောင်း)၊ ဦးကြည်မောင် (အငြိမ်းစားဗိုလ်မှူးကြီး)၊ သရေစည်သူ [[အောင်ရွှေ|ဦးအောင်ရွှေ]] (အငြိမ်းစားဗိုလ်မှူးချုပ်)၊ [[တင်ဦး၊ သူရ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဦးတင်ဦး]](အငြိမ်းစားတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်) နှင့် [[အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဒေါ်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] တို့သည် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၈၈ မှ ၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၈၉ထိ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူ ဦးဆောင်သည်။ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် နာယက ဦးတင်ဦးသည် ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်ပြီး ကိုယ်တခြမ်း လေဖြတ်ရောဂါ ခံစားရ၍ ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး၌ တက်ရောက်သည်။ ၂၀၁၇ ဇွန် ၆ နံနက်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးထင်ကျော်နှင့် ဇနီး ဒေါ်စုစုလွင်သည် နှလုံးအထူး ကြပ်မတ်ကုသဆောင်၌ ကုသမှု ခံယူနေသည့် ၎င်းကို သွားရောက် ကြည့်ရှုသည်။<ref>{{cite newspaper|author=|title=ကြေးမုံ|publisher=ကြေးမုံသတင်းစာတိုက်|page=၁|date=၇၊ ဇွန်၊ ၂၀၁၇}}</ref> == ဘဝနိဂုံး == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁ရက်နေ့ နံနက် ၈နာရီ ၄၆ မိနစ်ခန့် တွင် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး တွင် ဆေးကုသမှုခံယူနေရင်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/06/01/23543?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR20EFKEJ86evrIeH2Z9Bin3EsvWg38Q6GXGsR6WrjUd-lqRDTWQbiVRyiM_aem_ATAWg0rrBeizbwIwHqCnD5Yt5HG8MCHDpFCk_LaHYi2M27dr5QOhI_LU_uq_J7v69t3MVrCFzYI0daqixjTdh-CR|title=NLD ပါတီနာယကကြီး သူရဦးတင်ဦး ကွယ်လွန်|work=Mizzima Burmese|access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၄|date=၁ ဇွန် ၂၀၂၄}}</ref> ပြည်သူချစ်သော တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဟုနာမည်ကြီး‌‌‌‌သည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနာယကကြီး ဦးတင်ဦး ‌နောက်ဆုံးခရီးအား ပြည်သူပေါင်း ၁၀၀၀‌ ‌‌‌‌ကျော်မှ လိုက်လံပို့ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ <ref>https://www.youtube.com/watch?v=ld8K9p1kXm0</ref> ==မူရင်း ရင်းမြစ်== [http://photayokeking.myanmarbloggers.org/2009/03/nld.html/ စည်းလုံးခြင်းရဲ့ အင်အား] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304225237/http://photayokeking.myanmarbloggers.org/2009/03/nld.html/ |date=4 March 2016 }} == ကိုးကား == {{reflist}} {{Lifetime|၁၉၂၇|၂၀၂၄ |}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင်များ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်များ]] eg8kjsalw96jrujva4aa0w4vbrwfr9l 1 20493 881084 862712 2025-07-09T13:16:26Z EricOng77 132463 /* ရိုဟင်ဂျာလူမျိုရမရှိပါ။ စစ်တကောင်း ဘင်္ဂလီပါ။ */ အပိုင်းသစ် 881084 wikitext text/x-wiki *စိတ်ဝင်စားတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အထောက်အထား ပြနိုင်လျှင် သင်အပါအဝင် မည်သူမဆို ဝင်ပြင်နိုင်ပါသည်။[[User:Aunghtike|Aunghtike]] ၀၇:၃၆၊ ၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၁ (UTC) မြန်မာနိုင်ငံအား ကျုးကျော်စော်ကားပြီး မြန်မာသမိုင်းကြောင်းအား လိမ်လည်ပြောကြားလျှက်ရှိသော ရိုဟင်ဂျာဆိုသူ ဘင်္ဂါလီကျူးကျော်သူများနှင့် ၎င်းအရေးကို အကြောင်းပြု၍ ပြည်ပတွင် ဒေါ်လာများ အလှူခံစားသောက် ကိုယ်ကျိုးရှာလျှက်ရှိသော အမျိုးသား သစ္စာဖေါက်များမှ မဟုတ်မမှန်သည့် သမိုင်းကြောင်းအချက်အလက်များ ဤစာမျက်နှာတွင် ဝင်ရောက်ထည့်သွင်းခြင်း မပြုနိုင်ရန် မြန်မာတစ်မျိုးသားလုံး၏ တာဝန်ဖြစ်ပါသည်။ [[Special:Contributions/203.81.165.113|203.81.165.113]] ၁၈:၃၇၊ ၂၉ မေ ၂၀၁၂ (UTC) အထောက်အထားခိုင်လုံတယ်ဆိုရင် ရေးသားလို့ရပါတယ်၊ ခေါင်းစဉ်တွေကိုလည်း တဘက်စွန်းရောက်တဲ့ပုံစံမျိုး မရေးမိစေဖို့ အကြံပြုလိုပါတယ်၊ နောက်ဘင်္ဂလီရိုဟင်ဂျာဆိုတာမျိုး အမည်မပေးတာ ပိုကောင်းမယ်ထင်ပါတယ်၊ ခုအများငြင်းနေကြတာ ဘင်္ဂလီက လာသလား မလာသလားဆိုတာက အခြေခံငြင်းနေကြတဲ့အရာဖြစ်တာမို့၊ ခေါင်းစဉ်ကို ဘက်မလိုက်ဖြစ်စေချင်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့ ဘင်္ဂလီဆိုတာကို မသုံးရင်ပိုကောင်းမယ်လို အကြံပြုပါတယ်[[User:Hteink.min|ထိုက်မင်း]] ([[User talk:Hteink.min|talk]]) ၁၂:၁၀၊ ၃၀ မေ ၂၀၁၂ (UTC)ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ မြန်မာတိုင်းရင်းသားမဟုတ်ပါ ဘဂ်ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံမှလာသောကျူးကျော်လူမျိုးများဖြစ်ပါသည် == တိုင်းတစ်ပါးမှ အဖိနှိပ်ခံ ဒုက္ခသည် အမည်ခံ၍ နေရာသစ်ရှာဖွေသော လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား 135မျိုးထဲတွင် ရိုဟင်ဂျာ or ဘင်္ဂါလီ မပါဝင်ပါ။ == တိုင်းတစ်ပါးမှ အဖိနှိပ်ခံ ဒုက္ခသည် အမည်ခံ၍ နေရာသစ်ရှာဖွေသော လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား 135မျိုးထဲတွင် ရိုဟင်ဂျာ or ဘင်္ဂါလီ မပါဝင်ပါ။ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/203.109.50.29|203.109.50.29]] ၀၇:၂၃၊ ၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၂ (UTC) == There were no Rohingya Ethnic at all but illegal muslim Bengalis of East Pakistan( Bangladesh). == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ သမိုင်းမှာမရှိခဲ့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံသားလည်းမဟုတ်ပါ။ Bangladesh နိုင်ငံ Chittagong ဒေသခံများအများစုဖြစ်ပါသည်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်တွင်ရေကြည်ရာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရင်းမြန်မာပိုင်ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲသို့ဝင်ရောက်လာသူများဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၇၁ East Pakistan ပုန်ကန်ထကြွမှုတွင်စစ်ပြေးအဖြစ်Bengali သန်းနှင့်ချီ ရခိုင်ဒေသသို့ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး စစ်အပြီး Bangladesh နိုင်ငံသစ်ဖြစ်ပေါ်လာချိန်တွင်ဒုက္ခသည်အများစုပြန်သွားကြသော်လည်းတရားမဝင်ဆက်လက်နေထိုင်သူများအဖြစ်ကျန်ခဲ့ကြပါသည်။ မြန်မာအာဏာပိုင်များကတရားဥပဒေနှင့်လုံခြုံံမှုစိုးမိုးရေးအတွက်ကွင်းဆင်းစစ်​ဆေးသည့်အခါတိုင်းBangladeshနိုင်ငံဖက်သို့ပြန်လည်ဝင်ရောက်သွားကြပြီး အခွင့်သာသည်နှင့်ပြန်လည်ခိုးဝင်လာခဲ့ကြပါသည်။ပညာတတ် Muslim Bengali အချို့က လွတ်မြောက်သောမူဆလင်နိုင်ငံထူထောင်ရနအတွက်ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံများ၏ ဂရုစိုက်မှုနှင့်အကူအညီရရန်ရည်ရွယ်ပြီး ရခိုင်ဒေသခံများအဖြစ်ရိုဟင်ဂျာဆိုသောအမည်ကိုဖန်တီးအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ယခုအခါမြန်မာ့နိုင်ငံရေးကိုအကြောင်းပြု၍ US ဦးဆောင်သော western အုပ်စုက လူမျိုးလိမ်အမည်ကိုတိုင်းရင်းသားအမည်ဖြစ်သယောင်ကူညီဝါဒဖြန့်နေကြသည့်အတွက်အတုကိုအစစ်ဟုထင်နေကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ [[အသုံးပြုသူ:4jalanbirah|4jalanbirah]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:4jalanbirah|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၅၈၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ လိမ်လည်ပြီးဖန်တီးထားတဲ့ အမည်တစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ် == ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ လိမ်လည်ပြီးဖန်တီးထားတဲ့ အမည်တစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်ဒေသိယသုံးစကား ရွင့်ဂျာသတ်(ကလေးငယ်တွေ အိမ်မှာ မနေပဲ ဟိုဟို ဒီဒီ သွားဆော့နေလေ့ရှိတဲ့သူတွေကို မိဘ အဒေါ် ဦးလေးတွေ ခေါ်တဲ့ စကားလုံး) [[အသုံးပြုသူ:Htun Naing King|Htun Naing King]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Htun Naing King|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၂၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ လူမျိုးတစ်ခု မဟုတ် Bangladesh ကနေ ပြောင်းရွေ့(တနည်း ခိုးဝင်) လာကြတဲ့ ဘဂ်လီတွေသာဖြစ်တယ်။သူတို့တွေဟာ မြန်မာဖက်ကိုကမ်းကူးလာရင် သူတို့ကိုသူတို့ ရိုဟင်ဂျာလို့ ခေါ်ကြပီး Bangla ဖက်ရောက်သွားရင် ဘဂ်လီလို့ ကိုယ့်ဟာကိုသတ်မှတ်ကြတဲ့ ခိုးဝင်ဘဂ်လီ တစုသာဖြစ်ပါတယ် ဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံသားတိုင်းသိတယ်။ တခြားနိုင်ငံက မွတ်ဆလင်အမည်ခံ လောဘသားတချို့က ရိုဟင်ဂျာဆိုပီး အလှူခံ ငွေစားပေါက်ရှာဖို့အတွက် လုပ်ကြံဖန်တီးလိုက်တဲ့ နာမည် တခုသာဖြစ်တယ် [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/2400:AC40:637:60B3:8CCF:55C1:F31F:7FE4|2400:AC40:637:60B3:8CCF:55C1:F31F:7FE4]] ၁၈:၀၇၊ ၈ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာလူမျိုရမရှိပါ။ စစ်တကောင်း ဘင်္ဂလီပါ။ == ရိုဟင်ဂျာမရှိပါ။ [[အသုံးပြုသူ:EricOng77|EricOng77]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:EricOng77|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၆၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 47mzapyoz1kazi4fmr8c10xyw9qoy8a 881085 881084 2025-07-09T13:16:45Z EricOng77 132463 /* ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးမရှိပါ။ စစ်တကောင်း ဘင်္ဂလီပါ။ */ 881085 wikitext text/x-wiki *စိတ်ဝင်စားတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အထောက်အထား ပြနိုင်လျှင် သင်အပါအဝင် မည်သူမဆို ဝင်ပြင်နိုင်ပါသည်။[[User:Aunghtike|Aunghtike]] ၀၇:၃၆၊ ၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၁ (UTC) မြန်မာနိုင်ငံအား ကျုးကျော်စော်ကားပြီး မြန်မာသမိုင်းကြောင်းအား လိမ်လည်ပြောကြားလျှက်ရှိသော ရိုဟင်ဂျာဆိုသူ ဘင်္ဂါလီကျူးကျော်သူများနှင့် ၎င်းအရေးကို အကြောင်းပြု၍ ပြည်ပတွင် ဒေါ်လာများ အလှူခံစားသောက် ကိုယ်ကျိုးရှာလျှက်ရှိသော အမျိုးသား သစ္စာဖေါက်များမှ မဟုတ်မမှန်သည့် သမိုင်းကြောင်းအချက်အလက်များ ဤစာမျက်နှာတွင် ဝင်ရောက်ထည့်သွင်းခြင်း မပြုနိုင်ရန် မြန်မာတစ်မျိုးသားလုံး၏ တာဝန်ဖြစ်ပါသည်။ [[Special:Contributions/203.81.165.113|203.81.165.113]] ၁၈:၃၇၊ ၂၉ မေ ၂၀၁၂ (UTC) အထောက်အထားခိုင်လုံတယ်ဆိုရင် ရေးသားလို့ရပါတယ်၊ ခေါင်းစဉ်တွေကိုလည်း တဘက်စွန်းရောက်တဲ့ပုံစံမျိုး မရေးမိစေဖို့ အကြံပြုလိုပါတယ်၊ နောက်ဘင်္ဂလီရိုဟင်ဂျာဆိုတာမျိုး အမည်မပေးတာ ပိုကောင်းမယ်ထင်ပါတယ်၊ ခုအများငြင်းနေကြတာ ဘင်္ဂလီက လာသလား မလာသလားဆိုတာက အခြေခံငြင်းနေကြတဲ့အရာဖြစ်တာမို့၊ ခေါင်းစဉ်ကို ဘက်မလိုက်ဖြစ်စေချင်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့ ဘင်္ဂလီဆိုတာကို မသုံးရင်ပိုကောင်းမယ်လို အကြံပြုပါတယ်[[User:Hteink.min|ထိုက်မင်း]] ([[User talk:Hteink.min|talk]]) ၁၂:၁၀၊ ၃၀ မေ ၂၀၁၂ (UTC)ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ မြန်မာတိုင်းရင်းသားမဟုတ်ပါ ဘဂ်ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံမှလာသောကျူးကျော်လူမျိုးများဖြစ်ပါသည် == တိုင်းတစ်ပါးမှ အဖိနှိပ်ခံ ဒုက္ခသည် အမည်ခံ၍ နေရာသစ်ရှာဖွေသော လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား 135မျိုးထဲတွင် ရိုဟင်ဂျာ or ဘင်္ဂါလီ မပါဝင်ပါ။ == တိုင်းတစ်ပါးမှ အဖိနှိပ်ခံ ဒုက္ခသည် အမည်ခံ၍ နေရာသစ်ရှာဖွေသော လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား 135မျိုးထဲတွင် ရိုဟင်ဂျာ or ဘင်္ဂါလီ မပါဝင်ပါ။ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/203.109.50.29|203.109.50.29]] ၀၇:၂၃၊ ၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၂ (UTC) == There were no Rohingya Ethnic at all but illegal muslim Bengalis of East Pakistan( Bangladesh). == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ သမိုင်းမှာမရှိခဲ့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံသားလည်းမဟုတ်ပါ။ Bangladesh နိုင်ငံ Chittagong ဒေသခံများအများစုဖြစ်ပါသည်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်တွင်ရေကြည်ရာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရင်းမြန်မာပိုင်ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲသို့ဝင်ရောက်လာသူများဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၇၁ East Pakistan ပုန်ကန်ထကြွမှုတွင်စစ်ပြေးအဖြစ်Bengali သန်းနှင့်ချီ ရခိုင်ဒေသသို့ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး စစ်အပြီး Bangladesh နိုင်ငံသစ်ဖြစ်ပေါ်လာချိန်တွင်ဒုက္ခသည်အများစုပြန်သွားကြသော်လည်းတရားမဝင်ဆက်လက်နေထိုင်သူများအဖြစ်ကျန်ခဲ့ကြပါသည်။ မြန်မာအာဏာပိုင်များကတရားဥပဒေနှင့်လုံခြုံံမှုစိုးမိုးရေးအတွက်ကွင်းဆင်းစစ်​ဆေးသည့်အခါတိုင်းBangladeshနိုင်ငံဖက်သို့ပြန်လည်ဝင်ရောက်သွားကြပြီး အခွင့်သာသည်နှင့်ပြန်လည်ခိုးဝင်လာခဲ့ကြပါသည်။ပညာတတ် Muslim Bengali အချို့က လွတ်မြောက်သောမူဆလင်နိုင်ငံထူထောင်ရနအတွက်ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံများ၏ ဂရုစိုက်မှုနှင့်အကူအညီရရန်ရည်ရွယ်ပြီး ရခိုင်ဒေသခံများအဖြစ်ရိုဟင်ဂျာဆိုသောအမည်ကိုဖန်တီးအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ယခုအခါမြန်မာ့နိုင်ငံရေးကိုအကြောင်းပြု၍ US ဦးဆောင်သော western အုပ်စုက လူမျိုးလိမ်အမည်ကိုတိုင်းရင်းသားအမည်ဖြစ်သယောင်ကူညီဝါဒဖြန့်နေကြသည့်အတွက်အတုကိုအစစ်ဟုထင်နေကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ [[အသုံးပြုသူ:4jalanbirah|4jalanbirah]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:4jalanbirah|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၅၈၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ လိမ်လည်ပြီးဖန်တီးထားတဲ့ အမည်တစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ် == ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတာ လိမ်လည်ပြီးဖန်တီးထားတဲ့ အမည်တစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်ဒေသိယသုံးစကား ရွင့်ဂျာသတ်(ကလေးငယ်တွေ အိမ်မှာ မနေပဲ ဟိုဟို ဒီဒီ သွားဆော့နေလေ့ရှိတဲ့သူတွေကို မိဘ အဒေါ် ဦးလေးတွေ ခေါ်တဲ့ စကားလုံး) [[အသုံးပြုသူ:Htun Naing King|Htun Naing King]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Htun Naing King|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၂၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ == ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ လူမျိုးတစ်ခု မဟုတ် Bangladesh ကနေ ပြောင်းရွေ့(တနည်း ခိုးဝင်) လာကြတဲ့ ဘဂ်လီတွေသာဖြစ်တယ်။သူတို့တွေဟာ မြန်မာဖက်ကိုကမ်းကူးလာရင် သူတို့ကိုသူတို့ ရိုဟင်ဂျာလို့ ခေါ်ကြပီး Bangla ဖက်ရောက်သွားရင် ဘဂ်လီလို့ ကိုယ့်ဟာကိုသတ်မှတ်ကြတဲ့ ခိုးဝင်ဘဂ်လီ တစုသာဖြစ်ပါတယ် ဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံသားတိုင်းသိတယ်။ တခြားနိုင်ငံက မွတ်ဆလင်အမည်ခံ လောဘသားတချို့က ရိုဟင်ဂျာဆိုပီး အလှူခံ ငွေစားပေါက်ရှာဖို့အတွက် လုပ်ကြံဖန်တီးလိုက်တဲ့ နာမည် တခုသာဖြစ်တယ် [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/2400:AC40:637:60B3:8CCF:55C1:F31F:7FE4|2400:AC40:637:60B3:8CCF:55C1:F31F:7FE4]] ၁၈:၀၇၊ ၈ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) == ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးမရှိပါ။ စစ်တကောင်း ဘင်္ဂလီပါ။ == ရိုဟင်ဂျာမရှိပါ။ [[အသုံးပြုသူ:EricOng77|EricOng77]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:EricOng77|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၆၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) p88qhcmce038l4lewtn1il367ogixs3 0 21336 881180 784232 2025-07-10T03:33:44Z Salai Rungtoi 22844 /* မွေးဖွားသူများ */ 881180 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{မတ်လ}} |} [[မတ်]]လ၊ (၁၁)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၇၀)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၇၁)ရက်မြောက်)) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၂၉၅) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၂၀၂၀]] &ndash; [[ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ ၂၀၁၉]] ကြောင့် ရောဂါဖြစ်ပွားနေမှုကို [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါအဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ ၁၁၄ နိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားမှုပေါင်း ၁၁၈,၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး ၄၂၉၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|website=World Health Organization |url=https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020|title=WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020 |language=en|date=March 11, 2020|accessdate=March 14, 2020}}</ref> *[[၂၀၂၃]] &#x2013; [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် မြန်မာ[[တပ်မတော် (ကြည်း)]]တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အရပ်သားအယောက် ၃၀ မကအစုအပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၉၅၈]] - [[မောင်သာချို]]၊ စာရေးဆရာ၊ မဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာနှင့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်း ([[၂၀၂၅]] ကွယ်လွန်) * * == ကွယ်လွန်သူများ == * * * == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ကိုးကား == {{reflist}} {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:မတ်]] stx6bx1hzo8ruocobfj2wigg25zpp3z 0 21372 881244 450539 2025-07-10T09:51:01Z Salai Rungtoi 22844 /* မွေးဖွားသူများ */ 881244 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဧပြီလ}} |} [[ဧပြီ]]လ၊ (၁၄)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၀၄)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၁၀၅)ရက်မြောက်)) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၂၆၁) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == * * * == မွေးဖွားသူများ == * [[၁၉၄၄]] - [[ငုယင် ဖူထျောင်]]၊ [[ဗီယက်နမ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ]] အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဟောင်း ([[၂၀၂၄]] ကွယ်လွန်) * [[၁၉၆၀]] - [[မြင့်ကြွယ် (မြို့မ)|မြို့မ မြင့်ကွယ်]]၊ [[စာရေးဆရာ]]၊[[သမိုင်းပညာရှင်]] နှင့် ကရာတေးသိပ္ပံ ကျောင်းအုပ် ([[၂၀၂၁]] ကွယ်လွန်) == ကွယ်လွန်သူများ == * * * == ပွဲတော်ရက်များ == * မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရိုးရာသင်္ကြန်ပွဲတော်ရက် ဖြစ်သည်။ * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဧပြီ]] hq9wtfi29urr5oyn7b77tj4zy2la5h2 0 21416 881103 870620 2025-07-09T16:16:03Z Salai Rungtoi 22844 /* ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ */ 881103 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇွန်လ}} |} [[ဇွန်]]လ၊ (၁)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၅၂)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၁၅၃)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၂၁၃) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == === ၁၆၀၀ ခုနှစ် မတိုင်မီ === *[[၁၂၁၅]] &ndash; [[:en:Jurchen people|ဂျာချန်းလူမျိုး]]တို့၏ ကျင်းဧကရာဇ် [[:en:Emperor Xuanzong of Jin|ရှန်ကျုံး]]၏ လက်အောက်၌ရှိသော [[:en:Zhongdu|ကျုံဒူးမြို့]] (ယခုဘေဂျင်းမြို့)သည် [[ဂျင်ဂစ်ခန်]]လက်အောက်ရှိ [[မွန်ဂို]]တို့၏ သိမ်းပိုက်မှုကို ခံခဲရပြီး [[:en:Battle of Zhongdu|ကျုံဒူး]]တိုက်ပွဲအား အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။ *[[၁၂၅၂]] &ndash; [[:en:Alfonso X|အာဖွန်ဆို ၁၀]] အား [[:en:Kingdom of Castile|ကာစတီးလ်]]နှင့် [[:en:Kingdom of León|လီယွန်]]ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့၏ ဘုရင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၁၂၉၈]] &ndash; [[ရီဂါမြို့]]တွင် နေထိုင်ကြသူများနှင့် [[:en:Grand Duchy of Lithuania|လစ်သူယေးနီးယားနယ်စားကြီး]]တို့သည် [[:en:Battle of Turaida|တူရာအီဒါတိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:Livonian Order|လီဗိုနီယန်အဖွဲ့]]အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite book| title=The Military-Naval Encyclopedia of Russia and the Soviet Union |first=David R. |last=Jones |url=https://books.google.com/books?id=vVXfAAAAMAAJ&q=Treiden |publisher=Academic International Press |year=1978 |page=26 |isbn=978-0-87569-028-5}}</ref> *[[၁၄၉၅]] &ndash; ဘုန်းတော်ကြီးတစ်ပါးဖြစ်သော [[:en:John Cor|ဂျွန်ကော]]သည် [[:en:Scotch whisky|စကောဝီစကီ]]ဟု လူသိများလာမည့် ဝီစကီ၏ ပထမဆုံးသော ထုတ်လုပ်မှုကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။<ref>George Burnett, [https://archive.org/details/rotuliscaccariir10grea/page/486/mode/2up ''Exchequer Rolls of Scotland: 1488–1496'', vol 10 (Edinburgh, 1887), p. 487] "Et per liberacionem factam Fratri Johanni Cor per preceptum compotorum rotulatoris, ut asserit, de mandato domini regis ad faciendum aquavite, infra hoc compotum viij bolle brasii."</ref> *[[၁၅၃၃]] &ndash; [[:en:Anne Boleyn|အန်း ဘိုလင်း]]သည် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၏ [[:en:Queen consort|ဘုရင်မကြီး]]အဖြစ် ဘိသိတ်ခံခဲ့သည်။<ref>Fraser, Antonia ''The Wives of Henry VIII'' New York: Knopf (1992) {{ISBN|0-679-73001-X}}, page 195</ref> *[[၁၅၃၅]] &ndash; [[:en:Charles V, Holy Roman Emperor|ပဉ္ဇမမြောက် ချားလ်ဘုရင်]]အား သစ္စာခံသော တပ်ပေါင်းစုသည် [[:en:Conquest of Tunis (1535)|တူနစ်မြို့အား အောင်နိုင်]]ခဲ့ပြီး [[အော့တမန် အင်ပိုင်ယာ|အော်တိုမန်]]တို့အား [[:en:Tunis|တူနစ်မြို့]]မှ မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ === ၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ === *[[၁၆၄၈]] &ndash; [[:en:Second English Civil War|ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်ပြည်တွင်းစစ်]]အတွင်း [[:en:Roundhead|Roundhead]]တို့သည် [[:en:Battle of Maidstone|မိတ်စတုန်းမြို့တိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:Cavalier|Cavalier]]တို့အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|author=Robert Furley|title=A History of the Weald of Kent, with an Outline of the Early History of the Country, by Robert Furley, Also, a Sketch of the Physical Features of the District by Henry B. Mackeson: In Two Volumes|url=https://books.google.com/books?id=D-RcAAAAcAAJ&pg=PA545|year=1874|publisher=H. Igglesden|pages=545}}</ref> *[[၁၆၄၉]] &ndash; [[:en:Philippine revolts against Spain#Sumuroy Revolt (1649-50)|ဆူမူရိုင်းပုန်ကန်မှု]]စတင်ခြင်း: [[:en:Agustin Sumuroy|ဩဂတ်စတင်း ဆူမူရိုင်း]]ဦးဆောင်သော [[:en:Northern Samar|မြောက်ပိုင်းဆာမားပြည်နယ်]]မှ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးတို့သည် စပိန်ကိုလိုနီအာဏာပိုင်တို့အား တော်လှန်ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၀]] &ndash; အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ [[:en:Dover|ဒိုဗာမြို့]]တွင် အင်္ဂလန်ဘုရင် [[:en:Charles II of England| ချားလ်စ် ၂]] နှင့် ပြင်သစ်ဘုရင် [[:en:Louis XIV of France|လူဝီ ၁၄]] တို့သည် [[:en:Secret Treaty of Dover|ဒိုဗာ လျှို့ဝှက်သဘောတူစာချုပ်]]အား ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး [[:en:Third Anglo-Dutch War|တတိယမြောက် အင်္ဂလိပ်-ဒတ်ချ်စစ်ပွဲ]]တွင်းသို့ အင်္ဂလန်အား ဝင်ရောက်စေခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၆]] &ndash; အော်လန်ကျွန်းတိုက်ပွဲ: ဒိန်းမတ်နှင့် ဒတ်ချ် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့သည် စကေးနီးယန်းတိုက်ပွဲ(၁၆၇၅-၇၉)အတွင်း [[ဘောလ်တစ် ပင်လယ်]]တွင် ဆွီဒင်ရေတပ်အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၉]] &ndash; စကော့ [[:en:Covenanter|Covenanter]]တို့သည် [[:en:Battle of Drumclog|ဒရမ်ကလော့ဂ်တိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:John Graham of Claverhouse|ဂျွန် ဂရေဟမ်]]အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။ *[[၁၇၇၃]] &ndash; [[:en:Cape of Good Hope|ဂွတ်ဟုဒ်အငူ]]တွင် [[:en:Wolraad Woltemade|ဝေါ့ရက်ဒ် ဝေါ့တီမိတ်]]သည် ''De Jonge Thomas'' သင်္ဘောနစ်မြုပ်ရာတွင် သင်္ဘောသား ၁၄ ဦးကို သူ့မြင်းအားစီး၍ ပင်လယ်ထဲသို့ ခုနှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင်ဆင်းပြီး ကယ်တင်ခဲ့သည်။ ၈ ကြိမ်မြောက်ကယ်တင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် ရေနစ်သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၁၇၇၉]] &ndash; [[:en:American Revolutionary War|အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်ပွဲ]]အတွင်း တိုက်ကြီးစစ်တပ်မှ [[:en:general officer|စစ်ဦးစီး ဗိုလ်ချုပ်]] ဘီနီဒစ် အာနိုး၏ [[:en:malfeasance|လွဲမှားစွာဆောင်ရွက်မှု]]အတွက် [[:en:court-martial|စစ်ခုံရုံး]]အား စတင်စစ်ဆေးခဲ့သည်။<ref name="Galleries1950">{{cite book|author=Parke-Bernet Galleries|title=Sales|url=https://books.google.com/books?id=D4jpAAAAMAAJ|year=1950|publisher=Parke-Bernet Galleries|page=12}}</ref> *[[၁၇၉၂]] &ndash; [[ကင်တပ်ကီပြည်နယ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၁၅ ခုမြောက်ပြည်နယ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၇၉၄]] &ndash; [[:en:AFrench Revolutionary Wars|ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးစစ်ပွဲများ]]အတွင်း ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ရေတပ်များ ပထမဆုံးအကြိမ်ထိတွေ့မှုဖြစ်သည့် [[:en:AGlorious First of June|ဇွန်လ၏ ကောင်းမြတ်သော ပထမဆုံးနေ့တိုက်ပွဲ]]ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ *[[၁၇၉၆]] &ndash; [[တင်နက်ဆီပြည်နယ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၁၆ ခုမြောက်ပြည်နယ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၂]] &ndash; [[:en:War of 1812|၁၈၁၂ စစ်ပွဲ]]: အမေရိကန်သမ္မတ [[ဂျိမ်းစ် မဒီဆင်]] သည် [[အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်|ကွန်ဂရက်]]အား ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအား စစ်ကြေညာရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၃]] &ndash; အမေရိကန် ဖရီးဂိတ် စစ်သင်္ဘော [[:en:Capture of USS Chesapeake|ယူအက်အက် ချက်ဆာပီခ်]]အား ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၏ ဖရီးဂိတ် စစ်သင်္ဘောဖြစ်သော [[:en:HMS Shannon (1806)|အိတ်ချ်အမ်အက် ရှန်နွန်]]မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၅]] &ndash; လူထုဆန္ဒခံယူပွဲပြုလုပ်ပြီးနောက် [[နပိုလီယန်]]သည် ပြင်ဆင်သည့် [[:en:Charter of 1815|ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ]]ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ *[[၁၈၃၁]] &ndash; [[:en:James Clark Ross|ဂျိမ်း ကလာ့ခ် ရို့စ်]]သည် [[:en:North Magnetic Pole|မြောက်ကမ္ဘာခြမ်း သံလိုက်ဝန်ရိုးစွန်း]]သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော ပထမဆုံး ဥရောပတိုက်သား ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၈၄၉]] &ndash; နယ်မြေဘုရင်ခံ [[:en:Alexander Ramsey|အလက်ဇန္ဒား ရမ်ဆေး]]သည် [[:en:Territory of Minnesota|မင်နီဆိုတားနယ်မြေ]]ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၅၅]] &ndash; အမေရိကန် စွန့်စားရှာဖွေသူ [[:en:William Walker (filibuster)|ဝီလီယံ ‌ဝေါ်ကာ]]သည် [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ]]အား အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၅၇]] &ndash; [[:en:Charles Baudelaire|ချား ဘူဒီလဲ]]၏ ''[[:en:Les Fleurs du mal|Les Fleurs du mal]]'' ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၁]] &ndash; [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]]: [[:en:Battle of Fairfax Court House (June 1861)|ဖဲယားဖက် ဒေသန္တရာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးတိုက်ပွဲ]] ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၂]] &ndash; အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်: [[:en:Peninsula Campaign|ကျွန်းဆွယ်တိုက်ပွဲစဉ်]]: [[:en:Battle of Seven Pines|ထင်းရှူးခုနှစ်ပင်တိုက်ပွဲ]] (သို့မဟုတ် ဖဲယားအုတ်ခ်တိုက်ပွဲ)သည် ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုမရှိပဲ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး နှစ်ဘက်လုံးမှ အနိုင်ရသည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၈]] &ndash; [[:en:Treaty of Bosque Redondo|ဘော့စ်ကွပ် ရီဒန်ဒိုစာချုပ်]]အား လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီးနောက် [[:en:Navajo|န‌ဗာဟိုလူမျိုးစု]]များကို [[အရီဇိုးနားပြည်နယ်|အရီဇိုးနား]]နှင့် [[နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်|နယူးမက္ကဆီကို]]ရှိ ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများဆီသို့ ပြန်လာခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၈၇၉]] &ndash; [[:en:House of Bonaparte|ဘိုနာပတ် အိမ်တော်]]၏ နောက်ဆုံးသော နန်းမွေဖြစ်သော [[:en:Napoléon, Prince Imperial|နပိုလီယံ ယူဂျင်း]]သည် [[:en:Anglo-Zulu War|အင်္ဂလိပ်-ဇူးလူးစစ်ပွဲ]]တွင် အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၈၉၀]] &ndash; [[:en:United States Census Bureau|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်းဌာန]]သည် [[သန်းခေါင်စာရင်း]]ပြန်လည်ကောတ်ခံရာတွင် [[:en:Herman Hollerith|‌ဟာမန်း ဟော်လာရစ်]]၏ [[:en:tabulating machine|ဇယားဆွဲစက်]]အား အသုံးပြုပြီး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ === ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ === *[[၁၉၁၃]] &ndash; [[:en:Second Balkan War|ဒုတိယမြောက် ဘူလ်ကန်စစ်ပွဲ]]အား ပြင်ဆင်သည့်အနေဖြင့် [[:en:Greek–Serbian Alliance of 1913|ဂရိ-ဆားဘီးယား မဟာမိတ်စာချုပ်]]ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၆]] &ndash; [[:en:Louis Brandeis|လူဝစ် ဘရန်ဒိုင်း]]သည် [[:en:United States Supreme Court|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ်]]တွင် ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပထမဆုံးသော ဂျူးလူမျိုးဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၈]] &ndash; [[ပထမ ကမ္ဘာစစ်]]: [[:en:Western Front (World War I)|အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာ]]: [[:en:Battle of Belleau Wood|ဘဲလားသစ်တောတိုက်ပွဲ]]: [[:en:John J. Pershing|ဂျွန် ပါ့ရှင်း]] နှင့် [[:en:James Harbord|ဂျွန် ဟာ့ဘုတ်]]တို့ ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်တပ်များသည် အိမ်ရှေ့မင်းသား [[:en:Wilhelm, German Crown Prince|ဝီလ်ဟမ်]] ဦးဆောင်သည့် ဂျာမန်အင်ပါယာတပ်များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၉]] &ndash; [[ဖင်လန်နိုင်ငံ]]တွင် [[:en:Prohibition in Finland|အရက်ယာမကာချက်လုပ်ရောင်းချမှုအား တားမြစ်ခြင်း]]ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite book| author=Vihtori Karpio| title=Raittiuden ystävät 1883–1933|page=417| publisher=Gummerus| location=Jyväskylä| year=1938|language=fi}}</ref> *[[၁၉၂၂]] &ndash; မြောက်အိုင်ယာလန်တွင် [[:en:Royal Ulster Constabulary|အယ်လ်စတာ နယ်မြေခံ တော်ဝင်ရဲတပ်ဖွဲ]]အား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၂၉]] &ndash; [[:en:1st Conference of the Communist Parties of Latin America|လက်တင်အမေရိကရှိ ကွန်မြူနစ်ပါတီများ၏ ပထမဆုံးအကြိမ် ညီလာခံ]]ကို [[ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့]]၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ *[[၁၉၃၀]] &ndash; Bombay VT (ယခု [[:en:Mumbai CST|Mumbai CST]]) နှင့် Poona ([[:en:Pune Junction railway station|Pune]]) ကြား ‌ပြေးဆွဲသည့် လျှပ်စစ်စက်ခေါင်းတပ် [[:en:Deccan Queen|ဒက်ကန်းဘုရင်မ]]မီးရထားကို စတင်ပြေးဆွဲခဲ့သည်။ *[[၁၉၃၉]] &ndash; ဂျာမန် [[:en:Focke-Wulf Fw 190|Focke-Wulf Fw 190]] [[တိုက်လေယာဉ်]]၏ ပထမဆုံးသော ပျံသန်းမှုပြုလုပ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၄၁]] &ndash; [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]: [[:en:Battle of Crete|ခရိကျွန်းတိုက်ပွဲ]]ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[:en:Crete|ခရိ]]တို့သည် ဂျာမနီထံ လက်နက်ချအရှုံးပေးခဲ့သည်။ * ၁၉၄၁ &ndash; အီရတ်တွင် [[:en:Farhud|ဖားဟုဒ်]] ဟုခေါ်သော စီမံကိန်းကြီးစတင်ခဲ့ပြီး ရလဒ်အနေဖြင့် များစွာသော အီရတ်ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏နေရပ်မှ စွန့်ခွာရန် ဖိအားပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၉၄၃]] &ndash; [[:en:Bay of Biscay|ဘစ်ကေးပင်လယ်အော်]]တွင် [[:en:BOAC Flight 777|BOAC Flight 777]] လေယာဉ်သည် ဂျာမန် [[:en:Junkers Ju 88|Junkers Ju 88]] လေယာဉ်များဖြင့် ပစ်ချခြင်းခံခဲ့ရပြီး ဗြိတိသျှရုပ်ရှင်မင်းသား [[:en:Leslie Howard (actor)|လ‌က်စီ ဟောက်ဝပ်]]သေဆုံးခဲ့ပြီး ထင်မြင်ချက်များအရ အမှန်တကယ်မှာ [[:en:Prime Minister of the United Kingdom|ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ်r]]ဖြစ်သော ဝင်စတန် ချာချီအား သတ်ရန်ကြိုးစားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ *[[၁၉၄၆]] &ndash; ရိုမေးနီးယား "တေးဂီတအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်" [[:en:Ion Antonescu|အီယွန် အန်သွန်နက်စကျူ]] သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၉၅၀]] &ndash; [[:en:Chinchaga fire|ချင်ချဂါတောမီးလောင်ကျွမ်းမှု]] စတင်ခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာလအရောက်တွင် မြောက်အမေရိကတိုက်သမိုင်း၌ အကြီးဆုံးသော တစ်ခုတည်းသော တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Field|first=Robert|title=Revisiting the 1950 Great Smoke Pall|journal=Canadian Smoke Newsletter|date=Fall 2008|pages=13–16|url=http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf|access-date=၂၇ မေ ၂၀၂၁}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090404051331/http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf |date=4 April 2009 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf |access-date=27 May 2021 |archive-date=18 February 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130218013843/http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf }}</ref> *[[၁၉၅၈]] &ndash; [[:en:Charles de Gaulle|ချားလ် ဒီ ဂူးလပ်]]သည် အငြိမ်းစားဘဝမှထွက်လာခဲ့ပြီး ဥပဒေဖြင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံအား ၆ လ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၆၁]] &ndash; [[:en:Canadian Bank of Commerce|ကနေဒါ စီးပွားရေးဘဏ်]]နှင့် [[:en:Imperial Bank of Canada|ကနေဒါ အင်ပါယာဘဏ်]]တို့အား ပေါင်းစပ်ပြီး [[:en:Canadian Imperial Bank of Commerce|စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကနေဒါ အင်ပါယာဘဏ်]]အား ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ကနေဒါသမိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံးသော ဘဏ်ပေါင်းစပ်ုဖြစ်သည်။ *[[၁၉၆၂]] &ndash; [[အဒေါ့ဖ် အိုက်ခမန်း]]အား [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]တွင် ကြိုးမိန့်ပေးခဲ့သည်။ *[[၁၉၆၄]] &ndash; [[ကင်ညာနိုင်ငံ]]သည် သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့ပြီး [[:en:Jomo Kenyatta|ဂျိုမို ကင်ညာတာ]](၁၈၉၇ – ၂၂ ဩဂုတ် ၁၉၇၈)သည် ပထမဆုံးသော သမ္မတ(၁၉၆၄ မှ ၁၉၇၈) ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၄]] &ndash; အသက်ရှူကြပ်နေသော လူနာအား အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်နည်း([[:en:Heimlich maneuver|Heimlich maneuver]])အား ''Emergency Medicine'' ဂျာနယ်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=https://www.haaretz.com/jewish/.premium-1974-the-heimlich-maneuver-is-invented-1.5389772 |title=This Day in Jewish History 1974: The Heimlich Maneuver Is Invented, Eaters Applaud |last=Green |first=David B. |date=2016-06-01 |work=Haaretz |access-date=၂၇ မေ ၂၀၂၁ |df=mdy-all}}</ref> *[[၁၉၇၅]] &ndash; [[:en:Patriotic Union of Kurdistan|Patriotic Union of Kurdistan]] ပါတီကို [[:en:Jalal Talabani|ဂျာလာ တလာဘနီ]]၊ [[:en:Nawshirwan Mustafa|နော်ရှီဝမ် မူစတက်ဖာ]]၊ [[:en:Fuad Masum|ဖူအက် မာဆွန်]]နှင့် အခြားသူများ စုပေါင်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၈]] &ndash; [[:en:Patent Cooperation Treaty|မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူစာချုပ်]]အောက်တွင် ပထမဆုံးသော နိုင်ငံတကာ အသုံးချမှုများအား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၉]] &ndash; နှစ် ၉၀ အတွင်း လူမဲများဦးဆောင်သော အစိုးရသည် [[:en:Rhodesia|ရိုဒီးရှား]] (ယခု [[ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံ]])၏ အာဏာကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၈၀]] &ndash; [[စီအန်အန်|Cable News Network]] (CNN) အား စတင်ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၈၈]] &ndash; [[ဘရပ်ဆဲလ်မြို့]]တွင် [[:en:European Central Bank|ဥရောပ ဗဟိုဘဏ်]]အား တည်ထောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၈၈ &ndash; [[:en:Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty|အလယ်အလတ်ပစ် နျူးကလီးယားတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ စာချုပ်]] အသက်ဝင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၀]] &ndash; [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]]: [[ဂျော့ချ် ဟားဘတ် ဝေါလ်ကာ ဘုရှ်]]နှင့် [[မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ်|မစ်ခေး ‌ဂေါ်ဗာချော့ဗ်]]တို့သည် [[:en:chemical weapon|ဓာတုလက်နက်များ]]ထုတ်လုပ်ခြင်းအား ရပ်ဆိုင်းရန် သဘောတူစာချုပ်အား ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၃]] &ndash; [[:en:Dobrinja mortar attack|ဒိုဘရင်ဂျာ စိန်ပြောင်းပစ်ခတ်မှု]]: [[ဆာရာယေဗိုမြို့]]အနောက်ပိုင်းရှိ [[:en:Dobrinja|ဒိုဘရင်ဂျာရပ်ကွက်]]တွင် ကျင်းပနေသော ဘောလုံးပွဲအတွင်းသို့ ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ၁၃ ဦးသေဆုံးပြီး ၁၃၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၄]] &ndash; [[တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ|တောင်အာဖရိကသမ္မတနိုင်ငံ]]သည် [[:en:Commonwealth republic|ဓနဿဟာယသမ္မတနိုင်ငံ]]တစ်ခု ဖြစ်၍လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/south-africa-returns-to-the-commonwealth-fold-1419686.html |last=Carlin |first=John |title=South Africa returns to the Commonwealth fold |work=The Independent |date=1 June 1994 |access-date=၂၉ မေ ၂၀၂၁ |accessdate=29 May 2021 |archivedate=29 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190829083009/https://www.independent.co.uk/news/south-africa-returns-to-the-commonwealth-fold-1419686.html }}</ref> *[[၁၉၉၉]] &ndash; [[:en:American Airlines Flight 1420|American Airlines Flight 1420]] သည် [[:en:Little Rock National Airport|လစ်တဲယ်ရော့ခ်အမျိုးသားလေဆိပ်]]တွင် ဆင်းသတ်စဉ် ချော်၍ ပျက်ကျခဲ့ရာ [[ဒါးလတ်စ်မြို့]] မှ [[:en:Little Rock|လစ်တဲယ်ရော့ခ်မြို့]]သို့ သွားသော ခရီးသည် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၁]] &ndash; [[:en:Nepalese royal massacre|နေပါလီတော်ဝင်မိသားစု သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]: အိမ်ရှေ့စံ [[:en:Dipendra of Nepal|ဒီပင်္ဒရာ]]မင်းသားသည် ခမည်းတော်နှင့်မယ်တော်အပါအဝင် သူ့မိသားစုထဲမှ များစွာသော သူတို့အား ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၁ &ndash; [[:en:Dolphinarium discotheque massacre|Dolphinarium discotheque massacre]]: [[:en:Tel Aviv|တဲအဗစ်မြို့]]ရှိ ဒစ္စကိုကလပ်တွင် [[:en:Hamas|ဟားမတ်]]တို့သည် အသေခံဗုံးခဲ့ရာ ၂၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၄]] &ndash; [[:en:Oklahoma City bombing|အိုကလာဟိုမားမြို့ ဗုံးပေါက်ကွဲမှု]]တွင် ပူးပေါင်းကြံစည်သူ [[:en:Terry Nichols|တယ်ရီ နီကိုလပ်]]ကို ခံဝန်ချက်မရှိပဲ သက်တမ်းတစ်လျှောက် ၁၆၁ နှစ်ပြစ်ဒဏ်ကျခံစေရာ[[ဂင်းနက် ကမ္ဘာ့စံချိန်မှတ်တမ်းစာအုပ်|ဂင်းနက် ကမ္ဘာ့စံချိန်]]ဝင်ခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၈]] &ndash; [[:en:2008 Universal fire|ယူနီဗာဆယ်စတူဒီယိုမီးလောင်မှု]] ရုတ်တရပ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး [[:en:King Kong Encounter|King Kong Encounter]] နှင့် ရုပ်ရှင်၊ ဂီတတို့အတွက် မာစတာတိတ်ခွေများသိမ်းဆည်းမှုတို့လည်း ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၉]] &ndash; [[ရီယိုဒီဂျနေးရိုးမြို့]]မှ ပဲရစ်မြို့သို့ ပျံသန်းလာသော [[:en:Air France Flight 447|Air France Flight 447]] သည် ဘရာဇီးကမ်းရိုးတန်းအလွန် အတ္တလန်တစ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းသို့ ပျက်ကျကာ ခရီးသည် ၂၂၈ ဦးလုံးနှင့် လေယာဉ်ဝန်ထမ်းများ အားလုံး အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ * ၂၀၀၉ &ndash; [[:en:General Motors|General Motors]]အား [[:en:Chapter 11, Title 11, United States Code|အခန်း (၁၁)]] [[ဒေဝါလီခံခြင်း]]အတွက် [[:en:General Motors Chapter 11 reorganization|တရားစွဲဆိုခြင်း]]ခံခဲ့ရသည်။ ဤသည်မှာ အမေရိကန်သမိုင်း၌ စတုတ္ထမြောက်အကြီးဆုံး ဒေဝါလီခံခြင်းဖြစ်သည်။ *[[၂၀၁၁]] &ndash; နယူးအင်္ဂလန်တွင် ရှားပါးစွာ ‌ဖြစ်ပွားသော [[:en:2011 New England tornado outbreak|လေဆင်နှာမောင်း]]တိုက်ခတ်မှုဖြစ်ပွားပြီး မန်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်၊ စပရင်းဖီးမြို့ကို တိုက်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ * ၂၀၁၁ &ndash; [[:en:Space Shuttle Endeavour|Space Shuttle ''Endeavour'']] သည် ၂၅ ကြိမ် ပျံသန်းမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် နောက်ဆုံးအကြိမ် ဆင်းသတ်ခဲ့ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref name=finallanding>{{cite news|title=Endeavour completes final mission; one flight left for NASA|url=http://edition.cnn.com/2011/US/06/01/nasa.endeavour.lands/|access-date=၂၉ မေ ၂၀၂၁|work=CNN|date=June 1, 2011|accessdate=29 May 2021|archivedate=3 October 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181003205822/http://edition.cnn.com/2011/US/06/01/nasa.endeavour.lands/}}</ref> *[[၂၀၁၅]] &ndash; တရုတ်နိုင်ငံ၊ [[ဟူပေပြည်နယ်]]တွင် အတွင်းသွားနေသော ၄၅၈ ဦးစီးနင်းခဲ့သော သင်္ဘောသည် [[ယန်ဇီမြစ်]]အတွင်း [[:en:Sinking of Dongfang zhi Xing|နစ်မြုပ်]]ခဲ့ရာ လူ ၄၀၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ == မွေးဖွားသူများ == === ၁၆၀၀ ခုနှစ် အထိ === *[[၁၁၃၄]] &ndash; [[:en:Geoffrey, Count of Nantes|‌ဂျော့ဖရေး]] (နော့ထ်မြို့စား (၁၁၅၈ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|author=Alison Weir|title=Eleanor of Aquitaine: By the Wrath of God, Queen of England|url=https://books.google.com/books?id=-hzJ8QyBjbMC&pg=PA82|date=5 January 2008|publisher=Vintage|isbn=978-0-09-952355-0|pages=82}}</ref> *[[၁၃၀၀]] &ndash; [[:en:Thomas of Brotherton, 1st Earl of Norfolk|သောမတ်]] (ပထမမြောက် နော့ဖို့ခ်မြို့စား၊ အင်္ဂလိပ်နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Lord Marshal of England|အင်္ဂလန်နိုင်ငံ စစ်သေနာပတိချုပ်]] (၁၃၃၈ ခုနှစ် သေဆုံး)<ref>{{cite book|author1=C.B. Joseph|author2=Lord Mowbray|author3=Segrave|author4==Stourton|title=The History of the Noble House of Stourton, of Stourton, in the County of Wilts|url=https://books.google.com/books?id=KAARAwAAQBAJ&pg=PA973|publisher=Рипол Классик|isbn=978-5-88060-380-0|pages=973}}</ref> *[[၁၄၅၁]] &ndash; [[:en:Giles Daubeney, 1st Baron Daubeney|ဂျိုင်ရယ် ဒါဘီနီ]] (ပထမမြောက် ဒါဘီနီဘယ်ရွန်) (၁၅၀၈ ခုနှစ် သေဆုံး)) <ref>{{Cite book |last=Cokayne |first=George Edward |year=1916 |title=The Complete Peerage, edited by the Honourable Vicary Gibbs |publisher=St. Catherine Press |location=London |volume=IV |pages=102–5}}</ref> *[[၁၄၆၀]] &ndash; [[:en:Enno I, Count of East Frisia|ပထမမြောက် အန်နို]] (အရှေ့ဖရီရှားနယ်စား၊ ဂျာမန်တော်ဝင်မျိုးနွယ် (၁၄၉၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၄၈၀]] &ndash; [[:en:Tiedemann Giese|တီဒီမင် ဂီဆီ]] (ပိုလန် ဘုန်းတော်ကြီး (၁၅၅၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၄၉၈]] &ndash; [[:en:Maarten van Heemskerck|မာတင် ဗန် ဟိမ်းစကား]] (ဒတ်ချ် ပန်းချီဆရာ (၁၅၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၅၂၂]] &ndash; [[:en:Dirck Volckertszoon Coornhert|ဒီရစ် ဗော့လ်ခါဇုန် ကိုရင်ဟတ်]] (ဒတ်ချ် စာရေးဆရာနှင့် ပညာရှင် (၁၅၉၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၅၆၃]] &ndash; [[:en:Robert Cecil, 1st Earl of Salisbury|ရောဘတ် စီဆယ်]] (ပထမမြောက် ဆောလ်ဇ်ဘယ်ရီအမတ်ကြီး၊ အင်္ဂလိပ်နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Secretary of State (England)|Secretary of State for England]] (၁၆၁၂ ခုနှစ် သေဆုံး)) === ၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ === *[[၁၆၁၂]] &ndash; [[:en:Frans Post|ဖရန့်စ် ပို့စ်ထ်]] (ဒတ်ချ် ပန်းချီဆရာ (၁၆၈၀ ခုနှစ်သေဆုံး) *[[၁၆၃၃]] &ndash; [[:en:Geminiano Montanari|ဂျင်မီနီယာနို မွန်တာနာရီ]] (အီတလီ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင် (၁၆၈၇ သေဆုံး)) *[[၁၆၃၇]] &ndash; [[:en:Jacques Marquette|ဂျက် မာကတ်]] (ပြင်သစ် သာသနာပြုနှင့် နယ်မြေသစ်ရှာဖွေသူ (၁၆၇၅ သေဆုံး)) *[[၁၆၅၃]] &ndash; [[:en:Georg Muffat|ဂျော့ မာဖက်]] (ပြင်သစ် အော်ဂင်ဆရာနှင့် တေးပြုစာဆို (၁၇၀၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၆၇၅]] &ndash; [[:en:Francesco Scipione, marchese di Maffei|ဖရန်ချီစကို ဆီပီရိုနီ]] (အီတလီ ဗိသုကာပညာရှင်နှင့် ပြဇာတ်ရေးဆရာ (၁၇၅၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၆၂]] &ndash; [[:en:Edmund Ignatius Rice|အက်မန့် အစ်ဂနေးရှပ်စ် ရိုက်စ်]] (အိုင်းရစ် ဘုန်းတော်ကြီးနှင့် [[:en:Irish Christian Brothers|Irish Christian Brothers]] တည်ထောင်သူ သာသနာပြု (၁၈၄၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၆၅]] &ndash; [[:en:Christiane Vulpius|ခရစ္စတီးယန် ဗာပီးယပ်စ်]] ([[ဂျိုဟန် ဝုဖဂန် ဖွန် ဂါတာ]]၏ ဇနီး (၁၈၁၆ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|title=The Life of Goethe|url=https://books.google.com/books?id=eenWqWMU-zIC&pg=PA444|year=1864|publisher=Ardent Media|pages=444}}</ref> *[[၁၇၇၀]] &ndash; [[:en:Friedrich Laun|ဖရီဒရစ် လန်းန်]] (ဂျာမန် စာရေးဆရာ (၁၈၄၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၉၀]] &ndash; [[:en:Ferdinand Raimund|ဖာဒီနန် ရိုင်မွန့်]] (ဩစတီးယား သရုပ်ဆောင်နှင့် ပြဇာတ်ရေးဆရာ (၁၈၃၆ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၉၆]] &ndash; [[:en:Nicolas Léonard Sadi Carnot|နီကိုလပ် လီယွန်နာ့ဒ် ဆန်ဂျီ ကာနော့ထ်]] (ပြင်သစ် ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် အင်ဂျင်နီယာ (၁၈၃၂ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၀၀]] &ndash; [[:en:Edward Deas Thomson|အက်ဒွပ် ဒီးစ် သွန်မဆင်]] (ဩစတေးလျ ကျောင်းဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Chief Secretary of New South Wales|နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်ပြည်နယ်၏ အတွင်းရေးမှူးချုပ်]] (၁၈၇၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၀၁]] &ndash; [[:en:Brigham Young|ဘရစ်ဂန် ယန်း]] (အမေရိကန် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်၊ ဒုတိယမြောက် [[:en:President of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints|Jesus Christ of Latter-day Saints ဘုရား‌ကျောင်းတော်၏ အကြီးမှူး]] (၁၈၇၇ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|author=Leah Eudora Dunford Widtsoe|title=The Life Story of Brigham Young|url=https://books.google.com/books?id=h81LAAAAMAAJ|year=1930|publisher=Macmillan|page=xxii|isbn=9780836958867}}</ref> *[[၁၈၀၄]] &ndash; [[:en:Mikhail Glinka|မီခါဟီးလ် ဂလင်ကာ]] (ရုရှား တေးပြုစာဆို (၁၈၅၇ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|title=BBC Music Magazine|url=https://books.google.com/books?id=Zho9AQAAIAAJ|year=1997|publisher=BBC magazines|page=44}}</ref> *[[၁၈၀၈]] &ndash; [[:en:Henry Parker (Australian politician)|ဟင်နရီ ပါကာ]] (အင်္ဂလိပ်-ဩစတေးလျ နိုင်ငံရေးသမား၊ တတိယမြောက် [[:en:Premier of New South Wales|နယူးဆောက်သ်ဝေးပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၈၈၁ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၁၅]] &ndash; [[:en:Otto of Greece|အော်တို]] (၁၈၆၂ ခုနှစ် သေဆုံး)<ref>{{cite book|title=The Encyclopaedia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information|url=https://archive.org/details/encyclopdiabri25chisuoft|year=1911|publisher=Encyclopaedia Britannica Company|page=372}}</ref> *[[၁၈၁၉]] &ndash; [[:en:Francis V, Duke of Modena|ပဉ္စမမြောက် ဖရန်စစ်]] (၁၈၇၅ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၂၂]] &ndash; [[:en:Clementina Maude, Viscountess Hawarden|ကလယ်မန်တီနာ မာ့ဒ်]] (ဟာဝါဒန် ဗိုင်းကောင့်၊ အင်္ဂလိပ် ပုံတူဓာတ်ပုံဆရာ (၁၈၆၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၂၅]] &ndash; [[:en:John Hunt Morgan|ဂျွန် ဟန့်ထ် မော်ဂန်]] (အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ် (၁၈၆၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) <ref>{{cite book|author=Basil Wilson Duke|title=Morgan's Cavalry|url=https://archive.org/details/cu31924030921542|year=1906|publisher=Neale Publishing Company|page=[https://archive.org/details/cu31924030921542/page/n21 14]}}</ref> *[[၁၈၃၁]] &ndash; [[:en:John Bell Hood|ဂျွန် ဘဲလ် ဟုဒ်]] (အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ် (၁၈၇၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၃၃]] &ndash; [[:en:John Marshall Harlan|ဂျွန် မာရှယ် ဟာလန်]] (အမေရိကန် ရှေ့နေ၊ တရာသူကြီးနှင့် နိုင်ငံရေးသမားနှင့် [[:en:Attorney General of Kentucky|ကင်တပ်ကီပြည်နယ် ရှေ့နေချုပ်]] (၁၉၁၁ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၄၃]] &ndash; [[:en:Henry Faulds|ဟင်နရီ ဖော့ဒ်]] (စကော့ သမားတော်နှင့် သာသနာပြု၊ လက်ဗွေ့နှိပ်ခြင်းကို အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သူ (၁၉၃၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၄၄]] &ndash; [[:en:John J. Toffey|ဂျွန် ဂျိမ်း တော်ဖီ]] (အမေရိကန် စစ်ဗိုလ်၊ [[:en:Medal of Honor|Medal of Honor]] အပ်နှင်းခံရသူ (၁၉၁၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၆၉]] &ndash; [[:en:Richard Wünsch|ရစ်ချက် ဝန်းချ်]] (ဂျာမန် ဝေါဟာရပညာရှင် (၁၉၁၅ ခုနှဏ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၃]] &ndash; [[:en:Elena Alistar|အယ်လသ်န, အလီစတာ]] (ဘာဆာရေးဘီးယား နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၅၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၄]] &ndash; [[:en:Yury Nikolaevich Voronov|ယူရီ နိုကိုလာ့ဗစ်ချ် ဗိုရာနော့ဗ်]] (ရုရှား ရုက္ခဗေဒပညာရှင် (၁၉၃၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၈]] &ndash; [[:en:John Masefield|ဂျွန် မေစ်ဖီးဒ်]] (အင်္ဂလိပ် စာရေးဆရာနှင့် ကဗျာဆရာ (၁၉၆၇ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၉]] &ndash; [[:en:Max Emmerich|မက် အမ်မာရစ်]] (အမေရိကန် ပြေးခုန်ပစ်နှင့် ကျွမ်းဘားကစားသမား (၁၉၅၆ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၂]] &ndash; [[:en:Nicolae Bivol|နီကိုလိုင်း ဘီဗို]] (မော်ဒိုဗာ စီးပွားရေးသမားနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Mayor of Chișinău|Mayor of Chișinău]] (၁၉၄၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၇]] &ndash; [[:en:Clive Brook|ကလိုက် ဘရွတ်]] (အင်္ဂလိပ် သရုပ်ဆောင် (၁၉၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၉]] &ndash; [[:en:James Daugherty|ဂျိမ်းစ် ဒေါ်ဟာသီ]] (အမေရိကန် စာရေးဆရာ၊ သရုပ်ပြနှင့် ပန်းချီဆရာ (၁၉၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) * ၁၈၈၉ &ndash; [[:en:Charles Kay Ogden|ချားလ်စ် ကေး အော့ဒန်]] (အင်္ဂလိပ် ဘာသာဗေဒပညာရှင်နှင့် ဒဿနပညာရှင် (၁၉၅၇ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၀]] &ndash; [[:en:Frank Morgan|ဖရန့် မော်ဂန်]] (အမေရိကန် သရုပ်ဆောင် (၁၉၄၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၂]] &ndash; [[:en:Amanullah Khan|ဧမန်နျူလ ခန်း]] ([[:en:Kingdom of Afghanistan|အာဖဂနစ္စတန်ဘုရင့်နိုင်ငံ]]၏ နိုင်ငံဥသျှောင် (၁၉၆၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၉]] &ndash; [[:en:Edward Charles Titchmarsh|အက်ဒွမ် ချားလ်း တစ်ချ်မက်ရှ်]] (အင်္ဂလိပ် သင်္ချာပညာရှင် (၁၉၆၃ ခုနှစ် သေဆုံး)) === ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ === * [[၁၉၂၆]] – [[မာရီလင်မွန်ရိုး]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]] မင်းသမီး၊ အဆိုတော် နှင့် မော်ဒယ်လ် တစ်ဦး ဖြစ်သည် (သေဆုံး [[၁၉၆၂]])။ * * == ကွယ်လွန်သူများ == === ၁၆၀၀ ခုနှစ် မတိုင်မီ === *[[၁၉၅ ဘီစီ]] &ndash; [[:en:Emperor Gaozu of Han|ဟန်ဧကရာဇ် ကောင်းဇူး]] (၂၅၆ ဘီစီ မွေးဖွား) * [[၁၉၃]] &ndash; [[:en:Didius Julianus|ဒီဒီရပ်စ် ဂျူလီယန်နပ်]] ([[:en:Roman Emperor|ရောမဧကရာဇ်]]) (၁၃၃ ခုနှစ်ဖွား)<ref>{{cite book|author=Glanville Downey|title=A history of Antioch in Syria: from Seleucus to the Arab conquest|url=https://books.google.com/books?id=-IEGAQAAIAAJ|year=1961|publisher=Princeton University Press|page=236|isbn=9780691035208}}</ref> * [[၃၅၂]] &ndash; [[:en:Ran Min|ရန်မင်း]] ("ကောင်းကင်ဘုရင်" (''[[:en:Tian Wang|တေဝမ်]]'') [[:en:Sixteen Kingdoms|၁၆ နိုင်ငံ]]ကာလအတွင်း) * [[၆၅၄]] &ndash; [[:en:Pyrrhus of Constantinople|ပီးရပ်]] ([[:en:Ecumenical Patriarch of Constantinople|ကွန်စတင်တီနိုပယ်၏ ဘုန်းတော်ကြီး]])<ref>{{cite book|title=The Cambridge Medieval History Series volumes 1-5|url=https://books.google.com/books?id=inXIHJ2zOIUC&pg=PT675|publisher=Plantagenet Publishing|pages=675}}</ref> * [[၈၂၉]] &ndash; [[:en:Li Tongjie|လီထုန်းကျယ်]] (တန်မင်းဆက်၏ စစ်ဗိုလ်ချုပ်) * [[၈၄၇]] &ndash; [[:en:Empress Dowager Xiao (Tang dynasty)|ဧကရီ ရှောင်]] (တန်မင်းဆက် ဧကရီ) * [[၈၉၆]] &ndash; [[:en:Theodosius Romanus|သီယိုဒီုဆီးယပ် ရိုမန်နပ်စ်]] ([[:en:Antioch|အန်တီရော့ချ်မြို့]]၏ [[:en:Syriac Orthodox Church|ဆီးရီးယား အော်သိုဒေါ့ခ် ဘုန်းတော်ကြီး]]) * [[၉၃၂]] &ndash; [[:en:Thietmar, Count of Merseburg|သီယပ်မာ]] ([[:en:Duchy of Saxony|ဆက်ဆွန်နီ]] နယ်စား) *[[၁၁၄၆]] &ndash; အန်ဂျူးမင်းသမီး [[:en:Ermengarde of Anjou (d. 1146)|အာမန်ဂါ့]] (ဘရစ်တနီနယ်၏ ရင်ခွင်ပိုက်နယ်စား (၁၀၆၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၁၈၆]] &ndash; [[:en:Minamoto no Yukiie|မီနာမာတို နို ယူကီယဲ့]] ([[ဂျပန်]]လူမျိုး စစ်ဘုရင်) *[[၁၂၂၀]] &ndash; [[:en:Henry de Bohun, 1st Earl of Hereford|ဟင်နရီ ဒီ ဘိုဟန်]] (ပထမမြောက် ဟီးယားဖို့ဒ် အမတ်(၁၁၇၆ မွေးဖွား))<ref>{{cite book|author=Charles Octavius S. Morgan|title=Notes on the architecture and history of Caldicot castle, Monmouthshire, by O. Morgan and T. Wakeman|url=https://books.google.com/books?id=bkAIAAAAQAAJ&pg=PA15|year=1854|pages=15}}</ref> *[[၁၃၁၀]] &ndash; [[:en:Marguerite Porete|မာဂူရီတီ ပိုရက်]] (ပြစ်သစ်လူမျိုး ဘာသာရေးသမား) *[[၁၃၅၄]] &ndash; [[:en:Kitabatake Chikafusa|ကီတဘာတာကီ ချီကာဖူဆာ]] (၁၂၉၃ ခုနှစ်ဖွား)<ref>Paul Varley. (1995). "Kitabatake Chikafusa", ''Great Thinkers of the Eastern World'', p. 335.</ref> *[[၁၄၃၄]] &ndash; ပိုလန်ဘုရင် [[:en:Władysław II Jagiełło|ဒုတိယမြောက် ဝါဒီစလပ်]] *[[၁၅၇၁]] &ndash; [[:en:John Story (martyr)|ဂျွန် စတိုရီ]] (အင်္ဂလိပ် သာသန့အာဇာနည်(၁၅၀၄ ခုနှစ်ဖွား)) === ၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ === *[[၁၆၁၆]] &ndash; [[:en:Tokugawa Ieyasu|တိုကူဂါဝါ အီယဲယာ့ဆု]] (ဂျပန်ရှိုးဂန်း (၁၅၄၃ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၆၂၅]] &ndash; [[:en:Honoré d'Urfé|အော်နာရီ ဒူအူဖဲ]] (ပြင်သစ် စာရေးဆရာနှင့် ကဗျာဆရာ(၁၅၆၈ ခုနှစ်ဖွား))<ref>{{cite book |last1=Warner |first1=Charles Dudley |title=A Library of the World's Best Literature - Ancient and Modern - Vol.XLIII (Forty-Five Volumes); Dictionary of Authors (K-Z) |date=2008 |publisher=Cosimo, Inc. |isbn=978-1-60520-251-8 |page=539 |url=https://books.google.com/books?id=j6k3F_89oyEC&pg=PA539 |language=en}}</ref> *[[၁၆၃၉]] &ndash; [[:en:Melchior Franck|မာချီယာ ဖရန့်]] (ဂျာမန် တေးပြုစာဆို (၁၅၇၉ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၆၆၀]] &ndash; [[:en:Mary Dyer|မေရီ ဒိုင်ယာ]] (အင်္ဂလိပ်-အမေရိကန် အာဇာနည်(၁၆၁၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၆၆၂]] &ndash; [[:en:Zhu Youlang|ယုန်လီ]] (တရုတ်ဧကရာဇ် (၁၆၂၃ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၆၈၁]] &ndash; [[:en:Cornelis Saftleven|ကော်နယ်လစ် ရှတလေဗန်]] (ဒတ်ချ် နေ့စဉ်လူမှုဘဝ သရုပ်ဖော်ပန်းချီဆရာ (၁၆၀၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၇၁၀]] &ndash; [[:en:David Mitchell (Royal Navy officer)|ဒေးဗစ် မစ်ချဲ]] (စကော့လူမျိုး ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား (၁၆၄၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၇၄၀]] &ndash; [[:en:Samuel Werenfels|ဆမ်မြူယယ် ဝရန်ဖဲလ်]] (ဆွစ်လူမျိုး ဘာသာရေးပညာရှင် (၁၆၅၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၇၆၉]] &ndash; [[:en:Edward Holyoke|အက်ဒဝပ် ဟိုးလီးယု]] (အမေရိကန် သင်းအုပ်ဆရာနှင့် ပညာရှင် (၁၆၈၉ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၇၇၃]] &ndash; [[:en:Wolraad Woltemade|ဝေါ့ရက်ဒ် ဝေါ့တီမိတ်]] (တောင်အာဖရိက ‌ကျေးလက်သူရဲကောင်း (၁၇၀၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၇၉၅]] &ndash; [[:en:Pierre-Joseph Desault|ပဲရီ ဂျိုးဆက် ဒီဆော့]] (ပြင်သစ်ဘခန္ဓာဗေဒပညာရှင်နှင့် ခွဲစိတ်ဆရာဝန် (၁၇၄၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၁၅]] &ndash; [[:en:Louis-Alexandre Berthier|လူဝစ် အလက်ဇန္ဒား ဘာသီယာ]] (ပြင်သစ်လူမျိုး ဗိုလ်ချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Minister of Defence (France)|ပြင်သစ် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး‌]] (၁၇၅၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၂၃]] &ndash; [[:en:Louis-Nicolas Davout|လူဝစ် နီကိုလပ် ဒီဗော့]] (ပြင်သစ် ဗိုလ်ချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Minister of Defence (France)|ပြင်သစ် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး‌]] (၁၇၇၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၂၆]] &ndash; [[:en:J. F. Oberlin|ဂျင်း ဖရက်ဒရစ် အိုဘာလင်]] (ပြင်သစ် သင်းအုပ်ဆရာနှင့် ပရဟိတသမား(၁၇၄၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၃၀]] &ndash; [[:en:Swaminarayan|ဆွာမိနာရယန်]] (အိန္ဒိယ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် (၁၇၈၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၃၃]] &ndash; [[:en:Oliver Wolcott Jr.|အိုလီဗာ ဝှိုးကော့]] (အမေရိကန် ရှေ့နေနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ဒုတိယမြောက် [[:en:United States Secretary of the Treasury|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဘဏ္ဍာရေးအတွင်းရေးမှူး]]၊ ၂၄ ယောက်မြောက် [[:en:Governor of Connecticut|ကွန်နက်တီကတ်ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး]] (၁၇၆၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၄၁]] &ndash; [[:en:David Wilkie (artist)|ဒေးဗစ် ဝီကီ]] (စကော့ပန်းချီဆရာနှင့် ပညာရှင် (၁၇၈၅ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၄၆]] &ndash; [[:en:Pope Gregory XVI|ပုပ် ဂရီဂိုရီ ၁၄]] (၁၇၆၅ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၈၆၁]] &ndash; [[:en:John Quincy Marr|ဂျွန် ကွင်စီ မား]] (အမေရိကန် ဗိုလ်ကြီး (၁၈၂၅ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၆၄]] &ndash; [[:en:Hong Xiuquan|ဟုန်ရှုဝှမ်]] (တရုတ် သူပုန်၊ [[:en:Taiping Rebellion|တိုင်ပင်းပုန်ကန်မှု]]အား ဦးဆောင်ခဲ့သူ (၁၈၁၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၆၈]] &ndash; [[ဂျိမ်းစ် ဘွတ်ခ်နန်]] (အမေရိကန် ရှေ့နေ၊ ၁၅ ယောက်မြောက် [[:en:President of the United States|အမေရိကန် သမ္မတ]] (၁၇၉၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၇၂]] &ndash; [[:en:James Gordon Bennett, Sr.|ဂျိမ်း ဂေါ်ဒွန် ဘန်းနက်]] (အမေရိကန် ထုတ်ဝေသူ၊ ''[[:en:New York Herald|New York Herald]]'' တည်ထောင်သူ (၁၇၉၅ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၇၃]] &ndash; [[:en:Joseph Howe|ဂျိုးဆက် ဟောင်း]] (ကနေဒါ သတင်းစာဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ပဉ္စမမြောက် [[:en:Premier of Nova Scotia|နိုဗာစကိုးရှားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၈၀၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၇၆]] &ndash; [[:en:Hristo Botev|ဟရီစတို ဘူတပ်]] (ဘူဂေးရီးယား ကဗျာဆရာနှင့် သတင်းစာဆရာ (၁၈၄၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၈၇၉]] &ndash; [[:en:Napoléon, Prince Imperial|နပိုလီယံမင်းသား]] (၁၈၅၆ ခုနှစ်ဖွား) === ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ === *[[၁၉၀၈]] &ndash; [[:en:Allen Butler Talcott|အယ်လန် ဘတ္တလာ တာကတ်]] (အမေရိကန် ပန်းချီဆရာ (၁၈၆၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၂၅]] – [[:en:Thomas R. Marshall|သောမတ် ရိုင်လီ မာရှယ်]] (အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၂၈ ယောက်မြောက် [[:en:Vice President of the United States|အမေရိကန် ဒုသမ္မတ]] (၁၈၅၄ ခုနှစ်ဖွား)<ref>{{Cite news|last=Times|first=Special to The New York|date=1925-06-02|title=Thomas R. Marshall, War Vice President, Dies, Bible in hand|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1925/06/02/archives/thomas-r-marshall-war-vice-president-dies-bible-in-hand-death-comes.html|access-date=၃၀ မေ ၂၀၂၁|issn=0362-4331}}</ref> *[[၁၉၂၇]] &ndash; [[:en:Lizzie Borden|လစ်ဇီ ဘော်တန်]] (အမေရိကန် လူသတ်သမားအဖြစ် စွပ်စွဲခံရသူ (၁၈၆၀ ခုနှစ်ဖွား)) * ၁၉၂၇ &ndash; [[:en:J. B. Bury|ဂျွန် ဘဂ္ဂနယ် ဘယ်ရီ]] (အိုင်းရစ် သမိုင်းပညာရှင်၊ အတွေး‌အခေါ်ပညာရှင်နှင့် ပညာရှင် (၁၈၆၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၃၄]] &ndash; [[:en:Sir Alfred Rawlinson, 3rd Baronet|ဆာ အဲဖရက် ရောလင်ဆန်]] (တတိယမြောက် ဘာရွန်နက်၊ အင်္ဂလိပ် ဗိုလ်မှူးကြီးနှင့် ပိုလိုကစားသမား (၁၈၆၇ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၉၃၅]] &ndash; [[:en:Arthur Arz von Straußenburg|အာသာ အာ့ဇ် ဗွန် စတာဆင်ဘာ့ခ်]] (ရိုမေးနီးယား-ဟန်ဂေရီ ဗိုလ်ချုပ်(၁၈၅၇ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၉၃၈]] &ndash; [[:en:Ödön von Horváth|အိုဒင် ဗွန် ဟော်ဗတ်]] (ခရိုအေးရှား-ပြင်သစ် စာရေးဆရာနှင့် ပြဇာတ်ရေးဆရာ (၁၉၀၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၄၁]] &ndash; [[:en:Hans Berger|ဟန်စ် ဘာဂါ]] (ဂျာမန် ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောပါရဂူနှင့် ပညာရှင် (၁၈၇၃ ခုနှစ်ဖွား)) * ၁၉၄၁ &ndash; [[:en:Hugh Walpole|ဟျူး ဝါးပိုး]] (နယူးဇီလန်-အင်္ဂလိပ် စာရေးဆရာ (၁၈၈၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၄၃]] &ndash; [[:en:Leslie Howard (actor)|လက်စလီ ဟောဝပ်]] (အင်္ဂလိပ် သရုပ်ဆောင်၊ ဒါရိုက်တာနှင့် ထုတ်လုပ်သူ (၁၈၉၃ ခုနှစ်ဖွား)) * ၁၉၄၃ &ndash; [[:en:Wilfrid Israel|ဝဲဖရစ်ဒ် အစ္စရေး]] (အင်္ဂလိပ်-ဂျာမန် စီးပွားရေးသမားနှင့် ပရဟိတသမား(၁၈၉၉ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၄၆]] &ndash; [[:en:Ion Antonescu|အီရွန် အန်တိုနီစကု]] (ရိုမေးနီးယား မာရှယ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၄၃ ယောက်မြောက် [[:en:Prime Minister of Romania|ရိုမေးနီးယား ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၈၈၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၄၈]] &ndash; [[:en:Alex Gard|အဲလက်စ် ဂတ်]] (ရုရှား-အမေရိကန် ကာတွန်းဆရာ (၁၉၀၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၅၂]] &ndash; [[:en:John Dewey|ဂျွန် ဒူးဝှီး]] (အမေရိကန် စိတ်ပညာရှင်နှင့် ဒဿနပညာရှင် (၁၈၅၉ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၅၃]] &ndash; [[:en:Emanuel Vidović|အီမန်နျူရယ် ဗီဒိုဗစ်]] (ခရိုအေးရှား ပန်းချီဆရာနှင့် သရုပ်ပြဆရာ (၁၈၇၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၅၄]] &ndash; [[:en:Martin Andersen Nexø|မာတင် အန်ဒါဆန် နက်ဆို]] (ဒိန်းမတ်-ဂျာမန် သတင်းစာဆရာနှင့် စာရေးဆရာ (၁၈၆၉ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၉၆၀]] &ndash; [[:en:Lester Patrick|လက်စတာ ပတ်ထရစ်]] (ကနေဒါ ရေခဲပြင်ဟော်ကီကစားသမားနှင့် နည်းပြ (၁၈၈၃ ခုနှစ်ဖွား)) * ၁၉၆၀ &ndash; [[:en:Paula Hitler|ပေါလာ ဟစ်တလာ]] ([[ဟစ်တလာ|အဒေါ့ဖ် ဟစ်တလာ]]၏ ညီမ (၁၈၉၆ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၆၂]] &ndash; [[အဒေါ့ဖ် အိုက်ခမန်း]] ([[:en:Nazi Germany|Nazi]] [[:en:Schutzstaffel|SS]]-''[[:en:Obersturmbannführer|Obersturmbannführer]]'' (၁၉၀၆ ခုနှစ်ဖွား) *[[၁၉၆၃]] &ndash; [[:en:Walter Lee (Australian politician)|ဝေါ်တာ လီး]] (ဩစတေးလျ နိုင်ငံရေးသမား၊ ၂၄ ယောက်မြောက် [[:en:Premier of Tasmania|တက်စ်မေးနီးယား ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၈၇၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၆၅]] &ndash; [[:en:Curly Lambeau|ကာလီး လမ်ဘူး]] (အမေရိကန် ဘောလုံးသမားနှင့် နည်းပြ၊ [[:en:Green Bay Packers|Green Bay Packers]] အသင်းတည်ထောင်သူ) (၁၈၉၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၆၆]] &ndash; [[:en:Papa Jack Laine|ပါပါ ဂျက် လိန်း]] (အမေရိကန် ဒရမ်သမားနှင့် တီးဝိုင်းခေါင်းဆောင် (၁၈၇၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၆၈]] &ndash; [[:en:Helen Keller|ဟယ်လင် ကဲလား]] (အမေရိကန် ‌စာရေးဆရာနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှား (၁၈၈၀ ခုနှစ်ဖွား)) * ၁၉၆၈ &ndash; [[:en:André Laurendeau|အန်ဒရဲ လူရန်ဒူ]] (ကနေဒါ ပြဇာတ်ရေးဆရာ၊ သတင်းစာဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၁၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၆၉]] &ndash; [[:en:Ivar Ballangrud|အီဗာ ဘာလန်ဂရက်]] (နော်ဝေး စကိတ်စီးသမား (၁၉၀၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၇၁]] &ndash; [[:en:Reinhold Niebuhr|ရိုင်ဟိုး နီးဗာ]] (အမေရိကန် ဘာသာရေးကျွမ်းကျင်သူနှင့် ပညာရှင် (၁၈၉၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၇၉]] &ndash; [[:en:Werner Forssmann|ဝါနာ ဖို့စ်မန်း]] (ဂျာမန် သမားတော်နှင့် ပညာရှင်၊ [[:en:Nobel Prize in Physiology or Medicine|နိုဘယ်ဆု]]ရှင် (၁၉၀၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၀]] &ndash; [[:en:Arthur Nielsen|အာသာ နေးလ်ဆန်]] (အမေရိကန် စီးပွားရေးသမား၊ [[:en:ACNielsen|ACNielsen company]] တည်ထောင်သူ (၁၈၉၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၁]] &ndash; [[:en:Carl Vinson|ကားလ် ဗင်ဆင်]] (အမေရိကန်ရှေ့နေနှင့် နိုင်ငံရေးသမား (၁၈၈၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၃]] &ndash; [[:en:Prince Charles, Count of Flanders|ချားလ်မင်းသား]] (ဖလန်ဒါမြို့စား (၁၉၀၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၅]] &ndash; [[:en:Richard Greene|ရစ်ချက် ဂရင်း]] (အင်္ဂလိပ် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်နှင့် စစ်သား (၁၉၁၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၆]] &ndash; [[:en:Jo Gartner|ဂျိုး ဂါတနာ]] (‌ဩစတီးယား ပြိုင်ကားမောင်းသမား (၁၉၅၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၇]] &ndash; [[:en:Rashid Karami|ရာရှိ ကရာမီ]] (လက်ဘနွန် ရှေ့နေနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၃၂ ယောက်မြောက် [[:en:Prime Minister of Lebanon|လက်ဘနွန် ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၉၂၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၈]] &ndash; [[:en:Herbert Feigl|ဟားဘတ် ဖိုင်ဂယ်]] (ဗီယင်နာစက်ဝိုင်းမှ ဩစတီးယား ဒဿနပညာရှင် (၁၉၀၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၈၉]] &ndash; [[:en:Aurelio Lampredi|အော်ရီလီယို လမ်ပရက်ဒီ]] (အီတလီ အင်ဂျင်နီယာ၊ [[:en:Ferrari Lampredi engine|Ferrari Lampredi engine]] ဒီဇိုင်းဆွဲသူ (၁၉၁၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၉၁]] &ndash; [[:en:David Ruffin|ဒေးဗစ် ရပ်ဖင်]] (အမေရိကန် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ (၁၉၄၁ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၉၆]] &ndash; [[:en:Neelam Sanjiva Reddy|နီလန် ဆန်ချီဗ ရက်ဒီ]] (အန္ဒိယ နိုင်ငံရေးသမား၊ ၆ ယောက်မြောက် [[:en:President of India|အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]] (၁၉၁၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၁၉၉၉]] &ndash; [[:en:Christopher Cockerell|ခရစ္စတိုဖာ ကော့ကာရဲလ်]] (အင်္ဂလိပ် အင်ဂျင်နီယာ၊ [[:en:hovercraft|ကုန်းရေနှစ်သွယ်သွား ‌ရှပ်ပြေးယာဉ်]] တီထွင်သူ (၁၉၁၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၀]] &ndash; [[:en:Tito Puente|တီတို ပွန်တေး]] (အမေရိကန် ဒရမ်သမား၊ တေးရေးဆရာနှင့် ထုတ်ဝေသူ (၁၉၂၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၁]] &ndash; [[:en:Hank Ketcham|ဟန် ကတ်ချမ်]] (အမေရိကန် ကာတွန်းဆရာ၊ ''[[:en:Dennis the Menace (U.S. comics)|Dennis the Menace]]'' ကာတွန်း ဖန်တီးခဲ့သူ (၁၉၂၀ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၀၁ &ndash; [[:en:Nepalese royal massacre|‌နီပေါ တော်ဝင်မိသားစု သတ်ဖြတ်ခံရခြင်း]]မှ သေဆုံးခဲ့သူများ **[[:en:Birendra of Nepal|ဝိရန်ဒြာ]] (ဘုရင်) (၁၉၄၅ ခုနှစ်ဖွား) **[[:en:Aishwarya of Nepal|အက်ရှ်ဝါယ]] (မိဖုရား_ (၁၉၄၉ ခုနှစ်ဖွား) **[[:en:Dhirendra of Nepal|ဒီအင်ဒြာ]] (၁၉၅၀ ခုနှစ်ဖွား) **[[:en:Prince Nirajan of Nepal|နီရာဂျန်]] (၁၉၇၈ ခုနှစ်ဖွား) **[[:en:Princess Shruti of Nepal|ရှရုတီ]] (၁၉၇၆ ခုနှစ်ဖွား) *[[၂၀၀၂]] &ndash; [[:en:Hansie Cronje|ဟန်စီ ခရိုညယ်]] (တောင်အာဖရိက ခရစ်ကတ်ကစားသမား (၁၉၆၉ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၄]] &ndash; [[:en:William Manchester|ဝီလျံ မန်ချက်စတာ]] (အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင်နှင့် စာရေးဆရာ (၁၉၂၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၅]] &ndash; [[:en:Hilda Crosby Standish|ဟီဒါ ခရော့စ်ဘီ စတန်းဒစ်ရှ်]] (အမေရိကန် သမားတော် (၁၉၀၂ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၀၅ &ndash; [[:en:George Mikan|‌‌ဂျော့ မိုက်ကန်]] (အမေရိကန် ဘက်စကတ်ဘော ကစားသမားနှင့် နည်းပြ (၁၉၂၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၆]] &ndash; [[:en:Rocío Jurado|ရိုစီရို ဂျူရာဒို]] (စပိန် အဆိုတော်နှင့် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး (၁၉၄၄ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၇]] &ndash; [[:en:Tony Thompson (singer)|တိုနီ သွန်မဆင်]] (အမေရိကန် အဆိုတော်နှင့် ([[:en:Hi-Five|Hi-Five]]) အဖွဲ့ သီချင်း‌ရေးဆရာ (၁၉၇၅ ခုနှစ်ဖွား) (၁၉၇၅ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၈]] &ndash; [[:en:Tommy Lapid|တိုမီ လပစ်]] (အစ္စရေး သတင်းစာဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၁၇ ယောက်မြောက် [[:en:Justice Minister of Israel|အစ္စရေး တရားရေးရာ ဝန်ကြီး]] (၁၉၃၁ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၀၈ &ndash; [[:en:Yves Saint Laurent (designer)|ယီ စိန့် လူရန်]] (ပြင်သစ်ဒီဇိုင်းနာ၊ [[:en:Saint Laurent Paris|Saint Laurent Paris]] တည်ထေင်သူ (၁၉၃၆ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၀၉]] &ndash; [[:en:Bob Christie (racing driver)|ဘော့ ခရစ္စတင်း]] (အမေရိကန် ပြိုင်ကားမောင်းသမား (၁၉၂၄ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၀၉ &ndash; [[:en:Vincent O'Brien|ဗင်းဆင့် အို'ဘရိုင်ယန်]] (အိုင်းရစ် မြင်းလေ့ကျင့်ရေးဆရာ (၁၉၁၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၀]] &ndash; [[:en:Kazuo Ohno|ခါဇူအို အိုနို]] (ဂျပန် အကသမား (၁၉၀၆ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၀ &ndash; [[:en:Andrei Voznesensky|အန်ဒရဲရီ ဗာ့ဇ်ညဲဇန်စကီး]] (ရုရှား ကဗျာဆရာ (၁၉၃၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၁]] &ndash; [[:en:Haleh Sahabi|ဟာလေ ဆဟာဘီ]] (အီရန် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ (၁၉၅၇ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၂]] &ndash; [[:en:Faruq Z. Bey|ဖားရွတ် ဘေး]] (အမေရိကန် ဆက်ဆိုဖုန်းမှုတ်သူနှင့် တေးရေးဆရာ (၁၉၄၂ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၂ &ndash; [[:en:Pádraig Faulkner|ပက်ထရစ် ဖော်ခ်နာ]] (အိုင်ရစ် ကျောင်းဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၁၉ ယောက်မြောက် [[:en:Minister for Defence (Ireland)|အိုင်းရစ် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး]] (၁၉၁၈ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၂ &ndash; [[:en:Milan Gaľa|မီလန် ဂါလာ]] (ဆလိုဗက် နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၅၃ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၃]] &ndash; [[:en:James Kelleher|ဂျိမ်းစ် ကဲလဲဟာ]] (ကနေဒါ ရှေ့နေနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၃၃ ယောက်မြောက် [[:en:Solicitor General of Canada|ကနေဒါ တရားရုံး ရှေ့နေချုပ်]] (၁၉၃၀ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၄]] &ndash; [[:en:Ann B. Davis|အန်း ဘရက်ဖို့ဒ် ဒေးဗစ်]] (အမေရိကန် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး (၁၉၂၆ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၄ &ndash; [[:en:Valentin Mankin|ဗယ်လန်တင်း မန်ကင်]] (ယူကရိန်း သင်္ဘောသား (၁၉၃၈ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၅]] &ndash; [[:en:Charles Kennedy|ချားလ်စ် ကနေဒီ]] (စကော့ သတင်းစာဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၅၉ ခုနှစ်ဖွား))<ref>{{cite web |title=Charles Kennedy obituary |url=https://www.theguardian.com/politics/2015/jun/02/charles-kennedy |website=the Guardian |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၁ |language=en |date=2015-06-02}}</ref> * ၂၀၁၅ &ndash; [[:en:Joan Kirner|ဂျုန် ကင်နာ]] (ဩစတေးလျ ကျောင်းဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၄၂ ယောက်မြောက် [[:en:Premier of Victoria|ဝိတိုရိယပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၉၃၈ ခုနှစ်ဖွား)) * [[၂၀၁၅]] &ndash; [[:en:Nicholas Liverpool|နီကိုလပ်စ် လစ်ပါပူး]] (ဒိုမေနီကန် ရှေ့နေနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၆ ယောက်မြောက် [[:en:List of Presidents of Dominica|ဒိုမေနီကန် သမ္မတ]] (၁၉၃၄ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၅ &ndash; [[:en:Jacques Parizeau|ဂျက်ကော့ ပဲရီဇူး]] (‌ကနေဒါ စီးပွားရေးပညာရှင်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ ၂၆ ယောက်မြောက် [[:en:Premier of Quebec|ကွီးဘက်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၉၃၀ ခုနှစ်ဖွား)) * ၂၀၁၅ &ndash; [[:en:Jean Ritchie|ဂျင်း ရစ်ချီ]] (အမေရိကန် အဆိုတော်နှင့် သီချင်းရေးဆရာ (၁၉၂၂ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၈]] &ndash; [[:en:Sinan Sakić|ဆီနန် ဆာကစ်]] (ဆားဘီးယား အဆိုတော် (၁၉၅၆ ခုနှစ်ဖွား)) *[[၂၀၁၉]] &ndash; [[:en:Ani Yudhoyono|အန်နီ ယူဒိုယိုနို]] (အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံရေးသမား၊ ၆ ယောက်မြောက် [[:en:First Lady of Indonesia|သမ္မတကတော်]] (၁၉၅၂ ခုနှစ်ဖွား))<ref name=jg>{{cite news |title=Former First Lady Ani Yudhoyono Passes Away After Long Battle With Cancer |url=https://jakartaglobe.id/context/former-first-lady-ani-yudhoyono-passes-away-after-long-battle-with-cancer |work=Jakarta Globe |date=1 June 2019 |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၁ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601175246/https://jakartaglobe.id/context/former-first-lady-ani-yudhoyono-passes-away-after-long-battle-with-cancer |archive-date=11 July 2019 |url-status=live |accessdate=1 June 2021 |archivedate=1 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190601175246/https://jakartaglobe.id/context/former-first-lady-ani-yudhoyono-passes-away-after-long-battle-with-cancer }}</ref><ref name=bloomberg>{{cite news|first=Harry |last=Suhartono |title=Kristiani Yudhoyono, Indonesia's Former First Lady, Dies at 67 |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-06-01/indonesia-former-first-lady-yudhoyono-dies-party-spokeswoman |work=Bloomberg News |date=1 June 2019 |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၁ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601191230/https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-06-01/indonesia-former-first-lady-yudhoyono-dies-party-spokeswoman |archive-date=11 July 2019 |url-status=live}}</ref> *[[၂၀၂၄]] - သူရ ဦး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]] - မြန်မာ့တပ်မတော် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်း၊ ဒီချုပ်ပါတီ နာယကဟောင်း ([[၁၉၂၇]] မွေးဖွား) <!--Please do not add people without Wikipedia articles to this list. No red links, please. Do not link multiple occurrences of the same year, just link the first occurrence. Do not trust "this year in history" websites for accurate date information.--> == ပွဲတော်ရက်များ == *[[:en:Children's Day|ကလေးသူငယ်များနေ့]] ([[:en:International observance|နိုင်ငံတကာ]])နှင့် ၎င်းတို့နှင့် ဆက်နွယ်သောနေ့များ- **[[:en:Public holidays in Armenia|ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေး ကာကွယ်ခြင်းနေ့]] ([[အာမေးနီးယား]]) **[[:en:Mothers' and Children's Day|အမေနှင့် ကလေးသူငယ်များနေ့]] ([[မွန်ဂိုလီးယား]]) *ခရစ်ယာန် ဘာသာရေးပွဲတော်နေ့များ **[[:en:Annibale Maria di Francia|Annibale Maria di Francia]] **[[:en:Crescentinus|Crescentinus]] **[[:en:Fortunatus of Spoleto|Fortunatus of Spoleto]] **[[:en:Herculanus of Piegaro|Herculanus of Piegaro]] **[[:en:Íñigo of Oña|Íñigo of Oña]] **[[:en:Justin Martyr|Justin Martyr]] ([[ကက်သလစ် အသင်းတော်|ရိုမန် ကက်သလစ်]]၊ အရှေ့ပိုင်း အော်သိုဒေါ့၊ အန်ဂလီကန်၊ လူသာရန်) **[[:en:Ronan of Locronan|Ronan of Locronan]] **[[:en:June 1 (Eastern Orthodox liturgics)|June 1 (Eastern Orthodox liturgics)]] *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:June Holiday|ဇွန်လအားလပ်ရက်]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော သောကြာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[အလုပ်သမားနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[ဘဟားမားနိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[ကမ္ဘာ့ဆရာများနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Queen's Official Birthday|ဘုရင်မမွေးနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ (နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖီဂျီနိုင်ငံ၊ ကွက်ကျွန်းစု) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Seamen's Day|သင်္ဘောသားနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အိုက်စလန်နိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Western Australia Day|အနောက်ဩစတြေးလျနေ့]] ၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အနောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်]]) *[[:en:Global Day of Parents|မိဘများနေ့]] ([[:en:International observance|နိုင်ငံတကာ]])<ref>{{cite web |title=International Days |url=https://www.un.org/en/sections/observances/international-days/ |website=www.un.org |access-date=၅ ဇွန် ၂၀၂၁ |language=en |date=6 January 2015}}</ref> *[[:en:Public holidays in Samoa|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] - ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် နယူးဇီလန်နိုင်ငံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ကျင်းပသည်။ ([[ဆမိုးအားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Madaraka Day|မာဒါရာကာနေ့]] ([[ကင်ညာနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Mexico|အမျိုးသား ရေကြောင်းနေ့]] ([[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]) *[[:en:Arbor Day#Cambodia|အမျိုးသား သစ်ပင်စိုက်ပျိုးရေးနေ့]] ([[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Indonesia|ပန်ကာဆီလာနေ့]] ([[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Palau|သမ္မတနေ့]] ([[ပလောင်းနိုင်ငံ]])<ref>{{cite book |title=The Europa World Year: Kazakhstan - Zimbabwe |date=29 July 2004 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-85743-255-8 |page=3304 |url=https://books.google.com/books?id=gP_-8rXzQs8C&pg=PA3304 |language=en}}</ref> *[[:en:Crop over|ကောက်ရိတ်သိမ်းပွဲတော်]] အစ (ဩဂုတ်လ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့မတိုင်မချင်းကျင်းပကြသည်။) ([[ဘာဘေးဒိုးစ်နိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Tunisia|အောင်ပွဲနေ့]] ([[တူနီးရှားနိုင်ငံ]]) *[[:en:World Milk Day|ကမ္ဘာ့ နွားနို့နေ့]] (နိုင်ငံတကာ) ==ကိုးကား== {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]] [[Category:ဇွန်]] lqnq3bge4vn87lnvkf3glyk8ni2sxsf 881105 881103 2025-07-09T16:18:56Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်သူများ */ 881105 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇွန်လ}} |} [[ဇွန်]]လ၊ (၁)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၅၂)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]]ဖြစ်လျှင် (၁၅၃)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၂၁၃) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == === ၁၆၀၀ ခုနှစ် မတိုင်မီ === *[[၁၂၁၅]] &ndash; [[:en:Jurchen people|ဂျာချန်းလူမျိုး]]တို့၏ ကျင်းဧကရာဇ် [[:en:Emperor Xuanzong of Jin|ရှန်ကျုံး]]၏ လက်အောက်၌ရှိသော [[:en:Zhongdu|ကျုံဒူးမြို့]] (ယခုဘေဂျင်းမြို့)သည် [[ဂျင်ဂစ်ခန်]]လက်အောက်ရှိ [[မွန်ဂို]]တို့၏ သိမ်းပိုက်မှုကို ခံခဲရပြီး [[:en:Battle of Zhongdu|ကျုံဒူး]]တိုက်ပွဲအား အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။ *[[၁၂၅၂]] &ndash; [[:en:Alfonso X|အာဖွန်ဆို ၁၀]] အား [[:en:Kingdom of Castile|ကာစတီးလ်]]နှင့် [[:en:Kingdom of León|လီယွန်]]ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့၏ ဘုရင်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၁၂၉၈]] &ndash; [[ရီဂါမြို့]]တွင် နေထိုင်ကြသူများနှင့် [[:en:Grand Duchy of Lithuania|လစ်သူယေးနီးယားနယ်စားကြီး]]တို့သည် [[:en:Battle of Turaida|တူရာအီဒါတိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:Livonian Order|လီဗိုနီယန်အဖွဲ့]]အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite book| title=The Military-Naval Encyclopedia of Russia and the Soviet Union |first=David R. |last=Jones |url=https://books.google.com/books?id=vVXfAAAAMAAJ&q=Treiden |publisher=Academic International Press |year=1978 |page=26 |isbn=978-0-87569-028-5}}</ref> *[[၁၄၉၅]] &ndash; ဘုန်းတော်ကြီးတစ်ပါးဖြစ်သော [[:en:John Cor|ဂျွန်ကော]]သည် [[:en:Scotch whisky|စကောဝီစကီ]]ဟု လူသိများလာမည့် ဝီစကီ၏ ပထမဆုံးသော ထုတ်လုပ်မှုကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။<ref>George Burnett, [https://archive.org/details/rotuliscaccariir10grea/page/486/mode/2up ''Exchequer Rolls of Scotland: 1488–1496'', vol 10 (Edinburgh, 1887), p. 487] "Et per liberacionem factam Fratri Johanni Cor per preceptum compotorum rotulatoris, ut asserit, de mandato domini regis ad faciendum aquavite, infra hoc compotum viij bolle brasii."</ref> *[[၁၅၃၃]] &ndash; [[:en:Anne Boleyn|အန်း ဘိုလင်း]]သည် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၏ [[:en:Queen consort|ဘုရင်မကြီး]]အဖြစ် ဘိသိတ်ခံခဲ့သည်။<ref>Fraser, Antonia ''The Wives of Henry VIII'' New York: Knopf (1992) {{ISBN|0-679-73001-X}}, page 195</ref> *[[၁၅၃၅]] &ndash; [[:en:Charles V, Holy Roman Emperor|ပဉ္ဇမမြောက် ချားလ်ဘုရင်]]အား သစ္စာခံသော တပ်ပေါင်းစုသည် [[:en:Conquest of Tunis (1535)|တူနစ်မြို့အား အောင်နိုင်]]ခဲ့ပြီး [[အော့တမန် အင်ပိုင်ယာ|အော်တိုမန်]]တို့အား [[:en:Tunis|တူနစ်မြို့]]မှ မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ === ၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ === *[[၁၆၄၈]] &ndash; [[:en:Second English Civil War|ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်ပြည်တွင်းစစ်]]အတွင်း [[:en:Roundhead|Roundhead]]တို့သည် [[:en:Battle of Maidstone|မိတ်စတုန်းမြို့တိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:Cavalier|Cavalier]]တို့အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|author=Robert Furley|title=A History of the Weald of Kent, with an Outline of the Early History of the Country, by Robert Furley, Also, a Sketch of the Physical Features of the District by Henry B. Mackeson: In Two Volumes|url=https://books.google.com/books?id=D-RcAAAAcAAJ&pg=PA545|year=1874|publisher=H. Igglesden|pages=545}}</ref> *[[၁၆၄၉]] &ndash; [[:en:Philippine revolts against Spain#Sumuroy Revolt (1649-50)|ဆူမူရိုင်းပုန်ကန်မှု]]စတင်ခြင်း: [[:en:Agustin Sumuroy|ဩဂတ်စတင်း ဆူမူရိုင်း]]ဦးဆောင်သော [[:en:Northern Samar|မြောက်ပိုင်းဆာမားပြည်နယ်]]မှ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးတို့သည် စပိန်ကိုလိုနီအာဏာပိုင်တို့အား တော်လှန်ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၀]] &ndash; အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ [[:en:Dover|ဒိုဗာမြို့]]တွင် အင်္ဂလန်ဘုရင် [[:en:Charles II of England| ချားလ်စ် ၂]] နှင့် ပြင်သစ်ဘုရင် [[:en:Louis XIV of France|လူဝီ ၁၄]] တို့သည် [[:en:Secret Treaty of Dover|ဒိုဗာ လျှို့ဝှက်သဘောတူစာချုပ်]]အား ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး [[:en:Third Anglo-Dutch War|တတိယမြောက် အင်္ဂလိပ်-ဒတ်ချ်စစ်ပွဲ]]တွင်းသို့ အင်္ဂလန်အား ဝင်ရောက်စေခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၆]] &ndash; အော်လန်ကျွန်းတိုက်ပွဲ: ဒိန်းမတ်နှင့် ဒတ်ချ် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့သည် စကေးနီးယန်းတိုက်ပွဲ(၁၆၇၅-၇၉)အတွင်း [[ဘောလ်တစ် ပင်လယ်]]တွင် ဆွီဒင်ရေတပ်အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။ *[[၁၆၇၉]] &ndash; စကော့ [[:en:Covenanter|Covenanter]]တို့သည် [[:en:Battle of Drumclog|ဒရမ်ကလော့ဂ်တိုက်ပွဲ]]တွင် [[:en:John Graham of Claverhouse|ဂျွန် ဂရေဟမ်]]အား ရှုံးနိမ့်စေခဲ့သည်။ *[[၁၇၇၃]] &ndash; [[:en:Cape of Good Hope|ဂွတ်ဟုဒ်အငူ]]တွင် [[:en:Wolraad Woltemade|ဝေါ့ရက်ဒ် ဝေါ့တီမိတ်]]သည် ''De Jonge Thomas'' သင်္ဘောနစ်မြုပ်ရာတွင် သင်္ဘောသား ၁၄ ဦးကို သူ့မြင်းအားစီး၍ ပင်လယ်ထဲသို့ ခုနှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင်ဆင်းပြီး ကယ်တင်ခဲ့သည်။ ၈ ကြိမ်မြောက်ကယ်တင်ရန် ကြိုးစားရာတွင် ရေနစ်သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၁၇၇၉]] &ndash; [[:en:American Revolutionary War|အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်ပွဲ]]အတွင်း တိုက်ကြီးစစ်တပ်မှ [[:en:general officer|စစ်ဦးစီး ဗိုလ်ချုပ်]] ဘီနီဒစ် အာနိုး၏ [[:en:malfeasance|လွဲမှားစွာဆောင်ရွက်မှု]]အတွက် [[:en:court-martial|စစ်ခုံရုံး]]အား စတင်စစ်ဆေးခဲ့သည်။<ref name="Galleries1950">{{cite book|author=Parke-Bernet Galleries|title=Sales|url=https://books.google.com/books?id=D4jpAAAAMAAJ|year=1950|publisher=Parke-Bernet Galleries|page=12}}</ref> *[[၁၇၉၂]] &ndash; [[ကင်တပ်ကီပြည်နယ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၁၅ ခုမြောက်ပြည်နယ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၇၉၄]] &ndash; [[:en:AFrench Revolutionary Wars|ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးစစ်ပွဲများ]]အတွင်း ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ရေတပ်များ ပထမဆုံးအကြိမ်ထိတွေ့မှုဖြစ်သည့် [[:en:AGlorious First of June|ဇွန်လ၏ ကောင်းမြတ်သော ပထမဆုံးနေ့တိုက်ပွဲ]]ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ *[[၁၇၉၆]] &ndash; [[တင်နက်ဆီပြည်နယ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၁၆ ခုမြောက်ပြည်နယ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၂]] &ndash; [[:en:War of 1812|၁၈၁၂ စစ်ပွဲ]]: အမေရိကန်သမ္မတ [[ဂျိမ်းစ် မဒီဆင်]] သည် [[အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်|ကွန်ဂရက်]]အား ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအား စစ်ကြေညာရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၃]] &ndash; အမေရိကန် ဖရီးဂိတ် စစ်သင်္ဘော [[:en:Capture of USS Chesapeake|ယူအက်အက် ချက်ဆာပီခ်]]အား ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၏ ဖရီးဂိတ် စစ်သင်္ဘောဖြစ်သော [[:en:HMS Shannon (1806)|အိတ်ချ်အမ်အက် ရှန်နွန်]]မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၁၅]] &ndash; လူထုဆန္ဒခံယူပွဲပြုလုပ်ပြီးနောက် [[နပိုလီယန်]]သည် ပြင်ဆင်သည့် [[:en:Charter of 1815|ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ]]ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ *[[၁၈၃၁]] &ndash; [[:en:James Clark Ross|ဂျိမ်း ကလာ့ခ် ရို့စ်]]သည် [[:en:North Magnetic Pole|မြောက်ကမ္ဘာခြမ်း သံလိုက်ဝန်ရိုးစွန်း]]သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော ပထမဆုံး ဥရောပတိုက်သား ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၈၄၉]] &ndash; နယ်မြေဘုရင်ခံ [[:en:Alexander Ramsey|အလက်ဇန္ဒား ရမ်ဆေး]]သည် [[:en:Territory of Minnesota|မင်နီဆိုတားနယ်မြေ]]ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၅၅]] &ndash; အမေရိကန် စွန့်စားရှာဖွေသူ [[:en:William Walker (filibuster)|ဝီလီယံ ‌ဝေါ်ကာ]]သည် [[နီကာရာဂွါနိုင်ငံ]]အား အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ *[[၁၈၅၇]] &ndash; [[:en:Charles Baudelaire|ချား ဘူဒီလဲ]]၏ ''[[:en:Les Fleurs du mal|Les Fleurs du mal]]'' ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၁]] &ndash; [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]]: [[:en:Battle of Fairfax Court House (June 1861)|ဖဲယားဖက် ဒေသန္တရာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးတိုက်ပွဲ]] ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၂]] &ndash; အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်: [[:en:Peninsula Campaign|ကျွန်းဆွယ်တိုက်ပွဲစဉ်]]: [[:en:Battle of Seven Pines|ထင်းရှူးခုနှစ်ပင်တိုက်ပွဲ]] (သို့မဟုတ် ဖဲယားအုတ်ခ်တိုက်ပွဲ)သည် ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုမရှိပဲ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး နှစ်ဘက်လုံးမှ အနိုင်ရသည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ *[[၁၈၆၈]] &ndash; [[:en:Treaty of Bosque Redondo|ဘော့စ်ကွပ် ရီဒန်ဒိုစာချုပ်]]အား လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီးနောက် [[:en:Navajo|န‌ဗာဟိုလူမျိုးစု]]များကို [[အရီဇိုးနားပြည်နယ်|အရီဇိုးနား]]နှင့် [[နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်|နယူးမက္ကဆီကို]]ရှိ ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများဆီသို့ ပြန်လာခွင့်ပြုခဲ့သည်။ *[[၁၈၇၉]] &ndash; [[:en:House of Bonaparte|ဘိုနာပတ် အိမ်တော်]]၏ နောက်ဆုံးသော နန်းမွေဖြစ်သော [[:en:Napoléon, Prince Imperial|နပိုလီယံ ယူဂျင်း]]သည် [[:en:Anglo-Zulu War|အင်္ဂလိပ်-ဇူးလူးစစ်ပွဲ]]တွင် အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၈၉၀]] &ndash; [[:en:United States Census Bureau|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်းဌာန]]သည် [[သန်းခေါင်စာရင်း]]ပြန်လည်ကောတ်ခံရာတွင် [[:en:Herman Hollerith|‌ဟာမန်း ဟော်လာရစ်]]၏ [[:en:tabulating machine|ဇယားဆွဲစက်]]အား အသုံးပြုပြီး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ === ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ === *[[၁၉၁၃]] &ndash; [[:en:Second Balkan War|ဒုတိယမြောက် ဘူလ်ကန်စစ်ပွဲ]]အား ပြင်ဆင်သည့်အနေဖြင့် [[:en:Greek–Serbian Alliance of 1913|ဂရိ-ဆားဘီးယား မဟာမိတ်စာချုပ်]]ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၆]] &ndash; [[:en:Louis Brandeis|လူဝစ် ဘရန်ဒိုင်း]]သည် [[:en:United States Supreme Court|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ်]]တွင် ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပထမဆုံးသော ဂျူးလူမျိုးဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၈]] &ndash; [[ပထမ ကမ္ဘာစစ်]]: [[:en:Western Front (World War I)|အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာ]]: [[:en:Battle of Belleau Wood|ဘဲလားသစ်တောတိုက်ပွဲ]]: [[:en:John J. Pershing|ဂျွန် ပါ့ရှင်း]] နှင့် [[:en:James Harbord|ဂျွန် ဟာ့ဘုတ်]]တို့ ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်တပ်များသည် အိမ်ရှေ့မင်းသား [[:en:Wilhelm, German Crown Prince|ဝီလ်ဟမ်]] ဦးဆောင်သည့် ဂျာမန်အင်ပါယာတပ်များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၁၉]] &ndash; [[ဖင်လန်နိုင်ငံ]]တွင် [[:en:Prohibition in Finland|အရက်ယာမကာချက်လုပ်ရောင်းချမှုအား တားမြစ်ခြင်း]]ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite book| author=Vihtori Karpio| title=Raittiuden ystävät 1883–1933|page=417| publisher=Gummerus| location=Jyväskylä| year=1938|language=fi}}</ref> *[[၁၉၂၂]] &ndash; မြောက်အိုင်ယာလန်တွင် [[:en:Royal Ulster Constabulary|အယ်လ်စတာ နယ်မြေခံ တော်ဝင်ရဲတပ်ဖွဲ]]အား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၂၉]] &ndash; [[:en:1st Conference of the Communist Parties of Latin America|လက်တင်အမေရိကရှိ ကွန်မြူနစ်ပါတီများ၏ ပထမဆုံးအကြိမ် ညီလာခံ]]ကို [[ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့]]၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ *[[၁၉၃၀]] &ndash; Bombay VT (ယခု [[:en:Mumbai CST|Mumbai CST]]) နှင့် Poona ([[:en:Pune Junction railway station|Pune]]) ကြား ‌ပြေးဆွဲသည့် လျှပ်စစ်စက်ခေါင်းတပ် [[:en:Deccan Queen|ဒက်ကန်းဘုရင်မ]]မီးရထားကို စတင်ပြေးဆွဲခဲ့သည်။ *[[၁၉၃၉]] &ndash; ဂျာမန် [[:en:Focke-Wulf Fw 190|Focke-Wulf Fw 190]] [[တိုက်လေယာဉ်]]၏ ပထမဆုံးသော ပျံသန်းမှုပြုလုပ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၄၁]] &ndash; [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]: [[:en:Battle of Crete|ခရိကျွန်းတိုက်ပွဲ]]ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[:en:Crete|ခရိ]]တို့သည် ဂျာမနီထံ လက်နက်ချအရှုံးပေးခဲ့သည်။ * ၁၉၄၁ &ndash; အီရတ်တွင် [[:en:Farhud|ဖားဟုဒ်]] ဟုခေါ်သော စီမံကိန်းကြီးစတင်ခဲ့ပြီး ရလဒ်အနေဖြင့် များစွာသော အီရတ်ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏နေရပ်မှ စွန့်ခွာရန် ဖိအားပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၉၄၃]] &ndash; [[:en:Bay of Biscay|ဘစ်ကေးပင်လယ်အော်]]တွင် [[:en:BOAC Flight 777|BOAC Flight 777]] လေယာဉ်သည် ဂျာမန် [[:en:Junkers Ju 88|Junkers Ju 88]] လေယာဉ်များဖြင့် ပစ်ချခြင်းခံခဲ့ရပြီး ဗြိတိသျှရုပ်ရှင်မင်းသား [[:en:Leslie Howard (actor)|လ‌က်စီ ဟောက်ဝပ်]]သေဆုံးခဲ့ပြီး ထင်မြင်ချက်များအရ အမှန်တကယ်မှာ [[:en:Prime Minister of the United Kingdom|ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ်r]]ဖြစ်သော ဝင်စတန် ချာချီအား သတ်ရန်ကြိုးစားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ *[[၁၉၄၆]] &ndash; ရိုမေးနီးယား "တေးဂီတအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်" [[:en:Ion Antonescu|အီယွန် အန်သွန်နက်စကျူ]] သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရသည်။ *[[၁၉၅၀]] &ndash; [[:en:Chinchaga fire|ချင်ချဂါတောမီးလောင်ကျွမ်းမှု]] စတင်ခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာလအရောက်တွင် မြောက်အမေရိကတိုက်သမိုင်း၌ အကြီးဆုံးသော တစ်ခုတည်းသော တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Field|first=Robert|title=Revisiting the 1950 Great Smoke Pall|journal=Canadian Smoke Newsletter|date=Fall 2008|pages=13–16|url=http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf|access-date=၂၇ မေ ၂၀၂၁}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090404051331/http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf |date=4 April 2009 }} {{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf |access-date=27 May 2021 |archive-date=18 February 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130218013843/http://www.espo.nasa.gov/arctas/docs/CanadianSmokeNwsltr_Feb2009.pdf }}</ref> *[[၁၉၅၈]] &ndash; [[:en:Charles de Gaulle|ချားလ် ဒီ ဂူးလပ်]]သည် အငြိမ်းစားဘဝမှထွက်လာခဲ့ပြီး ဥပဒေဖြင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံအား ၆ လ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၆၁]] &ndash; [[:en:Canadian Bank of Commerce|ကနေဒါ စီးပွားရေးဘဏ်]]နှင့် [[:en:Imperial Bank of Canada|ကနေဒါ အင်ပါယာဘဏ်]]တို့အား ပေါင်းစပ်ပြီး [[:en:Canadian Imperial Bank of Commerce|စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကနေဒါ အင်ပါယာဘဏ်]]အား ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ကနေဒါသမိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံးသော ဘဏ်ပေါင်းစပ်ုဖြစ်သည်။ *[[၁၉၆၂]] &ndash; [[အဒေါ့ဖ် အိုက်ခမန်း]]အား [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]]တွင် ကြိုးမိန့်ပေးခဲ့သည်။ *[[၁၉၆၄]] &ndash; [[ကင်ညာနိုင်ငံ]]သည် သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့ပြီး [[:en:Jomo Kenyatta|ဂျိုမို ကင်ညာတာ]](၁၈၉၇ – ၂၂ ဩဂုတ် ၁၉၇၈)သည် ပထမဆုံးသော သမ္မတ(၁၉၆၄ မှ ၁၉၇၈) ဖြစ်လာခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၄]] &ndash; အသက်ရှူကြပ်နေသော လူနာအား အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်နည်း([[:en:Heimlich maneuver|Heimlich maneuver]])အား ''Emergency Medicine'' ဂျာနယ်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=https://www.haaretz.com/jewish/.premium-1974-the-heimlich-maneuver-is-invented-1.5389772 |title=This Day in Jewish History 1974: The Heimlich Maneuver Is Invented, Eaters Applaud |last=Green |first=David B. |date=2016-06-01 |work=Haaretz |access-date=၂၇ မေ ၂၀၂၁ |df=mdy-all}}</ref> *[[၁၉၇၅]] &ndash; [[:en:Patriotic Union of Kurdistan|Patriotic Union of Kurdistan]] ပါတီကို [[:en:Jalal Talabani|ဂျာလာ တလာဘနီ]]၊ [[:en:Nawshirwan Mustafa|နော်ရှီဝမ် မူစတက်ဖာ]]၊ [[:en:Fuad Masum|ဖူအက် မာဆွန်]]နှင့် အခြားသူများ စုပေါင်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၈]] &ndash; [[:en:Patent Cooperation Treaty|မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူစာချုပ်]]အောက်တွင် ပထမဆုံးသော နိုင်ငံတကာ အသုံးချမှုများအား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၇၉]] &ndash; နှစ် ၉၀ အတွင်း လူမဲများဦးဆောင်သော အစိုးရသည် [[:en:Rhodesia|ရိုဒီးရှား]] (ယခု [[ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံ]])၏ အာဏာကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၈၀]] &ndash; [[စီအန်အန်|Cable News Network]] (CNN) အား စတင်ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၈၈]] &ndash; [[ဘရပ်ဆဲလ်မြို့]]တွင် [[:en:European Central Bank|ဥရောပ ဗဟိုဘဏ်]]အား တည်ထောင်ခဲ့သည်။ * ၁၉၈၈ &ndash; [[:en:Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty|အလယ်အလတ်ပစ် နျူးကလီးယားတပ်ဖွဲ့ဆိုင်ရာ စာချုပ်]] အသက်ဝင်ခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၀]] &ndash; [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]]: [[ဂျော့ချ် ဟားဘတ် ဝေါလ်ကာ ဘုရှ်]]နှင့် [[မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ်|မစ်ခေး ‌ဂေါ်ဗာချော့ဗ်]]တို့သည် [[:en:chemical weapon|ဓာတုလက်နက်များ]]ထုတ်လုပ်ခြင်းအား ရပ်ဆိုင်းရန် သဘောတူစာချုပ်အား ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၃]] &ndash; [[:en:Dobrinja mortar attack|ဒိုဘရင်ဂျာ စိန်ပြောင်းပစ်ခတ်မှု]]: [[ဆာရာယေဗိုမြို့]]အနောက်ပိုင်းရှိ [[:en:Dobrinja|ဒိုဘရင်ဂျာရပ်ကွက်]]တွင် ကျင်းပနေသော ဘောလုံးပွဲအတွင်းသို့ ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ၁၃ ဦးသေဆုံးပြီး ၁၃၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ *[[၁၉၉၄]] &ndash; [[တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ|တောင်အာဖရိကသမ္မတနိုင်ငံ]]သည် [[:en:Commonwealth republic|ဓနဿဟာယသမ္မတနိုင်ငံ]]တစ်ခု ဖြစ်၍လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/south-africa-returns-to-the-commonwealth-fold-1419686.html |last=Carlin |first=John |title=South Africa returns to the Commonwealth fold |work=The Independent |date=1 June 1994 |access-date=၂၉ မေ ၂၀၂၁ |accessdate=29 May 2021 |archivedate=29 August 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190829083009/https://www.independent.co.uk/news/south-africa-returns-to-the-commonwealth-fold-1419686.html }}</ref> *[[၁၉၉၉]] &ndash; [[:en:American Airlines Flight 1420|American Airlines Flight 1420]] သည် [[:en:Little Rock National Airport|လစ်တဲယ်ရော့ခ်အမျိုးသားလေဆိပ်]]တွင် ဆင်းသတ်စဉ် ချော်၍ ပျက်ကျခဲ့ရာ [[ဒါးလတ်စ်မြို့]] မှ [[:en:Little Rock|လစ်တဲယ်ရော့ခ်မြို့]]သို့ သွားသော ခရီးသည် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၁]] &ndash; [[:en:Nepalese royal massacre|နေပါလီတော်ဝင်မိသားစု သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]: အိမ်ရှေ့စံ [[:en:Dipendra of Nepal|ဒီပင်္ဒရာ]]မင်းသားသည် ခမည်းတော်နှင့်မယ်တော်အပါအဝင် သူ့မိသားစုထဲမှ များစွာသော သူတို့အား ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ * ၂၀၀၁ &ndash; [[:en:Dolphinarium discotheque massacre|Dolphinarium discotheque massacre]]: [[:en:Tel Aviv|တဲအဗစ်မြို့]]ရှိ ဒစ္စကိုကလပ်တွင် [[:en:Hamas|ဟားမတ်]]တို့သည် အသေခံဗုံးခဲ့ရာ ၂၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၄]] &ndash; [[:en:Oklahoma City bombing|အိုကလာဟိုမားမြို့ ဗုံးပေါက်ကွဲမှု]]တွင် ပူးပေါင်းကြံစည်သူ [[:en:Terry Nichols|တယ်ရီ နီကိုလပ်]]ကို ခံဝန်ချက်မရှိပဲ သက်တမ်းတစ်လျှောက် ၁၆၁ နှစ်ပြစ်ဒဏ်ကျခံစေရာ[[ဂင်းနက် ကမ္ဘာ့စံချိန်မှတ်တမ်းစာအုပ်|ဂင်းနက် ကမ္ဘာ့စံချိန်]]ဝင်ခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၈]] &ndash; [[:en:2008 Universal fire|ယူနီဗာဆယ်စတူဒီယိုမီးလောင်မှု]] ရုတ်တရပ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး [[:en:King Kong Encounter|King Kong Encounter]] နှင့် ရုပ်ရှင်၊ ဂီတတို့အတွက် မာစတာတိတ်ခွေများသိမ်းဆည်းမှုတို့လည်း ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။ *[[၂၀၀၉]] &ndash; [[ရီယိုဒီဂျနေးရိုးမြို့]]မှ ပဲရစ်မြို့သို့ ပျံသန်းလာသော [[:en:Air France Flight 447|Air France Flight 447]] သည် ဘရာဇီးကမ်းရိုးတန်းအလွန် အတ္တလန်တစ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းသို့ ပျက်ကျကာ ခရီးသည် ၂၂၈ ဦးလုံးနှင့် လေယာဉ်ဝန်ထမ်းများ အားလုံး အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ * ၂၀၀၉ &ndash; [[:en:General Motors|General Motors]]အား [[:en:Chapter 11, Title 11, United States Code|အခန်း (၁၁)]] [[ဒေဝါလီခံခြင်း]]အတွက် [[:en:General Motors Chapter 11 reorganization|တရားစွဲဆိုခြင်း]]ခံခဲ့ရသည်။ ဤသည်မှာ အမေရိကန်သမိုင်း၌ စတုတ္ထမြောက်အကြီးဆုံး ဒေဝါလီခံခြင်းဖြစ်သည်။ *[[၂၀၁၁]] &ndash; နယူးအင်္ဂလန်တွင် ရှားပါးစွာ ‌ဖြစ်ပွားသော [[:en:2011 New England tornado outbreak|လေဆင်နှာမောင်း]]တိုက်ခတ်မှုဖြစ်ပွားပြီး မန်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်၊ စပရင်းဖီးမြို့ကို တိုက်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ * ၂၀၁၁ &ndash; [[:en:Space Shuttle Endeavour|Space Shuttle ''Endeavour'']] သည် ၂၅ ကြိမ် ပျံသန်းမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် နောက်ဆုံးအကြိမ် ဆင်းသတ်ခဲ့ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref name=finallanding>{{cite news|title=Endeavour completes final mission; one flight left for NASA|url=http://edition.cnn.com/2011/US/06/01/nasa.endeavour.lands/|access-date=၂၉ မေ ၂၀၂၁|work=CNN|date=June 1, 2011|accessdate=29 May 2021|archivedate=3 October 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181003205822/http://edition.cnn.com/2011/US/06/01/nasa.endeavour.lands/}}</ref> *[[၂၀၁၅]] &ndash; တရုတ်နိုင်ငံ၊ [[ဟူပေပြည်နယ်]]တွင် အတွင်းသွားနေသော ၄၅၈ ဦးစီးနင်းခဲ့သော သင်္ဘောသည် [[ယန်ဇီမြစ်]]အတွင်း [[:en:Sinking of Dongfang zhi Xing|နစ်မြုပ်]]ခဲ့ရာ လူ ၄၀၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ == မွေးဖွားသူများ == === ၁၆၀၀ ခုနှစ် အထိ === *[[၁၁၃၄]] &ndash; [[:en:Geoffrey, Count of Nantes|‌ဂျော့ဖရေး]] (နော့ထ်မြို့စား (၁၁၅၈ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|author=Alison Weir|title=Eleanor of Aquitaine: By the Wrath of God, Queen of England|url=https://books.google.com/books?id=-hzJ8QyBjbMC&pg=PA82|date=5 January 2008|publisher=Vintage|isbn=978-0-09-952355-0|pages=82}}</ref> *[[၁၃၀၀]] &ndash; [[:en:Thomas of Brotherton, 1st Earl of Norfolk|သောမတ်]] (ပထမမြောက် နော့ဖို့ခ်မြို့စား၊ အင်္ဂလိပ်နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Lord Marshal of England|အင်္ဂလန်နိုင်ငံ စစ်သေနာပတိချုပ်]] (၁၃၃၈ ခုနှစ် သေဆုံး)<ref>{{cite book|author1=C.B. Joseph|author2=Lord Mowbray|author3=Segrave|author4==Stourton|title=The History of the Noble House of Stourton, of Stourton, in the County of Wilts|url=https://books.google.com/books?id=KAARAwAAQBAJ&pg=PA973|publisher=Рипол Классик|isbn=978-5-88060-380-0|pages=973}}</ref> *[[၁၄၅၁]] &ndash; [[:en:Giles Daubeney, 1st Baron Daubeney|ဂျိုင်ရယ် ဒါဘီနီ]] (ပထမမြောက် ဒါဘီနီဘယ်ရွန်) (၁၅၀၈ ခုနှစ် သေဆုံး)) <ref>{{Cite book |last=Cokayne |first=George Edward |year=1916 |title=The Complete Peerage, edited by the Honourable Vicary Gibbs |publisher=St. Catherine Press |location=London |volume=IV |pages=102–5}}</ref> *[[၁၄၆၀]] &ndash; [[:en:Enno I, Count of East Frisia|ပထမမြောက် အန်နို]] (အရှေ့ဖရီရှားနယ်စား၊ ဂျာမန်တော်ဝင်မျိုးနွယ် (၁၄၉၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၄၈၀]] &ndash; [[:en:Tiedemann Giese|တီဒီမင် ဂီဆီ]] (ပိုလန် ဘုန်းတော်ကြီး (၁၅၅၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၄၉၈]] &ndash; [[:en:Maarten van Heemskerck|မာတင် ဗန် ဟိမ်းစကား]] (ဒတ်ချ် ပန်းချီဆရာ (၁၅၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၅၂၂]] &ndash; [[:en:Dirck Volckertszoon Coornhert|ဒီရစ် ဗော့လ်ခါဇုန် ကိုရင်ဟတ်]] (ဒတ်ချ် စာရေးဆရာနှင့် ပညာရှင် (၁၅၉၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၅၆၃]] &ndash; [[:en:Robert Cecil, 1st Earl of Salisbury|ရောဘတ် စီဆယ်]] (ပထမမြောက် ဆောလ်ဇ်ဘယ်ရီအမတ်ကြီး၊ အင်္ဂလိပ်နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Secretary of State (England)|Secretary of State for England]] (၁၆၁၂ ခုနှစ် သေဆုံး)) === ၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ === *[[၁၆၁၂]] &ndash; [[:en:Frans Post|ဖရန့်စ် ပို့စ်ထ်]] (ဒတ်ချ် ပန်းချီဆရာ (၁၆၈၀ ခုနှစ်သေဆုံး) *[[၁၆၃၃]] &ndash; [[:en:Geminiano Montanari|ဂျင်မီနီယာနို မွန်တာနာရီ]] (အီတလီ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင် (၁၆၈၇ သေဆုံး)) *[[၁၆၃၇]] &ndash; [[:en:Jacques Marquette|ဂျက် မာကတ်]] (ပြင်သစ် သာသနာပြုနှင့် နယ်မြေသစ်ရှာဖွေသူ (၁၆၇၅ သေဆုံး)) *[[၁၆၅၃]] &ndash; [[:en:Georg Muffat|ဂျော့ မာဖက်]] (ပြင်သစ် အော်ဂင်ဆရာနှင့် တေးပြုစာဆို (၁၇၀၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၆၇၅]] &ndash; [[:en:Francesco Scipione, marchese di Maffei|ဖရန်ချီစကို ဆီပီရိုနီ]] (အီတလီ ဗိသုကာပညာရှင်နှင့် ပြဇာတ်ရေးဆရာ (၁၇၅၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၆၂]] &ndash; [[:en:Edmund Ignatius Rice|အက်မန့် အစ်ဂနေးရှပ်စ် ရိုက်စ်]] (အိုင်းရစ် ဘုန်းတော်ကြီးနှင့် [[:en:Irish Christian Brothers|Irish Christian Brothers]] တည်ထောင်သူ သာသနာပြု (၁၈၄၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၆၅]] &ndash; [[:en:Christiane Vulpius|ခရစ္စတီးယန် ဗာပီးယပ်စ်]] ([[ဂျိုဟန် ဝုဖဂန် ဖွန် ဂါတာ]]၏ ဇနီး (၁၈၁၆ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|title=The Life of Goethe|url=https://books.google.com/books?id=eenWqWMU-zIC&pg=PA444|year=1864|publisher=Ardent Media|pages=444}}</ref> *[[၁၇၇၀]] &ndash; [[:en:Friedrich Laun|ဖရီဒရစ် လန်းန်]] (ဂျာမန် စာရေးဆရာ (၁၈၄၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၉၀]] &ndash; [[:en:Ferdinand Raimund|ဖာဒီနန် ရိုင်မွန့်]] (ဩစတီးယား သရုပ်ဆောင်နှင့် ပြဇာတ်ရေးဆရာ (၁၈၃၆ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၇၉၆]] &ndash; [[:en:Nicolas Léonard Sadi Carnot|နီကိုလပ် လီယွန်နာ့ဒ် ဆန်ဂျီ ကာနော့ထ်]] (ပြင်သစ် ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် အင်ဂျင်နီယာ (၁၈၃၂ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၀၀]] &ndash; [[:en:Edward Deas Thomson|အက်ဒွပ် ဒီးစ် သွန်မဆင်]] (ဩစတေးလျ ကျောင်းဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Chief Secretary of New South Wales|နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်ပြည်နယ်၏ အတွင်းရေးမှူးချုပ်]] (၁၈၇၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၀၁]] &ndash; [[:en:Brigham Young|ဘရစ်ဂန် ယန်း]] (အမေရိကန် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်၊ ဒုတိယမြောက် [[:en:President of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints|Jesus Christ of Latter-day Saints ဘုရား‌ကျောင်းတော်၏ အကြီးမှူး]] (၁၈၇၇ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|author=Leah Eudora Dunford Widtsoe|title=The Life Story of Brigham Young|url=https://books.google.com/books?id=h81LAAAAMAAJ|year=1930|publisher=Macmillan|page=xxii|isbn=9780836958867}}</ref> *[[၁၈၀၄]] &ndash; [[:en:Mikhail Glinka|မီခါဟီးလ် ဂလင်ကာ]] (ရုရှား တေးပြုစာဆို (၁၈၅၇ ခုနှစ် သေဆုံး))<ref>{{cite book|title=BBC Music Magazine|url=https://books.google.com/books?id=Zho9AQAAIAAJ|year=1997|publisher=BBC magazines|page=44}}</ref> *[[၁၈၀၈]] &ndash; [[:en:Henry Parker (Australian politician)|ဟင်နရီ ပါကာ]] (အင်္ဂလိပ်-ဩစတေးလျ နိုင်ငံရေးသမား၊ တတိယမြောက် [[:en:Premier of New South Wales|နယူးဆောက်သ်ဝေးပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်]] (၁၈၈၁ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၁၅]] &ndash; [[:en:Otto of Greece|အော်တို]] (၁၈၆၂ ခုနှစ် သေဆုံး)<ref>{{cite book|title=The Encyclopaedia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information|url=https://archive.org/details/encyclopdiabri25chisuoft|year=1911|publisher=Encyclopaedia Britannica Company|page=372}}</ref> *[[၁၈၁၉]] &ndash; [[:en:Francis V, Duke of Modena|ပဉ္စမမြောက် ဖရန်စစ်]] (၁၈၇၅ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၂၂]] &ndash; [[:en:Clementina Maude, Viscountess Hawarden|ကလယ်မန်တီနာ မာ့ဒ်]] (ဟာဝါဒန် ဗိုင်းကောင့်၊ အင်္ဂလိပ် ပုံတူဓာတ်ပုံဆရာ (၁၈၆၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၂၅]] &ndash; [[:en:John Hunt Morgan|ဂျွန် ဟန့်ထ် မော်ဂန်]] (အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ် (၁၈၆၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) <ref>{{cite book|author=Basil Wilson Duke|title=Morgan's Cavalry|url=https://archive.org/details/cu31924030921542|year=1906|publisher=Neale Publishing Company|page=[https://archive.org/details/cu31924030921542/page/n21 14]}}</ref> *[[၁၈၃၁]] &ndash; [[:en:John Bell Hood|ဂျွန် ဘဲလ် ဟုဒ်]] (အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ် (၁၈၇၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၃၃]] &ndash; [[:en:John Marshall Harlan|ဂျွန် မာရှယ် ဟာလန်]] (အမေရိကန် ရှေ့နေ၊ တရာသူကြီးနှင့် နိုင်ငံရေးသမားနှင့် [[:en:Attorney General of Kentucky|ကင်တပ်ကီပြည်နယ် ရှေ့နေချုပ်]] (၁၉၁၁ ခုနှစ် သေဆုံး) *[[၁၈၄၃]] &ndash; [[:en:Henry Faulds|ဟင်နရီ ဖော့ဒ်]] (စကော့ သမားတော်နှင့် သာသနာပြု၊ လက်ဗွေ့နှိပ်ခြင်းကို အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သူ (၁၉၃၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၄၄]] &ndash; [[:en:John J. Toffey|ဂျွန် ဂျိမ်း တော်ဖီ]] (အမေရိကန် စစ်ဗိုလ်၊ [[:en:Medal of Honor|Medal of Honor]] အပ်နှင်းခံရသူ (၁၉၁၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၆၉]] &ndash; [[:en:Richard Wünsch|ရစ်ချက် ဝန်းချ်]] (ဂျာမန် ဝေါဟာရပညာရှင် (၁၉၁၅ ခုနှဏ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၃]] &ndash; [[:en:Elena Alistar|အယ်လသ်န, အလီစတာ]] (ဘာဆာရေးဘီးယား နိုင်ငံရေးသမား (၁၉၅၅ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၄]] &ndash; [[:en:Yury Nikolaevich Voronov|ယူရီ နိုကိုလာ့ဗစ်ချ် ဗိုရာနော့ဗ်]] (ရုရှား ရုက္ခဗေဒပညာရှင် (၁၉၃၁ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၈]] &ndash; [[:en:John Masefield|ဂျွန် မေစ်ဖီးဒ်]] (အင်္ဂလိပ် စာရေးဆရာနှင့် ကဗျာဆရာ (၁၉၆၇ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၇၉]] &ndash; [[:en:Max Emmerich|မက် အမ်မာရစ်]] (အမေရိကန် ပြေးခုန်ပစ်နှင့် ကျွမ်းဘားကစားသမား (၁၉၅၆ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၂]] &ndash; [[:en:Nicolae Bivol|နီကိုလိုင်း ဘီဗို]] (မော်ဒိုဗာ စီးပွားရေးသမားနှင့် နိုင်ငံရေးသမား၊ [[:en:Mayor of Chișinău|Mayor of Chișinău]] (၁၉၄၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၇]] &ndash; [[:en:Clive Brook|ကလိုက် ဘရွတ်]] (အင်္ဂလိပ် သရုပ်ဆောင် (၁၉၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၈၉]] &ndash; [[:en:James Daugherty|ဂျိမ်းစ် ဒေါ်ဟာသီ]] (အမေရိကန် စာရေးဆရာ၊ သရုပ်ပြနှင့် ပန်းချီဆရာ (၁၉၇၄ ခုနှစ် သေဆုံး)) * ၁၈၈၉ &ndash; [[:en:Charles Kay Ogden|ချားလ်စ် ကေး အော့ဒန်]] (အင်္ဂလိပ် ဘာသာဗေဒပညာရှင်နှင့် ဒဿနပညာရှင် (၁၉၅၇ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၀]] &ndash; [[:en:Frank Morgan|ဖရန့် မော်ဂန်]] (အမေရိကန် သရုပ်ဆောင် (၁၉၄၉ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၂]] &ndash; [[:en:Amanullah Khan|ဧမန်နျူလ ခန်း]] ([[:en:Kingdom of Afghanistan|အာဖဂနစ္စတန်ဘုရင့်နိုင်ငံ]]၏ နိုင်ငံဥသျှောင် (၁၉၆၀ ခုနှစ် သေဆုံး)) *[[၁၈၉၉]] &ndash; [[:en:Edward Charles Titchmarsh|အက်ဒွမ် ချားလ်း တစ်ချ်မက်ရှ်]] (အင်္ဂလိပ် သင်္ချာပညာရှင် (၁၉၆၃ ခုနှစ် သေဆုံး)) === ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ === * [[၁၉၂၆]] – [[မာရီလင်မွန်ရိုး]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]] မင်းသမီး၊ အဆိုတော် နှင့် မော်ဒယ်လ် တစ်ဦး ဖြစ်သည် (သေဆုံး [[၁၉၆၂]])။ * * == ကွယ်လွန်သူများ == *<!--Please do not add people without Wikipedia articles to this list. No red links, please. Do not link multiple occurrences of the same year, just link the first occurrence. Do not trust "this year in history" websites for accurate date information.--> *[[၂၀၂၄]] - သူရ ဦး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]] - မြန်မာ့တပ်မတော် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်း၊ ဒီချုပ်ပါတီ နာယကဟောင်း ([[၁၉၂၇]] မွေးဖွား) == ပွဲတော်ရက်များ == *[[:en:Children's Day|ကလေးသူငယ်များနေ့]] ([[:en:International observance|နိုင်ငံတကာ]])နှင့် ၎င်းတို့နှင့် ဆက်နွယ်သောနေ့များ- **[[:en:Public holidays in Armenia|ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေး ကာကွယ်ခြင်းနေ့]] ([[အာမေးနီးယား]]) **[[:en:Mothers' and Children's Day|အမေနှင့် ကလေးသူငယ်များနေ့]] ([[မွန်ဂိုလီးယား]]) *ခရစ်ယာန် ဘာသာရေးပွဲတော်နေ့များ **[[:en:Annibale Maria di Francia|Annibale Maria di Francia]] **[[:en:Crescentinus|Crescentinus]] **[[:en:Fortunatus of Spoleto|Fortunatus of Spoleto]] **[[:en:Herculanus of Piegaro|Herculanus of Piegaro]] **[[:en:Íñigo of Oña|Íñigo of Oña]] **[[:en:Justin Martyr|Justin Martyr]] ([[ကက်သလစ် အသင်းတော်|ရိုမန် ကက်သလစ်]]၊ အရှေ့ပိုင်း အော်သိုဒေါ့၊ အန်ဂလီကန်၊ လူသာရန်) **[[:en:Ronan of Locronan|Ronan of Locronan]] **[[:en:June 1 (Eastern Orthodox liturgics)|June 1 (Eastern Orthodox liturgics)]] *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:June Holiday|ဇွန်လအားလပ်ရက်]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော သောကြာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[အလုပ်သမားနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[ဘဟားမားနိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[ကမ္ဘာ့ဆရာများနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Queen's Official Birthday|ဘုရင်မမွေးနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ (နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖီဂျီနိုင်ငံ၊ ကွက်ကျွန်းစု) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Seamen's Day|သင်္ဘောသားနေ့]]၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အိုက်စလန်နိုင်ငံ]]) *ဇွန်လ၏ ပထမဆုံးသော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပသော [[:en:Western Australia Day|အနောက်ဩစတြေးလျနေ့]] ၏ အစောဆုံးနေ့သည် ဤနေ့တွင် ကျရောက်နိုင်ပြီး နောက်ကျဆုံးသောနေ့သည် ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ([[အနောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်]]) *[[:en:Global Day of Parents|မိဘများနေ့]] ([[:en:International observance|နိုင်ငံတကာ]])<ref>{{cite web |title=International Days |url=https://www.un.org/en/sections/observances/international-days/ |website=www.un.org |access-date=၅ ဇွန် ၂၀၂၁ |language=en |date=6 January 2015}}</ref> *[[:en:Public holidays in Samoa|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] - ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် နယူးဇီလန်နိုင်ငံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ကျင်းပသည်။ ([[ဆမိုးအားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Madaraka Day|မာဒါရာကာနေ့]] ([[ကင်ညာနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Mexico|အမျိုးသား ရေကြောင်းနေ့]] ([[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]) *[[:en:Arbor Day#Cambodia|အမျိုးသား သစ်ပင်စိုက်ပျိုးရေးနေ့]] ([[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Indonesia|ပန်ကာဆီလာနေ့]] ([[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Palau|သမ္မတနေ့]] ([[ပလောင်းနိုင်ငံ]])<ref>{{cite book |title=The Europa World Year: Kazakhstan - Zimbabwe |date=29 July 2004 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-85743-255-8 |page=3304 |url=https://books.google.com/books?id=gP_-8rXzQs8C&pg=PA3304 |language=en}}</ref> *[[:en:Crop over|ကောက်ရိတ်သိမ်းပွဲတော်]] အစ (ဩဂုတ်လ ပထမဆုံးသော တနင်္လာနေ့မတိုင်မချင်းကျင်းပကြသည်။) ([[ဘာဘေးဒိုးစ်နိုင်ငံ]]) *[[:en:Public holidays in Tunisia|အောင်ပွဲနေ့]] ([[တူနီးရှားနိုင်ငံ]]) *[[:en:World Milk Day|ကမ္ဘာ့ နွားနို့နေ့]] (နိုင်ငံတကာ) ==ကိုးကား== {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]] [[Category:ဇွန်]] bd7sx4bnb7lwq4ndax5azlur7thre7o 0 21447 881240 682940 2025-07-10T09:26:13Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖြစ်စဉ်များ */ 881240 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၁)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၈၂)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၈၃)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၈၃) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၂၀၂၅]] - ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|last=Wongcha-um|first=Panu|last2=Thepgumpanat|first2=Panarat|date=2025-07-01|title=Thai court suspends PM from duty pending case seeking her dismissal|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/thai-constitutional-court-weigh-petition-seeking-pms-dismissal-2025-07-01/|access-date=2025-07-01|work=Reuters|language=en}}</ref> * * == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၉၀၃]] &ndash; [[ဂျွန်ဆင် အေမီ|အေမီ ဂျွန်ဆင်]]၊ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး လေယာဉ်ပိုင်းလော့ (၁၉၄၁ ကွယ်လွန်) * [[၁၉၆၃]] &ndash; [[ထူးအိမ်သင်]]၊ အဆိုတော်၊ တေးရေး ([[၂၀၀၄]] ကွယ်လွန်) == ကွယ်လွန်သူများ == * * * == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Reflist}} {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] g3ajsrt3pg6ulhs9zkmqlpyi6p8s3px 0 21455 881241 450782 2025-07-10T09:30:15Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖြစ်စဉ်များ */ 881241 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၉)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၉၀)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၉၁)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၇၅) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၂၀၂၅]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite web|title=သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်း|url=https://www.dvb.no/post/713936|publisher=ဒီဗွီဘီ|accessdate=2025-7-10}}</ref> * * == မွေးဖွားသူများ == * * * == ကွယ်လွန်သူများ == * * * == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Reflist}} {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] aho6eupsbtb4c97vvjwzpwqf0nyp5dj 0 21456 881162 682932 2025-07-10T02:29:55Z Zawzawaungthwin 100038 ကွယ်လွန်သူများ 881162 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၁၀)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၉၁)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၉၂)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၇၄) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၁၉၉၅]] :ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်အဖြစ် တားဆီးထား သည့်အမိန်အား [[နဝတ]]အစိုးရမှ ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့သည်။ * * == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၈၅၆]] &ndash; [[နီကိုလာ တက်စလာ]]၊ ခရိုရေးရှား-ဆားဘီးယား-အမေရိကန် လူမျိုး ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် အင်ဂျင်နီယာ (၁၉၄၃ ကွယ်လွန်) *[[၁၉၁၄]] &ndash; [[သိန်းဖေမြင့်]]၊ စာရေးဆရာ (၁၉၇၈ ကွယ်လွန်) == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၂၀၁၈]] &ndash; [[ရဲလွင် (မဇ္ဈိမလှိုင်း)|မဇ္ဈိမလှိုင်း ဦးရဲလွင်]] - လွတ်လပ်ငြိမ်းချမ်း ပန်းရဲ့လမ်း အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သူ ဂီတသမား (၁၉၄၇ မွေးဖွား) *[[၂၀၂၅]] - [[မောင်သာချို]] - စာရေးဆရာ (၁၉၅၈ မွေးဖွား) *[[၂၀၂၅]] - [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] - (၁၉၆၅ မွေးဖွား) == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] p2d6dp44c4uidwdette0ti8w2tv4qbt 881200 881162 2025-07-10T06:03:57Z Salai Rungtoi 22844 /* ဖြစ်စဉ်များ */ 881200 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" | align=right |- | {{ဇူလိုင်လ}} |} [[ဇူလိုင်]]လ၊ (၁၀)ရက်နေ့ သည် [[ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်]]အရ တစ်နှစ်တာ၏ (၁၉၁)ရက်မြောက် ([[ရက်ထပ်နှစ်]] ဖြစ်လျှင် (၁၉၂)ရက်မြောက်) နေ့ရက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတစ်နှစ်တာ ကုန်ဆုံးရန် ရက်ပေါင်း (၁၇၄) ရက် ကျန်သေးသည်။ == ဖြစ်စဉ်များ == *[[၁၉၉၅]] - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်အဖြစ် တားဆီးထားသည့်အမိန်အား [[နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့|နဝတ]]အစိုးရမှ ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့သည်။ * * == မွေးဖွားသူများ == *[[၁၈၅၆]] &ndash; [[နီကိုလာ တက်စလာ]]၊ [[ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ|ခရိုရေးရှား]]-[[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ|ဆားဘီးယား]]-အမေရိကန် လူမျိုး ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့် အင်ဂျင်နီယာ ([[၁၉၄၃]] ကွယ်လွန်) *[[၁၉၁၄]] &ndash; [[သိန်းဖေမြင့်]]၊ စာရေးဆရာ ([[၁၉၇၈]] ကွယ်လွန်) == ကွယ်လွန်သူများ == *[[၂၀၁၈]] &ndash; [[ရဲလွင် (မဇ္ဈိမလှိုင်း)|မဇ္ဈိမလှိုင်း ဦးရဲလွင်]] - လွတ်လပ်ငြိမ်းချမ်း ပန်းရဲ့လမ်းအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သူ ဂီတသမား ([[၁၉၄၇]] မွေးဖွား) *[[၂၀၂၅]] - [[မောင်သာချို]] - စာရေးဆရာ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) *[[၂၀၂၅]] - [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] - ([[၁၉၆၅]] မွေးဖွား) == ပွဲတော်ရက်များ == * * * == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{လများ}} [[Category:ရက်စွဲများ]][[Category:ဇူလိုင်]] tfsfjy1pkrsd6qmh1ld10mio7md4646 0 21863 881175 880890 2025-07-10T03:17:47Z Zawzawaungthwin 100038 မွေးဖွားသူများ ထည့်သွင်းလိုက်သည် 881175 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၅၈)}} {{Year nav}} {{Year article header|1958}} == မွေးဖွားသူများ == * [[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|မြင့်သိန်း]] - [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] တရာသူကြီးချုပ် (မွေးရက် မသိရပါ) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] (စာရေးဆရာ) ([[၂၀၂၅]] ကွယ်လွန်) * [[၂၀ စက်တင်ဘာ]] - ** စာရေးဆရာမ [[ဂျူး (စာရေးဆရာမ)|ဂျူး]] ကို [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး|မကွေးတိုင်း၊]] [[ရေနံချောင်းမြို့]]တွင် ၁၉၅၈ ခုနှစ်၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ** စာရေးဆရာမ [[မိုးငြိမ်းဧ]] ကို ၁၉၅၈ ခုနှစ်၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ [[Category:၁၉၅၈]] [[Category:၁၉၅၀ ဆယ်စုနှစ်]] 6tclgekhfbxtjz194gsteqw2xx5ufa2 881194 881175 2025-07-10T05:45:45Z Salai Rungtoi 22844 881194 wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၅၈)}} {{Year nav}} {{Year article header|1958}} == မွေးဖွားသူများ == * [[မြင့်သိန်း (တရားသူကြီး)|မြင့်သိန်း]] - [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်]] တရာသူကြီးချုပ် (မွေးရက် မသိရပါ) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] (စာရေးဆရာ) ([[၂၀၂၅]] ကွယ်လွန်) * [[၂၀ စက်တင်ဘာ]] - ** စာရေးဆရာမ [[ဂျူး (စာရေးဆရာမ)|ဂျူး]] ကို [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး|မကွေးတိုင်း၊]] [[ရေနံချောင်းမြို့]]တွင် ၁၉၅၈ ခုနှစ်၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ** [[မိုးငြိမ်းဧ]]၊ စာရေးဆရာမ ([[၁၉၉၃]] ကွယ်လွန်) [[Category:၁၉၅၈]] [[Category:၁၉၅၀ ဆယ်စုနှစ်]] izuttllyu483vxoe10d79z5m9koppql 0 23550 881135 778022 2025-07-09T20:46:21Z Daniel Kong 1987 132519 881135 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth year and age|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = 10th July 2025 | death_place = Rangoon | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = [[Bhikkhu|Buddhist monk]] | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်မှ ကျောင်းထိုင် နာယက ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၄ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီက ရွှေညဝါဆရာတော် ကို အာဏာသိမ်းသည့် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့သည်။ ထောင်မှ လွတ်အပီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် ထောင်မှ ရရှိခဲ့သော အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့ရသည်။ == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] sf9i5560lhvowpryzcstkjhz7opcot1 881155 881135 2025-07-10T02:07:27Z Salai Rungtoi 22844 881155 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်မှ ကျောင်းထိုင် နာယက ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> စစ်ကောင်စီက ရွှေညဝါဆရာတော် ကို အာဏာသိမ်းသည့် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့သည်။ ထောင်မှ လွတ်အပီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် ထောင်မှ ရရှိခဲ့သော အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့ရသည်။ == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] 438yew1jdrj5fs04ffyb62gwc5v4ff9 881156 881155 2025-07-10T02:10:30Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881156 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်မှ ကျောင်းထိုင် နာယက ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> စစ်ကောင်စီက ရွှေညဝါဆရာတော် ကို အာဏာသိမ်းသည့် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့သည်။ ထောင်မှ လွတ်အပီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် ထောင်မှ ရရှိခဲ့သော အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့ရသည်။ == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] fj4z3ue60vhi19q8t40zljdtev69yr0 881157 881156 2025-07-10T02:10:45Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၁၉၆၅ မွေးဖွားသူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881157 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်မှ ကျောင်းထိုင် နာယက ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> စစ်ကောင်စီက ရွှေညဝါဆရာတော် ကို အာဏာသိမ်းသည့် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့သည်။ ထောင်မှ လွတ်အပီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် ထောင်မှ ရရှိခဲ့သော အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့ရသည်။ == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၅ မွေးဖွားသူများ]] npb10wtmfmurg2f3rlda6ezvdul2zj4 881170 881157 2025-07-10T03:09:32Z Zawzawaungthwin 100038 မွမ်းမံပြင်ဆင်မှု 881170 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' (၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၆၅ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာ ရဟန်းတော် တစ်ပါး ဖြစ်ပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်၏ ကျောင်းထိုင် နာယကအဖြစ် သာသာနာ့တာဝန် ထမ်းဆောင်တော်မူခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို မနှစ်သက်ခဲ့သည့် ဆရာတော်သည် ဘဝ၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ကို နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသား အဖြစ် ဖြတ်သန်းရှင်သန်ခဲ့ရသူလည်း ဖြစ််သည်။ == သာသနာ့တာဝန်ထမ်းဆောင်တော်မူခြင်း == ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးကို အားပေးခြင်း == သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ပျံလွန်တော်မူခြင်း == ဆရာတော်သည် ထောင်မှ လွတ်အပြီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၅ မွေးဖွားသူများ]] sip0hi99v95n3ylasho26u9riq3dlfm 881171 881170 2025-07-10T03:13:43Z Zawzawaungthwin 100038 881171 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' (၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၆၅ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာ ရဟန်းတော် တစ်ပါး ဖြစ်ပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်၏ ကျောင်းထိုင် နာယကအဖြစ် သာသာနာ့တာဝန် ထမ်းဆောင်တော်မူခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဓမ္မဖြင့် တော်လှန်ခဲ့သည့် ဆရာတော်သည် ဘဝ၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ကို နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသား အဖြစ် ဖြတ်သန်းရှင်သန်ခဲ့ရသည်။ == သာသနာ့တာဝန်ထမ်းဆောင်တော်မူခြင်း == ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးကို အားပေးခြင်း == သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ပျံလွန်တော်မူခြင်း == ဆရာတော်သည် ထောင်မှ လွတ်အပြီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၅ မွေးဖွားသူများ]] 0ei7pse3btzeqv52sja5mj80g52kz8f 881178 881171 2025-07-10T03:30:37Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881178 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | background = #FFD068 | color = black | name = ရွှေညဝါဆရာတော် | image = Shwe Nya War Sayartaw Pyin Nyar Thiha.JPG | caption = | birth name = | alias = | dharma name = Paññāsiha<br />ပညာသီဟ | birth_date = {{birth date|1965}} | birth_place = [[မန္တလေးတိုင်း]]၊ [[ရမည်းသင်းမြို့]]၊ ရွှေဒါးဂွေးကုန်းအုပ်စု၊ ဘုရားကုန်းကျေးရွာ | death_date = {{Death date and age|1965|1|1|2025|7|10}} | death_place = ရန်ကုန်မြို့ | nationality = ဗမာလူမျိုး | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | school = [[ထေရဝါဒ]] | lineage = | title = [[ဆရာတော်]] | location = [[ရန်ကုန်မြို့]]။ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | education = | occupation = | ordination = ၂၇ ဝါ | teacher = | predecessor = | successor = | students = | website = {{url|www.shwenyawar.com}} }} '''ရွှေညဝါ ဆရာတော်''' ခေါ် '''အရှင်ပညာသီဟ''' (၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၆၅ - ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာ ရဟန်းတော် တစ်ပါး ဖြစ်ပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]] သာဓုပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်၏ ကျောင်းထိုင် နာယကအဖြစ် သာသာနာ့တာဝန် ထမ်းဆောင်တော်မူခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဓမ္မဖြင့် တော်လှန်ခဲ့သည့် ဆရာတော်သည် ဘဝ၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ကို နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသား အဖြစ် ဖြတ်သန်းရှင်သန်ခဲ့ရသည်။ == သာသနာ့တာဝန်ထမ်းဆောင်တော်မူခြင်း == ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှ စကာ ရန်ကုန်-ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ပြီး ဗုဒ္ဓစာပေများကို ခေတ်နှင့်အညီ သင်ကြား ပို့ချပေးနေသော ဆရာတော်ဖြစ်သည်။ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စာသင်သားသံဃာတော်များ အပါအဝင် သံဃာတော်အပါး ၅၀၀ လောက် သီတင်းသုံး နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာနုဂ္ဂဟ - ရန်ကုန်ဆန်လှူအသင်းကြီး၏ အကျိုးတော်ဆောင် ဓမ္မကထိက တာဝန်များကို ယခုအချိန်ထိ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ပြည်ပ ထိုင်းနိုင်ငံရောက် တက္ကသိုလ်အသီးသီးတွင် ပညာသင်ယူဆည်းပူးနေကြသော မြန်မာရဟန်းတော်များ၏ ဩဝါဒစရိယဆရာတော် တာဝန်ယူခဲ့သည်။<ref name="ReferenceA">[http://www.moemaka.blogspot.com/2012/08/shwe-nya-war-sayadaw-dhamma-talk-in_5.html ရွှေညဝါဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ပညာသီဟ ထေရုပတ္တိ အကျဉ်း]</ref> ဆရာတော်သည် အစိုးရ ဓမ္မစရိယ၊ ပါရဇိကဏ်ကျမ်းစွဲအောင်မြင်ခဲ့သလို အမျိုးသားဓမ္မာစရိယ စာမေးပွဲတွင် သာသနာပါလဓမ္မာစရိယဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ == နိုင်ငံရေးကို အားပေးခြင်း == သာဓုကျောင်းတိုက်တွင် [[အမျိုးသားနေ့|အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့]] အခမ်းအနား၊ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရခြင်း နှစ် ၂၀ ပြည့်အခမ်းအနား စသည်တို့ကို ဆရာတော်က ကျင်းပခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် NLD ၏ အခြား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပွဲများ၊ အလှူအတန်း ပြုလုပ်ခွင့်များကိုလည်း ဆရာတော်က ကျောင်းတိုက်တွင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန် ခရီးစဉ်အတွင်း ထင်ရှားသည့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်သူများနှင့် အတူ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ဝ ရက်မှစ၍ ၂ဝ၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ နေ့ထိ တစ်နှစ် တရားမဟောရန် ရန်ကုန်တိုင်း သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့က ပိတ်ပင်ထားခဲ့သည်။ ရွှေညဝါ ဆရာတော်ကဲ့သို့ပင် [[ဦးသုမင်္ဂလ]] (ဒယ်အိုး) ဆရာတော်ကိုလည်း တရားဟောခွင့် ပိတ်ပင်ထားသည်။ ၂၀၁၁-ခု၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီနေ့တွင် ဆရာတော် အရှင်ပညာသီဟသည် မန္တလေးတိုင်း [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD)ရုံး ဆွမ်းကပ်လှူပွဲ၌ “ပင်ဝါးရုံ”ဆိုသော ဩဝါဒပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် [[နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့]]က ဆရာတော်အား ၂၀၁၁-ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် အကြောင်းကြားစာ ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂-ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့၏ဆန္ဒအတိုင်း ကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခွာရန် ဝန်ခံကတိ လက်မှတ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနစ်၊ ဇွန်လ (၁၅) ရက် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် မြန်မာ များအား ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝံသာနုအမျိုးသားစိတ်ဓာတ် ရင့်သန်စေရန်ဟောပြောခဲ့သည်။<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=WdVzMGLl0PM Shwe Nya War Sayadaw Tayarpwe (15 - 6 - 2013 ) Tokyo - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0ZFRY1b58Vg RFA: Interview With Sayadaw Shwe Nya War - YouTube<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>{{Cite web |title=ဟို နဲ႔ ဒီ {{!}} MoeMaKa Burmese News & Media<!-- Bot generated title --> |url=http://moemaka.com/archives/35693 |accessdate=30 June 2013 |archivedate=22 June 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622001720/http://moemaka.com/archives/35693 }}</ref> == ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီနောက်ပိုင်းဖြစ်ရပ်များ == ရွှေညဝါ ဆရာတော် ခေါ် အရှင်ပညာသီဟ သည်  [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]] ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းမှာပင် နိုင်ငံရေးသမားများ၊တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနည်းတူ  ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/documents/military_coup_arrest-list-02012021150308.html|title=ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖမ်းဆီးခံရသူများစာရင်း|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date=၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ }}</ref> ယင်းနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ရက်တွင်  အင်းစိန်ထောင်တွင်း အထူးတရားရုံးက  ပုဒ်မ၅၀၅(ခ) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်၂နှစ် ချမှတ်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.tachileik.net/mm/news/28784|title=ရွှေညဝါဆရာတော်အား အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့က ထောင် ၂နှစ်ချ|work=Tachileik News|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ရက်တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ဆရာတော်အား လွတ်ငြိမ်းဖြင့် ပြန်လွတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myaaye-drmyonyunt-shwenyawar-mgtharcho-11172022044707.html|title=ကိုမြအေး၊ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်၊ ရွှေညဝါဆရာတော်၊ စာရေးဆရာမောင်သာချိုတို့ ပြန်လွတ်|work=RFA|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ |date= ၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂ }}</ref> == ပျံလွန်တော်မူခြင်း == ဆရာတော်သည် ထောင်မှ လွတ်အပြီး ၂ နှစ်ခန့်အကြာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက် နံနက် ၂:၁၅ မိနစ်တွင် အသည်းရောဂါဖြင့် ဘဝနတ်ထံပျံလွန်တော်မူခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းများ]] [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၅ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၅ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေေး အကျဉ်းသားဟောင်းများ]] 26jxfk2czuey8ljh0d55s4l3zsx40wx 0 29882 881214 456742 2025-07-10T06:30:47Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၁၉၂၀ မွေးဖွားသူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881214 wikitext text/x-wiki {{ရဲဘော်သုံးကျိပ် | အမည် = သခင်သန်းတင် | ဓာတ်ပုံ = | မွေးသက္ကရာဇ် = ၂၇၊ ၈၊ ၁၉၂ဝ | အမည်ရင်း = သန်းတင် | သခင်အမည် = သခင်သန်းတင် | ဗိုလ်ဘွဲ့အမည် = | ဂျပန်အမည် = ယာမာဒါ | မိဘအမည် = ဦးမောင် + ဒေါ်စိုး | နိုင်ငံသား = [[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] | လူမျိုး = မြန်မာ | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = ဗုဒ္ဓဘာသာ | မွေးဖွားရာဒေသ = မော်လမြိုင်မြို့ | ပညာအရည်အချင်း = မြဝတီကျောင်း တွင် စတုတ္ထတန်း အထိ ပညာသင်ကြားခဲ့ | အလုပ်အကိုင် = ဗိုလ်တစ်ထောင်စက်အလုပ်ရုံ နှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်၊ ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ | ဆုတံဆိပ် = လွတ်လပ်ရေး မော်ကွန်းဝင် တတိယဆင့် | ကြင်ဖော် = - | သားသမီး = - | ကွယ်လွန်ရက် = ၁၉၄၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ | လက်မှတ် = }} '''သခင်သန်းတင်''' သည် ပထမဆုံးကွယ်လွန်သွားသော ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဖြစ်သည်။ ==ငယ်စဉ်ဘဝ== အမည်ရင်း ကိုသန်းတင် ဖြစ်သည်။ ၂၇ ဩဂုတ် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် မွန်ပြည်နယ် [[မော်လမြိုင်|မော်လမြိုင်မြို့]] ညောင်ပင်ဆိပ်ရွာတွင် ဦးမောင်နှင့်ဒေါ်စိုး တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဗမာလူမျိုးဖြစ်သည်။ ==ပညာရေး== မြဝတီကျောင်းတွင် စတုတ္ထတန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ==အသက်မွေးမှုဘဝ== ရန်ကုန်မြို့ ဗိုလ်တထောင် စက်အလုပ်ရုံနှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ==အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်ချက်== ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကမာရွတ် တို့ဗမာအစည်းအရုံးသို့ ဝင်ရောက်၍ နိုင်ငံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ စစ်ပညာသွားသင်ရန် [[ထွန်းအုပ်၊ သခင်|သခင်ထွန်းအုပ်]] သခင်ဗစိန် တို့ဗမာအစည်းအရုံးမှ သခင်သန်းတင်အား ရွေးချယ်ခဲ့သော်လည်း မိဘနှစ်ပါးက သဘောမတူ၍ မလိုက်ရပေ။ နောက်ဆုံးတွင် သခင်သန်းတင်က အစာငတ်ခံ ဆန္ဒပြသည့်အတွက် မိဘနှစ်ပါးက ခွင့်ပြုရသည်။ ထိုအချိန်တွင် မြန်မာမျိုးချစ်လူငယ် စတုတ္ထအသုတ်သည် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ၈ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်၌ ကိုရီယူမာရူး သင်္ဘောဖြင့် ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်၍ မမီတော့ပေ။ ထိုသို့မမီတော့သော်လည်း သခင်ထွန်းအုပ်က ထိုင်းနိုင်ငံကို အရောက်လာရန် မှာခဲ့သည့်အတွက် သခင်သန်းတင်သည် တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် မဖြစ်မနေဆောင်ရွက်မည်ဟု ခိုင်မာသော သန္နိဋ္ဌာန် ဖြင့် ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် စွန့်လွှတ်စွန့်စားစွာ ရန်ကုန်မြို့မှ မော်လမြိုင် ထိုမှတဆင့် မြဝတီသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ တောတောင်အထပ်ထပ်ကို ဖြတ်ကျော်၍ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ မဲဆောက်မြို့ရှိ ဂျပန်သံအမတ် က သခင်သန်းတင်အား ဂျပန်အဝတ်အစား များ လဲလှယ်ဝတ်ဆင်ပေးပြီး လေယာဉ်ဖြင့် ဗန်ကောက်မြို့သို့ သွားရောက်ရန် စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ==ဘဝနိဂုံး== သခင်သန်းတင်သည် စစ်ပညာသင်ကြားရန် ၁၅ ဩဂုတ် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ထိန်ဝင်းနှင့် အတူ ဒေလီမာရူးသင်္ဘောဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာခဲ့ရာ လမ်းခရီးတွင် အဖျားရောဂါ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဒေလီမာရူးသင်္ဘော တိုင်ဝမ်ကျွန်းသို့ ဆိုက်ရောက်သောအခါ ဂျပန်စစ်ဖက်အရာရှိများက တိုင်ပေ စစ်ဆေးရုံသို့ ပို့ပေးခဲ့သည်။ ထို ဆေးရုံတွင် အူအတက်ပေါက်မှုကို ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူနေစဉ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ==ဆုတံဆိပ်ရေးရာ== ၂၇ မတ် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှု နောက်ဆုံးကဏ၌ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ဘဲ တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် သက်စွန့်ဆံဖျား ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့မှုကြောင့် နိုင်ငံတော်က ကျေးဇူးဆပ်ခြင်းအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင် (တတိယဆင့်) တံဆိပ် ချီးမြှင့် ဂုဏ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite book | last = ကျော်ငြိမ်း (သုတေသနအရာရှိ) | first = | authorlink = | title = ရဲဘော်သုံးကျိပ် | publisher = အင်းဝ စာအုပ်တိုက် | series = ပထမ အကြိမ် | year = ၁၉၉၈ }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင်များ}} [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[Category:ရဲဘော်သုံးကျိပ်]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၀ မွေးဖွားသူများ]] ru8riw9ymu2ce5pbn0ooy34lzb18kgi 881215 881214 2025-07-10T06:31:07Z Salai Rungtoi 22844 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ [[Category:၁၉၄၁ ကွယ်လွန်သူများ]]ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့သည် 881215 wikitext text/x-wiki {{ရဲဘော်သုံးကျိပ် | အမည် = သခင်သန်းတင် | ဓာတ်ပုံ = | မွေးသက္ကရာဇ် = ၂၇၊ ၈၊ ၁၉၂ဝ | အမည်ရင်း = သန်းတင် | သခင်အမည် = သခင်သန်းတင် | ဗိုလ်ဘွဲ့အမည် = | ဂျပန်အမည် = ယာမာဒါ | မိဘအမည် = ဦးမောင် + ဒေါ်စိုး | နိုင်ငံသား = [[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] | လူမျိုး = မြန်မာ | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = ဗုဒ္ဓဘာသာ | မွေးဖွားရာဒေသ = မော်လမြိုင်မြို့ | ပညာအရည်အချင်း = မြဝတီကျောင်း တွင် စတုတ္ထတန်း အထိ ပညာသင်ကြားခဲ့ | အလုပ်အကိုင် = ဗိုလ်တစ်ထောင်စက်အလုပ်ရုံ နှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်၊ ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ | ဆုတံဆိပ် = လွတ်လပ်ရေး မော်ကွန်းဝင် တတိယဆင့် | ကြင်ဖော် = - | သားသမီး = - | ကွယ်လွန်ရက် = ၁၉၄၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ | လက်မှတ် = }} '''သခင်သန်းတင်''' သည် ပထမဆုံးကွယ်လွန်သွားသော ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင် ဖြစ်သည်။ ==ငယ်စဉ်ဘဝ== အမည်ရင်း ကိုသန်းတင် ဖြစ်သည်။ ၂၇ ဩဂုတ် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် မွန်ပြည်နယ် [[မော်လမြိုင်|မော်လမြိုင်မြို့]] ညောင်ပင်ဆိပ်ရွာတွင် ဦးမောင်နှင့်ဒေါ်စိုး တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဗမာလူမျိုးဖြစ်သည်။ ==ပညာရေး== မြဝတီကျောင်းတွင် စတုတ္ထတန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ==အသက်မွေးမှုဘဝ== ရန်ကုန်မြို့ ဗိုလ်တထောင် စက်အလုပ်ရုံနှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ==အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်ချက်== ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကမာရွတ် တို့ဗမာအစည်းအရုံးသို့ ဝင်ရောက်၍ နိုင်ငံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ စစ်ပညာသွားသင်ရန် [[ထွန်းအုပ်၊ သခင်|သခင်ထွန်းအုပ်]] သခင်ဗစိန် တို့ဗမာအစည်းအရုံးမှ သခင်သန်းတင်အား ရွေးချယ်ခဲ့သော်လည်း မိဘနှစ်ပါးက သဘောမတူ၍ မလိုက်ရပေ။ နောက်ဆုံးတွင် သခင်သန်းတင်က အစာငတ်ခံ ဆန္ဒပြသည့်အတွက် မိဘနှစ်ပါးက ခွင့်ပြုရသည်။ ထိုအချိန်တွင် မြန်မာမျိုးချစ်လူငယ် စတုတ္ထအသုတ်သည် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ၈ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်၌ ကိုရီယူမာရူး သင်္ဘောဖြင့် ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်၍ မမီတော့ပေ။ ထိုသို့မမီတော့သော်လည်း သခင်ထွန်းအုပ်က ထိုင်းနိုင်ငံကို အရောက်လာရန် မှာခဲ့သည့်အတွက် သခင်သန်းတင်သည် တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် မဖြစ်မနေဆောင်ရွက်မည်ဟု ခိုင်မာသော သန္နိဋ္ဌာန် ဖြင့် ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် စွန့်လွှတ်စွန့်စားစွာ ရန်ကုန်မြို့မှ မော်လမြိုင် ထိုမှတဆင့် မြဝတီသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ တောတောင်အထပ်ထပ်ကို ဖြတ်ကျော်၍ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ မဲဆောက်မြို့ရှိ ဂျပန်သံအမတ် က သခင်သန်းတင်အား ဂျပန်အဝတ်အစား များ လဲလှယ်ဝတ်ဆင်ပေးပြီး လေယာဉ်ဖြင့် ဗန်ကောက်မြို့သို့ သွားရောက်ရန် စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ==ဘဝနိဂုံး== သခင်သန်းတင်သည် စစ်ပညာသင်ကြားရန် ၁၅ ဩဂုတ် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ထိန်ဝင်းနှင့် အတူ ဒေလီမာရူးသင်္ဘောဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာခဲ့ရာ လမ်းခရီးတွင် အဖျားရောဂါ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဒေလီမာရူးသင်္ဘော တိုင်ဝမ်ကျွန်းသို့ ဆိုက်ရောက်သောအခါ ဂျပန်စစ်ဖက်အရာရှိများက တိုင်ပေ စစ်ဆေးရုံသို့ ပို့ပေးခဲ့သည်။ ထို ဆေးရုံတွင် အူအတက်ပေါက်မှုကို ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူနေစဉ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ==ဆုတံဆိပ်ရေးရာ== ၂၇ မတ် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှု နောက်ဆုံးကဏ၌ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ဘဲ တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် သက်စွန့်ဆံဖျား ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့မှုကြောင့် နိုင်ငံတော်က ကျေးဇူးဆပ်ခြင်းအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင် (တတိယဆင့်) တံဆိပ် ချီးမြှင့် ဂုဏ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite book | last = ကျော်ငြိမ်း (သုတေသနအရာရှိ) | first = | authorlink = | title = ရဲဘော်သုံးကျိပ် | publisher = အင်းဝ စာအုပ်တိုက် | series = ပထမ အကြိမ် | year = ၁၉၉၈ }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင်များ}} [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[Category:ရဲဘော်သုံးကျိပ်]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၀ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၄၁ ကွယ်လွန်သူများ]] 4hcfq34djoxwlymadyn3zbnaelvnsef 881216 881215 2025-07-10T06:36:28Z Salai Rungtoi 22844 881216 wikitext text/x-wiki {{ရဲဘော်သုံးကျိပ် | အမည် = သခင်သန်းတင် | ဓာတ်ပုံ = | မွေးသက္ကရာဇ် = {{birth date|1920|8|27|df=yes}} | အမည်ရင်း = သန်းတင် | သခင်အမည် = သခင်သန်းတင် | ဗိုလ်ဘွဲ့အမည် = | ဂျပန်အမည် = ယာမာဒါ | မိဘအမည် = ဦးမောင် + ဒေါ်စိုး | နိုင်ငံသား = [[File:Flag of Myanmar.svg|25px ]] | လူမျိုး = မြန်မာ | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = ဗုဒ္ဓဘာသာ | မွေးဖွားရာဒေသ = မော်လမြိုင်မြို့ | ပညာအရည်အချင်း = မြဝတီကျောင်း တွင် စတုတ္ထတန်း အထိ ပညာသင်ကြားခဲ့ | အလုပ်အကိုင် = ဗိုလ်တစ်ထောင်စက်အလုပ်ရုံ နှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်၊ ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ | ဆုတံဆိပ် = လွတ်လပ်ရေး မော်ကွန်းဝင် တတိယဆင့် | ကြင်ဖော် = - | သားသမီး = - | ကွယ်လွန်ရက် = ၁၉၄၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ | လက်မှတ် = }} '''သခင်သန်းတင်''' (၂၇ ဩဂုတ် ၁၉၂၀ - စက်တင်ဘာ ၁၉၄၁) သည် ပထမဆုံးကွယ်လွန်သွားသော [[ရဲဘော်သုံးကျိပ်]]ဝင် ဖြစ်သည်။ ==ငယ်စဉ်ဘဝ== အမည်ရင်း ကိုသန်းတင် ဖြစ်သည်။ ၂၇ ဩဂုတ် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် မွန်ပြည်နယ် [[မော်လမြိုင်|မော်လမြိုင်မြို့]] ညောင်ပင်ဆိပ်ရွာတွင် ဦးမောင်နှင့်ဒေါ်စိုး တို့မှ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဗမာလူမျိုးဖြစ်သည်။ ==ပညာရေး== မြဝတီကျောင်းတွင် စတုတ္ထတန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ==အသက်မွေးမှုဘဝ== ရန်ကုန်မြို့ ဗိုလ်တထောင် စက်အလုပ်ရုံနှင့် ပန်းတနော်မြို့နယ် ဝဲဒေါင့်ရွာ ဆန်စက်တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကမာရွတ် ပန်းထိမ်အလုပ်ရုံတွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ ==အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်ချက်== ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကမာရွတ် တို့ဗမာအစည်းအရုံးသို့ ဝင်ရောက်၍ နိုင်ငံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ စစ်ပညာသွားသင်ရန် [[ထွန်းအုပ်၊ သခင်|သခင်ထွန်းအုပ်]] သခင်ဗစိန် တို့ဗမာအစည်းအရုံးမှ သခင်သန်းတင်အား ရွေးချယ်ခဲ့သော်လည်း မိဘနှစ်ပါးက သဘောမတူ၍ မလိုက်ရပေ။ နောက်ဆုံးတွင် သခင်သန်းတင်က အစာငတ်ခံ ဆန္ဒပြသည့်အတွက် မိဘနှစ်ပါးက ခွင့်ပြုရသည်။ ထိုအချိန်တွင် မြန်မာမျိုးချစ်လူငယ် စတုတ္ထအသုတ်သည် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ၈ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်၌ ကိုရီယူမာရူး သင်္ဘောဖြင့် ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်၍ မမီတော့ပေ။ ထိုသို့မမီတော့သော်လည်း သခင်ထွန်းအုပ်က ထိုင်းနိုင်ငံကို အရောက်လာရန် မှာခဲ့သည့်အတွက် သခင်သန်းတင်သည် တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် မဖြစ်မနေဆောင်ရွက်မည်ဟု ခိုင်မာသော သန္နိဋ္ဌာန် ဖြင့် ၁၂ ဇူလိုင် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် စွန့်လွှတ်စွန့်စားစွာ ရန်ကုန်မြို့မှ မော်လမြိုင် ထိုမှတဆင့် မြဝတီသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ တောတောင်အထပ်ထပ်ကို ဖြတ်ကျော်၍ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ မဲဆောက်မြို့ရှိ ဂျပန်သံအမတ် က သခင်သန်းတင်အား ဂျပန်အဝတ်အစား များ လဲလှယ်ဝတ်ဆင်ပေးပြီး လေယာဉ်ဖြင့် ဗန်ကောက်မြို့သို့ သွားရောက်ရန် စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ==ဘဝနိဂုံး== သခင်သန်းတင်သည် စစ်ပညာသင်ကြားရန် ၁၅ ဩဂုတ် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ထိန်ဝင်းနှင့် အတူ ဒေလီမာရူးသင်္ဘောဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာခဲ့ရာ လမ်းခရီးတွင် အဖျားရောဂါ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဒေလီမာရူးသင်္ဘော တိုင်ဝမ်ကျွန်းသို့ ဆိုက်ရောက်သောအခါ ဂျပန်စစ်ဖက်အရာရှိများက တိုင်ပေ စစ်ဆေးရုံသို့ ပို့ပေးခဲ့သည်။ ထို ဆေးရုံတွင် အူအတက်ပေါက်မှုကို ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူနေစဉ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ==ဆုတံဆိပ်ရေးရာ== ၂၇ မတ် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှု နောက်ဆုံးကဏ၌ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ဘဲ တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးအတွက် သက်စွန့်ဆံဖျား ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့မှုကြောင့် နိုင်ငံတော်က ကျေးဇူးဆပ်ခြင်းအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင် (တတိယဆင့်) တံဆိပ် ချီးမြှင့် ဂုဏ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite book | last = ကျော်ငြိမ်း (သုတေသနအရာရှိ) | first = | authorlink = | title = ရဲဘော်သုံးကျိပ် | publisher = အင်းဝ စာအုပ်တိုက် | series = ပထမ အကြိမ် | year = ၁၉၉၈ }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{ရဲဘော်သုံးကျိပ်ဝင်များ}} [[Category:တို့ဗမာ အစည်းအရုံးဝင်များ]] [[Category:ရဲဘော်သုံးကျိပ်]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၀ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၄၁ ကွယ်လွန်သူများ]] oztnlvk7tlytgzs6bnedskogutfxcp0 0 48844 881207 703770 2025-07-10T06:23:49Z Salai Rungtoi 22844 /* ဒီဇင်ဘာလ */ 881207 wikitext text/x-wiki {{events by month|၂၀၁၄}} {{Year nav}} {{Year article header|2014}} == ဇန်နဝါရီလ == (၂) ရက်။ ::*[[မွန်ဦးမြေ၊ စာရေးဆရာ|ဒေါက်တာကောင်းညွန့် (စာရေးဆရာ မွန်ဦးမြေ)]]သည် နယူးဇီလန်နိုင်ငံတွင် ကွယ်လွန်သွားသည်။ (၅) ရက်။ ::*ထပ်ဆင့် အကယ်ဒမီ ဂီတမှူး [[ဇော်မျိုးထွဋ် (မဇ္ဈိမလှိုင်း)]] ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်ခဲ့သည်။ (၂၃) ရက်။ ::*ရုပ်ရှင်မင်းသမီး အကယ်ဒမီ [[ခင်ယုမေ]] ကွယ်လွန်သည်။ == ဖေဖော်ဝါရီလ == (၁၃) ရက်။ ရုပ်ရှင်မင်းသမီး အကယ်ဒမီ[[သက်မွန်မြင့်]]သည် စစ်နိုင်နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ == မတ်လ == (၈) ရက်။ ::*[[မလေးရှား လေကြောင်းလိုင်း လေယာဉ်ခရီးစဉ်အမှတ် ၃၇၀]] (MH370/MAS370) မှာ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့]] မှ [[ပေကျင်းမြို့]]သို့ ပုံမှန်ပျံသန်းသော ခရီးသည်တင် လေယာဉ် ခရီးစဉ် ဖြစ်ပြီး စတင်ပျံသန်းပြီး တစ်နာရီ မပြည့်မီ မလေးရှားစံတော်ချိန် မနက် ၁ နာရီ ၂၀ မိနစ်တွင် တွင် လေကြောင်းထိန်းချုပ်ရေးစခန်းနှင့် အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက် သွားခဲ့သည်။ မနက် ၇ နာရီ ၂၄ မိနစ်တွင် မလေးရှား လေကြောင်းလိုင်းမှ လေယာဉ်ပျောက်ဆုံးနေကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ဘိုးအင်း ၇၇၇-၂၀၀ER လေယာဉ်သည် မလေးရှား လေယာဉ်အမှုထမ်း ၁၂ ဦး နှင့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၄နိုင်ငံမှ ခရီးသည် ၂၂၇ ဦးကို တင်ဆောင်သွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ (၃၁) ရက်။ ::*ဆယ်စုနှစ်နှင့်ချီ၍ ခေတ်အဆက်ဆက်ပြုလုပ် ခဲ့သည့် ပြည်ပသို့ သစ်အလုံးလိုက်တင်ပို့မှုကို မတ်လ ၃၁ ရက် ညဉ့်၁၂ နာရီမှစ၍ ပထမဆုံးအကြိမ် တရားဝင်ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ == ဧပြီလ == (၁၆) ရက်။ ::*ကဗျာဆရာ[[နေသွေးနီ]]သည် သင်္ကြန်အတက်နေ့ည လှည်းကူးမြို့နယ် ငါးဆူတောင်ကျေးရွာ နေအိမ်တွင် ကွယ်လွန်သွားသည်။ (၂၁) ရက်။ ::*နံနက် ၆ နာရီခွဲခန့်တွင် သတင်းစာဆရာကြီး [[ဝင်းတင်၊ ဦး (ဟံသာဝတီ)|ဟံသာဝတီ ဦးဝင်းတင်]]သည် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ ဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်သွားသည်။ == မေလ == (၂၁) ရက်။ ::*[[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု |အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု (National Democratic Force, NDF)]] ဥက္ကဋ္ဌ [[သန်းငြိမ်း၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာသန်းငြိမ်း]] ရန်ကုန် ပင်လုံဆေးရုံကြီးတွင်ကွယ်လွန်သွားသည်။ == ဇွန်လ == (၁၀) ရက်။ ::* [[ခင်မောင်ရင် (ပန်းချီဆရာ)|ပန်းချီ ခင်မောင်ရင်]]မွန်းလွဲ ၃ နာရီခွဲခန့်က ရန်ကုန်မြို့ရှိ ပင်လုံဆေးရုံကြီးတွင် ကွယ်လွန်သွားသည်။ (၁၂) ရက်။ ::* အကြိမ်(၂၀) မြောက် ကမ္ဘာ့ဖလားပွဲ [[၂၀၁၄ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား]]ကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၂ ရက်နေ့မှ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့အထိ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]]တွင် စတင် ကျင်းပသည်။ (၁၅) ရက်။ ::*ဟာသ သရုပ်ဆောင် ဒါရိုက်တာ [[ကုသိုလ်၊ ဟာသသရုပ်ဆောင်|ကုသိုလ်]] ကွယ်လွန်သွားသည်။ (၁၉) ရက်။ ::*[[သာသနာရေးဝန်ကြီး]] [[ဆန်းဆင့်၊ ဦး|ဦးဆန်းဆင့်]]ကို သာသနာရေးဌာနပိုင်ငွေ ကျပ်သိန်း(၁၀ဝ)ကို ကိုယ်ကျိုး အလွဲသုံးစားပြုသည်ဟု ဆိုကာ ပုဒ်မ ၄၀၉(ယုံကြည်အပ်နှံရေး အလွဲသုံးစားမှု)ဖြင့် [[အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာန]](စစစ)မှ ဒုညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဌေးလွင်က တရားလို ပြုလုပ်ပြီး [[နေပြည်တော်]] [[ဥတ္တရသီရိမြို့နယ်]] ဘုရားကုန်းရဲစခန်း၌ အမှုဖွင့်၍ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ (၂၂) ရက်။ ::* မြန်မာနိုင်ငံက ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် စာရင်းသွင်းထားသည့် [[ဗိဿနိုး]]၊ [[ဟန်လင်း]]၊ [[သရေခေတ္တရာ]]မြို့ဟောင်း သုံးမြို့တို့ကို [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]အဖြစ် ကုလသမဂ္ဂ ပညာရေး၊ သိပ္ပံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့ ([[ယူနက်စကို]]) ပထမအကြိမ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ပေးခဲ့သည်။ == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::*[[မန္တလေးမြို့]]တွင် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ (၂) ရက်။ ::* ပဋိပက္ခကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မြန်မာ အမျိုးသားတစ်ဦးနဲ့ မွတ်စလင် အမျိုးသား တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ (၃) ရက်။ ::*[[မန္တလေးမြို့]]တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော ဆူပူမှုများကြောင့် ညနေပိုင်းမှ စတင်၍ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း၊ ၇ မြို့နယ်တွင် ပုဒ်မ၁၄၄ (ည ၉ နာရီ မှ နံနက် ၅ နာရီ အထိ မထွက်ရအမိန့်) ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ (၁၃) ရက်။ ::*အကြိမ်(၂၀) မြောက် ကမ္ဘာ့ဖလားပွဲ [[၂၀၁၄ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား]]ကို [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]]တွင် အောင်မြင်စွာ ပြီးဆုံးသည်။ ချန်ပီယံ (ဂျာမဏီ) (၁၈) ရက်။ ::*[[မလေးရှား လေကြောင်းလိုင်း လေယာဉ်ခရီးစဉ်အမှတ် ၁၇]]သည် နယ်သာလန်နိုင်ငံ အမ်စတာဒမ် ရှီပိုး လေဆိပ်မှ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]] [[ကွာလာလမ်ပူ]] အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သို့ ဦးတည်ပျံသန်းသော ပုံမှန်ခရီးစဉ် တစ်ခုဖြစ်ပြီး [[ယူကရိန်းနိုင်ငံ]] နယ်နိမိတ်ပေါ်တွင် မြေပြင်မှ ဝေဟင်သို့ ပစ်ခတ်သော ဒုံးကျည်ဖြင့် ပစ်ချခံခဲ့ရသည်။ (၂၁) ရက်။ ::*[[မန္တလေးတိုင်း]]ဒေသကြီးအတွင်း၊ ၇ မြို့နယ်မှာ ပုဒ်မ ၁၄၄ ထုတ်ပြန်ထားခြင်းကို အချိန် နှစ်နာရီ လျှော့ချသတ်မှတ်လိုက်သည်။ (ည ၉ နာရီ-နံနက် ၅ နာရီအထိ သတ်မှတ်ထားရာ ည ၉ နာရီ- နံနက် ၃ နာရီအထိ) (၂၇) ရက်။ ::*ပြည်ပဆက်သွယ်ရေးအော်ပရေတာများ ဝန်ဆောင်မှုကို ယခုနှစ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်ခွင့်ပြုခဲ့ပြီး အူရီးဒူးက စတင်လုပ်ဆောင်သည်။ (၂၉) ရက်။ ::*[[မန္တလေးတိုင်း]]ဒေသကြီးအတွင်း၊ ၇ မြို့နယ်မှာ ပုဒ်မ ၁၄၄ ထုတ်ပြန်ထားခြင်းကို အချိန် နှစ်နာရီ လျှော့ချသတ်မှတ်လိုက်သည်။ (ည ၉ နာရီ-နံနက် ၅ နာရီအထိ သတ်မှတ်ထားရာ ည ၁၀ နာရီ- နံနက် ၄ နာရီအထိ) ::*[[ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]များဖြစ်သည့် [[အောင်ကြည်|ဦးအောင်ကြည်]] ([[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]])နှင့် [[ဒေါက်တာဖေသက်ခင်]]([[ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန]]) တို့အား ၎င်းတို့၏ သဘောဆန္ဒအလျောက် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခွင့်ပြုလိုက်သည်။ ::*ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး (ကြည်း) မှ ဗိုလ်ချုပ် တင်အောင်ချစ် အား နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ် တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ ::*မန္တလေးတွင် [[အော်ရီဒူး]] ဆင်းကဒ်များ စတင်ရောင်းချသည်။ == ဩဂုတ်လ == (၂) ရက်။ ::*လစ်လပ်နေသော ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနအတွက် ဒုတိယဝန်ကြီး ဦးရဲထွဋ်နှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနအတွက် ဒုတိယဝန်ကြီး ဒေါက်တာသန်းအောင်တို့ကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများအဖြစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သည်။ (၅) ရက်။ ::*Playboy အဖွဲ့မှ ကီးဘုတ်သမား တင်ဦးသောင်း SSC ဆေးရုံတွင် မနက် ၃နာရီကျော်ခန့်၌ ကွယ်လွန်သည်။ (၉) ရက်။ ::*[[ဓမ္မစေတီခေါင်းလောင်းကြီး]]အား ဦးစံလင်း(ကော့သောင်း)မြို့ ဦးဆောင်သော အဖွဲ့က စတင်ဆယ်ယူသည်။ (၁၀) ရက်။ ::*ကမ္ဘာတွင်[[စူပါမွန်း]] ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ (၁၁) ရက်။ ::*[[မန္တလေးမြို့]]တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော ဆူပူမှုများကြောင့် ညနေပိုင်းမှ စတင်၍ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း၊ ၇ မြို့နယ်တွင် ပုဒ်မ၁၄၄ (ည ၉ နာရီ မှ နံနက် ၅ နာရီ အထိ မထွက်ရအမိန့်)ကို ညနေ ၆နာရီအချိန်မှစ၍ ရုပ်သိမ်းသည်။ ::*ဟောလိဝုဒ် ဝါရင့် ဟာသဇာတ်ဆောင် မင်းသားကြီး [[ရော်ဘင်ဝီလျံစ်]] သေဆုံးသည်။ (၂၆) ရက်။ ::*မော်ဒယ် [[အေးချမ်းမြတ်မိုး]] ဓားဖြင့်ထိုးသတ်ခံရ။ == စက်တင်ဘာလ == (၂၉) ရက်။ ::*ပြည်ပဆက်သွယ်ရေးအော်ပရေတာ [[တယ်လီနော]] က စတင် ဆင်းကဒ်များ ရောင်းချ လုပ်ဆောင်သည်။ == အောက်တိုဘာလ == (၁၇) ရက်။ ::*[[မြန်မာ အမျိုးသား အသက် ၁၉ နှစ်အောက် ဘောလုံးအသင်း]] သည် [[၂၀၁၄ အာရှလူငယ် ယူ-၁၉ ချန်ပီယံရှစ်ပြိုင်ပွဲ|၂၀၁၄ အသက် ၁၉ နှစ်​အောက် အာရှလူငယ်ချန်ပီယံရှစ်ပြိုင်ပွဲ]] ကွာတားဖိုင်နယ် တွင် [[အာရပ်​​စော်ဘွားများပြည်​ထောင်စု အမျိုးသား အသက် ၁၉ နှစ်​အောက် ​ဘောလုံးအသင်း]] ကို ၁-၀ ဖြင့်အနိုင်ယူကာ ၁၉၇၂ ခုနှစ်​မြူးနစ်အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲ ​နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ် အဖြစ် ကမ္ဘာ့အဆင့် ပြိုင်ပွဲ တစ်ခု ဖြစ်​သော ၂၀၁၅ ဖီဖာ လူငယ် ယူ-၂၀ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို ဝင်​ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရခဲ့သည်။ (၂၅) ရက်။ ::*အာရှတော်ဝင် ဆေးရုံ၌ နှလုံးရောဂါဖြင့် ဆေးကုသနေသည့် စာရေးဆရာ ဦး[[အောင်သင်း‎]]သည် ၁၀ နာရီ ၇ မိနစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားပြီ ဖြစ်သည်။ (၂၆) ရက်။ ::*မြန်မာပြည်သူတွေကို နှစ်ပေါင်း ၂ဝကျော်ကြာ သတင်းတွေ ထုတ်လွှင့်နေခဲ့တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်မြန်မာ့အသံ DVB ရဲ့ ရေဒီယိုလှိုင်းတိုကို အောက်တိုဘာ ၂၆ရက်နေ့ကစတင်ပြီး တရားဝင် ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပါပြီ။ (၃၁) ရက်။ ::*နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်၊ ဒေါ်အောင်ဆန်း စုကြည်၊ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌနှစ်ဦးနှင့် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အပါအဝင် အင်အားစုငါးစုမှ ခေါင်းဆောင် ၁၄ဦးတို့ ပထမဆုံးအကြိမ်တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှုကို အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်က [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတအိမ်တော်]] ငုရွှေဝါခန်းမတွင် ပြုလုပ် ခဲ့သည်။ == နိုဝင်ဘာလ == (၂)-(၁၃) ရက်။ ::*နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင် ၁၈ ဦးတက်ရောက်သော မြန်မာနိုင်ငံကအာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး နှင့် အရှေ့အာရှထိပ်သီးအစည်းအဝေးများကို အိမ်ရှင်အဖြစ် နိုဝင်ဘာ၁၂ ရက်မှ ၁၃ ရက်အထိ ပထမဆုံးအကြိမ် ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။ (၉) ရက်။ ::*ဒု-ပညာရေးဝန်ကြီး(ငြိမ်း) [[ဒေါက်တာမောင်ဒီ]] အသက် (၈၂) နှစ်သည် နံနက် (၁၁း၄၅) နာရီအချိန်တွင် ရန်ကုန်မြို့ SSC ဆေးရုံတွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ (၁၂)-(၁၃) ရက်။ ::*[[နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားထုအရေးပေါ်အစည်းအဝေး]](NEMS) ကျင်းပ။ အစည်းအဝေးမှ [[ဒီမိုကရေစီပညာရေးလှုပ်ရှားမှုဦးဆောင်ကော်မတီ]](ACDE) ဖွဲ့စည်း။ (၁၄) ရက်။ ::*ACDE မှဦးဆောင်၍ အမျိုးသားပညာရေးဥပဒေပြင်ဆင်ရေးသပိတ် စတင်ဆင်နွှဲ။ (၁၆) ရက်။ ::*အဆညညွန်ချုပ်ခေါင်းဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ကျောင်းသားသပိတ်ဆီသို့ လာရောက်ဆွေးနွေး။ (၁၇) ရက်။ ::*ACDE မှ ရာဇသံ ရက် ၆၀ ထုတ်ပြန်။ == ဒီဇင်ဘာလ == (၁၆) ရက်။ ::*မြန်မာ့မီးရထားမှ ရေနွေးငွေ့ စက်ခေါင်းမီးရထား ဖြင့် ပထမဆုံး ခရီးစဉ်ပြေးဆွဲမှုကို ပုဂ္ဂလိကနှင့် ပူး ပေါင်းကာ ၂၀၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက်က ပုဂံ-ကျောက်ပန်းတောင်းခရီးစဉ်ဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ (၁၇) ရက်။ ::*ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီ အဆင့်ဆင့် ရွေးကောက်ပွဲကို နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော်ကြာမှ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်က ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည်။ (၂၇) ရက် ::* ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွက် မြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆုပေးပွဲ ကို MEP တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ::**အကောင်းဆုံး အမျိုးသားဇာတ်ဆောင်ဆု - ပြေတီဦး ( [[နင်စေရင်]] ) ::**အကောင်းဆုံး အမျိုးသမီးဇာတ်ဆောင်ဆု -ဝတ်မှုန်ရွှေရည် ( နင်စေရင် ) ::**အကောင်းဆုံး အမျိုးသား ဇာတ်ပို့ဆု - မင်းဦး ( နင်စေရင် ) ::**အကောင်းဆုံး အမျိုးသမီး ဇာတ်ပို့ဆု - ခိုင်သင်းကြည် ( စုန်းပြူး) ::**အကောင်းဆုံး ဒါရိုက်တာဆု - ဝိုင်း( စေတန်ရဲ့ ကချေသည်) ::**အကောင်းဆုံး တေးဂီဆု - စန္ဒရား တင်ဝင်းလှိုင် ( ကြယ်စင်မော်ကွန်း ) == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၄ ဧပြီ]] - [[ထွန်းရီ]]၊ မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမား [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၄]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၀ ဆယ်စုနှစ်]] jialc47ucv9f10g89twmme7nz2w9s3k 0 50341 881223 880359 2025-07-10T07:08:58Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881223 wikitext text/x-wiki '''စည်းကမ်း''' ({{langx|en|discipline}}) ဆိုသည်မှာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ သို့မဟုတ် အမိန့်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရရှိသော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှုနှင့် ခက်ခဲသောအရာများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=Discipline Definition & Meaning {{!}} Britannica Dictionary |url=https://www.britannica.com/dictionary/discipline |access-date=2024-05-07 |website=www.britannica.com |language=en-US}}</ref> စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းသူများသည် ထိုသို့သော မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းသည် အလွန်အရေးကြီးသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး ထိုသို့သော အပြုအမူကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် စည်းကမ်းများကို ပြဋ္ဌာန်းသည်။ ထိုသို့သော အဓမ္မပြုကျင့်မှုသည် တစ်ခါတစ်ရံ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းအပေါ် အခြေခံသော်လည်း ထိုနှစ်ခုကြားတွင် ရှင်းလင်းသော ကွာခြားချက်ရှိသည်။ ထိုသို့သော ကွာခြားချက်များကို ဖော်ပြရန် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ စကားလုံးတစ်ခုစီ၏ မူလအဓိပ္ပာယ်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်သည်– စည်းကမ်းသည် "[[သင်ကြားပေးခြင်း]]" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ပြစ်ဒဏ်သည် "ပြုပြင်ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်စေခြင်း" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ပြစ်ဒဏ်သည် မလိုလားအပ်သော အပြုအမူကို ချက်ခြင်း ဖျောက်ဖျက်နိုင်သော်လည်း ရေရှည်အတွက် ထိရောက်မှုမရှိပါ။ စည်းကမ်းသည် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှုကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆိုလိုသည်။<ref>{{Cite web |title=Positive Parenting: Discipline vs. Punishment {{!}} Psychology Today |url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/on-babies/202301/discipline-vs-punishment |access-date=2024-05-07 |website=www.psychologytoday.com |language=en-US}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Sege |first1=Robert |last2=Siegel |first2=Benjamin |date=2018-12-01 |title= Effective Discipline to Raise Healthy Children |url=https://publications.aap.org/pediatrics/article/142/6/e20183112/37452/Effective-Discipline-to-Raise-Healthy-Children |journal=Pediatrics |volume=142 |issue=6 |publisher= American Academy of Pediatrics |pages=83-93 |doi=10.1542/peds.2018-3112 |access-date=2025-02-17|url-access=subscription }}</ref> ==ကိုယ့်ကိုယ်ကို စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း== ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စေရန် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော စံနှုန်းတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် မိမိ၏အပြုအမူနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်သည်များကို လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ရှောင်ရှားသင့်သည်များကို ရှောင်ရှားရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးနိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။ ယင်းတွင် ပန်းတိုင်များ ချမှတ်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုရှိခြင်းနှင့် ထိုပန်းတိုင်များအတွက် စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် လေ့ကျင့်မှုနှင့် ကြိုးစားအားထုတ်မှု လိုအပ်သော်လည်း ၎င်းသည် ကုန်ထုတ်စွမ်းအား တိုးတက်စေခြင်း၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းနှင့် ဘဝတွင် ပိုမိုကြီးမားသော အောင်မြင်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Gleeson |first1=Brent |title=9 Powerful Ways To Cultivate Extreme Self-Discipline |url=https://www.forbes.com/sites/brentgleeson/2020/08/25/8-powerful-ways-to-cultivate-extreme-self-discipline/?sh=228aad8182d6 |website=Forbes |access-date=22 January 2024 |language=en}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းကို ရေရှည်ပန်းတိုင်များအတွက် ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုများကို စွန့်လွှတ်နိုင်စွမ်း (ဆိုင်းငံ့ထားသော ကျေနပ်မှု) အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်နိုင်သည်။<ref>{{cite web |last1=Simons |first1=Ilana |title=The Difference Between Habit and Discipline |date=15 July 2009|url=https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-literary-mind/200907/the-difference-between-habit-and-discipline |website=PsychologyToday |access-date=17 September 2021}}</ref> စည်းကမ်းသည် မိမိ၏ သက်တောင့်သက်သာရှိရာ နေရာမှ ရုန်းထွက်နိုင်စွမ်းအပေါ် အခြေခံသည်။ အလေ့အကျင့်ဆိုသည်မှာ နာကျင်မှုအတွက် မဟုတ်ဘဲ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြောင်းလဲလိုခြင်းဖြစ်သည်။ ချက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုကို စွန့်လွှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပူဇော်သကာပြုခြင်းသည် အတွေးနှင့် အာရုံစူးစိုက်သော စည်းကမ်းကို လိုအပ်သည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ပန်းတိုင်တစ်ခုကို အောင်မြင်စွာ အရောက်လှမ်းနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ရမည့်အရာများအပေါ် မိမိကိုယ်ကို အာရုံစူးစိုက်ထားရှိရန်အတွက် မိမိ၏ဆန္ဒများနှင့် စိတ်အားထက်သန်မှုများကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပင်ဖြစ်သည်။<ref name=Sicinski>{{cite web |last1=Sicinski |first1=Adam |title=The Complete Guide on How to Develop Focused Self-Discipline |url=https://blog.iqmatrix.com/self-discipline |website=blog iqmatrix |date=18 August 2015 |access-date=20 September 2021}}</ref> ၎င်းသည် သင်၏ ရည်မှန်းချက်များကို ပြည့်မီစေမည့် စည်းကမ်းရှိသော အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို တည်ဆောက်ရန်အတွက် နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်မှု၏ သေးငယ်သော၊ တသမတ်တည်းသော ခြေလှမ်းများကို လှမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိ၏ အတွေးများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို လက်ရှိလုပ်ဆောင်နေသော အလုပ်နှင့် သတ်မှတ်ရန်၊ ပေါင်းစည်းရန်နှင့် ချိန်ညှိရန် ကူညီပေးသည့် စည်းမျဉ်းများနှင့် စံနှုန်းများကို လိုက်နာရန် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ပေးသည်။ သေးငယ်သော လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ပိုမိုကြီးမားသော ပန်းတိုင်များကို အရောက်လှမ်းနိုင်စေသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းမှာ ဇွဲရှိမှုပင်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=How to Discipline Yourself With 10 Habits |url=https://www.wanderlustworker.com/how-to-discipline-yourself-with-10-habits/ |website=wanderlustworker |date=18 August 2019 |access-date=27 September 2021 |archive-date=27 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210927084647/https://www.wanderlustworker.com/how-to-discipline-yourself-with-10-habits/ }}</ref> နေ့စဉ်ရွေးချယ်မှုများသည် အခက်အခဲများကြားမှ မိမိအလိုချင်ဆုံး ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေရန် စုစည်းပေးသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှု၊ ခိုင်မာသော ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့် ဇွဲလုံ့လတို့သည် ဇွဲသတ္တိနှင့် ဆင်တူသည်။ စည်းကမ်းဆိုသည်မှာ အတွင်းပိုင်းနှင့် ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှုပင်ဖြစ်သည်။ မှန်သည် မှားသည်ကို ဆုံးဖြတ်ရမည် (အတွင်းပိုင်း တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) နှင့် ပြင်ပစည်းမျဉ်းကို လိုက်နာရမည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာမှု (ပြင်ပ တသမတ်တည်းဖြစ်မှု) ရှိရမည်။<ref name=":0">{{cite web |title=What is the importance of discipline in life? |url=https://www.digitalclassworld.com/blog/importance-of-discipline-in-life/ |access-date=17 September 2021 |website=DigitalClassWorld}}</ref> စည်းကမ်းကို လုပ်ချင်စိတ်မရှိသောအရာတစ်ခုခုကို လုပ်ဆောင်ရန် "အားထုတ်မှုအချို့ကို စိုက်ထုတ်ရန်" အသုံးပြုသည်။<ref>{{cite web |last1=Carpenter |first1=Erin |date=26 October 2018 |title=Why Discipline is More Important than Motivation |url=https://thrivecounselingdenver.com/habits/discipline-is-more-important-than-motivation/ |access-date=13 September 2021 |website=thrivecounselingdenver}}</ref> စည်းကမ်းသည် အတွေးများနှင့် ခံစားချက်များသာမက ပန်းတိုင်တစ်ခုကို ပြီးမြောက်စေသော၊ တိုးတက်စေသော သို့မဟုတ် ခိုင်မာစေသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုသည် တန်ဖိုးတစ်ခုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် မိမိ၏ တန်ဖိုးများကို မိမိ၏ ရွေးချယ်မှုများကို သတ်မှတ်စေသည်။ ===ဘာသာရေးတွင် === ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် ဘာသာရေးစနစ်များစွာတွင် အရေးကြီးသော အခြေခံမူတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ [[မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး]]တွင် ဖော်ပြထားသည့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ဝတ်များ]]အရ မှန်ကန်သော အမြင် ([[သမ္မာဒိဋ္ဌိ]]) နှင့် မှန်ကန်သော သတိ ([[သမ္မာသတိ]]) နှစ်ခုစလုံးကို ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ စည်းကမ်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များ၏ အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များ ([[Beatitudes]]) မှ လမ်းညွှန်ထားသော သီလများသည် ခြိုးခြံချွေတာခြင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရေး (ascetical theology) နှင့် နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများဖြင့် ရှေ့ပြေးခဲ့သည်။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်၏ ဆုကျေးဇူးများ (Gifts of the Holy Spirit) မှ အာဏာပိုင်မှုကို အလေးပေးသည့်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ကောင်းချီးမင်္ဂလာရှိသော်လည်း စည်းကမ်းနှင့် လိုက်နာမှုမှ ရရှိသော ပျော်ရွှင်မှုမျိုး မရရှိခဲ့ပါ။ [[အလယ်ခေတ်]]ကာလတွင် ဝိညာဉ်ရေးရာနှင့် [[ကိုယ်ကျင့်တရား]]တို့သည် အချင်းချင်း နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Bouchard |first1=Charles E. |title=What Is "Prudential Personalism"? Why Does It Matter? |url=https://www.chausa.org/publications/health-progress/article/march-april-2007/what-is-prudential-personalism-why-does-it-matter- |website=chausa.org |publisher=Catholic Health Association of the United States |access-date=18 May 2019}}</ref> [[စိန့်ဩဂတ်စတင်း]]နောက်ပိုင်းတွင် မင်္ဂလာတရားတော်များသည် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မူတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်ယာန်ကျင့်ဝတ်များသည် စည်းကမ်း၏ပုံစံတစ်ရပ်အဖြစ် [[နှောင်းပိုင်းအလယ်ခေတ်]]အထိ အပြည့်အဝ ပေါ်ထွန်းလာခြင်းမရှိသေးပေ။ လူသာရန်ဘာသာ (Lutheranism) နှင့် [[ဉာဏ်အလင်းပွင့်ခေတ်|ဉာဏ်အလင်းခေတ်လွန်]] (post-Enlightenment era) တို့နှင့်အတူ နာခံမှုအခြေခံ စည်းကမ်းများ ပူးတွဲတည်ရှိနေသည်။ ကက်သလစ်ချာ့ချ်၏ [[ဓမ္မသစ်ကျမ်း]] (Catechism) အရ "လူ့လုပ်ရပ်များ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား၏ 'ရင်းမြစ်' သုံးခုမှာ ရည်ရွယ်ချက်၊ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် အခြေအနေများပင်" ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__P5T.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=¶1757}}</ref> သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်သည် "အသက်ရှင်သော ဘုရားသခင်၏ ထာဝရနှုတ်ကပတ်တော်ကို နားလည်ရန် [နှင့်] ကျမ်းစာများကို နားလည်ရန် ကျွန်ုပ်တို့၏စိတ်ကို ဖွင့်ပေးရန်" အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__PP.HTM|title=Catechism of the Catholic Church|publisher=Libreria Editrice Vaticana|at=par. ¶108}}</ref> ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းခြင်းသည် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းကို ရရှိစေပြီး မျှော်လင့်ချက်ကို ထိန်းသိမ်းထားရှိနိုင်သည့် နည်းလမ်းလည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=1 Peter 1:16: Christians God-like Men, The duty and discipline of Christian hope |url=https://biblehub.com/sermons/1_peter/1-16.htm |access-date=18 May 2019 |website=biblehub.com |quote=Hope follows desire. The vigour of our hopes is affected by the warmth of our desires. The warmth of our desires towards the future depends largely on the turning away of our desires from the present.}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:လေ့ကျင့်ရေး]] [[Category:စည်းကမ်းများ]] ln87buje82uo691z7e4be5ujlqoxkjv 0 69227 881205 809674 2025-07-10T06:19:26Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881205 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = မြင်းမူမြို့နယ် |native_name = |settlement_type=[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |image_skyline = Myinmu tsp in Sagaing district.svg |imagesize = |image_caption = စစ်ကိုင်းခရိုင်အတွင်း တည်နေရာ | image_map = Myinmu Township.svg | mapsize = | map_caption =စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း တည်နေရာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာပြမြေပုံ |seat = [[မြင်းမူမြို့]] |seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[စစ်ကိုင်းခရိုင်]] |area_total_km2 = |population = ၁၀၆,၉၈၆ |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_footnotes = <ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၂|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 21 |latm = 56 |lats = |longEW = E |longd = 95 |longm = 35 |longs = |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''မြင်းမူမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]ဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းခရိုင်ရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်ပြီး <ref name="MIMU001">[http://www.burmalibrary.org/docs6/MIMU001_A3_SD%20&%20Township%20Overview.pdf "Myanmar States/Divisions & Townships Overview Map"] Myanmar Information Management Unit (MIMU)</ref> မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[မြင်းမူ]]မြို့ ဖြစ်သည်။ ==သမိုင်းကြောင်း== '''မြင်းမူမြို့နယ်''' သည် ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၈၈ ခုနှစ်တွင် သီရိဓမ္မာသောကမင်းကြီးလက်ထက် [[မုဌောစေတီ]]ကိုတည်ထားကိုးကွယ်ပြီး၊ မြေပူရွာကိုလည်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ သက္ကရာဇ် ၄၃၇ ခုနစ် [[အလောင်းစည်သူ]]မင်းကြီးလက်ထက်တွင် ဧရာဝတီမြစ်အတိုင်း ဆန်တက်လာရာ မြေပူရွာအရောက်တွင် မုဌောစေတီမှ ဓာတ်တော်ကွန့်မြူးသည်ကို ဖူးမြင်ရသောကြောင့် မုဌောစေတီကို တေဇောလူးဟုလည်းကောင်း၊ မြေပူရွာကို မြင်တော်မူရွာ ဟုလည်းကောင်း သမုတ်ခဲ့သည်။ [[မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း]] အတွဲ ၉၊ စာမျက်နှာ ၄၆၂ တွင် ထိုရွာသူတို့သည် မြင်သူတကာမူးလောက်အောင် ချောမောလှပသဖြင့် မြင်မူးရွာဟု ခေါ်ခဲ့ကြပြီး၊ နောင်တွင် မြင်းမူဟုခေါ်ဆိုကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။<ref name="gad">{{cite web|url=http://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/TspProfiles_GAD_Myinmu_2019_MMR.pdf|title=မြင်းမူမြို့နယ်ဒေသဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ|date=စက်တင်ဘာ ၂၀၁၉|work=မြင်းမူမြို့နယ် အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန}}</ref> == ပထဝီဝင် == ===တည်နေရာအကျယ်အဝန်း=== မြင်းမူမြို့နယ်သည် မြောက် လတ္တီတွဒ် ၂၁ ဒီဂရီ ၅၂ မိနစ်နှင့် ၂၂ ဒီဂရီ ၁၀ မိနစ်ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅ ဒီဂရီ ၂၀ မိနစ်နှင့် ၉၅ ဒီဂရီ ၄၂ မိနစ်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၁၈.၁၅ မိုင်၊ တောင်မှ မြောက်သို့ ၁၆.၅ မိုင် ရှည်လျားသည်။ မြင်းမူမြို့နယ်ဧရိယာ၏ စတုရန်းမိုင်မှာ ၅.၅၈ ဖြစ်သည်။ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပေ ၂၀၀နှင့် ၂၅၀ ကြားတည်ရှိပြီး အနောက်မြောက်ပိုင်းသည် အထက်ပေ ၅၀၀ ကျော်တွင် တည်ရှိသည်။ ===နယ်နိမိတ်=== မြင်းမူမြို့နယ်၏အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ချောင်းဦးမြို့နယ်]]၊ [[မုံရွာမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ငါန်းဇွန်မြို့နယ်]]၊ မြောက်ဘက်တွင် [[အရာတော်မြို့နယ်]]တို့နှင့် နယ်ချင်းထိစပ်ပါသည်။ ===မြေမျက်နှာသွင်ပြင်နှင့် ရေဆင်း=== မြင်းမူမြို့နယ်သည် အများအားဖြင့် မြေပြန့်လွင်ပြင်များဖြစ်ပြီး အနောက်မြောက်ပိုင်းသည် ကုန်းမြင့်လွင်ပြင်များ အနည်းငယ်ရှိသည်။ မြင်းမူမြို့နယ်တွင် [[ဧရာဝတီ]]မြစ်သည် မြင်းမူမြို့တောင်ဘက် ရေမိုင် အထက် ၃ မိုင်နှင့် အောက်ပိုင်းတွင် ၇ မိုင်၊ မူးမြစ်သည် မြင်းမူမြို့နယ်အတွင်း ၁၃ မိုင်ခန့် ဖြတ်စီးကာ ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းသို့ စီးဆင်းသည်။ ==ရာသီဥတုနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်== မြင်းမူမြို့နယ်သည် ပူအိုက်ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုဖြစ်ပြီး အမြင့်ဆုံးအပူချိန်မှာ ၄၄.၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်၊ အနိမ့်ဆုံးအပူချိန်မှာ ၀၈.၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ဖြစ်သည်။ မြင်းမူမြို့နယ်တွင် ထနောင်း၊ ရှား၊ မန်ကျည်း၊ တမာ၊ ကန္တာရနှင့် ဆူးဖြူပင်များပေါက်ပြီး မြစ်ကမ်းရိုးတစ်လျောက်တွင် ကိုင်း၊ ကျူ၊ ရေသဖန်းပင်များ ပေါက်ရောက်ပါသည်။ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များဖြစ်သော ယုန်၊ မြွေ၊ တောက်တဲ့၊ ကင်းလိပ်၊ ပွေး၊ ဖွတ်၊ ပတက်စသည့် ကုန်းသတ္တဝါများရှိပြီး ငါးအမျိုးမျိုး၊ ပုဇွန်၊ လိပ်စသည့် ရေသတ္တဝါများလည်း ရှိသည်။ ==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်မှု== မြင်းမူမြို့နယ်တွင် ကချင်၊ ကယ ကရင်၊ ချင်း၊ မွန်၊ ဗမာ၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းနှင့် အခြားနိုင်ငံခြားသားလည်း နေထိုင်ကြပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ် စစ်တမ်းအရ လူဦးရေ ၁၁၈၇၂၁ ဦး ရှိသည်။ ထို့ပြင် အိမ်ထောင်စု ၂၇၅၉၀ ရှိပြီး အိမ်ခြေမှာ ၂၆၅၇၂ ခန့် ရှိသည်။ ==စီးပွားရေး== မြင်းမူမြို့နယ်သည် ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်းတို့ဖြင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးကောင်းမွန်ပြီး၊ မြို့နယ်၏ အဓိကထွက်ကုန်များမှာ ဆီထွက်သီးနှံများ၊ ပဲမျိုးစုံ၊ ဝါမျိုးစုံနှင့် ဂျုံတို့နှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများလည်း ရှိသည်။ပျော့ရွာသည်စပါးကိုစနှစ်တကြစိုက်ပျိုးကြသည် ==ပညာရေး== မြင်းမူမြို့နယ်တွင် အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်း ၉ ကျောင်း၊ အထကကျောင်းခွဲ ၅ ကျောင်း၊ အလယ်တန်းကျောင်း ၁၃ ကျောင်း၊ အလကကျောင်းခွဲ ၅ ကျောင်း၊  မူလတန်းလွန်ကျောင်း ၁၇ ကျောင်း၊  အမကကျောင်း ၄၉ ကျောင်း၊ မူလတန်းကြိုကျောင်း ၂ ကျောင်းနှင့် ဘုန်းတော်ကြီးသင် ပညာရေးကျောင်း ၂ ကျောင်း ရှိသည်။ == အထင်ကရ ပုဂ္ဂိုလ်များ == * [[ထွန်းရီ]]၊​ မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမား ==ကိုးကား== {{Reflist}} {{စစ်ကိုင်းတိုင်း}} [[Category:စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ]] {{Myanmar-geo-stub}} 5musmm5pio9as5a4yswaeqpv3vjomsx 0 73266 881153 764375 2025-07-10T01:54:22Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881153 wikitext text/x-wiki {{Infobox galaxy | name = NGC 6560 | image = | caption = | credit = | epoch = J2000 | pronounce = | constellation name = [[ဟာကျူးလီ (ကြယ်စုတန်း)|ဟာကျူးလီ]] | ra = {{RA|18|05|13.982}}<ref name=simbad/> | dec = {{DEC|+46|52|53.53}}<ref name=simbad/> | z = 0.023486<ref name=simbad/> | h_radial_v = 6958<ref name=simbad/> | gal_v = | dist_ly = {{convert|93.167|+/-|21.831|Mpc|Mly|abbr=on|lk=on|order=flip}}<ref name=ned>{{cite web|url=http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/objsearch?objname=NGC+6560&extend=no&hconst=73&omegam=0.27&omegav=0.73&corr_z=1&out_csys=Equatorial&out_equinox=J2000.0&obj_sort=RA+or+Longitude&of=pre_text&zv_breaker=30000.0&list_limit=5&img_stamp=YES|title=NED results for object NGC 6560|work=NASA/IPAC Extragalactic Database}}</ref> | group_cluster = | type = S | mass = | mass_light_ratio = | size = 1.2' × 0.8' | stars = | appmag_v = 13.4 | appmag_b = 14.2 | absmag_v = | size_v = | notes = | names = [[New General Catalogue|NGC]] 6560, [[Uppsala General Catalogue|UGC]] 11117, [[Morphological Catalogue of Galaxies|MCG]] 8-33-19, [[Zwicky Catalogue|ZWG]] 254.15, [[IRAS]] 18038+4652, [[Principal Galaxies Catalogue|PGC]] 61381<ref name=simbad>{{cite simbad|title=NGC 6560}}</ref> | references = }} '''NGC 6560''' သည် [[ဟာကျူးလီ (ကြယ်စုတန်း)|ဟာကျူးလီ]] [[ကြယ်စုတန်း]]မှ [[ခရုပတ်ပုံစံ ဂလက်ဆီ]]ဖြစ်ပြီး ၁၈၈၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၂ တွင် Lewis A. Swift ဆိုသူက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=SkyView Images - NGC 6560|url=http://skyview.gsfc.nasa.gov/current/cgi/runquery.pl?Interface=bform&VCOORD=ngc+6560&SURVEY=Digitized+Sky+Survey&SCOORD=Equatorial&EQUINX=2000&MAPROJ=Gnomonic&SFACTR=0.35&ISCALN=Linear&GRIDDD=No&COLTAB=B-W+Linear&PIXELX=600&PIXELY=600|publisher=SkyView|accessdate=5 August 2014|archive-date=2 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170202054236/http://skyview.gsfc.nasa.gov/current/cgi/runquery.pl?Interface=bform&VCOORD=ngc+6560&SURVEY=Digitized+Sky+Survey&SCOORD=Equatorial&EQUINX=2000&MAPROJ=Gnomonic&SFACTR=0.35&ISCALN=Linear&GRIDDD=No&COLTAB=B-W+Linear&PIXELX=600&PIXELY=600}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist}} ==ပြင်ပလင့်== *[http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=NGC6560 Deep Sky Browser - NGC6560]{{Dead link|date=October 2022 }} {{Ngc70}} [[Category:ဟာကျူးလီ (ကြယ်စုတန်း)]] [[Category:ခရုပတ်ပုံစံ ဂလက်ဆီများ]] {{galaxy-stub}} h433qf4nkk2wxkf0qhdqocy7hosyd2u 0 73933 881211 842436 2025-07-10T06:28:38Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881211 wikitext text/x-wiki {{Coord|31|46|33|N|35|12|00|E|region:IL_type:city|display=title}} {{Infobox university |name = Hebrew University of Jerusalem |native_name = האוניברסיטה העברית בירושלים<br/>الجامعة العبرية في القدس |image = |established = ၂၄ ဇူလိုင်၊ ၁၉၁၈ |type = အများဆိုင် |endowment = [[အမေရိကန်ဒေါ်လာ|US$]] ၄၇၁ သန်း (၂၀၁၅)<ref>[http://support.huji.ac.il/uploads/Publications/President-full-report-2015.pdf President’s Report 2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161014020837/http://support.huji.ac.il/uploads/Publications/President-full-report-2015.pdf |date=14 October 2016 }}, Hebrew University of Jerusalem</ref> |rector = Asher Cohen |chancellor = |president = Menachem Ben-Sasson |vice_chancellor = |dean = |students = ၂၃,၀၀၀ |undergrad = ၁၂,၅၀၀ |postgrad = ၅,၀၀၀ |doctoral = ၂,၂၀၀ |city = [[ဂျေရုဆလင်မြို့]] နှင့် [[Rehovot]] |country = [[အစ္စရေး]] |campus = မြို့တွင်း |free_label = |free = |colours = |nickname = Hebrew U, HUJI |mascot = |website =[http://new.huji.ac.il/en huji.ac.il] | logo = | footnotes = |staff = 250 |affiliations =[[:en:Mediterranean Universities Union|UNIMED]] }} [[File:HebrewU-MtScopus.JPG|thumb|400px|right]] '''ဂျေရုဆလင် ဟီဘရူးတက္ကသိုလ်''' ({{Lang-he|האוניברסיטה העברית בירושלים}}, {{transl|he|ha-Universita ha-Ivrit B'irushalayim}}; အတိုကောက် '''HUJI''') သည် [[အစ္စရေး]]၏ ဒုတိယသက်တမ်းအကြာဆုံး [[တက္ကသိုလ်]] ဖြစ်ပြီး ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ [[ဂျေရုဆလင်မြို့]]တွင် ကျောင်းခွဲ သုံးခုနှင့် Rehovot တွင် ကျောင်းခွဲတစ်ခု ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.huji.ac.il/huji/eng/aboutHU_e.htm |title=The Hebrew University of Jerusalem – About |publisher=Huji.ac.il |date= |accessdate=September 6, 2011}}</ref> == ပြခန်း == <gallery> File:Bezalel.jpg|[[ဘဇလဲ အနုပညာနှင့်ဒီဇိုင်း အကယ်ဒမီ]] File:The National Library of Israel building - Amitay Katz.jpg|[[အစ္စရေးအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်]] File:Academy of the Hebrew Language.JPG|[[ဟီဘရူးဘာသာစကားအကယ်ဒမီ]] File:הגן הבוטני הלאומי ע"ש מונטגיו למפורט - הר הצופים.jpg|[[အစ္စရေး အမျိုးသားရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်]] </gallery> == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Commonscat|Hebrew University of Jerusalem}} * [http://www.huji.ac.il/huji/eng/index_e.htm Hebrew University web site] * [http://jewish.huji.ac.il/ The Mandel Institute of Jewish Studies web site] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130428015302/http://jewish.huji.ac.il/ |date=28 April 2013 }} * [http://www.alberteinstein.info/ Einstein Archives at the Hebrew University]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110811112756/http://www.alberteinstein.info/ |date=11 August 2011 }} * [http://www.alanwatson.org/jerusalemlaw.htm Ancient and Premodern Law at the Hebrew University of Jerusalem] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307142533/http://www.alanwatson.org/jerusalemlaw.htm |date=7 March 2016 }} [[Category:အစ္စရေးနိုင်ငံ]] 98s1c6xh431d72px1u5tdsaq2gscpgv 0 79019 881264 816485 2025-07-10T11:56:13Z 103.116.58.131 881264 wikitext text/x-wiki '''နှမလက်လျှော့နေလေတော့''' ကို [[မဟာရဋ္ဌသာရ၊ သျှင်|ရှင်မဟာရဋ္ဌသာရ]] ရေးဖွဲ့ခဲ့သည်။ ကဗျာအမျိုးအစားမှာ [[ပိုဒ်စုံရတု]] ဖြစ်သည်။<ref>{{cite AV media|people=ဒေါက်တာမွန်မွန်အောင် (ပို့ချသူ)|date=|title=တောင်တွင်းရွှေပြည်ကဗျာနှင့် နှမလက်လျှော့နေလေတော့ကဗျာ လေ့လာချက် (chapter 9,10)|format=|url=http://www.yude.edu.mm/public/course/view.php?id=34&section=1|access-date=27 June 2020|time=06:35|publisher=အဝေးသင်တက္ကသိုလ်|archive-date=27 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200627115858/http://www.yude.edu.mm/public/course/view.php?id=34&section=1|url-status=dead}}</ref> ==အရေးအသား== ရှင်မဟာရဋ္ဌသာရသည် ကိုရင်ဘဝတွင် ချစ်သူရည်းစား ရှိ၏။ ပညာပြည့်စုံပါက အိမ်ရာထူထောင်ရန် ရည်ရွယ်ထား၏။ သို့ပါသော်လည်း ဆရာဖြစ်သူက လောကီတွင်နေခြင်းထက် လောကုတ္တရာတွင် နေခြင်းသည် ပို၍မြတ်ကြောင်း၊ စာတော်သူတစ်ဦးဖြစ်သည့်အတွက် လောကုတ္တရာတွင် နေထိုင်ပါက ပို၍ အကျိုးရှိပြီး သာသနာအကျိုးကို သယ်ပိုးရာတွင် ပို၍ ကောင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောပြဆုံးမ၏။ ရှင်မဟာဋ္ဌသာရလည်း ဆရာ့စကားနားထောင်ကာ ရဟန်းအဖြစ်နှင့် နေထိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြော၏။ ချစ်သူအား မိမိကို မမျှော်လင့်တော့ရန် '''နှမလက်လျှော့နေလေတော့''' ပျို့ ကို ရေးသားခဲ့သည်။<ref name="သူရိယနေဝန်း"/> ==နှမလက်လျှော့နေလေတော့== ၁။ ပုရေနိသင်၊ ဆက်တိုင်းကြင်၍၊ အိမ်ရှင်အစစ်၊ ငယ်ကျွမ်းချစ်နှင့်၊ ထပ်ရစ်လက်သင်၊ ထုံးစတွင်၌၊ သွေးငင်ကြမ္မာ၊ ဝါသနာကြောင့်၊ ဆရာမိဘ၊ ကွပ်ဆုံးမလည်း၊ ချစ်စထုံးနှောင်၊ ပျော်ရအောင်ဟု၊ သန်းခေါင်မဟူ၊ အတူယှဉ်တွဲ၊ သန်လွှဲမခန့်၊ ကိုယ်သက်စွန့်၍၊ ဝေးဓွန့်ခရီး၊ ချုံကြီးတောအုံ၊ ဝါးရုံဝါးထွေး၊ သစ်ကျားဘေးကို၊ မတွေးဆံဖျား၊ မလေးစားတည့်၊ တရားသံဝေ၊ အောက်မေ့ချေသော်၊ ကြေးရွှေဂဟေ မစပ်လေသို့၊ စာပေတတ်ပွန်၊ သီလက္ခန်နှင့်၊ ကျမ်းဂန်သိမြောက်၊ ပဉ္ဇင်းရောက်က၊ ထပ်လောက်ကျင့်ဖွယ်၊ ရှေးသောနှယ်ကို၊ အဘယ်ကြိုးစားရှာလေတော့မည်'''။ ၂။ လူမြေထိတွင်၊ ဘက်မမြင်သား၊ သန့်စင်ငယ်က၊ လက်တော်လှနှင့်၊ ချိန်းချစေ့ရေး၊ မှာစာခွေကို၊ စသေလိပ်ပြီး၊ ခင်းနှီးကွတ်ကျယ်၊ ပြောင်မျိုးခြယ်၍၊ ဆင်စွယ်ဝန်းယှက်၊ မွေးမက်ရက်သည်၊ အသက်တို့က၊ ဆက်လှာရလည်း၊ မူလသိက္ခာ၊ ဆုံးမစာနှင့်၊ ငါးဖြာဝိနည်း၊ စောင့်စည်းပညတ်၊ အပ်ထတသွား၊ ဆံတဖျားမျှ၊ မမှားအာရုံ၊ ကာမဘုံကို၊ မမြုံရချေ၊ သေငယ်သေစွ၊ ကမ္ပလွေရင်ပိုက်၊၊ တကိုက်လည်းကျွတ်၊ စာလက်လွတ်၍၊ ဖြစ်တတ်ဘိသည်၊ သင်္သာရှည်ခဲ့၊ ဖန်လည်ရဟတ်၊ တပတ်ပတ်လျှင်၊ အတနတ္ထဒုက္ခ၊ အနိစ္စလည်း၊ နှလုံးပူစွ၊ ပေးလှူစွန့်ကြ၊ သည်ဘဝတွင်၊ နှမလက်လျှော့ နေလေတော့ဟု၊ ချစ်ပေါ့မကြုံ၊ ညှိုးငယ်ပုံစွ၊ ရှက်ဟုံကြေးကြုပ်၊ ချမင်းတုပ်သို့၊ စိတ်ချုပ်မဖွင့်၊ ပျံလွင်မေတ္တာ၊ ကရုဏာနှင့်၊ တဏှာလောဘ၊ ဒေါသမြှေးထူ၊ ရမ္မက်မြူကို၊ '''ဘယ်သူနှိုးရှာလေတော့မည်'''။ ၃။ ဆုပေသိချင်၊ ငယ်ကျွမ်းဝင်နှင့်၊ သို့ပင်တာရှည်၊ ပျော်ရမည်ဟု၊ ညောင်စည်သများ၊ မြို့ရှေ့ပါးဝယ်၊ ထင်ရှားကျော်ဟိုး၊ ရုက္ခစိုး၌၊ ပုဆိုးကြာညွန့်၊ ပိတ်လျှပ်ကွန့်တို၊ ဖြန့်၍တံ့ငယ်မည်မြွက်ဟ၊ နှုတ်သံမြနှင့်၊ ခက်မတစ်ထောင်၊ ပညောင်စောင့်တတ်၊ ရှင်နတ်မြတ်ကို၊ တိုင်မှတ်သေသေ၊ ပြုမိပေရှင့်၊ မကွေသစ္စာ၊ ဝါသနာကြောင့်၊ ရုပ်ဝါပျိုရွယ်၊ သနားဖွယ်ဘိ၊ ရှေးနှယ်ကြိုးကုပ်၊ ချမင်းတုပ်နှင့်၊ ခွက်မြုပ်ခါညီ၊ နာရီမောင်းချ၊ ဒေသနိမိတ်၊ သက်ကြီးဆိတ်လည်း၊ မမှိတ်မျက်တောင်၊ သည်းခေါင်ဆူလည်၊ ရှိလိမ့်မည်ဟု၊ လွမ်းသည်ထပ်ဆင့်၊ ဖူးချိန်သင့်ကို၊ '''မျှော်လင့်ခိုးရှာလေတော့သည်'''။<ref name="သူရိယနေဝန်း">{{cite book|title=သူရိယနေဝန်း (ဇူလိုင်လ ၈ ရက်၊ ၂၀၁၇)}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:မြန်မာစာပေ]] jeugk3y7shk7cuo6sskozbjp919rpzb 0 85185 881133 875692 2025-07-09T20:42:55Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881133 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှို | office = [[ကယားပြည်နယ်]] ဝန်ကြီးချုပ် | image = L Phaung Sho at School Health Week Event (2018).jpg | width = | caption = ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှို (၂၀၁၈) | appointer = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]] | party_election = [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | predecessor = ဦး[[ခင်မောင်ဦး]] | president =[[ထင်ကျော်၊ ဦး|ဦးထင်ကျော်]] | term_start = {{Start Date|2016|03|30|df=y}} | term_end = ၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀<ref name="mnow"/> | successor = ဦး[[ဘော့စ်ကို]] {{small|(ယာယီ)}} |order1= [[ကယားပြည်နယ် လွှတ်တော်]]ကိုယ်စားလှယ် |constituency1 = မယ်စဲ့(၂) |majority1 = ၇၂၅<ref>{{cite web|url=https://www.uec.gov.mm/show_data_content.php?name=03S_D.pdf&type=page_multiple_photo&code=17&sno=5789&token=2a840d7fdcf49becf13ac7636e5a61b04ae3a7e87747ed76b8a4fd5c8a03777981c19159c7dfb39e409533df0604dd7e692b4b7221b4e6eeb98475b8e623d134|title=တိုင်း/ပြည်နယ်မဲဆန္ဒနယ်|work=|date=|accessdate=|language=|archive-date=18 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220618232803/https://www.uec.gov.mm/show_data_content.php?name=03S_D.pdf&type=page_multiple_photo&code=17&sno=5789&token=2a840d7fdcf49becf13ac7636e5a61b04ae3a7e87747ed76b8a4fd5c8a03777981c19159c7dfb39e409533df0604dd7e692b4b7221b4e6eeb98475b8e623d134}}</ref> |term_start1 = ၁ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၁၆ |term_end1 = ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁ |predecessor1 = ဦး​အောင်နိုင်ဦး |successor1 = ကိုယ်တိုင် (ရလဒ်ဖျက်သိမ်းခံရ) | party = [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | birth_date = {{birth date and age|1979|2|5|df=y}} | birth_place = လောပိတရှမ်းရွာ<br>[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]<br>[[ကယားပြည်နယ်]] | citizenship = မြန်မာ | nationality = [[ကယန်းလူမျိုး|ကယန်း]]-ရှမ်း |father=ဦးသန်းသရီးရှို |mother=​ဒေါ်သိန်းတင် |spouse=​ဒေါ်မြင့်မြင့်​မော် | education = ပညာရေးဘွဲ့ (B.Ed) | alma_mater = [[ပြည်ထောင်စုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖွံ့ဖြိုးရေးတက္ကသိုလ်(စစ်ကိုင်း)|ပြည်ထောင်စု တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖွံ့ဖြိုးရေးတက္ကသိုလ်]] | cabinet = [[ကယားပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]] }} '''ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှို''' သည် [[ကယန်းလူမျိုး|ကယန်း]] - [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]] လူမျိုး နိုင်ငံရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်ကာ [[ကယားပြည်နယ်]]၏ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၁၆ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အထိ လုပ်ကိုင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် စက်တင်ဘာလတွင် [[ကယားပြည်နယ် လွှတ်တော်]]တွင် စွပ်စွဲပြစ်တင်ခံခဲ့ရပြီးနောက် တာဝန်မှ ရပ်စဲခံခဲ့ရကာ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များအနက် စွပ်စွဲပြစ်တင်ခံရပြီး တာဝန်မှ ရပ်စဲခံခဲ့ရသော ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူသည် ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်မလာမီက မြို့နယ်ပညာရေးမှူးအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။<ref name="mmtimes">{{cite web|url=https://www.mmtimes.com/national-news/19818-meet-your-chief-ministers.html|title=Meet your chief ministers|work=[[မြန်မာတိုင်း(မ်)]]|date=၄ ဧပြီ ၂၀၁၆|accessdate=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈|archivedate=9 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171009092505/https://www.mmtimes.com/national-news/19818-meet-your-chief-ministers.html}}</ref> == ဘဝအစနှင့် ပညာရေး == ဦးအယ်ဖောင်းရှိုကို ၁၉၇၉ခုနှစ် ​ဖေ​ဖော်ဝါရီလ (၅)ရက်​နေ့တွင် [[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]၊ လောပိတရှမ်းရွာ၌ မွေးဖွားခဲ့ပြီး<ref name="eleven">{{cite web|url=http://www.elevenmyanmar.com/local/11076|title=Villages around Loikaw hydropower project lack electricity|work=Eleven Media|date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၇|accessdate=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈|archivedate=15 January 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180115184752/http://www.elevenmyanmar.com/local/11076}}</ref> [[ကယန်းလူမျိုး|ကယန်း]] - ရှမ်း တိုင်းရင်းသားတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref name="kamaryut">{{cite web|url=http://kamayutmedia.com/myanmar/politics/7395|title=အယ်ဖောင်းရှို (သို့မဟုတ်) ကရင်နီဒေသကို ပြန်လည်ထူထောင်မယ့်သူ|work=ကမာရွတ်မီဒီယာ|date=၃၀ မတ် ၂၀၁၆|accessdate=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈}}{{Dead link|date=December 2020 }}</ref> [[ပြည်ထောင်စုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖွံ့ဖြိုးရေးတက္ကသိုလ်(စစ်ကိုင်း)]] မှ ပညာရေးဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့ပြီး ကယားပြည်နယ်၊ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]တွင် လက်ထောက်ပညာရေးမှူး၊ မြို့နယ်ပညာ​ရေးမှူး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="kamaryut"/><ref name="14cm">{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2016/03/28/111248.html|title=NLD အမတ် ၁၄ ဦးကို ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဝန်ကြီးချုပ် များအဖြစ် အဆိုပြု ခန့်အပ်ပြီ}}</ref> ==နိုင်ငံရေး== ဦးအယ်ဖောင်းရှိုသည် ၂၀၁၅ခုနှစ် ဇွန်လတွင် မြို့နယ်ပညာရေးမှူးအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ကာ ၂၀၁၅အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၌ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]]မှနေ၍ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ [[ကယားပြည်နယ် လွှတ်တော်]]အတွက် မယ်စဲ့မြို့နယ်မဲဆန္ဒနယ် အမှတ် (၂)မှ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကာ မဲအရေအတွက် (၇၂၅) မဲရရှိခဲ့သည်။ ဒုတိယမဲအများဆုံး ရရှိသော ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သူ [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]မှ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအား မဲအရေအတွက် (၄၀၀) ကျော်အသာဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.uec.gov.mm/pages.php?pagename=%E1%81%82%E1%81%80%E1%81%81%E1%81%85%20%E1%80%81%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%20%E1%80%A1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2|title=၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ|access-date=9 February 2022|archive-date=8 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210908132654/https://www.uec.gov.mm/pages.php?pagename=%E1%81%82%E1%81%80%E1%81%81%E1%81%85%20%E1%80%81%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%20%E1%80%A1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2}}</ref> ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုသည် ၂၀၁၅​ရွေး​ကောက်ပွဲမတိုင်မီတွင်မှ ပါတီဝင်ဖြစ်လာခဲ့​သော်လည်း (၃)နှစ်အကြာ ၂၀၁၈ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားဒီမိုက​ရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ဗဟို​ကော်မတီဝင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="kayahbogyoke"/> ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် ၂၀၂၀အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအား မယ်စဲ့မြို့နယ် အမှတ် (၂)မှပင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ ဆန္ဒမဲ (၁,၄၁၉) မဲ၊ (၇၂.၇၇) ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.uec.gov.mm/pages.php?pagename=%E1%81%82%E1%81%80%E1%81%82%E1%81%80%20%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2|title=၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ|access-date=9 February 2022|archive-date=8 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210908132649/https://www.uec.gov.mm/pages.php?pagename=%E1%81%82%E1%81%80%E1%81%82%E1%81%80%20%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%91%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2}}</ref> ==ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်== မူလက ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် အခြားသူအား ရွေးချယ်ထားခဲ့သော်လည်း ထိုသူသည် ရန်ကုန်[[ကော့မှူးမြို့နယ်|ကော့မှူး]]ဖွား [[ကရင်လူမျိုး|ကရင်]]မျိုးနွယ်ဝင်ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲအပြီးတွင် ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများနှင့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများက လူထုအစည်းအဝေးပြုလုပ်ကာ ဝန်ကြီးချုပ်အား ဌာနေတိုင်းရင်းသားသာ ဖြစ်သင့်ကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်အား အမတ်နေရာအများစုကို အနိုင်ရသော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ဥက္ကဋ္ဌ [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]ထံ ပို့ခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းအား ထပ်မံရွေးချယ်ကြရာ ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။<ref name="kayahbogyoke">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/294|title=ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ်နောက်ကွယ်က ကယားနိုင်ငံရေး}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံတော်သမ္မတ [[ဦးထင်ကျော်]]က တင်သွင်းသော ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ အမည်စာရင်းတွင် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တင်သွင်းခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပြည်နယ်လွှတ်တော်က သဘောတူခဲ့သဖြင့် ၂၀၁၆ခုနှစ် မတ်လ (၃၀)ရက်နေ့မှစ၍ ကယားပြည်နယ်၏ ဒုတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူသည် ပြည်နယ်နှင့် တိုင်း​ဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် (၁၄)ဦးတွင် အသက်အငယ်ဆုံးဖြစ်သည်။<ref name="shosho"/> ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ထမ်း​ဆောင်​နေစဉ်အတွင်း မယ်စဲ့မြို့၌ ကက်သလစ် ဘုန်း​တော်ကြီးနှင့် ​မြေယာအငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးအယ်လ်ဖောင်ရှိုး မြေယာအငြင်းပွားမှု ကြုံနေ|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/46142565.amp?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16444815262600&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2F46142565}}</ref> [[File:Aung San Suu Kyi in Loikaw 2017.jpg|thumb|၂၀၁၇ခုနှစ်က ​ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ခရီးစဉ်တွင်​တွေ့ရ​သော ဝန်ကြီးချုပ် ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှို]] ===ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ်ဖြစ်ရပ်=== ၂၀၁၈ခုနှစ်တွင် [[ကယားပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့]]က [[လွိုင်ကော်မြို့]]အဝင် ပြည်နယ်ခန်းမအနီး၌ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ကြေးရုပ်အား စိုက်ထူခဲ့ရာ ကရင်နီလူမှုအဖွဲ့အစည်းအချို့က ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုအား ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရန်အတွက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြမှုများအား အင်အားသုံးဖြိုခွဲခြင်း၊ တရားစွဲဆိုခြင်းများပါ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/02/12/183168.html|title=ကရင်နီ လူထု ဆန္ဒပြပွဲ ရာဘာကျည်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှု ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%e1%80%80%e1%80%9a%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%90%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%81%8c-%e1%80%86/|title=ကယားပြည်နယ်မြို့တော်၌ ဆန္ဒပြသူတွေကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ရာဘာကျည်ဆန်အသုံးပြု ဖြိုခွဲ}}</ref><ref name="kantarawaddy">{{cite news |title=အကြိတ်အနယ်ပြိုင်ကြရမယ့် ကယားမြေကရွေးကောက်ပွဲ|url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%9B%E1%80%99%E1%80%9A%E1%80%BA/}}</ref> ​နောက်ပိုင်းတွင် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ကန့်ကွက်သူများအကြား ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ပြေလည်မှုမရရှိခဲ့ပေ။ ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုက ရုပ်တုအား လုံးဝ​ရွှေ့မ​ပေးနိုင်​ကြောင်း ​ပြောကြားခဲ့သဖြင့် ဌာ​နေတိုင်းရင်းသားများ၏ ဆန္ဒကို လျစ်လျူရှုခြင်းဖြစ်​​ကြောင်းနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ် စိုက်ထူမှုနှင့် ပက်သက်သည့် နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများသည် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုတွင်သာ တာဝန်ရှိသည်ဟု ကန့်ကွက်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-44896313|title=ကယားပြည်နယ် ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ်စိုက်ထူရေး အငြင်းပွားမှုပိုပြင်းထန်}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma-48266710.amp?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16443896114488&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma-48266710|title=ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ် လုံးဝ မရွှေ့နိုင်ဘူးလို့ ကယား ဝန်ကြီးချုပ်ပြော}}</ref> ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကြေးရုပ် ပြဿနာကို အကြောင်းပြ၍ မငြိမ်မသက်မှုများ ပြင်းထန်လာပါက [[တပ်မတော်]]ကိုတာဝန်ပေးရမည်ဟု ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုးက ပြောဆိုကြောင်းအသံဖိုင်သည် လူမှုကွန်ယက်တွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စနှင့်ပက်သက်၍ တပ်မတော်က အရေးပေါ်အခြေအနေအတွက်အာဏာသည် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]တွင်သာရှိပြီး တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်များအား အပ်နှင်းမထားကြောင်းနှင့် ထိုသို့ပြောကြားချက်မှာ ဥပဒေနှင့် မညီကြောင်း [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]]မှ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုကမူ ၎င်းအနေဖြင့် ထိုသို့မပြောဆိုခဲ့ကြောင်းနှင့် ဆူပူမှုများ ဆိုးရွားလာပါက ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့တွင် ထိန်းသိမ်းရန် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား နည်းပါးသဖြင့် လိုအပ်ပါက တပ်မတော်ကို တာဝန်ပေးကြောင်း အမိန့်ထုတ်ရလိမ့်မည်ဟုသာ ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/857|title=ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ် အကြောင်းပြ ဆူပူမှုများကို ထိန်းသိမ်းရန် တပ်ကို တာဝန်ပေးမည်ဟု ကယားဝန်ကြီးချုပ် ပြော}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/862|title=ကယားဝန်ကြီးချုပ်ပြောစကား ခြေဥနှင့်မညီဟု တပ်မတော်တုံ့ပြန်}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/1865|title=လွိုင်ကော်ဗိုလ်ချုပ်ရုပ်တု ရက်ပိုင်းအတွင်း ဖယ်ပေးရန် ကန့်ကွက်သူတို့ တောင်းဆို}}</ref> ၂၀၁၉ခုနှစ် ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ (၂)ရက်​နေ့တွင် ရုပ်တုဖွင့်ပွဲအား ကျင်းပခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်တွင် အစိုးရဘက်မှ ရုပ်တုပြောင်းရွှေ့ရန် နေရာအသစ်ရှာပေးမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ခြင်းမရှိပေ။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-48202646|title=လွိုင်ကော် ဗိုလ်ချုပ်ကြေးရုပ်နေရာသစ် အစိုးရ ရှာပေးမယ် ပြော}}</ref> ===စွပ်စွဲပြစ်တင်ခံရခြင်း=== ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် ကယားပြည်နယ်အတွင်း စက်ယန္တရားများအငှားချရာမှ ရရှိသည့်ရန်ပုံငွေနှင့် အခြားရ​​ငွေများအား အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း၊ ပြည်သူပိုင်မြေနေရာအဖြစ် လွှတ်တော်တွင် အတည်ပြုခဲ့ပြီးသော [[ကယားပြည်နယ်နေ့]] ကျင်းပရာ မြေနေရာအချို့အား အကောင်အထည်မဖော်ဘဲ ပုဂ္ဂလိကသို့ နှစ်(၅၀) ကြာ ငှားရမ်းစာချုပ်ချုပ်ဆိုထားခြင်း စသည့်အချက်များကြောင့် ကယားပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် (၅)ဦးမှ စုံစမ်းစစ်ဆေးပေးရန် လွှတ်တော်သို့ တင်ပြလာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်နယ်လွှတ်​​တော်တွင် စုံစမ်းရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်း၍ စစ်ဆေးခဲ့သည်။<ref name="byebye">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/4374|title=ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ကို ရာထူးရပ်စဲသင့်ကြောင်း ပြည်နယ်လွှတ်တော်ဆုံးဖြတ်}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/4293|title=အခြေခံဥပဒေပါပြဋ္ဌာန်းချက် ဖောက်ဖျက်မှုဖြင့် ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးခံရ}}</ref> ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ (၁၄)ရက်​နေ့မှစ၍ စုံစမ်းစစ်​ဆေးခဲ့ရာ ၂၀၁၆ခုနှစ်မှ ၂၀၁၈ခုနှစ်အထိ စက်ယန္တရားငှားရမ်းခနှင့် အခြားရငွေ ကျပ်သိန်း (၅,၆၀၀) ကျော်မှ (၄,၉၅၁)သိန်းကို သုံးစွဲခဲ့ကြောင်း၊ ထိုငွေများအနက် ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် (၃၇၇)သိန်းကျော်၊ ပါတီကိစ္စများအတွက် (၁၃) သိန်းကျော် သုံးစွဲခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ စက်ယန္တရားငှားရမ်းခရငွေမှ နိုင်ငံတော်အား ပြန်လည်ပေးသွင်းရန်ငွေများအနက် (၂၄) ရာခိုင်နှုန်းသာ ပေးသွင်းခဲ့သည်။ ပါတီကိစ္စအတွက်မူ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]]ဘက်မှ မသိရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုအား ​ချေပနိုင်ရန် (၄)ကြိမ်ဆင့်​ခေါ်​သော်လည်း ကိုယ်စားလှယ်ကိုသာ ​စေလွှတ်ခဲ့သည်။ သူက လွှတ်​တော်၏ စုံစမ်းစစ်​ဆေး​ရေးအဖွဲ့တွင် တိုင်ကြားသူများပါ ပါဝင်​နေသဖြင့် ​ဘောင်မဝင်​ကြောင်း၊ တရားလိုမှ တရားသူကြီးလုပ်၍ ဆုံးဖြတ်​​နေ​ကြောင်း ​ပြောခဲ့သည်။<ref name="byebye"/> ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်သော [[ကယားပြည်နယ် လွှတ်တော်]] အစည်းအဝေးတွင် ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား တာဝန်ဆက်လက်ထမ်းရွက်ရန် မသင့်ကြောင်း စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုကို မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခဲ့ရာ ​ထောက်ခံမဲ (၁၆)မဲ၊ ကန့်ကွက်မဲ (၄)မဲ ရရှိခဲ့သည်။ ထောက်ခံမဲများသဖြင့် စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုကို ပြည်နယ်လွှတ်တော်က အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref name="eleven2">{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/190220|title=ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်အား တာဝန်ဆက်လက်ထမ်းရွက်ရန် မသင့်ကြောင်း စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု ပြည်နယ်လွှတ်တော် အတည်ပြု|date=၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group|archivedate=3 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200903115014/https://news-eleven.com/article/190220}}</ref>ဒုတိယအကြိမ် ကယားပြည်နယ်လွှတ်​တော်တွင် အမျိုးသားဒီမိုက​ရေစီအဖွဲ့ချုပ်မှ (၁၀)ဦး၊ တပ်မ​တော်မှ (၅)ဦးနှင့် အခြားပါတီများမှ (၅)ဦး ပါဝင်ကြရာ ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုအား ရာထူးမှရပ်စဲရန် အဆိုအား အမျိုးသားဒီမိုက​ရေစီအဖွဲ့ချုပ်မှ ကိုယ်စားလှယ်များကပါ ​ထောက်ခံခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |title=ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးက ဆင်းပေးရတော့မလား |url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma-53990599.amp?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16444103401617&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma-53990599.amp%23aoh%3D16444103401617%26referrer%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.google.com%26amp_tf%3DFrom%2520%25251%2524s}}</ref><ref name="shosho"/> ပြည်နယ်လွှတ်တော်က အစီရင်ခံစာနှင့် ရလဒ်အား [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]ထံတင်ပြခဲ့သည်။ အခြေခံဥပဒေအရ သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်များက စွပ်စွဲပြစ်တင်ခြင်းခံရသော ဝန်ကြီးချုပ်များသည် တာဝန်မှ ရပ်စဲခံရမည်ဖြစ်သဖြင့် ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နေ့တွင် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲလိုက်ကြောင်း [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး]]မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name="mnow">{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/4395|title=ကယားပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုကို ရာထူးမှရပ်စဲ|publisher=Myanmar Now|date=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀|archivedate=3 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200903115016/https://myanmar-now.org/mm/news/4395}}</ref> ထို့ကြောင့် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် သမိုင်းတစ်လျှောက် လွှတ်တော်မှစွပ်စွဲပြစ်တင်ခံရပြီး တာဝန်မှ ရပ်စဲခံခဲ့ရသည့် ပထမဆုံးသော [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်]] ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏နေရာတွင် ပြည်နယ် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီး [[ဘော့စ်ကို|ဦးဘော့စ်ကို]]အား ယာယီခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ဦးအယ်လ်​ဖောင်းရှိုက သူ့အ​နေဖြင့် [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး|နိုင်ငံ​တော်သမ္မတရုံး]]၏ ညွှန်ကြားချက်များ၊ ဥပ​ဒေများဖြင့်သာ လုပ်ကိုင်ခဲ့​ကြောင်း မီဒီယာများသို့ ​ပြောကြားခဲ့သည်။ ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား တာဝန်မှရပ်စံခြင်းသည် လုပ်ငန်းစဉ်များ မှားယွင်းနေကြောင်း၊ လုပ်ငန်းစဉ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုကို အခြေခံဥပဒေခုံရုံးတွင် ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပါတီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာ[[ဇော်မြင့်မောင်]]ကပြောခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=ကယားဝန်ကြီးချုပ်ကို တာဝန်ကနေ ရပ်စဲ|url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/news/president-dismiss-kayah-pm-09032020052345.html/ampRFA?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16444103401617&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fnews%2Fpresident-dismiss-kayah-pm-09032020052345.html|accessdate=9 February 2022|archivedate=9 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220209132759/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/news/president-dismiss-kayah-pm-09032020052345.html/ampRFA?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16444103401617&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fnews%2Fpresident-dismiss-kayah-pm-09032020052345.html}}</ref> ပါတီ၏​ပြော​ရေးဆိုခွင့်ရှိသူကလည်း ထိုကိစ္စများသည် ပါတီ၏သ​ဘောထားမဟုတ်ဘဲ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်သာဖြစ်​ကြောင်း ​ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="shosho">{{cite news|title=ကယားဝန်ကြီးချုပ် ဖြုတ်ချခံရမှုကိုအဖြေရှာခြင်း|url=https://thevoicejournal.com/news/6436|accessdate=9 February 2022|archivedate=9 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220209132800/https://thevoicejournal.com/news/6436}}</ref> သို့သော် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀|၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်]]ပါတီအား ကိုယ်စားပြု၍ အမျိုးသားလွှတ်‌တော် မယ်စဲ့မြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် ၂ မှ ထပ်မံဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရာ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ==အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံးသို့ တင်သွင်းခြင်း== ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်မှ ရပ်စဲခံရပြီးနောက် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ (၂၆၃) – (ခ) နှင့် (ဂ)တို့အတွက် အနက်ဖွင့်ဆိုပေးရန် အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံးသို့ နိုင်ငံတော်သမ္မတမှတစ်ဆင့် တင်သွင်းလွှာတင်သွင်းခဲ့သည်။ ထိုတင်သွင်းလွှာတွင် ကယားပြည်နယ်လွှတ်တော် နည်းဥပဒေများအတိုင်း အဆိုကိုဆွေနွေးခြင်း၊ ဆန္ဒရယူခြင်း မရှိခဲ့ခြင်း၊ တိုင်ကြားသူ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များအနက် တစ်ဦးနုတ်ထွက်သွား၍ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်စုစုပေါင်း၏ အနည်းဆုံး လေးပုံတစ်ပုံမပြည့်မီခဲ့သော်လည်း အမှုကိုဆက်လက်စစ်ဆေးခြင်း၊ တိုင်ကြားသူများက စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့တွင် ပါဝင်နေခြင်းတို့ကြောင့် အခြေခံဥပဒေပုဒ်မများနှင့် ပုဒ်မခွဲငယ်များကို အနက်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေခုံရုံးက ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလတွင် စစ်ဆေးခဲ့ပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများကြောင့် အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် စစ်ဆေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုက ၎င်းစွပ်စွဲပြစ်တင်ခံခဲ့ရမှုအပေါ် နိုင်ငံတော်သမ္မတမှတစ်ဆင့် ခုံရုံးသို့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပေးရန် တင်သွင်းထားမှုအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံးက ကြားနာမည်|url=https://news-eleven.com/article/194511}}</ref> ကယားပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌက ရှင်းလင်းလွှာ တင်သွင်းခဲ့ရပြီး ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် ဝန်ကြီးချုပ်မဟုတ်တော့သဖြင့် တင်သွင်းခွင့်မရှိကြောင်းနှင့် စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုများသည် အခြေခံဥပဒေဥပဒေ၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော် ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများအရသာဖြစ်ကြောင်း တင်သွင်းခဲ့သည်။ သို့သော်ခုံရုံးက ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ (၃၀)ရက်နေ့တွင် သမ္မတထံတင်ပြခဲ့ပြီး သမ္မတမှ စက်တင်ဘာ (၃)ရက်နေ့တွင် ခုံရုံးသို့ ပို့လာရာ အကျုံးဝင်သဖြင့် လက်ခံခဲ့သည်။ ပုဒ်မ ၂၆၃ (ခ)အတွက် တိုင်းဒေသကြီး (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်၊ ဝန်ကြီးတစ်ဦးဦးအပေါ် အကြောင်းတရပ်ရပ်ဖြင့် စွပ်စွဲပြစ်တင်လိုပါက သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီး (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ်လွှတ်တော် စုစုပေါင်းလူဦးရေ အနက် အနည်းဆုံး ​လေးပုံတစ်ပုံက လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး မိမိတို့၏ စွပ်စွဲချက်ကို သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌထံ တင်ပြရမည်ဟု ဆိုရာတွင် သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌထံမှ တဆင့် လွှတ်တော်သို့ အဆိုတရပ်အဖြစ် တင်သွင်းရမည်ဟု ခုံရုံး က အနက်အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။ ပုဒ်မ ၂၆၃ (ဂ)အတွက် သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌသည် သင့်လျော်သော လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှို စွပ်စွဲပြစ်တင်ခံရမှု အခြေခံ ဥပဒေခုံရုံး ဘယ်လို ဆုံးဖြတ်သလဲ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2020/10/28/232399.html}}</ref><ref>{{cite news|title=၂၀၂၀ပြည့်နှစ် တင်သွင်းလွှာ အမှတ် (၁)|url=https://www.constitutionaltribunal.gov.mm/sites/default/files/judgments/pdf/2021/Jan/Final%20Decision%201-2020%20.pdf|accessdate=9 February 2022|archivedate=9 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220209140253/https://www.constitutionaltribunal.gov.mm/sites/default/files/judgments/pdf/2021/Jan/Final%20Decision%201-2020%20.pdf}}</ref> ==အဂတိလိုက်စားမှုအတွက် တိုင်ကြားခံရခြင်း== ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် စက်ယန္တရားငှားရမ်းခများကို ကိုယ်ပိုင်ငွေစာရင်းဖွင့်ကာ ထားရှိခြင်း၊ အသုံးစရိတ်များကို ပြေစာမပြနိုင်ခြင်း၊ စာရင်းများ လုပ်ကြံဖန်တီးခြင်း စသည့် စွပ်စွဲချက်များဖြင့် ပြည်နယ်လွှတ်ေတော်ကော်မတီများက ၂၀၁၈ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တို့တွင် အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်သို့ တိုင်ကြားခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ခုနှစ်က တိုင်ကြားစာသည် ဥပဒေအရ စုံစမ်းနိုင်ခြင်းမရှိဟု ကော်မရှင်က အကြောင်းပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုကို စစ်ဆေးဖို့ အဂတိကော်မရှင် ငြင်းပယ်|url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/news/kayah-pm-10022020070634.html/ampRFA?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16444810005789&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fnews%2Fkayah-pm-10022020070634.html|accessdate=10 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210083515/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/news/kayah-pm-10022020070634.html/ampRFA?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw==#aoh=16444810005789&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=From%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fnews%2Fkayah-pm-10022020070634.html}}</ref> ထို့အပြင် ပြည်နယ်အစိုးရအနေဖြင့် ပါတီကိစ္စရပ်များနှင့် ဦးဝင်းထိန်သမီး၏ မင်္ဂလာဆောင်တွင် လက်ဖွဲ့ရန်အတွက် အစိုးရရန်ပုံငွေများကို သုံးစွဲသည်ဟုဆိုကာ လွိုင်ကော်မြို့မရဲစခန်းတွင် အမှုဖွင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုအား ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာငွေ အလွဲသုံးခဲ့သည်ဟုဆိုကာကယားပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကလွိုင်ကော်ရဲစခန်းတွင် တိုင်တန်းခဲ့ပြီး အမှုမဖွင့်ပေးသေးဟုဆို|url=https://news-eleven.com/article/195332}}</ref> ==ဖမ်းဆီးခံရခြင်း== ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် [[တပ်မတော်]] မှ [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်း]]ပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှို၊ ခေတ္တဝန်ကြီးချုပ် ဦးဘော့စ်ကို၊ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးများ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာပြီး အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်မှ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ကယားပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကယားပြည်နယ် ခေတ္တဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ အပါအဝင် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုတို့အား ထိန်းသိမ်းထား|url=https://news-eleven.com/article/203731}}</ref> ==ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဘဝ== ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုသည် ဒေါ်မြင့်မြင့်မော်နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ကာ ၎င်းတို့တွင် သား (၂) ဦးရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ}} {{Lifetime|၁၉၇၉| }} [[ကဏ္ဍ:ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်များ]] [[Category:အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီဝင်များ]] d5znqcjhr6kif1w2o9neyn8xju03fj8 0 90834 881123 730275 2025-07-09T19:24:32Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881123 wikitext text/x-wiki [[File:Internet of Things.jpg|thumb|အင်တာနက်ချိတ်ဆက်ပစ္စည်းများ (အိုင်အိုတီ) ကို ပုံဖော်ထားသော ရုပ်ပုံ]] '''အင်တာနက်ချိတ်ဆက်ပစ္စည်းများ''' (Internet of Things သို့ IoT) ဆိုသည်မှာ ရုပ်ဝတ္ထုကိရိယာများ၊ ယာဉ်များ၊ အိမ်သုံးပစ္စည်းများနှင့် အခြားသော အီလက်ထရွန်းနစ်၊ ဆော့ဖ်ဝဲလ်၊ ဆင်ဆာများ၊ အကျုရေတာများ နှင့် အင်တာနက်ချိတ်ဆက်မှုတို့ ပါဝင်သော ကိရိယာများကို ချိတ်ဆက်ထားသော ကွန်ယက်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်နိုင်ပြီး အချက်အလက်များကိုလည်း ဖလှယ်နိုင်ကြ၍ <ref>{{Cite web|url=https://www.wiley.com/en-us/Internet+of+Things+A+to+Z:+Technologies+and+Applications-p-9781119456742|title=Internet of Things A to Z: Technologies and Applications|date=2018-06-13|website=Wiley.com|language=en-us|access-date=2018-06-05}}</ref><ref name="Linux Things">{{cite web |url=https://www.linux.com/news/who-needs-internet-things |title=Who Needs the Internet of Things? |first=Eric |last=Brown |website=Linux.com |date=13 September 2016 |access-date=23 October 2016}}</ref><ref name="Linux 21OSP">{{cite web |url=http://www.linux.com/NEWS/21-OPEN-SOURCE-PROJECTS-IOT |title=21 Open Source Projects for IoT |first=Eric |last=Brown |website=Linux.com |date=20 September 2016 |access-date=23 October 2016}}</ref><ref name="ITU">{{cite web |url=http://www.itu.int/en/ITU-T/gsi/iot/Pages/default.aspx |title=Internet of Things Global Standards Initiative |work=ITU |access-date=26 June 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=https://hbr.org/resources/pdfs/comm/verizon/18980_HBR_Verizon_IoT_Nov_14.pdf|title=Internet of Things: Science Fiction or Business Fact?|date=November 2014|website=Harvard Business Review|accessdate=23 October 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://data.london.gov.uk/blog/the-trouble-with-the-internet-of-things/|title=The Trouble with the Internet of Things|last1=Hendricks|first1=Drew|website=London Datastore|publisher=Greater London Authority|accessdate=10 August 2015|archive-date=6 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220806022524/https://data.london.gov.uk/blog/the-trouble-with-the-internet-of-things/}}</ref> ရူပကမ္ဘာအား ကွန်ပျူတာအခြေခံစနစ် အတွင်းသို့ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်နိုင်ရန် အခွင့်အလမ်းပိုဖြစ်စေကာ လုပ်နိုင်စမ်းပိုကောင်းလာခြင်း၊ စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ် ပိုရှိလာစေခြင်းနှင့် လူတို့ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို လျှော့ချနိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။<ref>{{cite book|url=http://www.internet-of-things-research.eu/pdf/Converging_Technologies_for_Smart_Environments_and_Integrated_Ecosystems_IERC_Book_Open_Access_2013.pdf|title=Internet of Things: Converging Technologies for Smart Environments and Integrated Ecosystems|last1=Vermesan|first1=Ovidiu|last2=Friess|first2=Peter|publisher=River Publishers|year=2013|isbn=978-87-92982-96-4|location=Aalborg, Denmark}}</ref><ref>{{cite web|url=http://cordis.europa.eu/fp7/ict/enet/documents/publications/iot-between-the-internet-revolution.pdf|title=The Internet of Things: Between the Revolution of the Internet and the Metamorphosis of Objects|last=Santucci|first=Gérald|website=European Commission Community Research and Development Information Service|accessdate=23 October 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.vs.inf.ethz.ch/publ/papers/Internet-of-things.pdf|title=From the Internet of Computers to the Internet of Things|last1=Mattern|first1=Friedemann|last2=Floerkemeier|first2=Christian|website=[[ETH Zurich]]|accessdate=23 October 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://connectedworld.com/the-supply-chain-changing-at-the-speed-of-technology/|title=The Supply Chain: Changing at the Speed of Technology|last=Lindner|first=Tim|date=13 July 2015|work=Connected World|accessdate=18 September 2015|archivedate=22 August 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150822005502/http://connectedworld.com/the-supply-chain-changing-at-the-speed-of-technology/}}</ref> အိုင်အိုတီ ကိရိယာများသည် တစ်နှစ်လျှင် ၃၁% မျှ တိုးတက်နေရာ ၂၀၁၇ တွင် ၈.၄ ဘီလီယံ အထိ ရှိလာခဲ့ပြီး <ref name="faz.net">[http://www.faz.net/aktuell/wirtschaft/diginomics/grosse-internationale-allianz-gegen-cyber-attacken-15451953-p2.html?printPagedArticle=true#pageIndex_1 Große internationale Allianz gegen Cyber-Attacken<!-- ဘော့က ထုတ်ပေးသော ခေါင်းစဉ် -->]</ref> ၂၀၂၀တွင် ကိရိယာပေါင်း ဘီလီယံ ၃၀ အထိ ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite web |url=https://spectrum.ieee.org/tech-talk/telecom/internet/popular-internet-of-things-forecast-of-50-billion-devices-by-2020-is-outdated |title=Popular Internet of Things Forecast of 50 Billion Devices by 2020 Is Outdated |first=Amy |last=Nordrum |date=18 August 2016 |work=IEEE}}</ref> အိုင်အိုတီ၏ တကမ္ဘာလုံး ဈေးကွက်တန်ဖိုးသည် ၂၀၂၀ တွင် ၇.၁ ထရီလီယံ အထိ ရောက်ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ <ref>{{Cite journal|last=Hsu|first=Chin-Lung|last2=Lin|first2=Judy Chuan-Chuan|title=An empirical examination of consumer adoption of Internet of Things services: Network externalities and concern for information privacy perspectives|url=https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.04.023|journal=Computers in Human Behavior|volume=62|pages=516–527|doi=10.1016/j.chb.2016.04.023|year=2016}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:နည်းပညာ]] 96yhbtac4ujfrt9rzouyw2mw5mroh0k 0 124066 881087 862370 2025-07-09T13:43:26Z Norm 97shindig 129251 881087 wikitext text/x-wiki {{Infobox bilateral relations|လာအို-မြန်မာ|Myanmar|Laos}} '''လာအို-မြန်မာဆက်ဆံရေး''' သည် အိမ်နီးချင်းနှစ်နိုင်ငံဖြစ်သော [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]တို့၏ ရှည်လျားနီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဗီယင်ကျန်းမြို့|ဗီယင်ကျန်း]] တွင် သံရုံးရှိပြီး လာအိုက [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]၌ သံရုံးရှိသည်။ == သမိုင်းနှင့် ခေတ်သစ်ဆက်ဆံရေး == [[ထေရဝါဒ]]ကိုးကွယ်ပုံချင်း တူသော်လည်း ၁၆ ရာစုမှစပြီး နှစ်နိုင်ငံစစ်ပွဲများ ဆင်နွှဲသည်။ အများစုမှာ မြန်မာဘက်မှ ပြည်ထောင်မင်းတို့က ကျူးကျော်ခြင်း ဖြစ်သည်။ [[တောင်ငူခေတ်|တောင်ငူမင်းဆက်]]သည် [[ဘုရင့်နောင်]]အုပ်ချုပ်ချိန်အတွင်း လာအိုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://factsanddetails.com/southeast-asia/Myanmar/sub5_5a/entry-3003.html|title=TOUNGOO DYNASTY (1510–1752) - Facts and Details|first=Jeffrey|last=Hays|website=Factsanddetails.com|accessdate=17 April 2019}}</ref> ဇယဇေဋ္ဌာဓိရာဇ်သည် [[လင်းဇင်းပြည်|လင်းဇင်း]]ပြည်ကို ဦးစီးကာ ဗမာတို့အား ခုခံသည်။<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mL02DwAAQBAJ&dq=taungoo+lan+xang&pg=PT243|title=The History of the World|first=Alex|last=Woolf|date=21 September 2017|publisher=Arcturus Publishing|isbn=9781788880213|accessdate=17 April 2019|via=Google Books}}</ref> တောင်ငူမင်းဆက် ပြိုကွဲသွားသည့်အခါ လာအိုတို့ ပြည်ကို ပြန်ပိုင်သည်။ မြန်မာများသည် [[ကုန်းဘောင်ခေတ်|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်]]တွင် ဒုတိယအကြိမ် လာသိမ်းသည်။ လင်းဇင်းတို့ ယခုတစ်ကြိမ်လည်း ထပ်မတိုက်နိုင်ပြန်။<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=seglAAAAQBAJ&dq=konbaung+lan+xang&pg=PA303|title=Historical Dictionary of Laos|first=Martin|last=Stuart-Fox|date=6 February 2008|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810864115|accessdate=17 April 2019|via=Google Books}}</ref> တရုတ်တို့နှင့် တိုက်ပြီးနောက် မြန်မာတို့ အင်အားနည်းသည့်အခါ လင်းဇင်းက ပဏ္ဍာဆက်ရန် ငြင်းလိုက်သည်။ မြန်မာတို့လည်း လာမတိုက်တော့။ ၁၉ ရာစုတွင် မြန်မာက ဗြိတိသျှကိုလိုနီ၊ လာအိုက ပြင်သစ်ကိုလိုနီ အသီးသီး ဖြစ်လာသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ အဆက်အဆံ မရှိတော့။ ထို့ပြင် [[ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ]]ဖြစ်ခြင်းကြောင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်ဆံရေး မရှိခဲ့ပေ။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမှစပြီး လာအိုနှင့်မြန်မာ နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ တရားဝင် အလည်အပတ်ခရီး စသည်။ == ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု == ၁၉၉၀ ခုနှစ်များမှစ၍ [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံအဖွဲ့]]ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် နှစ်နိုင်ငံကြား ပထမဆုံး တရားဝင်[[လာအို-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတား|ချစ်ကြည်ရေးတံတား]]ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.investlaos.gov.la/index.php/news-and-events/item/9-the-friendship-bridge-between-laos-and-myanmar-is-officially-opened|title=The Friendship Bridge between Laos and Myanmar is officially opened|website=Investlaos.gov.la|accessdate=17 April 2019|archive-date=6 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906035523/http://www.investlaos.gov.la/index.php/news-and-events/item/9-the-friendship-bridge-between-laos-and-myanmar-is-officially-opened}}</ref> နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://annx.asianews.network/content/laos-myanmar-enhance-cooperation-finance-banking-66316|title=Laos, Myanmar to enhance cooperation in finance, banking|first=Souknilundon|last=Southivongnorath|date=2 February 2018|website=Asia News Network|accessdate=17 April 2019|archive-date=18 November 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191118040351/http://annx.asianews.network/content/laos-myanmar-enhance-cooperation-finance-banking-66316}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး]] [[ကဏ္ဍ:လာအိုနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး]] 4u60lvfvpdpshy6qi6ibrlo1r0xwfaj 0 149961 881185 819885 2025-07-10T04:55:44Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881185 wikitext text/x-wiki {{Infobox book | name = A Christmas Carol | title_orig = A Christmas Carol. In Prose. Being a Ghost Story of Christmas. | image = Charles Dickens-A Christmas Carol-Cloth-First Edition 1843.jpg | alt = Brown book cover bearing the words "A Christmas Carol by Charles Dickens" in gold. | caption = ၁၈၄၃ခုနှစ် ထုတ် မူရင်းစာအုပ်၏ အဖုံး | author = [[ချားလ် ဒစ်ကင်း]] | illustrator = ဂျွန်လိချ် | country = အင်္ဂလန် | genre = | published = ၁၈၄၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ | publisher = ချပ်မန်းနှင့် ဟောလ် | preceded_by = | followed_by = | wikisource = A Christmas Carol (Dickens, 1843) }} '''''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''''' ({{lang-en|'''A Christmas Carol'''}}) သည် [[ချားလ် ဒစ်ကင်း]]{{efn|Charles Dickens ကို အင်္ဂလိပ်အသံထွက်ဖြင့် "''ချားလ်ဇ် ဒစ်ကင်ဇ်''" ဟု အနီးစပ်ဆုံး ထွက်ရှိနိုင်သည်။}} ရေးသားသော [[လုံးချင်းဝတ္ထုတို]] တစ်ပုဒ်ဖြစ်၍ နာမည်အပြည့်အစုံမှာ '''''A Christmas Carol. In Prose. Being a Ghost Story of Christmas''''' ဖြစ်သည်။ ဂျွန်လိချ်က သရုပ်ဖော်ရေးဆွဲပေး၍ ၁၈၄၃ တွင် ချပ်မန်းနှင့် ဟောလ် (Chapman & Hall) စာပေထုတ်ဝေရေးက ပထမဆုံးဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ဤဝတ္ထုသည် "''အဘန်နဇာ စခရုဂျ်''"(Ebenezer Scrooge) ၏ ဇာတ်လမ်းဖြစ်၍ စခရုဂျ်သည် ကပ်စေးနဲကော်တရာလူစား ဖြစ်ကာ ၎င်း၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် "ဂျေးကာ့ဘ် မားလီ" (Jacob Marley) ကွယ်လွန်အပြီး ခုနှစ်နှစ်မြောက်တွင် ဘဝပြောင်းသွားပြီဖြစ်သော မားလီက [[တစ္ဆေ]]ဘဝဖြင့် လာရောက်တွေ့ဆုံပြီး ယင်းနောက် အတိတ်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေ၊ မျက်မှောက်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေ၊ အနာဂတ်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေ စသည်တို့ကလည်း လာရောက်တွေ့ဆုံကြသည့် ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့လာရောက်တွေ့ဆုံမှုများအပြီး စခရုဂျ်သည် ကြင်နာစာနာတတ်သော၊ နူးညံ့သောသူအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့လေသည်။ ဒစ်ကင်းသည် ဤ ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ဇာတ်လမ်းကို ဗြိတိသျှလူမျိုးများ၏ [[ခရစ်စမတ်]] ရိုးရာဓလေ့များ၊ ခရစ်စမတ်သီချင်းများနှင့် ခရစ်စမတ်သစ်ပင်ကဲ့သို့သော ဓလေ့အသစ်များကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် မြှင့်တင်တန်ဖိုးထားနေစဉ်အချိန်အတွင်းက ရေးသားခဲ့ကာ ဒစ်ကင်းကို လွှမ်းမိုးဩဇာသက်စေသူများမှာ [[ဝါရှင်တန် အားဗင်း]] (Washington Irving)၊ ဒဂ်လာ့စ် ဂျဲရိုးလ် (Douglas Jerrold) တို့ရေးသားသော ခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းများ ဖြစ်ကြပြီး ၎င်း၏ငယ်စဉ်အတိတ်ဘဝ၏ လွှမ်းမိုးမှုလည်းပါဝင်လေသည်။ ဤ လုံးချင်းဝတ္ထုတို (ဝတ္ထုလတ်) မရေးမီက ခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းသုံးပုဒ် ရေးသားဖူးလေသည်။ တစ်ရက်၌ ဖီးလ်ဒ် လမ်းကြားရှိ ရက်ဂစ်ကျောင်း (တိုက်ရိုက်အနက်-ဟောင်းနွမ်းစုတ်ပြတ်သည့်ကျောင်း) သို့ရောက်ခဲ့ရာ ထိုကျောင်းမှာ [[လန်ဒန်မြို့]]လမ်းမများပေါ်က ကလေးများအတွက် တည်ထောင်ထားသော ကျောင်းမျိုးဖြစ်ပြီး ထိုကျောင်းသို့ ရောက်ပြီးမှ ဤဝတ္ထုရေးရန် စိတ်စေစားခြင်းခံရသည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများကို ဆက်ဆံပုံနှင့် အတ္တသမားတစ်ဦး၏ လူကောင်းတစ်ယောက်အဖြစ် ပြန်လည်အဖတ်ဆည်ပုံတို့သည် ဤဇာတ်လမ်း၏ အဓိကအကြောင်းအရာပင်ဖြစ်လေ၏။ ဤဝတ္ထုနှင့်ပတ်သက်၍ ဇာတ်လမ်းသည် လောကီသက်သက်ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည် သို့မဟုတ် ခရစ်ယာန်ဘာသာရေးပုံဆောင်ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည် စသည်ဖြင့် ပညာရှင်များအကြား ဆွေးနွေးပြောဆိုမှုများရှိကြသည်။ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့၍ ခရစ်စမတ်မရောက်မီ ညနေခင်းကာလတွင် ရောင်းကုန်ခဲ့ကာ ၁၈၄၄ အဆုံး၌ ထုတ်ဝေမှုအကြိမ် (၁၃) ကြိမ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ စာပေဝေဖန်ရေးဆရာတို့ကလည်း ဤဝတ္ထုလတ်ကို နှစ်ခြိုက်အားပေးသုံးသပ်ခဲ့ကြသည်။ ၁၈၄၄ ဇန်နဝါရီတွင် ဇာတ်လမ်းကို တရားမဝင် ခိုးယူထုတ်ဝေမှုများရှိခဲ့ကြပြီး ထုတ်ဝေသူများသည် စာအုပ်ထုတ်ဝေခြင်းမှ ရသော ဒစ်ကင်းအတွက် အကျိုးအမြတ်ကို ပို၍ လျှော့ချခဲ့ကြ၏။ ဒစ်ကင်းသည် ထိုထုတ်ဝေသူများကို တရားစွဲဆိုမှုများပြုခဲ့ရာ ထုတ်ဝေသူများ ဒေဝါလီခံခဲ့ရလေသည်။ ထိုနောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ ခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းလေးပုဒ်ကို ဆက်လက်ရေးသားခဲ့ပြီး ယခုဖော်ပြပါ ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ဇာတ်လမ်းကို ဖတ်ကြားမှုတစ်ခုပြုခဲ့ရာ အလွန်အောင်မြင်ခဲ့၍ ၎င်းကွယ်လွန်သော ၁၈၇၀ အထိ ဝတ္ထုဖတ်ရှုမှု (၁၂၇) ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဤဝတ္ထုသည် အမြဲလိုလို ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ရ၍ ဘာသာစကားအချို့သို့ ဘာသာပြန်ဆိုမှုများလည်းရှိသည်။ ဇာတ်လမ်းကို ရုပ်ရှင်၊ ပြဇာတ်၊ အော်ပရာ နှင့် အခြားပုံစံများသို့ ပုံဖော်တင်ဆက်ခြင်းများစွာ ရှိခဲ့သည်။ ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' သည် ခရစ်စမတ် အားလပ်ရက်ကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ခဲ့သော ဝိတိုရိယခေတ်၏ ထူးခြားသော အငွေ့အသက်ကို ဖမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ ဒစ်ကင်းသည် ခရစ်စမတ်ပွဲတော်နှင့်ပတ်သက်၍ အနောက်တိုင်း၏ ခေတ်သစ်လေ့လာစူးစမ်းမှု၏ ဩဇာညောင်းမှုကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့၏။ နောက်ပိုင်းကာလများ၌ ဒစ်ကင်းသည် ခရစ်စမတ်ပွဲ၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာအချို့ကိုလည်း စေ့ဆော်ပေးနိုင်ခဲ့ရာ မိသားစုများတွေ့ဆုံခြင်း၊ ရာသီပေါ်အစားအစာ၊ ယာမကာ၊ အက၊ ကစားခုန်စားနှင့် ပွဲတော်၏ ရက်ရောတတ်သောအငွေ့အသက်၊ စိတ်ဆန္ဒများ ပါဝင်ပေသည်။ ==ဇာတ်လမ်း== [[File:Marley's Ghost - A Christmas Carol (1843), opposite 25 - BL.jpg|upright|thumb|alt=The ghost of Marley walking towards Scrooge, who is warming himself by the fire|'''တစ္ဆေကြီး မားလီ'''၊ ဂျွန်လိချ်၏ ၁၈၄၃ စာအုပ်မှ မူလလက်ရာ]] ဤဝတ္ထုလတ်ကို အခန်းငါးခန်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းထား၍ ဒစ်ကင်းက stave ဟူသာ ဝေါဟာရကို သုံးထားသည်။ Stave သည် ဂီတနှင့် ကဗျာတို့တွင် သုံးသော ဝေါဟာရဖြစ်၍ ကိုက်ညီသည့် အကြောင်းအရာတစ်ခုပါရှိသော ကဗျာတစ်ပိုဒ်၊ ဂီတတစ်ပိုဒ် ဟူ၍ ဆိုလိုသည်။ ===အပိုဒ်တစ်=== '''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''' ၏ ဇာတ်လမ်းအစမှာ [[လန်ဒန်မြို့]] ခရစ်စမတ်နေ့မရောက်မီ အလွန်ချမ်းအေးသော ညနေခင်းကာလဖြင့် အစပြု၍ ထိုနေ့သည် စခရုဂျ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဂျေးကာ့ဘ် မားလီ သေဆုံးသော ခုနစ်နှစ်မြောက် နှစ်ပတ်လည်နေ့လယ်းဖြစ်သည်။ အရွယ်ထောက်ကာ ကပ်စေးလည်းကုပ်သော စခရုဂျ်သည် ခရစ်စမတ်ကာလကို လွန်စွာမနှစ်မြို့သူဖြစ်သည်။ ထိုနေ့၌ ၎င်း၏ ကွယ်လွန်ပြီဖြစ်သောညီမ၏ သား၊ တူတော်သူ ဖရဒ်က ခရစ်စမတ်ညအတွက် အတူစားသောက်ရန် ဖိတ်ကြားမှုကို ငြင်းဆန်လိုက်သည်။ သူဆင်းရဲများအတွက် အစားအသောက်နှင့် အနွေးဓာတ်ထောက်ပံ့ရန် အလှူလာခံသောသူနှစ်ဦးကို မလှူနိုင်ဟု ငြင်းဆိုလွှတ်ကာ သူ့ဆီတွင် အလွန်အလုပ်လုပ်ရရှာ၍ လစာနည်းသော ဘော့ဘ် ခရတ်ချစ် (Bob Cratchit) ခေါ်သော စာရေးကို လူမှုရေးအရ ခရစ်စမတ်နေ့ကို အားလပ်ရက်အဖြစ် ငြူငြူဆူဆူဖြင့်သာ ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထိုနေ့ည အိမ်သို့ပြန်ရောက်သောအခါ စခရုဂျ်ကို (ပြစ်ဒဏ်အနေဖြင့်) သံချိန်းကြိုးများ၊ ငွေသတ္တာများဖြင့် ရစ်ပတ်ချည်နှောင်ခံထားရသော ၎င်း၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ဟောင်း မားလီက တစ္ဆေဘဝဖြင့် လာရောက်တွေ့ဆုံသည်။ မားလီသည်လည်း အသက်ရှိစဉ် မသေခင်က လောဘ၊ အတ္တတရားတို့ဖြင့် နေထိုင်ခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် ထိုသို့ တွန့်တိုမှုများကို နောင်တရနေပြီဖြစ်သည်။ သို့သော် အချိန်ကားနှောင်းပြီဖြစ်၏။ မားလီက စခရုဂျ်ကို ၎င်းကဲ့သို့ ကြမ္မာဆိုးမကြုံစေရန်အတွက် အခွင့်အရေးတစ်ခုသာရှိကြောင်း၊ ၎င်းထံသို့ တစ္ဆေသုံးဦးလာရောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသူများကို သေသေချာချာနားထောင်ရန်နှင့် နားမထောင်ပါက ၎င်းထက်ပိုကြီးမားသော သံချိန်းကြိုးကြီးများဖြင့် ချည်နှောင်ခြင်းခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ===အပိုဒ်နှစ်=== ပထမတစ္ဆေ{{efn|ပထမတစ္ဆေ၊ ဒုတိယတစ္တေ... စသဖြင့် ရေးသားရာ၌ ပထမဆုံးလာရောက်တွေ့ဆုံသော မားလီတစ္ဆေကို ထည့်သွင်းခြင်းမပြုဘဲ ရေးသားဖော်ပြခြင်းသာဖြစ်သည်။}}ကို အတိတ်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေဟု ခေါ်ဆိုကာ ထိုတစ္ဆေက စခရုဂျ်ကို ၎င်း၏ ငယ်စဉ်အတိတ်ကာလအဖြစ်အပျက်များဆီသို့ ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ ထိုငယ်စဉ်ဘဝများ၏ အပြစ်ကင်းသောစခရုဂျ်၏ ငယ်ကာလများကို ပြန်ပြောင်းအမှတ်ရစေခဲ့သည်။ ထိုကာလများမှာ ဘော်ဒါကျောင်းနေခဲ့ရသော အထီးကျန်ဆန်သည့် ဘဝ၊ အလွန်ချစ်မြတ်နိုးသော ညီမဖြစ်သူ ဖန် (Fan) နှင့်ဆက်ဆံရေး၊ ၎င်း၏ပထမဆုံး အလုပ်ရှင် မစ္စတာ ဖက်ဇိဝစ်ဂ် (Mr Fezziwig) ပြုလုပ်ပေးသော ခရစ်စမတ်ပျော်ပွဲအခမ်းအနား၊ ၎င်း၏ စေ့စပ်ထားသော သတို့သမီးလောင်း ဘဲလ် (Belle) က စခရုဂျ်သည် ငွေကိုချစ်သကဲ့သို့ သူအပေါ်မည်သည့်အခါမျှ ချစ်လိမ့်မည်မဟုတ်ဟု သိမြင်သွားသောကြောင့် ချစ်သူနှစ်ဦး ပျက်စဲခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင်လည်း လက်ထပ်လိုက်ပြီဖြစ်သည့် ဘဲလ်ကို မားလီသေဆုံးခဲ့သော ခရစ်စမတ်မတိုင်မီညနေ၌ မိသားစုဝင်များနှင့် ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် တွေ့လိုက်ရသည်။ ထို့နောက် ဘဲလ်က ၎င်းသည် မည်သို့သော လူစားဖြစ်သွားသည်ကို ဖော်ပြပြောဆိုလိုက်ခြင်းအား ကြားလိုက်သောအခါ စိတ်မသက်မသာဖြစ်သွား၍ တစ္ဆေအား သူ့ကို ထိုအိမ်မှ အဝေးသို့ ခေါ်ဆောင်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ===အပိုဒ်သုံး=== မျက်မှောက်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေသည် ဒုတိယမြောက် လာရောက်တွေ့ဆုံသောသူဖြစ်ပြီး စခရုဂျ်ကို ခရစ်စမတ်ညစာပြုလုပ်ရန် ဝယ်ခြမ်းနေကြသော လူများဖြင့် စည်ကားနေသည့် ပျော်ရွင်ဖွယ် ဈေးတစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ ထို့နောက် သတ္တုတွင်းတူးသူ၏ တဲအိမ်လေးနှင့် မီးပြတိုက်တစ်ခု စသည်တို့၌ ခရစ်စမတ်ကျင်းပပုံမြင်ကွင်းတို့ဆီသို့လည်း ခေါ်ဆောင်သွားသည်။ စခရုဂျ်နှင့် တစ္ဆေတို့သည် ဖရဒ်၏အိမ်၌ ခရစ်စမတ်ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲပြုလုပ်နေသည်ကိုလည်း လိုက်လံကြည့်ရှုခဲ့ကြ၏။ ဤအခန်း၏ အဓိကအပိုင်းသည် ဘော့ဘ် ခရတ်ချစ်မိသားစု၏ ညစာ စားပွဲပင်ဖြစ်ရာ ဤအခန်း၌ ခရတ်ချစ်၏ အငယ်ဆုံးသားလေး ''တိုင်နီ တင်'' ကို မိတ်ဆက်ဖော်ပြထားကာ ''တိုင်နီ တင်''လေးသည် မကျန်းမာသူ (ဒုက္ခိတကလေး) ဖြစ်၏။ သို့သော် ပျော်ရွှင်ဖွယ်နေတတ်သော ကလေးတစ်ဦးလည်း ဖြစ်လေသည်။ တစ္ဆေကြီးက လက်ရှိသွားနေသည့် အဖြစ်အပျက်လမ်းကြောင်း ပြောင်းလဲမှုမရှိပါက ''တိုင်နီ တင်''လေး သေဆုံးရမည်ဟု သတင်းပေးပြောခဲ့လေသည်။ ထို့နောက် တစ္ဆေကြီး မပျောက်ကွယ်ခင် စခရုဂျ်ကို ၎င်း၏ဝတ်ရုံအတွင်း ဖွက်ထား၍ ပိန်ချုံးချည့်နဲ့နေသော ကလေးနှစ်ဦးကို ပြသခဲ့ပြီး ကောင်လေး၏အမည်မှာ ''မသိခြင်း'' (Ignorance) နှင့် ကောင်မလေးကို ''လိုချင်တပ်မက်ခြင်း'' (Want) ဟုခေါ်ဆိုကြောင်း ပြောဆိုရင်း အထူးသဖြင့် ကောင်လေးကို သတိထားရန်နှင့် ထိုကောင်လေးကို မသိကျိုးကျွန်ပြုသူများ ကြမ္မာငင်ရလိမ့်မည်ဟု သတိပေးခဲ့ကာ ထိုကလေးနှစ်ဦးအတွက် စိုးရိမ်သောကဖြစ်နေရှာသော စခရုဂျ်ကိုလည်း တစ္ဆေကြီးက လှောင်ပြောင်ပျက်ရယ်ပြုခဲ့လေသည်။ ===အပိုဒ်လေး=== [[File:Christmascarol1843 -- 184.jpg|thumb|upright|alt=Black and white drawing of Scrooge and Bob Cratchit having a drink in front of a large fire|စခရုဂျ်နှင့် ဘော့ဘ်ခရတ်ချစ်တို့ ခရစ်စမတ်ကို ဆင်နွှဲနေပုံ၊ ၁၈၄၃ ခုနှစ်ထုတ် စာအုပ်၊ အပိုဒ်ငါး (အခန်းငါး) မှ သရုပ်ဖော်လက်ရာ]] တတိယမြောက်တစ္ဆေသည် အနာဂတ်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေဖြစ်သည်။ စခရုဂျ်အား အနာဂတ်တွင်ဖြစ်မည့် ခရစ်စမတ်နေ့ဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွား၏။ လူအများမုန်းတီး မနှစ်မြို့ခြင်းခံရသောသူတစ်ဦး၏ ဈာပနပွဲဖြစ်ပျက်ပုံများကိုပြသရာ နေ့လယ်စာကြွေးသောကြောင့်သာ ထိုသေသူ၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်အနည်းငယ်မျှ တက်ရောက်သော မြင်ကွင်းဖြစ်သည်။ သန့်ရှင်းရေးအမျိုးသမီး၊ အဝတ်လျှော်သူအမျိုးသမီးနှင့် ထိုအရပ်က သုဘရာဇာတို့သုံးဦးသား သေသူ၏ ဥစ္စာပစ္စည်းများကို ခိုးယူ၍ ခိုးရာပါပစ္စည်းဝယ်သူထံ ရောင်းချနေပုံများကို ပြသပေးသည်။ ထိုသူသေဆုံးမှုအပေါ် စိတ်ခံစားချက်တစ်ခုခု ရှိသူများ ရှိလျှင် ပြသပေးပါရန် စခရုဂျ်က တောင်းဆိုသောအခါ တစ္ဆေကြီးက ဆင်းရဲသားဇနီးမောင်နှံ၏ စိတ်သက်သာယာရရှိမှုကိုသာ ပြသပေး၏။ ထိုနှစ်ယောက်မှာ အဆိုပါသူသေဆုံးသွားသည့်အတွက် ငွေရေးကြေးရေးပြဿနာ ခေတ္တခဏမျှ ပြေလည်သွားသောကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ အခြားသေဆုံးမှုတစ်ခုရှိပါက ထိုသေဆုံးမှုနှင့်ပတ်သက်၍ နူးညံ့သိမ်မွေ့စာနာတတ်သော သဘောကို မြင်တွေ့လိုသည်ဟု ထပ်မံတောင်းဆိုရာ တစ္ဆေကြီးက ''တိုင်နီ တင်''လေး ကွယ်လွန်သဖြင့် ပူဆွေးနေသော ဘော့ဘ်ခရတ်ချစ်နှင့် ၎င်းမိသားစုကို ပြသပေးခဲ့ပြီး "'''Ebenezer Scrroge'''" ဟု နာမည်ရေးထိုးထား၍ စွန့်ပစ်လျစ်လျူရှုထားသည့် အုတ်ဂူဆီသို့ ခေါ်ဆောင် ညွှန်ပြပေးခဲ့လေသည်။ အစောပိုင်းသေဆုံးသူမှာလည်း သူကိုယ်တိုင်ပင်ဖြစ်ကြောင်းသိရှိသွားကာ ငိုရှိုက်၍ ၎င်း၏မိုက်ပြစ်များကို ပြုပြင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ခရစ်စမတ်ကာလကို တန်ဖိုးထားမည်ဖြစ်ကြောင်း စသဖြင့် တောင်းပန်ခယ ပြောကြားခဲ့သည်။ ===အပိုဒ်ငါး=== ခရစ်စမတ်နေ့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ထိုနေ့ မနက်စောစော၌ စခရုဂျ်သည် အစစအရာရာပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်သည့် လူသစ်အသွင်ဖြင့် နိုးထလာခဲ့သည်။ ယမန်နေ့က ၎င်းငြင်းလွှတ်လိုက်သည့် အလှူလာ၍ခံသောသူများကို ငွေကြေးများစွာ လှူဒါန်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏စာရေး ခရတ်ချစ်အိမ်သို့ ခရစ်စမတ်ညစာအဖြစ် ကြက်ဆင်ကြီးတစ်ကောင်ကို ၎င်းပေးမှန်း မသိစေဘဲ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့ကာ ထို့နောက် တူတော်သူ ဖရဒ်နှင့် မိသားစုထံသို့ နေ့လယ်ပိုင်း၌သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ နောက်တစ်ရက်တွင် ခရတ်ချစ်ကို လစာတိုးပေးပြီး ''တိုင်နီ တင်'' ဟုခေါ်သော မကျန်းမာရှာသည့် ကလေးလေး၏ ဖခင်သဖွယ်အဖြစ်လည်း စိတ်သစ်လူသစ်ဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုနေ့မှအစပြု၍ ခရစ်စမတ်ပွဲတော်၏ အငွေ့အသက်များ လွှမ်းခြုံကာ လူတိုင်းအပေါ် ရက်ရက်ရောရော၊ ကြင်ကြင်နာနာ၊ ချစ်ချစ်ခင်ခင် ဆက်ဆံခဲ့လေတော့သည်။ ==နောက်ခံ== [[File:Dickens-at-the-Blacking-Warehouse.jpg|thumb|upright|left|alt=Small boy asleep at work|ဖရဒ်ဘားနာ့ဒ်၏ စိတ်ကူးဖြင့် မှန်းဆဆွဲထားသော ဖိနပ်အရောင်တင်စက်ရုံ၌ အလုပ်လုပ်နေသည့် ဒစ်ကင်း]] [[ချားလ် ဒစ်ကင်း]]သည် အလယ်လတ်မိသားစုတစ်ခုတွင်ဖွားမြင်ခဲ့၍ ဖခင် ဂျွန်မှာ အသုံးဖြုန်းကြီးသောကြောင့် မိသားစု၌ ငွေရေးကြေးရေးပြဿနာများရှိသည်။ ၁၈၂၄ တွင် ဖခင်ဂျွန်ကို လန်ဒန်မြို့၊ ''စဿာ့က်'' (Southwark) အရပ်ရှိ အကြွေးမဆပ်နိုင်သောသူများကို ထားသည့်ထောင် ''မာရှယ်လ်ဆီး'' (Marshalsea) ဆီသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုစဉ်အသက် (၁၂) အရွယ်ရှိ ဒစ်ကင်းကိုလည်း ၎င်း၏စာအုပ်များအား ပေါင်နှံရောင်းချစေကာ ကျောင်းမှထွက်ခိုင်း၍ ဖိနပ်များ ပြောင်လက်အောင်တိုက်ချွတ်အရောင်တင်သည့် စက်ရုံတစ်ခုတွင် အလုပ်လုပ်စေခဲ့သည်။ စက်ရုံမှာ ညစ်ပတ်ပေရေပြီး ကြွက်များဖြင့် ပြည့်ဝှမ်းနေသည်။ ဒစ်ကင်း၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိရေးဆရာ ''မိုက်ကယ် စလေးတာ'' (Michael Slater) က "တစ်ကိုယ်ရေတစ်ကာယနဲ့ လူမှုဘဝ နာကြည်းချက်" ဟုဖော်ပြထားသည်။ ဤသို့ အခြေနေများပြောင်းလဲသွားရခြင်းသည် ၎င်း၏အရေးအသား၊ သဘောထားများအပေါ် ကြီးကြီးမားမား အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Ackroyd|1y=1990|1pp=67–68|2a1=Slater|2y=2011}} ၁၈၄၂ အကုန်တွင် အဓိကလက်ရာ ခြောက်ခုအပြင်{{refn|These were ''[[Sketches by Boz]]'' (1836); ''[[The Pickwick Papers]]'' (1836); ''[[Nicholas Nickleby]]'' (1837); ''[[Oliver Twist]]'' (1838); ''[[The Old Curiosity Shop]]'' (1841); and ''[[Barnaby Rudge]]'' (1841).{{sfn|Diedrick|1987|p=80}}|group=n}} ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုလတ်နှင့် အခြားပုံစံအချို့တို့ကို ရေးသားခဲ့ပြီး ထင်ရှားသော စာရေးဆရာတစ်ဦးဖြစ်နေခဲ့ပြီဖြစ်သည်။{{sfn|Diedrick|1987|p=80}} ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ၌ ''မာတင် ချာဇယ်လ်ဝစ်'' (Martin Chuzzlewit) ဝတ္ထုရှည်ကို လစဉ်မဂ္ဂဇင်း အခန်းဆက်ဝတ္ထုအဖြစ် စတင်ရေးသားခဲ့၍ {{refn|Serialisation was in 20 parts, which concluded on 30 June 1844.{{sfn|Ackroyd|1990|p=392}}|group=n}}ဒစ်ကင်း၏ အကြိုက်ဆုံးဝတ္ထုလည်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ရောင်းအားမှာ စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ယာယီအားဖြင့် ငွေကြေးပြဿနာအချို့ကို ရင်ဆိုင်ရပေသည်။{{sfn|Ackroyd|1990|p=392}} ဝိတိုရိယခေတ်ကာလများတစ်လျှောက် ခရစ်စမတ်ရာသီပွဲတော် ကျင်းပခြင်းသည် လူအများကြား ပိုမိုနှစ်သက်လာသည့် ဓလေ့တစ်ခုဖြစ်နေခဲ့ကာ{{sfn|Callow|2009|p=27}} ခရစ်စမတ်သစ်ပင် ဓလေ့ကို ဗြိတိန်၌ ၁၈ ရာစုအတွင်းက မိတ်ဆက်ပေးနိုင်ခဲ့၍ ဝိတိုရိယဘုရင်မနှင့် မင်းသား အဲလ်ဘတ်လက်ထက်တို့တွင် လူသိများရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ ဤဓလေ့ကို တိုင်းပြည်အနှံ့ရှိ အိမ်များစွာက အတုယူလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။{{sfnm|1a1=Lalumia|1y=2001|2a1=Sutherland, British Library}} ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ယခင်နှစ်ရာပေါင်းများစွာက လူကြိုက်များမှုကျဆင်းခဲ့သော ခရစ်စမတ်သီချင်းများ (Christmas carols) များကို တဖန်စိတ်ဝင်စားလာခဲ့ကြသည်။ ဒေးဗစ် ဂစ်လ်ဘာ့တ် (Davies Gilbert) ၏ ၁၈၂၃ လက်ရာဖြစ်သည့် ''"အင်္ဂလန်အနောက်ပိုင်းတွင် ယခင်သီဆိုကြသော သံစဉ်များနှင့် ရှေးဟောင်းခရစ်စမတ်သီချင်းအချို့"'' လက်ရာနှင့် ဝီလျံ ဆန်းဒေး၏ ၁၈၃၃ ခုထုတ် စာပေါင်းချုပ်ဖြစ်သည့် ''"ရှေးရှေးနှင့် ယခု ခရစ်စမတ်သီချင်းများ"'' တို့သည် ဗြိတိန်တွင် ဤပုံစံအား လူကြိုက်များလာစေခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Rowell|1y=1993|2a1=Studwell|2a2=Jones|2y=1998|2pp=8, 10|3a1=Callow|3y=2009|3p=128}} ဒစ်ကင်းကလည်း ခရစ်စမတ်ကို စိတ်ပါဝင်စားခဲ့၍ ၎င်း၏ပထမဆုံး ဇာတ်လမ်းမှာ ''"ခရစ်စမတ်ပွဲလမ်းသဘင်"'' ဖြစ်ကာ ဘဲလ်အပတ်စဉ်သံတော်ဆင့် သတင်းစာမှ ၁၈၃၅ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်း ယင်းဇာတ်လမ်းကို ''"ခရစ်စမတ်ညစာပွဲ"''အဖြစ် ၁၈၃၆ ၌ ထုတ်ဝေသော "''ဘို့ဇ်၏ စာတိုပေတိုများ''" (ယခု - "ဘော့ဇ်" ဟုဖတ်ရန်) (Sketches by Boz) များတွင် ပါဝင်လာခဲ့သည်။{{sfn|Callow|2009|p=30}} "''ဘုရားကျောင်းစောင့်ကို ခိုးသွားတဲ့ ဂေါ်ဘလင်များဇာတ်လမ်း''" နှင့် အခြားခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းတစ်ခုသည်လည်း ၁၈၃၆ခုနှစ်ထုတ် "''ပစ်ဝစ်၏ အစီရင်ခံစာများ''" (The Pickwick Papers) စာအုပ်၌ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ဇာတ်လမ်းအခန်းတစ်ခု၌ မစ္စတာ ဝါ့ဒ်ဒဲလ်က အထီးကျန်ဆန်ကာ စိတ်ထားမကောင်းသော ဘုရားကျောင်းသုသာန်စောင့် ''ဂေးဘရီယယ်လ်''၏ ဇာတ်လမ်းကို ဆက်စပ်ပြသရာ ဂေးဘရီယယ်လ်ကို ဂေါ်ဘလင်တစ်ကောင်က လာရောက်တွေ့ဆုံ၍ အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ကို ပြသပေးပြီးမှ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ခံယူခဲ့သည့် ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်။{{sfnm|1a1=Kelly|1y=2003|1pp=19–20|2a1=Slater|2y=2003|2p=xvi}} အတ္ထုပ္ပတ္တိရေးသူ ''စလေးတာ''က ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''ဝတ္ထု၏ အဓိကအခြင်းအရာများသည် ဤဇာတ်လမ်း၌ ပါဝင်နေသည်၊ သို့သော် ဇာတ်လမ်းကား ခိုင်မာသည့်ပုံမရှိသေးချေဟု စဉ်းစားသုံးသပ်ထားကာ{{sfn|Slater|2003|p=xvi}} ဤဇာတ်လမ်း၏ နောက်၌ "မစ္စတာဟမ်းဖရေး၏ နာရီ"ဟုခေါ်သော အပတ်စဉ် တည်းဖြတ်ရေးသားသည့် ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်မှ စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ်လည်း ပါလာခဲ့သေးသည်။{{sfn|Slater|2003|p=xvi}} အင်္ဂလိပ်စာပေပါမောက္ခ ပေါလ် ဒေးဗစ်က ဂေါ်ဘလင်ဇာတ်လမ်းသည် ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ၏ ပဏမာရှေ့ပြေးပုံစံတူဖြစ်ပုံရသည်၊ ဒစ်ကင်း၏ ခရစ်စမတ်နှင့်ပတ်သက်၍ အစောပိုင်းရေးသားမှုများသည် ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''ဇာတ်လမ်းကို လွှမ်းမိုးမှုရှိ၏ ဟူ၍ ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။{{sfn|Davis|1990a|p=25}} ===စာပေဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုများ=== [[File:Washington Irving by Charles Turner after Gilbert Stuart Newton cropped.jpg|thumb|alt=Head and torso engraving of a man|upright|left|၁၈၂၀ခန့်က [[ဝါရှင်တန် အားဗင်း]]]] ခရစ်စမတ်ရာသီပွဲတော်ကို စာပေ၌ ဖော်ကျူးတင်ပြသည်မှာ ဒစ်ကင်းသည် ပထမဆုံးစာရေးဆရာမဟုတ်ပေ။{{sfn|Kelly|2003|p=12}} ဒစ်ကင်းကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သော စာရေးဆရာများ၌ [[ဝါရှင်တန် အားဗင်း]] ပါဝင်၍ အားဗင်း၏ ၁၈၁၉-၂၀ လက်ရာ "ဂျက်ဖရီ ခရေးယန် (ကျား) ၏ စာတိုပေတို" (The Sketch Book of Geoffrey Crayon, Gent.) စာအုပ်တွင် အားဗင်း၏ ဘာမင်ဟန်အနီး အက်စတန်ဟော၌နေစဉ် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော ရှေးဟောင်းအင်္ဂလိပ် ခရစ်စမတ်ရိုးရာဓလေ့များအကြောင်း အက်ဆေးလေးပုဒ်ပါဝင်သည်။{{sfn|Kelly|2003|p=20}} ထိုဇာတ်လမ်းများ၊ အက်ဆေးများသည်ဒစ်ကင်းကို ဆွဲဆောင်ပြီး ဤစာရေးဆရာနှစ်ဦးလုံးသည် ခေတ်သစ်လောက၌ပျောက်ကွယ်ပြီဟု ခံစားခဲ့ရသော လူမှုရေးရာသဟဇာတဖြစ်မှုအား လွမ်းဆွတ်တသဖွယ် အင်္ဂလိပ်ရိုးရာခရစ်စမတ်ပွဲကို ပြန်လည်စုရုံးကျင်းပခြင်းက ပြန်လည်သက်ဝင်စေမည်ဆိုသည့် ယုံကြည်ချက်မျိုးပိုင်ဆိုင်ထားကြသည်။{{sfn|Restad|1996|p=137}} ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ကိုရေးရာတွင် စာပေလက်ရာအချို့လွှမ်းမိုးမှုရှိရာ ဒဂ်လာ့စ် ဂျဲရိုး (Douglas Jerrold) ၏ အက်ဆေးလက်ရာနှစ်ခုလည်းပါဝင်လေသည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=viii|2a1=Ledger|2y=2007|2p=117}} ပို၍ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အနေအထားဖြင့် ဒစ်ကင်းကို ရိုးရာနတ်သား/သမီးပုံပြင်များ၊ ကလေးပုံပြင်များက လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့၍ ထိုပုံပြင်များကို ဒစ်ကင်းက ခရစ်စမတ်သဘောမှ ပြောင်းလဲသွားသော ပုံပြင်များဟု ယူဆသည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xxiv}} ===လူမှုရေးရာ လွှမ်းမိုးမှုများ=== [[File:Francis Alexander - Charles Dickens 1842.jpeg|upright|thumb|alt=A man with shoulder-length black hair, sitting at a desk, writing with a quill|''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''ဝတ္ထုမထုတ်မီ ၁၈၄၂ ၌ ဒစ်ကင်း၏ ပုံတူပန်ချီ]] ဒစ်ကင်းကို ၁၉ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် တည်ရှိနေထိုင်ခဲ့ကြသော ဆင်းရဲသည့်ကလေးများစွာက လှုံ့ဆော်စေစားနိုင်ခဲ့သည်။{{sfn|Slater|2011}} ၁၈၄၃ အစောပိုင်း၌ "ကောနစ်ရှ် သံသတ္တုတွင်းများ"သို့ သွားရောက်ခဲ့ရာ ဆိုးရွားစိတ်ပျက်ဖွယ်ကောင်းသော အခြေနေများတွင် အလုပ်လုပ်နေရသော ကလေးများကိုတွေ့ရှိရသဖြင့် ဒေါသစိတ်များဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။{{sfn|Childs|Tredell|2006|p=92}} ထို့နောက် ပို၍ စိတ်ခံစားသွားရသည်မှာ ငတ်တစ်ဝက်ပျက်တစ်ဝက်ဖြစ်နေရှာ၍ စာမတတ်ပေမတတ်သော၊ မြို့တော်၏ လမ်းမပေါ်က ကလေးများအတွက်တည်ထောင်ပေးထားသောကျောင်းဖြစ်သည့် ဖီးလ်ဒ်လမ်းကြားရှိ ရက်ဂစ်ကျောင်း (Ragged School) သို့ရောက်သွားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။{{sfn|Lee, British Library}} ၁၈၄၃ ဖေဖော်ဝါရီတွင် "ကလေးများအလုပ်ခန့်ထားရေးကော်မရှင်၏ ဒုတိယမြောက် အစီရင်ခံစာ" ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ပါလီမန်မှ အစီရင်ခံထုတ်ပြန်မှုဖြစ်ကာ အလုပ်လုပ်သော ကလေးများအပေါ် စက်မှုတော်လှန်ရေး၏ အကျိုးအပြစ်များကို ဖော်ထုတ်လှစ်ဟပြထားသည်။ ဖတ်ကြည့်မိသောအခါ တုန်လှုပ်ထိတ်လန့်သွားသောကြောင့် ဒစ်ကင်းက ဈေးချိုသော နိုင်ငံရေးလက်ကမ်းစာဆောင်တစ်ခုကို "သူဆင်းရဲတို့၏ ကလေးများကိုယ်စား အင်္ဂလန်ရှိ ပြည်သူပြည်သားသားတို့အား မေတ္တာရပ်ခံပန်ကြားချက်" ဟု မဝံ့မရဲခေါင်းစဉ်တပ်ပြီး ထုတ်ဝေရန်စီစဉ်ခဲ့သည်။ သို့သော် စိတ်ပြောင်းသွားကာ ထုတ်ဝေမှုကို နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့လေ၏။{{sfn|Callow|2009|p=38}} မတ်လရောက်သောအခါ ပါလီမန်ဒုတိယအစီရင်ခံစာအတွက် တာဝန်ရှိသူများအနက် ဒေါက်တာ တောမတ်စ် ဆောက်ဝုဒ် စမစ် ဆီသို့ ၎င်း၏ အစီစဉ်အပြောင်းလဲအကြောင်း စာတစ်စောင်ရေးလေရာ : "''ကျုပ်ရဲ့ ပထမဆုံးစိတ်ကူးကို အကောင်ထည်ဖော်လိုက်ရင် ကျုပ်ထုနိုင်လောက်တဲ့အားထက် အဆနှစ်ဆယ် ... ... အဆနှစ်ထောင်လောက်ရှိတဲ့ ဧရာမတူကြီးတစ်ချောင်း ပြုတ်ကျလာပြီလို့ ခင်ဗျား ခံစားရလိမ့်မယ်။''"{{sfn|Ledger|2007|p=119}} ရန်ပုံငွေရှာမည့် ဟောပြောပွဲတစ်ခုကို ၁၈၄၃ အောက်တိုဘာ ၅ တွင် မန်ချက်စတာအဖွဲ့အစည်းကလပ်၌ ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ဒစ်ကင်းက အလုပ်သမားများ၊ အလုပ်ရှင်များကို အတူလက်တွဲ၍ ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ "မသိရှိခြင်း" (ဗဟုသုတ/အသိပညာမဲ့) ကို တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Kelly|1y=2003|1p=15|2a1=Sutherland, British Library}} ယင်းနောက်ပိုင်းနေ့ရက်များတွင် ဤသို့ဆင်းရဲခြင်း၊ တရားမျှတမှုမရှိခြင်း သဘောတရားတို့ကို အများပြည်သူထံသို့ဖြန့်ဝေရာ၌ အကျယ်ပြန့်ဆုံး၊ အထိရောက်ဆုံးနည်းမှာ ဝေဖန်ရေးဆန်သော လက်ကမ်းစာစောင်၊ အက်ဆေးများထက် စိတ်နှလုံးကို နက်နက်နဲနဲညှို့ယူဖမ်းစားနိုင်မည့် ခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းပုံပြင်တစ်ပုဒ်သာ ဖြစ်သည်ဟု သိမြင်နားလည်သွားခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Kelly|1y=2003|1p=15|2a1=Douglas-Fairhurst|2y=2006|2p=xvi}} ===ရေးသားခြင်း=== [[File:JohnLeechHimself.jpg|thumb|upright|alt=head and shoulders engraving of a man|မူလလက်ရာ သရုပ်ဖော်ပုံရေးဆွဲပေးသော ဂျွန်လိချ်]] ၁၈၄၃ အလယ်ပိုင်းလောက်တွင် ဒစ်ကင်းသည် ငွေကြေးပြဿနာများကို စတင်ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရပြီး မာတင် ချာဇယ်လ်ဝစ် ဝတ္ထုရောင်းအားကျဆင်းသည့်အပြင် ဇနီးသည် ကတ်သရင်းသည်လည်း ပဉ္စမမြောက်ကိုယ်ဝန်ကို လွယ်ထားခဲ့ရ၏။ "ချပ်မန်းနှင့်ဟောလ်" စာပေထုတ်ဝေရေးကလည်း ရောင်းအားဆက်လက်ကျဆင်းနေပါက ဒစ်ကင်း၏ လစဉ်ဝင်ငွေမှ ပေါင် ၅၀ လျှော့ချမည်ဟု ခြိမ်းချောက်ခဲ့ကာ အခြေနေများမှာ ဆိုးသထက်သာ ဆိုး၍နေလေတော့သည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xvi|2a1=Callow|2y=2009|2p=38}} ၁၈၄၃ အောက်တိုဘာအရောက်၌ "''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''" ဝတ္ထုကို စတင်ရေးသားသည်။{{sfn|Rowell|1993}} ဒစ်ကင်း၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိရေးသူ မိုက်ကယ် စလေးတားက "အလွန့်အလွန် လုံ့လထုတ် ရေးသားသော" စာအုပ်ဖြစ်ပေသည်ဟု ဖော်ပြထားကာ ခြောက်ပတ်အတွင်းပြီးစီးခဲ့၍ နောက်ဆုံးစာမျက်နှာများကို ဒီဇင်ဘာအစောပိုင်း၌ ရေးသားသည်ဟု ဆိုထားသည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xix|2a1=Slater|2y=2011}} လန်ဒန်မြို့တလျှောက် ညပိုင်းတွင် ၁၅ မီတာ၊ မီတာ (၂၀) ခန်မျှ လမ်းလျှောက်ထွက်လျှက် ဤလက်ရာအတွက် ခေါင်းထဲတွင် ကုန်ကြမ်းများတည်ဆောက်ခဲ့သည်။{{sfn|Tomalin|2011|pp=148–149}} ဒစ်ကင်း၏ ခယ်မကလည်း "''ရေးတဲ့အခါ သူက ငိုလိုက်၊ ရယ်လိုက်၊ ထပ်ငိုလိုက်နဲ့ ပုံမှန်မဟုတ်ဆုံး ပုံစံကြီးနဲ့ကို စိတ်တွေ တလှုပ်ရှားရှားနဲ့ ရေးနေတာပေါ့''" ဟူ၍ ဖော်ပြရေးသားခဲ့သည်။{{sfn|Davis|1990a|p=7}} စလေးတာက ယခုလို ဆို၏။ <blockquote>"''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''" ကို ရေးသားရာတွင် စာဖတ်သူများ၏ နှလုံးသားများကို စီးပွားရေးဆိုသော လှေကားကြီး၏ အနိမ့်ဆုံးလှေကားဆန်ပေါ်မှာ တည်မှီရုန်းကန်နေရတဲ့သူများဆီသို့ အရောက်ပို့ဆောင်ရန်နှင့် စေတနာသဘောကို လက်တွေ့ဖော်ဆောင်ဖို့ အားပေးတိုက်တွန်းရန် ရည်ရွယ်သည်။ ထိုမျှမကသေးဘဲ ဆင်းရဲသားများအကြား ဧကန်စင်စစ်ရှိသော အလိုဆန္ဒနှင့် ၎င်းတို့၏ ပညာအသိမဲ့ခြင်းကို သည်းခံရခြင်းက ဖန်တီးဖြစ်ပေါ်စေသော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ်ရောက်ရှိလာသည့် ဆိုးရွားလှသော အန္တရာယ်ကိုလည်း သတိပေးရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။{{sfn|Slater|2011}}</blockquote> ၁၈၃၈ လက်ရာ "အောလိဗာ တွစ်တ်" (Oliver Twist) ၊ ၁၈၃၆ လက်ရာ "ဘို့ဇ်၏ စာတိုပေတိုများ" တို့တွင် သရုပ်ဖော်ရေးသားပေးခဲ့သူ ဂျော့ဂျ် ခရွတ်ရှန့်ခ် (George Cruikshank) က ရုပ်ပြောင်ရေးသူ ဂျွန်လိချ်ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့၍ အောက်တိုဘာ ၂၄ ၌ ဒစ်ကင်းက ဂျွန်လိချ်အား ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ် ဇာတ်လမ်းတွင် ရေးဆွဲပေးရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့ရာ လိချ်က လက်ဖြင့်ရေးဆွဲသည့် သတ္တုပြား၌ အရောင်ပါပုံလေးပုံနှင့် သစ်သား​ပေါ်၌ အဖြူအမည်းလေးပုံကို ပန်းချီဆရာက စာသားနှင့် လိုက်ဖက်စေရန် ပြုလုပ်ပေးခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xix|2a1=Tomalin|2y=2011|2p=148}} ဒစ်ကင်း၏ ဇာတ်လမ်းလက်ရေးမူ၌ နောက်ဆုံးမတိုင်ခင် စာပိုဒ်တစ်ခုတွင် ''တိုင်နီတင်လေး မသေဆုံးခဲ့ပါ'' ဟူ၍ မပါရှိခဲ့ချေ။ နောက်ပိုင်း ပုံနှိပ်မှသာ ထိုဝါကျ ဖြည့်စွက်ခဲ့သည်။{{sfn|Davis|1990a|p=133}}{{refn|The addition of the line has proved contentious to some.{{sfn|Davis|1990a|p=133}} One writer in ''The Dickensian'' – the journal of the [[Dickens Fellowship]] wrote in 1933 that "the fate of Tiny Tim should be a matter of dignified reticence&nbsp;... Dickens was carried away by exuberance, and momentarily forgot good taste".{{sfn|Davis|1990a|p=133}}|group=n}} ==ဇာတ်ကောင်များ== [[File:John Elwes, 1801 print.jpg|thumb|left|upright|alt=An engraving, in profile of John Elwes|စခရုဂျ်ဇာတ်ကောင် ဖန်တီးရာ၌ အခြေခံထားသော ပုဂ္ဂိုလ်များထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်သည့် ပါလီမန်အမတ် ဂျွန်အားလ်ဝစ်ဇ်]] ဤဇာတ်လမ်း၏ အဓိကဇာတ်ဆောင်မှာ အဘန်နဇာ စခရုဂျ် ဖြစ်သည်။ လန်ဒန်မြို့က အလွန်တရာ စေးကပ်သူ စီးပွားရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်သော စခရုဂျ်ကို ဝတ္ထု၌ ဒစ်ကင်းက ဝိသေသနများစွာသုံး၍ " ဖျစ်ဖျစ်ညစ်ညစ်၊ ကုတ်ကုတ်ကပ်ကပ်၊ ခြစ်ခြစ်ခြုတ်ခြုတ်၊ ခြစ်ခြစ်ကုတ်ကုတ်၊ တွန့်ရှုံ့ရွဲ့စောင်း၊ လောဘဇောတိုက်သော ငမိုက်သားကြီးပေတကား "{{efn|မူရင်း စာရေးဆရာသုံးထားသော အင်္ဂလိပ်နာမဝိသေသနများမှာ a squeezing, wrenching, grasping, scraping, clutching, covetous old sinner! ဖြစ်၍ အထက်၌ ထိုစကားလုံးများအတွက် တိုက်ရိုက်အနက်ထက် ခြုံငုံနိုင်သည့် ဝိသေသစကားလုံးများဖြင့် ဖလှယ်ထားသည်။{{sfn|Dickens|1843|p=3}} }} ဟူ၍ သုံးနှုန်းရေးသားထားသည်။ ဒစ်ကင်းသည် ၎င်း၏ဖခင်အပေါ်တွင် ချစ်သလို ရွံ့ကြောက်မှုလည်းရှိသဖြင့် ဖခင်အပေါ်ထားရှိသည့် ပဋိပက္ခဖြစ်နေသော ခံစားချက်များက ''စခရုဂျ်'' ဇာတ်ကောင်ကို ဖန်တီးရာတွင် ဒစ်ကင်းအပေါ် လွှမ်းမိုးမှုရှိလေသည်ဟု ကယ်လီက ရေးသားထားသည်။ ဤသို့ စိတ်ခံစားချက် ကွဲလွဲမှုသည် ဇာတ်လမ်း၌ စခုရုဂျ်၏ လုံးလုံးလျားလျား မတူညီသော ဘဝအခြေနေ နှစ်ရပ်ကို ဖန်တီးဖြစ်ပေါ်စေသည့် အကြောင်းတရားဖြစ်ခဲ့နိုင်သည်။ ဘဝအခြေနေ နှစ်ရပ်ဆိုရာ၌ တစ်ခုသည် အေးစက်၊ ကုတ်ကပ်၊ အာသာငမ်းငမ်း တစ်ကိုယ်တော်သမားနီးပါးပုံစံနှင့် အခြားတစ်ခုသည် ကြင်နာ၊ သနား၊ နွေးထွေး၊ ဖော်ရွေတတ်သူ ဖြစ်သည်။{{sfn|Kelly|2003|p=14}} စခရုဂျ်၏ ငယ်ဘဝတွင် တစ်ကိုယ်တည်း အထီးကျန်ဆန်စွာ မပျော်မရွှင်ဖြစ်ခြင်းနှင့် ဆင်းရဲခြင်းကို ရှောင်ရှားရန် ငွေနောက်လိုက်သည့် ဆန္ဒ စသည်တို့သည် "ဒစ်ကင်း ကိုယ်တိုင်ကြောက်ရွံ့နေခြင်းကို မိမိဘာသာ ပျက်ရယ်ပြုသည့် တစ်ခုခု"၊ "စာအုပ်၌ နောက်ပိုင်းပြောင်းလဲသွားသော စခရုဂျ်အပိုင်းများသည်ကား ဒစ်ကင်းသည် မိမိကိုကိုယ် အကောင်းဖက်ဆန်စွာ ရှုမြင်တတ်ပုံ" ဟု အင်္ဂလိပ်စာပေ ပါမောက္ခ ရောဘတ် ဒဂ်လာ့စ်-ဖဲဟာ့စ်တ်က စဉ်းစားသုံးသပ်သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xix}} ဇာတ်ကောင် စခရုဂျ်သည် နှမြောတွန့်တိုသော သူနှစ်ဦးဖြစ်သည့် ပါလီမန်အမတ် ဂျွန်အားလ်ဝစ်ဇ် (John Elwes){{sfnm|1a1=Gordon|1y=2008|2a1=DeVito|2y=2014|2loc=424}} (သို့) ဂလောစတာဘဏ်ဟောင်းပိုင်ရှင် ဂျမ်မီ ဝုဒ် (ဂလောစတာ ကော်တရာ ဟုလည်း သိရှိကြ၏။) တို့အပေါ် အခြေခံသည်လည်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။{{sfnm|1a1=Jordan|1y=2015|1loc=Chapter 5|2a1=Sillence|2y=2015|2p=40}} လူမှုဗေဒပညာရှင် ဖရန့် အဲလ်ဝဲလဲ အရ စခရုဂျ်၏ ရှုထောင့်အမြင်များသည် လူမှုစာရင်းအင်းပညာရှင်၊ နိုင်ငံရေးနှင့်ဆိုင်သော စီးပွားရေပညာရှင် တောမတ်စ် မားလ်သာ့စ် (Thomas Malthus) ၏ အမြင်များကို ရောင်ပြန်ဟပ်မှုဖြစ်လေသည်။{{sfnm|1a1=Elwell|1y=2001|2a1=DeVito|2y=2014|2loc=645}} သို့သော်လည်း ဇာတ်လမ်း၌ စခရုဂျ်က "ထောင်တွေမရှိကြဘူးလား ... စုပေါင်းအလုပ်ရုံဂေဟာတွေရော မရှိကြဘူးလား ... ဒါဆိုရင် စိတ်ပျက်ငြီးငွေ့ဖွယ် အလုပ်အကိုင်တွေနဲ့ သူဆင်းရဲထောက်ပံ့ရေး ဥပဒေတွေ ငွားငွားစွင့်စင့်ဖြစ်သွားကြပြီလား။ ... " စသဖြင့်များသည် စကော့ ဒဿနဆရာ တောမတ်စ် ကားလာ့ယစ် (Thomas Carlyle) ၏ "စိတ်ပျက်ငြီးငွေ့ ပုံသေအလုပ်တွေ မရှိကြဘူးလား၊ ကြိုးစင်တွေရော.... ဆေးရုံတွေ၊ ဆင်းရဲသားထောက်ပံ့ဖို့ စည်းကျပ်ခွန်တွေ၊ ဆင်းရဲသားထောက်ပံ့ ဥပဒေသစ်တွေ အဲဒါတွေ မရှိကြဘူးလား" ဟူသော သရော်သည့်မေးခွန်းစကားများ၏ ရောင်ပြန်ဟပ်ညွှန်းဆိုမှုများဖြစ်ကြသည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xiii}}{{refn|Carlyle's original question was written in his 1840 work ''Chartism''.{{sfn|Carlyle|1840|p=32}}|group=n}} ဒစ်ကင်း၏ကိုယ်တိုင်ရေး လက်ရာများထဲ၌ပင် စာပေဆိုင်ရာ ရှေ့ပြေးနိမိတ်များပါရှိသည်။ ဒစ်ကင်း အတ္ထုပ္ပတ္တိရေးသူ ပီတာ အက်ရော့ဒ်က မာတင် ချာဇယ်လ်ဝစ် ဇာတ်ကောင်နှင့် စခရုဂျ်တို့ကြား တူညီမှုရှိသည်ဟု မြင်သည်။ သို့ရာတွင် ကော်တရာကပ်စေးနဲသူကြီးက ချာဇယ်လ်ဝစ်ထက် ပို၍ဆွဲဆောင်နိုင်ပေ၏။ ချာဇယ်လ်ဝစ်သည်လည်း အလှူတန်းရက်ရောသူအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခြင်းသည်ကား ကော်တရာကပ်စေနဲကြီး၏ ပုံစံနှင့် ဆင်တူနေသည်ဟူ၍ ဖော်ပြသည်။{{sfn|Ackroyd|1990|p=409}} ဒဂ်လာ့စ်-ဖဲဟာ့စ်တ်ကလည်း "ပစ်ဝစ်၏ အစီရင်ခံစာများ" စာအုပ်မှ ဂေးဘရီယယ်လ် ဂရပ်သည် စခရုဂျ်ကို ဖန်တီးရာ၌ လွှမ်းမိုးမှုရှိ၏ဟု မြင်သည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xviii|2a1=Alleyne|2y=2007}}{{refn|Grub's name came from a 19th-century Dutch miser, Gabriel de Graaf, a morose gravedigger.{{sfn|Alleyne|2007}}|group=n}} စခရုဂျ်၏ အုတ်ဂူပေါ်ကအမည်သည် ဒစ်ကင်း အဲဒင်ဘာရာကို သွားရာတွင် မြင်ဖူးခဲ့သည့် အုတ်ဂူမှဖြစ်သည်။ ထိုအုတ်ဂူမှအမည်သည် အဘန်နဇာ လန်းနော့ခ်စ် စခရုဂျီဖြစ်၍ အလုပ်နေရာတွင် meal man (အစားစာရောင်းသူ၊ ဂျုံပြောင်းရောင်းဝယ်သူ) ဟုရေးသားထားသည်ကို ဒစ်ကင်းက mean man (တွန့်တိုနှမြောသော) အဖြစ် မှား၍ ဖတ်မိခဲ့လေ၏။{{sfn|DeVito|2014|loc=392}}{{refn|Scroggie was unlike Scrooge in nature, and was described as "a well-known hedonist who loved wine, women, and parties&nbsp;... a dandy and terrible philanderer who had several sexual liaisons which made him the talk of the town&nbsp;... a jovial and kindly man".{{sfn|DeVito|2014|loc=412}}|group=n}} ဒစ်ကင်းသည် ငယ်စဉ်အရွယ်က ကုန်သည်တစ်ဦး၏ အနီးအပါး၌ နေထိုင်ဖူး၍ ထိုကုန်သည်၏ အိမ်ရှေ့မျက်နှာစာတွင် "Goodge and Marney" ဟု ဆိုင်းဘုတ်တပ်ထားသည်။ ဤသည်ကပင် စခရုဂျ်၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် မားလီ၏ အမည်ကို ထောက်ပံ့နိုင်သည် ဖြစ်နိုင်ရာ၏။{{sfn|DeVito|2014|loc=548}} ၁၈၄၂ ၌ ပန်ဆယ်လ်ဗေးနီးယားပြည်နယ်၊ ပစ်ဘာ့ဂ်မြို့ရှိ အနောက်ပိုင်း ပန်နီတန်းတီယာရီထောင်သို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ရာ ယင်း၌ သံချိန်းကြိုးများဖြင့် ခြည်တွယ်ခံထားရသော ထောင်သားများကို မြင်မိခဲ့၍ ဇာတ်လမ်း၌ မားလီကို ထိုသို့ ပုံဖော်ခဲ့သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xiii}} "တိုင်နီတင်" အတွက်မူ ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ရေးသားစဉ်က အသက်ငါးနှစ်သာရှိသေးသော ၎င်း၏တူတော်သူ မသန်စွမ်းတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဟန်နရီကိုအခြေပြု ပုံဖော်ခဲ့လေသည်။{{sfn|Ackroyd|1990|pp=519–520}}{{refn|Henry was also used as the basis for Paul Dombey Jr in ''[[Dombey and Son]]''.{{sfn|Ackroyd|1990|p=519}}|group=n}} ဝတ္ထုပါ မျက်မှောက်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေ၏ ဝတ်ရုံအတွင်း ခိုဝင်နေသော "လိုချင်မှု" နှင့် "မသိခြင်း" ပုံဖော်ကျူးမှုအတွက် လန်ဒန်အရှေ့အစွန်းရှိ ရက်ဂစ်ကျောင်းသို့ အလည်အပတ်သွားရောက်ကြည့်ရာမှ ထိုစိတ်ကူး ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။{{sfn|Lee, British Library}} ==အဓိကအကြောင်းအရာ== [[File:Christmascarol1843 -- 137.jpg|thumb|upright|alt=Scrooge being shown two small children, depicting Ignorance and Want, by the Ghost of Christmas Yet to Come|၁၈၄၃ မူလစာအုပ်မှ "လိုချင်တပ်မက်ခြင်း" နှင့် "မသိမှု" ကလေးဇာတ်ကောင်နှစ်ဦး]] စခရုဂျ်၏ ပြောင်းလဲသွားခြင်းသည် ဇာတ်လမ်း၏ အချက်အချာဖြစ်၏။{{sfnm|1a1=Kelly|1y=2003|1p=25|2a1=Garry|2a2=El Shamy|2y=2005|2p=132}} ဒေးဗစ်က စခရုဂျ်သည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲတိုးတက်ရာ၌ ပြောင်းလဲလွယ်သောသူအဖြစ် သုံးသပ်ကာ{{sfn|Davis|1990b|p=111}} ကယ်လီက နှစ်ဖက်သွားရှုထောင့်အမြင်ရှိ ဇာတ်ကောင်မှ စတင်ခဲ့သော စခရုဂျ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ရေးသားဖော်ပြချက်၌ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအား ရောင်ပြန်ဟပ်ညွှန်းဆိုနိုင်သည်ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် တစ်ခုတည်းသော နက်နဲသည့် စိတ်ခံစားချက်ပိုင်ဆိုင်လာကာ ယခင် မပြုခဲ့မိသည့် အခွင့်အရေးများကို နောင်တရရှိသွားသည့်သူဖြစ်သည်ဟု ရေးသားဖော်ပြသည်။{{sfn|Kelly|2003|pp=25–26}} ချားဒစ်ကင်းပညာရှင် ဂရေ့စ်မော (Grace Moore) အပါအဝင် အချို့သော စာရေးဆရာများက ဤဝတ္ထုတစ်လျှောက် ပါဝင်နေသည်မှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာရေးအခြင်းအရာဖြစ်ပြီး အကောင်းဖက်သို့ ပြန်လည်ကူးခတ်ပေးဆပ်ရာတွင် ဤဝတ္ထုကို ခရစ်ယာန်အယူ ပုံဆောင်ခိုင်းနှိုင်းမှုအဖြစ် ရှုမြင်သင့်သည်ဟု သုံးသပ်ကြလေသည်။{{sfn|Moore|2011|p=57}}{{refn|Others who have examined the Christian theme include [[Geoffrey Rowell]],{{sfn|Rowell|1993}} [[Claire Tomalin]]{{sfn|Tomalin|2011|p=150}} and Martin Sable.{{sfn|Sable|1986|p=67}}|group=n}} ဒစ်ကင်းအတ္ထုပ္ပတ္တိရေးသူ ကလဲ တော်မာလင် (Claire Tomalin) ကမူ "အကြီးလေးဆုံးအပြစ်သားတစ်ဦးသည်ပင် နောင်တပိုက်၍ လူကောင်းသူကောင်းတစ်ဦးဖြစ်လာနိုင်ပေ၏" ဟုဆိုသော ခရစ်ယာန်ဘာသာ သတင်းစကားကို သယ်ဆောင်သူအဖြစ် စခရုဂျ်က်ု ရှုမြင်သည်။{{sfn|Tomalin|2011|pp=149–150}} အတည်တကျ တရားသေ ဘာသာရေးအပေါ် ဒစ်ကင်း၏ အမြင်သဘောထားသည် ရှုပ်ထွေးကာ{{refn|The author [[G. K. Chesterton]] wrote of Dickens's religious views that "the tone of Dickens towards religion, though like that of most of his contemporaries, philosophically disturbed and rather historically ignorant, had an element that was very characteristic of himself. He had all the prejudices of his time. He had, for instance, that dislike of defined dogmas, which really means a preference for unexamined dogmas."{{sfn|Chesterton|1989|p=163}} Dickens stated that "I have always striven in my writings to express the veneration for the life and lessons of our Saviour."{{sfn|Hammond|1871|p=308}}|group=n}} ၎င်း၏ အယူအဆ၊ မူနည်းစနစ်များသည် [[ဓမ္မသစ်ကျမ်း]] အပေါ်တွင် အခြေခံခဲ့သည်။{{sfn|Sable|1986|p=67}} ဒစ်ကင်း၏ အဆို၌ မားလီတွင် "ကိုယ်တွင်းအူ မရှိ" (had no bowels) ဆိုသည်မှာ [[ရှင်ယောဟန်ဩဝါဒစာပထမစောင်|ဂျွန်၏ ဟောစာ]]၌ပါရှိသော "အကြင်နာတရား ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါမရှိ" (bowels of compassion){{efn|bowel ကို တိုက်ရိုက်အနက်အားဖြင့် အူ၊ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ ဟုဆိုသော်လည်း bowels ၏ တင်စားချက်အနက်သည် စိတ်ခံစားချက်အထွေထွေဖြစ်၍ ဤနေရာ၌ပါသော bowels of compassion သည် အကြင်နာတရား၊ ချစ်ခြင်းမေတ္တာတရား ကိုဆိုလိုသည်။}} ကို ရည်ညွှန်းကိုးကားချက်ဖြစ်သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=421}}{{refn|The full verse of I John 3:17 is "But whoso hath this world's good, and seeth his brother have need, and shutteth up his bowels of compassion from him, how dwelleth the love of God in him?"{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=421}}|group=n}} ကယ်လီအပါအဝင် အခြားစာရေးဆရာများက ဒစ်ကင်းသည် ဤဘာသာရေးပွဲအားလပ်ရက်ကို လောကီအမြင်မှသာ တင်ပြသည်ဟု ဆိုကြ၏။{{sfn|Kelly|2003|p=12}} စာရေးဆရာ ဂျွန် အို ဂျော်ဒန်က ဤဇာတ်သည် ဒစ်ကင်း၏ မိတ်ဆွေဖြစ်သူ ဂျွန်ဖောစတာထံသို့ရေးစာမှ "ဤဝတ္ထု၏ ဒဿန၊ ပျော်ရွှင်ဖွယ်အမြင်များ၊ humbag (အတုအယောင်) စကားလုံးကို အတိအကျသရုပ်ခွဲခြင်း၊ မြူးထူးဖွယ် စိတ်အခြေနေ၊ ... ဟက်ဟက်ပက်ပက်၊ ရက်ရက်ရောရော၊ ရွှင်ရွှင်မြူးမြူး စသည်များ စီးဆင်းနေသည့် သွေးကြောများ ... စသည်တို့သည် မိသားစု၊ နွေးထွေးမှု၊ အိမ် ဆိုသော အရာရာကို အလင်းပြခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆွေးနွေးပြောဆိုသည်။{{sfn|Jordan|2001|p=121}} ယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းပညာရှင် ပန်နီ ရဲစတာ့ဒ်က လောကီရှုထောင်မှနေ၍ စခရုဂျ်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုသည် ဝတ္ထု၏ ဒဿနဖြစ်သော အလှူအတန်း၊ ပရဟိတတို့၏ ရှေးရိုးဆန်သော၊ ကိုယ်ပိုင်မူဆန်သော၊ အဖိုးအိုတစ်ဦး၏ လူအများလေးစားခံရသော အသွင်ပြင်များကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်ဟု ရှုမြင်ညွှန်းဆိုသည်။{{sfn|Restad|1996|p=139}} ဒစ်ကင်းက ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''သည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ အထူးအားဖြင့် ကလေးသူငယ် မွဲတေမှု အပေါ်ထားသော ဗြိတိသျှတို့၏ လူမှုရေးအမြင်များကို တုံ့ပြန်သောအနေဖြင့်၊ ထိုအမြင်များကို ဆန့်ကျင်၍ ၎င်း၏တစ်ဖက်မှ ငြင်းခုံဆွေးနွေးမှုကို တင်ပြသောအနေဖြင့် ရေးသားထားခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xvi|2a1=Sutherland, British Library}} ကိုယ်ကျိုးအတ္တနှင့် ဆင်းရဲသူဆင်းရဲသားများကို လျစ်လျူရှုခြင်းက ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော ဝဲဂယက်အကျိုးဆက်များအတွက် အလွန်ကောင်းသော ဥပမာတစ်ခုအဖြစ် ဤဇာတ်လမ်းက စခရုဂျ်ကို ပြသပေးသည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှုတွင် အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များ ဆင်းရဲခြင်းကို ပုံဆောင်ခိုင်းနှိုင်းမှုသဘောအားဖြင့် "လိုချင်တပ်မက်မှု" (Want) နှင့် "မသိမှု" (Ignorance) ဟူ၍ ဇာတ်ကောင်စရိုက်သွင်းကာ ရေးသားဖော်ကျူးထားလေသည်။{{sfn|Moore|2011|p=18}} တိုင်နီတင် ကဲ့သို့ပင် ဤဇာတ်ကောင်နှစ်ခုကိုလည်း စာဖတ်သူများ စာနာစိတ်ဖြစ်စေရန် ဖန်တီးထားသည်။{{sfn|Jaffe|1994|p=262}} ဒဂ်လာ့စ် ဖဲဟာ့စ်တ်က ဤသို့ဇာတ်ကောင်များအသုံးပြုခြင်းသည် ၎င်း၏ လူမှုအလတ်တန်းစား စာဖတ်ပရိသတ်များနှင့် မကင်းကွာစေဘဲ အလှူအတန်းပြုရန် လိုအပ်ပါသည်ဆိုသော သတင်းစကားကို တင်ပြရန်အတွက် ဒစ်ကင်းကို အခွင့်ပေး၏ဟု ထင်မြင်ချက်ပေးခဲ့သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xvi}} ==ထုတ်ဝေခြင်း== [[File:Charles Dickens-A Christmas Carol-Title page-First edition 1843.jpg|thumb|left|alt=Left-hand page shows Mr and Mrs Fezziwig dancing; the right-hand page shows the words "A Christmas Carol. In Prose. Being a Ghost Story of Christmas by Charles Dickens. With illustrations by John Leech|upright=1|၁၈၄၃ မူလစာအုပ်မှ ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ရှေ့စာမျက်နှာနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ရှိ သရုပ်ဖော်ပုံ]] မာတင် ချာဇယ်ဝစ် ဝတ္ထု၏ စီးပွားရေးအရမအောင်မြင်မှုအပေါ် ထုတ်ဝေသူ "ချပ်မန်းနှင့် ဟောလ်"နှင့် သဘောမတူကွဲပြားမှုကြောင့်{{sfn|Kelly|2003|p=17}} ဒစ်ကင်းက ထုတ်ဝေမှုကို အမြတ်ရာခိုင်နှုန်းအတွက် ကိုယ်တိုင်အကုန်ကျခံရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xix}} ဤဝတ္ထုကို ထုတ်ဝေခြင်းသည်လည်း ပြဿနာကင်းသည်တော့မဟုတ်ပေ။ ပထမမူတွင် စာအုပ်ဖုံးနောက်က စာရွက်များ (endpapers) သည် စိမ်းဝါရောင်မွဲခြောက်ခြောက်ဖြစ်နေသည်ကို ဒစ်ကင်းက လက်မခံနိုင် သဘောမတွေ့ဖြစ်သည်။ ထုတ်ဝေသူက အလျှင်အမြန် အဝါရောင်စာရွက်များဖြင့် အစားထိုးပေးခဲ့သည်။ သို့ရာ၌ ဤသို့အစားထိုးလဲလှယ်လိုက်သည်နှင့် ဝတ္ထုခေါင်းစဉ်ပါစာရွက် (titlepage) နှင့် မလိုက်မဖက်ဖြစ်၍ ထိုခေါင်းစဉ်ပါစာရွက်များကိုလည်း ပြန်လည်ပြုလုပ်ရသည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xxxi|2a1=Varese|2y=2009}} နောက်ဆုံးအချောထွက်လာသည်မှာ အနီရောင်အဝတ်ဖြင့် ဖုံးချုပ်ထား၍ ရွှေရောင်အစွန်းပါသော စာရွက်များပါဝင်ကာ ၁၈၄၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၊ ထုတ်ဝေမည့်နေ့မတိုင်မီ နှစ်ရက်အလို၌ အချောသတ်ပြီးစီးခဲ့လေသည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xix|2a1=Varese|2y=2009|Sutherland, British Library}} ထုတ်ဝေမှုပြီးနောက် ဒစ်ကင်းက ဝတ္ထုလက်ရေးမူကို အနီရောင်ရှိ မောရိုကိုသားရေ (Morocco leather) ဟုခေါ်သော သားရေအမျိုးအစားဖြင့် စာအုပ်ချုပ်ပြီး ၎င်း၏ရှေ့နေ တောမတ်စ် မစ်တန်ဆီသို့ လက်ဆောင်အဖြစ် ပို့ပေးခဲ့သည်။{{sfn|Provenance, The Morgan Library & Museum}}{{refn|In 1875 Mitton sold the manuscript to the bookseller [[Francis Harvey]]&nbsp;– reportedly for £50 (equal to £{{formatnum:{{Inflation|UK|50|1875|r=-2}}}} in {{CURRENTYEAR}} pounds)&nbsp;–{{sfn|UK CPI inflation}} who sold it to the autograph collector, [[Henry Churchill|Henry George Churchill]], in 1882; in turn Churchill sold the manuscript to Bennett, a Birmingham bookseller. Bennett sold it for £200 to Robson and Kerslake of London, which sold it to Dickens collector [[Stuart Samuel|Stuart M. Samuel]] for £300. It was purchased by [[J. P. Morgan|J. Pierpont Morgan]] for an undisclosed sum and is now held by the [[Pierpont Morgan Library]], New York.{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=xxx|2a1=Provenance, The Morgan Library & Museum}}|group=n}} တစ်အုပ်ကို ငါးရှီလင် ဈေးနှုန်းဖြင့် ပထမအကြိမ်၌ အုပ်ရေ ၆,၀၀၀ ကို ခရစ်စမတ်မတိုင်မီနေ့၌ ရောင်းချနိုင်ခဲ့သည်။ နှစ်သစ်မရောက်မီတွင်ပင် ချပ်မန်းနှင့် ဟောလ်တို့က ဒုအကြိမ်၊ တအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြကာ ဝတ္ထုသည် ၁၈၄၄ အထိကောင်းစွာ ရောင်ချနိုင်ခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1pp=xix–xx|2a1=Standiford|2y=2008|2p=132}} ၁၈၄၄ အဆုံးတွင် ထုတ်ဝေမှု (၁၁) ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီးဖြစ်လေသည်။{{sfn|Jackson|1999|p=6}} မူလစတင်ထုတ်ဝေသည်မှစ၍ စာအုပ်ကို ကတ်ထူဖုံး၊ အဖုံးပျော့အသွင်များဖြင့် များစွာရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ရသည့်အပြင် ဘာသာစကားအချို့သို့လည်း ဘာသာပြန်ဆိုမှုများ ရှိခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် အမြဲရိုက်နှိပ်နေရသည့် စာအုပ်ဖြစ်၏။{{sfnm|1a1=Douglas-Fairhurst|1y=2006|1p=viii|2a1=A Christmas Carol, WorldCat}} အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်လည်း ဒစ်ကင်း၏ အကျော်ကြားဆုံးစာအုပ်ဖြစ်၍ မူလအချိန်မှစတင်ကာ နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း အုပ်ရေ (၂) သန်းကျော်ရောင်းချခဲ့ရသည်။{{sfn|Tomalin|2011|p=150}} ဒစ်ကင်း၏ ထုတ်လုပ်မှုစရိတ် မြင့်တက်စေမှုကြောင့် အမြတ်အစွန်း လျော့ကျခဲ့၍ ပထမမူတွင် ပေါင် ၂၃၀ သာ အမြတ်ရခဲ့သည်။ မျှော်လင့်ခဲ့သည်က ပေါင် ၁,၀၀၀ ဖြစ်လေသည်။{{sfnm|1a1=Kelly|1y=2003|1p=17|2a1=Douglas-Fairhurst|2y=2006|2pp=xx, xvii}} တစ်နှစ်ကြာသော် အမြတ်ငွေမှာ ၇၄၄ ပေါင်သာရရှိခဲ့၍ အလွန်စိတ်ပျက်ခဲ့သည်။{{sfn|Kelly|2003|p=17}}{{refn|Dickens's biographer, [[Claire Tomalin]], puts the first edition profits at £137, and those by the end of 1844 at £726.{{sfn|Tomalin|2011|p=150}}|group=n}} ==လက်ခံ ဝေဖန် တုံ့ပြန်မှုများ== [[File:Die Gartenlaube (1864) b 181.jpg|thumb|upright|alt=Engraving of Thackery sitting in a chair at his desk|၁၈၆၄ မှ သက်ကာရေး (Thackeray) ၏ပုံ၊ ၎င်းက ဤဝတ္ထုသည် ဖတ်သူ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးတိုင်းအတွက်ဖြစ်၍ နိုင်ငံ၏ အကျိုးအမြတ်ဖြစ်သည်၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကြင်နာစာနာမှုတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။{{sfn|Thackeray|1844|p=169}}]] ဒဂ်လာ့စ် ဖဲဟာ့စ်တ် အဆိုအရ ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်'' ကို ခေတ်ပြိုင်သုံးသပ်မှုများက တစ်ညီတည်းလိုလိုဖြစ်ခဲ့၏။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xx}} ရုပ်စုံလန်ဒန်သတင်းစာက (The Illustrated London News) ဇာတ်လမ်းသည် "အထင်ကြီးစရာကောင်းလောက်အောင် အရေးအဖွဲ့ရှိ၍ ပရိယာယ်ကင်းသော စိတ်နှလုံးပေါ့ပါးဖွယ်ဖြစ်ပြီး မြူးထူး ရွှင်ပျော်ဖွယ် ဟာသများပါသည်။ စာနာထောက်ထားမှု၏ သိမ်မွေ့သောအငွေ့အသက်များစီးဝင်နေ၏။ ဤအခြင်းအရာများသည် စာဖတ်သူများကို ကျွန်တော်တို့နှင့်အတူ၊ မိတ်ဆွေများနှင့်အတူ၊ ပွဲတော်ရာသီနှင့်အတူ၊ စာရေးဆရာနှင့်အတူ ကောင်းသောဟာသတစ်ရပ်ကို ကိန်းဝပ်စေသည်" ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။{{sfn|Literature, The Illustrated London News}} စာပေမဂ္ဂဇင်းဖြစ်သော "အေသင်နီးယန်"က "စာဖတ်သူကို ရယ်စေ၊ ငိုစေသည့် ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်၊ လက်များနှင့် နှလုံးသားများကို အလှူအတန်းဆီသို့ လမ်းဖွင့်ပေးသည့် ဇာတ်လမ်း၊ အလှူအတန်းမလုပ်နိုင်လောက်သော ဘုရင့်ရှေ့မှောက်ရှိ ပွဲတော်တည်ကာ တင့်တယ်လှသည့် စားပွဲဟင်းလျှာကိုပင် လှူတန်းမှုပြုစေလောက်သည်အထိ စိတ်နှလုံးများကို ဖွင့်၍ ပွင့်စေသည့် ဇာတ်လမ်း" ဟူ၍ ရေးသားခဲ့သည်။{{sfn|Chorley|1843|p=1127}} တောမတ်စ် ဟွဒ် (Thomas Hood) ဆိုသော ကဗျာဆရာက ၎င်း၏ဂျာနယ်တွင် "ရှေးဆန်၍ သာသာယာယာ ဓလေ့ထုံးစံများ၊ လူမှုရေးနှင့် အလှူအတန်းကို စွဲစွဲမြဲမြဲပြုခြင်းတို့ဖြင့် ခရစ်စမတ်သည် ယခု၌ ဆွေ့မြေ့ပျက်ယွင်းပါမူ ထိုခရစ်စမတ်အား အရည်အသွေးပြည့်ဝသော အသွင်သစ်ကို ပေးသည်မှာ ဤစာအုပ်ပင်ဖြစ်လေသည်" ဟူ၍ ရေးသားခဲ့၏။{{sfn|Hood|1844|p=68}} ဒစ်ကင်း၏လက်ရာကို အမြဲတစေဝေဖန်သော ''တိုက်၏ ပဲဒင်ဘာရာမဂ္ဂဇင်း''မှ သီယိုဒေါ မာတင်က ဤဝတ္ထုနှင့်ပတ်သက်၍ အကောင်းဖက်က သုံးသပ်ခဲ့ရာ "လူမှုကောင်းကျိုးများစွာအတွက် ဖြစ်မြောက်စေမည်ဟု ကောင်းစွာ ခံစား တွက်ချက်ထားသော လက်ရာမွန်စာအုပ်ဖြစ်သည်" ဟု ဆိုသည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xx}}{{sfn|Martin|1844|p=129}} စာအုပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်မှုများလည်း ညံခဲ့သည်။ "လစဉ်မဂ္ဂဇင်းသစ်" (The New Monthly Magazine) က "ဝတ္ထုကို ချီးကျူးပါ၏။ သို့သော် စာအုပ်သည် ရွှေရောင်စက္ကူစွန်း၊ အခကြီးသော အဖုံးဖြင့် ဟိတ်ဟန်ကြီးသည်၊ ဈေးမြင့်၏ ၊ သူဆင်းရဲများအဖို့ မတတ်နိုင်" ဟူ၍ ထင်မြင်ချက်ပေးခဲ့သည်။ ဆက်လက်သုံးသပ်ဝေဖန်သည်မှာ "ဈေးချိုသော စာရွက်ဖြင့်သာထုတ်သင့်၍ ရောင်းဈေးလည်း သင့်ရမည်" ဖြစ်သည်။{{sfn|Christmas Carol, New Monthly Magazine}} ဝက်စ်မင်စတာ ဝေဖန်သုံးသပ်စာဆောင် (The Westminster Review) မှ အမည်မသိစာရေးဆရာတစ်ဦးက ဒစ်ကင်း၏ စီးပွားရေးအပေါ် နားလည်သဘောက်ပေါက်မှုကို ပျက်ရယ်ပြု၍ "ဘော့ဘ် ခရတ်ချစ်ကြီး ကြက်ဆင်၊ ယာမကာ ရစေဖို့အတွက် အဲဒါတွေမပါဘဲနဲ့ ဘယ်သူများ ဖြတ်သန်းကြသလဲ၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကြက်ဆင်၊ ယမကာတွေသာ အလုံအလောက် အပိုအလျှံမရှိခဲ့ရင် တစ်ယောက်ယောက်ကတော့ ဒီကာလကို အဲဒါတွေမပါဘဲ ဖြတ်ရမယ်ဗျို့" ဆိုကာ ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။{{sfn|Senior|1844|p=186}} အခြားအကောင်း အဆိုး သုံးသပ်ဝေဖန်မှုများစွာလည်း ရှိခဲ့သည်။ ==ထုတ်ဝေမှုအပြီးကာလ== [[File:Scrooges third visitor-John Leech,1843.jpg|upright|thumb|alt=The Ghost of Christmas Present sitting in front of a roaring fire, and a large spread of food, talking to a scared Scrooge|၁၈၄၃ မူလစာအုပ်မှ "မျက်မှောက်ခရစ်စမတ်တစ္ဆေပုံ]] ၁၈၄၄ ဇန်နဝါရီတွင် ပါလီ၏ အီလျူမီနေးတစ်ဒ် စာကြည့်တိုက် (Parley's Illuminated Library) က ခွင့်ပြုချက်မရသောမူတစ်ခုကို အကျဉ်းချုပ်ပုံစံဖြင့် ထုတ်ဝေ၍ ၂ပန့်စ် (၁/၁၂၀ ပေါင်စတာလင်) ဈေးဖြင့်ရောင်းချခဲ့ကြသည်။{{refn|The Parley version was titled ''A Christmas Ghost Story reoriginated from the original by Charles Dickens Esquire and analytically condensed for this work''.{{sfn|Kelly|2003|p=18}}|group=n}} ဒစ်ကင်းက ၎င်းရှေ့နေဆီသို့ စာရေးရာ : <blockquote>ဒီစည်းမရှိကမ်းမရှိကောင်တွေကို တားနိုင်မယ်ဆို တားရမှာကိုတော့ သံသယအလျှင်း မရှိပါဘူး။ ... ဒီနေရာမှာတော့ ဧရာမတူကြီးတစ်ချောင်းလို ကျုပ်တို့ကျင့်ကြမယ် သို့မဟုတ်ရင်တော့ ကျုပ် ဇာတ်လမ်းရှည်တစ်ပုဒ်ရေးပြီး ထုတ်တဲ့အခါ(တိုင်း) အဲဒီလိုလူမျိုး ရာပေါင်းများစွာက ကျုပ်ဘေးနားပတ်လည်ဝိုင်း ဒုက္ခပေးလိမ့်မယ်။{{sfn|Kelly|2003|pp=18–19}}</blockquote> ပါလီ၏မူ ထုတ်ဝေအပြီး နှစ်ရက်မြောက်တွင် ဒစ်ကင်းက မူပိုင်ခွင့်ဖြင့် တရားစွဲဆိုရာ အနိုင်ရခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေသူများက ဒေဝါလီခံကြောင်း ကြေညာခဲ့၍ ဒစ်ကင်းကို (တရားရုံး)ကုန်ကျစရိတ်အတွက် ပေါင် ၇၀၀ ပေးစေသည်။{{sfnm|1a1=Ackroyd|1y=1990|1p=416|2a1=Tomalin|2y=2011|2p=150}} ဝတ္ထုမှရသော အမြတ်နည်းပါးသောကြောင့် ထုတ်ဝေသူများနှင့်လည်း ဆက်ဆံရေးတင်းမာခဲ့လေသည်။{{sfn|Slater|2011}} ဒစ်ကင်းသည် ၎င်းသက်တမ်းတစ်လျှောက် ဤဇာတ်လမ်းဝတ္ထုကို စကားစု၊ ပုဒ်ဖြတ် ပုဒ်ရပ်များ ပြင်ဆင်မှု အကြိမ်အချို့ရှိခဲ့သည်။ ဤဝတ္ထု၏ အောင်မြင်မှုအပေါ် အခြားခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းများရေးသား၍ အမြတ်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေခဲ့သော ခရစ်စမတ်ဇာတ်လမ်းများမှာ The Chimes (၁၈၄၄)၊ The Cricket on the Hearth (၁၈၄၅)၊ The Battle of Life (၁၈၄၆) နှင့် The Haunted Man and the Ghost's Bargain (၁၈၄၈) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ==ဖျော်ဖြေမှုနှင့် ပုံဖော်တင်ဆက်ခြင်းများ== ၁၈၄၉ အရောက်တွင် ဒစ်ကင်းသည် "ဒေးဗစ်ကော်ပါဖီးလ်ဒ်" ဝတ္ထုကို ရေးသားနေ၍ အခြားခရစ်စမတ်နှင့်ပတ်သက်သော စာအုပ်ထုတ်ရန် အချိန်၊ ဆန္ဒမရှိခဲ့ချေ။ {{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xxvii}} ဤဝတ္ထု၏အတွေးအခေါ်ကို ပရိသတ်ဆီ အရောက်ပို့ရန် အကောင်းဆုံးနည်းမှာ အများပြည်သူကြား ဖတ်ရှုပေးခြင်းပင်ဖြစ်သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xxviii}} ၁၈၅၂ ခရစ်စမတ်ကာလအတွင်း ဘာမင်ဟန်မြို့တော်ခန်းမ၌ စက်မှုနှင့်စာပေအဖွဲ့အစည်းသို့ ဖတ်ကြားပေးမှုတစ်ခု လုပ်ဆောင်ခဲ့ကာ ထိုသို့ဖတ်ကြားခြင်းသည် အလွန်အောင်မြင်ခဲ့၏။{{sfnm|1a1=Slater|1y=2009|1p=353|2a1=Ledger|2y=2007|2p=119}} ထို့နောက် ၎င်းသေဆုံးသော ၁၈၇၀ ရောက်သည်အထိ ဇာတ်လမ်းဖတ်ကြားပေးမှု (၁၂၇) ကြိမ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Billen|1y=2005|1pp=8–10|2a1=Douglas-Fairhurst|2y=2006|2p=xxviii|3a1=Ledger|3y=2007|3p=119}} [[File:Scrooge or Marley's Ghost (1901) - yt.webm|upright=1|thumb| ပထမဆုံး မှီငြမ်းရိုက်ကူးခဲ့သော "စခရုဂျ် (သို့) မားလီတစ္ဆေ" ရုပ်ရှင် (၁၉၀၁)]] ဤဝတ္ထုထုတ်ဝေအပြီး နောက်ပိုင်းကာလများတွင် ဤဇာတ်လမ်းကို တုံ့ပြန်သောအနေဖြင့် စာရေးဆရာအချို့က အခြားစာအုပ်များစွာကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့ကြသည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xxi}} ဤလုံးချင်းဝတ္ထုတိုကို ထုတ်ဝေအပြီး ချက်ချင်းဆိုသလို ပြဇာတ်အတွက်လည်း မှီငြမ်းတင်ဆက်ခဲ့သည်။ ဇာတ်စင်တင်ဆက်ထုတ်လုပ်ခြင်း သုံးခုကို ၁၈၄၄ ဖေဖော်ဝါရီတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြကာ ထိုအထဲမှ တစ်ခုမှာ အဒ်ဝါ့ဒ် စတားလင်က ဒစ်ကင်း ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး တင်ဆက်မှု ညအကြိမ် လေးဆယ်ကျော်ရှိခဲ့သည်။{{sfn|Standiford|2008|p=168}} လန်ဒန်မြို့၌ ဖေဖော်ဝါရီအကုန်ခန့်တွင် အပြိုင်အဆိုင်အားဖြင့် ဇာတ်စင်ထုတ်လုပ်တင်ဆက်မှု ရှစ်ခုအထိရှိခဲ့သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=xx}} ရုပ်ရှင်၊ ရုပ်သံအတွက် မှီငြမ်းတင်ဆက်ပုံဖော်မှုများစွာရှိရာ{{sfn|Sutherland, British Library}} ၁၉၀၁ ၌ အသံတိတ် အဖြူအမည်း ဗြိတိသျှရုပ်ရှင် "စခရုဂျ် (သို့) မားလီတစ္ဆေ" (''Scrooge, or, Marley's Ghost'') ဟူသော အမည်ဖြင့် ထုတ်လုပ်ခဲ့၍ သိရှိသမျှ ဒစ်ကင်းလက်ရာများထဲက ပထမဆုံးရုပ်ရှင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခု၌ ထိုဇာတ်လမ်းအပိုင်း အများစုမှာ ပျောက်ဆုံးပြီဖြစ်၏။{{sfn|Scrooge, or, Marley's Ghost, BFI Screenonline}} ၁၉၂၃ တွင် ဘီဘီစီ ရေဒီယိုအတွက် တင်ဆက်မှုပြုခဲ့ကာ{{sfn|A Christmas Carol, BBC Genome}} အခြားပုံစံများဖြစ်သော အော်ပရာ၊ ဘဲလေး၊ ကာတွန်းရုပ်ရှင်၊ ပြဇာတ်၊ ဂီတရုပ်ရှင်များဖြင့်လည်း ပုံဖော်တင်ဆက် ထုတ်လုပ်မှုများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပေသည်။ ဘီဘီစီကထုတ်လုပ်သော ခြေဟန်လက်ဟန်ဖြင့် သရုပ်ဖော်တင်ဆင်ခြင်း (mime) ကို မာဆယ် မားဆို (Marcel Marceau) က သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။{{sfn|Douglas-Fairhurst|2006|p=viii}} ==အမွေအနှစ်== [[File:A Christmas Carol - Scrooge Extinguishes the First of the Three Spirits.jpg|thumb|upright|alt=Scrooge pushing a large candle damper over the first ghost|ပထမတစ္ဆေကို ကွယ်ပျောက်အောင်ပြုနေသည့် စခရုဂျ်]] ခရစ်စမတ်တွင်ပြောလေ့ရှိသော ''Merry Christmas'' စကားသည် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာခဲ့ပြီဖြစ်၏။ အစောဆုံးသိရသော အသုံးပြုထားမှုတစ်ခုမှာ ၁၅၄၃ ခုနှစ်က စာတစ်စောင်တွင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဒစ်ကင်းအသုံးပြုသော ''A Christmas Carol'' စကားစုသည်ကား ဝိတိုရိယခေတ် အများသူငါကြား၌ ရေပန်းစားခဲ့သည်။{{sfnm|1a1=Cochrane|1y=1996|1p=126|2a1=Martin|2y=2011}} အာမေဍိတ်သံ ''Bah! Humbug!'' ဟူသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားထဲသို့ လူကြိုက်များသော အသုံးပြုမှုအဖြစ် ဝင်ရောက်လာကာ "ပွဲကို အလွန်အမင်းပျော်ချင်ပါးချင်သော (သို့) စိတ်ခံစားချက်နှင့်ဆိုင်သော တစ်ခုခု" ကို မနှစ်မြို့သဖြင့် ခွန်းတုံ့ပြန်ရာ၌ သုံးသော စကားစုဖြစ်လာသည်။{{sfn|Standiford|2008|p=183}} "Scrooge" ဆိုသည့်အမည်ကိုလည်း ကပ်စေးနဲသောသူ အဖြစ် ရည်ရွယ်သတ်မှတ် အသုံးပြုလာခဲ့၍ ၁၉၈၃ အောက်စဖို့ဒ် အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်တွင် ထိုသို့အနက်မျိုးဖြင့် ထည့်သွင်းခဲ့ကြသည်။{{sfn|Scrooge, n. OED}} ဒစ်ကင်းသည် ခရစ်စမတ်ပွဲတော်အားလပ်ရက်၏ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကို အလေးပေးထောက်ခံခဲ့၍{{sfn|Forbes|2008|p=62}} ထိုသို့ အားပေးခြင်းက အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှုတွင် ပွဲတော်၏သွင်ပြင်အချို့ကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ရာ ဥပမာအားဖြင့် မိသားစုတွေ့ဆုံခြင်းများ၊ ရာသီပေါ်အစားအစာ၊ ယာမကာ၊ အက၊ ကစားပွဲများ၊ ပွဲနှင့်ပတ်သက်သော ရက်ရောတတ်သည့် စိတ်အခြေနေများ ပါဝင်သည်။{{sfn|Kelly|2003|pp=9, 12}}{{refn|One example of this was the introduction of turkey as the main meat of the Christmas meal. In Britain the tradition had been to eat roast goose, but a change to turkey followed the publication of the book. By 1868 [[Isabella Beeton|Mrs Beeton]], in her ''[[Mrs Beeton's Book of Household Management|Book of Household Management]]'', advised her readers that "A Christmas dinner, with the middle-class of this empire, would scarcely be a Christmas dinner without its turkey."{{sfn|Standiford|2008|p=183}}|group=n}} သမိုင်းဆရာ ရော်နယ် ဟတ္တန် (Ronald Hutton) က ဒစ်ကင်းသည် လူမှုရေး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုအဝန်းအဝိုင်းအတွင်း၌ ဝတ်ပြုပွဲနှင့် စားသောက်ပွဲကို ချိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်ဟု ရေးသားခဲ့သည်။{{sfn|Hutton|1996|p=113}} [[File:Dickens - Christmas Carol editions - 2020-01-03 - Andy Mabbett - 04.jpg|thumb|upright| ''ခရစ်စမတ်သီချင်းတစ်ပုဒ်''၏ မူများစွာထဲက အချို့]] ဒေးဗစ်က ခေတ်အဆက်ဆက် မှီငြမ်းပုံဖော်တင်ဆက်ခြင်များစွာ၌ အပြောင်းအလဲများကို အသေးစိတ်လေ့လာခဲ့၍ ဇာတ်လမ်း၏ အလေးပေးမှုပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ဇာတ်ကောင်ပြောင်းလဲခြင်းများသည် ခေတ်တစ်ခေတ်၏ အဓိကအတွေးအခေါ်ပုံစံကို ရောင်ပြန်ဟပ်သည်ဟု သုံးသပ်သည်။ ဒစ်ကင်းရှိစဉ် ဝိတိုရိယခေတ် ပရိသတ်များက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ သို့သော် လောကီပုံဆောင်ဇာတ်လမ်း အဖြစ်ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းသို့ရောက်သော် ဇာတ်လမ်းသည် ကလေးပုံပြင်ဖြစ်သွားခဲ့၍ မိဘများက ၎င်းတို့ငယ်စဉ်က ၎င်းတို့အဖေ၊ အမေများဖတ်ပြခဲ့သည်ကို အမှတ်ရကြသဖြင့် ကလေးသူငယ်များကို ပြန်လည်ဖတ်ပြခဲ့ကြသည်။ [[ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး]]ဖြစ်ခါနီးနှင့် ဖြစ်ပွားချိန်အတွင်း ဇာတ်လမ်းသည် [[အရင်းရှင်ဝါဒ]]ကို ရှုတ်ချခြင်းဖြစ်၍ အများစုက ဖိနှိပ်ခံထားရသော စီးပွားရေး အရှိတရားများမှ လွတ်မြောက်သည့်နည်းလမ်းအနေဖြင့် ဖတ်ရှုခဲ့ကြသည်ဟု ဒေးဗစ်ကပြောဆိုသည်။{{sfn|Davis|1990a|pp=13–14}} ၁၉၃၀ နှစ်များ၌ ယူအက်စ်နှင့် ယူကေတို့တွင် ဤဇာတ်လမ်း၏ ရုပ်ရှင်ပုံစံများမှာ မတူညီကြပေ။ ဗြိတိသျှရုပ်ရှင်များက မိရိုးဖလာ ဇာတ်လမ်းပြောသည့်ပုံစံဖြင့် တင်ဆက်ကြသော်လည်း အမေရိကန်လက်ရာများက ခရတ်ချစ်ကို အလေးပိုထား၍ ဥရောပဘဏ်သမားများက ဖြစ်စေသော ပျက်ကပ်ကို လွတ်မြောက်၍ သာမန်သူတစ်ဦး၏ ခရစ်စမတ်ကျင်းပခြင်းကို အလေးပေးထားသည်ဟု ဒေးဗစ်ကပင် ဆက်လက်သုံးသပ်ခဲ့သည်။{{sfn|Davis|1990a|p=14}} ၁၉၆၀နှစ်များတွင် စခရုဂျ်ကို ပုံဖော်ရာ၌ ၎င်းသည် မသိစိတ်ကလှုံဆော်ခံရသော ပုံစံဖြင့်ဖြစ်၍ မိမိ၏ အတိတ်နှင့် နပမ်းလုံးနေရသော သူအဖြစ် တင်ဆက်ကြသည်။ ၁၉၈၀ နှစ်များရောက်သော် စခရုဂျ်ကို စီးပွားရေးပျက်ကပ်ကမ္ဘာ၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ မသေချာမရေရာမှု ကမ္ဘာ၌ ရုပ်လုံးဖော်ထားတင်ဆက်ကြခဲ့သည်။{{sfn|Davis|1990a|p=14}} ==မှတ်စု== {{reflist|colwidth=30em|group=n}} ==ရှင်းချက်== {{notelist}} ==ကိုးကားအညွှန်းများ== {{reflist}} ==ကိုးကားရင်းမြစ်များ== ===စာအုပ်များ=== {{refbegin|30em}} * {{cite book|last=Ackroyd|first=Peter|authorlink=Peter Ackroyd|title=Dickens|year=1990|publisher=Sinclair-Stevenson|location=London|isbn=978-1-85619-000-8}} * {{cite book|last=Billen|first=Andrew|title=Charles Dickens: The Man Who Invented Christmas|url=https://archive.org/details/whowascharlesdic0000bill|year=2005|publisher=Short Books|location=London|isbn=978-1-904977-18-6}} * {{cite book|last=Callow|first=Simon|authorlink=Simon Callow|title=Dickens' Christmas: A Victorian Celebration|url=https://archive.org/details/dickenschristmas0000call_t8j6|publisher=Frances Lincoln|location=London|year=2009|isbn=978-0-7112-3031-6}} * {{cite book|last=Carlyle|first=Thomas|authorlink=Thomas Carlyle|title=Chartism|url=https://archive.org/details/chartism02carlgoog|year=1840|publisher= J. Fraser|location=London|oclc=247585901}} * {{cite book|last=Chesterton|first=G. K.|authorlink=G. K. Chesterton|title=The Collected Works of G.K. Chesterton: Chesterton on Dickens|url=https://books.google.com/books?id=eFVZUHh6KUwC&pg=PP1|year=1989|publisher=Ignatius Press|location=San Francisco, CA|isbn=978-0-89870-258-3}} * {{cite book|last1=Childs|first1=Peter|last2=Tredell|first2=Nicolas|title=Charles Dickens|url=https://books.google.com/books?id=vFwdBQAAQBAJ&pg=PR10|year=2006|publisher=Palgrave Macmillan|location=Basingstoke, Hampshire|isbn=978-1-4039-1919-9}} * {{cite book|last=Cochrane|first=Robertson|year=1996|title=Wordplay: origins, meanings, and usage of the English language|location=Toronto|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-0-8020-7752-3|url-access=registration|url=https://archive.org/details/wordplayoriginsm0000coch}} * {{cite book|last=Davis|first=Paul|title=The Lives and Times of Ebenezer Scrooge|url=https://archive.org/details/livestimesofeben0000davi|year=1990a|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT|isbn=978-0-300-04664-9}} * {{cite book|last=Deacy|first=Christopher|title=Christmas as Religion: Rethinking Santa, the Secular, and the Sacred|url=https://books.google.com/books?id=13jADAAAQBAJ&pg=PP1|year=2016|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-106955-0}} * {{cite book|last=DeVito|first=Carlo|title=Inventing Scrooge|url=https://books.google.com/books?id=eM9tBAAAQBAJ&pg=PP1|year=2014|edition=Kindle|publisher=Cider Mill Press|location=Kennebunkport, ME|isbn=978-1-60433-555-2}} * {{cite book|last=Dickens|first=Charles|authorlink=Charles Dickens|title=A Christmas Carol|year=1843|location=London|publisher=Chapman and Hall|oclc=181675592}} * {{cite book|last=Diedrick|first=James|contribution=Charles Dickens|editor-last=Thesing|editor-first=William|title=Dictionary of Literary Biography: Victorian Prose Writers before 1867|year=1987|location=Farmington Hills, MI|publisher=Gale|isbn=978-0-8103-1733-8|url=https://archive.org/details/victorianprosewr55nari}} * {{cite book|last1=Douglas-Fairhurst|first1=Robert|contribution=Introduction|editor-last=Dickens|editor-first=Charles|title=A Christmas Carol and other Christmas Books|url=https://archive.org/details/christmascarolot0000dick_f2r4|pages=vii–xxix|year=2006|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-920474-8}} * {{cite book|last=Forbes|first=Bruce David|url=https://books.google.com/books?id=DqmlzjMYMRAC&pg=PP1|title=Christmas: A Candid History|year=2008|publisher=University of California Press|location=Oakland, CA|isbn=978-0-520-25802-0|page=62}} * {{cite book|last1=Garry|first1=Jane|last2=El Shamy|first2=Hasan|title=Archetypes and Motifs in Folklore and Literature|url=https://books.google.com/books?id=Cn6pWMverBIC&pg=PP1|year=2005|publisher=M.E. Sharpe|location=Armonk, NY|isbn=978-0-7656-2953-1}} * {{cite book|last=Glancy|first=Ruth F.|year=1985|title=Dickens' Christmas Books, Christmas Stories, and Other Short Fiction|url=https://archive.org/details/dickensschristma0000glan|location=Michigan|publisher=Garland|isbn=978-0-8240-8988-7}} * {{cite book|last=Hammond|first=R. A.|title=The Life and Writings of Charles Dickens: A Memorial Volume|url=https://archive.org/details/lifeandwritings00hammgoog|year=1871|publisher=Maclear & Company|location=Toronto}} * {{cite book|last=Harrison|first=Mary-Catherine|title=Sentimental Realism: Poverty and the Ethics of Empathy, 1832–1867|url=https://books.google.com/books?id=sblHJnMGUA8C&pg=PP1|year=2008|type=Thesis|location=Ann Arbor, MI|isbn=978-0-549-51095-6}} * {{cite book|last=Howells|first=William Dean|authorlink=William Dean Howells|title=My literary passions, criticism and fiction|url=https://archive.org/stream/my00howeliterarypassiorich#page/n7|year=1910|publisher=Harper & Brother|location=New York and London|isbn=978-1-77667-633-0|page=2986994}} * {{cite book|last=Hutton|first=Ronald|authorlink=Ronald Hutton|year=1996|title=Stations of the Sun: The Ritual Year in England|url=https://archive.org/details/stationsofsunhis0000hutt|url-access=registration|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-285448-3}} * {{cite book|last=Jordan|first=Christine|title=Secret Gloucester|url=https://books.google.com/books?id=tuYgCwAAQBAJ&pg=PP1|year=2015|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Glos|isbn=978-1-4456-4689-3}} * {{cite book|last=Jordan|first=John O.|title=The Cambridge Companion to Charles Dickens|url=https://books.google.com/books?id=wPe7uCbGvPUC&pg=PP1|year=2001|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-66964-1}} * {{cite book|last1=Kelly|first1=Richard Michael|contribution=Introduction|url=https://books.google.com/books?id=APL1OY2t3JgC&pg=PA9|editor-last=Dickens|editor-first=Charles|title=A Christmas Carol|pages=9–30|year=2003|location=Ontario|publisher=Broadway Press|isbn=978-1-55111-476-7}} * {{Cite book|last=Ledger|first=Sally|year=2007|title=Dickens and the Popular Radical Imagination|url=https://books.google.com/books?id=EtrJ9LOzIwwC&pg=PP1|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-84577-9}} * {{cite book|last=Moore|first=Grace|title= Charles Dickens' A Christmas Carol|year=2011|publisher=Insight Publications|url=https://books.google.com/books?id=lfmqz6ybAVEC&pg=PP1|location=St Kilda, VIC|isbn=978-1-921411-91-5}} * {{cite book|last=Restad|first=Penne L.|year=1996|title=Christmas in America: a History|url=https://books.google.com/books?id=0pnJDKfYi3QC&pg=PP1|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-510980-1}} * {{cite book|last=Sillence|first=Rebecca|title=Gloucester History Tour|url=https://books.google.com/books?id=bWnGCQAAQBAJ&pg=PP1|year=2015|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Glos|isbn=978-1-4456-4859-0}} * {{cite book|last1=Slater|first1=Michael|contribution=Introduction|editor-last=Dickens|editor-first=Charles|title=A Christmas Carol and other Christmas Writings|pages=xi–xxviii|year=2003|location=London|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-043905-2|url=https://archive.org/details/christmascarolot00dick_0/page/|url-access=registration}} * {{cite book|last=Slater|first=Michael|title=Charles Dickens|url=https://archive.org/details/charlesdickens0000slat|url-access=registration|year=2009|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT and London|isbn=978-0-300-16552-4}} * {{cite book|last=Standiford|first=Les|year=2008|title=The Man Who Invented Christmas: How Charles Dickens's A Christmas Carol Rescued His Career and Revived Our Holiday Spirits|location=New York|publisher=Crown|isbn=978-0-307-40578-4|url=https://archive.org/details/manwhoinventedch0000stan}} * {{cite book|last1=Studwell|first1=William Emmett|authorlink1=William Studwell|last2=Jones|first2=Dorothy E.|title=Publishing Glad Tidings: Essays on Christmas Music|url=https://books.google.com/books?id=Ae7mH0jR_k4C&pg=PP1|year=1998|publisher=The Haworth Press|location=Binghamton, NY|isbn=978-0-7890-0398-0}} * {{cite book|last=Tomalin|first=Claire|authorlink=Claire Tomalin|title=Charles Dickens: A Life|url=https://archive.org/details/charlesdickensli0000toma|url-access=registration|year=2011|publisher=Penguin Books|location=London|isbn=978-0-670-91767-9}} * {{cite book|last=Welch|first=Bob|title=52 Little Lessons from a Christmas Carol|url=https://books.google.com/books?id=vh-MBQAAQBAJ&pg=PP1|year=2015|publisher=Thomas Nelson|location=Nashville, TN|isbn=978-1-4002-0675-9}} {{refend}} ===အွန်လိုင်းပေါ်ရှိ ရင်းမြစ်များ=== {{refbegin|30em}} * {{cite journal|title=A Christmas Carol|issue=12|pages=23|url=http://genome.ch.bbc.co.uk/f8a47638c2584fd396b9275f5c6b2e29|journal=The Radio Times|ref={{sfnRef|A Christmas Carol, BBC Genome}}|date=14 December 1923}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161221095844/http://genome.ch.bbc.co.uk/f8a47638c2584fd396b9275f5c6b2e29 |date=21 December 2016 }} * {{cite web|title=A Christmas Carol|url=https://www.worldcat.org/search?q=ti%3AA+Christmas+Carol&qt=results_page|publisher=WorldCat|accessdate=11 January 2017|ref={{sfnRef|A Christmas Carol, WorldCat}}}} * {{cite web|last1=Davidson|first1=Ewan|title=Scrooge, or, Marley's Ghost (1901)|url=http://www.screenonline.org.uk/film/id/698299/index.html|website=[[Screenonline]]|publisher=British Film Institute|accessdate=10 January 2017|ref={{sfnRef|Scrooge, or, Marley's Ghost, BFI Screenonline}}}} * {{cite web|last1=Elwell|first1=Frank W.|title=Reclaiming Malthus|url=http://www.faculty.rsu.edu/users/f/felwell/www/Theorists/Malthus/reclaim.htm|publisher=Rogers State University|date=2 November 2001|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324221035/http://www.faculty.rsu.edu/users/f/felwell/www/Theorists/Malthus/reclaim.htm|archivedate=24 March 2017}} * {{cite magazine|last1=Lalumia|first1=Christine|title=Scrooge and Albert|url=http://www.historytoday.com/christine-lalumia/scrooge-and-albert|magazine=History Today|date=12 December 2001}} * {{cite web|last1=Lee|first1=Imogen|title=Ragged Schools|url=http://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/ragged-schools|publisher=British Library|accessdate=8 January 2017|ref={{sfnRef|Lee, British Library}}|archive-date=15 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715051419/http://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/ragged-schools}} * {{cite dictionary|title=merry, adj|url=http://blog.oxforddictionaries.com/2011/12/what-makes-christmas-merry/|dictionary=[[Oxford English Dictionary]]|date=19 December 2011|last=Martin|first=Katherine Connor|ref={{sfnRef|Martin|2011}}|access-date=2 December 2020|archive-date=6 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170706065144/http://blog.oxforddictionaries.com/2011/12/what-makes-christmas-merry/|url-status=dead}}{{subscription}} * {{cite web|title=Provenance|url=http://www.themorgan.org/collections/works/dickens/provenance|website=The Morgan Library & Museum|ref={{sfnRef|Provenance, The Morgan Library & Museum}}|date=20 November 2013}} * {{cite magazine|last1=Rowell|first1=Geoffrey|authorlink=Geoffrey Rowell|title=Dickens and the Construction of Christmas|url=http://www.historytoday.com/geoffrey-rowell/dickens-and-construction-christmas|magazine=History Today|date=12 December 1993}} * {{cite web|title=Scrooge, n|url=http://www.oed.com/view/Entry/173667?redirectedFrom=scrooge#eid|website=Oxford English Dictionary|accessdate=16 January 2017|ref={{sfnRef|Scrooge, n. OED}}}} {{subscription}} * {{cite web|last1=Sutherland|first1=John|authorlink=John Sutherland (author)|title=The Origins of A Christmas Carol|url=http://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/the-origins-of-a-christmas-carol|publisher=British Library|date=15 May 2014|ref={{sfnRef|Sutherland, British Library}}|access-date=2 December 2020|archive-date=30 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201130163405/https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/the-origins-of-a-christmas-carol}} * {{cite news|last1=Varese|first1=Jon Michael|title=Why A Christmas Carol was a flop for Dickens|url=https://www.theguardian.com/books/booksblog/2009/dec/22/christmas-carol-flop-dickens|work=The Guardian|date=22 December 2009}} * {{cite web|last1=[[Consumer Price Index (United Kingdom)|UK CPI]] inflation numbers based on data available from Gregory Clark (2016)|title=The Annual RPI and Average Earnings for Britain, 1209 to Present (New Series)|url=https://measuringworth.com/ukearncpi/|website=MeasuringWorth|access-date=16 November 2016|ref={{sfnRef|UK CPI inflation}} }} {{refend}} ===သတင်းစာ၊ ဂျာနယ်၊ မဂ္ဂဇင်းများ=== {{refbegin|30em}} * {{cite news|last1=Alleyne|first1=Richard|title=Real Scrooge 'was Dutch gravedigger'|url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1573589/Real-Scrooge-was-Dutch-gravedigger.html|work=The Daily Telegraph|date=24 December 2007}} * {{cite news|title=Charles Dickens; Works of Charles Dickens. Household Edition|url=https://www.nytimes.com/1863/12/19/news/charles-dickens-works-charles-dickens-household-edition-illustrated-drawings-fo.html|work=The New York Times|date=19 December 1863|ref={{sfnRef|Charles Dickens, New York Times}}}} * {{cite journal|last1=Chorley|first1=H. F.|authorlink1=H. F. Chorley|title=A Christmas Carol|journal=The Athenaeum|date=23 December 1843|issue=843|pages=1127–1128}} * {{cite journal|title=Christmas Carol|url=https://archive.org/details/sim_new-monthly-magazine_1844-01_70_277/page/148|journal=The New Monthly Magazine|date=January 1844|volume=70|issue=277|pages=148–149|ref={{sfnRef|Christmas Carol, New Monthly Magazine}}}} * {{cite journal|last1=Davis|first1=Paul |title=Literary History: Retelling A Christmas Carol: Text and Culture-Text|journal=The American Scholar|date=Winter 1990b|volume=59|issue=1|pages=109–15|jstor=41211762}} * {{cite ODNB|last=Gordon|first=Alexander|title=Elwes, John (1714–1789)|url=http://www.oxforddnb.com/index/8/101008776/|doi=10.1093/ref:odnb/8776|year=2008|ref={{sfnRef|Gordon|2008}}}} * {{cite journal|last1=Hood|first1=Thomas|authorlink1=Thomas Hood|title=A Christmas Carol|journal=Hood's Magazine|date=January 1844|volume=1|issue=1|pages=68–75|url=https://books.google.com/books?id=BZAlAAAAMAAJ}} * {{cite journal|last=Jackson|first=Crispin|title=Charles Dickens, Christmas Books and Stories|journal=The Book and Magazine Collector|date=December 1999|issue=189}} * {{cite journal|last1=Jaffe|first1=Audrey|title=Spectacular Sympathy: Visuality and Ideology in Dickens's A Christmas Carol|journal=PMLA|date=March 1994|volume=109|issue=2|pages=254–265|jstor=463120|doi=10.2307/463120}} * {{cite news|title=Literature|work=The Illustrated London News|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=chi.60765486;view=1up;seq=436;size=200|issue=86|date=23 December 1843|ref={{sfnRef|Literature, The Illustrated London News}}}} * {{cite journal|last1=Martin|first1=Theodore|authorlink1=Theodore Martin|title=Bon Gaultier and his Friends|journal=Tait's Edinburgh Magazine|date=February 1844|volume=11|issue=2|pages=119–131}} * {{cite journal|title=Notice of Books|journal=The Christian Remembrancer|date=January 1844|volume=7|issue=37|pages=113–121|ref={{sfnRef|Notice of Books, The Christian Remembrancer}}}} * {{cite journal|last1=Sable|first1=Martin H.|title=The Day of Atonement in Charles Dickens' 'A Christmas Carol'|journal=Tradition: A Journal of Orthodox Jewish Thought|date=Autumn 1986|volume=22|issue=3|pages=66–76|jstor=23260495}} * {{cite journal|last=Senior|first=Nassau William|authorlink=Nassau William Senior|title=Spirit of the Age|journal=The Westminster Review|date=June 1844|volume=41|issue=81|pages=176–192}} * {{cite ODNB|last=Slater|first=Michael|title=Dickens, Charles John Huffam (1812–1870)|url=http://www.oxforddnb.com/index/7/101007599/|doi=10.1093/ref:odnb/7599|year=2011|ref={{sfnRef|Slater|2011}}}} * {{cite journal|last1=Thackeray|first1=William Makepeace|authorlink1=William Makepeace Thackeray|title=A Box of Novels|url=https://archive.org/details/sim_frasers-magazine_1844-02_29_170/page/153|journal=Fraser's Magazine|date=February 1844|volume=29|issue=170|pages=153–169}} {{refend}} ==ပြင်ပလင့်ခ်များ== {{wikiquote}} {{wikisource|A Christmas Carol (Dickens)|''A Christmas Carol''}} {{commons}} * [https://archive.org/stream/christmascarolin20dick#page/n17/mode/2up ''A Christmas Carol''] at [[Internet Archive]] * [http://www.ibiblio.org/ebooks/Dickens/Carol/Dickens_Carol.htm ''A Christmas Carol''] e-book with illustrations * [http://www.gutenberg.org/ebooks/46 ''A Christmas Carol''] Project Gutenberg free online book * ''[https://standardebooks.org/ebooks/charles-dickens/a-christmas-carol A Christmas Carol]'' at [[Standard Ebooks]] * {{librivox book | title=A Christmas Carol | author=Charles Dickens}} * [http://edsitement.neh.gov/curriculum-unit/using-textual-clues-understand-christmas-carol Using Textual Clues to Understand ''A Christmas Carol''] [[ကဏ္ဍ:ဗြိတိသျှ စာပေ]] ocm7ay4dmk20pfp9px2zoa0ebqclsqy 0 167587 881112 609534 2025-07-09T17:49:17Z Kantabon 45503 881112 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဧည့်ပြ |official_name = ဧည့်ပြရွာ |native_name = |other_name = |postal_code = |postal_code_type = Postal codes |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = File:Aepya of Sintgaing.jpg |image_map = |map_caption = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = {{flag|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး}} |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ဧည့်ပြ |unit_pref = imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = |coordinates_region = MM |coordinates = {{Coord|21.774040222168|96.136962890625|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ဧည့်ပြရွာ''' ({{Lang-en|Aepya}})သည် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ကျောက်ဆည်ခရိုင်]]၊ [[စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်]]၊ [[ဧည့်ပြကျေးရွာအုပ်စု]]၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၁၉၀၇၁၅ ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ သန်းခေါင်စာရင်း#၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်း|၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း]]အရ ဧည့်ပြကျေးရွာအုပ်စုတွင် ကျား ၁၄၆၁ ဦး၊ မ ၁၅၀၈ ဦး၊ [[လူဦးရေ]] စုစုပေါင်း ၂၉၆၉ ဦးနေထိုင်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://themimu.info/place-codes|title=Place codes (Pcodes)|work=Myanmar Information Management Unit|date=June 2020}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ဧည့်ပြ |North = - |Northeast = - |East = - |Southeast = - |South = - |Southwest = - |West = - |Northwest = - }} {{စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်}} [[ကဏ္ဍ:စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Mandalay-geo-stub}} nshncdxkgmrqchmcerptp5x7peth16v 0 186091 881204 609054 2025-07-10T06:18:52Z Salai Rungtoi 22844 881204 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ဝမ်းပြည့် |official_name = ဝမ်းပြည့်ရွာ |native_name = |other_name = |postal_code = |postal_code_type = Postal codes |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Sagaing_Region_(2019).svg| 23px]] [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး|စစ်ကိုင်း]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[စစ်ကိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြင်းမူမြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = ဝမ်းပြည့် |unit_pref = imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = |coordinates_region = MM |coordinates = {{Coord|21.9378509521484|95.5464477539063|region:MM|format=dms|display=inline,title}} |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''ဝမ်းပြည့်ရွာ''' ({{Lang-en|Wanpyayt}})သည် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[စစ်ကိုင်းခရိုင်]]၊ [[မြင်းမူမြို့နယ်]]၊ [[ဝမ်းပြည့်ကျေးရွာအုပ်စု]]၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၁၇၁၁၄၃ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://themimu.info/place-codes|title=Place codes (Pcodes)|work=Myanmar Information Management Unit|date=June 2020}}</ref> == အထင်ကရ ပုဂ္ဂိုလ်များ == * [[ထွန်းရီ]]၊​ မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမား<br /> == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ဝမ်းပြည့် |North = - |Northeast = - |East = - |Southeast = - |South = - |Southwest = - |West = - |Northwest = - }} {{မြင်းမူမြို့နယ်}} [[ကဏ္ဍ:မြင်းမူမြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Sagaing-geo-stub}} 14ipt2bh0pbwam3cqaizozhdgxapv2l 3 201799 881158 853502 2025-07-10T02:12:14Z 1.46.5.6 /* ကြည့်ရန် */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881158 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Xnxx boy ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၅၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁ (UTC) good [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.127.30|65.18.127.30]] ၀၈:၂၂၊ ၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) Like [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.127.30|65.18.127.30]] ၀၈:၂၂၊ ၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == BaGAN == [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/156.236.2.235|156.236.2.235]] ၀၅:၄၃၊ ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == ကြည့်ရန် == ကြည့်ရန် [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/103.83.189.132|103.83.189.132]] ၁၇:၂၂၊ ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) :xnxx [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/1.46.5.6|1.46.5.6]] ၀၂:၁၂၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ipfd9anwm4byxamqbl9dc3tugp438fv 881227 881158 2025-07-10T08:45:09Z 5.212.166.180 /* Xnxx.booy */ အပိုင်းသစ် 881227 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Xnxx boy ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၅၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁ (UTC) good [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.127.30|65.18.127.30]] ၀၈:၂၂၊ ၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) Like [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/65.18.127.30|65.18.127.30]] ၀၈:၂၂၊ ၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == BaGAN == [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/156.236.2.235|156.236.2.235]] ၀၅:၄၃၊ ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) == ကြည့်ရန် == ကြည့်ရန် [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/103.83.189.132|103.83.189.132]] ၁၇:၂၂၊ ၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄ (UTC) :xnxx [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/1.46.5.6|1.46.5.6]] ၀၂:၁၂၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == Xnxx.booy == xnxxbooy [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/5.212.166.180|5.212.166.180]] ၀၈:၄၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 0jscqs76o5rche86jdxc343cv03l7fp 0 204147 881203 833656 2025-07-10T06:17:35Z Salai Rungtoi 22844 881203 wikitext text/x-wiki '''ထွန်းရီ''' (၁၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၂၆ - ၄ ဧပြီ ၂၀၁၄) သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ၁၉၂၆ ခု၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[မြင်းမူမြို့နယ်]]၊ [[ဝမ်းပြည့်ရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|ဝမ်းပြည့်]]ရွာ၌ မွေးသည်။ မိဘများမှာ ဗိုလ်မှူးကြီးထွန်းလူနှင့် ဒေါ်တင်မေတို့ဖြစ်ကြသည်။ မြင်းမူနှင့် မန္တလေးမြို့များ၌ ပညာသင်ကြားပြီး မန္တလေး၌ အထက်တန်းအောင်သည်။ == စစ်မှုထမ်းဘဝ == ၁၉၄၃ ခုတွင် ဂျပန်အားတိုက်ရန် [[ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]သို့ ဝင်သည်။ ၁၉၄၃ ခုတွင် မှော်ဘီ စစ်တက္ကသိုလ် ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အပတ်စဉ် (၃) သို့ တက်သည်။ ၁၉၄၅ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်တွင် သင်တန်းဆင်းသည်နောက် ဒုတိယဗိုလ်အဆင့်ဖြင့် ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၄) ၌ တာဝန်ကျသည်။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေး၌ တိုင်း (၁)၊ တပ်ရင်း (၁၀၆) လက်အောက်ခံအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရသည်နောက် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ဖြင့် ဗထူး၌ တပ်ခွဲမှူးသင်တန်းတက်ရောက်သည်။ ထိုကာလ၌ [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]] ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မိုရှေးဒါယန်းက အရှေ့တောင်အာရှရှိ စစ်ကျောင်းများကို လေ့လာရေးလာ၍ ဗထူးသို့ ရောက်လာသည်။ မိုရှေးဒါယန်းက သင်တန်းသား ထွန်းရီနှင့် မြေပုံစစ်ထိုးတမ်းကစားရာ ညနေ ၆ နာရီမှ မနက် ၄ နာရီခန့်အထိ ကြာမြင့်ပြီးနောက် ထွန်းရီက နိုင်သည်။ မိုရှေးဒါယန်းက စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အားပေးချီးကျူးခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုတွင် ကယားလက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၁) ၌ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၆၉ ခု၌ ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၅) တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၇၀ ပြည့်တွင် အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၌ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် ဒုတိယတိုင်းမှူး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒုတိုင်းမှူးဖြစ်သည့်အတွက် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်လည်း ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၇၁ ခု၌ နာမည်ကျော် ကွမ်းလုံ ရက် (၄၀) တိုက်ပွဲကို ကြီးကြပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်၊ ၁၉၇၈ ခုတွင် ကြည်း စစ်ဆင်းရေးအထူးအဖွဲ့မှူး၊ ၁၉၇၉ ခုတွင် ဗိုလ်ချုပ်၊ ၁၉၈၀ ပြည့် ဩဂုတ်လ ၆ ရက်တွင် ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ၁၉၈၂ ခုတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ၁၉၈၃ ခုတွင် [[နိုင်ငံတော်ကောင်စီ]]ဝင်အဖြစ် ရာထူးနေရာများ အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၈၅ ခုတွင် အငြိမ်းစားယူသည်။ == နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်း == ၁၉၈၅ တွင် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ဆက်နေရသည်။ ၁၉၈၈ ခုတွင် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဖြစ်လာသည်။ [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] (တစည) ဖွဲ့သည်နောက် ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ပါခွင့်ရသည်။ ၁၉၉၃-၂၀၀၇ ကာလ၌ [[အမျိုးသားညီလာခံ]] အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရာ၌ တစညကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်မှသည် ကွယ်လွန်သည်အထိ တစညပါတီဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည်။ == မိသားစုဘဝ == ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်နန်းခမ်းဆိုင်နှင့် သားသမီး ၄ ယောက်ထွန်းကားသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၂၀၁၄ ခု၊ ဧပြီလ ၄ ရက်တွင် ရွှေဂုံတိုင်အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါနှင့် လွန်သည်။ == ကိုးကား == [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၆ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၄ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်များ]] 11xmrboevbap89xe7y43tkfqlbvr0ge 881208 881203 2025-07-10T06:24:07Z Salai Rungtoi 22844 /* ဘဝနိဂုံး */ 881208 wikitext text/x-wiki '''ထွန်းရီ''' (၁၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၂၆ - ၄ ဧပြီ ၂၀၁၄) သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ၁၉၂၆ ခု၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[မြင်းမူမြို့နယ်]]၊ [[ဝမ်းပြည့်ရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|ဝမ်းပြည့်]]ရွာ၌ မွေးသည်။ မိဘများမှာ ဗိုလ်မှူးကြီးထွန်းလူနှင့် ဒေါ်တင်မေတို့ဖြစ်ကြသည်။ မြင်းမူနှင့် မန္တလေးမြို့များ၌ ပညာသင်ကြားပြီး မန္တလေး၌ အထက်တန်းအောင်သည်။ == စစ်မှုထမ်းဘဝ == ၁၉၄၃ ခုတွင် ဂျပန်အားတိုက်ရန် [[ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]သို့ ဝင်သည်။ ၁၉၄၃ ခုတွင် မှော်ဘီ စစ်တက္ကသိုလ် ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အပတ်စဉ် (၃) သို့ တက်သည်။ ၁၉၄၅ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်တွင် သင်တန်းဆင်းသည်နောက် ဒုတိယဗိုလ်အဆင့်ဖြင့် ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၄) ၌ တာဝန်ကျသည်။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေး၌ တိုင်း (၁)၊ တပ်ရင်း (၁၀၆) လက်အောက်ခံအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရသည်နောက် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ဖြင့် ဗထူး၌ တပ်ခွဲမှူးသင်တန်းတက်ရောက်သည်။ ထိုကာလ၌ [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]] ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မိုရှေးဒါယန်းက အရှေ့တောင်အာရှရှိ စစ်ကျောင်းများကို လေ့လာရေးလာ၍ ဗထူးသို့ ရောက်လာသည်။ မိုရှေးဒါယန်းက သင်တန်းသား ထွန်းရီနှင့် မြေပုံစစ်ထိုးတမ်းကစားရာ ညနေ ၆ နာရီမှ မနက် ၄ နာရီခန့်အထိ ကြာမြင့်ပြီးနောက် ထွန်းရီက နိုင်သည်။ မိုရှေးဒါယန်းက စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အားပေးချီးကျူးခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုတွင် ကယားလက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၁) ၌ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၆၉ ခု၌ ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၅) တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၇၀ ပြည့်တွင် အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၌ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် ဒုတိယတိုင်းမှူး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒုတိုင်းမှူးဖြစ်သည့်အတွက် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်လည်း ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၇၁ ခု၌ နာမည်ကျော် ကွမ်းလုံ ရက် (၄၀) တိုက်ပွဲကို ကြီးကြပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်၊ ၁၉၇၈ ခုတွင် ကြည်း စစ်ဆင်းရေးအထူးအဖွဲ့မှူး၊ ၁၉၇၉ ခုတွင် ဗိုလ်ချုပ်၊ ၁၉၈၀ ပြည့် ဩဂုတ်လ ၆ ရက်တွင် ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ၁၉၈၂ ခုတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ၁၉၈၃ ခုတွင် [[နိုင်ငံတော်ကောင်စီ]]ဝင်အဖြစ် ရာထူးနေရာများ အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၈၅ ခုတွင် အငြိမ်းစားယူသည်။ == နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်း == ၁၉၈၅ တွင် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ဆက်နေရသည်။ ၁၉၈၈ ခုတွင် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဖြစ်လာသည်။ [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] (တစည) ဖွဲ့သည်နောက် ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ပါခွင့်ရသည်။ ၁၉၉၃-၂၀၀၇ ကာလ၌ [[အမျိုးသားညီလာခံ]] အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရာ၌ တစညကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်မှသည် ကွယ်လွန်သည်အထိ တစညပါတီဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည်။ == မိသားစုဘဝ == ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်နန်းခမ်းဆိုင်နှင့် သားသမီး ၄ ယောက်ထွန်းကားသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၂၀၁၄ ခု၊ ဧပြီလ ၄ ရက်တွင် ရွှေဂုံတိုင်အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်သည်။ == ဂုဏ်ပြုခံရခြင်း == ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၆၂/၂၀၂၂ အရ ဦးထွန်းရီအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]က [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ]]ဘွဲ့ဖြစ်သော [[မဟာသရေစည်သူ]]ဘွဲ့ကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၆ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၄ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်များ]] r5lbk628ve7e485qtohs0es9fmksx2i 881262 881208 2025-07-10T11:50:57Z Zawzawaungthwin 100038 Box ထည့်သွင်း 881262 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific prefix = [[ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး]]<br>[[မဟာသရေစည်သူ]] | name = ထွန်းရီ | image = | office = [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] | title = ဥက္ကဋ္ဌ | term_start = ၂၀၁၀ | term_end = ၂၀၁၄ | predecessor = ဦးသာကျော်် | successor = ဦးဟန်ရွှေ | office1 = {{Armed forces|Myanmar}} | title1 = {{flagicon image|Deputy Commander in Chief flag of Myanmar.jpg}} [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | term_start1 = ၁၃ မတ် ၁၉၈၁ | term_end1 = ၁၉၈၃ | predecessor1 = [[ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ််ကြီး]] [[အေးကို (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|အေးကို]] | successor1 = [[ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] [[စောမောင် (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စောမောင်]] | president1 = [[စန်းယု (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးစန်းယု]] | 1blankname1 = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | 1namedata1 = [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] [[သူရဘွဲ့|သူရ]][[ကျော်ထင်၊ ဦး (သူရ)|ကျော်ထင်]] | birth_date = {{birth date|1926|9|11}} | birth_place = [[ဝမ်းပြည့်ရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|ဝမ်းပြည့်ရွာ]]၊[[မြင်းမူမြို့နယ်]] | death_date = {{Death date and age|2014|4|4|1926|9|11}} | death_place = [[ရန်ကုန်မြို့]] | alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ်]] | spouse = နန်းခမ််းဆိုင် | children = သားသမီး ၄ဦး | citizenship = မြန်မာနိုင်ငံသား | nationality = ဗမာ | religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] | awards = | allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} | branch = {{Army|Myanmar}} | serviceyears = ၁၉၄၃ - ၁၉၈၅ | unit = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]] | rank = }} '''ဦးထွန်းရီ''' (၁၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၂၆ - ၄ ဧပြီ ၂၀၁၄) သည် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]] ဒုတိယ[[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်းနှင့် နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်သည်။ == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == ၁၉၂၆ ခု၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် [[မြင်းမူမြို့နယ်]]၊ [[ဝမ်းပြည့်ရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|ဝမ်းပြည့်]]ရွာ၌ မွေးသည်။ မိဘများမှာ ဗိုလ်မှူးကြီးထွန်းလူနှင့် ဒေါ်တင်မေတို့ဖြစ်ကြသည်။ မြင်းမူနှင့် မန္တလေးမြို့များ၌ ပညာသင်ကြားပြီး မန္တလေး၌ အထက်တန်းအောင်သည်။ == စစ်မှုထမ်းဘဝ == ၁၉၄၃ ခုတွင် ဂျပန်အားတိုက်ရန် [[ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]သို့ ဝင်သည်။ ၁၉၄၃ ခုတွင် မှော်ဘီ စစ်တက္ကသိုလ် ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အပတ်စဉ် (၃) သို့ တက်သည်။ ၁၉၄၅ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်တွင် သင်တန်းဆင်းသည်နောက် ဒုတိယဗိုလ်အဆင့်ဖြင့် ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၄) ၌ တာဝန်ကျသည်။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေး၌ တိုင်း (၁)၊ တပ်ရင်း (၁၀၆) လက်အောက်ခံအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရသည်နောက် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ဖြင့် ဗထူး၌ တပ်ခွဲမှူးသင်တန်းတက်ရောက်သည်။ ထိုကာလ၌ [[အစ္စရေးနိုင်ငံ]] ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မိုရှေးဒါယန်းက အရှေ့တောင်အာရှရှိ စစ်ကျောင်းများကို လေ့လာရေးလာ၍ ဗထူးသို့ ရောက်လာသည်။ မိုရှေးဒါယန်းက သင်တန်းသား ထွန်းရီနှင့် မြေပုံစစ်ထိုးတမ်းကစားရာ ညနေ ၆ နာရီမှ မနက် ၄ နာရီခန့်အထိ ကြာမြင့်ပြီးနောက် ထွန်းရီက နိုင်သည်။ မိုရှေးဒါယန်းက စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အားပေးချီးကျူးခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုတွင် ကယားလက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၁) ၌ ဗိုလ်မှူးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၆၉ ခု၌ ဗမာ့လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း (၅) တွင် ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ၁၉၇၀ ပြည့်တွင် အရှေ့ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၌ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ဖြင့် ဒုတိယတိုင်းမှူး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒုတိုင်းမှူးဖြစ်သည့်အတွက် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်လည်း ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၇၁ ခု၌ နာမည်ကျော် ကွမ်းလုံ ရက် (၄၀) တိုက်ပွဲကို ကြီးကြပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်၊ ၁၉၇၈ ခုတွင် ကြည်း စစ်ဆင်းရေးအထူးအဖွဲ့မှူး၊ ၁၉၇၉ ခုတွင် ဗိုလ်ချုပ်၊ ၁၉၈၀ ပြည့် ဩဂုတ်လ ၆ ရက်တွင် ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ၁၉၈၂ ခုတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ၁၉၈၃ ခုတွင် [[နိုင်ငံတော်ကောင်စီ]]ဝင်အဖြစ် ရာထူးနေရာများ အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၈၅ ခုတွင် အငြိမ်းစားယူသည်။ == နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်း == ၁၉၈၅ တွင် လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ဆက်နေရသည်။ ၁၉၈၈ ခုတွင် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဖြစ်လာသည်။ [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] (တစည) ဖွဲ့သည်နောက် ဗဟိုကော်မတီဝင်အဖြစ် ပါခွင့်ရသည်။ ၁၉၉၃-၂၀၀၇ ကာလ၌ [[အမျိုးသားညီလာခံ]] အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရာ၌ တစညကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်မှသည် ကွယ်လွန်သည်အထိ တစညပါတီဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည်။ == မိသားစုဘဝ == ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်နန်းခမ်းဆိုင်နှင့် သားသမီး ၄ ယောက်ထွန်းကားသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၂၀၁၄ ခု၊ ဧပြီလ ၄ ရက်တွင် ရွှေဂုံတိုင်အထူးကုဆေးခန်း၌ လူကြီးရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်သည်။ == ဂုဏ်ပြုခံရခြင်း == ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် ၆၂/၂၀၂၂ အရ ဦးထွန်းရီအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]က [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ]]ဘွဲ့ဖြစ်သော [[မဟာသရေစည်သူ]]ဘွဲ့ကို ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://sacoffice.gov.mm/sites/default/files/2024-11/63-2022_0.pdf|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၆၃/၂၀၂၂ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်ခြင်း|work=sacoffice.gov|access-date=၁၂ မတ် ၂၀၂၅|date=၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၂}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၁၉၂၆ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၂၀၁၄ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်များ]] 4em45p2w0wdyuinp30hchchlvx3phry 0 204795 881236 877348 2025-07-10T09:17:26Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881236 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name=အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ<br>National Unity Government |opposition_parties= |incumbent=လက်ရှိ |jurisdiction=[[မြန်မာနိုင်ငံ]] |represented_by=[[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] |opposition_leader=[[မင်းအောင်လှိုင်]] |opposition_cabinet=[[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]] |cabinet_type=အစိုးရ |predecessor= {{plainlist|[[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ]] [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]]}} |political_party= {{plainlist|* [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] *[[မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ|တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များ]] * [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံဆန္ဒပြမှုများ|လူထု (သပိတ်) ခေါင်းဆောင်များ]]}} |state_head_title=နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် နိုင်ငံတော်ဒုသမ္မတ |state_head=ဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်]]၊ဦး[[ဒူဝါလရှီးလ]] |government_head_title=ဦး[[မန်းဝင်းခိုင်သန်း]], ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် |government_head=ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]] |date_formed={{Start date|2021|04|16|df=y}} |last_election=[[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀|၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ]] |flag=Flag of Myanmar.svg |current_number=၂၈ ဦး |image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg |image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg |caption=အစိုးရခေါင်း​ဆောင်များ |image_size=x85px |image_size2=x85px |image_size3=x85px}} {{မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမိုင်းဆိုင်ရာ}} '''အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ'''သည် ၂၀၂၁ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ရက်က ကြေညာခဲ့သည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အရ [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]] (NUCC) က တင်သွင်းပြီး [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ကြေညာချက်အမှတ် ၂၃/၂၀၂၁ ကို ထုတ်ပြန်၍ အတည်ပြု ဖွဲ့စည်းလိုက်သော ကြားကာလ ညီညွတ်ရေးအစိုးရ ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ ကိုယ်စားလှယ် ၆ ဦးကို နိုင်ငံပေါင်း ၅ နိုင်ငံတွင် ခန့်အပ်ထားသည်။ <ref>{{cite news |title=အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရသစ်ဖွဲ့စည်းကြောင်း CRPH ကြေညာ |url=http://burmese.dvb.no/archives/458073 |date=16 ဧပြီ 2021}}</ref><ref>{{cite news |title=အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG ဖွဲ့စည်းကြောင်း CRPH ကြေညာ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/crph-formation-nug-04162021040854.html |work=Radio Free Asia}}</ref><ref>{{cite news |title=အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်း |url=https://www.facebook.com/102780861847894/posts/153227860136527/ |access-date=16 ဧပြီ 2021 |work= |publisher=Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw |date=16 April 2021 |language=my}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-16|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/opponents-myanmars-junta-set-up-national-unity-government-2021-04-16/|access-date=2021-04-16|website=Reuters}}</ref> အစိုးရအဖွဲ့တွင် [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၅|၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ]] [[မြန်မာနိုင်ငံ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀တွင် အနိုင်ရရှိသူများ စာရင်း|အနိုင်ရ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ]]၊ တိုင်းရင်းသားအစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံဆန္ဒပြမှုများ|အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြပွဲများ]]မှ ထင်ရှားသူများ ပါဝင်သည်။ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်အစိုးရ]]ကမူ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရကို တရားမဝင်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2021-04-21|title=Myanmar activists hold 'blue shirt' protests; report says junta chief to attend summit|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-sees-blue-shirt-protests-over-detentions-junta-outlaws-unity-govt-2021-04-21/|access-date=2021-04-22|website=Reuters}}</ref> နိုင်ငံတကာအနေဖြင့် ၎င်းတို့အား မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြရန် NUG က တောင်းဆိုထားပြီး၊<ref>{{Cite web|date=2021-04-18|title=Myanmar unity government says it must be part of any ASEAN bid to end crisis|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-unity-government-says-it-must-be-part-any-asean-bid-end-crisis-2021-04-18/|access-date=2021-04-22|website=Reuters}}</ref> ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသူ [[လွင်ကိုလတ်၊ ဦး|ဦးလွင်ကိုလတ်]]ကလည်း မကြာမီကာလအတွင်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီးအချို့၏ အသိအမှတ်ပြုမှုကို မျှော်လင့်ထားကြောင်း ပြောကြားသည်။<ref>{{Cite web|title=Some countries will officially recognise Myanmar's shadow government in the coming days, says new minister|url=https://myanmar-now.org/en/news/some-countries-will-officially-recognise-myanmars-shadow-government-in-the-coming-days-says-new|access-date=2021-04-22|website=Myanmar NOW|language=en}}</ref> [[:en:International Trade Union Confederation|နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေးသမဂ္ဂ အကျိုးတူပူးပေါင်းအဖွဲ့]]က နိုင်ငံတကာအစိုးရများနှင့် ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် NUG ကို အသိအမှတ်ပြုကြရန် နှိုးဆော်ထားသကဲ့သို့၊<ref>{{Cite web|title=Myanmar: National unity government must be recognised|url=https://www.ituc-csi.org/myanmar-national-unity-government|access-date=2021-04-22|website=www.ituc-csi.org|language=en|archive-date=7 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210507125020/https://www.ituc-csi.org/myanmar-national-unity-government}}</ref> အာဆီယံဒေသတွင်း လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များကလည်း ဧပြီလ ၂၄ရက်တွင် ကျင်းပမည့် [[အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး]]သို့ စစ်အစိုးရကိုယ်စားလှယ်ထက် NUG ကိုသာ ဖိတ်ခေါ်သင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းသည်။<ref>{{Cite web|date=2021-04-20|title=Myanmar's National Unity Government must be invited to this week's ASEAN Special Summit, MPs say|url=https://aseanmp.org/2021/04/20/myanmars-national-unity-government-must-be-invited-to-this-weeks-asean-special-summit-mps-say/|access-date=2021-04-22|website=ASEAN Parliamentarians for Human Rights|language=en-US}}</ref> အောက်တိုဘာလ ၅ ရက်တွင် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]] [[အထက်လွှတ်တော်]]က အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုရန် တစ်ညီတစ်ညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင်လည်း [[ဥရောပ ပါလီမန်]]က အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ နှင့် [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]]ကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ တစ်ခုတည်းသော တရားဝင် အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ ကိုယ်စားလှယ်များကို [[ချက်သမ္မတနိုင်ငံ]] အပါအဝင် [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] စသည့်နိုင်ငံများတွင် ထားရှိပြီးဖြစ်သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရသစ်နှင့်အတူ [[ပြည်သူ့အသံ ရုပ်သံလိုင်း]] (Public Voice TV) ကိုလည်း ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပြည်သူ့အသံ ရုပ်သံ (Public Voice Television) ကို စတင်ထုတ်လွှင့် |url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=104180381804064&id=102986271923475 |work=PVTV}}</ref> ၂၀၂၁ မေလ ၅ ရက်တွင် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Can Myanmar’s New ‘People’s Defense Force’ Succeed? |url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/ |work=The Diplomat |author=Sebastian Strangio |date=6 May 2021}}</ref> မေလ ၈ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]မှ ထိုတပ်ဖွဲ့ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ဟု ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta designates shadow government as 'terrorist' group |url=https://www.dw.com/en/myanmar-junta-designates-shadow-government-as-terrorist-group/a-57473057 |access-date=9 May 2021 |work=Deutsche Welle|date=8 May 2021}}</ref><ref>{{cite web |title=CRPH ၊ NUG ၊ PDF နှင့် ၎င်းတို့၏ လက်အောက်ခံအဖွဲ့အစည်းများအား အကြမ်းဖက်အုပ်စုများအဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း ထုတ်ပြန် |url=https://news-eleven.com/article/207964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my}}</ref> == အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာခြင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ စတင်ပြီး နိုင်ငံတော်အား အရေးပေါ် အခြေအနေအဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလ ကြေညာခဲ့သည်။ တရားမဝင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရား တစ်ခုလုံးကို အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းရန် လိုအပ်လာသော အခြေအနေ အရပ်ရပ်ကြောင့် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတော် တစ်ဝန်းလုံးအား အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်သည့် အချိန်အထိ သတ်မှတ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့အပြင် စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့မှစတင်ကာ ရက်အကန့်အသတ်မရှိ အလုပ်ပိတ်ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း နှင့် အလုပ်ဆင်းရန် မလိုအပ်ကြောင်း NUG ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းကလည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကပြည်သူ့ခုခံတွန်းလှန်စစ်စတင်ကြောင်းကြေညာပြီးသည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက်မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအရှိန်အဟုန်မြင့်မားလာသည်။ <ref>{{cite web |title=စက်တင်ဘာ ၇ ရက်မှစ၍ အရေးပေါ်အခြေအနေသတ်မှတ်ကြောင်း NUG အစိုးရကြေညာ |url=http://burmese.dvb.no/archives/486139 |website=DVB |access-date=၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁ |language=en |date=7 စက်တင်ဘာ 2021}}</ref><ref>{{cite web |title=တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ဝန်ထမ်းများ အလုပ်မဆင်းရန် NUG အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/nug-declared-state-of-emergency-09062021234323.html |website=Radio Free Asia |access-date=၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၁ |language=en}}</ref> ==အစိုးရအဖွဲ့== === ခေါင်းဆောင်များ === {| class="wikitable" ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |ရာထူး ! rowspan="2" |အမည် !rowspan="2" | ဂုဏ်ဒြပ် ! colspan="3" |တာဝန်သက်တမ်း ! rowspan="2" |နိုင်ငံရေးပါတီ ! rowspan="2" |ရင်းမြစ် |- !စတင် !ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- |၁။ | [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] |''[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]]''<br />(အကျဉ်းကျခံနေရ) | နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲ |၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၁ |တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ |{{Age in years and days|2021|4|16}} |[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | rowspan="4"|<ref name="Membership">{{cite news |title=Who's Who in Myanmar's National Unity Government |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/whos-myanmars-national-unity-government.html |access-date=6 June 2021 |work=[[The Irrawaddy]] |date=16 April 2021}}</ref> |- |၂။ | [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ (ယာယီသမ္မတ)]] |[[ဒူဝါလရှီးလ]] |နိုင်ငံတော် ဒုတိယ အကြီးအကဲ |၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၁ |တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ |{{Age in years and days|2021|4|16}} |ကချင်အမျိုးသားများအတိုင်ပင်ခံအဖွဲ့ / Kachin Political Interim Coordination Team |- |၃။ | [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] |''[[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]''<br />(အကျဉ်းကျခံနေရ) |အစိုးရအဖွဲ့ အကြီးအကဲ |၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၁ |တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ |{{Age in years and days|2021|4|16}} |[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] |- |၄။ |[[မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ|ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးချုပ်]] |[[မန်းဝင်းခိုင်သန်း]] |အစိုးရအဖွဲ့ ဒုတိယအကြီးအကဲ |၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၁ |တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ |{{Age in years and days|2021|4|16}} |[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] |} === ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ === {| class="wikitable" ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |ဝန်ကြီးဌာန ! rowspan="2" |အမည် ! colspan="3" |သက်တမ်း |- !စတင် !ကုန်ဆုံး !သက်တမ်း |- |၁။ |ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |ဦး[[ရည်မွန်]] |၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၁ | rowspan="15" |လက်ရှိ | rowspan="15" |{{Age in years and days|2021|4|16}} |- |၂။ |ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[ဇော်ဝေစိုး]] | |- |၃။ |စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝန်ကြီးဌာန |ဦး[[တင်ထွန်းနိုင်၊ ဦး|တင်ထွန်းနိုင်]] | |- |၄။ |နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါ်[[ဇင်မာအောင်]] | |- |၅။ |ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[ဇော်ဝေစိုး]] | |- |၆။ |ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |ဦး[[လွင်ကိုလတ်၊ ဦး|လွင်ကိုလတ်]] | |- |၇။ |ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန |[[လျန်မှုန်းဆာခေါင်း၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာလျန်မှုန်းဆာခေါင်း]] | |- |၈။ |လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲရေး ဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[ဝင်းမြတ်အေး]] | |- |၉။ |လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန |ဦးအောင်မျိုးမင်း |၃ မေ ၂၀၂၁ |- |၁၀။ |သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[တူးခေါင်]] | |- |၁၁။ |အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[ဆာဆာ]] | |- |၁၂။ |အမျိုးသမီး၊ လူငယ်နှင့် ကလေးသူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန |[[နော်ဆူဇန်နာလှလှစိုး]] | |- |၁၃။ |အလုပ်သမား ဝန်ကြီးဌာန |[[နိုင်သုဝဏ္ဏ|နိုင်ထွန်းဖေ (ခ) နိုင်သုဝဏ္ဏ]] |၃ မေ ၂၀၂၁ |- |၁၄။ |တရားရေး ဝန်ကြီးဌာန |[[သိန်းဦး|ဦးသိန်းဦး]] | |- |၁၅။ |ဆက်သွယ်ရေး၊ သတင်းအချက်အလက်နှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန |[[ထင်လင်းအောင်|ဦးထင်လင်းအောင်]] | |- |၁၆။ |လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန |[[စိုးသူရထွန်း|ဦးစိုးသူရထွန်း]] | | | |- |၁၇။ |စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |[[ဒေါ်ခင်မမမျိုး]] |၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | |} ===ဒုတိယဝန်ကြီးများ=== {| class="wikitable" ! ! ! ! ! colspan="3" |တာဝန်ထမ်းတောင်သည့်ကာလ |- ! rowspan="2" |စဉ် ! rowspan="2" |ဝန်ကြီးဌာန ! rowspan="2" |အမည် ! rowspan="2" |နိုင်ငံရေးပါတီ !စတင် !ကုန်ဆုံး !သက်တမ်း |- |- |၁။ |ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |နိုင်ကောင်းရွက် |[[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] | | | |- |၂။ |ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာ[[ရွှေပုံ]] |[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | | | |- |၃။ |စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝန်ကြီးဌာန |ဦး[[မင်းဇေယျာဦး]] |[[မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ]]ဝင်ဟောင်း | | | |- |၄။ |နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန |ဦး[[မိုးဇော်ဦး]] |[[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | | | |- | rowspan="2" |၅။ | rowspan="2" |ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန |[[ဂျာထွယ်ပန်]] |Kachin Political Interim Coordination Team | | | |- |ဒေါက်တာစိုင်းခိုင်မျိုးထွန်း |တစ်သီးပုဂ္ဂလ |၃ မေ ၂၀၂၁ | | |- |၆။ |ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန |[[ခူးထဲဘူး|ခူထဲဘူး]] |[[ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ]] | | | |- | rowspan="2" |၇။ | rowspan="2" |ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန |ဦးချစ်ထွန်း |[[ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] | | | |- |မိုင်းဝင်းထူး |[[တအောင်း(ပလောင်)အမျိုးသားပါတီ]] | | | |- |၈။ |လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲရေး ဝန်ကြီးဌာန |ဒေါက်တာငိုင်းတမ်မောင်း | | | | |- |၉။ |လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန |ဦးအောင်ကျော်မိုး | |၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |လက်ရှိ |{{Age in years and days|2023|6|30}} |- |၁၀။ |သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန |ခွန်စောဖူး |[[ကယန်း အမျိုးသားပါတီ]] | | | |- |၁၁။ |အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီးဌာန |ဒေးဗစ်ဂွမ်အောင် | | | | |- |၁၂။ |အမျိုးသမီး၊ လူငယ်နှင့် ကလေးသူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန |ဒေါ်[[အိသဉ္ဇာမောင်|အိသဉ္ဖာမောင်]] |[[လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ|လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်]] ပါတီဝင်ဟောင်း | | | |- |၁၃။ |အလုပ်သမား ဝန်ကြီးဌာန |ဦးကျော်နီ (ခ) ဦးကျော်ကျော် |ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာအလုပ်သမား သမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် |၃ မေ ၂၀၂၁ |လက်ရှိ | |- |၁၄။ |လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန |လဖိုင်မော်ထွန်းအောင် |[[ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်|ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ]] [[ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်|ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] | | | |} == ဝေဖန်မှုများ == ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ NUG အစိုးရ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> == အခြားဖတ်ရန် == * [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] * [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] == ကိုးကား == {{reflist}} ==ပြင်ပလင့်ခ်များ== * [https://nugmyanmar.org တရားဝင်ဝက်ဘ်ဆိုက်] {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အစိုးရအဖွဲ့များ}} [[ကဏ္ဍ:ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]] p8b2amhog899413hx9qhd00ioyqvozg 0 204847 881235 821500 2025-07-10T09:17:01Z Salai Rungtoi 22844 /* နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု */ 881235 wikitext text/x-wiki [[File:Tayzar San.jpg|thumb|၂၀၂၁ ခုနှစ် VOA အင်တာဗျူးတခုတွင်တွေ့ရသော တေဇာဆန်း]] ဒေါက်တာ '''တေဇာဆန်း'''သည် မြန်မာအမျိုးသား ဆရာဝန်၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Daily Post-Coup Update: June 3 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-daily-post-coup-update-june-3.html/ |work=The Irrawaddy |date=2021-06-04}}</ref> သူသည် [[မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး]]တွင် ထင်ရှားသော ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref name="a">{{cite news |title=Prominent Protest Leader Escapes Arrest by Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/prominent-protest-leader-escapes-arrest-myanmar-junta.html/ |work=The Irrawaddy |date=2021-04-20}}</ref><ref>{{cite news |title=”ALL I OWN IS BOOKS' |url=https://progressivevoicemyanmar.org/2021/04/20/all-i-own-is-books/ |work=Progressive Voice |date=2021-04-20 |language=en}}</ref> သူသည် [[ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ်]] မန္တလေးခရိုင်၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်း တာဝန်ယူခဲ့သူ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |title=အကြမ်းဖက်နှိပ်ကွပ်မှုကြားက စစ်အာဏာရှင်စနစ် တိုက်ဖျက်ရေး ဆက်နွှဲမည် (တေဇာဆန်း) |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-dr-tayzar-san-interview-/5862665.html |work=VOA |date=22 April 2021 |language=my}}</ref> ==ဘဝလမ်းကြောင်း== သူသည် [[မန္တလေးဆေးတက္ကသိုလ်]]မှ ဆရာဝန်ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် စာကြည့်တိုက်မှူးနှင့် NGO ဝန်ထမ်းအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။<ref name="a"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ချို့တဲ့သူများအတွက် အခမဲ့ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှု ထောက်ပံ့ပေးသော Beautiful Mind Foundation ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သူသည် မန္တလေး ယုံကြည်ရာအသိပညာ​ပြန့်ပွားရေးအသင်းဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="b">{{cite news |title=Interview: ‘This Revolution is Something That Cannot be Stopped or Postponed’ |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/tayzar-san-04212021200508.html |work=Radio Free Asia |date=21 April 2021 |language=en}}</ref> ==နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှု== [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်အာဏာသိမ်းခံရမှု]]ဖြစ်ပွားပြီး ရက်များမကြာမီတွင် အာဏာသိမ်းမှုကို ပထမဆုံး ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ မန္တလေးမြို့မှ စတင်သော အဆိုပါ ပထမဆုံးဆန္ဒပြမှုပြီးနောက် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို တစ်နိုင်ငံလုံးမှ ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခြင်းများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။<ref name="a"/><ref>{{cite news |title=In Myanmar, Pair of Protest Activists Share Common Goal: Root Out Dictatorship |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-pair-protest-activists-share-common-goal-root-dictatorship.html/ |work=The Irrawaddy |date=2021-04-09}}</ref><ref>{{cite news |title=Rallying hope for democracy (Part 3) |url=https://jamaica-gleaner.com/article/world-news/20210407/rallying-hope-democracy-part-3 |work=jamaica-gleaner.com |date=2021-04-07 |language=en}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၉ ရက်နေ့တွင် အာဏာပိုင်များက ဒေါက်တာတေဇာဆန်းအား နိုင်ငံတော် အကြည်ညိုပျက်စေမှု ပုဒ်မ ၅၀၅(က)ဖြင့် အမှုဖွင့် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။<ref name="b"/> ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပတ်ဂျုံချော လူ့အခွင့်အရေးဆုကို ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=박종철인권상 받은 미얀마 시위지도자 "한국 응원 감사" |url=https://m.mk.co.kr/news/society/view/2021/06/563382/ |work=매일경제 |date=2021-06-10 |language=ko |accessdate=12 June 2021 |archivedate=10 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210610105741/https://m.mk.co.kr/news/society/view/2021/06/563382/ }}</ref> ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|NUG အစိုးရ]]” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:မြန်မာ ဆရာဝန်များ]] {{Myanmar-bio-stub}} fh8imm03pkacyrsite0hg3pesmzt5dl 0 206811 881160 872709 2025-07-10T02:19:56Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881160 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Wave Money | logo = WaveMoney.png | logo_size = 250 | logo_alt = | trade_name = | type = Joint Venture | industry = | fate = | foundation = {{Start date and age|2016|11|09}} | founder = | defunct = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --> | location_city = [[ရန်ကုန်မြို့]] | location_country = မြန်မာနိုင်ငံ | key_people = | products = | owner = <!-- or: | owners = --> | num_employees = | num_employees_year = <!-- Year of num_employees data (if known) --> | parent =Yoma Strategic Holdings Ltd | website = https://wavemoney.com.mm/ |company_name=ဒီဂျစ်တယ် မန်းနီး မြန်မာ လီမိတက်|homepage=https://wavemoney.com.mm/about-us}} '''Wave Money''' (အသံထွက် - ဝေဖ်မန်းနီး) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မိုဘိုင်ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ရုံးချုပ်သည် [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် တည်ရှိသည်။ ==သမိုင်း== Wave Money ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် [[ရိုးမဘဏ်]]နှင့် [[တယ်လီနော မြန်မာ|တယ်လီနောအုပ်စု]] နှင့် First Myanmar Investment တို့သည် သဘောတူ စတင်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|title=Wave Money enjoying ride in Myanmar|url=https://www.nationthailand.com/aec/30299893|url-status=live|access-date=|website=[[The Nation (Thailand)|The Nation]]|language=en-US}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် Wave Money သည် လိုင်စင်ရရှိခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ မိုဘိုင်းငွေကြေးစည်းမျဉ်းသစ်များအောက်တွင် ပထမဆုံးသော ဘဏ်မဟုတ်သည့် မိုဘိုင်းငွေကြေးလုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ Wave Money ကို စတင်ပြီးနောက် နှစ်လကြာပြီးနောက် အသုံးပြုသူအရေအတွက်သည် တစ်သိန်းရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ၁.၃ သန်းအထိ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2018-03-27|title=Mobile money services make waves in Myanmar|url=https://www.euromoney.com/article/178jpplzjljf2ayvgd2tpeg3vkfjegpc6bovgj3gfkc3n6zt4g/Fintech/mobile-money-services-make-waves-in-myanmar|access-date=2021-03-31|website=Euromoney|language=en|archive-date=2 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210502021743/https://www.euromoney.com/article/178jpplzjljf2ayvgd2tpeg3vkfjegpc6bovgj3gfkc3n6zt4g/fintech/mobile-money-services-make-waves-in-myanmar}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Cite web|title=Nationwide expansion to drive Wave Money’s growth|url=https://www.nationthailand.com/business/30341191|url-status=live|access-date=2021-03-31|website=[[The Nation (Thailand)|The Nation]]|language=en-US}}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှုသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၃ ဘီလီယံအထိ ရှီခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် မြန်မာ့ဂျီဒီပီ၏ ၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။<ref>{{Cite web|title=Wave Money Celebrates Outstanding Results in 2018, All Set to Surpass Growth in 2019|url=https://markets.businessinsider.com/amp/news/wave-money-celebrates-outstanding-results-in-2018-all-set-to-surpass-growth-in-2019-1027995758|access-date=2021-03-31|website=markets.businessinsider.com|language=en}}{{Dead link|date=May 2023 }}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ငွေလွှဲပြောင်းမှုသည် မြင့်တက်လာကာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄.၃ ဘီလီယံ ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် United Nations Capital Development Fund နှင့် Australia's Department of Foreign Affairs and Trade တို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဖြင့် Wave Money သည် Shwe Toe အပ်ပလီကေးရှင်းကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ Shwe Toe သည် ငွေကြေးဆိုင်ရာပညာပေးဂိမ်းအပ်တစ်ခု ဖြစ်ကာ ငယ်ရွယ်သည့်အမျိုးသမီးများအား ငွေကြေးဆိုင်ရာအယူအဆများကို ပိုမိုနားလည်စေရန် ရည်ရွယ်သည်။<ref>{{Cite web|date=2020-01-13|title=Wave Money triples annual remittance, sees continuing growth in Myanmar|url=https://www.mmtimes.com/news/wave-money-triples-annual-remittance-sees-continuing-growth-myanmar.html|access-date=2021-03-31|website=The Myanmar Times|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624201245/https://www.mmtimes.com/news/wave-money-triples-annual-remittance-sees-continuing-growth-myanmar.html}}</ref><ref>{{Cite web|title=Using digital gamification for enhancing financial literacy in Myanmar - UN Capital Development Fund (UNCDF)|url=https://www.uncdf.org/article/1689/using-digital-gamification-for-enhancing-financial-literacy-in-myanmar-migration|access-date=2021-03-31|website=www.uncdf.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-09-06|title=Best Technology Solution For Financial Inclusion: Wave Money|url=https://www.centralbanking.com/node/3711076|access-date=2021-03-31|website=Central Banking|language=en}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် Wave Money သည် [[မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ အစိုးရပင်စင်စားများကို မိုဘိုင်းပေးချေမှုဖြင့် ပေးနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2019-03-18|title=Wave Money team ups with MEB to offer mobile pension service|url=https://www.mmtimes.com/news/wave-money-team-ups-meb-offer-mobile-pension-service.html|access-date=2021-03-31|website=The Myanmar Times|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624202758/https://www.mmtimes.com/news/wave-money-team-ups-meb-offer-mobile-pension-service.html}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာတွင် Yoma Strategic သည် First Myanmar Investment မှ ရှယ်ယာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Yoma Strategic to buy 10% additional stake in Myanmar's Wave Money|url=https://www.dealstreetasia.com/stories/yoma-strategic-wave-money-161799/|access-date=2021-03-31|website=DealStreetAsia|language=en-US}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ မေလတွင် အလီဘာဘာဂရု၏ Ant Financial Group သည် Wave Money တွင် ရှယ်ယာ၏ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၃.၅ မီလီယံကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2020-05-18|title=China’s Ant Financial buys stake in fintech Wave Money|url=https://www.mmtimes.com/news/chinas-ant-financial-buys-stake-fintech-wave-money.html|access-date=2021-03-28|website=The Myanmar Times|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624201043/https://www.mmtimes.com/news/chinas-ant-financial-buys-stake-fintech-wave-money.html}}</ref><ref>{{Cite web|title=Yoma Strategic's mobile payments JV ties up with Alipay operator Ant Financial|url=https://www.businesstimes.com.sg/companies-markets/yoma-strategics-mobile-payments-jv-ties-up-with-alipay-operator-ant-financial|url-status=live|access-date=2021-03-31|website=[[Business Times (Singapore)|Business Times]]}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Yoma Strategic သည် Yoma MFS (Wave Holdco) ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် Wave Money ရှိ တယ်လီနော၏ ရှယ်ယာ ၅၁ ရာခိုင်နှုန်းကို ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Yoma Strategic to buy Telenor's stake in Myanmar’s Wave Money for $76.5m|url=https://www.dealstreetasia.com/stories/yoma-wave-money-193921/|url-status=live|access-date=2021-03-31|website=[[Dealstreetasia|DealStreetAsia]]|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=hermesauto|date=2020-06-24|title=Yoma to buy controlling stake in Myanmar e-payment firm Wave Money|url=https://www.straitstimes.com/business/companies-markets/yoma-to-buy-controlling-stake-in-myanmar-e-payment-firm-wave-money|url-status=live|access-date=2021-03-31|website=[[The Straits Times]]|language=en}}</ref> ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် စစ်တပ်၏ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားခဲ့ရာ တစ်နိုင်ငံလုံးအင်တာနက်ဖြတ်တောက်ခံရမှုများ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ Wave Money ၏ ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှုများသည်လည်း အကြီးအကျယ်ကျဆင်းခဲ့ပြီး ပုံမှန်လွှဲပြောင်းမှု၏ ၁၀ - ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=News Article-AlJazeera |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/3/4/myanmar-internet-blackouts%20total%20Internet%20shutdown |accessdate=16 June 2021 |archivedate=9 May 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509073732/https://www.aljazeera.com/news/2021/3/4/myanmar-internet-blackouts%20total%20internet%20shutdown }}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ အင်တာနက်]] [[ကဏ္ဍ:ဒီဂျီတယ် ငွေပေးချေမှု စနစ်]] dfwmbxkpzh58c0o2n3lga543h94dxkl 0 207603 881109 794688 2025-07-09T16:45:35Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881109 wikitext text/x-wiki {{Infobox Government agency |agency_name = သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန <br> Ministry of Cooperatives and Rural Development | nativename = | nativename_a = | nativename_r = |seal = Seal of MCRD.jpeg |seal_width = |seal_caption = |formed = {{start date and age|df=yes|2021|6|17}} |preceding1 = |preceding2 = | dissolved = |agency_type = ဝန်ကြီးဌာန |jurisdiction = မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ |headquarters = ရုံးအမှတ် (၁၆)၊ [[နေပြည်တော်]] |coordinates = |employees = |budget = |minister1_name = ဦးလှမိုး | minister1_pfo = | deputyminister1_name = ဦးမြင့်စိုး | deputyminister1_pfo = | deputyminister2_name = | deputyminister2_pfo = <!-- up to |deputyminister7_name= --> |child1_agency = |child2_agency = |child3_agency = |child4_agency = |website = {{url|https://mcrd.gov.mm}} }} '''သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန'''သည် ၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် အသစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်သော [[ဝန်ကြီးဌာန နှင့် အကြီးအကဲများ စာရင်း|ဝန်ကြီးဌာန]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ လက်ရှိဝန်ကြီးမှာ ဦးလှမိုးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13267|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးခန့်အပ်တာဝန်​ပေးခြင်း}}</ref>ဝန်ကြီးဌာနလက်​အောက်တွင် ဦးစီးဌာန (၄)ခု၊ သမဝါယမနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုပညာတက္ကသိုလ်များ၊ [[ယွန်းပညာကောလိပ် (ပုဂံ)|ယွန်းပညာကောလိပ်]]၊ သမဝါယမ​ကောလိပ်များ၊ သမဝါယမစာရင်းရေး၊ စာရင်းကိုင် သက်မွေးပညာသင်တန်းကျောင်းများ တည်ရှိသည်။ == သမိုင်းကြောင်း == မြန်မာနိုင်ငံတွင် သမဝါယမနှင့် ကုန်စည်ဖြန့်ဖြူးရေးဝန်ကြီးဌာနကို ၁၉၅၁ခုနှစ်မှစ၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထို့နောက် ထောက်ပံရေးနှင့် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန၊ [[သမဝါယမ ဝန်ကြီးဌာန|သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန]] စသည်ဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။၂၀၁၆ခုနှစ်တွင် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန၊ [[မွေးမြူရေး၊ ရေလုပ်ငန်းနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ [[လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆည်မြောင်း ဝန်ကြီးဌာန]]တို့ကို [[စိုက်ပျိုးရေး၊မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန]]အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှု]]ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော [[တပ်မတော်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အစိုးရအဖွဲ့]]တွင် ယခင်ဖျက်သိမ်းခဲ့သော သမဝါယမဝန်ကြီးဌာနနှင့် [[ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန|ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန]]တို့ဖြင့် သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာနအဖြစ် အသစ်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13147|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာနဖွဲ့စည်းခြင်း}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/business/2021/06/28/243521.html|title=နာမည်ပျက်ပြီး မအောင်မြင်ခဲ့တဲ့ သမဝါယမဝန်ကြီးဌာန စစ်ကောင်စီ ပြန်ဖွဲ့}}</ref><ref>{{cite web|url=https://mcrd.gov.mm/index.php?page=bWNyZF9oaXN0b3J5|title=သမိုင်းကြောင်း|access-date=24 May 2022|archive-date=10 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220610084303/http://mcrd.gov.mm/index.php?page=bWNyZF9oaXN0b3J5}}</ref> ၂၀၂၂ခုနှစ် ဇွန်လ (၂၃)ရက်​နေ့တွင် ​ဆောက်လုပ်​ရေးဝန်ကြီးဌာနလက်​အောက်ရှိ ကျေးလက်လမ်းဖွံ့ဖြိုးရေး ဦးစီးဌာန အား လွှဲ​ပြောင်းရယူခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://mcrd.gov.mm/index.php?page=YWJvdXQmMTg2PWRycmQ=|title=ကျေးလက်လမ်းဖွံ့ဖြိုးရေး ဦးစီးဌာန|access-date=9 June 2023|archive-date=9 June 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230609015717/https://mcrd.gov.mm/index.php?page=YWJvdXQmMTg2PWRycmQ=}}</ref> ==အကြီးအကဲများ== === ဝန်ကြီးများ === * ဦးလှမိုး (၂၄ ဇွန် ၂၀၂၁ - လက်ရှိ) ===ဒုတိယဝန်ကြီးများ=== *ဦးမြင့်စိုး (၄ ဧပြီ ၂၀၂၂ - လက်ရှိ) ==ဖွဲ့စည်းပုံ== *[[သမဝါယမ ဦးစီးဌာန]] *​[[ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန]] *[[အသေးစားစက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာန]] *[[ကျေးလက်လမ်းဖွံ့ဖြိုးရေး ဦးစီးဌာန]] *[[သမဝါယမနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုပညာတက္ကသိုလ် (သန်လျင်)]] *[[သမဝါယမနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုပညာတက္ကသိုလ်(စစ်ကိုင်း)]] == ပြင်ပလင့်ခ်များ == *[https://www.facebook.com/Ministry-of-Cooperatives-and-Rural-Development-105901195143611/ လူမှုကွန်ယက် စာမျက်နှာ] == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးဌာနများ]] i4c9wg9xoctfnradi7ozcen744vs2ro 0 217685 881192 875490 2025-07-10T05:32:55Z Pho Sai 45037 881192 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | native_name = ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | image = {{ubl |[[File:Badge of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|250px]]|တပ်ဖွဲ့တံဆိပ် ---- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|200px]]|လက်ရုံးအမှတ်အသားတံဆိပ်}} | image_size = | caption = | start_date = {{Start date and age|2021|10|6|df=y|paren=y|br=y}}<ref name=":0" /> | dates = | country = {{MMR}} | branch = | type = [[ကမ်းခြေကာကွယ်ရေးတပ်]] | role = | size = (၅၀+၅၀၀) ဦး | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}}<br>({{Navy|Myanmar}}၏ ကြီးကြပ်မှုဖြင့်) | garrison = [[ရန်ကုန်မြို့]] | garrison_label = တပ်ဖွဲ့ဌာနချုပ် | nickname = | motto = ''”စောင့်ရှောက် ကာကွယ် ဒို့ပင်လယ်”'' | patron = | colors = | colors_label = | march = | mascot = | equipment = <!-- [[မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ စာရင်း]] --> | equipment_label = | website = | battles = | anniversaries = ၆ အောက်တိုဘာ | decorations = <!-- Decoration --> | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = {{Flagicon image|Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = {{Flagicon image|Deputy Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander3 = {{Flagicon image|Commander in Chief (Navy) flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] [[ထိန်ဝင်း]] | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] | commander4 = {{Flagicon image|Myanmar Coast Guard Ensign.svg|size=25px}} ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]]<ref name=j>{{cite web|url=https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|title=Myanmar inaugurates coastguard service with initial fleet of four vessels|publisher=Janes.com|access-date=11 October 2021|archive-date=11 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211011113448/https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|url-status=live}}</ref> | commander4_label = ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander5 = | commander5_label = ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander6 = | commander6_label = | notable_commanders = <!-- Insignia --> | identification_symbol = [[File:Mark of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_label = တံဆိပ်အမှတ်အသား | identification_symbol_2 = [[File:Racing stripe of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_2_label = သင်္ဘောအမှတ်အသား | identification_symbol_3 = [[File:Ensign of the Myanmar Coast Guard.svg|border|150px]] | identification_symbol_3_label = အလံတော် | identification_symbol_4 = | identification_symbol_4_label = | identification_symbol_5 = | identification_symbol_5_label = | identification_symbol_6 = | identification_symbol_6_label = }} မြန်မာနိုင်ငံ '''ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့''' သည် စစ်ရေးနှင့်မသက်ဆိုင်သည့် [[:en:maritime law enforcement|ပင်လယ်ရေကြောင်းဥပဒေ ထိန်းသိမ်းရေး]]အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ပြင် ခရီးသွားလာရေး၊ [[:en:maritime trade|ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေး]]၊ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများ၊ [[:en:offshore oil|ကမ်းလွန်ရေနံ]]နှင့် [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]] တူးဖော်ထုတ်လုပ်ရေး၊ ပင်လယ်ပြင် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းစသည့် [[:en:blue economy|ပင်လယ်ရေကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်း]]များကို စောင့်ကြပ်ကာကွယ်ရန်နှင့် တရားမဝင်ကျူးကျော်လာမှုများကို ဥပဒေနှင့်အညီ တားဆီးကာကွယ်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="ft">{{cite news |title=မြန်မာကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန် စတင် လေ့လာ ဆောင်ရွက်နေ |url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%85%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%95%E1%80%BA/ |work=Frontier Myanmar |date=5 September 2018 |language=mm-MM}}</ref> ပင်လယ်ပြင်အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း ဒုက္ခသည်များကို ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ရှေးရှုစောင့်ရွက်ရန်နှင့် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်အတွင်းရှိ ရေပေါ်ရေအောက်လုပ်ငန်းများကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုရန် တာဝန်ယူရသည်။<ref>{{cite news|url=https://www.gnlm.com.mm/the-unique-role-of-the-myanmar-coast-guard/|title=The Unique Role of The Myanmar Coast Guard|work=The Global New Light of Myanmar|access-date=11 October 2021}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == === နောက်ခံသမိုင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို မဖွဲ့စည်းမီအချိန်ထိ မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ်းခြေစောင့်တပ်မရှိသော အာရှနိုင်ငံအနည်းငယ်တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊<ref name=ft/> ပင်လယ်ပြင်လုံခြုံရေးကို ရေတပ်နှင့် ကမ်းခြေရဲတပ်ဖွဲ့တို့ကသာ တာဝန်ယူခဲ့ကြရာ ကိစ္စအဝဝကို လွှမ်းခြုံနိုင်ခြင်း မရှိသကဲ့သို့ တပ်မတော်အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်၏ စစ်ဆင်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးကဏ္ဍများတွင် သက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ မရနိုင်ဘဲ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။<ref name=i>{{cite news |last1=Htet Naing |first1=Zaw |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်မှာ ဖွဲ့ရန်စီစဉ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/03/13/186317.html |work=The Irrawaddy |date=13 March 2019}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လ ၁၄ ရက်တွင် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီးက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌ မေးခွန်းများဖြေကြားစဉ် ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်ထားရှိကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်နေ |url=https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html |work=The Myanmar Times |date=13 March 2019 |accessdate=15 October 2021 |archivedate=29 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211029112627/https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html }}</ref> [[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ|ထိုစဉ်ကအရပ်သားအစိုးရ]]၏ စစ်ဘက်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို အရပ်ဘက်သို့ပြောင်းလဲရေးမူများအရ [[ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး]]၏ လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားရှိရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။<ref name=i/> သို့သော် [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]ကမူ "နိုင်ငံတော်၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးသည် တပ်မတော်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ရှိရမည်"ဟု ဆိုထားသဖြင့် ကြန့်ကြာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url= https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/new-coastguard-myanmar-looks-improve-maritime-security|title= New coastguard Myanmar looks improve maritime security|access-date=9 September 2019}}</ref> === ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခြင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်တွင်<ref name=":0">{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သစ်ဖွင့်ပွဲ စစ်ကောင်စီအကြီးအကဲတက်ရောက် |url=https://burmese.voanews.com/a/new-myanmar-coast-guard-formed/6260204.html |work=VOA Burmese |language=my}}</ref> [[သန်လျင်မြို့|သန်လျင်]]ရှိ သီလဝါဆိပ်ကမ်း၌<ref>{{cite news |title=စစ်ခေါင်းဆောင်သွားမည့် သန်လျင်တွင် ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်၊ စစ်သား ၂ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/8714 |work=Myanmar NOW |language=my}}</ref> တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က တပ်တော်ဝင်အခမ်းအနား ပြုလုပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းခြင်းနှင့် တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားကို သီလဝါ အမှတ် (၃) ဆိပ်ခံတံတား၌ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကမ်းခြေစောင့်တပ်အား စစ်ရေယာဉ်လေးစင်း လွှဲပြောင်းပေးအပ် |url=https://news-eleven.com/article/217248 |work=Eleven Media Group Co., Ltd |language=my}}</ref> ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သည် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင်ရှိပြီး [[တပ်မတော် (ရေ)]]၊ ပြည်တွင်း အစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရသည့်အပြင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါ်းဆောင်ရွက်မှုကိုပါ အလေးပေးဆောင်ရွက်ရသည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏ တာဝန်နှင့်လုပ်ပိုင်ခွင့်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အတွင်းပိုင်းရေပြင်မှစ၍ ပိုင်နက်ပင်လယ်အထိ တစ်ဆက်တည်းရှိသေ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်ရှိ ကျွန်းပေါင်း တစ်ထောင်ခန့် အပါအဝင် ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ၁၉၃၀ ကီလိုမီတာ၊ ရေပိုင်နက်ဧရိယာ ၂၃,၀၇၀ စတုရန်းကီလိုမီတာအတွင်း သက်ရောက်မှုရှိသည်။<ref name="ir">{{cite news|title=Myanmar Junta Launches New Coastguard|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-launches-new-coastguard.html|work=The Irrawaddy|date=7 October 2021}}</ref>၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် အား ထပ်မံဖွင့်လှစ်သည်။ == ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {| class="wikitable" |rowspan=2|စဉ် |rowspan=2|အမည် |rowspan=2| !colspan=2|ကာလ |- !မှ !ထိ |- |၁ |ဗိုလ်ချုပ် [[ကိုကိုကျော်]] | |၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ |၂၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |- |၂ |ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]] | |၂၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |ယနေ့ထိ |} === စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်မှု === ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ  ၂၀၂၄  ခုနှစ်အထိ  သုံးနှစ်တာကာလအတွင်း “နောင်ရိုးစစ်ဆင်ရေး”အမည်ဖြင့်   ရေကြောင်းလုံခြုံရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါစစ်ဆင်ရေးတွင် လိုင်စင်မဲ့ရေယာဉ် နှစ်စင်း၊ တရားမဝင်ရေယာဉ် သုံးစင်း၊ ခိုးဝင် ဘင်္ဂါလီလှေ တစ်စင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်လာသည့် ရေယာဉ်တစ်စင်း၊ သစ်မှောင်ခိုလှေ နှစ်စင်း၊ ကုန်တင်(ကုန်မဲ့)လှေသုံးစင်းနှင့် ဆီအညစ်အကြေး စွန့်ပစ်သည့် ကွန်တိန်နာရေယာဉ်တစ်စင်းတို့အား ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး အနေဖြင့် ရေဝင်တိမ်းစောင်း နစ်မြုပ်လျက်ရှိသည့်  ကျားပိုက်ငါးဖမ်းလှေမှ ရေလုပ်သား ၂၂ ဦး၊ ကြိုးပြတ်၍  ရေမျောနေသည့်  ကျားဖောင်ရေလုပ်သားသုံးဦးနှင့် ရေဝင်နစ်မြုပ်နေသည့် ဒေသခံချွန်းလှေမှ ရေလုပ်သား သုံးဦးတို့အား အသက်ဘေးမှ ကယ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/57284|title=အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မည့် မြန်မာ့ကမ်းခြေစောင့် တပ်ဖွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> == ရေယာဉ်များ == မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၊ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်၊ အမှတ်(၁)ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ရေယာဉ်စုကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ကမ်းလွန်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၁ စီး (P-211)၊ အမြန်သွားကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၇ စီး (P-311၊ P-312၊ P-313၊P-314၊P-315၊P-316၊P-317) နှင့် ကမ်းခြေစောင့်ကင်းလှည့်‌ရေယာဉ် ၅ စီး (P-411၊ P-412၊ P-413၊ P-414၊ P-415)၊တွဲဆွဲ ရေယာဉ်တစ်စင်း(T-01)နှင့် ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ကင်းလှည့်ရေယာဉ်လေးစင်း<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/military-navy-coastal-guards-10062024114854.html|title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းဖို့ စစ်ခေါင်းဆောင်ပြော|work=RFA Burmese|access-date=၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> စုစုပေါင်း ၁၈ စင်းတို့ဖြင့် ပင်လယ်ပြင်တရား‌ဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ရှာဖွယ်ကယ်ဆယ်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ === ကမ်းခြေစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | PGM 43 class || Marinette Marine, [[Wisconsin]]; last two by Peterson Builders, [[Sturgeon Bay, WI]], {{USA}} || '''P-411<br/>P-412''' P-413 P-414 P-415 | ၁၉၅၉-၁၉၆၁ || || | |- |} === အမြန်သွား ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | 5 series class || ရေတပ် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''_{P-311<br />P-312<br />P-313}'''|| ၂၀၁၃-၂၀၁၄ || || |- |48 m Fast Patrol Cutter |တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ |P-314 P-315 P-316 P-317 |၂၀၂၃-၂၀၂၄ | | |- |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[Category:ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ များ]] [[Category:တပ်မတော်]] 7lb3bjs8qiegqf0xmllu496czwus564 881197 881192 2025-07-10T06:03:41Z Pho Sai 45037 881197 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | native_name = ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | image = {{ubl |[[File:Badge of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|250px]]|တပ်ဖွဲ့တံဆိပ် ---- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|200px]]|လက်ရုံးအမှတ်အသားတံဆိပ်}} | image_size = | caption = | start_date = {{Start date and age|2021|10|6|df=y|paren=y|br=y}}<ref name=":0" /> | dates = | country = {{MMR}} | branch = | type = [[ကမ်းခြေကာကွယ်ရေးတပ်]] | role = | size = (၅၀+၅၀၀) ဦး | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}}<br>({{Navy|Myanmar}}၏ ကြီးကြပ်မှုဖြင့်) | garrison = [[ရန်ကုန်မြို့]] | garrison_label = တပ်ဖွဲ့ဌာနချုပ် | nickname = | motto = ''”စောင့်ရှောက် ကာကွယ် ဒို့ပင်လယ်”'' | patron = | colors = | colors_label = | march = | mascot = | equipment = <!-- [[မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ စာရင်း]] --> | equipment_label = | website = | battles = | anniversaries = ၆ အောက်တိုဘာ | decorations = <!-- Decoration --> | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = {{Flagicon image|Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = {{Flagicon image|Deputy Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander3 = {{Flagicon image|Commander in Chief (Navy) flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] [[ထိန်ဝင်း]] | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] | commander4 = {{Flagicon image|Myanmar Coast Guard Ensign.svg|size=25px}} ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]]<ref name=j>{{cite web|url=https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|title=Myanmar inaugurates coastguard service with initial fleet of four vessels|publisher=Janes.com|access-date=11 October 2021|archive-date=11 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211011113448/https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|url-status=live}}</ref> | commander4_label = ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander5 = | commander5_label = ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander6 = | commander6_label = | notable_commanders = <!-- Insignia --> | identification_symbol = [[File:Mark of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_label = တံဆိပ်အမှတ်အသား | identification_symbol_2 = [[File:Racing stripe of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_2_label = သင်္ဘောအမှတ်အသား | identification_symbol_3 = [[File:Ensign of the Myanmar Coast Guard.svg|border|200px]] | identification_symbol_3_label = အလံတော် | identification_symbol_4 = | identification_symbol_4_label = | identification_symbol_5 = | identification_symbol_5_label = | identification_symbol_6 = | identification_symbol_6_label = }} မြန်မာနိုင်ငံ '''ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့''' သည် စစ်ရေးနှင့်မသက်ဆိုင်သည့် [[:en:maritime law enforcement|ပင်လယ်ရေကြောင်းဥပဒေ ထိန်းသိမ်းရေး]]အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ပြင် ခရီးသွားလာရေး၊ [[:en:maritime trade|ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေး]]၊ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများ၊ [[:en:offshore oil|ကမ်းလွန်ရေနံ]]နှင့် [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]] တူးဖော်ထုတ်လုပ်ရေး၊ ပင်လယ်ပြင် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းစသည့် [[:en:blue economy|ပင်လယ်ရေကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်း]]များကို စောင့်ကြပ်ကာကွယ်ရန်နှင့် တရားမဝင်ကျူးကျော်လာမှုများကို ဥပဒေနှင့်အညီ တားဆီးကာကွယ်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="ft">{{cite news |title=မြန်မာကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန် စတင် လေ့လာ ဆောင်ရွက်နေ |url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%85%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%95%E1%80%BA/ |work=Frontier Myanmar |date=5 September 2018 |language=mm-MM}}</ref> ပင်လယ်ပြင်အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း ဒုက္ခသည်များကို ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ရှေးရှုစောင့်ရွက်ရန်နှင့် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်အတွင်းရှိ ရေပေါ်ရေအောက်လုပ်ငန်းများကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုရန် တာဝန်ယူရသည်။<ref>{{cite news|url=https://www.gnlm.com.mm/the-unique-role-of-the-myanmar-coast-guard/|title=The Unique Role of The Myanmar Coast Guard|work=The Global New Light of Myanmar|access-date=11 October 2021}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == === နောက်ခံသမိုင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို မဖွဲ့စည်းမီအချိန်ထိ မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ်းခြေစောင့်တပ်မရှိသော အာရှနိုင်ငံအနည်းငယ်တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊<ref name=ft/> ပင်လယ်ပြင်လုံခြုံရေးကို ရေတပ်နှင့် ကမ်းခြေရဲတပ်ဖွဲ့တို့ကသာ တာဝန်ယူခဲ့ကြရာ ကိစ္စအဝဝကို လွှမ်းခြုံနိုင်ခြင်း မရှိသကဲ့သို့ တပ်မတော်အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်၏ စစ်ဆင်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးကဏ္ဍများတွင် သက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ မရနိုင်ဘဲ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။<ref name=i>{{cite news |last1=Htet Naing |first1=Zaw |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်မှာ ဖွဲ့ရန်စီစဉ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/03/13/186317.html |work=The Irrawaddy |date=13 March 2019}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လ ၁၄ ရက်တွင် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီးက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌ မေးခွန်းများဖြေကြားစဉ် ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်ထားရှိကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်နေ |url=https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html |work=The Myanmar Times |date=13 March 2019 |accessdate=15 October 2021 |archivedate=29 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211029112627/https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html }}</ref> [[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ|ထိုစဉ်ကအရပ်သားအစိုးရ]]၏ စစ်ဘက်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို အရပ်ဘက်သို့ပြောင်းလဲရေးမူများအရ [[ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး]]၏ လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားရှိရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။<ref name=i/> သို့သော် [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]ကမူ "နိုင်ငံတော်၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးသည် တပ်မတော်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ရှိရမည်"ဟု ဆိုထားသဖြင့် ကြန့်ကြာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url= https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/new-coastguard-myanmar-looks-improve-maritime-security|title= New coastguard Myanmar looks improve maritime security|access-date=9 September 2019}}</ref> === ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခြင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်တွင်<ref name=":0">{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သစ်ဖွင့်ပွဲ စစ်ကောင်စီအကြီးအကဲတက်ရောက် |url=https://burmese.voanews.com/a/new-myanmar-coast-guard-formed/6260204.html |work=VOA Burmese |language=my}}</ref> [[သန်လျင်မြို့|သန်လျင်]]ရှိ သီလဝါဆိပ်ကမ်း၌<ref>{{cite news |title=စစ်ခေါင်းဆောင်သွားမည့် သန်လျင်တွင် ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်၊ စစ်သား ၂ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/8714 |work=Myanmar NOW |language=my}}</ref> တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က တပ်တော်ဝင်အခမ်းအနား ပြုလုပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းခြင်းနှင့် တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားကို သီလဝါ အမှတ် (၃) ဆိပ်ခံတံတား၌ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကမ်းခြေစောင့်တပ်အား စစ်ရေယာဉ်လေးစင်း လွှဲပြောင်းပေးအပ် |url=https://news-eleven.com/article/217248 |work=Eleven Media Group Co., Ltd |language=my}}</ref> ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သည် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင်ရှိပြီး [[တပ်မတော် (ရေ)]]၊ ပြည်တွင်း အစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရသည့်အပြင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါ်းဆောင်ရွက်မှုကိုပါ အလေးပေးဆောင်ရွက်ရသည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏ တာဝန်နှင့်လုပ်ပိုင်ခွင့်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အတွင်းပိုင်းရေပြင်မှစ၍ ပိုင်နက်ပင်လယ်အထိ တစ်ဆက်တည်းရှိသေ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်ရှိ ကျွန်းပေါင်း တစ်ထောင်ခန့် အပါအဝင် ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ၁၉၃၀ ကီလိုမီတာ၊ ရေပိုင်နက်ဧရိယာ ၂၃,၀၇၀ စတုရန်းကီလိုမီတာအတွင်း သက်ရောက်မှုရှိသည်။<ref name="ir">{{cite news|title=Myanmar Junta Launches New Coastguard|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-launches-new-coastguard.html|work=The Irrawaddy|date=7 October 2021}}</ref>၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် အား ထပ်မံဖွင့်လှစ်သည်။ == ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {| class="wikitable" |rowspan=2|စဉ် |rowspan=2|အမည် |rowspan=2| !colspan=2|ကာလ |- !မှ !ထိ |- |၁ |ဗိုလ်ချုပ် [[ကိုကိုကျော်]] | |၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ |၂၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |- |၂ |ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]] | |၂၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |ယနေ့ထိ |} === စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်မှု === ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ  ၂၀၂၄  ခုနှစ်အထိ  သုံးနှစ်တာကာလအတွင်း “နောင်ရိုးစစ်ဆင်ရေး”အမည်ဖြင့်   ရေကြောင်းလုံခြုံရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါစစ်ဆင်ရေးတွင် လိုင်စင်မဲ့ရေယာဉ် နှစ်စင်း၊ တရားမဝင်ရေယာဉ် သုံးစင်း၊ ခိုးဝင် ဘင်္ဂါလီလှေ တစ်စင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်လာသည့် ရေယာဉ်တစ်စင်း၊ သစ်မှောင်ခိုလှေ နှစ်စင်း၊ ကုန်တင်(ကုန်မဲ့)လှေသုံးစင်းနှင့် ဆီအညစ်အကြေး စွန့်ပစ်သည့် ကွန်တိန်နာရေယာဉ်တစ်စင်းတို့အား ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး အနေဖြင့် ရေဝင်တိမ်းစောင်း နစ်မြုပ်လျက်ရှိသည့်  ကျားပိုက်ငါးဖမ်းလှေမှ ရေလုပ်သား ၂၂ ဦး၊ ကြိုးပြတ်၍  ရေမျောနေသည့်  ကျားဖောင်ရေလုပ်သားသုံးဦးနှင့် ရေဝင်နစ်မြုပ်နေသည့် ဒေသခံချွန်းလှေမှ ရေလုပ်သား သုံးဦးတို့အား အသက်ဘေးမှ ကယ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/57284|title=အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မည့် မြန်မာ့ကမ်းခြေစောင့် တပ်ဖွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> == ရေယာဉ်များ == မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၊ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်၊ အမှတ်(၁)ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ရေယာဉ်စုကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ကမ်းလွန်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၁ စီး (P-211)၊ အမြန်သွားကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၇ စီး (P-311၊ P-312၊ P-313၊P-314၊P-315၊P-316၊P-317) နှင့် ကမ်းခြေစောင့်ကင်းလှည့်‌ရေယာဉ် ၅ စီး (P-411၊ P-412၊ P-413၊ P-414၊ P-415)၊တွဲဆွဲ ရေယာဉ်တစ်စင်း(T-01)နှင့် ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ကင်းလှည့်ရေယာဉ်လေးစင်း<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/military-navy-coastal-guards-10062024114854.html|title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းဖို့ စစ်ခေါင်းဆောင်ပြော|work=RFA Burmese|access-date=၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> စုစုပေါင်း ၁၈ စင်းတို့ဖြင့် ပင်လယ်ပြင်တရား‌ဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ရှာဖွယ်ကယ်ဆယ်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ === ကမ်းခြေစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | PGM 43 class || Marinette Marine, [[Wisconsin]]; last two by Peterson Builders, [[Sturgeon Bay, WI]], {{USA}} || '''P-411<br/>P-412''' P-413 P-414 P-415 | ၁၉၅၉-၁၉၆၁ || || | |- |} === အမြန်သွား ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | 5 series class || ရေတပ် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''_{P-311<br />P-312<br />P-313}'''|| ၂၀၁၃-၂၀၁၄ || || |- |48 m Fast Patrol Cutter |တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ |P-314 P-315 P-316 P-317 |၂၀၂၃-၂၀၂၄ | | |- |} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[Category:ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ များ]] [[Category:တပ်မတော်]] h1pokqrfzab61d41yllri1my4i1lc6q 881201 881197 2025-07-10T06:11:48Z Pho Sai 45037 881201 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | native_name = ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ | image = {{ubl |[[File:Badge of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|250px]]|တပ်ဖွဲ့တံဆိပ် ---- |[[File:Shoulder Sleeve Insignia of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|200px]]|လက်ရုံးအမှတ်အသားတံဆိပ်}} | image_size = | caption = | start_date = {{Start date and age|2021|10|6|df=y|paren=y|br=y}}<ref name=":0" /> | dates = | country = {{MMR}} | branch = | type = [[ကမ်းခြေကာကွယ်ရေးတပ်]] | role = | size = (၅၀+၅၀၀) ဦး | command_structure = {{Armed forces|Myanmar}}<br>({{Navy|Myanmar}}၏ ကြီးကြပ်မှုဖြင့်) | garrison = [[ရန်ကုန်မြို့]] | garrison_label = တပ်ဖွဲ့ဌာနချုပ် | nickname = | motto = ''”စောင့်ရှောက် ကာကွယ် ဒို့ပင်လယ်”'' | patron = | colors = | colors_label = | march = | mascot = | equipment = <!-- [[မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ စာရင်း]] --> | equipment_label = | website ={{url | https://mcg.com.mm/}} | battles = | anniversaries = ၆ အောက်တိုဘာ | decorations = <!-- Decoration --> | battle_honours = <!-- Commanders --> | commander1 = {{Flagicon image|Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]] | commander1_label = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander2 = {{Flagicon image|Deputy Commander in Chief flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] | commander2_label = [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] | commander3 = {{Flagicon image|Commander in Chief (Navy) flag of Myanmar.svg|size=25px}} [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]] [[ထိန်ဝင်း]] | commander3_label = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ရေ)]] | commander4 = {{Flagicon image|Myanmar Coast Guard Ensign.svg|size=25px}} ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]]<ref name=j>{{cite web|url=https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|title=Myanmar inaugurates coastguard service with initial fleet of four vessels|publisher=Janes.com|access-date=11 October 2021|archive-date=11 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211011113448/https://www.janes.com/defence-news/myanmar-inaugurates-coastguard-service-with-initial-fleet-of-four-vessels/|url-status=live}}</ref> | commander4_label = ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander5 = | commander5_label = ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် | commander6 = | commander6_label = | notable_commanders = <!-- Insignia --> | identification_symbol = [[File:Mark of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_label = တံဆိပ်အမှတ်အသား | identification_symbol_2 = [[File:Racing stripe of the Myanmar Coast Guard.svg|frameless|150px]] | identification_symbol_2_label = သင်္ဘောအမှတ်အသား | identification_symbol_3 = [[File:Ensign of the Myanmar Coast Guard.svg|border|200px]] | identification_symbol_3_label = အလံတော် | identification_symbol_4 = | identification_symbol_4_label = | identification_symbol_5 = | identification_symbol_5_label = | identification_symbol_6 = | identification_symbol_6_label = }} မြန်မာနိုင်ငံ '''ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့''' သည် စစ်ရေးနှင့်မသက်ဆိုင်သည့် [[:en:maritime law enforcement|ပင်လယ်ရေကြောင်းဥပဒေ ထိန်းသိမ်းရေး]]အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ပြင် ခရီးသွားလာရေး၊ [[:en:maritime trade|ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေး]]၊ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများ၊ [[:en:offshore oil|ကမ်းလွန်ရေနံ]]နှင့် [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]] တူးဖော်ထုတ်လုပ်ရေး၊ ပင်လယ်ပြင် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းစသည့် [[:en:blue economy|ပင်လယ်ရေကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်း]]များကို စောင့်ကြပ်ကာကွယ်ရန်နှင့် တရားမဝင်ကျူးကျော်လာမှုများကို ဥပဒေနှင့်အညီ တားဆီးကာကွယ်ရန် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။<ref name="ft">{{cite news |title=မြန်မာကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန် စတင် လေ့လာ ဆောင်ရွက်နေ |url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%85%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%95%E1%80%BA/ |work=Frontier Myanmar |date=5 September 2018 |language=mm-MM}}</ref> ပင်လယ်ပြင်အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း ဒုက္ခသည်များကို ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရန်၊ ပင်လယ်တွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ရှေးရှုစောင့်ရွက်ရန်နှင့် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်အတွင်းရှိ ရေပေါ်ရေအောက်လုပ်ငန်းများကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုရန် တာဝန်ယူရသည်။<ref>{{cite news|url=https://www.gnlm.com.mm/the-unique-role-of-the-myanmar-coast-guard/|title=The Unique Role of The Myanmar Coast Guard|work=The Global New Light of Myanmar|access-date=11 October 2021}}</ref> == သမိုင်းကြောင်း == === နောက်ခံသမိုင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို မဖွဲ့စည်းမီအချိန်ထိ မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ်းခြေစောင့်တပ်မရှိသော အာရှနိုင်ငံအနည်းငယ်တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊<ref name=ft/> ပင်လယ်ပြင်လုံခြုံရေးကို ရေတပ်နှင့် ကမ်းခြေရဲတပ်ဖွဲ့တို့ကသာ တာဝန်ယူခဲ့ကြရာ ကိစ္စအဝဝကို လွှမ်းခြုံနိုင်ခြင်း မရှိသကဲ့သို့ တပ်မတော်အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်၏ စစ်ဆင်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးကဏ္ဍများတွင် သက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ မရနိုင်ဘဲ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။<ref name=i>{{cite news |last1=Htet Naing |first1=Zaw |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်မှာ ဖွဲ့ရန်စီစဉ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2019/03/13/186317.html |work=The Irrawaddy |date=13 March 2019}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လ ၁၄ ရက်တွင် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီးက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌ မေးခွန်းများဖြေကြားစဉ် ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်ထားရှိကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းရန် စီစဉ်နေ |url=https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html |work=The Myanmar Times |date=13 March 2019 |accessdate=15 October 2021 |archivedate=29 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211029112627/https://myanmar.mmtimes.com/news/121331.html }}</ref> [[ဦးဝင်းမြင့်အစိုးရ|ထိုစဉ်ကအရပ်သားအစိုးရ]]၏ စစ်ဘက်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို အရပ်ဘက်သို့ပြောင်းလဲရေးမူများအရ [[ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး]]၏ လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားရှိရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။<ref name=i/> သို့သော် [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]ကမူ "နိုင်ငံတော်၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးသည် တပ်မတော်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ရှိရမည်"ဟု ဆိုထားသဖြင့် ကြန့်ကြာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url= https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/new-coastguard-myanmar-looks-improve-maritime-security|title= New coastguard Myanmar looks improve maritime security|access-date=9 September 2019}}</ref> === ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခြင်း === ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်တွင်<ref name=":0">{{cite news |title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သစ်ဖွင့်ပွဲ စစ်ကောင်စီအကြီးအကဲတက်ရောက် |url=https://burmese.voanews.com/a/new-myanmar-coast-guard-formed/6260204.html |work=VOA Burmese |language=my}}</ref> [[သန်လျင်မြို့|သန်လျင်]]ရှိ သီလဝါဆိပ်ကမ်း၌<ref>{{cite news |title=စစ်ခေါင်းဆောင်သွားမည့် သန်လျင်တွင် ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်၊ စစ်သား ၂ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/8714 |work=Myanmar NOW |language=my}}</ref> တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က တပ်တော်ဝင်အခမ်းအနား ပြုလုပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဖွဲ့စည်းခြင်းနှင့် တပ်တော်ဝင် အခမ်းအနားကို သီလဝါ အမှတ် (၃) ဆိပ်ခံတံတား၌ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကမ်းခြေစောင့်တပ်အား စစ်ရေယာဉ်လေးစင်း လွှဲပြောင်းပေးအပ် |url=https://news-eleven.com/article/217248 |work=Eleven Media Group Co., Ltd |language=my}}</ref> ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့သည် [[ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင်ရှိပြီး [[တပ်မတော် (ရေ)]]၊ ပြည်တွင်း အစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရသည့်အပြင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါ်းဆောင်ရွက်မှုကိုပါ အလေးပေးဆောင်ရွက်ရသည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၏ တာဝန်နှင့်လုပ်ပိုင်ခွင့်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အတွင်းပိုင်းရေပြင်မှစ၍ ပိုင်နက်ပင်လယ်အထိ တစ်ဆက်တည်းရှိသေ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်ရှိ ကျွန်းပေါင်း တစ်ထောင်ခန့် အပါအဝင် ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ၁၉၃၀ ကီလိုမီတာ၊ ရေပိုင်နက်ဧရိယာ ၂၃,၀၇၀ စတုရန်းကီလိုမီတာအတွင်း သက်ရောက်မှုရှိသည်။<ref name="ir">{{cite news|title=Myanmar Junta Launches New Coastguard|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-launches-new-coastguard.html|work=The Irrawaddy|date=7 October 2021}}</ref>၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် အား ထပ်မံဖွင့်လှစ်သည်။ == ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == {| class="wikitable" |rowspan=2|စဉ် |rowspan=2|အမည် |rowspan=2| !colspan=2|ကာလ |- !မှ !ထိ |- |၁ |ဗိုလ်ချုပ် [[ကိုကိုကျော်]] | |၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁ |၂၂ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |- |၂ |ဗိုလ်မှူးချုပ် [[တက်လွင်ထွန်း]] | |၂၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ |ယနေ့ထိ |} === စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်မှု === ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ  ၂၀၂၄  ခုနှစ်အထိ  သုံးနှစ်တာကာလအတွင်း “နောင်ရိုးစစ်ဆင်ရေး”အမည်ဖြင့်   ရေကြောင်းလုံခြုံရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါစစ်ဆင်ရေးတွင် လိုင်စင်မဲ့ရေယာဉ် နှစ်စင်း၊ တရားမဝင်ရေယာဉ် သုံးစင်း၊ ခိုးဝင် ဘင်္ဂါလီလှေ တစ်စင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်လာသည့် ရေယာဉ်တစ်စင်း၊ သစ်မှောင်ခိုလှေ နှစ်စင်း၊ ကုန်တင်(ကုန်မဲ့)လှေသုံးစင်းနှင့် ဆီအညစ်အကြေး စွန့်ပစ်သည့် ကွန်တိန်နာရေယာဉ်တစ်စင်းတို့အား ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး အနေဖြင့် ရေဝင်တိမ်းစောင်း နစ်မြုပ်လျက်ရှိသည့်  ကျားပိုက်ငါးဖမ်းလှေမှ ရေလုပ်သား ၂၂ ဦး၊ ကြိုးပြတ်၍  ရေမျောနေသည့်  ကျားဖောင်ရေလုပ်သားသုံးဦးနှင့် ရေဝင်နစ်မြုပ်နေသည့် ဒေသခံချွန်းလှေမှ ရေလုပ်သား သုံးဦးတို့အား အသက်ဘေးမှ ကယ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/57284|title=အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မည့် မြန်မာ့ကမ်းခြေစောင့် တပ်ဖွဲ့|work=MWD Webportal|access-date=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> == ရေယာဉ်များ == မြန်မာနိုင်ငံကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့၊ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်၊ အမှတ်(၁)ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ရေယာဉ်စုကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ကမ်းလွန်ကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၁ စီး (P-211)၊ အမြန်သွားကင်းလှည့်ရေယာဉ် ၇ စီး (P-311၊ P-312၊ P-313၊P-314၊P-315၊P-316၊P-317) နှင့် ကမ်းခြေစောင့်ကင်းလှည့်‌ရေယာဉ် ၅ စီး (P-411၊ P-412၊ P-413၊ P-414၊ P-415)၊တွဲဆွဲ ရေယာဉ်တစ်စင်း(T-01)နှင့် ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ကင်းလှည့်ရေယာဉ်လေးစင်း<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/military-navy-coastal-guards-10062024114854.html|title=ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းဖို့ စစ်ခေါင်းဆောင်ပြော|work=RFA Burmese|access-date=၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄|date=၉ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၄ }}</ref> စုစုပေါင်း ၁၈ စင်းတို့ဖြင့် ပင်လယ်ပြင်တရား‌ဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ရှာဖွယ်ကယ်ဆယ်ရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ === ကမ်းခြေစောင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | PGM 43 class || Marinette Marine, [[Wisconsin]]; last two by Peterson Builders, [[Sturgeon Bay, WI]], {{USA}} || '''P-411<br/>P-412''' P-413 P-414 P-415 | ၁၉၅၉-၁၉၆၁ || || | |- |} === အမြန်သွား ကင်းလှည့်ရေယာဉ်များ === {| class="wikitable" style="font-size:97%; width:90%" |- !အမျိုးအစား !width=120px|တည်ဆောက်သူ !နံပါတ်စဉ် !စတင်အသုံးပြုသောနှစ် !လက်နက်တပ်ဆင်ထားခြင်း !မှတ်ချက် |- | 5 series class || ရေတပ် သင်္ဘောကျင်း {{flagicon|Burma}} || '''_{P-311<br />P-312<br />P-313}'''|| ၂၀၁၃-၂၀၁၄ || || |- |48 m Fast Patrol Cutter |တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ |P-314 P-315 P-316 P-317 |၂၀၂၃-၂၀၂၄ | | |- |} == ပြင်ပလင့်များ == * {{Official website|https://mcg.com.mm}} == ကိုးကား == {{reflist}} {{တပ်မတော်}} [[Category:ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ များ]] [[Category:တပ်မတော်]] etq4b1d61x7i5c1z53xkwnxlgfmzsdl 11 225792 881188 738918 2025-07-10T05:14:21Z Pho Sai 45037 /* Interwiki Link */ အပိုင်းသစ် 881188 wikitext text/x-wiki == ရက်စွဲ == enwiki ဘက်မှာ ရက်စွဲထည့်မရေးလို့ ဒီမှာရော ရက်စွဲထည့်မရေးလို့ဖြစ်မလားမသိဘူးဗျ။ ဥပမာ "<code><nowiki><!-- ၂၂ မတ် ၂၀၂၂ တွင် --></nowiki></code>အမျိုးသားစာပေဆုရှင် မနုဿကျော်ဝင်း ကွယ်လွန်" လို့ပဲ ရေးတာမျိုး။ ~ [[အသုံးပြုသူ:Htanaungg|ထနောင်း]] ([[User talk:Htanaungg|🔔]] • [[Special:Contributions/Htanaungg|📝]]) ၁၀:၂၈၊ ၂၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :enwiki ဖက်မှာက သီးခြားဖြစ်ရပ်ဆောင်းပါးရှိတာတွေကို သတင်းထည့်ထားတာဆိုတော့ သွားဝင်ကြည့်လိုက်ရင် အဆင်ပြေတယ်။ ဒီဖက်မှာက သီးခြားဆောင်းပါးမရှိတတ်လို့ ရက်စွဲပါတာက ပိုကောင်းမလားလို့ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၁:၀၉၊ ၂၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == Interwiki Link == @[[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]], 8 July 2025, 12:28 (UTC) အချိန်ထည့်ခဲ့တဲ့ ထရန့် အခွန်ကောက်မယ်ဆိုတဲ့ သတင်းနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ Interlink လေး ထည့်ပေးပါလား၊ အဲ့သတင်းကို enwiki မှာလည်း အတည်ပြုမရ ဖြစ်နေလို့။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၁၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 6s43pp3ddnbetk61w7hwj3stpnhza9e 881189 881188 2025-07-10T05:18:03Z Salai Rungtoi 22844 /* Interwiki Link */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881189 wikitext text/x-wiki == ရက်စွဲ == enwiki ဘက်မှာ ရက်စွဲထည့်မရေးလို့ ဒီမှာရော ရက်စွဲထည့်မရေးလို့ဖြစ်မလားမသိဘူးဗျ။ ဥပမာ "<code><nowiki><!-- ၂၂ မတ် ၂၀၂၂ တွင် --></nowiki></code>အမျိုးသားစာပေဆုရှင် မနုဿကျော်ဝင်း ကွယ်လွန်" လို့ပဲ ရေးတာမျိုး။ ~ [[အသုံးပြုသူ:Htanaungg|ထနောင်း]] ([[User talk:Htanaungg|🔔]] • [[Special:Contributions/Htanaungg|📝]]) ၁၀:၂၈၊ ၂၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :enwiki ဖက်မှာက သီးခြားဖြစ်ရပ်ဆောင်းပါးရှိတာတွေကို သတင်းထည့်ထားတာဆိုတော့ သွားဝင်ကြည့်လိုက်ရင် အဆင်ပြေတယ်။ ဒီဖက်မှာက သီးခြားဆောင်းပါးမရှိတတ်လို့ ရက်စွဲပါတာက ပိုကောင်းမလားလို့ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၁:၀၉၊ ၂၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == Interwiki Link == @[[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]], 8 July 2025, 12:28 (UTC) အချိန်ထည့်ခဲ့တဲ့ ထရန့် အခွန်ကောက်မယ်ဆိုတဲ့ သတင်းနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ Interlink လေး ထည့်ပေးပါလား၊ အဲ့သတင်းကို enwiki မှာလည်း အတည်ပြုမရ ဖြစ်နေလို့။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၁၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :လုပ်လိုက်မယ်နော်။ [[အသုံးပြုသူ:Salai Rungtoi|Salai Rungtoi]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Salai Rungtoi|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၁၈၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ohri577d344kado4t8mqtwcp4304ksf 0 232838 881107 872695 2025-07-09T16:24:46Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881107 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:Blue Linckia Starfish.JPG|thumb|သန္တာကျောက်တန်းတစ်ခု၏ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ]] '''သန္တာကျောက်တန်း''' ဆိုသည်မှာ [[သန္တာ]]ကောင်လေးများဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသည့် ကျောက်ဆောင် ကျောက်တန်းကဲ့သို့ သွင်ပြင်လက္ခဏာရှိနေသော ရေအောက် [[ဂေဟစနစ်]]တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ သန္တာကျောက်တန်းများသည် ကယ်လ်စီယမ်ကာဗွန်နိတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော [[သန္တာ]]ကောင် အသိုက်အုံများစွာ၏ ဖွဲ့စည်းဖြစ်တည်နေမှုပင် ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://coral.org/en/coral-reefs-101/how-reefs-are-made/|title=How Reefs Are Made|date=2021|website=Coral Reef Alliance|url-status=live|accessdate=19 April 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030053454/https://coral.org/en/coral-reefs-101/how-reefs-are-made/|archivedate=3 November 2021}}</ref> သန္တာကျောက်တန်းအများစုသည် ကျောက်သား သန္တာမျိုး၏ အကောင်ငယ်လေးများ အုပ်စုလိုက် စုပုံကြခြင်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းဖြစ်တည်နေခြင်းဖြစ်သည်။ သန္တာသည် [[ပင်လယ် အနီမိုနီ]]နှင့် [[ပင်လယ်ရေခူ]]များနှင့်အတူ မျိုးပေါင်းစု [[:en:Cnidaria|Cnidaria]] ထဲ၌ ပါဝင်သော မျိုးပေါင်း [[ပင်လယ်မှိုကောင်|Anthozoa]] နှင့်သက်ဆိုင်သည့် သတ္တဝါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ပင်လယ် အနီမိုနီများနှင့်မတူဘဲ သန္တာကောင်များသည် သန္တာကျောက်တန်းများကို ထောက်ပံ့ကာကွယ်ရန် မာကျောသော ကာဗွန်နိတ် ပြင်ပအခွံမာများ ထုတ်ပေးနိုင်စွမ်းရှိကြ၏။ သန္တာကျောက်တန်းအများစုသည် ပူနွေး၍ ရေတိမ်ကာ ကြည်လင်​ပြီး နေရောင်တဖိတ်ဖိတ် ရောင်ပြန်ဟပ်နေသော ရေတွင် အကောင်းဆုံး ပေါက်ဖွားရှင်သန်ကြသည်။ သန္တာကျောက်တန်းများသည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၄၈၅ သန်းခန့်က စတင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး ကန်ဘရီရံ(Cambrian) ၏ အဏုဇီဝပိုးမွှားများနှင့် [[စပန်းရေမြှုပ်|ရေမြှုပ်]] သန္တာကျောက်တန်းများ နေရာသို့ အစားထိုးဝင်ရောက်မှုဖြစ်ခဲ့သည့် Ordovician စတင်ချိန်ကာလမှ ရုပ်ကြွင်းများ၌ အစောဆုံးသက်တမ်းအနေဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။<ref>{{Cite journal|title=The middle–late Cambrian reef transition and related geological events: A review and new view|journal=Earth-Science Reviews|date=1 June 2015|volume=145|pages=66–84|doi=10.1016/j.earscirev.2015.03.002|bibcode=2015ESRv..145...66L|issn=0012-8252}}</ref>   == ကိုးကား == {{Reflist}} == နောက်ထပ် ကိုကားချက်များ == * [http://water.epa.gov/type/oceb/habitat/coral_index.cfm သန္တာကျောက်တန်းများကာကွယ်ခြင်း- သန္တာကျောက်တန်းများဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120730040934/http://water.epa.gov/type/oceb/habitat/coral_index.cfm |date=30 July 2012 }} . US EPA * [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html UNEP ၂၀၀၄။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123729/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ သန္တာကျောက်တန်းများ။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123729/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html UNEP/GEF/SCS နည်းပညာဆိုင်ရာ ထုတ်ဝေမှု အမှတ် ၂။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123729/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/13_-_Habitat_Booklets/UNEP_or_GEF_Review_of_Coral_Reefs_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} * [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html UNEP ၂၀၀၇။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123724/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ သန္တာကျောက်တန်းများ ဆန္ဒပြပွဲများ။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123724/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html UNEP/GEF/SCS နည်းပညာဆိုင်ရာ ထုတ်ဝေမှု အမှတ် ၅။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123724/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_05_-_Coral_Reef_Demonstration_Sites_in_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} * [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html UNEP၊ ၂၀၀၇။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123734/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html တောင်တရုတ်ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းရှိ သန္တာကျောက်တန်းများဆိုင်ရာ အမျိုးသားအဆင့် အစီရင်ခံစာများ။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123734/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} [http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html UNEP/GEF/SCS နည်းပညာဆိုင်ရာ ထုတ်ဝေမှု အမှတ် ၁၁။] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123734/http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_11_-_National_Reports_on_Coral_Reefs_in_the_Coastal_Waters_of_the_South_China_Sea.html |date=26 September 2022 }} == ပြင်ပလင့်များ ==   {{Commons category|Coral reefs|သန္တာကျောက်တန်းများ}} {{EB1911 poster|Coral-reefs|သန္တာ-ကျောက်တန်းများ}} * {{cite web|title=Coral Reef Factsheet|url=http://waittinstitute.org/coralreef/|publisher=Waitt Institute|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150609024654/http://waittinstitute.org/coralreef/|archivedate=June 9, 2015|accessdate=June 8, 2015|url-status=dead}} * [http://ocean.si.edu/corals-and-coral-reefs Corals and Coral Reefs] overview at the Smithsonian Ocean Portal * [http://coral.aims.gov.au/info/about.jsp About Corals] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131226001625/http://coral.aims.gov.au/info/about.jsp|date=26 December 2013}} ''Australian Institute of Marine Science''. * [http://www.icriforum.org International Coral Reef Initiative] * [http://mcr.lternet.edu Moorea Coral Reef Long Term Ecological Research Site (US NSF)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130328021243/http://mcr.lternet.edu/ |date=28 March 2013 }} * [http://www.coralcoe.org.au ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies] * [http://coral.aoml.noaa.gov/mailman/listinfo/coral-list/ NOAA's Coral-List Listserver for Coral Reef Information and News] * [http://www.coralreef.noaa.gov/ NOAA's Coral Reef Conservation Program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120920205339/http://coralreef.noaa.gov/ |date=20 September 2012 }} * [http://www.coris.noaa.gov/ NOAA's Coral Reef Information System] * [http://www.reefbase.org/ ReefBase: A Global Information System on Coral Reefs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120831082206/http://www.reefbase.org/ |date=31 August 2012 }} * [http://www.nova.edu/ncri/ National Coral Reef Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121023012451/http://www.nova.edu/ncri/|date=October 23, 2012}} Nova Southeastern University * [http://www.aquariumcouncil.org Marine Aquarium Council] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130724124203/http://www.aquariumcouncil.org/ |date=24 July 2013 }} * [https://web.archive.org/web/20180127002919/http://ncore.rsmas.miami.edu/ NCORE National Center for Coral Reef Research] University of Miami * [http://www.unepscs.org/index.php?option=com_content&task=view&id=51&Itemid=83 Science and Management of Coral Reefs in the South China Sea and Gulf of Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121103193456/http://www.unepscs.org/index.php?option=com_content&task=view&id=51&Itemid=83 |date=3 November 2012 }} * [http://www.stanford.edu/group/microdocs/ Microdocs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727042839/http://www.stanford.edu/group/microdocs/|date=27 July 2011}}: [http://www.stanford.edu/group/microdocs/typesofreefs.html 4 kinds of Reef] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121024014723/http://www.stanford.edu/group/microdocs/typesofreefs.html|date=24 October 2012}} & [http://www.stanford.edu/group/microdocs/reefstructure.html Reef structure] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121024014829/http://www.stanford.edu/group/microdocs/reefstructure.html|date=24 October 2012}} * [http://reefrelief.org/ Reef Relief] Active Florida environmental non-profit focusing on coral reef education and protection * [http://globalreefrecord.org/home_scientific Global Reef Record] – Catlin Seaview Survey of reef, a database of images and other information * "[https://web.archive.org/web/20131029223033/http://www.ibiology.org/ibioseminars/evolution-ecology/nancy-knowlton-part-1.html Corals and Coral Reefs]" (archived). Nancy Knowlton, ''iBioSeminars'', 2011. * [https://www.ibiology.org/ecology/coral-reefs/ Nancy Knowlton's Seminar: "Corals and Coral Reefs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220926123727/https://www.ibiology.org/ecology/coral-reefs/ |date=26 September 2022 }}". Nancy Knowlton, ''iBioSeminars'', 2011. * [http://www.livingreefs.org/#!coral-services/c248p/ About coral reefs] Living Reefs Foundation, Bermuda * [https://web.archive.org/web/20150111013808/http://cmsdata.iucn.org/downloads/caribbean_coral_reefs___status_report_1970_2012.pdf Caribbean Coral Reefs - Status Report 1970-2012]'' by the [[နိုင်ငံတကာ သဘာဝထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး အသင်း|IUCN]]. - {{YouTube|k9aWMIexrcs}}, featuring the report.'' {{Authority control}} [[ကဏ္ဍ:ဂေဟစနစ်များ]] [[ကဏ္ဍ:တိရစ္ဆာန် ထုတ်ကုန်များ]] [[ကဏ္ဍ:သန္တာကျောက်တန်းများ]] qseiqq10zqq8x0980jdypfl0ni3eujl 0 243995 881228 880721 2025-07-10T09:04:20Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881228 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} အောက်ပါသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြပွဲများ]] ပြီးနောက် '''[[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]]၏ ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်များ မှတ်တမ်း''' ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှိနှင့်ပြီးသော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] ပြန်လည်အစပြုခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ == ၂၀၂၁ == === မတ်လ === * မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် လူငယ်ပေါင်းများစွာ သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအနက်မှ တစ်ခုအောက်တွင် စာရင်းသွင်းရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် <ref name="fishbeinetal2021">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/|title='The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war|date=3 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210403142738/https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/}}</ref> နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်တွင်းစစ်အန္တရာယ်ကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite news|title=UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'|url=https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war|date=1 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=23 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210523052132/https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war}}</ref> CRPH သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းရန်လည်း အဆိုပြုခဲ့သည်။ <ref name="MMN30321">{{Cite news|title=As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms|date=30 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330105416/https://myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms}}</ref> [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] (KIA) <ref name="KIAbizasusual2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement|title=KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210402113940/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement}}</ref> သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်တပ်ကို ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]မှ မှ အရပ်သားများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မရပ်တန့်ပါက စစ်ပွဲ ထပ်မံ ဖြစ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ <ref name="brotherhoodthreat2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire|title=Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330145217/https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire}}</ref> * မတ်လနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ပြည်သူများသည် စစ်တပ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် တူမီးကဲ့သို့သော လက်လုပ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်လာကြသည်။ ပြည်သူများနှင့် စစ်တပ် ကြား လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသလို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] မှလည်း စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဆောက်အအုံများနှင့် ရဲစခန်းများကို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲခြင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410165357/https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html}}</ref> * မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာ အနီးရှိ အလောဘွမ် စစ်စခန်းအား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များကို အသုံးပြုကာ အခြေစိုက်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက်အများအပြာနှင့်အတူ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia|title=Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603024127/https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia}}</ref> * [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]သည် မတ်လ ၂၆ ရက်က စစ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားသူများကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195|date=27 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410122729/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195}}</ref> * အာဏာသိမ်းမှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းဆန့်ကျင်သော ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ပစ်ခတ်မှုမှာ မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကလေး မြို့၌ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းတစ်ခုအား စစ်သားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များတိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည်ခုခံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ကလေးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင်လည်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410172353/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html}}</ref> === ဧပြီလ === * ဧပြီ ၈ ရက်က ပြည်သူများသည် အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်သားများကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ခုခံသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး စစ်တပ်မှလည်း အများအပြား ဒါဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် တန့်ဆည်မြို့သည် မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှစ၍ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း သေဆုံးသူ မှာ ဧပြီ ၈ ရက်နေ့အထိ ၆၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH|work=Reuters|date=8 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210408082100/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH}}</ref> * [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး]] စာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသား ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] နှင့် [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး]] တို့ အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၇ ဖွဲ့သည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?|url=https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game|work=BNI|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603040243/https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game}}</ref> * ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့က [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ၊ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] နှင့် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] တို့ ပါဝင်သော [[မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့]] က ရှမ်းပြည်နယ် [[နောင်မွန်ရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|နောင်မွန်]]ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056|work=Reuters|date=10 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410075547/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056}}</ref> * ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား [[မင်းကိုနိုင်]]က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]]ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] တို့မှာ ၎င်းတို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ စင်ပြိုင်အစိုးရသစ်တွင် ကချင်နှင့် ကရင်လူနည်းစုများက ထိပ်တန်းဦးစားပေးနေရာများတွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါကြေညာချက်တွင် မင်းကိုနိုင်သည် စင်ပြိုင်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'|url=https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece|work=[[Financial Times]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=16 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416161137/https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government|work=[[France24]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509175927/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government}}</ref> * ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့သည် [[မင်းတပ်မြို့|မင်းတပ်]] တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081|title=Archived copy|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081}}</ref> မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် ဆန့်ကျင်မှုကို နှိမ်နင်းရန် အင်အားသုံးပြီး မြို့တွင်သို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === မေလ === * မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေးတပ်က ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ရာ စစ်သား ၆ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref name="Jazeera42721">{{Cite news|title=Fighting erupts in eastern Myanmar near Thai border|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border|work=www.aljazeera.com|accessdate=14 February 2022|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512120546/https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border}}</ref>ထိုနေ့တွင်ပင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ စစ်တပ် အခြေစိုက် စခန်းတခုအား သိမ်းယူခြင်းအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်မှ ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ * စစ်တပ် ၏ တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တပ်မတော်ဆီသို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းအဖြစ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?|url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/|date=26 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509135933/https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/}}</ref> * မူဆယ်မြို့တွင် မေလ ၂၃ ရက်က စစ်တပ်ာ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force|work=The Guardian|date=24 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525013456/https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029|work=ANI News|date=24 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526074425/https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029/}}</ref> * ကယားပြည်နယ် ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော် အနီးရှိ စစ်တပ် စခန်းအချို့ကိုလည်း ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက် ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Karenni resistance fighters open new front against junta|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta|work=Myanmar Now|date=26 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526202734/https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၂၉ ရက်နေ့ နှင့် ၃၀ ရက်နေ့တို့တွင် စစ်တပ် သည် အမြောက်နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ လွိုင်ကော်နှင့် ဒီမောဆိုးရှိ PDF နှင့် KPDF စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31 |accessdate=14 February 2022 |archivedate=1 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210601034353/https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31/ }}</ref> * မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စစ်သား ၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html|title=Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar|date=31 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602234925/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html}}</ref> === ဇွန်လ === * ဇွန် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ စစ်တပ်နှင့် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (BGF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ဖြင့် [[မြဝတီခရိုင်]] အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီ၍ ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="Irr6321">{{Cite news|title=Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting|url=https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=5 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210605233950/https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html}}</ref> * ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ ပီဒီအက်ဖ်၏ လုံခြုံစိတ်ချရသော အဆောက်အအုံကို စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များ အပါအဝင် အသုံးပြု၍ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html|date=22 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214075443/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html}}</ref> === ဇူလိုင်လ === * ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ က [[ဒီပဲယင်းမြို့]]လယ်တွင် တော်လှန်ရေးတပ် များနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း လူ ၂၅ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town|title=Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220203013141/https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town}}</ref> * === ဩဂုတ်လ === * ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]တွင် တော်လှန်ရေးသမားများက မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြင့် ဆက်တိုက် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တပ်သား ၅၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220214061731/https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html |date=14 February 2022 }}</ref> === စက်တင်ဘာလ === * စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် NUG သည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]] အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ့ ခုခံတော်လှန်စစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း - NUG က နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ - ဘီဘီစီ မြန်မာ|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02%3A34%3A28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share|accessdate=14 February 2022|archivedate=19 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220119131047/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02:34:28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta|title=Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta|date=7 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202134355/https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta}}</ref> * [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ [[မြင်သားရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|မြင်သားကျေးရွာ]]တွင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်က စစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ အနည်းဆုံး လူ ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war' https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118194903/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10/ |date=18 January 2022 }}</ref> * လွန်ခဲ့သည့် သုံးလတာကာလအတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် ကျဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html|title=Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says|date=14 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213184102/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကယားပြည်နယ်နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သား တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html|title=Scores of Myanmar Regime Troops Killed in Clashes With Civilian/Ethnic Groups|date=21 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214055356/https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှ ဒေသခံ ၈,၀၀၀ နီးပါးသည် စစ်တပ်မှ နေအိမ်များ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း မီးရှို့ခြင်း တို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211126130250/https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်အချို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်သား ၁၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html|title=Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting|date=27 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်တပ်မှ စစ်သား ၂၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သလို လက်နက်မဲ့ အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးလည်း စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html|title=Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State|date=28 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005113/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html}}</ref> === အောက်တိုဘာလ === * အောက်တိုဘာလ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်း ဂန့်ဂေါမြို့နယ်တွင် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html|title=Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush|publisher=The Irrawaddy|date=6 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=6 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211006085942/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html}}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး စစ်တပ်သတင်းပေးသူ/ဒလန် ၄၀၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်အစိုးရထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများက အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html|title=Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007103445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html}}</ref> ထိုနေ့တွင်ပင် [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်အား ဘက်ပြောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကာ ယခုအချိန်အထိ ရာထူးမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html|title=Myanmar Military Detains North Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007102131/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်အစိုးရ စစ်သည် ၉၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html|title=Some 90 Junta Soldiers Killed During Intense Weekend Fighting|date=11 October 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214003054/https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html}}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === * နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး [[ကလေးမြို့]] ပီဒီအက်ဖ် အခြေစိုက် စခန်းအား စစ်အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကလေးပီဒီအက်ဖ်မှ ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းမိခဲ့ကာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers capture PDF medics during raid on resistance base camp in Kalay|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay|accessdate=14 February 2022|archivedate=28 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220128121442/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ မိုးဗြဲပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) ၏ ကင်းစခန်းအား ဒါဇင်နှင့်ချီသော အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကင်းစခန်းအား စောင့်ကြပ်နေသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၂၂ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရတပ်များက ဝိုင်းရံထားသောကြောင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ကင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost|accessdate=14 February 2022|archivedate=20 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120192337/https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်း မုံရွာခရိုင် [[ပလ္လင်ရွာ၊ ကနီမြို့နယ်|ပလ္လင်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ ပီဒီအက်ဖ် နယ်မြေခံတပ်ရင်း ၂၀၅ အား ဘူဒိုဇာမြေထိုးစက်များအပါအဝင် စစ်ကား ၁၀ စီး၊ စစ်သား ၃၀ ခန့်က ချောင်းမြောင်းဖျက်ဆီးခဲ့သဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ အခြေစိုက်စခန်းသည် PDF မှ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများပြုလုပ်သည့် အလုပ်ရုံနေရာလည်းဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း စစ်အစိုးရတပ်များက လက်နက်များ သိုလှောင်ထားသည့် အဆောက်အအုံနှစ်ခုကို မီးရှို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127221223/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ် ဒီမောဆိုးမြို့နယ် [[ဟိုဖိတ်ရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဟိုဖိတ်ကျေးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ၄ ဦးမှာ နံနက် ၅ နာရီ ၃၀ ခန့်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၄၂၇ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရသော ကင်းထောက်အဖွဲ့မှ တပ်သား ၆ ဦးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military kills four KNDF members in Demoso|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102554/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso}}</ref> * ထို့အပြင်[[ရွှေကူမြို့]]အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ကချင်အေးကျေးရွာအနီးတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် စစ်တပ်မှ စစ်သား ၁၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟူသော ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြောင့် KIA ၏ ကျဆုံးသူစာရင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မကြာသေးမီက ရရှိထားသော [[ဆူခွိုင်း ၃၀|Su-30]] ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းက စမ်းသပ်ပစ်လွှတ်ခဲ့သည့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206010220/https://myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် မတူပီ CDF သည် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[မတူပီမြို့]]နှင့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပေါ်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၀၄ ကင်းစခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆုတ်ခွာသွားခြင်းမပြုမီတွင် ခုခံရေးတပ်ဖွဲ့များက အစောင့်တပ်သား ၂ ဦးကိုသာ သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name="auto" /> * နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်က ချင်းပြည်နယ် [[မတူပီမြို့]]အနီးတွင် တပ်စွဲထားသည့် ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="auto">{{Cite news|title=Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi|accessdate=14 February 2022|archivedate=1 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220201001003/https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi}}</ref> * [[မတ္တရာမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် တောတောင်ကုန်းများတွင် ယခင်က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ရဲသူနိုင်အား နိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းမိခဲ့ပြီး စစ်သားများက စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် PDF အခြေစိုက်စခန်းသို့ အတင်းအဓမ္မ ပို့ဆောင်ခိုင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=PDF member in Mandalay Region killed in junta custody|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102555/https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody}}</ref> === ဒီဇင်ဘာလ === * မိုးညှင်းတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂) မှ စစ်သား ၅၀ ခန့်က [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]] ညောင်ထောက်ရွာအနီး KIA နယ်မြေကို နံနက် ၈ နာရီ ဝန်းကျင်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ KIA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိခိုက်ကျဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်း မရှိပေ။ ဖားကန့်မြို့လယ် ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ၊ [[ဖားကန့်မြို့]]နှင့် [[မိုးညှင်းမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် ကားလမ်းတစ်လျှောက်ရှိ ဝေလုံကျေးရွာအနီး၌လည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခြေလျင်တပ်ရှေ့တိုးနိုင်ရေးအတွက် ညနေ ၃ နာရီမှ ၈ နာရီအထိ လက်နက်ကြီး အမြောက်အချက်ရေ ၃၀ ခန့်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206011605/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin}}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ညလုံးပေါက် စစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ခဲ့ရာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိန်းမင်း PDF (TM-PDF) စခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး TM-PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး သေဆုံးကာ အခြားအများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>Awaiting for official news report to be used as citation</ref> * ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်က [[ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်]] [[ဒုံးတောရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ဒုံးတောရွာ]]အတွင်း၌ စစ်တပ်မှ အရပ်သား ၁၁ ဦးအား ဖမ်းဆီး၍ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မီးလောင်ကျွမ်းဆဲဖြစ်သော အလောင်းများကို ဒေသခံများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနီးနားတွင် သွားလာနေသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများဖြင့် ဖောက်ခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအပြီးတွင် စစ်အစိုးရစစ်သား ၁၀၀ ခန့်က ရွာကို ဝင်ရောက်မွှေနှောက်သွားခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုတွင် နောက်ထပ်လူတစ်ဦးမှာ အရပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို မသိရပေ။<ref>{{Cite news|title=လူအစုလိုက် မီးရှို့သတ်ခံရသည့် ဆားလင်းကြီးတွင် ရုပ်အလောင်းထပ်တွေ့|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596|author=မောင်ရွှေဝါ|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214152914/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် စစ်တပ် နှင့် CDF တပ်ဖွဲ့တို့ မိနစ် ၉၀ ကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDF မှ မြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်စေရန် ဦးတည်သည့် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ကို ထပ်မံထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက်၊ တိုက်ပွဲအတွင်း CDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါသီတင်းပတ်အတွင်း စစ်တပ်သိမ်းပိုက်ထားသည့် ထန်တလန်မြို့တွင် နေအိမ် ၁၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ် မြို့တွင်း အဆောက်အအုံ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့ကာ ၂ဘက်လုံးမှ အကာအကွယ်ယူ ပစ်ခတ်ရန် ခက်ခဲသွားသည်။ <ref>{{Cite news|title=Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210154834/https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta}}</ref> * မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မြိုင်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက် နံနက်အစောပိုင်းက လက်လုပ်ဗုံး ၃ လုံးဖြင့် စစ်ကားနှစ်စီးအား ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အနည်းဆုံး စစ်သား ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း PDF တွင်က ဆိုသည်။ မွန်းတည့်အချိန်၌ PDF သည် [[မင်းသားကျ (တောင်)ရွာ၊ မြိုင်မြို့နယ်|မင်းသားကျကျေးရွာ]]သို့ ခြေလျင်ထွက်ခွာလာသော စစ်သားများအား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတိုက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အသေအပျောက် သတင်းများ မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=17 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220117130024/https://myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf}}</ref> * KNDF နှင့် ကရင်နီတပ်မတော် (ကေအေ) တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၈) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲများ ၄ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်သား (၄)ဦး ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း KNDF ကဆိုသည်။ "သေသွားတာလားတော့ မသိဘူး။ အနည်းဆုံးခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးယောက်နဲ့ လေးယောက်ကြားမှာ စစ်တပ်ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတယ်လို့ ယူဆထားတယ်" ဟု KNDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=ကယားပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 |website=Myanmar NOW |language=my |accessdate=14 February 2022 |archivedate=14 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214144642/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 }}</ref> <ref>{{Cite news|title=Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211225174335/https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf}}</ref> နှစ်ရက်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး [[ခေါင်းကွဲရွာ၊ မြောင်မြို့နယ်|ခေါင်းကွဲကျေးရွာ]]၌ တပ်မတော်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ထို့နောက် တပ်မတော်မှ လက်နက်ကြီးများနှင့် စနိုက်ပါများဖြင့် အင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီးနောက် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ရွာမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers kill and burn five people in Sagaing Region village after clashes with PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220208210310/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် ခုခံ ခိုအောင်းရာ နေရာ နှစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းမှု ကြောင့် မန္တလေး အရပ်ဘက် ပြောက်ကျားတပ်သား ၈ ဦးကို သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ တပ်မတော်တပ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးမှ ဝန်ခံပြီးနောက် အဆိုပါစီးနင်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာအောင်မြေစခန်း၌ ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် PDF အဖွဲ့ဝင် ၇ ဦး ကျဆုံးကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတစ်ဦး ဝမ်းဗိုက်တွင် ကျည်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ပြည်ကြီးတံခွန်စခန်း၌ စစ်အစိုးရတပ်များအား လက်လုပ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ပေါက်ကာ ထွက်ပြေးကြစဉ် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids|work=Myanmar NOW|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213180339/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်ကူညီနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း အရာတော်မြို့နယ် [[ကဲဘာရွာ၊ အရာတော်မြို့နယ်|ကဲဘာကျေးရွာ]]တွင် ဇေယျာ ၇ ဟု ခေါ်သည့် အခြား ဒေသခံ တော်လှန်ရေးသမားများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် စစ်တပ်၏ လက်နက်အင်အား သာလွန်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064637/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village}}</ref> * ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်]]တွင် ဗုံးအများအပြား ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃ ဦး အပါအဝင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးကို တပ်မတော်မှ PDF ဟုစွပ်စွဲပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားသည့် နောက်ထပ် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကိုလည်း ကျည်ကာအင်္ကျီများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အရပ်ဝတ် လက်နက်ကိုင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ လက်လုပ်ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အခြားပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ သေဆုံးမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064635/https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon}}</ref>ဒီပဲယင်း PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ နေရာယူထားသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ကို တပ်မတော်မှ ဝိုင်းရံထားသည်ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ “တော်တော်အခြေအနေဆိုးနေပြီ။ မနားတော့ဘူးဗျ။ စစ်ကြောင်းက တစ်ကြောင်းပြီးတစ်ကြောင်း လာနေတာ။ တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဖြတ်သွားရင် နောက်ထပ်တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဦးတည်နေပြီ။ အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်နေတာ” ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်မှ Myanmar NOW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်လမှစတင်၍ တပ်မတော်သည် လေကြောင်း ချေမှုန်းရေး မစ်ရှင်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဒီပဲယင်းမြို့ အနောက်ဘက်သို့ ရဟတ်ယာဉ် ခြောက်စီးဖြင့် လေကြောင်းချီတပ်မှ စစ်သား ၁၅၀ ခန့် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Junta soldiers murder three more villagers in Depayin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210222452/https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin}}</ref> * ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၆ လက်အောက်ရှိ ထိုင်းနယ်စပ်အနီး [[လေးကေ့ကော်|လေးကကော်မြို့သစ်]]တွင် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်က တပ်မတော်မှ စစ်သား ၂၀၀ ခန့်ဖြင့် ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ NLD အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆရသော လူအများအပြားကို စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၆၀ မှ ယာဉ်တန်းလေးစီးဖြင့် ရောက်ရှိလာသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လေးကေကော်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရပ်ကွက်တွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီးနင်းမှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းရန် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုများကို KNU တပ်မဟာ (၆) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။ * ယောဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YDF) အစည်းဝေးကျင်းပနေသည့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဂန့်ဂေါမြို့နယ် [[နှမ်းခါးရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|နှမ်းခါးကျေးရွာ]]ကို တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ယောကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀ ကျဆုံးခဲ့သည်။ ရွာကို လေကြောင်းထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် ရဟတ်ယာဉ်သုံးစင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ နှမ်းခါးရွာကို စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ခန့်က သိမ်းပိုက်ထားသည်ဟု ရွာခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ <ref>{{Cite news|title=At least 20 killed in air raid on Magway village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227131155/https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[သန်လျင်မြို့နယ်]]တွင် တပ်မတော်က ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုအတွင်း ဒေသခံ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ ဝင်တစ်ဦး ပစ်သတ်ခံရပြီး အခြား သုံးဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ နံနက် ၉ နာရီခန့်တွင် [[လဟာယက်|လဟာရပ်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ နေအိမ်တစ်လုံးအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့မှ အသက် ၃၀ အရွယ် အမျိုးသားတစ်ဦး ရင်ဘတ်နှင့် ပေါင်တို့တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ သေဆုံးနေသည့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား၏ ရုပ်အလောင်းကို စစ်သားများက သိမ်းယူသွားကာ သေဆုံးသူမှာ ဖြိုးမောင်မောင်ဦးဖြစ်ကြောင်း သန်လျင်အခြေစိုက် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာတစ်ခုက ဆိုသည်။ <ref>{{Cite news|title=One resistance fighter killed, three arrested in Thanlyin raid|work=Myanmar NOW|url=https://myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid|accessdate=14 February 2022|archivedate=21 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221031550/https://www.myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) မှ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ကယား(ကရင်နီ)ပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ် [[ကွန်နားရွာ၊ လွိုင်ကော်မြို့နယ်|ကွန်နားကျေးရွာ]]မှ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ KNDF အဖွဲ့ဝင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ခွန်းနား တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃၀ ခန့် တပ်စွဲထားကြောင်း သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က တနင်္လာနေ့နှင့် ကြာသပတေးနေ့များတွင် တိုက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများ ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။<ref>{{cite web |author1=အက်စတာဂျေ |title=လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာတွင် နေအိမ်အများအပြား မီးထပ်ရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/9737 |website=Myanmar NOW |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081334/https://myanmar-now.org/mm/news/9737 }}</ref> ==== ခရစ္စမတ်အကြို လူသတ်ပွဲ ==== {{main|မိုဆို လူသတ်ပွဲ}} * ကယားပြည်နယ် ဖရူဆိုမြို့နယ် [[မိုဆိုရွာ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ်|မိုဆိုရွာ]]အနီးတွင် စစ်ဘေးရှောင်ယာဉ်တန်းကို [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၃၅ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါသေဆုံးမှုများတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော Save the Children အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar|work=Myanmar NOW|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians|date=December 26, 2021|accessdate=February 1, 2022|archivedate=26 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211226231042/https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians}}</ref> အဆိုပါဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ 'စေ့စေ့စပ်စပ် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု' ပြုလုပ်ရန် ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားသည်။ == ၂၀၂၂ == === ဇန်နဝါရီလ === * ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်ကြာ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၃ ဒါဇင်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html|title=Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes|publisher=The Irrawaddy|date=January 31, 2022|accessdate=February 1, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140918/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ကနီမြို့နယ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်ပျူစောထီးပြည်သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် အယောက် ၃၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများနှင့် စစ်သည်များ သယ်ဆောင်သည့် သင်္ဘောများကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အနည်းဆုံး သင်္ဘောတစ်စီး မီးလောင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html|title=Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193946/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> * ၂ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်အစိုးရလိုလားသော လူထုစုဝေးပွဲတွင် ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html|title=Two Killed, 38 Injured at Rally Attack on Myanmar Coup Anniversary|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 2, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140526/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html}}</ref> * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုမှ စတင်ကာ ပစ်မှတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်ထားသော အရာရှိ ၃၆၇ ဦး လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html|title=Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 3, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214194001/https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်း နယ်မြေခံ PDF များ၏ လျပ်တပြတ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဒရုန်းများ အသုံးပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html|title=38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140304/https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ တိုက်ပွဲများအတွင်း တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီ စစ်သည် ၂၀၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]က ပြောဆိုထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html|title=Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193909/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[မောင်တောမြို့နယ်]]တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ [[မီးတိုက်ရွာ|မီးတိုက်ကျေးရွာ]] အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီးရှိ AA ကင်းစခန်းအား ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်က ခိုးဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ AA ကင်းသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း AA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ [[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့အထိ ၃ နာရီကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် AA နှင့်စစ်တပ်တို့ကြား ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သော အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားသွားမည့်အရေးကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html|title=Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140146/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html}}</ref> မောင်တောမြို့နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် ညက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=စစ်တပ်နှင့် AA တို့ တိုက်ပွဲကြား အရပ်သား ၂ ဦး သေဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215124905/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html|title=Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213142004/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html}}</ref> *၉ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေခံ PDF များ ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html|title=Resistance Groups Claim to Kill 35 Myanmar Junta Troops|publisher=The Irrawaddy|date=February 9, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140059/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html}}</ref> အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော် (လေ)|လေတပ်]] လေယာဉ်မှူးများ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=လေတပ်အရာရှိ နေအိမ်များကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဟု PDF ဆို |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081530/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html }}</ref> * ၁၀ ဖေဖေော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး မြို့နယ် ၃ ခုတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက် စီးနင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html|title=Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel|publisher=The Irrawaddy|date=February 10, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213130332/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html}}</ref> *၁၁ ဖေဖော်ဝါရီလ - ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ AA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် အများအပြား ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တကျော့ပြန် ရခိုင်တိုက်ပွဲ ဗိုလ်မှူးအဆင့် အပါအဝင် စစ်တပ်အကျအဆုံးများ |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081245/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၈ ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၅ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html|title=Dozens of Junta Soldiers Killed in Sagaing, Kayah, Myanmar Resistance Groups Say|publisher=The Irrawaddy|date=February 11, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213122752/https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html}}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - နေပြည်တော်၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် PDF တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ နှင့် ၁၃ ရက်များတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html|title=Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader’s Parade|publisher=The Irrawaddy|date=14 February 2022|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214143540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html}}</ref> *၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်၊ [[မြို့သစ်ရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မြို့သစ်ရွာ]]အနီး၌ စစ်သားနှင့် ပျူစောထီးအင်အား ၈၀ ခန့်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ခင်ဦးမြို့ တိုက်ပွဲတွင် လူငယ် ၁၄ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093932/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲ ဝါရီဆူးပလိုင်ရွာအနီးတွင် ထိုးစစ်ဆင်လာသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့သည့် မိုးဗြဲနှင့် ခင်ဦးတွင် PDF ၃၀ ဝန်းကျင် ကျဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093950/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပေါက်မြို့နယ် ရေပြာရွာ ရဲစခန်းကို ပေါက်၊ မြိုင်၊ ရေစကြိုမြို့နယ်တို့မှ PDF အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စခန်းမှူးအပါဝင် ရဲ ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မောင်ရွှေဝါ |title=ပေါက်မြို့ ရေပြာရဲစခန်းကို PDF ၃ ဖွဲ့ ဝင်တိုက်၊ စခန်းမှူးအပါအဝင် ၅ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225041955/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် ကာမိုင်းမြို့အနီးရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တစ်ခုကို KIA တပ်မဟာ ၉ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း ၄၄ နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၂ ဦးနှင့် အရပ်သား ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ကချင် ကာမိုင်းစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို KIA နှင့် PDF ဝင်တိုက် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10569 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> * ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]၊ [[ငါးပိအိုးရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ငါးပိအိုးကျေးရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ အိမ်ခြေ ၄၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=ရွှေဘိုမြို့ ငပိအိုးရွာကို စစ်တပ်ဝင်၊ အိမ် ၄၀ မီးလောင်ပြီး လူငယ် ၁ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10575 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[နှမစားရစ်ရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|နှမစားရစ်ရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ပျူစောထီးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ လေးကြိမ်မြောက် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒေသခံ ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၄၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=စစ်တပ်ဝင်သည့် ရွှေဘိုမြို့ နှမစားရစ်ရွာတွင် ၃ ဦးသေ၊ အိမ် ၄၀၀ မီးလောင် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10585 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ===မတ်=== လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၅ ဦး သေဆုံးပြီး နှစ်ဦး ဖမ်းဆီးရမိကြောင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html|title=Myanmar Junta Suffers Heavy Losses in Kayah State: Resistance|publisher=The Irrawaddy|date=March 7, 2022|accessdate=March 7, 2022|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html}}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၂ စက်တင်ဘာ - ** ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုတွင် အပြစ်ရှိသည်ဟုဆိုကာ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် သူမသည် အမှုမျိုးစုံမှ ပြစ်ဒဏ်စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၂၀ နှစ် ကျခံနေရသည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud |access-date=2022-09-21 |website=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=19 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019052656/https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud }}</ref> ** [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်]]နှင့် [[ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်]]စခန်းများအား ကေအိုင်အေနှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta ally attacked in northern Sagaing |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing |date=2 September 2022 |author=Nyein Swe |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=10 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230810051933/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing/ }}</ref> * ၁၆ စက်တင်ဘာလ ၁၆ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]၊ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|လက်ယက်ကုန်းရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]]မှ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု|လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ]] ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေးငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports |access-date=2022-09-22 |website=Nikkei Asia |language=en-GB |archive-date=19 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220919182346/https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports }}</ref> လက်ယက်ကုန်းရွာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]တို့ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြန်မာစစ်တပ်က ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2022-09-20 |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ |access-date=2022-09-22 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 September 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220922030633/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ }}</ref> [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလသမဂ္ဂနှင့်]] [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပါအဝင်]] နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-09-20 |title=Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead |url=https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 |access-date=2022-09-22 |website=UN News |language=en |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030644/https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin {{!}} EEAS Website |url=https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en |access-date=2022-09-22 |website=www.eeas.europa.eu |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030635/https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en }}</ref> * ၂၃ စက်တင်ဘာ - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်[[အုန်းသွင်]] အား ရန်ကုန်မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့တစ်ခုက လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ကြံမှုသည် သတ်ဖြတ်ခံရသော တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးရာထူးဖြစ်သောကြောင့် ရာထူးကြီးစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် လုံခြုံရေးအား တိုးမြှင့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=27 September 2022 |title=Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html |work=The Irrawaddy |location=Yangon |access-date=19 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=19 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221019102837/https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{See also|ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၈ အောက်တိုဘာ - စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အားနည်းစေရန်ရည်ရွယ်သော "[[ဖြတ်လေးဖြတ်]]"ဗျူဟာအား အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ အနည်းဆုံး ရွာ ၂၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသဖြင့် အားလုံးဆုံးရှုံးသွားခဲ့သူများမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author=Nay Thit |title=Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html |work=The Irrawaddy |date=22 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174503/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html }}</ref> * အောက်တိုဘာလ အလယ်ပိုင်း - ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်ပွဲရမည်ဟု [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက် မြို့ပြနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။<ref name="at20221104">{{cite news |first=Anthony |last=Davis |title=Myanmar's NUG going for broke before its time |url=https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 |date=4 November 2022 |work=Asia Times |accessdate=23 May 2023 |archivedate=5 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221105215701/https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 }}</ref> * ၁၆ အောက်တိုဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[တောင်မြင့်ရွာ၊ ပေါက်မြို့နယ်|တောင်မြင့်ရွာ]]အား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီနင်းခဲ့ကာ ကျောင်းဆရာ ဦးစောထွန်းမိုးအား ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ကာ ဦးခေါင်းအား [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ|NUG]]၏ စာသင်ကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar villagers say army beheaded high school teacher |last=Peck |first=Grant |url=https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 |work=AP News |date=21 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174502/https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 }}</ref> * ၂၁ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များက ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ မြို့အနီး အာရှလမ်းမကြီးနှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရအဆောက်အဦများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html |work=The Irrawaddy |date=21 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=20 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220212821/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html }}</ref> * ၂၂ အောက်တိုဘာ - ညနေပိုင်းတွင် ကော့ကရိတ်မြို့မှ [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။ အနီးတဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="at20221104"/> * ၂၃ အောက်တိုဘာ - ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ ၆၂ နှစ်မြောက်အခမ်းအနားကျင်းပနေစဉ် [[ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် လူအနည်းဆုံး ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဤပြည်တွင်းစစ် ပြန်လည်စတင်ချိန်မှစ၍ အရပ်သားအများဆုံး သေဆုံးခဲ့သော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂက တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အရပ်သားသေဆုံးမှုအား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 |last=Peck |first=Grant |work=ABCNews |date=23 October 2022 |access-date=2022-10-24 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=24 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221024125159/https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 }}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များက ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html |work=The Irrawaddy |date=27 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=27 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221027144636/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * ၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[Mil Mi-24|Mi-34]] ရဟတ်ယာဉ်က စစ်ကောင်စီတပ်အပေါ် မှားယွင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် တပ်သား ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Regime Helicopter Kills At Least 60 Junta Troops in Sagaing Region: Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html |work=The Irrawaddy |author=Hein Htoo Zan |date=14 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html }}</ref> * ၁၄ နိုဝင်ဘာ - [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရမည်စိုးသဖြင့် ထွက်ပြေးခဲ့သော မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပေါက်မြို့နယ်]]ရှိ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား စစ်ကောင်စီက ဒဏ်ငွေတပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military punishes families of administrators who fled militia training |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training |author=Maung Shwe Wah |date=15 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=14 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230114112736/https://myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training }}</ref> * ၁၅ နိုဝင်ဘာ - စစ်ကောင်စီကားတစ်စီးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ထောင်ထားသော မြေမြှပ်မိုင်းထိခဲ့သဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ် ရန်ကုန်-စစ်တွေကားလမ်းပေါ်ရှိ ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဒေသခံများမှာ ပုဏ္ဏားကျွန်း သို့မဟုတ် စစ်တွေမြို့ပေါ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Thousands of Rakhine Villagers Flee Myanmar Junta's Deadly Wrath |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html |date=15 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=4 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204230917/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html }}</ref> * ၁၆–၂၂ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ ရှေ့တန်းစစ်စခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အခြေစိုက်စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄ % ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] အနေဖြင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege |date=22 November 2022 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133119/https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege }}</ref> * ၁၉ နိုဝင်ဘာ - [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းအား ဝင်ရောက်စီးနင်းရာတွင် နေအိမ်များနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=IN PICTURES : Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133109/https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign }}</ref> * ၂၁–၂၅ နိုဝင်ဘာ - [[မိုးညှင်းမြို့နယ်|မိုးညှင်း]]၊ [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်|ဗန်းမောက်]]နှင့် [[ကသာမြို့နယ်]]ရှိ [[ကေအိုင်အေ]]စခန်းများအား [[တပ်မတော် (လေ)]]က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html |title=Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces |date=25 November 2022 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126125028/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html }}</ref> * ၂၂ နိုဝင်ဘာ ** [[မြိုင်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သောကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military torches own police station in Magway |author=Maung Shwe Wah |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133111/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway }}</ref> ** [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိုးညိုမြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်း အဆောက်အဦတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်က ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=24 November 2022 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၄ နိုဝင်ဘာ - ကာဒီနယ် [[ချားလ်မောင်ဘို]]၏ နေအိမ်အပါအဝင် [[မုံလှရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မုံလှရွာ]]ရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html |title=Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126131302/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html }}</ref> * ၂၆ နိုဝင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေတာရှည်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html |title=Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks |work=The Irrawaddy |language=en |date=28 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183850/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၇ နိုဝင်ဘာ - [ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html |date=28 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html }}</ref> * ၃၀ နိုဝင်ဘာ - [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]အနီးရှိ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border |url=https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border |work=Myanmar NOW |date=2 December 2022 |language=en |author=Nyein Swe |accessdate=23 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140615/https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၆ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဆို လူသတ်ပွဲ]]အတွက် တာဝန်ရှိသူ စစ်ကောင်စီအရာရှိ သုံးဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni forces capture soldiers linked to last year's Christmas Eve massacre |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre |author=Esther J |date=6 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=4 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230104141538/https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre }}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် တပ်မတော် (ကြည်း)တို့ မြေပြင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan |work=BNI |date=14 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=9 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230109143631/https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်တိုက်ပွဲတွင် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says |date=13 December 2022 |author=Nyein Swe |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140613/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says }}</ref> * ၁၆ ဒီဇင်ဘာ - [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမည့် BURMA Act အား ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act |title=Meeks Issues Statement on House Passage of BURMA Act |date=6 April 2022 |website=House Foreign Affairs Committee |access-date=24 May 2023 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231150112/https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act }}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Senate Passes Burma Act Bill |url=https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ |website=American Baptist Churches USA |date=16 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=2 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202184408/https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ }}</ref> * ၁၇ ဒီဇင်ဘာ - တပ်သား ၉၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များက နန့်ဆန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ TNLA နှင့် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TNLA က ယင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding' |date=19 December 2022 |work=Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109143629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက အလစ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အရပ်သုံးထရပ်ကားတွင် အလုပ်သမားများအဖြစ် ပုန်းခိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint |url=https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint |author=Thura Maung |date=31 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140611/https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦး[[လှမိုးအောင်]]အပါအဝင် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများအား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html |title=Ayeyarwady Region's NLD Ministers Released |date=30 December 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=24 May 2023 |archivedate=22 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230922151244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html }}</ref> * ၃၀ ဒီဇင်ဘာ - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar court extends Aung San Suu Kyi's prison sentence to 33 years |url=https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html |last=Mogul |first=Rhea |work=CNN |date=30 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=19 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230519081122/https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html }}</ref> ==၂၀၂၃== === ဇန်နဝါရီ === * ၅ ဇန်နဝါရီ - [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]က ကျေးရွာများအား စပိဘုတ်ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ဖိအားပေးမှုများကြောင့် [[အင်းလေး]]ဒေသ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State |author=Hein Htoo Zan |date=5 January 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html |work=The Irrawady |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109200852/https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html }}</ref> * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - "နိုင်ငံတော်အား သစ္စာစောင့်သိသော" နိုင်ငံသားများအား လိုင်စင်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Tin Htet Paing |date=2023-02-13 |title=Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316191848/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta }}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]က နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအား နောက်ထပ် ခြောက်လ သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar regime extends military rule for another six months |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months |access-date=2023-03-12 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811023532/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ နောက်ထပ် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-23 |title=Myanmar Junta Extends Martial Law in Resistance Stronghold Sagaing Region |url=https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html |access-date=2023-03-11 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406111742/https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html }}</ref> တပ်မတော် (ကြည်း)၏ [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2023-03-06 |title=Myanmar army killed 17 people in 2 villages, residents say |url=https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 |access-date=2023-03-11 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=13 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230913161001/https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကန်တော်ကျေးရွာတွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူငယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ခုခံရေးသမား လေးဦး ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":3">{{Cite web |date=2023-03-03 |title=Child fighters beheaded as Myanmar killings rise after martial law |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html |access-date=2023-03-11 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=3 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203184532/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html }}</ref> === မတ် === {{See also|တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၂ မတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]တပ်သားများက [[တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]အတွင်း ရွာသူရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးမှာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံခဲ့ရပြီး အမျိုးသမီးသုံးဦးမှာ အသတ်မခံရမီ မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Shwe Wah |date=2023-03-11 |title=In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control |url=https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control |access-date=2023-03-11 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311150651/https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control }}</ref> * ၁၁ မတ် - [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး သုံးပါးအပါအဝင် ရွာသူရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Esther J |date=2023-03-16 |title=Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture |url=https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316175602/https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture }}</ref> === ဧပြီ === {{see also | ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၁၁ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကန့်ဘလူမြို့နယ်]]၊ [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးဖွင့်ပွဲ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[တပ်မတော် (လေ)]]က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100 |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html |work=The New York Times |date=11 April 2023 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=12 April 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230412112258/https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html }}</ref> === မေ === * ၇ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မုံရွာမြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက် [[ရေကန်စုရွာ၊ မုံရွာမြို့နယ်|ရေကန်စုရွာ]]အနီးရှိ မုံရွာခရိုင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရင်း အမှတ် (၂၇) လက်အောက်ခံတပ်ခွဲ (၂) စခန်းကို စစ်ကောင်စီတပ် အင်အား ၈၀ ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ကို ပစ်သတ်ကာ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာ PDF စခန်း စစ်တပ်ဝင်စီး၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦးကို သတ်ဖြတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142156/https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ }}</ref> * ၂၅ မေ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့မှ ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦးသည် လက်နက်၊ ငွေကြေးတွေများ ယူဆောင်ကာ စစ်ကောင်စီထံ လက်နက်ချအညံ့ခံ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပခုက္ကူ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်နဲ့ အဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦး စစ်ကောင်စီထံထွက်ပြေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080519/https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html }}</ref> * ၂၆ မေ ** [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံရာ ရေလယ်ကျွန်းဒေသအား စစ်တပ်က သုံးရက်ကြာ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ဒေသခံ ၅ ဦးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး ကျေးရွာ ၂၇ ရွာ မီးရှို့ခံခဲ့ရကာ နေအိမ် ၆၀၀ ကျော်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=သူရမောင် |title=ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံ၌ လူ ၅ ဦး အသတ်ခံရကာ ရွာ ၃၀ နီးပါး မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37413/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=1 ဇွန် 2023}}</ref> ** အမျိုးသားရေးအမည်ခံသည့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံပွဲများကို ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးအစည်းအရုံး (MNO) ဥက္ကဋ္ဌ<ref>{{cite news |first1=RFA Burmese |title=စစ်တပ်ထောက်ခံသူ သေနတ်ပစ်ခတ်ခံရပြီး အရေးပေါ်ဆေးကုသနေ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/army-supporter-shoot-05312023164924.html |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |agency=RFA Burmese |language=my}}</ref> ဦးတင့်လွင်အား သေနတ်သမားတစ်ဦးမှ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဟန်သစ် |first2=မြတ်သွယ် |title=ရန်ကုန်တွင် နာမည်ကြီးစစ်တပ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦး ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် ပစ်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37395/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023}}</ref> * ၂၇ မေ ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]၊ [[မိုးဗြဲရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|မိုးဗြဲမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား သုံးရက်ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကလေးငယ်နှစ်ဦး အပါအဝင် လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည့် မိုးဗြဲတွင် ကလေး ၂ ဦးအပါအဝင် ၄ ဦးသေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37317/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> ** ကရင်နီတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) မှ ဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လူငယ်လေးဦးသည် ကယားပြည်နယ် ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်တွင် ဒဏ်ရာရသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ဆောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=တိုက်ပွဲကြား ကရင်နီဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080532/https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html }}</ref> * ၂၉ မေ - ချင်းပြည်နယ် [[ဟားခါးမြို့]]နှင့် [[ထန်တလန်မြို့]]ကြား သီးမစ်လွင်ပြင်တွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] (CNA) နှင့် [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားနေရာ တော်လှန်ရေးသမား ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါး၊ ထန်တလန်ကြားတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37330/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> * ၃၀ မေ ** [[ဝက်လက်မြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[စခမ်းသာရွာ၊ ရေဦးမြို့နယ်|စခန်းသာ (ရှပ်ပြဲ) ရွာ]]အနီး ရောက်လာသော စစ်ကြောင်းကို [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် Black Wolf Army နှင့် WHO AM I – ARMY တို့က ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးသီး ၇ ခုချ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ဝက်လက်မြို့ဘက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=ဝက်လက်တွင် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းနှစ်ခု ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023 |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601075511/https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ }}</ref> ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[အဝန်းကြီးရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အဝန်းကြီးကျေးရွာ]]ကို တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိဘဲ ဘီးလင်းမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၃၁၄) အမြောက်တပ်ရင်းက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ သံဃာတော် ၃ ပါးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |first2=ငြိမ်းဆွေ |title=ဘီးလင်းတွင် စစ်တပ်လက်နက်ကြီးကြောင့် သံဃာနှင့် သာမဏေများ ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37322/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** တပ်မတော် ထောက်ခံသူနှင့် အမျိုးသားရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ အဆိုတော် လီလီနိုင်ကျော်အား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူနေရသည်။<ref>{{cite web |title=အဆိုတော် ဒေါ်လီလီနိုင်ကျော် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရ |url=https://news-eleven.com/article/248964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ် ၂၈ မြို့နယ်မှ စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၇၃ ဖွဲ့နှင့် လေ့လာသူ ၃၁ ဦးတို့ပါဝင်သော ပထမအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ကို နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်ကိုင်းတိုင်း အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည် |url=https://www.rfa.org/burmese/news/sagaing-counsalor-council-05312023171137.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** ကရင်ပြည်နယ်၊ [[ကျုံဒိုးမြို့|ကျုံဒိုးရဲစခန်း]]ကို [[KNLA]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက ဒရုန်းနှင့် ဗုံးချတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ခလရ (၅၄၆) စစ်တပ်က လက်နက်ကြီး ပြန်လည်ပစ်ခတ်ရာတွင် ဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံးပြီး တစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်တပ် လက်နက်ကြီးကြောင့် ကျုံဒိုးဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံး၊ တစ်ဦးဒဏ်ရာရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080531/https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html }}</ref> * ၃၁ မေ ** ကန့်ဘလူမြို့နယ် [[ဖုတ်ကုန်းရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ဖုတ်ကုန်းရွာ]] ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းကို စစ်သား ၆၀ ဝန်းကျင်က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တော်လှန်ရေးသမားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8"/> ** ချောင်းဦးမြို့မြောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာ ခင်မွန်ရွာအနီးရှိ Area 71 People Defense Force Monywa စခန်းကို စစ်ကောင်စီ အင်အား ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းရာ တော်လှန်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8">{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |first2=သူရမောင် |title=စစ်ကိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ စခန်းနှစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ငါးဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=18 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230618025229/https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ }}</ref> === ဇွန် === * ၂ ဇွန် - ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကြာအင်းဆိပ်ကြီးကို KNU ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181743/https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ }}</ref> * ၃ ဇွန် - ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံတပ်ကို မြို့အနောက်ဘက် ၅ မိုင်ခန့်အကွာရှိ [[ခေါင်းအီရွာမရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|ခေါင်းအိရွာ]]နှင့် [[စက်တော်ရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|စက်တော်ရွာ]]အကြားတွင် ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ဖယ်ခုံအခြေစိုက် အမှတ်(၁၀၀၂) တပ်ရင်း၊ ဒီးမော့ဆိုအခြေစိုက် အမှတ် (၁၁၀၁)၊ (၁၁၀၂)၊ (၁၁၀၇) တပ်ရင်းများ၊ မိုးမြို့ဗြဲအခြေစိုက် အမှတ် (၁၀၀၅)၊ (၁၀၀၇)၊ (၁၀၀၈)၊ (၁၀၀၉)၊ လွိုင်ကော်အခြေစိုက် PDF တပ်ရင်း (LKPDF) များနှင့် ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)၊ ကယား(ကရင်နီ)တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) တို့ ပူးပေါင်း ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ရာမှ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိတိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်ဖက် အထိအခိုက်ရှိ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617150534/https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ }}</ref> * ၅ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးမြို့၊ အမှတ် (၁၂) ရပ်ကွက် ရဲစခန်း၊ အမှတ် (၅) ရပ်ကွက်ရှိ (၅၀၇) စစ်တပ်စခန်း၊ [[ပန်ဟုန်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|ပန်ဟုန်းရွာ]]ရှိ စစ်တပ်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်ပန်း |title=လားရှိုးမြို့ပေါ် ရဲစခန်းနှင့် စစ်တပ်စခန်းများ တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37605/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၆ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကလေးမြို့နယ်၊ လက်ပံချောင်း-ရာဇဂြိုဟ်လမ်းမကြီးဘေးရှိ [[ရှုခင်းသာရွာ၊ ကလေးမြို့နယ်|ရှုခင်းသာကျေးရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းကို စစ်တပ်က MI 35 အမျိုးအစား တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်သွယ် |title=ကလေးမြို့နယ်တွင် စာသင်ကျောင်း တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37534/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၅ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၆ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မိုးဗြဲမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ် ပစ်ခတ်သဖြင့် အရပ်သား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မိုးဗြဲမြို့တွင် တစ်ရက်အတွင်း အရပ်သား သုံးဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145205/https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ }}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ [[နတ်သံကွင်းမြို့]] ရဲစခန်း၊ တံတားရဲကင်း နှစ်ခု၊ ရေတွင်းကုန်းရွာနှင့် ဘုံသတောရွာအနီးရှိ အခြားစစ်ရေးပစ်မှတ် နှစ်ခုတို့ကို KNU တပ်မဟာ ၃ လက်အောက်ခံတပ်များ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များက ဝင်တိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နတ်သံကွင်းတံတားကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ KNU,PDF ပူးပေါင်းတပ်ဘက်မှ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=စစ်တောင်းမြစ်ကူး နတ်သံကွင်းတံတား ဖျက်ဆီးခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619182335/https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ }}</ref> * ၇ ဇွန် ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်]] စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်မှူးနေလင်းဦးနှင့် [[ဗောဓိကွင်းရွာ၊ ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ဗောဓိကွင်းရွာ]]အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသူရတို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အောင်နိုင် |title=ကျောက်တံခါးတွင် ဗိုလ်မှူးနှင့် ရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=17 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230617115133/https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ }}</ref> ** ပဇီကြီးရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြာင်း တိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် သေဆုံးခဲ့သူများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း လူမှုကွန်ရက်ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာ ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်တွင်း စစ်ခုံရုံးက ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို စစ်ခုံရုံးက ထောင်သုံးနှစ်ချ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620153215/https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html }}</ref> * ၉ ဇွန် - ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ [[ညောင်ပင်ကြီးရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ညောင်ပင်ကြီးရွာ]] ရဲစခန်းကို ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="mmnow9">{{cite web |title=ဆားလင်းကြီးတွင် စစ်တပ်က နေ့စဉ် ရွာမီးရှို့၊ ရွာသား ၁ ဦးကို ပစ်သတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142159/https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ }}</ref> * ၁၂ ဇွန် - ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ် မိုးဗြဲမြို့ ရပ်ကွက်များအတွင်း စစ်တပ် ဝင်ရောက်တပ်စွဲထားစဉ် မေ ၂၇ မှ ဇွန် ၉ အတွင်း အရပ်သား ၁၃ ဦးထက်မနည်း ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=စစ်တပ် တပ်စွဲထားသည့် မိုးဗြဲတွင် ပစ်သတ်ခံရသူ ၁၃ ဦးထက်မနည်း ရှိလာ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617182106/https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ }}</ref> * ၁၃ ဇွန် ** ကယားပြည်နယ်၊ မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ သံလွင်မြစ်အရှေ့ဘက်ကမ်း [[တောင်လှရွာ၊ မယ်စဲမြို့နယ်|တောင်လှကျေးရွာ]]အနီးရှိ တောင်လှစခန်း၊ မယ်လနွယ်စခန်းနှင့် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံနယ်ခြားမှတ်တိုင်အမှတ် ၁၄ ရှိ BP 14 စခန်းကုန်းနှင့် မြို့မရဲစခန်းတို့ကို ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက တစ်ပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မြို့နယ်ရဲမှူး သေဆုံးပြီး၊ စခန်း ၃ ခုမှ မောင်းပြန်သေနတ် ၄၀ ခန့် ရရှိခဲ့ကြောင်း KMIC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခူးညေးရယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းလေးခု တစ်ပြိုင်တည်း တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617152040/https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ }}</ref> ** ဇာမဏီအမည်ရှိ မြင်းမူနှင့် မြောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ကိုဇော်မိုးနှင့် အခြား ၃ ဦးကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ မြောင်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ အဖွဲ့က လူသတ်မှုသံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေစဉ် သေဆုံးသွားကြောင်း မြန်မာနောင်း မီဒီယာ က ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မိုးဦး |author2=သူရမောင် |title=မြောင်ပလဖ ဖမ်းဆီးထားသော တော်လှန်ရေးသမား ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145032/https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ }}</ref> * ၁၅ ဇွန် - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ [[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]၊ [[တပွင်ရွာ၊ စေတုတ္ထရာမြို့နယ်|တပွင်ရွာ]]ရဲစခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မင်းဘူးခရိုင် တပ်ရင်း-၃ က တိုက်ခိုက် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]] ၂ ယောက်ကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စေတုတ္တရာ တပွင်ရွာရဲစခန်းကို PDF မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီး ပျူစောထီး ၂ ဦး ဖမ်းမိ (ရုပ်သံ) |url=https://burmese.dvb.no/archives/600035 |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=DVB |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> * ၁၇ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[ကင်းပြားရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ကင်းဗျားကျေးရွာ]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားသည့် အမျိုးသားများအနက် ၅ ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများကို ဒေသခံများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=ရွှေဘိုတွင် စစ်တပ်ဖမ်းသွားသော ရွာသား ၅ ဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620154719/https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ }}</ref> * ၁၉ ဇွန် ** ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ဟန်သစ် |title=ရန်ကုန်လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181745/https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ }}</ref> ** ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ မွေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ပန်းကိုင်ဆောင် သွားလာခြင်း၊ ပန်းပန်ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သူများကို စစ်ကောင်စီ တပ်သားများက ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မွေးနေ့ ပန်းသပိတ်လှုပ်ရှားမှု လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/dassk-birthday-activists-arrested-06202023070640.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - မြင်းခြံမြို့နယ်၊ [[ယုန်ထိုးရွာ၊ မြင်းခြံမြို့နယ်|ယုန်ထိုးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီ ကင်းပုန်းအဖွဲ့၏ ကြားဖြတ်ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် PDF တပ်ရင်း (၁) နှင့် (၈) ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁၀ ဦး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |first2=သူရမောင် |title=မြင်းခြံတွင် PDF များ ချုံခိုတိုက်ခံရ၊ ၅ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040849/https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ }}</ref> * ၂၁ ဇွန် - [[မြောင်မြို့]]ပေါ်ရှိ မြို့မရဲစခန်း၊ မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရုံးနှင့် ရဲဝန်ထမ်းအိမ်ရာတို့ကို PDF မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၈) တပ်ရင်းအပါအဝင် မြောင်မြို့နယ်အတွင်း အခြေစိုက်သည့် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ ၉ ဖွဲ့က တစ်နာရီနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မြောင်မြို့ စစ်ကောင်စီပစ်မှတ် ၃ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040848/https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ }}</ref> * ၂၄ ဇွန် - မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်း ၆ ခုကို ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဇွန် ၁၃ မှ ၂၄ အတွင်း သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအားလုံး ကရင်နီတပ်ပေါင်းစု သိမ်းယူ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703042353/https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ }}</ref> * ၂၅ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးနှင့် အရပ်သား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကင်းတော်ရွာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးစခန်း စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁ ဒါဇင်ခန့်သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/about-1-dozen-pdfs-were-killed-in-the-attack-on-kintaw-village/7153236.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၇ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုလဲမြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်းရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ညောင်ကုန်းရွာ]]နှင့် [[ချင်ပြစ်ရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ချင်ပြစ်ရွာ]]ကို စစ်တပ်က လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် သံဃာတော်တစ်ပါးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html }}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်မြို့နယ်အနောက်ခြမ်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ခရိုင်တပ်ရင်းခေါင်းဆောင် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး လိုက်လံကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် သားဖြစ်သူအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=မြောင်တွင် PDF ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040901/https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ }}</ref> * ၂၈ ဇွန် ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့]]နှင့် [[သထုံမြို့]]အကြားက ရွှေရောင်ပြတံတားကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ် KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်များက မိုင်းခွဲ ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အိမ်စီးကား ၃ စီး တံတားအောက် ထိုးကျကာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သထုံ၊ ဘီးလင်းလမ်း KNU တိုက်ခိုက်မှု ထိခိုက်သေဆုံးသူတချို့ရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032053/https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html }}</ref> တံတားပေါက်ကွဲမှုအပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသွားရောက်လုပ်ကိုင်နေစဉ်အတွင်း ထပ်မံပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့် လူ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ခရိုင်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဇွန် ၂၉ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ-ဘီးလင်းကျုံအိတ်တံတား ဖောက်ခွဲခံရမှု အနည်းဆုံး နှစ်ဦး သေ၊ ၂၀ ကျော်ဒဏ်ရာရ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo }}</ref> ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[စဉ့်ကိုင်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စဉ့်ကိုင်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်း စဉ့်ကိုင်ရွာအနီးတိုက်ပွဲ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ဦးသေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032051/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html }}</ref> * ၂၉ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ် [[စမွန်းရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စမွန်းရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းမြို့နယ် စမွန်းရွာ စီးနင်းခံရပြီး အရပ်သားလေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032046/https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html }}</ref> ** ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[မူဆယ်မြို့နယ်]] ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) အနီး မုံးပေါ်ရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် MNDAA ကိုးကန့်တပ်အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကောင်စီ နဲ့ ကိုးကန့်တပ် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန် |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032049/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html }}</ref> * ၃၀ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မော်လိုက်မြို့နယ်]]၊ [[တောင်းအင်ရွာ၊ မော်လိုက်မြို့နယ်|တောင်းအင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁ စစ်ဒေသ၊ မော်လိုက်ခရိုင် တပ်ရင်း ၂ က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်ဟု NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မော်လိုက်မြို့နယ် တောင်းအင်ရွာ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း စီးနင်းခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/occupied-military-camp-07022023043408.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကောလင်းမြို့]]ပေါ်တွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ အသက် ရှစ်နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦး အပါအဝင် မြို့ခံလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကောလင်းမြို့ပေါ်လက်နက်ကြီးကျပြီး ကလေးအပါ လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/kawlin-weapon-died-07012023074419.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** [[ရန်ကုန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကိုထက်ပိုင်စိုးကို စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၀ (ည)ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ဆယ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဖမ်းဆီးခံ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ထောင် ဆယ်နှစ်ချမှတ်ခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/student-prison-06302023123037.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၁၅ ဇူလိုင် - မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်အရှေ့ခြမ်း အမှတ် (၁၀၁၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ် အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ကင်းစခန်းတို့ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မတ္တရာမြို့နယ်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းကို PDF တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145935/https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ }}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းတစ်ခုသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးခရိုင်၊ ထန်တလန်မြို့အနီး တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (CDF) စခန်းငယ်တစ်ခုကို လေတပ်အကူအညီဖြင့် စီးနင်းသိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် CDF စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ် သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145933/https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ }}</ref> * ၂၁ ဇူလိုင် ** ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့အနီးရှိ လက်ခတ်တောင်ကြောပေါ်တွင် အခြေစိုက်ထားသည့် စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ဇူလိုင် ၂၁ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် KNU လက်အောက်ရှိ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်း၊ ကျားသစ်နက်စစ်ကြောင်း၊ Federal Wings စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=မြဝတီမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လက်ခတ်တောင်စခန်းကုန်း အသိမ်းခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39883/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** စစ်ကောင်စီတပ်မှ အင်အား ၈၀ ခန့်ပါသည့် စစ်ကြောင်းသည် ယင်းမာပင်မြို့နယ်၊ စုန်းချောင်းရွာအား နံနက် ၂ နာရီခန့်တွင် ရုတ်တရက် ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရခဲ့ကာ ရွာခံ ၁၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပြီး ရွာမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာစဉ် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ယင်းမာပင်၊ စုန်းချောင်းရွာ စစ်တပ်ဝင်စီးပြီး အသက်မပြည့်သေးသူ ၃ ဦးအပါအဝင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39903/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === ဩဂုတ် === * ၄ ဩဂုတ် - [[ကနောင်စစ်ဆင်ရေး]]အရ နောင်ချိုမြို့အနီးတွင် အရာရှိတစ်ဦးအပါအဝင် အင်အား ၁၅ ဦးပါ စစ်ကားတစ်စီးကို PDF က ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကားပေါ်ပါ အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများ ရခဲ့သည်။<ref name="kanaung">{{cite news |last1=သူရမောင် |first1=မိုးဦး, မြတ်ပန်း |title=တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ် အထိနာဟု မန္တလေး PDF ပြော |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=29 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230929234718/https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ }}</ref> * ၇ ဩဂုတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့]]လယ်ရှိ မီးသတ်စခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးမှူးအပါအဝင် စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူ ၂၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ဘုတလင်မြို့ မီးသတ်စခန်းကို PDF စီးနင်းပြီး မီးသတ်သမားများကို ဖမ်းဆီး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165302/https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ }}</ref> * ၁၁ ဩဂုတ် - အင်အား ၅၀ ပါ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် မိုင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကြောင်းမှူး အပါအဝင် ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၂ ဩဂုတ် - ဘုတလင်မြို့နယ် [[သခွတ္တနယ်ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|သခွတ္တနယ်ကျေးရွာ]] ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဝင်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခမဲ့ဆေးခန်းနှင့် ထိုရွာရှိ နေအိမ် ၄၀ ဝန်းကျင်ကို အင်အား ၇၀ နီးပါးပါသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဘုတလင်တွင် ပရဟိတဆေးခန်းနှင့် အိမ်များ မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40691/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၄ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီ တပ်စွဲထားသည့် တောင်ကုန်းကို [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များ]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လက်နက် ၆ လက် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကာ ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို တော်လှန်ရေးတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်း |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165252/https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ }}</ref> * ၃၁ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] ယာယီစခန်းတစ်ခု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းထားသည့် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] (ZRA) က စီးနင်းခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး သေဆုံးပြီး ဒရုန်းများ၊ လက်နက်ကြီးများ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။<ref name="cdf">{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် တော်လှန်ရေးစခန်းနှစ်ခုကို ဇိုမီးနယ်ခြားစောင့်တပ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41872/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၃ စက်တင်ဘာ - [[မြဝတီမြို့]]ရှိ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးကို ဗုံးတပ်ဒရုန်းလေယာဉ်ငယ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ယာယီတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး အပါအဝင် ၅ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သူ ၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ကိုချို |title=မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံး ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် လုံခြုံရေးတင်းကျပ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=6 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230906152506/https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ }}</ref> * ၆ စက်တင်ဘာ - မုံရွာမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာတောင်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ၄ ဦး သေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=8 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230908100342/https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ }}</ref> * ၈ စက်တင်ဘာ - ပြင်ဦးလွင်-မိုးကုတ်ကားလမ်းဘေး၊ တောင်နီကျေးရွာအနီးရှိ တာဝါတိုင်ကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား ကနောင်စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၁၃ ဦး နှင့် PDF တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၀ စက်တင်ဘာ ** တွန်းဇံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ယာယီစခန်းတစ်ခုကို ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သေဆုံးပြီး မောင်းပြန်သေနတ် ၁ လက် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု CDF (တွန်းဇံ) က ဆိုသည်။<ref name="cdf"/> ** မကွေးတိုင်း ရေစကြိုမြို့ဘက်မှ လာသည့် စစ်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းကျေးရွာများကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ဖောင်းကတာကျေးရွာရှိ နေအိမ်နှစ်လုံးပေါ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=စစ်သင်္ဘောပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဆားလင်းကြီးဒေသခံ တစ်ဦးသေ၊ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=12 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230912053546/https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ }}</ref> * ၁၁ စက်တင်ဘာ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်]]ရှိ [[ပြည်တွင်းအခွန်များ ဦးစီးဌာန|ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန]]ရုံးကို လက်ပစ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရသော်လည်း အထိအခိုက်မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |first1=နေမင်းနီ |title=မန္တလေးတွင် အခွန်ဦးစီးဌာနရုံး ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=13 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230913090008/https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ }}</ref> * ၁၄ စက်တင်ဘာ **စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ကျေးရွာ]]၊ [[တံတားဦးရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|တံတားဦးကျေးရွာ]]တို့အနီးတွင် ရှိသည့် ကျေးရွာပကဖအဖွဲ့တို့၏ စခန်းများကို အင်အား ၁၀၀ ခန့်ပါ စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ [[မြင်းဆည်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|မြင်းဆည်ရွာ]]မှ အရပ်သား ၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=စစ်ကိုင်းတွင် အမျိုးသား ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ် သတ်ဖြတ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=11 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231011065251/https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ }}</ref> ** [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် မိုင် ၃၀ ကျော်ခန့်အကွာ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်းအနီးတွင် တည်ရှိသည့် စစ်ကောင်စီ၏ ရေတံလျှောက်စခန်းကုန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=ထိုင်းနယ်စပ် စခန်းကုန်းတစ်ခုကို KNU တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=15 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230915104351/https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{main article |လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} *၉ အောက်တိုဘာ - စစ်ကောင်စီ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]က [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ မြို့ဖြစ်သော [[လိုင်ဇာမြို့]]ပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် မုန်လိုင်ခတ်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအား ထိမှန်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး သေဆုံးကာ အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Dozens killed and injured in military attack on Myanmar refugee camp |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp |agency=Al Jazeera |date=October 10, 2023 |accessdate=22 October 2023 |archivedate=7 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207001508/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp }}</ref> {{main article|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး}} *၂၇ အောက်တိုဘာ **[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့ပါဝင်သော [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite news |title=Alliance of 3 ethnic rebel groups carries out coordinated attacks in northeastern Myanmar |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 |access-date=October 27, 2023 |agency=ABC News |accessdate=22 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104221713/https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 }}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Myanmar: Escalation of clashes in northern Shan and the Southeast Flash Update #1 (As of 30 October 2023) |url=https://www.unocha.org/publications/report/myanmar/myanmar-escalation-clashes-northern-shan-and-southeast-flash-update-1-30-october-2023 |website=UNOCHA |access-date=October 30, 2023}}</ref> ** KNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကော့ကရိတ်မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-29 |title=ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲအတွင်း လက်နက်ကြီးကျလို့ ဒေသခံ ၆ ဦးသေဆုံး |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=30 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231030042923/https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo }}</ref> *၃၀ အောက်တိုဘာ ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နောင်ချိုမြို့]]နှင့် ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်များ စီးနင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီမှ ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းက လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-01 |title=ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ထုတ်ပြန် |language=Burmese |work=VOA |url=https://burmese.voanews.com/a/7336659.html |access-date=2023-11-01 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=1 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101103323/https://burmese.voanews.com/a/7336659.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === [[File:Operation 1027.svg|thumb|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အခြေအနေ (၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၉ အထိ)]] *၁ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကောင်စ်ီက နောင်ချိုမြို့သို့ စစ်ကူယာဉ်တန်းပို့ဆောင်ခဲ့ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြာ သံချပ်ကာကားတစ်စင်း ပေါက်ကွဲပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=နောင်ချိုမြို့အနီး စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို TNLAနှင့် MDY PDFတို့စစ်ဆင် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231102152449/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့]] နှင့် [[သိန္နီမြို့]]များကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=မြို့သုံးမြို့ကျသွားပြီဟု စစ်ကောင်စီဝန်ခံ |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623052 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107103759/https://burmese.dvb.no/post/623052 }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=ညီနောင်မဟာမိတ်များ၏ စစ်ဆင်ရေး၇ရက်မြောက်နေ့တွင် မြို့လေးမြို့ကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ |language=Burmese |work=Ayeyarwaddy Times |url=https://ayartimes.com/?p=27362 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103150134/https://ayartimes.com/?p=27362 }}</ref> *၃ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: နမ့်ခမ်းမြို့အနီး ရွှေလီကြိုးတံတားကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=နမ့်ခမ်းမြို့မှာ TNLA နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၊စစ်တပ်ကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ် |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo |access-date=2023-11-03 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103102012/https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo }}</ref> *၆ နိုဝင်ဘာ - ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော [[ကောလင်းမြို့]]ကို အေအေ၊ ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ခမ်းမြို့]]တစ်မြို့လုံးနီးပါးကို တီအန်လယ်အေက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ }}</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး}} ** [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] ကို ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက စတင်ခဲ့ကာ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=2023-11-10 |website=BBC News မြန်မာ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-11-08 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး စတင် |url=https://burmese.voanews.com/a/7346374.html |access-date=2023-11-10 |website=ဗွီအိုအေ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110130401/https://burmese.voanews.com/a/7346374.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်း [[တမူးမြို့နယ်]]ရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ ၉၉ ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးအောင်ကျော်လွင် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131804/https://burmese.dvb.no/post/623785 }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: MNDAA က ကွမ်းလုံနှင့် [[မုံးကိုးမြို့]]များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=မုံးကိုးမြို့ကို အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAAပြော |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131848/https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကွမ်းလုံနဲ့ နမ့်ခမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်ထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108135526/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html }}</ref> *၈ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA နှင့် MDY-PDF တို့ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး စစ်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=ဂုတ်ထိပ်တံတားအနီးရှိ စစ်တပ်စခန်းကို TNLA/PDFပူးပေါင်းအဖွဲ့တိုက်ခိုက်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131918/https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ }}</ref> *၁၁ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး}} ** ကယားပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော်မြို့အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]] ကို KNDF, KA နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-14 |title=Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114143014/https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |url-status=live}}</ref> ** ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်တစ်စင်း ကယားပြည်နယ်တွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ KNDF က ပစ်ချခဲ့သည်ဟုဆိုသော်လည်း စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျသည်ဟု တပ်မတော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down |url=https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 |last=Peck |first=Grant |date=11 November 2023 |language=en |accessdate=23 November 2023 |archivedate=11 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231111174038/https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 }}</ref> *၁၂ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA က [[သီပေါမြို့]]အနီးရှိ ကျင်သီတံတားဂိတ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-12 |title=သီပေါ ကျင်တီတံတားတပ်စခန်းကို TNLAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |access-date=2023-11-12 |archive-date=12 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |url-status=live |accessdate=23 November 2023 |archivedate=12 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html }}</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို |trans-title=Two Rathedaung Township Border Guard Military Posts attacked by Arakan Army with Dong Paik camp being captured |date=13 November 2023 |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 |language=my |work=Narinjara News |accessdate=23 November 2023 |archivedate=13 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231113013729/https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 }}</ref> *၁၅ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိသားစုဝင်များအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး အလင်းဝင်လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en |archive-date=30 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130093234/https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 }}</ref> **၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး: KNDF က [[လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်]]ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၁၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-15 |title=Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html |access-date=2023-11-15 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=16 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231116062451/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html }}</ref> *၁၆ နိုဝင်ဘာ - **စစ်တွေမြို့နှင့် မဝေးသော [[ပေါက်တောမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေတပ်နှင့် လေတပ်အသုံးပြု၍ ပစ်ခတ်မှုမျာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သားနေအိမ်များ ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military |date=16 November 2023 |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html |work=The Irrawaddy |accessdate=23 November 2023 |archivedate=17 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231117203523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: အွန်လိုင်းရာဇဝတ်မှုခေါင်းဆောင် မြီရှောက်ချန်းနှင့် မိသားစုအာ စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html|title=最新消息！缅北电诈头目明学昌，已自杀身亡|work=National Business Daily|date=2023-11-17|language=zh-cn|access-date=23 November 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204173627/https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=Former lawmaker dies in police custody after arrest for Myanmar scams |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html |access-date=2023-11-17 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118082258/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html }}</ref> * ၂၁ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်မြို့၊ [[ကနေဒီတောင်]]ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ PDF – Zoland က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကနေဒီတောင် စစ်ကောင်စီစခန်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html |access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=23 November 2023 |archivedate=28 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240228064921/https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html }}</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ရန်ကုန်မြို့တွင် ညအချိန် သံချပ်ကာကားများ လှည့်လည်နေခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ညဉ့်မနက်မီ စောစီးစွာပိတ်သိမ်းကြသည်။<ref>{{cite news |title=Reports of Forced Conscription by Myanmar's Military Spark Panic in Yangon |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html |date=24 November 2023 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133020/https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html }}</ref><ref>{{cite news |date=24 November 2023 |title=Parents Pull Children From Schools in Yangon as Myanmar Junta Troops Move In |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html |work=The Irrawaddy |access-date=25 November 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133018/https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html }}</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2023-11-25 |title=Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127132400/https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ }}</ref> *၂၈ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်သည် ၁၈၆ ဦးပါဝင်သော အမှတ် ၁၂၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းသည် MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်အား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-29 |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref><ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-30 |title=After Over 30 Years of Control, Myanmar Junta Loses Grip on Township Near China Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023257/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မူဆယ်မြို့သို့ ဦးတည်သော ကုန်းလမ်းများအား ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Regan |first1=Helen |title=Opponents vow 'beginning of the end' for Myanmar's junta as resistance launches nationwide offensive |url=https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |access-date=28 November 2023 |agency=CNN |date=28 November 2023 |archive-date=28 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=28 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html }}</ref> *၂၉ နိုဝင်ဘာ - ** CDF နှင့် CNA တို့က မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html |access-date=2023-12-01 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202043350/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html }}</ref> ** [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း|ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ]]တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Cho |first=Ko |date=2023-11-30 |title=Rival Shan armies declare truce as other ethnic armed groups gain ground |url=https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240327180609/https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === {{see also|လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ}} * ၁ ဒီဇင်ဘာ - [[လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ]]: လောက်ကိုင်မြို့အရှေ့တောင်ပိုင်းကို MNDAA က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ အရပ်သားများစွာ မြို့အတွင်း ပိတ်မိနေကာ ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးက တရုတ်နိုင်ငံသားများ မြို့အတွင်းမှ ထွက်ခွာကြရန် ဆော်ဩသည်။<ref>{{cite news |title=After weeks of preparation, MNDAA says it has entered Laukkai |url=https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |date=1 December 2023 |language=en |work=Myanmar Now |access-date=6 January 2024 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ }}</ref> * ၃ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို MNDAA က တိုက်ခိုက်သည်။ တိုက်ပွဲမှာ ရှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |access-date=2023-12-07 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231206134554/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |url-status=live}}</ref> * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ** ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး: KNLA နှင့် ဒေသခံ PDF များက ကျောက်ကြီးမြို့နယ်ရှိ မုန်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်နိုင်သော မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Myanmar Resistance Seizes First Town in Bago Region: KNU |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=15 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240415180748/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html }}</ref> ** လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh/> * ၅ ဒီဇင်ဘာ - ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ တရွန်အိုင် ဗျူဟာစခန်းကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-06 |title=Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207024830/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html }}</ref> * ၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: ဘုရားလေးဆူကုန်းအား MNDAA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လောက်ကိုင်မြို့ တောင်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |title=MNDAA seizes key outpost south of Laukkai |date=6 December 2023 |access-date=6 December 2023 |archive-date=8 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208173510/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |url-status=live}}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] ဌာနချုပ်မှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်းကို အသေရမိခဲ့သည်ဟု ကိုးကန့်မီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း သေဆုံးမှုအား အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။<ref>{{Cite web |title=敏昂萊武裝第12野戰旅旅長在果敢戰場被擊斃 |url=https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html |access-date=2023-12-08 |website=果敢资讯网 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231209231216/https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html|archive-date=December 9, 2023|trans-title=Tatmadaw's 12th Military Operations Brigadier General Shot Dead in Kokang Battlefield|lang=zh}}</ref>{{Better source needed|date=December 2023}} * ၁၁ ဒီဇင်ဘာ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပခဲ့ရာ 'အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်များ' ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=China brokers talks in Myanmar between military junta and rebel groups that yield 'positive results' |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results |access-date=11 December 2023 |date=December 11, 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231211145421/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - တရုတ်ဦးဆောင်သော ဆွေးနွေးပွဲမှာ "၁၀ မိနစ်ခန့်သာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်" ဟု ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဆိုခဲ့ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Brotherhood Alliance Denies Myanmar Junta Peace Deal Rumors |work=The Irrawaddy |date=13 December 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240101211111/https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html }}</ref> * ၁၅ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-18 |website=France 24 |language=en |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231223164727/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire }}</ref> * ၁၈ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်ဝင်ပေါက်အနီးရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထန်ပါကျိုင်းရွာ]]ရှိ MNDAA အပေါ် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 November 2023 |author=Kyaw Oo |url=https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |title=Fighting restarts near Laukkai as MNDAA seizes border gate and trade zone |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=26 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=26 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ }}</ref> * ၁၉ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဝင်ပေါက် ရန်လုံးကြိုင်နယ်စပ်ဂိတ်ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |title=Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say |url=https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ |access-date=2024-01-05 |website=ABC News |date=20 December 2023 |language=en |archive-date=31 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240131114238/https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ }}</ref> * ၂၂ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: မန်တုံမြို့ကို TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]သည် TNLA ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web |author=Hein Htoo Zan |date=23 December 2023 |title=Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=25 December 2023 |website=The Irrawaddy |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://archive.today/20231223205345/https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref> * ၂၅ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ပေါ်သို့ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အရပ်သား ၈ ဦးသေဆုံးကာ ၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိသည်။<ref name=most>{{cite news |title=Most of Laukkai now under MNDAA control |url=https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |date=28 December 2023 |author=Kyaw Oo |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=30 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=30 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ }}</ref> * ၂၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀ ပါဝင်သော တပ်မတော်၏ အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် ဒေသခံ နယ်ခြားစောင့်တပ်မှူး ပယ်ဆောက်ချိန်တို့အပါဝင် နယ်ခြားစောင့်တပ် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချသည်။ လက်နက်ချပြီးနောက် MNDAA က မြို့အား ကင်းလှည့်လည်သည်။<ref name=cas>{{cite news |title=Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports |author=Saw Reh |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |language=en |date=26 December 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=27 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=27 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ နတ်သံကွင်းမြို့အား KNLA ဦးဆောင်သောအဖွဲ့မှ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html |access-date=12 January 2024 |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅၁ ဦး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇီုရမ်ပြည်နယ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ |access-date=12 January 2024 |archive-date=14 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114105949/https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ }}</ref> == ၂၀၂၄ == === ဇန်နဝါရီ === * ၄ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ရှိ ဒေသကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်သည် လက်နက်ချခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် မိသားစုဝင်များ လားရှိုးမြို့သို့ ထွက်ခွာသည်။<ref name=end>{{cite news |title=Myanmar Regime Raises the White Flag in Kokang Zone on China Border in Shan State |date=5 January 2024 |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=12 January 2024 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118021858/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html }}</ref> * ၅ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲပြီးဆုံးကာ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ |date=5 January 2024 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240111142130/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ }}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၃၈၉ ဦးနှင့် မိသားစုဝင် ၁၆၀၀ ဦး လက်နက်ချသည်ဟု MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ မိသားစုဝင်များ၏ အသက်အန္တရာယ်လုံခြုံရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဆိုသည်။<ref name=surr2>{{cite news |title=Myanmar ethnic minority armed groups: Over 2,300 military personnel surrendered |date=6 January 2024 |url=https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ |work=NHK World- Japan |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=7 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240107114044/https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ }}</ref> * ၈ ဇန်နဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်တောင်စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းယူသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့် လက်နက်ချသည်။<ref name=aakt>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html |date=10 January 2024 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=20 January 2024 |archivedate=15 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240115022517/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၉ ဇန်နဝါရီ - အင်ဒို-မြန်မာ [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း]]တွင် ဗျူဟာကျသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင်း တိုက်ပွဲများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name=aakt/> * ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတွင် ကြားဝင်စေ့စပ်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire |access-date=20 January 2024 |archive-date=28 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240228144830/https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire }}</ref> * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - [[လားရှိုးမြို့နယ်]]နှင့် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]များအပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု TNLA က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html |date=13 January 2024 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=20 January 2024 |archivedate=13 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113144010/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html }}</ref> * ၁၅ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html |access-date=20 January 2024 |archive-date=27 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240227180712/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html }}</ref> * ၁၈ ဇန်နဝါရီ - ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၇၆ ဦးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးကာ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 |access-date=20 January 2024 |archive-date=19 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119102953/https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 }}</ref> * ၂၀ ဇန်နဝါရီ - ** စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၀၀ ကျော်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်က အိန္ဒိယစစ်တပ်ထံ ခိုလှုံမှုများနှင့် စစ်ဘေးရှောင်များ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် ၁,၆၄၃ ကီလိုမီတာအား ခြံစည်းရိုးကာရန် အိန္ဒိယအစိုးရက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah |url=https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece |date=20 January 2024 |work=The Hindu |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126182417/https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece }}</ref> ** တပ်မတော်နှင့် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]တို့သည် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]တွင် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html Firefight Erupts as Myanmar Junta Troops Halt PNLO Arms Convoy in Shan State]. Brian Wei. January 23, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240124045933/https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html|date=January 24, 2024}}</ref> * ၂၄ ဇန်နဝါရီ - ** [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့သည် ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် တပ်မတော်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဆီဆိုင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html Myanmar Military Now at War With Ethnic Pa-O Army And Allies in Southern Shan State]. Brian Wei. January 26, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240126163421/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html|date=January 26, 2024}}</ref> ** ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် နီးစပ်သော မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ပိုင် ကားတစ်စီးကို ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်သုံးဦးသေဆုံးပြီး လက်နက်နှင့် ဗုံးပစ်လောင်ချာတို့ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရ|trans-title=Three members of the Mon Peace Defense Force were shot dead|lang=my|url=https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|date=January 24, 2024|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20240126160153/https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|archive-date=|access-date=6 February 2024|archivedate=26 January 2024}}</ref> * ၂၅ ဇန်နဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပေါက်တောမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ မြို့ပေါ်ရှိ အဆောက်အုံအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=January 25, 2024 |title=Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html |website=The Irrawaddy |access-date=6 February 2024 |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126031058/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html }}</ref> * ၂၆ ဇန်နဝါရီ - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဆီဆိုင်မြို့]]အား ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Pa-O, Karenni forces seize control of town in southern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ |author=Aung Naing |date=26 January 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126121405/https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ }}</ref> * ၂၉ ဇန်နဝါရီ - ** KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက တပ်မတော်၏ [[:en:Eurocopter AS365|ရဟတ်ယာဉ်]]တစ်စင်းအား စက်သေနတ်များ၊ စနိုက်ပါနှင့် ဒုံးပစ်လက်နက်တို့ဖြင့် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html In Karen State, Another Myanmar Junta Chopper Shot Down]. January 29, 2024. [[The Irrawaddy]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129142812/https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html|date=January 29, 2024}}</ref><ref> [https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146 Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter]. January 29, 2024. [[Agence France-Presse|AFP]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129194457/https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146|archive-date=January 29, 2024}}</ref> ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် ၃၈၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Junta's infantry base seized by Arakan Army|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html|access-date=2024-01-29|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204054158/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ အမှတ် ၅၄၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Another myanmar battalion base captured|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html|access-date=2024-02-01|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240504195023/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html}}</ref> * ၅ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ [[ဒေါဆီအီရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဒေါဆီအီရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အတွက် ကလေးငယ် အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Warplanes Bomb School in Karenni State, Killing 4 Children|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=8 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240508031855/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် [[ဖားကန့်မြို့နယ်|ဖားကန့်]]နှင့် [[မံစီမြို့နယ်]]များရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းနှစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawaddy|accessdate=11 February 2024|archivedate=13 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213160055/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ရင်းဌာနချုပ် လက်ကျန်နှစ်ခုအား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html |access-date=11 February 2024 |archive-date=7 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207113816/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html }}</ref> ** မြောက်ဦးနှင့် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]]များတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကာ ကျောက်တော်မြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253|title=AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control|access-date=8 February 2024|website=Narinjara News|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208171938/https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253}}</ref> * ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အကြား အမျိုးသားနှင့် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်ကြား အမျိုးသမီး အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ|ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ]]ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar junta enforces compulsory military service law: Report|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html|access-date=2024-02-10|website=[[Hindustan Times]]|accessdate=11 February 2024|archivedate=11 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240211051317/https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html}}</ref> ** ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြောက်ဦးမြို့အား သိမ်းပိုက်လို်က်ကာ တပ်မတော်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ်သုံးစင်းကို နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည်။ * ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့သုံးမြို့ သိမ်းပိုက်ခံရခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] [[ကုလားတန်မြစ်]]ကူးတံတားဖြစ်သော ကစ္ဆပနဒီတံတားကို စစ်ကောင်စီက ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့အစောပိုင်းတွင်လည်း စစ်တွေမြို့အဝင်ရှိ မီးချောင်းတံတားကိုလည်း ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=13 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213161248/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html }}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားသော [[ကောလင်းမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region]. [[The Irrawaddy]]. February 13, 2024 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240213160046/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html|date=February 13, 2024}}</ref> * ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးထားသော [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ယင်း၏ နိုင်ငံရေးပါတီ [[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] မှ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)" အမည်ဖြင့် ခွဲထွက်ကာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ နိုင်ငံရေးစစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://burmese.dvb.no/post/638482 |work=Democratic Voice of Burma |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=29 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240229120629/https://burmese.dvb.no/post/638482 }}</ref><ref>{{cite news |title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှအတွင်းရေးမှူး၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်တို့မှ ပါတီတွင်းမှ ယုံကြည်ချက်တူသူများနှင့် လက်တွဲ၍ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်ထုတ် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 |work=Narinjara |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=22 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322032425/https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 }}</ref> ** [[ကရင်နီ တပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]သည် [[ရှားတောမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ်အတွင်း ကရင်နီအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်နိုင်သော ဒုတိယမြောက်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html Karenni Resistance Forces Capture Shadaw as Hilltop Junta Base Falls]. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 14, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240214152425/https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html|date=February 14, 2024}}</ref> * ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များ စွန့်ခွာသွားပြီးနောက် [[မြေပုံမြို့]]အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ |work=Myannmar Now |language=en |date=16 February 2024 |accessdate=17 February 2024 |archivedate=17 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240217073534/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ }}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈-၁၉ : ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာလေးရွာမှ [[ရိုဟင်ဂျာ]] ၁၀၀ ခန့်ကို နိုင်ငံသားအဖြစ် လျှောက်ထားသော်လည်း စစ်အစိုးရက စစ်မှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား မှတ်ပုံတင်ကတ်များ၊ ဆန်တစ်အိတ်နှင့် လစဉ် လစာ ၄၁ ဒေါ်လာ ပေးမည်ဟု စစ်အစိုးရက ကတိပြုထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ၁၄ ရက်ကြာ အခြေခံသင်တန်းကို တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ရှောင်တိမ်းနေသော ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားသည် [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်|ARSA]] သို့မဟုတ် RSO ကို ကျော်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းကြသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html Rohingya Men in Myanmar Are Being Forcibly Recruited by The Junta’s Military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240507140422/https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html |date=7 May 2024 }}. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 23, 2024.</ref> <ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 Junta forces abduct 100 young Muslims from Buthidaung to enroll in conscription] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240404225520/https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 |date=4 April 2024 }}. Narinjara News. February 22, 2024.</ref> တချိန်တည်းတွင် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၅၅ နှစ်ကြား အမျိုးသားများကို ပြည်သူ့စစ်များအဖြစ် မဝင်ရောက်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရုပ်သိမ်းမည်ဟု စစ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ကျောက်ဖြူမြို့ရှိ [[ကမန်လူမျိုး|ကမန်]]စစ်ဘေးရှောင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/|title=Kaman IDPs in Rakhine State told to form pro-junta militia|date=February 21, 2024|publisher=[[Myanmar Now]]|url-access=subscription|author=Jessy Wolf|access-date=29 February 2024|archive-date=24 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224175618/https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/}}</ref> * ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ: ** KIA တပ်ဖွဲ့များသည် ၄ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် Jehkam စစ်အခြေစိုက်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ|ရှမ်းပြည် တိုးတက်ရေးပါတီ]] (SSPP) နှင့် ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်း လာရေး တိုက်ပွဲဝင်နေဟု SSPP/SSA ကြေညာ၊ တော်လှန်လိုသော ပြည်သူများကို ကြိုဆိုလက်ခံမည်ဟု ဖိတ်ခေါ် |url=https://yktnews.com/2024/02/147102/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160442/https://yktnews.com/2024/02/147102/ }}</ref> * ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ: ** ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် KIA နှင့် ABSDF မှ သိမ်းပိုက်ခံထားရသော မော်လူးမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စစ်အစိုးရတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ |work=Myanmar Now |date=22 February 2024 |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222203614/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ }}</ref> ** အစိုးရ/PNA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|PNLA]] တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဟိုပန်မြို့အရှေ့ဘက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နာရီများစွာကြာပြီးနောက် စစ်အစိုးရတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army soldiers killed as fighting continues near Shan State capital |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ |date=22 February 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222145811/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ: SSPP နှင့် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဟိုပန်နှင့် မိုင်းပွန်ကြားရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=ဟိုပုံးမြိုနှင့် မိုင်းပွန်မြို အကြားရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လွယ်ဝိုးတုတ်စခန်းကို SSPP နှင့်မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက် |url=https://yktnews.com/2024/02/147203/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160513/https://yktnews.com/2024/02/147203/ }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ: ရမ်းဗြဲမြို့နယ်တွင် AA နှင့် တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး သုံးရက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=27 February 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=24 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240424115557/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html }}</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ: ကောလင်းမြို့၏ နေရာအတော်များများကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html |work=The Irrawaddy |date=27 February 2024 |language=en |accessdate=6 March 2024 |archivedate=7 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240307115156/https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html }}</ref> * ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ: မင်းပြားမြို့နယ်တွင် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်းကို အေအေက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/aa-seizes-last-junta-base-in-minbya-township-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=28 February 2024}}</ref> * ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ: [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း|ကုလားတန်လမ်းဖောက်လုပ်ရေး]]အတွက် အေအေ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် [[:en:K. Vanlalvena|K. Vanlalvena]] တို့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army meets with Indian officials to discuss resumption of Kaladan road |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ |work=Myanmar Now |language=en |date=4 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=4 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240304171458/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ }}</ref> === မတ် === * ၂ မတ်: မုဒုံမြို့နယ်ရှိ [[ကမာဝက်မြို့|ကမာဝက်]]နှင့် [[ကော့ပီထော်ရွာ၊ မုဒုံမြို့နယ်|ကော့ပိထော]]ရှိ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်သုံးဦးအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီ-စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (NMSP-AMD) မှ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military Junta Forces Extends Presence Across Mudon Township |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township |work=Independent Mon News Agency |language=en |date=7 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509114158/https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township }}</ref> * ၄-၅ မတ်: NMSP-AMD ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် မုဒုံနှင့် ကမာဝက်မြို့များတွင် စစ်အင်အား ၁၆၀ ကို တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။ * ၅ မတ်: TNLA သိမ်းပိုက်ထားသော မြို့နယ်များဖြစ်သည့် [[မန်တုံမြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်]]များကို တပ်မတော်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=5 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=11 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311051705/https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html }}</ref> * ၇ မတ်: [[လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]]၏ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးရွှေမင်းသည် အောင်မြေသစ်ရွာအနီးတွင် KIA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/ Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces]. [[Myanmar Now]]. March 8, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240308151624/https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/|date=March 8, 2024}}</ref> * ၈ မတ်: [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင် အရပ်သားအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-to-launch-public-administration-in-paletwa-township-chin-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=8 March 2024}}</ref> * ၁၁ မတ်: ယခင်အပတ်မှ စတင်သော စစ်ဆင်ရေးတွင် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ရှေ့တန်းစခန်း ၂၀ ကျော်ကို သိမ်းပို်က်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကေအိုင်အေက ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Loses Major Bases as KIA Continues Offensive in Kachin State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=11 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=21 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240321012725/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html }}</ref> * ၁၂ မတ်: ** ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Seizes Rakhine Town Near Key Chinese Port Project |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406123333/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html }}</ref> ** [[မောင်တောမြို့နယ်]]ရှိ အောင်သပြေနယ်စပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦး ထွက်ပြေးခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=13 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=13 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240313152401/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html }}</ref> * ၁၄ မတ်: ** ချင်းရွှေဟော်နှင့် ကြူကုတ်နယ်စပ်စခန်းများကို MNDAAA က ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA reopens two Myanmar-China border trading points |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-reopens-two-myanmar-china-border-trading-points/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကရင်နီတပ်များက [[ဖားဆောင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni resistance fighters occupy Thailand-Myanmar border town of Hpasawng |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-occupy-thailand-myanmar-border-town-of-hpasawng/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> **ကလေးမြို့ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ထိုးစစ်ဆင်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက စခန်းနှင့် ကမ်းပါးနီရွာများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ကမ်းပါးနီရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance’s ‘Final Warning’ to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=14 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=15 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240315030445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html }}</ref> * ၁၅ မတ်: [[ဗန်းမော်ခရိုင်]]ရှိ အမှတ် ၂၃၇ ခြေလျင်တပ်ရင်း ဌာနချုပ်ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Myanmar Junta Battalion Headquarters Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=15 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509072930/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html }}</ref> * ၁၇ မတ်: ရသေ့တောင်မြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ စစ်တွေမြို့အား ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် ဖြတ်တောက်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army takes Rathedaung, its eighth town seizure in Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-takes-rathedaung-its-eighth-town-seizure-in-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=18 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၉ မတ်: ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူစုဆောင်းရခြင်းအတွက် သံတွဲမြို့နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ၂၁ ဦး နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html|title=Village heads quit in anger over military recruitment in Myanmar's Rakhine state|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407002128/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html}}</ref> * ၂၂ မတ် ** လိုင်ဇာမြို့ဝန်းကျင်ရှိ ရှေ့တန်းစခန်းများအားလုံး၊ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်ရှိ တပ်ရင်းဌာနချုပ်များနှင့် [[ပါဂျောင်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်|ပါဂျောင်]]အနီးရှိ စခန်းများအပါအဝင် မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်စခန်း ၅၀ ကျော်နှင့် ဗျူဟာကုန်း ၁၃ ခုအား ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Nine Myanmar Junta Strongholds Seized in Two Days |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html |work=The Irrawaddy |date=23 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111740/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> ** မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်သည် အခြားသော မွန်ပြည်နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မလွှဲတောင်နှင့် [[ကလိန်အောင်မြို့|ကလိန်အောင်]]အကြား လမ်းတလျောက်တွင် စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MSRF Vows to Cut Off Junta's Logistic Routes |url=https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes |work=Karen Information Center |date=22 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406070646/https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes|archive-date=April 6, 2024}}</ref> * ၂၄ မတ်: [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တည်ရှိရာ [[အမ်းမြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် မကွေးတိုင်း၊ [[ငဖဲမြို့နယ်]]တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Attacks Myanmar Junta's Rakhine Power Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111814/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html }}</ref> * ၂၅ မတ် : မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) သည် မွန်အမျိုးသားတပ်မတော်အပါအဝင် မဟာမိတ်များဖြင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]ရှိ [[ကော့ဘိန်းရွာ၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်|ကော့ဘိန်း]]ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Revolutionary Group Captures Kawt Bein Police Station, Seizes Weapons and Ammunition |url=https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition |work=Independent Mon News Agency |date=27 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509094009/https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition }}</ref> စစ်ကောင်စီက ကော့ဘိန်းနှင့် အနီးတဝိုက်အား လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပြန်လည် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Warships Unleash Firestorm on Mon Village After Police Station Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=29 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240429155525/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html }}</ref> * ၂၇ မတ်: အမ်းမြို့နယ်ရှိ ဂဲလောင်နှင့် လုံးကောက်ရွာအနီးရှိ စစ်စခန်းများကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|date=2024-03-28|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html|title=Myanmar ethnic army sets eyes on ninth township in Rakhine state|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=3 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240403204637/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html}}</ref> * ၂၈ မတ်: ** မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် [[ဖာပွန်မြို့]]အား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html|title=knla claims seizure of karen town while myanmar junta celebrates|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=2 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240402112349/https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html}}</ref> ** [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]ရှိ တရုတ်နယ်စပ်ပေါ်ရှိ [[လွယ်ဂျယ်မြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း နှစ်ခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Another Town, More Bases in Four Days of Resistance Attacks|date=2024-03-29|work=The Irrawaddy|access-date=2 May 2024|archive-date=24 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424112802/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html}}</ref> ** နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း၍ နွားထိုးကြီးမြို့ အရှေ့ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၂၉ မတ် : [[နွားထိုးကြီးမြို့]] ရဲစခန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးရုံးတွင် အခြေချထားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၃၁ မတ် : [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူများအား KNLA နှင့် ဘထူးတပ်ဖွဲ့တို့က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ဗန်းမော်-လွယ်ဂျယ်လမ်းအား ကေအိုင်အေက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၄ ဧပြီ - [[နေပြည်တော်မြို့|နေပြည်တော်]] အေလာလေတပ်စခန်း၊ တပ်မတော်စစ်ရုံးနှင့် မင်းအောင်လှိုင်၏နေအိမ်များသို့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က အသေခံဒရုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒရုံး ၃၀ ခန့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက ၇ စင်းအား ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military-ruled capital attacked by drones|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-68730993|work=[[British Broadcasting Corporation|BBC]]|date=4 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance Drones Target Junta Chief's Residence, Military HQ and Airbase in Naypyitaw|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-drones-target-junta-chiefs-residence-military-hq-and-airbase-in-naypyitaw.html|work=The Irrawaddy |date=4 April 2024}}</ref> * ၅ ဧပြီ - မြဝတီရှိ စစ်ကောင်စီမြို့စောင့်တပ်သည် KNLA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528 Myanmar military loses border town in another big defeat]. April 6, 2024. [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. Jonathan Head. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240406171044/https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528|date=April 6, 2024}}</ref> * ၇ ဧပြီ - မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း မြို့ပေါ်ရှိအစိုးရဝန်ထမ်းအချို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားစစ်ပွဲရှောင်များအား သယ်ဆောင်ရန် [[မဲဆောက်မြို့]]သို့ လေယာဉ်ဆင်းသက်ရန် စစ်ကောင်စီက ထိုင်းအစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.khaosodenglish.com/news/2024/04/08/myanmar-army-in-myawaddy-asks-thailand-to-shelter-its-officials/ |title=Myanmar Army in Myawaddy Asks Thailand to Shelter its Officials |date=8 April 2024 |work=[[Khaosod]] |language=en}}</ref> * ၈ ဧပြီ - [[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]သို့ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] ရောက်ရှိနေစဉ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒရုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |date=10 April 2024 |author=Ei Thinzar Myint |work=The Irrawaddy|title= Resistance Drones Strike Myanmar Military’s SE Command During Junta No. 2’s Visit|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240413025342/https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |archive-date=April 13, 2024|language=en}}</ref> * ၉ ဧပြီ - ** နံနက်ပိုင်းတွင် မြဝတီမြို့ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအား KNLA တပ်များက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Ethnic Army Launches Final Push to Capture Myawaddy on Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-ethnic-army-launches-final-push-to-capture-myawaddy-on-thai-border.html |date=9 April 2024 |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ယင်းနောက် ခလရ ၂၇၅ ခြေလျင်တပ်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် ကရင်ပြည်နယ် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]])က မြို့တွင်းတွင် လှည့်လည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Battling to Prevent Complete Defeat in Town Near Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-battling-to-prevent-complete-defeat-in-town-near-thai-border.html |work=The Irrawaddy |date=10 April 2024}}</ref> ** [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ၁၉၈၂ ခုနှစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဥပဒေ|မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ]]ကို ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=BHRN welcomes pledge by People’s Assembly to revoke 1982 Myanmar Citizenship Law |url=https://eng.mizzima.com/2024/04/18/9102 |work=Mizzima |date=18 April 2024}}</ref> * ၁၀ ဧပြီ - ည ၁၀ နာရီခန့်တွင် ခလရ ၂၇၅ အား KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် လုံခြုံရေးများ တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Troops Withdraw From Myawaddy Following Clashes |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-withdraw-from-myawaddy-following-clashes.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref> မြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မြဝတီအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ကောင်စီက အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စစ်ကူများ ပို့ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ကျုံဒိုးမြို့အနီးတွင် ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Spotlight on Thailand as Cornered Myanmar Junta Threatens Disaster on Border |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/spotlight-on-thailand-as-cornered-myanmar-junta-threatens-disaster-on-border.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=KNLA and Allied Forces Complete Epic Victory over all Junta |url=https://www.bnionline.net/en/news/knla-and-allied-forces-complete-epic-victory-over-all-junta |work=Than Lwin Times |date=11 April 2024}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - **မန္တလေးမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကျင်းပနေစဉ် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူ ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref> [https://news-eleven.com/article/290879 မန္တလေးမြို့ လမ်းလျှောက်သင်္ကြန် ပွဲတော် ဆိုင်ကယ်အပ်နှံရာ နေရာများတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု၌ ကလေးငါးဦး အပါအဝင် ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ၂၇ လမ်းနှင့် ၇၁ လမ်းထောင့်အား ယာဉ်ဝင်ခွင့် မပြုဘဲ လုံခြုံရေးတင်းကျပ်]. April 14, 2024. Eleven News {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240414153706/https://news-eleven.com/article/290879|date=April 14, 2024}}</ref> ** တချိန်တည်းမှာပင် ၁၀၇ မီလီမီတာ ရှော့တိုက်ဒုံးများကို [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]အတွင်းသို့ ပီဒီအက်ဖ်များက မင်းအောင်လှိုင်အား ထိခိုက်စေရန် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဒုံးအချို့မှာ ပြင်ဦးလွင်ပြည်သူ့ဆေးရုံအား ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/burmese/articles/cn03r8kg7p0o How did the missile attack on Pyin Oo Lwin's DSA happen?] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. April 15, 2024. {{Webarchive|url=https://ghostarchive.org/archive/3Ezkg|date=April 16, 2024}}</ref> *၁၅ ဧပြီ - ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]]တို့ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html ဘူးသီးတောင်တိုက်ပွဲ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦးသေဆုံး၊ ၃၀၀၀ နီးပါး ထွက်ပြေးနေရ]. April 15, 2024. [[Radio Free Asia]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240415131654/https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html|date=April 15, 2024}}</ref> *၂၄ ဧပြီ - KNLA တပ်များ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မြဝတီမြို့အား စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar’s Junta Recaptures Town That Was a Significant Gain for Rebels|url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/world/asia/myanmar-junta-rebels-myawaddy.html|access-date=2024-04-26|website=[[NY Times]]}}</ref> *၂၇ ဧပြီ - ဖာပွန်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ထောက်ပို့စခန်းအား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Karen Troops Capture Another Myanmar Junta Base Near Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-troops-capture-another-myanmar-junta-base-near-thai-border.html|access-date=2024-04-28|website=[[Irrawaddy]]}}</ref> === မေ === * ၂ မေ – စစ်မှုထမ်းသက်အတွင်းရှိသော အမျိုးသားများကို နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-03 |title=Myanmar bans citizens leaving for work amid conscription drive |url=https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o |access-date=2024-05-13 |website=BBC News |language=en-GB|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510063056/https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o|archive-date=May 10, 2024}}</ref> * ၇ မေ – ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ခေါင်းဆောင်းများ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-07 |title=Former Thai PM Thaksin seeks mediation role in Myanmar conflict |url=https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html |access-date=2024-05-13 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240513103532/https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html|archive-date=May 13, 2024}}</ref> * ၉ မေ – မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဆောမြို့နယ်ရှိ [[အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ၊ ဆောမြို့နယ်|အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ]]အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ ခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=At least 15 killed in junta airstrike on Magway Region monastery |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-15-killed-in-junta-airstrike-magway-region-monastery/ |access-date=11 May 2024 |work=Myanmar Now |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဆောမြို့နယ် အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု သေဆုံးသူထပ်တိုးနိုင် |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510105003/https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html|archive-date=May 10, 2024|access-date=11 May 2024 |agency=Radio Free Asia |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=မကွေးတိုင်း၊ ကျောက်ထုမှာ စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၁၅ ဦးထက်အနည်း သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html |access-date=11 May 2024 |work=VOA Burmese |date=10 May 2024 |language=my|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511033822/https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html|archive-date=May 11, 2024}}</ref> * ၁၁ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[လက်ထုတ္တောရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|လက်ထုတ္တောရွာ]]တွင် ရွာသား ၃၂ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်သားများက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Zan |first1=Hein Htoo |title=Myanmar NUG Condemns Junta Forces’ Massacre of 32 Civilians in Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |access-date=14 May 2024 |publisher=The Irrawaddy|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240515185531/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |date=13 May 2024|archive-date=May 15, 2024}}</ref><ref name="dvb">{{cite news |title=Jailed anti-coup protest leader given another 20 years; Military kills 30 in raid against People's Defense Force |url=https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/ |access-date=14 May 2024|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240514212416/https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/|archive-date=May 14, 2024 |work=DVB |date=13 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Blazevic |first1=Igor |title=Who carries responsibility for the atrocities in Myanmar? |url=https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844 |access-date=14 May 2024 |publisher=Mizzima |date=13 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240526144626/https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844|archive-date=May 26, 2024}}</ref> * ၁၈ မေ - [[ဘူးသီးတောင်မြို့]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=18 May 2024 |title=AA Claims Seizure of Buthidaung Near Bangladesh Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240518132145/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |archive-date=18 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၂၀ မေ - ** [[ကျီခါးမြို့]]နှင့် [[တွန်းဇံမြို့]]များကို ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=20 May 2024 |title=Two towns Near India Border in Myanmar Captured by Chin Resistance Groups |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520104736/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |archive-date=20 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်နှင့် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်တို့ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 May 2024 |title=Two Mon Armies Unite to Defeat Anti Junta Forces in Mon State |url=https://www.bnionline.net/en/news/two-mon-armies-unite-defeat-anti-junta-forces-mon-state |work=Than Lwin Times}}</ref> ===ဇွန်=== * ၂ ဇွန် - [[သံတွဲမြို့နယ်]]၊ [[ငပလီကမ်းခြေ]]အနီး သံတွဲ-တောင်ကုတ်လမ်းတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အေအေ က [[ဂေါ့ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army 'Less Than 2 KM' From Myanmar's Thandwe Airport |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-less-than-2-km-from-myanmars-thandwe-airport.html |date=4 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[သံတွဲမြို့နယ်]] [[ဆင်ခေါင်းရွာ၊ ဆင်ခေါင်း|ဆင်ခေါင်းရွာ]]တွင် အာရက္ခတပ်တော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ရွာသား ၆၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Attacks Kill Over 60 Rakhine Villagers|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-attacks-kill-over-60-rakhine-villagers.html|access-date=2024-06-11|website=[[The Irrawaddy|Irrawady]]}}</ref> * ၈ ဇွန် - မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအား ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-launches-fierce-offensive-to-retake-only-highway-in-southern-myanmar.html Junta Launches Fierce Offensive to Retake Only Highway in Southern Myanmar]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၉ ဇွန် - ပြည်နယ်တွင်းမှ စစ်ကောင်စီအား တွန်းထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး အား စတင်ကြောင်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ကြေညာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် [[မတူပီမြို့]]ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=15 June 2024 |title=Operation Chin Brotherhood Sees Swift Success Against Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/operation-chin-brotherhood-sees-swift-success-against-myanmar-junta-troops.html |access-date=16 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - [[ဆဒုံးမြို့]]အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများအားလုံးအား စစ်ကောင်စီက လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-myanmar-juntas-last-remaining-china-trade-route-in-kachin-state.html KIA Seizes Myanmar Junta’s Last Remaining China Trade Route in Kachin State]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တစ်မိုင်အကွာတွင်ရှိသော စစ်စခန်းအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/resistance-forces-capture-outpost-prisoners-near-myanmar-armys-northwestern-regional-headquarters/ Resistance forces capture outpost, prisoners near Myanmar army’s northwestern regional headquarters]. [[Myanmar Now]]. June 14, 2024</ref> * ၁၅ ဇွန် - အာရက္ခတပ်တော်သည် [[တောင်ကုတ်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Launches Offensive to Capture Tanungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-launches-offensive-capture-tanungup |date=17 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> *၁၇ ဇွန် - [[သိုင်းချောင်းရွာ]]အနီးရှိ ဒွါရဝတီရေတပ်စခန်းကို စစ်ကောင်စီက စွန့်ခွာခဲ့ရာ [[ကျောက်ဖြူမြို့]]ပြင်ပတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fierce fighting breaks out near Myanmar naval base in Rakhine |url=https://myanmar-now.org/en/news/fierce-fighting-breaks-out-near-myanmar-naval-base-in-rakhine/ |date=18 June 2024 |work=Myanmar Now}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်းလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အေအေတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Ambushes Junta Troops en route to Taungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-ambushes-junta-troops-en-route-taungup |date=22 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၃ ဇွန် - [[သံတွဲလေဆိပ်]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-thandwe-airport-near-rakhines-ngapali-beach-local-sources-say.html AA Seizes Thandwe Airport Near Rakhine’s Ngapali Beach, Local Sources Say] [[The Irrawaddy]]. Roe Kyaw. June 24, 2024</ref> * ၂၄ ဇွန် - [[အမ်းမြို့နယ်]]ရှိ တောဟိန်းတောင် စခန်းအား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/66797e0c452b71b584792349 AA fully captures Taw Hein Taung tactical operation command in Ann]. Thinzar New. June 24, 2024. Narinjara News.</ref> * ၂၆ ဇွန် ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်ရေးအတွက် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ကြေညာပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် [[နောင်ချိုမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=26 June 2024 |title=TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-seizes-town-and-myanmar-regime-positions-in-northern-shan-state.html |url-status=live |access-date=27 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** သံတွဲမြို့ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုနှင့် ငပလီကမ်းခြေတို့အား အေအေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting on Famous Ngapali Beach -AA Army tries to Knock Out 2 last Junta bases in Thandwe |url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-famous-ngapali-beach-aa-army-tries-knock-out-2-last-junta-bases-thandwe |date=27 June 2024 |work=Development Media Group}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၃ ဇူလိုင် - [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က [[ကျောက်မဲမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=3 July 2024 |title=Myanmar's MNDAA Launches Offensive to Seize Northern Shan Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-mndaa-launches-offensive-to-seize-northern-shan-capital.html |access-date=15 July 2024 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇူလိုင် - [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သံတွဲလေဆိပ်အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA captures Thandao Airport; More than 400 members of the military council were killed and the remaining battalion continued to attack |url=https://bur.mizzima.com/2024/07/07/26608 |date=7 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> * ၉ ဇူလိုင် - ငပလီကမ်းခြေအား အာရက္ခတပ်တော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army: Final Myanmar Junta Base Seized in Ngapali |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-final-myanmar-junta-base-seized-in-ngapali.html |date=13 July 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စီနှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တန့်ယန်းမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Maung |first=Myat Pan, Min |date=2024-07-12 |title=Wa army takes control of town in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ |access-date=2024-07-15 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240727145339/https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ }}</ref> * ၁၃ ဇူလိုင် - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[မိုင်းရယ်မြို့]]အား [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Wansai |first=Sai |date=2024-07-15 |title=CHANGING CONFLICT PATTERN IN NORTHERN SHAN STATE: Tangyan, Mongyai and ethnic rivalry |url=https://english.shannews.org/archives/27234 |access-date=2024-07-15 |website=Shan Herald Agency for News |language=en-US}}</ref> * ၁၅ ဇူလိုင် - သံတွဲထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * ၁၇ ဇူလိုင် - **[[နေပြည်တော်လေဆိပ်]]အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက် မရှိခဲ့ပေ။<ref>[https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/myanmar-junta-opponents-launch-rocket-attack-on-capital-airport Myanmar junta opponents launch rocket attack on capital airport]. [[Agence-France Presse]]. July 17, 2024.</ref> ** [[စဉ့်ကူးမြို့]]အား မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Mandalay PDF Seizes Singu Township From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/mandalay-pdf-seizes-singu-township-from-myanmar-junta.html|work=The Irrawaddy |date=20 July 2024}}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - ** "Operation Rung" စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် CDF-ဟားခါး သည် ဟားခါးမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးခံ ၆၂ ဦးအား ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Resistance Forces Raid Police Station in Hakha, Chin State, Freeing Over 60 Detainees |url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-raid-police-station-hakha-chin-state-freeing-over-60-detainees |date=22 July 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> ** ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဇူလိုင် ၃၁ အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့ရာ တရုတ်၏ ဖိအားများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Alliance Agrees to Extend Ceasefire With Junta in Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/myanmar-alliance-agrees-to-extend-ceasefire-with-junta-in-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=22 July 2024}}</ref> On the same day, despite the ceasefire, junta reinforcements launched renewed attacks on Kyaukme.<ref>{{cite news |title=At least eight civilians killed in Myanmar junta attacks near Shan State town |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ |work=Myanmar Now |date=22 July 2024 |accessdate=7 October 2024 |archivedate=7 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007104228/https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ }}</ref> * ၂၂ ဇူလိုင် - ထန်တလန်မြို့ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးနှင့် မဟာမိတ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထန်တလန်-ဟားခါးလမ်းပေါ်ရှိ စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=thantlang2024>{{cite news |title=CNA Warns Myanmar Junta Troops to Surrender in Thantlang After Last Base Falls |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/cna-warns-myanmar-junta-troops-to-surrender-in-thantlang-after-last-base-falls.html |work=The Irrawaddy |date=7 August 2024}}</ref> * ၂၅ ဇူလိုင် - [[မိုးကုတ်မြို့]]အား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=TNLA, PDF Seize Myanmar's Ruby Hub Mogoke From Junta |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-pdf-seize-myanmars-ruby-hub-mogoke-from-junta.html |work=The Irrawaddy |date=25 July 2024}}</ref> * ၂၇ ဇူလိုင် - ** ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် [[အိုက်ဇောမြို့]]တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title= Chin National Front and Zomi Revolutionary Group meeting agreed on 3 points |url= https://bur.mizzima.com/2024/07/28/28515 |date=28 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> ** ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဝ တပ်ဖွဲ့များသည် MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ထံမှ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= Myanmar's Wa Army Moves Forces Into Lashio |url= https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/myanmars-wa-army-moves-forces-into-lashio.html |work=The Irrawaddy |date=29 July 2024}}</ref> * ၃၀ ဇူလိုင် - လားရှိုးမြို့သို့ စစ်ကူလာရောက်သော စစ်ကောင်စီတပ်အား MNDAA တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အများအပြားထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA Ambushes Junta Reinforcement Convoy Heading to Lashio, Inflicts Heavy Casualties |url= https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-ambushes-junta-reinforcement-convoy-heading-lashio-inflicts-heavy-casualties |work=Shan Herald Agency for News |date=31 July 2024}}</ref> * ၃၁ ဇူလိုင် - **[[အင်းလေးကန်]]အနီး စစ်ကောင်စီစခန်းအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]နှင့် မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** မြို့တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်ကျန်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် TNLA တပ်ဖွဲ့များသည် [[မိုးမိတ်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Surrenders Third Town to TNLA in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-surrenders-third-town-to-tnla-in-northern-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=1 August 2024}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * ၄ စက်တင်ဘာ - [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]ရောက်ရှိနေစဉ်အတွင်း [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် လုပ်ကြံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=Myanmar Junta Boss Targeted in Artillery Attack While Visiting Karenni Capital|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-boss-targeted-in-artillery-attack-while-visiting-karenni-capital.html|access-date=2024-09-06 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ နှင့် ၉ စက်တင်ဘာ - ပေါက်တောမြို့နှင့် မောင်တောမြို့ရှိ ဆေးခန်းတစ်လုံး၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးတစ်ခုနှင့် အကျဉ်းစခန်းနှစ်ခုတို့အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-airstrikes-kill-regime-detainees-arakan-army.html Myanmar Junta Airstrikes Kill Regime Detainees: Arakan Army]. [[The Irrawaddy]]. September 10, 2024</ref> * ၁၀ စက်တင်ဘာ - ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရည်ရွယ်သူ ၂၇ ဦးအပါအဝင် စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူ ၂၉ ဦးသည် စစ်ကောင်စီတပ်သားနှစ်ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အများစုသည် ကေအန်ယူထိန်းချုပ်နယ်မြေသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၂၂ ဦးမှာ ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/knu-myanmar-junta-conscripts-kill-guards-and-escape.html KNU: Myanmar Junta Conscripts Kill Guards and Escape]. Brian Wei. September 12, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၂ စက်တင်ဘာ- [[ဖားကန့်မြို့]]ပြင် [[ဆိုင်းတောင် (ရွာဟောင်း)ရွာ၊ ဖားကန့်မြို့နယ်|ဆိုင်းတောင်]]ရှိ ရဲစခန်းအား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-seize-police-station-near-myanmars-ruby-hub-hpakant.html KIA Seize Police Station Near Myanmar’s Ruby Hub Hpakant] Brian Wei. September 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ စက်တင်ဘာ - သင်တန်းလေ့ကျင့်ခန်းဆင်းနေစဉ်အတွင်း ယာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် ရေကြီးမှုအတွင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/18-myanmar-resistance-medics-die-in-karenni-floods.html 18 Myanmar Resistance Medics Die in Karenni Floods] September 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၈ စက်တင်ဘာ- [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] သို့မဟုတ် တရုတ်နှင့် မြန်မာအစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ကြေညာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန်မှလွဲ၍ စစ်ကောင်စီအစိုးရအား တိုက်ခိုက်မည့် စစ်ရေးများအားလုံးကိုလည်း ရပ်တန့်ကြောင်း ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-declares-no-military-or-political-alliance-nug-will-not-launch-offensives-mandalay-and MNDAA Declares No Military or Political Alliance with NUG, Will Not Launch Offensives in Mandalay and Taunggyi Cities] September 19, 2024. [[Mizzima]]</ref> *၂၀ စက်တင်ဘာ - [[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုအား လားဟူပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/junta-and-militia-launch-joint-attack-rcss-base-mongping-shan-state Junta and militia launch joint attack on RCSS base in Mongping, Shan State] [[Burma News International|Shan State Herald for News]]. September 20, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c78dw7v9jjeo September 21st Nationwide News Summary: What RCSS Says About the Military Council Resuming Battle] [[British Broadcasting Corporation]]. September 21, 2024</ref> *၂၆ စက်တင်ဘာ- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF များအား လက်နက်စွန့်ကာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ကြရန် စစ်ကောင်စီက ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.france24.com/en/live-news/20240926-myanmar-junta-invites-armed-groups-to-stop-fighting-start-talks Myanmar junta invites armed groups to stop fighting, start talks]. September 26, 2024. [[Agence-France Presse]]</ref><ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-junta-urges-armed-opposition-join-political-fold-elections-2024-09-26/ Myanmar junta urges armed opposition to join political fold in elections] September 26, 2024. [[Reuters]].</ref> *၂၉ စက်တင်ဘာ - [[ချီဖွေမြို့]]အား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-says-it-controls-rare-earth-mining-hub-chipwi-in-myanmars-kachin.html KIA Says It Controls Rare-Earth Mining Hub Chipwi in Myanmar’s Kachin] Brian Wei. October 1, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> === အောက်တိုဘာ === *၁ အောက်တိုဘာ – MNDAA ထိန်းချုပ်ထားသော [[လားရှိုးမြို့]]ကို [[တပ်မတော် (လေ)]] က ဗုံးကြဲခဲ့သဖြင့် ၈၃ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/residents-flee-lashio-amid-indiscriminate-air-raids-by-myanmar-junta.html Residents Flee Lashio Amid Indiscriminate Air Raids by Myanmar Junta] [[The Irrawaddy]]. October 4, 2024</ref> * ၃ အောက်တိုဘာ - အာဆီယံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် NUG တို့သည် ဂျကာတာတွင်ပြုလုပ်မည့် ဒေသတွင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် တွေ့ဆုံကြလိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီအစိုးရသည် ယင်းဆွေးနွေးပွဲအား တက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။<ref> [https://www.reuters.com/world/asia-pacific/indonesia-hosts-international-meeting-myanmar-with-un-junta-rivals-sources-say-2024-10-04/ Indonesia hosts international meeting on Myanmar with UN, junta rivals, sources say] Shoon Naing and Poppy Mcpherson. October 4, 2024. [[Reuters]]</ref> <ref>[https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/ Indonesia to host discussions on Myanmar conflict: diplomat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241007092040/https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/|date=7 October 2024}}. October 4, 2024. [[Agence France-Presse]]</ref> *၈ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပင်လည်ဘူးကို စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ရက် ၅၀ ကျော်အကြာတွင် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/resistance-hails-huge-blow-for-myanmar-junta-in-pinlebu.html Resistance Hails Huge Blow for Myanmar Junta in Pinlebu]</ref> *၉ အောက်တိုဘာ – သီပေါမြို့နယ်ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/tnla-targets-final-myanmar-junta-stronghold-in-hsipaw-township.html TNLA Targets Final Myanmar Junta Stronghold in Hsipaw Township] [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၀ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းရှိ [[ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၁၅ အောက်တိုဘာ – ** သီပေါမြို့နယ်ရှိ ခမရ ၅၀၃ နှင့် ၅၀၄ တို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်ကောင်စီမိသားစုဝင် ၁၉၁ ဦးအား လွှတ်ပေးခဲ့သည်ဟု တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။ ** [[ပန်ဝါမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီ[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်းကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ <ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-allied-border-battalion-falls-in-kachin-rare-earth-hub.html Myanmar Junta-Allied Border Battalion Falls in Kachin Rare Earth Hub]</ref> *၁၆ အောက်တိုဘာ – သုံးလအကြာတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သီပေါမြို့ရှိ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်း အမှတ် ၂၃ ခြေမြန်တပ်ရင်းကို တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** ချင်းပြည်နယ်တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးမည့် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/11/13/why-i-left-us-deep-south-to-fight-in-myanmar-civil-war/ Why I left the US Deep South to fight in Myanmar’s brutal civil war]. [[The Daily Telegraph|The Telegraph]]. Sarah Newey. November 13, 2024</ref><ref>[https://illwill.com/the-revolution-in-myanmar The Revolution in Myanmar]. Ill Will. September 13, 2024</ref><ref>[https://libcom.org/article/statement-anti-fascist-internationalist-front-myanmar-15th-october-2024 Statement from "Anti-Fascist Internationalist Front" Myanmar]. [[Libcom.org]]. October 15, 2024</ref> * ၁၇ အောက်တိုဘာ – မူဆယ်မြို့မှ မိနစ်သုံးဆယ်အကွာရှိ ကျေးရွာတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် MNDAA တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၂၁ အောက်တိုဘာ – တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် [[ကန်ပိုက်တီမြို့]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်း ၁၀၀၃ ကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်အောက်တွင် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ * ၂၅ အောက်တိုဘာ – ** တပ်မတော် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ အမ်းမြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Encircle Myanmar Junta Western Command in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-encircle-myanmar-junta-western-command-in-rakhine-state.html |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ** ဖလမ်းမြို့အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တို်က်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=About 90 Per Cent of Falam Town Residents Flee Fighting |url= https://www.bnionline.net/en/news/about-90-cent-falam-town-residents-flee-fighting |work=Khonumthung News |date=8 November 2024}}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ – ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်နှစ်ပြည့်ကာလတွင် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က [[အညာ]]ဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ BPLA troops to relocate to Myanmar’s dry zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241201101652/https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ |date=1 December 2024 }} Maung Shwe Wah. [[Myanmar Now]]. October 28, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c7896ej9qv5o အညာဒေသမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မယ်လို့ BPLA ပြော] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. October 28, 2024</ref> * ၂၈ အောက်တိုဘာ - လားရှိုးမြို့ရှိ အကျဉ်းထောင်မှ ဖမ်းဆီးခံ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=80 Junta Soldiers Break Out of Jail in Lashio|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/80-junta-soldiers-break-out-of-jail-in-lashio.html|date=November 11, 2024|work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> * ၂၉ အောက်တိုဘာ – ကရင်နီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်များ စုပေါင်းကာ [[ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/news/kayan-national-army-10292024140039.html ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော် ဖွဲ့စည်း]. [[Radio Free Asia]]. October 29, 2024</ref><ref>[https://moemaka.net/eng/2024/10/formation-of-the-kayan-national-army-kna/ Formation of the Kayan National Army (KNA)]. MoemaKa: Burmese Community News. October 31, 2024</ref><ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/new-ethnic-army-hopes-to-represent-all-kayan-people.html/ New Ethnic Army Hopes to Represent All Kayan People]. Saw Lwin. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၃၁ အောက်တိုဘာ- ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့များသည် မြစ်ကြီးနားခရိုင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တရုတ်နယ်စပ်ဖက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-final-border-force-hq-despite-chinese-pressure.html KIA Seizes Final Border Force HQ Despite Chinese Pressure] [[The Irrawaddy]]. November 1, 2024</ref> === နိုဝင်ဘာ === *၁ နိုဝင်ဘာ - မန္တလေးလားရှိုးလမ်းမကြီးပေါ်ရှိ ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] နှင့် အခြားအဖွဲ့များက ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-fights-myanmar-junta-for-key-road-junction.html TNLA Fights Myanmar Junta for Key Road Junction] [[The Irrawaddy]]</ref> *၂ နိုဝင်ဘာ - ချီဖွေမြို့နယ်ရှိ ဖီမောမြို့ကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-town-on-chinese-border.html "KIA Seizes Town on Chinese Border" by The Irrawaddy, November 4, 2024]</ref> * ၅ နိုဝင်ဘာ - နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လုပ်ကြံရန် ရည်ရွယ်ပျံသန်းလာသည့် ဒရုန်းသုံးစင်းကို တပ်မတော်က လယ်ဝေးမြို့နယ်တွင် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-foils-drone-attack-on-min-aung-hlaing.html Myanmar Junta Foils Drone Attack on Min Aung Hlaing]. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြိုင်မြို့ရှိ ရဲစခန်းကို ဂျိုကာပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ရဲအရာရှိနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://eng.mizzima.com/2024/11/10/16085 Two police officers killed in resistance attack in Myanmar’s Myaing township] [[Mizzima]]. November 10, 2024</ref> *၉ နိုဝင်ဘာ - တပ်မတော်၏ ကျူဆိပ် အခြေစိုက်စခန်းကို KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖာပွန်မြို့သို့ ရိက္ခာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-rebels-seize-key-junta-base-near-papun.html Karen Rebels Seize Key Junta Base Near Papun] November 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - တောင်သာမြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web | url=https://www.instagram.com/reel/DCTKGPvsMxB/?igsh=MWxoeXg0bGxoZG00eQ== | title=Instagram }}</ref> *၁၄ နိုဝင်ဘာ - သရုပ်ဆောင် ရန်အောင်၏ နေအိမ်အား မိုင်းဖြင့် ဖောက်ခွဲခဲ့ရာ အနည်းငယ် ပျက်စီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ဖျော်ဖြေရေးသမားများအား သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု Dark Shadow အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/67376cd58ba19a5164db656e Residence of Renowned Actor Yan Aung, Host to Junta Leader Min Aung Hlaing at Airport, Targeted with Minor Explosive Incident]. Narinjara News. November 14, 2024. Lu Htet Naing</ref> *၂၁ နိုဝင်ဘာ - တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ ကန်ပိုက်တီမြို့ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မိသားစုများ တရုတ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-chinese-border-town-from-myanmar-junta.html KIA Seizes Chinese Border Town From Myanmar Junta]</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ၁၇ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-rakhines-taungup-but-battle-continues.html AA Seizes Rakhine’s Taungup, but Battle Continues]</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - နိုဝင်ဘာ ၂၅ နှင့် ၂၆ ရက်များအတွင်း လွိုင်ကော်မြို့၏ ကျေးရွာဒေသများတွင် ကရင်နီတပ်မတော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-prevents-myanmar-junta-army-unit-from-reaching-loikaw.html Karenni Resistance Prevents Myanmar Junta Army Unit from Reaching Loikaw]</ref> *၂၆ နိုဝင်ဘာ - [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ လုမ်သဲ (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===ဒီဇင်ဘာ=== *၄ ဒီဇင်ဘာ - ဗန်းမော်နှင့် မန်စီမြို့များရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၄၇ ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=Hein Htoo Zan |date=4 December 2024 |title=KIA Advances in Kachin State, Captures Junta outposts |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-advances-in-kachin-state-captures-junta-outposts.html |language=en}}</ref> * ၈ ဒီဇင်ဘာ - **မောင်တောမြို့ပြင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ရင်း ၅ ၏ စခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မောင်တောမြို့နယ်ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-takes-complete-control-of-myanmar-bangladesh-border-after-seizing-maungdaw.html AA Takes Complete Control of Myanmar-Bangladesh Border After Seizing Maungdaw]</ref> **ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဟားခါးနှင့် ထန်တလန်မြို့အကြား သီးမစ်လွင်ပြင်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/chin-forces-capture-strategic-myanmar-plain-between-hakha-and-thantlang.html Chin Forces Capture Strategic Myanmar Plain Between Hakha and Thantlang]</ref> **တပ်မတော်၏ လက်နက်ကြီးကြောင့် [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]မှ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/two-nmsp-soldiers-injured-explosion-caused-military-junta-shelling Two NMSP Soldiers Injured in Explosion Caused by Military Junta Shelling] [[Burma News International|Independent Mon News Agency]]. December 23, 2024</ref> *၁၀ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> *၂၁ ဒီဇင်ဘာ - [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့သည် [[ကန်ပက်လက်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/chin-resistance-forces-take-kanpetlet-town Chin Resistance Forces Take Kanpetlet Town] [[Burma News International|Khonumthung News]] December 23, 2024</ref> *၂၉ ဒီဇင်ဘာ - [[ဂွမြို့]]ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Myanmar's Army takes a major town, says ready for talks|url=https://www.rfa.org/english/myanmar/2024/12/30/rakhine-arakan-army-gwa/|website=Radio Free Asia|access-date=2 Jan 2025|date=30 December 2024}}</ref> == ၂၀၂၅ == ===ဇန်နဝါရီ=== === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]ရှိ မယ်ပလဲ့ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကေအန်အယ်လ်အေ]]ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Irrawady |first=The |date=3 February 2025 |title=Karen-Led Rebels Seize Myanmar Junta Base in Mon State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-led-rebels-seize-myanmar-junta-base-in-mon-state.html |work=The Irrawady}}</ref> * ၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ [[ဗန်းမော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawady |title=Myanmar Junta Headquarters Falls in Key Kachin Town |url=https://www.irrawaddy.com/category/news/war-against-the-junta |work=The Irrwaddy}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ [[လွိုင်ကော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး အချို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |author=War Noir |date=6 February 2025 |title=#Myanmar (#Burma): Karenni Forces (#KNDF) raided Military Junta Base in #Loikaw, #Kayah State. Several soldiers were killed and captured.|url=https://x.com/war_noir/status/1887461602376487327|website=Twitter}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]] အစပ်ရှိ [[မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Htoo Zan |first=Hein |date=7 February 2025 |title=Karenni Rebels Advance on Key Shan Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karenni-rebels-advance-on-key-shan-town.html |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[စလင်းမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရေယာဉ်ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title= #Myanmar (#Burma) 🇲🇲: People's Defense Forces (#PDF) conducted an ambush on a Military Council Boat in Salin Township, #Magway Region. Fighters were armed with 7.62mm K-09 assault rifle (Kachin-made Type 81 clone) and 5.56mm MA-3 MK 2 assault rifle.|url=https://x.com/war_noir/status/1888232506526249306}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ [[ပုဂံ]] [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]ရှိ [[အလိုတော်ပြည့်ဂူဘုရား]]အနီးတွင် ဆိုင်ကယ်စီးလာသော ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawaddy |date=18 February 2025 |title=Junta police killed in ambush at Myanmar's Bagan world heritage site |url=https://www.instagram.com/p/DGNjYXLt0cU/?igsh=MWN2cmVmaThoaWpkcA==}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းညီနောင်|ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် တွေ့ဆုံကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီအဖြစ် ပူးပေါင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>[https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/26/113134/ ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုနှစ်ခုကို ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ အဖြစ် ပေါင်းစည်းရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ နှင့် ICNCC /ချင်းညီနောင် သဘောတူ] People's Spring. February 26, 2025</ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/61392/ Rival Chin Groups agree to form unified ‘Chin National Council’ after years of tension] February 27, 2025. [[Myanmar Now]].</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]] ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ စစ်ကောင်စီရှေ့တန်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.instagram.com/p/DGw2pooTdHV/?igsh=MXU2aGxzMHVyYW82OA== KNLA seizes regime outpost near Thai border] </ref> === မတ် === * ၁ မတ် - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ ဓညဝတီရေတပ်စခန်းတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2025-03-01 |title=Arakan Army Renews Attacks on Kyaukphyu Naval Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-renews-attacks-on-kyaukphyu-naval-base.html |access-date=2025-03-01 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၉ မတ် - နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ နီးပါးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ၁၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးသမား သုံးဦး သေဆုံးပြီး ခုနစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-11 |title=PDF: Almost 50 Myanmar Junta Troops Killed in Mandalay |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/pdf-almost-50-myanmar-junta-troops-killed-in-mandalay.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၁၁ မတ် - TNLA, PDF တပ်ဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]]ကို တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Y0uPemDAN1Y တောင်ခမ်းဒေသက စစ်ကြောင်းတွေ နောက်တန်းပြန်ပို့၊ အောင်ပွဲရပုံစံ ကြိုဆို]. [[Democratic Voice of Burma]]. March 12, 2025</ref> *၁၇ မတ် - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး [[ညောင်ကျိုးရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ညောင်ကျိုး]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်နှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-17 |title=Rakhine Rebels Attack Myanmar Junta Base in Bago |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/rakhine-rebels-attack-myanmar-junta-base-in-bago.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> *၂၆ မတ် - လေးမျက်နှာမြို့နယ်သို့ အေအေက ဝင်ရောက်ကာ ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းပိုင်းအဝေးပြေးလမ်းအနီး ကျေးရွာများတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွာအချို့ကို အေအေက ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လေးမျက်နှာမြို့နယ်မှ ရွာတချို့ AA တို့ ထိန်းချုပ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/03/26/399012.html |work=The Irrawaddy |date=26 March 2025}}</ref> * ၂၈ မတ် - ** ပြင်းအား ၇.၇ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မန္တလေးမြို့အပါအဝင် နေရာများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးကာ အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=March 28, 2025 |title=Thailand, Myanmar Earthquake highlights: 144 dead in Myanmar, 732 injured; Trump says US to offer help |url=https://www.firstpost.com/world/bangkok-thailand-earthquake-live-updates-7-7-magnitude-earthquake-hits-myanmar-tremors-rescue-operation-liveblog-13875286.html |access-date=March 28, 2025 |publisher=[[Firstpost]] |language=en}}</ref> ** ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံ၏ အဆောင်အချို့ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံကို စစ်ကောင်စီက အတွဲလိုက်ဒုံးဖြင့် ပစ်ခတ်၍ အဆောင်အချို့ ပျက်စီး |trans-title=Ponnakyun Hospital bombed by cluster missiles, destroyed |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67e64193b2eb6403451ac0a3 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၉ မတ် - ** ငလျင်လှုပ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် KNU ဌာနချုပ်အနီးအပါအဝင် ရှမ်းမြောက်၊ ပဲခူးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာပြည်သူများအားလုံး အတိဒုက္ခရောက်နေသည့် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက KNU ဌာနချုပ်အနီး ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရှမ်းမြောက်နှင့်ပဲခူးတိုင်းတို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင် |url=https://yktnews.com/2025/03/209348/ |trans-title=During troubling times for all Myanmar people, junta conducts aerial attacks on KNU HQ, Sagaing Region, North Shan and Bago Regions |date=29 March 2025}}</ref> ** ကုလသမဂ္ဂနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ထိုးစစ်များ နှစ်ပတ်ကြာ ရပ်နားထားမည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=quakecf>{{cite news |title=Myanmar resistance movement announces partial ceasefire to aid quake relief as death toll tops 1,600 |url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2025-03-29/myanmars-earthquake-death-toll-jumps-to-1-644-as-more-bodies-are-recovered-from-the-rubble |last1=Rising |first1=David |last2=Saksornchai |first2=Jintamas |work=LA Times |date=29 March 2025}}</ref> * ၃၀ မတ် - ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ပေါက်မြို့နယ်အတွင်း စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://yktnews.com/2025/03/209498/ |title=NUG က ငလျင်ဒဏ်ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် နှစ်ပတ် အပစ်ရပ်ထားသော်လည်း ပေါက်မြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်တပ်က စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် |trans-title=Despite NUG 2-week ceasefire to aid with earthquake relief, military uses helicopters to continue bombings in Pauk Township |date=30 March 2025}}</ref> ** ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား အေအေ က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အရပ်သားကျေးရွာများကို စစ်ကောင်စီက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ၍ ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို AA ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက် |trans-title=Local villages continue being bombed by SAC, AA sieges SAC military outpost |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67eb6cb2b2eb64034577f9d6 |work=Narinjara}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ** [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က တစ်လကြာ တဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့တစ်လတဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာ |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67ebec29b2eb64034584742b?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR0LLfZRyD2kTOfBcDtyoFhelNoJ14e1BTb4ZCWszYcsKyA8TNx-U1ZnFHI_aem_B-yhV4Muw6ws6yjynRRhpg |access-date=2025-04-01 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေကြသည့် ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးအရ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က [[မြဝတီရုပ်မြင်သံကြား]]မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အပစ်ရပ် ထားသည့်အဖွဲ့များကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မည်ဟု စစ် ခေါင်း ဆောင် တုံ့ပြန် |trans-title=Junta leader announces he will continue to attack groups that paused operations |url=https://bur.mizzima.com/2025/04/01/51842 |work=[[Mizzima]]|lang=my}}</ref> * ၂ ဧပြီ - ** တရုတ်နိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ အကူအညီယာဉ်တန်းကို စစ်ကောင်စီက သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta admits to firing on Chinese Red Cross aid convoy |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ |access-date=2 April 2025 |work=Myanmar Now |date=2 April 2025 |accessdate=6 April 2025 |archivedate=3 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250403132652/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ }}</ref> ** ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်နားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=‌Myanmar holds minute's silence for more than 2,700 dead in devastating earthquake |url=https://www.france24.com/en/live-news/20250402-myanmar-quake-victim-rescued-after-5-days-as-aid-calls-grow |publisher=France 24 |date=2 April 2025}}</ref> ** မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည်မှလွဲ၍ အပစ်အခတ် ရပ်တန့်သည်ဟု ကေအိုင်အေ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Myanmar earthquake death toll rises to 3,085 as more bodies found |url=https://apnews.com/article/myanmar-thailand-earthquake-71d51dfc7339e017b1d116c105effab4 |access-date=3 April 2025|work=AP News |date=3 April 2025|language=en}}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ရှိ တောင်ငူ-ပန်းတနော်ကားလမ်းပေါ်ရှိ ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ပဲခူးတိုင်း ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း AA သတင်းထုတ်ပြန် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67f1683797881a25824d6467 |access-date=2025-04-06 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၃ ဧပြီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းတော်မြို့နယ်တွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= စစ်ကောင်စီက ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်ရပ်မည်ဟု ကြေညာပြီး နောက် ဝိုင်းမော်တွင်စ စ်ရေးလှုပ်ရှားသဖြင့်တို က်ပွဲဖြစ်ပွား၊ အင်းတော်မြို့ကိုလည်း စစ်တပ်က လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံး ကျဲ |trans-title=Military junta announces 20 day ceasefire and then takes military action in Bhamo battle, military also aerial bombs Intaw |date=3 April 2025 |url=https://yktnews.com/2025/04/210005/ |work=Khit Thit Media}}</ref> * ၄ ဧပြီ - **တရုတ်နိုင်ငံ၏ စေ့စပ်မှုဖြင့် လားရှိုးခရိုင်အား MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref> [https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/04/399520.html တရုတ်ဖိအားကြောင့် လားရှိုးမှ ကိုးကန့်တို့ ဆုတ်ခွာတော့မည်]. [[The Irrawaddy]]. April 4, 2025.</ref> ** ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အနီး မောင်တောမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]] အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအား အေအေက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ကျည်အချို့ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ARSA စစ်သွေးကြွများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=ARSA member killed, AA seizes 2 guns, some ammunition during an operation in Maungdaw North|url=https://www.narinjara.com/news/detail/67f170ca97881a25824e16e6|date= April 5, 2025|work= Narinjara News |language=english}}</ref> * ၇ ဧပြီ - ** နောက်ဆုံးလက်ကျန်စစ်စခန်းဖြစ်သော [[ခလရ(၂၆၈)|ခလရ ၂၆၈]]ကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့အား ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ထိန်းချုပ်ရရှိခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] အပါအဝင်အဖွဲ့များစွာက ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2025-04-08 |title=Chin Rebels Rout Myanmar Junta From Falam After Five-Month Battle |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-rebels-rout-myanmar-junta-from-falam-after-five-month-battle.html?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5FR4WRjQmAXmht0CIaEt6X1PAZxdbxkWo5iutGTT_XXOqT-qY-haSch3XmFA_aem_f9_lgAOpeKrp0MmLORXH4w |access-date=2025-04-09 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အင်းတော်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67f4239a97881a25827b5623 အင်းတော်မြို့ကိုတော်လှန်ရေးတပ်များသိမ်းပိုက်]. Narinjara News (in Burmese). Khiang Lu Hla.</ref> [[ပဲခူး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref> [https://yktnews.com/2025/04/210781/ ပဲခူးမြို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၄ နှစ်ပြည့်နေ့တွင် ဦးဆောင်နှိမ်နင်းခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးနှင့် စစ်သား ၁၅၀ ကျော်ကို အရှင်ဖမ်းမိပြီး တပ်မ ၇၇ တစ်တပ်လုံးကို PDF က ချေမှုန်း] (in Burmese). April 10, 2025. [[Khit Thit Media]].</ref> * ၁၀ ဧပြီ - အမှတ် ၂၄ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံ မှ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦး လိုက်ပါလာသော ကားအား ပခုက္ကူမြို့တွင် Earthquake People’s Defense Force က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦးနှင့် ယာဉ်ပေါ်ပါ နောက်ထပ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta vehicle attacked in Magway’s Pakokku, killing two individuals, including a major|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/13/21317 |date= April 13, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကျုံဒုံးမြို့နှင့် ကော့ကရိတ်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Headquarters and Bases in Kyone Doe, Kawkareik Township, Targeted in Recent Coordinated Attacks|url=https://www.bnionline.net/en/news/military-headquarters-and-bases-kyone-doe-kawkareik-township-targeted-recent-coordinated|date= April 24, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၁၇ ဧပြီ - ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စတင်ခဲ့သော CDF-KKG စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကလေးနှင့် ဂန့်ဂေါမြို့အကြားရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့-ကလေး၊ ကဘော်၊ ဂန့်ဂေါ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=CDF-KKG claims control of 4 junta bases between Kale and Ganga in 2 months|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/cdf-kkg-claims-control-of-4-junta-bases-between-kale-and-ganga-in-2-months/|date= April 17, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၁၈ ဧပြီ - အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့စာတန်းနှင့် တရုတ်အလံပါ ကားတန်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name=lashio/> * ၂၀ ဧပြီ - နောင်ချိုမြို့နယ်၊ တောင်ခမ်းရွာဒေသရှိ တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီက ဓာတုလက်နက်များ သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု [[ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က စွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Uses Chemical Weapons in Southern Shan State|url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-uses-chemical-weapons-southern-shan-state|date= April 22, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၂၁ ဧပြီ - လားရှိုးမြို့ပေါ်ရှိ MNDAA အလံများအား ရုပ်သိမ်းပြီး မြို့၏ မြောက်ဘက် ငါးမိုင်အကွာနှင့် တောင်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ စစ်ဆေးရေးစခန်းများသို့ MNDAA က ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။<ref name=lashio>{{cite news |author=Nora Pyae |title=Chinese monitors deployed to strategic Lashio as junta slowly retakes town |url=https://myanmar-now.org/en/news/chinese-monitors-deployed-to-strategic-lashio-as-junta-slowly-retakes-town/ |date=21 April 2025 |work=Myanmar Now }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၂၂ ဧပြီ - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုမှ ရှမ်းပြည်‌ (တောင်ပိုင်း) ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (SSLRU)၊ Special Operation Drone Force (SODF) တို့သည် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]လက်အောက်တွင် ဗျူဟာအမှတ် (၉) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNDF TOC-9 focuses on military operations in southern Shan State|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/kndf-toc-9-focuses-on-military-operations-in-southern-shan-state/|date= April 22, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၂၆ ဧပြီ - တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်၊ [[မောင်မယ်ရှောင်ရွာ၊ ထားဝယ်မြို့နယ်|မောင်မယ်ရှောင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအား ထားဝယ်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Dawei’s Hali Gui camp falls: captain commits suicide, 16 troops surrender|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/29/21806|date= April 28, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၂၈ ဧပြီ - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်၊ လိပ်ခမော်ရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအလောင်းအချို့နှင့် လက်နက်များကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ကျောက်ဖြူ လိပ်ခမော်ကျေးရွာအနီးတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီအလောင်းတချို့နှင့် လက်နက်တချို့ကို အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းဆည်းရမိ |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/6810c834d08f26ee8369b7ea?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR6mr8mo4BlHNn92aV9JljpWvKZAzfS86gsv8rWorjSJ1yIFx8W1FAacyljHsA_aem_T4d7dLCKF7cn0rWxlePD6Q |access-date=2025-04-29 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၂၉ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာများအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် ပျံသန်းလာသော စစ်ကောင်စီ၏ [[Mi-35]] တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်အား ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite web |title=Resistance Forces Down Junta Helicopter|url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-down-junta-helicopter|date= April 29, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> === မေ === * ၁ မေ - ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ တိုက်တာအဆောက်အအုံများရှင်းလင်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့အတွက် အပစ်ရပ်ကာလအား မေလ ၁ ရက်နေ့မှ မေလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ သက်တမ်းထပ်တိုးကြောင်း မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မေလ ၁ ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/02/54864|title=မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ အပစ်ရပ်ကာလ မေလကုန်ထိ ထပ်တိုး|author=Mizzima|publisher=Mizzima Media|access-date=3 may 2025}}</ref> * ၂ မေ - ပဲခူးတိုင်း [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားသော နေရာ ၆ ခုနှင့် နတ်တလင်းမြို့နယ်ရှိ ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ အမှတ် -၂ စစ်ဒေသခွဲက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4g214jzypqo|title=ပဲခူးတိုင်း ကျောက်ကြီးနဲ့ နတ်တလင်းက တပ်စခန်း ၇ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|date=3|year=2025|month=May|author=BBC Burmese|publisher=BBC}}</ref> * ၈ မေ - [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေကျင်မြို့နယ်၊ ညောင်ခြေထောက်ရွာရှိ စစ်ကောင်စီ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၉၈ ဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Resistance Briefly Captures Junta Battalion HQ in Bago|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-briefly-captures-junta-battalion-hq-in-bago.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၆ မေ - တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး က  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|title=တပ်မတော်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်|url=https://www.mmnationalpost.com/2025/05/blog-post_138.html|author=Myanmar National Post}}</ref> * ၉ မေ - ** ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ ထိုင်းမြန်မာ နယ်စပ် [[ထီးခီး]] အခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2025-04-09 |title=KNU Hails Seizure of Myanmar Junta Base on Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/knu-hails-seizure-of-myanmar-junta-base-on-thai-border.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** နောင်ချိုမြို့နယ်၊ [[သရက်ချိုရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|သရက်ချိုရွာ]]အနီးရှိ TNLA ၏ ရှေ့တန်းစခန်းရှစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-09 |title=Myanmar Junta 'Seizes Eight TNLA Positions'|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-seizes-eight-tnla-positions.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၁ မေ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ လိပ်ခမော်နှင့် မလိကျွန်းရွာများသို့ ချီတက်လာသည့် စစ်ကြောင်းအား အာရက္ခတပ်တော်က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Kyaukphyu Conflict Escalates Daily|url=https://www.bnionline.net/en/news/kyaukphyu-conflict-escalates-daily|website=Burma News International|language=en-US}}</ref> * ၁၂ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[အိုးထိမ်းကွင်း (တောင်)ရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|အိုးထိန်းတွင်းကျေးရွာ]]မှ စာသင်ကျောင်းကို ဗုံးကျဲသဖြင့် မေလ ၁၃ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ သေဆုံးသူဦးရေ ၂၂ ဦးရှိခဲ့ပြီး၊ အထဲမှ ၂၀ ဦးမှာ ကျောင်းသားကလေးငယ်များဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သော ၂ ဦးမှာ ဆရာမများဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=အိုးထိန်းတွင်းရွာ ဗုံးကြဲခံရမှု - သေဆုံးခဲ့တဲ့ကျောင်းသူတွေက ဘယ်အတန်းတွေမှာ ပညာသင်‌နေကြတာလဲ|author=BBC Burmese|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cy8n7lljdngt|accessdate=13 May 2025}}</ref> စစ်ကောင်စီကမူ သတင်းမှားဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းဆိုထားသည်။<ref>{{cite web |title=ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ အိုးထိမ်းကွင်းကျေးရွာ စာသင်ကျောင်းအား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း တရားမဝင်ပြည်ဖျက်မီဒီယာများက မဟုတ်မမှန် ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ {{!}} Ministry Of Information |url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/69761 |website=www.moi.gov.mm |access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅ |language=en |date=၁၂ မေ ၂၀၂၅}}</ref> * ၁၄ မေ- တမူး ပကဖ အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံရိုင်ဖယ်တပ်ရင်းက ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.reuters.com/world/india/indian-army-operation-myanmar-border-kills-10-insurgents-2025-05-15/ Indian army operation on Myanmar border kills 10 insurgents] [[Reuters]]. May 14, 2025. </ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ အိန္ဒိယတွင် ရဲဘော် ၁၀ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း တမူးခရိုင်ပအဖ အတည်ပြု] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250520034805/https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ |date=20 May 2025 }}. [[Myanmar Now]]. May 20, 2025.</ref> * ၁၅ မေ - ** စစ်ကောင်စီ၏ ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ မယ်လစခန်းကို [[KNLA]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNLA seizes junta's Mae La camp near Myanmar-Thai border in day-long assault|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/17/22443|date= May 17, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> ** စစ်ကောင်စီက ၃၉ နှစ်ကြာ တပ်စွဲခဲ့သည့် [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]ရှိ တညာကျိုး ဗျူဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၃၉ နှစ်ကြာ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲခဲ့သည့် ဖားအံခရိုင် တညာကျိုး(ခ)တာလယ် ဗျုဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များသိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/68258f02c8875ede024c0db5 |access-date=2025-05-15 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကူများနှင့် စစ်ပစ္စည်းများတင်ဆောင်လာသော တပ်မတော် (ရေ)၏ ရေယာဉ်တစ်စီး ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းသို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta reinforces Kyaukphyu to protect Chinese-backed deep-sea port amid AA offensive|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/16/22419|date= May 16, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၆ မေ - နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် [[နွားထိုးကြီးမြို့]]၏ အရှေ့ဖက်ရှိ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Junta Abandons Chinese Pipeline Amid Resistance Attacks|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-abandons-chinese-pipeline-amid-resistance-attacks.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၈ မေ - ချင်းပြည်မြောက်ပိုင်း တီးတိန်မြို့နယ်သို့တက်လာသည့် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းကို ကလေး- သိုင်းငင်းလမ်းမပေါ် တီးတိန်မြို့အဝင် မွှာလ်ပီးကျေးရွာနှင့် ‌ဟဲန်ဇိန်ရွာကြားတွင် ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များ ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ တိုက်ခိုက်နေသဖြင့် မေ ၂၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည်။<ref>{{Cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/05/27/401392.html|publisher=The Irrawaddy|accessdate=28 May 2025|title=ချင်းပြည်တက်သည့်စစ်ကြောင်း တီးတိန်အဝင်၌ ပိတ်ဆို့ ခံထားရ|author=မေရီခိုင်း}}</ref> * ၁၉ မေ ** - [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title="AA ကျရှုံးပါစေ"ဟု စစ်ကောင်စီက ယတြာချေပြီးနောက် ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/682c39d9c8875ede02ad3dd5|access-date=2025-05-20 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> **မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် (PDF) ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယအာသံရိုင်ဖယ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရက်ပိုင်းအတွင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း တမူး PDF အဖွဲ့နှင့် နီးစပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|title=အိန္ဒိယ မြန်မာ နယ်စပ်မှာ တမူး PDF ၁၀ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံရ|accessdate=20 May 2025|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521130503/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|archivedate=21 May 2025}}</ref> * ၂၀ မေ - [[ရွှေကူမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ကေအိုင်အေက ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA က ပစ်ချလိုက်သည့် ရဟတ်ယာဉ် ၁ စီးကို ရွှေကူမြို့နယ်၊ စည်ငန်းရွာ အနောက်ဘက်ရှိ တောထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူး မိုးထက်အောင်၏ ရုပ်အ‌လောင်းကို ရှာတွေ့ |url=https://yktnews.com/2025/05/215192/ |trans-title=KIA shoots down 1 helicopter, finds body of pilot Moe Htet Aung on west side of Shwegu Township Sinngan village |language=my |work=Khit Thit Media}}</ref> *၃၁ မေ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးက ငလျင်ဒဏ်သင့်ဒေသများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Citenews|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602074400/https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-2553019/|archivedate=2025-6-2|title=မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ဇွန် ၃၀ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးမြှင့်|publisher=Xinhua Myanmar|accessdate=2025-6-2|date=2025-6-1|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/mm-256104/}}</ref> === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ကရင်ပြည်နယ်က သေ့ဘောဘိုး မဆုတ်တမ်းခံစစ်စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၂ ဦး ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်‌ရေးတပ်(KNLA) နဲ့ PDF ပူးပေါင်းတပ်ဆီ လက်နက်ချခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.dvb.no/post/708417|title=သေ့ဘောဘိုးစခန်းကို KNLA နှင့် တပ်ပေါင်းစုများ သိမ်းပိုက်|date=2025-6-3|accessdate=2025-6-6|publisher=DVB Burmese}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်၊ ထားဝယ်မြို့နယ်ထဲက အမိုနယ်စပ် (ခေါ်) ပွိုင့် ၂၆၅၅ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကရင်တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေက ဇွန် ၁၀ ရက်မှာ သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ဘက်က ပြောသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=စစ်တပ်လက်ထဲ နှစ် ၃၀ နီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်က အမိုစခန်းကို သိမ်း - KNU|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေစဉ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ယနေ့ (ဇွန်လ ၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက ပစ်ချခဲ့ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (PLA) က ဘီဘီစီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ PLA က တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြီး နာရီပိုင်းအကြာတွင် စစ်ကောင်စီကမူ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ပျက်ကျခဲ့သည့် တိုက်လေယာဉ်သည် လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်နေစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်း သိမ်းပိုက်ရေးတိုက်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=ပုလဲတိုက်ပွဲမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ PLA ပြော|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေကြည်မြို့နယ်]]၊ [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]]နှင့် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာရှိ အမြောက်တပ်ရင်း (၃၄၄) ကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ ညပိုင်းမှစ၍ [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်နေပြီး တပ်ရင်းအတွင်းအထိ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြောင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ငသိုင်းချောင်းမြို့ခံများနှင့် ရခိုင်စစ်ရှောင်အများစုမှာ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အဆိုပါတပ်ရင်းအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ တစ်ပတ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် AA က [[ကျားကိုက်ရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ကျားကိုက်ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိတွင် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၄၄ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်နေပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|title=ဧရာဝတီ ငသိုင်းချောင်းအမြောက်တပ် (၃၄၄)ကို AA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေပြီဟုဆို|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613141829/https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|archivedate=2025-6-13|publisher=နိရဉ္စရာ|accessdate=2025-6-13}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များဖြင့် စစ်ကြောင်းထိုးလျက်ရှိရာ ဇွန် ၂၀ ရက်၊ နံနက်ပိုင်းတွင် [[ကျော်ဇေယျာရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကျော်ဇေယျာရွာ]]အနီး၌ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ယင်းကြောင့် မန္တလေးနှင့် ရွှေဘိုမြို့များသို့ ပြေးဆွဲနေသော ခရီးသည်တင်ယာဉ်များကို [[ဆားတောင်မြို့]]အဝင်နှင့် [[ရုံးပင်ကန်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ရုံးပင်ကန်ရွာ]]တို့မှ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော [[ဝက်လက်မြို့နယ်]]နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းကို စစ်တပ်က ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ကတည်းက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မူ အင်အားထပ်မံဖြည့်တင်း၍ [[အုန်းတော (မြောက်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောရွာမြောက်]]ဘက် ရုံးပင်ကန်ရွာမှစတင်ကာ လက်နက်ကြီးပစ်ကူဖြင့် စစ်ကြောင်းထပ်မံထိုးစစ်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|title=စစ်ကိုင်း- ရွှေဘိုလမ်း တိုက်ပွဲ သံချပ်ကာကားများပါ သုံးလာ|accessdate=2025-6-22|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622130614/https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> * ၂၂ ဇွန် - တနင်္သာရီတိုင်းရှိ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]နှင့် [[တနင်္သာရီမြို့နယ်]]တို့ကို စစ်ကောင်စီက စစ်ကြောင်းထိုး၍ ထိုးစစ်ဆင်နေကြောင်း ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) တပ်မဟာ (၄) ၏ ခရိုင်အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောအယ်နာက စစ်ကောင်စီသည် ထီးခီးနယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် တပ်စခန်းများကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် ထားဝယ်-ထီးခီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို အပြည့်အဝ ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ရန်အတွက် စစ်ကြောင်းထိုးလာခြင်းဖြစ်သည် ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|title=တနင်္သာရီနှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ ထိုးစစ်ဆင်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114830/https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|archivedate=2025-6-22|publisher=Mizzima|accessdate=2025-6-22}}</ref> * ၂၅ ဇွန် - [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း|ရန်ကုန် – မန္တလေး အမြန်လမ်း]]ဟောင်းပေါ်ရှိ [[ညောင်လေးပင်မြို့နယ်|ညောင်လေးပင်]]၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ကျောက်တံခါး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]များမှ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်စခန်း ကိုး ခု ကိုဇွန် ၂၅ ရက်နေ့၊ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက တပြိုင်နက် ဝင်ရောက်တိုခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးသေဆုံးကာ ရဲအုပ်တစ်ဦးအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း သုံး ဦးအရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများကို အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေ၊ တိုင်းစစ်ဌာန(ပဲခူး)၊ ဗျူဟာ-၂၄ အာဠာဝကတပ်ရင်း၊ အမှတ်-၃၅၀၃ တပ်ရင်း၊ ဖြူး(ပကဖ)၊ ဗျူဟာ-၂၅ အမှတ်-၃၇၀၂ တပ်ရင်း၊ Spring Warriors Column၊ KNLA တပ်ရင်း-၉၊ ဗျူဟာ-၂၆ တော်ဝင်ဒေါင်းတပ်ရင်း၊ တောကျီးကန်းတပ်ရင်း တို့မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်းဟောင်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၉ ခု တပြိုင်တည်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး တပ်သား ၁၉ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|url=https://ayartimes.com/?p=55885|publisher=Ayeyarwaddy Times|accessdate=2025-6-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042754/https://ayartimes.com/?p=55885|archivedate=2025-6-26}}</ref> စစ်ဆင်ရေးကို ဗျူဟာ (၂၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကျော်စွာအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် “ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=55877|title=ညောင်လေးပင်-ကျောက်တံခါးကြား တော်ဝိကျေးရွာရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၃ ဦးသေဆုံးကာ ၃ ဦး ဖမ်းဆီးရမိ၊ ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကို ဂုဏ်ပြု၍ ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး အဖြစ်သတ်မှတ်|accessdate=2025-6-26|publisher=Ayeyarwaddy Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042401/https://ayartimes.com/?p=55877|archivedate=2025-6-26}}</ref> * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ စတွာမ်၊ လျန်နှာ၊ သီးကျီရ် ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB) ဝင် CNDF နှင့် ချင်းလဲန်းကောင်စီ (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၃ ဇူလိုင်]] - CDF-Hakha Central Council က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref>{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%a1%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba-%e1%81%81%e1%81%88-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%b0%e1%80%90%e1%80%ad/|title=အသက် ၁၈ နှစ်ပြည်ပြီးသူတိုင်း စစ်သင်တန်းတက်ကြရန် CDF-Kanpetlet ထုတ်ပြန်|accessdate=8 July 2025|publisher=Khumi Media Group}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist|3}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] cg8xtptc51ccq0pmqc18i231c9ac1qw 881238 881228 2025-07-10T09:21:29Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881238 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-present)}} အောက်ပါသည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြပွဲများ]] ပြီးနောက် '''[[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]]၏ ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်များ မှတ်တမ်း''' ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှိနှင့်ပြီးသော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] ပြန်လည်အစပြုခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ == ၂၀၂၁ == === မတ်လ === * မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် လူငယ်ပေါင်းများစွာ သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအနက်မှ တစ်ခုအောက်တွင် စာရင်းသွင်းရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် <ref name="fishbeinetal2021">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/|title='The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war|date=3 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210403142738/https://www.frontiermyanmar.net/en/the-last-fight-with-growing-support-for-federal-army-kachin-prepares-for-war/}}</ref> နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပြည်တွင်းစစ်အန္တရာယ်ကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Cite news|title=UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'|url=https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war|date=1 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=23 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210523052132/https://elevenmyanmar.com/news/un-envoy-urges-action-to-prevent-myanmar-civil-war}}</ref> CRPH သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းရန်လည်း အဆိုပြုခဲ့သည်။ <ref name="MMN30321">{{Cite news|title=As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms|date=30 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330105416/https://myanmar-now.org/en/news/as-slaughter-of-civilians-continues-some-decide-its-time-to-take-up-arms}}</ref> [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်]] (KIA) <ref name="KIAbizasusual2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement|title=KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210402113940/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-says-more-clashes-likely-despite-juntas-ceasefire-announcement}}</ref> သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်တပ်ကို ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]မှ မှ အရပ်သားများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မရပ်တန့်ပါက စစ်ပွဲ ထပ်မံ ဖြစ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ <ref name="brotherhoodthreat2021">{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire|title=Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire|accessdate=14 February 2022|archivedate=30 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210330145217/https://www.myanmar-now.org/en/news/brotherhood-alliance-tells-military-to-stop-killings-threatens-to-abandon-ceasefire}}</ref> * မတ်လနှောင်းပိုင်းမှစ၍ ပြည်သူများသည် စစ်တပ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် တူမီးကဲ့သို့သော လက်လုပ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်လာကြသည်။ ပြည်သူများနှင့် စစ်တပ် ကြား လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသလို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] မှလည်း စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေး အဆောက်အအုံများနှင့် ရဲစခန်းများကို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲခြင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War|url=https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410165357/https://www.irrawaddy.com/opinion/commentary/junta-dragging-myanmar-full-blown-civil-war.html}}</ref> * မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာ အနီးရှိ အလောဘွမ် စစ်စခန်းအား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များကို အသုံးပြုကာ အခြေစိုက်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက်အများအပြာနှင့်အတူ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia|title=Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603024127/https://www.myanmar-now.org/en/news/juntas-armed-forces-launch-attack-to-reclaim-base-seized-by-kia}}</ref> * [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]သည် မတ်လ ၂၆ ရက်က စစ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားသူများကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group|url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195|date=27 March 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410122729/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/10-soldiers-killed-in-myanmar-base-attack-rebel-group/2190195}}</ref> * အာဏာသိမ်းမှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းဆန့်ကျင်သော ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ပစ်ခတ်မှုမှာ မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကလေး မြို့၌ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းတစ်ခုအား စစ်သားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များတိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည်ခုခံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ကလေးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများတွင်လည်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|date=2 April 2021|title=Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html|language=en-US|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410172353/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-villagers-take-homemade-weapons-regimes-security-forces.html}}</ref> === ဧပြီလ === * ဧပြီ ၈ ရက်က ပြည်သူများသည် အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်သားများကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ခုခံသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး စစ်တပ်မှလည်း အများအပြား ဒါဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် တန့်ဆည်မြို့သည် မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှစ၍ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း သေဆုံးသူ မှာ ဧပြီ ၈ ရက်နေ့အထိ ၆၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH|work=Reuters|date=8 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210408082100/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics/eleven-killed-as-myanmar-protesters-fight-troops-with-hunting-rifles-firebombs-media-idUSKBN2BV0EH}}</ref> * [[တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်|တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး]] စာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသား ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] နှင့် [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး]] တို့ အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၇ ဖွဲ့သည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?|url=https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game|work=BNI|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210603040243/https://www.bnionline.net/en/news/myanmars-mediation-blues-negotiation-or-zero-sum-game}}</ref> * ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့က [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ၊ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] နှင့် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] တို့ ပါဝင်သော [[မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့]] က ရှမ်းပြည်နယ် [[နောင်မွန်ရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|နောင်မွန်]]ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056|work=Reuters|date=10 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210410075547/https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-armies/ten-myanmar-policemen-killed-in-attack-by-ethnic-armies-opposed-to-junta-report-idUSKBN2BX056}}</ref> * ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား [[မင်းကိုနိုင်]]က ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]]ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] တို့မှာ ၎င်းတို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ စင်ပြိုင်အစိုးရသစ်တွင် ကချင်နှင့် ကရင်လူနည်းစုများက ထိပ်တန်းဦးစားပေးနေရာများတွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါကြေညာချက်တွင် မင်းကိုနိုင်သည် စင်ပြိုင်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'|url=https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece|work=[[Financial Times]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=16 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416161137/https://www.ft.com/content/65d18000-f728-441e-8197-d637ac73cece}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Opponents of Myanmar's junta set up national unity government|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government|work=[[France24]]|date=16 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509175927/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210416-opponents-of-myanmar-s-junta-set-up-national-unity-government}}</ref> * ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့သည် [[မင်းတပ်မြို့|မင်းတပ်]] တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081|title=Archived copy|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081}}</ref> မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် ဆန့်ကျင်မှုကို နှိမ်နင်းရန် အင်အားသုံးပြီး မြို့တွင်သို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ === မေလ === * မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့တွင် ချင်းပြည်နယ် ကာကွယ်ရေးတပ်က ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ရာ စစ်သား ၆ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref name="Jazeera42721">{{Cite news|title=Fighting erupts in eastern Myanmar near Thai border|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border|work=www.aljazeera.com|accessdate=14 February 2022|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512120546/https://www.aljazeera.com/news/2021/4/27/fighting-erupts-in-eastern-myanmar-near-thai-border}}</ref>ထိုနေ့တွင်ပင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်မှ စစ်တပ် အခြေစိုက် စခန်းတခုအား သိမ်းယူခြင်းအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်မှ ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ * စစ်တပ် ၏ တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တပ်မတော်ဆီသို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းအဖြစ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?|url=https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/|date=26 April 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=9 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210509135933/https://thediplomat.com/2021/05/can-myanmars-new-peoples-defense-force-succeed/}}</ref> * မူဆယ်မြို့တွင် မေလ ၂၃ ရက်က စစ်တပ်ာ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force|work=The Guardian|date=24 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525013456/https://www.theguardian.com/world/2021/may/24/myanmar-police-clashes-anti-coup-movement-deaths-peoples-defence-force}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029|work=ANI News|date=24 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526074425/https://www.aninews.in/news/world/asia/myanmar-13-security-forces-members-killed-in-clash-with-anti-coup-blocs-defence-force20210524083029/}}</ref> * ကယားပြည်နယ် ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော် အနီးရှိ စစ်တပ် စခန်းအချို့ကိုလည်း ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက် ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Karenni resistance fighters open new front against junta|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta|work=Myanmar Now|date=26 May 2021|language=en|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210526202734/https://www.myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-open-new-front-against-junta}}</ref> * ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၂၉ ရက်နေ့ နှင့် ၃၀ ရက်နေ့တို့တွင် စစ်တပ် သည် အမြောက်နှင့် ရဟတ်ယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ လွိုင်ကော်နှင့် ဒီမောဆိုးရှိ PDF နှင့် KPDF စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31 |accessdate=14 February 2022 |archivedate=1 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210601034353/https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/myanmar-carries-out-air-strikes-after-militia-attacks-witnesses-2021-05-31/ }}</ref> * မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ စစ်သား ၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html|title=Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar|date=31 May 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210602234925/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-forces-and-kia-in-fresh-fighting-in-northern-myanmar.html}}</ref> === ဇွန်လ === * ဇွန် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ စစ်တပ်နှင့် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (BGF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ဖြင့် [[မြဝတီခရိုင်]] အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီ၍ ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="Irr6321">{{Cite news|title=Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting|url=https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html|date=3 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=5 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210605233950/https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/karen-rebel-leader-warns-myanmar-regime-of-more-fighting.html}}</ref> * ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ ပီဒီအက်ဖ်၏ လုံခြုံစိတ်ချရသော အဆောက်အအုံကို စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များ အပါအဝင် အသုံးပြု၍ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html|date=22 June 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214075443/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-battle-civilian-resistance-fighters-in-mandalay.html}}</ref> === ဇူလိုင်လ === * ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ က [[ဒီပဲယင်းမြို့]]လယ်တွင် တော်လှန်ရေးတပ် များနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအတွင်း လူ ၂၅ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town|title=Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220203013141/https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/myanmar-military-kill-at-least-25-people-in-raid-on-central-town}}</ref> * === ဩဂုတ်လ === * ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် [[ဂန့်ဂေါမြို့နယ်]]တွင် တော်လှန်ရေးသမားများက မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြင့် ဆက်တိုက် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တပ်သား ၅၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220214061731/https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html |date=14 February 2022 }}</ref> === စက်တင်ဘာလ === * စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် NUG သည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]] အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ့ ခုခံတော်လှန်စစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=၂၀၂၁ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်း - NUG က နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ - ဘီဘီစီ မြန်မာ|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02%3A34%3A28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share|accessdate=14 February 2022|archivedate=19 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220119131047/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6136cfb33fa7c437236bc4cf%26%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%20%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%20NUG%20%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%8A%E1%80%AC%262021-09-07T02:34:28.599Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:16c20cc4-1cd3-4a66-80fe-fa39eacd5f09&pinned_post_asset_id=6136cfb33fa7c437236bc4cf&pinned_post_type=share}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta|title=Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta|date=7 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=2 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202134355/https://www.theguardian.com/world/2021/sep/07/myanmar-opposition-announces-defensive-war-against-junta}}</ref> * [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ [[မြင်သားရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|မြင်သားကျေးရွာ]]တွင် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်က စစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ အနည်းဆုံး လူ ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war' https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118194903/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/deadly-unrest-reported-myanmar-after-opposition-urges-defensive-war-2021-09-10/ |date=18 January 2022 }}</ref> * လွန်ခဲ့သည့် သုံးလတာကာလအတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် ကျဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html|title=Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says|date=14 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213184102/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-1700-myanmar-junta-soldiers-killed-in-past-three-months-civilian-govt-says.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကယားပြည်နယ်နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သား တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html|title=Scores of Myanmar Regime Troops Killed in Clashes With Civilian/Ethnic Groups|date=21 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214055356/https://www.irrawaddy.com/news/burma/scores-of-myanmar-regime-troops-killed-in-clashes-with-civilian-ethnic-groups.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှ ဒေသခံ ၈,၀၀၀ နီးပါးသည် စစ်တပ်မှ နေအိမ်များ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း မီးရှို့ခြင်း တို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ <ref>{{Cite web|title=Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762|accessdate=14 February 2022|archivedate=26 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211126130250/https://www.bbc.com/news/world-asia-58650762}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ်အချို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော်နှင့် တော်လှန်ရေးတပ်သား ၁၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html|title=Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting|date=27 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-30-myanmar-junta-troops-killed-in-fierce-weekend-fighting.html}}</ref> * စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်တပ်မှ စစ်သား ၂၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သလို လက်နက်မဲ့ အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးလည်း စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html|title=Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State|date=28 September 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214005113/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-ambushed-in-shan-state.html}}</ref> === အောက်တိုဘာလ === * အောက်တိုဘာလ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်း ဂန့်ဂေါမြို့နယ်တွင် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html|title=Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush|publisher=The Irrawaddy|date=6 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=6 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211006085942/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-40-myanmar-junta-soldiers-killed-in-ambush.html}}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး စစ်တပ်သတင်းပေးသူ/ဒလန် ၄၀၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်အစိုးရထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများက အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html|title=Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007103445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/hundreds-of-myanmar-junta-informants-killed-or-wounded.html}}</ref> ထိုနေ့တွင်ပင် [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်အား ဘက်ပြောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကာ ယခုအချိန်အထိ ရာထူးမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html|title=Myanmar Military Detains North Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources|publisher=The Irrawaddy|date=7 October 2021|accessdate=7 October 2021|archivedate=7 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007102131/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-detains-north-western-commander-for-planning-to-defect-ethnic-insurgent-sources.html}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ စစ်အစိုးရ စစ်သည် ၉၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html|title=Some 90 Junta Soldiers Killed During Intense Weekend Fighting|date=11 October 2021|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214003054/https://www.irrawaddy.com/news/burma/some-90-myanmar-junta-soldiers-killed-during-intense-weekend-fighting.html}}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === * နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး [[ကလေးမြို့]] ပီဒီအက်ဖ် အခြေစိုက် စခန်းအား စစ်အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကလေးပီဒီအက်ဖ်မှ ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းမိခဲ့ကာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers capture PDF medics during raid on resistance base camp in Kalay|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay|accessdate=14 February 2022|archivedate=28 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220128121442/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-capture-pdf-medics-during-raid-on-resistance-base-camp-in-kalay}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ မိုးဗြဲပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) ၏ ကင်းစခန်းအား ဒါဇင်နှင့်ချီသော အစိုးရ တပ်ဖွဲ့များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကင်းစခန်းအား စောင့်ကြပ်နေသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၂၂ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရတပ်များက ဝိုင်းရံထားသောကြောင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ကင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost|accessdate=14 February 2022|archivedate=20 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120192337/https://www.myanmar-now.org/en/news/dozens-of-junta-troops-ambush-moebye-pdf-outpost}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်း မုံရွာခရိုင် [[ပလ္လင်ရွာ၊ ကနီမြို့နယ်|ပလ္လင်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ ပီဒီအက်ဖ် နယ်မြေခံတပ်ရင်း ၂၀၅ အား ဘူဒိုဇာမြေထိုးစက်များအပါအဝင် စစ်ကား ၁၀ စီး၊ စစ်သား ၃၀ ခန့်က ချောင်းမြောင်းဖျက်ဆီးခဲ့သဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ အခြေစိုက်စခန်းသည် PDF မှ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများပြုလုပ်သည့် အလုပ်ရုံနေရာလည်းဖြစ်သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း စစ်အစိုးရတပ်များက လက်နက်များ သိုလှောင်ထားသည့် အဆောက်အအုံနှစ်ခုကို မီးရှို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127221223/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-raid-destroys-resistance-base-in-monywa-pdf-says}}</ref> * နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ် ဒီမောဆိုးမြို့နယ် [[ဟိုဖိတ်ရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဟိုဖိတ်ကျေးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၄ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ၄ ဦးမှာ နံနက် ၅ နာရီ ၃၀ ခန့်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၄၂၇ မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရသော ကင်းထောက်အဖွဲ့မှ တပ်သား ၆ ဦးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military kills four KNDF members in Demoso|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102554/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-kills-four-kndf-members-in-demoso}}</ref> * ထို့အပြင်[[ရွှေကူမြို့]]အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ကချင်အေးကျေးရွာအနီးတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် စစ်တပ်မှ စစ်သား ၁၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟူသော ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြောင့် KIA ၏ ကျဆုံးသူစာရင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မကြာသေးမီက ရရှိထားသော [[ဆူခွိုင်း ၃၀|Su-30]] ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၂ စင်းက စမ်းသပ်ပစ်လွှတ်ခဲ့သည့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news|title=Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206010220/https://myanmar-now.org/en/news/military-deploys-russian-made-fighter-jets-against-kia-targets}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် မတူပီ CDF သည် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[မတူပီမြို့]]နှင့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပေါ်တွင် ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၀၄ ကင်းစခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆုတ်ခွာသွားခြင်းမပြုမီတွင် ခုခံရေးတပ်ဖွဲ့များက အစောင့်တပ်သား ၂ ဦးကိုသာ သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name="auto" /> * နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်က ချင်းပြည်နယ် [[မတူပီမြို့]]အနီးတွင် တပ်စွဲထားသည့် ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref name="auto">{{Cite news|title=Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi|accessdate=14 February 2022|archivedate=1 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220201001003/https://www.myanmar-now.org/en/news/chinland-defence-force-attacks-junta-soldiers-in-matupi}}</ref> * [[မတ္တရာမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် တောတောင်ကုန်းများတွင် ယခင်က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသော PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ရဲသူနိုင်အား နိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းမိခဲ့ပြီး စစ်သားများက စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် PDF အခြေစိုက်စခန်းသို့ အတင်းအဓမ္မ ပို့ဆောင်ခိုင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=PDF member in Mandalay Region killed in junta custody|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody|accessdate=14 February 2022|archivedate=3 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203102555/https://www.myanmar-now.org/en/news/pdf-member-in-mandalay-region-killed-in-junta-custody}}</ref> === ဒီဇင်ဘာလ === * မိုးညှင်းတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာ ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂) မှ စစ်သား ၅၀ ခန့်က [[မိုးညှင်းမြို့နယ်]] ညောင်ထောက်ရွာအနီး KIA နယ်မြေကို နံနက် ၈ နာရီ ဝန်းကျင်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ KIA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ၎င်းတို့ဘက်မှ ထိခိုက်ကျဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်း မရှိပေ။ ဖားကန့်မြို့လယ် ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ၊ [[ဖားကန့်မြို့]]နှင့် [[မိုးညှင်းမြို့]]ကို ဆက်သွယ်သည့် ကားလမ်းတစ်လျှောက်ရှိ ဝေလုံကျေးရွာအနီး၌လည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခြေလျင်တပ်ရှေ့တိုးနိုင်ရေးအတွက် ညနေ ၃ နာရီမှ ၈ နာရီအထိ လက်နက်ကြီး အမြောက်အချက်ရေ ၃၀ ခန့်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin|accessdate=14 February 2022|archivedate=6 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211206011605/https://www.myanmar-now.org/en/news/kia-clashes-with-junta-soldiers-in-hpakant-and-mohnyin}}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ညလုံးပေါက် စစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ခဲ့ရာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိန်းမင်း PDF (TM-PDF) စခန်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး TM-PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦး သေဆုံးကာ အခြားအများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>Awaiting for official news report to be used as citation</ref> * ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်က [[ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်]] [[ဒုံးတောရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ဒုံးတောရွာ]]အတွင်း၌ စစ်တပ်မှ အရပ်သား ၁၁ ဦးအား ဖမ်းဆီး၍ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မီးလောင်ကျွမ်းဆဲဖြစ်သော အလောင်းများကို ဒေသခံများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနီးနားတွင် သွားလာနေသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများဖြင့် ဖောက်ခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအပြီးတွင် စစ်အစိုးရစစ်သား ၁၀၀ ခန့်က ရွာကို ဝင်ရောက်မွှေနှောက်သွားခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုတွင် နောက်ထပ်လူတစ်ဦးမှာ အရပ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို မသိရပေ။<ref>{{Cite news|title=လူအစုလိုက် မီးရှို့သတ်ခံရသည့် ဆားလင်းကြီးတွင် ရုပ်အလောင်းထပ်တွေ့|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596|author=မောင်ရွှေဝါ|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214152914/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9596}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် စစ်တပ် နှင့် CDF တပ်ဖွဲ့တို့ မိနစ် ၉၀ ကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDF မှ မြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်စေရန် ဦးတည်သည့် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ကို ထပ်မံထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက်၊ တိုက်ပွဲအတွင်း CDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါသီတင်းပတ်အတွင်း စစ်တပ်သိမ်းပိုက်ထားသည့် ထန်တလန်မြို့တွင် နေအိမ် ၁၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ် မြို့တွင်း အဆောက်အအုံ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့ကာ ၂ဘက်လုံးမှ အကာအကွယ်ယူ ပစ်ခတ်ရန် ခက်ခဲသွားသည်။ <ref>{{Cite news|title=Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210154834/https://www.myanmar-now.org/en/news/well-over-a-quarter-of-thantlang-now-destroyed-by-fire-as-rebel-group-vows-to-drive-out-junta}}</ref> * မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မြိုင်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများက ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက် နံနက်အစောပိုင်းက လက်လုပ်ဗုံး ၃ လုံးဖြင့် စစ်ကားနှစ်စီးအား ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အနည်းဆုံး စစ်သား ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း PDF တွင်က ဆိုသည်။ မွန်းတည့်အချိန်၌ PDF သည် [[မင်းသားကျ (တောင်)ရွာ၊ မြိုင်မြို့နယ်|မင်းသားကျကျေးရွာ]]သို့ ခြေလျင်ထွက်ခွာလာသော စစ်သားများအား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတိုက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အသေအပျောက် သတင်းများ မရှိခဲ့ပေ။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=17 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220117130024/https://myanmar-now.org/en/news/soldiers-target-villagers-after-ambush-by-myaing-pdf}}</ref> * KNDF နှင့် ကရင်နီတပ်မတော် (ကေအေ) တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၈) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲများ ၄ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်သား (၄)ဦး ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း KNDF ကဆိုသည်။ "သေသွားတာလားတော့ မသိဘူး။ အနည်းဆုံးခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးယောက်နဲ့ လေးယောက်ကြားမှာ စစ်တပ်ဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတယ်လို့ ယူဆထားတယ်" ဟု KNDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |title=ကယားပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 |website=Myanmar NOW |language=my |accessdate=14 February 2022 |archivedate=14 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214144642/https://www.myanmar-now.org/mm/news/9658 }}</ref> <ref>{{Cite news|title=Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf|accessdate=14 February 2022|archivedate=25 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211225174335/https://www.myanmar-now.org/en/news/clashes-in-kayah-state-kill-at-least-four-regime-soldiers-kndf}}</ref> နှစ်ရက်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး [[ခေါင်းကွဲရွာ၊ မြောင်မြို့နယ်|ခေါင်းကွဲကျေးရွာ]]၌ တပ်မတော်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ထို့နောက် တပ်မတော်မှ လက်နက်ကြီးများနှင့် စနိုက်ပါများဖြင့် အင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီးနောက် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် ရွာမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Soldiers kill and burn five people in Sagaing Region village after clashes with PDF|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf|accessdate=14 February 2022|archivedate=8 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220208210310/https://www.myanmar-now.org/en/news/soldiers-kill-and-burn-five-people-in-sagaing-region-village-after-clashes-with-pdf}}</ref> * ထိုနေ့တွင်ပင် ခုခံ ခိုအောင်းရာ နေရာ နှစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းမှု ကြောင့် မန္တလေး အရပ်ဘက် ပြောက်ကျားတပ်သား ၈ ဦးကို သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ တပ်မတော်တပ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးမှ ဝန်ခံပြီးနောက် အဆိုပါစီးနင်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဟာအောင်မြေစခန်း၌ ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် PDF အဖွဲ့ဝင် ၇ ဦး ကျဆုံးကာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတစ်ဦး ဝမ်းဗိုက်တွင် ကျည်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ပြည်ကြီးတံခွန်စခန်း၌ စစ်အစိုးရတပ်များအား လက်လုပ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ပေါက်ကာ ထွက်ပြေးကြစဉ် PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids|work=Myanmar NOW|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html|accessdate=14 February 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213180339/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-claims-to-have-killed-8-resistance-fighters-in-mandalay-raids.html}}</ref> * ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်က အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်ကူညီနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း အရာတော်မြို့နယ် [[ကဲဘာရွာ၊ အရာတော်မြို့နယ်|ကဲဘာကျေးရွာ]]တွင် ဇေယျာ ၇ ဟု ခေါ်သည့် အခြား ဒေသခံ တော်လှန်ရေးသမားများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် စစ်တပ်၏ လက်နက်အင်အား သာလွန်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ <ref>{{Cite news|title=Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064637/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-100-homes-in-sagaing-region-village}}</ref> * ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[လှိုင်သာယာမြို့နယ်]]တွင် ဗုံးအများအပြား ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃ ဦး အပါအဝင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးကို တပ်မတော်မှ PDF ဟုစွပ်စွဲပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားသည့် နောက်ထပ် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကိုလည်း ကျည်ကာအင်္ကျီများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အရပ်ဝတ် လက်နက်ကိုင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ လက်လုပ်ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အခြားပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ သေဆုံးမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon|accessdate=14 February 2022|archivedate=15 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215064635/https://www.myanmar-now.org/en/news/three-injured-guerrilla-fighters-among-12-arrested-after-accidental-explosion-in-yangon}}</ref>ဒီပဲယင်း PDF တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ နေရာယူထားသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ကို တပ်မတော်မှ ဝိုင်းရံထားသည်ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ “တော်တော်အခြေအနေဆိုးနေပြီ။ မနားတော့ဘူးဗျ။ စစ်ကြောင်းက တစ်ကြောင်းပြီးတစ်ကြောင်း လာနေတာ။ တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဖြတ်သွားရင် နောက်ထပ်တစ်ကြောင်းက ဒီရွာကို ဦးတည်နေပြီ။ အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်နေတာ” ဟု ဒီပဲယင်း PDF ခေါင်းဆောင်မှ Myanmar NOW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့်လမှစတင်၍ တပ်မတော်သည် လေကြောင်း ချေမှုန်းရေး မစ်ရှင်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဒီပဲယင်းမြို့ အနောက်ဘက်သို့ ရဟတ်ယာဉ် ခြောက်စီးဖြင့် လေကြောင်းချီတပ်မှ စစ်သား ၁၅၀ ခန့် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=Junta soldiers murder three more villagers in Depayin|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin|accessdate=14 February 2022|archivedate=10 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220210222452/https://www.myanmar-now.org/en/news/junta-soldiers-murder-three-more-villagers-in-depayin}}</ref> * ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၆ လက်အောက်ရှိ ထိုင်းနယ်စပ်အနီး [[လေးကေ့ကော်|လေးကကော်မြို့သစ်]]တွင် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်က တပ်မတော်မှ စစ်သား ၂၀၀ ခန့်ဖြင့် ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ NLD အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆရသော လူအများအပြားကို စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၆၀ မှ ယာဉ်တန်းလေးစီးဖြင့် ရောက်ရှိလာသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လေးကေကော်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရပ်ကွက်တွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီးနင်းမှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းရန် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုများကို KNU တပ်မဟာ (၆) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။ * ယောဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YDF) အစည်းဝေးကျင်းပနေသည့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဂန့်ဂေါမြို့နယ် [[နှမ်းခါးရွာ၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်|နှမ်းခါးကျေးရွာ]]ကို တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ယောကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀ ကျဆုံးခဲ့သည်။ ရွာကို လေကြောင်းထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် ရဟတ်ယာဉ်သုံးစင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ နှမ်းခါးရွာကို စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ခန့်က သိမ်းပိုက်ထားသည်ဟု ရွာခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ <ref>{{Cite news|title=At least 20 killed in air raid on Magway village|work=Myanmar NOW|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village|accessdate=14 February 2022|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227131155/https://www.myanmar-now.org/en/news/at-least-20-killed-in-air-raid-on-magway-village}}</ref> ထို့အပြင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး [[သန်လျင်မြို့နယ်]]တွင် တပ်မတော်က ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုအတွင်း ဒေသခံ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ ဝင်တစ်ဦး ပစ်သတ်ခံရပြီး အခြား သုံးဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ နံနက် ၉ နာရီခန့်တွင် [[လဟာယက်|လဟာရပ်ကျေးရွာ]]အနီးရှိ နေအိမ်တစ်လုံးအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့မှ အသက် ၃၀ အရွယ် အမျိုးသားတစ်ဦး ရင်ဘတ်နှင့် ပေါင်တို့တွင် သေနတ်ဒဏ်ရာဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ သေဆုံးနေသည့် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမား၏ ရုပ်အလောင်းကို စစ်သားများက သိမ်းယူသွားကာ သေဆုံးသူမှာ ဖြိုးမောင်မောင်ဦးဖြစ်ကြောင်း သန်လျင်အခြေစိုက် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာတစ်ခုက ဆိုသည်။ <ref>{{Cite news|title=One resistance fighter killed, three arrested in Thanlyin raid|work=Myanmar NOW|url=https://myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid|accessdate=14 February 2022|archivedate=21 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221031550/https://www.myanmar-now.org/en/news/one-resistance-fighter-killed-three-arrested-in-thanlyin-raid}}</ref> * ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) မှ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ကယား(ကရင်နီ)ပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ် [[ကွန်နားရွာ၊ လွိုင်ကော်မြို့နယ်|ကွန်နားကျေးရွာ]]မှ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ KNDF အဖွဲ့ဝင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ခွန်းနား တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃၀ ခန့် တပ်စွဲထားကြောင်း သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က တနင်္လာနေ့နှင့် ကြာသပတေးနေ့များတွင် တိုက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများ ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။<ref>{{cite web |author1=အက်စတာဂျေ |title=လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာတွင် နေအိမ်အများအပြား မီးထပ်ရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/9737 |website=Myanmar NOW |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081334/https://myanmar-now.org/mm/news/9737 }}</ref> ==== ခရစ္စမတ်အကြို လူသတ်ပွဲ ==== {{main|မိုဆို လူသတ်ပွဲ}} * ကယားပြည်နယ် ဖရူဆိုမြို့နယ် [[မိုဆိုရွာ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ်|မိုဆိုရွာ]]အနီးတွင် စစ်ဘေးရှောင်ယာဉ်တန်းကို [[တပ်မတော်|စစ်တပ်]]က ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၃၅ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါသေဆုံးမှုများတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော Save the Children အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar|work=Myanmar NOW|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians|date=December 26, 2021|accessdate=February 1, 2022|archivedate=26 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211226231042/https://www.aljazeera.com/news/2021/12/26/united-nations-horrified-myanmar-massacre-dozens-civilians}}</ref> အဆိုပါဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ 'စေ့စေ့စပ်စပ် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု' ပြုလုပ်ရန် ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားသည်။ == ၂၀၂၂ == === ဇန်နဝါရီလ === * ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်ကြာ ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၃ ဒါဇင်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html|title=Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes|publisher=The Irrawaddy|date=January 31, 2022|accessdate=February 1, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140918/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-kills-dozens-of-junta-soldiers-in-three-days-of-clashes.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ကနီမြို့နယ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်ပျူစောထီးပြည်သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် အယောက် ၃၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများနှင့် စစ်သည်များ သယ်ဆောင်သည့် သင်္ဘောများကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အနည်းဆုံး သင်္ဘောတစ်စီး မီးလောင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html|title=Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193946/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thirty-junta-soldiers-reportedly-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> * ၂ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်အစိုးရလိုလားသော လူထုစုဝေးပွဲတွင် ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html|title=Two Killed, 38 Injured at Rally Attack on Myanmar Coup Anniversary|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 2, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140526/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-killed-38-injured-at-rally-attack-on-myanmar-coup-anniversary.html}}</ref> * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုမှ စတင်ကာ ပစ်မှတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှုများတွင် စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်ထားသော အရာရှိ ၃၆၇ ဦး လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html|title=Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup|publisher=The Irrawaddy|date=February 2, 2022|accessdate=February 3, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214194001/https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost-370-myanmar-junta-officials-assassinated-since-coup.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်း နယ်မြေခံ PDF များ၏ လျပ်တပြတ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၈ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဒရုန်းများ အသုံးပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html|title=38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140304/https://www.irrawaddy.com/news/burma/38-junta-soldiers-reported-killed-in-upper-myanmar.html}}</ref> ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် သုံးရက်ကြာ တိုက်ပွဲများအတွင်း တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီ စစ်သည် ၂၀၀ ခန့် ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]က ပြောဆိုထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html|title=Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army|publisher=The Irrawaddy|date=February 7, 2022|accessdate=February 7, 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214193909/https://www.irrawaddy.com/news/burma/over-200-myanmar-junta-troops-killed-in-three-days-kachin-independence-army.html}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[မောင်တောမြို့နယ်]]တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ [[မီးတိုက်ရွာ|မီးတိုက်ကျေးရွာ]] အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီးရှိ AA ကင်းစခန်းအား ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်က ခိုးဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ AA ကင်းသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း AA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ [[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့အထိ ၃ နာရီကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် AA နှင့်စစ်တပ်တို့ကြား ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သော အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားသွားမည့်အရေးကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html|title=Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140146/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-troops-clash-with-arakan-army-in-western-myanmar.html}}</ref> မောင်တောမြို့နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် ညက ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=စစ်တပ်နှင့် AA တို့ တိုက်ပွဲကြား အရပ်သား ၂ ဦး သေဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215124905/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/08/249707.html }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html|title=Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State|publisher=The Irrawaddy|date=February 8, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213142004/https://www.irrawaddy.com/news/burma/two-civilians-dead-in-clash-between-aa-regime-troops-in-myanmars-rakhine-state.html}}</ref> *၉ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေခံ PDF များ ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သား ၃၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html|title=Resistance Groups Claim to Kill 35 Myanmar Junta Troops|publisher=The Irrawaddy|date=February 9, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213140059/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-groups-claim-to-kill-35-myanmar-junta-troops.html}}</ref> အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော် (လေ)|လေတပ်]] လေယာဉ်မှူးများ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=လေတပ်အရာရှိ နေအိမ်များကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဟု PDF ဆို |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081530/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/09/249720.html }}</ref> * ၁၀ ဖေဖေော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး မြို့နယ် ၃ ခုတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက် စီးနင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html|title=Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel|publisher=The Irrawaddy|date=February 10, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213130332/https://www.irrawaddy.com/news/burma/resistance-fighters-claim-to-have-killed-around-50-myanmar-junta-personnel.html}}</ref> *၁၁ ဖေဖော်ဝါရီလ - ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ AA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဗိုလ်မှူးတစ်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် အများအပြား ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တကျော့ပြန် ရခိုင်တိုက်ပွဲ ဗိုလ်မှူးအဆင့် အပါအဝင် စစ်တပ်အကျအဆုံးများ |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=15 February 2022 |archivedate=15 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220215081245/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/10/249756.html }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၈ ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၅ ဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html|title=Dozens of Junta Soldiers Killed in Sagaing, Kayah, Myanmar Resistance Groups Say|publisher=The Irrawaddy|date=February 11, 2022|accessdate=February 11, 2022|archivedate=13 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220213122752/https://www.irrawaddy.com/news/burma/dozens-of-junta-soldiers-killed-in-sagaing-kayah-myanmar-resistance-groups-say.html}}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - နေပြည်တော်၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် PDF တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ နှင့် ၁၃ ရက်များတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html|title=Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader’s Parade|publisher=The Irrawaddy|date=14 February 2022|accessdate=14 February 2022|archivedate=14 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220214143540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-soldiers-killed-social-media-users-boycott-myanmar-coup-leaders-parade.html}}</ref> *၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်၊ [[မြို့သစ်ရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မြို့သစ်ရွာ]]အနီး၌ စစ်သားနှင့် ပျူစောထီးအင်အား ၈၀ ခန့်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ခင်ဦးမြို့ တိုက်ပွဲတွင် လူငယ် ၁၄ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093932/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10499 }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲ ဝါရီဆူးပလိုင်ရွာအနီးတွင် ထိုးစစ်ဆင်လာသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဧရာဝတီ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့သည့် မိုးဗြဲနှင့် ခင်ဦးတွင် PDF ၃၀ ဝန်းကျင် ကျဆုံး |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html |website=ဧရာဝတီ |access-date=၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |accessdate=20 February 2022 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220093950/https://burma.irrawaddy.com/news/2022/02/18/250030.html }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပေါက်မြို့နယ် ရေပြာရွာ ရဲစခန်းကို ပေါက်၊ မြိုင်၊ ရေစကြိုမြို့နယ်တို့မှ PDF အဖွဲ့များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စခန်းမှူးအပါဝင် ရဲ ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မောင်ရွှေဝါ |title=ပေါက်မြို့ ရေပြာရဲစခန်းကို PDF ၃ ဖွဲ့ ဝင်တိုက်၊ စခန်းမှူးအပါအဝင် ၅ ဦး သေ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225041955/https://www.myanmar-now.org/mm/news/10567 }}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် ကာမိုင်းမြို့အနီးရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တစ်ခုကို KIA တပ်မဟာ ၉ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း ၄၄ နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၂ ဦးနှင့် အရပ်သား ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ကချင် ကာမိုင်းစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို KIA နှင့် PDF ဝင်တိုက် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10569 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> * ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]၊ [[ငါးပိအိုးရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ငါးပိအိုးကျေးရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ အိမ်ခြေ ၄၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=ရွှေဘိုမြို့ ငပိအိုးရွာကို စစ်တပ်ဝင်၊ အိမ် ၄၀ မီးလောင်ပြီး လူငယ် ၁ ဦး သေဆုံး |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10575 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[နှမစားရစ်ရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|နှမစားရစ်ရွာ]]သို့ စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ပျူစောထီးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ လေးကြိမ်မြောက် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒေသခံ ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၄၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=ကိုချို |title=စစ်တပ်ဝင်သည့် ရွှေဘိုမြို့ နှမစားရစ်ရွာတွင် ၃ ဦးသေ၊ အိမ် ၄၀၀ မီးလောင် |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/10585 |website=Myanmar NOW |access-date=၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ |language=my |date=၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂}}</ref> ===မတ်=== လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့နှင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၅ ဦး သေဆုံးပြီး နှစ်ဦး ဖမ်းဆီးရမိကြောင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html|title=Myanmar Junta Suffers Heavy Losses in Kayah State: Resistance|publisher=The Irrawaddy|date=March 7, 2022|accessdate=March 7, 2022|archive-date=18 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-suffers-heavy-losses-in-kayah-state-resistance.html}}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၂ စက်တင်ဘာ - ** ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုတွင် အပြစ်ရှိသည်ဟုဆိုကာ ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် သူမသည် အမှုမျိုးစုံမှ ပြစ်ဒဏ်စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၂၀ နှစ် ကျခံနေရသည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud |access-date=2022-09-21 |website=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=19 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019052656/https://www.aljazeera.com/news/2022/9/2/myanmars-aung-san-suu-kyi-gets-3-years-prison-for-election-fraud }}</ref> ** [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်]]နှင့် [[ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်]]စခန်းများအား ကေအိုင်အေနှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta ally attacked in northern Sagaing |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing |date=2 September 2022 |author=Nyein Swe |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=10 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230810051933/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-ally-attacked-in-northern-sagaing/ }}</ref> * ၁၆ စက်တင်ဘာလ ၁၆ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]၊ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|လက်ယက်ကုန်းရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား [[တပ်မတော်|မြန်မာစစ်တပ်]]မှ [[လက်ယက်ကုန်းရွာ ပစ်ခတ်မှု|လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ]] ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေးငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports |access-date=2022-09-22 |website=Nikkei Asia |language=en-GB |archive-date=19 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220919182346/https://asia.nikkei.com/Politics/Myanmar-army-helicopters-fire-on-school-killing-6-reports }}</ref> လက်ယက်ကုန်းရွာတွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]တို့ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြန်မာစစ်တပ်က ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2022-09-20 |title=Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ |access-date=2022-09-22 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 September 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220922030633/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-army-helicopters-fire-school-killing-six-media-residents-2022-09-19/ }}</ref> [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလသမဂ္ဂနှင့်]] [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပါအဝင်]] နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-09-20 |title=Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead |url=https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 |access-date=2022-09-22 |website=UN News |language=en |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030644/https://news.un.org/en/story/2022/09/1127201 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin {{!}} EEAS Website |url=https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en |access-date=2022-09-22 |website=www.eeas.europa.eu |archive-date=22 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220922030635/https://www.eeas.europa.eu/eeas/myanmar-statement-spokesperson-latest-attack-against-school-tabayin_en }}</ref> * ၂၃ စက်တင်ဘာ - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်[[အုန်းသွင်]] အား ရန်ကုန်မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့တစ်ခုက လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ကြံမှုသည် သတ်ဖြတ်ခံရသော တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးရာထူးဖြစ်သောကြောင့် ရာထူးကြီးစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် လုံခြုံရေးအား တိုးမြှင့်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=27 September 2022 |title=Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html |work=The Irrawaddy |location=Yangon |access-date=19 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=19 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221019102837/https://www.irrawaddy.com/news/burma/retired-myanmar-brigadier-general-shot-dead-by-yangon-resistance-group.html }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{See also|ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၈ အောက်တိုဘာ - စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အားနည်းစေရန်ရည်ရွယ်သော "[[ဖြတ်လေးဖြတ်]]"ဗျူဟာအား အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ အနည်းဆုံး ရွာ ၂၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသဖြင့် အားလုံးဆုံးရှုံးသွားခဲ့သူများမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author=Nay Thit |title=Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html |work=The Irrawaddy |date=22 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174503/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/why-myanmar-juntas-four-cuts-arson-strategy-is-failing-to-quell-resistance.html }}</ref> * အောက်တိုဘာလ အလယ်ပိုင်း - ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်ပွဲရမည်ဟု [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းအတွက် မြို့ပြနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။<ref name="at20221104">{{cite news |first=Anthony |last=Davis |title=Myanmar's NUG going for broke before its time |url=https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 |date=4 November 2022 |work=Asia Times |accessdate=23 May 2023 |archivedate=5 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221105215701/https://asiatimes.com/2022/11/myanmars-nug-going-for-broke-before-its-time/?fbclid=IwAR05DLA_u3Wj36rVzbn0sqQrLuZX2J6KXdBE1DPQcLh8JL-I-tS68MC2Vu0 }}</ref> * ၁၆ အောက်တိုဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[တောင်မြင့်ရွာ၊ ပေါက်မြို့နယ်|တောင်မြင့်ရွာ]]အား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီနင်းခဲ့ကာ ကျောင်းဆရာ ဦးစောထွန်းမိုးအား ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ကာ ဦးခေါင်းအား [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ|NUG]]၏ စာသင်ကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar villagers say army beheaded high school teacher |last=Peck |first=Grant |url=https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 |work=AP News |date=21 October 2022 |access-date=2022-10-22 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=22 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221022174502/https://apnews.com/article/aung-san-suu-kyi-myanmar-813a18fd0ab77cd6ccdaaa36a0bf8965 }}</ref> * ၂၁ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များက ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ မြို့အနီး အာရှလမ်းမကြီးနှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရအဆောက်အဦများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html |work=The Irrawaddy |date=21 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=20 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220212821/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/heavy-fighting-between-myanmar-junta-resistance-reported-in-karens-kawkareik.html }}</ref> * ၂၂ အောက်တိုဘာ - ညနေပိုင်းတွင် ကော့ကရိတ်မြို့မှ [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။ အနီးတဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="at20221104"/> * ၂၃ အောက်တိုဘာ - ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၏ ၆၂ နှစ်မြောက်အခမ်းအနားကျင်းပနေစဉ် [[ဖားကန့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် လူအနည်းဆုံး ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဤပြည်တွင်းစစ် ပြန်လည်စတင်ချိန်မှစ၍ အရပ်သားအများဆုံး သေဆုံးခဲ့သော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂက တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အရပ်သားသေဆုံးမှုအား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 |last=Peck |first=Grant |work=ABCNews |date=23 October 2022 |access-date=2022-10-24 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=24 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221024125159/https://abcnews.go.com/International/wireStory/ethnic-group-myanmar-air-attack-kills-60-celebration-91995775 }}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ - [[ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] ဦးဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များက ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html |work=The Irrawaddy |date=27 October 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=27 October 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221027144636/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-resistance-forces-seize-myanmar-junta-base-capture-17-soldiers.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * ၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ [[Mil Mi-24|Mi-34]] ရဟတ်ယာဉ်က စစ်ကောင်စီတပ်အပေါ် မှားယွင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် တပ်သား ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Regime Helicopter Kills At Least 60 Junta Troops in Sagaing Region: Resistance |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html |work=The Irrawaddy |author=Hein Htoo Zan |date=14 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118022742/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-helicopter-kills-at-least-60-junta-troops-in-sagaing-region-resistance.html }}</ref> * ၁၄ နိုဝင်ဘာ - [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရမည်စိုးသဖြင့် ထွက်ပြေးခဲ့သော မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပေါက်မြို့နယ်]]ရှိ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား စစ်ကောင်စီက ဒဏ်ငွေတပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military punishes families of administrators who fled militia training |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training |author=Maung Shwe Wah |date=15 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=14 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230114112736/https://myanmar-now.org/en/news/myanmars-military-punishes-families-of-administrators-who-fled-militia-training }}</ref> * ၁၅ နိုဝင်ဘာ - စစ်ကောင်စီကားတစ်စီးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ထောင်ထားသော မြေမြှပ်မိုင်းထိခဲ့သဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ် ရန်ကုန်-စစ်တွေကားလမ်းပေါ်ရှိ ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဒေသခံများမှာ ပုဏ္ဏားကျွန်း သို့မဟုတ် စစ်တွေမြို့ပေါ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။<ref>{{cite news |title=Thousands of Rakhine Villagers Flee Myanmar Junta's Deadly Wrath |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html |date=15 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=4 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204230917/https://www.irrawaddy.com/news/burma/thousands-of-rakhine-villagers-flee-myanmar-juntas-deadly-wrath.html }}</ref> * ၁၆–၂၂ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ ရှေ့တန်းစစ်စခန်းအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အခြေစိုက်စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄ % ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] အနေဖြင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege |date=22 November 2022 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133119/https://www.myanmar-now.org/en/news/chin-resistance-forces-fail-to-take-outpost-after-week-long-siege }}</ref> * ၁၉ နိုဝင်ဘာ - [[ခင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းအား ဝင်ရောက်စီးနင်းရာတွင် နေအိမ်များနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=IN PICTURES : Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133109/https://www.myanmar-now.org/en/news/in-pictures-sagaing-locals-flee-myanmar-juntas-arson-campaign }}</ref> * ၂၁–၂၅ နိုဝင်ဘာ - [[မိုးညှင်းမြို့နယ်|မိုးညှင်း]]၊ [[ဗန်းမောက်မြို့နယ်|ဗန်းမောက်]]နှင့် [[ကသာမြို့နယ်]]ရှိ [[ကေအိုင်အေ]]စခန်းများအား [[တပ်မတော် (လေ)]]က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။.<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html |title=Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces |date=25 November 2022 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126125028/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-jets-target-kachin-resistance-forces.html }}</ref> * ၂၂ နိုဝင်ဘာ ** [[မြိုင်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သောကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military torches own police station in Magway |author=Maung Shwe Wah |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway |work=Myanmar Now |date=22 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126133111/https://www.myanmar-now.org/en/news/myanmar-military-torches-own-police-station-in-magway }}</ref> ** [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မိုးညိုမြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်း အဆောက်အဦတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်က ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=24 November 2022 |language=en |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/nearly-60-myanmar-regime-forces-killed-in-two-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၄ နိုဝင်ဘာ - ကာဒီနယ် [[ချားလ်မောင်ဘို]]၏ နေအိမ်အပါအဝင် [[မုံလှရွာ၊ ခင်ဦးမြို့နယ်|မုံလှရွာ]]ရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html |title=Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=26 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221126131302/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-torches-home-village-of-catholic-cardinal.html }}</ref> * ၂၆ နိုဝင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေတာရှည်မြို့နယ်]]ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html |title=Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks |work=The Irrawaddy |language=en |date=28 November 2022 |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183850/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-70-myanmar-junta-forces-killed-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၂၇ နိုဝင်ဘာ - [ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html |date=28 November 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=23 May 2023 |archivedate=29 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221129183848/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-and-arakan-army-agree-temporary-truce-in-rakhine-state.html }}</ref> * ၃၀ နိုဝင်ဘာ - [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]အနီးရှိ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border |url=https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border |work=Myanmar NOW |date=2 December 2022 |language=en |author=Nyein Swe |accessdate=23 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140615/https://myanmar-now.org/en/news/military-launches-major-assault-on-kokang-base-on-china-myanmar-border }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * ၆ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဆို လူသတ်ပွဲ]]အတွက် တာဝန်ရှိသူ စစ်ကောင်စီအရာရှိ သုံးဦးနှင့် တပ်သားတစ်ဦးကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni forces capture soldiers linked to last year's Christmas Eve massacre |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre |author=Esther J |date=6 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=4 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230104141538/https://myanmar-now.org/en/news/karenni-forces-capture-soldiers-linked-to-last-years-christmas-eve-massacre }}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်မြို့နယ်ရှိ [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် တပ်မတော် (ကြည်း)တို့ မြေပြင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan |work=BNI |date=14 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=9 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230109143631/https://www.bnionline.net/en/news/military-council-suffered-massive-casualties-battle-namhsan }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - နမ့်ဆန်တိုက်ပွဲတွင် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says |date=13 December 2022 |author=Nyein Swe |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140613/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-drops-massive-aerial-bombs-during-northern-shan-state-clashes-tnla-says }}</ref> * ၁၆ ဒီဇင်ဘာ - [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း]]တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမည့် BURMA Act အား ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act |title=Meeks Issues Statement on House Passage of BURMA Act |date=6 April 2022 |website=House Foreign Affairs Committee |access-date=24 May 2023 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231150112/https://foreignaffairs.house.gov/2022/4/meeks-issues-statement-on-house-passage-of-burma-act }}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Senate Passes Burma Act Bill |url=https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ |website=American Baptist Churches USA |date=16 December 2022 |access-date=24 May 2023 |archive-date=2 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202184408/https://www.abc-usa.org/2022/12/u-s-senate-passes-burma-act-bill/ }}</ref> * ၁၇ ဒီဇင်ဘာ - တပ်သား ၉၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များက နန့်ဆန်တိုက်ပွဲမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ TNLA နှင့် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TNLA က ယင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding' |date=19 December 2022 |work=Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109143629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-calls-taang-army-battle-a-misunderstanding.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]ရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက အလစ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အရပ်သုံးထရပ်ကားတွင် အလုပ်သမားများအဖြစ် ပုန်းခိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint |url=https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint |author=Thura Maung |date=31 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=31 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231140611/https://myanmar-now.org/en/news/several-people-killed-in-myanmar-military-ambush-of-sagaing-resistance-checkpoint }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦး[[လှမိုးအောင်]]အပါအဝင် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများအား နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html |title=Ayeyarwady Region's NLD Ministers Released |date=30 December 2022 |work=The Irrawaddy |accessdate=24 May 2023 |archivedate=22 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230922151244/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ayeyarwady-regions-nld-ministers-released.html }}</ref> * ၃၀ ဒီဇင်ဘာ - ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]အား ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar court extends Aung San Suu Kyi's prison sentence to 33 years |url=https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html |last=Mogul |first=Rhea |work=CNN |date=30 December 2022 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=19 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230519081122/https://www.cnn.com/2022/12/30/asia/myanmar-aung-san-suu-kyi-court-verdict-intl-hnk/index.html }}</ref> ==၂၀၂၃== === ဇန်နဝါရီ === * ၅ ဇန်နဝါရီ - [[ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ်]]က ကျေးရွာများအား စပိဘုတ်ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ဖိအားပေးမှုများကြောင့် [[အင်းလေး]]ဒေသ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State |author=Hein Htoo Zan |date=5 January 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html |work=The Irrawady |accessdate=24 May 2023 |archivedate=9 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230109200852/https://www.irrawaddy.com/news/burma/fighting-breaks-out-near-inle-lake-in-southern-shan-state.html }}</ref> * ၃၁ ဇန်နဝါရီ - "နိုင်ငံတော်အား သစ္စာစောင့်သိသော" နိုင်ငံသားများအား လိုင်စင်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Tin Htet Paing |date=2023-02-13 |title=Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316191848/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-issues-right-to-arms-policy-enabling-easier-weapons-access-for-pro-junta }}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]က နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအား နောက်ထပ် ခြောက်လ သက်တမ်းထပ်တိုးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar regime extends military rule for another six months |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months |access-date=2023-03-12 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811023532/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-regime-extends-military-rule-for-another-six-months/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ - [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ နောက်ထပ် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2023-02-23 |title=Myanmar Junta Extends Martial Law in Resistance Stronghold Sagaing Region |url=https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html |access-date=2023-03-11 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406111742/https://www.irrawaddy.com/news/myanmar-junta-extends-martial-law-in-resistance-stronghold-sagaing-region.html }}</ref> တပ်မတော် (ကြည်း)၏ [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |date=2023-03-06 |title=Myanmar army killed 17 people in 2 villages, residents say |url=https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 |access-date=2023-03-11 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=13 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230913161001/https://apnews.com/article/myanmar-burma-army-village-killings-beheading-f67a2070a43cfa60c5800881a38f0b82 }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကန်တော်ကျေးရွာတွင် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူငယ် နှစ်ဦးအပါအဝင် ခုခံရေးသမား လေးဦး ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":3">{{Cite web |date=2023-03-03 |title=Child fighters beheaded as Myanmar killings rise after martial law |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html |access-date=2023-03-11 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=3 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203184532/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/myanmar-beheading-sagaing-03032023151949.html }}</ref> === မတ် === {{See also|တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၂ မတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မ]]တပ်သားများက [[တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]အတွင်း ရွာသူရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးမှာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံခဲ့ရပြီး အမျိုးသမီးသုံးဦးမှာ အသတ်မခံရမီ မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Maung Shwe Wah |date=2023-03-11 |title=In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control |url=https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control |access-date=2023-03-11 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=11 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311150651/https://myanmar-now.org/en/news/in-myanmars-heartland-new-horrors-from-a-junta-struggling-for-control }}</ref> * ၁၁ မတ် - [[ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး သုံးပါးအပါအဝင် ရွာသူရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Esther J |date=2023-03-16 |title=Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture |url=https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture |access-date=2023-03-16 |website=Myanmar NOW |language=en |archive-date=16 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316175602/https://myanmar-now.org/en/news/bodies-of-monks-killed-in-pinlaung-massacre-showed-signs-of-torture }}</ref> === ဧပြီ === {{see also | ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} * ၁၁ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကန့်ဘလူမြို့နယ်]]၊ [[ပဇီကြီးရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ပဇီကြီးရွာ]]တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးဖွင့်ပွဲ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[တပ်မတော် (လေ)]]က လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100 |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html |work=The New York Times |date=11 April 2023 |accessdate=24 May 2023 |archivedate=12 April 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230412112258/https://www.nytimes.com/2023/04/11/world/asia/myanmar-airstrike.html }}</ref> === မေ === * ၇ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မုံရွာမြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက် [[ရေကန်စုရွာ၊ မုံရွာမြို့နယ်|ရေကန်စုရွာ]]အနီးရှိ မုံရွာခရိုင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရင်း အမှတ် (၂၇) လက်အောက်ခံတပ်ခွဲ (၂) စခန်းကို စစ်ကောင်စီတပ် အင်အား ၈၀ ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ကို ပစ်သတ်ကာ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာ PDF စခန်း စစ်တပ်ဝင်စီး၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦးကို သတ်ဖြတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142156/https://myanmar-now.org/mm/news/37726/ }}</ref> * ၂၅ မေ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့မှ ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦးသည် လက်နက်၊ ငွေကြေးတွေများ ယူဆောင်ကာ စစ်ကောင်စီထံ လက်နက်ချအညံ့ခံ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=ပခုက္ကူ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်နဲ့ အဖွဲ့ဝင်ရှစ်ဦး စစ်ကောင်စီထံထွက်ပြေး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080519/https://www.rfa.org/burmese/news/pakokku-pdf-05282023052944.html }}</ref> * ၂၆ မေ ** [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံရာ ရေလယ်ကျွန်းဒေသအား စစ်တပ်က သုံးရက်ကြာ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ဒေသခံ ၅ ဦးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး ကျေးရွာ ၂၇ ရွာ မီးရှို့ခံခဲ့ရကာ နေအိမ် ၆၀၀ ကျော်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=သူရမောင် |title=ဧရာဝတီနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံ၌ လူ ၅ ဦး အသတ်ခံရကာ ရွာ ၃၀ နီးပါး မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37413/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=1 ဇွန် 2023}}</ref> ** အမျိုးသားရေးအမည်ခံသည့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံပွဲများကို ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးအစည်းအရုံး (MNO) ဥက္ကဋ္ဌ<ref>{{cite news |first1=RFA Burmese |title=စစ်တပ်ထောက်ခံသူ သေနတ်ပစ်ခတ်ခံရပြီး အရေးပေါ်ဆေးကုသနေ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/army-supporter-shoot-05312023164924.html |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |agency=RFA Burmese |language=my}}</ref> ဦးတင့်လွင်အား သေနတ်သမားတစ်ဦးမှ ပစ်ခတ်လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=ဟန်သစ် |first2=မြတ်သွယ် |title=ရန်ကုန်တွင် နာမည်ကြီးစစ်တပ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦး ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် ပစ်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37395/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023}}</ref> * ၂၇ မေ ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]၊ [[မိုးဗြဲရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|မိုးဗြဲမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား သုံးရက်ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကလေးငယ်နှစ်ဦး အပါအဝင် လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည့် မိုးဗြဲတွင် ကလေး ၂ ဦးအပါအဝင် ၄ ဦးသေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37317/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> ** ကရင်နီတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) မှ ဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လူငယ်လေးဦးသည် ကယားပြည်နယ် ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်တွင် ဒဏ်ရာရသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ဆောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=တိုက်ပွဲကြား ကရင်နီဆေးမှူးတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080532/https://www.rfa.org/burmese/news/youth-died-in-karenni-battle-05282023170555.html }}</ref> * ၂၉ မေ - ချင်းပြည်နယ် [[ဟားခါးမြို့]]နှင့် [[ထန်တလန်မြို့]]ကြား သီးမစ်လွင်ပြင်တွင် [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] (CNA) နှင့် [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားနေရာ တော်လှန်ရေးသမား ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် ဟားခါး၊ ထန်တလန်ကြားတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37330/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023}}</ref> * ၃၀ မေ ** [[ဝက်လက်မြို့]]အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[စခမ်းသာရွာ၊ ရေဦးမြို့နယ်|စခန်းသာ (ရှပ်ပြဲ) ရွာ]]အနီး ရောက်လာသော စစ်ကြောင်းကို [[ရွှေဘိုမြို့နယ်]]အခြေစိုက် ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် Black Wolf Army နှင့် WHO AM I – ARMY တို့က ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးသီး ၇ ခုချ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ဝက်လက်မြို့ဘက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=ဝက်လက်တွင် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းနှစ်ခု ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=31 မေ 2023 |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601075511/https://myanmar-now.org/mm/news/37375/ }}</ref> ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]၊ [[အဝန်းကြီးရွာ၊ ဘီးလင်းမြို့နယ်|အဝန်းကြီးကျေးရွာ]]ကို တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိဘဲ ဘီးလင်းမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၃၁၄) အမြောက်တပ်ရင်းက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ သံဃာတော် ၃ ပါးနှင့် အရပ်သား ၂ ဦးတို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |first2=ငြိမ်းဆွေ |title=ဘီးလင်းတွင် စစ်တပ်လက်နက်ကြီးကြောင့် သံဃာနှင့် သာမဏေများ ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37322/ |website=Myanmar Now |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=30 မေ 2023 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** တပ်မတော် ထောက်ခံသူနှင့် အမျိုးသားရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ အဆိုတော် လီလီနိုင်ကျော်အား သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူနေရသည်။<ref>{{cite web |title=အဆိုတော် ဒေါ်လီလီနိုင်ကျော် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခံရ |url=https://news-eleven.com/article/248964 |website=Eleven Media Group Co., Ltd |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ် ၂၈ မြို့နယ်မှ စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၇၃ ဖွဲ့နှင့် လေ့လာသူ ၃၁ ဦးတို့ပါဝင်သော ပထမအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ကို နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်ကိုင်းတိုင်း အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည် |url=https://www.rfa.org/burmese/news/sagaing-counsalor-council-05312023171137.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** ကရင်ပြည်နယ်၊ [[ကျုံဒိုးမြို့|ကျုံဒိုးရဲစခန်း]]ကို [[KNLA]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက ဒရုန်းနှင့် ဗုံးချတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ခလရ (၅၄၆) စစ်တပ်က လက်နက်ကြီး ပြန်လည်ပစ်ခတ်ရာတွင် ဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံးပြီး တစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=စစ်တပ် လက်နက်ကြီးကြောင့် ကျုံဒိုးဒေသခံတစ်ဦး သေဆုံး၊ တစ်ဦးဒဏ်ရာရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html |website=Radio Free Asia |access-date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |archive-date=1 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230601080531/https://www.rfa.org/burmese/news/karen-military-battle-05312023115429.html }}</ref> * ၃၁ မေ ** ကန့်ဘလူမြို့နယ် [[ဖုတ်ကုန်းရွာ၊ ကန့်ဘလူမြို့နယ်|ဖုတ်ကုန်းရွာ]] ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့စခန်းကို စစ်သား ၆၀ ဝန်းကျင်က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တော်လှန်ရေးသမားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8"/> ** ချောင်းဦးမြို့မြောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာ ခင်မွန်ရွာအနီးရှိ Area 71 People Defense Force Monywa စခန်းကို စစ်ကောင်စီ အင်အား ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်က ဝင်ရောက်စီးနင်းရာ တော်လှန်ရေးသမားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="mmnow8">{{cite web |first1=မောင်ရွှေဝါ |first2=သူရမောင် |title=စစ်ကိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ စခန်းနှစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ငါးဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=18 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230618025229/https://myanmar-now.org/mm/news/37442/ }}</ref> === ဇွန် === * ၂ ဇွန် - ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကြာအင်းဆိပ်ကြီးကို KNU ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181743/https://myanmar-now.org/mm/news/37481/ }}</ref> * ၃ ဇွန် - ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံတပ်ကို မြို့အနောက်ဘက် ၅ မိုင်ခန့်အကွာရှိ [[ခေါင်းအီရွာမရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|ခေါင်းအိရွာ]]နှင့် [[စက်တော်ရွာ၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်|စက်တော်ရွာ]]အကြားတွင် ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ဖယ်ခုံအခြေစိုက် အမှတ်(၁၀၀၂) တပ်ရင်း၊ ဒီးမော့ဆိုအခြေစိုက် အမှတ် (၁၁၀၁)၊ (၁၁၀၂)၊ (၁၁၀၇) တပ်ရင်းများ၊ မိုးမြို့ဗြဲအခြေစိုက် အမှတ် (၁၀၀၅)၊ (၁၀၀၇)၊ (၁၀၀၈)၊ (၁၀၀၉)၊ လွိုင်ကော်အခြေစိုက် PDF တပ်ရင်း (LKPDF) များနှင့် ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)၊ ကယား(ကရင်နီ)တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (KRU) တို့ ပူးပေါင်း ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ရာမှ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိတိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်ဖက် အထိအခိုက်ရှိ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၅ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617150534/https://myanmar-now.org/mm/news/37998/ }}</ref> * ၅ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးမြို့၊ အမှတ် (၁၂) ရပ်ကွက် ရဲစခန်း၊ အမှတ် (၅) ရပ်ကွက်ရှိ (၅၀၇) စစ်တပ်စခန်း၊ [[ပန်ဟုန်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|ပန်ဟုန်းရွာ]]ရှိ စစ်တပ်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်ပန်း |title=လားရှိုးမြို့ပေါ် ရဲစခန်းနှင့် စစ်တပ်စခန်းများ တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37605/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၆ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကလေးမြို့နယ်၊ လက်ပံချောင်း-ရာဇဂြိုဟ်လမ်းမကြီးဘေးရှိ [[ရှုခင်းသာရွာ၊ ကလေးမြို့နယ်|ရှုခင်းသာကျေးရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းကို စစ်တပ်က MI 35 အမျိုးအစား တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူ ၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=မြတ်သွယ် |title=ကလေးမြို့နယ်တွင် စာသင်ကျောင်း တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၄ ဦး ဒဏ်ရာရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37534/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၅ ဇွန် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၆ ဇွန် ** ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မိုးဗြဲမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ် ပစ်ခတ်သဖြင့် အရပ်သား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မိုးဗြဲမြို့တွင် တစ်ရက်အတွင်း အရပ်သား သုံးဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145205/https://myanmar-now.org/mm/news/37673/ }}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ [[နတ်သံကွင်းမြို့]] ရဲစခန်း၊ တံတားရဲကင်း နှစ်ခု၊ ရေတွင်းကုန်းရွာနှင့် ဘုံသတောရွာအနီးရှိ အခြားစစ်ရေးပစ်မှတ် နှစ်ခုတို့ကို KNU တပ်မဟာ ၃ လက်အောက်ခံတပ်များ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များက ဝင်တိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နတ်သံကွင်းတံတားကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ KNU,PDF ပူးပေါင်းတပ်ဘက်မှ ၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=လင်းထင် |title=စစ်တောင်းမြစ်ကူး နတ်သံကွင်းတံတား ဖျက်ဆီးခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619182335/https://myanmar-now.org/mm/news/37664/ }}</ref> * ၇ ဇွန် ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်]] စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်မှူးနေလင်းဦးနှင့် [[ဗောဓိကွင်းရွာ၊ ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ဗောဓိကွင်းရွာ]]အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသူရတို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အောင်နိုင် |title=ကျောက်တံခါးတွင် ဗိုလ်မှူးနှင့် ရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=17 June 2023 |archivedate=17 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230617115133/https://myanmar-now.org/mm/news/37721/ }}</ref> ** ပဇီကြီးရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ [[ပဇီကြီး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု|လေကြာင်း တိုက်ခိုက်မှု]]ကြောင့် သေဆုံးခဲ့သူများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း လူမှုကွန်ရက်ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာ ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်တွင်း စစ်ခုံရုံးက ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သရုပ်ဆောင် မေပန်းချီကို စစ်ခုံရုံးက ထောင်သုံးနှစ်ချ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620153215/https://www.rfa.org/burmese/news/may-panche-three-years-in-prison-06122023030210.html }}</ref> * ၉ ဇွန် - ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ [[ညောင်ပင်ကြီးရွာ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်|ညောင်ပင်ကြီးရွာ]] ရဲစခန်းကို ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="mmnow9">{{cite web |title=ဆားလင်းကြီးတွင် စစ်တပ်က နေ့စဉ် ရွာမီးရှို့၊ ရွာသား ၁ ဦးကို ပစ်သတ် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ |publisher=Myanmar Now |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617142159/https://myanmar-now.org/mm/news/37959/ }}</ref> * ၁၂ ဇွန် - ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ် မိုးဗြဲမြို့ ရပ်ကွက်များအတွင်း စစ်တပ် ဝင်ရောက်တပ်စွဲထားစဉ် မေ ၂၇ မှ ဇွန် ၉ အတွင်း အရပ်သား ၁၃ ဦးထက်မနည်း ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=စစ်တပ် တပ်စွဲထားသည့် မိုးဗြဲတွင် ပစ်သတ်ခံရသူ ၁၃ ဦးထက်မနည်း ရှိလာ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617182106/https://myanmar-now.org/mm/news/37834/ }}</ref> * ၁၃ ဇွန် ** ကယားပြည်နယ်၊ မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ သံလွင်မြစ်အရှေ့ဘက်ကမ်း [[တောင်လှရွာ၊ မယ်စဲမြို့နယ်|တောင်လှကျေးရွာ]]အနီးရှိ တောင်လှစခန်း၊ မယ်လနွယ်စခန်းနှင့် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံနယ်ခြားမှတ်တိုင်အမှတ် ၁၄ ရှိ BP 14 စခန်းကုန်းနှင့် မြို့မရဲစခန်းတို့ကို ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက တစ်ပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မြို့နယ်ရဲမှူး သေဆုံးပြီး၊ စခန်း ၃ ခုမှ မောင်းပြန်သေနတ် ၄၀ ခန့် ရရှိခဲ့ကြောင်း KMIC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခူးညေးရယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းလေးခု တစ်ပြိုင်တည်း တိုက်ခိုက်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၄ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617152040/https://myanmar-now.org/mm/news/37939/ }}</ref> ** ဇာမဏီအမည်ရှိ မြင်းမူနှင့် မြောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ကိုဇော်မိုးနှင့် အခြား ၃ ဦးကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ မြောင်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ အဖွဲ့က လူသတ်မှုသံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေစဉ် သေဆုံးသွားကြောင်း မြန်မာနောင်း မီဒီယာ က ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web |author1=မိုးဦး |author2=သူရမောင် |title=မြောင်ပလဖ ဖမ်းဆီးထားသော တော်လှန်ရေးသမား ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ |access-date=၁၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၃ ဇွန် ၂၀၂၃ |archive-date=17 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230617145032/https://myanmar-now.org/mm/news/37899/ }}</ref> * ၁၅ ဇွန် - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ [[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]၊ [[တပွင်ရွာ၊ စေတုတ္ထရာမြို့နယ်|တပွင်ရွာ]]ရဲစခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မင်းဘူးခရိုင် တပ်ရင်း-၃ က တိုက်ခိုက် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]] ၂ ယောက်ကို စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စေတုတ္တရာ တပွင်ရွာရဲစခန်းကို PDF မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီး ပျူစောထီး ၂ ဦး ဖမ်းမိ (ရုပ်သံ) |url=https://burmese.dvb.no/archives/600035 |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=DVB |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃}}</ref> * ၁၇ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်၊ [[ကင်းပြားရွာ၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်|ကင်းဗျားကျေးရွာ]]တွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းဆီးသွားသည့် အမျိုးသားများအနက် ၅ ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများကို ဒေသခံများက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=ရွှေဘိုတွင် စစ်တပ်ဖမ်းသွားသော ရွာသား ၅ ဦး အသတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |date=၁၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620154719/https://myanmar-now.org/mm/news/38221/ }}</ref> * ၁၉ ဇွန် ** ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ဟန်သစ် |title=ရန်ကုန်လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ပစ်သတ်ခံရ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=20 June 2023 |archivedate=20 June 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230620181745/https://myanmar-now.org/mm/news/38244/ }}</ref> ** ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးများတွင် [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]၏ မွေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ပန်းကိုင်ဆောင် သွားလာခြင်း၊ ပန်းပန်ခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သူများကို စစ်ကောင်စီ တပ်သားများက ဖမ်းဆီးခဲ့ရာ လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မွေးနေ့ ပန်းသပိတ်လှုပ်ရှားမှု လူပေါင်း ၁၃၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/dassk-birthday-activists-arrested-06202023070640.html |access-date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - မြင်းခြံမြို့နယ်၊ [[ယုန်ထိုးရွာ၊ မြင်းခြံမြို့နယ်|ယုန်ထိုးရွာ]]အနီးတွင် စစ်ကောင်စီ ကင်းပုန်းအဖွဲ့၏ ကြားဖြတ်ပစ်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့် PDF တပ်ရင်း (၁) နှင့် (၈) ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁၀ ဦး တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |first2=သူရမောင် |title=မြင်းခြံတွင် PDF များ ချုံခိုတိုက်ခံရ၊ ၅ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040849/https://myanmar-now.org/mm/news/38408/ }}</ref> * ၂၁ ဇွန် - [[မြောင်မြို့]]ပေါ်ရှိ မြို့မရဲစခန်း၊ မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရုံးနှင့် ရဲဝန်ထမ်းအိမ်ရာတို့ကို PDF မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၈) တပ်ရင်းအပါအဝင် မြောင်မြို့နယ်အတွင်း အခြေစိုက်သည့် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ ၉ ဖွဲ့က တစ်နာရီနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မြောင်မြို့ စစ်ကောင်စီပစ်မှတ် ၃ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဝင်တိုက် – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၂ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040848/https://myanmar-now.org/mm/news/38403/ }}</ref> * ၂၄ ဇွန် - မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်း ၆ ခုကို ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုက ဇွန် ၁၃ မှ ၂၄ အတွင်း သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=အက်စတာဂျေ |title=မယ်စဲ့မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအားလုံး ကရင်နီတပ်ပေါင်းစု သိမ်းယူ – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703042353/https://myanmar-now.org/mm/news/38487/ }}</ref> * ၂၅ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးနှင့် အရပ်သား ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကင်းတော်ရွာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးစခန်း စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁ ဒါဇင်ခန့်သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/about-1-dozen-pdfs-were-killed-in-the-attack-on-kintaw-village/7153236.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၆ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> * ၂၇ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုလဲမြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်းရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ညောင်ကုန်းရွာ]]နှင့် [[ချင်ပြစ်ရွာ၊ ပုလဲမြို့နယ်|ချင်ပြစ်ရွာ]]ကို စစ်တပ်က လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် သံဃာတော်တစ်ပါးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၈ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://burmese.voanews.com/a/sagaing-pearl-airstrikes-civillian-deaths/7155156.html }}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်မြို့နယ်အနောက်ခြမ်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ခရိုင်တပ်ရင်းခေါင်းဆောင် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး လိုက်လံကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် သားဖြစ်သူအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=သူရမောင် |title=မြောင်တွင် PDF ခေါင်းဆောင် အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံး – Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |date=၂၇ ဇွန် ၂၀၂၃ |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703040901/https://myanmar-now.org/mm/news/38623/ }}</ref> * ၂၈ ဇွန် ** မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့]]နှင့် [[သထုံမြို့]]အကြားက ရွှေရောင်ပြတံတားကို ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ် KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်များက မိုင်းခွဲ ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အိမ်စီးကား ၃ စီး တံတားအောက် ထိုးကျကာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=သထုံ၊ ဘီးလင်းလမ်း KNU တိုက်ခိုက်မှု ထိခိုက်သေဆုံးသူတချို့ရှိ |url=https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032053/https://burmese.voanews.com/a/ethnic-armed-knu-launches-an-roadsite-attack-on-a-highway-in-karen-state/7159908.html }}</ref> တံတားပေါက်ကွဲမှုအပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသွားရောက်လုပ်ကိုင်နေစဉ်အတွင်း ထပ်မံပစ်ခတ်ခံရမှုကြောင့် လူ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ခရိုင်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဇွန် ၂၉ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ-ဘီးလင်းကျုံအိတ်တံတား ဖောက်ခွဲခံရမှု အနည်းဆုံး နှစ်ဦး သေ၊ ၂၀ ကျော်ဒဏ်ရာရ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032047/https://www.bbc.com/burmese/articles/cq5g1p7wnqzo }}</ref> ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[စဉ့်ကိုင်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စဉ့်ကိုင်ရွာ]]အနီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်စခန်းတစ်ခုကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်း စဉ့်ကိုင်ရွာအနီးတိုက်ပွဲ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၁၄ဦးသေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၉ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032051/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-raid-saging-pda-camp/7158813.html }}</ref> * ၂၉ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းမြို့နယ် [[စမွန်းရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|စမွန်းရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကိုင်းမြို့နယ် စမွန်းရွာ စီးနင်းခံရပြီး အရပ်သားလေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032046/https://www.rfa.org/burmese/news/death-samun-village-07012023070514.html }}</ref> ** ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[မူဆယ်မြို့နယ်]] ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) အနီး မုံးပေါ်ရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် MNDAA ကိုးကန့်တပ်အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=စစ်ကောင်စီ နဲ့ ကိုးကန့်တပ် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန် |url=https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=3 July 2023 |archivedate=3 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230703032049/https://burmese.voanews.com/a/myanmar-military-council-and-the-kokant-army-fought-fiercely-in-northern-shan-state/7161806.html }}</ref> * ၃၀ ဇွန် ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[မော်လိုက်မြို့နယ်]]၊ [[တောင်းအင်ရွာ၊ မော်လိုက်မြို့နယ်|တောင်းအင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁ စစ်ဒေသ၊ မော်လိုက်ခရိုင် တပ်ရင်း ၂ က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်ဟု NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မော်လိုက်မြို့နယ် တောင်းအင်ရွာ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း စီးနင်းခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/occupied-military-camp-07022023043408.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ကောလင်းမြို့]]ပေါ်တွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ အသက် ရှစ်နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦး အပါအဝင် မြို့ခံလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကောလင်းမြို့ပေါ်လက်နက်ကြီးကျပြီး ကလေးအပါ လေးဦးသေဆုံး |url=https://www.rfa.org/burmese/news/kawlin-weapon-died-07012023074419.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> ** [[ရန်ကုန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်]] ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကိုထက်ပိုင်စိုးကို စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၀ (ည)ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ဆယ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဖမ်းဆီးခံ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ထောင် ဆယ်နှစ်ချမှတ်ခံရ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/student-prison-06302023123037.html |access-date=၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၃၀ ဇွန် ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၁၅ ဇူလိုင် - မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်အရှေ့ခြမ်း အမှတ် (၁၀၁၄) လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးတပ် အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ကင်းစခန်းတို့ကို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=မတ္တရာမြို့နယ်ရှိ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစခန်းကို PDF တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145935/https://myanmar-now.org/mm/news/39642/ }}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းတစ်ခုသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးခရိုင်၊ ထန်တလန်မြို့အနီး တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့]] (CDF) စခန်းငယ်တစ်ခုကို လေတပ်အကူအညီဖြင့် စီးနင်းသိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် CDF စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ် သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |accessdate=23 July 2023 |archivedate=23 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230723145933/https://myanmar-now.org/mm/news/39859/ }}</ref> * ၂၁ ဇူလိုင် ** ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့အနီးရှိ လက်ခတ်တောင်ကြောပေါ်တွင် အခြေစိုက်ထားသည့် စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ဇူလိုင် ၂၁ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် KNU လက်အောက်ရှိ ကော်ဘရာစစ်ကြောင်း၊ ကျားသစ်နက်စစ်ကြောင်း၊ Federal Wings စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=မြဝတီမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လက်ခတ်တောင်စခန်းကုန်း အသိမ်းခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39883/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** စစ်ကောင်စီတပ်မှ အင်အား ၈၀ ခန့်ပါသည့် စစ်ကြောင်းသည် ယင်းမာပင်မြို့နယ်၊ စုန်းချောင်းရွာအား နံနက် ၂ နာရီခန့်တွင် ရုတ်တရက် ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရခဲ့ကာ ရွာခံ ၁၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပြီး ရွာမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာစဉ် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ယင်းမာပင်၊ စုန်းချောင်းရွာ စစ်တပ်ဝင်စီးပြီး အသက်မပြည့်သေးသူ ၃ ဦးအပါအဝင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/39903/ |access-date=၂၃ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === ဩဂုတ် === * ၄ ဩဂုတ် - [[ကနောင်စစ်ဆင်ရေး]]အရ နောင်ချိုမြို့အနီးတွင် အရာရှိတစ်ဦးအပါအဝင် အင်အား ၁၅ ဦးပါ စစ်ကားတစ်စီးကို PDF က ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ကားပေါ်ပါ အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများ ရခဲ့သည်။<ref name="kanaung">{{cite news |last1=သူရမောင် |first1=မိုးဦး, မြတ်ပန်း |title=တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ် အထိနာဟု မန္တလေး PDF ပြော |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၂ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=29 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230929234718/https://myanmar-now.org/mm/news/41819/ }}</ref> * ၇ ဩဂုတ် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဘုတလင်မြို့]]လယ်ရှိ မီးသတ်စခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးမှူးအပါအဝင် စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူ ၂၁ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ဘုတလင်မြို့ မီးသတ်စခန်းကို PDF စီးနင်းပြီး မီးသတ်သမားများကို ဖမ်းဆီး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165302/https://myanmar-now.org/mm/news/40502/ }}</ref> * ၁၁ ဩဂုတ် - အင်အား ၅၀ ပါ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် မိုင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကြောင်းမှူး အပါအဝင် ၁၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၂ ဩဂုတ် - ဘုတလင်မြို့နယ် [[သခွတ္တနယ်ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|သခွတ္တနယ်ကျေးရွာ]] ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဝင်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခမဲ့ဆေးခန်းနှင့် ထိုရွာရှိ နေအိမ် ၄၀ ဝန်းကျင်ကို အင်အား ၇၀ နီးပါးပါသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ဘုတလင်တွင် ပရဟိတဆေးခန်းနှင့် အိမ်များ မီးရှို့ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40691/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၄ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီ တပ်စွဲထားသည့် တောင်ကုန်းကို [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များ]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လက်နက် ၆ လက် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကာ ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ထန်တလန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို တော်လှန်ရေးတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်း |url=https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ |access-date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၃ |accessdate=14 August 2023 |archivedate=14 August 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230814165252/https://myanmar-now.org/mm/news/40730/ }}</ref> * ၃၁ ဩဂုတ် - ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] ယာယီစခန်းတစ်ခု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းထားသည့် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] (ZRA) က စီးနင်းခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး သေဆုံးပြီး ဒရုန်းများ၊ လက်နက်ကြီးများ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။<ref name="cdf">{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=ချင်းပြည်နယ် တော်လှန်ရေးစခန်းနှစ်ခုကို ဇိုမီးနယ်ခြားစောင့်တပ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41872/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> === စက်တင်ဘာ === * ၃ စက်တင်ဘာ - [[မြဝတီမြို့]]ရှိ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးကို ဗုံးတပ်ဒရုန်းလေယာဉ်ငယ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ယာယီတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး အပါအဝင် ၅ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သူ ၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=ကိုချို |title=မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံး ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် လုံခြုံရေးတင်းကျပ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=6 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230906152506/https://myanmar-now.org/mm/news/41640/ }}</ref> * ၆ စက်တင်ဘာ - မုံရွာမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ စခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင် ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မောင်ရွှေဝါ |title=မုံရွာတောင်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခု စီးနင်းခံရ၊ ၄ ဦး သေဆုံး |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=8 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230908100342/https://myanmar-now.org/mm/news/41719/ }}</ref> * ၈ စက်တင်ဘာ - ပြင်ဦးလွင်-မိုးကုတ်ကားလမ်းဘေး၊ တောင်နီကျေးရွာအနီးရှိ တာဝါတိုင်ကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား ကနောင်စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်မှ ၁၃ ဦး နှင့် PDF တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name="kanaung"/> * ၁၀ စက်တင်ဘာ ** တွန်းဇံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ယာယီစခန်းတစ်ခုကို ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သေဆုံးပြီး မောင်းပြန်သေနတ် ၁ လက် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု CDF (တွန်းဇံ) က ဆိုသည်။<ref name="cdf"/> ** မကွေးတိုင်း ရေစကြိုမြို့ဘက်မှ လာသည့် စစ်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းကျေးရွာများကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ဖောင်းကတာကျေးရွာရှိ နေအိမ်နှစ်လုံးပေါ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=စစ်သင်္ဘောပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဆားလင်းကြီးဒေသခံ တစ်ဦးသေ၊ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=12 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230912053546/https://myanmar-now.org/mm/news/41786/ }}</ref> * ၁၁ စက်တင်ဘာ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်]]ရှိ [[ပြည်တွင်းအခွန်များ ဦးစီးဌာန|ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန]]ရုံးကို လက်ပစ်ဗုံးဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရသော်လည်း အထိအခိုက်မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |first1=နေမင်းနီ |title=မန္တလေးတွင် အခွန်ဦးစီးဌာနရုံး ဗုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရ |url=https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=13 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230913090008/https://myanmar-now.org/mm/news/41892/ }}</ref> * ၁၄ စက်တင်ဘာ **စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၊ [[ကင်းတော်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကင်းတော်ကျေးရွာ]]၊ [[တံတားဦးရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|တံတားဦးကျေးရွာ]]တို့အနီးတွင် ရှိသည့် ကျေးရွာပကဖအဖွဲ့တို့၏ စခန်းများကို အင်အား ၁၀၀ ခန့်ပါ စစ်ကောင်စီတပ်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ [[မြင်းဆည်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|မြင်းဆည်ရွာ]]မှ အရပ်သား ၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=မိုးဦး |title=စစ်ကိုင်းတွင် အမျိုးသား ၄ ဦးကို စစ်ကောင်စီတပ် သတ်ဖြတ် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=11 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231011065251/https://myanmar-now.org/mm/news/42050/ }}</ref> ** [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]] အရှေ့တောင်ဘက် မိုင် ၃၀ ကျော်ခန့်အကွာ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်းအနီးတွင် တည်ရှိသည့် စစ်ကောင်စီ၏ ရေတံလျှောက်စခန်းကုန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ ၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |first1=လင်းထင် |title=ထိုင်းနယ်စပ် စခန်းကုန်းတစ်ခုကို KNU တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် |url=https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ |access-date=၁၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=Myanmar Now |date=၁၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=17 September 2023 |archivedate=15 September 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230915104351/https://myanmar-now.org/mm/news/42027/ }}</ref> === အောက်တိုဘာ === {{main article |လိုင်ဇာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု}} *၉ အောက်တိုဘာ - စစ်ကောင်စီ [[တပ်မတော် (ကြည်း)|တပ်မတော်]]က [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ မြို့ဖြစ်သော [[လိုင်ဇာမြို့]]ပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် မုန်လိုင်ခတ်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအား ထိမှန်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး သေဆုံးကာ အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Dozens killed and injured in military attack on Myanmar refugee camp |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp |agency=Al Jazeera |date=October 10, 2023 |accessdate=22 October 2023 |archivedate=7 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240207001508/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/10/dozens-killed-and-injured-in-military-attack-on-myanmar-refugee-camp }}</ref> {{main article|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး}} *၂၇ အောက်တိုဘာ **[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့ပါဝင်သော [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite news |title=Alliance of 3 ethnic rebel groups carries out coordinated attacks in northeastern Myanmar |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 |access-date=October 27, 2023 |agency=ABC News |accessdate=22 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104221713/https://abcnews.go.com/International/wireStory/alliance-3-ethnic-rebel-groups-carries-coordinated-attacks-104431614 }}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Myanmar: Escalation of clashes in northern Shan and the Southeast Flash Update #1 (As of 30 October 2023) |url=https://www.unocha.org/publications/report/myanmar/myanmar-escalation-clashes-northern-shan-and-southeast-flash-update-1-30-october-2023 |website=UNOCHA |access-date=October 30, 2023}}</ref> ** KNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကော့ကရိတ်မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-29 |title=ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲအတွင်း လက်နက်ကြီးကျလို့ ဒေသခံ ၆ ဦးသေဆုံး |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=30 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231030042923/https://www.bbc.com/burmese/articles/czd08g301xvo }}</ref> *၃၀ အောက်တိုဘာ ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နောင်ချိုမြို့]]နှင့် ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်များ စီးနင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့]]တွင် စစ်ကောင်စီမှ ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းက လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-01 |title=ခလရ ၁၄၃ တပ်ရင်းတရင်းလုံး လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ထုတ်ပြန် |language=Burmese |work=VOA |url=https://burmese.voanews.com/a/7336659.html |access-date=2023-11-01 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=1 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101103323/https://burmese.voanews.com/a/7336659.html }}</ref> === နိုဝင်ဘာ === [[File:Operation 1027.svg|thumb|၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အခြေအနေ (၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၉ အထိ)]] *၁ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကောင်စ်ီက နောင်ချိုမြို့သို့ စစ်ကူယာဉ်တန်းပို့ဆောင်ခဲ့ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြာ သံချပ်ကာကားတစ်စင်း ပေါက်ကွဲပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=နောင်ချိုမြို့အနီး စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို TNLAနှင့် MDY PDFတို့စစ်ဆင် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231102152449/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376015.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ချင်းရွှေဟော်မြို့]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့]] နှင့် [[သိန္နီမြို့]]များကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=မြို့သုံးမြို့ကျသွားပြီဟု စစ်ကောင်စီဝန်ခံ |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623052 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107103759/https://burmese.dvb.no/post/623052 }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-02 |title=ညီနောင်မဟာမိတ်များ၏ စစ်ဆင်ရေး၇ရက်မြောက်နေ့တွင် မြို့လေးမြို့ကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ |language=Burmese |work=Ayeyarwaddy Times |url=https://ayartimes.com/?p=27362 |access-date=2023-11-02 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103150134/https://ayartimes.com/?p=27362 }}</ref> *၃ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: နမ့်ခမ်းမြို့အနီး ရွှေလီကြိုးတံတားကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=နမ့်ခမ်းမြို့မှာ TNLA နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၊စစ်တပ်ကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ် |language=Burmese |work=BBC Burmese |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo |access-date=2023-11-03 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=3 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103102012/https://www.bbc.com/burmese/articles/ck5xg61z3ppo }}</ref> *၆ နိုဝင်ဘာ - ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော [[ကောလင်းမြို့]]ကို အေအေ၊ ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ခမ်းမြို့]]တစ်မြို့လုံးနီးပါးကို တီအန်လယ်အေက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/ }}</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး}} ** [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] ကို ကရင်နီပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက စတင်ခဲ့ကာ [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=2023-11-10 |website=BBC News မြန်မာ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-11-08 |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး စတင် |url=https://burmese.voanews.com/a/7346374.html |access-date=2023-11-10 |website=ဗွီအိုအေ |language=my |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110130401/https://burmese.voanews.com/a/7346374.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်း [[တမူးမြို့နယ်]]ရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=7 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်]] မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ ၉၉ ဗျူဟာမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးအောင်ကျော်လွင် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131804/https://burmese.dvb.no/post/623785 }}</ref> ** ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: MNDAA က ကွမ်းလုံနှင့် [[မုံးကိုးမြို့]]များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=မုံးကိုးမြို့ကို အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAAပြော |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131848/https://myanmar-now.org/mm/news/44791/ }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကွမ်းလုံနဲ့ နမ့်ခမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်ထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html |access-date=2023-11-07 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108135526/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376163.html }}</ref> *၈ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA နှင့် MDY-PDF တို့ [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး စစ်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-08 |title=ဂုတ်ထိပ်တံတားအနီးရှိ စစ်တပ်စခန်းကို TNLA/PDFပူးပေါင်းအဖွဲ့တိုက်ခိုက်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ |access-date=2023-11-08 |accessdate=23 November 2023 |archivedate=8 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231108131918/https://myanmar-now.org/mm/news/44780/ }}</ref> *၁၁ နိုဝင်ဘာ - {{main article |၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး}} ** ကယားပြည်နယ်မြို့တော် လွိုင်ကော်မြို့အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]] ကို KNDF, KA နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-14 |title=Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114143014/https://www.irrawaddy.com/news/burma/tens-of-thousands-trapped-as-myanmar-resistance-strikes-kayah-state-capital.html |url-status=live}}</ref> ** ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး - [[တပ်မတော် (လေ)]]၏ တိုက်ခိုက်ရေးဂျက်လေယာဉ်တစ်စင်း ကယားပြည်နယ်တွင် ပျက်ကျခဲ့သည်။ KNDF က ပစ်ချခဲ့သည်ဟုဆိုသော်လည်း စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျသည်ဟု တပ်မတော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down |url=https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 |last=Peck |first=Grant |date=11 November 2023 |language=en |accessdate=23 November 2023 |archivedate=11 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231111174038/https://apnews.com/article/myanmar-kayah-karenni-resistance-jet-fighter-crash-57bea1e41f43313abe5095f9c9c3a9c6 }}</ref> *၁၂ နိုဝင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: TNLA က [[သီပေါမြို့]]အနီးရှိ ကျင်သီတံတားဂိတ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-12 |title=သီပေါ ကျင်တီတံတားတပ်စခန်းကို TNLAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |access-date=2023-11-12 |archive-date=12 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html |url-status=live |accessdate=23 November 2023 |archivedate=12 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231112050203/https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2023/11/12/376307.html }}</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို |trans-title=Two Rathedaung Township Border Guard Military Posts attacked by Arakan Army with Dong Paik camp being captured |date=13 November 2023 |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 |language=my |work=Narinjara News |accessdate=23 November 2023 |archivedate=13 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231113013729/https://burmese.narinjara.com/news/detail/65516f28a30cc94f1526a1e6 }}</ref> *၁၅ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိသားစုဝင်များအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး အလင်းဝင်လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en |archive-date=30 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130093234/https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 }}</ref> **၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး: KNDF က [[လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်]]ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၁၁၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-15 |title=Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html |access-date=2023-11-15 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=16 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231116062451/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kayah-resistance-seizes-myanmar-junta-bases-in-state-capital.html }}</ref> *၁၆ နိုဝင်ဘာ - **စစ်တွေမြို့နှင့် မဝေးသော [[ပေါက်တောမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေတပ်နှင့် လေတပ်အသုံးပြု၍ ပစ်ခတ်မှုမျာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သားနေအိမ်များ ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military |date=16 November 2023 |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html |work=The Irrawaddy |accessdate=23 November 2023 |archivedate=17 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231117203523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-captures-town-in-rakhine-prompting-bombardment-by-myanmar-military.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: အွန်လိုင်းရာဇဝတ်မှုခေါင်းဆောင် မြီရှောက်ချန်းနှင့် မိသားစုအာ စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html|title=最新消息！缅北电诈头目明学昌，已自杀身亡|work=National Business Daily|date=2023-11-17|language=zh-cn|access-date=23 November 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204173627/https://www.nbd.com.cn/articles/2023-11-17/3118050.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=Former lawmaker dies in police custody after arrest for Myanmar scams |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html |access-date=2023-11-17 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118082258/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/lawmaker-11162023165911.html }}</ref> * ၂၁ နိုဝင်ဘာ - ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်မြို့၊ [[ကနေဒီတောင်]]ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ PDF – Zoland က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ကနေဒီတောင် စစ်ကောင်စီစခန်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html |access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ |language=my |accessdate=23 November 2023 |archivedate=28 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240228064921/https://burmese.voanews.com/a/the-chin-defense-forces-occupied-the-kennedy-peak-myanmar-military-base/7364067.html }}</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ရန်ကုန်မြို့တွင် ညအချိန် သံချပ်ကာကားများ လှည့်လည်နေခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ညဉ့်မနက်မီ စောစီးစွာပိတ်သိမ်းကြသည်။<ref>{{cite news |title=Reports of Forced Conscription by Myanmar's Military Spark Panic in Yangon |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html |date=24 November 2023 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133020/https://www.irrawaddy.com/news/burma/reports-of-forced-conscription-by-myanmars-military-spark-panic-in-yangon.html }}</ref><ref>{{cite news |date=24 November 2023 |title=Parents Pull Children From Schools in Yangon as Myanmar Junta Troops Move In |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html |work=The Irrawaddy |access-date=25 November 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=9 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240409133018/https://www.irrawaddy.com/news/burma/parents-pull-children-from-schools-in-yangon-as-myanmar-junta-troops-move-in.html }}</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Now |first=Myanmar |date=2023-11-25 |title=Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127132400/https://myanmar-now.org/en/news/another-town-on-the-india-myanmar-border-falls-to-the-resistance/ }}</ref> *၂၈ နိုဝင်ဘာ - **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: စစ်သည် ၁၈၆ ဦးပါဝင်သော အမှတ် ၁၂၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းသည် MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်အား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-29 |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref><ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-30 |title=After Over 30 Years of Control, Myanmar Junta Loses Grip on Township Near China Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023257/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/after-over-30-years-of-control-myanmar-junta-loses-grip-on-township-near-china-border.html }}</ref> **၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မူဆယ်မြို့သို့ ဦးတည်သော ကုန်းလမ်းများအား ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Regan |first1=Helen |title=Opponents vow 'beginning of the end' for Myanmar's junta as resistance launches nationwide offensive |url=https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |access-date=28 November 2023 |agency=CNN |date=28 November 2023 |archive-date=28 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=28 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231128025624/https://www.cnn.com/2023/11/28/asia/myanmar-nationwide-offensive-junta-intl-hnk/index.html }}</ref> *၂၉ နိုဝင်ဘာ - ** CDF နှင့် CNA တို့က မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar |url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html |access-date=2023-12-01 |website=Radio Free Asia |language=en |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202043350/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/chin-fighting-11302023071854.html }}</ref> ** [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း|ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ]]တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Cho |first=Ko |date=2023-11-30 |title=Rival Shan armies declare truce as other ethnic armed groups gain ground |url=https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ |access-date=2023-12-01 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240327180609/https://myanmar-now.org/en/news/rival-shan-armies-declare-truce-as-other-ethnic-armed-groups-gain-ground/ }}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === {{see also|လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ}} * ၁ ဒီဇင်ဘာ - [[လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ]]: လောက်ကိုင်မြို့အရှေ့တောင်ပိုင်းကို MNDAA က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ အရပ်သားများစွာ မြို့အတွင်း ပိတ်မိနေကာ ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးက တရုတ်နိုင်ငံသားများ မြို့အတွင်းမှ ထွက်ခွာကြရန် ဆော်ဩသည်။<ref>{{cite news |title=After weeks of preparation, MNDAA says it has entered Laukkai |url=https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |date=1 December 2023 |language=en |work=Myanmar Now |access-date=6 January 2024 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231201131025/https://myanmar-now.org/en/news/after-weeks-of-preparation-mndaa-says-it-has-entered-laukkai/ }}</ref> * ၃ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူကုန်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို MNDAA က တိုက်ခိုက်သည်။ တိုက်ပွဲမှာ ရှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |access-date=2023-12-07 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=6 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231206134554/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-army-battles-to-seize-another-base-from-myanmar-junta-near-border-with-china.html |url-status=live}}</ref> * ၄ ဒီဇင်ဘာ - ** ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး: KNLA နှင့် ဒေသခံ PDF များက ကျောက်ကြီးမြို့နယ်ရှိ မုန်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်နိုင်သော မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-05 |title=Myanmar Resistance Seizes First Town in Bago Region: KNU |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=15 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240415180748/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistance-seizes-first-town-in-bago-region-knu.html }}</ref> ** လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name=4bsh/> * ၅ ဒီဇင်ဘာ - ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ တရွန်အိုင် ဗျူဟာစခန်းကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-12-06 |title=Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html |access-date=2023-12-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207024830/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-seizure-of-major-myanmar-junta-base.html }}</ref> * ၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: ဘုရားလေးဆူကုန်းအား MNDAA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လောက်ကိုင်မြို့ တောင်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |title=MNDAA seizes key outpost south of Laukkai |date=6 December 2023 |access-date=6 December 2023 |archive-date=8 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231208173510/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-seizes-key-outpost-south-of-laukkai/ |url-status=live}}</ref> * ၇ ဒီဇင်ဘာ - [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] ဌာနချုပ်မှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်းကို အသေရမိခဲ့သည်ဟု ကိုးကန့်မီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း သေဆုံးမှုအား အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။<ref>{{Cite web |title=敏昂萊武裝第12野戰旅旅長在果敢戰場被擊斃 |url=https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html |access-date=2023-12-08 |website=果敢资讯网 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231209231216/https://kokang123.blogspot.com/2023/12/12.html|archive-date=December 9, 2023|trans-title=Tatmadaw's 12th Military Operations Brigadier General Shot Dead in Kokang Battlefield|lang=zh}}</ref>{{Better source needed|date=December 2023}} * ၁၁ ဒီဇင်ဘာ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပခဲ့ရာ 'အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်များ' ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=China brokers talks in Myanmar between military junta and rebel groups that yield 'positive results' |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results |access-date=11 December 2023 |date=December 11, 2023 |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231211145421/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3244699/china-brokers-talks-myanmar-between-military-junta-and-rebel-groups-yield-positive-results }}</ref> * ၁၃ ဒီဇင်ဘာ - တရုတ်ဦးဆောင်သော ဆွေးနွေးပွဲမှာ "၁၀ မိနစ်ခန့်သာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်" ဟု ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဆိုခဲ့ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Brotherhood Alliance Denies Myanmar Junta Peace Deal Rumors |work=The Irrawaddy |date=13 December 2023 |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=1 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240101211111/https://www.irrawaddy.com/news/politics/brotherhood-alliance-denies-myanmar-junta-peace-deal-rumors.html }}</ref> * ၁၅ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-18 |website=France 24 |language=en |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231223164727/https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire }}</ref> * ၁၈ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်ဝင်ပေါက်အနီးရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထန်ပါကျိုင်းရွာ]]ရှိ MNDAA အပေါ် တပ်မတော်က လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 November 2023 |author=Kyaw Oo |url=https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |title=Fighting restarts near Laukkai as MNDAA seizes border gate and trade zone |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=26 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=26 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231226191555/https://myanmar-now.org/en/news/fighting-restarts-near-laukkai-as-mndaa-seizes-border-gate-and-trade-zone/ }}</ref> * ၁၉ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဝင်ပေါက် ရန်လုံးကြိုင်နယ်စပ်ဂိတ်ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။<ref>{{Cite web |last= |first= |title=Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say |url=https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ |access-date=2024-01-05 |website=ABC News |date=20 December 2023 |language=en |archive-date=31 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240131114238/https://www.abc27.com/international/ap-myanmar-ethnic-armed-group-seizes-another-crossing-point-along-the-chinese-border-reports-say/ }}</ref> * ၂၂ ဒီဇင်ဘာ - ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး: မန်တုံမြို့ကို TNLA က သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]သည် TNLA ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web |author=Hein Htoo Zan |date=23 December 2023 |title=Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html |access-date=25 December 2023 |website=The Irrawaddy |archive-date=23 December 2023 |archive-url=https://archive.today/20231223205345/https://www.irrawaddy.com/news/burma/brotherhood-alliance-seizes-another-ethnic-zone-in-myanmars-northern-shan-state.html }}</ref> * ၂၅ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ပေါ်သို့ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အရပ်သား ၈ ဦးသေဆုံးကာ ၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိသည်။<ref name=most>{{cite news |title=Most of Laukkai now under MNDAA control |url=https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |date=28 December 2023 |author=Kyaw Oo |work=Myanmar Now |language=en |access-date=6 January 2024 |archive-date=30 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=30 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231230153043/https://myanmar-now.org/en/news/most-of-laukkai-now-under-mndaa-control/ }}</ref> * ၂၆ ဒီဇင်ဘာ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀ ပါဝင်သော တပ်မတော်၏ အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် ဒေသခံ နယ်ခြားစောင့်တပ်မှူး ပယ်ဆောက်ချိန်တို့အပါဝင် နယ်ခြားစောင့်တပ် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချသည်။ လက်နက်ချပြီးနောက် MNDAA က မြို့အား ကင်းလှည့်လည်သည်။<ref name=cas>{{cite news |title=Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports |author=Saw Reh |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |language=en |date=26 December 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=27 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html |url-status=live |accessdate=12 January 2024 |archivedate=27 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227230442/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-infantry-division-surrenders-in-laukkai-shan-state-reports.html }}</ref> * ၂၇ ဒီဇင်ဘာ - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ နတ်သံကွင်းမြို့အား KNLA ဦးဆောင်သောအဖွဲ့မှ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html |access-date=12 January 2024 |archive-date=18 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118022540/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-loses-another-town-in-bago-region-kills-four-children-in-airstrike.html }}</ref> * ၂၉ ဒီဇင်ဘာ - စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅၁ ဦး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇီုရမ်ပြည်နယ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ |access-date=12 January 2024 |archive-date=14 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114105949/https://theprint.in/india/151-myanmar-soldiers-flee-to-mizoram-border-village-after-rebel-forces-capture-military-base/1905269/ }}</ref> == ၂၀၂၄ == === ဇန်နဝါရီ === * ၄ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ: လောက်ကိုင်မြို့ရှိ ဒေသကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်သည် လက်နက်ချခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် မိသားစုဝင်များ လားရှိုးမြို့သို့ ထွက်ခွာသည်။<ref name=end>{{cite news |title=Myanmar Regime Raises the White Flag in Kokang Zone on China Border in Shan State |date=5 January 2024 |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=12 January 2024 |archivedate=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118021858/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-regime-raises-the-white-flag-in-kokang-zone-on-china-border-in-shan-state.html }}</ref> * ၅ ဇန်နဝါရီ - လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲပြီးဆုံးကာ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ |date=5 January 2024 |language=en |work=Myanmar Now |accessdate=12 January 2024 |archivedate=11 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240111142130/https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-captures-military-command-centre-outside-laukkai-taking-full-control-of-city/ }}</ref> စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၃၈၉ ဦးနှင့် မိသားစုဝင် ၁၆၀၀ ဦး လက်နက်ချသည်ဟု MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ မိသားစုဝင်များ၏ အသက်အန္တရာယ်လုံခြုံရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဆိုသည်။<ref name=surr2>{{cite news |title=Myanmar ethnic minority armed groups: Over 2,300 military personnel surrendered |date=6 January 2024 |url=https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ |work=NHK World- Japan |language=en |accessdate=12 January 2024 |archivedate=7 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240107114044/https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20240106_21/ }}</ref> * ၈ ဇန်နဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်တောင်စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းယူသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့် လက်နက်ချသည်။<ref name=aakt>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html |date=10 January 2024 |language=en |work=The Irrawaddy |accessdate=20 January 2024 |archivedate=15 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240115022517/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-nearly-50-troops-more-bases-in-three-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၉ ဇန်နဝါရီ - အင်ဒို-မြန်မာ [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း]]တွင် ဗျူဟာကျသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် [[ပလက်ဝမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင်း တိုက်ပွဲများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref name=aakt/> * ၁၂ ဇန်နဝါရီ - ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတွင် ကြားဝင်စေ့စပ်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire |access-date=20 January 2024 |archive-date=28 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240228144830/https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/myanmar-junta-and-armed-rebels-agree-ceasefire }}</ref> * ၁၃ ဇန်နဝါရီ - [[လားရှိုးမြို့နယ်]]နှင့် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]များအပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု TNLA က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA |author=Yuzana |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html |date=13 January 2024 |work=The Irrawaddy |language=en |accessdate=20 January 2024 |archivedate=13 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113144010/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-breaks-chinese-brokered-ceasefire-tnla.html }}</ref> * ၁၅ ဇန်နဝါရီ - ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html |access-date=20 January 2024 |archive-date=27 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240227180712/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-declares-victory-in-paletwa-myanmars-chin-state.html }}</ref> * ၁၈ ဇန်နဝါရီ - ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၇၆ ဦးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးကာ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 |access-date=20 January 2024 |archive-date=19 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119102953/https://www.ndtv.com/india-news/more-myanmar-soldiers-enter-mizoram-amid-conflict-with-armed-ethnic-group-4888638 }}</ref> * ၂၀ ဇန်နဝါရီ - ** စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၀၀ ကျော်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်က အိန္ဒိယစစ်တပ်ထံ ခိုလှုံမှုများနှင့် စစ်ဘေးရှောင်များ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် ၁,၆၄၃ ကီလိုမီတာအား ခြံစည်းရိုးကာရန် အိန္ဒိယအစိုးရက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah |url=https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece |date=20 January 2024 |work=The Hindu |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126182417/https://www.thehindu.com/news/national/will-protect-myanmar-border-like-that-of-bangladesh-amit-shah/article67759383.ece }}</ref> ** တပ်မတော်နှင့် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]တို့သည် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]တွင် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html Firefight Erupts as Myanmar Junta Troops Halt PNLO Arms Convoy in Shan State]. Brian Wei. January 23, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240124045933/https://www.irrawaddy.com/news/burma/firefight-erupts-as-myanmar-junta-troops-halt-pnlo-arms-convoy-in-shan-state.html|date=January 24, 2024}}</ref> * ၂၄ ဇန်နဝါရီ - ** [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့သည် ပအိုဝ်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် တပ်မတော်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဆီဆိုင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html Myanmar Military Now at War With Ethnic Pa-O Army And Allies in Southern Shan State]. Brian Wei. January 26, 2024. [[The Irrawaddy]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240126163421/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-now-at-war-with-ethnic-pa-o-army-and-allies-in-southern-shan-state.html|date=January 26, 2024}}</ref> ** ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် နီးစပ်သော မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ပိုင် ကားတစ်စီးကို ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်သုံးဦးသေဆုံးပြီး လက်နက်နှင့် ဗုံးပစ်လောင်ချာတို့ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=မွန်ငြိမ်းချမ်းရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ပစ်သတ်ခံရ|trans-title=Three members of the Mon Peace Defense Force were shot dead|lang=my|url=https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|date=January 24, 2024|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20240126160153/https://burmese.monnews.org/2024/01/24/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BD/|archive-date=|access-date=6 February 2024|archivedate=26 January 2024}}</ref> * ၂၅ ဇန်နဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပေါက်တောမြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ မြို့ပေါ်ရှိ အဆောက်အုံအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=January 25, 2024 |title=Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html |website=The Irrawaddy |access-date=6 February 2024 |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126031058/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-captures-key-town-from-junta-in-myanmars-rakhine-state.html }}</ref> * ၂၆ ဇန်နဝါရီ - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဆီဆိုင်မြို့]]အား ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Pa-O, Karenni forces seize control of town in southern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ |author=Aung Naing |date=26 January 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=6 February 2024 |archivedate=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240126121405/https://myanmar-now.org/en/news/pa-o-karenni-forces-seize-control-of-town-in-southern-shan-state/ }}</ref> * ၂၉ ဇန်နဝါရီ - ** KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက တပ်မတော်၏ [[:en:Eurocopter AS365|ရဟတ်ယာဉ်]]တစ်စင်းအား စက်သေနတ်များ၊ စနိုက်ပါနှင့် ဒုံးပစ်လက်နက်တို့ဖြင့် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးချုပ်အေးမင်းနောင်၊ ဗိုလ်မှူးစိုးလွင်ထွန်း၊ ဗိုလ်မှူး တိုးဦးနှင့် အခြားနှစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html In Karen State, Another Myanmar Junta Chopper Shot Down]. January 29, 2024. [[The Irrawaddy]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129142812/https://www.irrawaddy.com/news/burma/in-karen-state-another-myanmar-junta-chopper-shot-down.html|date=January 29, 2024}}</ref><ref> [https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146 Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter]. January 29, 2024. [[Agence France-Presse|AFP]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240129194457/https://www.barrons.com/news/sniper-shoots-dead-myanmar-brigadier-general-in-helicopter-6e829146|archive-date=January 29, 2024}}</ref> ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် ၃၈၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Junta's infantry base seized by Arakan Army|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html|access-date=2024-01-29|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240204054158/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-myanmar-junta-infantry-base-seized.html}}</ref> === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၁ ဖေဖော်ဝါရီ - [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ အမှတ် ၅၄၀ ခြေမြန်တပ်ရင်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Another myanmar battalion base captured|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html|access-date=2024-02-01|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=4 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240504195023/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-myanmar-battalion-routed-in-rakhine-as-aa-eyes-state-capital.html}}</ref> * ၅ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ [[ဒေါဆီအီရွာ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်|ဒေါဆီအီရွာ]]ရှိ စာသင်ကျောင်းအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အတွက် ကလေးငယ် အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Warplanes Bomb School in Karenni State, Killing 4 Children|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawady|accessdate=6 February 2024|archivedate=8 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240508031855/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-warplanes-bomb-school-in-karenni-state-killing-4-children.html}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် [[ဖားကန့်မြို့နယ်|ဖားကန့်]]နှင့် [[မံစီမြို့နယ်]]များရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းနှစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html|access-date=2024-02-06|website=Irrawaddy|accessdate=11 February 2024|archivedate=13 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213160055/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-pdf-seize-two-myanmar-junta-outposts-in-kachin-state-within-a-week.html}}</ref> * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - ** မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ရင်းဌာနချုပ် လက်ကျန်နှစ်ခုအား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html |access-date=11 February 2024 |archive-date=7 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207113816/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-military-driven-out-of-township-in-northern-rakhine-reports-say.html }}</ref> ** မြောက်ဦးနှင့် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]]များတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကာ ကျောက်တော်မြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253|title=AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control|access-date=8 February 2024|website=Narinjara News|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208171938/https://www.narinjara.com/news/detail/65c4752be20c36ccd92cf253}}</ref> * ၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အကြား အမျိုးသားနှင့် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်ကြား အမျိုးသမီး အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ|ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ]]ကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar junta enforces compulsory military service law: Report|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html|access-date=2024-02-10|website=[[Hindustan Times]]|accessdate=11 February 2024|archivedate=11 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240211051317/https://www.hindustantimes.com/world-news/myanmar-junta-enforces-compulsory-military-service-law-report-101707581223173-amp.html}}</ref> ** ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြောက်ဦးမြို့အား သိမ်းပိုက်လို်က်ကာ တပ်မတော်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ်သုံးစင်းကို နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည်။ * ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ - ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့သုံးမြို့ သိမ်းပိုက်ခံရခြင်းအပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] [[ကုလားတန်မြစ်]]ကူးတံတားဖြစ်သော ကစ္ဆပနဒီတံတားကို စစ်ကောင်စီက ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့အစောပိုင်းတွင်လည်း စစ်တွေမြို့အဝင်ရှိ မီးချောင်းတံတားကိုလည်း ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances |author=Hein Htoo Zan |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=13 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240213161248/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-blows-bridges-to-rakhine-state-capital-as-aa-advances.html }}</ref> * ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားသော [[ကောလင်းမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region]. [[The Irrawaddy]]. February 13, 2024 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240213160046/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-retakes-town-from-civilian-government-in-sagaing-region.html|date=February 13, 2024}}</ref> * ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးထားသော [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် ယင်း၏ နိုင်ငံရေးပါတီ [[မွန်ပြည်သစ်ပါတီ]] မှ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)" အမည်ဖြင့် ခွဲထွက်ကာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ နိုင်ငံရေးစစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://burmese.dvb.no/post/638482 |work=Democratic Voice of Burma |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=29 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240229120629/https://burmese.dvb.no/post/638482 }}</ref><ref>{{cite news |title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှအတွင်းရေးမှူး၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်တို့မှ ပါတီတွင်းမှ ယုံကြည်ချက်တူသူများနှင့် လက်တွဲ၍ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်ထုတ် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 |work=Narinjara |language=my |access-date=14 February 2024 |date=14 February 2024 |accessdate=15 February 2024 |archivedate=22 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322032425/https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/65cc4d61a17cfc013770fe67 }}</ref> ** [[ကရင်နီ တပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]သည် [[ရှားတောမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ်အတွင်း ကရင်နီအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်နိုင်သော ဒုတိယမြောက်မြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html Karenni Resistance Forces Capture Shadaw as Hilltop Junta Base Falls]. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 14, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240214152425/https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-forces-capture-shadaw-as-hilltop-junta-base-falls.html|date=February 14, 2024}}</ref> * ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ - စစ်ကောင်စီတပ်များ စွန့်ခွာသွားပြီးနောက် [[မြေပုံမြို့]]အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ |work=Myannmar Now |language=en |date=16 February 2024 |accessdate=17 February 2024 |archivedate=17 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240217073534/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-captures-another-rakhine-state-town-warns-locals-clashes-may-continue/ }}</ref> * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈-၁၉ : ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာလေးရွာမှ [[ရိုဟင်ဂျာ]] ၁၀၀ ခန့်ကို နိုင်ငံသားအဖြစ် လျှောက်ထားသော်လည်း စစ်အစိုးရက စစ်မှုထမ်းစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား မှတ်ပုံတင်ကတ်များ၊ ဆန်တစ်အိတ်နှင့် လစဉ် လစာ ၄၁ ဒေါ်လာ ပေးမည်ဟု စစ်အစိုးရက ကတိပြုထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ၁၄ ရက်ကြာ အခြေခံသင်တန်းကို တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ရှောင်တိမ်းနေသော ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားသည် [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်|ARSA]] သို့မဟုတ် RSO ကို ကျော်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းကြသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html Rohingya Men in Myanmar Are Being Forcibly Recruited by The Junta’s Military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240507140422/https://www.irrawaddy.com/news/burma/rohingya-men-in-myanmar-are-being-forcibly-recruited-by-the-juntas-military.html |date=7 May 2024 }}. [[The Irrawaddy]]. Hein Htoo Zan. February 23, 2024.</ref> <ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 Junta forces abduct 100 young Muslims from Buthidaung to enroll in conscription] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240404225520/https://www.narinjara.com/news/detail/65d7032ace78abb409ae8bc8 |date=4 April 2024 }}. Narinjara News. February 22, 2024.</ref> တချိန်တည်းတွင် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၅၅ နှစ်ကြား အမျိုးသားများကို ပြည်သူ့စစ်များအဖြစ် မဝင်ရောက်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရုပ်သိမ်းမည်ဟု စစ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ကျောက်ဖြူမြို့ရှိ [[ကမန်လူမျိုး|ကမန်]]စစ်ဘေးရှောင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/|title=Kaman IDPs in Rakhine State told to form pro-junta militia|date=February 21, 2024|publisher=[[Myanmar Now]]|url-access=subscription|author=Jessy Wolf|access-date=29 February 2024|archive-date=24 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224175618/https://myanmar-now.org/en/news/kaman-idps-in-rakhine-state-told-to-form-pro-junta-militia/}}</ref> * ၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ: ** KIA တပ်ဖွဲ့များသည် ၄ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် Jehkam စစ်အခြေစိုက်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ** [[ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ|ရှမ်းပြည် တိုးတက်ရေးပါတီ]] (SSPP) နှင့် ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်း လာရေး တိုက်ပွဲဝင်နေဟု SSPP/SSA ကြေညာ၊ တော်လှန်လိုသော ပြည်သူများကို ကြိုဆိုလက်ခံမည်ဟု ဖိတ်ခေါ် |url=https://yktnews.com/2024/02/147102/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160442/https://yktnews.com/2024/02/147102/ }}</ref> * ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ: ** ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် KIA နှင့် ABSDF မှ သိမ်းပိုက်ခံထားရသော မော်လူးမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စစ်အစိုးရတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ |work=Myanmar Now |date=22 February 2024 |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222203614/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-launches-offensive-to-retake-maw-luu-from-resistance/ }}</ref> ** အစိုးရ/PNA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် [[ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|PNLA]] တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဟိုပန်မြို့အရှေ့ဘက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နာရီများစွာကြာပြီးနောက် စစ်အစိုးရတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar army soldiers killed as fighting continues near Shan State capital |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ |date=22 February 2024 |work=Myanmar Now |language=en |accessdate=29 February 2024 |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222145811/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-army-soldiers-killed-as-fighting-continues-near-shan-state-capital/ }}</ref> * ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ: SSPP နှင့် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဟိုပန်နှင့် မိုင်းပွန်ကြားရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2024-02-23 |title=ဟိုပုံးမြိုနှင့် မိုင်းပွန်မြို အကြားရှိ စစ်ကောင်စီ၏ လွယ်ဝိုးတုတ်စခန်းကို SSPP နှင့်မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက် |url=https://yktnews.com/2024/02/147203/ |access-date=2024-02-24 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=24 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240224160513/https://yktnews.com/2024/02/147203/ }}</ref> * ၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ: ရမ်းဗြဲမြို့နယ်တွင် AA နှင့် တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး သုံးရက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=27 February 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=24 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240424115557/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-suffers-disaster-in-battle-for-rakhine-township-aa.html }}</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ: ကောလင်းမြို့၏ နေရာအတော်များများကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html |work=The Irrawaddy |date=27 February 2024 |language=en |accessdate=6 March 2024 |archivedate=7 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240307115156/https://www.irrawaddy.com/news/burma/town-almost-razed-to-ground-after-being-retaken-by-myanmar-junta-troops.html }}</ref> * ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ: မင်းပြားမြို့နယ်တွင် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော စစ်ကောင်စီအခြေစိုက်စခန်းကို အေအေက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းပြားမြို့နယ်အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/aa-seizes-last-junta-base-in-minbya-township-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=28 February 2024}}</ref> * ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ: [[ကုလားတန်မြစ်ကြောင်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်း|ကုလားတန်လမ်းဖောက်လုပ်ရေး]]အတွက် အေအေ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် [[:en:K. Vanlalvena|K. Vanlalvena]] တို့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army meets with Indian officials to discuss resumption of Kaladan road |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ |work=Myanmar Now |language=en |date=4 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=4 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240304171458/https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-meets-with-indian-officials-to-discuss-resumption-of-kaladan-road/ }}</ref> === မတ် === * ၂ မတ်: မုဒုံမြို့နယ်ရှိ [[ကမာဝက်မြို့|ကမာဝက်]]နှင့် [[ကော့ပီထော်ရွာ၊ မုဒုံမြို့နယ်|ကော့ပိထော]]ရှိ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်သုံးဦးအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီ-စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (NMSP-AMD) မှ ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Military Junta Forces Extends Presence Across Mudon Township |url=https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township |work=Independent Mon News Agency |language=en |date=7 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509114158/https://www.bnionline.net/en/news/military-junta-forces-extends-presence-across-mudon-township }}</ref> * ၄-၅ မတ်: NMSP-AMD ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် မုဒုံနှင့် ကမာဝက်မြို့များတွင် စစ်အင်အား ၁၆၀ ကို တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။ * ၅ မတ်: TNLA သိမ်းပိုက်ထားသော မြို့နယ်များဖြစ်သည့် [[မန်တုံမြို့နယ်]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်]]များကို တပ်မတော်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61 |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=5 March 2024 |accessdate=6 March 2024 |archivedate=11 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311051705/https://www.irrawaddy.com/news/burma/number-of-townships-placed-under-martial-law-by-myanmar-junta-rises-to-61.html }}</ref> * ၇ မတ်: [[လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]]၏ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးရွှေမင်းသည် အောင်မြေသစ်ရွာအနီးတွင် KIA ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/ Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces]. [[Myanmar Now]]. March 8, 2024. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240308151624/https://myanmar-now.org/en/news/junta-allied-lisu-militia-leader-killed-in-battle-with-kachin-forces/|date=March 8, 2024}}</ref> * ၈ မတ်: [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]တွင် အရပ်သားအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-to-launch-public-administration-in-paletwa-township-chin-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=8 March 2024}}</ref> * ၁၁ မတ်: ယခင်အပတ်မှ စတင်သော စစ်ဆင်ရေးတွင် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်းနှင့် ရှေ့တန်းစခန်း ၂၀ ကျော်ကို သိမ်းပို်က်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကေအိုင်အေက ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Loses Major Bases as KIA Continues Offensive in Kachin State |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=11 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=21 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240321012725/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-military-loses-major-bases-as-kia-continues-offensive-in-kachin-state.html }}</ref> * ၁၂ မတ်: ** ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့]]ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Seizes Rakhine Town Near Key Chinese Port Project |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=12 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406123333/https://www.irrawaddy.com/news/burma/aa-seizes-rakhine-town-near-key-chinese-port-project.html }}</ref> ** [[မောင်တောမြို့နယ်]]ရှိ အောင်သပြေနယ်စပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦး ထွက်ပြေးခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=13 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=13 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240313152401/https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-claims-seizure-of-myanmar-junta-border-outpost.html }}</ref> * ၁၄ မတ်: ** ချင်းရွှေဟော်နှင့် ကြူကုတ်နယ်စပ်စခန်းများကို MNDAAA က ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA reopens two Myanmar-China border trading points |url=https://myanmar-now.org/en/news/mndaa-reopens-two-myanmar-china-border-trading-points/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> ** ကရင်နီတပ်များက [[ဖားဆောင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karenni resistance fighters occupy Thailand-Myanmar border town of Hpasawng |url=https://myanmar-now.org/en/news/karenni-resistance-fighters-occupy-thailand-myanmar-border-town-of-hpasawng/ |work=Myanmar Now |language=en |date=14 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> **ကလေးမြို့ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ထိုးစစ်ဆင်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက စခန်းနှင့် ကမ်းပါးနီရွာများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ကမ်းပါးနီရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance’s ‘Final Warning’ to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=14 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=15 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240315030445/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-resistances-final-warning-to-junta-sparks-civilian-exodus-in-kale-warzone.html }}</ref> * ၁၅ မတ်: [[ဗန်းမော်ခရိုင်]]ရှိ အမှတ် ၂၃၇ ခြေလျင်တပ်ရင်း ဌာနချုပ်ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Myanmar Junta Battalion Headquarters Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html |work=The Irrawaddy |language=en |date=15 March 2024 |accessdate=16 March 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509072930/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-myanmar-junta-battalion-headquarters-seized.html }}</ref> * ၁၇ မတ်: ရသေ့တောင်မြို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ စစ်တွေမြို့အား ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနှင့် ဖြတ်တောက်ထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army takes Rathedaung, its eighth town seizure in Rakhine State |url=https://myanmar-now.org/en/news/arakan-army-takes-rathedaung-its-eighth-town-seizure-in-rakhine-state/ |work=Myanmar Now |language=en |date=18 March 2024 }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၁၉ မတ်: ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူစုဆောင်းရခြင်းအတွက် သံတွဲမြို့နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ၂၁ ဦး နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html|title=Village heads quit in anger over military recruitment in Myanmar's Rakhine state|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407002128/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/resignations-03192024163107.html}}</ref> * ၂၂ မတ် ** လိုင်ဇာမြို့ဝန်းကျင်ရှိ ရှေ့တန်းစခန်းများအားလုံး၊ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်ရှိ တပ်ရင်းဌာနချုပ်များနှင့် [[ပါဂျောင်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်|ပါဂျောင်]]အနီးရှိ စခန်းများအပါအဝင် မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်စခန်း ၅၀ ကျော်နှင့် ဗျူဟာကုန်း ၁၃ ခုအား ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA: Nine Myanmar Junta Strongholds Seized in Two Days |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html |work=The Irrawaddy |date=23 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111740/https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-nine-myanmar-junta-strongholds-seized-in-two-days.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> ** မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်သည် အခြားသော မွန်ပြည်နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မလွှဲတောင်နှင့် [[ကလိန်အောင်မြို့|ကလိန်အောင်]]အကြား လမ်းတလျောက်တွင် စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MSRF Vows to Cut Off Junta's Logistic Routes |url=https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes |work=Karen Information Center |date=22 March 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406070646/https://www.bnionline.net/en/news/msrf-vows-cut-juntas-logistic-routes|archive-date=April 6, 2024}}</ref> * ၂၄ မတ်: [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]တည်ရှိရာ [[အမ်းမြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် မကွေးတိုင်း၊ [[ငဖဲမြို့နယ်]]တွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Attacks Myanmar Junta's Rakhine Power Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111814/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-attacks-myanmar-juntas-rakhine-power-base.html }}</ref> * ၂၅ မတ် : မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) သည် မွန်အမျိုးသားတပ်မတော်အပါအဝင် မဟာမိတ်များဖြင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]ရှိ [[ကော့ဘိန်းရွာ၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်|ကော့ဘိန်း]]ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Revolutionary Group Captures Kawt Bein Police Station, Seizes Weapons and Ammunition |url=https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition |work=Independent Mon News Agency |date=27 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=9 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240509094009/https://www.bnionline.net/en/news/revolutionary-group-captures-kawt-bein-police-station-seizes-weapons-and-ammunition }}</ref> စစ်ကောင်စီက ကော့ဘိန်းနှင့် အနီးတဝိုက်အား လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပြန်လည် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Warships Unleash Firestorm on Mon Village After Police Station Seized |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html |work=The Irrawaddy |date=29 March 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=29 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240429155525/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-warships-unleash-firestorm-on-mon-village-after-police-station-seized.html }}</ref> * ၂၇ မတ်: အမ်းမြို့နယ်ရှိ ဂဲလောင်နှင့် လုံးကောက်ရွာအနီးရှိ စစ်စခန်းများကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|date=2024-03-28|url=https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html|title=Myanmar ethnic army sets eyes on ninth township in Rakhine state|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=3 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240403204637/https://www.rfa.org/english/news/myanmar/arakan-army-ninth-township-03282024045722.html}}</ref> * ၂၈ မတ်: ** မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများဖြင့် [[ဖာပွန်မြို့]]အား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html|title=knla claims seizure of karen town while myanmar junta celebrates|date=2024-03-19|work=RFA|access-date=2 May 2024|archive-date=2 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240402112349/https://www.irrawaddy.com/news/burma/knla-claims-seizure-of-karen-town-while-myanmar-junta-celebrates.html}}</ref> ** [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]ရှိ တရုတ်နယ်စပ်ပေါ်ရှိ [[လွယ်ဂျယ်မြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း နှစ်ခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329">{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Another Town, More Bases in Four Days of Resistance Attacks|date=2024-03-29|work=The Irrawaddy|access-date=2 May 2024|archive-date=24 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424112802/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-another-town-more-bases-in-four-days-of-resistance-attacks.html}}</ref> ** နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း၍ နွားထိုးကြီးမြို့ အရှေ့ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၂၉ မတ် : [[နွားထိုးကြီးမြို့]] ရဲစခန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးရုံးတွင် အခြေချထားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား နွားထိုးကြီး ပီဒီအက်ဖ်နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့တို့ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref name="ir329" /> * ၃၁ မတ် : [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူများအား KNLA နှင့် ဘထူးတပ်ဖွဲ့တို့က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html|archive-date=April 6, 2024}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ဗန်းမော်-လွယ်ဂျယ်လမ်းအား ကေအိုင်အေက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Loses More Bases, Scores of Troops in Five Days of Resistance Attacks |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html |work=The Irrawaddy |date=1 April 2024 |accessdate=2 May 2024 |archivedate=6 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240406111832/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-more-bases-scores-of-troops-in-five-days-of-resistance-attacks.html }}</ref> * ၄ ဧပြီ - [[နေပြည်တော်မြို့|နေပြည်တော်]] အေလာလေတပ်စခန်း၊ တပ်မတော်စစ်ရုံးနှင့် မင်းအောင်လှိုင်၏နေအိမ်များသို့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က အသေခံဒရုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒရုံး ၃၀ ခန့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက ၇ စင်းအား ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's military-ruled capital attacked by drones|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-68730993|work=[[British Broadcasting Corporation|BBC]]|date=4 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=Myanmar Resistance Drones Target Junta Chief's Residence, Military HQ and Airbase in Naypyitaw|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-drones-target-junta-chiefs-residence-military-hq-and-airbase-in-naypyitaw.html|work=The Irrawaddy |date=4 April 2024}}</ref> * ၅ ဧပြီ - မြဝတီရှိ စစ်ကောင်စီမြို့စောင့်တပ်သည် KNLA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528 Myanmar military loses border town in another big defeat]. April 6, 2024. [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. Jonathan Head. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240406171044/https://www.bbc.com/news/world-asia-68750528|date=April 6, 2024}}</ref> * ၇ ဧပြီ - မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း မြို့ပေါ်ရှိအစိုးရဝန်ထမ်းအချို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားစစ်ပွဲရှောင်များအား သယ်ဆောင်ရန် [[မဲဆောက်မြို့]]သို့ လေယာဉ်ဆင်းသက်ရန် စစ်ကောင်စီက ထိုင်းအစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.khaosodenglish.com/news/2024/04/08/myanmar-army-in-myawaddy-asks-thailand-to-shelter-its-officials/ |title=Myanmar Army in Myawaddy Asks Thailand to Shelter its Officials |date=8 April 2024 |work=[[Khaosod]] |language=en}}</ref> * ၈ ဧပြီ - [[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ [[အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]သို့ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]] ရောက်ရှိနေစဉ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒရုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |date=10 April 2024 |author=Ei Thinzar Myint |work=The Irrawaddy|title= Resistance Drones Strike Myanmar Military’s SE Command During Junta No. 2’s Visit|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240413025342/https://www.irrawaddy.com/news/resistance-drones-strike-myanmar-militarys-se-command-during-junta-no-2s-visit.html |archive-date=April 13, 2024|language=en}}</ref> * ၉ ဧပြီ - ** နံနက်ပိုင်းတွင် မြဝတီမြို့ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအား KNLA တပ်များက ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Karen Ethnic Army Launches Final Push to Capture Myawaddy on Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-ethnic-army-launches-final-push-to-capture-myawaddy-on-thai-border.html |date=9 April 2024 |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ယင်းနောက် ခလရ ၂၇၅ ခြေလျင်တပ်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ [[ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်]] (ယခင် ကရင်ပြည်နယ် [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့]])က မြို့တွင်းတွင် လှည့်လည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Military Battling to Prevent Complete Defeat in Town Near Thai Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-battling-to-prevent-complete-defeat-in-town-near-thai-border.html |work=The Irrawaddy |date=10 April 2024}}</ref> ** [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ၁၉၈၂ ခုနှစ် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဥပဒေ|မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ]]ကို ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=BHRN welcomes pledge by People’s Assembly to revoke 1982 Myanmar Citizenship Law |url=https://eng.mizzima.com/2024/04/18/9102 |work=Mizzima |date=18 April 2024}}</ref> * ၁၀ ဧပြီ - ည ၁၀ နာရီခန့်တွင် ခလရ ၂၇၅ အား KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်တွင် လုံခြုံရေးများ တိုးမြှင့်ချထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Troops Withdraw From Myawaddy Following Clashes |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-troops-withdraw-from-myawaddy-following-clashes.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref> မြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မြဝတီအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ကောင်စီက အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စစ်ကူများ ပို့ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ကျုံဒိုးမြို့အနီးတွင် ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Spotlight on Thailand as Cornered Myanmar Junta Threatens Disaster on Border |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/spotlight-on-thailand-as-cornered-myanmar-junta-threatens-disaster-on-border.html |work=The Irrawaddy |date=11 April 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=KNLA and Allied Forces Complete Epic Victory over all Junta |url=https://www.bnionline.net/en/news/knla-and-allied-forces-complete-epic-victory-over-all-junta |work=Than Lwin Times |date=11 April 2024}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - **မန္တလေးမြို့ သင်္ကြန်ပွဲကျင်းပနေစဉ် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူ ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref> [https://news-eleven.com/article/290879 မန္တလေးမြို့ လမ်းလျှောက်သင်္ကြန် ပွဲတော် ဆိုင်ကယ်အပ်နှံရာ နေရာများတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု၌ ကလေးငါးဦး အပါအဝင် ၁၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ၂၇ လမ်းနှင့် ၇၁ လမ်းထောင့်အား ယာဉ်ဝင်ခွင့် မပြုဘဲ လုံခြုံရေးတင်းကျပ်]. April 14, 2024. Eleven News {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240414153706/https://news-eleven.com/article/290879|date=April 14, 2024}}</ref> ** တချိန်တည်းမှာပင် ၁၀၇ မီလီမီတာ ရှော့တိုက်ဒုံးများကို [[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]]အတွင်းသို့ ပီဒီအက်ဖ်များက မင်းအောင်လှိုင်အား ထိခိုက်စေရန် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဒုံးအချို့မှာ ပြင်ဦးလွင်ပြည်သူ့ဆေးရုံအား ထိမှန်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.bbc.com/burmese/articles/cn03r8kg7p0o How did the missile attack on Pyin Oo Lwin's DSA happen?] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. April 15, 2024. {{Webarchive|url=https://ghostarchive.org/archive/3Ezkg|date=April 16, 2024}}</ref> *၁၅ ဧပြီ - ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]]တို့ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html ဘူးသီးတောင်တိုက်ပွဲ ရိုဟင်ဂျာ ၂၅ ဦးသေဆုံး၊ ၃၀၀၀ နီးပါး ထွက်ပြေးနေရ]. April 15, 2024. [[Radio Free Asia]] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240415131654/https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-killed-buthidaung-04152024043904.html|date=April 15, 2024}}</ref> *၂၄ ဧပြီ - KNLA တပ်များ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မြဝတီမြို့အား စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar’s Junta Recaptures Town That Was a Significant Gain for Rebels|url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/world/asia/myanmar-junta-rebels-myawaddy.html|access-date=2024-04-26|website=[[NY Times]]}}</ref> *၂၇ ဧပြီ - ဖာပွန်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ထောက်ပို့စခန်းအား KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Karen Troops Capture Another Myanmar Junta Base Near Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/karen-troops-capture-another-myanmar-junta-base-near-thai-border.html|access-date=2024-04-28|website=[[Irrawaddy]]}}</ref> === မေ === * ၂ မေ – စစ်မှုထမ်းသက်အတွင်းရှိသော အမျိုးသားများကို နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-03 |title=Myanmar bans citizens leaving for work amid conscription drive |url=https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o |access-date=2024-05-13 |website=BBC News |language=en-GB|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510063056/https://www.bbc.com/news/articles/cw8q9vx93q6o|archive-date=May 10, 2024}}</ref> * ၇ မေ – ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ခေါင်းဆောင်းများ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-05-07 |title=Former Thai PM Thaksin seeks mediation role in Myanmar conflict |url=https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html |access-date=2024-05-13 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240513103532/https://www.voanews.com/a/former-thai-pm-thaksin-seeks-mediation-role-in-myanmar-conflict/7601736.html|archive-date=May 13, 2024}}</ref> * ၉ မေ – မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဆောမြို့နယ်ရှိ [[အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ၊ ဆောမြို့နယ်|အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ]]အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ ခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Now |first1=Myanmar |title=At least 15 killed in junta airstrike on Magway Region monastery |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-15-killed-in-junta-airstrike-magway-region-monastery/ |access-date=11 May 2024 |work=Myanmar Now |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=ဆောမြို့နယ် အကြည်ပန်းပလွန်းရွာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု သေဆုံးသူထပ်တိုးနိုင် |url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240510105003/https://www.rfa.org/burmese/program_2/saw-ahkyipanpalun-airstrikes-killed-05102024062647.html|archive-date=May 10, 2024|access-date=11 May 2024 |agency=Radio Free Asia |date=10 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |title=မကွေးတိုင်း၊ ကျောက်ထုမှာ စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၁၅ ဦးထက်အနည်း သေဆုံး |url=https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html |access-date=11 May 2024 |work=VOA Burmese |date=10 May 2024 |language=my|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511033822/https://burmese.voanews.com/a/airstrike-in-magway/7605817.html|archive-date=May 11, 2024}}</ref> * ၁၁ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ [[လက်ထုတ္တောရွာ၊ မြင်းမူမြို့နယ်|လက်ထုတ္တောရွာ]]တွင် ရွာသား ၃၂ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်သားများက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Zan |first1=Hein Htoo |title=Myanmar NUG Condemns Junta Forces’ Massacre of 32 Civilians in Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |access-date=14 May 2024 |publisher=The Irrawaddy|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240515185531/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-nug-condemns-junta-forces-massacre-of-32-civilians-in-sagaing.html |date=13 May 2024|archive-date=May 15, 2024}}</ref><ref name="dvb">{{cite news |title=Jailed anti-coup protest leader given another 20 years; Military kills 30 in raid against People's Defense Force |url=https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/ |access-date=14 May 2024|archiveurl= https://web.archive.org/web/20240514212416/https://english.dvb.no/jailed-anti-coup-protest-leader-given-another-20-years-military-kills-30-in-raid-against-peoples-defense-force/|archive-date=May 14, 2024 |work=DVB |date=13 May 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Blazevic |first1=Igor |title=Who carries responsibility for the atrocities in Myanmar? |url=https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844 |access-date=14 May 2024 |publisher=Mizzima |date=13 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240526144626/https://eng.mizzima.com/2024/05/13/9844|archive-date=May 26, 2024}}</ref> * ၁၈ မေ - [[ဘူးသီးတောင်မြို့]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=18 May 2024 |title=AA Claims Seizure of Buthidaung Near Bangladesh Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240518132145/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-claims-seizure-of-buthidaung-near-bangladesh-border.html |archive-date=18 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၂၀ မေ - ** [[ကျီခါးမြို့]]နှင့် [[တွန်းဇံမြို့]]များကို ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=20 May 2024 |title=Two towns Near India Border in Myanmar Captured by Chin Resistance Groups |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520104736/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/two-towns-near-india-border-in-myanmar-captured-by-chin-resistance-groups.html |archive-date=20 May 2024 |access-date=20 May 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်နှင့် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်တို့ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |date=20 May 2024 |title=Two Mon Armies Unite to Defeat Anti Junta Forces in Mon State |url=https://www.bnionline.net/en/news/two-mon-armies-unite-defeat-anti-junta-forces-mon-state |work=Than Lwin Times}}</ref> ===ဇွန်=== * ၂ ဇွန် - [[သံတွဲမြို့နယ်]]၊ [[ငပလီကမ်းခြေ]]အနီး သံတွဲ-တောင်ကုတ်လမ်းတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အေအေ က [[ဂေါ့ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army 'Less Than 2 KM' From Myanmar's Thandwe Airport |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-less-than-2-km-from-myanmars-thandwe-airport.html |date=4 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[သံတွဲမြို့နယ်]] [[ဆင်ခေါင်းရွာ၊ ဆင်ခေါင်း|ဆင်ခေါင်းရွာ]]တွင် အာရက္ခတပ်တော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ရွာသား ၆၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|title=Myanmar Junta Attacks Kill Over 60 Rakhine Villagers|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-attacks-kill-over-60-rakhine-villagers.html|access-date=2024-06-11|website=[[The Irrawaddy|Irrawady]]}}</ref> * ၈ ဇွန် - မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအား ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/junta-launches-fierce-offensive-to-retake-only-highway-in-southern-myanmar.html Junta Launches Fierce Offensive to Retake Only Highway in Southern Myanmar]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၉ ဇွန် - ပြည်နယ်တွင်းမှ စစ်ကောင်စီအား တွန်းထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သော ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး အား စတင်ကြောင်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ကြေညာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် [[မတူပီမြို့]]ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=15 June 2024 |title=Operation Chin Brotherhood Sees Swift Success Against Myanmar Junta Troops |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/operation-chin-brotherhood-sees-swift-success-against-myanmar-junta-troops.html |access-date=16 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - [[ဆဒုံးမြို့]]အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများအားလုံးအား စစ်ကောင်စီက လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-myanmar-juntas-last-remaining-china-trade-route-in-kachin-state.html KIA Seizes Myanmar Junta’s Last Remaining China Trade Route in Kachin State]. June 14, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တစ်မိုင်အကွာတွင်ရှိသော စစ်စခန်းအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://myanmar-now.org/en/news/resistance-forces-capture-outpost-prisoners-near-myanmar-armys-northwestern-regional-headquarters/ Resistance forces capture outpost, prisoners near Myanmar army’s northwestern regional headquarters]. [[Myanmar Now]]. June 14, 2024</ref> * ၁၅ ဇွန် - အာရက္ခတပ်တော်သည် [[တောင်ကုတ်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ထိုးစစ်စတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Launches Offensive to Capture Tanungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-launches-offensive-capture-tanungup |date=17 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> *၁၇ ဇွန် - [[သိုင်းချောင်းရွာ]]အနီးရှိ ဒွါရဝတီရေတပ်စခန်းကို စစ်ကောင်စီက စွန့်ခွာခဲ့ရာ [[ကျောက်ဖြူမြို့]]ပြင်ပတွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fierce fighting breaks out near Myanmar naval base in Rakhine |url=https://myanmar-now.org/en/news/fierce-fighting-breaks-out-near-myanmar-naval-base-in-rakhine/ |date=18 June 2024 |work=Myanmar Now}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်းလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အေအေတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၆၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA Ambushes Junta Troops en route to Taungup |url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-ambushes-junta-troops-en-route-taungup |date=22 June 2024 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၃ ဇွန် - [[သံတွဲလေဆိပ်]]အား [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-thandwe-airport-near-rakhines-ngapali-beach-local-sources-say.html AA Seizes Thandwe Airport Near Rakhine’s Ngapali Beach, Local Sources Say] [[The Irrawaddy]]. Roe Kyaw. June 24, 2024</ref> * ၂၄ ဇွန် - [[အမ်းမြို့နယ်]]ရှိ တောဟိန်းတောင် စခန်းအား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/66797e0c452b71b584792349 AA fully captures Taw Hein Taung tactical operation command in Ann]. Thinzar New. June 24, 2024. Narinjara News.</ref> * ၂၆ ဇွန် ** အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်ရေးအတွက် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]က ကြေညာပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် [[နောင်ချိုမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=26 June 2024 |title=TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-seizes-town-and-myanmar-regime-positions-in-northern-shan-state.html |url-status=live |access-date=27 June 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> ** သံတွဲမြို့ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုနှင့် ငပလီကမ်းခြေတို့အား အေအေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Fighting on Famous Ngapali Beach -AA Army tries to Knock Out 2 last Junta bases in Thandwe |url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-famous-ngapali-beach-aa-army-tries-knock-out-2-last-junta-bases-thandwe |date=27 June 2024 |work=Development Media Group}}</ref> === ဇူလိုင် === * ၃ ဇူလိုင် - [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က [[ကျောက်မဲမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=3 July 2024 |title=Myanmar's MNDAA Launches Offensive to Seize Northern Shan Capital |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmars-mndaa-launches-offensive-to-seize-northern-shan-capital.html |access-date=15 July 2024 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၇ ဇူလိုင် - [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သံတွဲလေဆိပ်အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=AA captures Thandao Airport; More than 400 members of the military council were killed and the remaining battalion continued to attack |url=https://bur.mizzima.com/2024/07/07/26608 |date=7 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> * ၉ ဇူလိုင် - ငပလီကမ်းခြေအား အာရက္ခတပ်တော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army: Final Myanmar Junta Base Seized in Ngapali |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-final-myanmar-junta-base-seized-in-ngapali.html |date=13 July 2024 |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၁၁ ဇူလိုင် - စစ်ကောင်စီနှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော်]]သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တန့်ယန်းမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Maung |first=Myat Pan, Min |date=2024-07-12 |title=Wa army takes control of town in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ |access-date=2024-07-15 |website=Myanmar Now |language=en-US |archive-date=27 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240727145339/https://myanmar-now.org/en/news/wa-army-takes-control-of-town-in-northern-shan-state/ }}</ref> * ၁၃ ဇူလိုင် - ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[မိုင်းရယ်မြို့]]အား [[ရှမ်းပြည်တပ်မတော်-မြောက်ပိုင်း]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Wansai |first=Sai |date=2024-07-15 |title=CHANGING CONFLICT PATTERN IN NORTHERN SHAN STATE: Tangyan, Mongyai and ethnic rivalry |url=https://english.shannews.org/archives/27234 |access-date=2024-07-15 |website=Shan Herald Agency for News |language=en-US}}</ref> * ၁၅ ဇူလိုင် - သံတွဲထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * ၁၇ ဇူလိုင် - **[[နေပြည်တော်လေဆိပ်]]အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ရှော့တိုက်ဒုံးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သော်လည်း အသေအပျောက် မရှိခဲ့ပေ။<ref>[https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/myanmar-junta-opponents-launch-rocket-attack-on-capital-airport Myanmar junta opponents launch rocket attack on capital airport]. [[Agence-France Presse]]. July 17, 2024.</ref> ** [[စဉ့်ကူးမြို့]]အား မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Mandalay PDF Seizes Singu Township From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/mandalay-pdf-seizes-singu-township-from-myanmar-junta.html|work=The Irrawaddy |date=20 July 2024}}</ref> * ၂၀ ဇူလိုင် - ** "Operation Rung" စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် CDF-ဟားခါး သည် ဟားခါးမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးခံ ၆၂ ဦးအား ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Resistance Forces Raid Police Station in Hakha, Chin State, Freeing Over 60 Detainees |url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-raid-police-station-hakha-chin-state-freeing-over-60-detainees |date=22 July 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> ** ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဇူလိုင် ၃၁ အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့ရာ တရုတ်၏ ဖိအားများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Alliance Agrees to Extend Ceasefire With Junta in Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/politics/myanmar-alliance-agrees-to-extend-ceasefire-with-junta-in-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=22 July 2024}}</ref> On the same day, despite the ceasefire, junta reinforcements launched renewed attacks on Kyaukme.<ref>{{cite news |title=At least eight civilians killed in Myanmar junta attacks near Shan State town |url=https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ |work=Myanmar Now |date=22 July 2024 |accessdate=7 October 2024 |archivedate=7 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007104228/https://myanmar-now.org/en/news/at-least-eight-civilians-killed-in-myanmar-junta-attacks-near-shan-state-town/ }}</ref> * ၂၂ ဇူလိုင် - ထန်တလန်မြို့ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးနှင့် မဟာမိတ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထန်တလန်-ဟားခါးလမ်းပေါ်ရှိ စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=thantlang2024>{{cite news |title=CNA Warns Myanmar Junta Troops to Surrender in Thantlang After Last Base Falls |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/cna-warns-myanmar-junta-troops-to-surrender-in-thantlang-after-last-base-falls.html |work=The Irrawaddy |date=7 August 2024}}</ref> * ၂၅ ဇူလိုင် - [[မိုးကုတ်မြို့]]အား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=TNLA, PDF Seize Myanmar's Ruby Hub Mogoke From Junta |url= https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-pdf-seize-myanmars-ruby-hub-mogoke-from-junta.html |work=The Irrawaddy |date=25 July 2024}}</ref> * ၂၇ ဇူလိုင် - ** ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် [[အိုက်ဇောမြို့]]တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title= Chin National Front and Zomi Revolutionary Group meeting agreed on 3 points |url= https://bur.mizzima.com/2024/07/28/28515 |date=28 July 2024 |work=Mizzima |language=my}}</ref> ** ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဝ တပ်ဖွဲ့များသည် MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ထံမှ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= Myanmar's Wa Army Moves Forces Into Lashio |url= https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/myanmars-wa-army-moves-forces-into-lashio.html |work=The Irrawaddy |date=29 July 2024}}</ref> * ၃၀ ဇူလိုင် - လားရှိုးမြို့သို့ စစ်ကူလာရောက်သော စစ်ကောင်စီတပ်အား MNDAA တပ်ဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အများအပြားထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=MNDAA Ambushes Junta Reinforcement Convoy Heading to Lashio, Inflicts Heavy Casualties |url= https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-ambushes-junta-reinforcement-convoy-heading-lashio-inflicts-heavy-casualties |work=Shan Herald Agency for News |date=31 July 2024}}</ref> * ၃၁ ဇူလိုင် - **[[အင်းလေးကန်]]အနီး စစ်ကောင်စီစခန်းအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]နှင့် မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** မြို့တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီလက်ကျန်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် TNLA တပ်ဖွဲ့များသည် [[မိုးမိတ်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar Junta Surrenders Third Town to TNLA in Northern Shan State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-surrenders-third-town-to-tnla-in-northern-shan-state.html |work=The Irrawaddy |date=1 August 2024}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * ၄ စက်တင်ဘာ - [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]ရောက်ရှိနေစဉ်အတွင်း [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က လက်နက်ကြီးများဖြင့် လုပ်ကြံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=Myanmar Junta Boss Targeted in Artillery Attack While Visiting Karenni Capital|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-boss-targeted-in-artillery-attack-while-visiting-karenni-capital.html|access-date=2024-09-06 |website=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ နှင့် ၉ စက်တင်ဘာ - ပေါက်တောမြို့နှင့် မောင်တောမြို့ရှိ ဆေးခန်းတစ်လုံး၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးတစ်ခုနှင့် အကျဉ်းစခန်းနှစ်ခုတို့အား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ဆိုသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-airstrikes-kill-regime-detainees-arakan-army.html Myanmar Junta Airstrikes Kill Regime Detainees: Arakan Army]. [[The Irrawaddy]]. September 10, 2024</ref> * ၁၀ စက်တင်ဘာ - ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရည်ရွယ်သူ ၂၇ ဦးအပါအဝင် စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသူ ၂၉ ဦးသည် စစ်ကောင်စီတပ်သားနှစ်ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အများစုသည် ကေအန်ယူထိန်းချုပ်နယ်မြေသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၂၂ ဦးမှာ ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/knu-myanmar-junta-conscripts-kill-guards-and-escape.html KNU: Myanmar Junta Conscripts Kill Guards and Escape]. Brian Wei. September 12, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၂ စက်တင်ဘာ- [[ဖားကန့်မြို့]]ပြင် [[ဆိုင်းတောင် (ရွာဟောင်း)ရွာ၊ ဖားကန့်မြို့နယ်|ဆိုင်းတောင်]]ရှိ ရဲစခန်းအား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-seize-police-station-near-myanmars-ruby-hub-hpakant.html KIA Seize Police Station Near Myanmar’s Ruby Hub Hpakant] Brian Wei. September 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ စက်တင်ဘာ - သင်တန်းလေ့ကျင့်ခန်းဆင်းနေစဉ်အတွင်း ယာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် ရေကြီးမှုအတွင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/18-myanmar-resistance-medics-die-in-karenni-floods.html 18 Myanmar Resistance Medics Die in Karenni Floods] September 14, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၈ စက်တင်ဘာ- [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] သို့မဟုတ် တရုတ်နှင့် မြန်မာအစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ကြေညာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန်မှလွဲ၍ စစ်ကောင်စီအစိုးရအား တိုက်ခိုက်မည့် စစ်ရေးများအားလုံးကိုလည်း ရပ်တန့်ကြောင်း ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/mndaa-declares-no-military-or-political-alliance-nug-will-not-launch-offensives-mandalay-and MNDAA Declares No Military or Political Alliance with NUG, Will Not Launch Offensives in Mandalay and Taunggyi Cities] September 19, 2024. [[Mizzima]]</ref> *၂၀ စက်တင်ဘာ - [[မိုင်းပြင်းမြို့နယ်]]ရှိ [[သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ]]အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုအား လားဟူပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/junta-and-militia-launch-joint-attack-rcss-base-mongping-shan-state Junta and militia launch joint attack on RCSS base in Mongping, Shan State] [[Burma News International|Shan State Herald for News]]. September 20, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c78dw7v9jjeo September 21st Nationwide News Summary: What RCSS Says About the Military Council Resuming Battle] [[British Broadcasting Corporation]]. September 21, 2024</ref> *၂၆ စက်တင်ဘာ- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF များအား လက်နက်စွန့်ကာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ကြရန် စစ်ကောင်စီက ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.france24.com/en/live-news/20240926-myanmar-junta-invites-armed-groups-to-stop-fighting-start-talks Myanmar junta invites armed groups to stop fighting, start talks]. September 26, 2024. [[Agence-France Presse]]</ref><ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-junta-urges-armed-opposition-join-political-fold-elections-2024-09-26/ Myanmar junta urges armed opposition to join political fold in elections] September 26, 2024. [[Reuters]].</ref> *၂၉ စက်တင်ဘာ - [[ချီဖွေမြို့]]အား ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/kia-says-it-controls-rare-earth-mining-hub-chipwi-in-myanmars-kachin.html KIA Says It Controls Rare-Earth Mining Hub Chipwi in Myanmar’s Kachin] Brian Wei. October 1, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> === အောက်တိုဘာ === *၁ အောက်တိုဘာ – MNDAA ထိန်းချုပ်ထားသော [[လားရှိုးမြို့]]ကို [[တပ်မတော် (လေ)]] က ဗုံးကြဲခဲ့သဖြင့် ၈၃ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/residents-flee-lashio-amid-indiscriminate-air-raids-by-myanmar-junta.html Residents Flee Lashio Amid Indiscriminate Air Raids by Myanmar Junta] [[The Irrawaddy]]. October 4, 2024</ref> * ၃ အောက်တိုဘာ - အာဆီယံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် NUG တို့သည် ဂျကာတာတွင်ပြုလုပ်မည့် ဒေသတွင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် တွေ့ဆုံကြလိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီအစိုးရသည် ယင်းဆွေးနွေးပွဲအား တက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။<ref> [https://www.reuters.com/world/asia-pacific/indonesia-hosts-international-meeting-myanmar-with-un-junta-rivals-sources-say-2024-10-04/ Indonesia hosts international meeting on Myanmar with UN, junta rivals, sources say] Shoon Naing and Poppy Mcpherson. October 4, 2024. [[Reuters]]</ref> <ref>[https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/ Indonesia to host discussions on Myanmar conflict: diplomat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241007092040/https://myanmar-now.org/en/news/indonesia-to-host-discussions-on-myanmar-conflict-diplomat/|date=7 October 2024}}. October 4, 2024. [[Agence France-Presse]]</ref> *၈ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပင်လည်ဘူးကို စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ရက် ၅၀ ကျော်အကြာတွင် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/resistance-hails-huge-blow-for-myanmar-junta-in-pinlebu.html Resistance Hails Huge Blow for Myanmar Junta in Pinlebu]</ref> *၉ အောက်တိုဘာ – သီပေါမြို့နယ်ရှိ လက်ကျန်စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/tnla-targets-final-myanmar-junta-stronghold-in-hsipaw-township.html TNLA Targets Final Myanmar Junta Stronghold in Hsipaw Township] [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၀ အောက်တိုဘာ – စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းရှိ [[ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ၊ ဘုတလင်မြို့နယ်|ကျောက်အိုး (မြောက်)ရွာ]]ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၁၅ အောက်တိုဘာ – ** သီပေါမြို့နယ်ရှိ ခမရ ၅၀၃ နှင့် ၅၀၄ တို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က ဖမ်းဆီးရမိသော စစ်ကောင်စီမိသားစုဝင် ၁၉၁ ဦးအား လွှတ်ပေးခဲ့သည်ဟု တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။ ** [[ပန်ဝါမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီ[[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်တပ်]] (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်းကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ <ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-allied-border-battalion-falls-in-kachin-rare-earth-hub.html Myanmar Junta-Allied Border Battalion Falls in Kachin Rare Earth Hub]</ref> *၁၆ အောက်တိုဘာ – သုံးလအကြာတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သီပေါမြို့ရှိ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်း အမှတ် ၂၃ ခြေမြန်တပ်ရင်းကို တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ** ချင်းပြည်နယ်တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးမည့် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/11/13/why-i-left-us-deep-south-to-fight-in-myanmar-civil-war/ Why I left the US Deep South to fight in Myanmar’s brutal civil war]. [[The Daily Telegraph|The Telegraph]]. Sarah Newey. November 13, 2024</ref><ref>[https://illwill.com/the-revolution-in-myanmar The Revolution in Myanmar]. Ill Will. September 13, 2024</ref><ref>[https://libcom.org/article/statement-anti-fascist-internationalist-front-myanmar-15th-october-2024 Statement from "Anti-Fascist Internationalist Front" Myanmar]. [[Libcom.org]]. October 15, 2024</ref> * ၁၇ အောက်တိုဘာ – မူဆယ်မြို့မှ မိနစ်သုံးဆယ်အကွာရှိ ကျေးရွာတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် MNDAA တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ဆိုသည်။ * ၂၁ အောက်တိုဘာ – တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် [[ကန်ပိုက်တီမြို့]]ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ (ယခင် [[ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်]]) တပ်ရင်း ၁၀၀၃ ကို ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ဒီမိုကရေစီသစ် တပ်မတော်အောက်တွင် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ * ၂၅ အောက်တိုဘာ – ** တပ်မတော် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ အမ်းမြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Arakan Army Encircle Myanmar Junta Western Command in Rakhine State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/arakan-army-encircle-myanmar-junta-western-command-in-rakhine-state.html |work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> ** ဖလမ်းမြို့အနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တို်က်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=About 90 Per Cent of Falam Town Residents Flee Fighting |url= https://www.bnionline.net/en/news/about-90-cent-falam-town-residents-flee-fighting |work=Khonumthung News |date=8 November 2024}}</ref> * ၂၇ အောက်တိုဘာ – ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်နှစ်ပြည့်ကာလတွင် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က [[အညာ]]ဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ BPLA troops to relocate to Myanmar’s dry zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241201101652/https://myanmar-now.org/en/news/bpla-troops-to-relocate-to-myanmars-dry-zone/ |date=1 December 2024 }} Maung Shwe Wah. [[Myanmar Now]]. October 28, 2024</ref><ref>[https://www.bbc.com/burmese/articles/c7896ej9qv5o အညာဒေသမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မယ်လို့ BPLA ပြော] [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. October 28, 2024</ref> * ၂၈ အောက်တိုဘာ - လားရှိုးမြို့ရှိ အကျဉ်းထောင်မှ ဖမ်းဆီးခံ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ကျော် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=80 Junta Soldiers Break Out of Jail in Lashio|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/80-junta-soldiers-break-out-of-jail-in-lashio.html|date=November 11, 2024|work=The Irrawaddy |language=en}}</ref> * ၂၉ အောက်တိုဘာ – ကရင်နီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်များ စုပေါင်းကာ [[ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော်]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>[https://www.rfa.org/burmese/news/kayan-national-army-10292024140039.html ကယန်းအမျိုးသားတပ်မတော် ဖွဲ့စည်း]. [[Radio Free Asia]]. October 29, 2024</ref><ref>[https://moemaka.net/eng/2024/10/formation-of-the-kayan-national-army-kna/ Formation of the Kayan National Army (KNA)]. MoemaKa: Burmese Community News. October 31, 2024</ref><ref>[https://www.irrawaddy.com/in-person/interview/new-ethnic-army-hopes-to-represent-all-kayan-people.html/ New Ethnic Army Hopes to Represent All Kayan People]. Saw Lwin. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> * ၃၁ အောက်တိုဘာ- ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့များသည် မြစ်ကြီးနားခရိုင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ် တပ်ရင်း ၁၀၀၁ ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တရုတ်နယ်စပ်ဖက်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-final-border-force-hq-despite-chinese-pressure.html KIA Seizes Final Border Force HQ Despite Chinese Pressure] [[The Irrawaddy]]. November 1, 2024</ref> === နိုဝင်ဘာ === *၁ နိုဝင်ဘာ - မန္တလေးလားရှိုးလမ်းမကြီးပေါ်ရှိ ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] နှင့် အခြားအဖွဲ့များက ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/tnla-fights-myanmar-junta-for-key-road-junction.html TNLA Fights Myanmar Junta for Key Road Junction] [[The Irrawaddy]]</ref> *၂ နိုဝင်ဘာ - ချီဖွေမြို့နယ်ရှိ ဖီမောမြို့ကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-town-on-chinese-border.html "KIA Seizes Town on Chinese Border" by The Irrawaddy, November 4, 2024]</ref> * ၅ နိုဝင်ဘာ - နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လုပ်ကြံရန် ရည်ရွယ်ပျံသန်းလာသည့် ဒရုန်းသုံးစင်းကို တပ်မတော်က လယ်ဝေးမြို့နယ်တွင် ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-foils-drone-attack-on-min-aung-hlaing.html Myanmar Junta Foils Drone Attack on Min Aung Hlaing]. November 6, 2024. [[The Irrawaddy]].</ref> *၇ နိုဝင်ဘာ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြိုင်မြို့ရှိ ရဲစခန်းကို ဂျိုကာပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ရဲအရာရှိနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://eng.mizzima.com/2024/11/10/16085 Two police officers killed in resistance attack in Myanmar’s Myaing township] [[Mizzima]]. November 10, 2024</ref> *၉ နိုဝင်ဘာ - တပ်မတော်၏ ကျူဆိပ် အခြေစိုက်စခန်းကို KNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဖာပွန်မြို့သို့ ရိက္ခာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-rebels-seize-key-junta-base-near-papun.html Karen Rebels Seize Key Junta Base Near Papun] November 13, 2024. [[The Irrawaddy]]</ref> *၁၃ နိုဝင်ဘာ - တောင်သာမြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပီဒီအက်ဖ်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web | url=https://www.instagram.com/reel/DCTKGPvsMxB/?igsh=MWxoeXg0bGxoZG00eQ== | title=Instagram }}</ref> *၁၄ နိုဝင်ဘာ - သရုပ်ဆောင် ရန်အောင်၏ နေအိမ်အား မိုင်းဖြင့် ဖောက်ခွဲခဲ့ရာ အနည်းငယ် ပျက်စီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ဖျော်ဖြေရေးသမားများအား သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု Dark Shadow အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>[https://www.narinjara.com/news/detail/67376cd58ba19a5164db656e Residence of Renowned Actor Yan Aung, Host to Junta Leader Min Aung Hlaing at Airport, Targeted with Minor Explosive Incident]. Narinjara News. November 14, 2024. Lu Htet Naing</ref> *၂၁ နိုဝင်ဘာ - တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ ကန်ပိုက်တီမြို့ကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် မိသားစုများ တရုတ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-seizes-chinese-border-town-from-myanmar-junta.html KIA Seizes Chinese Border Town From Myanmar Junta]</ref> *၂၄ နိုဝင်ဘာ - ၁၇ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-seizes-rakhines-taungup-but-battle-continues.html AA Seizes Rakhine’s Taungup, but Battle Continues]</ref> *၂၅ နိုဝင်ဘာ - နိုဝင်ဘာ ၂၅ နှင့် ၂၆ ရက်များအတွင်း လွိုင်ကော်မြို့၏ ကျေးရွာဒေသများတွင် ကရင်နီတပ်မတော်နှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/karenni-resistance-prevents-myanmar-junta-army-unit-from-reaching-loikaw.html Karenni Resistance Prevents Myanmar Junta Army Unit from Reaching Loikaw]</ref> *၂၆ နိုဝင်ဘာ - [[၂၀၂၄]] ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ လုမ်သဲ (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===ဒီဇင်ဘာ=== *၄ ဒီဇင်ဘာ - ဗန်းမော်နှင့် မန်စီမြို့များရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ကေအိုင်အေနှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၄၇ ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author=Hein Htoo Zan |date=4 December 2024 |title=KIA Advances in Kachin State, Captures Junta outposts |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/kia-advances-in-kachin-state-captures-junta-outposts.html |language=en}}</ref> * ၈ ဒီဇင်ဘာ - **မောင်တောမြို့ပြင်ရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်ရင်း ၅ ၏ စခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မောင်တောမြို့နယ်ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/aa-takes-complete-control-of-myanmar-bangladesh-border-after-seizing-maungdaw.html AA Takes Complete Control of Myanmar-Bangladesh Border After Seizing Maungdaw]</ref> **ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဟားခါးနှင့် ထန်တလန်မြို့အကြား သီးမစ်လွင်ပြင်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/chin-forces-capture-strategic-myanmar-plain-between-hakha-and-thantlang.html Chin Forces Capture Strategic Myanmar Plain Between Hakha and Thantlang]</ref> **တပ်မတော်၏ လက်နက်ကြီးကြောင့် [[မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]မှ နှစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/two-nmsp-soldiers-injured-explosion-caused-military-junta-shelling Two NMSP Soldiers Injured in Explosion Caused by Military Junta Shelling] [[Burma News International|Independent Mon News Agency]]. December 23, 2024</ref> *၁၀ ဒီဇင်ဘာ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် ဟားခါး၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> *၂၁ ဒီဇင်ဘာ - [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့သည် [[ကန်ပက်လက်မြို့]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.bnionline.net/en/news/chin-resistance-forces-take-kanpetlet-town Chin Resistance Forces Take Kanpetlet Town] [[Burma News International|Khonumthung News]] December 23, 2024</ref> *၂၉ ဒီဇင်ဘာ - [[ဂွမြို့]]ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Myanmar's Army takes a major town, says ready for talks|url=https://www.rfa.org/english/myanmar/2024/12/30/rakhine-arakan-army-gwa/|website=Radio Free Asia|access-date=2 Jan 2025|date=30 December 2024}}</ref> == ၂၀၂၅ == ===ဇန်နဝါရီ=== === ဖေဖော်ဝါရီ === * ၃ ဖေဖော်ဝါရီ - မွန်ပြည်နယ်၊ [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]ရှိ မယ်ပလဲ့ စစ်ကောင်စီစခန်းကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကေအန်အယ်လ်အေ]]ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Irrawady |first=The |date=3 February 2025 |title=Karen-Led Rebels Seize Myanmar Junta Base in Mon State |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karen-led-rebels-seize-myanmar-junta-base-in-mon-state.html |work=The Irrawady}}</ref> * ၄ ဖေဖော်ဝါရီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ [[ဗန်းမော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawady |title=Myanmar Junta Headquarters Falls in Key Kachin Town |url=https://www.irrawaddy.com/category/news/war-against-the-junta |work=The Irrwaddy}}</ref> * ၆ ဖေဖော်ဝါရီ - ကယားပြည်နယ်၊ [[လွိုင်ကော်မြို့]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး အချို့ကို ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |author=War Noir |date=6 February 2025 |title=#Myanmar (#Burma): Karenni Forces (#KNDF) raided Military Junta Base in #Loikaw, #Kayah State. Several soldiers were killed and captured.|url=https://x.com/war_noir/status/1887461602376487327|website=Twitter}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]] အစပ်ရှိ [[မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Htoo Zan |first=Hein |date=7 February 2025 |title=Karenni Rebels Advance on Key Shan Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/karenni-rebels-advance-on-key-shan-town.html |work=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[စလင်းမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရေယာဉ်ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title= #Myanmar (#Burma) 🇲🇲: People's Defense Forces (#PDF) conducted an ambush on a Military Council Boat in Salin Township, #Magway Region. Fighters were armed with 7.62mm K-09 assault rifle (Kachin-made Type 81 clone) and 5.56mm MA-3 MK 2 assault rifle.|url=https://x.com/war_noir/status/1888232506526249306}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ - မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]]ရှိ [[ပုဂံ]] [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]ရှိ [[အလိုတော်ပြည့်ဂူဘုရား]]အနီးတွင် ဆိုင်ကယ်စီးလာသော ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=The Irrawaddy |date=18 February 2025 |title=Junta police killed in ambush at Myanmar's Bagan world heritage site |url=https://www.instagram.com/p/DGNjYXLt0cU/?igsh=MWN2cmVmaThoaWpkcA==}}</ref>{{Better source needed|date=February 2025}} * ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ - [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းညီနောင်|ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ]]တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် တွေ့ဆုံကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီအဖြစ် ပူးပေါင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>[https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/02/26/113134/ ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုနှစ်ခုကို ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ အဖြစ် ပေါင်းစည်းရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ နှင့် ICNCC /ချင်းညီနောင် သဘောတူ] People's Spring. February 26, 2025</ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/61392/ Rival Chin Groups agree to form unified ‘Chin National Council’ after years of tension] February 27, 2025. [[Myanmar Now]].</ref> * ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ - [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]] ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ စစ်ကောင်စီရှေ့တန်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.instagram.com/p/DGw2pooTdHV/?igsh=MXU2aGxzMHVyYW82OA== KNLA seizes regime outpost near Thai border] </ref> === မတ် === * ၁ မတ် - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ ဓညဝတီရေတပ်စခန်းတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2025-03-01 |title=Arakan Army Renews Attacks on Kyaukphyu Naval Base |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/arakan-army-renews-attacks-on-kyaukphyu-naval-base.html |access-date=2025-03-01 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၉ မတ် - နွားထိုးကြီးမြို့နယ်တွင် နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ နီးပါးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ၁၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးသမား သုံးဦး သေဆုံးပြီး ခုနစ်ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-11 |title=PDF: Almost 50 Myanmar Junta Troops Killed in Mandalay |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/pdf-almost-50-myanmar-junta-troops-killed-in-mandalay.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> * ၁၁ မတ် - TNLA, PDF တပ်ဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]]ကို တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Y0uPemDAN1Y တောင်ခမ်းဒေသက စစ်ကြောင်းတွေ နောက်တန်းပြန်ပို့၊ အောင်ပွဲရပုံစံ ကြိုဆို]. [[Democratic Voice of Burma]]. March 12, 2025</ref> *၁၇ မတ် - ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး [[ညောင်ကျိုးရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ညောင်ကျိုး]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်နှင့် မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-03-17 |title=Rakhine Rebels Attack Myanmar Junta Base in Bago |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/rakhine-rebels-attack-myanmar-junta-base-in-bago.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> *၂၆ မတ် - လေးမျက်နှာမြို့နယ်သို့ အေအေက ဝင်ရောက်ကာ ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းပိုင်းအဝေးပြေးလမ်းအနီး ကျေးရွာများတွင် စစ်ကောင်စီနှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွာအချို့ကို အေအေက ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=လေးမျက်နှာမြို့နယ်မှ ရွာတချို့ AA တို့ ထိန်းချုပ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/03/26/399012.html |work=The Irrawaddy |date=26 March 2025}}</ref> * ၂၈ မတ် - ** ပြင်းအား ၇.၇ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် မန္တလေးမြို့အပါအဝင် နေရာများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးကာ အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=March 28, 2025 |title=Thailand, Myanmar Earthquake highlights: 144 dead in Myanmar, 732 injured; Trump says US to offer help |url=https://www.firstpost.com/world/bangkok-thailand-earthquake-live-updates-7-7-magnitude-earthquake-hits-myanmar-tremors-rescue-operation-liveblog-13875286.html |access-date=March 28, 2025 |publisher=[[Firstpost]] |language=en}}</ref> ** ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံ၏ အဆောင်အချို့ ပျက်စီးခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=ပုဏ္ဏားကျွန်းဆေးရုံကို စစ်ကောင်စီက အတွဲလိုက်ဒုံးဖြင့် ပစ်ခတ်၍ အဆောင်အချို့ ပျက်စီး |trans-title=Ponnakyun Hospital bombed by cluster missiles, destroyed |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67e64193b2eb6403451ac0a3 |work=Narinjara}}</ref> * ၂၉ မတ် - ** ငလျင်လှုပ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် KNU ဌာနချုပ်အနီးအပါအဝင် ရှမ်းမြောက်၊ ပဲခူးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးများတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=မြန်မာပြည်သူများအားလုံး အတိဒုက္ခရောက်နေသည့် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက KNU ဌာနချုပ်အနီး ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရှမ်းမြောက်နှင့်ပဲခူးတိုင်းတို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင် |url=https://yktnews.com/2025/03/209348/ |trans-title=During troubling times for all Myanmar people, junta conducts aerial attacks on KNU HQ, Sagaing Region, North Shan and Bago Regions |date=29 March 2025}}</ref> ** ကုလသမဂ္ဂနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ထိုးစစ်များ နှစ်ပတ်ကြာ ရပ်နားထားမည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=quakecf>{{cite news |title=Myanmar resistance movement announces partial ceasefire to aid quake relief as death toll tops 1,600 |url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2025-03-29/myanmars-earthquake-death-toll-jumps-to-1-644-as-more-bodies-are-recovered-from-the-rubble |last1=Rising |first1=David |last2=Saksornchai |first2=Jintamas |work=LA Times |date=29 March 2025}}</ref> * ၃၀ မတ် - ** စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ပေါက်မြို့နယ်အတွင်း စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=https://yktnews.com/2025/03/209498/ |title=NUG က ငလျင်ဒဏ်ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် နှစ်ပတ် အပစ်ရပ်ထားသော်လည်း ပေါက်မြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်တပ်က စစ်ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် |trans-title=Despite NUG 2-week ceasefire to aid with earthquake relief, military uses helicopters to continue bombings in Pauk Township |date=30 March 2025}}</ref> ** ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုအား အေအေ က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အရပ်သားကျေးရွာများကို စစ်ကောင်စီက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ၍ ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကို AA ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက် |trans-title=Local villages continue being bombed by SAC, AA sieges SAC military outpost |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67eb6cb2b2eb64034577f9d6 |work=Narinjara}}</ref> === ဧပြီ === * ၁ ဧပြီ - ** [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က တစ်လကြာ တဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့တစ်လတဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာ |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67ebec29b2eb64034584742b?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR0LLfZRyD2kTOfBcDtyoFhelNoJ14e1BTb4ZCWszYcsKyA8TNx-U1ZnFHI_aem_B-yhV4Muw6ws6yjynRRhpg |access-date=2025-04-01 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကောင်စီအား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေကြသည့် ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးအရ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က [[မြဝတီရုပ်မြင်သံကြား]]မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အပစ်ရပ် ထားသည့်အဖွဲ့များကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်မည်ဟု စစ် ခေါင်း ဆောင် တုံ့ပြန် |trans-title=Junta leader announces he will continue to attack groups that paused operations |url=https://bur.mizzima.com/2025/04/01/51842 |work=[[Mizzima]]|lang=my}}</ref> * ၂ ဧပြီ - ** တရုတ်နိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ အကူအညီယာဉ်တန်းကို စစ်ကောင်စီက သတိပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar junta admits to firing on Chinese Red Cross aid convoy |url=https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ |access-date=2 April 2025 |work=Myanmar Now |date=2 April 2025 |accessdate=6 April 2025 |archivedate=3 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250403132652/https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-admits-to-firing-on-chinese-red-cross-aid-convoy/ }}</ref> ** ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့အထိ ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်နားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=‌Myanmar holds minute's silence for more than 2,700 dead in devastating earthquake |url=https://www.france24.com/en/live-news/20250402-myanmar-quake-victim-rescued-after-5-days-as-aid-calls-grow |publisher=France 24 |date=2 April 2025}}</ref> ** မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည်မှလွဲ၍ အပစ်အခတ် ရပ်တန့်သည်ဟု ကေအိုင်အေ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Myanmar earthquake death toll rises to 3,085 as more bodies found |url=https://apnews.com/article/myanmar-thailand-earthquake-71d51dfc7339e017b1d116c105effab4 |access-date=3 April 2025|work=AP News |date=3 April 2025|language=en}}</ref> ** ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအစပ်ရှိ တောင်ငူ-ပန်းတနော်ကားလမ်းပေါ်ရှိ ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ပဲခူးတိုင်း ညောင်ကျိုးဗျူဟာစခန်းကို အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း AA သတင်းထုတ်ပြန် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/67f1683797881a25824d6467 |access-date=2025-04-06 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၃ ဧပြီ - ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ အင်းတော်မြို့နယ်တွင်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title= စစ်ကောင်စီက ရက် ၂၀ ကြာ အပစ်ရပ်မည်ဟု ကြေညာပြီး နောက် ဝိုင်းမော်တွင်စ စ်ရေးလှုပ်ရှားသဖြင့်တို က်ပွဲဖြစ်ပွား၊ အင်းတော်မြို့ကိုလည်း စစ်တပ်က လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံး ကျဲ |trans-title=Military junta announces 20 day ceasefire and then takes military action in Bhamo battle, military also aerial bombs Intaw |date=3 April 2025 |url=https://yktnews.com/2025/04/210005/ |work=Khit Thit Media}}</ref> * ၄ ဧပြီ - **တရုတ်နိုင်ငံ၏ စေ့စပ်မှုဖြင့် လားရှိုးခရိုင်အား MNDAA နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။<ref> [https://burma.irrawaddy.com/news/2025/04/04/399520.html တရုတ်ဖိအားကြောင့် လားရှိုးမှ ကိုးကန့်တို့ ဆုတ်ခွာတော့မည်]. [[The Irrawaddy]]. April 4, 2025.</ref> ** ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အနီး မောင်တောမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း [[အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်]] အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအား အေအေက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သေနတ်နှစ်လက်နှင့် ကျည်အချို့ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ARSA စစ်သွေးကြွများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=ARSA member killed, AA seizes 2 guns, some ammunition during an operation in Maungdaw North|url=https://www.narinjara.com/news/detail/67f170ca97881a25824e16e6|date= April 5, 2025|work= Narinjara News |language=english}}</ref> * ၇ ဧပြီ - ** နောက်ဆုံးလက်ကျန်စစ်စခန်းဖြစ်သော [[ခလရ(၂၆၈)|ခလရ ၂၆၈]]ကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့အား ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ထိန်းချုပ်ရရှိခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲတွင် [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]] အပါအဝင်အဖွဲ့များစွာက ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2025-04-08 |title=Chin Rebels Rout Myanmar Junta From Falam After Five-Month Battle |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-rebels-rout-myanmar-junta-from-falam-after-five-month-battle.html?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5FR4WRjQmAXmht0CIaEt6X1PAZxdbxkWo5iutGTT_XXOqT-qY-haSch3XmFA_aem_f9_lgAOpeKrp0MmLORXH4w |access-date=2025-04-09 |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အင်းတော်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref> [https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/67f4239a97881a25827b5623 အင်းတော်မြို့ကိုတော်လှန်ရေးတပ်များသိမ်းပိုက်]. Narinjara News (in Burmese). Khiang Lu Hla.</ref> [[ပဲခူး အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှု]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။<ref> [https://yktnews.com/2025/04/210781/ ပဲခူးမြို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၄ နှစ်ပြည့်နေ့တွင် ဦးဆောင်နှိမ်နင်းခဲ့သော တပ်မ ၇၇ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်သက်ဦးနှင့် စစ်သား ၁၅၀ ကျော်ကို အရှင်ဖမ်းမိပြီး တပ်မ ၇၇ တစ်တပ်လုံးကို PDF က ချေမှုန်း] (in Burmese). April 10, 2025. [[Khit Thit Media]].</ref> * ၁၀ ဧပြီ - အမှတ် ၂၄ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံ မှ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦး လိုက်ပါလာသော ကားအား ပခုက္ကူမြို့တွင် Earthquake People’s Defense Force က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗိုလ်မှူး သော်ဇင်ဦးနှင့် ယာဉ်ပေါ်ပါ နောက်ထပ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta vehicle attacked in Magway’s Pakokku, killing two individuals, including a major|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/13/21317 |date= April 13, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၄ ဧပြီ - ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ကျုံဒုံးမြို့နှင့် ကော့ကရိတ်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Headquarters and Bases in Kyone Doe, Kawkareik Township, Targeted in Recent Coordinated Attacks|url=https://www.bnionline.net/en/news/military-headquarters-and-bases-kyone-doe-kawkareik-township-targeted-recent-coordinated|date= April 24, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၁၇ ဧပြီ - ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စတင်ခဲ့သော CDF-KKG စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကလေးနှင့် ဂန့်ဂေါမြို့အကြားရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု ချင်းပြည်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့-ကလေး၊ ကဘော်၊ ဂန့်ဂေါ က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=CDF-KKG claims control of 4 junta bases between Kale and Ganga in 2 months|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/cdf-kkg-claims-control-of-4-junta-bases-between-kale-and-ganga-in-2-months/|date= April 17, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၁၈ ဧပြီ - အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့စာတန်းနှင့် တရုတ်အလံပါ ကားတန်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လားရှိုးမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name=lashio/> * ၂၀ ဧပြီ - နောင်ချိုမြို့နယ်၊ တောင်ခမ်းရွာဒေသရှိ တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီက ဓာတုလက်နက်များ သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု [[ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]]က စွပ်စွဲခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Junta Uses Chemical Weapons in Southern Shan State|url=https://www.bnionline.net/en/news/junta-uses-chemical-weapons-southern-shan-state|date= April 22, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> * ၂၁ ဧပြီ - လားရှိုးမြို့ပေါ်ရှိ MNDAA အလံများအား ရုပ်သိမ်းပြီး မြို့၏ မြောက်ဘက် ငါးမိုင်အကွာနှင့် တောင်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ စစ်ဆေးရေးစခန်းများသို့ MNDAA က ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။<ref name=lashio>{{cite news |author=Nora Pyae |title=Chinese monitors deployed to strategic Lashio as junta slowly retakes town |url=https://myanmar-now.org/en/news/chinese-monitors-deployed-to-strategic-lashio-as-junta-slowly-retakes-town/ |date=21 April 2025 |work=Myanmar Now }}{{Dead link|date=June 2025 }}</ref> * ၂၂ ဧပြီ - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုမှ ရှမ်းပြည်‌ (တောင်ပိုင်း) ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစု (SSLRU)၊ Special Operation Drone Force (SODF) တို့သည် [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]လက်အောက်တွင် ဗျူဟာအမှတ် (၉) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNDF TOC-9 focuses on military operations in southern Shan State|url=https://mmpeacemonitor.org/en/en-news/kndf-toc-9-focuses-on-military-operations-in-southern-shan-state/|date= April 22, 2025|work= Myanamr Peace Monitor|language=english}}</ref> * ၂၆ ဧပြီ - တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်၊ [[မောင်မယ်ရှောင်ရွာ၊ ထားဝယ်မြို့နယ်|မောင်မယ်ရှောင်ရွာ]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းအား ထားဝယ်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Dawei’s Hali Gui camp falls: captain commits suicide, 16 troops surrender|url=https://eng.mizzima.com/2025/04/29/21806|date= April 28, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၂၈ ဧပြီ - ကျောက်ဖြူမြို့နယ်၊ လိပ်ခမော်ရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအလောင်းအချို့နှင့် လက်နက်များကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=ကျောက်ဖြူ လိပ်ခမော်ကျေးရွာအနီးတိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီအလောင်းတချို့နှင့် လက်နက်တချို့ကို အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းဆည်းရမိ |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/6810c834d08f26ee8369b7ea?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR6mr8mo4BlHNn92aV9JljpWvKZAzfS86gsv8rWorjSJ1yIFx8W1FAacyljHsA_aem_T4d7dLCKF7cn0rWxlePD6Q |access-date=2025-04-29 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> * ၂၉ ဧပြီ - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာများအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် ပျံသန်းလာသော စစ်ကောင်စီ၏ [[Mi-35]] တိုက်ခိုက်ရေးရဟတ်ယာဉ်အား ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{Cite web |title=Resistance Forces Down Junta Helicopter|url=https://www.bnionline.net/en/news/resistance-forces-down-junta-helicopter|date= April 29, 2025|work= Burma News Agency|language=english}}</ref> === မေ === * ၁ မေ - ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ တိုက်တာအဆောက်အအုံများရှင်းလင်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့အတွက် အပစ်ရပ်ကာလအား မေလ ၁ ရက်နေ့မှ မေလ ၃၁ ရက်နေ့အထိ သက်တမ်းထပ်တိုးကြောင်း မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မေလ ၁ ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/05/02/54864|title=မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ အပစ်ရပ်ကာလ မေလကုန်ထိ ထပ်တိုး|author=Mizzima|publisher=Mizzima Media|access-date=3 may 2025}}</ref> * ၂ မေ - ပဲခူးတိုင်း [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားသော နေရာ ၆ ခုနှင့် နတ်တလင်းမြို့နယ်ရှိ ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်ဟု တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ အမှတ် -၂ စစ်ဒေသခွဲက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4g214jzypqo|title=ပဲခူးတိုင်း ကျောက်ကြီးနဲ့ နတ်တလင်းက တပ်စခန်း ၇ ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|date=3|year=2025|month=May|author=BBC Burmese|publisher=BBC}}</ref> * ၈ မေ - [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]နှင့် [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေကျင်မြို့နယ်၊ ညောင်ခြေထောက်ရွာရှိ စစ်ကောင်စီ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၅၉၈ ဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Resistance Briefly Captures Junta Battalion HQ in Bago|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-briefly-captures-junta-battalion-hq-in-bago.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၆ မေ - တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး က  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|title=တပ်မတော်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၆ ရက်မှ ၃၁ ရက် အထိကာလကို ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလအဖြစ် ထပ်မံတိုးမြှင့်|url=https://www.mmnationalpost.com/2025/05/blog-post_138.html|author=Myanmar National Post}}</ref> * ၉ မေ - ** ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]ရှိ ထိုင်းမြန်မာ နယ်စပ် [[ထီးခီး]] အခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|date=2025-04-09 |title=KNU Hails Seizure of Myanmar Junta Base on Thai Border|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/knu-hails-seizure-of-myanmar-junta-base-on-thai-border.html |website=The Irrawaddy |language=en-US}}</ref> ** နောင်ချိုမြို့နယ်၊ [[သရက်ချိုရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|သရက်ချိုရွာ]]အနီးရှိ TNLA ၏ ရှေ့တန်းစခန်းရှစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-09 |title=Myanmar Junta 'Seizes Eight TNLA Positions'|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-seizes-eight-tnla-positions.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၁ မေ - ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ရှိ လိပ်ခမော်နှင့် မလိကျွန်းရွာများသို့ ချီတက်လာသည့် စစ်ကြောင်းအား အာရက္ခတပ်တော်က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Kyaukphyu Conflict Escalates Daily|url=https://www.bnionline.net/en/news/kyaukphyu-conflict-escalates-daily|website=Burma News International|language=en-US}}</ref> * ၁၂ မေ - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ [[ဒီပဲယင်းမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ [[အိုးထိမ်းကွင်း (တောင်)ရွာ၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်|အိုးထိန်းတွင်းကျေးရွာ]]မှ စာသင်ကျောင်းကို ဗုံးကျဲသဖြင့် မေလ ၁၃ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ သေဆုံးသူဦးရေ ၂၂ ဦးရှိခဲ့ပြီး၊ အထဲမှ ၂၀ ဦးမှာ ကျောင်းသားကလေးငယ်များဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သော ၂ ဦးမှာ ဆရာမများဖြစ်ကြသည်။<ref>{{Cite news|title=အိုးထိန်းတွင်းရွာ ဗုံးကြဲခံရမှု - သေဆုံးခဲ့တဲ့ကျောင်းသူတွေက ဘယ်အတန်းတွေမှာ ပညာသင်‌နေကြတာလဲ|author=BBC Burmese|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cy8n7lljdngt|accessdate=13 May 2025}}</ref> စစ်ကောင်စီကမူ သတင်းမှားဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းဆိုထားသည်။<ref>{{cite web |title=ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ အိုးထိမ်းကွင်းကျေးရွာ စာသင်ကျောင်းအား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက လေကြောင်းဖြင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း တရားမဝင်ပြည်ဖျက်မီဒီယာများက မဟုတ်မမှန် ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ {{!}} Ministry Of Information |url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/69761 |website=www.moi.gov.mm |access-date=၁၃ မေ ၂၀၂၅ |language=en |date=၁၂ မေ ၂၀၂၅}}</ref> * ၁၄ မေ- တမူး ပကဖ အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံရိုင်ဖယ်တပ်ရင်းက ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။<ref> [https://www.reuters.com/world/india/indian-army-operation-myanmar-border-kills-10-insurgents-2025-05-15/ Indian army operation on Myanmar border kills 10 insurgents] [[Reuters]]. May 14, 2025. </ref><ref>[https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ အိန္ဒိယတွင် ရဲဘော် ၁၀ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း တမူးခရိုင်ပအဖ အတည်ပြု] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250520034805/https://myanmar-now.org/mm/news/63778/ |date=20 May 2025 }}. [[Myanmar Now]]. May 20, 2025.</ref> * ၁၅ မေ - ** စစ်ကောင်စီ၏ ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ရှိ မယ်လစခန်းကို [[KNLA]] က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=KNLA seizes junta's Mae La camp near Myanmar-Thai border in day-long assault|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/17/22443|date= May 17, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> ** စစ်ကောင်စီက ၃၉ နှစ်ကြာ တပ်စွဲခဲ့သည့် [[လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်]]ရှိ တညာကျိုး ဗျူဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=၃၉ နှစ်ကြာ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲခဲ့သည့် ဖားအံခရိုင် တညာကျိုး(ခ)တာလယ် ဗျုဟာစခန်းကို ကရင်တပ်များသိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/68258f02c8875ede024c0db5 |access-date=2025-05-15 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> ** စစ်ကူများနှင့် စစ်ပစ္စည်းများတင်ဆောင်လာသော တပ်မတော် (ရေ)၏ ရေယာဉ်တစ်စီး ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းသို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Myanmar junta reinforces Kyaukphyu to protect Chinese-backed deep-sea port amid AA offensive|url=https://eng.mizzima.com/2025/05/16/22419|date= May 16, 2025|work= Mizzima |language=english}}</ref> * ၁၆ မေ - နွားထိုးကြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် [[နွားထိုးကြီးမြို့]]၏ အရှေ့ဖက်ရှိ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းစခန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2025-05-13 |title=Myanmar Junta Abandons Chinese Pipeline Amid Resistance Attacks|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-abandons-chinese-pipeline-amid-resistance-attacks.html|website=The Irrawaddy|language=en-US}}</ref> * ၁၈ မေ - ချင်းပြည်မြောက်ပိုင်း တီးတိန်မြို့နယ်သို့တက်လာသည့် စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းကို ကလေး- သိုင်းငင်းလမ်းမပေါ် တီးတိန်မြို့အဝင် မွှာလ်ပီးကျေးရွာနှင့် ‌ဟဲန်ဇိန်ရွာကြားတွင် ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များ ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့ တိုက်ခိုက်နေသဖြင့် မေ ၂၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသည်။<ref>{{Cite news|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/05/27/401392.html|publisher=The Irrawaddy|accessdate=28 May 2025|title=ချင်းပြည်တက်သည့်စစ်ကြောင်း တီးတိန်အဝင်၌ ပိတ်ဆို့ ခံထားရ|author=မေရီခိုင်း}}</ref> * ၁၉ မေ ** - [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှစ်ခုကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title="AA ကျရှုံးပါစေ"ဟု စစ်ကောင်စီက ယတြာချေပြီးနောက် ကျောက်ဖြူရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းပိုက် |url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/682c39d9c8875ede02ad3dd5|access-date=2025-05-20 |website=နိရဉ္ဇရာ |language=my}}</ref> **မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် (PDF) ၁၀ ဦးကို အိန္ဒိယအာသံရိုင်ဖယ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရက်ပိုင်းအတွင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း တမူး PDF အဖွဲ့နှင့် နီးစပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|title=အိန္ဒိယ မြန်မာ နယ်စပ်မှာ တမူး PDF ၁၀ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံရ|accessdate=20 May 2025|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521130503/https://www.bbc.com/burmese/articles/cy90v2x0nz0o|archivedate=21 May 2025}}</ref> * ၂၀ မေ - [[ရွှေကူမြို့နယ်]]တွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကို ကေအိုင်အေက ပစ်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=KIA က ပစ်ချလိုက်သည့် ရဟတ်ယာဉ် ၁ စီးကို ရွှေကူမြို့နယ်၊ စည်ငန်းရွာ အနောက်ဘက်ရှိ တောထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လေယာဉ်မှူး မိုးထက်အောင်၏ ရုပ်အ‌လောင်းကို ရှာတွေ့ |url=https://yktnews.com/2025/05/215192/ |trans-title=KIA shoots down 1 helicopter, finds body of pilot Moe Htet Aung on west side of Shwegu Township Sinngan village |language=my |work=Khit Thit Media}}</ref> *၃၁ မေ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးက ငလျင်ဒဏ်သင့်ဒေသများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Citenews|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602074400/https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-2553019/|archivedate=2025-6-2|title=မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယာယီပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကာလကို ဇွန် ၃၀ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးမြှင့်|publisher=Xinhua Myanmar|accessdate=2025-6-2|date=2025-6-1|url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/politics-law-military/mm-256104/}}</ref> === ဇွန် === * ၃ ဇွန် - ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ကရင်ပြည်နယ်က သေ့ဘောဘိုး မဆုတ်တမ်းခံစစ်စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၂ ဦး ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်‌ရေးတပ်(KNLA) နဲ့ PDF ပူးပေါင်းတပ်ဆီ လက်နက်ချခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|url=https://www.dvb.no/post/708417|title=သေ့ဘောဘိုးစခန်းကို KNLA နှင့် တပ်ပေါင်းစုများ သိမ်းပိုက်|date=2025-6-3|accessdate=2025-6-6|publisher=DVB Burmese}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်၊ ထားဝယ်မြို့နယ်ထဲက အမိုနယ်စပ် (ခေါ်) ပွိုင့် ၂၆၅၅ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကရင်တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေက ဇွန် ၁၀ ရက်မှာ သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ဘက်က ပြောသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=စစ်တပ်လက်ထဲ နှစ် ၃၀ နီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်က အမိုစခန်းကို သိမ်း - KNU|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေစဉ်အတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းကို ယနေ့ (ဇွန်လ ၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက ပစ်ချခဲ့ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (PLA) က ဘီဘီစီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ PLA က တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြီး နာရီပိုင်းအကြာတွင် စစ်ကောင်စီကမူ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ပျက်ကျခဲ့သည့် တိုက်လေယာဉ်သည် လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်နေစဉ် စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ကန်ထောင့်နယ်မြေရဲစခန်း သိမ်းပိုက်ရေးတိုက်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/c753071rnpvt|title=ပုလဲတိုက်ပွဲမှာ စစ်တပ်တိုက်လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်လို့ PLA ပြော|publisher=BBC Burmese|accessdate=2025-6-10|date=2025-6-10}}</ref> * ၁၁ ဇွန် - ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ [[ရေကြည်မြို့နယ်]]၊ [[ငသိုင်းချောင်းမြို့]]နှင့် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာရှိ အမြောက်တပ်ရင်း (၃၄၄) ကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ ညပိုင်းမှစ၍ [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တိုက်ခိုက်နေပြီး တပ်ရင်းအတွင်းအထိ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြောင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ငသိုင်းချောင်းမြို့ခံများနှင့် ရခိုင်စစ်ရှောင်အများစုမှာ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အဆိုပါတပ်ရင်းအနီးတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ တစ်ပတ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် AA က [[ကျားကိုက်ရွာ၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ်|ကျားကိုက်ရွာ]]ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိတွင် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၄၄ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်နေပြီး တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|title=ဧရာဝတီ ငသိုင်းချောင်းအမြောက်တပ် (၃၄၄)ကို AA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေပြီဟုဆို|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613141829/https://burmese.narinjara.com/news/detail/684b7a6f3f3269dd224a26db|archivedate=2025-6-13|publisher=နိရဉ္စရာ|accessdate=2025-6-13}}</ref> * ၂၀ ဇွန် - စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ စစ်တပ်က သံချပ်ကာယာဉ်များဖြင့် စစ်ကြောင်းထိုးလျက်ရှိရာ ဇွန် ၂၀ ရက်၊ နံနက်ပိုင်းတွင် [[ကျော်ဇေယျာရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ကျော်ဇေယျာရွာ]]အနီး၌ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ယင်းကြောင့် မန္တလေးနှင့် ရွှေဘိုမြို့များသို့ ပြေးဆွဲနေသော ခရီးသည်တင်ယာဉ်များကို [[ဆားတောင်မြို့]]အဝင်နှင့် [[ရုံးပင်ကန်ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|ရုံးပင်ကန်ရွာ]]တို့မှ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားကြောင်း သိရပါသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော [[ဝက်လက်မြို့နယ်]]နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းကို စစ်တပ်က ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့ကတည်းက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မူ အင်အားထပ်မံဖြည့်တင်း၍ [[အုန်းတော (မြောက်)ရွာ၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်|အုန်းတောရွာမြောက်]]ဘက် ရုံးပင်ကန်ရွာမှစတင်ကာ လက်နက်ကြီးပစ်ကူဖြင့် စစ်ကြောင်းထပ်မံထိုးစစ်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|title=စစ်ကိုင်း- ရွှေဘိုလမ်း တိုက်ပွဲ သံချပ်ကာကားများပါ သုံးလာ|accessdate=2025-6-22|publisher=The Irrawaddy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622130614/https://burma.irrawaddy.com/news/2025/06/20/402514.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> * ၂၂ ဇွန် - တနင်္သာရီတိုင်းရှိ [[ထားဝယ်မြို့နယ်]]နှင့် [[တနင်္သာရီမြို့နယ်]]တို့ကို စစ်ကောင်စီက စစ်ကြောင်းထိုး၍ ထိုးစစ်ဆင်နေကြောင်း ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) တပ်မဟာ (၄) ၏ ခရိုင်အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောအယ်နာက စစ်ကောင်စီသည် ထီးခီးနယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် တပ်စခန်းများကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် ထားဝယ်-ထီးခီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို အပြည့်အဝ ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ရန်အတွက် စစ်ကြောင်းထိုးလာခြင်းဖြစ်သည် ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|title=တနင်္သာရီနှင့် ထားဝယ်မြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ ထိုးစစ်ဆင်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114830/https://bur.mizzima.com/2025/06/22/59800|archivedate=2025-6-22|publisher=Mizzima|accessdate=2025-6-22}}</ref> * ၂၅ ဇွန် - [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း|ရန်ကုန် – မန္တလေး အမြန်လမ်း]]ဟောင်းပေါ်ရှိ [[ညောင်လေးပင်မြို့နယ်|ညောင်လေးပင်]]၊ [[ကျောက်တံခါးမြို့နယ်|ကျောက်တံခါး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]များမှ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်စခန်း ကိုး ခု ကိုဇွန် ၂၅ ရက်နေ့၊ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက တပြိုင်နက် ဝင်ရောက်တိုခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးသေဆုံးကာ ရဲအုပ်တစ်ဦးအပါအဝင် စစ်သုံ့ပန်း သုံး ဦးအရှင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများကို အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေ၊ တိုင်းစစ်ဌာန(ပဲခူး)၊ ဗျူဟာ-၂၄ အာဠာဝကတပ်ရင်း၊ အမှတ်-၃၅၀၃ တပ်ရင်း၊ ဖြူး(ပကဖ)၊ ဗျူဟာ-၂၅ အမှတ်-၃၇၀၂ တပ်ရင်း၊ Spring Warriors Column၊ KNLA တပ်ရင်း-၉၊ ဗျူဟာ-၂၆ တော်ဝင်ဒေါင်းတပ်ရင်း၊ တောကျီးကန်းတပ်ရင်း တို့မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်းဟောင်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၉ ခု တပြိုင်တည်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး တပ်သား ၁၉ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|url=https://ayartimes.com/?p=55885|publisher=Ayeyarwaddy Times|accessdate=2025-6-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042754/https://ayartimes.com/?p=55885|archivedate=2025-6-26}}</ref> စစ်ဆင်ရေးကို ဗျူဟာ (၂၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကျော်စွာအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် “ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ayartimes.com/?p=55877|title=ညောင်လေးပင်-ကျောက်တံခါးကြား တော်ဝိကျေးရွာရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၃ ဦးသေဆုံးကာ ၃ ဦး ဖမ်းဆီးရမိ၊ ကျဆုံးသွားသော ရဲဘော်ကို ဂုဏ်ပြု၍ ကျော်စွာစစ်ဆင်ရေး အဖြစ်သတ်မှတ်|accessdate=2025-6-26|publisher=Ayeyarwaddy Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250626042401/https://ayartimes.com/?p=55877|archivedate=2025-6-26}}</ref> * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှစတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ စတွာမ်၊ လျန်နှာ၊ သီးကျီရ် ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB) ဝင် CNDF နှင့် ချင်းလဲန်းကောင်စီ (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၃ ဇူလိုင်]] - CDF-Hakha Central Council က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] -၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ NUG အစိုးရ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref>{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%a1%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba-%e1%81%81%e1%81%88-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%b0%e1%80%90%e1%80%ad/|title=အသက် ၁၈ နှစ်ပြည်ပြီးသူတိုင်း စစ်သင်တန်းတက်ကြရန် CDF-Kanpetlet ထုတ်ပြန်|accessdate=8 July 2025|publisher=Khumi Media Group}}</ref> ==ကိုးကား== {{Reflist|3}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] 1nh7ccd2op6t7fjxgt304z2m7e5l2g7 0 249796 881127 874902 2025-07-09T20:10:57Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881127 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder |name=အမရာဘို |image= |native_name= |birth_date={{birth date and age|1999|12|24|df=yes}} |birth_place=[[မန္တလေးမြို့]], [[မြန်မာ]] |occupation={{hlist|အလှမယ်}} |height={{height|ft=5|in=11}} |hair_color=အမည်းရောင် |eye_color=[[အညိုရောင်]] |title=Miss Universe Myanmar 2023 |nationalcompetition=Miss Universe Myanmar 2019<br>(1st Runners-Up)<br>Miss Universe Myanmar 2022<br>(Top 10 Finalist)<br>Miss Universe Myanmar 2023<br>(Winner)<br>Miss Universe 2023<br>(Unplaced) }} '''အမာရာဘို''' ({{Lang-en|Amara Bo}}; ၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၉) မွေးဖွား သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ မော်ဒယ်နှင့် အလှမယ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူမသည် [[Miss Universe Myanmar|Miss Universe Myanmar 2023]] ပြိုင်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး၊<ref>{{Cite web |date=15 September 2023 |title=Beauty from Eastern Myanmar, Amara Bo, wins Miss Universe Myanmar 2023 |url=https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2023/09/15/beauty-from-eastern-myanmar-amara-bo-wins-miss-universe-myanmar-2023 |access-date=24 January 2025 |website=[[The Star (Malaysia)|The Star]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 September 2023 |title=Miss Universe Myanmar2023အဖြစ်ကျိုင်းတုံကိုယ်စားပြုအလှမယ်"အမရာဘို"ရွေးချယ်ခံရ |url=http://www.mmgpmedia.com/static/content/MFN/2023-09-15/1152278231094149120.html |access-date=24 January 2025 |website=ရွှေဇာမဏီဂျာနယ် |language=my}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 September 2023 |title=၂၀၂၃ ခုနှစ် မယ်စကြဝဠာ မြန်မာ (Miss Universe Myanmar 2023 ) သရဖူအား အလှမယ် အမရာဘို ဆွတ်ခူးရရှိ |url=https://xinhuamyanmar.com/news/myanmar/nm-23090140023/ |website=Xinhua News Agency |language=my}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 September 2023|title=၂၀၂၃ ခုနှစ် မယ်စကြဝဠာမြန်မာ အလှမယ်သရဖူ အမရာဘို ဆွတ်ခူး|url=https://burmese.dvb.no/post/614977|access-date=26 January 2025|work=Democratic Voice of Burma|language=my}}</ref> [[အယ်ဆာဗေဒိုနိုင်ငံ]]၊ ဆန်ဆာလဗဒိုးမြို့၌ ကျင်းပသည့် Miss Universe 2023 ပြိုင်ပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=14 November 2023 |title=Miss Myanmar to compete in National Costume Contest of Miss Universe 2023 |url=https://www.gnlm.com.mm/miss-myanmar-to-compete-in-national-costume-contest-of-miss-universe-2023/ |access-date=24 January 2025 |website=Global News Light Of Myanmar |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Thandar |date=7 November 2023 |title=El Salvador မှာ ကျင်းပမယ့် Miss Universe 2023 ပြိုင်ပွဲကြီးကို ဝင်ရောက်ယှဥ်ပြိုင်မဲ့ အမရာဗိုလ် အဆင်ပြေချောမွေ့စွာ ယနေ့ ရောက်ရှိ |url=https://www.mtnewstoday.com/?p=42133 |access-date=30 January 2025 |website=Myanmar Transparency News |language=my}}</ref> == ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး == အမာရာဘို သည် [[မန္တလေးမြို့]]၊ အမရပူရတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ သူမသည် [[မန္တလေးကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်]]၌ ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး၊ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ ဘွဲ့ရရှိထားသည်။<ref>{{Cite web |date=18 September 2024 |title=ရေဘေး အတွက် သိန်း (၁,၅၀၀) ကျော် လှူဒါန်းခဲ့တဲ့ ဇွဲထက် ရဲ့ ကံထူးရှင်ရွေးချယ်ပွဲ မှ အမရာဗိုလ် |url=https://www.myanmarcelebrity.com/2024/09/blog-post_92.html?m=1 |website=Myanmar Celebrity}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် သူမသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မော်ဒယ်ပြိုင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်သော The Model Academy season 3 တွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး Top 5 အတွင်းသို့ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ==အလှမယ်== === Miss World Myanmar 2019 === အမရာဘို သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ Myanmar Convention Center တွင် ကျင်းပသော [[Miss World Myanmar|Miss World Myanmar 2019]] ပြိုင်ပွဲတွင် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ ထိုပြိုင်ပွဲတွင် ပထမဆုအဖြစ် ကိုကလစ်လင်းလတ်ယွန်းက အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ အမရာဘို အတွက် ၎င်းသည် ပထမဆုံးအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဝင်ခြင်းဖြစ်သည်။ === Miss Universe Myanmar 2022 === ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁ ရက်နေ့တွင် အမရာဘို သည် မန္တလေးကိုယ်စားပြုပြီး Miss Universe Myanmar 2022 ပြိုင်ပွဲတွင် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ ထိုပြိုင်ပွဲကို [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ Novotel Yangon Max Hotel Grand Ballroom တွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး သူမသည် နောက်ဆုံးအဆင့် ဆန်ကာတင် ၁၄ ဦးထဲသို့ ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုပြိုင်ပွဲတွင် Miss Universe Myanmar 2022 အဖြစ် ဇာလီမိုးသည် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=1 October 2022|title=Miss Universe Myanmar Grand Final ပြိုင်ပွဲ ရန်ကုန် မြို့၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အလှမယ် ဇာလီမိုး Winner ဆု ဆွတ်ခူး|url=https://news-eleven.com/article/238219|access-date=30 January 2025|work=Eleven Media Group|language=my}}</ref><ref>{{Cite web |date=19 October 2023 |title=အမရာဘို က ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြောင်းလဲ ဖို့ ကြိုး စားတဲ့နေရာ မှာ အရမ်းတော်တယ်. |url=https://elevenbroadcasting.com/broadcast/40232 |website=[[Eleven Media Group]]}}</ref> === Miss Universe Myanmar 2023 === ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်နေ့တွင် အမရာဘို သည် [[ကျိုင်းတုံမြို့]]ကိုယ်စားပြုပြီး Miss Universe Myanmar 2023 ပြိုင်ပွဲတွင် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|date=14 September 2023|title=Miss Universe Myanmar 2023 ၏ Winner အဖြစ် ကျိုင်းတုံကိုယ်စားပြုအလှမယ် “အမရာဘို”ရရှိ|url=https://www.popularmyanmar.com/miss-universe-myanmar-2023-%E1%81%8F-winner-%E1%80%A1%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%85%E1%80%BA-%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%80%E1%80%AD/|access-date=30 January 2025|work=Popular Journal|language=my}}</ref> ပြိုင်ပွဲကို ရန်ကုန်မြို့ရှိ Novotel Max Yangon Hotel တွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၃၁ ဦးအနက်မှ သူမသည် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ Miss Universe Myanmar 2022 ဖြစ်သူ ဇာလီမိုးက ဆုကို ဆက်လက်ပေးအပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=9 October 2023 |title=အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် နေနေတယ် ဆိုတဲ့ အမရာဘို(Miss Universe myanmar 2023) |url=https://elevenbroadcasting.com/broadcast/40048 |access-date=30 January 2025 |website=[[Eleven Media Group]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 November 2023 |title=Miss Universe 2023 ပြိုင်ပွဲကြီးမှာ ဝင်ရောက်ယှဥ်ပြိုင်မယ့် မြန်မာအလှမယ် အမရာဗိုလ် ရဲ့ ဝတ်စုံ |url=https://myanmamoethauk.com/miss-universe-2023-%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AC-%E1%80%9D%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B/ |website=myanma moethauk |language=my}}</ref> === Miss Universe 2023 === Miss Universe Myanmar 2023 အဖြစ်အနိုင်ရရှိပြီးနောက်၊ အမရာဘို သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်နေ့တွင် [[အယ်ဆာဗေဒိုနိုင်ငံ|အယ်လ်ဆာဗေဒိုနိုင်ငံ]]၊ San Salvador မြို့၌ ကျင်းပသော Miss Universe 2023 ပြိုင်ပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုပြီး ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Thandar |date=1 November 2023 |title=El Salvador နိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် Miss Universe 2023 ပြိုင်ပွဲမှာ မြန်မာကိုယ်စားပြု အလှမယ် အမရာဗိုလ်ကဝင် ရောက်ယှဥ်ပြိုင်ဖို့ မြန်မာပြည်မှ စတင်ထွက်ခွာ |url=https://www.mtnewstoday.com/?p=41326 |access-date=30 January 2025 |website=Myanmar Transparency News |language=my}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 November 2024 |title=အမရာဗိုလ်အတွက် သိန်းခုနှစ်ကျော်ဖိုး မဲ ပေးထားကြ |url=https://myanmamoethauk.com/%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%97%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AF%E1%80%94/ |access-date=30 January 2025 |website=myanma moethauk |language=my}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 November 2023 |title=ပုဂံခေတ်ဝတ်စားဆင်ယင်မှု Evening Gown ကို Miss Universe ပြိုင်ပွဲကြီးမှာ ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော မြန်မာကိုယ်စားပြု အလှမယ် အမရာဗိုလ်ဝတ်ဆင်ယှဥ်ပြိုင် |url=https://mmdbnchannel.com/archives/2806 |work=Daily Brief News |accessdate=29 May 2025 |archivedate=22 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250222152715/https://mmdbnchannel.com/archives/2806 }}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} == ပြင်ပလင့်ခ်များ == * {{instagram|amarabo_amarabo}} * {{Tiktok|amara19953}} {{S-start}} {{S-ach}} {{S-bef|before=[[ဇာလီမိုး]]}} {{S-ttl|title=[[Miss Universe Myanmar]] |years=[[:en:Miss Universe Myanmar 2023|2023]]}} {{S-aft|after=[[သက်စံအန်ဒါဆန်]]}} {{S-end}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အလှမယ်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၉၉ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] cex823mzzohfrsx3lun2na9yestlyki 0 250425 881145 877237 2025-07-09T23:15:46Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 5 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 1 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881145 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး | partof = [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]] | image = Operation 1027.svg | caption = ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၉ ရက်နေ့ထိ မြေပြင်အခြေအနေပြ မြေပုံ (အောက်တိုဘာ ၂၇ မတိုင်မီ သိမ်းပိုက်ထားသောနယ်မြေများ မပါဝင်ပါ) {{leftlegend|#cae7c4|စစ်ကောင်စီ ဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များမှ သိမ်းပိုက်ထားသော နေရာများ}} ပိုမိုတိကျသော အသေးစိတ်မြေပုံအတွက် [[တမ်းပလိတ်:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အသေးစိတ်မြေပုံ|ဤနေရာ]]တွင် ကြည့်ပါ။ | date = ၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃{{spaced ndash}}လက်ရှိ | place = [[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ <br>[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]<br> [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] <br> တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် <br> အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် | territory = မြို့ ၂၀ နှင့် စစ်စခန်း ၄၀၀ ကျော်အား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ သိမ်းပိုက် <ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/depleted-myanmar-military-urges-deserters-to-return-to-barracks.html|title=Depleted Myanmar Military Urges Deserters to Return to Barracks|date=4 December 2023|access-date=5 December 2023|work=[[The Irrawaddy]]|archive-date=5 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231205084238/https://www.irrawaddy.com/news/burma/depleted-myanmar-military-urges-deserters-to-return-to-barracks.html|url-status=live}}</ref><ref>https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/in-its-seventh-week-operation-1027-continues-expanding-in-myanmar.html</ref> | status = ဖြစ်ပွားနေဆဲ | combatant1 = {{armed forces|Myanmar}} *{{flagicon image|Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg|border=}} [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်]] [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|BGF]] | combatant2 = [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် အခြားသော စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များ | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Myanmar|military}} [[မင်းအောင်လှိုင်]] * {{flagicon image|Flag of Kokang Self-Administered Zone.svg}} [[ထွန်းထွန်းမြင့်]]<ref name=sazmyanmarnow/> }} | commander2 = {{plainlist| * {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ထွန်းမြတ်နိုင်]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[ဖုန်တာရွှင်]] * {{flagicon image|Flag of the Ta'ang National Liberation Army.svg}} [[တာဘုန်းကျော်]] }} | units1 = {{army|Myanmar}} * {{flagicon image|Mm-north-eastern-rmc.svg}} [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|ရမခ]] * {{navy|Myanmar}} * {{air force|Myanmar}} * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] * {{flagicon image|Myanmar Police Emblem.png}} [[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့]] * {{flagicon image|Burmese buddhist flag.svg}} [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]<ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/topics/5558|title=Pyusawhti militia|website=Myanmar NOW|access-date=23 June 2022|archive-date=12 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220512221709/https://www.myanmar-now.org/en/topics/5558|url-status=live}}</ref> * {{flagicon image|Flag of Kokang Self-Administered Zone.svg}} ကိုးကန့် မိသားစုကြီး လေးစု (ပြည်သူ့စစ် အကြွင်းအကျန်များ） | units2 = {{Plainlist}} '''[[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]''' * {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အေအေ]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမ်အန်ဒီအေအေ]] * {{flagicon image|Flag of the Ta'ang National Liberation Army.svg}} [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တီအန်အယ်အေ]] '''အခြားအဖွဲ့များ''' * {{flagicon image|Flag of the Bamar People's Liberation Army.svg}} [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်|ဘီပီအယ်အေ]] <ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/11/3/northern-offensive-brings-new-energy-to-myanmars-anti-coup-resistance|title=Northern offensive brings 'new energy' to Myanmar's anti-coup resistance|work=[[Al Jazeera]]|access-date=10 November 2023|date=3 November 2023 }}</ref> * {{flagicon image|Flag of PDF Myanmar.svg}} [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|မန္တလေး-ပီဒီအက်ဖ်]] * {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]] * {{flagicon image|Flag of the People's Liberation Army (Myanmar).png}} [[ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ပီအယ်အေ]] * {{flagicon image|KNDF Flag.jpg}} [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့|ကေအန်ဒီအက်ဖ်]] <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/03/376045.html|title=မြေပြင်စစ်ကူဝင်နိုင်သည့် လမ်းကြောင်းများကို မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ထိန်းချုပ် |work=The Irrawaddy|access-date=10 November 2023|date=4 November 2023 }}</ref> | strength1 = မသိရှိရ | strength2 = ၂၀,၀၀၀<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/seven-key-points-about-myanmar-ethnic-alliances-operation-1027.html]</ref> | casualties1 = ၂,၀၀၀ ကျော် သေဆုံး၊ ၄,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးရမိ (MNDAA အရ၊ ဇန်နဝါရီ ၅ အထိ)<ref>https://twitter.com/kokang0123/status/1743590988067787181</ref><br>၁၅၀၀ ကျော် ထိခိုက်သေဆုံး (ဧရာဝတီအရ၊ နိုဝင်ဘာ ၁၃ အထိ)<ref>{{Cite web |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/operation-1017-is-creating-a-new-political-template-for-myanmars-future.html |title=Analysis &#124; Operation 1027 is Creating a New Political Template for Myanmar's Future |date=20 November 2023 |access-date=30 November 2023 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023317/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/operation-1017-is-creating-a-new-political-template-for-myanmars-future.html |url-status=live }}</ref><br>၂၉၈ ဦး သေဆုံး (စစ်ကောင်စီအရ၊ နိုဝင်ဘာ ၈ အထိ)<ref>{{Cite web |url=https://english.dvb.no/more-people-flee-in-sagaing-un-alarmed-about-fights-in-northern-shan-state/ |title=More people flee in Sagaing; UN alarmed about fights in northern Shan State |date=8 November 2023 |access-date=9 November 2023 |archive-date=9 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109043136/https://english.dvb.no/more-people-flee-in-sagaing-un-alarmed-about-fights-in-northern-shan-state/ |url-status=live }}</ref><br>၆၅၀ ကျော် ဖမ်းဆီး (ဧရာဝတီအရ၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ အထိ)<ref>https://www.irrawaddy.com/news/burma/white-flag-over-650-myanmar-junta-troops-have-surrendered-since-launch-of-operation-1027.html</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |date=29 November 2023 |access-date=29 November 2023 |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |url-status=live }}</ref> | casualties2 = ၁၅၀၀နှင့်၂၀၀၀ကြား | casualties3 = အရပ်သား ၃၆၃ ဦးသေဆုံး<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/myanmar-junta-killed-at-least-150-civilians-since-operation-1027-launch.html|title=Myanmar Junta killed at least 150 civilians since Operation 1027|date=17 November 2023|access-date=17 November 2023|archive-date=20 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120160102/https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/myanmar-junta-killed-at-least-150-civilians-since-operation-1027-launch.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://theowp.org/operation-1027-and-myanmar-humanitarian-fallout/|title=Operation 1027 And Myanmar Humanitarian Fallout|date=5 January 2024|access-date=8 January 2024}}</ref> ၄၆၁ ဦး ဒဏ်ရာရ (နိုဝင်ဘာ ၂၀)<br />၃၃၅,၀၀၀ ဦး စစ်ဘေးရှောင်နေရ<ref>{{Cite web |url=https://www.france24.com/en/live-news/20231115-un-says-more-than-200-000-people-displaced-in-recent-myanmar-fighting |title=UN says more than 200,000 people displaced in recent Myanmar fighting |date=15 November 2023 |access-date=15 November 2023}}</ref> | notes = | campaignbox = {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}} }} '''၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး''' ({{lang-en|Operation 1027}}) သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် မြောက်ပိုင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သော [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့က [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]နှင့် ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များအား တိုက်ခိုက်သော စစ်ဆင်ရေးဖြစ်သည်။<ref name="voa">{{cite news |title=ရှမ်းမြောက်ဒေသတိုက်ပွဲ စစ်ကောင်စီတုံ့ပြန် |url=https://burmese.voanews.com/a/7329292.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref><ref name="rfa"/><ref name="tachileik"/> ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ ကွတ်ခိုင်၊ ကျောက်မဲ၊ မူဆယ်၊ နမ့်ခမ်း၊ နောင်ချို၊ လားရှိုးနှင့် ချင်းရွှေဟော်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီအဖွဲ့များအား တပြိုက်နက်တည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic rebels launch attacks across northern Myanmar |url=https://www.newindianexpress.com/world/2023/oct/27/ethnic-rebels-launch-attacks-across-northern-myanmar-2627527.html |access-date=27 October 2023 |agency=AFP News |publisher=The New Indian Express|archiveurl=https://archive.today/20231104221142/https://www.newindianexpress.com/world/2023/oct/27/ethnic-rebels-launch-attacks-across-northern-myanmar-2627527.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name="alj">{{cite news |title=Ethnic rebel alliance attacks military positions across northern Myanmar. |language=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/27/ethnic-rebel-alliance-attacks-military-positions-across-northern-myanmar |date=27 October 2023 |work=[[Al Jazeera Media Network|Al Jazeera]] |access-date=2023-10-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231027204447/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/27/ethnic-rebel-alliance-attacks-military-positions-across-northern-myanmar |archivedate=27 October 2023 |url-status=bot: unknown }}</ref> ယင်းနောက် ရှမ်းပြည်နယ်အပြင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မိုးကုတ်၊ မန္တလေးနှင့် ထီးချိုင့်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ကောလင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-10-31 |title=Myanmar Ethnic Alliance Says 'Operation 1027' Has Spread to Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-ethnic-alliance-says-operation-1027-has-spread-to-sagaing.html |access-date=2023-10-31 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104221523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-ethnic-alliance-says-operation-1027-has-spread-to-sagaing.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=Naing |first=Aung |date=2023-10-31 |title=Operation 1027 expands into Sagaing Region as PDF launches attacks in central Myanmar |url=https://myanmar-now.org/en/news/operation-1027-expands-into-sagaing-region-as-pdf-launches-attacks-in-central-myanmar/ |access-date=2023-10-31 |website=Myanmar Now |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104221546/https://myanmar-now.org/en/news/operation-1027-expands-into-sagaing-region-as-pdf-launches-attacks-in-central-myanmar/|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name="AP" /> ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၁၆၈ ခုကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2023-11-11 |title=More Myanmar Junta Bases Fall in Shan Fighting: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/more-myanmar-junta-bases-fall-in-shan-fighting-mndaa.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archivedate=14 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231114022726/https://www.irrawaddy.com/news/burma/more-myanmar-junta-bases-fall-in-shan-fighting-mndaa.html |url-status=live }}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]၏ [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]ကဲ့သို့သော စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်နေသည့် အဖွဲ့များကလည်း စစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခဲ့ကြသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် [[ကယားပြည်နယ်]]ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ထောက်ခံသည့်အနေဖြင့် [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] နှင့် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=10 November 2023 |work=BBC News မြန်မာ |date=9 November 2023 |language=my |archivedate=10 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |url-status=live }}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည်  ရှမ်းမြောက်ဒေသ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလထက် နှစ်ပတ်ကျော်ကျော်နောက်ကျသည့်  ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁၃) ရက်နေ့တွင်မှ ရခိုင်ဒေသစစ်ဆင်ရေးအား  စတင်ခဲ့သည်။ [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] သည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်အစိုးရ]] ၏ကြားဝင်မှုဖြင့်   [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]] နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်သည့် တတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးမှတဆင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] ဖြင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] တွင်းမပါဘဲ ရှမ်းမြောက်ဒေသတွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရန်  သဘောတူလိုက်ကြပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက် ည၉ နာရီ မှစ၍  ယာယီအပစ်ရပ်ကြသည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၅ရက် တွင် [[ကျောက်မဲမြို့|ကျောက်မဲ]] နှင့် [[နောင်ချိုမြို့နယ်|နောင်ချို]] တို့၌ [[တပ်မတော်]] နှင့် [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအောင်းတပ်မတော်]]  PSLF/TNLA တို့ တိုက်ပွဲပြန်လည် ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲကို [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]] (အဆက်) ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြင့် ရှမ်းမြောက် တွင်  စစ်ဆင်ရေးပြန်လည် လုပ်ဆောင်သည်။ == ရည်ရွယ်ချက် == [[ရှမ်းပြည်နယ်]]အရှေ့မြောက်ပိုင်း တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသတွင် ကြီးထွားလာနေသော အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းများအား ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ပါဝင်ပတ်သက်နေသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် လက်အောက်ခံ ပြည်သူ့စစ်များအား နှိမ်နှင်းရန်အတွက် စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ ကို စတင်ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်၊ မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်နှင့် တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် တို့က ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name="tachileik">{{cite news |title=စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်ရေး ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ပူးပေါင်းဆင်နွှဲမည်ဟု မြောက်ပိုင်း ၃ ဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://www.tachileik.net/mm/news/34069 |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Tachileik News Agency |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref><ref name="rfa">{{cite news |title=မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ စစ်ကောင်စီကို အထူးစစ်ဆင်ရေးကြေညာ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-aa-mndaa-10272023011437.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> == အချိန်မှတ်တမ်း == === အောက်တိုဘာလ === ==== အောက်တိုဘာ ၂၇==== နံနက် ၄ နာရီအချိန်တွင် ကိုးကန့်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများအား MNDAA က တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ ကျဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref name="dawei">{{cite news |last1=Watch |first1=Dawei |title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ရှမ်းမြောက်ပိုင်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ရေးပစ်မှတ်များကိုဝင်တိုက် |url=http://www.daweiwatch.com/2023/10/27/news/66293/ |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=27 October 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222045/http://www.daweiwatch.com/2023/10/27/news/66293/ }}</ref><ref>{{cite news |title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ကြေညာ |url=https://burmese.voanews.com/a/7329256.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] နမ့်ခမ်း-နမ့်ဖတ်ကာလမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ၁၃ မိုင်စခန်းနှင့် မိုက်ခရိုဝိတ် တပ်စခန်း နှစ်ခုကို TNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="bbc"/> ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး လားရှိုး-မူဆယ် အဝေးပြေးလမ်းနှင့် လားရှိုး-ချင်းရွှေဟော်လမ်းများကို ပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref name="irrawaddy2">{{cite news |title=Ethnic Alliance Attacks Myanmar Junta Targets Across Northern Shan |agency=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-alliance-attacks-myanmar-junta-targets-across-northern-shan.html |access-date=October 27, 2023|archiveurl=https://archive.today/20231029065724/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-alliance-attacks-myanmar-junta-targets-across-northern-shan.html|archivedate=29 October 2023}}</ref> စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုများဖြင့် ပြန်လည်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-10-28 |title=Ethnic Rebel Groups Attack Military Targets in Myanmar |url=https://www.voanews.com/a/trio-of-ethnic-rebel-groups-attack-military-targets-in-myanmar-/7330775.html |access-date=2023-10-28 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222113/https://www.voanews.com/a/trio-of-ethnic-rebel-groups-attack-military-targets-in-myanmar-/7330775.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]]၊ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]နှင့် [[လားရှိုးမြို့|လားရှိုး]]၊ [[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]]အနီးတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လုံခြုံရေးရဲတပ်ဖွဲ့စခန်းနှင့် ပြည်သူ့စစ်စခန်းအချို့ ကျဆုံးခဲ့သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်[[ဇော်မင်းထွန်း]]က ဆိုသည်။<ref name="voa"/> လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ သေဆုံးဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း အရေအတွက်ကိုမူ မဖော်ပြခဲ့ပေ။ အယ်လ်ဂျာဇီရာသတင်းအရ ချင်းရွှေဟော်ရှိ အစိုးရရုံးများ တိုက်ခိုက်ခံရမှုတွင် စစ်ကောင်စီမှ ၂၀ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref name=alj/> လောက်ကိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး၏ အဆိုအရ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]] (BPLA) က ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် အတူ တိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="irawaddy1">{{Cite web |last= |first= |date=2023-10-28 |title=Ethnic Alliance Report Rapid Gains From Myanmar Junta Along Chinese Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ethnic-alliance-report-rapid-gains-from-myanmar-junta-along-chinese-border.html |access-date=2023-10-29 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231029065119/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ethnic-alliance-report-rapid-gains-from-myanmar-junta-along-chinese-border.html|archivedate=29 October 2023}}</ref> [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် ရှမ်းအနောက်မြောက်နယ်စပ်ဒေသရှိ [[ထီးချိုင့်မြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ မော်ကွန်းတောင် တောင်ဘက်တွင် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီဖက်မှ အကျအဆုံးများရှိခဲ့ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref name=htigyaing>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး စစ်ကိုင်းအထက်ပိုင်းဝင်ရောက်လာ |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375895.html |access-date=2023-10-30|archiveurl=https://archive.today/20231104221558/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375895.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name=":1" /> [[တောင်သာမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ တောင်သာ-မြင်းခြံကားလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်ဆေးရေးစခန်းတစ်ခုအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဒရုန်းများဖြင့် ဗုံးကြဲချခဲ့သဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name=":2" /> ==== အောက်တိုဘာ ၂၈ ==== MNDAA သည် ဟိုပုံးမြို့မှ ထွက်ခွာလာသော စစ်ကောင်စီတပ်အား အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သလို တရုတ်မြန်မာနယ်စပ် [[မုန်းကိုးမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခု သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ချင်းရွှေဟော်မြို့အနီး လေကြောင်းမှ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သော စစ်ကောင်စီတပ်များအား တိုက်ခိုက်အနိုင်ရခဲ့သလို လေကြောင်းမှ ချပေးခဲ့သော စစ်လက်နက်များကိုလည်း သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။ နမ့်ခမ်းမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုနှင့် လားရှိုးမြို့နယ်ရှိ စစ်စခန်း ၂ ခုတို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း TNLA က ဆိုသည်။ စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက စစ်စခန်းများ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar clashes stretch into second day |date=29 October 2023 |work=[[The Hindu]] |url=https://www.thehindu.com/news/international/myanmar-clashes-stretch-into-second-day/article67470642.ece |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222217/https://www.thehindu.com/news/international/myanmar-clashes-stretch-into-second-day/article67470642.ece|archivedate=4 November 2023}}</ref> အောက်တိုဘာ ၂၇ နှင့် ၂၈ ရက်နေ့များတွင် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုများကြောင့် လားရှိုးမြို့နယ်မှ လူဦးရေ ၆၀၀ ခန့် စစ်ဘေးရှောင်ခဲ့ရသည်။ လားရှိုး-မူဆယ်လမ်းပေါ်ရှိ ဟိုပိတ်တိုးဂိတ်အပါအဝင် လားရှိုးမြို့နယ်တွင်းရှိ လမ်းများနှင့် ရွာများတွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော်လည်း လားရှိုးမြို့ပေါ်တွင် ဖြစ်ပွားခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=About 600 IDPs arrive in Lashio as clashes occur around Lashio and nearby some villages |url=https://elevenmyanmar.com/news/about-600-idps-arrive-in-lashio-as-clashes-occur-around-lashio-and-nearby-some-villages |work=[[Eleven Media Group]] |date=28 October 2023 |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222247/https://elevenmyanmar.com/news/about-600-idps-arrive-in-lashio-as-clashes-occur-around-lashio-and-nearby-some-villages|archivedate=4 November 2023}}</ref> ကျောက်မဲ၊ သိန္နီနှင့် ကွတ်ခိုင်တို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Traffic returns to normal on Mandalay-Lashio Union Highway and in Lashio town |url=https://elevenmyanmar.com/news/traffic-returns-to-normal-on-mandalay-lashio-union-highway-and-in-lashio-town |work=[[Eleven Media Group]] |date=28 October 2023 |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222302/https://elevenmyanmar.com/news/traffic-returns-to-normal-on-mandalay-lashio-union-highway-and-in-lashio-town|archivedate=4 November 2023}}</ref> ==== အောက်တိုဘာ ၂၉ ==== ထီးချိုင့်မြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပြီး စစ်ကောင်စီက လေတပ် လေယာဉ်များ စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref name=htigyaing/> မန္တလေးပီဒီအက်ဖ်နှင့် TNLA ဦးဆောင်သော အဖွဲ့က [[နောင်ချိုမြို့]]မှ သုံးမိုင်အကွာ [[ကျောက်ကြမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|ကျောက်ကြမ်းရွာ]]ရှိ စစ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက နောင်ချို-ရပ်စောက်လမ်းပေါ်ရှိ အမြောက်စခန်းသို့ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ တချိန်တည်းမှာပင် [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး နောင်ချို-ကျောက်မဲလမ်းပေါ်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ မန္တလေး-မူဆယ် အဝေးပြေးလမ်းကို ဖြတ်တောက်ထားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30|archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> မိုးကုတ်မြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်း (အထက်)ရွာ၊ မိုးကုတ်မြို့နယ်|အထက်ညောင်ကုန်း]]ရွာအနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို TNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ==== အောက်တိုဘာ ၃၀ ==== သိန္နီမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတွင် တိုက်ပွဲငါးကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့သလို သိန္နီမြို့နယ် [[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန|အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန]]ရုံးကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ သိန္နီမြို့နယ်ရှိ [[မိုင်းလီရွာ၊ သိန္နီမြို့နယ်|မိုင်းလီရွာ]] စစ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး နောင်ချိုမြို့နယ်ကို ဝိုင်းရံထားနိုင်ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ အောက်တိုဘာ ၃၀ ရက်နေ့အကုန်တွင် စစ်ကောင်စီစခန်း ၆၇ ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၃၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးထားကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref name=htigyaing/> ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (ကေအိုင်အေ)၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်းနှင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ချေမှုန်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":1" /> မဟာမိတ်အဖွဲ့ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် ကေအိုင်အေနှင့် ပူးတွဲလုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":2" /> [[File:SAC convoy near Pyin Oo Lwin on 30 Oct 2023.ogg|thumb|အောက်တိုဘာ ၃၀ ရက်နေ့က ပြင်ဦးလွင်မြို့အနီး တွေ့ရသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းတစ်ခု]] ==== အောက်တိုဘာ ၃၁ ==== နံနက် ၅ နာရီခန့်တွင် ကေအိုင်အေနှင့် အေအေ ပူးပေါင်းအဖွဲ့က [[ကန်တော်ယန်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]အနီး၊ မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းပေါ်ရှိ မလိယန်စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီမှ လေကြောင်းပစ်ကူပြုလုပ်ခဲ့ရာ နေအိမ် ခြောက်လုံး ပျက်စီးခဲ့သည်။ နံနက် ၈ နာရီတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များ စခန်းအား လက်လွှတ်လိုက်ရကာ ပူးပေါင်းအဖွဲ့က ကန်တော်ယန်စခန်းကိုပါ ထပ်မံသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေဌာနချုပ် လိုင်ဇာမြို့အနီးသို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်းများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-31 |title=ကန်တော်ယန်အထိုင်စခန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီလို့ KIAပြော |language=Burmese |work=Kachin Waves |url=https://burmese.kachinnews.com/2023/10/31/zm1-127 |access-date=2023-10-31|archiveurl=https://archive.today/20231105002736/https://burmese.kachinnews.com/2023/10/31/zm1-127/|archivedate=5 November 2023}}</ref> တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်ကောင်စီ အမှတ် ၃၈၇ တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=AA collaborates with northern allies to attack junta military sites in northern Myanmar |url=https://www.narinjara.com/news/detail/6542698fc006ac9d132f6f92 |website=Narinjara|archiveurl=https://archive.today/20231104222328/https://www.narinjara.com/news/detail/6542698fc006ac9d132f6f92|archivedate=4 November 2023 }}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === ==== နိုဝင်ဘာ ၂ ==== နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့အထိ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်များက စစ်ကောင်စီစခန်း ၉၂ ခုနှင့် မြို့ ၄ မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=":3">{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-02 |title=Three More Myanmar Junta Bases Fall in Northern Shan: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/three-more-myanmar-junta-bases-fall-in-northern-shan-mndaa.html |access-date=2023-11-02 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222339/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/three-more-myanmar-junta-bases-fall-in-northern-shan-mndaa.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> စစ်ဆင်ရေးစတင်ချိန်မှစ၍ စစ်ကောင်စီ၏ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုနှင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ၁၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name=":3" /> ချင်းရွှေဟော်နှင့် သိန္နီမြို့များအား အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref name=":4">{{Cite web |last=Pan |first=Myat |date=2023-11-02 |title=More than 25,000 displaced by fighting in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/more-than-25000-displaced-by-fighting-in-northern-shan-state/ |accessdate=2023-11-02 |website=Myanmar Now |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222343/https://myanmar-now.org/en/news/more-than-25000-displaced-by-fighting-in-northern-shan-state/|archivedate=4 November 2023}}</ref> နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ ခံတပ်စခန်းတစ်ခုကို ညီနောင်မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ရှမ်းမြောက်မှ စစ်ကောင်စိစစ်ကူများအား တားမြစ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။ [[မူဆယ်မြို့]]အရှေ့ဘက်ရှိ [[ပန်ဆိုင်းမြို့]]သည်လည်း မဟာမိတ်လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=AFP |date=2023-11-02 |title=Myanmar Military Says Lost Control of Strategic Border Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-says-lost-control-of-strategic-border-town.html |accessdate=2023-11-02 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222359/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-says-lost-control-of-strategic-border-town.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၄ ==== နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့အထိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၁၀၆ ခုနှင့် မြို့လေးမြို့အား မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ထားသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-troops-lost-will-to-fight-brotherhood-alliance.html Myanmar Junta Troops Lost Will to Fight: Brotherhood Alliance] ([https://archive.today/20231107030942/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-troops-lost-will-to-fight-brotherhood-alliance.html#selection-1045.0-1045.63 Archive])</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကောလင်းမြို့တွင် စစ်ကောင်စီခံတပ်များအား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ တန်ပြန်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေးတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ် ရှစ်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားရာ အနည်းဆုံး နေရာ ၁၀ ခုအား တပြိုင်နက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက် ကောလင်းမြို့ရဲစခန်းကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက တတိယအကြိမ်တိုက်ပွဲတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=saair>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-uses-airstrikes-as-sagaing-resistance-attacks.html Myanmar Junta Uses Airstrikes as Sagaing Resistance Attacks] ([https://archive.today/20231107030629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-uses-airstrikes-as-sagaing-resistance-attacks.html?fbclid=IwAR3bIVqvhFBfar7wqRrcdzRWils-Ci8-enCX_91YOnbA2-bHzrCBzZp_KtA#selection-1045.0-1045.59 Archive])</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမြောက်ပိုင်း၊ ကောလင်း၊ ပင်လည်ဘူး၊ ကန့်ဘလူ၊ ကျွန်းလှ၊ ဝန်းသို၊ ကလေးဝ၊ ကလေး၊ ဟုမ္မလင်းနှင့် တမူးမြို့နယ်များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ရဲစခန်း အနည်းဆုံး ခြောက်ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆိုသည်။<ref name=saair/> ကေအိုင်အေ၊ အေအေနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|အေဘီအက်စ်ဒီအက်ဖ်]] တို့သည် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၊ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့်အတူ စစ်ကိုင်း-မကွေး ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာပြင်တွင် စစ်ဆင်ရေးပူးတွဲဖော်ဆောင်လျက်ရှိသည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးရှိ မြို့နယ်(၇)ခုထက်မနည်းတွင် တိုက်ပွဲများ တစ်ပြိုင်နက်ဖြစ်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44516/ |access-date=2023-11-03|archiveurl=https://archive.today/20231107031733/https://myanmar-now.org/mm/news/44516/|archivedate=7 November 2023}}</ref> ====နိုဝင်ဘာ ၆==== [[ကောလင်းမြို့]]အား သုံးရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၊ [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အေအေ]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ပီဒီအက်ဖ်]]အဖွဲ့များက မြို့အား နောက်ဆုံးတွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=AP>{{Cite news |title=Myanmar resistance claims first capture of a district capital from the military government |url=https://apnews.com/article/military-resistance-pdf-sagaing-kawlin-8168134789c1c26ec945afc82898e235 |work=AP News |accessdate=12 November 2023 |archivedate=15 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231115041349/https://apnews.com/article/military-resistance-pdf-sagaing-kawlin-8168134789c1c26ec945afc82898e235 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html|archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html|archivedate=7 November 2023}}</ref> [[နမ့်ခမ်းမြို့]]ကိုလည်း [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|TNLA]]က ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ မြို့မှ နှစ်မိုင်အကွာ တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုသာ ကျန်ရှိတော့သည်။<ref name=namhkammn>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/|archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/|archivedate=7 November 2023}}</ref> အေအေနှင့် အမ်အန်ဒီအေအေအဖွဲ့များက ကွမ်းလုံမြို့နယ်ရှိ ပန်လောင်းအခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|တပ်မ ၉၉]] ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် စစ်သည် ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07}}</ref> စစ်ဆင်ရေးစတင်ချိန်မှစ၍ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုများကြောင့် ကလေးငယ်သုံးဦးအပါအဝင် အရပ်သား ၂၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-06 |title=Six Shan Civilians Killed in Myanmar Junta Airstrikes: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/six-shan-civilians-killed-in-myanmar-junta-airstrikes-mndaa.html |access-date=2023-11-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231107031802/https://www.irrawaddy.com/news/burma/six-shan-civilians-killed-in-myanmar-junta-airstrikes-mndaa.html|archivedate=7 November 2023}}</ref> ====နိုဝင်ဘာ ၇==== နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့မှ စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သုံးရက်တာကာလအတွင်း ရဲစခန်းများနှင့် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့နံနက်ပိုင်းမှစကာ ခမ်းပါတ်မြို့သည် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေနှင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့|စီအန်ဒီအက်ဖ်]] အဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပူးပေါင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07|archivedate=7 November 2023|archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html}}</ref> တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ [[မုန်းကိုးမြို့]]ကိုလည်း [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမ်အန်ဒီအေအေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Citation |title=(၇) နှစ်တိုင်တိုင်ကျော်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မုံးကိုးနယ်စပ်ဂိတ်မှာ MNDAA ၏ အလံကိုနောက်တစ်ကြိမ် ထပ်မံထူထောင်နိုင်ခဲ့ {{!}} By The Kokang {{!}} Facebook |url=https://www.facebook.com/Kokang311/videos/%E1%81%87-%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AC-mndaa-%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%B6%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%85%E1%80%BA/1048332043148167/ |access-date=2023-11-07 |language=en}}</ref> မုန်းကိုးစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာတွင် လက်နက်ခဲယမ်းအများအပြားနှင့် သံချပ်ကာကားတစ်စီးကိုလည်း သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=စစ်တပ်အတွက် အရေးပါသည့် မုံးကိုးမြို့ရှိ ဗျူဟာကုန်းကို MNDAAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44720/?fbclid=IwAR2OyGd0SZbsp-747hbw8y8PeFtpJQxPHEZ4WOQ4nxcdvbCuvTNxYOCIxro |access-date=2023-11-07|archiveurl=https://archive.today/20231107165706/https://myanmar-now.org/mm/news/44720/?fbclid=IwAR2OyGd0SZbsp-747hbw8y8PeFtpJQxPHEZ4WOQ4nxcdvbCuvTNxYOCIxro|archivedate=7 November 2023}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား ထောက်ခံသည့်အနေဖြင့် [[ကယားပြည်နယ်]] [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] အဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၈ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ ၁၂ရက်မြောက်နေ့ အရောက်မှာပင် မြို့အချို့နှင့် ရာနှင့်ချီသောစစ်စခန်းများ အသိမ်းခံလိုက်ရပြီးနောက် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အား နိုဝင်ဘာလ ၈ရက်နေ့ တွင် ခေါ်ယူသည်။ အစည်းအဝေးကို ကာလုံအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သော ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]၊ ဒုတိယသမ္မတ [[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ|ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[တီခွန်မြတ်|ဦးတီခွန်မြတ်]]၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]]၊ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း) [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း]]၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[တင်အောင်စန်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း]]၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ရာပြည့်|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်]]၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်းဆွေ]] နှင့် နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ထွန်းထွန်းနောင် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်]]တို့ အပြင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]အတွင်းရေးမှူး [[အောင်လင်းဒွေး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး]]၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး [[ရဲဝင်းဦး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး]]၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေတို့ တက်ရောက်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3g2x9zmngzo|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ကာလုံအစည်းအဝေး ခေါ်ယူ|work=BBC Burmese|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>လိုအပ်သည့် လက်တုံ့ပြန်မှု များ လုပ်ဆောင်မည်ဟု အစည်းအဝေးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် က ပြောဆိုသည်။ ယင်းနေ့ မှာပင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် Wang Wenbin က တရုတ်နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ နေရာများအား ရှောင်ရှားကြရန် သတိပေးခြင်း နှင့် တိုက်ပွဲများ ရပ်ရန် တိုက်တွန်း ခြင်းများ လုပ်ဆောင်သည်။ ယင်းအပြင် တိုက်ပွဲ ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံဖက်ခြမ်း နယ်စပ်ဒေသမှ တရုတ်နိုင်ငံသားတချို့ ထိခိုက်သေကျေမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ချက် ထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-warns-its-citizens-to-avoid-war-zones-in-myanmar/7348032.html|title=မြန်မာက တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့နေရာတွေရှောင်ဖို့ သူ့နိုင်ငံသားတွေကို တရုတ်သတိပေး|work=VOA Burmese|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၉ ==== ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၉) ရက်၊ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် [[ကွမ်းလုံမြို့]]အား အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ပြီဟု MNDAA ၏ အတည်ပြုချက်ကို ကိုးကားပြီး [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/628/|title=ကွမ်းလုံမြို့ကို သိမ်းပိုက် နိုင်ပြီလို့ MNDAA ထုတ်ပြန်|work=New Day Myanmar|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=9 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231109143822/https://newdaymyanmar.com/628/}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]၊ [[မုန်းကိုးမြို့]] ၊ [[ဖောင်းဆိုင် (ကချင်)ရွာ၊ မူဆယ်မြို့နယ်|ဖောင်းဆိုင်]] နှင့် [[နမ့်ခမ်းမြို့]] တို့ ပြီးလျှင်၅ ခုမြောက်မြို့ အဖြစ် ကွမ်းလုံကို မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ က သိမ်းပိုက် လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ကွမ်းလုံမြို့ သည် တရုတ်-မြန်မာကုန်သွယ်ရေး ပင်မလမ်းကြောင်းဖြစ်သည့် [[သိန္နီမြို့နယ်|သိန္နီ]]-[[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်လမ်း]]ပိုင်းတွင် အဓိကကျသည့်မြို့ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376005.html|title=ကွမ်းလုံမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆက်လက် ပြင်းထန်|work=ဧရာဝတီသတင်းဌာန|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> စစ်ကောင်စီက လက်ရုံးတပ်များအားလုံး ရှေ့တန်းထွက်ရန် ဆင့်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=ဧရာဝတီ |date=2023-11-09 |title=စစ်ကောင်စီ လက်ရုံးတပ်များ အားလုံး ရှေ့တန်းထွက်ရန် ဆင့်ခေါ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/09/376206.html |access-date=2023-11-09 |website=ဧရာဝတီ |language=en-US |archivedate=2023-11-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231109142848/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/09/376206.html |url-status=live }}</ref> နောင်ချို့မြို့နယ်၊ [[အုမ္မခါးရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|အုမ္မခါးရွာ]]အနီးရှိ TNLA နှင့် PDF များထိန်းချုပ်ထားသော စခန်းအား စစ်ကောင်စီတပ်များက သံချပ်ကာကား ၃ စီးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ သံချပ်ကာကားတစ်စီး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ကျန်နှစ်စီးမှာ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ [[ဖားကန့်မြို့နယ်]]တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၀ ==== တိုက်ပွဲများကြောင့် [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]] တွင် ပိတ်မိနေသည့် ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများအပါအဝင် မြို့ခံအချို့တို့ အလုံးအရင်း ဖြင့် မြို့ အား စွန့်ခွာကြသည်။ စစ်ရှောင်များအား နှစ်ဖက်စလုံးက စစ်ရှောင်စခန်းများဖွင့်ပြီး လက်ခံကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72q62jyw7no|title=လမ်းဘေးမှာပုံထားရတဲ့ လောက်ကိုင်စစ်ရှောင်တွေ ရဲ့ ဖုန်း နဲ့ အိတ်တွေအကြောင်း MNDAA ဘာပြောလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၁ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း]] က နိုဝင်ဘာ ၁၁ရက် နေ့တွင် [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်|ကွမ်းလုံ]] မြို့နှင့် ပါတ်သတ်ပြီး [[တပ်မတော်]] ဗျူဟာ နှင့် ကွပ်ကွဲမှုအောက်ရှိ တပ်များက ရန်သူကို ခုခံတိုက်ခိုက်နေရကြောင်း ထွက်ပြောသည်။ ယင်းအပြင် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့များ လွှမ်းမိုးမှု ရထားသည့် မြို့အချို့နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး နယ်မြေတစ်ခုလုံး မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းလောက်အထိသာ ဟု ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47182|title=ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း)မြို့နယ်များရှိ နေရာအချို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏ ပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၂ ==== တပ်မတော်က ခုခံနေရသည့် [[ကွမ်းလုံမြို့]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီဟု MNDAA က နိုဝင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်သည်။ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နှင့် [[မုန်းကိုးမြို့|မုန်းကိုး]] တို့အား သိမ်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း သတင်းထုတ်ပြန်သကဲ့သို့ ကိုးကန့်အလံအား ကွမ်းလုံကြိုးတံတားထိပ်တွင် လွှင့်ထူကာ ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။တပ်မတော်က နှစ်ပေါင်း ၅၀ ကျော် အစဉ်တစ်စိုက် ထိန်းချုပ်လာခဲ့သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားအား ပထမဦးဆုံး လက်လွှတ်လိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgpwzjrgz9o|title=နိုဝင်ဘာ ၁၂ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - ကွမ်းလုံမြို့ကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညမှာပင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က ရှမ်းမြောက် မြို့နယ် (၈) မြို့နယ် အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး( Martial Law) အမိန့် ထုတ်ပြန်သည်။ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]] ၊ [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်|ကွမ်းလုံ]] ၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]] ၊ [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်]]၊ [[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] နှင့် သိန်းနီ မြို့များအား [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး အားလည်းကောင်း<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/24095|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး(Martial Law)အမိန့်အမှတ်၊ ၁၀ / ၂၀၂၃|work=CINCDS Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်|ကုန်းကြမ်း]] နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင် မြို့]] တို့အား [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)]]၊ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူးအားလည်းကောင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ ပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/24096|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး(Martial Law)အမိန့်အမှတ်၊ ၁၁ / ၂၀၂၃|work=CINCDS Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ကိုးကန့်အထူးဒေသ ရှီးရှမ်းခရိုင်၊ မန်လော်မြို့ အခြေစိုက် တပ်မတော်ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ-၁၂၉) တပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံး ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ထံ လက်နက်ချအဖမ်းခံသည်။ထို ခမရ (၁၂၉) ၏ တပ်ရင်းမှူး မှာ ဗိုလ်မှူးကျော်ရဲအောင် ဖြစ်သည်။အဖမ်းခံသည့်ထဲ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၂၇ ယောက်၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ မိသားစုဝင် ၁၃၄ ယောက်စုစုပေါင်း ၂၆၁ ယောက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/shan-army-surrendered-11142023082020.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံး MNDAA ထံ လက်နက်ချအဖမ်းခံ|work=RFA Burmese|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညမှာပင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် CNF–CNA [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]]-[[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] နှင့် ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] အား မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/a-public-administration-in-progress-in-rihkhawdar/7355779.html|title=ရိခေါ်ဒါရ်မှာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ဖော်ဆောင်ဖို့ ပြင်ဆင်|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် နိုင်ငံအနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] သို့ ရောက်ရှိလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/45184/|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ရခိုင်အထိ ရောက်လာ|work=Myanmar Now|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[စစ်တွေမြို့]] ၏ တစ်ဖက်ကမ်း၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ကမ်းခြေအနီးရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း ၂ ခုကို [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခြင်း ဖြင့် ဖြစ်သည်။တိုက်ပွဲသည် [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]] ဒုံးပိုက်နှင့် ချိန်ခါလီရွာရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း ၂ ခု အပြင် [[မင်းပြားမြို့နယ်]] တို့တွင် ဖြစ်ပွားသည်။ တစ်ဖက်တွင်လည်း ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] တိုက်ပွဲအတွင်း [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] ၄၄ ဦး သည်  ရိခေါ်ဒါရ်တပ်စခန်းမှ နေ၍ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ကျန်ဖိုင်ခရိုင်ဘက် သို့ ထွက်ပြေးကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myanmar-military-flee-11152023032650.html|title=အိန္ဒိယဘက်ပြေးသွားတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်သား လေးဆယ်ကျော်ကို မြန်မာဘက်ပြန်ပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> CNF–CNA ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး-ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် နှင့် ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] အား သိမ်းပိုက်သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၄ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့]] ကို ဝင်တိုက်မည်ဟု ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ဘက်က ကြေညာသည်။သိမ်းဆည်းထားပြီးသည့် တပ်စခန်း စုစုပေါင်း (၁၄၄) ခု ရှိကြောင်းပါ မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-mndaa-11142023135341.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ကို ဝင်တိုက်တော့မယ်လို့ MNDAA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကြောင့်  [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ဘက် သို့  ထွက်ပြေးခိုလှုံခဲ့သည့်   တပ်မတော်သား ၄၄ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ အစိုးရက အိန္ဒိယလေတပ် Mi-17 V5 ရဟတ်ယာဉ် ဖြင့်  မိုးရေးမြို့ မှ တစ်ဆင့် မြန်မာနိုင်ငံ  [[တမူးမြို့]]သို့  လွှဲပြောင်းပေးသည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၅ ==== ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ထံ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ကြောင်း ဆိုသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများနှင့် မိသားစုများပါဝင်သော လူဦးရေ ၂၀၀ ကျော် လက်နက်ချခြင်းသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လူဦးရေအများဆုံး လက်နက်ချခြင်းလဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ဦးစီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှ ရပ်စဲကာ ဗိုလ်မှူးချုပ်[[ထွန်းထွန်းမြင့်]]အား ယာယီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထွန်းထွန်းမြင့်သည် ယခင်က ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးများတွင် တာဝန်ယူခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။<ref name=sazmyanmarnow>{{cite news |title=Struggling to maintain order, junta replaces Kokang leader with brigadier general |url=https://myanmar-now.org/en/news/struggling-to-maintain-order-junta-replaces-kokang-leader-with-brigadier-general/ |date=17 November 2023 |language=en |work=Myanmar Now}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၆ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ဦးစီးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှရပ်စဲလိုက်ပြီး [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့ မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းစစ် ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့် နှင့် အစားထိုးခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/284059|title=ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ဦးစီးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှရပ်စဲလိုက်ပြီး ဗိုလ်မှူးချုပ် တစ်ဦးကို ခေတ္တဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ခန့်အပ်|work=Eleven Media Group|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref>[[ရှမ်းပြည်နယ်]] [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]အတွင်း အချမ်းသာဆုံးမိသားစု ၄ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် မြီ မိသားစု မှ မြီရှောင်ချန်း၊ မြီကော်ဖျင်း(ခ) မြီရှောက်ဖျင်းနှင့် မြီကျိန်းကျိန်း တို့အား အွန်လိုင်းလောင်းကစားစွပ်စွဲချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးသည်။ မြီရှောက်ချန်းသည် ပစ္စတို ဖြင့် အဆုံးစီရင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4n42w49y9mo|title=တရုတ်ဝရမ်းထုတ်ထားတဲ့ ကိုးကန့်သူဌေးကြီး မြီရှောက်ချန်း သေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က တရုတ်နိုင်ငံ သို့ ဖမ်းမိသူတို့ကို လွှဲပြောင်းကာ ၎င်းတို့အား တရုတ်နိုင်ငံသား များဟု ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47543|title=ဥပဒေအရအရေးယူနိုင်ရန် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဆင့်ထားရှိသည့် တရုတ်နိုင်ငံသား ၄ ဦးအနက် ၃ ဦးကို ဖမ်းဆီးရမိ၊ တရားဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်ရေး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံသို့လွှဲပြောင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၇ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က နိုင်ငံဝန်ထမ်းများ နှင့် စစ်မှုထမ်းဟောင်းများအား အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ပြင်ဆင်ထားကြရန် အမိန့်ထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1r2pdynv9jo|title=ဝန်ထမ်းတွေနဲ့ လုံခြုံရေး အဖွဲ့တွေ ဖွဲ့စည်းမယ်|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>MNDAA ၏ ဒုတိယစစ်ဦးစီးချုပ်ဟောင်းနှင့် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်]]သည် ကိုးကန့်မှ ထွက်ပြေးရန် စီစဉ်နေချိန်အတွင်း စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news.ycwb.com/2023-11/17/content_52331990.htm|title=缅北“四大家族”之首头目白所成出逃时被拦|work=Yangcheng Evening News|date=2023-11-17|trans-title= Head of Northern Myanmar's "Four Big Families," Bai Suocheng, Blocked from Leaving the Country |language=zh-cn}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၈ ==== ယမန်နေ့က TNLA မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သော စခန်းသစ်ကုန်းစခန်းကို စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီက ဓာတုဓာတ်ငွေ့ပါသော ဗုံးများ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု TNLA က စွပ်စွဲထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-bases-scores-of-troops-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Bases, Scores of Troops in Four Days of Resistance Attacks|date=2023-11-20|website=The Irrawaddy}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၉ ==== မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ ၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား “ကျူးကျော်သူတွေရဲ့ ကျူးကျော်စစ်” ဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်း]] က စွပ်စွဲ အမည်တပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47733|title=၁၉-၁၁-၂၀၂၃ ရက်နေ့ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)၊ ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့တို့တွင် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားမှု အခြေအနေများအား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏ ပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ထိုနေ့မှာပင် [[ရန်ကုန်မြို့]] မြို့တော်ခန်းမနှင့် တရုတ်သံရုံးရှေ့တွင် စစ်ကောင်စီထောက်ခံသူများက တရုတ်သည် ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များအား ကူညီနေသည်ဟုဆိုကာ ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/specials/myanmar-china-watch/myanmar-regime-backed-rallies-denounce-china-accusing-it-of-backing-anti-junta-alliance.html|title=Myanmar Regime-Backed Rallies Denounce China, Accusing It of Backing Anti-Junta Alliance|work=Irrawaddy News|access-date=23 November 2023|date=20 November 2023}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47709|title=ရန်ကုန်မြို့၌ ပြည်တွင်းရေးဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများအား ဆန့်ကျင်ရှုတ်ချပွဲ ကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ဆန္ဒပြပွဲကို  [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ကလည်း ဖော်ပြပေးသည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၂၂ ==== စစ်ကောင်စီဘက်က လုံခြုံရေးအထူးတင်းကြပ်ထားသည့် [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေး မြို့]] တွင် တပ်မတော်မြတ်နိုးသူများဟု ဆိုကြသူများ၊ မျိုးချစ်အဖွဲ့များဟု ဆိုကြသူများ၏ ဆန္ဒပြပွဲကို လွတ်လွတ်လပ်လပ်ဖြင့် ခွင့်ပြုချက်ပေး၍ ဆန္ဒပြစေခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများက ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား တရုတ်နိုင်ငံက ထောက်ပံ့နေသည်ဟု စွပ်စွဲကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/47882|title=ပြည်တွင်းရေး ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သူများကိုရှုတ်ချပွဲ မန္တလေး ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်တွင်ပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၃ ==== မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ် [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်မြို့]] ၊ ကျင်စန်းကျော့နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ် အတွင်းရှိ ရပ်နားထားသော ကုန်တင်ယာဉ်များပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးကျရောက်ပေါက်ကွဲသည်။အစီးရေ ၁၀၀ကျော် မီးလောင်သည်။ ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး မည်သည့်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကမှ ၎င်းတို့ဆောင်ရွက်ကြောင်း သတင်းမထုတ်ပြန်ကြပေ။စစ်တပ်ဘက်ကမူ ၎င်းတို့ မလုပ်ကြောင်း ထွက် ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/45944/|title=တရုတ်နယ်စပ် ကုန်တင်ကားဝင်းမီးလောင်မှု ကားအစီးရေ ၁၀၀ ကျော် ပျက်စီး|work=Myanmar Now|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/china-border-fire-11232023151553.html|title=ကျင်စန်းကျော့နယ်စပ်ဂိတ်က ကားအစီးရေ တစ်ရာကျော် မီးလောင်ပျက်စီး|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၄ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]] ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြရန် တရုတ်အစိုးရဘက်က သတိပေးချက်ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7368565.html|title=လောက်ကိုင်က တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာဖို့ တရုတ်အစိုးရ သတိပေးချက်ထုတ် |work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးအား နိုဝင်ဘာ (၂၇) ရက် တွင် နောက်တဆင့် တက်မည်ဟု မဟာမိတ် (၃)ဖွဲ့က တရားဝင် သတင်းထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7369383.html|title=စစ်ဆင်ရေး နောက်တဆင့် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ ကြေညာ|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်၊ ချင်းပြည်နယ်၊ [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]] ရှိ စစ်စခန်းအား ချင်းကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ကာ မြို့ကိုပါ ထိန်းချုပ်နိုင်သည်။ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များ အနေဖြင့် ချင်းပြည်နယ် တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ် မြို့]] ပြီးလျှင် [[လိုင်လင်းပီမြို့|လိုင်လင်းပီ]] သည် ဒုတိယမြောက် ထိန်းချုပ်နိုင်သည့် မြို့ဖြစ်လာသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7368524.html|title=မတူပီမြို့နယ် လိုင်လင်းပီမြို့ကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်တွေ သိမ်းယူ|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]က မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သတ်ပြီး အားလုံးပါဝင်သည့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများဖြစ်လာစေရန် ရည်သန်သည့် တွေ့ဆုံမှုများပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kemlu.go.id/portal/en/read/5545/berita/office-of-the-special-envoy-engagements-with-myanmar-stakeholders-jakarta-20-22-november-2023|title=Office of the Special Envoy Engagements with Myanmar Stakeholders Jakarta, 20-22 November 2023|work=MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS OF THE REPUBLIC OF INDONESIA|access-date=28 November 2023|date=24 November 2023}}</ref> ဆွေးနွေးပွဲသို့ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|နွေဦးတော်လှန်ရေး]]နှင့်စပ်လျဉ်းသည့်အဖွဲ့များ၊အပစ်ရပ်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊စစ်ကောင်စီ အပါအဝင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့]] တို့တက်ရောက်ကြပြီး သီးခြားစီတွေ့ဆုံမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၀ရက်မှ ၂၂ရက်နေ့ထိ ပြုလုပ်သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၂၅ ==== [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသကြီး၏ ပုံမှန်စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုကို တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တွင် ပြုလုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cj5p1v2z5dno|title=မြန်မာနယ်စပ်မှာ တရုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinese-military-holds-training-drills-near-myanmar-border-after-convoy-fire-2023-11-25/|title=Chinese military holds training drills near Myanmar border after convoy fire|work=Reuters|access-date=25 November 2023|date=25 November 2023 }}</ref>တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တရုတ်ဘက်တွင် လက်နက်ကြီးကျည်လာရာလမ်းကိုသိနိုင်သည့် ရေဒါများနှင့် အမြှောက်ကြီးများ ချထားပုံအား တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် Global Times သတင်းစာ က အသိပေး ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.globaltimes.cn/page/202311/1302483.shtml|title=PLA conducts real combat drill along China-Myanmar border, a necessary act to deal with emergencies, potential escalation: experts|work=Global Times|access-date=28 November 2023|date=25 November 2023 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-myanmar-border-china-deploys-howitzers-as-war-on-border-threatens-to-spill-over-/7374012.html|title=တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် ဟောင်ဝစ်ဇာအမြောက်ကြီးများ တရုတ်ချထား|work=VOA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ယင်းနေ့တွင် [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင်မြို့နယ်ထဲ]]ရှိ ပြည်သူအချို့က တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်း BP-127 ခြံစည်းရိုးနားသို့ ကပ်၍ စစ်လာရှောင်ရာ စစ်ဘေးရှောင်များအား [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်ဘက်က]] မျက်ရည်ယိုဗုံးကြဲပြီး နှင်ထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cj5p1v2z5dno|title=နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးနား ကပ်လာတဲ့ စစ်ရှောင်တွေကို တရုတ်ဘက်က မျက်ရည်ယိုဗုံးကြဲ|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့ မနက်အစောပိုင်းတွင် [[ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့|ကိုးကန့်တပ်]](MNDAA)က နေရပ်ပြန်လိုကြသူများအတွက် လမ်းပြန်ဖွင့်ပေးသည်။ ထောင်နှင့်ချီသည့် လောက်ကိုင်နေသူများ ဘေးလွတ်ရာ ရှောင်တိမ်းကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cnep0ye2lzgo|title=လောက်ကိုင် လမ်းပြန်ပွင့်လို့ လူထောင်ချီ လားရှိုးဘက်ကို ထွက်ခွာနေကြ|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ထိုနေ့မှာပင် ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်များက ကျင်စန်းကျော့ဂိတ်နေရာကို ထိန်းချုပ်သိမ်းပိုက်သည်။တရုတ် - မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက်အရေးပါသည့်  [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နယ်စပ်ဂိတ်၊  ကြူကုတ်([[ပန်ဆိုင်းမြို့|ပန်ဆိုင်း]]) ဂိတ် ပြီးလျှင် တတိယမြောက် သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ် တစ်ခုဖြစ်သည်။   ==== နိုဝင်ဘာ ၂၆ ==== [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်]] ကုန်သွယ်ရေးဇုန် ထဲ တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဇုန်အနီးက စစ်တပ်ဗျူဟာကုန်းကို မဟာမိတ်တပ်များက ဦးတည်တိုက်ခိုက်ကြသည်။တိုက်ပွဲတွင် ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းတစ်ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cmlpx7e44zlo|title=မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်ကုန်သွယ်ရေးဇုန်မှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်၊ လက်နက်ကြီးကျလို့ အဆောက်အဦတွေပျက်စီး|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တိုက်ပွဲများက မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် အထိ ကပ်လာချိန် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်စစ်တပ်]] ဘက်က မြန်မာနယ်စပ်တွင် ဖြစ်ပွားနေသောတိုက်ပွဲများ ရပ်ရန် တိုက်တွန်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3242866/chinese-military-urges-ceasefire-myanmars-civil-conflict-rebel-group-claims-border-trading-point|title=Chinese military urges ceasefire in Myanmar’s civil conflict as rebel group claims border trading point|work=|access-date=28 November 2023|date=26 November 2023}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၇ ==== [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး|မန္တလေးတိုင်း]] [[မတ္တရာမြို့နယ်]] ထဲရှိ [[တပ်မတော်]] စခန်းကုန်းတစ်ခု အား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (TNLA ) နှင့် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] (NUG) ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ခံ မန္တလေးတိုင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ ပူးပေါင်း သိမ်းပိုက်သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက် မနက် ၈နာရီ က စတင်ခဲ့သည့် တိုက်ပွဲသည် အချိန် ၂နာရီကျော်အကြာတွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nug-tnla-mattya-11272023140317.html|title=မတ္တရာမြို့နယ်က စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုသိမ်းပိုက်ခဲ့ဟု NUG ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ယင်းစခန်းကုန်းသည် [[မန္တလေးမြို့]]နှင့် မိုင် ၃၀ အကွာ တွင် တည်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/28/376893.html|title=မတ္တရာနယ်မှ စစ်စခန်း TNLA နှင့် မန္တလေး PDF သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(ရေ]])၊ 44th PLA Navy Escort Task Group(ETG) မှ စစ်ရေယာဉ် ၃စီး မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိသည်။ လေ့ကျင့်ရေးနှင့်ချစ်ကြည်ရေး ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/48155|title=တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(ရေ)မှ စစ်ရေယာဉ်များ ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ချစ်ကြည်ရေးခရီး လည်ပတ်ရန် ရန်ကုန်မြို့သို့ရောက်ရှိ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၈ ==== [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]မှ [[ရွှေပြည်အေးမြို့]] အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nug-pdf-sagaing-occupied-sagaing-11282023123715.html|title=စစ်ကိုင်းတိုင်း ရွှေပြည်အေးမြို့နှင့် စစ်ကောင်စီစခန်းသုံးခုကို သိမ်းယူခဲ့ကြောင်း NUG ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]]ထဲ ရှိ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းများထံ ရောက်ရှိနေသည့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]သား ၁၃၀ နီးပါးကို ပြန်ကယ်တင်ထားပြီးကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Zambry Abd Kadir က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://apnews.com/article/malaysia-myanmar-scam-victims-rescued-450fb79fcb3e2d2214b28c7a3ba3a5ff|title=127 Malaysians, suspected to be victims of job scams, rescued from Myanmar fighting|work=AP|access-date=29 November 2023|date=28 November 2023}}</ref> [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]ရှိ [[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်]] (MNDAA) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/29/376943.html|title=ကုန်းကြမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ကုန်းကြမ်းမြို့ တောင်ဘက်တွင်ရှိသည့် [[တပ်မတော်]] အမှတ် ၁၂၅ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၁ ရင်းလုံး လက်နက်ချသွားသဖြင့် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/627250|title=ကုန်းကြမ်းအခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ ခလရ ၁၂၅ တပ်ရင်းလိုက် MNDAA ထံ အလင်းဝင်|work=DVB|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၉ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|မြန်မာစစ်ကောင်စီ]] နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များကြား ဖြစ်ပွားနေသော တိုက်ပွဲများ၏ နောက်ကွယ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ပတ်သက်မှုရှိနေသလော ဆိုသည့် မေးခွန်းကို တရုတ်အစိုးရက ပယ်ချသည်။ယင်းအပြင် မသင့်မြတ်မှုများ ဖန်တီးခြင်းများသည် ၂ နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးကိုသာ ထိခိုက်စေမည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Wang Wenbin တုံ့ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7376711.html?nocache=1&fbclid=IwAR3xpgatAxs3DoHI0q_pj5CpxBKTkCrG3cJvtwPeQ9yFkzlWFpkkzLM1PJ0|title=ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ စစ်ဆင်ရေးနဲ့ သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း တရုတ်ငြင်းဆို|work=VOA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း၊ [[မတူပီမြို့နယ်]] [[ရေဇွာမြို့]]ကို ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ် သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/chin-defense-joint-forces-occupied-rezua-11292023025307.html|title=ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြောင်း ချင်းကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းတပ်တွေပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]] နှင့် [[လိုင်လင်းပီမြို့]] ပြီးလျှင် [[ရေဇွာမြို့]] သည် ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ ထိန်းချုပ်လာနိုင်သည့် တတိယမြောက် မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/46153/|title=ချင်းပြည်နယ်မှ တတိယမြောက်မြို့အဖြစ် ရေဇွာကို ကာကွယ်‌ရေးအဖွဲ့များသိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ယင်းနေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]] [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] က (၆ /၂၀၂၃) အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်း တိုက်ပွဲ များ အကြောင်း နှင့် စစ်စခန်းများ လက်လွှတ်ခဲ့ရပုံအား ထုတ်ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/48268|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစည်းအဝေး (၆/၂၀၂၃) သို့ တက်ရောက်အမှာစကားပြောကြား|work=MOI Myanmar|access-date=၃၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>သူက လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များဘက်က သာလွန်အင်အားဖြင့် စစ်ဆင်ရေးသုံးအဆင့်ရှိ ဒရုန်းများ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း နှင့် ပြည်ပမှ ပညာရှင် များပါ စစ်ပွဲထဲပါကြောင်း စွပ်စွဲသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/1027-operation-11302023052930.html|title=ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ပြည်ပဒရုန်းပညာရှင်တွေပါဝင်နေကြောင်း စစ်ကောင်စီစွပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> MNDAA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ရှိသူ လီကျားဝင်း က ပြည်ပ ဒရုန်းပညာရှင်များ ပါဝင်သည်ဆိုသော စစ်ကောင်စီ၏ စွပ်စွဲချက်အား ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c6p66gvlgl7o|title=နိုင်ငံတဝန်းက စစ်မျက်နှာပြင်တွေအကြောင်း စစ်ခေါင်းဆောင် ဘာပြောလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၃၀ ==== ချင်းရွှေဟော်၊ မုံးကိုး၊ ကွမ်းလုံ၊ ပန်ဆိုင်း နှင့် ကုန်းကြမ်းစသည့် မြို့ကြီး (၅) မြို့အပါအဝင် ချင်းရွှေဟော်၊ မုံးကိုး၊ ပန်ဆိုင်း၊ ကျင်းစန်းကျော့ စသော တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဂိတ် (၄) ခုကိုပါ သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီဟု ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/1636/|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်လကျော်အတွင်း မြို့ကြီး ၅မြို့နဲ့ တရုတ်- မြန်မာနယ်စပ် ဂိတ် ၄ ခုကိုညီနောင် မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ ထိမ်းချုပ်ထား|work=New Day Myanmar|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=2 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231202074021/https://newdaymyanmar.com/1636/}}</ref> ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားဖြင့် လည်ပတ်နေပြီဟု အသိပေးသည်။ === ဒီဇင်ဘာလ === ==== ဒီဇင်ဘာ ၁ ==== [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|KIO ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ [[လိုင်ဇာမြို့|လိုင်ဇာ]] အနီးကို တပ်မတော်က လက်နက်ကြီးနှင့် ပစ်ခတ်သည်။ [[လိုင်ဇာမြို့]] ပေါ်သို့ ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ဖြင့် ပျံသန်းခြင်းများ ဆောင်ရွက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7380033.html|title=KIO ဌာနချုပ် လိုင်ဇာအနီးကို စစ်ကောင်စီ လက်နက်ကြီးနဲ့တိုက်ခိုက်|work=VOA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိနေသည့် တရုတ်စစ်သင်္ဘော နှင့် မြန်မာ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]တို့ ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာပူးတွဲလေ့ကျင့်မှု စတင် ပြုလုပ်သည်။ ထိုသို့ လေ့ကျင့်ရာတွင်  မြန်မာစစ်တပ်ပိုင်ဆိုင် [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲသိင်္ခသူ|မင်းရဲသိင်္ခသူ]] ရေငုပ်သင်္ဘော အပြင်  တရုတ်နိုင်ငံ က  လက်ဆောင်ပေးထားသည့် ရေငုပ်သင်္ဘော [[မင်းရဲကျော်ထင် ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲကျော်ထင်]] လည်း ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cjqppgzygddo|title=မြန်မာ-တရုတ် ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းစတင်|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[သီပေါမြို့နယ်]] စဉ့်အင်တံတား ထိပ်ရှိ  စဉ့်အင်ရဲစခန်းကို TNLA က တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ တိုက်ပွဲကြောင့် စဉ့်အင်တံတား ပျက်စီးခဲ့ပြီး [[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] နှင့် [[သီပေါမြို့နယ်|သီပေါ]] ကုန်းလမ်း ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်သွားသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် ကုန်းကြမ်းမှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်က ၁၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2 December 2023 |title=Breaking News- ကိုးကန့်ဒေသ၊ ရှီးရှမ်းတိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ တပ်ရင်းတစ်ခုလုံး ပြုတ်သည်အထိ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း MNDAA ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် လီကျားဝင်း အတည်ပြု |url=https://yktnews.com/2023/12/134102/ |access-date=2 December 2023 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=3 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231203061655/https://yktnews.com/2023/12/134102/ |url-status=live }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂ ==== [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]](KNLA)နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်များက ဒီဇင်ဘာ ၂ ရက် ညပိုင်းမှစ၍ မုန်းမြို့ရှိ [[တပ်မတော်]] ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ-၅၉၀၊ ခမရ-၅၉၉၊ မြို့မရဲစခန်းနှင့် မုန်းမြို့အဝင် သံတံတားစစ်ဆေးရေးဂိတ်တို့အား တပြိုင်နက်ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်သည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၃ ==== သာမန်ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည့် ခွင့်မဲ့ နှင့် စစ်ပြေးများအား နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်မှုထမ်းနိုင်ရန် လက်ခံမည်ဟု တပ်မတော်က ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/junta-announced-return-military-12042023055317.html|title=ခွင့်မဲ့နဲ့ စစ်ပြေးတွေ စစ်မှုပြန်ထမ်းဖို့ဆန္ဒရှိရင် ပြန်လက်ခံမယ်လို့ စစ်ကောင်စီကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုက်ပွဲများ ပိုမို ပြင်းထန်လာပါက ဒုက္ခသည်များ လက်ခံနိုင်မည့် ခိုလှုံရာစခန်းများ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်တလျှောက်တွင် တည်ဆောက်ရန် အဆင်သင့်ရှိနေသည်ဟု [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]] Parnpree Bahiddha-Nukara ကပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2697476|title=Thailand ready to receive Myanmar war refugees|work=Bangkok Post|access-date=5 Dec 2023|date=3 Dec 2023 }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၄ ==== လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအား မမိုက်မဲကြဘဲ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းအရ ဖြေရှင်းကြရန် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]] က ပြောဆိုသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/military-junta-politics-12042023123227.html|title=နိုင်ငံရေးအရ ဖြေရှင်းဖို့ စစ်ခေါင်းဆောင်ပြောဆိုလာ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ပြင်းထန်နေသည့် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး ဒုတိယမြောက်ပြောဆိုချက် ဖြစ်သည်။ ယင်းအပြင် ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါး ထိခိုက်လာပါက ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အကျိုးဆက်များကို သက်ဆိုင်ရာဒေသနှင့် ဒေသခံများကသာ ခံစားရမည်ဟုလည်း သတိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/48544|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၇/၂၀၂၃) သို့ တက်ရောက်အမှာစကားပြောကြား|work=MOI Myanmar|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညနေပိုင်းမှာပင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး(KNU)က ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ညောင်လေးပင်ခရိုင်၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]၊ [[မုန်းမြို့]]ရှိ တပ်စခန်းအားလုံးအား သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား ၁,၅၀၀ ခန့်ဖြင့် နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်နေကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/04/377138.html|title=မုန်းမြို့အား KNU ပူးပေါင်းတပ် သိမ်း|work=The Irrawaddy|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်ဝမြို့]] ရှိ စစ်ရေးအရအရေးပါသည့် တပ်မတော် တရွန်အိုင် ဗျူဟာ တပ်စခန်းကုန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] (အေအေ) က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4n7m213n61o|title=အေအေ သိမ်းလိုက်တဲ့ တရွန်အိုင်ဗျူဟာကုန်း စစ်ရေးအရ ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၅ ==== သိမ်းပိုက်ခံလိုက်ရသော မုန်းမြို့ရှိ နယ်မြေခံ တပ်ရင်း အား လေကြောင်းပစ်ကူ၊ လက်နက်ကြီး ပစ်ကူများရယူကာ ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်နေ့ မွန်းလွဲပိုင်းတွင် ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်ဟု တပ်မတော်ဘက်က သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/48597|title=မုန်းမြို့၊ နယ်မြေခံတပ်ရင်းသို့ လာရောက်တိုက်ခိုက်သည့် KNLA နှင့် PDF များအား တပ်မတော်စစ်ကြောင်းများက တိုက်ခိုက်ချေမှုန်း|work=MOI Myanmar|access-date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> သို့သော်ငြား ထိုသတင်းသည် တပ်မတော်ဘက်မှ ဝါဒဖြန့်မှုဟုလည်း ဝေဖန်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cd1pw7176dxo|title=မုန်းမြို့က စစ်တပ်စခန်းတွေ KNU အတွက်ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|လောက်ကိုင်ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (ဒစက)]] အနီးရှိ တပ်မတော် လေးမျက်နှာစေတီစခန်းကုန်းအား [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]] က သိမ်းယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-laukkai-seizes-12062023131059.html|title=လောက်ကိုင်မြို့အနီးက စစ်ကောင်စီလေးမျက်နှာစေတီကုန်းကို MNDAA သိမ်းယူ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၆ ==== [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU)]] ဗဟိုက ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက် နှင့် ၄ ရက်နေ့ [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မုန်းမြို့တိုက်ပွဲအတွင်း [[တပ်မတော်]]ဘက်မှ ဗိုလ်မှူးအပါအဝင် အင်အား နှစ်ဆယ်ခန့် လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/soldiers-surrender-in-mone-12062023211839.html|title=မုန်းမှာ စစ်သား နှစ်ဆယ်ခန့် လက်နက်ချ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသလုံခြုံရေးအတွက် မြန်မာ-တရုတ် နှစ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ပေကျင်းမြို့|ဘေဂျင်းမြို့]]တွင် သီးသန့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြသည်။မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး အမြန်ဆုံးပြန်ရပြီး နိုင်ငံရေးအသွင်ကူးပြောင်းမှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန်မျှော်လင့်ကြောင်း တရုတ်ဘက်က တိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3244256/myanmars-junta-wants-chinas-support-analysts-expect-cautious-pragmatism-beijing|title=Myanmar’s junta wants China’s support. Analysts expect ‘cautious pragmatism’ from Beijing|work=South China Morning Post|access-date=8 Dec 2023|date=7 Dec 2023}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့]] ရှိ တပ်မတော် စခန်းသစ်ကုန်းကို TNLA ဦးဆောင်သည့် ပူးပေါင်းတပ်များက တိုက်ခိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c2528w19zp2o|title=နမ့်ခမ်းမှာ စစ်တပ်နဲ့ TNLA တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာ့တပ်မတော်ထံ လက်နက်စီးဆင်းမှုအား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် နိုင်ငံတကာအနေဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်ရန်လိုကြောင်း နှင့်  လေယာဉ်ဆီ သုံးစွဲခွင့်ကိုပါ ဖြတ်တောက်ရန်လိုကြောင်း  မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်]] တွမ်အန်ဒရူးက တိုက်တွန်းသည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၈ ==== [[ကောလင်းခရိုင်|ကောလင်း]]၊ [[ခမ်းပါတ်မြို့|ခမ်းပတ်]] နှင့် [[ရွှေပြည်အေးမြို့|ရွှေပြည်အေး]] မြို့ များအား တပ်မတော်က ပြန်လည် ထိုးစစ်ဆင် သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cw027xz5ln1o|title=ကောလင်း၊ ခမ်းပတ်နဲ့ ရွှေပြည်အေး မြို့တွေထဲက တချို့ကို စစ်ကောင်စီ ပြန်ထိုးစစ်ဆင်|work=BBC Burmese|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၉ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး၏ ဒုတိယအဆင့် အား အကောင်အထည် ဖော်နေပြီဟု မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ရရာနည်းလမ်း၊ရရာ လက်နက်ဖြင့် စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်ကြရန် တိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2078/|title=မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံး စစ်ကောင်စီကို ရရာလက်နက်စွဲကိုင် တော်လှန်ကြဖို့ ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့တိုက်တွန်း|work=New Day Myanmar|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=11 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231211143256/https://newdaymyanmar.com/2078/}}</ref> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ ကူမင်းမြို့တွင် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်းဆွေ]] နှင့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၊ ယူနန်ပြည်နယ်ပါတီကော်မတီ ဒုတိယအတွင်းရေးမှူးမစ္စတာရှီယွီကန်း တို့ သီးခြားတွေ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အရေး ဆွေးနွေးကြသည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးသည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] သို့ပါ ကူးစက်လာသည်။ တအာင်းတပ် TNLA သည် [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] နှင့် [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] အတွင်းရှိ တပ်မတော်စခန်း နှင့် ရဲစခန်း ၄ ခု အား သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/intense-fighting-in-northern-shan/7392709.html|title=ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းက စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းတချို့ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|work=VOA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>သိမ်းယူသည့်အထဲ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] နမ့်ခေးကျေးရွာက ကဒိုင်းဖူးတောင်စခန်းလည်း ပါသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyr276gnk7jo|title=နမ့်ဆန်က ကဒိုင်းဖူးတောင်စခန်းကို TNLA သိမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ဦးစီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်|ဦးပယ်ဆောက်ချိန်]] အား အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်း စွပ်စွဲချက်ဖြင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖမ်းဝရမ်း ထုတ်ပြန်သည်။ ၎င်းနှင့်အတူ သားဖြစ်သူနှင့်သမီး ဖြစ်သူတို့ပါ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/china-online-scam-12102023120848.html|title=ကိုးကန့်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဟောင်း အပါအဝင် ဆယ်ဦးကို တရုတ် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] တွင် အခိုင်အမာခြေကုပ်ယူထားသည့် တပ်မတော် နှုံးဘူးဗျူဟာကုန်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က သိမ်းပိုက်သည်။၂၇ ရက် ကြာ ထိုးစစ်ဆင်၍ သိမ်းပိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-anouce-strategy-hill-12112023150412.html|title=စစ်ကောင်စီရဲ့ နှုံးဘူးဗျူဟာကို သိမ်းနိုင်ကြောင်း AA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ခရီးစဉ် အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]] သို့ သွားရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c84vjg7r11po|title=ရှမ်းမြောက်ကို စည်းရုံးရေး ခရီးစဉ် စစ်ခေါင်းဆောင် သွားရောက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ==== [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန် မြို့နယ်]] ပတ္တမြားစေတီ(ကောင်းမှုဆိုင်စခန်း) နှင့် နမ့်ဆန်ရဲစခန်း အား တအောင်းတပ်မတော် PSLF/TNLA က သိမ်းပိုက်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီမှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် MNDAA ၊ TNLA ၊ AA အဖွဲ့တို့မှ တာဝန်ရှိသူများ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အကူအညီဖြင့် နိုင်ငံရေးအရဖြေရှင်းနိုင်ရန် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်သည်။အပြုသဘောဆောင်သည့် ရလဒ်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့၍ ဝမ်းသာရသည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Mr Mao Ning က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.channelnewsasia.com/asia/northern-myanmar-anti-junta-rebel-china-peace-talks-positive-results-3980116|title=China says peace talks held over north Myanmar conflict, 'positive results'|work=Central New Asia|access-date=11 Dec 2023|date=11 Dec 2023|archive-date=11 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231211143256/https://www.channelnewsasia.com/asia/northern-myanmar-anti-junta-rebel-china-peace-talks-positive-results-3980116}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ==== စစ်အာဏာရှင်စနစ် အဆုံးသတ်ရေးအတွက် [[တပ်မတော်]]တပ်စခန်းများအား ဆက်လက်တိုက်ခိုက် သွားမည်ဟု ရှမ်းမြောက် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့]]က ကြေညာချက် ထုတ်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဆွေးနွေးပွဲ လုပ်ခဲ့ကြသည့် ကိစ္စရပ်ကိုမူ ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ဖွဲ့က မြန်မာပြည်သူလူထုအနေဖြင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှု မရှိစေချင်ကြောင်းသာ သတင်းစကားပါးပြီး ကျန်အကြောင်းအရာတို့ကိုမူ နှုတ်ဆိတ်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7396273.html|title=မြန်မာလူထု မျှော်လင့်တဲ့ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ရအောင် ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်သွားမည် (ညီနောင်သုံးဖွဲ့)|work=VOA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ==== [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းတော်မြို့နယ်]]၊ [[မော်လူးမြို့]] ရှိ တပ်မတော်စခန်းနှင့် ရဲစခန်း အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ် (KIA)]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး (ABSDF)]] နှင့် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)]] လက်အောက်ခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မြို့အား ထိန်းချုပ်သည်။မော်လူးမြို့ သည် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] အတွင်း [[ကောလင်းခရိုင်|ကောလင်း]]၊[[ခမ်းပါတ်မြို့|ခမ်းပါတ်]]၊[[ရွှေပြည်အေးမြို့]] တို့ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် သိမ်းယူနိုင်သည့် မြို့ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/13/377352.html|title=စစ်ကိုင်းတိုင်း မော်လူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးတပ်များ သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]၊ [[ညောင်ပင်သာရွာ၊ ဖြူးမြို့နယ်|ညောင်ပင်သာရဲစခန်း]]ကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA)]]၊ [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF)]] နှင့် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်|ဗမာ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (BPLA)]] တို့ တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nyaungpinthar-police-station-12132023032225.html|title=ဖြူးမြို့ ညောင်ပင်သာရဲစခန်းကို ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်၊ ဒေသခံတစ်ထောင်ကျော် ထွက်ပြေးနေရ|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|ဗြိတိန်နိုင်ငံ]]က ရှမ်းမြောက်၊မြန်မာအရှေ့တောင်ပိုင်း နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် များတွင် စာနာမှု အကူအညီများပေးရန် စတာလင်ပေါင် ၄ သန်းခွဲ (ဒေါ်လာ ၅.၆ သန်းကျော်) သုံးစွဲမည် ဟု ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7396356.html|title=ဗြိတိန်က မြန်မာကို စာနာမှုအကူအညီ ဒေါ်လာ ၅ သန်းခွဲကျော် ပေးမည်|work=VOA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] မြို့နယ် ၆ ခုတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားသည်။တိုက်ပွဲကာလ ၁လ အတွင်း မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊မြန်မာ- အိန္ဒိယနယ်စပ် များရှိ တပ်မတော် တရွန်အိုင်၊ နှုံးဘူး၊ ဒုံးညို ၊ တရွန်အိုင်ဗျူဟာ၊ နှုံးဘူးဗျူဟာ၊ ဒုံးညို၊ ခထီးလှတပ်စခန်း စသည့် စခန်းကုန်းများအပြင် ဒုံးပိုက်၊ ချိန်ခါလိန် စသည့် နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း များအား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း အေအေတပ်ဖွဲ့က အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/rakhine-battles-12132023041607.html|title=ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အိန္ဒိယနယ်စပ်က စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကြီးအချို့ကို AA သိမ်းပိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ==== ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] ရှိ “ရွှေဖီဦး”တပ်မတော်လက်ဖက်ခြောက်စက်ရုံ ထဲရှိ တပ်မတော်တပ်စခန်းအား တအာင်းတပ် - TNLA က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c0jyelwjn78o|title=ပလောင်တပ်တွေ သိမ်းလိုက်တဲ့ တပ်မတော်လက်ဖက်ခြောက်စက်ရုံ|work=BBC Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ==== နှစ်ပတ်ကြာ တိုက်ပွဲများပြီးနောက် TNLA က [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-16 |website=France 24 |language=en}}</ref> [[မူဆယ်မြို့|မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်]] ဗျူဟာကုန်း နှင့် ကုန်သွယ်ရေးဇုန် အား [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင် ၃ ဖွဲ့]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/15/377433.html|title=မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် ဗျူဟာကုန်းနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကို ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ ထိန်းချုပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းရှိ ပဋိပက္ခများနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]] မစ္စတာ ဝမ်ယိ နှင့် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ)]] တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/opinion/viewpoint/2023/12/19/377523.html|title=မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေး တရုတ်က ဝင်မစွက်ဘူးတဲ့လား|work=The Irrawaddy|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မူဆယ်မြို့ရှိ ၁၀၅ မိုင်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းကုန်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် AA]] က ၎င်း၏ အလံ စိုက်ထူထားမှုအား ထုတ်ပြန်သည်။ထိုသို့ထုတ်ပြန်ရာတွင် သိမ်းဆည်းလိုက်သည့် တင့်ကားကိုပါ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2274/|title=မူဆယ်မြို့က ၁၀၅ မိုင်စခန်းကုန်းမှာ ရခိုင့်တပ်တော် AA ရဲ့ အလံစိုက်ထူ (ဓာတ်ပုံသတင်း)|work=New Day Myanmar|access-date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=17 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231217033831/https://newdaymyanmar.com/2274/}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း]] ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[လားရှိုးမြို့]] သို့ သွားရောက်သည်။ဒဏ်ရာရ စစ်သည်များ၊ရဲများနှင့်ပြည်သူ့စစ်များ နှင့်တွေ့ဆုံသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/49704|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်စဉ် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည့် အရာရှိ၊ စစ်သည်များ၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား သွားရောက်ကြည့်ရှုအားပေး၊ မိသားစုဝင်များအား သွားရောက်တွေ့ဆုံအားပေးစကားပြောကြား|work=MWD Webportal |access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] အား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းတပ်မတော် (TNLA)]] နှင့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့က အပြည့်အဝထိန်းချုပ်သိမ်းပိုက်သည်။ ၎င်းတို့က နမ့်ဆန်အား တအောင်းစော်ဘွားများ၏ ဒေသတစ်ခုဟု ညွှန်းဆိုပြီး နှစ်ပေါင်း ၆၄ နှစ်အကြာမှ ပြန်လည် ရယူနိုင်ခဲ့ကြောင်း အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-got-namsan-12172023223226.html|title=နမ့်ဆန်ကို ၆၄ နှစ်အကြာမှာ တအာင်းပြန်ရခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း နှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း၂၅၅ ဖွဲ့က တရုတ်နိုင်ငံအား အိတ်ဖွင့်ပေးစာ ပေးပို့သည်။ထိုထဲ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] သက်ဆိုးရှည်နိုင်သည့် လုပ်ရပ်များ မလုပ်ဆောင်ရန် နှင့် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ သဘောဆန္ဒအား အလေးထားရန် အချက်များပါဝင်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/gscb-china-open-letter-12172023150039.html|title=စစ်ကောင်စီကို မထောက်ပံ့ဖို့ တရုတ်နိုင်ငံကို အဖွဲ့အစည်း ၂၅၅ ဖွဲ့ အိတ်ဖွင့်ပေးစာပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး[[လျန်မှုန်းဆာခေါင်း|ဒေါက်တာ လျန်မှုန်းဆာခေါင်း]] နှင့် ချင်းပြည်ကောင်စီ တာဝန်ရှိသူတို့ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]] တွင် တွေ့ဆုံပြီး ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ နှင့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် လည်ပတ်နိုင်ရေး ဆွေးနွေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2369/|title=NUG ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာဝန်ကြီး နဲ့ ချင်းပြည်ကောင်စီ ခေါင်းဆောင်တွေ ရိခေါဒါရ် မှာတွေ့ဆုံ|work=New Day Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=18 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231218102357/https://newdaymyanmar.com/2369/}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ==== မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ဒေသ]] [[ရန်လုံကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်]] အား ကိုးကန့်တပ်(MNDAA)က ကိုးကန့်အလံ လွှင့်ထူကာ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/630035|title=တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်ကို MNDAA ထိန်းချုပ်|work=DVB|access-date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>[[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]၊[[ဖောင်းဆိုင် (တရုပ်)ရွာ၊ မူဆယ်မြို့နယ်|ဖောင်းဆိုင်]]၊ [[မုံးကိုးမြို့|မုံးကိုး]]၊ [[ပန်ဆိုင်းမြို့|ပန်ဆိုင်း]] နှင့် ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်အထိ ကိုးကန့်ဒေသ ၏ အရေးပါသော နယ်စပ်ဂိတ်အားလုံးအား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyn421nr1o|title=လောက်ကိုင်မှာ MNDAA က အုပ်ချုပ်ရေးဘယ်လိုထူထောင်နေလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း [[ရမ်းဗြဲမြို့]] ပေါ် တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။တိုက်ပွဲကြောင့် မြို့ခံ ၈၀ရာခိုင်နှုန်း ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72ymv04r79o|title=ရခိုင်မြောက်ပိုင်းကနေ တောင်ပိုင်းအထိ စစ်ပွဲပျံ့နှံ့လာ|work=BBC Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[နမ့်ခမ်းမြို့]] ရှိ တပ်မတော်စခန်းသစ်ဗျူဟာကုန်းကို တအာင်းတပ် (TNLA) ဦးဆောင်သည့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c872j412lreo|title=နမ့်ခမ်းက စစ်တပ်ရဲ့ စခန်းသစ်ဗျူဟာကုန်းကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ==== မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းရှိ သက်ဆိုင်ရာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အားလုံး အပစ်ရပ်သဘောတူညီချက်များအတိုင်း ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းလုပ်ကြရန် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်အစိုးရ]]က ထပ်မံတိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a /china-calls-on-myanmar-s-warring-parties-to-control-frictions-during-peace-talks-/7406301.html|title=ရှမ်းမြောက်ပဋိပက္ခ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းကိုင်တွယ်ဖို့ တရုတ်ထပ်မံတိုက်တွန်း|work=VOA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=January 2024 }}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] အနီးတွင် ပြင်းထန်သည့် တိုက်ပွဲများ စဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47119/|title=လောက်ကိုင်တွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ==== ရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲများမှ ထွက်ပြေးလာရသည့် အရပ်သားများအား <ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2023/12/21/myanmar-armed-group-abuses-shan-state|title=Myanmar: Armed Group Abuses in Shan State|work=HRW|access-date=21 December 2023|date=21 December 2023 }}</ref> [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]] က အဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းနေရာ ယင်းလုပ်ရပ်သည် ဥပဒေ နှင့် မညီသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုဟု နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ HRW က အစီရင်ခံစာထုတ်ကာ ဝေဖန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/hrw-criticizes-mndaa-12212023052807.html|title=ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ အဓမ္မစစ်သားစုဆောင်းမှု ဥပဒေနဲ့မညီကြောင်း HRW ဝေဖန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တစ်ဖက်တွင်လည်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့]]၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအပေါ် [[တပ်မတော်]]၏ တုံပြန်မှုထဲ စစ်ရာဇဝတ်ချိုးဖောက်မှုများ ရှိ၊မရှိ စုံစမ်းစစ်ဆေးသင့်ကြောင်း Amnesty International လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က နိုင်ငံတကာကို အကြံပြုတိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/amp/news/2023/12/21/unlawful-killings-amnesty-urges-myanmar-military-war-crimes-investigation|title=Unlawful killings: Amnesty urges Myanmar military war crimes investigation|work=Aljazeera|access-date=21 December 2023|date=21 December 2023}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/possible-war-crimes-by-myanmar-military-in-northern-shan-state/7406906.html|title="ရှမ်းမြောက်မှာ စစ်ကောင်စီ စစ်ရာဇဝတ်မှုချိုးဖောက်တာရှိနိုင်" - Amnesty|work=VOA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည့် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပေါက်တောမြို့]]ရှိ တပ်မတော်စခန်းအတွက် လူအင်အားနှင့်လက်နက်ဖြည့်တင်းရန်လာသော စစ်သင်္ဘော ၃ စီးအား အေအေက တိုက်ခိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1dynp74ln7o|title=ပေါက်တောကို စစ်ကူလာတဲ့ စစ်သင်္ဘော ၃ စီးကို အေအေတိုက်ခိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] [[မန်တုံမြို့]] ရှိ တပ်မတော် တပ်ရင်းအမှတ် ၁၃၀ ဗျုဟာကုန်း၊ ခိုမုန်း တပ်စခန်း၊ လွယ်ဆိုင်တောင် တပ်စခန်း၊ ပ.သ.စ တပ်စခန်း၊ ရဲစခန်း အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအား TNLA က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/tnla-manton-northern-shan-state-fighting-military-coup-council-/7410439.html|title=စစ်ကောင်စီ မန်တုံစခန်း TNLA တိုက်ခိုက် သိမ်းယူ|work=VOA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47205/|title=ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတစ်ခုလုံး TNLA ထိန်းချုပ်မှုအောက်ရောက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ကူမင်းမြို့]] တွင် ဒုတိယအကြိမ်မြောက်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cx8v01503x4o|title=မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ် အဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ ကူမင်းမှာ ထပ်မံတွေ့ဆုံဖို့ရှိ|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တပ်မတော်ဘက်အား အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင် က ဦးဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyw742z6yo|title=မြောက်ပိုင်းမှာစစ်ရှိန်လျော့ရေး စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ တရုတ်ရောက်နေ|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ==== တပ်မတော် နှင့် ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ အကြား ၃ရက်ကြာဆွေးနွေးပွဲ ပြီးဆုံးသည်။ တပ်နေရာချထားရေးအပါအဝင် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ ပြန်ဖွင့်ရေး ဆွေးနွေးမှုများရှိခဲ့သော်လည်း တစ်စုံတစ်ရာသဘောတူညီမှုမရကြပေ။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7411543.html|title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ ဒုတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးပွဲပျက်|work=VOA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[မန်တုံမြို့]] ရှိ တပ်မတော် စခန်းများအားလုံး တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီး မြို့အားထိန်းချုပ်လိုက်ကြောင်း [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA)]] က တရားဝင်ထုတ်ပြန်သည်။TNLA အနေဖြင့် [[မိုင်းလုံမြို့]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့]] နှင့် [[နမ့်ခမ်းမြို့]] တို့အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် စတုတ္ထမြောက် မြို့အဖြစ် [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံမြို့]]အား အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-occupied-junta-camps-mantong-12242023002209.html|title=မန်တုံမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းအားလုံး သိမ်းနိုင်ခဲ့ကြောင်း TNLA ပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] မြောက်ဘက်ရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထင်ပါကျိုင်း]]၊ စွမ်းဖုန့်ထာနှင့် ကွမ်ယင်တောင်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|ကိုးကန့်တပ်]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47225/|title=လောက်ကိုင်က တပ်စခန်း ၃ ခုကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီး၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် [[လွင်ကိုလတ်|ဦးလွင်ကိုလတ်]] သည် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အနောက်ဘက်ကမ်းရှိ စစ်မြေပြင်မှ စစ်ကြောင်းများသို့ ကွင်းဆင်းသွားရောက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/630896|title=စစ်တောင်းမြစ်အနောက်ဘက်ကမ်းရှိ PDF ရဲဘော်များနှင့် NUG ဝန်ကြီး တွေ့ဆုံ၊ စစ်ဆင်ရေးတိုးမြှင့်ရန် ဆွေးနွေး (ဓာတ်ပုံ)|work=DVB|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ==== [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]၊ [[လောက်ကိုင်မြို့]]ထဲရှိ တုံချိန်အရပ်တွင် တပ်မတော်ဘက်ကပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကြောင့် လူ၁၀ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကာ ၂၀ဦးထက်မနည်း ဒဏ်ရာရရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72y768lzj3o|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ကြီးကျပြီး လူ ၁၀ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊မြောက်ဦးမြို့ တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။ [[မြောက်ဦးမြို့|မြောက်ဦး]] ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက် ထိခိုက်ပျက်စီးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mrauk-u-ancient-museum-12252023004115.html|title=မြောက်ဦးက ရှေးဟောင်းပြတိုက် ဘုန်းကြီးကျောင်းနဲ့ လူနေအိမ်အချို့ လက်နက်ကြီးထိမှန်ပျက်စီး|work=RFA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> လောက်ကိုင်မြို့ သို့ တပ်ကူလွှတ်ထားသည့် [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|တပ်မ ၅၅]] လက်အောက်ခံတပ်ဖွဲ့ဝင် အချို့ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ် (MNDAA)]] ထံ လက်နက်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/25/377723.html|title=စစ်ကောင်စီ တပ်မ ၅၅ မှတပ်ဖွဲ့များ MNDAA ထံ လက်နက်ချ|work=The Irrawaddy|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]] ရှိ မြောက်ဦးခရိုင်ရဲစခန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-rakhine-mrauk-u-12262023171955.html|title=မြောက်ဦးခရိုင်ရဲစခန်းကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းရှိ [[နမ္မတူမြို့]]အား TNLA က အပြီးသတ် သိမ်းယူသည်။တပ်မတော် ဗျူဟာမှူးအခြေချကွပ်ကဲနေသည့် နမ္မတူမြို့နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာ ခြေမြန် တပ်ရင်း ခမရ-၃၂၄ ဗျူဟာကုန်းအား ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်က စတင်တိုက်ခိုက်ပြီး ၂ ရက်အကြာတွင် သိမ်းယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။TNLA ၏ သိမ်းယူမှုထဲ မန်စံ တပ်စခန်း၊ ပန်းသပြေ တပ်စခန်း၊ နောင်ဆိုင် ကင်းစခန်း၊ ရဲစခန်းနှင့် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအားလုံး ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/28/377821.html|title=နမ္မတူမြို့အား အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ပြီးဟု TNLA ကြေညာ|work=The Irrawaddy|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] လောက်ကိုင်မြို့ထဲ ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများအား စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာ၍ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာရန် သတိပေးစာထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/warns-to-leave-chinese-citizens-12282023063531.html|title=တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ လောက်ကိုင်ကအမြန်ဆုံးထွက်ဖို့ တရုတ်သံရုံး သတိပေး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] [[လောက်ကိုင်မြို့]]ရှိ ဒေသခံများနှင့် နိုင်ငံခြားသားများ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြရန် ရှမ်းပြည်နယ် အထူးဒေသ (၁) စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီက အသိပေးချက်ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-people-leave-12302023125848.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ကနေ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြဖို့ မြို့ခံတွေနဲ့ နိုင်ငံခြားသားတွေကို ကိုးကန့်အဖွဲ့ တိုက်တွန်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]]၊ [[မြောင်းဘွေရွာ|မြောင်းဘွေ]]တိုက်နယ်ရှိ တပ်မတော်နှင့်ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ ပေါင်းစည်းထားသော မြောင်းဘွေရဲစခန်း အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c25yx91lylyo|title=ရခိုင်၊ မြောက်ဦးက မြောင်းဘွေရဲစခန်းကို အေအေသိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ==== ရှမ်းပြည်နယ်၊ ကိုးကန့်ဒေသ လောက်ကိုင်မြို့၏ မြောက်ဘက်၊ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထင်ပါကျိုင်းကျေးရွာ]]ရှိ အမှတ် ၃၂၂ တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်းစခန်းအား ကိုးကန့်တပ် (MNDAA) က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47629/|title=လောက်ကိုင်ရှိ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၂၂ စခန်းကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့၏ တိုက်ခိုက်မှု အတွင်း တပ်မတော်သား ၁၅၁ ဦး တို့ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] အရှေ့မြောက်ပြည်နယ် မီဇိုရမ်ထဲ ထွက်ပြေးလာကြောင်း အိန္ဒိယစစ်တပ်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=|title=အေအေသိမ်းလိုက်တဲ့ စခန်းက မြန်မာစစ်သား ၁၅၀ ကျော် အိန္ဒိယထဲ ဝင်ပြေး|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ကျောက်မဲမြို့နယ်|ကျောက်မဲမြို့နယ်ရှိ]] [[မိုင်းငေါ့မြို့]] အား တအာင်းတပ်မတော် TNLA က သိမ်းယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47604/|title=ကျောက်မဲမြို့နယ်ထဲက မိုင်းငေါ့မြို့ကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> == ၂၀၂၄ == ==== ဇန်နဝါရီ ၁ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တပ်မတော် တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က သိမ်းပိုက်သည်။ထိုစခန်းသည် စစ်ရေးအရအရေးပါကာ ကုလားတန်မြစ်အရှေ့ဘက် ကျောက်တော်မြို့၏အရှေ့မြောက်ဘက် ၁၂ မိုင်ခန့်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47625/|title=ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ စစ်တပ်ဗျူဟာကုန်းကို AA သိမ်းယူ|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလအတွင်းမှာ တပ်မတော်သား ၅၅၀ ကျော် လက်နက်ချ အညံ့ခံခဲ့ကြောင်း [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)]] ယာယီသမ္မတ [[ဒူဝါလရှီးလ]]က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/duwa-lashila-speech-01012024015437.html|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ငါးရာကျော် လက်နက်ချကြောင်း NUG ယာယီသမ္မတပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[လားရှိုးမြို့|လားရှိုး]] - [[နမ္မတူမြို့|နမ္မတူ]]ကားလမ်း ပေါ်ရှိ [[အီနိုင်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|အီနိုင်းတံတား]] မိုင်းခွဲခံရပြီး ကျိုးကျပျက်စီးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/destroyed-einaing-bridge-01012024005812.html|title=လားရှိုး - နမ္မတူလမ်းပေါ်က အီနိုင်းတံတား မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံရ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည် အထူးဒေသ(၁) အား ပြန်ထူထောင်မည်ဟု [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (MNDAA)စစ်ဦးစီးချုပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံရှမ်းပြည်နယ်အထူးဒေသ(၁)အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဖုန်တဲရင် က အသိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cqq1kp96vn1o|title=ရှမ်းပြည် အထူးဒေသ ၁ ကို ပြန်ထူထောင်မယ်လို့ MNDAA ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/02/11044?fbclid=IwAR1tHYdAT3nzTECYHt6fG8SqB6_qzWQNvb1bST8TdZtRgsqQmRKlCEHII-s|title=အထူးဒေသ(၁)အခြေခံဥပဒေကိုအခြေခံ၍ ကိုးကန့်ဒေသကို ပြန်လည်တည်ဆောက်မည်ဟု MNDAA စစ်ဦးစီးချုပ်ပြော|work=Mizzima|access-date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့ သိမ်းယူထားသော မြို့ရွာဒေသများအား တပ်မတော်က လက်နက်ဆန်းများ သုံး၍ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲမည်ဟု တပ်မတော် အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင်က တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့တွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သည့် နှစ်ဖက် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးပွဲအတွင်း ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://cnimyanmar.com/index.php/political-2/politics-local/19495-tnla-24|title=လက်နက်ဆန်းများသုံးပြီး ဗုံးကြဲနေမှာပဲလို့ ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင်ပြောခဲ့ဟု TNLA ပြော|work=CNI Myanmar|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း [[ပလက်ဝမြို့]] ရှိ တပ်မတော် [[ခမောင်းဝရွာ၊ ပလက်ဝမြို့နယ်|ခမောင်းဝ]]စခန်း အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) က သိမ်းပိုက်သည်။[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲ ထွက်ပြေးသွားသော [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] ၁၅၁ ဦးကို [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယအစိုးရ]] က မြန်မာဘက်သို့ ပြန်ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4ny9j0zezjo|title=ပလက်ဝ မှာ ခမောင်းဝစခန်းကို အေအေထပ်သိမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၃ ==== လောက်ကိုင်ဘက်မှ ပစ်ခတ်လိုက်သည့် လက်နက်ကြီးကျည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသား ၅ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cjegjr18ygro|title=လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲကြောင့် တရုတ်ဘက်ခြမ်းကိုလက်နက်ကြီးကျ|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၄ ==== တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ လက်နက်ကြီးကျည်ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့မှုအပေါ် တရုတ်ဘက်က ပြင်းထန်စွာကန့်ကွက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/artillery-shells-restive-myanmar-region-hit-southwest-china-town-global-times-2024-01-04/|title=China protests to Myanmar after stray artillery shells hurt five|work=Retures|access-date=5 January 2024|date=4 January 2024}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း လောက်ကိုင်မြို့ အခြေစိုက် [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ် (ဒကစ)]] လက်နက်ချသည်။ [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA တပ်ဖွဲ့က သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/mndaa-control-laukai-01052024022108.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ လက်နက်ချပြီးနောက် လောက်ကိုင်မြို့ကို MNDAA ထိန်းချုပ်|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၅ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[မိုးမိတ်မြို့]] စင့်ကင်ကျေးရွာအခြေစိုက် တပ်မတော် ကျန်ကန်တပ်စခန်းအား တအာင်းတပ် (TNLA)က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cv24ppjx3wxo|title=မိုးမိတ် စင့်ကင်ရွာ ကျန်ကန်တပ်စခန်းကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ ဝ” ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]] [[ဟိုပန်မြို့]] နှင့် [[ပန်လုံမြို့]] တို့ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း တို့အား ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ (MNDAA) က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်သည်။ထိုသို့တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|“ဝ”တပ်ဖွဲ့ (UWSA)]] က အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ဝင်ရောက် နေရာယူသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/uwsa-enter-and-deploy-01052024054538.html|title=ဟိုပန်နဲ့ ပန်လုံမြို့တွေကို UWSA ဝင်ရောက်တပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနဒုတိယဝန်ကြီး Mr. Sun Weidong မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50101|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တရုတ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး Mr. Sun Weidong အား လက်ခံတွေ့ဆုံ|work=MOI Myanmar|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[လောက်ကိုင်မြို့]] သည် စစ်ကောင်စီကင်းစင်နယ်မြေ ဖြစ်သွားပြီဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က ကြေညာသည်။ယင်းအပြင် လောက်ကိုင်မြို့၊ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ် (ဒကစ)]] မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်အဆင့်ရှိသူ ခြောက်ဦး၊ အရာရှိ ၂၂၈ ဦး အပါအဝင် ရဲဘော် နှင့် တခြားအဆင့် နှစ်ထောင်နီးပါး ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ထံ လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-mndaa-military-01052024140317.html|title=ကိုးကန့်မှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ခြောက်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်သား နှစ်ထောင်ကျော် လက်နက်ချ|work=RFA Burmese|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင်၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီး Mr. Wang Xiaohong ဦးဆောင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ နှင့် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]အဖွဲ့ဝင်၊ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ရာပြည့်|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်]] ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တို့ အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် တွေ့ဆုံသည်။နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တည်ငြိမ်ရေးကိစ္စ၊အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုကိစ္စရပ်များ ဆွေးနွေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/50103|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင်၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီး Mr. Wang Xiaohong ဦးဆောင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အား အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် လက်ခံတွေ့ဆုံ|work=MOI Myanmar|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] ရှိ အမြင့်ဆုံးတောင်ကုန်းဖြစ်သည့် နမ်ထင်းမိန်ရှန်း ခေါ် ပွိုင့် (၂၀၂၂) မှ တပ်မတော်သား ၂၆၆ ဦး ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ထံ လက်နက်ချသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2024/01/06/378100.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ အား သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီဟု MNDAA ကြေညာ|work=The Irrawaddy|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၆ ==== [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|လောက်ကိုင်အခြေစိုက် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်]] အား လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်ဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က ဝန်ခံသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရည်ရွယ်ဆုံးဖြတ်လိုက်ရသည်ဟု အကြောင်းပြပြီး ဒစကမှူးအား [[တပ်မတော်]] ခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင် ညွှန်ကြားခဲ့ကြောင်း [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း]]က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/632715|title=လောက်ကိုင်စစ်ဌာနချုပ်ကို ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် လက်လွှတ်ခဲ့ဟု စစ်ကောင်စီ ပြော|work=DVB|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် တပ်မတော် [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)]] ၏ ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးကျော်သူ၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ခေတ္တ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့်အပါအဝင် ဗိုလ်မှူးချုပ် ခြောက်ဦးတို့ [[လောက်ကိုင်မြို့]] မှ [[လားရှိုးမြို့]]သို့ ပြန်ရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgv8e2xmveo|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ချတဲ့ ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ယောက် လားရှိုးပြန်ရောက်|work=BBC Burmese|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း အထူးဒေသ ၁ ဖြစ်သော ကိုးကန့်ဒေသအားလုံးအား ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီဟု [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]]က တရားဝင် ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/mndaa-kokand-laukkai-01062024145841.html|title=ကိုးကန့်ဒေသကို ၁၄ နှစ်အကြာမှာ ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ကြောင်း MNDAA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့]]မရဲစခန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် ( AA )]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/08/378130.html|title=ပလက်ဝမြို့မရဲစခန်းကို AA သိမ်းပိုက်ထား|work=The Irrawaddy|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရခိုင်ပြည်နယ် ၊ [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] ၊ တင်းမကျေးရွာအနီးရှိ တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းမှ တပ်မတော်သားများအားလုံး ရက္ခိုင့်တပ်တော် ( AA )ထံ လက်နက်ချ အညံ့ခံသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/07/378109.html|title=ကျောက်တော် တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းတခုလုံး AA ထံ လက်နက်ချလာ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၇ ==== ရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ စစ်ကောင်စီ၏ [[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]] အခြေစိုက် “စကခ (၁၆) နောက်တန်းဌာနချုပ်” နှင့် “ကွတ်ခိုင်ဗျူဟာကုန်း” အား သိမ်းပိုက်သည်။[[ကွတ်ခိုင်မြို့]] အား  TNLA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c51zl7x0q0xo|title=ကွတ်ခိုင်ဗျူဟာကုန်းကို သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီလို့ ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/08/11542|title=ကွတ်ခိုင်ရှိ ဗျူဟာတပ်စခန်း လက်နက်ချ၊ မြို့ကို TNLAအလုံးစုံ ထိန်းချုပ်|work=Mizzima|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး၏ ၇၂ရက်မြောက် အတွင်း  လက်နက်ချအညံ့ခံသည့် တပ်မတော်သားအရေအတွက် ၄၀၀၀ နီးပါးထိ ရှိလာကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့  က ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=sdnZsbs8F7k|title=ညီနောင်မဟာမိတ်များထံ လက်နက်ချခဲ့တဲ့စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၄၀၀၀ နီးပါးထိရှိလာ|work=Mizzima|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]] တပ်မတော် သင်းကျစ်တော်တောင်စခန်းအား အေအေ သိမ်းပိုက်သည်။ ချင်းပြည်နယ်[[ပလက်ဝမြို့နယ်|၊ပလက်ဝ]] အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ တပ်မတော်စခန်းများအားလုံး အေအေလက်ထဲသို့ ရောက်ရှိသည်။ ==== ဇန်နဝါရီ ၈ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ကျောက်ဖြူမြို့နယ် ၊သစ်ပုတ်တောင်ကျေးရွာအနီးရှိ တပ်မတော် [[ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီရေတပ်စခန်း]] အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စတင်တိုက်ခိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-attack-dhanyawati-naval-base-01092024014728.html|title=တရုတ် စီမံကိန်းအနီးက ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းကို AA စတင်တိုက်ခိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ၊လောက်ကိုင်မြို့နယ် ပွိုင့် ၂၂၀၂ တောင်ကုန်း (ဆင်ဦးကင်းကုန်း) အပေါ်ရှိ စေတီတော်တစ်ဆူ အား MNDAA အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက သံတူဖြင့် ထုရိုက်ဖြိုဖျက်နေသည့် ရုပ်သံဖိုင်တစ်ခု ပျံ့နှံ့ထွက်ပေါ်လာကာ ယင်းလုပ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်းပြီး ဝေဖန်မှုများ ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyr31r28lgno|title=ဘုရားစေတီဖျက်ဆီးနေတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်အပေါ်တောင်းပန်ကြောင်း MNDAA ထုတ်ပြန်|work=BBC Burmese|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၉ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]] ရှိ စေတီတော်ဖျက်ဆီးခံရမှုနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး မျိုးချစ်မြန်မာရဟန်းတော်များသမဂ္ဂ(မန္တလေး)က [[မန္တလေးတောင်|မန္တလေးတောင်ခြေ]] [[ကုသိုလ်တော် ဘုရား(မန္တလေး)|ကုသိုလ်တော်ဘုရား]]အနီး တွင် ဆန္ဒပြသည်။<ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/09/11680|title=MNDAA ဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ထားသူက ဘုရားစေတီတော်အား ထုနှက်ဖျက်ဆီးခဲ့ခြင်းအတွက် မန္တလေးတွင် ဆန္ဒပြ|work=Mizzima|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ၏ လုပ်ရပ်အပေါ် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် MNDAA]] ဘက်က အမိန့်ပေးခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ လုပ်ရပ်သာဖြစ်ကြောင်း နှင့် အရေးယူဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း တောင်းပန်စာ ထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/286752|title=လောက်ကိုင်တွင် စေတီတစ်ဆူကို MNDAA အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက ဖျက်ဆီးနေသော ဗီဒီယိုဖိုင် အွန်လိုင်းတွင် ပျံ့နှံ့နေမှုနှင့်ပတ်သက်၍ MNDAA အဖွဲ့က လွန်စွာတောင်းပန်ကြောင်း ထုတ်ပြန်|work=Eleven Media Group|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့၏ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] ရှင်းလက်ဝတပ်စခန်းတိုက်ပွဲ အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ စစ်ရှုံး ထွက်ပြေးသွားသည့် တပ်မတော်သား ၁၀၄ ဦး အား [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယအစိုးရ]]က [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အိုင်းဇောလ်မြို့|အိုင်ဇောလ်မြို့]] lenpui လေဆိပ်မှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံထံ ပြန်ပို့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/paletwa-india-fled-junta-sent-myanmar-01092024233326.html|title=အိန္ဒိယဘက် ထွက်ပြေးလာတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်သား တစ်ရာကျော်ကို မြန်မာဘက်ပြန်ပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ ကျန်ရှိနေသေးသော တပ်မတော်စခန်းနှင့်မြို့ကြီးအချို့အား ဆက်လက်သိမ်းပိုက်မည်ဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/northern-alliance-statement-01102024035255.html|title=ရှမ်းမြောက်က စစ်စခန်းတွေနဲ့ မြို့ကြီးအချို့ကို သိမ်းဖို့ကျန်နေကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၀ ==== [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ကူမင်းမြို့]]တွင်  ညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ နှင့် မြန်မာ့တပ်မတော် တို့ တတိယအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ လုပ်သည်။ လောက်ကိုင်တွင် MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီတော်ဖျက်ဆီးခဲ့မှုနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]] မြို့တော်ခန်းမရှေ့တွင် ဆန္ဒပြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/protest-against-mndaa-01102024045215.html|title=လောက်ကိုင်မှာ MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီဖျက်ဆီးတဲ့အပေါ် ရန်ကုန်နဲ့မန္တလေးမှာ ဆန္ဒပြ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50357|title=စစ်ရေးနှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် ဘုရားစေတီပုထိုးများ၊ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များအား ဖျက်ဆီးစော်ကားနေသည့် အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူများအား ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲ ရန်ကုန်မြို့၌ ကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုလုပ်ဆောင်နေဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က စွပ်စွဲသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-religious-violence-01102024132235.html|title=မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုတွေ လုပ်နေကြောင်း စစ်ကောင်စီစွပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်များ ဟိုပန်သို့ ဝင်လာခဲ့ပြီး တပ်မတော်သား ခုနှစ်ရာကျော်လက်နက်ချ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည့် [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|'ဝ' ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]]ထဲမှ [[ဟိုပန်မြို့]] အပါအဝင် [[ပန်လုံမြို့]] တို့အား [[ဝ ပြည်နယ်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ|''ဝ''ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ UWSP/UWSA]] အုပ်ချုပ်မှုအောက် သို့ ရောက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c8022pey3l9o|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ကနေ အမြတ်ထွက်သွားတဲ့ ''ဝ''တပ်ဖွဲ့|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> “၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး” အတွင်း ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည့် စစ်သုံ့ပန်းများအနက်မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်း ၏ ရုပ်သံအား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းတပ် (TNLA)]] က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်းသည် မကွေးတိုင်း [[အမှတ်(၁၀၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|ပခုက္ကူအခြေစိုက်ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် အမှတ် (၁၀၁) တပ်မမှူး]]ဖြစ်ကာ ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက် [[နမ့်ဆန်မြို့]]သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း TNLA ၏ ဖမ်းဆီးမှုခံရခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48085/|title=စစ်သုံ့ပန်းများထဲမှ ရာထူးအမြင့်ဆုံး ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်းကို TNLA ထုတ်ပြန်|work=Myanmar Now|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၁ ==== MNDAAတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီတော်ဖျက်ဆီးခဲ့မှုအပေါ် ဆန္ဒပြမှု လားရှိုး သို့ရောက်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50386|title=စစ်ရေးနှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် ဘုရားစေတီပုထိုးများနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အဦများကို ဖျက်ဆီးမှုအပေါ်လားရှိုးမြို့နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများမှ သံဃာတော်များ၊ သာသနာနွယ်ဝင်သီလရှင်များနှင့် ဒေသခံတိုင်းရင်းသားပြည်သူက ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် မြန်မာ့တပ်မတော် တို့အကြား တရုတ်နိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်သည့် တတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးမှတဆင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်အရ]] ရှမ်းမြောက်ဒေသတွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရန် သဘောတူလိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7436093.html|title=ရှမ်းမြောက်မှာ ယာယီစစ်ရပ်ဖို့ နှစ်ဖက်သဘောတူ|work=VOA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cql11w4y404o|title=စစ်တပ်နဲ့ ညီနောင် ၃ဖွဲ့ကြား ယာယီအပစ်ရပ်ဖို့ သဘောတူ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref name=":0">[https://www.facebook.com/myanmarnownews/posts/pfbid0JaYd6cAcuwVN4ETeJNjnns3EUKTFAXRiMxonFjMdWKoHuGa1npx5hcUpJURwptZGl ဟေဂင်သဘောတူညီချက်]</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၂ ==== '' ဝ'' ဒေသ [[နမ့်တစ်မြို့နယ်ခွဲ|နမ့်တစ်မြို့]] ထဲ စစ်ဘေးလာတိမ်းရှောင်ကြသည့် [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]] အရပ်သားများအနေဖြင့် ကိုးကန့်ဒေသတွင် စစ်ပွဲပြီးဆုံးသွားပြီဖြစ်၍ နေရပ်ပြန်ကြရန် UWSA “''ဝ'' ”တပ်ဖွဲ့နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က စာထုတ်ပြန်အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cql11w4y404o|title=''ဝ'' ဒေသ နမ့်တစ် ထဲမှာ စစ်ရှောင်နေတဲ့ အရပ်သားတွေ ပြန်ကြဖို့ UWSA ကြေညာ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း  တအာင်းတပ်(PSLF/TNLA)က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည့်  [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]]၊ [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]]၊ [[မိုင်းငေါ့မြို့|မိုင်းငေါ့]]၊ [[မိုင်းလုံမြို့|မိုင်းလုံ]]၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]] နှင့် [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]]  မြို့များအား တရားမျှတမှုရှိသော ဥပဒေရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းပြီးအုပ်ချုပ်မည်ဟု တအာင်းတပ်ဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တာအိုက်ဘုန်း|တားအိုက်ဘုန်း]]က ပြောသည်။“[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|အပစ်ရပ် စတင် အသက်ဝင်သည့်နေ့]]” မှာပင် တပ်မတော်ဘက်က [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] သို့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ၅ ကြိမ် ၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်]] ထဲရှိ မန်လီရွာအား ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ဖြင့် ဗုံးကြဲခြင်းအပါအဝင် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]] နှင့် [[လားရှိုးမြို့နယ်]] ထဲသို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်ဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ် (၃) ဖွဲ့]] က ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7438400.html|title=အပစ်ရပ်ပြီးနောက် ရှမ်းမြောက်မှာ စစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ|work=VOA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးဝင်နေသည့် မွန်ပြည်နယ်၊ [[ရေးမြို့]] အခြေစိုက် [[အမှတ်(၁၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၁၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]]၏ ဌာနချုပ်မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇင်မျိုးဆွေအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင်တပ်တော် (AA)]] က ဖမ်းဆီးရမိသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/14/378439.html|title=အမှတ် ၁၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူးကို AA ဖမ်းမိ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၃ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] ရှိ ခန်ခတောင်ဗျူဟာစခန်း နှင့် မီးဝဗျူဟာကုန်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်‌တော်]] AA က အပြီးသတ်သိမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-paletwa-sized-junta-01132024140835.html|title=စစ်ကောင်စီဗျူဟာကုန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းယူ|work=RFA Burmese|access-date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> “[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|အပစ်ရပ် စတင် အသက်ဝင်သည့်နေ့]]” တွင် တိုက်ခိုက်မှု မပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း [[တပ်မတော်|တပ်မတော်ဘက်က]] ငြင်းဆန်စာထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50503|title=ရှမ်းမြောက်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီမှု စတင်အသက်ဝင်သည့်နေ့တွင် တပ်မတော်က လက်နက်ကြီး၊ တိုက်လေယာဉ်များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ က တရားဝင်ကြေညာသည်ဟု ကောလာဟလသတင်းများကို ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ|work=MOI Myanmar|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/tnla-under-fire-after-ceasefire-accord/7438574.html|title=အပစ်ရပ်ပြီးနောက် TNLA တပ်တွေ တိုက်ခိုက်ခံရ|work=VOA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ဝ” ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]] ထဲရှိ [[ဟိုပန်မြို့|ဟိုပန်]] နှင့် [[ပန်လုံမြို့]] တို့အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ၎င်းတို့ထံ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ရက်နေ့ကတည်းက လွှဲပြောင်းခဲ့သည်ဟု [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|UWSA “ဝ” တပ်ဖွဲ့]] ကသတင်းထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/uwsa-hopan-handed-over-junta-01132024120015.html|title=ဟိုပန်နဲ့ ပန်လုံကို “ဝ” တပ်ဖွဲ့ထံ စစ်ကောင်စီ လွှဲပြောင်း|work=RFA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၄ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] ၊ [[ပလက်ဝမြို့]] တခုလုံးအား AA က အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/15/378467.html|title=ပလက်ဝဒေသတခုလုံးကို AA သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ကြေညာခဲ့သော [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] အတွင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့် အား [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|ကိုးကန့် စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီ]] က ပယ်ဖျက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyljzp953o|title=ကိုးကန့်မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ကို MNDAA ပယ်ဖျက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ပုသိမ်မြို့]]၊ [[မုံရွာမြို့]]၊[[မြင်းခြံမြို့]]၊ [[ပြည်မြို့]] တို့တွင် တပ်မတော်ထောက်ခံကြသူများက MNDAA အား ဆန္ဒပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50547|title=ဘုရားစေတီပုထိုးများနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အဦများကို ဖျက်ဆီးမှုအပေါ် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်အသီးသီးတို့တွင် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲများပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၅ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးကြောင့် [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ဝ”ဒေသအတွင်း]] ဝင်ရောက်ခိုလှုံနေကြသည့် စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူတစ်သိန်းခွဲကျော်သည် "ဝ" ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP) ၏ ဒုက္ခသည်ကူညီရေးအစီအစဉ်များ ရပ်ဆိုင်းလိုက်ခြင်းကြောင့် နေရပ်စပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/refugee-in-uwsa-01162024072911.html|title=ဒုက္ခသည်ကူညီရေးအစီအစဉ်ရပ်ဆိုင်းလို့ "ဝ" ဒေသက စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၆ ==== အရပ်ဖက်၊ စစ်ဖက်ရာထူးနှစ်ခု ယူထားသည့် [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရာထူး မှ နုတ်ထွက်ပေးရန် နှင့် ထိုရာထူးအား [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း]]ထံ လွဲပြောင်းပေးရန် အမျိုးသားရေးဆရာတော် ဦးအရိယာဝံသ (ခေါ်) ပေါက်ကိုယ်တော်က [[ပြင်ဦးလွင်မြို့|ပြင်ဦးလွင်]] ဆန္ဒပြပွဲတွင် တောင်းဆိုသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gygpl7rlgo|title=မျိုးချစ်ပေါက်ကိုယ်‌တော်က စစ်ခေါင်းဆောင်နုတ်ထွက်ဖို့ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48279/?fbclid=IwAR1e508p2IbGekTcF9tYLwcJMnOgER3yDU4j3UIB5LkybPqtu-ryrKrHAM8|title=မင်းအောင်လှိုင် ရာထူးမှ ဆင်းရန် မဘသဘုန်းကြီးများနှင့် တပ်ထောက်ခံသူများတောင်းဆို|work=Myanmar Now|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်မြို့]] ကန်ဇောက်အခြေစိုက် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ် (ခမရ-၅၃၉) မှ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ရှိ ဗျူဟာမှူး အပါအဝင် တပ်မတော်သားများနှင့်မိသားစုဝင် စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၆၀၀ နီးပါး [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော်(အေအေ)]]ထံ အလံဖြူထောင်ပြီး လက်နက်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyd0r590en9o|title=ရခိုင်၊ ကျောက်တော်မှာ စစ်တပ်က အေအေ ထံ လက်နက်ချ|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]၊ နမ့်ဖတ်ကာတွင် ဗုံးလာကြဲသည့် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်]] တိုက်လေယာဉ်တစ်စီး အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA)]] က ပစ်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48182/?fbclid=IwAR03k55jIIcYlhyEKXfatkrhEQhb7jLBc1J8keBN29HxAEpzyyF4ssfwYm4|title=ရခိုင်၊ ကျောက်တော်မှာ စစ်တပ်က အေအေ ထံ လက်နက်ချ|work=Myanmar Now|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၇ ==== ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) နှင့် တပ်မတော် တို့၏ အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် ချင်းပြည်နယ်၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ၂၇၈ ဦး တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ထွက်ပြေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/india-junta-flee-01172024130940.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀၀ နီးပါး မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကို ထွက်ပြေး|work=RFA Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၉ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးအတွင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သော [[တပ်မတော်]] တပ်မှူးနှင့်ဗိုလ်မှူးချုပ် နေရာများအား တပ်မတော်က လူသစ်များနှင့် အစားထိုးခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/19/378630.html|title=လောက်ကိုင်တွင်လက်နက်ချခဲ့သည့် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦးနေရာ အစားထိုးခန့်အပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၀ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရာနှင့်ချီသည့် တပ်မတော်သားများ အိန္ဒိယထဲသို့ ဝင်ရောက် ထွက်ပြေးမှုများဖြစ်ပြီးနောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]-[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် ထားရှိထားသည့် လွတ်လပ်စွာ ကူးလူးဖြတ်သန်းခွင့်(FMR)ကို ပိတ်ရန် နှင့် နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်လျှောက် ခြံစည်းရိုးခတ်ရန် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]ဘက်က ထုတ်ပြောလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/india-new-delhi-is-building-fences-01212024123430.html|title=မြန်မာနယ်စပ်မှာ ခြံစည်းရိုးခတ်ဖို့ အိန္ဒိယအစိုးရပြင်ဆင်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/explained/india-myanmar-border-free-movement-regime-explained-9120124/|title=What is the India-Myanmar border Free Movement Regime, which the Centre is planning to end?|work=India Express|access-date=25 January 2024|date=23 January 2024}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]] အောင်သာစည်ရွာအနီးရှိ တပ်မတော်စခန်း နှင့် ထီးစွဲရွာအနီးရှိ တပ်မတော်စခန်းတို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)က သိမ်းဆည်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-yathaetaung-junta-seized-01202024134044.html|title=ရသေ့တောင်မြို့နယ်က စစ်ကောင်စီ စခန်းသုံးခုကို သိမ်းယူခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၁ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ မိုးမိတ်ခရိုင်ထဲရှိ [[မဘိမ်းမြို့နယ်|မဘိမ်းမြို့]] အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်]](KIA) အပါအဝင် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|ကျောင်းသားတပ်]](ABSDF) နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]](PDF) စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ တို့က တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1rywr80j57o|title=ရှမ်းမြောက်က မဘိမ်းမြို့ကို KIA/PDF ထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်အခြေစိုက် အမှတ် ၃၇၇ အမြောက်တပ်ရင်း နှင့် အမှတ် ၅၉၃ ခြေလျင်တပ်ရင်း တို့အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက်သည်။[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]က [[အမှတ်(၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]]၊ နည်းဗျူဟာ ၃ မှ ဗျူဟာမှူး ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ညီညီဝင်း အား အရှင်ဖမ်းမိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c25d48j3djwo|title=ကျောက်တော်မှာဖမ်းမိတဲ့ ဒဏ်ရာရ ဗျူဟာမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးကို AA ဆေးကုပေးနေ|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းဒေသ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်အတွင်းရှိ [[ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီရေတပ်ဌာနချုပ်]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် အေအေက ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ထပ်မံတိုက်ခိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cg3eveq3zz2o|title=ဓညဝတီရေတပ်စခန်းကို AA တိုက်ခိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့် တပ်မတော် တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။အပစ်ရပ် “[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင် သဘောတူညီမှု]]”ကို တပ်မတော်က ချိုးဖောက်သည်ဟု TNLA က စွပ်စွဲသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-military-casefire-01222024212423.html|title=စစ်ကောင်စီ အပစ်ရပ် ချိုးဖောက်လို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် တိုက်ပွဲကြောင့် အိန္ဒိယဘက်ခြမ်းသို့ ဝင်ပြေးကြသည့် တပ်မတော်သားများအား သွားပြန်ခေါ်သော [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] ပိုင် လေယာဉ်တစ်စီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်|မီဇိုရမ်]] လေဆိပ် သို့ အဆင်း ပြေးလမ်းချော်ကာ လေယာဉ်မှူးအပါအဝင် အနည်းဆုံးတပ်မတော်သား(၈)ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cpde544p8n3o|title=မြန်မာလေတပ် လေယာဉ် မီဇိုရမ်မှာ ပြေးလမ်းချော်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၄ ==== ကိုးကန့်အထူးဒေသ(၁)မူပန်ခရိုင် အတွင်း သို့ [[တပ်မတော်|တပ်မတော်က]] စစ်ကြောင်းနှစ်ကြောင်း ဖြင့် ဝင်ရောက် ထိုးစစ်ဆင်သည်။ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[ပေါက်တောမြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pauktaw-aa-control-01242024144548.html|title=ပေါက်တောမြို့ကို AA ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ခေတ္တ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့်၊ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)]] ဒုတိယ ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်မိုးလွင် နှင့် [[အမှတ်(၁၆)ခြေလျင်တပ်မဟာ|အမှတ် (၁၆) ခြေလျင် တပ်မဟာမှူး]] ဗိုလ်မှူးချုပ် သော်ဇင်ဦး တို့အား စစ်ခုံရုံး က သေဒဏ်အမိန့် ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ce94zr2x7q2o|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ချတဲ့ တပ်မှူးတွေ သေဒဏ် တကယ်ချမှတ်ခံရသလား|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၈ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[မင်းပြားမြို့]]အခြေစိုက် တပ်မတော် စကခ (၉) လက်အောက်ခံ ခမရ (၃၈၀) တပ်ရင်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ရယူသည်။ ==== ဇန်နဝါရီ ၃၀ ==== ကျားဖျန့် ခေါ် အွန်လိုင်းငွေလိမ်လုပ်ငန်းများဖြင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]က ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားသည့် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်]] အပါအဝင် ဆယ်ဦးကို [[မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့]]က တရုတ်နိုင်ငံ သို့ လွှဲပြောင်းပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/china-kokang-onlinescam-01302024132630.html|title=ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံထားရတဲ့ ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင်တွေကို တရုတ်ဆီ စစ်ကောင်စီလွှဲပြောင်း|work=RFA|access-date=၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ==== [[ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး|ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] PSLF/TNLA က သိမ်းပိုက်ထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊[[မိုင်းငေါ့မြို့]] ၊[[မိုင်းလုံမြို့]]၊[[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံမြို့]]များသို့ တပ်ဦးဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ(၁) ဗိုလ်ချုပ်တားဂျုတ်ဂျား၊အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး [[တာဘုန်းကျော်|ဗိုလ်ချုပ်တာဘုန်းကျော်]]၊[[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ဖက်ဒရယ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး မိုင်းဝင်းထူး တို့ကွင်းဆင်း ခရီးစဉ် စတင်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] အခြေစိုက် ခမရ(၃၇၆)တပ်ရင်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က အပြီးသတ်သိမ်းယူသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) ရှိ မြို့နယ် အများအပြား  လက်လွတ်ခဲ့ရသည့်  တပ်မတော် သည် ယင်းဒေသများအား ကွပ်ကဲခဲ့သည့် [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်ချုပ်နိုင်နိုင်ဦး အား [[အမှတ် (၂) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]] (ကစထမှူး) အဖြစ် လည်းကောင်း၊အမှတ် (၂) ကစထမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[အောင်အောင်]] အား [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ရှမ်းပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်]] အဖြစ် လည်းကောင်း ရာထူးတိုးပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c80n62p87yxo|title=နယ်မြေ‌တွေဆုံးရှုံးခဲ့ပေမဲ့ ရှမ်းမြောက်က ဗိုလ်ချုပ်တွေ ရာထူးတိုး|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ==== ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာနယ်စပ် မောင်တောမြို့မြောက်ပိုင်းရှိ နယ်ခြားစောင့် ဗျူဟာစခန်းနှစ်ခုဖြစ်သည့် တောင်ပြို (လက်ဝဲ- လက်ယာ) ဗျူဟာစခန်းတို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ ထို့နေ့မှာပင် တောင်ပြို (လက်ယာ) ဗျူဟာစခန်း တစ်ခုလုံးအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်ရယူနိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c3e25dee09a859629f0e6a|title=တောင်ပြို(လက်ဝဲ) (လက်ယာ) စခန်းနှစ်ခုလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် အောင်မြင်စွာသိမ်းပိုက်|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ် မောင်တောမြို့နယ်ထဲမှ  နယ်ခြားစောင့်စခန်းအား  ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ဝင်တိုက်ခိုက်ချိန်  နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ဘက်သို့  ထွက်ပြေးကြပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်ခြားစောင့် BGB ထံ ခိုလှုံကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3g06nn1rd1o|title=မောင်တောနယ်ခြားစောင့်တွေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကိုပြေး|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> TNLA တပ်ဖွဲ့ က ၎င်း သိမ်းပိုက်ရရှိထားသည့် မြို့များတွင်ကျင့်သုံးမည့် စစ်မှုထမ်းမူဝါဒ ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48903/|title=မြို့များကို သိမ်းပိုက်ထားသည့် TNLA က စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ထုတ်ပြန်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.shannews.org/archives/39904|title=TNLA တပ်ဖွဲ့ သိမ်းပိုက်ရရှိထားသည့် မြို့များတွင်ကျင့်သုံးမည့် စစ်မှုထမ်းမူဝါဒ ထုတ်ပြန်|work=သျှမ်းသံတော်ဆင့်|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}{{Dead link|date=March 2024 }}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၅ ==== တပ်မတော် နှင့် အေအေ တို့၏  မြန်မာ-ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်နယ်စပ် တိုက်ပွဲများကြောင့် ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဘဇားဒေသထဲ ထွက်ပြေးခိုလှုံသွားသည့်  မြန်မာနယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က   ပြန်လည်ခေါ်ယူမည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာဟာဆန်မာမွတ်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c9w4deyyy9do|title=ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်ကို ထွက်ပြေးတဲ့တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို ပြန်ခေါ်ဖို့ စစ်ကောင်စီကြိုးပမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] Jalpaitoli ရွာထဲသို့ မြန်မာဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော မော်တာကျည်ဆန် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသား ၂ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bangladesh-mortor-shell-rohingya-02052024105144.html|title=မြန်မာနိုင်ငံက မော်တာကျည်ဆန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲကျပြီး နှစ်ဦးသေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြန်မာနယ်ခြားစောင့်စခန်း မှ နယ်ခြားစောင့်များ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သို့ ဆက်လက် ထွက်ပြေးကြသည်။ [[မင်းပြားမြို့နယ်]] ရှိ လက်ကျန် တပ်မတော် ခမရ (၃၇၉) အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ပြီး မင်းပြားမြို့နယ် အား ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c1c9fb92112f03509cd025|title=မင်းပြားတပ်ရင်း (၃) ရင်းစလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်သိမ်းပိုက်၊ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်အများအပြား လက်နက်ချ|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ==== မြန်မာဘက်က ပစ်ခတ်သည့် မော်တာကျည်ဆန်များ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲသို့  နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ကျရောက်ပြီး လူသေဆုံးခဲ့ခြင်း နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက မြန်မာ သံအမတ်ကြီး ဦးအောင်ကျော်မိုး အား ဒါကာမြို့ အစိုးရဧည့်ရိပ်သာသို့  ဆင့်ခေါ်သတိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48982/|title=နိုင်ငံတွင်း ကျည်ကျပြီး လူသေဆုံးမှု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အပြင်းအထန်ကန့်ကွက်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208215439/https://myanmar-now.org/mm/news/48982/}}</ref> ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သို့ ခိုလှုံလာသည့် မြန်မာနယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် အရေအတွက် စုစုပေါင်း ၂၂၉ ဦးရှိနေပြီဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နယ်ခြားစောင့်တပ်က ထုတ်ပြန်သည်။ [[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြားမြို့]]အား  AAက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cg3wrz0gj0eo|title=မင်းပြားမြို့ကို AA ထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက်လုံးအား အိန္ဒိယဘက်က ခြံစည်းရိုးကာရံမည်ဖြစ်ပြီး  မဏိပူရ်ပြည်နယ် နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး နယ်စပ် (၁၂) မိုင်အရှည် နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးအား  စတင်ကာရံမည်ဟု  အိန္ဒိယ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး အာမစ် အနီးလ် ချန်ဒရာ ရှား (Amit Anil Chandra Shah) က အသိပေးလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/india-myanmar-fence-02082024014214.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ် ခြံစည်းရိုးခတ်တော့မယ်လို့ အိန္ဒိယပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ထပ်မံပြောဆို|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>  ရခိုင်ပြည်နယ် မင်းပြားမြို့အခြေစိုက် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] လက်အောက်ခံ ခမရ ၃၇၉ ၊ ၃၈၀ နှင့် ၅၄၁ တို့၏ တပ်ရင်းစခန်းအားလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က သိမ်းပိုက်၊ ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48909/|title=မင်းပြားမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းအားလုံး AA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|archive-date=6 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240206195748/https://myanmar-now.org/mm/news/48909/}}</ref>အေအေက  [[တောင်ပြိုလက်ဝဲမြို့|တောင်ပြို (လက်ဝဲ)]] စခန်းအား  အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ရယူသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်မြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c3e31cee09a859629f102b|title=ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မင်းပြားကိုသိမ်းပြီးနောက် ကျောက်တော်မြို့ကိုထပ်မံသိမ်းပိုက်|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>တပ်မတော် နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် တို့ တိုက်ပွဲ အတွင်း  မြန်မာ နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် (BGP) ၆၃ ဦး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲ ထပ်မံထွက်ပြေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgp-bangladesh-arrived-02072024131629.html|title=နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၆၃ ယောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ထပ်ရောက်|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီးတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့်တပ်မတော် တို့ ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ စဖြစ်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ==== [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီး [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၏ စစ်သင်္ဘောနှစ်စင်းနှင့် ဇက်သင်္ဘော (၁) စီးတို့ အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က နစ်မြုပ်အောင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-vessel-rakhine-military-02082024155638.html|title=စစ်သင်္ဘောသုံးစင်းကို AA ပစ်ခတ်လို့ နစ်မြုပ်သွားကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၇ရက် နှင့် ၈ရက်  ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီး  ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ အတွင်း စကခ (၉) တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်း ( ကြည်း-၂၇၉၈၈)အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အရှင်ဖမ်းမိသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်အထူးဒေသ ၁]] တွင် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အောက် အလုံးစုံလွတ်မြောက်သည့် အောင်ပွဲအခမ်းအနား ကျင်းပသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/02/11/379567.html|title=ကိုးကန့်ဒေသ လွတ်မြောက်ခြင်းအောင်ပွဲ ညီနောင်မဟာမိတ် ခေါင်းဆောင်များတက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် မင်းပြားမြို့နယ် ပုလဲပေါက်ကျေးရွာအနီး တိုက်ပွဲအတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]] ၏ စစ်သင်္ဘောတစ်စင်း အား တိုက်ခိုက် နှစ်မြှုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-navy-attack-immersion-02122024214429.html|title=မင်းပြားမှာ စစ်ရေယာဉ်တစ်စင်းကို AA တိုက်ခိုက် နှစ်မြှုပ်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့အတွင်းရှိ [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] ကျောက်တော်တပ်နယ် အပါအဝင် ခမရ(၃၇၄)၊ခမရ(၃၇၅)၊ခမရ(၃၇၆)၊[[အမှတ်(၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|စကခ(၉) တပ်မဌာနချုပ်]] နှင့် တပ်ရင်းစခန်းများ အားလုံးအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/638500|title=ကျောက်တော်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းအားလုံးကို အေအေ သိမ်းပိုက် (ဓာတ်ပုံ)|work=DVB|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[မင်းပြားမြို့နယ်]]၊ [[သတ်ပုန်းရွာ|သက်ပုန်းရွာ]]အနီး ရေကြောင်းတိုက်ပွဲအတွင်း၌ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၏ စစ်သင်္ဘော နောက်ထပ် (၁) စီးအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ==== [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် [[လိမ်လည်မှု|အွန်လိုင်းငွေကြေးလိမ်လည်မှု]] (ကျားဖြန့်) ဖြစ်စဉ် နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့]] ထဲမှ အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိကြီး ၄ ဦး နှင့် ရဲအရာရှိကြီး ၄ ဦး စုစုပေါင်း ၈ ဦး အား [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]] က အနားပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cjmdrmd4leet|title=ရှမ်းမြောက်ကအုပ်ချုပ်ရေးထိပ်ပိုင်းအရာရှိ ၈ ဦးအထိအနားပေးခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် ရှိ [[ပေါက်တောမြို့နယ်|ပေါက်တော]] ၊[[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်]]၊[[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြား]] နှင့် [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|မြောက်ဦးမြို့]] များ ရှိ တပ်မတော်စခန်းများ၊ရဲစခန်း များအားလုံးကို တစ်ခုမကျန် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် ထားပြီး ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ကြေညာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် အတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့ကြား တိုက်ပွဲများ ကြောင့် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]][[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့် ရဲတပ်ဖွဲ့]]ဝင် (BGP) များ နှင့် [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] စုစုပေါင်း ၃၃၀ အား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဘဇားခရိုင် ရှိ အင်နာနီ ရေတပ်ဆိပ်ခံတံတားမှနေ၍ မြန်မာနိုင်ငံ သို့ ပြန်ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/foreign-affairs/339388/bangladesh-to-send-back-myanmar-security-force|title=Bangladesh to send back Myanmar security force personnel on Thursday|work=Dhaka Tribune|access-date=14 Feb 2024|date=14 Feb 2024}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြေပုံမြို့နယ်]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-seized-seven-cities-02162024000156.html|title=မြေပုံမြို့ကို AA သိမ်းပိုက်၊ AA ထိန်းချုပ်တဲ့မြို့ ခုနစ်မြို့အထိ ရှိလာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ  [[ပေါက်တောမြို့နယ်|ပေါက်တော]]၊ [[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြား]]၊ [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|မြောက်ဦး]]၊ [[ကျောက်တော်မြို့|ကျောက်တော်]]၊ [[တောင်ပြိုလက်ဝဲမြို့|တောင်ပြို]] နှင့် [[မြေပုံမြို့နယ်|မြေပုံ]] အပါအဝင်  ချင်းပြည်နယ် အတွင်း ရှိ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်ဝမြို့]] တို့ပါ ပေါင်းလျှင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့အရေအတွက် မှာ (၇) မြို့ အထိ ရှိလာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ==== [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦးထဲ မှ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)]] ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးကျော်သူ၊ [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၅၅) ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မျိုးဝင်း နှင့် [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူး]] ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်း တို့အား [[တပ်မတော်|စစ်ခုံရုံး]] က သေဒဏ်ချကာ [[အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်|အင်းစိန်ထောင်]] ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crg9p274plro|title=ဗိုလ်မှူးချုပ်ဟောင်း သုံးဦးကို သေဒဏ်ချပြီး အင်းစိန်ထောင်ပို့|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်|ပုဏ္ဏားကျွန်း]]၊ မြို့မရဲစခန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-statement-ponenagyun-02222024132941.html|title=ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းလိုက်ကြောင်း AA ‌ ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် နယ်စပ်တစ်လျှောက် ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် အကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများသည် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ၏ နယ်စပ်လုံခြုံရေးအား ထိခိုက်နေသည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရဲတပ်ဖွဲ့ ရာဇဝတ်မှု နှင့် အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (RAB) ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် M Khurshid Hossain က ထုတ်ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/bangladesh-braces-against-myanmar-provocation-rab/7502853.html|title=မြန်မာ ကျူးကျော်မှု သည်းခံမှာမဟုတ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သတိပေး|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[မင်းပြားမြို့]]၊ ကမ်းနီရွာ အနီးရှိ [[တပ်မတော်]] “အမှတ် (၉) တိုင်းဗဟိုလေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်း” (သို့မဟုတ်) "တပ်မတော်တန်းမြင့် လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်း" အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က အလုံးစုံသိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgk7nky3gyo|title=မင်းပြားက စစ်ကောင်စီတိုင်းဗဟိုသင်တန်းကျောင်းကို အေအေထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ==== [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့]]သို့ [[စစ်တွေမြို့]]မှ စစ်ကူလာသော [[တပ်မတော်|တပ်မတော်စစ်ကြောင်း]]အား အမြင့်ကျွန်း တံတားထိပ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] မှ ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက် သည်။ တပ်မတော် သံချပ်ကာကား (၂) စီး အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ပစ်ခတ်ဖျက်ဆီးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/641280|title=စစ်ကောင်စီ၏ သံချပ်ကာ ကား ၂ စီးကို ပစ်ခတ်ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့ဟု အေအေ ထုတ်ပြန်|work=DVB|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ  [[မိုးမိတ်မြို့နယ်|မိုးမိတ်]] နှင့် [[မဘိမ်းမြို့နယ်]] တို့အား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက  စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) မြို့ များ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြေညာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့ မြို့မဈေးအနီးရှိ ဒေသအခေါ်အဝေါ် ကိုရီးယား ဆိပ်ကမ်းဈေးအတွင်း သို့ လက်နက်ကြီးကျရောက် ပေါက်ကွဲသည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့အကြား ၃လကျော်ကြာ တိုက်ပွဲ အတွင်း အနည်းဆုံး အရပ်သား ၁၂ ဦးထက် မနည်း လူအစုအလိုက်အပြုံလိုက် ပထမဦးဆုံး သေဆုံးသည့် ဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်းပြီး ရက္ခိုင့်တပ်တော် ဘက်က တပ်မတော်၏ ပစ်ခတ်မှု ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ပြီး<ref>{{cite web|url=https://www.bnionline.net/mm/news-103558|title=စစ်တွေမြို့မဈေးကြီးမှာ လက်နက်ကြီးကျလို့ အရပ်သား ၁၂ ယောက်သေဆုံးပြီး ၈၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိ|work=BNI|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> တပ်မတော် ဘက်ကလည်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် ၏ ပစ်ခတ်မှုဟု အပြန်အလှန်စွပ်စွဲ ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgvrr10zv2o|title=စစ်တွေမြို့မဈေးမှာ လက်နက်ကြီးကြောင့် လူအများအပြား သေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၉ ဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/25350|title=စစ်တွေမြို့၊ မြို့မဈေးအနီးရှိ ဒေသအခေါ်အဝေါ် ကိုရီးယားဆိပ်ကမ်းဈေးအတွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် လက်လွတ်စပယ် ပစ်ခတ်မှု ကြောင့် ဒေသခံပြည်သူအချို့ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ များရရှိ|work=CINCDS Myanmar|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၉ ဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁ ==== တရုတ်နိုင်ငံ ၊ယူနန်ပြည်နယ်၊ကူမင်းမြို့ တွင် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြသည်။ [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အရ ယာယီအပစ်ရပ်ပြီးနောက် ပထမဦးဆုံးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုဖြစ်သည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးပြန်စနိုင်ရေးကိစ္စ ၊ရှမ်းမြောက်တွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရေး ခိုင်မြဲရေးကိစ္စ တို့အား အဓိကထားဆွေးနွေးကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c2q766296d3o|title=လေးကြိမ်မြောက် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၃ ==== [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အရ ယာယီအပစ်ရပ်ပြီး ပထမဦးဆုံးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု ပြီးဆုံးသည်။ ဆွေးနွေးပွဲ အချက်အလက်များအား နှစ်ဦးနှစ်ဘက်က ထုတ်ဖော်မပြောကြရန် သဘောတူထားသည့် ဆွေးနွေးပွဲအမျိုးအစားဟု စစ်ကောင်စီဘက်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53069|title=တရုတ်နိုင်ငံကူမင်းမြို့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ မီဒီယာများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ၏မေးမြန်းမှုများအား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏အသိပေးပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ ေဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ဒု-စစ်ဦးချုပ် ဒေါက်တာ [[ညိုထွန်းအောင်]] ကမူ တရုတ်အကူအညီ နှင့် ပြုလုပ် ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်း တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသော [[ရခိုင်ပြည်နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး]] ပါဝင်မှုမရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/military-regime-and-northern-allied-three-brothers-ceasefire-talk-in-china-/7512120.html|title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ တရုတ်မှာ ထပ်မံတွေ့ဆုံဆွေးနွေး|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/aa-presser-march-2024/7512641.html|title=စစ်ကောင်စီနဲ့ ဆွေးနွေးမှုမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး ပါဝင်မှုမရှိကြောင်း AA အဖွဲ့တုံ့ပြန်|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၄ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်|ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ထိန်းချုပ်သည်။သိမ်းပိုက်ရန်ကျန်နေသေးသည့် ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့အခြေစိုက် [[အမှတ်(၅၅၀) ခြေမြန်တပ်ရင်း|ခမရ (၅၅၀)]] တပ်ရင်း အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်တစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/ponenagyun-aa-03042024234053.html|title=ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့ကို AA သိမ်းပိုက်လိုက်ကြောင်း ဒေသခံတွေပြော|work=RFA Burmese|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်]] က တိုက်ခိုက်ထိန်းချုပ်ထားသည့် [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]] နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]] မြို့နယ် ၃ မြို့နယ် အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) ထုတ်ပြန် ကြေညာကာ [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး အား တာဝန်ပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/641532|title=မန်တုံ၊ နမ့်ဆန်နဲ့ နမ္မတူမြို့နယ် ၃ ခုကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာ|work=DVB|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၅ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] (AA) တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည့် [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့|ပလက်ဝ]]မြို့နယ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးဖော်ဆောင်မည်ဟု ‌ AA ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် ဦး[[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49859/|title=ပလက်ဝတွင် ဒေသခံများပါဝင်သည့် အုပ်ချုပ်ရေးဖော်ဆောင်မည်ဟု AA ဆို|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၅ မတ် ၂၀၂၄}}{{Dead link|date=July 2025 }}</ref> ==== မတ် ၆ ==== အပစ်ရပ်ရန် သဘောတူထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်ကြောင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က ကြေညာချက်ထုတ်သည်။စစ်ကောင်စီဘက်က [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (TNLA) သိမ်းဆည်းထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှ [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]] မြို့တို့အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေးထုတ်ပြန်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီးနောက် တုံ့ပြန်လာမှု ဖြစ်သည်။ [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်ကို]] အခက်အခဲဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု လည်း ထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် သတိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49906/|title=ရှမ်းမြောက်တွင် စစ်ပွဲပြန်စနိုင်ဟု မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တို့သတိပေး|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052315/https://myanmar-now.org/mm/news/49906/}}</ref> တအာင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ TNLA ၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် [[ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး|ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] PSLF က ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့် မြို့နယ် ၇ မြို့တွင် ညမထွက်ရအမိန့်အပါအဝင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလက အရေးပေါ်ကန့်သတ်ချက်များကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49901/|title=TNLA ထိန်းချုပ်ဒေသများတွင် ညမထွက်ရအပါအဝင် အရေးပေါ်အမိန့်များကို ဖယ်ရှား|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052314/https://myanmar-now.org/mm/news/49901/}}</ref> ==== မတ် ၉ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့]] တွင် ဗမာတန်းဟု လူသိများသည့် ပေါင်ဖုန်းလမ်း ရှိ လူနေအိမ် နှင့် ဆိုင်ခန်းများအား ၃ ရက်အတွင်း ဖျက်သိမ်းရန် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (MNDAA) က အမိန့်ထုတ်ကာ ဖျက်သိမ်းပစ်သည်။ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ဟု ဝေဖန် ခံရသည်။လမ်းတိုးချဲ့ရန် အတွက် သာ ဖြစ်ပြီး ဗမာများ နေခြင်း ကြောင့် မဟုတ်ဟု MNDAA က ဖြေရှင်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2024/03/13/380834.html|title=ဗမာတန်းမို့ ဖျက်တာမဟုတ်ဘူးလို့ MNDAA ပြော (ရုပ်/သံ)|work=|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁၀ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် [[အမှတ်(၁)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၁ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] (စကခ-၁) မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းမောင် အား [[တပ်မတော်]] က ဖမ်းဆီးကာ စစ်ဆေးသည်။[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ် ၄၀ (DSA-40) ကျောင်းဆင်း ဖြစ်သူ ၎င်းသည် ဒေသကွပ်ကဲမှု လောက်ကိုင်စစ်ဌာနချုပ် ([[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒကစ-လောက်ကိုင်]]) တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦး လက်နက်ချရန် ဆွေးနွေးစဉ်က လက်နက် မချဘဲ ပြန်လည်ခုခံ မည်ဟု သဘောထားပေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/03/10/380672.html|title=စကခ ၁ မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းမောင် ဖမ်းဆီးခံရ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၀ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁၁ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]] တစ်ခုလုံးအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-seized-yanbye-rakhine-03112024132331.html|title=ရမ်းဗြဲတစ်မြို့လုံးကို AA သိမ်းပိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၁ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ပြီးနောက် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] တို့ သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်သည့် [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နှင့် ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) နယ်စပ်ဂိတ်နှစ်ခု အား ဟိုင်ဂင် သဘောတူညီချက် ၏ နောက်ဆက်တွဲ အနေဖြင့် လူအဝင်အထွက်နှင့် ကုန်သွယ်မှုပြန်စရန် [[ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့|ကိုးကန့်တပ်]] (MNDAA) က ပြန်ဖွင့်ပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/50139/|title=တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ်နှစ်ခုကို MNDAA ပြန်ဖွင့်ပေး|work=Myanmar Now|access-date=၂၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052313/https://myanmar-now.org/mm/news/50139/}}</ref> [[တပ်မတော်]] နှင့် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] တို့ တိုက်ပွဲအကြား မြန်မာ [[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်]] အယောက် နှစ်ရာ ခန့် စစ်ရှုံးပြီး [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ဘက် သို့ ထွက်ပြေးခိုလှုံသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bangladesh-myanmar-border-guard-police-03112024170943.html|title=နယ်ခြားစောင့်တပ်သား နှစ်ရာလောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ထွက်ပြေး|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၁ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> === ဇွန် ၂၅ === [[နောင်ချိုမြို့နယ်]]၊ကုန်းကြမ်းရွာ တွင် တပ်မတော် နှင့် တအောင်းတပ် တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/fighting-in-northern-myanmar-3abh/7669346.html|title=ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲတွေ တကျော့ပြန်ပေါ်ပေါက်|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ ဇွန် ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇွန် ၂၀၂၄}}</ref>ထို့အတူ [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]၊ငြိမ်းချမ်းရေးကုန်း နှင့် [[မိုးကုတ်မြို့နယ်]]၊ပန်ဆပေရွာဘက်တို့ တွင်လည်း ဖြစ်ပွားသည်။ယင်းမတိုင်မီနေ့များက ကျောက်မဲမြို့နယ်၊နောင်ချိုမြို့နယ် နှင့် မိုးကုတ်မြို့နယ် တို့ရှိ ရွာဘက်အချို့အား တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်မှုများလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အားချိုးဖောက်နေသည်ဟု  တအောင်းတပ်ဘက်က သတင်းထုတ်သည်။ ဇွန်လ ၂၅ရက်အား တကျော့ပြန် ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး ဟု ထိုတပ်က ကြေညာသည်။ == သက်ရောက်မှုများ == တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သဖြင့် [[လားရှိုး လေဆိပ်|လားရှိုးလေဆိပ်]]ကို ပိတ်ထားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကိုးကန့်၊ ဝ ဒေသ နှင့် လားရှိုးမြို့အကြား လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ပြတ်တောက်သွားကာ ခရီးသည်နှင့် ကုန်ကား အသွားအလာများ ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။<ref name="bbc">{{cite news |title=အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ စတင်၊ ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို ကိုးကန့်တပ် သိမ်းပိုက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3grd2y7nd0o |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] [[နမ့်ဖတ်ကာ (၂)ရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|နမ့်ဖတ်ကာကျေးရွာ]]သို့ လက်နက်ကြီးကျသဖြင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အနည်းဆုံး ၅ ဦးခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ စတင်၊ ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို ကိုးကန့်တပ် သိမ်းပိုက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3grd2y7nd0o |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> တိုက်ပွဲကာလ ၁လအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု၊ လက်နက်ကြီးထိမှန်မှု၊တိုက်ပွဲအတွင်းထိခိုက်မှု စသည်တို့ကြောင့် အရပ်သားသေဆုံးမှုအနေဖြင့် ကလေးငယ် ၁၄ဦး နှင့် အရပ်သား ၇၇ ဦး ရှိသည်။ ဒဏ်ရာရသူ ၁၂၀ ကျော် ရှိသည်။အရပ်သားသေဆုံးမှုများသည် [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်]] ၊[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]]၊[[သီပေါမြို့နယ်|သီပေါ]]၊[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]]၊[[သိန္နီမြို့နယ်|သိန္နီ]]၊[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင်]]၊[[နောင်ချိုမြို့နယ်|နောင်ချို]]၊[[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] အစရှိသည့် ဒေသများမှဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cv2z3zwyj25o|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနဲ့ အရပ်သားသေဆုံးမှု|work=BBC Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက် တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲကြား [[မြောက်ဦးမြို့]] တွင် လက်နက်ကြီးကြောင့် အမျိုးသမီးနှင့်ကလေးငယ်အပါအဝင် အရပ်သား ၆ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mrauk-u-weapon-died-12272023030214.html|title=မြောက်ဦးမှာ လက်နက်ကြီးကြောင့် ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် လူခြောက်ဦး သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက် မှ ၂၀၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်နေ့အထိ [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] ၏ စစ်ဆင်ရေး နှစ်လတာအတွင်း ရှမ်းမြောက်တွင် နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲများကြား လက်နက်ကြီး၊ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကလေးငယ် ၂၈ ဦး အပါအဝင် အရပ်သား ၁၃၀ ကျော် သေဆုံးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/1027-operation-civilians-died-12272023061928.html|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး နှစ်လအတွင်း အရပ်သား ၁၃၀ ကျော် သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ကိုးကန့်ဒေသ တစ်ခုထဲမှာပင် အရပ်သား ၆၅ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/kokang-civilians-died-12272023220901.html|title=ကိုးကန့်မှာ နှစ်လအတွင်း အရပ်သား ၆၅ ဦး သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]က [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဘက်သို့ [[လိမ်လည်မှု|ကျားဖြန့်အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်း]]များအတွင်း ပါဝင်သူများဟု သံသယရှိသူ ၄သောင်းကျော်အား လွှဲပြောင်းပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/over-40000-scam-suspects-in-myanmar-handed-over-to-china-in-2023-state-media|title=Over 40,000 scam suspects in Myanmar handed over to China in 2023: State media|work=Straits Time|access-date=6 January 2024|date=5 January 2024}}</ref> ၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက်နေ့ ည ၉ နာရီတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုများအရ တတိယအကြိမ်မြောက် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်များအကြား နှစ်ဖက် အပစ်ရပ်ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ပထမနှင့် ဒုတိယအကြိမ်များတွင် ဆွေးနွေးချက် အဖြေမထွက်ခဲ့သော်လည်း အဆိုပါ တတိယအကြိမ်မြောက်ဆွေးနွေးပွဲတွင် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]]တစ်ရပ်ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန်အပါအဝင် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်များထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref name=":0" /> ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့အကြား တိုက်ပွဲများကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့|ရမ်းဗြဲ]] တမြို့လုံးနီးပါး ပျက်စီးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cw4m4jypk7yo|title=ရမ်းဗြဲမှာ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် တမြို့လုံးနီးပါး ပျက်စီး|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> == နောင်ချိုမြို့ တစ်ကျော့ပြန် တိုက်ပွဲများ == တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) ထိန်းချုပ်ထားသော ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[နောင်ချိုမြို့]]ကို ပြန်လည်ရရှိရန် စစ်ကောင်စီတပ်က ဇွန်လ ပထမပတ်မှစတင်၍ အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်နေပါသည်။ ရှမ်းတောင်နှင့် ရှမ်းမြောက်အစပ် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]] စစ်ရေးခွင်တွင် စစ်ကောင်စီက အသာစီးရပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့ဘက်သို့ ဦးတည်လာခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cd629872e0lo|title=TNLA ထိန်းချုပ် နောင်ချိုမြို့ကို ပြန်ရဖို့ စစ်တပ်က အလုံးအရင်းနဲ့ ထိုးစစ်ဆင်|accessdate=2025-6-10|publisher=BBC Burmese|date=၉ ဇွန် ၂၀၂၅|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610123040/https://www.bbc.com/burmese/articles/cd629872e0lo|archivedate=2025-6-10}}</ref> နောင်ချိုမြို့သည် ရှမ်းတောင်ပိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်း (ပြင်ဦးလွင်) တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသလို လားရှိုးမြို့သို့ ပေါက်သည့် ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီးပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အရေးပါသော မဟာဗျူဟာမြောက် နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ TNLA နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့များသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]] ဒုတိယအကျော့တွင် နောင်ချိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော် နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများ အခြေချရာ တောင်ခမ်းရွာကိုမူ မသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပေ။ တောင်ခမ်းရွာတွင်ရှိသော အမှတ် ၉၀၂ အ‌မြောက်စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာနချုပ်နှင့် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၅၄၊ ၂၀၆၊ ၄၀၆ တို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လမှစ၍ TNLA ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ထိုးစစ်ဆင် သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref name=":02" /> နောင်ချိုမြို့နှင့် တောင်ခမ်းရွာသည် မိုင် ၂၀ ဝန်းကျင် ကွာဝေးပြီး တောင်ခမ်းကိုသာ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါက ရှမ်းမြောက်ဘက်ခြမ်းသာမက ပြင်ဦးလွင်နှင့် မန္တလေးဘက်ခြမ်းအထိ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း မြေပြင်စစ်ရေးရင်းမြစ်များက ပြောသည်။ သို့ရာတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလမှစ၍ တောင်ခမ်းကို ထိုးစစ်ဆင်နေသည့် TNLA နှင့် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များကို စစ်ကောင်စီက အလုံးအရင်းဖြင့် တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ စစ်ရေးအသာစီးရခဲ့ပြီး တပ်နေရာအချို့ကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်တပ်ထောက်ခံသူများက ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းများဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုအခြေအနေမှ အင်အားပြန်လည်စုဖွဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် နောင်ချိုမြို့ဘက်သို့ ဦးတည်ထိုးစစ်ဆင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ TNLA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ လွေးယေဦးက "အပစ်ခတ်ရပ်စဲတယ်လို့ စစ်ကောင်စီက ကြေညာထားပေမဲ့ အခု နောင်ချိုဘက်ကို ဦးတည်ပြီး ထိုးစစ်ဆင်လာလို့ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေပါတယ်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်အကူအညီဖြင့် စစ်ကောင်စီက လားရှိုးမြို့ကို ပြန်လည်ရရှိပြီးနောက် မြန်မာ-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းအတွက် အဓိကကျသော ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီး ပြန်လည်ပွင့်ရန်အတွက် နောင်ချိုမြို့သည် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်နေကြောင်း စစ်ရေးရင်းမြစ်များက သုံးသပ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း စစ်ကောင်စီက ဤမြို့ကို ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးစားနေခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":02" /> == မှတ်စုများ == {{notelist}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏_ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ စစ်ဆင်ရေးများ]] 7qvga9fjaxlelx91l7t0x6y9r9rvxe0 881151 881145 2025-07-10T00:54:11Z KiranBOT 131177 AMP ခြေရာခံခြင်းကို URL မှ ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ([[:m:User:KiranBOT/AMP|အသေးစိတ်]]) ([[User talk:Usernamekiran|အမှားအယွင်းတစ်ခုကို သတင်းပို့ပါ။]]) v2.2.7r 881151 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး | partof = [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]] | image = Operation 1027.svg | caption = ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၉ ရက်နေ့ထိ မြေပြင်အခြေအနေပြ မြေပုံ (အောက်တိုဘာ ၂၇ မတိုင်မီ သိမ်းပိုက်ထားသောနယ်မြေများ မပါဝင်ပါ) {{leftlegend|#cae7c4|စစ်ကောင်စီ ဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များမှ သိမ်းပိုက်ထားသော နေရာများ}} ပိုမိုတိကျသော အသေးစိတ်မြေပုံအတွက် [[တမ်းပလိတ်:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အသေးစိတ်မြေပုံ|ဤနေရာ]]တွင် ကြည့်ပါ။ | date = ၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃{{spaced ndash}}လက်ရှိ | place = [[ရှမ်းပြည်နယ်]]၊ <br>[[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]]<br> [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] <br> တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် <br> အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် | territory = မြို့ ၂၀ နှင့် စစ်စခန်း ၄၀၀ ကျော်အား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ သိမ်းပိုက် <ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/depleted-myanmar-military-urges-deserters-to-return-to-barracks.html|title=Depleted Myanmar Military Urges Deserters to Return to Barracks|date=4 December 2023|access-date=5 December 2023|work=[[The Irrawaddy]]|archive-date=5 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231205084238/https://www.irrawaddy.com/news/burma/depleted-myanmar-military-urges-deserters-to-return-to-barracks.html|url-status=live}}</ref><ref>https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/in-its-seventh-week-operation-1027-continues-expanding-in-myanmar.html</ref> | status = ဖြစ်ပွားနေဆဲ | combatant1 = {{armed forces|Myanmar}} *{{flagicon image|Shoulder sleeve insignia of the Myanmar Border Guard Forces.svg|border=}} [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်]] [[နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့|BGF]] | combatant2 = [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် အခြားသော စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့များ | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Myanmar|military}} [[မင်းအောင်လှိုင်]] * {{flagicon image|Flag of Kokang Self-Administered Zone.svg}} [[ထွန်းထွန်းမြင့်]]<ref name=sazmyanmarnow/> }} | commander2 = {{plainlist| * {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ထွန်းမြတ်နိုင်]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[ဖုန်တာရွှင်]] * {{flagicon image|Flag of the Ta'ang National Liberation Army.svg}} [[တာဘုန်းကျော်]] }} | units1 = {{army|Myanmar}} * {{flagicon image|Mm-north-eastern-rmc.svg}} [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|ရမခ]] * {{navy|Myanmar}} * {{air force|Myanmar}} * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] * {{flagicon image|Myanmar Police Emblem.png}} [[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့]] * {{flagicon image|Burmese buddhist flag.svg}} [[ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့|ပျူစောထီး]]<ref>{{Cite web|url=https://www.myanmar-now.org/en/topics/5558|title=Pyusawhti militia|website=Myanmar NOW|access-date=23 June 2022|archive-date=12 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220512221709/https://www.myanmar-now.org/en/topics/5558|url-status=live}}</ref> * {{flagicon image|Flag of Kokang Self-Administered Zone.svg}} ကိုးကန့် မိသားစုကြီး လေးစု (ပြည်သူ့စစ် အကြွင်းအကျန်များ） | units2 = {{Plainlist}} '''[[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]''' * {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အေအေ]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar National Democratic Alliance Army.svg}} [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမ်အန်ဒီအေအေ]] * {{flagicon image|Flag of the Ta'ang National Liberation Army.svg}} [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တီအန်အယ်အေ]] '''အခြားအဖွဲ့များ''' * {{flagicon image|Flag of the Bamar People's Liberation Army.svg}} [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်|ဘီပီအယ်အေ]] <ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/11/3/northern-offensive-brings-new-energy-to-myanmars-anti-coup-resistance|title=Northern offensive brings 'new energy' to Myanmar's anti-coup resistance|work=[[Al Jazeera]]|access-date=10 November 2023|date=3 November 2023 }}</ref> * {{flagicon image|Flag of PDF Myanmar.svg}} [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|မန္တလေး-ပီဒီအက်ဖ်]] * {{flagicon image|Kachin Independence Army flag.svg}} [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]] * {{flagicon image|Flag of the People's Liberation Army (Myanmar).png}} [[ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ပီအယ်အေ]] * {{flagicon image|KNDF Flag.jpg}} [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့|ကေအန်ဒီအက်ဖ်]] <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/03/376045.html|title=မြေပြင်စစ်ကူဝင်နိုင်သည့် လမ်းကြောင်းများကို မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ထိန်းချုပ် |work=The Irrawaddy|access-date=10 November 2023|date=4 November 2023 }}</ref> | strength1 = မသိရှိရ | strength2 = ၂၀,၀၀၀<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/seven-key-points-about-myanmar-ethnic-alliances-operation-1027.html]</ref> | casualties1 = ၂,၀၀၀ ကျော် သေဆုံး၊ ၄,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးရမိ (MNDAA အရ၊ ဇန်နဝါရီ ၅ အထိ)<ref>https://twitter.com/kokang0123/status/1743590988067787181</ref><br>၁၅၀၀ ကျော် ထိခိုက်သေဆုံး (ဧရာဝတီအရ၊ နိုဝင်ဘာ ၁၃ အထိ)<ref>{{Cite web |url=https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/operation-1017-is-creating-a-new-political-template-for-myanmars-future.html |title=Analysis &#124; Operation 1027 is Creating a New Political Template for Myanmar's Future |date=20 November 2023 |access-date=30 November 2023 |archive-date=1 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231201023317/https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/operation-1017-is-creating-a-new-political-template-for-myanmars-future.html |url-status=live }}</ref><br>၂၉၈ ဦး သေဆုံး (စစ်ကောင်စီအရ၊ နိုဝင်ဘာ ၈ အထိ)<ref>{{Cite web |url=https://english.dvb.no/more-people-flee-in-sagaing-un-alarmed-about-fights-in-northern-shan-state/ |title=More people flee in Sagaing; UN alarmed about fights in northern Shan State |date=8 November 2023 |access-date=9 November 2023 |archive-date=9 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109043136/https://english.dvb.no/more-people-flee-in-sagaing-un-alarmed-about-fights-in-northern-shan-state/ |url-status=live }}</ref><br>၆၅၀ ကျော် ဖမ်းဆီး (ဧရာဝတီအရ၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ အထိ)<ref>https://www.irrawaddy.com/news/burma/white-flag-over-650-myanmar-junta-troops-have-surrendered-since-launch-of-operation-1027.html</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |title=Another Entire Junta Battalion Raises the White Flag in Myanmar's Northern Shan State |date=29 November 2023 |access-date=29 November 2023 |archive-date=29 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231129205115/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/another-entire-junta-battalion-raises-the-white-flag-in-myanmars-northern-shan-state.html |url-status=live }}</ref> | casualties2 = ၁၅၀၀နှင့်၂၀၀၀ကြား | casualties3 = အရပ်သား ၃၆၃ ဦးသေဆုံး<ref>{{Cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/myanmar-junta-killed-at-least-150-civilians-since-operation-1027-launch.html|title=Myanmar Junta killed at least 150 civilians since Operation 1027|date=17 November 2023|access-date=17 November 2023|archive-date=20 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120160102/https://www.irrawaddy.com/news/conflicts-in-numbers/myanmar-junta-killed-at-least-150-civilians-since-operation-1027-launch.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://theowp.org/operation-1027-and-myanmar-humanitarian-fallout/|title=Operation 1027 And Myanmar Humanitarian Fallout|date=5 January 2024|access-date=8 January 2024}}</ref> ၄၆၁ ဦး ဒဏ်ရာရ (နိုဝင်ဘာ ၂၀)<br />၃၃၅,၀၀၀ ဦး စစ်ဘေးရှောင်နေရ<ref>{{Cite web |url=https://www.france24.com/en/live-news/20231115-un-says-more-than-200-000-people-displaced-in-recent-myanmar-fighting |title=UN says more than 200,000 people displaced in recent Myanmar fighting |date=15 November 2023 |access-date=15 November 2023}}</ref> | notes = | campaignbox = {{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}} }} '''၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး''' ({{lang-en|Operation 1027}}) သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် မြောက်ပိုင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သော [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၊ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]]နှင့် [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]] တို့က [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]နှင့် ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များအား တိုက်ခိုက်သော စစ်ဆင်ရေးဖြစ်သည်။<ref name="voa">{{cite news |title=ရှမ်းမြောက်ဒေသတိုက်ပွဲ စစ်ကောင်စီတုံ့ပြန် |url=https://burmese.voanews.com/a/7329292.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref><ref name="rfa"/><ref name="tachileik"/> ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ ကွတ်ခိုင်၊ ကျောက်မဲ၊ မူဆယ်၊ နမ့်ခမ်း၊ နောင်ချို၊ လားရှိုးနှင့် ချင်းရွှေဟော်မြို့များရှိ စစ်ကောင်စီအဖွဲ့များအား တပြိုက်နက်တည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Ethnic rebels launch attacks across northern Myanmar |url=https://www.newindianexpress.com/world/2023/oct/27/ethnic-rebels-launch-attacks-across-northern-myanmar-2627527.html |access-date=27 October 2023 |agency=AFP News |publisher=The New Indian Express|archiveurl=https://archive.today/20231104221142/https://www.newindianexpress.com/world/2023/oct/27/ethnic-rebels-launch-attacks-across-northern-myanmar-2627527.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name="alj">{{cite news |title=Ethnic rebel alliance attacks military positions across northern Myanmar. |language=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/27/ethnic-rebel-alliance-attacks-military-positions-across-northern-myanmar |date=27 October 2023 |work=[[Al Jazeera Media Network|Al Jazeera]] |access-date=2023-10-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231027204447/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/27/ethnic-rebel-alliance-attacks-military-positions-across-northern-myanmar |archivedate=27 October 2023 |url-status=bot: unknown }}</ref> ယင်းနောက် ရှမ်းပြည်နယ်အပြင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မိုးကုတ်၊ မန္တလေးနှင့် ထီးချိုင့်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး [[ကောလင်းမြို့]]ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-10-31 |title=Myanmar Ethnic Alliance Says 'Operation 1027' Has Spread to Sagaing |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-ethnic-alliance-says-operation-1027-has-spread-to-sagaing.html |access-date=2023-10-31 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104221523/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-ethnic-alliance-says-operation-1027-has-spread-to-sagaing.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=Naing |first=Aung |date=2023-10-31 |title=Operation 1027 expands into Sagaing Region as PDF launches attacks in central Myanmar |url=https://myanmar-now.org/en/news/operation-1027-expands-into-sagaing-region-as-pdf-launches-attacks-in-central-myanmar/ |access-date=2023-10-31 |website=Myanmar Now |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104221546/https://myanmar-now.org/en/news/operation-1027-expands-into-sagaing-region-as-pdf-launches-attacks-in-central-myanmar/|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name="AP" /> ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၁၆၈ ခုကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref>{{Cite web |last=Zan |first=Hein Htoo |date=2023-11-11 |title=More Myanmar Junta Bases Fall in Shan Fighting: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/more-myanmar-junta-bases-fall-in-shan-fighting-mndaa.html |access-date=2023-11-14 |website=The Irrawaddy |language=en-US |archivedate=14 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231114022726/https://www.irrawaddy.com/news/burma/more-myanmar-junta-bases-fall-in-shan-fighting-mndaa.html |url-status=live }}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]၏ [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]ကဲ့သို့သော စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်နေသည့် အဖွဲ့များကလည်း စစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခဲ့ကြသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် [[ကယားပြည်နယ်]]ရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ထောက်ခံသည့်အနေဖြင့် [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] နှင့် [[၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး]]ကို စတင်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=ကရင်နီဒေသ ၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |access-date=10 November 2023 |work=BBC News မြန်မာ |date=9 November 2023 |language=my |archivedate=10 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231110124854/https://www.bbc.com/burmese/articles/cyx2379qdz9o |url-status=live }}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] သည်  ရှမ်းမြောက်ဒေသ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလထက် နှစ်ပတ်ကျော်ကျော်နောက်ကျသည့်  ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁၃) ရက်နေ့တွင်မှ ရခိုင်ဒေသစစ်ဆင်ရေးအား  စတင်ခဲ့သည်။ [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] သည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်အစိုးရ]] ၏ကြားဝင်မှုဖြင့်   [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]] နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်သည့် တတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးမှတဆင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] ဖြင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] တွင်းမပါဘဲ ရှမ်းမြောက်ဒေသတွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရန်  သဘောတူလိုက်ကြပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက် ည၉ နာရီ မှစ၍  ယာယီအပစ်ရပ်ကြသည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၅ရက် တွင် [[ကျောက်မဲမြို့|ကျောက်မဲ]] နှင့် [[နောင်ချိုမြို့နယ်|နောင်ချို]] တို့၌ [[တပ်မတော်]] နှင့် [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအောင်းတပ်မတော်]]  PSLF/TNLA တို့ တိုက်ပွဲပြန်လည် ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းတိုက်ပွဲကို [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]] (အဆက်) ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြင့် ရှမ်းမြောက် တွင်  စစ်ဆင်ရေးပြန်လည် လုပ်ဆောင်သည်။ == ရည်ရွယ်ချက် == [[ရှမ်းပြည်နယ်]]အရှေ့မြောက်ပိုင်း တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသတွင် ကြီးထွားလာနေသော အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းများအား ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ပါဝင်ပတ်သက်နေသော စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် လက်အောက်ခံ ပြည်သူ့စစ်များအား နှိမ်နှင်းရန်အတွက် စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ ကို စတင်ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်၊ မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်နှင့် တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် တို့က ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name="tachileik">{{cite news |title=စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်ရေး ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ပူးပေါင်းဆင်နွှဲမည်ဟု မြောက်ပိုင်း ၃ ဖွဲ့ ကြေညာ |url=https://www.tachileik.net/mm/news/34069 |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Tachileik News Agency |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref><ref name="rfa">{{cite news |title=မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ စစ်ကောင်စီကို အထူးစစ်ဆင်ရေးကြေညာ |url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-aa-mndaa-10272023011437.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=Radio Free Asia |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> == အချိန်မှတ်တမ်း == === အောက်တိုဘာလ === ==== အောက်တိုဘာ ၂၇==== နံနက် ၄ နာရီအချိန်တွင် ကိုးကန့်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများအား MNDAA က တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ ကျဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။<ref name="dawei">{{cite news |last1=Watch |first1=Dawei |title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ရှမ်းမြောက်ပိုင်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ရေးပစ်မှတ်များကိုဝင်တိုက် |url=http://www.daweiwatch.com/2023/10/27/news/66293/ |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |accessdate=27 October 2023 |archivedate=4 November 2023 |archiveurl=https://archive.today/20231104222045/http://www.daweiwatch.com/2023/10/27/news/66293/ }}</ref><ref>{{cite news |title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ကြေညာ |url=https://burmese.voanews.com/a/7329256.html |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=ဗွီအိုအေ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်းမြို့နယ်]] နမ့်ခမ်း-နမ့်ဖတ်ကာလမ်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ၁၃ မိုင်စခန်းနှင့် မိုက်ခရိုဝိတ် တပ်စခန်း နှစ်ခုကို TNLA က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="bbc"/> ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို MNDAA က သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး လားရှိုး-မူဆယ် အဝေးပြေးလမ်းနှင့် လားရှိုး-ချင်းရွှေဟော်လမ်းများကို ပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။<ref name="irrawaddy2">{{cite news |title=Ethnic Alliance Attacks Myanmar Junta Targets Across Northern Shan |agency=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-alliance-attacks-myanmar-junta-targets-across-northern-shan.html |access-date=October 27, 2023|archiveurl=https://archive.today/20231029065724/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/ethnic-alliance-attacks-myanmar-junta-targets-across-northern-shan.html|archivedate=29 October 2023}}</ref> စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုများဖြင့် ပြန်လည်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-10-28 |title=Ethnic Rebel Groups Attack Military Targets in Myanmar |url=https://www.voanews.com/a/trio-of-ethnic-rebel-groups-attack-military-targets-in-myanmar-/7330775.html |access-date=2023-10-28 |website=Voice of America |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222113/https://www.voanews.com/a/trio-of-ethnic-rebel-groups-attack-military-targets-in-myanmar-/7330775.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]]၊ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]နှင့် [[လားရှိုးမြို့|လားရှိုး]]၊ [[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]]အနီးတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လုံခြုံရေးရဲတပ်ဖွဲ့စခန်းနှင့် ပြည်သူ့စစ်စခန်းအချို့ ကျဆုံးခဲ့သည်ဟု စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်[[ဇော်မင်းထွန်း]]က ဆိုသည်။<ref name="voa"/> လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ သေဆုံးဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့သော်လည်း အရေအတွက်ကိုမူ မဖော်ပြခဲ့ပေ။ အယ်လ်ဂျာဇီရာသတင်းအရ ချင်းရွှေဟော်ရှိ အစိုးရရုံးများ တိုက်ခိုက်ခံရမှုတွင် စစ်ကောင်စီမှ ၂၀ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref name=alj/> လောက်ကိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး၏ အဆိုအရ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]] (BPLA) က ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် အတူ တိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref name="irawaddy1">{{Cite web |last= |first= |date=2023-10-28 |title=Ethnic Alliance Report Rapid Gains From Myanmar Junta Along Chinese Border |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/ethnic-alliance-report-rapid-gains-from-myanmar-junta-along-chinese-border.html |access-date=2023-10-29 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231029065119/https://www.irrawaddy.com/news/burma/ethnic-alliance-report-rapid-gains-from-myanmar-junta-along-chinese-border.html|archivedate=29 October 2023}}</ref> [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် ရှမ်းအနောက်မြောက်နယ်စပ်ဒေသရှိ [[ထီးချိုင့်မြို့နယ်]]တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ မော်ကွန်းတောင် တောင်ဘက်တွင် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီဖက်မှ အကျအဆုံးများရှိခဲ့ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။<ref name=htigyaing>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး စစ်ကိုင်းအထက်ပိုင်းဝင်ရောက်လာ |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375895.html |access-date=2023-10-30|archiveurl=https://archive.today/20231104221558/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375895.html|archivedate=4 November 2023}}</ref><ref name=":1" /> [[တောင်သာမြို့နယ်]]အတွင်းရှိ တောင်သာ-မြင်းခြံကားလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်ဆေးရေးစခန်းတစ်ခုအား တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဒရုန်းများဖြင့် ဗုံးကြဲချခဲ့သဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name=":2" /> ==== အောက်တိုဘာ ၂၈ ==== MNDAA သည် ဟိုပုံးမြို့မှ ထွက်ခွာလာသော စစ်ကောင်စီတပ်အား အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သလို တရုတ်မြန်မာနယ်စပ် [[မုန်းကိုးမြို့]]အနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခု သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ချင်းရွှေဟော်မြို့အနီး လေကြောင်းမှ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သော စစ်ကောင်စီတပ်များအား တိုက်ခိုက်အနိုင်ရခဲ့သလို လေကြောင်းမှ ချပေးခဲ့သော စစ်လက်နက်များကိုလည်း သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သည်။ နမ့်ခမ်းမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုနှင့် လားရှိုးမြို့နယ်ရှိ စစ်စခန်း ၂ ခုတို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း TNLA က ဆိုသည်။ စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက စစ်စခန်းများ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar clashes stretch into second day |date=29 October 2023 |work=[[The Hindu]] |url=https://www.thehindu.com/news/international/myanmar-clashes-stretch-into-second-day/article67470642.ece |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222217/https://www.thehindu.com/news/international/myanmar-clashes-stretch-into-second-day/article67470642.ece|archivedate=4 November 2023}}</ref> အောက်တိုဘာ ၂၇ နှင့် ၂၈ ရက်နေ့များတွင် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုများကြောင့် လားရှိုးမြို့နယ်မှ လူဦးရေ ၆၀၀ ခန့် စစ်ဘေးရှောင်ခဲ့ရသည်။ လားရှိုး-မူဆယ်လမ်းပေါ်ရှိ ဟိုပိတ်တိုးဂိတ်အပါအဝင် လားရှိုးမြို့နယ်တွင်းရှိ လမ်းများနှင့် ရွာများတွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော်လည်း လားရှိုးမြို့ပေါ်တွင် ဖြစ်ပွားခြင်း မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite news |title=About 600 IDPs arrive in Lashio as clashes occur around Lashio and nearby some villages |url=https://elevenmyanmar.com/news/about-600-idps-arrive-in-lashio-as-clashes-occur-around-lashio-and-nearby-some-villages |work=[[Eleven Media Group]] |date=28 October 2023 |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222247/https://elevenmyanmar.com/news/about-600-idps-arrive-in-lashio-as-clashes-occur-around-lashio-and-nearby-some-villages|archivedate=4 November 2023}}</ref> ကျောက်မဲ၊ သိန္နီနှင့် ကွတ်ခိုင်တို့တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Traffic returns to normal on Mandalay-Lashio Union Highway and in Lashio town |url=https://elevenmyanmar.com/news/traffic-returns-to-normal-on-mandalay-lashio-union-highway-and-in-lashio-town |work=[[Eleven Media Group]] |date=28 October 2023 |language=en|archiveurl=https://archive.today/20231104222302/https://elevenmyanmar.com/news/traffic-returns-to-normal-on-mandalay-lashio-union-highway-and-in-lashio-town|archivedate=4 November 2023}}</ref> ==== အောက်တိုဘာ ၂၉ ==== ထီးချိုင့်မြို့နယ်တွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပြီး စစ်ကောင်စီက လေတပ် လေယာဉ်များ စေလွှတ်ခဲ့သည်။<ref name=htigyaing/> မန္တလေးပီဒီအက်ဖ်နှင့် TNLA ဦးဆောင်သော အဖွဲ့က [[နောင်ချိုမြို့]]မှ သုံးမိုင်အကွာ [[ကျောက်ကြမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|ကျောက်ကြမ်းရွာ]]ရှိ စစ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက နောင်ချို-ရပ်စောက်လမ်းပေါ်ရှိ အမြောက်စခန်းသို့ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ တချိန်တည်းမှာပင် [[ဂုတ်ထိပ်တံတား]]အနီး နောင်ချို-ကျောက်မဲလမ်းပေါ်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ မန္တလေး-မူဆယ် အဝေးပြေးလမ်းကို ဖြတ်တောက်ထားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-30 |title=နောင်ချိုမြို့နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတားကို မဟာမိတ်တပ်တွေ စီးနင်းထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html |access-date=2023-10-30|archiveurl=https://archive.today/20231104222309/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/10/30/375890.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> မိုးကုတ်မြို့နယ်၊ [[ညောင်ကုန်း (အထက်)ရွာ၊ မိုးကုတ်မြို့နယ်|အထက်ညောင်ကုန်း]]ရွာအနီးရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို TNLA နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ==== အောက်တိုဘာ ၃၀ ==== သိန္နီမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတွင် တိုက်ပွဲငါးကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့သလို သိန္နီမြို့နယ် [[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန|အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန]]ရုံးကို မဟာမိတ်အဖွဲ့များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ သိန္နီမြို့နယ်ရှိ [[မိုင်းလီရွာ၊ သိန္နီမြို့နယ်|မိုင်းလီရွာ]] စစ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး နောင်ချိုမြို့နယ်ကို ဝိုင်းရံထားနိုင်ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ အောက်တိုဘာ ၃၀ ရက်နေ့အကုန်တွင် စစ်ကောင်စီစခန်း ၆၇ ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၃၄ ဦးအား ဖမ်းဆီးထားကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref name=htigyaing/> ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (ကေအိုင်အေ)၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်းနှင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ချေမှုန်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":1" /> မဟာမိတ်အဖွဲ့ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် ကေအိုင်အေနှင့် ပူးတွဲလုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=":2" /> [[File:SAC convoy near Pyin Oo Lwin on 30 Oct 2023.ogg|thumb|အောက်တိုဘာ ၃၀ ရက်နေ့က ပြင်ဦးလွင်မြို့အနီး တွေ့ရသော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းတစ်ခု]] ==== အောက်တိုဘာ ၃၁ ==== နံနက် ၅ နာရီခန့်တွင် ကေအိုင်အေနှင့် အေအေ ပူးပေါင်းအဖွဲ့က [[ကန်တော်ယန်ရွာ၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]အနီး၊ မြစ်ကြီးနား-ဗန်းမော်လမ်းပေါ်ရှိ မလိယန်စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီမှ လေကြောင်းပစ်ကူပြုလုပ်ခဲ့ရာ နေအိမ် ခြောက်လုံး ပျက်စီးခဲ့သည်။ နံနက် ၈ နာရီတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များ စခန်းအား လက်လွှတ်လိုက်ရကာ ပူးပေါင်းအဖွဲ့က ကန်တော်ယန်စခန်းကိုပါ ထပ်မံသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေဌာနချုပ် လိုင်ဇာမြို့အနီးသို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်းများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-10-31 |title=ကန်တော်ယန်အထိုင်စခန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီလို့ KIAပြော |language=Burmese |work=Kachin Waves |url=https://burmese.kachinnews.com/2023/10/31/zm1-127 |access-date=2023-10-31|archiveurl=https://archive.today/20231105002736/https://burmese.kachinnews.com/2023/10/31/zm1-127/|archivedate=5 November 2023}}</ref> တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း စစ်ကောင်စီ အမှတ် ၃၈၇ တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူး ကျဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=AA collaborates with northern allies to attack junta military sites in northern Myanmar |url=https://www.narinjara.com/news/detail/6542698fc006ac9d132f6f92 |website=Narinjara|archiveurl=https://archive.today/20231104222328/https://www.narinjara.com/news/detail/6542698fc006ac9d132f6f92|archivedate=4 November 2023 }}</ref> === နိုဝင်ဘာလ === ==== နိုဝင်ဘာ ၂ ==== နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့အထိ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်များက စစ်ကောင်စီစခန်း ၉၂ ခုနှင့် မြို့ ၄ မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=":3">{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-02 |title=Three More Myanmar Junta Bases Fall in Northern Shan: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/three-more-myanmar-junta-bases-fall-in-northern-shan-mndaa.html |access-date=2023-11-02 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222339/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/three-more-myanmar-junta-bases-fall-in-northern-shan-mndaa.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> စစ်ဆင်ရေးစတင်ချိန်မှစ၍ စစ်ကောင်စီ၏ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုနှင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ၁၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။<ref name=":3" /> ချင်းရွှေဟော်နှင့် သိန္နီမြို့များအား အလုံးစုံထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဆိုသည်။<ref name=":4">{{Cite web |last=Pan |first=Myat |date=2023-11-02 |title=More than 25,000 displaced by fighting in northern Shan State |url=https://myanmar-now.org/en/news/more-than-25000-displaced-by-fighting-in-northern-shan-state/ |accessdate=2023-11-02 |website=Myanmar Now |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222343/https://myanmar-now.org/en/news/more-than-25000-displaced-by-fighting-in-northern-shan-state/|archivedate=4 November 2023}}</ref> နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ ခံတပ်စခန်းတစ်ခုကို ညီနောင်မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ရှမ်းမြောက်မှ စစ်ကောင်စိစစ်ကူများအား တားမြစ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။ [[မူဆယ်မြို့]]အရှေ့ဘက်ရှိ [[ပန်ဆိုင်းမြို့]]သည်လည်း မဟာမိတ်လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=AFP |date=2023-11-02 |title=Myanmar Military Says Lost Control of Strategic Border Town |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-says-lost-control-of-strategic-border-town.html |accessdate=2023-11-02 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231104222359/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-military-says-lost-control-of-strategic-border-town.html|archivedate=4 November 2023}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၄ ==== နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့အထိ စစ်ကောင်စီစခန်း ၁၀၆ ခုနှင့် မြို့လေးမြို့အား မဟာမိတ်အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ထားသည်။<ref>[https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-troops-lost-will-to-fight-brotherhood-alliance.html Myanmar Junta Troops Lost Will to Fight: Brotherhood Alliance] ([https://archive.today/20231107030942/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-troops-lost-will-to-fight-brotherhood-alliance.html#selection-1045.0-1045.63 Archive])</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကောလင်းမြို့တွင် စစ်ကောင်စီခံတပ်များအား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ တန်ပြန်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေးတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ် ရှစ်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စွဲထားရာ အနည်းဆုံး နေရာ ၁၀ ခုအား တပြိုင်နက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက် ကောလင်းမြို့ရဲစခန်းကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက တတိယအကြိမ်တိုက်ပွဲတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref name=saair>[https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-uses-airstrikes-as-sagaing-resistance-attacks.html Myanmar Junta Uses Airstrikes as Sagaing Resistance Attacks] ([https://archive.today/20231107030629/https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-junta-uses-airstrikes-as-sagaing-resistance-attacks.html?fbclid=IwAR3bIVqvhFBfar7wqRrcdzRWils-Ci8-enCX_91YOnbA2-bHzrCBzZp_KtA#selection-1045.0-1045.59 Archive])</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမြောက်ပိုင်း၊ ကောလင်း၊ ပင်လည်ဘူး၊ ကန့်ဘလူ၊ ကျွန်းလှ၊ ဝန်းသို၊ ကလေးဝ၊ ကလေး၊ ဟုမ္မလင်းနှင့် တမူးမြို့နယ်များရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ရဲစခန်း အနည်းဆုံး ခြောက်ခုကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆိုသည်။<ref name=saair/> ကေအိုင်အေ၊ အေအေနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|အေဘီအက်စ်ဒီအက်ဖ်]] တို့သည် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၊ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့်အတူ စစ်ကိုင်း-မကွေး ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာပြင်တွင် စစ်ဆင်ရေးပူးတွဲဖော်ဆောင်လျက်ရှိသည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-03 |title=စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးရှိ မြို့နယ်(၇)ခုထက်မနည်းတွင် တိုက်ပွဲများ တစ်ပြိုင်နက်ဖြစ်နေ |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44516/ |access-date=2023-11-03|archiveurl=https://archive.today/20231107031733/https://myanmar-now.org/mm/news/44516/|archivedate=7 November 2023}}</ref> ====နိုဝင်ဘာ ၆==== [[ကောလင်းမြို့]]အား သုံးရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကေအိုင်အေ]]၊ [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|အေအေ]]နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ပီဒီအက်ဖ်]]အဖွဲ့များက မြို့အား နောက်ဆုံးတွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။<ref name=AP>{{Cite news |title=Myanmar resistance claims first capture of a district capital from the military government |url=https://apnews.com/article/military-resistance-pdf-sagaing-kawlin-8168134789c1c26ec945afc82898e235 |work=AP News |accessdate=12 November 2023 |archivedate=15 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231115041349/https://apnews.com/article/military-resistance-pdf-sagaing-kawlin-8168134789c1c26ec945afc82898e235 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=Myanmar Resistance Seizes First District Level Town in Sagaing as Offensive Expands |language=English |work=The Irrawaddy |url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html|archiveurl=https://archive.today/20231107031740/https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-resistance-seizes-first-district-level-town-in-sagaing-as-offensive-expands.html|archivedate=7 November 2023}}</ref> [[နမ့်ခမ်းမြို့]]ကိုလည်း [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|TNLA]]က ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ မြို့မှ နှစ်မိုင်အကွာ တောင်ကုန်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုသာ ကျန်ရှိတော့သည်။<ref name=namhkammn>{{Cite news |date=2023-11-06 |title=နမ့်ခမ်းတစ်မြို့လုံးနီးပါး TNLAထိန်းချုပ် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44666/|archiveurl=https://archive.today/20231107031753/https://myanmar-now.org/mm/news/44666/|archivedate=7 November 2023}}</ref> အေအေနှင့် အမ်အန်ဒီအေအေအဖွဲ့များက ကွမ်းလုံမြို့နယ်ရှိ ပန်လောင်းအခြေစိုက်စခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး [[အမှတ်(၉၉)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|တပ်မ ၉၉]] ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် စစ်သည် ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=မုံးကိုးတိုက်ပွဲတွင် တပ်မ(၉၉)ဗျူဟာမှူးအပါအဝင် အရာရှိစစ်သည် ၃၀ကျော် သေဆုံး |language=Burmese |work=DVB |url=https://burmese.dvb.no/post/623785 |access-date=2023-11-07}}</ref> စစ်ဆင်ရေးစတင်ချိန်မှစ၍ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုများကြောင့် ကလေးငယ်သုံးဦးအပါအဝင် အရပ်သား ၂၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Irrawaddy |first=The |date=2023-11-06 |title=Six Shan Civilians Killed in Myanmar Junta Airstrikes: MNDAA |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/six-shan-civilians-killed-in-myanmar-junta-airstrikes-mndaa.html |access-date=2023-11-06 |website=The Irrawaddy |language=en-US|archiveurl=https://archive.today/20231107031802/https://www.irrawaddy.com/news/burma/six-shan-civilians-killed-in-myanmar-junta-airstrikes-mndaa.html|archivedate=7 November 2023}}</ref> ====နိုဝင်ဘာ ၇==== နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့မှ စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ [[ခမ်းပါတ်မြို့]]ကို [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သုံးရက်တာကာလအတွင်း ရဲစခန်းများနှင့် စစ်ကောင်စီစခန်းများအား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့နံနက်ပိုင်းမှစကာ ခမ်းပါတ်မြို့သည် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေနှင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့|စီအန်ဒီအက်ဖ်]] အဖွဲ့များက တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပူးပေါင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=ကလေး- တမူးလမ်းပေါ်ရှိ ခါမ်းပါတ်မြို့ကို PDF သိမ်း |language=Burmese |work=The Irrawaddy |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html |access-date=2023-11-07|archivedate=7 November 2023|archiveurl=https://archive.today/20231107165647/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/07/376153.html}}</ref> တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ [[မုန်းကိုးမြို့]]ကိုလည်း [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမ်အန်ဒီအေအေ]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{Citation |title=(၇) နှစ်တိုင်တိုင်ကျော်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် မုံးကိုးနယ်စပ်ဂိတ်မှာ MNDAA ၏ အလံကိုနောက်တစ်ကြိမ် ထပ်မံထူထောင်နိုင်ခဲ့ {{!}} By The Kokang {{!}} Facebook |url=https://www.facebook.com/Kokang311/videos/%E1%81%87-%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AC-mndaa-%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%B6%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%85%E1%80%BA/1048332043148167/ |access-date=2023-11-07 |language=en}}</ref> မုန်းကိုးစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာတွင် လက်နက်ခဲယမ်းအများအပြားနှင့် သံချပ်ကာကားတစ်စီးကိုလည်း သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=2023-11-07 |title=စစ်တပ်အတွက် အရေးပါသည့် မုံးကိုးမြို့ရှိ ဗျူဟာကုန်းကို MNDAAသိမ်းပိုက် |language=Burmese |work=Myanmar Now |url=https://myanmar-now.org/mm/news/44720/?fbclid=IwAR2OyGd0SZbsp-747hbw8y8PeFtpJQxPHEZ4WOQ4nxcdvbCuvTNxYOCIxro |access-date=2023-11-07|archiveurl=https://archive.today/20231107165706/https://myanmar-now.org/mm/news/44720/?fbclid=IwAR2OyGd0SZbsp-747hbw8y8PeFtpJQxPHEZ4WOQ4nxcdvbCuvTNxYOCIxro|archivedate=7 November 2023}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား ထောက်ခံသည့်အနေဖြင့် [[ကယားပြည်နယ်]] [[မယ်စဲ့မြို့နယ်]]ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုကို [[ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]က [[၁၁၀၇ စစ်ဆင်ရေး]] အဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၈ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ ၁၂ရက်မြောက်နေ့ အရောက်မှာပင် မြို့အချို့နှင့် ရာနှင့်ချီသောစစ်စခန်းများ အသိမ်းခံလိုက်ရပြီးနောက် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အား နိုဝင်ဘာလ ၈ရက်နေ့ တွင် ခေါ်ယူသည်။ အစည်းအဝေးကို ကာလုံအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သော ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]၊ ဒုတိယသမ္မတ [[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ|ဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[တီခွန်မြတ်|ဦးတီခွန်မြတ်]]၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်]]၊ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း) [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း]]၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[တင်အောင်စန်း|ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း]]၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ရာပြည့်|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်]]၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်းဆွေ]] နှင့် နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ထွန်းထွန်းနောင် (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းထွန်းနောင်]]တို့ အပြင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]အတွင်းရေးမှူး [[အောင်လင်းဒွေး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး]]၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး [[ရဲဝင်းဦး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး]]၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေတို့ တက်ရောက်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3g2x9zmngzo|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ကာလုံအစည်းအဝေး ခေါ်ယူ|work=BBC Burmese|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>လိုအပ်သည့် လက်တုံ့ပြန်မှု များ လုပ်ဆောင်မည်ဟု အစည်းအဝေးတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် က ပြောဆိုသည်။ ယင်းနေ့ မှာပင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် Wang Wenbin က တရုတ်နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ နေရာများအား ရှောင်ရှားကြရန် သတိပေးခြင်း နှင့် တိုက်ပွဲများ ရပ်ရန် တိုက်တွန်း ခြင်းများ လုပ်ဆောင်သည်။ ယင်းအပြင် တိုက်ပွဲ ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံဖက်ခြမ်း နယ်စပ်ဒေသမှ တရုတ်နိုင်ငံသားတချို့ ထိခိုက်သေကျေမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ချက် ထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-warns-its-citizens-to-avoid-war-zones-in-myanmar/7348032.html|title=မြန်မာက တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့နေရာတွေရှောင်ဖို့ သူ့နိုင်ငံသားတွေကို တရုတ်သတိပေး|work=VOA Burmese|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၉ ==== ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၉) ရက်၊ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် [[ကွမ်းလုံမြို့]]အား အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ပြီဟု MNDAA ၏ အတည်ပြုချက်ကို ကိုးကားပြီး [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/628/|title=ကွမ်းလုံမြို့ကို သိမ်းပိုက် နိုင်ပြီလို့ MNDAA ထုတ်ပြန်|work=New Day Myanmar|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=9 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231109143822/https://newdaymyanmar.com/628/}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]၊ [[မုန်းကိုးမြို့]] ၊ [[ဖောင်းဆိုင် (ကချင်)ရွာ၊ မူဆယ်မြို့နယ်|ဖောင်းဆိုင်]] နှင့် [[နမ့်ခမ်းမြို့]] တို့ ပြီးလျှင်၅ ခုမြောက်မြို့ အဖြစ် ကွမ်းလုံကို မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ က သိမ်းပိုက် လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ကွမ်းလုံမြို့ သည် တရုတ်-မြန်မာကုန်သွယ်ရေး ပင်မလမ်းကြောင်းဖြစ်သည့် [[သိန္နီမြို့နယ်|သိန္နီ]]-[[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်လမ်း]]ပိုင်းတွင် အဓိကကျသည့်မြို့ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/02/376005.html|title=ကွမ်းလုံမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆက်လက် ပြင်းထန်|work=ဧရာဝတီသတင်းဌာန|access-date=၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> စစ်ကောင်စီက လက်ရုံးတပ်များအားလုံး ရှေ့တန်းထွက်ရန် ဆင့်ခေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=ဧရာဝတီ |date=2023-11-09 |title=စစ်ကောင်စီ လက်ရုံးတပ်များ အားလုံး ရှေ့တန်းထွက်ရန် ဆင့်ခေါ် |url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/09/376206.html |access-date=2023-11-09 |website=ဧရာဝတီ |language=en-US |archivedate=2023-11-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231109142848/https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/09/376206.html |url-status=live }}</ref> နောင်ချို့မြို့နယ်၊ [[အုမ္မခါးရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|အုမ္မခါးရွာ]]အနီးရှိ TNLA နှင့် PDF များထိန်းချုပ်ထားသော စခန်းအား စစ်ကောင်စီတပ်များက သံချပ်ကာကား ၃ စီးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ သံချပ်ကာကားတစ်စီး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ကျန်နှစ်စီးမှာ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ [[ဖားကန့်မြို့နယ်]]တွင်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း သုံးခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၀ ==== တိုက်ပွဲများကြောင့် [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]] တွင် ပိတ်မိနေသည့် ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများအပါအဝင် မြို့ခံအချို့တို့ အလုံးအရင်း ဖြင့် မြို့ အား စွန့်ခွာကြသည်။ စစ်ရှောင်များအား နှစ်ဖက်စလုံးက စစ်ရှောင်စခန်းများဖွင့်ပြီး လက်ခံကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72q62jyw7no|title=လမ်းဘေးမှာပုံထားရတဲ့ လောက်ကိုင်စစ်ရှောင်တွေ ရဲ့ ဖုန်း နဲ့ အိတ်တွေအကြောင်း MNDAA ဘာပြောလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၁ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း]] က နိုဝင်ဘာ ၁၁ရက် နေ့တွင် [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်|ကွမ်းလုံ]] မြို့နှင့် ပါတ်သတ်ပြီး [[တပ်မတော်]] ဗျူဟာ နှင့် ကွပ်ကွဲမှုအောက်ရှိ တပ်များက ရန်သူကို ခုခံတိုက်ခိုက်နေရကြောင်း ထွက်ပြောသည်။ ယင်းအပြင် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့များ လွှမ်းမိုးမှု ရထားသည့် မြို့အချို့နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး နယ်မြေတစ်ခုလုံး မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းလောက်အထိသာ ဟု ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47182|title=ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း)မြို့နယ်များရှိ နေရာအချို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏ ပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၂ ==== တပ်မတော်က ခုခံနေရသည့် [[ကွမ်းလုံမြို့]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီဟု MNDAA က နိုဝင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်သည်။ [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နှင့် [[မုန်းကိုးမြို့|မုန်းကိုး]] တို့အား သိမ်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း သတင်းထုတ်ပြန်သကဲ့သို့ ကိုးကန့်အလံအား ကွမ်းလုံကြိုးတံတားထိပ်တွင် လွှင့်ထူကာ ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။တပ်မတော်က နှစ်ပေါင်း ၅၀ ကျော် အစဉ်တစ်စိုက် ထိန်းချုပ်လာခဲ့သော ကွမ်းလုံကြိုးတံတားအား ပထမဦးဆုံး လက်လွှတ်လိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgpwzjrgz9o|title=နိုဝင်ဘာ ၁၂ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - ကွမ်းလုံမြို့ကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညမှာပင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က ရှမ်းမြောက် မြို့နယ် (၈) မြို့နယ် အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေး( Martial Law) အမိန့် ထုတ်ပြန်သည်။ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]] ၊ [[ကွမ်းလုံမြို့နယ်|ကွမ်းလုံ]] ၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]] ၊ [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်]]၊ [[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] နှင့် သိန်းနီ မြို့များအား [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး အားလည်းကောင်း<ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/24095|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး(Martial Law)အမိန့်အမှတ်၊ ၁၀ / ၂၀၂၃|work=CINCDS Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်|ကုန်းကြမ်း]] နှင့် [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင် မြို့]] တို့အား [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)]]၊ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူးအားလည်းကောင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ ပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/24096|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး(Martial Law)အမိန့်အမှတ်၊ ၁၁ / ၂၀၂၃|work=CINCDS Myanmar|access-date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့မှာပင် ကိုးကန့်အထူးဒေသ ရှီးရှမ်းခရိုင်၊ မန်လော်မြို့ အခြေစိုက် တပ်မတော်ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ-၁၂၉) တပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံး ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ထံ လက်နက်ချအဖမ်းခံသည်။ထို ခမရ (၁၂၉) ၏ တပ်ရင်းမှူး မှာ ဗိုလ်မှူးကျော်ရဲအောင် ဖြစ်သည်။အဖမ်းခံသည့်ထဲ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၂၇ ယောက်၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ မိသားစုဝင် ၁၃၄ ယောက်စုစုပေါင်း ၂၆၁ ယောက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/shan-army-surrendered-11142023082020.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံး MNDAA ထံ လက်နက်ချအဖမ်းခံ|work=RFA Burmese|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညမှာပင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် CNF–CNA [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]]-[[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] နှင့် ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] အား မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/a-public-administration-in-progress-in-rihkhawdar/7355779.html|title=ရိခေါ်ဒါရ်မှာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ဖော်ဆောင်ဖို့ ပြင်ဆင်|work=VOA Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် နိုင်ငံအနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] သို့ ရောက်ရှိလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/45184/|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ရခိုင်အထိ ရောက်လာ|work=Myanmar Now|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[စစ်တွေမြို့]] ၏ တစ်ဖက်ကမ်း၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ကမ်းခြေအနီးရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း ၂ ခုကို [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခြင်း ဖြင့် ဖြစ်သည်။တိုက်ပွဲသည် [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]] ဒုံးပိုက်နှင့် ချိန်ခါလီရွာရှိ နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း ၂ ခု အပြင် [[မင်းပြားမြို့နယ်]] တို့တွင် ဖြစ်ပွားသည်။ တစ်ဖက်တွင်လည်း ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] တိုက်ပွဲအတွင်း [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] ၄၄ ဦး သည်  ရိခေါ်ဒါရ်တပ်စခန်းမှ နေ၍ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ကျန်ဖိုင်ခရိုင်ဘက် သို့ ထွက်ပြေးကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/myanmar-military-flee-11152023032650.html|title=အိန္ဒိယဘက်ပြေးသွားတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်သား လေးဆယ်ကျော်ကို မြန်မာဘက်ပြန်ပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> CNF–CNA ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး-ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် နှင့် ဒေသကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] အား သိမ်းပိုက်သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၄ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့]] ကို ဝင်တိုက်မည်ဟု ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ဘက်က ကြေညာသည်။သိမ်းဆည်းထားပြီးသည့် တပ်စခန်း စုစုပေါင်း (၁၄၄) ခု ရှိကြောင်းပါ မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-mndaa-11142023135341.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ကို ဝင်တိုက်တော့မယ်လို့ MNDAA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ်မြို့]] မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကြောင့်  [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ဘက် သို့  ထွက်ပြေးခိုလှုံခဲ့သည့်   တပ်မတော်သား ၄၄ ဦးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ အစိုးရက အိန္ဒိယလေတပ် Mi-17 V5 ရဟတ်ယာဉ် ဖြင့်  မိုးရေးမြို့ မှ တစ်ဆင့် မြန်မာနိုင်ငံ  [[တမူးမြို့]]သို့  လွှဲပြောင်းပေးသည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၁၅ ==== ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုလုံး တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ထံ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ကြောင်း ဆိုသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများနှင့် မိသားစုများပါဝင်သော လူဦးရေ ၂၀၀ ကျော် လက်နက်ချခြင်းသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လူဦးရေအများဆုံး လက်နက်ချခြင်းလဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-11-15 |title=An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it |url=https://www.nbcnews.com/news/world/entire-army-battalion-surrendered-myanmar-rcna125275 |access-date=2023-11-16 |website=NBC News |language=en}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ဦးစီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှ ရပ်စဲကာ ဗိုလ်မှူးချုပ်[[ထွန်းထွန်းမြင့်]]အား ယာယီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထွန်းထွန်းမြင့်သည် ယခင်က ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးများတွင် တာဝန်ယူခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။<ref name=sazmyanmarnow>{{cite news |title=Struggling to maintain order, junta replaces Kokang leader with brigadier general |url=https://myanmar-now.org/en/news/struggling-to-maintain-order-junta-replaces-kokang-leader-with-brigadier-general/ |date=17 November 2023 |language=en |work=Myanmar Now}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၆ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ဦးစီးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှရပ်စဲလိုက်ပြီး [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့ မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းစစ် ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့် နှင့် အစားထိုးခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/284059|title=ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ဦးစီးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေအား တာဝန်မှရပ်စဲလိုက်ပြီး ဗိုလ်မှူးချုပ် တစ်ဦးကို ခေတ္တဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ခန့်အပ်|work=Eleven Media Group|access-date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref>[[ရှမ်းပြည်နယ်]] [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]အတွင်း အချမ်းသာဆုံးမိသားစု ၄ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် မြီ မိသားစု မှ မြီရှောင်ချန်း၊ မြီကော်ဖျင်း(ခ) မြီရှောက်ဖျင်းနှင့် မြီကျိန်းကျိန်း တို့အား အွန်လိုင်းလောင်းကစားစွပ်စွဲချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးသည်။ မြီရှောက်ချန်းသည် ပစ္စတို ဖြင့် အဆုံးစီရင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4n42w49y9mo|title=တရုတ်ဝရမ်းထုတ်ထားတဲ့ ကိုးကန့်သူဌေးကြီး မြီရှောက်ချန်း သေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က တရုတ်နိုင်ငံ သို့ ဖမ်းမိသူတို့ကို လွှဲပြောင်းကာ ၎င်းတို့အား တရုတ်နိုင်ငံသား များဟု ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47543|title=ဥပဒေအရအရေးယူနိုင်ရန် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဆင့်ထားရှိသည့် တရုတ်နိုင်ငံသား ၄ ဦးအနက် ၃ ဦးကို ဖမ်းဆီးရမိ၊ တရားဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်ရေး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံသို့လွှဲပြောင်း|work=MOI Myanmar|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၇ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က နိုင်ငံဝန်ထမ်းများ နှင့် စစ်မှုထမ်းဟောင်းများအား အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ပြင်ဆင်ထားကြရန် အမိန့်ထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1r2pdynv9jo|title=ဝန်ထမ်းတွေနဲ့ လုံခြုံရေး အဖွဲ့တွေ ဖွဲ့စည်းမယ်|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>MNDAA ၏ ဒုတိယစစ်ဦးစီးချုပ်ဟောင်းနှင့် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်]]သည် ကိုးကန့်မှ ထွက်ပြေးရန် စီစဉ်နေချိန်အတွင်း စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news.ycwb.com/2023-11/17/content_52331990.htm|title=缅北“四大家族”之首头目白所成出逃时被拦|work=Yangcheng Evening News|date=2023-11-17|trans-title= Head of Northern Myanmar's "Four Big Families," Bai Suocheng, Blocked from Leaving the Country |language=zh-cn}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၈ ==== ယမန်နေ့က TNLA မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သော စခန်းသစ်ကုန်းစခန်းကို စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီက ဓာတုဓာတ်ငွေ့ပါသော ဗုံးများ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု TNLA က စွပ်စွဲထားသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/myanmar-junta-loses-bases-scores-of-troops-in-four-days-of-resistance-attacks.html|title=Myanmar Junta Loses Bases, Scores of Troops in Four Days of Resistance Attacks|date=2023-11-20|website=The Irrawaddy}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၁၉ ==== မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ ၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား “ကျူးကျော်သူတွေရဲ့ ကျူးကျော်စစ်” ဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်း]] က စွပ်စွဲ အမည်တပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47733|title=၁၉-၁၁-၂၀၂၃ ရက်နေ့ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)၊ ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့တို့တွင် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားမှု အခြေအနေများအား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏ ပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ထိုနေ့မှာပင် [[ရန်ကုန်မြို့]] မြို့တော်ခန်းမနှင့် တရုတ်သံရုံးရှေ့တွင် စစ်ကောင်စီထောက်ခံသူများက တရုတ်သည် ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များအား ကူညီနေသည်ဟုဆိုကာ ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.irrawaddy.com/specials/myanmar-china-watch/myanmar-regime-backed-rallies-denounce-china-accusing-it-of-backing-anti-junta-alliance.html|title=Myanmar Regime-Backed Rallies Denounce China, Accusing It of Backing Anti-Junta Alliance|work=Irrawaddy News|access-date=23 November 2023|date=20 November 2023}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/47709|title=ရန်ကုန်မြို့၌ ပြည်တွင်းရေးဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများအား ဆန့်ကျင်ရှုတ်ချပွဲ ကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ဆန္ဒပြပွဲကို  [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ကလည်း ဖော်ပြပေးသည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၂၂ ==== စစ်ကောင်စီဘက်က လုံခြုံရေးအထူးတင်းကြပ်ထားသည့် [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေး မြို့]] တွင် တပ်မတော်မြတ်နိုးသူများဟု ဆိုကြသူများ၊ မျိုးချစ်အဖွဲ့များဟု ဆိုကြသူများ၏ ဆန္ဒပြပွဲကို လွတ်လွတ်လပ်လပ်ဖြင့် ခွင့်ပြုချက်ပေး၍ ဆန္ဒပြစေခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများက ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား တရုတ်နိုင်ငံက ထောက်ပံ့နေသည်ဟု စွပ်စွဲကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/47882|title=ပြည်တွင်းရေး ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သူများကိုရှုတ်ချပွဲ မန္တလေး ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်တွင်ပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၃ ==== မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ် [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်မြို့]] ၊ ကျင်စန်းကျော့နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ် အတွင်းရှိ ရပ်နားထားသော ကုန်တင်ယာဉ်များပေါ်သို့ လက်နက်ကြီးကျရောက်ပေါက်ကွဲသည်။အစီးရေ ၁၀၀ကျော် မီးလောင်သည်။ ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး မည်သည့်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကမှ ၎င်းတို့ဆောင်ရွက်ကြောင်း သတင်းမထုတ်ပြန်ကြပေ။စစ်တပ်ဘက်ကမူ ၎င်းတို့ မလုပ်ကြောင်း ထွက် ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/45944/|title=တရုတ်နယ်စပ် ကုန်တင်ကားဝင်းမီးလောင်မှု ကားအစီးရေ ၁၀၀ ကျော် ပျက်စီး|work=Myanmar Now|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/china-border-fire-11232023151553.html|title=ကျင်စန်းကျော့နယ်စပ်ဂိတ်က ကားအစီးရေ တစ်ရာကျော် မီးလောင်ပျက်စီး|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၄ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့|လောက်ကိုင်]] ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြရန် တရုတ်အစိုးရဘက်က သတိပေးချက်ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7368565.html|title=လောက်ကိုင်က တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာဖို့ တရုတ်အစိုးရ သတိပေးချက်ထုတ် |work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးအား နိုဝင်ဘာ (၂၇) ရက် တွင် နောက်တဆင့် တက်မည်ဟု မဟာမိတ် (၃)ဖွဲ့က တရားဝင် သတင်းထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7369383.html|title=စစ်ဆင်ရေး နောက်တဆင့် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ ကြေညာ|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်၊ ချင်းပြည်နယ်၊ [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]] ရှိ စစ်စခန်းအား ချင်းကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ကာ မြို့ကိုပါ ထိန်းချုပ်နိုင်သည်။ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များ အနေဖြင့် ချင်းပြည်နယ် တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါ်ဒါရ် မြို့]] ပြီးလျှင် [[လိုင်လင်းပီမြို့|လိုင်လင်းပီ]] သည် ဒုတိယမြောက် ထိန်းချုပ်နိုင်သည့် မြို့ဖြစ်လာသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7368524.html|title=မတူပီမြို့နယ် လိုင်လင်းပီမြို့ကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်တွေ သိမ်းယူ|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]က မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သတ်ပြီး အားလုံးပါဝင်သည့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများဖြစ်လာစေရန် ရည်သန်သည့် တွေ့ဆုံမှုများပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://kemlu.go.id/portal/en/read/5545/berita/office-of-the-special-envoy-engagements-with-myanmar-stakeholders-jakarta-20-22-november-2023|title=Office of the Special Envoy Engagements with Myanmar Stakeholders Jakarta, 20-22 November 2023|work=MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS OF THE REPUBLIC OF INDONESIA|access-date=28 November 2023|date=24 November 2023}}</ref> ဆွေးနွေးပွဲသို့ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|နွေဦးတော်လှန်ရေး]]နှင့်စပ်လျဉ်းသည့်အဖွဲ့များ၊အပစ်ရပ်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊စစ်ကောင်စီ အပါအဝင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့]] တို့တက်ရောက်ကြပြီး သီးခြားစီတွေ့ဆုံမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၀ရက်မှ ၂၂ရက်နေ့ထိ ပြုလုပ်သည်။ ==== နိုဝင်ဘာ ၂၅ ==== [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသကြီး၏ ပုံမှန်စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုကို တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တွင် ပြုလုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cj5p1v2z5dno|title=မြန်မာနယ်စပ်မှာ တရုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinese-military-holds-training-drills-near-myanmar-border-after-convoy-fire-2023-11-25/|title=Chinese military holds training drills near Myanmar border after convoy fire|work=Reuters|access-date=25 November 2023|date=25 November 2023 }}</ref>တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တရုတ်ဘက်တွင် လက်နက်ကြီးကျည်လာရာလမ်းကိုသိနိုင်သည့် ရေဒါများနှင့် အမြှောက်ကြီးများ ချထားပုံအား တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် Global Times သတင်းစာ က အသိပေး ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.globaltimes.cn/page/202311/1302483.shtml|title=PLA conducts real combat drill along China-Myanmar border, a necessary act to deal with emergencies, potential escalation: experts|work=Global Times|access-date=28 November 2023|date=25 November 2023 }}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/china-myanmar-border-china-deploys-howitzers-as-war-on-border-threatens-to-spill-over-/7374012.html|title=တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် ဟောင်ဝစ်ဇာအမြောက်ကြီးများ တရုတ်ချထား|work=VOA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ယင်းနေ့တွင် [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင်မြို့နယ်ထဲ]]ရှိ ပြည်သူအချို့က တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်မျဉ်း BP-127 ခြံစည်းရိုးနားသို့ ကပ်၍ စစ်လာရှောင်ရာ စစ်ဘေးရှောင်များအား [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်ဘက်က]] မျက်ရည်ယိုဗုံးကြဲပြီး နှင်ထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cj5p1v2z5dno|title=နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးနား ကပ်လာတဲ့ စစ်ရှောင်တွေကို တရုတ်ဘက်က မျက်ရည်ယိုဗုံးကြဲ|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့ မနက်အစောပိုင်းတွင် [[ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့|ကိုးကန့်တပ်]](MNDAA)က နေရပ်ပြန်လိုကြသူများအတွက် လမ်းပြန်ဖွင့်ပေးသည်။ ထောင်နှင့်ချီသည့် လောက်ကိုင်နေသူများ ဘေးလွတ်ရာ ရှောင်တိမ်းကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cnep0ye2lzgo|title=လောက်ကိုင် လမ်းပြန်ပွင့်လို့ လူထောင်ချီ လားရှိုးဘက်ကို ထွက်ခွာနေကြ|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ထိုနေ့မှာပင် ညီနောင်မဟာမိတ်တပ်များက ကျင်စန်းကျော့ဂိတ်နေရာကို ထိန်းချုပ်သိမ်းပိုက်သည်။တရုတ် - မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက်အရေးပါသည့်  [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နယ်စပ်ဂိတ်၊  ကြူကုတ်([[ပန်ဆိုင်းမြို့|ပန်ဆိုင်း]]) ဂိတ် ပြီးလျှင် တတိယမြောက် သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ် တစ်ခုဖြစ်သည်။   ==== နိုဝင်ဘာ ၂၆ ==== [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်]] ကုန်သွယ်ရေးဇုန် ထဲ တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဇုန်အနီးက စစ်တပ်ဗျူဟာကုန်းကို မဟာမိတ်တပ်များက ဦးတည်တိုက်ခိုက်ကြသည်။တိုက်ပွဲတွင် ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းတစ်ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cmlpx7e44zlo|title=မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်ကုန်သွယ်ရေးဇုန်မှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်၊ လက်နက်ကြီးကျလို့ အဆောက်အဦတွေပျက်စီး|work=BBC Burmese|access-date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တိုက်ပွဲများက မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် အထိ ကပ်လာချိန် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်စစ်တပ်]] ဘက်က မြန်မာနယ်စပ်တွင် ဖြစ်ပွားနေသောတိုက်ပွဲများ ရပ်ရန် တိုက်တွန်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3242866/chinese-military-urges-ceasefire-myanmars-civil-conflict-rebel-group-claims-border-trading-point|title=Chinese military urges ceasefire in Myanmar’s civil conflict as rebel group claims border trading point|work=|access-date=28 November 2023|date=26 November 2023}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၇ ==== [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး|မန္တလေးတိုင်း]] [[မတ္တရာမြို့နယ်]] ထဲရှိ [[တပ်မတော်]] စခန်းကုန်းတစ်ခု အား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (TNLA ) နှင့် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]] (NUG) ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ခံ မန္တလေးတိုင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ ပူးပေါင်း သိမ်းပိုက်သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက် မနက် ၈နာရီ က စတင်ခဲ့သည့် တိုက်ပွဲသည် အချိန် ၂နာရီကျော်အကြာတွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nug-tnla-mattya-11272023140317.html|title=မတ္တရာမြို့နယ်က စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုသိမ်းပိုက်ခဲ့ဟု NUG ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ယင်းစခန်းကုန်းသည် [[မန္တလေးမြို့]]နှင့် မိုင် ၃၀ အကွာ တွင် တည်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/28/376893.html|title=မတ္တရာနယ်မှ စစ်စခန်း TNLA နှင့် မန္တလေး PDF သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(ရေ]])၊ 44th PLA Navy Escort Task Group(ETG) မှ စစ်ရေယာဉ် ၃စီး မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိသည်။ လေ့ကျင့်ရေးနှင့်ချစ်ကြည်ရေး ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/48155|title=တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(ရေ)မှ စစ်ရေယာဉ်များ ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ချစ်ကြည်ရေးခရီး လည်ပတ်ရန် ရန်ကုန်မြို့သို့ရောက်ရှိ|work=MOI Myanmar|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၈ ==== [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]မှ [[ရွှေပြည်အေးမြို့]] အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က သိမ်းယူသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nug-pdf-sagaing-occupied-sagaing-11282023123715.html|title=စစ်ကိုင်းတိုင်း ရွှေပြည်အေးမြို့နှင့် စစ်ကောင်စီစခန်းသုံးခုကို သိမ်းယူခဲ့ကြောင်း NUG ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]]ထဲ ရှိ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းများထံ ရောက်ရှိနေသည့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]သား ၁၃၀ နီးပါးကို ပြန်ကယ်တင်ထားပြီးကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Zambry Abd Kadir က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://apnews.com/article/malaysia-myanmar-scam-victims-rescued-450fb79fcb3e2d2214b28c7a3ba3a5ff|title=127 Malaysians, suspected to be victims of job scams, rescued from Myanmar fighting|work=AP|access-date=29 November 2023|date=28 November 2023}}</ref> [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]ရှိ [[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]] ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်]] (MNDAA) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များက သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/11/29/376943.html|title=ကုန်းကြမ်းမြို့ကို ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ကုန်းကြမ်းမြို့ တောင်ဘက်တွင်ရှိသည့် [[တပ်မတော်]] အမှတ် ၁၂၅ ခြေလျင်တပ်ရင်း ၁ ရင်းလုံး လက်နက်ချသွားသဖြင့် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/627250|title=ကုန်းကြမ်းအခြေစိုက် စစ်ကောင်စီ ခလရ ၁၂၅ တပ်ရင်းလိုက် MNDAA ထံ အလင်းဝင်|work=DVB|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၂၉ ==== [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|မြန်မာစစ်ကောင်စီ]] နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များကြား ဖြစ်ပွားနေသော တိုက်ပွဲများ၏ နောက်ကွယ်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ပတ်သက်မှုရှိနေသလော ဆိုသည့် မေးခွန်းကို တရုတ်အစိုးရက ပယ်ချသည်။ယင်းအပြင် မသင့်မြတ်မှုများ ဖန်တီးခြင်းများသည် ၂ နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးကိုသာ ထိခိုက်စေမည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Wang Wenbin တုံ့ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7376711.html?nocache=1&fbclid=IwAR3xpgatAxs3DoHI0q_pj5CpxBKTkCrG3cJvtwPeQ9yFkzlWFpkkzLM1PJ0|title=ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ စစ်ဆင်ရေးနဲ့ သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း တရုတ်ငြင်းဆို|work=VOA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း၊ [[မတူပီမြို့နယ်]] [[ရေဇွာမြို့]]ကို ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ထိန်းချုပ် သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/chin-defense-joint-forces-occupied-rezua-11292023025307.html|title=ရေဇွာမြို့ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ကြောင်း ချင်းကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းတပ်တွေပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]] နှင့် [[လိုင်လင်းပီမြို့]] ပြီးလျှင် [[ရေဇွာမြို့]] သည် ချင်းကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့တို့ ထိန်းချုပ်လာနိုင်သည့် တတိယမြောက် မြို့ဖြစ်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/46153/|title=ချင်းပြည်နယ်မှ တတိယမြောက်မြို့အဖြစ် ရေဇွာကို ကာကွယ်‌ရေးအဖွဲ့များသိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ယင်းနေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]] [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] က (၆ /၂၀၂၃) အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်း တိုက်ပွဲ များ အကြောင်း နှင့် စစ်စခန်းများ လက်လွှတ်ခဲ့ရပုံအား ထုတ်ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/48268|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစည်းအဝေး (၆/၂၀၂၃) သို့ တက်ရောက်အမှာစကားပြောကြား|work=MOI Myanmar|access-date=၃၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>သူက လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များဘက်က သာလွန်အင်အားဖြင့် စစ်ဆင်ရေးသုံးအဆင့်ရှိ ဒရုန်းများ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း နှင့် ပြည်ပမှ ပညာရှင် များပါ စစ်ပွဲထဲပါကြောင်း စွပ်စွဲသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/1027-operation-11302023052930.html|title=ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ပြည်ပဒရုန်းပညာရှင်တွေပါဝင်နေကြောင်း စစ်ကောင်စီစွပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၃၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> MNDAA ပြန်ကြားရေးတာဝန်ရှိသူ လီကျားဝင်း က ပြည်ပ ဒရုန်းပညာရှင်များ ပါဝင်သည်ဆိုသော စစ်ကောင်စီ၏ စွပ်စွဲချက်အား ငြင်းဆန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c6p66gvlgl7o|title=နိုင်ငံတဝန်းက စစ်မျက်နှာပြင်တွေအကြောင်း စစ်ခေါင်းဆောင် ဘာပြောလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== နိုဝင်ဘာ ၃၀ ==== ချင်းရွှေဟော်၊ မုံးကိုး၊ ကွမ်းလုံ၊ ပန်ဆိုင်း နှင့် ကုန်းကြမ်းစသည့် မြို့ကြီး (၅) မြို့အပါအဝင် ချင်းရွှေဟော်၊ မုံးကိုး၊ ပန်ဆိုင်း၊ ကျင်းစန်းကျော့ စသော တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဂိတ် (၄) ခုကိုပါ သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီဟု ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/1636/|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး တစ်လကျော်အတွင်း မြို့ကြီး ၅မြို့နဲ့ တရုတ်- မြန်မာနယ်စပ် ဂိတ် ၄ ခုကိုညီနောင် မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ ထိမ်းချုပ်ထား|work=New Day Myanmar|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=2 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231202074021/https://newdaymyanmar.com/1636/}}</ref> ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားဖြင့် လည်ပတ်နေပြီဟု အသိပေးသည်။ === ဒီဇင်ဘာလ === ==== ဒီဇင်ဘာ ၁ ==== [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|KIO ဌာနချုပ်]] တည်ရှိရာ [[လိုင်ဇာမြို့|လိုင်ဇာ]] အနီးကို တပ်မတော်က လက်နက်ကြီးနှင့် ပစ်ခတ်သည်။ [[လိုင်ဇာမြို့]] ပေါ်သို့ ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ဖြင့် ပျံသန်းခြင်းများ ဆောင်ရွက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7380033.html|title=KIO ဌာနချုပ် လိုင်ဇာအနီးကို စစ်ကောင်စီ လက်နက်ကြီးနဲ့တိုက်ခိုက်|work=VOA Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိနေသည့် တရုတ်စစ်သင်္ဘော နှင့် မြန်မာ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]တို့ ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာပူးတွဲလေ့ကျင့်မှု စတင် ပြုလုပ်သည်။ ထိုသို့ လေ့ကျင့်ရာတွင်  မြန်မာစစ်တပ်ပိုင်ဆိုင် [[ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ရေယာဉ် မင်းရဲသိင်္ခသူ|မင်းရဲသိင်္ခသူ]] ရေငုပ်သင်္ဘော အပြင်  တရုတ်နိုင်ငံ က  လက်ဆောင်ပေးထားသည့် ရေငုပ်သင်္ဘော [[မင်းရဲကျော်ထင် ရေငုပ်သင်္ဘော|မင်းရဲကျော်ထင်]] လည်း ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cjqppgzygddo|title=မြန်မာ-တရုတ် ရေကြောင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းစတင်|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[သီပေါမြို့နယ်]] စဉ့်အင်တံတား ထိပ်ရှိ  စဉ့်အင်ရဲစခန်းကို TNLA က တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ တိုက်ပွဲကြောင့် စဉ့်အင်တံတား ပျက်စီးခဲ့ပြီး [[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] နှင့် [[သီပေါမြို့နယ်|သီပေါ]] ကုန်းလမ်း ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်သွားသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် ကုန်းကြမ်းမှ ထွက်ပြေးသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား MNDAA က လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်က ၁၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Agency |first=Yangon Khit Thit News |date=2 December 2023 |title=Breaking News- ကိုးကန့်ဒေသ၊ ရှီးရှမ်းတိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ တပ်ရင်းတစ်ခုလုံး ပြုတ်သည်အထိ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း MNDAA ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် လီကျားဝင်း အတည်ပြု |url=https://yktnews.com/2023/12/134102/ |access-date=2 December 2023 |website=Khit Thit Media |language=en-US |archive-date=3 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231203061655/https://yktnews.com/2023/12/134102/ |url-status=live }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂ ==== [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]](KNLA)နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်များက ဒီဇင်ဘာ ၂ ရက် ညပိုင်းမှစ၍ မုန်းမြို့ရှိ [[တပ်မတော်]] ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ-၅၉၀၊ ခမရ-၅၉၉၊ မြို့မရဲစခန်းနှင့် မုန်းမြို့အဝင် သံတံတားစစ်ဆေးရေးဂိတ်တို့အား တပြိုင်နက်ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်သည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၃ ==== သာမန်ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည့် ခွင့်မဲ့ နှင့် စစ်ပြေးများအား နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်မှုထမ်းနိုင်ရန် လက်ခံမည်ဟု တပ်မတော်က ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/junta-announced-return-military-12042023055317.html|title=ခွင့်မဲ့နဲ့ စစ်ပြေးတွေ စစ်မှုပြန်ထမ်းဖို့ဆန္ဒရှိရင် ပြန်လက်ခံမယ်လို့ စစ်ကောင်စီကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုက်ပွဲများ ပိုမို ပြင်းထန်လာပါက ဒုက္ခသည်များ လက်ခံနိုင်မည့် ခိုလှုံရာစခန်းများ ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်တလျှောက်တွင် တည်ဆောက်ရန် အဆင်သင့်ရှိနေသည်ဟု [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]] Parnpree Bahiddha-Nukara ကပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2697476|title=Thailand ready to receive Myanmar war refugees|work=Bangkok Post|access-date=5 Dec 2023|date=3 Dec 2023 }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၄ ==== လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအား မမိုက်မဲကြဘဲ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းအရ ဖြေရှင်းကြရန် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]] က ပြောဆိုသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/military-junta-politics-12042023123227.html|title=နိုင်ငံရေးအရ ဖြေရှင်းဖို့ စစ်ခေါင်းဆောင်ပြောဆိုလာ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ပြင်းထန်နေသည့် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး ဒုတိယမြောက်ပြောဆိုချက် ဖြစ်သည်။ ယင်းအပြင် ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါး ထိခိုက်လာပါက ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အကျိုးဆက်များကို သက်ဆိုင်ရာဒေသနှင့် ဒေသခံများကသာ ခံစားရမည်ဟုလည်း သတိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/48544|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၇/၂၀၂၃) သို့ တက်ရောက်အမှာစကားပြောကြား|work=MOI Myanmar|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ထိုနေ့ ညနေပိုင်းမှာပင် ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး(KNU)က ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ညောင်လေးပင်ခရိုင်၊ [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]၊ [[မုန်းမြို့]]ရှိ တပ်စခန်းအားလုံးအား သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီး တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား ၁,၅၀၀ ခန့်ဖြင့် နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်နေကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/04/377138.html|title=မုန်းမြို့အား KNU ပူးပေါင်းတပ် သိမ်း|work=The Irrawaddy|access-date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်ဝမြို့]] ရှိ စစ်ရေးအရအရေးပါသည့် တပ်မတော် တရွန်အိုင် ဗျူဟာ တပ်စခန်းကုန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] (အေအေ) က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4n7m213n61o|title=အေအေ သိမ်းလိုက်တဲ့ တရွန်အိုင်ဗျူဟာကုန်း စစ်ရေးအရ ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၅ ==== သိမ်းပိုက်ခံလိုက်ရသော မုန်းမြို့ရှိ နယ်မြေခံ တပ်ရင်း အား လေကြောင်းပစ်ကူ၊ လက်နက်ကြီး ပစ်ကူများရယူကာ ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်နေ့ မွန်းလွဲပိုင်းတွင် ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်ဟု တပ်မတော်ဘက်က သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/48597|title=မုန်းမြို့၊ နယ်မြေခံတပ်ရင်းသို့ လာရောက်တိုက်ခိုက်သည့် KNLA နှင့် PDF များအား တပ်မတော်စစ်ကြောင်းများက တိုက်ခိုက်ချေမှုန်း|work=MOI Myanmar|access-date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> သို့သော်ငြား ထိုသတင်းသည် တပ်မတော်ဘက်မှ ဝါဒဖြန့်မှုဟုလည်း ဝေဖန်ခံရသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cd1pw7176dxo|title=မုန်းမြို့က စစ်တပ်စခန်းတွေ KNU အတွက်ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|လောက်ကိုင်ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် (ဒစက)]] အနီးရှိ တပ်မတော် လေးမျက်နှာစေတီစခန်းကုန်းအား [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]] က သိမ်းယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-laukkai-seizes-12062023131059.html|title=လောက်ကိုင်မြို့အနီးက စစ်ကောင်စီလေးမျက်နှာစေတီကုန်းကို MNDAA သိမ်းယူ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၆ ==== [[ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး|ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU)]] ဗဟိုက ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက် နှင့် ၄ ရက်နေ့ [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မုန်းမြို့တိုက်ပွဲအတွင်း [[တပ်မတော်]]ဘက်မှ ဗိုလ်မှူးအပါအဝင် အင်အား နှစ်ဆယ်ခန့် လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/soldiers-surrender-in-mone-12062023211839.html|title=မုန်းမှာ စစ်သား နှစ်ဆယ်ခန့် လက်နက်ချ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသလုံခြုံရေးအတွက် မြန်မာ-တရုတ် နှစ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ပေကျင်းမြို့|ဘေဂျင်းမြို့]]တွင် သီးသန့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြသည်။မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး အမြန်ဆုံးပြန်ရပြီး နိုင်ငံရေးအသွင်ကူးပြောင်းမှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန်မျှော်လင့်ကြောင်း တရုတ်ဘက်က တိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3244256/myanmars-junta-wants-chinas-support-analysts-expect-cautious-pragmatism-beijing|title=Myanmar’s junta wants China’s support. Analysts expect ‘cautious pragmatism’ from Beijing|work=South China Morning Post|access-date=8 Dec 2023|date=7 Dec 2023}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့]] ရှိ တပ်မတော် စခန်းသစ်ကုန်းကို TNLA ဦးဆောင်သည့် ပူးပေါင်းတပ်များက တိုက်ခိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c2528w19zp2o|title=နမ့်ခမ်းမှာ စစ်တပ်နဲ့ TNLA တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာ့တပ်မတော်ထံ လက်နက်စီးဆင်းမှုအား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် နိုင်ငံတကာအနေဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်ရန်လိုကြောင်း နှင့်  လေယာဉ်ဆီ သုံးစွဲခွင့်ကိုပါ ဖြတ်တောက်ရန်လိုကြောင်း  မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်]] တွမ်အန်ဒရူးက တိုက်တွန်းသည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၈ ==== [[ကောလင်းခရိုင်|ကောလင်း]]၊ [[ခမ်းပါတ်မြို့|ခမ်းပတ်]] နှင့် [[ရွှေပြည်အေးမြို့|ရွှေပြည်အေး]] မြို့ များအား တပ်မတော်က ပြန်လည် ထိုးစစ်ဆင် သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cw027xz5ln1o|title=ကောလင်း၊ ခမ်းပတ်နဲ့ ရွှေပြည်အေး မြို့တွေထဲက တချို့ကို စစ်ကောင်စီ ပြန်ထိုးစစ်ဆင်|work=BBC Burmese|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၉ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး၏ ဒုတိယအဆင့် အား အကောင်အထည် ဖော်နေပြီဟု မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ရရာနည်းလမ်း၊ရရာ လက်နက်ဖြင့် စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်ကြရန် တိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2078/|title=မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံး စစ်ကောင်စီကို ရရာလက်နက်စွဲကိုင် တော်လှန်ကြဖို့ ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့တိုက်တွန်း|work=New Day Myanmar|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=11 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231211143256/https://newdaymyanmar.com/2078/}}</ref> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ ကူမင်းမြို့တွင် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[သန်းဆွေ (ဝန်ကြီး)|ဦးသန်းဆွေ]] နှင့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၊ ယူနန်ပြည်နယ်ပါတီကော်မတီ ဒုတိယအတွင်းရေးမှူးမစ္စတာရှီယွီကန်း တို့ သီးခြားတွေ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အရေး ဆွေးနွေးကြသည်။ ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးသည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] သို့ပါ ကူးစက်လာသည်။ တအာင်းတပ် TNLA သည် [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] နှင့် [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] အတွင်းရှိ တပ်မတော်စခန်း နှင့် ရဲစခန်း ၄ ခု အား သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/intense-fighting-in-northern-shan/7392709.html|title=ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းက စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းတချို့ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်|work=VOA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>သိမ်းယူသည့်အထဲ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] နမ့်ခေးကျေးရွာက ကဒိုင်းဖူးတောင်စခန်းလည်း ပါသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyr276gnk7jo|title=နမ့်ဆန်က ကဒိုင်းဖူးတောင်စခန်းကို TNLA သိမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ဦးစီးအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်|ဦးပယ်ဆောက်ချိန်]] အား အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်း စွပ်စွဲချက်ဖြင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖမ်းဝရမ်း ထုတ်ပြန်သည်။ ၎င်းနှင့်အတူ သားဖြစ်သူနှင့်သမီး ဖြစ်သူတို့ပါ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/china-online-scam-12102023120848.html|title=ကိုးကန့်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဟောင်း အပါအဝင် ဆယ်ဦးကို တရုတ် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] တွင် အခိုင်အမာခြေကုပ်ယူထားသည့် တပ်မတော် နှုံးဘူးဗျူဟာကုန်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က သိမ်းပိုက်သည်။၂၇ ရက် ကြာ ထိုးစစ်ဆင်၍ သိမ်းပိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-anouce-strategy-hill-12112023150412.html|title=စစ်ကောင်စီရဲ့ နှုံးဘူးဗျူဟာကို သိမ်းနိုင်ကြောင်း AA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ခရီးစဉ် အဖြစ် [[လားရှိုးမြို့]] သို့ သွားရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c84vjg7r11po|title=ရှမ်းမြောက်ကို စည်းရုံးရေး ခရီးစဉ် စစ်ခေါင်းဆောင် သွားရောက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ==== [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန် မြို့နယ်]] ပတ္တမြားစေတီ(ကောင်းမှုဆိုင်စခန်း) နှင့် နမ့်ဆန်ရဲစခန်း အား တအောင်းတပ်မတော် PSLF/TNLA က သိမ်းပိုက်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီမှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် MNDAA ၊ TNLA ၊ AA အဖွဲ့တို့မှ တာဝန်ရှိသူများ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အကူအညီဖြင့် နိုင်ငံရေးအရဖြေရှင်းနိုင်ရန် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်သည်။အပြုသဘောဆောင်သည့် ရလဒ်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့၍ ဝမ်းသာရသည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Mr Mao Ning က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.channelnewsasia.com/asia/northern-myanmar-anti-junta-rebel-china-peace-talks-positive-results-3980116|title=China says peace talks held over north Myanmar conflict, 'positive results'|work=Central New Asia|access-date=11 Dec 2023|date=11 Dec 2023|archive-date=11 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231211143256/https://www.channelnewsasia.com/asia/northern-myanmar-anti-junta-rebel-china-peace-talks-positive-results-3980116}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ==== စစ်အာဏာရှင်စနစ် အဆုံးသတ်ရေးအတွက် [[တပ်မတော်]]တပ်စခန်းများအား ဆက်လက်တိုက်ခိုက် သွားမည်ဟု ရှမ်းမြောက် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့]]က ကြေညာချက် ထုတ်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဆွေးနွေးပွဲ လုပ်ခဲ့ကြသည့် ကိစ္စရပ်ကိုမူ ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ဖွဲ့က မြန်မာပြည်သူလူထုအနေဖြင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှု မရှိစေချင်ကြောင်းသာ သတင်းစကားပါးပြီး ကျန်အကြောင်းအရာတို့ကိုမူ နှုတ်ဆိတ်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7396273.html|title=မြန်မာလူထု မျှော်လင့်တဲ့ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ရအောင် ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်သွားမည် (ညီနောင်သုံးဖွဲ့)|work=VOA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ==== [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[အင်းတော်မြို့နယ်]]၊ [[မော်လူးမြို့]] ရှိ တပ်မတော်စခန်းနှင့် ရဲစခန်း အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ် (KIA)]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး (ABSDF)]] နှင့် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)]] လက်အောက်ခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မြို့အား ထိန်းချုပ်သည်။မော်လူးမြို့ သည် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]] အတွင်း [[ကောလင်းခရိုင်|ကောလင်း]]၊[[ခမ်းပါတ်မြို့|ခမ်းပါတ်]]၊[[ရွှေပြည်အေးမြို့]] တို့ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် သိမ်းယူနိုင်သည့် မြို့ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/13/377352.html|title=စစ်ကိုင်းတိုင်း မော်လူးမြို့ကို တော်လှန်ရေးတပ်များ သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဖြူးမြို့နယ်]]၊ [[ညောင်ပင်သာရွာ၊ ဖြူးမြို့နယ်|ညောင်ပင်သာရဲစခန်း]]ကို [[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (KNLA)]]၊ [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF)]] နှင့် [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်|ဗမာ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (BPLA)]] တို့ တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/nyaungpinthar-police-station-12132023032225.html|title=ဖြူးမြို့ ညောင်ပင်သာရဲစခန်းကို ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေ သိမ်းပိုက်၊ ဒေသခံတစ်ထောင်ကျော် ထွက်ပြေးနေရ|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|ဗြိတိန်နိုင်ငံ]]က ရှမ်းမြောက်၊မြန်မာအရှေ့တောင်ပိုင်း နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် များတွင် စာနာမှု အကူအညီများပေးရန် စတာလင်ပေါင် ၄ သန်းခွဲ (ဒေါ်လာ ၅.၆ သန်းကျော်) သုံးစွဲမည် ဟု ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7396356.html|title=ဗြိတိန်က မြန်မာကို စာနာမှုအကူအညီ ဒေါ်လာ ၅ သန်းခွဲကျော် ပေးမည်|work=VOA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] မြို့နယ် ၆ ခုတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားသည်။တိုက်ပွဲကာလ ၁လ အတွင်း မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊မြန်မာ- အိန္ဒိယနယ်စပ် များရှိ တပ်မတော် တရွန်အိုင်၊ နှုံးဘူး၊ ဒုံးညို ၊ တရွန်အိုင်ဗျူဟာ၊ နှုံးဘူးဗျူဟာ၊ ဒုံးညို၊ ခထီးလှတပ်စခန်း စသည့် စခန်းကုန်းများအပြင် ဒုံးပိုက်၊ ချိန်ခါလိန် စသည့် နယ်ခြားစောင့်တပ်စခန်း များအား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း အေအေတပ်ဖွဲ့က အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/rakhine-battles-12132023041607.html|title=ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အိန္ဒိယနယ်စပ်က စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းကြီးအချို့ကို AA သိမ်းပိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ==== ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] ရှိ “ရွှေဖီဦး”တပ်မတော်လက်ဖက်ခြောက်စက်ရုံ ထဲရှိ တပ်မတော်တပ်စခန်းအား တအာင်းတပ် - TNLA က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c0jyelwjn78o|title=ပလောင်တပ်တွေ သိမ်းလိုက်တဲ့ တပ်မတော်လက်ဖက်ခြောက်စက်ရုံ|work=BBC Burmese|access-date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ==== နှစ်ပတ်ကြာ တိုက်ပွဲများပြီးနောက် TNLA က [[နမ့်ဆန်မြို့]]အား သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2023-12-16 |title=Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20231216-myanmar-s-three-brotherhood-alliance-seizes-town-from-military-despite-china-backed-ceasefire |access-date=2023-12-16 |website=France 24 |language=en}}</ref> [[မူဆယ်မြို့|မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်]] ဗျူဟာကုန်း နှင့် ကုန်သွယ်ရေးဇုန် အား [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင် ၃ ဖွဲ့]]က ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/15/377433.html|title=မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် ဗျူဟာကုန်းနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကို ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ ထိန်းချုပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းရှိ ပဋိပက္ခများနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]] မစ္စတာ ဝမ်ယိ နှင့် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ)]] တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/opinion/viewpoint/2023/12/19/377523.html|title=မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေး တရုတ်က ဝင်မစွက်ဘူးတဲ့လား|work=The Irrawaddy|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မူဆယ်မြို့ရှိ ၁၀၅ မိုင်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းကုန်းတွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် AA]] က ၎င်း၏ အလံ စိုက်ထူထားမှုအား ထုတ်ပြန်သည်။ထိုသို့ထုတ်ပြန်ရာတွင် သိမ်းဆည်းလိုက်သည့် တင့်ကားကိုပါ ထည့်သွင်း ဖော်ပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2274/|title=မူဆယ်မြို့က ၁၀၅ မိုင်စခန်းကုန်းမှာ ရခိုင့်တပ်တော် AA ရဲ့ အလံစိုက်ထူ (ဓာတ်ပုံသတင်း)|work=New Day Myanmar|access-date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=17 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231217033831/https://newdaymyanmar.com/2274/}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း]] ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[လားရှိုးမြို့]] သို့ သွားရောက်သည်။ဒဏ်ရာရ စစ်သည်များ၊ရဲများနှင့်ပြည်သူ့စစ်များ နှင့်တွေ့ဆုံသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.myawady.net.mm/node/49704|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်စဉ် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည့် အရာရှိ၊ စစ်သည်များ၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား သွားရောက်ကြည့်ရှုအားပေး၊ မိသားစုဝင်များအား သွားရောက်တွေ့ဆုံအားပေးစကားပြောကြား|work=MWD Webportal |access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] အား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းတပ်မတော် (TNLA)]] နှင့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့က အပြည့်အဝထိန်းချုပ်သိမ်းပိုက်သည်။ ၎င်းတို့က နမ့်ဆန်အား တအောင်းစော်ဘွားများ၏ ဒေသတစ်ခုဟု ညွှန်းဆိုပြီး နှစ်ပေါင်း ၆၄ နှစ်အကြာမှ ပြန်လည် ရယူနိုင်ခဲ့ကြောင်း အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-got-namsan-12172023223226.html|title=နမ့်ဆန်ကို ၆၄ နှစ်အကြာမှာ တအာင်းပြန်ရခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း နှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း၂၅၅ ဖွဲ့က တရုတ်နိုင်ငံအား အိတ်ဖွင့်ပေးစာ ပေးပို့သည်။ထိုထဲ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] သက်ဆိုးရှည်နိုင်သည့် လုပ်ရပ်များ မလုပ်ဆောင်ရန် နှင့် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ သဘောဆန္ဒအား အလေးထားရန် အချက်များပါဝင်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/gscb-china-open-letter-12172023150039.html|title=စစ်ကောင်စီကို မထောက်ပံ့ဖို့ တရုတ်နိုင်ငံကို အဖွဲ့အစည်း ၂၅၅ ဖွဲ့ အိတ်ဖွင့်ပေးစာပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး[[လျန်မှုန်းဆာခေါင်း|ဒေါက်တာ လျန်မှုန်းဆာခေါင်း]] နှင့် ချင်းပြည်ကောင်စီ တာဝန်ရှိသူတို့ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]] တွင် တွေ့ဆုံပြီး ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ နှင့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် လည်ပတ်နိုင်ရေး ဆွေးနွေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://newdaymyanmar.com/2369/|title=NUG ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရေးရာဝန်ကြီး နဲ့ ချင်းပြည်ကောင်စီ ခေါင်းဆောင်တွေ ရိခေါဒါရ် မှာတွေ့ဆုံ|work=New Day Myanmar|access-date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|archive-date=18 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231218102357/https://newdaymyanmar.com/2369/}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ==== မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ဒေသ]] [[ရန်လုံကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်]] အား ကိုးကန့်တပ်(MNDAA)က ကိုးကန့်အလံ လွှင့်ထူကာ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/630035|title=တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်ကို MNDAA ထိန်းချုပ်|work=DVB|access-date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>[[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]]၊[[ဖောင်းဆိုင် (တရုပ်)ရွာ၊ မူဆယ်မြို့နယ်|ဖောင်းဆိုင်]]၊ [[မုံးကိုးမြို့|မုံးကိုး]]၊ [[ပန်ဆိုင်းမြို့|ပန်ဆိုင်း]] နှင့် ရန်လုံကျိုင်းဂိတ်အထိ ကိုးကန့်ဒေသ ၏ အရေးပါသော နယ်စပ်ဂိတ်အားလုံးအား MNDAA က ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyn421nr1o|title=လောက်ကိုင်မှာ MNDAA က အုပ်ချုပ်ရေးဘယ်လိုထူထောင်နေလဲ|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း [[ရမ်းဗြဲမြို့]] ပေါ် တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။တိုက်ပွဲကြောင့် မြို့ခံ ၈၀ရာခိုင်နှုန်း ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72ymv04r79o|title=ရခိုင်မြောက်ပိုင်းကနေ တောင်ပိုင်းအထိ စစ်ပွဲပျံ့နှံ့လာ|work=BBC Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[နမ့်ခမ်းမြို့]] ရှိ တပ်မတော်စခန်းသစ်ဗျူဟာကုန်းကို တအာင်းတပ် (TNLA) ဦးဆောင်သည့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်များက သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c872j412lreo|title=နမ့်ခမ်းက စစ်တပ်ရဲ့ စခန်းသစ်ဗျူဟာကုန်းကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ==== မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းရှိ သက်ဆိုင်ရာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အားလုံး အပစ်ရပ်သဘောတူညီချက်များအတိုင်း ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းလုပ်ကြရန် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်အစိုးရ]]က ထပ်မံတိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a /china-calls-on-myanmar-s-warring-parties-to-control-frictions-during-peace-talks-/7406301.html|title=ရှမ်းမြောက်ပဋိပက္ခ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းကိုင်တွယ်ဖို့ တရုတ်ထပ်မံတိုက်တွန်း|work=VOA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}{{Dead link|date=January 2024 }}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] အနီးတွင် ပြင်းထန်သည့် တိုက်ပွဲများ စဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47119/|title=လောက်ကိုင်တွင် တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ }}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ==== ရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲများမှ ထွက်ပြေးလာရသည့် အရပ်သားများအား <ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2023/12/21/myanmar-armed-group-abuses-shan-state|title=Myanmar: Armed Group Abuses in Shan State|work=HRW|access-date=21 December 2023|date=21 December 2023 }}</ref> [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]] က အဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းနေရာ ယင်းလုပ်ရပ်သည် ဥပဒေ နှင့် မညီသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုဟု နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ HRW က အစီရင်ခံစာထုတ်ကာ ဝေဖန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/hrw-criticizes-mndaa-12212023052807.html|title=ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ အဓမ္မစစ်သားစုဆောင်းမှု ဥပဒေနဲ့မညီကြောင်း HRW ဝေဖန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တစ်ဖက်တွင်လည်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့]]၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအပေါ် [[တပ်မတော်]]၏ တုံပြန်မှုထဲ စစ်ရာဇဝတ်ချိုးဖောက်မှုများ ရှိ၊မရှိ စုံစမ်းစစ်ဆေးသင့်ကြောင်း Amnesty International လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က နိုင်ငံတကာကို အကြံပြုတိုက်တွန်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2023/12/21/unlawful-killings-amnesty-urges-myanmar-military-war-crimes-investigation|title=Unlawful killings: Amnesty urges Myanmar military war crimes investigation|work=Aljazeera|access-date=21 December 2023|date=21 December 2023}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/possible-war-crimes-by-myanmar-military-in-northern-shan-state/7406906.html|title="ရှမ်းမြောက်မှာ စစ်ကောင်စီ စစ်ရာဇဝတ်မှုချိုးဖောက်တာရှိနိုင်" - Amnesty|work=VOA Burmese|access-date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည့် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပေါက်တောမြို့]]ရှိ တပ်မတော်စခန်းအတွက် လူအင်အားနှင့်လက်နက်ဖြည့်တင်းရန်လာသော စစ်သင်္ဘော ၃ စီးအား အေအေက တိုက်ခိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1dynp74ln7o|title=ပေါက်တောကို စစ်ကူလာတဲ့ စစ်သင်္ဘော ၃ စီးကို အေအေတိုက်ခိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] [[မန်တုံမြို့]] ရှိ တပ်မတော် တပ်ရင်းအမှတ် ၁၃၀ ဗျုဟာကုန်း၊ ခိုမုန်း တပ်စခန်း၊ လွယ်ဆိုင်တောင် တပ်စခန်း၊ ပ.သ.စ တပ်စခန်း၊ ရဲစခန်း အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအား TNLA က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/tnla-manton-northern-shan-state-fighting-military-coup-council-/7410439.html|title=စစ်ကောင်စီ မန်တုံစခန်း TNLA တိုက်ခိုက် သိမ်းယူ|work=VOA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47205/|title=ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတစ်ခုလုံး TNLA ထိန်းချုပ်မှုအောက်ရောက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ကူမင်းမြို့]] တွင် ဒုတိယအကြိမ်မြောက်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cx8v01503x4o|title=မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ် အဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ ကူမင်းမှာ ထပ်မံတွေ့ဆုံဖို့ရှိ|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> တပ်မတော်ဘက်အား အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင် က ဦးဆောင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyw742z6yo|title=မြောက်ပိုင်းမှာစစ်ရှိန်လျော့ရေး စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ တရုတ်ရောက်နေ|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ==== တပ်မတော် နှင့် ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ အကြား ၃ရက်ကြာဆွေးနွေးပွဲ ပြီးဆုံးသည်။ တပ်နေရာချထားရေးအပါအဝင် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ ပြန်ဖွင့်ရေး ဆွေးနွေးမှုများရှိခဲ့သော်လည်း တစ်စုံတစ်ရာသဘောတူညီမှုမရကြပေ။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7411543.html|title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ ဒုတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးပွဲပျက်|work=VOA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[မန်တုံမြို့]] ရှိ တပ်မတော် စခန်းများအားလုံး တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီး မြို့အားထိန်းချုပ်လိုက်ကြောင်း [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA)]] က တရားဝင်ထုတ်ပြန်သည်။TNLA အနေဖြင့် [[မိုင်းလုံမြို့]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့]] နှင့် [[နမ့်ခမ်းမြို့]] တို့အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် စတုတ္ထမြောက် မြို့အဖြစ် [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံမြို့]]အား အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-occupied-junta-camps-mantong-12242023002209.html|title=မန်တုံမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းအားလုံး သိမ်းနိုင်ခဲ့ကြောင်း TNLA ပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] မြောက်ဘက်ရှိ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထင်ပါကျိုင်း]]၊ စွမ်းဖုန့်ထာနှင့် ကွမ်ယင်တောင်စခန်းတို့ကို [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|ကိုးကန့်တပ်]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47225/|title=လောက်ကိုင်က တပ်စခန်း ၃ ခုကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီး၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် [[လွင်ကိုလတ်|ဦးလွင်ကိုလတ်]] သည် [[စစ်တောင်းမြစ်]] အနောက်ဘက်ကမ်းရှိ စစ်မြေပြင်မှ စစ်ကြောင်းများသို့ ကွင်းဆင်းသွားရောက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/630896|title=စစ်တောင်းမြစ်အနောက်ဘက်ကမ်းရှိ PDF ရဲဘော်များနှင့် NUG ဝန်ကြီး တွေ့ဆုံ၊ စစ်ဆင်ရေးတိုးမြှင့်ရန် ဆွေးနွေး (ဓာတ်ပုံ)|work=DVB|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ==== [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]]၊ [[လောက်ကိုင်မြို့]]ထဲရှိ တုံချိန်အရပ်တွင် တပ်မတော်ဘက်ကပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကြောင့် လူ၁၀ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကာ ၂၀ဦးထက်မနည်း ဒဏ်ရာရရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c72y768lzj3o|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ကြီးကျပြီး လူ ၁၀ ဦးထက်မနည်းသေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊မြောက်ဦးမြို့ တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။ [[မြောက်ဦးမြို့|မြောက်ဦး]] ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက် ထိခိုက်ပျက်စီးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mrauk-u-ancient-museum-12252023004115.html|title=မြောက်ဦးက ရှေးဟောင်းပြတိုက် ဘုန်းကြီးကျောင်းနဲ့ လူနေအိမ်အချို့ လက်နက်ကြီးထိမှန်ပျက်စီး|work=RFA Burmese|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> လောက်ကိုင်မြို့ သို့ တပ်ကူလွှတ်ထားသည့် [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|တပ်မ ၅၅]] လက်အောက်ခံတပ်ဖွဲ့ဝင် အချို့ [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ် (MNDAA)]] ထံ လက်နက်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/25/377723.html|title=စစ်ကောင်စီ တပ်မ ၅၅ မှတပ်ဖွဲ့များ MNDAA ထံ လက်နက်ချ|work=The Irrawaddy|access-date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]] ရှိ မြောက်ဦးခရိုင်ရဲစခန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-rakhine-mrauk-u-12262023171955.html|title=မြောက်ဦးခရိုင်ရဲစခန်းကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းရှိ [[နမ္မတူမြို့]]အား TNLA က အပြီးသတ် သိမ်းယူသည်။တပ်မတော် ဗျူဟာမှူးအခြေချကွပ်ကဲနေသည့် နမ္မတူမြို့နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာ ခြေမြန် တပ်ရင်း ခမရ-၃၂၄ ဗျူဟာကုန်းအား ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်က စတင်တိုက်ခိုက်ပြီး ၂ ရက်အကြာတွင် သိမ်းယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။TNLA ၏ သိမ်းယူမှုထဲ မန်စံ တပ်စခန်း၊ ပန်းသပြေ တပ်စခန်း၊ နောင်ဆိုင် ကင်းစခန်း၊ ရဲစခန်းနှင့် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအားလုံး ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/12/28/377821.html|title=နမ္မတူမြို့အား အလုံးစုံသိမ်းပိုက်ပြီးဟု TNLA ကြေညာ|work=The Irrawaddy|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] လောက်ကိုင်မြို့ထဲ ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများအား စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာ၍ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာရန် သတိပေးစာထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/warns-to-leave-chinese-citizens-12282023063531.html|title=တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ လောက်ကိုင်ကအမြန်ဆုံးထွက်ဖို့ တရုတ်သံရုံး သတိပေး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] [[လောက်ကိုင်မြို့]]ရှိ ဒေသခံများနှင့် နိုင်ငံခြားသားများ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြရန် ရှမ်းပြည်နယ် အထူးဒေသ (၁) စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီက အသိပေးချက်ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-people-leave-12302023125848.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ကနေ အမြန်ဆုံးထွက်ခွာကြဖို့ မြို့ခံတွေနဲ့ နိုင်ငံခြားသားတွေကို ကိုးကန့်အဖွဲ့ တိုက်တွန်း|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]]၊ [[မြောင်းဘွေရွာ|မြောင်းဘွေ]]တိုက်နယ်ရှိ တပ်မတော်နှင့်ရဲတပ်ဖွဲ့တို့ ပေါင်းစည်းထားသော မြောင်းဘွေရဲစခန်း အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c25yx91lylyo|title=ရခိုင်၊ မြောက်ဦးက မြောင်းဘွေရဲစခန်းကို အေအေသိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ==== ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ==== ရှမ်းပြည်နယ်၊ ကိုးကန့်ဒေသ လောက်ကိုင်မြို့၏ မြောက်ဘက်၊ [[ထန်ပါကျိုင်းရွာ၊ လောက်ကိုင် (အထူးဒေသ ၁)မြို့နယ်|ထင်ပါကျိုင်းကျေးရွာ]]ရှိ အမှတ် ၃၂၂ တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်းစခန်းအား ကိုးကန့်တပ် (MNDAA) က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47629/|title=လောက်ကိုင်ရှိ ခြေမြန်တပ်ရင်း ၃၂၂ စခန်းကို MNDAA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့၏ တိုက်ခိုက်မှု အတွင်း တပ်မတော်သား ၁၅၁ ဦး တို့ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] အရှေ့မြောက်ပြည်နယ် မီဇိုရမ်ထဲ ထွက်ပြေးလာကြောင်း အိန္ဒိယစစ်တပ်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=|title=အေအေသိမ်းလိုက်တဲ့ စခန်းက မြန်မာစစ်သား ၁၅၀ ကျော် အိန္ဒိယထဲ ဝင်ပြေး|work=BBC Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ကျောက်မဲမြို့နယ်|ကျောက်မဲမြို့နယ်ရှိ]] [[မိုင်းငေါ့မြို့]] အား တအာင်းတပ်မတော် TNLA က သိမ်းယူသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47604/|title=ကျောက်မဲမြို့နယ်ထဲက မိုင်းငေါ့မြို့ကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> == ၂၀၂၄ == ==== ဇန်နဝါရီ ၁ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တပ်မတော် တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က သိမ်းပိုက်သည်။ထိုစခန်းသည် စစ်ရေးအရအရေးပါကာ ကုလားတန်မြစ်အရှေ့ဘက် ကျောက်တော်မြို့၏အရှေ့မြောက်ဘက် ၁၂ မိုင်ခန့်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/47625/|title=ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ စစ်တပ်ဗျူဟာကုန်းကို AA သိမ်းယူ|work=Myanmar Now|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလအတွင်းမှာ တပ်မတော်သား ၅၅၀ ကျော် လက်နက်ချ အညံ့ခံခဲ့ကြောင်း [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)]] ယာယီသမ္မတ [[ဒူဝါလရှီးလ]]က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/duwa-lashila-speech-01012024015437.html|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား ငါးရာကျော် လက်နက်ချကြောင်း NUG ယာယီသမ္မတပြော|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[လားရှိုးမြို့|လားရှိုး]] - [[နမ္မတူမြို့|နမ္မတူ]]ကားလမ်း ပေါ်ရှိ [[အီနိုင်းရွာ၊ လားရှိုးမြို့နယ်|အီနိုင်းတံတား]] မိုင်းခွဲခံရပြီး ကျိုးကျပျက်စီးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/destroyed-einaing-bridge-01012024005812.html|title=လားရှိုး - နမ္မတူလမ်းပေါ်က အီနိုင်းတံတား မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံရ|work=RFA Burmese|access-date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည် အထူးဒေသ(၁) အား ပြန်ထူထောင်မည်ဟု [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (MNDAA)စစ်ဦးစီးချုပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံရှမ်းပြည်နယ်အထူးဒေသ(၁)အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဖုန်တဲရင် က အသိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cqq1kp96vn1o|title=ရှမ်းပြည် အထူးဒေသ ၁ ကို ပြန်ထူထောင်မယ်လို့ MNDAA ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/02/11044?fbclid=IwAR1tHYdAT3nzTECYHt6fG8SqB6_qzWQNvb1bST8TdZtRgsqQmRKlCEHII-s|title=အထူးဒေသ(၁)အခြေခံဥပဒေကိုအခြေခံ၍ ကိုးကန့်ဒေသကို ပြန်လည်တည်ဆောက်မည်ဟု MNDAA စစ်ဦးစီးချုပ်ပြော|work=Mizzima|access-date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့ သိမ်းယူထားသော မြို့ရွာဒေသများအား တပ်မတော်က လက်နက်ဆန်းများ သုံး၍ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲမည်ဟု တပ်မတော် အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင်က တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့တွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သည့် နှစ်ဖက် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးပွဲအတွင်း ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://cnimyanmar.com/index.php/political-2/politics-local/19495-tnla-24|title=လက်နက်ဆန်းများသုံးပြီး ဗုံးကြဲနေမှာပဲလို့ ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းနိုင်ပြောခဲ့ဟု TNLA ပြော|work=CNI Myanmar|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်း [[ပလက်ဝမြို့]] ရှိ တပ်မတော် [[ခမောင်းဝရွာ၊ ပလက်ဝမြို့နယ်|ခမောင်းဝ]]စခန်း အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) က သိမ်းပိုက်သည်။[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲ ထွက်ပြေးသွားသော [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] ၁၅၁ ဦးကို [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယအစိုးရ]] က မြန်မာဘက်သို့ ပြန်ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c4ny9j0zezjo|title=ပလက်ဝ မှာ ခမောင်းဝစခန်းကို အေအေထပ်သိမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၃ ==== လောက်ကိုင်ဘက်မှ ပစ်ခတ်လိုက်သည့် လက်နက်ကြီးကျည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] ဘက်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသား ၅ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cjegjr18ygro|title=လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲကြောင့် တရုတ်ဘက်ခြမ်းကိုလက်နက်ကြီးကျ|work=BBC Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၄ ==== တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ လက်နက်ကြီးကျည်ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့မှုအပေါ် တရုတ်ဘက်က ပြင်းထန်စွာကန့်ကွက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/artillery-shells-restive-myanmar-region-hit-southwest-china-town-global-times-2024-01-04/|title=China protests to Myanmar after stray artillery shells hurt five|work=Retures|access-date=5 January 2024|date=4 January 2024}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း လောက်ကိုင်မြို့ အခြေစိုက် [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ် (ဒကစ)]] လက်နက်ချသည်။ [[လောက်ကိုင်မြို့]]အား MNDAA တပ်ဖွဲ့က သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/mndaa-control-laukai-01052024022108.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ လက်နက်ချပြီးနောက် လောက်ကိုင်မြို့ကို MNDAA ထိန်းချုပ်|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၅ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[မိုးမိတ်မြို့]] စင့်ကင်ကျေးရွာအခြေစိုက် တပ်မတော် ကျန်ကန်တပ်စခန်းအား တအာင်းတပ် (TNLA)က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cv24ppjx3wxo|title=မိုးမိတ် စင့်ကင်ရွာ ကျန်ကန်တပ်စခန်းကို TNLA သိမ်းပိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ ဝ” ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]] [[ဟိုပန်မြို့]] နှင့် [[ပန်လုံမြို့]] တို့ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း တို့အား ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ (MNDAA) က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်သည်။ထိုသို့တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|“ဝ”တပ်ဖွဲ့ (UWSA)]] က အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ဝင်ရောက် နေရာယူသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/uwsa-enter-and-deploy-01052024054538.html|title=ဟိုပန်နဲ့ ပန်လုံမြို့တွေကို UWSA ဝင်ရောက်တပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနဒုတိယဝန်ကြီး Mr. Sun Weidong မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50101|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တရုတ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး Mr. Sun Weidong အား လက်ခံတွေ့ဆုံ|work=MOI Myanmar|access-date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း [[လောက်ကိုင်မြို့]] သည် စစ်ကောင်စီကင်းစင်နယ်မြေ ဖြစ်သွားပြီဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က ကြေညာသည်။ယင်းအပြင် လောက်ကိုင်မြို့၊ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ် (ဒကစ)]] မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်အဆင့်ရှိသူ ခြောက်ဦး၊ အရာရှိ ၂၂၈ ဦး အပါအဝင် ရဲဘော် နှင့် တခြားအဆင့် နှစ်ထောင်နီးပါး ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) ထံ လက်နက်ချခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/laukkai-mndaa-military-01052024140317.html|title=ကိုးကန့်မှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ခြောက်ဦး အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်သား နှစ်ထောင်ကျော် လက်နက်ချ|work=RFA Burmese|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင်၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီး Mr. Wang Xiaohong ဦးဆောင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ နှင့် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]အဖွဲ့ဝင်၊ [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး [[ရာပြည့်|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်]] ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တို့ အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် တွေ့ဆုံသည်။နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တည်ငြိမ်ရေးကိစ္စ၊အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုကိစ္စရပ်များ ဆွေးနွေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/50103|title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင်၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီး Mr. Wang Xiaohong ဦးဆောင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အား အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် လက်ခံတွေ့ဆုံ|work=MOI Myanmar|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[လောက်ကိုင်မြို့]] ရှိ အမြင့်ဆုံးတောင်ကုန်းဖြစ်သည့် နမ်ထင်းမိန်ရှန်း ခေါ် ပွိုင့် (၂၀၂၂) မှ တပ်မတော်သား ၂၆၆ ဦး ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ထံ လက်နက်ချသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2024/01/06/378100.html|title=လောက်ကိုင်မြို့ အား သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီဟု MNDAA ကြေညာ|work=The Irrawaddy|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၆ ==== [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|လောက်ကိုင်အခြေစိုက် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်]] အား လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်ဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က ဝန်ခံသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရည်ရွယ်ဆုံးဖြတ်လိုက်ရသည်ဟု အကြောင်းပြပြီး ဒစကမှူးအား [[တပ်မတော်]] ခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင် ညွှန်ကြားခဲ့ကြောင်း [[ဇော်မင်းထွန်း|ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း]]က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/632715|title=လောက်ကိုင်စစ်ဌာနချုပ်ကို ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် လက်လွှတ်ခဲ့ဟု စစ်ကောင်စီ ပြော|work=DVB|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် တပ်မတော် [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)]] ၏ ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးကျော်သူ၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ခေတ္တ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့်အပါအဝင် ဗိုလ်မှူးချုပ် ခြောက်ဦးတို့ [[လောက်ကိုင်မြို့]] မှ [[လားရှိုးမြို့]]သို့ ပြန်ရောက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgv8e2xmveo|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ချတဲ့ ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ယောက် လားရှိုးပြန်ရောက်|work=BBC Burmese|access-date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း အထူးဒေသ ၁ ဖြစ်သော ကိုးကန့်ဒေသအားလုံးအား ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီဟု [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)]]က တရားဝင် ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/mndaa-kokand-laukkai-01062024145841.html|title=ကိုးကန့်ဒေသကို ၁၄ နှစ်အကြာမှာ ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ကြောင်း MNDAA ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့]]မရဲစခန်းအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် ( AA )]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/08/378130.html|title=ပလက်ဝမြို့မရဲစခန်းကို AA သိမ်းပိုက်ထား|work=The Irrawaddy|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရခိုင်ပြည်နယ် ၊ [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] ၊ တင်းမကျေးရွာအနီးရှိ တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းမှ တပ်မတော်သားများအားလုံး ရက္ခိုင့်တပ်တော် ( AA )ထံ လက်နက်ချ အညံ့ခံသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/07/378109.html|title=ကျောက်တော် တောင်ရှည်တောင်ဗျူဟာကုန်းတခုလုံး AA ထံ လက်နက်ချလာ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၇ ==== ရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ စစ်ကောင်စီ၏ [[သိန္နီမြို့|သိန္နီ]] အခြေစိုက် “စကခ (၁၆) နောက်တန်းဌာနချုပ်” နှင့် “ကွတ်ခိုင်ဗျူဟာကုန်း” အား သိမ်းပိုက်သည်။[[ကွတ်ခိုင်မြို့]] အား  TNLA က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c51zl7x0q0xo|title=ကွတ်ခိုင်ဗျူဟာကုန်းကို သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီလို့ ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/08/11542|title=ကွတ်ခိုင်ရှိ ဗျူဟာတပ်စခန်း လက်နက်ချ၊ မြို့ကို TNLAအလုံးစုံ ထိန်းချုပ်|work=Mizzima|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး၏ ၇၂ရက်မြောက် အတွင်း  လက်နက်ချအညံ့ခံသည့် တပ်မတော်သားအရေအတွက် ၄၀၀၀ နီးပါးထိ ရှိလာကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့  က ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=sdnZsbs8F7k|title=ညီနောင်မဟာမိတ်များထံ လက်နက်ချခဲ့တဲ့စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၄၀၀၀ နီးပါးထိရှိလာ|work=Mizzima|access-date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြောက်ဦးမြို့]] တပ်မတော် သင်းကျစ်တော်တောင်စခန်းအား အေအေ သိမ်းပိုက်သည်။ ချင်းပြည်နယ်[[ပလက်ဝမြို့နယ်|၊ပလက်ဝ]] အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ တပ်မတော်စခန်းများအားလုံး အေအေလက်ထဲသို့ ရောက်ရှိသည်။ ==== ဇန်နဝါရီ ၈ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ကျောက်ဖြူမြို့နယ် ၊သစ်ပုတ်တောင်ကျေးရွာအနီးရှိ တပ်မတော် [[ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီရေတပ်စခန်း]] အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စတင်တိုက်ခိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-attack-dhanyawati-naval-base-01092024014728.html|title=တရုတ် စီမံကိန်းအနီးက ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းကို AA စတင်တိုက်ခိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ၊လောက်ကိုင်မြို့နယ် ပွိုင့် ၂၂၀၂ တောင်ကုန်း (ဆင်ဦးကင်းကုန်း) အပေါ်ရှိ စေတီတော်တစ်ဆူ အား MNDAA အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက သံတူဖြင့် ထုရိုက်ဖြိုဖျက်နေသည့် ရုပ်သံဖိုင်တစ်ခု ပျံ့နှံ့ထွက်ပေါ်လာကာ ယင်းလုပ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်းပြီး ဝေဖန်မှုများ ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyr31r28lgno|title=ဘုရားစေတီဖျက်ဆီးနေတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်အပေါ်တောင်းပန်ကြောင်း MNDAA ထုတ်ပြန်|work=BBC Burmese|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၉ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့နယ်]] ရှိ စေတီတော်ဖျက်ဆီးခံရမှုနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး မျိုးချစ်မြန်မာရဟန်းတော်များသမဂ္ဂ(မန္တလေး)က [[မန္တလေးတောင်|မန္တလေးတောင်ခြေ]] [[ကုသိုလ်တော် ဘုရား(မန္တလေး)|ကုသိုလ်တော်ဘုရား]]အနီး တွင် ဆန္ဒပြသည်။<ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2024/01/09/11680|title=MNDAA ဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ထားသူက ဘုရားစေတီတော်အား ထုနှက်ဖျက်ဆီးခဲ့ခြင်းအတွက် မန္တလေးတွင် ဆန္ဒပြ|work=Mizzima|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး ၏ လုပ်ရပ်အပေါ် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် MNDAA]] ဘက်က အမိန့်ပေးခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ လုပ်ရပ်သာဖြစ်ကြောင်း နှင့် အရေးယူဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း တောင်းပန်စာ ထုတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/286752|title=လောက်ကိုင်တွင် စေတီတစ်ဆူကို MNDAA အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက ဖျက်ဆီးနေသော ဗီဒီယိုဖိုင် အွန်လိုင်းတွင် ပျံ့နှံ့နေမှုနှင့်ပတ်သက်၍ MNDAA အဖွဲ့က လွန်စွာတောင်းပန်ကြောင်း ထုတ်ပြန်|work=Eleven Media Group|access-date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့၏ [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] ရှင်းလက်ဝတပ်စခန်းတိုက်ပွဲ အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်သို့ စစ်ရှုံး ထွက်ပြေးသွားသည့် တပ်မတော်သား ၁၀၄ ဦး အား [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယအစိုးရ]]က [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အိုင်းဇောလ်မြို့|အိုင်ဇောလ်မြို့]] lenpui လေဆိပ်မှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံထံ ပြန်ပို့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/paletwa-india-fled-junta-sent-myanmar-01092024233326.html|title=အိန္ဒိယဘက် ထွက်ပြေးလာတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်သား တစ်ရာကျော်ကို မြန်မာဘက်ပြန်ပို့|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ ကျန်ရှိနေသေးသော တပ်မတော်စခန်းနှင့်မြို့ကြီးအချို့အား ဆက်လက်သိမ်းပိုက်မည်ဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] က ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/northern-alliance-statement-01102024035255.html|title=ရှမ်းမြောက်က စစ်စခန်းတွေနဲ့ မြို့ကြီးအချို့ကို သိမ်းဖို့ကျန်နေကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၀ ==== [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]] [[ကူမင်းမြို့]]တွင်  ညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ နှင့် မြန်မာ့တပ်မတော် တို့ တတိယအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ လုပ်သည်။ လောက်ကိုင်တွင် MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီတော်ဖျက်ဆီးခဲ့မှုနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး [[ရန်ကုန်မြို့]] မြို့တော်ခန်းမရှေ့တွင် ဆန္ဒပြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/protest-against-mndaa-01102024045215.html|title=လောက်ကိုင်မှာ MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီဖျက်ဆီးတဲ့အပေါ် ရန်ကုန်နဲ့မန္တလေးမှာ ဆန္ဒပြ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50357|title=စစ်ရေးနှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် ဘုရားစေတီပုထိုးများ၊ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များအား ဖျက်ဆီးစော်ကားနေသည့် အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူများအား ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲ ရန်ကုန်မြို့၌ ကျင်းပ|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုလုပ်ဆောင်နေဟု [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]] ဘက်က စွပ်စွဲသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mndaa-religious-violence-01102024132235.html|title=မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုတွေ လုပ်နေကြောင်း စစ်ကောင်စီစွပ်စွဲ|work=RFA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်များ ဟိုပန်သို့ ဝင်လာခဲ့ပြီး တပ်မတော်သား ခုနှစ်ရာကျော်လက်နက်ချ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည့် [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|'ဝ' ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]]ထဲမှ [[ဟိုပန်မြို့]] အပါအဝင် [[ပန်လုံမြို့]] တို့အား [[ဝ ပြည်နယ်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ|''ဝ''ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ UWSP/UWSA]] အုပ်ချုပ်မှုအောက် သို့ ရောက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c8022pey3l9o|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ကနေ အမြတ်ထွက်သွားတဲ့ ''ဝ''တပ်ဖွဲ့|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> “၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး” အတွင်း ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည့် စစ်သုံ့ပန်းများအနက်မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်း ၏ ရုပ်သံအား [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းတပ် (TNLA)]] က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်းသည် မကွေးတိုင်း [[အမှတ်(၁၀၁)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|ပခုက္ကူအခြေစိုက်ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် အမှတ် (၁၀၁) တပ်မမှူး]]ဖြစ်ကာ ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက် [[နမ့်ဆန်မြို့]]သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း TNLA ၏ ဖမ်းဆီးမှုခံရခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48085/|title=စစ်သုံ့ပန်းများထဲမှ ရာထူးအမြင့်ဆုံး ဗိုလ်မှူးချုပ်မင်းမင်းထွန်းကို TNLA ထုတ်ပြန်|work=Myanmar Now|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၁ ==== MNDAAတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး စေတီတော်ဖျက်ဆီးခဲ့မှုအပေါ် ဆန္ဒပြမှု လားရှိုး သို့ရောက်လာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50386|title=စစ်ရေးနှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် ဘုရားစေတီပုထိုးများနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အဦများကို ဖျက်ဆီးမှုအပေါ်လားရှိုးမြို့နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများမှ သံဃာတော်များ၊ သာသနာနွယ်ဝင်သီလရှင်များနှင့် ဒေသခံတိုင်းရင်းသားပြည်သူက ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>ညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် မြန်မာ့တပ်မတော် တို့အကြား တရုတ်နိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်သည့် တတိယအကြိမ်ဆွေးနွေးမှတဆင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်အရ]] ရှမ်းမြောက်ဒေသတွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရန် သဘောတူလိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7436093.html|title=ရှမ်းမြောက်မှာ ယာယီစစ်ရပ်ဖို့ နှစ်ဖက်သဘောတူ|work=VOA Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cql11w4y404o|title=စစ်တပ်နဲ့ ညီနောင် ၃ဖွဲ့ကြား ယာယီအပစ်ရပ်ဖို့ သဘောတူ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref name=":0">[https://www.facebook.com/myanmarnownews/posts/pfbid0JaYd6cAcuwVN4ETeJNjnns3EUKTFAXRiMxonFjMdWKoHuGa1npx5hcUpJURwptZGl ဟေဂင်သဘောတူညီချက်]</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၂ ==== '' ဝ'' ဒေသ [[နမ့်တစ်မြို့နယ်ခွဲ|နမ့်တစ်မြို့]] ထဲ စစ်ဘေးလာတိမ်းရှောင်ကြသည့် [[ကိုးကန့်လူမျိုး|ကိုးကန့်]] အရပ်သားများအနေဖြင့် ကိုးကန့်ဒေသတွင် စစ်ပွဲပြီးဆုံးသွားပြီဖြစ်၍ နေရပ်ပြန်ကြရန် UWSA “''ဝ'' ”တပ်ဖွဲ့နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က စာထုတ်ပြန်အသိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cql11w4y404o|title=''ဝ'' ဒေသ နမ့်တစ် ထဲမှာ စစ်ရှောင်နေတဲ့ အရပ်သားတွေ ပြန်ကြဖို့ UWSA ကြေညာ|work=BBC Burmese|access-date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း  တအာင်းတပ်(PSLF/TNLA)က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည့်  [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]]၊ [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]]၊ [[မိုင်းငေါ့မြို့|မိုင်းငေါ့]]၊ [[မိုင်းလုံမြို့|မိုင်းလုံ]]၊ [[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]] နှင့် [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]]  မြို့များအား တရားမျှတမှုရှိသော ဥပဒေရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းပြီးအုပ်ချုပ်မည်ဟု တအာင်းတပ်ဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[တာအိုက်ဘုန်း|တားအိုက်ဘုန်း]]က ပြောသည်။“[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|အပစ်ရပ် စတင် အသက်ဝင်သည့်နေ့]]” မှာပင် တပ်မတော်ဘက်က [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]] သို့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ၅ ကြိမ် ၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်]] ထဲရှိ မန်လီရွာအား ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ဖြင့် ဗုံးကြဲခြင်းအပါအဝင် [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]] နှင့် [[လားရှိုးမြို့နယ်]] ထဲသို့ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်ဟု [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|ညီနောင်မဟာမိတ် (၃) ဖွဲ့]] က ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/7438400.html|title=အပစ်ရပ်ပြီးနောက် ရှမ်းမြောက်မှာ စစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ|work=VOA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် စစ်ဆင်ရေးဝင်နေသည့် မွန်ပြည်နယ်၊ [[ရေးမြို့]] အခြေစိုက် [[အမှတ်(၁၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၁၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]]၏ ဌာနချုပ်မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇင်မျိုးဆွေအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင်တပ်တော် (AA)]] က ဖမ်းဆီးရမိသည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/14/378439.html|title=အမှတ် ၁၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှူးကို AA ဖမ်းမိ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၃ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] ရှိ ခန်ခတောင်ဗျူဟာစခန်း နှင့် မီးဝဗျူဟာကုန်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်‌တော်]] AA က အပြီးသတ်သိမ်းသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-paletwa-sized-junta-01132024140835.html|title=စစ်ကောင်စီဗျူဟာကုန်းနှစ်ခုကို AA သိမ်းယူ|work=RFA Burmese|access-date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> “[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|အပစ်ရပ် စတင် အသက်ဝင်သည့်နေ့]]” တွင် တိုက်ခိုက်မှု မပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း [[တပ်မတော်|တပ်မတော်ဘက်က]] ငြင်းဆန်စာထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50503|title=ရှမ်းမြောက်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီမှု စတင်အသက်ဝင်သည့်နေ့တွင် တပ်မတော်က လက်နက်ကြီး၊ တိုက်လေယာဉ်များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ညီနောင် ၃ ဖွဲ့ က တရားဝင်ကြေညာသည်ဟု ကောလာဟလသတင်းများကို ရေးသားဖြန့်ဝေလျက်ရှိ|work=MOI Myanmar|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/tnla-under-fire-after-ceasefire-accord/7438574.html|title=အပစ်ရပ်ပြီးနောက် TNLA တပ်တွေ တိုက်ခိုက်ခံရ|work=VOA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ဝ” ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း]] ထဲရှိ [[ဟိုပန်မြို့|ဟိုပန်]] နှင့် [[ပန်လုံမြို့]] တို့အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ၎င်းတို့ထံ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ရက်နေ့ကတည်းက လွှဲပြောင်းခဲ့သည်ဟု [[ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်|UWSA “ဝ” တပ်ဖွဲ့]] ကသတင်းထုတ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/uwsa-hopan-handed-over-junta-01132024120015.html|title=ဟိုပန်နဲ့ ပန်လုံကို “ဝ” တပ်ဖွဲ့ထံ စစ်ကောင်စီ လွှဲပြောင်း|work=RFA Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၄ ==== [[ချင်းပြည်နယ်]] ၊ [[ပလက်ဝမြို့]] တခုလုံးအား AA က အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/15/378467.html|title=ပလက်ဝဒေသတခုလုံးကို AA သိမ်းပိုက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က ကြေညာခဲ့သော [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] အတွင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့် အား [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်|ကိုးကန့် စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီ]] က ပယ်ဖျက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gyljzp953o|title=ကိုးကန့်မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ကို MNDAA ပယ်ဖျက်|work=BBC Burmese|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ပုသိမ်မြို့]]၊ [[မုံရွာမြို့]]၊[[မြင်းခြံမြို့]]၊ [[ပြည်မြို့]] တို့တွင် တပ်မတော်ထောက်ခံကြသူများက MNDAA အား ဆန္ဒပြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/50547|title=ဘုရားစေတီပုထိုးများနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အဦများကို ဖျက်ဆီးမှုအပေါ် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်အသီးသီးတို့တွင် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပွဲများပြုလုပ်|work=MOI Myanmar|access-date=၁၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၅ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးကြောင့် [[ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း|“ဝ”ဒေသအတွင်း]] ဝင်ရောက်ခိုလှုံနေကြသည့် စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူတစ်သိန်းခွဲကျော်သည် "ဝ" ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP) ၏ ဒုက္ခသည်ကူညီရေးအစီအစဉ်များ ရပ်ဆိုင်းလိုက်ခြင်းကြောင့် နေရပ်စပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/refugee-in-uwsa-01162024072911.html|title=ဒုက္ခသည်ကူညီရေးအစီအစဉ်ရပ်ဆိုင်းလို့ "ဝ" ဒေသက စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၆ ==== အရပ်ဖက်၊ စစ်ဖက်ရာထူးနှစ်ခု ယူထားသည့် [[မင်းအောင်လှိုင်|ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်]] တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရာထူး မှ နုတ်ထွက်ပေးရန် နှင့် ထိုရာထူးအား [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း]]ထံ လွဲပြောင်းပေးရန် အမျိုးသားရေးဆရာတော် ဦးအရိယာဝံသ (ခေါ်) ပေါက်ကိုယ်တော်က [[ပြင်ဦးလွင်မြို့|ပြင်ဦးလွင်]] ဆန္ဒပြပွဲတွင် တောင်းဆိုသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3gygpl7rlgo|title=မျိုးချစ်ပေါက်ကိုယ်‌တော်က စစ်ခေါင်းဆောင်နုတ်ထွက်ဖို့ပြော|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref><ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48279/?fbclid=IwAR1e508p2IbGekTcF9tYLwcJMnOgER3yDU4j3UIB5LkybPqtu-ryrKrHAM8|title=မင်းအောင်လှိုင် ရာထူးမှ ဆင်းရန် မဘသဘုန်းကြီးများနှင့် တပ်ထောက်ခံသူများတောင်းဆို|work=Myanmar Now|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်မြို့]] ကန်ဇောက်အခြေစိုက် တပ်မတော် ခြေမြန်တပ်ရင်းဌာနချုပ် (ခမရ-၅၃၉) မှ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ရှိ ဗျူဟာမှူး အပါအဝင် တပ်မတော်သားများနှင့်မိသားစုဝင် စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၆၀၀ နီးပါး [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော်(အေအေ)]]ထံ အလံဖြူထောင်ပြီး လက်နက်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cyd0r590en9o|title=ရခိုင်၊ ကျောက်တော်မှာ စစ်တပ်က အေအေ ထံ လက်နက်ချ|work=BBC Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]၊ နမ့်ဖတ်ကာတွင် ဗုံးလာကြဲသည့် [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်]] တိုက်လေယာဉ်တစ်စီး အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA)]] က ပစ်ချသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48182/?fbclid=IwAR03k55jIIcYlhyEKXfatkrhEQhb7jLBc1J8keBN29HxAEpzyyF4ssfwYm4|title=ရခိုင်၊ ကျောက်တော်မှာ စစ်တပ်က အေအေ ထံ လက်နက်ချ|work=Myanmar Now|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၇ ==== ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) နှင့် တပ်မတော် တို့၏ အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် ချင်းပြည်နယ်၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်]] တိုက်ပွဲ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က ၂၇၈ ဦး တို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ထွက်ပြေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/india-junta-flee-01172024130940.html|title=စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀၀ နီးပါး မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကို ထွက်ပြေး|work=RFA Burmese|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၇ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၁၉ ==== ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးအတွင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သော [[တပ်မတော်]] တပ်မှူးနှင့်ဗိုလ်မှူးချုပ် နေရာများအား တပ်မတော်က လူသစ်များနှင့် အစားထိုးခန့်အပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/01/19/378630.html|title=လောက်ကိုင်တွင်လက်နက်ချခဲ့သည့် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦးနေရာ အစားထိုးခန့်အပ်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၀ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရာနှင့်ချီသည့် တပ်မတော်သားများ အိန္ဒိယထဲသို့ ဝင်ရောက် ထွက်ပြေးမှုများဖြစ်ပြီးနောက် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]-[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် ထားရှိထားသည့် လွတ်လပ်စွာ ကူးလူးဖြတ်သန်းခွင့်(FMR)ကို ပိတ်ရန် နှင့် နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်လျှောက် ခြံစည်းရိုးခတ်ရန် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]ဘက်က ထုတ်ပြောလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/india-new-delhi-is-building-fences-01212024123430.html|title=မြန်မာနယ်စပ်မှာ ခြံစည်းရိုးခတ်ဖို့ အိန္ဒိယအစိုးရပြင်ဆင်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/explained/india-myanmar-border-free-movement-regime-explained-9120124/|title=What is the India-Myanmar border Free Movement Regime, which the Centre is planning to end?|work=India Express|access-date=25 January 2024|date=23 January 2024}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]] အောင်သာစည်ရွာအနီးရှိ တပ်မတော်စခန်း နှင့် ထီးစွဲရွာအနီးရှိ တပ်မတော်စခန်းတို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)က သိမ်းဆည်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-yathaetaung-junta-seized-01202024134044.html|title=ရသေ့တောင်မြို့နယ်က စစ်ကောင်စီ စခန်းသုံးခုကို သိမ်းယူခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၁ ==== ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ မိုးမိတ်ခရိုင်ထဲရှိ [[မဘိမ်းမြို့နယ်|မဘိမ်းမြို့]] အား [[ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်|ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်]](KIA) အပါအဝင် [[မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး|ကျောင်းသားတပ်]](ABSDF) နှင့် [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]](PDF) စသည့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ တို့က တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c1rywr80j57o|title=ရှမ်းမြောက်က မဘိမ်းမြို့ကို KIA/PDF ထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်အခြေစိုက် အမှတ် ၃၇၇ အမြောက်တပ်ရင်း နှင့် အမှတ် ၅၉၃ ခြေလျင်တပ်ရင်း တို့အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက်သည်။[[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]က [[အမှတ်(၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၉ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]]၊ နည်းဗျူဟာ ၃ မှ ဗျူဟာမှူး ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ညီညီဝင်း အား အရှင်ဖမ်းမိသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c25d48j3djwo|title=ကျောက်တော်မှာဖမ်းမိတဲ့ ဒဏ်ရာရ ဗျူဟာမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးကို AA ဆေးကုပေးနေ|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းဒေသ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်အတွင်းရှိ [[ဓညဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်|ဓညဝတီရေတပ်ဌာနချုပ်]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် အေအေက ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ထပ်မံတိုက်ခိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cg3eveq3zz2o|title=ဓညဝတီရေတပ်စခန်းကို AA တိုက်ခိုက်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့် တပ်မတော် တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။အပစ်ရပ် “[[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင် သဘောတူညီမှု]]”ကို တပ်မတော်က ချိုးဖောက်သည်ဟု TNLA က စွပ်စွဲသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/tnla-military-casefire-01222024212423.html|title=စစ်ကောင်စီ အပစ်ရပ် ချိုးဖောက်လို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့ကြောင်း မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၂ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် တိုက်ပွဲကြောင့် အိန္ဒိယဘက်ခြမ်းသို့ ဝင်ပြေးကြသည့် တပ်မတော်သားများအား သွားပြန်ခေါ်သော [[တပ်မတော် (လေ)|တပ်မတော်(လေ)]] ပိုင် လေယာဉ်တစ်စီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်|မီဇိုရမ်]] လေဆိပ် သို့ အဆင်း ပြေးလမ်းချော်ကာ လေယာဉ်မှူးအပါအဝင် အနည်းဆုံးတပ်မတော်သား(၈)ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cpde544p8n3o|title=မြန်မာလေတပ် လေယာဉ် မီဇိုရမ်မှာ ပြေးလမ်းချော်|work=BBC Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၄ ==== ကိုးကန့်အထူးဒေသ(၁)မူပန်ခရိုင် အတွင်း သို့ [[တပ်မတော်|တပ်မတော်က]] စစ်ကြောင်းနှစ်ကြောင်း ဖြင့် ဝင်ရောက် ထိုးစစ်ဆင်သည်။ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] [[ပေါက်တောမြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pauktaw-aa-control-01242024144548.html|title=ပေါက်တောမြို့ကို AA ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ]] ခေတ္တ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးချုပ် ထွန်းထွန်းမြင့်၊ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)]] ဒုတိယ ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး ကျော်မိုးလွင် နှင့် [[အမှတ်(၁၆)ခြေလျင်တပ်မဟာ|အမှတ် (၁၆) ခြေလျင် တပ်မဟာမှူး]] ဗိုလ်မှူးချုပ် သော်ဇင်ဦး တို့အား စစ်ခုံရုံး က သေဒဏ်အမိန့် ချမှတ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/ce94zr2x7q2o|title=လောက်ကိုင်မှာ လက်နက်ချတဲ့ တပ်မှူးတွေ သေဒဏ် တကယ်ချမှတ်ခံရသလား|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၂၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဇန်နဝါရီ ၂၈ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[မင်းပြားမြို့]]အခြေစိုက် တပ်မတော် စကခ (၉) လက်အောက်ခံ ခမရ (၃၈၀) တပ်ရင်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ရယူသည်။ ==== ဇန်နဝါရီ ၃၀ ==== ကျားဖျန့် ခေါ် အွန်လိုင်းငွေလိမ်လုပ်ငန်းများဖြင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]က ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားသည့် [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း [[ပယ်ဆောက်ချိန်]] အပါအဝင် ဆယ်ဦးကို [[မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့]]က တရုတ်နိုင်ငံ သို့ လွှဲပြောင်းပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/china-kokang-onlinescam-01302024132630.html|title=ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံထားရတဲ့ ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင်တွေကို တရုတ်ဆီ စစ်ကောင်စီလွှဲပြောင်း|work=RFA|access-date=၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ==== [[ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး|ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] PSLF/TNLA က သိမ်းပိုက်ထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊[[မိုင်းငေါ့မြို့]] ၊[[မိုင်းလုံမြို့]]၊[[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံမြို့]]များသို့ တပ်ဦးဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ(၁) ဗိုလ်ချုပ်တားဂျုတ်ဂျား၊အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး [[တာဘုန်းကျော်|ဗိုလ်ချုပ်တာဘုန်းကျော်]]၊[[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ]] ဖက်ဒရယ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး မိုင်းဝင်းထူး တို့ကွင်းဆင်း ခရီးစဉ် စတင်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]] အခြေစိုက် ခမရ(၃၇၆)တပ်ရင်း အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က အပြီးသတ်သိမ်းယူသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၃ ==== ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) ရှိ မြို့နယ် အများအပြား  လက်လွတ်ခဲ့ရသည့်  တပ်မတော် သည် ယင်းဒေသများအား ကွပ်ကဲခဲ့သည့် [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး ဗိုလ်ချုပ်နိုင်နိုင်ဦး အား [[အမှတ် (၂) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]] (ကစထမှူး) အဖြစ် လည်းကောင်း၊အမှတ် (၂) ကစထမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[အောင်အောင်]] အား [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ရှမ်းပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်]] အဖြစ် လည်းကောင်း ရာထူးတိုးပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c80n62p87yxo|title=နယ်မြေ‌တွေဆုံးရှုံးခဲ့ပေမဲ့ ရှမ်းမြောက်က ဗိုလ်ချုပ်တွေ ရာထူးတိုး|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ==== ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာနယ်စပ် မောင်တောမြို့မြောက်ပိုင်းရှိ နယ်ခြားစောင့် ဗျူဟာစခန်းနှစ်ခုဖြစ်သည့် တောင်ပြို (လက်ဝဲ- လက်ယာ) ဗျူဟာစခန်းတို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က စတင်ထိုးစစ်ဆင်သည်။ ထို့နေ့မှာပင် တောင်ပြို (လက်ယာ) ဗျူဟာစခန်း တစ်ခုလုံးအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်ရယူနိုင်သည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c3e25dee09a859629f0e6a|title=တောင်ပြို(လက်ဝဲ) (လက်ယာ) စခန်းနှစ်ခုလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် အောင်မြင်စွာသိမ်းပိုက်|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ် မောင်တောမြို့နယ်ထဲမှ  နယ်ခြားစောင့်စခန်းအား  ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ဝင်တိုက်ခိုက်ချိန်  နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ဘက်သို့  ထွက်ပြေးကြပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်ခြားစောင့် BGB ထံ ခိုလှုံကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3g06nn1rd1o|title=မောင်တောနယ်ခြားစောင့်တွေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကိုပြေး|work=BBC Burmese|access-date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> TNLA တပ်ဖွဲ့ က ၎င်း သိမ်းပိုက်ရရှိထားသည့် မြို့များတွင်ကျင့်သုံးမည့် စစ်မှုထမ်းမူဝါဒ ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48903/|title=မြို့များကို သိမ်းပိုက်ထားသည့် TNLA က စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ထုတ်ပြန်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.shannews.org/archives/39904|title=TNLA တပ်ဖွဲ့ သိမ်းပိုက်ရရှိထားသည့် မြို့များတွင်ကျင့်သုံးမည့် စစ်မှုထမ်းမူဝါဒ ထုတ်ပြန်|work=သျှမ်းသံတော်ဆင့်|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}{{Dead link|date=March 2024 }}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၅ ==== တပ်မတော် နှင့် အေအေ တို့၏  မြန်မာ-ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်နယ်စပ် တိုက်ပွဲများကြောင့် ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဘဇားဒေသထဲ ထွက်ပြေးခိုလှုံသွားသည့်  မြန်မာနယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]] က   ပြန်လည်ခေါ်ယူမည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာဟာဆန်မာမွတ်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c9w4deyyy9do|title=ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်ကို ထွက်ပြေးတဲ့တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို ပြန်ခေါ်ဖို့ စစ်ကောင်စီကြိုးပမ်း|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] Jalpaitoli ရွာထဲသို့ မြန်မာဘက်က ပစ်ခတ်လိုက်သော မော်တာကျည်ဆန် ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသား ၂ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bangladesh-mortor-shell-rohingya-02052024105144.html|title=မြန်မာနိုင်ငံက မော်တာကျည်ဆန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲကျပြီး နှစ်ဦးသေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> မြန်မာနယ်ခြားစောင့်စခန်း မှ နယ်ခြားစောင့်များ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သို့ ဆက်လက် ထွက်ပြေးကြသည်။ [[မင်းပြားမြို့နယ်]] ရှိ လက်ကျန် တပ်မတော် ခမရ (၃၇၉) အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ပြီး မင်းပြားမြို့နယ် အား ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c1c9fb92112f03509cd025|title=မင်းပြားတပ်ရင်း (၃) ရင်းစလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်သိမ်းပိုက်၊ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်အများအပြား လက်နက်ချ|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ==== မြန်မာဘက်က ပစ်ခတ်သည့် မော်တာကျည်ဆန်များ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲသို့  နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ကျရောက်ပြီး လူသေဆုံးခဲ့ခြင်း နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက မြန်မာ သံအမတ်ကြီး ဦးအောင်ကျော်မိုး အား ဒါကာမြို့ အစိုးရဧည့်ရိပ်သာသို့  ဆင့်ခေါ်သတိပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48982/|title=နိုင်ငံတွင်း ကျည်ကျပြီး လူသေဆုံးမှု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အပြင်းအထန်ကန့်ကွက်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|archive-date=8 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240208215439/https://myanmar-now.org/mm/news/48982/}}</ref> ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သို့ ခိုလှုံလာသည့် မြန်မာနယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် အရေအတွက် စုစုပေါင်း ၂၂၉ ဦးရှိနေပြီဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နယ်ခြားစောင့်တပ်က ထုတ်ပြန်သည်။ [[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြားမြို့]]အား  AAက အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cg3wrz0gj0eo|title=မင်းပြားမြို့ကို AA ထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက်လုံးအား အိန္ဒိယဘက်က ခြံစည်းရိုးကာရံမည်ဖြစ်ပြီး  မဏိပူရ်ပြည်နယ် နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး နယ်စပ် (၁၂) မိုင်အရှည် နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးအား  စတင်ကာရံမည်ဟု  အိန္ဒိယ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး အာမစ် အနီးလ် ချန်ဒရာ ရှား (Amit Anil Chandra Shah) က အသိပေးလာသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/india-myanmar-fence-02082024014214.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ် ခြံစည်းရိုးခတ်တော့မယ်လို့ အိန္ဒိယပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ထပ်မံပြောဆို|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>  ရခိုင်ပြည်နယ် မင်းပြားမြို့အခြေစိုက် [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] လက်အောက်ခံ ခမရ ၃၇၉ ၊ ၃၈၀ နှင့် ၅၄၁ တို့၏ တပ်ရင်းစခန်းအားလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က သိမ်းပိုက်၊ ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/48909/|title=မင်းပြားမြို့အခြေစိုက် စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းအားလုံး AA သိမ်းပိုက်|work=Myanmar Now|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|archive-date=6 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240206195748/https://myanmar-now.org/mm/news/48909/}}</ref>အေအေက  [[တောင်ပြိုလက်ဝဲမြို့|တောင်ပြို (လက်ဝဲ)]] စခန်းအား  အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ရယူသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်မြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ထိန်းချုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.narinjara.com/news/detail/65c3e31cee09a859629f102b|title=ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မင်းပြားကိုသိမ်းပြီးနောက် ကျောက်တော်မြို့ကိုထပ်မံသိမ်းပိုက်|work=Narinjara News|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref>တပ်မတော် နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် တို့ တိုက်ပွဲ အတွင်း  မြန်မာ နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် (BGP) ၆၃ ဦး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲ ထပ်မံထွက်ပြေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bgp-bangladesh-arrived-02072024131629.html|title=နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၆၃ ယောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ထပ်ရောက်|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီးတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့်တပ်မတော် တို့ ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ စဖြစ်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ==== [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီး [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၏ စစ်သင်္ဘောနှစ်စင်းနှင့် ဇက်သင်္ဘော (၁) စီးတို့ အား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်|ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)]] က နစ်မြုပ်အောင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-vessel-rakhine-military-02082024155638.html|title=စစ်သင်္ဘောသုံးစင်းကို AA ပစ်ခတ်လို့ နစ်မြုပ်သွားကြောင်း မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ထုတ်ပြန်|work=RFA Burmese|access-date=၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ဖေဖော်ဝါရီ ၇ရက် နှင့် ၈ရက်  ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ အပေါက်ဝကျေးရွာအနီး  ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ အတွင်း စကခ (၉) တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်း ( ကြည်း-၂၇၉၈၈)အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က အရှင်ဖမ်းမိသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊ [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်အထူးဒေသ ၁]] တွင် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အောက် အလုံးစုံလွတ်မြောက်သည့် အောင်ပွဲအခမ်းအနား ကျင်းပသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/02/11/379567.html|title=ကိုးကန့်ဒေသ လွတ်မြောက်ခြင်းအောင်ပွဲ ညီနောင်မဟာမိတ် ခေါင်းဆောင်များတက်|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် မင်းပြားမြို့နယ် ပုလဲပေါက်ကျေးရွာအနီး တိုက်ပွဲအတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]] ၏ စစ်သင်္ဘောတစ်စင်း အား တိုက်ခိုက် နှစ်မြှုပ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-military-navy-attack-immersion-02122024214429.html|title=မင်းပြားမှာ စစ်ရေယာဉ်တစ်စင်းကို AA တိုက်ခိုက် နှစ်မြှုပ်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့အတွင်းရှိ [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] ကျောက်တော်တပ်နယ် အပါအဝင် ခမရ(၃၇၄)၊ခမရ(၃၇၅)၊ခမရ(၃၇၆)၊[[အမှတ်(၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|စကခ(၉) တပ်မဌာနချုပ်]] နှင့် တပ်ရင်းစခန်းများ အားလုံးအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/638500|title=ကျောက်တော်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းအားလုံးကို အေအေ သိမ်းပိုက် (ဓာတ်ပုံ)|work=DVB|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[မင်းပြားမြို့နယ်]]၊ [[သတ်ပုန်းရွာ|သက်ပုန်းရွာ]]အနီး ရေကြောင်းတိုက်ပွဲအတွင်း၌ [[တပ်မတော် (ရေ)|တပ်မတော်(ရေ)]]၏ စစ်သင်္ဘော နောက်ထပ် (၁) စီးအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထပ်မံတိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်သည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ==== [[ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ|ကိုးကန့်ဒေသ]] တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် [[လိမ်လည်မှု|အွန်လိုင်းငွေကြေးလိမ်လည်မှု]] (ကျားဖြန့်) ဖြစ်စဉ် နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး [[ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့|ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့]] ထဲမှ အုပ်ချုပ်ရေးအရာရှိကြီး ၄ ဦး နှင့် ရဲအရာရှိကြီး ၄ ဦး စုစုပေါင်း ၈ ဦး အား [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန|ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန]] က အနားပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/live/cjmdrmd4leet|title=ရှမ်းမြောက်ကအုပ်ချုပ်ရေးထိပ်ပိုင်းအရာရှိ ၈ ဦးအထိအနားပေးခံရ|work=BBC Burmese|access-date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် ရှိ [[ပေါက်တောမြို့နယ်|ပေါက်တော]] ၊[[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်]]၊[[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြား]] နှင့် [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|မြောက်ဦးမြို့]] များ ရှိ တပ်မတော်စခန်းများ၊ရဲစခန်း များအားလုံးကို တစ်ခုမကျန် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် ထားပြီး ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ကြေညာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် အတွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့ကြား တိုက်ပွဲများ ကြောင့် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားသည့် [[မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]][[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့် ရဲတပ်ဖွဲ့]]ဝင် (BGP) များ နှင့် [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား]] စုစုပေါင်း ၃၃၀ အား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဘဇားခရိုင် ရှိ အင်နာနီ ရေတပ်ဆိပ်ခံတံတားမှနေ၍ မြန်မာနိုင်ငံ သို့ ပြန်ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/foreign-affairs/339388/bangladesh-to-send-back-myanmar-security-force|title=Bangladesh to send back Myanmar security force personnel on Thursday|work=Dhaka Tribune|access-date=14 Feb 2024|date=14 Feb 2024}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ် [[မြေပုံမြို့နယ်]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-seized-seven-cities-02162024000156.html|title=မြေပုံမြို့ကို AA သိမ်းပိုက်၊ AA ထိန်းချုပ်တဲ့မြို့ ခုနစ်မြို့အထိ ရှိလာ|work=RFA Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ  [[ပေါက်တောမြို့နယ်|ပေါက်တော]]၊ [[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြား]]၊ [[မြောက်ဦးမြို့နယ်|မြောက်ဦး]]၊ [[ကျောက်တော်မြို့|ကျောက်တော်]]၊ [[တောင်ပြိုလက်ဝဲမြို့|တောင်ပြို]] နှင့် [[မြေပုံမြို့နယ်|မြေပုံ]] အပါအဝင်  ချင်းပြည်နယ် အတွင်း ရှိ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်ဝမြို့]] တို့ပါ ပေါင်းလျှင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့အရေအတွက် မှာ (၇) မြို့ အထိ ရှိလာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ==== [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့]] ထံ လက်နက်ချခဲ့သည့် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦးထဲ မှ [[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ် (လောက်ကိုင်)]] ဒေသကွပ်ကဲရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မိုးကျော်သူ၊ [[အမှတ်(၅၅)ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်|အမှတ်(၅၅) ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်]] တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မျိုးဝင်း နှင့် [[အမှတ်(၁၂)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် (၁၂) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲရေးမှူး]] ဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်ဇော်လင်း တို့အား [[တပ်မတော်|စစ်ခုံရုံး]] က သေဒဏ်ချကာ [[အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်|အင်းစိန်ထောင်]] ပို့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crg9p274plro|title=ဗိုလ်မှူးချုပ်ဟောင်း သုံးဦးကို သေဒဏ်ချပြီး အင်းစိန်ထောင်ပို့|work=BBC Burmese|access-date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄|date=၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်|ပုဏ္ဏားကျွန်း]]၊ မြို့မရဲစခန်းအား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က သိမ်းပိုက်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-statement-ponenagyun-02222024132941.html|title=ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့မရဲစခန်းကို သိမ်းလိုက်ကြောင်း AA ‌ ကြေညာ|work=RFA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် နယ်စပ်တစ်လျှောက် ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် အကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများသည် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ၏ နယ်စပ်လုံခြုံရေးအား ထိခိုက်နေသည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရဲတပ်ဖွဲ့ ရာဇဝတ်မှု နှင့် အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ (RAB) ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် M Khurshid Hossain က ထုတ်ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/bangladesh-braces-against-myanmar-provocation-rab/7502853.html|title=မြန်မာ ကျူးကျော်မှု သည်းခံမှာမဟုတ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သတိပေး|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ==== ရခိုင်ပြည်နယ်၊ [[မင်းပြားမြို့]]၊ ကမ်းနီရွာ အနီးရှိ [[တပ်မတော်]] “အမှတ် (၉) တိုင်းဗဟိုလေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်း” (သို့မဟုတ်) "တပ်မတော်တန်းမြင့် လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းကျောင်း" အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က အလုံးစုံသိမ်းပိုက်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgk7nky3gyo|title=မင်းပြားက စစ်ကောင်စီတိုင်းဗဟိုသင်တန်းကျောင်းကို အေအေထိန်းချုပ်|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ==== [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့]]သို့ [[စစ်တွေမြို့]]မှ စစ်ကူလာသော [[တပ်မတော်|တပ်မတော်စစ်ကြောင်း]]အား အမြင့်ကျွန်း တံတားထိပ်တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] မှ ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက် သည်။ တပ်မတော် သံချပ်ကာကား (၂) စီး အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ပစ်ခတ်ဖျက်ဆီးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.dvb.no/post/641280|title=စစ်ကောင်စီ၏ သံချပ်ကာ ကား ၂ စီးကို ပစ်ခတ်ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့ဟု အေအေ ထုတ်ပြန်|work=DVB|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ  [[မိုးမိတ်မြို့နယ်|မိုးမိတ်]] နှင့် [[မဘိမ်းမြို့နယ်]] တို့အား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက  စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) မြို့ များ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြေညာသည်။ ==== ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့ မြို့မဈေးအနီးရှိ ဒေသအခေါ်အဝေါ် ကိုရီးယား ဆိပ်ကမ်းဈေးအတွင်း သို့ လက်နက်ကြီးကျရောက် ပေါက်ကွဲသည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့အကြား ၃လကျော်ကြာ တိုက်ပွဲ အတွင်း အနည်းဆုံး အရပ်သား ၁၂ ဦးထက် မနည်း လူအစုအလိုက်အပြုံလိုက် ပထမဦးဆုံး သေဆုံးသည့် ဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်းပြီး ရက္ခိုင့်တပ်တော် ဘက်က တပ်မတော်၏ ပစ်ခတ်မှု ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ပြီး<ref>{{cite web|url=https://www.bnionline.net/mm/news-103558|title=စစ်တွေမြို့မဈေးကြီးမှာ လက်နက်ကြီးကျလို့ အရပ်သား ၁၂ ယောက်သေဆုံးပြီး ၈၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိ|work=BNI|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> တပ်မတော် ဘက်ကလည်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် ၏ ပစ်ခတ်မှုဟု အပြန်အလှန်စွပ်စွဲ ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/crgvrr10zv2o|title=စစ်တွေမြို့မဈေးမှာ လက်နက်ကြီးကြောင့် လူအများအပြား သေဆုံး|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၉ ဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.cincds.gov.mm/node/25350|title=စစ်တွေမြို့၊ မြို့မဈေးအနီးရှိ ဒေသအခေါ်အဝေါ် ကိုရီးယားဆိပ်ကမ်းဈေးအတွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် လက်လွတ်စပယ် ပစ်ခတ်မှု ကြောင့် ဒေသခံပြည်သူအချို့ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ များရရှိ|work=CINCDS Myanmar|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၉ ဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁ ==== တရုတ်နိုင်ငံ ၊ယူနန်ပြည်နယ်၊ကူမင်းမြို့ တွင် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြသည်။ [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အရ ယာယီအပစ်ရပ်ပြီးနောက် ပထမဦးဆုံးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုဖြစ်သည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးပြန်စနိုင်ရေးကိစ္စ ၊ရှမ်းမြောက်တွင် ယာယီအပစ်ရပ်ရေး ခိုင်မြဲရေးကိစ္စ တို့အား အဓိကထားဆွေးနွေးကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c2q766296d3o|title=လေးကြိမ်မြောက် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၃ ==== [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အရ ယာယီအပစ်ရပ်ပြီး ပထမဦးဆုံးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု ပြီးဆုံးသည်။ ဆွေးနွေးပွဲ အချက်အလက်များအား နှစ်ဦးနှစ်ဘက်က ထုတ်ဖော်မပြောကြရန် သဘောတူထားသည့် ဆွေးနွေးပွဲအမျိုးအစားဟု စစ်ကောင်စီဘက်က ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53069|title=တရုတ်နိုင်ငံကူမင်းမြို့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ မီဒီယာများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ၏မေးမြန်းမှုများအား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏အသိပေးပြောကြားချက်|work=MOI Myanmar|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ ေဖေဖာ်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] ဒု-စစ်ဦးချုပ် ဒေါက်တာ [[ညိုထွန်းအောင်]] ကမူ တရုတ်အကူအညီ နှင့် ပြုလုပ် ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်း တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေသော [[ရခိုင်ပြည်နယ်|ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး]] ပါဝင်မှုမရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/military-regime-and-northern-allied-three-brothers-ceasefire-talk-in-china-/7512120.html|title=ညီနောင်သုံးဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီ တရုတ်မှာ ထပ်မံတွေ့ဆုံဆွေးနွေး|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/aa-presser-march-2024/7512641.html|title=စစ်ကောင်စီနဲ့ ဆွေးနွေးမှုမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး ပါဝင်မှုမရှိကြောင်း AA အဖွဲ့တုံ့ပြန်|work=VOA Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၄ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်|ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့]] အား ရက္ခိုင့်တပ်တော် က ထိန်းချုပ်သည်။သိမ်းပိုက်ရန်ကျန်နေသေးသည့် ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့အခြေစိုက် [[အမှတ်(၅၅၀) ခြေမြန်တပ်ရင်း|ခမရ (၅၅၀)]] တပ်ရင်း အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်တစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/ponenagyun-aa-03042024234053.html|title=ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့ကို AA သိမ်းပိုက်လိုက်ကြောင်း ဒေသခံတွေပြော|work=RFA Burmese|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၄ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်]] က တိုက်ခိုက်ထိန်းချုပ်ထားသည့် [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]] နှင့် [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]] မြို့နယ် ၃ မြို့နယ် အား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) ထုတ်ပြန် ကြေညာကာ [[အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်|အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး အား တာဝန်ပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/641532|title=မန်တုံ၊ နမ့်ဆန်နဲ့ နမ္မတူမြို့နယ် ၃ ခုကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာ|work=DVB|access-date=၅ မတ် ၂၀၂၄|date=၅ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] (AA) တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည့် [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ပလက်ဝမြို့|ပလက်ဝ]]မြို့နယ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးဖော်ဆောင်မည်ဟု ‌ AA ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် ဦး[[ခိုင်သုခ]]က ပြောသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49859/|title=ပလက်ဝတွင် ဒေသခံများပါဝင်သည့် အုပ်ချုပ်ရေးဖော်ဆောင်မည်ဟု AA ဆို|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၅ မတ် ၂၀၂၄}}{{Dead link|date=July 2025 }}</ref> ==== မတ် ၆ ==== အပစ်ရပ်ရန် သဘောတူထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်ကြောင်း [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]]က ကြေညာချက်ထုတ်သည်။စစ်ကောင်စီဘက်က [[တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (TNLA) သိမ်းဆည်းထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှ [[မန်တုံမြို့နယ်|မန်တုံ]]၊ [[နမ္မတူမြို့နယ်|နမ္မတူ]]၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်|နမ့်ဆန်]] မြို့တို့အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေးထုတ်ပြန်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီးနောက် တုံ့ပြန်လာမှု ဖြစ်သည်။ [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်|ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်ကို]] အခက်အခဲဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု လည်း ထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် သတိပေးသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49906/|title=ရှမ်းမြောက်တွင် စစ်ပွဲပြန်စနိုင်ဟု မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တို့သတိပေး|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052315/https://myanmar-now.org/mm/news/49906/}}</ref> တအာင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ TNLA ၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် [[ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး|ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး]] PSLF က ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့် မြို့နယ် ၇ မြို့တွင် ညမထွက်ရအမိန့်အပါအဝင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကာလက အရေးပေါ်ကန့်သတ်ချက်များကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာသည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/49901/|title=TNLA ထိန်းချုပ်ဒေသများတွင် ညမထွက်ရအပါအဝင် အရေးပေါ်အမိန့်များကို ဖယ်ရှား|work=Myanmar Now|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၆ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052314/https://myanmar-now.org/mm/news/49901/}}</ref> ==== မတ် ၉ ==== [[လောက်ကိုင်မြို့]] တွင် ဗမာတန်းဟု လူသိများသည့် ပေါင်ဖုန်းလမ်း ရှိ လူနေအိမ် နှင့် ဆိုင်ခန်းများအား ၃ ရက်အတွင်း ဖျက်သိမ်းရန် [[မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်]] (MNDAA) က အမိန့်ထုတ်ကာ ဖျက်သိမ်းပစ်သည်။ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ဟု ဝေဖန် ခံရသည်။လမ်းတိုးချဲ့ရန် အတွက် သာ ဖြစ်ပြီး ဗမာများ နေခြင်း ကြောင့် မဟုတ်ဟု MNDAA က ဖြေရှင်းသည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2024/03/13/380834.html|title=ဗမာတန်းမို့ ဖျက်တာမဟုတ်ဘူးလို့ MNDAA ပြော (ရုပ်/သံ)|work=|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၃ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁၀ ==== ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် [[အမှတ်(၁)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်|အမှတ် ၁ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်]] (စကခ-၁) မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းမောင် အား [[တပ်မတော်]] က ဖမ်းဆီးကာ စစ်ဆေးသည်။[[စစ်တက္ကသိုလ် (ပြင်ဦးလွင်)|စစ်တက္ကသိုလ်]] အမှတ်စဉ် ၄၀ (DSA-40) ကျောင်းဆင်း ဖြစ်သူ ၎င်းသည် ဒေသကွပ်ကဲမှု လောက်ကိုင်စစ်ဌာနချုပ် ([[ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်)|ဒကစ-လောက်ကိုင်]]) တွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် ၆ ဦး လက်နက်ချရန် ဆွေးနွေးစဉ်က လက်နက် မချဘဲ ပြန်လည်ခုခံ မည်ဟု သဘောထားပေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/short-news/2024/03/10/380672.html|title=စကခ ၁ မှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မင်းမောင် ဖမ်းဆီးခံရ|work=The Irrawaddy|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၀ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ==== မတ် ၁၁ ==== ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့နယ်]] တစ်ခုလုံးအား [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] က သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/aa-seized-yanbye-rakhine-03112024132331.html|title=ရမ်းဗြဲတစ်မြို့လုံးကို AA သိမ်းပိုက်|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၁ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ပြီးနောက် [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] တို့ သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်သည့် [[ချင်းရွှေဟော်မြို့|ချင်းရွှေဟော်]] နှင့် ကြူကုတ် (ပန်ဆိုင်း) နယ်စပ်ဂိတ်နှစ်ခု အား ဟိုင်ဂင် သဘောတူညီချက် ၏ နောက်ဆက်တွဲ အနေဖြင့် လူအဝင်အထွက်နှင့် ကုန်သွယ်မှုပြန်စရန် [[ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့|ကိုးကန့်တပ်]] (MNDAA) က ပြန်ဖွင့်ပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/50139/|title=တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ်နှစ်ခုကို MNDAA ပြန်ဖွင့်ပေး|work=Myanmar Now|access-date=၂၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|archive-date=14 March 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240314052313/https://myanmar-now.org/mm/news/50139/}}</ref> [[တပ်မတော်]] နှင့် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] တို့ တိုက်ပွဲအကြား မြန်မာ [[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့|နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်]] အယောက် နှစ်ရာ ခန့် စစ်ရှုံးပြီး [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ဘက် သို့ ထွက်ပြေးခိုလှုံသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/bangladesh-myanmar-border-guard-police-03112024170943.html|title=နယ်ခြားစောင့်တပ်သား နှစ်ရာလောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ထွက်ပြေး|work=RFA Burmese|access-date=၁၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၁၁ မတ် ၂၀၂၄}}</ref> === ဇွန် ၂၅ === [[နောင်ချိုမြို့နယ်]]၊ကုန်းကြမ်းရွာ တွင် တပ်မတော် နှင့် တအောင်းတပ် တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။<ref>{{cite web|url=https://burmese.voanews.com/a/fighting-in-northern-myanmar-3abh/7669346.html|title=ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲတွေ တကျော့ပြန်ပေါ်ပေါက်|work=VOA Burmese|access-date=၂၅ ဇွန် ၂၀၂၄|date=၂၅ ဇွန် ၂၀၂၄}}</ref>ထို့အတူ [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]၊ငြိမ်းချမ်းရေးကုန်း နှင့် [[မိုးကုတ်မြို့နယ်]]၊ပန်ဆပေရွာဘက်တို့ တွင်လည်း ဖြစ်ပွားသည်။ယင်းမတိုင်မီနေ့များက ကျောက်မဲမြို့နယ်၊နောင်ချိုမြို့နယ် နှင့် မိုးကုတ်မြို့နယ် တို့ရှိ ရွာဘက်အချို့အား တပ်မတော်ဘက်က ပစ်ခတ်မှုများလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]] အားချိုးဖောက်နေသည်ဟု  တအောင်းတပ်ဘက်က သတင်းထုတ်သည်။ ဇွန်လ ၂၅ရက်အား တကျော့ပြန် ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေး ဟု ထိုတပ်က ကြေညာသည်။ == သက်ရောက်မှုများ == တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သဖြင့် [[လားရှိုး လေဆိပ်|လားရှိုးလေဆိပ်]]ကို ပိတ်ထားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကိုးကန့်၊ ဝ ဒေသ နှင့် လားရှိုးမြို့အကြား လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ပြတ်တောက်သွားကာ ခရီးသည်နှင့် ကုန်ကား အသွားအလာများ ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။<ref name="bbc">{{cite news |title=အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ စတင်၊ ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို ကိုးကန့်တပ် သိမ်းပိုက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3grd2y7nd0o |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]] [[နမ့်ဖတ်ကာ (၂)ရွာ၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|နမ့်ဖတ်ကာကျေးရွာ]]သို့ လက်နက်ကြီးကျသဖြင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးနှင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အနည်းဆုံး ၅ ဦးခန့် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်ထိပ်တန်းသတင်းများ - စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ စတင်၊ ချင်းရွှေဟော်မြို့ကို ကိုးကန့်တပ် သိမ်းပိုက် |url=https://www.bbc.com/burmese/articles/c3grd2y7nd0o |access-date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |work=BBC News မြန်မာ |date=၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃ |language=my}}</ref> တိုက်ပွဲကာလ ၁လအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု၊ လက်နက်ကြီးထိမှန်မှု၊တိုက်ပွဲအတွင်းထိခိုက်မှု စသည်တို့ကြောင့် အရပ်သားသေဆုံးမှုအနေဖြင့် ကလေးငယ် ၁၄ဦး နှင့် အရပ်သား ၇၇ ဦး ရှိသည်။ ဒဏ်ရာရသူ ၁၂၀ ကျော် ရှိသည်။အရပ်သားသေဆုံးမှုများသည် [[မူဆယ်မြို့နယ်|မူဆယ်]] ၊[[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်|ကွတ်ခိုင်]]၊[[သီပေါမြို့နယ်|သီပေါ]]၊[[နမ့်ခမ်းမြို့နယ်|နမ့်ခမ်း]]၊[[သိန္နီမြို့နယ်|သိန္နီ]]၊[[လောက်ကိုင်မြို့နယ်|လောက်ကိုင်]]၊[[နောင်ချိုမြို့နယ်|နောင်ချို]]၊[[လားရှိုးမြို့နယ်|လားရှိုး]] အစရှိသည့် ဒေသများမှဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cv2z3zwyj25o|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနဲ့ အရပ်သားသေဆုံးမှု|work=BBC Burmese|access-date=၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက် တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]] နှင့် [[တပ်မတော်]] တို့ တိုက်ပွဲကြား [[မြောက်ဦးမြို့]] တွင် လက်နက်ကြီးကြောင့် အမျိုးသမီးနှင့်ကလေးငယ်အပါအဝင် အရပ်သား ၆ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mrauk-u-weapon-died-12272023030214.html|title=မြောက်ဦးမှာ လက်နက်ကြီးကြောင့် ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် လူခြောက်ဦး သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက် မှ ၂၀၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်နေ့အထိ [[ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့|မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့]] ၏ စစ်ဆင်ရေး နှစ်လတာအတွင်း ရှမ်းမြောက်တွင် နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲများကြား လက်နက်ကြီး၊ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကလေးငယ် ၂၈ ဦး အပါအဝင် အရပ်သား ၁၃၀ ကျော် သေဆုံးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/program_2/1027-operation-civilians-died-12272023061928.html|title=၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး နှစ်လအတွင်း အရပ်သား ၁၃၀ ကျော် သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ကိုးကန့်ဒေသ တစ်ခုထဲမှာပင် အရပ်သား ၆၅ဦး သေဆုံးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/kokang-civilians-died-12272023220901.html|title=ကိုးကန့်မှာ နှစ်လအတွင်း အရပ်သား ၆၅ ဦး သေဆုံး|work=RFA Burmese|access-date=၂၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃|date=၂၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃}}</ref> ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]က [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]ဘက်သို့ [[လိမ်လည်မှု|ကျားဖြန့်အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်း]]များအတွင်း ပါဝင်သူများဟု သံသယရှိသူ ၄သောင်းကျော်အား လွှဲပြောင်းပေးသည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/over-40000-scam-suspects-in-myanmar-handed-over-to-china-in-2023-state-media|title=Over 40,000 scam suspects in Myanmar handed over to China in 2023: State media|work=Straits Time|access-date=6 January 2024|date=5 January 2024}}</ref> ၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက်နေ့ ည ၉ နာရီတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုများအရ တတိယအကြိမ်မြောက် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်များအကြား နှစ်ဖက် အပစ်ရပ်ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ပထမနှင့် ဒုတိယအကြိမ်များတွင် ဆွေးနွေးချက် အဖြေမထွက်ခဲ့သော်လည်း အဆိုပါ တတိယအကြိမ်မြောက်ဆွေးနွေးပွဲတွင် [[ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်]]တစ်ရပ်ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန်အပါအဝင် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်များထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref name=":0" /> ရက္ခိုင့်တပ်တော် နှင့် တပ်မတော် တို့အကြား တိုက်ပွဲများကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ် [[ရမ်းဗြဲမြို့|ရမ်းဗြဲ]] တမြို့လုံးနီးပါး ပျက်စီးသည်။<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cw4m4jypk7yo|title=ရမ်းဗြဲမှာ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် တမြို့လုံးနီးပါး ပျက်စီး|work=BBC Burmese|access-date=၄ မတ် ၂၀၂၄|date=၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄}}</ref> == နောင်ချိုမြို့ တစ်ကျော့ပြန် တိုက်ပွဲများ == တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) ထိန်းချုပ်ထားသော ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ [[နောင်ချိုမြို့]]ကို ပြန်လည်ရရှိရန် စစ်ကောင်စီတပ်က ဇွန်လ ပထမပတ်မှစတင်၍ အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်နေပါသည်။ ရှမ်းတောင်နှင့် ရှမ်းမြောက်အစပ် နောင်ချိုမြို့နယ်ရှိ [[တောင်ခမ်းရွာ၊ နောင်ချိုမြို့နယ်|တောင်ခမ်း]] စစ်ရေးခွင်တွင် စစ်ကောင်စီက အသာစီးရပြီးနောက် နောင်ချိုမြို့ဘက်သို့ ဦးတည်လာခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cd629872e0lo|title=TNLA ထိန်းချုပ် နောင်ချိုမြို့ကို ပြန်ရဖို့ စစ်တပ်က အလုံးအရင်းနဲ့ ထိုးစစ်ဆင်|accessdate=2025-6-10|publisher=BBC Burmese|date=၉ ဇွန် ၂၀၂၅|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610123040/https://www.bbc.com/burmese/articles/cd629872e0lo|archivedate=2025-6-10}}</ref> နောင်ချိုမြို့သည် ရှမ်းတောင်ပိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်း (ပြင်ဦးလွင်) တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသလို လားရှိုးမြို့သို့ ပေါက်သည့် ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီးပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အရေးပါသော မဟာဗျူဟာမြောက် နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ TNLA နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) ပူးပေါင်းအဖွဲ့များသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]] ဒုတိယအကျော့တွင် နောင်ချိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော် နောင်ချိုမြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများ အခြေချရာ တောင်ခမ်းရွာကိုမူ မသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပေ။ တောင်ခမ်းရွာတွင်ရှိသော အမှတ် ၉၀၂ အ‌မြောက်စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှု ဌာနချုပ်နှင့် အမြောက်တပ်ရင်း ၃၅၄၊ ၂၀၆၊ ၄၀၆ တို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လမှစ၍ TNLA ဦးဆောင်သော တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ထိုးစစ်ဆင် သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။<ref name=":02" /> နောင်ချိုမြို့နှင့် တောင်ခမ်းရွာသည် မိုင် ၂၀ ဝန်းကျင် ကွာဝေးပြီး တောင်ခမ်းကိုသာ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါက ရှမ်းမြောက်ဘက်ခြမ်းသာမက ပြင်ဦးလွင်နှင့် မန္တလေးဘက်ခြမ်းအထိ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်း မြေပြင်စစ်ရေးရင်းမြစ်များက ပြောသည်။ သို့ရာတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလမှစ၍ တောင်ခမ်းကို ထိုးစစ်ဆင်နေသည့် TNLA နှင့် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များကို စစ်ကောင်စီက အလုံးအရင်းဖြင့် တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ စစ်ရေးအသာစီးရခဲ့ပြီး တပ်နေရာအချို့ကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့ကြောင်း စစ်တပ်ထောက်ခံသူများက ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းများဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုအခြေအနေမှ အင်အားပြန်လည်စုဖွဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီတပ်များသည် နောင်ချိုမြို့ဘက်သို့ ဦးတည်ထိုးစစ်ဆင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ TNLA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ လွေးယေဦးက "အပစ်ခတ်ရပ်စဲတယ်လို့ စစ်ကောင်စီက ကြေညာထားပေမဲ့ အခု နောင်ချိုဘက်ကို ဦးတည်ပြီး ထိုးစစ်ဆင်လာလို့ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေပါတယ်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်အကူအညီဖြင့် စစ်ကောင်စီက လားရှိုးမြို့ကို ပြန်လည်ရရှိပြီးနောက် မြန်မာ-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းအတွက် အဓိကကျသော ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီး ပြန်လည်ပွင့်ရန်အတွက် နောင်ချိုမြို့သည် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်နေကြောင်း စစ်ရေးရင်းမြစ်များက သုံးသပ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း စစ်ကောင်စီက ဤမြို့ကို ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးစားနေခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":02" /> == မှတ်စုများ == {{notelist}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏_ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ စစ်ဆင်ရေးများ]] fcimyztpo3i07xgbmu8isjxznxszlcu 0 255008 881106 880641 2025-07-09T16:22:22Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881106 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၁၅ ဇူလိုင်]] - သံတွဲအကျဉ်းထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကွယ်လွန်သူများ ==<!--Please do not add people without Wikipedia articles to this list. No red links, please. Do not link multiple occurrences of the same year, just link the first occurrence. Do not trust "this year in history" websites for accurate date information.--> * [[၁ ဇွန်]] - သူရ ဦး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]] - မြန်မာ့တပ်မတော် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း)|ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဟောင်း၊ ဒီချုပ်ပါတီ နာယကဟောင်း ([[၁၉၂၇]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဩဂုတ်]] - [[တက္ကသိုလ် မြတ်စိုး|တက္ကသိုလ်မြတ်စိုး]]၊ စာရေးဆရာ၊ တက္ကသိုလ်ကထိက ([[၁၉၃၁]] မွေးဖွား) == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] me7ys3i5k4ul5ok6r21ci2vcyuccl6j 881199 881106 2025-07-10T06:03:49Z Salai Rungtoi 22844 /* ကိုးကား */ 881199 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၁၅ ဇူလိုင်]] - သံတွဲအကျဉ်းထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၁ ဇွန်]] - သူရ ဦး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]] - မြန်မာ့တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဟောင်း၊ ဒီချုပ်ပါတီ နာယကဟောင်း ([[၁၉၂၇]] မွေးဖွား) == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] s75umanyel8sf45b9d4bwgx3p7gnkv0 881257 881199 2025-07-10T10:57:58Z Salai Rungtoi 22844 /* ကွယ်လွန်သူများ */ 881257 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၄}} {{Year nav|2024}} {{Year article header|2024}} ယခုနှစ်အထိ၊ [[ရုရှားနိုင်ငံမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ခြင်း|ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှု]]၊ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်|မြန်မာပြည်တွင်းစစ်]]၊ ဆူဒန်စစ်ပွဲနှင့် Sahel တွင် အစ္စလာမ္မစ်သူပုန်ထမှု အပါအဝင် အဓိက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေလျက်ရှိသည်ကို ယခုနှစ်အထိ မြင်တွေ့နေရသည်။ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပို့ဆောင်ရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်း အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး ဆယ်နိုင်ငံအနက် ရှစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ([[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]]၊ နှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]])<ref name="Economist Election" />နှင့် [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]တို့ အပါအဝင်<ref name=":1">{{cite web |date=December 18, 2023 |title=Rishi Sunak confirms election will be next year, despite legal right to wait until January 2025 |url=https://www.politics.co.uk/news/2023/12/18/rishi-sunak-confirms-election-will-be-next-year-despite-legal-right-to-wait-until-january-2025/ |website=Politics.co.uk}}</ref><ref name=":2">{{cite web |last=Mitchell |first=Archie |date=19 December 2023 |title=Rishi Sunak rules out a 2025 general election: '2024 will be an election year' |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rishi-sunak-general-election-keir-starmer-b2466424.html |accessdate=19 December 2023 |website=[[The Independent]]}}</ref> ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူဦးရေ လေးဘီလီယံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၇၆ နိုင်ငံသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး နိုင်ငံလုံးကျွတ် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊<ref name="Economist Election">{{Cite news |date=2023-11-13 |title=2024 is the biggest election year in history |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/interactive/the-world-ahead/2023/11/13/2024-is-the-biggest-election-year-in-history |access-date=2024-01-04}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=2024-01-01 |title=The global elections Washington should be watching in 2024 |work=Politico|url=https://www.politico.com/news/2024/01/01/what-to-watch-global-elections-2024-00133027 |author=Eric Bazail-Eimil|access-date=2024-01-04}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-12-26 |title=Transcript: What will work look like in 2024? |work=Financial Times |url=https://www.ft.com/content/e12bb7f9-b470-456b-825d-dcfd4a26432f |access-date=2024-01-01}}</ref><ref>{{Cite news |date=2024-01-03 |title=2024 Is The Biggest Election Year In History—Here Are The Countries Going To The Polls This Year |work=Forbes|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/01/03/2024-is-the-biggest-election-year-in-history-here-are-the-countries-going-to-the-polls-this-year/?sh=6c16540b65f9|author=Siladitya Ray |access-date=2024-01-04}}</ref> [[ဥရောပ ပါလီမန်]]သည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=November 1, 2023 |title=In 2024, It's Election Year in 40 Countries |language=en |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-11-01/2024-is-election-year-in-40-countries-and-podcast-elon-inc-launches-next-week |access-date=December 3, 2023}}</ref> == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁၃ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|title=ဦးကျော်စိုးမင်းအား ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|url=https://www.moi.gov.mm/news/50456|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI}}</ref> * [[၁၈ ဇန်နဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ [[နိုင်ငံရေးရာဦးစီးဌာန]]မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[အောင်ကို (သံအမတ်ကြီး)|အောင်ကို]]အား [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]]ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%a1%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba/|title=ဦးအောင်ကိုအား လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၁၈-၁-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]] အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၄) ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားသည့်ကာလကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ နောက်ထပ် (၆) လ သက်တမ်းတိုးမြှင့်လိုက်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၂၅ အရ ကြေညာခဲ့သည်။<br /> === ဖေဖော်ဝါရီ === === မတ် === * [[၅ မတ်]] - [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]သည်​ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီများ စာရင်း|နိုင်ငံရေးပါတီများ]] မှတ်ပုံတင်ခြင်း နည်းဥပဒေများမှ တင်းကျပ်သည့် အချက်အချို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/53120|title=နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများ|accessdate=2025-6-27|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဧပြီ === * ဧပြီ - [[၂၀၂၄ အရှေ့တောင်အာရှ အပူလှိုင်း]] * ၂၂ ဧပြီ - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_အမိန့်အမှတ်_၃၃/၂၀၂၄|အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၄]] အားဖြင့် ဒုတိယသမ္မတ ဦး[[ဟင်နရီဗန်ထီးယူ]]အား ကျန်းမာရေးအရ တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်သည်။ === မေ === * [[၇ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စိုးမိုးအား [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b9/|title=ဦးကျော်စိုးမိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါ်[[မာလာသန်းထိုက်]]အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%92%e1%80%b1%e1%80%ab%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%9c%e1%80%ac%e1%80%9e%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%80%e1%80%ba%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ae/|title=ဒေါ်မာလာသန်းထိုက်အား သီရိလင်္ကာဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် (၇-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOFA}}</ref> * [[၃၀ မေ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဝဏ္ဏဟန်]]အား [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%89%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9d%e1%80%8f%e1%80%b9%e1%80%8f%e1%80%9f%e1%80%94%e1%80%ba-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%95%e1%80%ab%e1%80%80%e1%80%85%e1%80%b9%e1%80%85%e1%80%90%e1%80%94%e1%80%ba/|title=ဦးဝဏ္ဏဟန်အား ပါကစ္စတန်အစ္စလာမစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်(၃၀-၅-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=MOFA}}</ref> === ဇွန် === === ဇူလိုင် === * [[၁၅ ဇူလိုင်]] - သံတွဲအကျဉ်းထောင်ကို ၂၀၂၄ ဇူလိုင်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် [[အာရက္ခတပ်တော်]]က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် မြို့ပေါ်ရှိ လက်ကျန် စစ်ကောင်စီစခန်းကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=AA Seizes Thandwe Prison, Consolidates Control Over Town|url=https://www.bnionline.net/en/news/aa-seizes-thandwe-prison-consolidates-control-over-town|access-date=2024-07-17|website=Burma News International|language=en}}</ref> * [[၂၂ ဇူလိုင်]] - ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကြောင့် ဆေးခွင့်ယူထားသည့် ယာယီသမ္မတ [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]သည် တာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်နေစဉ် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ယာယီသမ္မတတာဝန်များအား [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နစကဥက္ကဋ္ဌ]]ထံသို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က လွှဲပြောင်းအပ်နှံခဲ့သည်။ * [[၂၄ ဇူလိုင်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[မျိုးမြင့်မောင်]]အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား-နီ/|title=ဦးမျိုးမြင့်မောင်အား နီပေါနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်|accessdate=2025-7-4|publisher=MOFA}}</ref> === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === * [[၁၄ စက်တင်ဘာ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦး[[မင်းအောင်လှိုင်]]သည် ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|ဘယ်လာရုစ်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AF%E1%80%94/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၁၄-၉-၂၀၂၄ ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> === နိုဝင်ဘာ === * [[၈ နိုဝင်ဘာ]] - [[လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန|လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်]] [[ဝန်ကြီး|ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး]]ဟောင်း ဦး[[ဝင်းခိုင်]]သည် အသက် (၇၃) တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ * [[၂၆ နိုဝင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ဒီဇင်ဘာ === * [[၁၀ ဒီဇင်ဘာ]] - ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၁ ဇွန်]] - သူရ ဦး[[တင်ဦး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သူရ)|တင်ဦး]] - မြန်မာ့တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဟောင်း၊ ဒီချုပ်ပါတီ နာယကဟောင်း ([[၁၉၂၇]] မွေးဖွား) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[ငုယင် ဖူထျောင်]]၊ ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးဟောင်း ([[၁၉၄၄]] မွေးဖွား) == ကိုးကား == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:၂၀၂၄}} [[Category:၂၀၂၄| ]] tt5dpabd8cljfnjwx4s333vhjo7l356 0 258126 881193 833240 2025-07-10T05:40:32Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881193 wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = horizontal | width1 = 154 | width2 = 100 | footer = [[ဗုဒ္ဓ|ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]သည်လည်း [[အလယ်အလတ်လမ်းစဉ်]]ကို မတွေ့မူ ပြင်းထန်လှသော ခြိုးခြံကျင့်စဉ်မျိုးကိုပင် ကျင့်ခဲ့ဖူးသည်<ref>Randall Collins (2000), The sociology of philosophies: a global theory of intellectual change, Harvard University Press, {{ISBN|978-0674001879}}, p. 204.</ref> ဟု ဗုဒ္ဓဝါဒီများစွာ ရေးမှတ်ယုံကြည်ကြ၏။ ခရစ္စယာန်ဝါဒီ အာစီစီ ဖှရန်စီ့စ် (Francis of Assisi) နှင့် သူ့နောက်လိုက်များကလည်း ပြင်းထန်သည့် ခြိုးခြံကျင့်စင်များကို ကျင့်ကြံကာ၏။<ref>William Cook (2008), Francis of Assisi: The Way of Poverty and Humility, Wipf and Stock Publishers, {{ISBN|978-1556357305}}, p. 46–47.</ref> | image1 = Emaciated Siddhartha Fasting Gautama Buddha.jpg | image2 = Saint Francis of Assisi. Wellcome M0014136.jpg }} '''ခြိုးခြံကျင့်ကြံမှု''' (သို့) '''ခြိုးခြံထွက်မြောက် ကျင့်စဉ်စု''' (သို့) '''ခြိုးခြံ ကျင့်စဉ်စု''' ({{lang-en|Asceticism}}) ဆိုသည်မှာ တွေ့ကြုံခံစားဖွယ် စည်းစိမ်တို့မှ ဖြတ်တောက်ခြိုးခြံက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနေအထားတခုခုကို ပန်းအတိုင်ထားကာ လေ့ကျင့်နေထိုင်သော ဘဝနေထိုင်မှု ပုံစံကို ညွှန်းသည်။<ref name="Asceticism">{{cite web |title=Asceticism |url=https://www.britannica.com/topic/asceticism |website=Encyclopedia Britannica |access-date=9 January 2021 |language=en}}</ref> ခြိုးခြံကျင့်ကြံသူများမှာ လူ့ဘောင်မှ တွဲထွက်သည်လည်း ရှိသဲ့သို့၊ လူ့ဘောင်၌ ဆက်နေပြီး ဥစ္စာစီးပွားရေးနှင့် ဒြပ်သားစည်းစိမ်တို့မှ အထိုက်အလျောက် ခွါကျဉ်သော ရိုးစင်းခြိုးခြံသည့် နေထိုင်မှုပုံစံနှင့်၊ မိမိကိုးကွယ်ရာ ကိုးကွယ်ဘာသာရေးကို အာရုံပြု၍လည်းကောင်း စိတ်အခြေအနေတစ်ခုကို စူးစိုက်ရည်သန်၍လည်းကောင်း [[ဥပုသ်]]စောင့်ခြင်းလည်း ပြုတတ်ကြသည်။<ref name="Finn2009p94">{{cite book|author=Richard Finn |title=Asceticism in the Graeco-Roman World |url=https://books.google.com/books?id=0EAgAwAAQBAJ&pg=PA94 |year=2009|publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-48066-6 |pages=94–97}}</ref> ဥပုသ်သီတင်း စောင့်သူက မိမိ၏ ကိုယ်တွင်းအသိစိတ်ကိုလည်း အဆုံးမဲ့သော လောကနှံ့ အသိစိတ်အရာနှင့် ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်သည် ဟု ယူသော အယူအဆများလည်း ရှိတတ်သည်။<ref name="meditation">{{cite web |author=Guruji Murugan Chillayah. |date=20 October 2012 |title=Official Silambam Asia - Yoga Meditation (Dhyana Yoga) |work=silambam.asia |publisher=Silambam |accessdate=31 May 2013 |url=https://silambam.asia/yoga-dhyana.html |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207180819/https://silambam.asia/yoga-dhyana.html }}</ref> အချို့လူမျာကလည်း မိမိစွဲနေသည့် [[အရက်]]၊ [[ဆေးလိပ်]]၊ [[မူးယစ်ဆေးဝါး]]၊ [[ဖျော်ဖြေရေး]]၊ [[မျိုးပွား လိင်ဆက်ဆံမှု|လိင်မှုကိစ္စ]]၊ အစားအစာ စသည်တို့မှ လွတ်မြောက်ပြတ်တောက်ရန်ငှာ ခြိုးခြံကျင့်စဉ်စုများကို ချဉ်းကပ်ကြသည်။<ref name =volume>{{cite journal |last1=Deezia |first1=Burabari S |title=IAFOR Journal of Ethics, Religion & Philosophy |journal=Asceticism: A Match Towards the Absolute |date=Autumn 2017 |volume=3 |issue=2 |pages=14 |url=http://iafor.org/archives/journals/iafor-journal-of-ethics-religion-and-philosophy/10.22492.ijerp.3.2.06.pdf |access-date=10 January 2021}}</ref> [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ [[ဂျိန်းဘာသာ]]၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]]၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]၊ [[ဂျူးဘာသာ]]၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] စသည်တို့နှင့် မျက်မှောက်ခေတ်ပေါ် ကျင့်စဉ်များအတွင်းလည်း ဤ '''ခြိုးခြံကျင့်စဉ်များ (Asceticism)''' အထိုက်အလျောက် ပါဝင်နေတတ်ပုံလည်း သမိုင်းတလျှောက်၌ တွေ့ရနိုင်သည်။<ref name =volume/> == အကိုးအကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဝေါဟာရများ]] [[ကဏ္ဍ:ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အပြုအမူများ]] 2ag2hl4vf88yqxqpkrwefbc39riupg5 0 264017 881095 880800 2025-07-09T15:52:52Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 881095 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] awmmllg8iwlrf539m1auas56e4u7csm 881098 881095 2025-07-09T15:56:57Z Salai Rungtoi 22844 /* ဩဂုတ် */ 881098 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] k36bm77ojq2g0aqfihudfsz38mu28aj 881101 881098 2025-07-09T16:09:30Z Salai Rungtoi 22844 /* ဩဂုတ် */ 881101 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်|၈]]-၁၁ ဇူလိုင် - [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့|ကွာလာလမ်ပူ]]မြို့တွင် ၅၈ ကြိမ်မြောက် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေများ ကျင်းပသည်။ * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] pq0ifiwvy1wfqnbr0y7hqi2f608e0o7 881165 881101 2025-07-10T02:49:44Z Zawzawaungthwin 100038 ကွယ်လွန်သူများ 881165 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်|၈]]-၁၁ ဇူလိုင် - [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့|ကွာလာလမ်ပူ]]မြို့တွင် ၅၈ ကြိမ်မြောက် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေများ ကျင်းပသည်။ * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] ၊ စာရေးဆရာ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) ၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] ([[၁၉၆၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] frx8s5a9jn6ytttgxjquxsf884cah46 881237 881165 2025-07-10T09:18:29Z Salai Rungtoi 22844 /* ဩဂုတ် */ 881237 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ NUG အစိုးရ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်|၈]]-၁၁ ဇူလိုင် - [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့|ကွာလာလမ်ပူ]]မြို့တွင် ၅၈ ကြိမ်မြောက် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေများ ကျင်းပသည်။ * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] ၊ စာရေးဆရာ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) ၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] ([[၁၉၆၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] 9xcudzpxwr1km8pavkdnvk7qce3uqbs 881239 881237 2025-07-10T09:24:39Z Salai Rungtoi 22844 /* ဇူလိုင် */ 881239 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၁ ဇူလိုင်]] - ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|last=Wongcha-um|first=Panu|last2=Thepgumpanat|first2=Panarat|date=2025-07-01|title=Thai court suspends PM from duty pending case seeking her dismissal|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/thai-constitutional-court-weigh-petition-seeking-pms-dismissal-2025-07-01/|access-date=2025-07-01|work=Reuters|language=en}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ NUG အစိုးရ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်|၈]]-၁၁ ဇူလိုင် - [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့|ကွာလာလမ်ပူ]]မြို့တွင် ၅၈ ကြိမ်မြောက် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေများ ကျင်းပသည်။ * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] ၊ စာရေးဆရာ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) ၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] ([[၁၉၆၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] otehik8c3o2bepcrrl8uc655vqslocy 881242 881239 2025-07-10T09:43:28Z Salai Rungtoi 22844 /* ဩဂုတ် */ 881242 wikitext text/x-wiki {{Events by month|၂၀၂၅}}{{Year nav|2025}} {{Year article header|2025}} == ဖြစ်ရပ်များ == === ဇန်နဝါရီ === * [[၁ ဇန်နဝါရီ]] - အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ အကျဉ်းထောင်အသီးသီးတွင် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ဖမ်းထားသော အကျဉ်းသား၊ အကျဉ်းသူ ၁၆၉ ဦးကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်သည်။​<ref>{{Cite news|last=စောရယ်|date=2024-01-01|title=ရာဇဝတ်အကျဉ်းသား ၁၇၀ ခန့်ကို နှစ်သစ်ကူးတွင် NUG လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေး|language=Burmese|work=Myanmar Now|url=https://myanmar-now.org/mm/news/60084/|access-date=2025-01-02}}</ref> * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - စစ်ကောင်စီက ၇၇ နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အကျဉ်းထောင်များမှ အကျဉ်းသား ၅၈၆၄ ဦးကို ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုကြောင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤလွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရလက်ထက် ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာ [[ခက်အောင်]] အပါအဝင် ပုဒ်မ ၅၀၅ ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ ခြောက်ရာနီးပါး ပါဝင်ကြောင်း စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ၎င်းတို့၏ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/01/04/43167|title=ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာခက်အောင်အပါအဝင် နိုင်ကျဉ်း ၆၀၀ ခန့် လွှတ်ပေးမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းပြော|work=Mizzima Burmese|access-date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅|date=၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၅}}</ref> * [[၆ ဇန်နဝါရီ]] - အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံသည် [[ဘရစ်ခ်စ်|BRICS အဖွဲ့]]၏ ၁၀ ခုမြောက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|title=Indonesia joins BRICS group of emerging economies|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies|access-date=2025-01-09|publisher=Al Jazeera English|language=en|archive-date=24 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250124232028/https://www.aljazeera.com/news/2025/1/7/indonesia-joins-brics-group-of-emerging-economies}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-06|title=Indonesia is admitted to the BRICS bloc of developing nations|url=https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa|access-date=2025-01-09|publisher=Associated Press|language=en|archive-date=29 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250129072914/https://apnews.com/article/brazil-brics-indonesia-membership-c05b0c8e2ae493f9046479e62a45d8fa}}</ref> [[ဖိုင်:Donald Trump takes the oath of office (2025) (alternate).jpg|thumb|[[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်]]သည် ဒုတိယအကြိမ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|အမေရိကန်သမ္မတ]] ဖြစ်လာသည်။ ]] * [[၂၀ ဇန်နဝါရီ]] - [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်|ဒေါ်နယ်ထရမ့်]]သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၇ ဦးမြောက် သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်ပွဲကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကာပီတယ်လ်|ကယ်ပီတယ်လ်]] လွှတ်တော်အဆောက်အအုံတွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|last1=Morgan|first1=David|last2=Borter|first2=Gabriella|last3=Mason|first3=Jeff|last4=Ax|first4=Joseph|date=January 20, 2025|title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America|url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/|access-date=January 20, 2025|work=[[Reuters]]}}</ref> * [[၃၁ ဇန်နဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]က အမိန့်အမှတ် ၁၆/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်|မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်]]အသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ယခင်ကော်မရှင်အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် လူ (၉) ဦးဖြင့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ === ဖေဖော်ဝါရီ === * [[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဦး၊ ဦး|ဇော်ဦး]]ကို ၎င်း၏ လက်ရှိ တာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8-%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%87%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%A6%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A1/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးဇော်ဦးအား အီရန်အစ္စလာမ်မစ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်}}</ref> * [[၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီး ဦး[[သစ်လင်းအုန်း]]အား ၎င်း၏ လက်ရှိတာဝန်ဝတ္တရားများအပြင် [[ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ|ကာဇက်စတန်]]သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%9e%e1%80%b6%e1%80%a1%e1%80%99%e1%80%90%e1%80%ba%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8-%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%af-2/|title=သံအမတ်ကြီး ဦးသစ်လင်းအုန်းအား ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ပူးတွဲခန့်အပ် (၂၂-၂-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> * [[၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] (Chinland Council - CC) နှင့် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council - ICNCC) တို့ ပူးပေါင်းကာ ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (Chin National Council) ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|title=ချင်းအင်အားစုအားလုံး ပါသည့် ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250619101121/https://myanmar-now.org/mm/news/61392/|archivedate=19 June 2025|publisher=Myanmar Now|accessdate=19 June 2025}}</ref> === မတ် === * [[၆ မတ်]] - မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ|ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံ]]နှင့် [[သံတမန်]]အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ယင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|(၁၂၆) နိုင်ငံမြောက်]] သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC-5/|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခြင်း (၈-၃-၂၀၂၃ ရက်)|publisher=MOFA|accessdate=2025-7-3}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://pct.com.mm/2023/03/08/%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%ac%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%84%e1%80%b6%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b7-%e1%80%82%e1%80%ae%e1%80%94%e1%80%ae/|title=မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဂီနီဘစ်ဆောသမ္မတနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်အဆက်အသွယ် ထူထောင်လိုက်ကြပြီ|accessdate=2025-7-3|publisher=Pyi Thit Thar}}</ref> * [[၁၁ မတ်]] - ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတဟောင်း [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး|ရိုဒရီဂို ဒူတာတေး]]ကို [[လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု|လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ]]ဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) မှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ပြီးနောက် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.pna.gov.ph/articles/1245792|title=ICC warrant served: Palace says Duterte now under police custody|work=Philippine News Agency|last1=Esguerra|first1=Darryl John|date=March 11, 2025|access-date=March 11, 2025|archive-date=11 March 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250311034611/https://www.pna.gov.ph/articles/1245792}}</ref> * [[၂၅ မတ်]] - [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် [[နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန]]မှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[ဇော်ဇော်စိုး]]အား [[မြန်မာ-ထိုင်း ဆက်ဆံရေး|ထိုင်းနိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%87%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b8%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba/|title=ဦးဇော်ဇော်စိုးအား ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ် (၂၅-၃-၂၀၂၅ ရက်)|accessdate=2025-7-3|publisher=MOFA}}</ref> * [[၂၈ မတ်]] - မြန်မာ စံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၀ မိနစ် ၅၄ စက္ကန့်(06:20:54 UTC)တွင် မြန်မာနိုင်ငံ [[စစ်ကိုင်းမြို့]]နှင့် [[မန္တလေးမြို့]] အနီး၌ ဗဟိုပြု မိုးမင့် စကေး Mw ၇.၇–၇.၉ ရှိ [[၂၀၂၅ မြန်မာ ငလျင်|ငလျင်]] လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ * === ဧပြီ === * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်]]သည် [[အီစတာပွဲတော်နေ့]] နောက်တစ်ရက်နေ့ ဖြစ်သော ၂၀၂၅ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် နမိုးနီးယားရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/pope-died-vatican-04212025051619.html|title=ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန့်စစ် ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၂|publisher=RFA Burmese}}</ref> * [[၂၅ ဧပြီ]] - ** [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ]]သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သံအမတ်ကြီး ဦး[[စိန်ဦး]] အား [[ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ|ဘရူနိုင်း ဒါရူဆလမ်နိုင်ငံ]]ဆိုင်ရာ အထူးအာဏာကုန်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.mofa.gov.mm/%e1%80%a6%e1%80%b8%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%a6%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%98%e1%80%9b%e1%80%b0%e1%80%94%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%92%e1%80%ab/|title=ဦးစိန်ဦး အား ဘရူနိုင်းဒါရူဆလမ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်(၂၅-၄-၂၀၂၅ရက်)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၃|publisher=နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}</ref> ** နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၃/၂၀၂၅ အားဖြင့် [[မျိုးမြင့်|ဦးမျိုးမြင့်]]အား [[ဆောက်လုပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။ <ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605113216/https://www.moi.gov.mm/announcements/69222|archivedate=2025-6-5|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=04/25/2025|url=https://www.moi.gov.mm/announcements/69222}}</ref> === မေ === * ၃ မေ - [[လောရန့်စ်ဝေါင်|လောရန့်စ် ဝေါင်]] ဦးဆောင်သော အာဏာရ [[ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ (စင်ကာပူ)|ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ]] (PAP) သည် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|၂၀၂၅ ခုနှစ် စင်္ကာပူ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]တွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အများစုနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Koh|first=Fabian|title=GE2025: Parliament dissolved ahead of General Election; Nomination Day on Apr 23|website=CNA|date=15 April 2025|url=https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316|access-date=15 April 2025|archive-date=15 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250415073948/https://www.channelnewsasia.com/singapore/ge2025-general-election-parliament-dissolved-5064316}}</ref> * [[ဖိုင်:Pope Leo XIV 1 (cropped 3x4).png|thumb|[[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး|ပုပ်ရဟန်မင်းကြီး]]အသစ် [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] သည် မေလ ၈ ရက်တွင် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ]]၇-၈ မေ - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲ]]ကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ [[ကာဒီနယ်ရဟန်းအမတ်|ကာဒီနယ်]]ဂိုဏ်းအုပ်ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သော အမေရိကန်-[[ပီရူးနိုင်ငံ|ပီရူး]]နိုင်ငံသား Robert Francis Prevost ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]]အသစ်က လီယို ဟူသော ဘွဲ့တော်နာမည်ကို ရွေးချယ်လိုက်ပြီး၊​ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၄|ပုပ်လီယို ၁၄]] အဖြစ် နန်းစံသည်။ * [[၂၂ မေ]] - အငြိမ်းစား ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ချိုထွန်းအောင်]]ကို Golden Valley Warriors (GVW) အဖွဲ့က မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ === ဇွန် === * [[၃ ဇွန်]] - နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၃၉/၂၀၂၅ အားဖြင့် ဒေါက်တာ သန်းစိုးအား [[လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန|လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာန]]၊ ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်တာဝန်ပေးလိုက်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250605083845/https://www.moi.gov.mm/index.php/announcements/70678|archivedate=2025-6-5|accessdate=2025-6-5|publisher=Ministry of Information|date=06/03/2025}}</ref> * [[၄ ဇွန်]] - အမေရိကန်သမ္မတ [[ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်]]သည် ဗီဇာသက်တမ်းကျော်လွန်နေထိုင်မှု မြင့်မားသည့် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းပိတ်ပင်မှုစာရင်းတွင် [[မြန်မာ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး|မြန်မာနိုင်ငံ]]လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကို နိုင်ငံခြားသားများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဤသို့ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web|last=Waldenberg|first=Kristen Holmes, Alayna Treene, Kaitlan Collins, Samantha|date=2025-06-04|title=Trump signs proclamation to ban travel from several countries {{!}} CNN Politics|url=https://www.cnn.com/2025/06/04/politics/trump-travel-ban-proclamation|access-date=2025-06-05|website=CNN|language=en}}</ref> * [[၁၂ ဇွန်]] - ဗဟိုဘဏ်က USDT အပါအဝင် နိုင်ငံခြားငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ အွန်လိုင်းမှ ဈေးကစားခြင်း၊ သတင်းအမှားဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်သူများကို ထိထိရောက်ရောက် တရားစွဲဆို အရေးယူနေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/303521|title=နိုင်ငံခြားငွေဈေးမတည်ငြိမ်ရန် လူမှုကွန်ရက်များတွင် လှုံ့ဆော်နေသူများကို စောင့်ကြည့်အရေးယူနေပြီးတရားဝင်လိုင်စင်မရှိဘဲ နိုင်ငံခြားငွေကြေးများ ဝယ်ယူ၊ ရောင်းချ၊ လဲလှယ်ခြင်း ဆောင်ရွက်နေသူများကို အရေးယူနိုင်ရေး အရှိန်မြှင့်မည်ဟု ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Eleven Media}}</ref> * [[၁၃ ဇွန်|၁၃ ဇွန် -]] ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် "အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ]]” ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ]] (CRPH) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832|title=Non – CDM များကို အရေးယူမည့်အချက်များပါဝင်သည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဥပဒေ CRPH ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-14|publisher=Mizzima|archivedate=2025-6-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250614105525/https://bur.mizzima.com/2025/06/14/58832}}</ref> ** [[အီရန်–အစ္စရေး စစ်ပွဲ|အီရန်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ]] - [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]က [[အီရန်နိုင်ငံ|အီရန်]]၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟိုစိန် ဆလာမီ အပါအဝင် စစ်ဘက်မှူးများ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အီရန်ကလည်း ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t|title=Israel targets Iran's nuclear sites, killing military commanders and scientists in major attack|date=13 June 2025|website=BBC News|publisher=BBC|accessdate=13 June 2025|archive-date=13 June 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613002158/https://www.bbc.co.uk/news/live/c93ydeqyq71t}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Fassihi|first1=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> * [[ဖိုင်:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|thumb|ဇွန်လ ၁၃ ရက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစ္စရေး၏ အီရန်အပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း [[တီဟီရန်မြို့]]၌ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။]][[၁၉ ဇွန်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန် (၁၉) ရက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥပဒေ]] [[s:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ_ဥပဒေအမှတ်_၄၀/၂၀၂၅|တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ]]ကို နစကက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊​ ယင်းပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအရ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်လေးစားမှုကို ခံယူရရှိသူပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် [[နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း]]များဖြင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲကို အနည်းဆုံး သုံးဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Citeweb|url=https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|title=ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ တတိယအကြိမ် ပြင်ဆင် ပြဋ္ဌာန်း|accessdate=2025-6-21|publisher=BBC Burmese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250621135204/https://www.bbc.com/burmese/articles/cgeqjq8g8w4o|archivedate=2025-6-21|date=2025-6-20}}</ref> * [[၂၃ ဇွန်]] - မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ဦး[[ငြိမ်းအေးအိမ်]]သည် ရန်ကုန်မြို့၌ [[ကင်ဆာရောဂါ|ကင်ဆာ]]ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၄ ဇွန်]] - [[ဗဟိုဘဏ်ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး]] (Central Bank Digital Currency-CBDC) ထုတ်ဝေရန် ဗဟိုဘဏ် ဒု ဥက္ကဋ္ဌအပါဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သည့် ကော်မတီတစ်ရပ် စစ်ကောင်စီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇွန် ၂၄ ရက်စွဲဖြင့် ဗဟိုဘဏ်က အမိန့်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64715/|title=စစ်ကောင်စီ၏ဗဟိုဘဏ်က ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေရန် စီစဉ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၄|publisher=Myanmar Now}}</ref> * [[၂၇ ဇွန်]] - နိုင်ငံရေးသမား နှင့် ဒုတိယအကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ [[အောင်ကျော်ဦး|ဦးအောင်ကျော်ဦး]] သည် မန္တလေးမြို့ [[မန္တလေးအကျဉ်းထောင်|အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်]]ထဲ ကွယ်လွန်သည်။ * [[၂၉ ဇွန်]] - [[တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]] (PSLF/TNLA) ထိန်းချုပ်ရာ [[ကျောက်မဲမြို့]]ကို စစ်ကောင်စီက ယနေ့ (ဇွန်လ ၂၉ ရက်) နေ့လယ်ပိုင်းက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာ အမျိုးသမီး နှစ်ဦး နှင့် အမျိုးသား‌ လေးဦး၊ စုစုပေါင်း ခြောက်ဦး ထိမှန်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း TNLA က သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/06/29/60568|title=ကျောက်မဲကို စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းဗုံးကြဲ၊ အမျိုးသမီး ၂ ဦး အပါအဝင် ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ|accessdate=2025-6-29|publisher=Mizzima}}</ref> * [[၃၀ ဇွန်]] - [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]]၏ စိစစ်ချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့သည့် [[ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းသုံးဝဘ်ဆိုဒ်|ကုမ္ပဏီ]] ၁၉၇ ခုသည် ပို့ကုန်ရငွေများ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယင်းကုမ္ပဏီများသည် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် အမိန့်ကြော်ငြာစာပါ သတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဆိုပါကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဝင်များကို အမည်မည်းစာရင်း (Blacklist) ထည့်သွင်းလိုက်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/71702|title=အမည်မည်းစာရင်းကြေညာခြင်း|accessdate=2025-7-1|publisher=Ministry of Information}}</ref> === ဇူလိုင် === * [[၁ ဇူလိုင်]] - ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ပေထုံတန် ရှင်နာဝပ်]]ကို ကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုဖြင့် ထိုင်းဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးက [[ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး]]မှ ဆိုင်းငံ့လိုက်သည်။<ref>{{Cite news|last=Wongcha-um|first=Panu|last2=Thepgumpanat|first2=Panarat|date=2025-07-01|title=Thai court suspends PM from duty pending case seeking her dismissal|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/thai-constitutional-court-weigh-petition-seeking-pms-dismissal-2025-07-01/|access-date=2025-07-01|work=Reuters|language=en}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့]]ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသမီး ၁၅၈ ဦးအား သာသနာတော်ဆိုင်ရာဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ စကစဥက္ကဋ္ဌ ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://cincds.gov.mm/node/29494?d=1|title=သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်အလိုက် ထူးချွန်ပြောင်မြောက်စွာ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများအား စွမ်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များ၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်များ ချီးမြှင့်အပ်နှင်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=CINCDS}}</ref> အမျိုးသမီး [[ပျူမင်းထီး|ပျူစောထီး]] ခေါင်းဆောင် ဒေါ်သီတာယုမွန်၊ [[ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ]] (ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်[[စောမြရာဇာလင်း]]၊ ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ ([[ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ)|KNLA – PC)]] ရဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်နော်ကပေါ်ထူး၊ အနုပညာရှင် အမျိုးသမီးတချို့ အပါအဝင်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/video/2025/07/03/402976.html|title=ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ပေး (ရုပ်/သံ)|accessdate=၂၀၂၅-၇-၆|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * [[၂ ဇူလိုင်]] - [[ချင်း စစ်မြေပြင်]]: ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ ဟွာလ်ငိုရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> ** [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ [[ဖယ်ခုံမြို့နယ်]]ရှိ [[မိုးဗြဲ|မိုးဗြဲမြို့]]ကို ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကရင်နီတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်များက ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးဗြဲဆည်ဘေးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ခြေမြန်တပ်ရင်း ခမရ (၄၂၂) တပ်ရင်းမှာမူ တော်လှန်ရေးတပ်များ မိုးဗြဲမြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ်ကတည်းက ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/64795/|title=မိုးဗြဲကို ပြန်သိမ်းပြီးနောက် မိုးဗြဲ-လွိုင်ကော်လမ်း စစ်ကောင်စီတပ် ရှင်းလင်းရေးလုပ်|publisher=Myanmar Now|accessdate=2025-7-5}}</ref> * [[၆ ဇူလိုင်]] - [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၅|ရွေးကောက်ပွဲ]]အောင်မြင်စွာ ကျင်းပပြီးစီးပြီး၊ လွှတ်တော်နှင့် အစိုးရများ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် ရွေးကောက်ခံအစိုးရဟူသည့် ပုံဖော်ဖန်တီးရပ်တည်ထားမှု ပျောက်သွားမည်ကို CRPH နှင့် NUG တို့ စိုးရိမ်နေကြောင်း၊​ CRPH နှင့် NUG တို့သည် PDF အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို အသုံးချနေကြောင်း၊ PDF အမည်ခံအပါအဝင် လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများအနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး ပေါ်ထွန်းလာရေးကိုမျှော်မှန်းကာ ဥပဒေဘောင်အတွင်း တရားဝင်ရပ်တည်ကာ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ တပ်မတော်နှင့်လက်တွဲ၍ နိုင်ငံတော်အကျိုး၊ ဒေသအကျိုးကို ဖော်ဆောင်ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://www.moi.gov.mm/index.php/news/71894|title=ပြည်ထောင်စုအကျိုးအတွက်ဖိတ်ခေါ် နိုင်ငံနှင့်ဒေသအကျိုး လက်တွဲဆောင်ရွက်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=MOI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250607094751/https%3A%2F%2Fwww.moi.gov.mm%2Fnews%2F70798|archivedate=၂၀၂၅-၇-၅}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် “မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ NUG အစိုးရ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မန္တလေးသပိတ်ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာ[[တေဇာဆန်း]]က “ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ခရီးဆုံးပန်းတိုင်အထိ ရောက်ရှိအောင် ဦးဆောင်နိုင်ရန် လက်ရှိ NUG အစိုးရသည် ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည် လုံလောက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အချိန်မီ မဖြစ်မနေ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။” ဟု ရေးသားထောက်ပြသည်။​<ref>{{Cite web|url=https://www.dvb.no/post/713557|title=NUG မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ဟု ဒေါက်တာတေဇာဆန်း ထောက်ပြ|accessdate=၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅|publisher=DVB Burmese}}</ref> * [[၈ ဇူလိုင်|၈]]-၁၁ ဇူလိုင် - [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[ကွာလာလမ်ပူမြို့|ကွာလာလမ်ပူ]]မြို့တွင် ၅၈ ကြိမ်မြောက် [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း|အာဆီယံ]]နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေများ ကျင်းပသည်။ * [[၉ ဇူလိုင်]] - ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်း ကဏ္ဍစုံတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်|ဖက်ဒရယ်]]စံနှုန်းများရရှိရေးအတွက် [[သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများ လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်း]] (Southern Shan Nationalities Liberation Organization) ကို တည်ထောင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ SSNLO အဖွဲ့အစည်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များအနေဖြင့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး ဖော်ဆောင်နေကြသော အစုအဖွဲ့ များ အကြားတွင် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် နိုင်ငံရေး ဘုံသဘောတူညီချက် များ ပေါ်ထွန်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite web|title=သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း အမျိုးသားများလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်း|url=https://www.dvb.no/post/713936|publisher=ဒီဗွီဘီ|accessdate=2025-7-10}}</ref> ​ === ဩဂုတ် === === စက်တင်ဘာ === === အောက်တိုဘာ === === နိုဝင်ဘာ === === ဒီဇင်ဘာ === == ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၃ ဇန်နဝါရီ]] - [[မာရဇ္ဇ|မာရဇ္ဇ၊]] အဆိုတော်နှင့် တေးရေးဆရာ ([[၁၉၆၇]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇန်နဝါရီ]] - [[မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)]]၊​ စာရေးဆရာ၊ မြန်မာစာပေပညာရှိ နှင့် အငြိမ်းစားတက္ကသိုလ် မြန်မာစာ ပါမောက္ခ ([[၁၉၄၂]] မွေးဖွား) * [[၇ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[နိုင်မြန်မာ]]၊ ဂီတပညာရှင်၊ [[ကမ္ဘာမကြေဘူး]] အမည်ရှိ ရေးသားသူ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ခင်ညွန့်ရည်|ခင်ညွန့်ရည်]]၊ မြန်မာသံ အမျိုးသမီးတေးသံရှင် ([[၁၉၅၁]] မွေးဖွား) * [[၃၁ မတ်]] - [[ဂျေညီညီ]]၊ တေးရေးဆရာ နှင့် အဆိုတော် ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၁ ဧပြီ]] - [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်|ဖရန်စစ်]]၊ [[ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး]] ([[၁၉၃၆]] မွေးဖွား) * [[၅ မေ]] - [[ဦးဦးလှစော|ဦးလှစော၊]] [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ([[၁၉၅၃]] မွေးဖွား) * [[၂၂ မေ]] - [[ချိုထွန်းအောင်]]၊ အငြိမ်းစား မြန်မာ့တပ်မတော် ဗိုလ်မှူးချုပ်နှင့် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) * [[၂၃ ဇွန်]] - [[ငြိမ်းအေးအိမ်]]၊ မြန်မာပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာနှင့် [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း ([[၁၉၅၅]] မွေးဖွား) * [[၂၇ ဇွန်]] - [[အောင်ကျော်ဦး]]၊ ဒုတိယကြိမ် [[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်|မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]] ဥက္ကဋ္ဌ ([[၁၉၅၆]] မွေးဖွား) * [[၁၀ ဇူလိုင်]] - [[မောင်သာချို]] ၊ စာရေးဆရာ ([[၁၉၅၈]] မွေးဖွား) ၊ [[ရွှေညဝါ ဆရာတော်]] ([[၁၉၆၅]] မွေးဖွား) == အများပြည်သူ အလုပ်ပိတ်ရက်များ == {{Main|မြန်မာနိုင်ငံရှိ အားလပ်ရက်များ}} * [[၄ ဇန်နဝါရီ]] - [[လွတ်လပ်ရေးနေ့ (မြန်မာနိုင်ငံ)|လွတ်လပ်ရေးနေ့]] * [[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] - [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] * [[၉ ဇူလိုင်]] - [[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]] ([[ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့|ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့]]) * [[၁၉ ဇူလိုင်]] - [[အာဇာနည်နေ့]] === အခြား နေ့ထူးနေ့မြတ်များ === * [[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] - ချင်းအမျိုးသားနေ့ * == ကိုးကား == {{Reflist}} [[Category:၂၀၂၅| ]] socqyw4myeyq8s9p0vi8p91dvhgpti3 0 266097 881259 872793 2025-07-10T11:10:37Z Salai Rungtoi 22844 /* အခြား ချင်းအဖွဲ့များနှင့် ပဋိပက္ခများ */ add more information 881259 wikitext text/x-wiki {{Infobox war faction | name = ချင်းညီနောင် | caption = Seal of Chin Brotherhood | logo = Chin Brotherhood Alliance Logo.svg | foundation = ၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃ | active = ၃၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၃–လက်ရှိ | clans = {{plainlist| * {{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] * {{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[ကန်ပက်လက်မြို့နယ်|ကန်ပက်လက်]] * {{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[မတူပီမြို့နယ်|မတူပီ]] (တပ်မဟာ ၁) * {{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[မင်းတပ်မြို့နယ်|မင်းတပ်]] * မရာလန်း ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် * {{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} ဇိုလန်းကာကွယ်ရေးတပ်မတော် }} | area = [[ချင်းပြည်နယ်]]<br>[[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]<br>[[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]<br>[[မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်]] | allies = '''နိုင်ငံ မဟာမိတ်များ''' * {{flagdeco|Myanmar}} [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]<ref>{{cite news |title=Kanpetlet Chinland Defense Force joins Chin Brotherhood Alliance |url=https://www.bnionline.net/en/news/kanpetlet-chinland-defense-force-joins-chin-brotherhood-alliance |date=30 April 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> '''နိုင်ငံမဟုတ်သော မဟာမိတ်များ''' * {{flagicon image|ULA-AA Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]]<ref>{{cite news |title=Chin Brotherhood Alliance Offers Partnership to AA for Mutual Protection of Rakhine and Chin People |url=https://www.bnionline.net/en/news/chin-brotherhood-alliance-offers-partnership-aa-mutual-protection-rakhine-and-chin-people |work=Khonumthung News |date=11 April 2024}}</ref> * {{flagicon image|Flag of the Bamar People's Liberation Army.svg}} [[ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော်]] * {{flagicon image|Flag of PDF Myanmar.svg}} [[ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] | opponents = '''နိုင်ငံ ပြိုင်ဘက်များ''' {{flag|Myanmar}} ([[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]) * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] ** {{army|Myanmar}} *** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *** {{flagicon image|MM Western RMC Flag.svg}} [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] ** {{air force|MYA|name=တပ်မတော်(လေ)}} ** {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] *** {{flagicon image|Myanmar Police Emblem.png}} [[နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့]] '''နိုင်ငံမဟုတ်သော ပြိုင်ဘက်များ'''<br>{{flagicon image|Flag of the Chin National Front.svg}} [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]<ref name="CBA/CC">{{cite news |title=Chin Alliances Clash Over Territory Liberated From Myanmar Junta |url=https://www.irrawaddy.com/news/ethnic-issues/chin-alliances-clash-over-territory-liberated-from-myanmar-junta.html |work=The Irrawaddy |date=4 May 2024}}</ref><br> *{{flagicon image|Flag of the Chin National Front.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး]] **{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] {{flagicon image|Flag of Zomi Re-unification Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်]] | battles = [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]] * [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] ** [[၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး]] ** [[ကျင်ဒွေးတိုက်ပွဲ]]<ref>{{cite news |title=Chin Anti-Regime Groups Target Town Despite Myanmar Junta Reinforcements |url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/chin-anti-regime-groups-target-town-despite-myanmar-junta-reinforcements.html |work=The Irrawaddy |date=30 April 2024}}</ref> | war = }} '''ချင်းညီနောင်''' (အင်္ဂလိပ်: Chin Brotherhood) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ရှိ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၏ စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့ ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်ကာလ]] ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Chin Brotherhood Alliance Emerges as Three Organizations Skip Chinland Council Conference, Pledging Enhanced Political and Military Cooperation |url=https://www.bnionline.net/en/news/chin-brotherhood-alliance-emerges-three-organizations-skip-chinland-council-conference-pledging |date=2 January 2024 |work=Khonumthung News}}</ref> [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]နှင့် [[ချင်းပြည်]] ဖွဲ့စည်းပုံ ထူထောင်မှုသည် "ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများနှင့် မကိုက်ညီခြင်း၊ တန်းတူမရှိခြင်းနှင့် ချင်းတိုင်းရင်းသားအုပ်စုအားလုံး၏ ညီညွတ်မှုကို မထင်ဟပ်" ဟု ယုံကြည်ကြသော ချင်းဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်များ ပူးပေါင်းကာ မဟာမိတ်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ၆ ဖွဲ့ ပေါင်းစည်းထားသော ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ကို ချင်းပြည်နှင့် ချင်းတမျိုးသားလုံးကို အကာအကွယ် ပေးနိုင်သည့် တပ်မတော်တစ်ရပ်အဖြစ် တိုးမြှင့်ဖွဲ့စည်းနိုင်ရေး စတင်လုပ်ဆောင်နေပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ကြေညာသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.bnionline.net/mm/news-109481|title=ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ကို တပ်မတော်တစ်ရပ်အဖြစ် တိုးမြှင့်ဖွဲ့စည်းမည်|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250519021448/https://www.bnionline.net/mm/news-109481|archivedate=19 May 2025|accessdate=19 May 2025|publisher=Burma News International|author=Khonumthung News}}</ref> ၂၀၂၅ ဇူလိုင် ၉ ရက်တွင် ISP Myanmar က ထုတ်ထားသော "ဒုတ်ဒုတ်ထိမျက်တွေ့ (De Facto) ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်ရခိုင်ပြည်" အစီရင်ခံစာတွင် ချင်းညီနောင် အဖွဲ့များဖြစ်သော CNDF, CDF-Kanpetlet, CDF-Matupi, CDF-Mindat, PDF-Zoland တို့သည် AA က စစ်ရေးအရင်းအမြစ်များကို တစိတ်တပိုင်း (သို့မဟုတ်) အပြည့်အဌ့ ထောက်ပံ့ထားသော မဟာမိတ်များ ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ispmyanmar.com/burmese/op-26/|title=ဒုတ်ဒုတ်ထိမျက်တွေ့ (De Facto) ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်ရခိုင်ပြည်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၁၀|publisher=ISP Myanmar}}</ref> ==အခြား ချင်းအဖွဲ့များနှင့် ပဋိပက္ခများ == ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် CDF-မရာလန်း၊ CDF-ပလက်ဝ၊ CDF-ထန်တလန်၊ CDF–ဇိုဖေ၊ CDF-လောက်တူ၊ နှင့် CDF–ဆယ်ထန်တို့သည် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် အတူ ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မရာလန်းကာကွယ်ရေးတပ်မတော်အား ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်မှ တစ်ဦးကျဆုံးပြီး CDF-မရာလန်းအဖွဲ့ဝင်များ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။<ref>{{cite news |title=Fighting intensifies between Chin revolutionary forces in Chin’s Maraland |url=https://mmpeacemonitor.org/325665/fighting-intensifies-between-chin-revolutionary-forces-in-chins-maraland/ |date=3 February 2024 |work=Myanmar Peace Monitor}}</ref> တစ်လခန့်အကြာတွင် မရာလန်းကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်တို့ ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref name="CBA/CC" /> မေလအစောပိုင်းတွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က [[ကျင်ဒွေးမြို့]]အား သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ချင်းပြည်ကောင်စီနှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးတို့သည် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် ကျင်ဒွေးမြို့အား ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ဟု မဟာမိတ်အဖွဲ့က စွပ်စွဲထားသည်။ <ref name="CBA/CC" /> ==အဖွဲ့ဝင်များ== '''တည်ထောင်အဖွဲ့ဝင်များ''' * [[ချင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] ([[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]]) * ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ ([[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[မင်းတပ်မြို့နယ်|မင်းတပ်]]) * ဇိုမီးဖက်ဒရယ်ယူနီယံ (ဇိုလန်းကာကွယ်ရေးတပ်မတော်) '''နောက်ပိုင်း အဖွဲ့ဝင်များ''' * မရာနယ်မြေကော်မတီ (မရာလန်းကာကွယ်ရေးတပ်မတော်) * [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[မတူပီမြို့နယ်|မတူပီ]] (တပ်မဟာ ၁) * [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]]-[[ကန်ပက်လက်မြို့နယ်|ကန်ပက်လက်]] ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ]] [[ကဏ္ဍ:ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]] 1ox4vlju8x40zutvxddq6mu019mprch 3 267897 881086 864514 2025-07-09T13:22:45Z Ternera 122632 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Norbillian]] မှ [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Renamed user 6f7c43c4e44ebb1c321e7b1e597b5d8c]] သို့ စာမျက်နှာကို ပြန်ညွှန်းချန်မထားဘဲ Ternera က ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Norbillian|Norbillian]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Renamed user 6f7c43c4e44ebb1c321e7b1e597b5d8c|Renamed user 6f7c43c4e44ebb1c321e7b1e597b5d8c]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း 864514 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Norbillian ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၃၈၊ ၂၈ မတ် ၂၀၂၅ (UTC) ejsfd2jtxq9zknngyv5say3v6xab48y 0 269040 881150 880413 2025-07-10T00:47:47Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 14 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 3 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.9.5 881150 wikitext text/x-wiki {{short description|Thai TV production company}} {{Infobox company | name = GMMTV | former_name = Grammy Television | native_name = จีเอ็มเอ็มทีวี | logo = GMMTV Logo.svg | logo_alt = GMMTV logo, depicting "G••MM•" on the TV-shaped rectangle, and two small circles, each containing "t" and "v" respectively | type = ကန့်သတ်ကုမ္ပဏီ | foundation = {{Start date and age|1995|8|3|df=y|p=yes}} | parent = [[ဂျီအမ်အမ် ဂရမ်မီ]] (1995–2020)|The One Enterprise (2020–present) | location = GMM Grammy Place, 50 Sukhumvit Road, Khlong Toei Nuea, Watthana district, [[ဘန်ကောက်]], [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] | key_people = Sataporn Panichraksapong | products = | industry = Artist Management Agency, Television Production, Filmmaking | revenue = {{increase}} 2,401.26 million baht | revenue_year = 2023<ref name="dbd-profitloss">{{cite web|url=https://datawarehouse.dbd.go.th/company/profile/EzK0popeXDb8gVk9R68rA7EUo3Kl0VM9wulhrYXU2p2vFHAg-vWZF4UUMTjZZ29r|accessdate=2024-05-22|title=Income Statement of GMM TV COMPANY LIMITED|website=Thailand's Department of Business Development|publisher=DBD DataWarehouse+}}</ref> | net_income = {{decrease}} 220.96 million baht | net_income_year = 2023<ref name="dbd-profitloss" /> | homepage = {{URL|www.gmm-tv.com}} }} '''ဂျီအမ်အမ်တီဗွီ''' (အင်္ဂလိပ်: GMMTV, {{Lang-th|จีเอ็มเอ็มทีวี}}) သည် ရုပ်မြင်သံကြားရှိုးများ ၊ သီချင်းများ နှင့် တေးဂီတဗီဒီယိုများကို ထုတ်လုပ်သည့် The One Enterprise လက်အောက်ရှိ [[ဂျီအမ်အမ် ဂရမ်မီ]] ၏ ထိုင်းဖျော်ဖြေရေး လုပ်ငန်းစုကြီး၏ လုပ်ငန်းခွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Sataporn Panichraksapong သည် ကုမ္ပဏီ၏ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ဖြစ်သည်။ == လုပ်ငန်း == {{multiple image|direction=vertical|width=120|image_style=border:none; margin-top:15px; background:transparent; |title=Logos |image1=1995 Grammy Television Logo.svg|caption1= It was first known as ''Grammy Television'' (which refers to its acronym from the latter) |image2=2007 GMMTV Logo.svg|caption2=First logo used from 2007 to 2013 |image3=GMMTV Logo.svg|caption3= Current logo since 2014 }} '''GMMTV Company Limited''' ( {{Lang-th|จีเอ็มเอ็มทีวี}}) '''ဂရမ်မီ ရုပ်မြင်သံကြား ကုမ္ပဏီလီမိတက်''' ({{Lang-th|บริษัทจีเอ็มเอ็ม มีเดีย จำกัด}}) ကို ဩဂုတ်လ ၃ <ref>{{cite web|url=https://datawarehouse.dbd.go.th/company/profile/5/0105538092304|accessdate=2021-05-17|title=Juristic Person Information: GMM TV COMPANY LIMITED|website=dbd.go.th|publisher=DBD DataWarehouse+|url-access=registration}}</ref> တွင် GMM Grammy မှ အမှုဆောင်အရာရှိများက ထိုင်းရုပ်မြင်သံကြားစက်မှုလုပ်ငန်းကို ဖွံ့ ဖြိုးတိုးတက်စေပြီး အားကောင်းလာစေရန် အလားအလာကောင်းများကို မြင်တွေ့ခဲ့ကြပါသည်။ ကုမ္ပဏီ၏ ဈေးကွက်ရှာဖွေရေးဌာနကို ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းကို စီမံခန့်ခွဲရန် သီးခအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ GMMTV သည် ထိုအချိန်က ထိုင်းနိုင်ငံရှိ Analogue ရုပ်သံလိုင်းများအတွက် တီဗီအစီအစဉ်များနှင့် တေးဂီတရှိုးများဖြစ်သည့် Channel 3 ၊ Channel 5 ၊ Channel 7 နှင့် iTV ၊ Duangjai Lorlertwit နှင့် Saithip Montrikul na Ayudhaya တို့မှ မန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာများအဖြစ် စတင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://digi.library.tu.ac.th/undergrad/jc/1084/10APPENDICES.pdf|title=ภาคผนวก|website=Thammasat University Library|access-date=9 July 2018|language=th|archive-date=10 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180710010323/http://digi.library.tu.ac.th/undergrad/jc/1084/10APPENDICES.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://digi.library.tu.ac.th/undergrad/jc/0135/06CHAPTER_2.pdf |title=บทที่ 2 องค์กรฝึกงาน บริษัท แกรมมี่ เทเลวิชั่น จำกัด |website=Thammasat University Library |access-date=9 July 2018 |language=th |archive-date=9 July 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709215606/http://digi.library.tu.ac.th/undergrad/jc/0135/06CHAPTER_2.pdf |url-status=live }}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် Saithip Montrikul na Ayudhaya ကုမ္ပဏီမှ GMM Media Public Co., Ltd. ကို စီမံခန့်ခွဲရန် ကုမ္ပဏီမှ ထွက်ခွာခဲ့ပြီး <ref>{{cite web |url=https://grammy.listedcompany.com/misc/ShareholderMTG/agm2019/20190325-grammy-agm-2019-enc04-03-en-01.pdf |title=Enclosure 4.3: Credentials and Backgrounds of the Candidate (Mrs. Saithip Mongrikul Na Ayudhaya) |website=GMM Grammy |date=26 April 2019 |access-date=25 May 2021 |archive-date=25 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210525164541/https://grammy.listedcompany.com/misc/ShareholderMTG/agm2019/20190325-grammy-agm-2019-enc04-03-en-01.pdf |url-status=live }}</ref> နေဖြင့် ထိုအချိန်က ဒုတိယမန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာ Sataporn Panichraksapong သည် မန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာအသစ် (ယခုလက်ရှိ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်) ဖြစ်လာပြီး <ref>{{cite web |url=https://grammy.listedcompany.com/misc/ShareholderMTG/agm2016/20160404-grammy-agm2016-enc04-04-en.pdf |title=Enclosure 4.4: Credentials and Backgrounds of the Candidate (Mr. Sataporn Panichraksapong) |website=GMM Grammy |date=4 April 2016 |access-date=25 May 2021 |archive-date=25 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210525164539/https://grammy.listedcompany.com/misc/ShareholderMTG/agm2016/20160404-grammy-agm2016-enc04-04-en.pdf |url-status=live }}</ref> ကုမ္ပဏီကို GMMTV Company Limited အဖြစ် အမည်ပြောင်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ကုမ္ပဏီသည် Bang Channel ဟုခေါ်သော ကေဘယ်လ်နှင့် ဂြိုဟ်တုရုပ်မြင်သံကြားလိုင်းကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး Channel 5 တွင်ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည့် တီဗီရှိုးအချို့ကို ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်ချန်နယ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ ဂိမ်းရှိုးများနှင့် တေးဂီတရှိုးများမှလွဲ၍ အခြားရုပ်မြင်သံကြားအစီအစဉ်များကို စတင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် GMMTV သည် GMMTV မှ ရှယ်ယာ 70% နှင့် Rungtham မှ 30% ကိုင်ဆောင်ထားသော ထိုင်းရုပ်မြင်သံကြားစက်မှုလုပ်ငန်းကို ချဲ့ထွင်ရန်နှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်ရန်အတွက် Memiti Co., Ltd. ကို တည်ထောင်ရန် Rungtham Pumseenil နှင့် ဖက်စပ်တည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် Memiti သည် GMMTV ၏ လုပ်ငန်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite report |url=https://grammy.listedcompany.com/misc/AR/20130401-GRAMMY-AR2012-EN.pdf |title=Annual Report 2012 |publisher=GMM Grammy |year=2012 |page=50 |access-date=25 May 2021 |archive-date=6 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210906111544/https://grammy.listedcompany.com/misc/AR/20130401-GRAMMY-AR2012-EN.pdf |url-status=live }}</ref> GMM Grammy ၏ လုပ်ငန်းပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုကြောင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၄ ရက်နေ့တွင် GMM Grammy ၏ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့သည် Memiti ရှိ GMMTV မှ ရှယ်ယာ ၇၀% ကို The One Enterprise သို့မဟုတ် One 31 channel လုပ်ငန်းအုပ်စုသို့ အစုရှယ်ယာဝင်အသစ်အဖြစ် လွှဲအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည် ။<ref>{{cite web |title=The Disposition of Investment in Memiti Company Limited |url=https://grammy.listedcompany.com/newsroom/240620151956090535E.pdf |website=GMM Grammy |date=24 June 2015 |access-date=25 May 2021 |archive-date=25 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210525164542/https://grammy.listedcompany.com/newsroom/240620151956090535E.pdf |url-status=live }}</ref> ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် GMMTV ၏ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့သည် ၎င်း၏ကေဘယ်လ်နှင့် ဂြိုဟ်တုရုပ်မြင်သံကြားလိုင်းကို ပိတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ဒစ်ဂျစ်တယ်ချန်နယ်များဖြစ်သည့် One31 နှင့် GMM 25 အတွက် ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လုပ်မှုကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် Bang Channel ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ထုတ်လွှင့်ခြင်းအား ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါသည်။<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/gmmtvofficial/photos/a.332014076223.193794.81944441223/10153689279946224/ |title=Thank you for the love. Thank you for the support. Thank you for watching Bang Channel |website=Facebook |publisher=GMMTV |date=8 December 2015 |access-date=9 July 2018 |language=th |archive-date=13 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190913102328/https://www.facebook.com/gmmtvofficial/photos/a.332014076223.193794.81944441223/10153689279946224/ |url-status=live }}</ref> TCC Group ၏ လုပ်ငန်းခွဲဖြစ်သော Adelfos Co., Ltd. သည် GMM Channel Trading Co., Ltd. တွင် အသစ်ထုတ်ဝေလိုက်သော သာမန်အစုရှယ်ယာများအတွက် စာရင်းသွင်းပြီးနောက်၊ GMM Grammy သည် ယခင် ရှယ်ယာစာရင်းသွင်းခြင်းဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်နှင့်အညီ GMMTV Ltd မှ Holding Co., Ltd. (GMMTV, Holding Co., Ltd.) Co., Ltd. သို့မဟုတ် GMM 25 ၏ အစုရှယ်ယာအသစ်အဖြစ် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစု။ <ref>{{Cite report |last=Sansuthi |first=Karnsuda |url=https://grammy.listedcompany.com/newsroom/240820171248000070E.pdf |title=Execution of Share Subscription Agreement for newly issued ordinary shares in GMM Channel Trading Co., Ltd. |publisher=GMM Grammy |date=24 August 2017 |access-date=25 May 2021 |archive-date=25 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210525164544/https://grammy.listedcompany.com/newsroom/240820171248000070E.pdf |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nationthailand.com/business/30325151 |title=Cashed-up GMM set for content boost |website=The Nation |date=28 August 2017 |access-date=9 July 2018 |archive-date=25 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210525164536/https://www.nationthailand.com/business/30325151 |url-status=live }}</ref> သို့သော် ၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် TCC Group ၏ Siridamrongdham Co., Ltd. နှင့် GMM Grammy ၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့အစည်းအဝေးတွင် GMMCH မှ အစုရှယ်ယာအားလုံးကို ဖယ်ရှားခြင်းနှင့် လွှဲပြောင်းခြင်းအား ONEE (The One Enterprise Public Company Limited or One31 business group) မှ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ ONE ၏ စတော့အိတ်ချိန်း နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ထိုင်းစတော့အိတ်ချိန်း ၏ ကနဦးအများပိုင်ကုမ္ပဏီထံ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည် ။ ရလဒ်အနေဖြင့် ကုမ္ပဏီသည် ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်မှစ၍ ဒါရိုက်တာအဖြစ် Takonkiet Viravan ဖြင့် The One Enterprise အဖွဲ့၏ လက်အောက်ခံကုမ္ပဏီတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် GMMTV သည် Benetone Films Co., Ltd. နှင့် ပူးပေါင်းကာ Congrats My Ex ဇာတ်ကားကို ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြုပ်နှံမှု၏ ၂၅% သို့မဟုတ် ဘတ် 10,500,000 ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ <ref>{{Cite report |url=https://hub.optiwise.io/storage/45/annual-report/2022/onee-one-report2022-en.pdf |title=Annual Report 2022 (56-1 One Report) |publisher=The One Enterprise |year=2022 |page=30 |access-date=28 May 2024 }}</ref> ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂ဝ ရက်နေ့တွင် GMMTV 2023 Diversely Yours သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် Sataporn သည် Parbdee Tawesuk Co.,Ltd. တွင် အစုရှယ်ယာ 51% ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် အစီအစဉ်ရှိကြောင်း Wake Up Ladies: The Series , The Gifted , F4 Thailand: Boys Over Flowers စသည့် ထင်ရှားသောဇာတ်လမ်းတွဲများအား ထုတ်လုပ်ခဲ့သည့် ဖန်တီးမှုကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Parbdee Tawesuk ၏ တီထွင်ဖန်တီးမှုစွမ်းရည်နှင့် အနာဂတ်အလားအလာများအား မြှင့်တင်ပေးနိုင်မည်ဟုဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=https://www.gmm-tv.com/news/2870/ |title="GMMTV" announces plans to join forces with "Parbdee Taweesuk" to enhance potential and elevate Thai content to reach new heights in the global market |website=GMMTV |date=22 November 2022 |access-date=23 November 2022}}</ref> ထို့ပြင် ထိုင်းအကြောင်းအရာများကို ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်သို့ တင်ဆက်ရာတွင် အမြင့်အသစ်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ရေးအတွက်လည်း ရည်ရွယ်ထားသည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|last=Senasuttipan|first=Unnop|date=22 December 2022|title=Notification of the Acquisition of subsidiary|work=Stock Exchange of Thailand|url=https://classic.set.or.th/dat/news/202212/22148904.pdf|access-date=23 December 2022|archive-date=23 December 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221223113405/https://classic.set.or.th/dat/news/202212/22148904.pdf|url-status=dead|accessdate=28 May 2025|archivedate=23 December 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221223113405/https://classic.set.or.th/dat/news/202212/22148904.pdf}}</ref><ref>{{Cite news|date=22 December 2022|title=ONEE ซื้อกิจการ "ภาพดีทวีสุข" ขยายทีมผลิตคอนเทนต์ หวังเพิ่มเรตติ้ง-รายได้|work=Kaohoon|url=https://www.kaohoon.com/news/578110|language=thai|access-date=23 December 2022}}</ref> လက်ရှိတွင် GMMTV သည် The One Enterprise ၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် ဖျော်ဖြေရေးအစီအစဉ်များ၊ ဒရာမာများနှင့် ရုပ်သံစီးရီးများကို ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။ ထို့အပြင် One31 နှင့် GMM 25 ချန်နယ်နှစ်ခုစလုံးတွင် ထုတ်လွှင့်ခွင့်ရှိပြီး ၎င်း၏ ထင်ရှားသော ဆယ်ကျော်သက်/ဒရမ်မာစီးရီးများအပြင် GMM 25 တွင် Boys' Love ဇာတ်လမ်းတွဲများကိုလည်း ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် The One Enterprise မှ GMMTV ၏ ညနေ ၈:၃၀ မှ ၉:၃၀ နာရီအထိ ထုတ်လွှင့်မည့် ဇာတ်လမ်းတွဲများကို တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် ပုံမှန်ထုတ်လွှင့်ပြသနေသည်။<ref>{{cite web |url=https://www.boomchanneltv.com/content/718/ |title=GMMTV 2021 : The New Decade Begins เข้าสู่ทศวรรษใหม่ที่จัดใหญ่และจัดเต็มมากกว่าเดิม |date=2020-12-04 |access-date=25 May 2021 |website=BOOMCHANNELTV |language=th |archive-date=2021-04-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210423152038/https://www.boomchanneltv.com/content/718/ |url-status=live }}</ref> == အနုပညာရှင်များ == ===လက်ရှိ=== ၎င်းတို့မှာ [[GMMTV]] ရုပ်သံအစီအစဉ်တင်ဆက်သူများ၊ တင်ဆက်သူများ ၊ သရုပ်ဆောင်များ နှင့် အဆိုတော်များ အပါအဝင် GMMTV ၏ လက်အောက်တွင် လက်ရှိ အနုပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသည် :<ref>{{cite web |title=Artists |url=https://www.gmm-tv.com/artists/ |website=gmm-tv.com |access-date=27 December 2022 }}</ref> {{columns-list|colwidth=20em| #Allan Asawasuebsakul (Ford) #[[:en:Archen Aydin|Archen Aydin]] (Joong) #[[:en:Atthaphan Phunsawat|Atthaphan Phunsawat]] (Gun) #[[:en:Benyapa Jeenprasom|Benyapa Jeenprasom]] (View) #Bhobdhama Hansa (Java) #[[:en:Chanikarn Tangkabodee|Chanikarn Tangkabodee]] (Prim) #Charisar Oldham (Chari) #Chayakorn Jutamas (JJ) #Chayapol Jutamas (AJ) #Trairattanapradit (Tui) #Chayuth Gorsurat (Titan) #Chompoopuntip Temtanamongkol (Acare) #Dechchart Tasilp (Sea) #[[:en:Gawin Caskey|Gawin Caskey]] (Fluke) #[[:en:Harit Cheewagaroon|Harit Cheewagaroon]] (Sing) #[[:en:Hirunkit Changkham|Hirunkit Changkham]] (Nani) #Jakrapatr Kaewpanpong (William) #Jeeratch Wongpian (Fluke) #Jiratchapong Srisang (Force) #[[:en:Jirawat Sutivanichsak|Jirawat Sutivanichsak]] (Dew) #Jiruntanin Trairattanayon (Mark) #Jitaraphol Potiwihok (Jimmy) #[[:en:Jumpol Adulkittiporn|Jumpol Adulkittiporn]] (Off) #Juthapich Indrajundra (Jamie) #[[:en:Kanaphan Puitrakul|Kanaphan Puitrakul]] (First) #Kanthee Limpitikranon (Ken) #Kanyarat Ruangrung (Piploy) #Kasidet Plookphol (Book) #[[:en:Kay Lertsittichai|Kay Lertsittichai]] (Kay) #Kirati Puangmalee (Title) #Kittipat Chalaragse (Golf) #Kittiphop Sereevichayasawat (Satang) #[[:en:Korapat Kirdpan|Korapat Kirdpan]] (Nanon) #Krittanun Aunchananun (Ping) #Krongkwan Nakornthap (Jaoying) #[[:en:Leo Saussay|Leo Saussay]] (Leo) #[[:en:Luke Ishikawa Plowden|Luke Ishikawa Plowden]] (Luke) #Metas Opas-iamkajorn (Mick) #[[:en:Metawin Opas-iamkajorn|Metawin Opas-iamkajorn]] (Win) #Nachat Juntapun (Nicky) #Nachcha Chuedang (Parn) #Nannaphas Loetnamchoetsakun (Mewnich) #Napapat Sattha-atikom (Chelsea) #Napat Patcharachavalit (Aun) #[[:en:Naravit Lertratkosum|Naravit Lertratkosum]] (Pond) #Naruth Prateeppavameta (Franc) #[[:en:Natachai Boonprasert|Natachai Boonprasert]] (Dunk) #Natarit Worakornlertsith (Marc) #Nattanon Tongsaeng (Fluke) #Nattapat Nimjirawat (Mac) #[[:en:Nattawat Jirochtikul|Nattawat Jirochtikul]] (Fourth) #Nichapa Praepeerakul (Mymé) #[[:en:Niti Chaichitathorn|Niti Chaichitathorn]] (Pompam) #Noppanut Guntachai (Boun) #[[:en:Norawit Titicharoenrak|Norawit Titicharoenrak]] (Gemini) #Nutnicha Sangmanee (Pream) #Ochiris Suwanacheep (Aungpao) #[[:en:Pakin Kunaanuwit|Pakin Kunaanuwit]] (Mark) #Panachai Sriariyarungruang (Junior) #Panachkorn Rueksiriaree (Stamp) #[[:en:Pansa Vosbein|Pansa Vosbein]] (Milk) #Passawish Thamasungkeeti (Progress) #Patara Eksangkul (Foei) #Patchara Silapasoonthorn (Surf) #Pathitta Pornchumroenrut (Pahn) #Patsit Permpoonsavat (Soodyacht) #[[:en:Pattranite Limpatiyakorn|Pattranite Limpatiyakorn]] (Love) #Pattraphus Borattasuwan (Bonnie) #[[:en:Pawat Chittsawangdee|Pawat Chittsawangdee]] (Ohm) #Peemsan Sotangkur (Luke) #Peerakan Teawsuwan (Ashi) #[[:en:Perawat Sangpotirat|Perawat Sangpotirat]] (Krist) #Phakawat Tangchatkeaw (Tor) #Phatchatorn Thanawat (Ployphach) #Pheerawit Koolkang (Captain) #Phromphiriya Thongputtaruk (Papang) #Phudtripart Bhudthonamochai (Ryu) #[[:en:Phuwin Tangsakyuen|Phuwin Tangsakyuen]] (Phuwin) #Pichetpong Chiradatesakunvong (Hong) #[[:en:Pirapat Watthanasetsiri|Pirapat Watthanasetsiri]] (Earth) #[[:en:Ploynira Hiruntaveesin|Ploynira Hiruntaveesin]] (Kapook) #[[:en:Ployshompoo Supasap|Ployshompoo Supasap]] (Jan) #[[:en:Pluem Pongpisal|Pluem Pongpisal]] (Pluem) #Pongsapak Udompoch (Santa) #Poomsuwan Suwansatit (Almond) #Poon Mitpakdee (Poon) #Poon Sutarom (Pun) #[[:en:Prachaya Ruangroj|Prachaya Ruangroj]] (Singto) #Prariyapit Yu (Jingjing) #Preeyaphat Lawsuwansiri (Earn) #Puttipong Jitbut (Chokun) #[[:en:Rachanun Mahawan|Rachanun Mahawan]] (Film) #Rapeepong Supatineekitdecha (Lego) #Ratiphat Luengvoraphan (Aston) #[[:en:Rattanawadee Wongthong|Rattanawadee Wongthong]] (Mim) #[[:en:Rutricha Phapakithi|Rutricha Phapakithi]] (Ciize) #[[:en:Sahaphap Wongratch|Sahaphap Wongratch]] (Mix) #[[:en:Samantha Melanie Coates|Samantha Melanie Coates]] (Sammy) #[[:en:Sapol Assawamunkong|Sapol Assawamunkong]] (Great) #[[:en:Sarin Ronnakiat|Sarin Ronnakiat]] (Inn) #[[:en:Sarunchana Apisamaimongkol|Sarunchana #Apisamaimongkol]] (Aye) #[[:en:Sattabut Laedeke|Sattabut Laedeke]] (Drake) #Save Saisawat (Save) #Sillapintr Sillapachai (Sangt) #Singha Luangsuntorn (Singha) #Sivakorn Lertchuchot (Guy) #[[:en:Supha Sangaworawong|Supha Sangaworawong]] (Est) #Supakorn Kantanit (Guitar) #[[:en:Suphakorn Sriphotong|Suphakorn Sriphotong]] (Pod) #Suvijak Piyanopharoj (Keen) #Tanan Lohawatanakul (Paul) #[[:en:Tanapon Sukumpantanasan|Tanapon #Sukumpantanasan]] (Perth) #[[:en:Tanutchai Wijitvongtong|Tanutchai Wijitvongtong]] (Mond) #[[:en:Tachakorn Boonlupyanun|Tachakorn #Boonlupyanun]] (Godji) #[[:en:Tawan Vihokratana|Tawan Vihokratana]] (Tay) #Tawinan Anukoolprasert (Sea) #Teepakron Kwanboon (Prom) #Teeradech Vitheepanich (Tee) #Teshow Promsakha Na-Sakolnakorn (Teshow) #Thamonchita Narmkool (Mantra) #Thanaboon Kiatniran (Aou) #Thanaphon U-sinsap (Leng) #Thanat Danjesda (Nut) #Thanathat Tanjararak (Indy) #[[:en:Thanawat Rattanakitpaisan|Thanawat #Rattanakitpaisan]] (Khaotung) #Thanawin Pholcharoenrat (Winny) #Thanawin Teeraphosukarn (Louis) #Thanik Kamontharanon (Pawin) #Tharatorn Jantharaworakarn (Boom) #[[:en:Thasorn Klinnium|Thasorn Klinnium]] (Emi) #Thinnaphan Tantui (Thor) #Thipakorn Thitathan (Ohm) #Thishar Thurachon (Mint) #[[:en:Thitipoom Techaapaikhun|Thitipoom #Techaapaikhun]] (New) #[[:en:Thitiwat Ritprasert|Thitiwat Ritprasert]] (Ohm) #Tinnasit Isarapongporn (Barcode) #[[:en:Tipnaree Weerawatnodom|Tipnaree #Weerawatnodom]] (Namtan) #Tiranat Kittisattho (Juno) #[[:en:Tontawan Tantivejakul|Tontawan Tantivejakul]] (Tu) #[[:en:Trai Nimtawat|Trai Nimtawat]] (Neo) #Tupthong Suwanrakanont (Tham) #[[:en:Wachirawit Ruangwiwat|Wachirawit Ruangwiwat]] (Chimon) #[[:en:Wanwimol Jaenasavamethee|Wanwimol #Jaenasavamethee]] (June) #Warut Chawalitrujiwong (Prem) #[[:en:Watchara Sukchum|Watchara Sukchum]] (Jennie Panhan) #Wattanin Songtaweesub (Khaokla) #[[:en:Way-Ar Sangngern|Way-Ar Sangngern]] (Joss) #[[:en:Weerayut Chansook|Weerayut Chansook]] (Arm) #[[:en:Wongravee Nateetorn|Wongravee Nateetorn]] (Sky)}} ==သရုပ်ဆောင်ဟောင်းများ== {{columns-list|colwidth=20em| #Achirawich Saliwattana (Gun Achi) #Akeburud Sophon (Suice) #Akkaranat Ariyaritwikul (Nott) #Alysaya Tsoi (Alice) #[[:en:Bhasidi Petchsutee|Bhasidi Petchsutee]] (Lookjun) #Chanagun Arpornsutinan (Gunsmile) #Chanunphat Kamolkiriluck (Gigie) #Charada Imraporn (Piglet) #[[:en:Chatchawit Techarukpong|Chatchawit Techarukpong]] (Victor) #Chinnarat Siriphongchawalit (Mike) #[[:en:Jirakit Kuariyakul|Jirakit Kuariyakul]] (Toptap) #[[:en:Jirakit Thawornwong|Jirakit Thawornwong]] (Mek) #Juti Jumroenketpratip (Mek) #Kasempong Paladesh (Bezt) #Khemarat Sunthorranon (Oung) #Khoo Pei-Cong (Wave) #Kitkasem McFadden (James) #Kritchanok Suaysod (Atom) #Krithawat Akachai (Non) #Krittanai Arsalprakit (Nammon) #Krittaphorn Monteerarat (Mook) #Korawit Boonsri (Gun) #[[:en:Korn Khunatipapisiri|Korn Khunatipapisiri]] (Oaujun) #Kunchanuj Kengkarnka (Kun) #[[:en:Marie Eugenie Le Lay|Marie Eugenie Le Lay]] (Zom) #Maripha Siripool (Wawa) #Methavee Pichetchaiyuth (Now) #Napasasi Surawan (Mind) #[[:en:Napasorn Weerayuttvilai|Napasorn Weerayuttvilai]] (Puimek) #Nararak Jaibumrung (Ten) #Natcha Janthapan (Mouse) #Nattharat Kornkaew (Champ) #[[:en:Nawat Phumphotingam|Nawat Phumphotingam]] (White) #Neen Suwanamas (Neen) #Noelle Klinneam (Tiny) #[[:en:Patrick Nattawat Finkler|Nattawat Finkler]] (Patrick) #Oranicha Krinchai (Proud) #Pathompong Reonchaidee (Toy) #[[:en:Patchata Janngeon|Patchata Janngeon]] (Fiat) #Peerapon Senakun (Ikkyu) #Perawit Pinta (Palm) #Phakjira Kanrattanasood (Nanan) #Phanuroj Chalermkijporntavee (Pepper) #Phurikulkrit Chusakdiskulwibul (Amp) #Pimlada Chaiprichawit (Prae) #Pisith Nimitsamanjit (Fluk) #Porntip Pantawong (Ploy) #Praekwan Phongskul (Bimbeam) #Premanat Suwannannon (Peck) #Pronpiphat Pattanasettanon (Plustor) #Pumipat Paiboon (Prame) #[[:en:Purim Rattanaruangwattana|Purim Rattanaruangwattana]] (Pluem) #Pusit Dittapisit (Fluke) #[[:en:Puttichai Kasetsin|Puttichai Kasetsin]] (Push) #[[:en:Ramida Jiranorraphat|Ramida Jiranorraphat]] (Jane) #Rapa Surajaras (Rapa) #[[:en:Sarunyu Winaipanit|Sarunyu Winaipanit]] (Ice) #Sean Jindachot (Sean) #Sheranut Yusananda (Namcha) #Sirichok Sae-Tang (Ball) #Sirintip Hanpradit (Rose) #Smith Sirisrimungkorn (Bank) #Sureeyares Yakares (Prigkhing) #Sutthipha Kongnawdee (Noon) #Thanaboon Wanlopsirinun (Na) #Thanakorn Phowijit (Float) #Thanaset Suriyapornchaikul (Euro) #[[:en:Thanat Lowkhunsombat|Thanat Lowkhunsombat]] (Lee) #[[:en:Thanatsaran Samthonglai|Thanatsaran Samthonglai]] (Frank) #Thapat Niyommalai (Tee) #Theeratach Sriboonnark (Bond) #Tytan Teepprasan (Tytan) #[[:en:Vachirawit Chivaaree|Vachirawit Chivaaree]] (Bright) #Warinda Damrongphol (Dada) #Winyu Wongsurawat (John) #[[:en:Worranit Thawornwong|Worranit Thawornwong]] (Mook) #[[:en:Yongwaree Anilbol|Yongwaree Anilbol]] (Fah) }} ==ဇာတ်လမ်းတွဲများ == {| class="wikitable plainrowheaders sortable" ! Year ! Title ! {{flagicon| Thailand}} Thai title ! Network ! Co-production company(s) ! class="unsortable" style="width:30em" | Notes ! class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- | 2014 | ''[[:en:Room Alone 401-410|Room Alone 401-410]]'' | {{n/a}} | rowspan="2" |[[:en:One 31|One HD]]<br/>Bang Channel | | | |- | rowspan="5" | 2015 | ''[[:en:Wifi Society|Wifi Society]]'' | {{n/a}} | | Based on the popular topics on Pantip.com. | |- | ''[[:en:Ugly Duckling (TV series)|Ugly Duckling]]'' | ''รักนะเป็ดโง่'' | GMM 25<br/>Bang Channel | | Based on and adapted from "Ugly Duckling ลูกเป็ดขี้เหร่" fiction series. | |- | ''[[:en:Wonder Teacher|Wonder Teacher]]'' | ''อัศจรรย์คุณครูเทวดา'' | rowspan="2" |[[:en:One 31|One31]]<br/>Bang Channel | Sea Studio | | |- | ''[[:en:Room Alone 2|Room Alone 2]]'' | {{n/a}} | | Sequel to ''Room Alone 401-410''. | |- | ''[[:en:Love Flight|Love Flight]]'' | ''รักสุดท้ายที่ปลายฟ้า'' | GMM 25<br/>Bang Channel | | | |- | rowspan="6" | 2016 | ''[[:en:Kiss: The Series|Kiss: The Series]]'' | ''รักต้องจูบ'' | GMM 25 | | Based on "Pink Kiss" and "Natural Kiss" fictions. | |- | ''[[Senior Secret Love]]'' | ''รุ่นพี่ Secret Love'' | [[One 31|One31]] | Housestories 8 | | |- | ''[[U-Prince Series]]'' | {{n/a}} | [[GMM 25]] | Baa-Ram-Ewe | Based on the original "U-Prince" fiction series. | |- | ''[[Lovey Dovey (TV series)|Lovey Dovey]]'' | data-sort-value="ผแ" | ''แผนร้ายนายเจ้าเล่ห์'' | rowspan="4" | [[One 31|One31]] | | Based on "Lovey Brother" and "Dovey Sister" fictions. | |- | ''[[SOTUS: The Series]]'' | ''พี่ว้ากตัวร้ายกับนายปีหนึ่ง'' | Felloww | Based on the fiction with the same title. | |- | ''[[Senior Secret Love]]: My Lil Boy 2'' | ''น้อง ม.4 พี่ปี 1'' | Housestories 8 | Sequel to ''[[Senior Secret Love]]: My Lil Boy'', based on the fiction with the same title. | |- | rowspan="8" | 2017 | ''[[Senior Secret Love]]: Puppy Honey 2'' | ''สแกนหัวใจ นายหมอหมา'' | Housestories 8 | Sequel to ''[[Senior Secret Love]]: Puppy Honey''. | |- | ''[[Water Boyy: The Series|Water Boyy the Series]]'' | {{n/a}} | [[GMM 25]] | | Adapted from [[Water Boyy|2015 film]] version. | |- | ''[[Slam Dance (TV series)|Slam Dance]]'' | ''ทุ่มฝันสนั่นฟลอร์'' | [[One 31|One31]] | Studio Commuan | | |- | ''[[My Dear Loser]]'' | ''รักไม่เอาถ่าน'' | [[GMM 25]] | | | |- | ''[[Teenage Mom: The Series]]'' | ''คุณแม่วัยใส The Series'' | [[LINE TV]]<br>[[One 31|One HD]] | Housestories 8 | Web series adapted from "คุณแม่วัยใส (Teenage Mom)" comic on LINE WEBTOON. | |- | ''[[Secret Seven (TV series)|Secret Seven]]'' | data-sort-value="ธเ" | ''เธอคนเหงากับเขาทั้งเจ็ด'' | rowspan="4" |[[One 31|One31]] | | | |- | ''[[Fabulous 30: The Series]]'' | ''30 กำลังแจ๋ว The Series'' | | Adapted from 2011 film version. | |- | ''[[SOTUS S: The Series]]'' | {{n/a}} | Bear House Production | Sequel to ''[[SOTUS: The Series]]''. | |- | rowspan="11" | 2018 | ''[[Wake Up Ladies: The Series]]'' | ''Wake Up ชะนี The Series'' | Parbdee Taweesuk | Adapted from "Wake Up ชะนี" paperback. | |- | ''[[Love Bipolar]]'' | data-sort-value="ลิเ" | ''เลิฟนะคะ รักนะครับ'' | rowspan="2" |[[GMM 25]] | On & On Infinity | | |- | ''[[Kiss Me Again (TV series)|Kiss Me Again]]'' | ''จูบให้ได้ถ้านายแน่จริง'' | Housestories8 | Paraquel and prequel to ''Kiss the Series'', based on "Violet Kiss", "Red Kiss", "Peach Kiss", and "Blue Kiss" fictions. | |- | ''[[Youniverse (web series)|YOUniverse]]'' | ''จักรวาลเธอ'' | [[LINE TV]]<br />[[YouTube]]<br />[[Facebook]]<br/>[[GMM 25]] | | | |- | ''[['Cause You're My Boy|{{abbr|'Cause|A short form of Because}} You're My Boy]]'' | ''อาตี๋ของผม'' | [[One 31|One31]] | COSOCOMO | Based on the fiction with the same title. | |- | ''[[Mint To Be]]'' | ''นายนั่นแหละ… คู่แท้ของฉัน'' | [[GMM 25]] | Baa-Ram-Ewe | Adapted from "เขาว่ากันว่า… นายเกิดมาเพื่อเป็นของฉัน!" fiction. | |- | ''[[The Gifted (Thai TV series)|The Gifted]]'' | ''นักเรียนพลังกิฟต์'' | rowspan="2" |[[One 31|One31]] | Parbdee Taweesuk | Adapted from the 2015 short film version and "ภารกิจลับ นักเรียนพลังกิฟต์" novel. | |- | ''[[Love at First Hate]]'' | ''มารร้ายคู่หมายรัก'' | On & On Infinity | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[Happy Birthday (TV series)|Happy Birthday]]'' | ''วันเกิดของนาย วันตายของฉัน'' | [[GMM 25]] | Nar-ra-tor | | |- | ''[[Friend Zone (Thai TV series)|Friend Zone]]'' | data-sort-value="อเ" | ''เอา ให้ ชัด'' | [[One 31|One31]] | Trasher Bangkok | | |- | ''[[Our Skyy]]'' | ''อยากเห็นท้องฟ้าเป็นอย่างวันนั้น'' | [[LINE TV]]<br/>[[GMM 25]] | Beluga Production{{efn|''Arthit-Kongpob'' episode only}} | Sequel/Special episode anthology series of * Pick-Rome from ''[[Senior Secret Love]]: Puppy Honey'' & ''[[Senior Secret Love]]: Puppy Honey 2'' * In-Sun from ''[[My Dear Loser]]: Edge of 17'' * Tee-Mork from ''[['Cause You're My Boy]]'' * Pete-Kao from ''[[Kiss: The Series]]'' & ''[[Kiss Me Again (TV series)|Kiss Me Again]]'' * Arthit-Kongpob from ''[[SOTUS: The Series]]'' & ''[[SOTUS S: The Series]]'' | |- | rowspan="12"| 2019 | ''[[Wolf (Thai TV series)|Wolf]]'' | data-sort-value="กเ" | ''เกมล่าเธอ'' | [[One 31|One31]] | | | |- | ''[[He's Coming to Me]]'' | data-sort-value="ขเ" | ''เขามาเชงเม้งข้างๆ หลุมผมครับ'' | [[LINE TV]]<br/>[[GMM 25]] | | Adapted from the fiction with the same title. | |- | ''[[Boy For Rent]]'' | ''ผู้ชายให้เช่า'' | [[One 31|One31]] | Keng Kwang Kang | Adapted from "Badz Boy For Rent" and "Sexy Boy For Rent" fictions. | |- | ''[[Love Beyond Frontier (2019 TV series)|Love Beyond Frontier]]'' | ''อุบัติรักข้ามขอบฟ้า'' | rowspan="2" |[[GMM 25]] | Lasercat<br />Parbdee Taweesuk | Remaking of 2008 ''Love Beyond Frontier'' drama. | |- | ''[[Theory of Love (TV series)|Theory of Love]]'' | ''ทฤษฎีจีบเธอ'' | | Based on the fiction with the same title. | |- | ''[[3 Will Be Free]]'' | ''สามเราต้องรอด'' | [[One 31|One31]] | Trasher Bangkok | | |- | ''[[Endless Love (2019 TV series)|Endless Love]]'' | ''รักหมดใจ'' | rowspan="4" |[[GMM 25]] | Keng Kwang Kang | Adapted from 2010 Taiwanese "Endless Love" drama. | |- | ''[[The Sand Princess]]'' | data-sort-value="จเ" | ''เจ้าหญิงเม็ดทราย'' | On & On Infinity | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[Dark Blue Kiss]]'' | ''จูบสุดท้ายเพื่อนายคนเดียว'' | | Sequel to ''Kiss Me Again'', based on "Dark Blue Kiss" fiction. | |- | ''[[Blacklist (Thai TV series)|Blacklist]]'' | ''นักเรียนลับ บัญชีดำ'' | Lasercat | Adapted from Blacklist novel series: * Blacklist ปิดบัญชีลับฉีกกฎหัวใจให้เรารักกัน * Black Date เดตลับๆ ฉบับเราสองคน * Black Secret พลิกบัญชีลับซ่อนหัวใจ (ไม่) ให้รักเธอ * Black Kiss สลับกฎร้ายให้หัวใจบอกรักเธอ * Black Heart ผมโสดครับ... โปรดรับผิดชอบด้วย * B(l)ack to School สวัสดีครับ... ยินดีต้อนรับสู่ห้อง 6/6 * Black Council ไอดอลดวงกุด... ขอฉุดหัวใจคุณประธาน | |- | ''[[A Gift For Whom You Hate]]'' | ''ของขวัญเพื่อคนที่คุณเกลียด'' | [[One 31|One31]] | Nar-ra-tor | Based on "The Gift Shop For Whom You Hate" (ร้านของขวัญเพื่อคนที่คุณเกลียด) from the Thai [[comic book]] ''My Mania 2'' (2014) by Eakasit Thairaat | |- | ''[[One Night Steal]]'' | data-sort-value="ผแ" | ''แผนรักสลับดวง'' | rowspan="9" |[[GMM 25]] | Parbdee Taweesuk | Adapted from ''[[Just My Luck (2006 film)|Just My Luck]]'' film. | |- | rowspan="14"| 2020 | ''[[Angel Beside Me]]'' | data-sort-value="ทเ" | ''เทวดาท่าจะรัก'' | | Based on "Angel Beside Me รัก (หล่น) จากฟากฟ้า" fiction. | |- | ''[[Turn Left Turn Right (2020 TV series)|Turn Left Turn Right]]'' | ''สมองเลี้ยวซ้าย หัวใจเลี้ยวขวา'' | Lasercat<br />Parbdee Taweesuk | Adapted from [[Jimmy Liao]]'s "Turn Left, Turn Right (A Chance of Sunshine)". | |- |''[[2gether (Thai TV series)|2gether: The series]]'' | data-sort-value="พเ" | ''เพราะเราคู่กัน'' | Housestories 8 | Adapted from the fiction with the same title. | |- | ''[[Girl Next Room]]'' | ''หอนี้ชะนีแจ่ม'' | Gmo Films | Based on "9irlfriends" fiction series: * Motorbike Baby วินสุดหล่อขอส่งเธอให้ถึงหัวใจ * Midnight Fantasy สถานีขี้เซาของเราสองคน * Richy Rich! รวยมากนะ! รู้ยังคะทุกคน * Security Love ยามหล่อบอกต่อว่ารัก | |- | ''[[Who Are You (Thai TV series)|Who Are You]]'' | data-sort-value="ธเ" | ''เธอคนนั้น คือ ฉันอีกคน'' | Nar-ra-tor | Adapted from ''[[Who Are You: School 2015]]'' series. | |- | ''[[The Shipper]]'' | ''จิ้นนายกลายเป็นฉัน'' | Parbdee Taweesuk | | |- | ''[[Still 2gether]]'' | ''เพราะเรา (ยัง) คู่กัน'' | | Sequel to ''[[2gether (Thai TV series)|2gether: The series]]''. | |- | ''[[The Gifted: Graduation]]'' | {{n/a}} | Parbdee Taweesuk | Sequel and prequel to ''The Gifted (2018)''. | |- | ''[[My Gear and Your Gown]]'' | ''เกียร์สีขาวกับกาวน์สีฝุ่น'' | [[WeTV (application)|WeTV]]<br/>[[GMM 25]] | Studio Wabi Sabi | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[I'm Tee, Me Too]]'' | ''คนละทีเดียวกัน'' | [[GMM 25]]<br>AIS Play | | | |- | ''[[Friend Zone 2: Dangerous Area]]'' | {{n/a}} | [[GMM 25]] | Trasher Bangkok | Sequel and prequel to ''Friend Zone''. | |- | ''[[Theory of Love (TV series)|Theory of Love: Stand By Me]]'' | ''ทฤษฎีจีบเธอ Stand By Me'' | [[YouTube]]<br/>[[GMM 25]] | | Special episode of ''Theory of Love (2019)''. | |- | ''[[Tonhon Chonlatee]]'' | ''ต้นหนชลธี'' | [[GMM 25]]<br>AIS Play | Keng Kwang Kang Waisai | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[Wake Up Ladies: Very Complicated]]'' | ''Wake Up ชะนี: Very Complicated'' | rowspan="6" |[[GMM 25]] | Parbdee Taweesuk | Sequel to ''Wake Up Ladies The Series''. | |- | rowspan="12" | 2021 | ''[[A Tale of Thousand Stars]]'' | ''นิทานพันดาว 1000stars'' | | Based on the fiction with the same title. | |- | ''[[Girl2K]]'' | ''สาวออฟฟิศ 2000 ปี'' | | | |- | ''[[Fish Upon the Sky]]'' | ''ปลาบนฟ้า'' | Gmo Films | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[Oh My Boss]]'' | ''นายคะอย่ามาอ่อย'' | FuKDuK Production | Based on the fiction with the same title. | |- | ''The Comments'' | ''ทุกความคิดเห็น..มีฆ่า'' | Nar-ra-tor | | |- | ''46 Days'' | ''46วัน ฉันจะพังงานวิวาห์'' | [[GMM 25]]<br>AIS Play | Keng Kwang Kang Waisai | Based on the novel with the same title. | |- |''[[Bad Buddy]]'' |''แค่เพื่อนครับเพื่อน'' |rowspan="2" |[[GMM 25]] | |Based on the novel "หลังม่าน Behind the Scenes" by Afterday, West | |- |''[[Baker Boys (Thai TV series)|Baker Boys]]'' |''รักของผม ขนมของคุณ '' |Baa-Ram-Ewe |Based on the Japanese manga ''[[Antique Bakery]]'' by [[Fumi Yoshinaga]] | |- | ''[[55:15 Never Too Late]]'' | {{n/a}} | [[Disney+ Hotstar]]<br>[[GMM 25]] | Gmo Films | | |- | ''[[Not Me (TV series)|Not Me]]'' | ''เขา...ไม่ใช่ผม'' | [[GMM 25]]<br>AIS Play | Gmo Films | Adapted from the novel "Not Me เด็ก ถ่อย รัก จริง" by Saisioo | |- | ''[[F4 Thailand: Boys Over Flowers]]'' | ''หัวใจรักสี่ดวงดาว'' | rowspan="3" |[[GMM 25]] | Parbdee Taweesuk | Adaptation of ''[[Boys Over Flowers]]''. | <ref>{{cite web | title=GMMTV on Twitter: "F4 THAILAND BOYS OVER FLOWERS | url=https://twitter.com/gmmtv/status/1184088518802337799?lang=en | website=twitter.com | publisher=GMMTV | access-date=6 February 2020 | date=15 October 2019 | archive-date=16 August 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210816065518/https://twitter.com/gmmtv/status/1184088518802337799?lang=en | url-status=live }}</ref><ref>{{cite web | title=GMMTV ประกาศสร้าง F4 เวอร์ชั่นไทย ชาวเน็ตเปิดแคสติ้ง(มโน) | url=https://www.sanook.com/movie/91547/ | website=sanook.com | publisher=Sanook | access-date=6 February 2020 | language=th | date=16 October 2019 | archive-date=16 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191016232911/https://www.sanook.com/movie/91547/ | url-status=live }}</ref><br><ref>{{cite web|title=ABS-CBN to air Thai 'Boys Over Flowers' remake|url=https://www.rappler.com/entertainment/series/abs-cbn-air-thai-boys-over-flowers-remake|website=rappler.com|publisher=Rappler|date=7 August 2021|access-date=23 August 2021|archive-date=9 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210809100954/https://www.rappler.com/entertainment/series/abs-cbn-air-thai-boys-over-flowers-remake|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Bright Vachirawit Chivaaree On The Living Legacy Of F4 Thailand's Thyme |url=https://www.harpersbazaar.com.sg/bazaar-man/bright-vachirawit-chivaaree-on-the-living-legacy-of-f4-thailands-thyme/ |website=Harper's Bazaar Singapore |access-date=16 May 2023 |date=2 June 2023}}</ref> |- | ''[[The Player (Thai TV series)|The Player]]'' | ''รัก เป็น เล่น ตาย'' | Trasher Bangkok | | |- | rowspan="17" | 2022 | ''[[Enchante (TV series)|Enchanté]]'' | ''ใครคืออองชองเต'' | | Based on the novel with the same title. | |- | ''Cupid's Last Wish'' | ''พินัยกรรมกามเทพ'' | [[Disney+ Hotstar]]<br>[[GMM 25]] | Gmo Films | Based on the novel with the same title. | |- | | ''Star & Sky: [[Star in My Mind]] | Sky in Your Heart'' | | ''แล้วแต่ดาว | ขั้วฟ้าของผม'' | rowspan="3" |[[GMM 25]] | Studio Wabi Sabi | Adapted from the novel "แล้วแต่ดาว" & "ขั้วฟ้าของผม" by peachhplease | |- | ''Mama Gogo: The Series'' | ''แม่มาคุม...หนุ่มบาร์ร้อน'' | Hard Feeling Film | | |- | ''Oops! Mr.Superstar Hit on Me'' | ''ซุป'ตาร์กับหญ้าอ่อน'' | On & On Infinity | Based on the novel with the same title. | |- | ''Vice Versa'' | ''รักสลับโลก'' | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[P.S. I Hate You (Thai TV series)|P.S. I Hate You]]'' | ''ด้วยรักและหักหลัง'' | [[GMM 25]] | Snap25 | Based on the novel "วงกตดอกไม้" | |- | ''[[Good Old Days (Thai TV series)|Good Old Days]]'' | ''ร้านซื้อขายความทรงจำ'' | [[Disney+ Hotstar]]<br>[[GMM 25]] | Parbdee Taweesuk | Adapted from comic books by สะอาด * บทกวีชั่วชีวิต * ชายผู้ออกเดินทางตามเสียงของตัวเอง * ให้รักเป็นบทกวีชั่วชีวิต | |- | ''[[My Dear Donovan]]'' | ''โดโนวาน...ที่รัก'' | [[GMM 25]] | Gmo Films | Adapted from the novel "Sexy Guy, My Sexy Love" by ณารา | |- | ''Magic of Zero'' | {{n/a}} | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | Dee Hup House | Sequel and spin-off mini-series of * Ink-Pa from ''[[Bad Buddy]]'' * Korn-Win from ''Cupid's Last Wish'' and an original story of Fong-Maki | |- | ''[[The Eclipse (TV series)|The Eclipse]]'' | ''คาธ'' | rowspan="4" |[[GMM 25]] | All This Entertainment | Based on the novel with the same title. | |- | ''The Three GentleBros'' | ''คู่แท้ แม่ไม่เลิฟ'' | Keng Kwang Kang Waisai | Adapted from "เท่าที่... รัก" novel series: * เท่าที่ใจ... เว้าวอน * เท่าที่รู้... ผมเป็นของคุณ * เท่าที่หวง... ดังดวงใจ | |- | ''[[My School President]]'' | ''แฟนผมเป็นประธานนักเรียน'' | | Based on the novel "My President แฟนผมเป็นประธาน" by Pruesapha | |- | ''The Warp Effect'' | ''รูปลับรหัสวาร์ป'' | rowspan="2" | Hard Feeling Film | | |- | ''[[Never Let Me Go (TV series)|Never Let Me Go]]'' | ''เพื่อนายแค่หนึ่งเดียว'' | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | | |- | ''10 Years Ticket'' | ''หนังรักเรื่องที่แล้ว'' | [[GMM 25]] | Nar-ra-tor | | |- | ''Midnight Series: Midnight Motel'' | ''แอปลับ โรงแรมรัก'' | rowspan="3" | [[Disney+ Hotstar]]<br>[[GMM 25]] | Wakeup Rabbit Studio | | |- | rowspan="21" | 2023 | ''Midnight Series: Dirty Laundry'' | ''ซักอบร้ายนายสะอาด'' | Hard Feeling Film | | |- | ''Midnight Series: Moonlight Chicken'' | ''พระจันทร์มันไก่'' | | | |- | ''A Boss and a Babe'' | ''ชอกะเชร์คู่กันต์'' | rowspan="4" | [[GMM 25]] | Studio Wabi Sabi | Based on the novel with the same title. | |- |''[[Midnight Museum]]'' | ''พิพิธภัณฑ์รัตติกาล'' | Anda99 | | |- | ''UMG (Unidentified Mystery Girlfriend)'' | ''รักแรกหายไป ได้ใครมาวะ?'' | Parbdee Taweesuk | | |- | ''Double Savage'' | ''สองเดือดเลือดเดียวกัน'' | Eightfinity{{efn|uncredited}} | | |- | ''Our Skyy 2'' | ''อยากเห็นท้องฟ้าเป็นอย่างวันนั้น 2'' | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | Hard Feeling Film{{efn|''Our Skyy เพื่อนายแค่หนึ่งเดียว'' only}}<br>Studio Wabi Sabi{{efn|''Our Skyy แล้วแต่ดาว'' & ''Our Skyy ชอกะเชร์คู่กันต์'' only}}<br>All This Entertainment{{efn|''Our Skyy คาธ'' only}} | Sequel/Special episode anthology series of * Palm-Nuengdiao from ''[[Never Let Me Go (TV series)|Never Let Me Go]]'' * Khabkluen-Daonuea from ''Star & Sky: [[Star in My Mind]]'' * Akk-Ayan from ''[[The Eclipse (TV series)|The Eclipse]]'' * Puen-Talay from ''Vice Versa'' * Tinn-Gun from ''[[My School President]]'' * Gun-Chay from ''A Boss and a Babe'' * Pat-Pran from ''[[Bad Buddy]]'' * Phupha-Tian from ''[[A Tale of Thousand Stars]]'' | |- | ''Be My Favorite'' | ''บทกวีของปีแสง'' | rowspan="2" | [[GMM 25]] | Parbdee Taweesuk | Adapted from the novel with the same title. | |- | ''Loneliness Society'' | ''โคตรเหงา เรา2คน'' | Keng Kwang Kang Waisai | Adapted from ''[[While You Were Sleeping (film)|While You Were Sleeping]]'' film. | |- | ''[[Home School (Thai TV series)|Home School]]'' | ''นักเรียนต้องขัง'' | [[Amazon Prime Video]]<br>[[GMM 25]] | Nar-ra-tor | | |- | ''[[Hidden Agenda (TV series)|Hidden Agenda]]'' | ''วาระซ่อนเร้น'' | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | Dee Hup House | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[Enigma (Thai TV series)|Enigma]]'' | ''คน มนตร์ เวท'' | [[GMM 25]]<br>[[Amazon Prime Video]] | Parbdee Taweesuk | | |- | ''The Jungle'' | ''เกมรัก นักล่า บาร์ลับ'' | rowspan="4" | [[GMM 25]] | Snap25 | Based on the novel "The Jungle : ป่า / ล่า / รัก" | |- | ''[[Only Friends]]'' | ''เพื่อนต้องห้าม'' | Hard Feeling Film | | |- | ''Dangerous Romance'' | ''หัวใจในสายลม'' | Fillframe | | |- | ''Wednesday Club'' | ''คนกลางแล้วไง'' | Keng Kwang Kang Waisai | Adapted from the novel "ตุ๊กตาแต้มสี" by สุนันทา | |- | ''Faceless Love'' | ''รักไม่รู้หน้า'' | [[Amazon Prime Video]]<br>[[GMM 25]] | Keng Kwang Kang Waisai | Adapted from 2012 Japanese ''Rich Man, Poor Woman'' series. | |- | ''[[Last Twilight]]'' | ''ภาพนายไม่เคยลืม'' | [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | | | |- | ''Cooking Crush'' | ''อาหารเป็นยังไงครับหมอ'' | rowspan="5" | [[GMM 25]] | Gmo Films | Adapted from the novel "Love Course! เสื้อกาวน์รุกเสื้อกุ๊กรับ" by iJune4S | |- | ''[[Cherry Magic (Thai TV series)|Cherry Magic]]'' | ''30 ยังซิง'' | | Adaptation of ''[[Cherry Magic! Thirty Years of Virginity Can Make You a Wizard?!]]''. | |- | ''Find Yourself'' | ''หารักด้วยใจเธอ'' | Insight Entertainment | Adapted from 2020 Chinese ''[[Find Yourself]]'' series. | <ref>{{cite web |last1=J. |first1=Khanittha |title=Aff Taksaorn and Nonkul join the Thai remake version of Find Yourself |url=https://www.sanook.com/movie/123229/ |website=sanook.com |access-date=1 May 2022 |archive-date=26 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220426084042/https://www.sanook.com/movie/123229/ |url-status=live }}</ref> |- | rowspan="18" | 2024 | ''[[Beauty Newbie (Thai TV Series)|Beauty Newbie]]'' | ''หัวใจไม่มีปลอม'' | Wattpad WEBTOON Studios<br>Parbdee Taweesuk | Adaptation of ''[[Gangnam Beauty|My ID is Gangnam Beauty]]''. | <ref>{{cite web | title=Thai stars Baifern Pimchanok, Win Metawin team up for 'My ID is Gangnam Beauty' remake | url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/11/23/22/baifern-win-metawin-to-star-in-gangnam-beauty-remake | website=news.abs-cbn.com | publisher=ABS-CBN News | date=23 November 2022 | access-date=24 November 2022 }}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-03-27 |title=Naver webtoon 'My ID is Gangnam Beauty' to get Thai drama remake |url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/03/27/culture/gamesWebtoons/Naver-Webtoon-My-ID-is-Gangnam-Beauty-Thai-drama/20230327130026668.html |access-date=2023-03-27 |website=koreajoongangdaily.joins.com |language=en}}</ref> |- | ''[[23.5]]'' | ''23.5 องศาที่โลกเอียง'' | rowspan="2"| Nar-ra-tor | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[My Precious (film)|My Precious The Series]]'' | ''รักแรกโคตรลืมยาก The Series'' | rowspan="2"| [[GMM 25]]<br>[[YouTube]] | Extended version of 2023 film with the same name, which is an adaptation of ''[[You Are the Apple of My Eye]]''. | |- | ''Only Boo!'' | ''แค่ที่แกง'' | Gmo Films | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[We Are (TV series)|We Are]]'' | ''คือเรารักกัน'' | rowspan="15"| [[GMM 25]] | Studio Wabi Sabi | Originally Studio Wabi Sabi's project. Adapted from the novel with the same title. | |- | ''Ploy's Yearbook'' | ''หนังสือรุ่นพ'' | Snap25 | Adapted from "หนังสือรุ่น" novel series: * The Only Regret สิ่งเดียวที่เสียดาย ในวันวัยที่สวยงาม * Moving Around You ดาวหมุนรอบฉัน ตะวันหมุนรอบเธอ * Secretly Love เพราะเธอคือความลับของหัวใจ * Busy February หรือเดือนกุมภามันสั้น เราเลยรักกันไม่ได้เสียที * Faded Memory ภาพสีจางกับบางความทรงจำ | |- | ''Wandee Goodday'' | ''วันดีวิทยา'' | All This Entertainment | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[A Love So Beautiful (2024 TV Series)|A Love So Beautiful]]'' | ''เพราะเธอคือรักแรก'' | Insight Entertainment | Adaptation of ''[[A Love So Beautiful]]''. | |- | ''[[:en:My Love Mix-Up! (2024 TV series)|My Love Mix-Up!]]'' | ''เขียนรักด้วยยางลบ'' | | Adaptation of ''My Love Mix-Up!'' | |- | ''The Trainee'' | ''ฝึกงานเทอมนี้ รักพี่ได้ไหม'' | Parbdee Taweesuk | | |- | ''Summer Night'' | ''ความลับในคืนฤดูร้อน'' | LINE Webtoon Thailand | Based on the web comic with the same title. | |- | ''Peaceful Property'' | ''บ้านหลอน On Sale'' | Parbdee Taweesuk | | |- | ''Kidnap'' | ''ลับ-จ้าง-รัก'' | Anda99 | Formerly named in Thai ''ลับ-จ้าง-ลัก''<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1814921161299669108|title=Announcement on the Series Name Change of Kidnap|date=28 May 2025}}</ref> | |- | ''[[:en:High School Frenemy|High School Frenemy]]'' | ''มิตรภาพ คราบศัตรู'' | Nar-ra-tor | Adapted from ''[[:en: School 2013|School 2013]]'' series. | |- | ''[[:en:Pluto (Thai TV series)|Pluto]]'' | ''นิทาน ความรัก ดวงดาว'' | Snap25 | Based on the novel with the same title. | |- | ''[[:en:Perfect 10 Liners|Perfect 10 Liners]]'' | ''สายรหัสเทวดา'' | Studio Wabi Sabi | Adapted from "Engineer Cute Boy" novel series: * วิศวกรรมประสาท * วิศวกรรณโยธา * วิศวะกับไฟฟ้า | |- | ''[[:en:The Heart Killers|The Heart Killers]]'' | ''เขาจ้างให้ผมจีบนักฆ่า'' | Gmo Film | Inspired by William Shakespeare's ''[[:en:The Taming of the Shrew|The Taming of the Shrew]]''. | |- | ''[[:en:ThamePo Heart That Skips a Beat|ThamePo Heart That Skips a Beat]]'' | ''เธมโป้'' | Parbdee Taweesuk | | |- | rowspan="33" | 2025 | ''[[:en:Ossan's Love Thailand|Ossan's Love Thailand]]'' | ''รักนี้ให้นาย'' | | Adaptation of ''Ossan's Love''. | |- | ''[[:en:Us (Thai TV series)|Us]]'' | ''รักของเรา'' | GMM 25<br>YouTube | Nar-ra-tor | Adapted from the novel with the same title. | |- | style="background:#ecfcf4" | ''[[:en:My Golden Blood|My Golden Blood]]'' | style="background:#ecfcf4" | ''เลือดนายลมหายใจฉัน'' | style="background:#ecfcf4" rowspan="7" | [[GMM 25]] | style="background:#ecfcf4" | Matching Max Solution | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''Sweet Tooth, Good Dentist'' | style="background:#ecfcf4" | ''แฟนที่ทันตแพทย์ส่วนใหญ่แนะนำ'' | style="background:#ecfcf4" | Hosanna Halelujah | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''[[:en:Break Up Service|Break Up Service]]'' | style="background:#ecfcf4" | ''บริษัทลดรักเลิก'' | style="background:#ecfcf4" | LINE Webtoon Thailand<br>Parbdee Taweesuk | style="background:#ecfcf4" | Adapted from the web comic "Break-Up Service บริษัทรับจ้างทำลายรัก" by กอไหม | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''Leap Day'' | style="background:#ecfcf4" | ''วันแก้ตาย'' | style="background:#ecfcf4" | Keng Kwang Kang Waisai | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''Boys in Love'' | style="background:#ecfcf4" | ''เปิดเทอมใหม่ หัวใจหัดรัก'' | style="background:#ecfcf4" | Parbdee Taweesuk | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''I Love 'A Lot Of' You'' | style="background:#ecfcf4" | ''รัก มาก เธอ'' | style="background:#ecfcf4" | Parbdee Taweesuk | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#ecfcf4" | ''The Ex-Morning'' | style="background:#ecfcf4" | ''เพราะแฟนเก่าเปลี่ยนแปลงบ่อย'' | style="background:#ecfcf4" | Dream Dimension | style="background:#ecfcf4" | | style="background:#ecfcf4" | |- | style="background:#fff9e6" | ''[[:en:Enigma 2|Enigma 2]]'' | style="background:#fff9e6" | ''บุหงาหมื่นภมร'' | style="background:#fff9e6" | TBA | style="background:#fff9e6" | Parbdee Taweesuk | style="background:#fff9e6" | Sequel to ''[[Enigma (Thai TV series)|Enigma]]''. | style="background:#fff9e6" | |- | style="background:#fff9e6" | ''Hide & Sis'' | style="background:#fff9e6" | ''น้องสาวหายนะ'' | style="background:#fff9e6" | TBA | style="background:#fff9e6" | Snap25 | style="background:#fff9e6" | Based on the novel "เพลิงบุปผา". | style="background:#fff9e6" | |- | style="background:#fff9e6" | ''Whale Store xoxo'' | style="background:#fff9e6" | ''คุณวาฬร้านชำ'' | style="background:#fff9e6" | TBA | style="background:#fff9e6" | Gmo Film | style="background:#fff9e6" | Based on the novel "คุณวาฬร้านชำ The Whale Store ร้านนี้ไม่มีรักขาย" by เสือดาวหิมะ. | style="background:#fff9e6" | |- | style="background:#fff9e6" | ''Memoir of Rati'' | style="background:#fff9e6" | ''จาฤกรติชา'' | style="background:#fff9e6" | TBA | style="background:#fff9e6" | Cholumpi Production | style="background:#fff9e6" | Adapted from the novel with the same title. | style="background:#fff9e6" | |- | style="background:#fff9e6" | ''My Magic Prophecy'' | style="background:#fff9e6" | ''ทำนายทายทัพ'' | style="background:#fff9e6" | TBA | style="background:#fff9e6" | Maker–Y | style="background:#fff9e6" | Based on the novel with the same title. | style="background:#fff9e6" | |- | style="background:#e8f0ff" | ''Mu-Te-Luv'' | style="background:#e8f0ff" | ''โปรดใช้วิจารณญาณในการรักเธอ'' | style="background:#e8f0ff" | TBA | style="background:#e8f0ff" | Parbdee Taweesuk | style="background:#e8f0ff" | | style="background:#e8f0ff" | |- | style="background:#e8f0ff" | ''The Dark Dice'' | style="background:#e8f0ff" | ''เกมทอยทะลุมิติ'' | style="background:#e8f0ff" | TBA | style="background:#e8f0ff" | Parbdee Taweesuk | style="background:#e8f0ff" | | style="background:#e8f0ff" | |- | style="background:#e8f0ff" | ''Revamp The Undead Story'' | {{n/a}} | style="background:#e8f0ff" | TBA | style="background:#e8f0ff" | Studio Wabi Sabi | style="background:#e8f0ff" | Originally Studio Wabi Sabi's project. Formerly named "Vampire Project". | style="background:#e8f0ff" | |- | style="background:#e8f0ff" | ''That Summer'' | style="background:#e8f0ff" | ''ผมเจอเจ้าชายบนชายหาด'' | style="background:#e8f0ff" | TBA | style="background:#e8f0ff" | Gmo Film | style="background:#e8f0ff" | | style="background:#e8f0ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Friendshit Forever'' | style="background:#ebe8ff" | ''เพื่อนสนิท พิษสหาย'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Keng Kwang Kang Waisai | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''[[:en:Scarlet Heart Thailand|Scarlet Heart Thailand]]'' | {{n/a}} | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Nar-ra-tor | style="background:#ebe8ff" | Adapted from the novel [[Bu Bu Jing Xin|Scarlet Heart]] by [[Tong Hua (writer)|Tong Hua]] | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''[[:en:Dare You to Death|Dare You to Death]]'' | style="background:#ebe8ff" | ''ไขคดีเป็น เห็นคดีตาย'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Parbdee Taweesuk | style="background:#ebe8ff" | Based on the novel with the same title. | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Head 2 Head'' | style="background:#ebe8ff" | ''ไหนใครว่าพวกมันไม่ถูกกัน'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Studio Wabi Sabi | style="background:#ebe8ff" | Based on the novel "ไหนใครว่าเจเจไม่ถูกกัน?" by My feline. | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Burnout Syndrome'' | style="background:#ebe8ff" | ''ภาวะรักคนหมดไฟ'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Gmo Film | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Only Friends : Dream On'' | {{n/a}} | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Gmo Film | style="background:#ebe8ff" | Sequel to ''[[Only Friends]]''. | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''My Romance Scammer'' | style="background:#ebe8ff" | ''รักจริง หลังแต่ง'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Studio Wabi Sabi | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Melody of Secrets'' | style="background:#ebe8ff" | ''ความลับในบทเพลงที่บรรเลงไม่รู้จบ'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Snap25 | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Love You Teacher'' | style="background:#ebe8ff" | ''รักครูเท่าโลกเลย'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Parbdee Taweesuk | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Cat for Cash'' | style="background:#ebe8ff" | ''เปย์รักด้วยแมวเลี้ยง'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Girl Rules'' | style="background:#ebe8ff" | ''กฎหลัก...ห้ามรักเธอ'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Gmo Film | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''A Dog and A Plane'' | style="background:#ebe8ff" | ''หมาเห่าเครื่องบิน'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Gmo Film | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Me and Thee'' | style="background:#ebe8ff" | ''มีสติหน่อยคุณธีร์'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | Based on the novel with the same title. | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Wu'' | style="background:#ebe8ff" | ''อู'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | Parbdee Taweesuk | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |- | style="background:#ebe8ff" | ''Ticket to Heaven'' | style="background:#ebe8ff" | ''เด็กชายไม่ไปสวรรค์'' | style="background:#ebe8ff" | TBA | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | | style="background:#ebe8ff" | |} :{{color box| #ecfcf4}} '''Currently airing''' :{{color box| #fff9e6}} '''In post-production''' or '''Not yet aired''' :{{color box| #e8f0ff}} '''In production''' or '''Filming''' :{{color box| #ebe8ff}} '''Upcoming''' :{{color box| #fcecec}} '''On hiatus''' or '''Unknown current status''' {{notelist}} ==== ပယ်ဖျက်ခဲ့ဇာတ်လမ်းတွဲများ ==== ၂၀၂၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် GMMTV မှ COVID-19 ကပ်ရောဂါ ကြောင့် အောက်ပါစီးရီးများကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း တရားဝင်ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည် ။ <ref>{{cite web |title=Since the beginning of the year, the COVID-19 situation has been affecting all divisions and productions of "GMMTV". |url=https://www.facebook.com/81944441223/posts/10158447758656224 |website=facebook.com |publisher=GMMTV |access-date=1 May 2021 |date=23 September 2020 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125557/https://www.facebook.com/login/?next=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2F81944441223%2Fposts%2F10158447758656224 |url-status=live }}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" ! Year ! style="width:12em;" | Title ! {{flagicon| Thailand}} Thai title ! class="unsortable" | Co-production company(s) ! class="unsortable" style="width:24em;" | Notes |- | rowspan="2"| 2020 | ''Devil Sister'' | ''รักของนางร้าย'' | Keng Kwang Kang Waisai | Resurrected in 2022 as ''Devil Sister แอ๊บร้ายให้นายไม่รัก'' |- | ''Military of Love'' | ''กองร้อยอินเลิฟ'' | Boonnum Production | |} ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် GMMTV မှ ၎င်း၏ "2023 DIVERSELY YOURS" ပဋိပက္ခများကြောင့် အောက်ပါစီးရီးများကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ {| class="wikitable plainrowheaders sortable" ! Year ! style="width:12em;" | Title ! {{flagicon| Thailand}} Thai title ! class="unsortable" | Co-production company(s) ! class="unsortable" style="width:24em;" | Notes |- | 2022 | ''You Fight, and I Love'' | ''พี่ช้าง'' | Anda99 | Based on the novel "Chang Thai หนูเป็นเมียพี่ช้าง" |} ==ဖျော်ဖြေမှု့== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" ! Year ! width=125px| Title ! width=150px| {{flagicon| Thailand}} Thai title ! class="unsortable" | Co-production company(s) ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- | 2025 | ''The Love of Siam: The Musical'' | ''รักแห่งสยาม เดอะมิวสิคัล'' | Studio Commuan<br>Sahamongkol Film International<br>Scenario | Adapted from the 2007 film ''Love of Siam'' | <ref>{{cite news|title=ชุบชีวิต 'รักแห่งสยาม' ค่าย GMM TV ประกาศสร้างรักแห่งสยามเวอร์ชั่นละครเพลง!|url=https://www.vogue.co.th/lifestyle/entertainment/article/the-love-of-siam-the-musical-gmm-tv-2025|publisher=Vogue Thailand|language=th|date=November 27, 2024|access-date=November 27, 2024}}</ref> |} ==ဖျော်ဖြေပွဲများ== ===ထိုင်းနိုင်ငံ=== ထိုင်းနိုင်ငံတွင်ကျင်းပသော အခမ်းအနားများ သည် GMMTV နှင့်/သို့မဟုတ် ပံ့ပိုးထောက်ပံ့သူများမှ တိုက်ရိုက် စီစဉ်ပြုလုပ်သည်။ ၎င်းတွင် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲများ၊ ကွန်ဆတ်များ၊ ပြပွဲများနှင့် ပရိသတ်တွေ့ဆုံပွဲများ ပါဝင်သည်။ {| class="wikitable plainrowheaders sortable" ! Year ! width="350px" |Title ! Date(s) ! width="300px" |Venue ! class="unsortable" | {{abbr|Ref.|Reference}} |- |2012 |''Five Live Enter10 Concert'' |September 29, 2012 |Event Hall 106, [[:en:Bangkok International Trade and Exhibition Centre|BITEC Bangna]] |<ref>{{cite web |title=FIVE LIVE ฉลองใหญ่ สดครบ 10 ปี รวมศิลปินทุกแนว พิธีกรทุกรุ่น จัดโชว์ดี ไม่ฟรี แต่คุ้ม FIVE LIVE ENTER10 CONCERT |url=https://www.thaiticketmajor.com/variety/ent/1529/ |website=thaiticketmajor.com |publisher=Thai Ticket Major |access-date=8 May 2020 |language=th |date=23 July 2012 |archive-date=16 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200916214145/https://www.thaiticketmajor.com/variety/ent/1529/ |url-status=live }}</ref> |- |2013 |''Toey Fair Festival Carnival 2013'' |November 30, 2013 |Island Hall, [[:en:Fashion Island (Thailand)|Fashion Island]] |<ref>{{cite web |title=เทยแฟร์เฟสติวัลคาร์นิวัลแห่แหนประจำปี 2556 |url=https://www.thailandexhibition.com/Event-77/8421 |website=thailandexhibition.com |publisher=Thailand Exhibition |access-date=8 May 2020 |language=th |date=11 November 2013 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125537/https://www.thailandexhibition.com/Event-77/8421 |url-status=live }}</ref> |- |2014 |''Toey Fair Festival Carnival 2014'' |November 22, 2014 |Muangthai GMM Live House, CentralWorld |<ref>{{cite web|title=มันสุด! ฮาสุด! อึ้งสุด! เทยแฟร์เฟสติวัลคานิวัล 2557|url=https://www.sanook.com/music/81349/|website=sanook.com|publisher=Sanook.com|access-date=8 May 2020|language=th|date=29 August 2014|archive-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927173155/https://www.sanook.com/music/81349/|url-status=live}}</ref> |- |2015 |''Toey Fair Festival Carnival 2015'' |November 29, 2015 |Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref>{{cite web|title=จัดเต็มสุด!!! กับงาน "เทยแฟร์เฟสติวัลคานิวัลแห่แหนประจำปี 2558"|url=https://www.sanook.com/music/2354385/|website=sanook.com|publisher=Sanook.com|access-date=8 May 2020|language=th|date=4 September 2015|archive-date=17 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200917145833/https://www.sanook.com/music/2354385/|url-status=live}}</ref> |- |rowspan = "6"|2017 |''Meet Greet Eat ว้าก with Sotus The Series'' |January 14, 2017 |[[:en:Scala Cinema (Bangkok)|Scala Cinema]], Siam Square |<ref>{{cite web|title=ฟินล้นฮอล์! รวมภาพมีตติ้ง Sotus The Series MEET/GREET/EAT ว้าก|url=https://www.sanook.com/movie/65541/|website=sanook.com|publisher=Sanook.com|access-date=8 May 2020|language=th|date=17 January 2017|archive-date=28 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928181930/https://www.sanook.com/movie/65541/|url-status=live}}</ref> |- |''Toey Fair Festival Carnival 2016: Toey Fair Mae Krong Muang'' |February 4, 2017 |Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] | |- |''GMMTV 6 Natures+'' |March 2, 2017 |Show DC |<ref>{{cite web|title=กรี๊ดให้ลั่น! บุกงานเปิดตัวซีรีส์ปี 2017 GMMTV 6 Natures กับกองทัพนักแสดงว่า 60 คน|url=https://www.dek-d.com/board/view/3733278/|website=dek-d.com|publisher=Dek-D.com|access-date=8 May 2020|language=th|date=3 March 2017|archive-date=6 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125542/https://www.dek-d.com/board/view/3733278/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |title=เปิดตัว 6 ซีรีส์สุดฟินปี 2017 จาก GMMTV |url=https://campus.campus-star.com/variety/31226.html |website=campus-star.com |publisher=Campus Star |access-date=8 May 2020 |language=th |date=3 March 2017 |archive-date=16 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201116133214/https://campus.campus-star.com/variety/31226.html |url-status=live }}</ref> |- |''Y I Love U Fan Party'' |September 3, 2017 |Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref>{{cite web |title=Y I LOVE U FAN PARTY |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/y-i-love-u-fan-party-2017.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=Thai Ticket Major |access-date=8 May 2020 |language=th |archive-date=2 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201002143512/https://www.thaiticketmajor.com/concert/y-i-love-u-fan-party-2017.html |url-status=live }}</ref> |- |rowspan = "4"|''Sotus S Nation Y Fan Meeting'' |December 16, 2017 |Kad Theater, Kad Suan Kaew |rowspan="4" |<ref>{{cite web|title="จีเอ็มเอ็มทีวี" ส่ง "คริส-สิงโต" ยกทีมไปว้ากทั่วประเทศ!!! ใน "SOTUS S NATION Y FAN MEETING" เปิดขายบัตร 18 พ.ย.นี้|url=https://siamrath.co.th/n/26082|website=siamrath.co.th|publisher=Siam Rath|access-date=8 May 2020|language=th|date=8 November 2017|archive-date=6 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125549/https://siamrath.co.th/n/26082|url-status=live}}</ref> |- |December 23, 2017 |Terminal Hall, Terminal 21 |- |rowspan = "7"|2018 |January 13, 2018 |BCC Hall, CentralPlaza Lardprao |- |January 27, 2018 |HATYAI HALL, [[:en:Central Department Store|CentralFestival Hatyai]] |- |''GMMTV Series X'' |February 1, 2018 |GMM Live House, CentralWorld |<ref>{{cite web|title="จีเอ็มเอ็มทีวี" ยกขบวนนักแสดงเปิดตัว "GMMTV SERIES X" ปี 2018 สุดปัง!!!|url=https://mgronline.com/drama/detail/9610000010827|website=mgronline.com|publisher=Mgronline|access-date=8 May 2020|date=1 February 2018|archive-date=10 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201210195850/https://mgronline.com/drama/detail/9610000010827|url-status=live}}</ref> |- |''Sotus The Memories Live on Stage'' |May 5, 2018 |Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref>{{cite web |title=คริส-สิงโต น้ำตาท่วม ใน Sotus The Memories Live On Stage |url=https://musicstation.kapook.com/view192918.html |website=kapook.com |publisher=Kapook |access-date=8 May 2020 |language=th |date=9 May 2018}}</ref> |- |''GMMTV Series 2019 Wonder Thirteen'' |November 5, 2018 |GMM Live House, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=GMMTV Series 2019 WONDER THIRTEEN |url=https://www.newsplus.co.th/154731 |website=newsplus.co.th |publisher=NewsPlus |access-date=8 May 2020 |language=th |date=5 November 2018 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125544/https://stock.newsplus.co.th/154731 |url-status=live }}</ref> |- |''Lazada Presents Krist Singto Fan Meeting'' |November 29, 2018 |Srinakharinwirot University | |- |''Lazada Presents Off Gun Fan Meeting'' |December 4, 2018 |GMM Grammy Place | |- |rowspan = "5"|2019 |''Y I Love U Fan Party 2019'' |data-sort-value="January 26, 2019" | January 26–27, 2019 |Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref>{{cite web |title=Y I LOVE YOU FAN PARTY 2019 ติดเกาะฮา Y |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/y-i-love-you-fan-party-2019.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=Thai Ticket Major |access-date=8 May 2020 |language=th |archive-date=10 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200110142137/http://www.thaiticketmajor.com/concert/y-i-love-you-fan-party-2019.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|title=ประมวลความฟินสุดขีด "Y I LOVE YOU FAN PARTY 2019 ติดเกาะฮาY"|url=https://www.springnews.co.th/pr/430305|website=springnews.co.th|publisher=Spring News|access-date=8 May 2020|language=th|date=28 January 2019|archive-date=28 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190128222423/https://www.springnews.co.th/pr/430305|url-status=live}}</ref> |- |''Peraya Party: Krist & Singto 1st Fan Meeting in Thailand'' |data-sort-value="July 6, 2019" |July 6–7, 2019 |rowspan=2 | Chaengwatthana Hall, CentralPlaza Chaengwattana |<ref>{{cite web |title=PERAYA PARTY : KRIST & SINGTO 1st FAN MEETING IN THAILAND |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/peraya-party-2019.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=Thai Ticket Major |access-date=8 May 2020 |language=th |archive-date=22 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191222023647/http://www.thaiticketmajor.com/concert/peraya-party-2019.html |url-status=live }}</ref> |- |''Funtastic Babii: Off - Gun 1st Fan Meeting in Thailand'' |September 21, 2019 |<ref>{{cite web |title=Funtastic BABII: OFF- GUN 1st FAN MEETING IN THAILAND |url=https://www.thaiticketmajor.org/concert/off-gun-1st-fan-meeting-in-thailand-2019.html |website=thaiticketmajor.org |publisher=Thai Ticket Major |access-date=8 May 2020 |language=th}}</ref> |- |''GMMTV 2020 New & Next'' |October 15, 2019 |GMM Live House, CentralWorld |<ref>{{cite web|title=GMMTV เปิดผังหนัง-ซีรีส์ปี 2020 พร้อมเซอร์ไพรส์โปรเจกต์ยักษ์!|url=https://www.sanook.com/movie/91563/|website=sanook.com|publisher=Sanook.com|access-date=8 May 2020|language=th|date=16 October 2019|archive-date=12 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200112124430/https://www.sanook.com/movie/91563/|url-status=live}}</ref> |- |''Thailand School Star 2019'' |November 23, 2019 |Samyan Mitrtown Hall, Samyan Mitrtown |<ref>{{cite web|title="โฟร์ท-เอิร์น" คว้ารางวัลชนะเลิศ!!! โครงการ "Thailand School Star 2019 Presented by SAMSUNG Galaxy A" "รถโรงเรียน School Rangers, SISSY, มุก วรนิษฐ์" ร่วมรับน้องสุดอบอุ่น|url=https://mgronline.com/entertainment/detail/9620000113184|website=mgronline.com|publisher=Mgronline|access-date=8 May 2020|language=th|date=26 November 2019|archive-date=8 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808213644/https://mgronline.com/entertainment/detail/9620000113184|url-status=live}}</ref> |- | rowspan="2" |2020 |''Kun-Gu 2gether Live On Stage'' |data-sort-value="October 17, 2020"| October 17–18, 2020 | Union Hall, Union Mall |<ref name="2getherevent">{{cite web |title="GMMTV" พร้อมเสิร์ฟความฟินทั่วโลก "ไบร์ท-วิน" นำทีมสร้างโมเมนต์ครั้งแรกที่ได้เจอกันแบบไม่มีอะไรคั่น ใน "คั่นกู 2gether Live On Stage" 17-18 ตุลาคม ที่ ยูเนี่ยน ฮอลล์ เปิดขายบัตร 5 กันยายนนี้ |url=http://www.maya-channel.com/news/detail/4145 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210925052948/http://www.maya-channel.com/news/detail/4145 |url-status=dead |archive-date=September 25, 2021 |website=maya-channel.com |publisher=Maya Channel |access-date=27 August 2020 }}</ref> |- |''GMMTV 2021 The New Decade Begins'' |December 3, 2020 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1331160636127014913|title=Get ready for a new decade with new projects from GMMTV. Find out together across the globe on December 3!|date=3 December}}</ref> |- | rowspan="2" |2021 |''2gether The Movie First Premiere'' |November 10, 2021 |Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} 2gether The Movie |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/2gether-the-movie-2021.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=16 June 2023 }}</ref> |- |''GMMTV 2022 Borderless'' |December 1, 2021 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1463824795695337473|title=Get ready to witness the borderless world and discover new projects from GMMTV. Save the date and join worldwide livestream on Dec 1, 2021.|date=1 December 2021}}</ref> |- | rowspan="12" | 2022 |''Bad Buddy Illumination'' |March 1–22, 2022 | House of Illumination, CentralWorld |<ref>{{cite web |title="โอม-นนน" ส่งความฟินเบอร์แรง!!! จากซีรีส์ฮอตแห่งปี "แค่เพื่อนครับเพื่อน"ผ่านห้องแห่งความทรงจำทั้ง 8 ห้อง กับงาน "Bad Buddy ILLUMINATION" |url=https://www.gmm-tv.com/news/2596/ |website=gmm-tv.com |publisher=GMMTV |access-date=19 May 2022 |archive-date=19 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220519120232/https://www.gmm-tv.com/news/2596/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=แรงเกินต้าน!!! "Bad Buddy ILLUMINATION" เพิ่มรอบ ถึง 22 มี.ค.นี้ พร้อมจัดกิจกรรมเอ็กซ์คลูซีฟ "เปิดระเบียง Talk" กับ "โอม-นนน-เลิฟ-มิ้ลค์-เดรก" และผู้กำกับ "ออฟ" จากซีรีส์ฮอตแห่งปี "แค่เพื่อนครับเพื่อน" แบบจัดเต็มส่งท้ายสุดประทับใจ |url=https://www.gmm-tv.com/news/2619/ |website=gmm-tv.com |publisher=GMMTV |access-date=19 May 2022}}</ref> |- |''Star In My Mind Final EP'' |May 27, 2022 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Star In My Mind Final EP |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/star-in-my-mind-final-ep.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=19 May 2022 |archive-date=19 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220519120231/https://www.thaiticketmajor.com/performance/star-in-my-mind-final-ep.html |url-status=live }}</ref> |- |''Polca The Journey: Tay & New 1st Fan Meeting in Thailand'' |June 25, 2022 | Changwattana Hall, Central Chaengwattana |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1527574946926710784|title=POLCA THE JOURNEY: TAY & NEW 1st FAN MEETING IN THAILAND Ticket sales begin on Sunday, May 22, 2022|date=22 May 2022}}</ref><ref name="polcathejourney">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} POLCA THE JOURNEY : TAY & NEW 1st FAN MEETING IN THAILAND |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/polca-the-journey-tay-and-new-1st-fan-meeting-in-thailand-2020.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=20 May 2022 |archive-date=20 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220520162959/https://www.thaiticketmajor.com/concert/polca-the-journey-tay-and-new-1st-fan-meeting-in-thailand-2020.html |url-status=live }}</ref> |- |''Shooting Star Concert'' | July 23, 2022 | Union Hall, Union Mall | <ref name="shootingstar">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} SHOOTING STAR CONCERT |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/shooting-star-concert.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=17 June 2022 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125545/https://www.thaiticketmajor.com/concert/shooting-star-concert.html |url-status=live }}</ref> |- |''O-N Friend City Ohm - Nanon 1st Fan Meeting in Thailand'' | August 6, 2022 | Union Hall, Union Mall | <ref name="onfriendcity">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} O-N Friend City Ohm - Nanon 1st Fan Meeting In Thailand |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/o-n-friend-city-ohm-nanon-1st-fan-meeting-in-thailand.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=17 June 2022 |archive-date=17 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220617094342/https://www.thaiticketmajor.com/concert/o-n-friend-city-ohm-nanon-1st-fan-meeting-in-thailand.html |url-status=live }}</ref> |- |''Love Out Loud Fan Fest 2022'' | August 20, 2022 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] | <ref name="lolfanfest2022">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Love Out Loud Fan Fest 2022 |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/love-out-loud-fan-fest-2022.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=30 June 2022 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125544/https://www.thaiticketmajor.com/concert/love-out-loud-fan-fest-2022.html |url-status=live }}</ref> |- |''Vice Versa Final EP Fan Meeting'' |October 1, 2022 | MasterCard Cinema, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Vice Versa Final EP Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/vice-versa-final-ep.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=21 October 2022 |archive-date=17 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220917144616/https://www.thaiticketmajor.com/performance/vice-versa-final-ep.html }}</ref> |- |''Feel Fan Fun Camping Concert'' |October 15, 2022 | Union Hall, Union Mall |<ref name="fffcampingconcert">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Feel Fan Fun Camping Concert "ปาร์ตี้ รอบกองแฟน" |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/feel-fan-fun-camping-party-ropgongfan.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=24 August 2022 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125544/https://www.thaiticketmajor.com/concert/feel-fan-fun-camping-party-ropgongfan.html |url-status=live }}</ref> |- |''The Eclipse Final EP Fan Meeting'' |October 28, 2022 | MasterCard Cinema, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} คาธ The Eclipse Final EP Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/cath-the-eclipse-final-ep-fan-meeting.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=21 October 2022 |archive-date=14 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221014144732/https://www.thaiticketmajor.com/performance/cath-the-eclipse-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- |''7 Xian Concert'' |November 19, 2022 | CentralWorld Live, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} 7เซียน คอนเสิร์ต |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/7-xian-concert-2020.html |website=thaiticketmajor.com |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=1 May 2022 |archive-date=6 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006125545/https://www.thaiticketmajor.com/concert/7-xian-concert-2020.html |url-status=live }}</ref> |- |''GMMTV 2023 Diversely Yours,'' |November 22, 2022 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1592502677417721856|title=22.11.22 Showtime : 4:30 PM WE ARE GOING LIVE 4:30 PM [Bangkok Time] Venue : Union Hall 6th Floor @ Union Mall DIVERSELY YOURS, #GMMTV2023|date=2023}}</ref> |- |''Side by Side Bright Win Concert'' |December 24, 2022 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="brightwinconcert">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Side by Side Bright Win Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/side-by-side-bright-win-concert.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=21 October 2022 }}</ref> |- | rowspan="23" | 2023 | ''Opening Night Moonlight Chicken'' |February 8, 2023 | Ballroom Hall 1–2, Queen Sirikit National Convention Center |<ref name="gmmtveventfebjul2023">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1618896726621814784|title=GMMTV UPCOMING EVENTS!|date=2023}}</ref><ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Opening Night Moonlight Chicken |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/opening-night-moonlight-chicken-2023.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=31 January 2023}}</ref> |- | ''Never Let Me Go Final EP. Fan Meeting'' |February 28, 2023 | True Icon Hall, Iconsiam |<ref name="gmmtveventfebjul2023"/><ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Never Let Me Go Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/never-let-me-go.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=26 February 2023}}</ref> |- | ''Moonlight Chicken Final EP. Fan Meeting'' |March 2, 2023 | True Icon Hall, Iconsiam |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Moonlight Chicken Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/moonlight-chicken-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=26 February 2023}}</ref> |- | ''My School President Prom Night Live On Stage'' |March 18–19, 2023 | Union Hall, Union Mall |<ref name="gmmtveventfebjul2023" /><ref name="myschoolpresidentpromnightliveonstage">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} My School President Prom Night Live On Stage |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/my-school-president-prom-night-live-on-stage.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=31 January 2023}}</ref> |- | ''My Precious First Premiere'' |April 25, 2023 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} รักแรกโคตรลืมยาก First Premiere |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/first-love-is-hard-to-forget-first-premiere.html |access-date=16 June 2023}}</ref> |- | rowspan = "5"| ''My Precious On Tour'' |April 27, 2023 | MasterCard Cinema, SF World Cinema, CentralWorld |rowspan = "5"| <ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1646363854845403137|title=รักแรกโคตรลืมยาก ON TOUR|date=2023}}</ref> |- |rowspan = "2"|April 30, 2023 | SF Cinema, [[:en:Central Pattana|Central Chonburi]] |- | SF Cinema, [[:en:Terminal 21|Terminal 21 Pattaya]] |- |May 6, 2023 | SF Cinema, CentralPlaza Khon Kaen |- |May 7, 2023 | SFX Cinema, Maya Chiang Mai |- | ''A Boss and a Babe Final EP. Fan Meeting'' |May 19, 2023 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} A Boss and a Babe Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/a-boss-and-a-bebe-final-ep-fanmeeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=1 May 2023}}</ref> |- | ''Beluca Fourtiverse Concert'' |May 20, 2023 | Royal Paragon Hall, Siam Paragon |<ref name="gmmtveventfebjul2023"/><ref name="belucafourtiverse">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Beluca Fourtiverse Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/beluca-fourtiverse-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=14 March 2023}}</ref> |- | ''My Precious Finale'' |June 13, 2023 | MasterCard Cinema, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1667079396468076544|title=ชมภาพยนตร์ "รักแรกโคตรลืมยาก" รอบสุดท้าย และพูดคุยสุด Exclusive กับทีมนักแสดง นนน / ฟิล์ม / โอม / วิว / ยูโร* และ ผู้กำกับหลังชมภาพยนตร์|date=2024}}</ref> |- | ''Love Out Loud Fan Fest 2023: Lovolution'' |June 24–25, 2023 | Royal Paragon Hall, Siam Paragon |<ref name="gmmtveventfebjul2023"/><ref name="LOL2">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Love Out Loud Fan Fest 2023 : LOVOLUTION |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/love-out-loud-fan-fest-2023-lovolution.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=28 April 2023}}</ref> |- | ''Before Enigma'' |July 14, 2023 | Lido Connect |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1678699708808822792|title=เตรียมพบกับกิจกรรมสุดระทึก BEFORE ENIGMA|date=2025}}</ref> |- | ''Be My Favorite Final EP. Fan Meeting'' |August 11, 2023 | MasterCard Cinema, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Be My Favorite Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/be-my-favorite-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=21 July 2023 |archive-date=21 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230721191400/https://www.thaiticketmajor.com/performance/be-my-favorite-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''Gemini Fourth My Turn Concert'' |August 26–27, 2023 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="gemfourthconcert">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Gemini Fourth My Turn Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/gemini-fourth-my-turn-concert.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=4 July 2023 }}</ref> |- | ''GMMTV Fanday in Bangkok'' |September 22–24, 2023 | Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMFandayBKKTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} GMMTV Fanday in Bangkok |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/gmmtv-fanday-in-bangkok.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=7 August 2023 }}</ref> |- | ''GMMTV 2024 Up & Above Part 1'' |October 17, 2023 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1711320601774973134|title=GMMTV2024 UP&ABOVE PART1|date=2024}}</ref> |- | ''The Krist Elements Concert'' |October 21–22, 2023 | Union Hall, Union Mall |<ref name="TheKristElementsConcert">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} The Krist Elements Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/the-krist-elements-concert.html |publisher=ThaiTicketMajor |access-date=22 August 2023 }}</ref> |- | ''Only Friends Final EP. Fan Meeting'' |October 28, 2023 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Only Friends Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/only-friends-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=7 October 2023 |archive-date=11 October 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231011073730/https://www.thaiticketmajor.com/performance/only-friends-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''Dangerous Romance Final EP. Fan Meeting'' |November 3, 2023 | Ultra Arena, Show DC |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Dangerous Romance Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/dangerous-romance-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=13 October 2023 |archive-date=17 October 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231017104654/https://www.thaiticketmajor.com/performance/dangerous-romance-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''GMMTV Starlympic'' |December 23, 2023{{efn|name=fn1|originally scheduled for July 22, 2023 at Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]]; postponed due to changing venue<ref name="GMMSPostponed">{{cite tweet |author=GMMTV |user=GMMTV |number=1673930596815446017|title=Postponement of GMMTV STARLYMPIC 2023}}</ref>}} | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]]{{efn|name=fn1}} |<ref name="gmmtveventfebjul2023"/><ref name="GMMSPostponed"/><ref name="GMMSAnnounced">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} GMMTV Starlympic 2023 |url=https://www.https/ |website=ThaiTicketMajor |access-date=16 October 2023 |archive-date=19 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130819141428/http://https/ }}</ref> |- | rowspan="26" |2024 | ''Last Twilight Final EP. Fan Meeting'' |January 26, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Last Twilight Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/last-twilight-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=5 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106075935/https://www.thaiticketmajor.com/performance/last-twilight-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''Win Holidate Fancon Presented by Lazada'' |February 17, 2024 | Bangkok International Trade and Exhibition Centre |<ref name="GMMTV2024P1WinHolidateFanCon">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1714259601695420728|title=WIN HOLIDATE FAN CON|date=2025}}</ref><ref name="WinHolidateFanCon">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Win Holidate Fancon Presented by Lazada |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/win-holidate-fan-con.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=14 December 2023 }}</ref> |- | ''Nanon born to BEO Concert'' |March 23, 2024 | Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GMMTV2024P1NanonCon">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1714258991482843168|title=Nanon born to เบียว Concert|date=2024}}</ref><ref name="NanonCon">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Nanon born to เบียว Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/nanon-born-to-beo-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=15 January 2024 }}</ref> |- |''Last Twilight New Dawn Live On Stage'' |March 30, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref name="LTLiveAnnouncement">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1753283039613100389|title=Last Twilight New Dawn Live On Stage|author-link=|date=2023}}</ref><ref name="LTLive">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Last Twilight New Dawn Live On Stage |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/last-twilight-new-dawn-live-on-stage.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=12 February 2024 }}{{Dead link|date=May 2025 }}</ref> |- |''Babii 24/7 Concert'' |April 20, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref name="BabiiConAnnouncement">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1759227519654653955|title=BABII 24/7 CONCERT|date=24 July}}</ref><ref name="BabiiConTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Babii 24/7 Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/babii-24-7-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=26 February 2024 }}</ref> |- | ''GMMTV 2024 Up & Above Part 2'' |April 23, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1711320601774973134|title=GMMTV2024 UP&ABOVE PART2|date=2024}}</ref> |- | ''Polca Time Traveling Concert'' |April 27, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref name="PolcaConTeaser">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1763936460343017979|title=[TEASER 1] 'POLCA TIME TRAVELING CONCERT'|date=2024}}</ref><ref name="PolcaConTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Polca Time Traveling Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/polca-time-traveling-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=5 March 2024 }}</ref> |- | ''Love Out Loud Fan Fest 2024: The Love Pirates'' |May 18–19, 2024{{efn|originally scheduled for May 24, 2024}} | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GMMTV2024P1LOL2024">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1714257891929309509|title=Love Out Loud Fan Fest 2024|date=2024}}</ref><ref name="LOL2024Ticket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Love Out Loud Fan Fest 2024 : The Love Pirates |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/love-out-loud-fan-fest-2024-the-love-pirates.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=26 March 2024 }}</ref> |- | ''23.5 Lovtitude Final EP. Fan Meeting'' |May 24, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} 23.5 Lovtitude Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/23.5-lovtitude-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=3 May 2024 }}</ref> |- | ''Peraya Party Begin Again'' |June 15, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref name="PerayaPartyTeaser">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1782755556341744017|title=[OFFICIAL FULL SPOT] PERAYA PARTY BEGIN AGAIN|date=2024}}</ref><ref name="PerayaPartyTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Peraya Party Begin Again |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/peraya-party-begin-again.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=24 April 2024 }}</ref> |- | ''Only Boo! Final EP. Fan Meeting'' |June 23, 2024 | Earthlab Cinema by Dr. CBD, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} แค่ที่แกง Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/only-boo-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=2 June 2024 }}</ref> |- | ''Bouncy Boun Concert'' |July 13, 2024 | Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="BouncyBoun">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Bouncy Boun Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/bouncy-boun-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=21 May 2024 }}</ref> |- | ''Wandee Goodday Final EP. Fan Meeting'' |July 20, 2024 | Earthlab Cinema by Dr. CBD, SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} วันดีวิทยา Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/wandee-goodday-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=29 June 2024 }}</ref> |- | ''We Are Forever Fancon'' |August 16–17, 2024 | True Icon Hall, Iconsiam |<ref name="WeAreForeverFancon">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} We Are Forever Fancon |url= https://www.thaiticketmajor.com/concert/we-are-forever-fancon.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=7 July 2024 }}</ref> |- | ''Peaceful Property Open House'' |August 28, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} บ้านหลอน On Sale Open House |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/peaceful-property-open-house.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=11 August 2024 |archive-date=14 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240814093731/https://www.thaiticketmajor.com/performance/peaceful-property-open-house.html }}</ref> |- | ''Gemini Fourth Run The World Concert'' |August 31 – September 1, 2024 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GFRunTheWorldTeaser">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1794986902132572625|title='GEMINI FOURTH RUN THE WORLD CONCERT' [TEASER 1]|date=2024}}</ref><ref name="GFRunTheWorldTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Gemini Fourth Run The World Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/gemini-fourth-run-the-world-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=29 May 2024 }}</ref> |- | ''The Trainee Final EP. Fan Meeting'' |September 15, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} The Trainee Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/the-trainee-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=18 August 2024 }}{{Dead link|date=July 2025 }}</ref> |- | ''LYKN Unleashed Concert'' |September 21, 2024 | Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="LYKNUnleashedTeaser">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1815280695339799035|title=[TEASER] 'LYKN UNLEASHED CONCERT'|date=2024}}</ref><ref>{{cite web |title=LYKN UNLEASHED CONCERT |url=https://www.theconcert.com/concerts/lykn-unleashed-concert |website=The Concert |access-date=23 July 2024 }}</ref> |- | ''Perfect 10 Liners First Date'' |October 27, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Perfect 10 Liners First Date |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-first-date.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=13 October 2024 }}</ref> |- |''The Heart Killers: Love at First Kill'' |November 20, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} The Heart Killers: Love at First Kill |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/the-heart-killers-love-at-first-kill.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=3 November 2024 }}</ref> |- | ''Kidnap Final EP. Fan Meeting'' |November 22, 2024 | SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Kidnap Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/kidnap-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=25 October 2024 }}</ref> |- | ''GMMTV2025 Riding The Wave'' |November 26, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1858012206656573777|title=GMMTV2025 RIDING THE WAVE|date=2025}}</ref> |- | ''GMMTV Fanday in Bangkok 2024'' |November 30 – December 1, 2024 | Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMFanday2024Teaser">{{cite tweet|user=GMMTV|number=1834502275290857899|title=[TEASER] 'GMMTV FANDAY IN BANGKOK 2024'|author=|date=2024}}</ref><ref name="GMMFanday2024Ticket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} GMMTV Fanday in Bangkok 2024 |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/gmmtv-fanday-in-bangkok-2024.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=15 September 2024 |archive-date=7 October 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241007011912/https://www.thaiticketmajor.com/concert/gmmtv-fanday-in-bangkok-2024.html }}</ref> |- | ''High School Frenemy Final EP. Fan Meeting'' |December 3, 2024 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} High School Frenemy Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/high-school-frenemy-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=12 November 2024 |archive-date=12 November 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241112144729/https://www.thaiticketmajor.com/performance/high-school-frenemy-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- |''ThamePo : The First Beat'' |December 13, 2024 | SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} ThamePo : The First Beat |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/thamepo-the-first-beat.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=25 November 2024 |archive-date=23 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250423070334/https://www.thaiticketmajor.com/performance/thamepo-the-first-beat.html }}</ref> |- | ''GMMTV Starlympics 2024'' |December 21, 2024 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GMMS2024Announce">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1846098688491618392|title=Get Ready for…"GMMTV Starlympics 2024"|date=2024}}</ref><ref name="GMMS2024Ticket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} GMMTV Starlympics 2024 |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/gmmtv-starlympics-2024.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=18 October 2024 }}{{Dead link|date=July 2025 }}</ref> |- | rowspan="21" |2025 | ''Pluto Final EP. Fan Meeting'' |January 4, 2025 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Pluto Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/pluto-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=14 December 2024 }}</ref> |- | ''Ossan’s Love : First-Eye-View'' |January 6, 2025 | SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Ossan's Love : First-Eye-View |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/ossans-love-first-eye-view.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=17 December 2024 }}</ref> |- | ''Perfect 10 Liners Mid Term'' |January 26, 2025 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Perfect 10 Liners Mid Term |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-mid-term.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=5 January 2025 }}</ref> |- | ''The Heart Killers: Never Back Down Final EP. Fan Party'' |February 12, 2025 | MCC Hall, The Mall Lifestore Ngamwongwan |<ref name="THKFinalEPFanParty">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} The Heart Killers: Never Back Down Final EP. Fan Party |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/the-heart-killers-never-back-down-final-ep-fan-party.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=22 January 2025 }}</ref> |- | ''Sky-Nani Frienomenon Fancon'' |February 15–16, 2025 | Union Hall, Union Mall |<ref name="SkyNaniFanconAnnouncement">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1863958501871219042|title=SKY-NANI FRIENOMENON FANCON|date=2024}}</ref><ref name="SkyNaniFanconTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Sky-Nani Frienomenon Fancon |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/sky-nani-frienomenon-fancon.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=16 December 2024 }}</ref> |- | ''ThamePo Our Last Beat Fan Party'' |March 7, 2025 | MCC Hall, The Mall Lifestore Bangkapi |<ref name="ThamePoFanParty">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} The Heart Killers: Never Back Down Final EP. Fan Party |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/the-heart-killers-never-back-down-final-ep-fan-party.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=22 January 2025 }}</ref> |- | ''Namtan Film Princess's Tale Fan Meeting'' |March 8–9, 2025 | MCC Hall, The Mall Lifestore Bangkapi |<ref name="GMMTVUpcomingEventsFeb2025">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1880553748659130824|title=GMMTV Upcoming Events Feb-Jun 2025|date=2025}}</ref><ref name="NamtanFilmFanMeetTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Namtan Film Princess's Tale Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/namtan-film-princess-tale-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=9 February 2025 |archive-date=31 January 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250131154344/https://www.thaiticketmajor.com/performance/namtan-film-princess-tale-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''PEBACA What A Concert'' |March 22, 2025 | Thunder Dome, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GMMTV2025PEBECA">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1861387287931895840|title=PEBACA Concert|date=2025}}</ref><ref name="GMMTVUpcomingEventsFeb2025"/><ref name="PEBECAConcertTicket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} PEBACA What A Concert |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/pebaca-what-a-concert.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=22 January 2025 }}</ref> |- | ''Ossan’s Love Final EP. Fan Meeting'' |March 24, 2025 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Ossan’s Love Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/ossans-love-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=3 March 2025 |archive-date=7 March 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250307185023/https://www.thaiticketmajor.com/performance/ossans-love-final-ep-fan-meeting.html }}</ref> |- | ''Leap Day : First Screening'' |April 1, 2025 | SF World Cinema, CentralWorld |<ref>{{cite web |title=Showtime Leap Day : First Screening |url=https://www.sfcinemacity.com/showtime/movie/LEAP-DAY-FIRST-SCREENING.HO00002519 |website=SFCinemaCity|access-date=24 March 2025 }}</ref> |- | ''Us Final EP. Fan Meeting'' |April 5, 2025 | Siam Pavalai Royal Grand Theater, Siam Paragon |<ref>{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Us Final EP. Fan Meeting |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/us-final-ep-fan-meeting.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=22 March 2025 }}{{Dead link|date=July 2025 }}</ref> |- | ''Perfect 10 Liners Bye Nior Fan Party'' |April 6, 2025 | MCC Hall, The Mall Lifestore Ngamwongwan |<ref name="P10LByeNior">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Perfect 10 Liners Bye Nior Fan Party |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-bye-nior-fan-party.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=9 March 2025 |archive-date=9 March 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250309163714/https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-bye-nior-fan-party.html }}</ref> |- | ''Perfect 10 Liners Bye Nior After Party'' |April 7, 2025 | MCC Hall, The Mall Lifestore Ngamwongwan |<ref name="P10LAfterParty">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Perfect 10 Liners Bye Nior After Party |url=https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-bye-nior-after-party.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=11 March 2025 |archive-date=12 March 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250312104642/https://www.thaiticketmajor.com/performance/perfect-10-liners-bye-nior-after-party.html }}</ref> |- | ''Love Out Loud Fan Fest 2025: Lovemosphere'' |May 17–18, 2025 | Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref name="GMMTV2025LOL2025">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1861360982926442742|title=Love Out Loud Fan Fest 2025|date=2025}}</ref><ref name="GMMTVUpcomingEventsFeb2025"/><ref name="LOL2025Ticket">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Love Out Loud Fan Fest 2025: Lovemosphere |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/love-out-loud-fan-fest-2025-lovemosphere.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=18 February 2025 }}</ref> |- | ''Blush Blossom Fan Fest'' |June 28–29, 2025 | Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMTV2025BlushBlossom">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1861361875960897677|title=Blush Blossom Fan Fest|date=2025}}</ref><ref name="GMMTVUpcomingEventsFeb2025"/><ref name="BlushBlossom">{{cite web |title=Official Ticket {{!}} Blush Blossom Fan Fest |url=https://www.thaiticketmajor.com/concert/blush-blossom-fan-fest.html |website=ThaiTicketMajor |access-date=9 April 2025 }}</ref> |- |''Perth Santa Fancon'' |July 19, 2025 |Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMTVFanConJulAug2025">{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1913476199470223476|title=GMMTV Upcoming Fancon! Jul-Aug 2025|date=2025}}</ref> |- |''William Est Fancon'' |August 9, 2025 |Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMTVFanConJulAug2025"/> |- |''Junior Mark Fancon'' |August 12, 2025 |Union Hall, Union Mall |<ref name="GMMTVFanConJulAug2025"/> |- |''LYKN Concert'' |October 18, 2025 |Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] |<ref>{{cite tweet|author=GMMTV|user=GMMTV|number=1914268731364299188|title=LET’S TURN UP THE HEAT IN 2025 TOGETHER!|date=2025}}</ref> |- |''Pond Phuwin Fancon'' |November 1, 2025 |Union Hall, Union Mall | |- |''GMMTV Starlympics 2025'' |December 20, 2025 |Impact Arena, [[:en:Impact, Muang Thong Thani|Muang Thong Thani]] | |} {{notelist}} == ကိုးကား == {{reflist}} == ပြင်ပလင့်များ == * {{Official website|https://www.gmm-tv.com/home/|GMMTV's official website}} [[Category:ထိုင်းနိုင်ငံ]] {{GMMTV ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ}} 7lz5ta812j06i85npr2ifdqkmv16x6a 0 270482 881177 880735 2025-07-10T03:25:41Z Salai Rungtoi 22844 /* CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု */ 881177 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] 6bf6vt65s3qyh6v3x0qsvym7qiezviw 881198 881177 2025-07-10T06:03:43Z Salai Rungtoi 22844 /* CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု */ 881198 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - NUG နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတက CNF/CNA, CNO/CNDF နှင့် CDF-Hualngoram ကို လိပ်မူပြီး၊ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ထိတွေ့မှုကို အမြန်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းသည့် နည်းလမ်းဖြင့် နိုင်ငံရေး စားပွဲဝိုင်းတွင်သာ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာကြရန် တိုက်တွန်းကြောင်း သဝဏ်လွှာ ပို့လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/07/09/61541|title=ပဋိပက္ခများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေးရန် ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို NUG ယာယီသမ္မတ တိုက်တွန်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၈|publisher=Mizzima}}</ref> * ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] e9wkl9f4ffeatst0rsqomvrfbbet904 881229 881198 2025-07-10T09:04:23Z Salai Rungtoi 22844 /* ကန်ပလက်နယ် */ 881229 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - NUG နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတက CNF/CNA, CNO/CNDF နှင့် CDF-Hualngoram ကို လိပ်မူပြီး၊ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ထိတွေ့မှုကို အမြန်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းသည့် နည်းလမ်းဖြင့် နိုင်ငံရေး စားပွဲဝိုင်းတွင်သာ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာကြရန် တိုက်တွန်းကြောင်း သဝဏ်လွှာ ပို့လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/07/09/61541|title=ပဋိပက္ခများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေးရန် ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို NUG ယာယီသမ္မတ တိုက်တွန်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၈|publisher=Mizzima}}</ref> * ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3">{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%a1%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba-%e1%81%81%e1%81%88-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%b0%e1%80%90%e1%80%ad/|title=အသက် ၁၈ နှစ်ပြည်ပြီးသူတိုင်း စစ်သင်တန်းတက်ကြရန် CDF-Kanpetlet ထုတ်ပြန်|accessdate=8 July 2025|publisher=Khumi Media Group}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3" /> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] 3xeohfv1ydud7dnayzhntilcvj5gjl3 881233 881229 2025-07-10T09:08:07Z Salai Rungtoi 22844 /* CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု */ 881233 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - NUG နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတက CNF/CNA, CNO/CNDF နှင့် CDF-Hualngoram ကို လိပ်မူပြီး၊ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ထိတွေ့မှုကို အမြန်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းသည့် နည်းလမ်းဖြင့် နိုင်ငံရေး စားပွဲဝိုင်းတွင်သာ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာကြရန် တိုက်တွန်းကြောင်း သဝဏ်လွှာ ပို့လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/07/09/61541|title=ပဋိပက္ခများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေးရန် ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို NUG ယာယီသမ္မတ တိုက်တွန်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၈|publisher=Mizzima}}</ref> NUCC ကလည်း ချင်းပြည်တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေး နည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေး အဖြေရှာကြပါဟု ပန်ကြားချက်ထုတ်ပြန်သည်။​<ref>{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%90%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%be%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%9b%e1%80%b1%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%84/|title=ချင်းပြည်တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေး နည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေး အဖြေရှာကြပါရန် NUCC ပန်ကြား|publisher=Khumi Media Group|accessdate=10 July 2025}}</ref> * ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3">{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%a1%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba-%e1%81%81%e1%81%88-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%b0%e1%80%90%e1%80%ad/|title=အသက် ၁၈ နှစ်ပြည်ပြီးသူတိုင်း စစ်သင်တန်းတက်ကြရန် CDF-Kanpetlet ထုတ်ပြန်|accessdate=8 July 2025|publisher=Khumi Media Group}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3" /> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] myir872xb1s6pxqrss2s0wopajtkziu 881260 881233 2025-07-10T11:11:50Z Salai Rungtoi 22844 /* ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) */ 881260 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox military conflict|conflict=ချင်းဒေသစစ်မြေပြင်|partof=[[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)]] |image=Chin_State_in_Myanmar.svg|image_size=250 px|caption=မြန်မာနိုင်ငံ၊ ချင်းပြည်နယ်ပြ မြေပုံ|date= ဧပြီလ ၂၀၂၁ - လက်ရှိ |place= {{flag|Chin State}}, မြန်မာနိုင်ငံ|territory= [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]မှ [[ချင်းပြည်]] (Chinland) အုပ်ချုပ်မှုကြေညာခဲ့။ <ref>https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240302150316/https://myind.net/Home/viewArticle/chinese-backed-rebels-in-myanmar-declare-new-country-on-indias-eastern-border|date=2 March 2024}}</ref>|status= ဖြစ်ပွားနေဆဲ |combatant1={{flagicon image|Flag of the Myanmar Armed Forces.svg}} [[တပ်မတော်]] * {{army|MYA}} ** {{flagicon image|Mm-north-western-rmc.svg}} [[အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] *{{flagicon image|Air_Force_Ensign_of_Myanmar.svg}} [[တပ်မတော် (လေ)]] * {{flagicon image|Flag of the Myanmar Police Force.svg}} [[မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့]] ပြည်သူ့စစ် *{{flagicon image|Flag_of_Zomi_Re-unification_Organisation.svg}} [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်]] |combatant2= *{{flagicon image|Chin National Army Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်]] *{{flagicon image|CNO-CNDF Flag.svg}} [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] *{{flagicon image|Flag of Chin State.svg}} [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်]] *{{flagicon image|PDF Zoland Flag.jpg}} PDF-Zoland *{{flagicon image|ULA-AA_Flag.svg}} [[အာရက္ခတပ်တော်]] *{{flagicon image|Flag of the Anti-fascist Internationalist Front.jpg}} [[ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး နိုင်ငံတကာတပ်ဦး]]|strength1=6+ infantry battalions in the State <ref>{{cite web |title=Military Command structure in Chin State |url=https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |website=Chin Human Rights Organization |access-date=2023-08-06 |archive-date=2022-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708132426/https://www.chinhumanrights.org/wp-content/uploads/2009/02/Chin-Human-Rights-Organizaiton-1.mp4?_=1 |url-status=dead }}</ref> and other deployed troops|strength2=10,000 (CDF and CNF only){{sfn|Ye Myo Hein|2022|page=41}}|casualties1=900+ killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900">{{cite web |title=Over 900 Myanmar junta soldiers killed in battles in Chin and Sagaing over six months |url=https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months |website=BNI Online|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231106134609/https://www.bnionline.net/en/news/over-900-myanmar-junta-soldiers-killed-battles-chin-and-sagaing-over-six-months|archivedate=6 November 2023}}</ref>|casualties2=53 killed and several wounded^{''as of July 2022''}<ref name="BNI 900" />|campaignbox={{Campaignbox Myanmar Civil War (2021-2023)}}}}ချင်း စစ်မြေပြင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် ယင်းနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ]]ကို ခြုံငုံဖော်ပြသည့် အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ ဤပဋိပက္ခများသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုနှင့်အတူ စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများအထိ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ == နောက်ခံသမိုင်း == ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]က အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ [[မြန်မာနိုင်ငံ ဆန္ဒပြမှုများ (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|ဆန္ဒပြမှုများ]] ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် ထိုလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အစောဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ပွားရာဒေသများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်သည် [[ဗမာလူမျိုး]]က ဦးဆောင်သော အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် လိုလားမှုများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။ [[ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်း|၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံ]]နောက်ပိုင်းတွင်လည်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ်အာဏာသိမ်းမှု]]နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာသည့် ခုခံတော်လှန်မှုမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်ကာ ဒေသခံပြည်သူလူထု အများအပြား ပါဝင်လာခဲ့သည်။ == ခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ == ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်- === ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး/တပ်မတော် === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်}} ချင်းပြည်နယ်၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ CNF/A သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (CDFs) ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းနှင့် စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) သည် မင်းတပ်မြို့နယ်၌ စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထို့နောက် မေလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် လေးစားမှုဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖော်ဆောင်ရေးတို့အတွက် တန်းတူရေးအခြေခံဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|title=ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529043824/https://www.springsprouts.info/stakeholders/cnf|archivedate=၂၉ မေ ၂၀၂၅|accessdate=29 May 205|publisher=Spring Sprouts}}</ref> === ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Chinland Defense Force - CDFs) === {{Main article|ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့နယ်အသီးသီး (ဥပမာ- မင်းတပ်၊ ကန်ပက်လက်၊ ထန်တလန်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါး စသည်ဖြင့်) တွင် ဒေသခံပြည်သူများက ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်၊ ဒေသအခြေပြု ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည်။ CDFs တပ်ဖွဲ့များသည် တစ်မြို့နယ်စီ သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း နယ်မြေအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် အမဲလိုက်သေနတ်များနှင့် လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့်သာ တပ်ဆင်ထားသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများပါ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့ကြသည်။ === ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) === {{Main article|ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့}} ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသများ၊ အထူးသဖြင့် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]နှင့် [[ကလေးမြို့|ကလေး-]]ဖလမ်းလမ်း တစ်လျှောက်တို့တွင် အဓိကလှုပ်ရှားပြီး အခြားသော ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။ [[ချင်းညီနောင်]]အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။ {| class="wikitable" |+ချင်းဒေသတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ !စဉ် !နိုင်ငံရေးအဖွဲ့စည်း !တပ်ဖွဲ့ !ချင်းမျိုးနွယ်စု ကိုယ်စားပြုမှု !နယ်မြေ |- |၁။ |Zotung Federal Council |CDF-Zotung |[[ဇိုတုံးလူမျိုး|ဇိုတုံး]]မျိုးနွယ်စု |ဇိုတုန်နယ်မြေ |- |၂။ | |CDF-Matupi |[[မတူလူမျိုး|မတူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၃။ | |CDF-Kalay-Gabaw-Gangaw | | |- |၄။ |CDF-Hakha Central Council |CDF-Hakha |ဟားခါး[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၅။ |Thantlang Council |CDF-Thangtlang |ထန်တလန်[[လိုင်လူမျိုး|လိုင်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၆။ |Lautu Regional People Administration |CDF-Lautu |[[လောက်သူဘာသာစကား|လောက်တူ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၇။ |Zopheiram Council |CDF-Zophei |[[ဇိုဖေဘာသာစကား|ဇိုဖေ]]မျိုးနွယ်စု | |- |၈။ |Maraland Council |CDF-Mara |မရာမျိုးနွယ်စု | |- |၉။ |Paletwa Council |CDF-Paletwa |ခူမီး/ခမီးမျိုးနွယ်စု | |- |၁၀။ |Mindat Council |CDF-Mindat |[[ချိုးလူမျိုး|ချိုး]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၁။ |Senthang Central Council |CDF-Senthang |[[ဆဲန်ထန်ဘာသာစကား|ဆဲန်တန်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၂။ |Tedim Township Council |PDA |[[တီးတိန်လူမျိုး|တီးတိန်]] (ဇိုမီး)မျိုးနွယ်စု | |- |၁၃။ |Thado Council |CDF-Thado |[[ကူကီးလူမျိုး|ထာဒို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၄။ |Tonzang Township Council |CDF-Tonzang |တွန်ဇံမျိုးနွယ်စု | |- |၁၅။ |Siyin Regional Council |CDF-CDM-Siyin |[[စီးယင်းလူမျိုး|စီးယင်း]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၆။ |Kanpetlet Council |CDF-Kanpetlet |[[ဒိုင်လူမျိုး|ဒိုင်]](ယင်ဒူး) မျိုးနွယ်စု | |- |၁၇။ |Zanniatland People's Organization |CDF-Zannaitram |[[ဇန်ညှပ်လူမျိုး|ဇန်နိယက်]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၈။ |Hualngoram People's Organization |CDF-Hualgoram |[[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]မျိုးနွယ်စု | |- |၁၉။ |Maraland Territorial Counicl |Maraland Defence Force - MDF |[[မရာလူမျိုး|မရာ]]မျိုးနွယ်စု | |} == အဓိကတိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်ရပ်များ (၂၀၂၁-လက်ရှိ) == [[ဖိုင်:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်၏ ခရိုင်မြေပုံ]]{{Main article|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)|မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် အချိန်မှတ်တမ်း (၂၀၂၁-လက်ရှိ)}} ချင်းပြည်နယ်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ === ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း === ==== တွန်းဇံနယ် ==== တွန်းဇံမြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၊ တီးတိန်ခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် [[တမူးမြို့နယ်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[တီးတိန်မြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ရှိ မိဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ [[မဏိပူရပြည်နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် လှုပ်ရှားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ CDF-Tonzang နှင့် PDA-Tedim တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ရှိသော အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် [[ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်|Zomi Revolutionary Army]] (ZRA) တပ်ဖွဲ့တစ်ခုလည်း ရှိသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သည့် Zomi Revolutionary Army (ZRA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့က တွန်းဇံမြို့နယ်ရှိ CNA တပ်မဟာ (၄) စခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျူးကျော်မှုကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဆုတ်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ZRA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိသော Nakzang (နတ်ဇံ) ရွာကို ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမှ လွဲ၍ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်ပြည်သူများအား ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲထားချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|publisher=Khit Thit Media|accessdate=29 May 2025|date=2025 April 5|title=တွန်းဇံမြို့ရှိ CNA တပ်စခန်းကို စစ်တပ်နှင့် ZRA ပူးပေါင်း အဖွဲ့က ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ပြီး Nakzang ရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွား|url=https://yktnews.com/2025/04/210374/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529042902/https://yktnews.com/2025/04/210374/|archivedate=29 May 2025}}</ref> ==== တီးတိန်နယ် ==== တီးတိန်မြို့နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော မြို့နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တီးတိန်မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]ရှိ [[ကလေးမြို့နယ်]]နှင့် သာစည်မြို့နယ်၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]များ တည်ရှိသည်။ === ချင်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်း === ==== ဖလမ်းနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုံသဲမ်ရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ===== CNDF နှင့် CDF-Hualgoram ထိတွေ့မှု ===== ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် [[ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့]] (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။<ref name=":1">{{Cite web|url=https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/686b58f4aec603c0e6214d02|title=ချင်းလက်နက်ကိုင်နှစ်ဖွဲ့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ၍ ချင်းဒေသခံ ထောင်နှင့်ချီ အိန္ဒိယဘက်သို့ ထွက်ပြေး|publisher=Narinjara|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ဇူလိုင် ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက်တို့ကလည်း ဖလမ်းမြို့နယ်၊ [[စတောမ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|စတွာမ်]]၊ [[လျန်နှာ (ဟောင်း)ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လျန်နှာ]]၊ [[သီးကျိရ်ရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|သီးကျီရ်]]ကျေးရွာများတွင် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့အကြား ထိတွေ့ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/cndf-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%84%e1%80%b7%e1%80%ba-cdf-hualngoram-%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%ac%e1%80%b8-%e1%80%91%e1%80%ad%e1%80%90%e1%80%bd%e1%80%b1%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%be%e1%80%af/|title=CNDF နှင့် CDF-Hualngoram အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွား|publisher=Khonumthung News|accessdate=2025-7-5}}</ref> ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]] (CB) ဝင် CNDF နှင့် [[ချင်းပြည်ကောင်စီ|ချင်းလဲန်းကောင်စီ]] (CC) ဝင် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးက နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး အဖြေရှာရန် လိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name=":2" /> * ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိခေါဒါရ်မြို့]]ပေါ်၌ နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိ နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းသည် CNDF နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်နေချိန် ဖြစ်သည်။ CNO/CNDF ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ CNDF အဖွဲ့ဝင်များ တီးအိုချောင်းရွာတွင် တွေ့ဆုံရန် သွားရောက်စဉ် CDF ဟွာလ်ငိုရမ်မှ အလစ်အငိုက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း အိန္ဒိယဘက်ခြမ်း ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ကျည်များ ကျရောက်ခဲ့သဖြင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် CNDF ကလည်း ဒေသခံများကို မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရန် သတိပေးခဲ့သည်။ * ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် CNDF ဌာနချုပ်အနီးတွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီတပ်များပါဝင်သည့် CDF-ဟွာလ်ငိုးရမ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် CNDF တို့အကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ရိခေါ်ဒါရ်မြို့ခံ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ ဇိုခေါ်ထာရ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များကလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် နယ်စပ်ဂိတ်တံတားကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ * ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ချင်းလဲန်းကောင်စီဝင် CDF မာရာ (CDF Mara) က ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် မာရာလဲန်းကာကွယ်ရေးတပ် (MDF) နှင့် [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) တို့သည် မတူပီမြို့နယ်၊ လိုင်လင်းပီမြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ ဌာနချုပ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းရန် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် MDF နှင့် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လာအိုကျေးရွာမှ စစ်ကြောင်းထိုးလာပြီး CDF မာရာဌာနချုပ်နှင့် ၁ မိုင်ခန့်အကွာအထိ ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။<ref>{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2025/07/06/403115.html|title=အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်အနီး ချင်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=The Irrawaddy}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - NUG နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတက CNF/CNA, CNO/CNDF နှင့် CDF-Hualngoram ကို လိပ်မူပြီး၊ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ထိတွေ့မှုကို အမြန်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းသည့် နည်းလမ်းဖြင့် နိုင်ငံရေး စားပွဲဝိုင်းတွင်သာ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာကြရန် တိုက်တွန်းကြောင်း သဝဏ်လွှာ ပို့လိုက်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://bur.mizzima.com/2025/07/09/61541|title=ပဋိပက္ခများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေးရန် ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို NUG ယာယီသမ္မတ တိုက်တွန်း|accessdate=၂၀၂၅-၇-၈|publisher=Mizzima}}</ref> NUCC ကလည်း ချင်းပြည်တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေး နည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေး အဖြေရှာကြပါဟု ပန်ကြားချက်ထုတ်ပြန်သည်။​<ref>{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%90%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%ba%e1%80%9c%e1%80%be%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%9b%e1%80%b1%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%84/|title=ချင်းပြည်တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေး နည်းလမ်းဖြင့် ဆွေးနွေး အဖြေရှာကြပါရန် NUCC ပန်ကြား|publisher=Khumi Media Group|accessdate=10 July 2025}}</ref> * ==== ဟားခါးနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်မြို့တော် [[ဟားခါးမြို့|ဟားခါး]]၏ မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် [[ချွန်ကျုံးရွာ၊ ဟားခါးမြို့နယ်|ချွန်ကျုံးရွာ]]ကို လေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မိသားစုဝင်လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်တစ်ဦးအပါအဝင် ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများက ဖော်ပြသည်။<ref>{{Cite web|title=ဟားခါး ချွန်ကျုံးကျေးရွာ စစ်ကောင်စီ ဗုံး ၂ ကြိမ်ကြဲ ၄ ဦး သေဆုံး၊ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရ|url=https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|publisher=VOA Burmese|accessdate=2025-6-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622133332/https://burmese.voanews.com/a/sac-airstrike-on-chin-village/7895668.html|archivedate=2025-6-22}}</ref> ယင်းဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် [[ချင်းပြည်အစိုးရ]]က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အမှတ် ၇/၂၀၂၄ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/photo?fbid=122194550828230682&set=pb.61556920467564.-2207520000|publisher=Government of Chinland|title=ချွန်ကျုံကျေးရွာရှိ ပြည်သူများအား အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်|accessdate=2025-6-22}}</ref> ==== ထန်တလန်နယ် ==== === ချင်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း === ==== မတူပီနယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ [[မတူပီမြို့]]တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ (AA နှင့် Yaw Army အပါအဝင်) က စစ်ကောင်စီ၏ တပ်စခန်းများအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီ၏ [[တပ်မတော် (ကြည်း)#ခြေမြန်တပ်ရင်းများ (ခမရ)|ခမရ (၃၀၄) တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့၌ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်ကြီးများနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက်ထိခိုက်သေဆုံးမှု အသေးစိတ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုအချိန်က မတူပီမြို့ရှိ ခလရ (၁၄၀) အပါအဝင် အခြားစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းများကို ဆက်လက်ထိုးစစ်ဆင်နေဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|archivedate=28 May 2025|title=မတူပီက စစ်ကောင်စီတပ်ရင်းတစ်ခုကို ချင်းတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်တွေ သိမ်းယူ|publisher=RFA Burmese|accessdate=28 May 2025|url=https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html|date=2024.06.18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250528163555/https://www.rfa.org/burmese/news/matupi-sac-camp-seized-06182024092253.html}}</ref> ==== မင်းတပ်နယ် ==== ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် မင်းတပ်မြို့၌ ဒေသခံပြည်သူများက CDF မဖွဲ့စည်းမီ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို လက်လုပ်သေနတ်များဖြင့် စတင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ မေလအတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မင်းတပ်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး CDFs များက ပြင်းထန်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များက မြို့တွင်းသို့ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ကာ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မင်းတပ်မြို့သည် ချင်းပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ပထမဆုံး အကြီးစားတိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သော မြို့များအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ပွဲများကြောင့် မြို့ခံလူဦးရေ၏ ၉၅% ကျော် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်တိုက်ပွဲသည် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စစ်ကြေညာခြင်းမပြုမီ လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု တိုးလာစေသည့် လက္ခဏာတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင်လည်း မင်းတပ်မြို့နှင့် မင်းတပ်မြို့နယ်သည် ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃) ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေး (Martial Law) အမိန့်အမှတ် ၄/၂၀၂၁ ဖြင့် မင်းတပ်မြို့နယ်ကို အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၏ တိုင်းမှူးကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ အပ်နှင်းခဲ့သည်။ <ref>{{Cite news|title=ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ မင်းတပ်မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529080223/https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|archivedate=29 May 2025|accessdate=29 May 2025|date=2021.05.13|url=https://www.rfa.org/burmese/news/mindat-martial-law-05132021141855.html|publisher=RFA Burmese}}</ref> ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ချင်းပြည်နယ်၊ [[မင်းတပ်မြို့]]ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှစ၍ [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး|ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး]] (Operation CB) အဖြစ် မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် မင်းတပ်မြို့ အခြေစိုက် [[ခြေမြန်တပ်ရင်း (မြန်မာ)|ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်း]]ကို အပြီးသတ် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ဆိုသည်။ မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ချင်းညီနောင်နှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က ပူးပေါင်းဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အာရက္ခတပ်တော် (AA) မှ စစ်လက်နက်၊ ခဲယမ်း၊ စစ်ကူများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်များကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ကြောင်း သိရသည်။<ref>{{Cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250529073044/https://yktnews.com/favicon.ico|archivedate=29 May 2025|title=မင်းတပ်မြို့အခြေစိုက် ခလရ ၂၇၄ တပ်ရင်းကို အပြီးတိုင် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်မြို့ကို အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဟု ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၁၃ ဦးကိုလည်း ကယ်တင်နိုင်ခဲ့|url=https://yktnews.com/2024/12/196564/|publisher=Khit Thit Media|date=December 22, 2024|accessdate=29 May 2025}}</ref> ==== ကန်ပလက်နယ် ==== ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ကန်ပက်လက်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နှင့် ကန်ပက်လက်ကောင်စီတို့က ဆိုသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီနှင့် CDF – ကန်ပက်လက်တပ်ရင်း – ၇ တို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြို့ပေါ်တွင် တပ်စွဲထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်သူများ၏ ညှိနှိုင်းပေးမှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက် ည ၁၂ နာရီခန့်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့မှ စွန့်ခွာသွားခဲ့သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ကန်ပက်လက်ကောင်စီ၏ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ကို ကန်ပက်လက်ပြည်သူများက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် သက်သေပြခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|title=ကန်ပက်လက်မြို့ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဟု ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အတည်ပြု|accessdate=2025-6-22|publisher=Khonumthung|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115934/https://khonumthung.org/%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%AF/|archivedate=2025-6-22}}</ref> ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3">{{Cite web|url=https://khumimediagroup.com/2025/07/09/%e1%80%a1%e1%80%9e%e1%80%80%e1%80%ba-%e1%81%81%e1%81%88-%e1%80%94%e1%80%be%e1%80%85%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%8a%e1%80%ba%e1%80%95%e1%80%bc%e1%80%ae%e1%80%b8%e1%80%9e%e1%80%b0%e1%80%90%e1%80%ad/|title=အသက် ၁၈ နှစ်ပြည်ပြီးသူတိုင်း စစ်သင်တန်းတက်ကြရန် CDF-Kanpetlet ထုတ်ပြန်|accessdate=8 July 2025|publisher=Khumi Media Group}}</ref> ==== ပလက်ဝနယ် ==== == ဖြစ်ရပ်များ == === ၂၀၂၄ === * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[မတူပီမြို့နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]၊ [[ကျီခါးမြို့]]၊ [[ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့|ရိဒ်ခေါ်ဒါရ်မြို့]]၊ [[လိုင်လင်းပီမြို့]]၊ [[ကျင်ဒွေးမြို့]]၊ [[မကွီအိမ်နူးမြို့|မကွီးအိမ်နူးမြို့]]၊ [[နှာဟရိန်မြို့]]၊ [[ရေဇွာမြို့]]၊ [[ဝေဘူလမြို့]]၊ [[ဆူရ်ခွားမြို့]] တွေကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ထိန်းချုပ်ထားပြီး၊ [[ပလက်ဝမြို့နယ်|ပလက်၀မြို့နယ်]]ကို [[အာရက္ခတပ်တော်]] (AA) က ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref name=":0" /> * ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက [[ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]ရှိ [[လုမ်သဲရွာ၊ ဖလမ်းမြို့နယ်|လုမ်သဲ]] (Lumte) ရွာကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်ရှိ လုမ်သဲရွာ ကျေးရွာဆေးပေးခန်း၊ ဘုရားကျောင်း အပါအဝင် နေအိမ်ခြောက်လုံးခန့် ပျက်စီးသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|title=ဖလမ်းမြို့၊လုံသဲမ်ကျေးရွာကျန်းမာရေးဆေးပေးခန်းကိုစစ်ကောင်စီ ဗုံးကြဲ၊ ၆ ဦးသေဆုံး|accessdate=2025-6-22|publisher=Myanmar Now|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622135026/https://myanmar-now.org/mm/news/59487/|archivedate=2025-6-22}}</ref> === ၂၀၂၅ === * [[၂ ဇူလိုင်]] - ချင်းပြည်နယ်၊ [[ဖလမ်းမြို့နယ်]]၊ [[ဟွာလ်ငိုလူမျိုး|ဟွာလ်ငို]]ရမ်ဒေသတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် ဟွာလ်ငိုရမ် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF) တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က CNDF အား ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း CNDF ကမူ ဟွာလ်ငိုရမ် CDF က ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်များကို စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|title=Fighting Between Chin Resistance Forces in Falam Township|url=https://www.bnionline.net/en/news/fighting-between-chin-resistance-forces-falam-township|access-date=2025-07-05|website=Burma News International|language=en}}</ref> ဟွာလ်ငိုရမ် CDF နှင့် ဆက်နွှယ်နေသော [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]]က နှစ်ဖက်အဖွဲအစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ပြန်လည်ချေဖျက်မရသည့် ချင်းလူမျိုးအချင်းချင်းကြား ကြီးမားသော စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို မဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် CNDF နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော [[ချင်းညီနောင်|ချင်းညီနောင်အဖွဲ့]]ကလည်း တင်းမာမှုလျှော့ချလိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်ပတောင်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက စစ်ရေးအကူအညီများဖြင့် ပါဝင်လာပါက CNDF ဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်မည်ဟု ထုတ်ပြန်သည်။ <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.ludunwayoo.com/news-mm/2025/07/05/126319/|title=ချင်းလူမျိုး အချင်းချင်းအကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခမဖန်တီးဘဲ စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ရန် ချင်းပြည်ကောင်စီ တိုက်တွန်း|publisher=Ludu Nway Oo|accessdate=2025-7-5}}</ref> * ၂ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်တွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CNDF) နှင့် CDF ဟွာလ်ငိုးရမ် (Hualngoram) တပ်ဖွဲ့များအကြား ဇူလိုင် ၂ ရက်နေ့မှ ၃ ရက်နေ့အထိ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ CNDF က CDF ဟွာလ်ငိုရမ် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဇူလိုင် ၆ ရက်၊ မနက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်အတွက် ရာနှင့်ချီသော ဒေသခံများသည် အိန္ဒိယ- မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ထွက်ပြေးနေကြသည်။ <ref name=":1" /> * [[၃ ဇူလိုင်]] - [[ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်|CDF-Hakha Central Council]] က [[ဟားခါးမြို့နယ်]]အတွင်း နေထိုင်သူ လူငယ်အမျိုးသားများ မြို့နယ်ပြင်ပသို့ မထွက်ခွာရန်နှင့် အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းများ မဖြစ်မနေတက်ရောက်ရန် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://khonumthung.org/%e1%80%9f%e1%80%ac%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%bc%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%94%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%80-%e1%80%9c%e1%80%b0%e1%80%84%e1%80%9a%e1%80%ba%e1%80%99%e1%80%bb/|title=ဟားခါးမြို့နယ်က လူငယ်များအားလုံး အရံတပ်ဖွဲ့သင်တန်းတက်ရောက်ရန် CDF-Hakha ထုတ်ပြန်|accessdate=2025-7-6|publisher=Khonuthung News}}</ref> * [[၇ ဇူလိုင်]] - အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://chinworld.org/2025/07/%e1%80%a1%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%bb%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%95%e1%80%8b%e1%80%ad%e1%80%95%e1%80%80%e1%80%b9%e1%80%81%e1%80%96%e1%80%bc%e1%80%85%e1%80%ba/|title=အချင်းချင်းပဋိပက္ခဖြစ်စေတဲ့ ဘယ်ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ အားပေးထောက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ CDF – Paletwa ထုတ်ပြန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၅|publisher=Chin World}}</ref> * ၈ ဇူလိုင် - ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကန်ပက်လက်နှင့် ကျင်ဒွေး မြို့နယ်အတွင်းနေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီးသူတိုင်း အခြေခံစစ်သင်တန်း တက်ရောက်ကြရန် Chin Defense Force – Kanpetlet က ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။<ref name=":3" /> * ၉ ဇူလိုင် - ၂၀၂၅ ဇူလိုင် ၉ ရက်တွင် ISP Myanmar က ထုတ်ထားသော "ဒုတ်ဒုတ်ထိမျက်တွေ့ (De Facto) ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်ရခိုင်ပြည်" အစီရင်ခံစာတွင် [[ချင်းညီနောင်]] အဖွဲ့များဖြစ်သော CNDF, CDF-Kanpetlet, CDF-Matupi, CDF-Mindat, PDF-Zoland တို့သည် AA က စစ်ရေးအရင်းအမြစ်များကို တစိတ်တပိုင်း (သို့မဟုတ်) အပြည့်အဌ့ ထောက်ပံ့ထားသော မဟာမိတ်များ ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ <ref>{{Cite web|url=https://ispmyanmar.com/burmese/op-26/|title=ဒုတ်ဒုတ်ထိမျက်တွေ့ (De Facto) ထီးပြိုင်နန်းပြိုင်ရခိုင်ပြည်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၁၀|publisher=ISP Myanmar}}</ref> == အခြားဖတ်ရှုရန် == * [[ချင်းညီနောင် စစ်ဆင်ရေး]] * [[ချင်းပြည်ကောင်စီ]] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ချင်းပြည်နယ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)မှ တိုက်ပွဲများ]] 1p0wm00ro80xp6rxubziqrh7pu3iahk 3 271843 881072 881053 2025-07-09T12:51:45Z Pho Sai 45037 /* ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး */ အပိုင်းသစ် 881072 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး == [[File:Information.svg|25px|alt=Information icon]] မင်္ဂလာပါ။ ဝီကီပီးဒီးယားက ကြိုဆိုပါတယ်။ [[Special:Contributions/Thwe Myeik|သင့်ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ချက်များ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့ အသိအမှတ်ပြုပါသည်။ သို့သော်လည်း သင်သည် [[:သွယ်မြိတ်{{!}}သွယ်မြိတ် ဆောင်းပါးစာမျက်နှာ]]တွင် သင့်အကြောင်း ဝီကီပီးဒီးယားဆောင်းပါး သို့မဟုတ် ဆောင်းပါးမူကြမ်းကို ရေးသားခဲ့ဟန် တူသည်။ ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်းကို ''ပြင်းပြင်းထန်ထန်'' တားမြစ်ထားပါသည်။ ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ [[WP:AUTOBIO|ကိုယ်တိုင်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္တိများ ရေးသားခြင်း လမ်းညွှန်]]ကို ကြည့်ရှုပေးပါ။ ထိုကဲ့သို့သော ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို သင်ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းသည် [[WP:DELETE|ဖျက်ပစ်ခြင်း]]ခံရနိုင်သည်။ သင့်ဘဝတွင် လုပ်ဆောင်ချက်များဟာ အမှန်တကယ် [[WP:N|ထင်ရှားအရေးပါ]]ပြီး [[WP:BLP|သက်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များအကြောင်း ဆောင်းပါးများအတွက် မူဝါဒ]]အရ အတည်ပြုနိုင်ပါက တစ်စုံတစ်ဦးက သင့်အကြောင်းဆောင်းပါးကို နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားဖန်တီးပေးပါလိမ့်မည်။ သင့်အကြောင်း ရှိနှင့်ပြီးဆောင်းပါးတွင် ပေါင်းထည့်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်းများ ပြုလုပ်လိုပါက ဆောင်းပါး၏ ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ကာ ပြောင်းလဲမှုများကို အဆိုပြုနိုင်ပါသည်။ ဤနေရာသည် စွယ်စုံကျမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[Wikipedia:NOTWEBHOST|ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ ဝဘ်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် လူမှုကွန်ယက်]]မဟုတ်သည်ကို ကျေးဇူးပြု၍ နားလည်ပေးပါ။ သင့်ဆောင်းပါးသည် ဖျက်ပစ်ခံရပြီး ဖြစ်ပါက [[:en:WP:WWMPD|ကျွန်ုပ်ဖန်တီးခဲ့သော စာမျက်နှာ ဘာကြောင့် ဖျက်ခံရသလဲ]] ကို ကျေးဇူးပြု၍ ကြည့်ရှုပါ။ ဖျက်ပစ်ခံရခြင်းသည် အမှားအယွင်းတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု သင်ခံစားရပါက ဖျက်ပစ်သည့် စီမံခန့်ခွဲသူနှင့် ကျေးဇူးပြု၍ ဆွေးနွေးပါ။ ကျေးဇူးတင်ပါသည်။<!-- Template:uw-autobiography --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 6nifpqcz4h50yfa3oom4v1s7d92z7d6 881076 881072 2025-07-09T12:57:09Z Thwe Myeik 132406 /* ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881076 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး == [[File:Information.svg|25px|alt=Information icon]] မင်္ဂလာပါ။ ဝီကီပီးဒီးယားက ကြိုဆိုပါတယ်။ [[Special:Contributions/Thwe Myeik|သင့်ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ချက်များ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့ အသိအမှတ်ပြုပါသည်။ သို့သော်လည်း သင်သည် [[:သွယ်မြိတ်{{!}}သွယ်မြိတ် ဆောင်းပါးစာမျက်နှာ]]တွင် သင့်အကြောင်း ဝီကီပီးဒီးယားဆောင်းပါး သို့မဟုတ် ဆောင်းပါးမူကြမ်းကို ရေးသားခဲ့ဟန် တူသည်။ ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်းကို ''ပြင်းပြင်းထန်ထန်'' တားမြစ်ထားပါသည်။ ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ [[WP:AUTOBIO|ကိုယ်တိုင်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္တိများ ရေးသားခြင်း လမ်းညွှန်]]ကို ကြည့်ရှုပေးပါ။ ထိုကဲ့သို့သော ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို သင်ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းသည် [[WP:DELETE|ဖျက်ပစ်ခြင်း]]ခံရနိုင်သည်။ သင့်ဘဝတွင် လုပ်ဆောင်ချက်များဟာ အမှန်တကယ် [[WP:N|ထင်ရှားအရေးပါ]]ပြီး [[WP:BLP|သက်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များအကြောင်း ဆောင်းပါးများအတွက် မူဝါဒ]]အရ အတည်ပြုနိုင်ပါက တစ်စုံတစ်ဦးက သင့်အကြောင်းဆောင်းပါးကို နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားဖန်တီးပေးပါလိမ့်မည်။ သင့်အကြောင်း ရှိနှင့်ပြီးဆောင်းပါးတွင် ပေါင်းထည့်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်းများ ပြုလုပ်လိုပါက ဆောင်းပါး၏ ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ကာ ပြောင်းလဲမှုများကို အဆိုပြုနိုင်ပါသည်။ ဤနေရာသည် စွယ်စုံကျမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး [[Wikipedia:NOTWEBHOST|ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ ဝဘ်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် လူမှုကွန်ယက်]]မဟုတ်သည်ကို ကျေးဇူးပြု၍ နားလည်ပေးပါ။ သင့်ဆောင်းပါးသည် ဖျက်ပစ်ခံရပြီး ဖြစ်ပါက [[:en:WP:WWMPD|ကျွန်ုပ်ဖန်တီးခဲ့သော စာမျက်နှာ ဘာကြောင့် ဖျက်ခံရသလဲ]] ကို ကျေးဇူးပြု၍ ကြည့်ရှုပါ။ ဖျက်ပစ်ခံရခြင်းသည် အမှားအယွင်းတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု သင်ခံစားရပါက ဖျက်ပစ်သည့် စီမံခန့်ခွဲသူနှင့် ကျေးဇူးပြု၍ ဆွေးနွေးပါ။ ကျေးဇူးတင်ပါသည်။<!-- Template:uw-autobiography --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :စာမျက်နှာကို ဖျက်သာဖျက်လိုက်ပါ [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၇၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) fjng8ei2p30oeux76t0fykee61kfni1 881079 881076 2025-07-09T13:02:46Z Thwe Myeik 132406 881079 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3c0w1vsxngoxuaatbshhxponm9dowtf 881081 881079 2025-07-09T13:11:41Z Pho Sai 45037 /* ဖျက်ပစ် */ အပိုင်းသစ် 881081 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ် == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 7uwjxqvoxhdp3ekmme8106ve2o23thd 881083 881081 2025-07-09T13:14:41Z Thwe Myeik 132406 /* ဖျက်ပစ် */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881083 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ် == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :သေချာစုဆောင်းပြီး တင်ခဲ့တဲ့ ‌ောင်းပါးလေဗျာ အခုလိုကြတော့ စိတ်မကောင်းဘူး အဲ့တာကြောင့် ဖျက်ရင်ဖျက်လိုက်ပါလို့ မဟုတ်ရင်လည်း ‌ေချာစစ်‌ေးကြည့်ပါဦး [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) fdfeu5h3whzs6ows27mu6sifbttg1qq 881099 881083 2025-07-09T16:01:48Z Pho Sai 45037 /* ဖျက်ပစ် */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881099 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ် == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :သေချာစုဆောင်းပြီး တင်ခဲ့တဲ့ ‌ောင်းပါးလေဗျာ အခုလိုကြတော့ စိတ်မကောင်းဘူး အဲ့တာကြောင့် ဖျက်ရင်ဖျက်လိုက်ပါလို့ မဟုတ်ရင်လည်း ‌ေချာစစ်‌ေးကြည့်ပါဦး [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]], ဝီကီမှာ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ်ပြန်ရေးတာမျိုး ခွင့်ပြုမထားပါဘူး။ ညီအစ်ကိုက [[WP:PERSON|ဝီကီရဲ့သတ်မှတ်ချက်]]အတိုင်း ကိုက်ညီပြီး အမှန်တကယ် ထင်ရှားအရေးပါသူဖြစ်ရင် ကိုယ့်အတ္ထုပ္ပတ္တိကို တခြားသူတွေက ရေးသားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီမှာ ဘက်မလိုက်တဲ့ အမြင်နဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ရင်းမြစ်တွေအပေါ် ကိုးကားထားတဲ့ အချက်အလက်မှန်တွေကိုပဲ ရေးသားဖော်ပြခွင့်ပေးထားပါတယ် ကိုယ့်ရဲ့အမြင်တွေ၊ အယူအဆတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ အိပ်မက်တွေကို ရေးသားဖော်ပြလို့ မရပါ။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3kbtfizmxd3tbob8u04mx7ohqlzegm6 881100 881099 2025-07-09T16:03:31Z Thwe Myeik 132406 /* ဖျက်ပစ် */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881100 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ် == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :သေချာစုဆောင်းပြီး တင်ခဲ့တဲ့ ‌ောင်းပါးလေဗျာ အခုလိုကြတော့ စိတ်မကောင်းဘူး အဲ့တာကြောင့် ဖျက်ရင်ဖျက်လိုက်ပါလို့ မဟုတ်ရင်လည်း ‌ေချာစစ်‌ေးကြည့်ပါဦး [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]], ဝီကီမှာ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ်ပြန်ရေးတာမျိုး ခွင့်ပြုမထားပါဘူး။ ညီအစ်ကိုက [[WP:PERSON|ဝီကီရဲ့သတ်မှတ်ချက်]]အတိုင်း ကိုက်ညီပြီး အမှန်တကယ် ထင်ရှားအရေးပါသူဖြစ်ရင် ကိုယ့်အတ္ထုပ္ပတ္တိကို တခြားသူတွေက ရေးသားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီမှာ ဘက်မလိုက်တဲ့ အမြင်နဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ရင်းမြစ်တွေအပေါ် ကိုးကားထားတဲ့ အချက်အလက်မှန်တွေကိုပဲ ရေးသားဖော်ပြခွင့်ပေးထားပါတယ် ကိုယ့်ရဲ့အမြင်တွေ၊ အယူအဆတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ အိပ်မက်တွေကို ရေးသားဖော်ပြလို့ မရပါ။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :::အဲ့တာဆိုရင် စာမျက်နှာကိုဖျက် ‌ေးပါဗျ [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 9iysd8rh35ppybb35ruryngyxm8khm1 881102 881100 2025-07-09T16:14:25Z Pho Sai 45037 /* ဖျက်ပစ် */ 881102 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ်ရန် အသိပေးချက်အား ဖယ်ရှားမှု == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :သေချာစုဆောင်းပြီး တင်ခဲ့တဲ့ ‌ောင်းပါးလေဗျာ အခုလိုကြတော့ စိတ်မကောင်းဘူး အဲ့တာကြောင့် ဖျက်ရင်ဖျက်လိုက်ပါလို့ မဟုတ်ရင်လည်း ‌ေချာစစ်‌ေးကြည့်ပါဦး [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]], ဝီကီမှာ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ်ပြန်ရေးတာမျိုး ခွင့်ပြုမထားပါဘူး။ ညီအစ်ကိုက [[WP:PERSON|ဝီကီရဲ့သတ်မှတ်ချက်]]အတိုင်း ကိုက်ညီပြီး အမှန်တကယ် ထင်ရှားအရေးပါသူဖြစ်ရင် ကိုယ့်အတ္ထုပ္ပတ္တိကို တခြားသူတွေက ရေးသားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီမှာ ဘက်မလိုက်တဲ့ အမြင်နဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ရင်းမြစ်တွေအပေါ် ကိုးကားထားတဲ့ အချက်အလက်မှန်တွေကိုပဲ ရေးသားဖော်ပြခွင့်ပေးထားပါတယ် ကိုယ့်ရဲ့အမြင်တွေ၊ အယူအဆတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ အိပ်မက်တွေကို ရေးသားဖော်ပြလို့ မရပါ။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :::အဲ့တာဆိုရင် စာမျက်နှာကိုဖျက် ‌ေးပါဗျ [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :::ဖျက်ပစ်ရန် သင့်/မသင့် ဆိုတာကိုတော့ သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက စိစစ်ပေးပါလိမ့်မယ်။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 1f6aliiigjxzmvdmx8ldo2dnri75lsd 881108 881102 2025-07-09T16:27:09Z Thwe Myeik 132406 /* ဖျက်ပစ်ရန် အသိပေးချက်အား ဖယ်ရှားမှု */ အကြောင်းပြန်ခြင်း 881108 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thwe Myeik ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၈၊ ၅ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) == ဖျက်ပစ်ရန် အသိပေးချက်အား ဖယ်ရှားမှု == [[File:Information orange.svg|25px|alt=Information icon]] [[:သွယ်မြိတ်]]မှာ လုပ်ခဲ့သလိုမျိုး [[Template:Article for deletion|ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် ဆောင်းပါးများ အသိပေးချက်များ]]ကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ပစ်ရမည့် စာမျက်နှာများအတွက် တစ်ခြားသူများရဲ့ သုံးသပ်ချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းများကို ကျေးဇူးပြု၍ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ခြင်းဟာ ဆွေးနွေးချက်ကို ရပ်တန့်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သင့်အား သက်ဆိုင်ရာ စာမျက်နှာရှိ ဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ ဝင်ရောက်သုံးသပ်ချက်ပေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ မတော်တဆပြုလုပ်လိုက်မိသော စာမျက်နှာဖြစ်နေလျှင်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက ၎င်းစာမျက်နှာအား ဖျက်ပစ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိဘာသာ ဗလာပြုလုပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်၊ ထိုသို့ဗလာပြုလုပ်ခြင်းသည် စာမျက်နှာကို ပျောက်ကွယ်သွားစေမည် မဟုတ်ပါ။<!-- Template:uw-afd2 --> [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :သေချာစုဆောင်းပြီး တင်ခဲ့တဲ့ ‌ောင်းပါးလေဗျာ အခုလိုကြတော့ စိတ်မကောင်းဘူး အဲ့တာကြောင့် ဖျက်ရင်ဖျက်လိုက်ပါလို့ မဟုတ်ရင်လည်း ‌ေချာစစ်‌ေးကြည့်ပါဦး [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]], ဝီကီမှာ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ်ပြန်ရေးတာမျိုး ခွင့်ပြုမထားပါဘူး။ ညီအစ်ကိုက [[WP:PERSON|ဝီကီရဲ့သတ်မှတ်ချက်]]အတိုင်း ကိုက်ညီပြီး အမှန်တကယ် ထင်ရှားအရေးပါသူဖြစ်ရင် ကိုယ့်အတ္ထုပ္ပတ္တိကို တခြားသူတွေက ရေးသားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီမှာ ဘက်မလိုက်တဲ့ အမြင်နဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ရင်းမြစ်တွေအပေါ် ကိုးကားထားတဲ့ အချက်အလက်မှန်တွေကိုပဲ ရေးသားဖော်ပြခွင့်ပေးထားပါတယ် ကိုယ့်ရဲ့အမြင်တွေ၊ အယူအဆတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ အိပ်မက်တွေကို ရေးသားဖော်ပြလို့ မရပါ။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :::အဲ့တာဆိုရင် စာမျက်နှာကိုဖျက် ‌ေးပါဗျ [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၀၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) :::ဖျက်ပစ်ရန် သင့်/မသင့် ဆိုတာကိုတော့ သက်ဆိုင်ရာ အက်ဒမင် တစ်ဦးဦးက စိစစ်ပေးပါလိမ့်မယ်။[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၁၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ::::စိစစ်ပြီးဆုံးဖြတ်‌‌တာကိုလက်ခံပါ့မယ် ‌ွေးနွေးချက်ကို ဖျက်ချင်ပါတယ် [[အသုံးပြုသူ:Thwe Myeik|Thwe Myeik]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thwe Myeik|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၂၇၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ibbniwg073a8n7z7s3q68xer87x45pq 2 271845 881077 881066 2025-07-09T12:58:14Z Thwe Myeik 132406 881077 wikitext text/x-wiki {{infobox person |name = သွယ်မြိတ် |parents = ဦးစ်ိုင်းခမ်းလှ၊ ဒေါ်အေးသန္တာ |birth_place = လှိုင်သာယာ၊ ရန်ကုန်မြို့ |occupation = ကဗျာဆရာ |known_for = မာရီယာ၊ကြည်ပြာ}} သွယ်မြိတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ သူသည် မြန်မာနိုင်ငံမော်ဒန်ကဗျာလောကတွင်၂၀၂၃ခုနှစ်မှစ၍ လူသိများထင်ရှားလာခဲ့သည့်ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်ပါတယ်။ သွယ်မြိတ်သည် လူငယ်များကြားတွင်ရေပန်းစား‌သော Telegram channelတစ်ခုဖြစ်သည့် [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] channel၏ တည်ထောင်သူများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ == ငယ်ဘဝ == သွယ်မြိတ်သည် အထက်တန်း ပညာကို ဦးကျော်ဟန်(ဇေယျာ)ကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်းတွင်း သင်ယူခဲ့ပြီး စာပေသင်ယူခြင်းထက် ကဗျာစာပေလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပိုမိုစိတ်ဝင်စား၍ပါဝင်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ အသက် (၁၂) နှစ်အရွယ်တွင် ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့်တစ်နှစ်အကြာအိမ်တွင်သာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည် ။ ၂၀၂၃ခုကာလများမှစ၍ Telegramတွင် ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည်။ == အနုပညာလမ်းကြောင်း == သွယ်မြိတ်သည် သူဇာ(ကြည်စိုး)၊ ခန့်သွယ်၊ ဝဏ္ဏအပါအဝင် အခြားသော ကဗျာဆရာများနှင့်အတူ Telegramတွင် ကဗျာများကိုရေးသားခဲ့သည်။စာပေလောကchannelကိုတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကဗျာရွတ်ဖတ်‌မှုပွဲအစီအစဉ်များစွာလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== [https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက] မှ အချက်အလတ်များ [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] မှ အချက်အလတ်များ ဤ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာလူပုဂ္ဂိုလ်]] အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ [https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%B7%E1%80%BA&action=edit ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်း]ဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ bp5shes1d2uz1i57pzztizeoqqpea8e 881078 881077 2025-07-09T12:59:27Z Thwe Myeik 132406 881078 wikitext text/x-wiki {{infobox person |name = သွယ်မြိတ် |parents = ဦးစ်ိုင်းခမ်းလှ၊ ဒေါ်အေးသန္တာ |birth_place = လှိုင်သာယာ၊ ရန်ကုန်မြို့ |occupation = ကဗျာဆရာ |known_for = မာရီယာ၊ကြည်ပြာ}} သွယ်မြိတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် မြန်မာနိုင်ငံမော်ဒန်ကဗျာလောကတွင်၂၀၂၃ခုနှစ်မှစ၍ လူသိများထင်ရှားလာခဲ့သည့်ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ သွယ်မြိတ်သည် လူငယ်များကြားတွင်ရေပန်းစား‌သော Telegram channelတစ်ခုဖြစ်သည့် [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] channel၏ တည်ထောင်သူများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ == ငယ်ဘဝ == သွယ်မြိတ်သည် အထက်တန်း ပညာကို ဦးကျော်ဟန်(ဇေယျာ)ကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်းတွင်း သင်ယူခဲ့ပြီး စာပေသင်ယူခြင်းထက် ကဗျာစာပေလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပိုမိုစိတ်ဝင်စား၍ပါဝင်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ အသက် (၁၂) နှစ်အရွယ်တွင် ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့်တစ်နှစ်အကြာအိမ်တွင်သာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည် ။ ၂၀၂၃ခုကာလများမှစ၍ Telegramတွင် ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည်။ == အနုပညာလမ်းကြောင်း == သွယ်မြိတ်သည် သူဇာ(ကြည်စိုး)၊ ခန့်သွယ်၊ ဝဏ္ဏအပါအဝင် အခြားသော ကဗျာဆရာများနှင့်အတူ Telegramတွင် ကဗျာများကိုရေးသားခဲ့သည်။စာပေလောကchannelကိုတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကဗျာရွတ်ဖတ်‌မှုပွဲအစီအစဉ်များစွာလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ==ကိုးကား== [https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက] မှ အချက်အလတ်များ [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] မှ အချက်အလတ်များ ဤ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာလူပုဂ္ဂိုလ်]] အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ [https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%B7%E1%80%BA&action=edit ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်း]ဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ 9hcgwmzhz29xbmpjfs692o3uzwq1l31 0 271957 881075 881067 2025-07-09T12:53:51Z Thwe Myeik 132406 စာမျက်နှာကို ဗလာလုပ်လိုက်သည် 881075 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 881080 881075 2025-07-09T13:08:31Z Thwe Myeik 132406 881080 wikitext text/x-wiki {{Db-person}} {{Autobiography}} {{infobox person |name = သွယ်မြိတ် |parents = ဦးစ်ိုင်းခမ်းလှ၊ ဒေါ်အေးသန္တာ |birth_place = လှိုင်သာယာ၊ ရန်ကုန်မြို့ |occupation = ကဗျာဆရာ |known_for = မာရီယာ ၊ ကြည်ပြာ}} သွယ်မြိတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှအမျိုးသားကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် မြန်မာနိုင်ငံမော်ဒန်ကဗျာလောကတွင်၂၀၂၃ခုနှစ်မှစ၍ လူသိများထင်ရှားလာခဲ့သည့်ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ သွယ်မြိတ်သည် လူငယ်များကြားတွင်ရေပန်းစား‌သော Telegram channelတစ်ခုဖြစ်သည့် [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်]channel နှင့်[https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက]channel၏ တည်ထောင်သူများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သွယ်မြိတ်ရေးသား‌သော ကဗျာများဟာ လူငယ်များကြား ရေပန်းစားလျက်ရှိပြီး ၂၀၂၄ခုနှစ်(နှစ်ကုန်ပိုင်း)လောက်တွင်စတင် လူသိများလာခဲ့‌သော [https://t.me/fromPonnyakhin1/1811 မာရီယာ]ကဗျာများ ၊ [https://t.me/literaturetemple/1681 ကြည်ပြာသို့] အစရှိသည့်ကဗျာများဖြင့်လည်း လူသိများသည်။ သူဟာစာအုပ်ထုတ်ဝေရေးသားခြင်းမရှိသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ အင်တာနက်လူမှုကွန်ယက်များတွင် သူ၏ကဗျာများမှာ ထင်ပေါ်ကျော်ရှားသည်။ သူသည် ကဗျာစာပေတင်မဟုတ်ဘဲ မြန်မာ့စာပေလောကကိုပါမြှင့်တင်ပေးနေသော လေးစားစရာ ‌မြန်မာအမျိုးသားကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ == ငယ်ဘဝ == သွယ်မြိတ်ကို ၂၀၀၇ ခုတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ အထက်တန်း ပညာကို ဦးကျော်ဟန်(ဇေယျာ)ကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်းတွင်း သင်ယူခဲ့ပြီး စာပေသင်ယူခြင်းထက် ကဗျာစာပေလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပိုမိုစိတ်ဝင်စား၍ပါဝင်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ အသက် (၁၂) နှစ်အရွယ်တွင် ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့်တစ်နှစ်အကြာအိမ်တွင်သာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည် ။ ၂၀၂၃ခုကာလများမှစ၍ Telegramတွင်ကဗျာများစတင်ရေးခဲ့သည်။ == အနုပညာလမ်းကြောင်း == သွယ်မြိတ်သည် သူဇာ(ကြည်စိုး)၊ ခန့်သွယ်၊ ဝဏ္ဏအပါအဝင် အခြားသော ကဗျာဆရာများနှင့်အတူ Telegramတွင် ကဗျာများကိုရေးသားခဲ့သည်။စာပေလောကchannelကိုတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကဗျာရွတ်ဖတ်‌မှုပွဲအစီအစဉ်များစွာလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ==ကိုးကာ== [https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက] မှ အချက်အလတ်များ [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] မှ အချက်အလတ်များ ဤ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာလူပုဂ္ဂိုလ်]] အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ [https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%B7%E1%80%BA&action=edit ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်း]ဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ 0bel69rzqkxgkbh1c1horh4f4a6491j 881082 881080 2025-07-09T13:11:55Z 2400:AC40:637:5CAB:FC3A:C99F:9A1A:15A6 881082 wikitext text/x-wiki {{Db-person}} {{Autobiography}} {{infobox person |name = သွယ်မြိတ် |parents = ဦးစ်ိုင်းခမ်းလှ၊ ဒေါ်အေးသန္တာ |birth_place = လှိုင်သာယာ၊ ရန်ကုန်မြို့ |occupation = ကဗျာဆရာ |known_for = မာရီယာ ၊ ကြည်ပြာ}} သွယ်မြိတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှအမျိုးသားကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် မြန်မာနိုင်ငံမော်ဒန်ကဗျာလောကတွင်၂၀၂၃ခုနှစ်မှစ၍ လူသိများထင်ရှားလာခဲ့သည့်ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ သွယ်မြိတ်သည် လူငယ်များကြားတွင်ရေပန်းစား‌သော Telegram channelတစ်ခုဖြစ်သည့် [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်]channel နှင့်[https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက]channel၏ တည်ထောင်သူများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သွယ်မြိတ်ရေးသား‌သော ကဗျာများဟာ လူငယ်များကြား ရေပန်းစားလျက်ရှိပြီး ၂၀၂၄ခုနှစ်(နှစ်ကုန်ပိုင်း)လောက်တွင်စတင် လူသိများလာခဲ့‌သော [https://t.me/fromPonnyakhin1/1811 မာရီယာ]ကဗျာများ ၊ [https://t.me/literaturetemple/1681 ကြည်ပြာသို့] အစရှိသည့်ကဗျာများဖြင့်လည်း လူသိများသည်။ သူဟာစာအုပ်ထုတ်ဝေရေးသားခြင်းမရှိသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ အင်တာနက်လူမှုကွန်ယက်များတွင် သူ၏ကဗျာများမှာ ထင်ပေါ်ကျော်ရှားသည်။ သူသည် ကဗျာစာပေတင်မဟုတ်ဘဲ မြန်မာ့စာပေလောကကိုပါမြှင့်တင်ပေးနေသော လေးစားစရာ ‌မြန်မာအမျိုးသားကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ == ငယ်ဘဝ == သွယ်မြိတ်သည် အထက်တန်း ပညာကို ဦးကျော်ဟန်(ဇေယျာ)ကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်းတွင်း သင်ယူခဲ့ပြီး စာပေသင်ယူခြင်းထက် ကဗျာစာပေလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပိုမိုစိတ်ဝင်စား၍ပါဝင်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ အသက် (၁၂) နှစ်အရွယ်တွင် ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့်တစ်နှစ်အကြာအိမ်တွင်သာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး ကဗျာများစတင်ရေးသားခဲ့သည် ။ ၂၀၂၃ခုကာလများမှစ၍ Telegramတွင်ကဗျာများစတင်ရေးခဲ့သည်။ == အနုပညာလမ်းကြောင်း == သွယ်မြိတ်သည် သူဇာ(ကြည်စိုး)၊ ခန့်သွယ်၊ ဝဏ္ဏအပါအဝင် အခြားသော ကဗျာဆရာများနှင့်အတူ Telegramတွင် ကဗျာများကိုရေးသားခဲ့သည်။စာပေလောကchannelကိုတည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကဗျာရွတ်ဖတ်‌မှုပွဲအစီအစဉ်များစွာလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ==ကိုးကာ== [https://t.me/fromPonnyakhin1 စာပေ‌လောက] မှ အချက်အလတ်များ [https://t.me/uandi1500 ကဗျာလွယ်အိတ်] မှ အချက်အလတ်များ ဤ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာလူပုဂ္ဂိုလ်]] အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ [https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%B7%E1%80%BA&action=edit ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်း]ဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ ct1e5xf3l9qhjb1dbhs00sjjasbd74s 3 271962 881073 2025-07-09T12:52:35Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881073 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Naymyo mimini ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၂၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 1fylumtim4141foz424y3egydnq17ks 3 271963 881074 2025-07-09T12:52:45Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881074 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Shnp72 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၂၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) nzq0hqpw1ce6pg8zmpuuvf0nhjsjly5 3 271964 881088 2025-07-09T13:52:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881088 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် دونوت ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၂၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 46cp9pd9uv8oj9io9j4ji755k9mfgvs 3 271965 881089 2025-07-09T13:53:06Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881089 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် El tecolote-baykus ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3jaj6ptpom8t408e54wiaxmhei75nvq 3 271966 881090 2025-07-09T13:53:16Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881090 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Zin Naing Aung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) kh3z8wmpq2nknqwofpg58a3daq4yghq 3 271967 881092 2025-07-09T14:53:26Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881092 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Naing Ko Win 2001 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) lnuijo5kzj6euu5crkgll2d5aa26nfa 3 271968 881093 2025-07-09T14:53:36Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881093 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Linthitzaw ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) a6x3mfh4mkae07vklricdzmhutsme9o 3 271969 881094 2025-07-09T14:53:46Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881094 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Myintmoe9 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) k1kd8xks9zwonp7gpt82ttekaewaeeg 3 271970 881096 2025-07-09T15:53:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881096 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် JonathanUno ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 411wckyatd6mg2asqsphdyuorj46ig3 3 271971 881097 2025-07-09T15:54:07Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881097 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Shi Lyan Khitt ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) qgupk3cb4fdscahs3x7znr3al6nsvtw 3 271972 881110 2025-07-09T16:54:17Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881110 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yeko.199 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 5bwi41tu9p2fj7ivo8hu9sve300qibv 881111 881110 2025-07-09T17:41:23Z Yeko.199 132517 Code#2197 881111 wikitext text/x-wiki [https://www.facebook.com/MyanmarCelebrityX bymyanmarcelebritytv@gmail.com]([[အသုံးပြုသူ:Yeko.199|Yeko.199]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yeko.199|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၄၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC))== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yeko.199 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) bdydidivfd28619cg1kzylrs081mbyy 881116 881111 2025-07-09T18:15:51Z Yeko.199 132517 ခင်ဝင့်ဝါ 881116 wikitext text/x-wiki [https://www.facebook.com/MyanmarCelebrityX bymyanmarcelebritytv@gmail.com]([[အသုံးပြုသူ:Yeko.199|Yeko.199]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yeko.199|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၄၁၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC))== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yeko.199 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC)([[အသုံးပြုသူ:Yeko.199|Yeko.199]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Yeko.199|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၁၅၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC)) hnwh0zzekl03p6b3jnuoeivsun3ot1h 0 271973 881114 2025-07-09T17:58:56Z 202.191.104.40 Ok 881114 wikitext text/x-wiki ok eb8gkqgtzl6qbnb1xz2fjc45q3glbzf 2 271974 881115 2025-07-09T18:00:58Z Yeko.199 132517 www.facebook.com 881115 wikitext text/x-wiki [Https://www.facebook.com/WAIYANSOE95 Facebook] kit5tc3ny5ik80upkhcqku2wn9k9zqk 0 271975 881117 2025-07-09T18:27:46Z 80.255.51.146 "'''စိမ်းမို့မို့'''သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့်..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 881117 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့'''သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။}} ည်။ အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့ ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ကိုယ်ပိုင်သံစဉ် သီချင်းအများစုကို **ခဲ့ပြီး ******အားထုတ်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ အခြားတစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ သူမ ၏ အသံကာလာနှင့် သီဆိုဟန်များမှာ ထူးခြား၍ ‌တေး သီချင်းများကို ခံစားချက်အပြည့်ဖြင့် ပိုင်နိုင်စွာ သီဆိုလေ့ရှိပါသည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစကား'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး''''' သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံးေ == နေကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] irtsfgcbj3cnm2vpcoeyuho4ogz7phk 881118 881117 2025-07-09T18:31:11Z 80.255.51.146 /* နောက်ဆုံးေ */ 881118 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့'''သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။}} ည်။ အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့ ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ကိုယ်ပိုင်သံစဉ် သီချင်းအများစုကို **ခဲ့ပြီး ******အားထုတ်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ အခြားတစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ သူမ ၏ အသံကာလာနှင့် သီဆိုဟန်များမှာ ထူးခြား၍ ‌တေး သီချင်းများကို ခံစားချက်အပြည့်ဖြင့် ပိုင်နိုင်စွာ သီဆိုလေ့ရှိပါသည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစကား'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး''''' သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] svzuxjxgsxtz31toq0q5pqinulxru80 881119 881118 2025-07-09T18:49:07Z Trivezolynn 132518 upload the image. 881119 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့'''သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့ ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ကိုယ်ပိုင်သံစဉ် သီချင်းအများစုကို **ခဲ့ပြီး ******အားထုတ်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ အခြားတစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ သူမ ၏ အသံကာလာနှင့် သီဆိုဟန်များမှာ ထူးခြား၍ ‌တေး သီချင်းများကို ခံစားချက်အပြည့်ဖြင့် ပိုင်နိုင်စွာ သီဆိုလေ့ရှိပါသည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစကား'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး''''' သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] 3l7jfkz5m1ix2w19bcgdewhug8y9qz3 881121 881119 2025-07-09T19:03:05Z Trivezolynn 132518 /* နောက်ဆုံး */ 881121 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့'''သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့ ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ကိုယ်ပိုင်သံစဉ် သီချင်းအများစုကို **ခဲ့ပြီး ******အားထုတ်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ အခြားတစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ သူမ ၏ အသံကာလာနှင့် သီဆိုဟန်များမှာ ထူးခြား၍ ‌တေး သီချင်းများကို ခံစားချက်အပြည့်ဖြင့် ပိုင်နိုင်စွာ သီဆိုလေ့ရှိပါသည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစကား'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး''''' သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] ipddykfi5qnnhooonyhm80s5691eg54 881122 881121 2025-07-09T19:09:23Z Trivezolynn 132518 Sein Moh Moh 881122 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ ( Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့ ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ကိုယ်ပိုင်သံစဉ် သီချင်းအများစုကို **ခဲ့ပြီး ******အားထုတ်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ အခြားတစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ သူမ ၏ အသံကာလာနှင့် သီဆိုဟန်များမှာ ထူးခြား၍ ‌တေး သီချင်းများကို ခံစားချက်အပြည့်ဖြင့် ပိုင်နိုင်စွာ သီဆိုလေ့ရှိပါသည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစကား'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး''''' သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] hyp16jqp5tqdxxl6q1ex3nqppwzjp4y 881131 881122 2025-07-09T20:25:23Z Trivezolynn 132518 881131 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ေေပြစ်ကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌ေ တတ်ပြီး ‌ေး‌ေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မြန်မ့ာအသံဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ေရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြားအစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌ေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]ချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ * * ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၀၈-၀၉-၂၀⁠၂၃ နံနက် ၁၂:၂၀ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] p3jpzgb13hxvkey1g5e22w20xcnmrmm 881132 881131 2025-07-09T20:42:26Z Trivezolynn 132518 881132 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်ပြီး ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌ေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော် ‌‌မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] 9u23varg3jtn6y4m9whckvrfbjgnaib 881134 881132 2025-07-09T20:44:45Z Trivezolynn 132518 881134 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်ပြီး ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌ေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] 7dj6y1yk2xkfzhzzxdhwfelgxawww6r 881137 881134 2025-07-09T21:06:30Z Trivezolynn 132518 881137 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်ပြီး ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] qv17n8b3qeuqk5977dygo702dfmhwus 881138 881137 2025-07-09T21:14:05Z Trivezolynn 132518 881138 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်ပြီး ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး အ.ထ.က (၄) ***မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် ဂီတပညာ သင်ယူခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် ***ကိုလည်း **ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ == နောက်ဆုံး == ကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] khimcpwt6sxin40hrlm7oezricr0g91 881144 881138 2025-07-09T23:11:43Z Trivezolynn 132518 881144 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်ပြီး ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး ******မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == [[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် *******ခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌ော့''' ၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် *** ကိုလည်းပြန်လည်သီဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂီတလောကမှ မိတ်ဆွေ၊အပေါင်းအသင်းများ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ == နောက်ဆုံး == ရင်သားကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] bqxooo0r3myvfjn0ermlxoea8bqzivk 881234 881144 2025-07-10T09:10:20Z Trivezolynn 132518 881234 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့ (Sein Moh Moh)''' သည်(၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် (Burmese Traditional Music) နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း ** နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ** ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။ == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင်ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတေ်အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင်ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ အဖေ ဗမာ၊ အမေ** ဖြစ်သည်။ သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည်ဖြစ်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်သူ၊ ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေတွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး ******မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ == အနုပညာဘဝ == '''စိမ်းမို့မို့''' သည်[[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် *******ခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် '''အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌တော့'''၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊'''အချစ်အားအင်'''[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''သည် *** ကိုလည်းပြန်လည်သီဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့၏''' တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် '''ဆွေး''' သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော '''အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း''' [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ '''''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]'''''၊ '''''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)'''''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂီတလောကမှ မိတ်ဆွေ၊အပေါင်းအသင်းများ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ == နောက်ဆုံး == ရင်သားကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော််မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင်ယင်း ရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[https://www.myanmarcelebrity.com/2023/06/blog-post_26.html Myancele] ibkbtnelbpvgpauj8bx5rdr1guu1qd4 881245 881234 2025-07-10T10:04:21Z Salai Rungtoi 22844 881245 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့''' (၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင် ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတော် အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင် ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ {{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည် ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/600653|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=2025-7-10|publisher=DVB Burmese}}</ref> ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက မမကြီးဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက မမို့ ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်သူ၊ ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေ တွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး ******မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == အနုပညာဘဝ == စိမ်းမို့မို့ သည်[[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် *******ခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌တော့၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့သည် *** ကိုလည်းပြန်လည်သီဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် ဆွေး သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ ''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]''၊ ''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂီတလောကမှ မိတ်ဆွေ၊အပေါင်းအသင်းများ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ == နောက်ဆုံး == ရင်သားကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော်မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင် ယင်းရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/249956|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၁၀|publisher=Eleven Media}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၃ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသမီး အဆိုတော်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] h9hu68z51979xxgq5303cdi59rf82v4 881265 881245 2025-07-10T11:56:25Z Trivezolynn 132518 881265 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့''' (၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင် ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတော် အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင် ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ {{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည် ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/600653|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=2025-7-10|publisher=DVB Burmese}}</ref> ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက မမကြီးဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက မမို့ ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်သူ၊ ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ ဝက်ဝံရုပ်ကလေးများကို ကြိုက်နှစ်သက်သူဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေ တွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး ******မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == အနုပညာဘဝ == စိမ်းမို့မို့ သည်[[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် *******ခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌တော့၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့သည် *** ကိုလည်းပြန်လည်သီဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် ဆွေး သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ ''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]''၊ ''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂီတလောကမှ မိတ်ဆွေ၊အပေါင်းအသင်းများ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ == နောက်ဆုံး == ရင်သားကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော်မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင် ယင်းရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/249956|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၁၀|publisher=Eleven Media}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၃ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသမီး အဆိုတော်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] bw7fa8xbwlb6h31c2ebkyhk6jr4v4gu 881266 881265 2025-07-10T11:57:25Z Trivezolynn 132518 881266 wikitext text/x-wiki '''စိမ်းမို့မို့''' (၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၅၉ – ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၃) သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဦးကာလများတွင် မြန်မာ့ဂီတလောက၌ မြန်မာသံစဉ် နှင့် စတီရီယိုသံစဉ်များဖြင့် ကျော်ကြားသော အဆိုတော် တစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ {{Infobox person|name=စိမ်းမို့မို့|occupation=တေးသံရှင်|parents=ဦးအောင်ကြည်၊ဒေါ််မြင့်မြင့်ဆွေ|birth_date=(စမ်းယုကြည်) ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၈ ရက်။|death_cause=ကင်ဆာရောဂါ|death_date=၂၀၂၃ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ရက်နေ့ ၁၂နာရီ၂၀မိနစ်|death_place=Green Cross Hospital. လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ရန်ကုန်မြို့။|image=[[File:စိမ်းမို့မို့.jpg|thumb|Sein Moh Moh]]}} အနုပညာသက်တမ်း နှစ်တာကာလအတွင်း တကိုယ်တော် အယ်လ်ဘမ် ခုထိ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏ အနုပညာများသည် မြန်မာပရိသတ်များကြားတွင် ယနေ့တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ == ဖခင် ဦးအောင်ကြည် (အဆိုတော် အောင်ဖုန်း)နှင့် မိခင် ဒေါ်မြင့်မြင့်ဆွေ တို့မှ ၁၉၅၉ခုနှစ် စက်တင်ဘာ(၈)ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} သမီးကြီးဖြစ်ပြီး ညီမတစ်ဦး နှင့်မောင်တစ်ယောက်ရှိသည်။ {{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} အမည်ရင်းမှာ စမ်းယုကြည် ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite web|url=https://burmese.dvb.no/post/600653|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=2025-7-10|publisher=DVB Burmese}}</ref> ခင်မင်ရင်းနှီးသော ကျောင်းနေဖက်ငယ်သူငယ်ချင်းများက '''မမကြီး'''ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဂီတလောကမိတ်ဆွေများက '''မမို့''' ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အသားအရည် ဝင်းပကြည်လင်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအစား‌ပြေပြစ်လှပကာ၊အရပ်အမောင်းမြင့်မားပြီး အမြဲပြုံး‌‌‌နေတတ်သူ၊ ‌အေးဆေးတည်ငြိမ်၍ စိတ်သဘောထား ‌ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်၍ ချစ်ခင်သူများလှသည်။ ဝက်ဝံရုပ်ကလေးများကို ကြိုက်နှစ်သက်သူဖြစ်သည်။ '''စိမ်းမို့မို့'''၏ခင်ပွန်းမှာ *******ဖြစ်ပြီး သားသမီးရင်းချာမရှိပါ။ == ပညာရေး == အ.ထ.က (၄) တာမွေ တွင် မူလတန်းပညာကို သင်ကြားခဲ့ပြီး ******မှ အထက်တန်းအောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉*** တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]] ရှိ [[ပုသိမ်ဒေသကောလိပ်|ဒေသကောလိပ်]] ၁ သို့တက်ရောက်ခဲ့သည်။အနုပညာအသင်းတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင်--**** [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] မှ *** အထူးပြုဖြင့် **ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။{{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၂၅}} == အနုပညာဘဝ == စိမ်းမို့မို့ သည်[[ရန်ကုန်မြို့]]တွင် *******ခဲ့သည်။ ငယ်စဉ်ကမူလတန်းအရွယ် ကျောင်း‌နောက်ဆုံး‌နေ့ တွေမှာ ဝါသနာအရနှစ်စဉ်အတန်း‌ ရှေ့တွင်သီချင်းဆိုပြီး ဝါသနာကြီးလွန်းသူဖြစ်ပါတယ်။ [[မြန်မာ့အသံ|မြန်မ့ာအသံ]] ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း‌ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မ့ာအသံတွင် ၁၉** နှစ်များတွင် စမ်းယုယုကြည် အမည်ဖြင့် အသက် ၁၀ နှစ်လောက်ပြန်ငယ်ချင်၊ ချစ်သူရယ်လာပါ‌တော့၊ ***သီချင်းများဖြင့် ဓါတ်ပြားရ အဆိုတော်တစ်ဦးဖြစ့်ခဲ့သည်။ မြန်မာသံစဉ်ဖြင့် ဂီတကိုအစပြုခဲ့ ‌သော်လည်း ခေတ်ပေါ်တေးသီချင်းများစွာကိုသီဆိုခဲ့၊ ‌ောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သည် အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉** ခုနှစ်တွင်***** စီးရီးဖြင့်ခေတ်ပေ် ဂီတလောကသို့ စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တစ်ကိုယ်တော် တေးစီးရီးများမှာ ရဲရဲချစ်၊အချစ်အားအင်[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2023/08/blog-post_43.html ၊၊] ၊ဆွေး၊အချစ်နွေမိုးဆောင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့သည် *** ကိုလည်းပြန်လည်သီဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကာလ မြန်မာအသံ ‌ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြား [[MRTV]] အစီအစဉ်များတွင် အမြဲတမ်းလွှင့်ရသည့် လူကြိုက်များထင်ရှားသည့် ‌တေးသံရှင်များတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ စိမ်းမို့မို့၏ တေးသီချင်းပေါင်း များစွာအနက် ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင်ထွက်ရှိခဲ့သည့် ဆွေး သီချင်းခွေ၊[https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_858.html ဖြူနီပြာဝါ] ၁၉၉၆ တွင်ထွက်ခဲ့သော အချစ်နွေ မိုး ဆောင်း [https://phyuniwarpyar.blogspot.com/2015/06/blog-post_769.html ဖြူနီပြာဝါ]သီချင်းခွေ များကြောင့်ပိုထင်ရှားကာ ပရိတ်သက်အကြိုက်များခဲ့ရသည်။ ''မျက်ဝန်းစ[https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8+%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC,%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&jsoncbid=5&ru=/search?q=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&qs=n&form=QBRE&sp=-1&lq=0&pq=%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%95%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%20%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%2C%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7&sc=0-34&sk=&cvid=EEBA0684AC904E0AB93E726C59FE3E2B&ajaxnorecss=1&sid=38E2C64209AD6C2839BFD059089F6D07&format=snrjson&jsoncbid=5&mmscn=vwrc&mid=84E32167521E3F02A06C84E32167521E3F02A06C&FORM=WRVORC&ntb=1&msockid=f05899cb5cfe11f0a4efdab6ba6ce5a4 ကား]''၊ ''အပြုံးကို အပြီးငှား [https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=%e1%80%85%e1%80%ad%e1%80%99%e1%80%ba%e1%80%b8%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%99%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7&&mid=B2AEBFB8359385C9D1FCB2AEBFB8359385C9D1FC&&mcid=010F4C9B10614DEAB2C0E24C109220E3&FORM=VRDGAR]၊ ဆွေး၊ လွမ်းငွေ့ဝေဝေ၊ အေးတဲ့ည၊ မိုး၊ သူပဲ(တေးသံရှင်ဇော်ဝင်းရှိန်နှင့်)၊ စတော်ဘယ်ရီချစ်သည်းရှင် (တေးသံရှင်ခင်မောင်ထူးနှင့်)''သီချင်းများမှာ ယနေ့ အထိတိုင် ထင်ရှားကြော်ကြားနေဆဲ သီချင်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကိုယ်တော်ဂီတဖြော်ဖြေ ပွဲ ကို မြို့မကျောင်းလမ်းရှိ အမျိုးသားက ဇာတ်ရုံတွင် အချစ်နွေမိုးဆောင်းအမည်ဖြင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂီတလောကမှ မိတ်ဆွေ၊အပေါင်းအသင်းများ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ == နောက်ဆုံး == ရင်သားကင်ဆာရောဂါကို ၂၀၁၈ ပြည့်နှစ်များမှ စတင်ခံစား လာရပြီး ၂၃-၀၆-၂၀⁠၂၃ နေ့ နေ့လည် ၁၂:၂၀ အချိန်၊ အသက်‌ ၆၄ နှစ်အရွယ်တွင် လမ်းမတော်မြို့နယ် Green Cross Hospital တွင် ယင်းရောဂါဖြင့်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ <ref>{{Cite web|url=https://news-eleven.com/article/249956|title=အဆိုတော် စိမ်းမို့မို့ ကွယ်လွန်|accessdate=၂၀၂၅-၇-၁၀|publisher=Eleven Media}}</ref> == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:၂၀၂၃ ကွယ်လွန်သူများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အမျိုးသမီး အဆိုတော်များ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၅၉ မွေးဖွားသူများ]] 88okph4ylwfaq882t0t7ovgucxwqp0o 3 271976 881120 2025-07-09T18:54:37Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881120 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Trivezolynn ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 212frabw7ipwpx5huhizgocjfdrav1e 3 271977 881136 2025-07-09T20:54:56Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881136 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Daniel Kong 1987 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၀:၅၄၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) sml55mpmm1osqt2rt379swymv639lsl 0 271978 881139 2025-07-09T21:59:07Z Jemocg25 102778 "'''အောင်ကျော်မင်း''' (ငယ်နာမည်: '''ဂျဲမိုး''') သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မွေးဖွားသူ Architectual 3D Visualizer / Digital Artist တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ MRTV-4 ရုပ်သံလိုင်းတွင် 3..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 881139 wikitext text/x-wiki '''အောင်ကျော်မင်း''' (ငယ်နာမည်: '''ဂျဲမိုး''') သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မွေးဖွားသူ Architectual 3D Visualizer / Digital Artist တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ MRTV-4 ရုပ်သံလိုင်းတွင် 3D Animator / Video Editor အဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် Naing Group Construction နှင့် Yoma Strategic Holdings တို့တွင် 3D Architectural Visualizer / Animator အဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ 2025 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ Las Vegas မြို့ရှိ Fontainebleau ဟိုတယ်တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည်။ == ကိုယ်ရေးအကျဉ်း == * မွေးသက္ကရာဇ် – မတ် ၂၅၊ ၁၉၉၀ * မွေးရာ – မြင်းခြံမြို့၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ * နေရပ် – Las Vegas, Nevada, United States == ပညာရေး == * ဘွဲ့ – Bachelor of Arts (Myanmar) * Diploma – Diploma in Computer Arts (Dip.CA) == အလုပ်အကိုင်သမိုင်း == * MRTV-4 – ရုပ်သံတည်းဖြတ်သူ၊ Motion Graphics Animator (2009–2011) * Naing Group Construction – 3D Architectural Visualizer, Myanmar New Generation Design Team (2011–2014) * Yoma Strategic Holdings – Senior Visualizer, SPA Design Architecture Team (2014–2024) * Fontainebleau Las Vegas Hotel – (2025–လက်ရှိ) == ထင်ရှားသောလုပ်ဆောင်ချက်များ == === ရွှေတိဂုံဘုရား ဌာပနာတိုက် 3D ဗီဒီယို (2018) === 2018 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အောင်ကျော်မင်းသည် ရွှေတိဂုံဘုရားရှိ ဌာပနာတိုက်အကြောင်းကို 3D ဗီဒီယိုအနုပညာနည်းဖြင့် ဖန်တီးပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဗွီဒီယိုသည် ရွှေတိဂုံ စေတီတော် ဌာပနာတိုက်သမိုင်း အကြောင်းကို ဖော်ပြထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူကြည့်အများဆုံးထဲက တစ်ခုအဖြစ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ <ref>“Shwedagon Pagoda Holy Inner Shrine Animation.” YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=4CQY1v4OIqs</ref> == အင်တာနက်ပေါ်ရှိ ချိတ်ဆက်မှုများ == * [YouTube – Shwedagon Pagoda Holy Inner Shrine Animation](https://www.youtube.com/watch?v=4CQY1v4OIqs) * [LinkedIn – Aung Kyaw Min (JEMO)](https://www.linkedin.com/in/jemocg/) * [3D Visualization Portfolio (2011–2023) – Blogspot](https://aungkyawmin1990.blogspot.com/p/3d-visualization-portfolio-2011-to-2023.html) s55ognf6q99z8rrmii33ohrjpfopz4r 881163 881139 2025-07-10T02:31:36Z Zawzawaungthwin 100038 ထင်ရှားအရေးပါမှု မဖြစ်ခြင်း 881163 wikitext text/x-wiki {{delete|Test page}} '''အောင်ကျော်မင်း''' (ငယ်နာမည်: '''ဂျဲမိုး''') သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မွေးဖွားသူ Architectual 3D Visualizer / Digital Artist တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ MRTV-4 ရုပ်သံလိုင်းတွင် 3D Animator / Video Editor အဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် Naing Group Construction နှင့် Yoma Strategic Holdings တို့တွင် 3D Architectural Visualizer / Animator အဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ 2025 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ Las Vegas မြို့ရှိ Fontainebleau ဟိုတယ်တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည်။ == ကိုယ်ရေးအကျဉ်း == * မွေးသက္ကရာဇ် – မတ် ၂၅၊ ၁၉၉၀ * မွေးရာ – မြင်းခြံမြို့၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ * နေရပ် – Las Vegas, Nevada, United States == ပညာရေး == * ဘွဲ့ – Bachelor of Arts (Myanmar) * Diploma – Diploma in Computer Arts (Dip.CA) == အလုပ်အကိုင်သမိုင်း == * MRTV-4 – ရုပ်သံတည်းဖြတ်သူ၊ Motion Graphics Animator (2009–2011) * Naing Group Construction – 3D Architectural Visualizer, Myanmar New Generation Design Team (2011–2014) * Yoma Strategic Holdings – Senior Visualizer, SPA Design Architecture Team (2014–2024) * Fontainebleau Las Vegas Hotel – (2025–လက်ရှိ) == ထင်ရှားသောလုပ်ဆောင်ချက်များ == === ရွှေတိဂုံဘုရား ဌာပနာတိုက် 3D ဗီဒီယို (2018) === 2018 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အောင်ကျော်မင်းသည် ရွှေတိဂုံဘုရားရှိ ဌာပနာတိုက်အကြောင်းကို 3D ဗီဒီယိုအနုပညာနည်းဖြင့် ဖန်တီးပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဗွီဒီယိုသည် ရွှေတိဂုံ စေတီတော် ဌာပနာတိုက်သမိုင်း အကြောင်းကို ဖော်ပြထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူကြည့်အများဆုံးထဲက တစ်ခုအဖြစ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ <ref>“Shwedagon Pagoda Holy Inner Shrine Animation.” YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=4CQY1v4OIqs</ref> == အင်တာနက်ပေါ်ရှိ ချိတ်ဆက်မှုများ == * [YouTube – Shwedagon Pagoda Holy Inner Shrine Animation](https://www.youtube.com/watch?v=4CQY1v4OIqs) * [LinkedIn – Aung Kyaw Min (JEMO)](https://www.linkedin.com/in/jemocg/) * [3D Visualization Portfolio (2011–2023) – Blogspot](https://aungkyawmin1990.blogspot.com/p/3d-visualization-portfolio-2011-to-2023.html) qpurbzr7sc03nu35iruwfd8te7fozfj 3 271979 881140 2025-07-09T22:02:42Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881140 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် BL Essence MM ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၂၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) as1m6927xr1pmmn5m6grxg927sjwgqk 3 271980 881141 2025-07-09T22:02:52Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881141 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 偏微分演算子 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၂၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) axql2kskn7plg698v0lbr2b529mhh6u 3 271981 881142 2025-07-09T22:03:02Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881142 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် NUR HAKIM ISLAM ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) o8e0o92nkydubrn39g9ocvt6h5478jw 3 271982 881143 2025-07-09T22:03:12Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881143 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် TheRedChicken ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၀၃၊ ၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 3dbpxpc4h5qlz9or9l2tnylc9lkcp25 3 271983 881152 2025-07-10T01:03:39Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881152 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hyubcffk ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၀၃၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 21hrl7rrfj4hv490ksfz97iyewvs0bw 3 271984 881154 2025-07-10T02:03:48Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881154 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yoyo 245 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၀၃၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) mp4f75gfumk4y9g2rh6m4bbu719yz0g 3 271985 881168 2025-07-10T03:03:58Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881168 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Wukaihei ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၃၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) acmscrr25v31v8yfqx826phsy3n5t5w 3 271986 881169 2025-07-10T03:04:08Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881169 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 会黄 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ngt5fy0s61pdhb415fq4kbxvc8e1mb2 1 271987 881172 2025-07-10T03:14:53Z 45.56.228.116 "ရိုဟင်ဂျာ - ဘဂ်လီ" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 881172 wikitext text/x-wiki ရိုဟင်ဂျာ - ဘဂ်လီ 5ev5a84z3aouwjsfuyrn7lrb6upkpj1 881173 881172 2025-07-10T03:15:28Z MathXplore 109688 Requesting deletion 881173 wikitext text/x-wiki {{delete|Test page}}ရိုဟင်ဂျာ - ဘဂ်လီ a9x54qe4zbhmxoswhbigmhwjzkntrpk 0 271988 881176 2025-07-10T03:18:26Z 45.56.228.116 ရိုဟင်ဂျာ 881176 wikitext text/x-wiki ရိုဟင်ဂျာတို့သည် မူရင်း ဘဂ်လီ လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး အဂ်လိပ် အုပ်ချုပ်မှု လက်အောက်တွင် *ရခိုင်ပြည်နယ် သို့ ၀င်ရောက်လာကြသော လူများ ဖြစ်ကြသည်။ 3nbaxhndwft25ji0153paqvf9dvrivg 881267 881176 2025-07-10T11:58:28Z Zawzawaungthwin 100038 ပယ်ဖျက်သင့်သည့်ဆောင်းပါး 881267 wikitext text/x-wiki {{delete|Test page}}ရိုဟင်ဂျာတို့သည် မူရင်း ဘဂ်လီ လူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး အဂ်လိပ် အုပ်ချုပ်မှု လက်အောက်တွင် *ရခိုင်ပြည်နယ် သို့ ၀င်ရောက်လာကြသော လူများ ဖြစ်ကြသည်။ 2dcknv19d0ic7jnvvwxskwskhccomfm 3 271989 881187 2025-07-10T05:04:26Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881187 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် AungKo²Khant ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၀၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 9x49vygf7paqvp7daniapds1ef65kd0 3 271990 881221 2025-07-10T07:04:44Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881221 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Oddlaner ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၀၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 772yrpzr220oh4rfucncn8pi33v9g8l 3 271991 881222 2025-07-10T07:04:54Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881222 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Jull JL ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၀၄၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 2sh9m5esu7i6t05sx0grdqygacddsas 3 271992 881225 2025-07-10T08:05:03Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881225 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 을지로3가역 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၀၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) fk424klofhjklhlvfrlkttshcjs9ym0 3 271993 881230 2025-07-10T09:05:12Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881230 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hnin Ngwe Yee ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၀၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) ketzb2gwjowp16fdwrrcbjuzkm8j5ql 3 271994 881231 2025-07-10T09:05:22Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881231 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Jj-jane04 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၀၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) 41gwnyk9jbup3vqmuql6fmqaew85sbs 3 271995 881232 2025-07-10T09:05:33Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881232 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် AD.J.KER&#39;ZASUSOFMOAZT ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၀၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) op2y4pv4sdu2gfb6jx8emk0ntlm2ho7 3 271996 881258 2025-07-10T11:05:50Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! 881258 wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Wai wai20252026 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၀၅၊ ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (UTC) s7cbdyqjiutxp3jna3y1sl5rexy8f1r